JOSE MANUEL ETXEBERRIA
GETARIARRON TOPAGUNEA
88. zenbakia - 2009ko azaroa
artzape ]HIRU GETARIARREI ELKARTASUNA SANTA ZEZILIA EGUNA]
Udazkenak dituen zaletasunak
“Abendu txuri, ez ardi eta ez axuri”
artzape 88. zenbakia
2009ko azaroa ] 5/Inkesta: Durangoko azoka eta Artzape aldizkaria
] 6-7/Getarian zer berri? Santa Zezilia Eguna Hiru getariarrei elkartasuna
] 8-9/Erreportajea: Jose Manuel Etxeberria ] 10-11/Argazkien Txokoa: San Martinak ] 12-16/Elkarrizketa: Udazkeneko zaletasunak
] 19/Errezeta - Literatur txokoa ] 20/Historiaren katebegiak: Guda karlistak Getarian ] 23/Akordatzen: Artzapeko balkoia artzape
Eskualtxeta kulturgunea Krixketaneko Iturrigaina Tel.: 943 00 05 48 artzape@topagunea.com
[argitaratzailea] Gure Txeru Elkartea [koordinazioa] Amaia Iribar eta Maider Ostolaza [lan taldea] Izaskun Larrañaga, Monika Uzkiza, Ane Azkue, Jon Illarramendi, Josune Urresti, Kepa Iribar, Imanol Iribar, Zigor Saizar, Amets Etxabe, Irantzu Ezenarro, Aitor Irigoien, Beñat Gereka, Mikel Mugika [kolaboratzaileak] Cesar Blanco, Xabier Alberdi eta Suso Perez [argazkiak] Artzape [publizitatea] Artzape [inprimaketa] Gertu [tirada] 310 ale [lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X
Gure Txeru Elkartea
Getariako Udalak, Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako aldizkaria 2009ko azaroa artzape-3
] gutunak Udalbiltzari babesa
U
DALBILTZAK bere jardunean erakutsi duen bide oparoa zapuztuta geratu zen 2003ko Apirilaren 29an Madrileko Auzitegi Nazionalak polizia nazionalarekin burutu zuen erasoagatik. UDALBILTZA ri suspentsioa ezarri eta 13 pertsona atxilotu eta espetxeratu zituzten UDALBILTZAko arduradun zein langileen artean. Nazio eraikuntzan zein udalen arteko elkarlanean emandako urratsak geldiaraztea zen eta da beraien helburua. Iada epaiketaren atarian gaude. Sumario honetan 22 pertsona daude inputatuta eta zigor eskaerak 10 urtetik 23 urtetara iristen dira. 1999ko Irailean “UDALBILTZA, Euskal Herriko Udalen eta Udal Hautetsien Biltzarra�, nazio-instituzioa sortu zenean printzipio eta helburu hauek bere gain hartu zituen: - Euskal Herria nazio gisa aldarrikatzea, bai Euskal Herrian bai nazioartean - Beronen egituraketa politikoa eraikitzen laguntzea - Nazio eraikuntza bultzatzea - Eta udalerrien arteko harremanak eraikitzen laguntzea hizkuntzaren, kulturaren, kirolaren, ingurumenaren, lurralde antolaketaren, ekonomiaren garapenaren eta ongizatearen alorrean besteak beste.
4-artzape
@topagunea.com
Helburu hauek zazpi lurraldeetako ia 1.800 udal hautetsik aho batez erabaki zituzten. Helburu hauen gauzapenean, nazioeraikuntza praktikoan hainbat ekimen eraman ditu aurrera. Hor daude adibidez: - Hizkuntza Eskubideen Behatokiaren sorrerari emandako bultzada; - Euskal Herriko Naziotasun Aitormena agiria; - Xiberoa Garatzen egitasmoa herrialdeak bizi duen despopulazioari aurre egiteko; - Euskal Herriaren Eskubideen Karta; - Nazio Eztabaidagunea sortzeko proposamena; - eta beste abar luze bat. Sumario honetan jasotzen diren delituak goian aipaturiko ekimenak baino ez dira, besterik ez da azaltzen. Ukatu egiten dute UDALBILTZAren izaera instituzionala. Epaiketa honen aurrean, zera adierazi nahi dugu: 1. 22 hautetsi-ohi eta langileei gure elkartasuna eta berotasuna adierazi nahi diegu. 2. Epaiketa honetan 22 pertsona hauetako espetxe zigorraz gain, UDALBILTZAren disoluzioa bilatzen dute
Madrilen, Euskal Herrian gertatzen ari den aldaketa politikoa zapuzteko 3. Elkartasun dinamikek eraginkorrak izan behar dute. Ezin daitezke hitz hutsean edo argazki hutsean geratu 4. UDALBILTZA ezinbestekoa da Euskal Herriaren nazio-aitortzaren, lurraldetasunaren eta erabakitzeko eskubidearen alde aurrera egiteko; UDALBILTZA udaletatik abiatzen den euskal instituzioa da; UDALBILTZA euskal gizartearen eta udalen ondarea da, beste inorena ez.
