Ontmoeting met
Pierre Vlerick (째1926), fijntechnieker rekenmachines en vrijwillige medewerker in het Gents UniversiteitsMuseum - collectie Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen. Beeld en notities Benn Deceuninck Gents UniversiteitsMuseum, 2015-1
Soms wou ik, dat ik een rekenmachine was… dixit echtgenote Odette
Ontmoeting met Pierre Vlerick, fijntechnieker rekenmachines en vrijwillige medewerker in het Gents UniversiteitsMuseum - collectie Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen. Een mens en de rekenmechaniek. De rustige elegante Pierre Vlerick werd geboren in Gent in 1926. Over zijn voorvaders zegt hij: “Mijn vader was een geleerd man. En om tijdens de oorlog 1914-1918 niet opgeëist te worden door de Duitsers ging hij studeren in het Provinciaal Handels- en Taalinstituut in Gent. Hij behaalde daar schitterende resultaten. Maar hij wou beenhouwer worden en ging bij zijn vader werken die een beenhouwerij had aan de Kalvermarkt. In 1937 opende hij zijn eigen beenhouwerij die door oorlogsomstandigheden in 1940 moest sluiten. Er was toen armoede. Mijn grootvader langs moeders kant Louis Vorstermans heeft mij van jong af veel op gebied van techniek geleerd. Hij was namelijk technieker van weefgetouwen en ook ... brandkastspecialist”. Modern Office Pierre heeft altijd een grote belangstelling gehad voor techniek. In september 1940, Pierre was toen 14 jaar, wou hij niet meer naar school gaan en ging hij werken bij Carrosserie Van Peene, een kennis van de familie, op de Visserij. Op 1 april 1941 treedt hij in dienst als leerjongen van de gekende firma voor kantoorbenodigdheden Modern Office aan de Brabantdam in Gent voor het herstellen van schrijf- en rekenmachines. Zijn eerste twee leerlingenjaren mocht hij de machines kuisen. Dit als kennismaking. Het derde jaar mocht hij de machines opengooien en monteren.
De hoofdvertegenwoordigers van de grote kantoormachinemerken gaven hem opleiding. Hij volgde ook veel cursussen in binnen- en buitenland; vooral in Italië en Duitsland. Zo’n buitenlandse reis duurde soms 6 weken. Dit was geen geschenk. “Toen ik terugkeerde stonden soms 20 machines te wachten op herstelling. Zo kon ik dan dag- en nacht werken om alles te repareren”. Bij Modern Office leerde hij ook zijn vrouw Odette Van Schooten kennen, die er bediende was. Militaire Dienst Tijdens zijn militaire dienst in 1947 in Unna in Duitsland leerde Pierre bij toeval een technieker van Rheinmetall kennen, Herr Alfred Aschoff. In zijn vrije tijd in de avonduren mocht Pierre de kazerne uit en ging hij bij hem in de leer. Als hij een week verlof had en terug in Gent was werkte hij terug bij Modern Office. Na één jaar legerdienst was hij specialist van Rheinmetall–machines. Op deze erkenning is Pierre nog steeds trots. Zo konden de rekenmachines bij Modern Office hersteld worden. Pierre werkte zo’n 50 à 60 uren per week. Hij kon zich opwerken tot hoofdtechnieker en kaderlid. Verschillende techniekers werden door hem opgeleid. “De klanten bij Modern Office waren veel particulieren, boekhouders, textielfabrieken en scholen. Uiteindelijk heb ik 51 jaren bij deze firma gewerkt”, berekent Pierre.
Man muss viel Spaß haben dafür…
Rekenmachines Wat hem aan die machines boeit is het gecompliceerde mechanisme. Rekenmachines zijn wetenschappelijke instrumenten. Pierre legt met plezier het verschil uit tussen een telmachine en een rekenmachine: “Een telmachine kan enkel optellen en aftrekken, waarbij de aftrekking soms gebeurt door op te tellen met het compliment. Een rekenmachine moet minstens drie van de vier hoofdbewerkingen kunnen uitvoeren: optellen, aftrekken en vermenigvuldigen. Niet alle rekenmachines kunnen ook delen.
Om de naam rekenmachine te kunnen gebruiken moet er minstens een automatische tienoverdracht zijn. Als er geen automatische tienoverdracht is, spreekt men van rekenhulpmiddelen. Ik ben gefascineerd door de mogelijkheden die rekenmachines bieden. Zelf ben ik niet zo goed in rekenen, zegt Pierre bescheiden. De vader van mijn Duitse collega Alfred zei: Man muss viel Spaß haben dafür … om dit beroep te kunnen doen. Mijn vrouw zei eens: Soms wou ik, dat ik een rekenmachine was…”. Museum voor Wetenschap en Techniek “Ik ontmoette prof. Lox van de Gentse Universiteit in de winkel. Hij vroeg me om eens naar de rekenmachines in het Museum van de Universiteit te komen kijken. Toen heette dat nog Museum voor Wetenschap en Techniek en was gelegen aan de Korte Meer. Zo begon ik enkele machines te repareren voor dit museum en groeide mijn belangstelling voor denkers als de Franse wis- en natuurkundige Blaise Pascal en Leibniz, de grote Duitse denker die zich ook met wiskunde bezig hield”. “Met pensioen in de jaren 80, ging ik als vrijwilliger werken bij het Wetenschapsmuseum. We hebben toen een kleine brochure uitgegeven: Van Telraam tot computer”. “Toen ik de kelders van Modern Office opruimde heb ik enkele machines kunnen redden. Zo is mijn collectie ontstaan. Nu heb ik zo’n 200 schrijf- en rekenmachines, waarvan het grootste deel rekenmachines”. Opmerkelijk Pierre gaf advies in verband met de diefstal van het paneel van de Rechtvaardige rechters. Hij bestudeerde de getypte dreigbrieven die Goedertier stuurde naar het Bisdom. Hierin stonden vele schrijffouten. De reden hiervan was dat hij gewoon was om met een machine te schrijven met een (AEU)Belgisch klavier. De machine echter die hij huurde had een AZERTY-klavier. Pierre herstelde een gedeelte van de collectie schrijfmachines van W.F. Hermans die in boekhandel Limerick in Gent staan.
Anderen kunnen het onbekende ontdekken
Vrijwilliger “Vrijwilligerswerk is een leuke bezigheid. Je sluit vriendschap met personeelsleden en andere vrijwilligers. Mijn wens is dat de machines die het museum bezit beter en meer zouden tentoongesteld worden. En dat er een goede inventaris en ontsluiting gemaakt wordt. Met de juiste informatie. Vele mensen tonen belangstelling in oude machines. Soms hebben ze er zelf mee gewerkt. Anderen kunnen het onbekende ontdekken�, zegt Pierre nog.
Soms wou ik, dat ik een rekenmachine was‌ dixit echtgenote Odette
Ontmoeting met Pierre Vlerick, fijntechnieker rekenmachines en vrijwillige medewerker in het Gents UniversiteitsMuseum collectie Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen
Beeld en notities Benn Deceuninck Gentbrugge, dinsdag 13 januari 2015