De Belofte van een Bouwwerk / The Promise of a Building

DE BELOFTE VAN EEN BOUW WERK THE PROMISE OF A BUILDING

DE BELOFTE VAN EEN BOUW WERK

DE BELOFTE VAN EEN BOUW WERK

Dit boek werd gepubliceerd naar aanleiding van de plechtige opening van het Universiteitsforum, kortweg het Ufo, Sint Pietersnieuwstraat 33-35, te Gent op 15 oktober 2009.

Uitgegeven door Universiteit Gent, Afdeling Communicatie

Concept en foto-essay: Benn Deceuninck Reportagefotografie: Hilde Christiaens, Nic Vermeulen Omslagontwerp en boekverzorging: Cedric Verhelst Lettertypes: Arno Pro, Verlag Papier: Arctic Volume White, 170gr.

Druk: New Goff, Mariakerke Inbinden: Sepeli

NUR: 649 D/2009/2467/1 Met dank aan: Prof. Dr. Paul Van Cauwenberge – rector Prof. Dr. Luc Moens – vicerector en voorzitter Bouwcommissie directie Bestuurszaken directie Gebouwen en Facilitair Beheer Isabel Paeme Henry Coenjaarts Frederik Vercruyssen Marcus Beaghen en in het bijzonder Michaëla Geenens

PREFACE Prof. Dr. Paul Van Cauwenberge, Rector Prof. Dr. Luc Moens, Vice-Rector, Chairman of the Building Commission

In 1999, on the initiative of Prof. Em. Charles Vermeersch, the Department for Architecture and Urban Planning was commissioned by the Buildings Division to develop an urban concept for the SintPietersnieuw­straat site. This is one of the most central sites of the Ghent University, and includes a number of valuable historic buildings.

The urban concept re-organises the site by re-designing squares and gardens, by reinstating a medieval church path as an internal route and by implementing a number of new buildings, including the University Forum or Ufo. In the shadow of Henry Van de Velde’s Boekentoren (Book Tower), the new university building will be situated between the Rector’s Office and the Technical Laboratories that were built for the Engineering Sciences by professors Gustave Magnel and Jean Norbert Cloquet in the thirties. Together with the Technical Laboratories and the student restaurant ‘de Brug’, the new university building forms the outer border of the new student square. The building and the square are certain to become an important meeting place, and a new centre of gravity for the university. Several thousand students are expected in this area every day.

Over the years, the building was spontaneously given the name of ‘monovolume’ due to the multitude of functions the building accommodates. On July 2nd, 2009 the Executive Board decided that the monovolume was from now on to be called the University Forum, or Ufo for short, which is a reference to the central position the building occupies.

The new auditorium will be named after former rector Leon De Meyer, who passed away in 2008.

Despite the complex schedule of requirements, architects Stéphane Beel and Xaveer De Geyter managed to develop a clear and readable plan.

The auditorium, which can be arranged to hold four hundred or six hundred seats, is the beating heart of the Ufo, and has been designed as the central location. A multifunctional foyer is laid out around the auditorium, incorporating a reception desk for initial enquiries and with access to stairwells and lifts. The north wing of the Ufo will be the home base for the Department of Educational Affairs, responsible for educational organisation, while the south wing will accommodate the Departments of Archaeology and History of the Faculty of Arts and Philosophy. The foyer has direct access to some of the polyvalent halls, and to a terrace.

The Ufo also houses a PC connection point and a car park.

The appearance of the University Forum is quite imposing, which makes the presence of the university in the street much more felt. At the same time, the large glass façades and access areas guarantee a permanent dialogue with the environment. Every room inside the building, from the huge foyer down to the smallest office, has been designed with the greatest care. Every detail has been meticulously designed and drawn down to the last millimetre. The major contractor, Antwerpse Bouwwerken, and the numerous ancillary and sub-contractors have succeeded brilliantly in turning the demanding plans into reality. The Ufo will certainly provide a stimulating learning environment for the students, and a pleasant working area for the staff members. This picture book was created for the official inauguration of the building on October 15th, 2009, and is intended as a tribute to all those who have contributed to its realisation.

VOORWOORD Prof. Dr. Paul Van Cauwenberge, rector Prof. Dr. Luc Moens, vicerector, voorzitter Bouwcommissie

Onder impuls van prof. em. Charles Vermeersch heeft de vakgroep Architectuur en Stedenbouw in opdracht van de Dienst Gebouwen in 1999 een stadsontwerp ontwikkeld voor de site Sint-Pietersnieuwstraat. Deze site is één van de meest centraal gelegen sites van de Universiteit Gent met waardevolle historische gebouwen. Het stads­ ontwerp herorganiseert de site door pleinen en tuinen her aan te leggen, een middeleeuwse kerkwegel te herstellen als interne route en een aantal nieuwe gebouwen in te planten, waaronder het Universiteitsforum of Ufo. In de schaduw van de Boekentoren van Henry Van de Velde, positioneert het nieuwe universiteitsgebouw zich tussen het rectoraat en de Technische laboratoria die in de jaren dertig door de professoren Gustave Magnel en Jean Norbert Cloquet voor de Ingenieurswetenschappen werden opgericht. Het nieuwe universiteitsgebouw bakent samen met de Technische laboratoria en met het studentenrestaurant de Brug het nieuwe Studentenplein af. Gebouw en plein worden een belangrijke ontmoetingsplek en een nieuw zwaartepunt voor de universiteit. Hier zullen dagelijks een paar duizend studenten hun opwachting maken.

In de loop der jaren kreeg het gebouw spontaan de naam mono­ volume omwille van de veelheid aan functies die het herbergt.

Op 2 juli 2009 besliste het Bestuurscollege dat het monovolume voortaan Universiteitsforum of kortweg Ufo zou heten, wat verwijst naar de centrale plaats die het gebouw inneemt. Het nieuwe audi­ torium krijgt de naam van de in 2008 overleden voormalige rector Leon De Meyer.

Ondanks het complexe programma van eisen, ontwikkelden de architecten Stéphane Beel en Xaveer De Geyter een helder en leesbaar plan.

Het – in vierhonderd en zeshonderd zitjes – opsplitsbaar auditorium is het kloppend hart van het Ufo en is centraal ingeplant. Rond het audi­ torium strekt zich een multifunctionele foyer uit met een balie voor eerstelijnsadvies en toegangen tot de trappen en liften. De noordelijke vleugel van het Ufo wordt de thuisbasis voor de Directie Onderwijsaangelegenheden die instaat voor de onderwijsorganisatie en de zuidelijke vleugel die van de vakgroepen Archeologie en Geschiedenis van de faculteit Letteren en Wijsbegeerte. Vanuit de foyer is er ook een rechtstreekse verbinding met enkele polyvalente zalen en met een terras. Verder zijn er een PC-knooppunt en een parkeergarage.

Het Universiteitsforum is groot en oogt statig waardoor de universiteit zich nadrukkelijker profileert in de straat. Tegelijkertijd bewerkstelligen de grote glaspuien en toegangspartijen een permanente dialoog met de omgeving. Binnenin werd elke ruimte, van de grote foyer tot het kleinste kantoor, zorgvuldig vormgegeven. Elk detail werd minutieus ontworpen en tot op de millimeter uitgetekend.

Hoofdaannemer Antwerpse Bouwwerken en de talrijke neven- en onderaannemers zijn er met brio in geslaagd om de veelbelovende plannen te verwerkelijken. Het Ufo wordt ongetwijfeld een stimulerende leeromgeving voor de studenten en een aangename werkplek voor de personeelsleden.

Dit fotoboek is gemaakt naar aanleiding van de plechtige opening van het bouwwerk op 15 oktober 2009 en wil hulde brengen aan allen die hebben bijgedragen tot de totstandkoming ervan.

23 mei 2007: eerstesteenlegging. Prof. Paul Van Cauwenberge, rector en burgemeester Daniel Termont schrijven een oorkonde.

Bovenaan rechts: architecten Xaveer de Geyter & StĂŠphane Beel.

De oorkonde wordt begraven onder de funderingen door de aanwezige notabelen.

Linksonder: prof. Luc Moens, vicerector. Rechtsonder: prof. em. Etienne Vermeersch.

12 maart 2008: rondleiding op de werf door Nico Godderis, projectleider Antwerpse Bouwwerken. Linksboven, rechts: Joris Van Huychem, projectarchitect.

Rechtsboven, rechts: Els Van Damme, directeur Gebouwen en Facilitair Beheer.

Rechtsboven: prof. Freddy Mortier, decaan Faculteit Letteren en Wijsbegeerte.

Maart 2008

Mei 2008

Juni 2008

September 2008

31 maart 2009: rondleiding op de werf door Antwerpse Bouwwerken. Rechtsboven, achteraan rechts: prof. Koen Goethals, academisch beheerder.

Linksonder, centraal: Diederik Mangeleer, logistiek beheerder.

Rechtsboven, centraal: MichaĂŤla Geenens, projectleider. Rechtsonder, centraal: prof. Kristiaan Versluys, directeur Onderwijsaangelegenheden.

DE BELOFTE VAN EEN BOUW WERK Flora Keersmaekers, mei 2009

Je bent ergens echt thuis als je er je weg vindt in het donker, schreef Patricia De Martelaere in Verrassingen. Misschien geldt dat ook voor het bouwwerk van de stad waarin we wonen, en is die pas echt de onze als we haar blindelings en zonder nadenken kunnen doorkruisen. In Gent heb ik mijn weg maar leren vinden omdat ik gedwongen werd hem te zoeken. Dag na dag opnieuw door allerlei straten, totdat ik er mijn verwachtingen op kon loslaten en zij die ook konden inlossen. Hier de stoep af. Pas op voor het tramspoor.

Ontwijk dat gat even verderop. Kijk naar dat mooie huis.

Luister naar het water. Zo meteen linksaf. De geur van de kaasboer. De zon zien verdwijnen achter een hoog dak…

Mensen wonen graag in een bepaalde stad wanneer die een huis is geworden dat bij hen is gaan passen: vertrouwd en vooral voorspelbaar. Een verzamelplaats voor steeds meer herinneringen. Als vanzelf en zonder het te merken, leren we die stad uit het hoofd en worden onze gewoonten op haar afgestemd.

Als een nieuw bouwwerk verrijst, zijn we benieuwd, en niet alleen naar hoe het er uit zal zien als het af is. We vragen ons ook af waarvoor het gaat dienen, hoe er in zal worden geleefd en gewerkt, hoe het er zal uitzien in de zon, in de regen, bij het wisselen van de seizoenen. We zouden met andere woorden al willen weten of het gebouw zich

opdringerig of geruisloos zal invoegen in de dagelijkse routines geënt op de ons omgevende ruimtes. Terwijl we nog koppig weerstand bieden aan het besef dat het straatbeeld onherroepelijk zal veranderen, worden we al vaag gewaar hoe vertrouwd die nieuwbouw op een dag zal zijn geworden. We zoeken onbewust naar herkenningspunten die rond het bouwwerk zullen ontstaan en die ons zullen helpen om zonder nadenken de weg te vinden in wat nu nog niet zichtbaar is. Op de werf groeit de constructie als een belofte waarvan de vervulling dag na dag dichterbij komt. Ooit is het zover en verdwijnen de steigers. De deuren gaan open en het kille beton ontfermt zich over mensen.

Het krijgt een hart en begint van binnen en buiten te leven.

Maar nu nog niet.

Benn Deceuninck heeft de beloftes die de architectuur ons telkens opnieuw doet, proberen te ontsluieren. U kijkt naar deze foto’s op het moment dat die belofte al is waargemaakt en het verrassingseffect is weggeëbd, omdat het gebouw ons al vertrouwd is geworden. Dit boek toont echografieën: beelden die u in staat stellen terug te kijken in de tijd, naar een stadium dat nooit meer weer zal keren.

THE PROMISE OF A BUILDING Flora Keersmaekers, May 2009

The place you call home is where you know your way through the dark, Patricia De Martelaere once wrote in Surprises. Maybe the same goes for the structure of the city we live in: maybe it’s only ours when we’re able to cross it blindfold, without having to think. I have only learned to know my way through Ghent because I needed to.

Going through the same streets day after day, until they had aroused expectations which they would faithfully live up to time and time again. Now leave the pavement. Watch the tracks. Avoid the hole in the road a little further on. Look at the beautiful house. Listen to the water. Turn left in a few seconds. The smell of the cheese shop. Seeing the sun disappear behind a high roof… People like living in a city once it has become a house that fits them: familiar and, more importantly, predictable. A depository for more and more memories. Straightforwardly and without realizing it we are learning the city by heart and tuning our habits to her.

When a new building arises, we get curious, not only about what it will look like when finished. We also wonder what function it will serve, how people will live and work in it, what it will look like in the sun, in the rain, when the seasons change. In other words: we would like to know already if the building will become a part of our spatially determined daily routines in either an obtrusive or quiet manner.

At the same time we still stubbornly resist the awareness that the street scene will change irrevocably, we already realize how familiar this building will have become one day.

Unconsciously we look for those distinguishing marks to which the building will give rise and which will help us find our way, without thinking, through what is not yet visible right now. At the construction site the building is expanding like a promise of which the fulfillment is drawing nearer each day. One day, that time will have come and the scaffolding will have disappeared. The doors will open and the cold concrete will take care of people. It will get a heart and start to live on the inside and on the outside. But not yet.

Benn Deceuninck has tried to reveal those promises repeatedly made by architecture. You will be looking at these photographs at the moment the promise is already redeemed and the effect of surprise has ebbed away, because the building has already become familiar to us. This book shows echograms: images that enable you to look back in time, to a phase that will never return.