Karmele Iribar, Iker Azkue eta IĂąaki Mondragon Ezker Abertzaleko Hautetsiak
Zure gutuna Artzapen argitaratzea nahi baduzu, Txeruko postontzian utzi, Eskualtxetara ekarri edo artzape@topagunea.com helbidera bidali zure izen-abizenekin. Gutunak gehienez 200 hitz izan beharko ditu eta luzeagoak direnak mozteko eskubidea izango du Artzapek. Ez dugu testu iraingarririk onartuko eta Artzapek ez du bere gain hartuko argitaratzen diren iritzien gaineko erantzukizunik.
] inkesta
Aitor Irigoien, Be単at Gereka eta Mikel Mugika ]
Abenduaren hasieran, Durangoko euskal liburu eta diska azoka arrakastatsua dela-eta, jende asko joaten da bertara, nobedadeak ikusi eta erostera. Urteko gainontzeko egunetan ordea, neurri berean babesten al dugu euskarazko kultur produkzioa? Getariaren kasuan, Artzape aldizkariarekin gertatzen ari dena esanguratsua da. Herrian harrera oso ona duen arren, hainbat administrazioen nahiz herritarren laguntza falta dela-eta, egoera larrian aurkitzen da eta banaketa selektiboa egitera pasatzea beste erremediorik ez du izan. Nola baloratzen duzu egoera eta zer iruditzen zaizu aldizkariak hartutako neurria?
Durangoko Azoka festa handi bat bihurtu da. Euskal kultura bultzatzeko oso baliagarria da dudarik gabe; baina, ez dakit gero jendeak azokan erositakoa irakurtzen duen edo ez. Ni askotan joan izan naiz Durangora, eta oso ondo pasa izan dut aldi guztietan. Getarian bertan ere, Gure Txeru elkarteak garai batean antolatzen zuen disko eta liburu azoka abuztu aldean, eta gisa horretako ekintzak gehiago egin beharko lirateke herri guztietan, hainbat kirol (futbola...) bultzatzen diren neurri Jon Larra単aga berean. Artzaperi dagokionez, egungo krisiarekin instituzioek ez badute laguntzen ez dago zer eginik. Eta jendeak ere harpidedun egin beharko luke.
Durangoko azokari buruz, indar handia duela iruditzen zait, inguratzen den jende kopurua eta bertako euskal liburu eta disken kopuru eta kalitatea kontuan hartuz. Azken finean, euskarazko kultur produktuen aurkezpen ekitaldi nagusia bilakatu da, oso eskaparate ona bertako egileentzat. Hori oso seinale ona da, eta, egun batzuetako kontua baino gehiago, hemengo liburu eta diskek duten arrakastaren seinale da. Artzaperekin gertatzen ari denari dagokionez, aldizkaria herritarroi eskaintzen zaigun zerbitzu bat dela iruditzen zait, Julene Iturbe herrian oso baloratua dena, gutako asko egoten baikara aldizkaria noiz jasoko zain. Hori horrela, herritarrok lagundu behar dugun arren, hainbat administrazioek (herri, probintzi edo erkidegokoak) dute ardura gehien, horien ahalegin txiki bat nahikoa baita egoera konpontzeko. Nahiko nekatuta nago administrazio horietatik betikoa entzuteaz: ez dagoela dirurik... Administrazio horiek herritarrok ordaintzen ditugunez, beren lana da halako gaietan neurriak hartu eta Artzape bezalako proiektuei aurrera egiteko babesa ematea. Banaketa selektiboa egiteko erabakia egokia eta ulergarria iruditzen zait.
Egia esan, eta sarri asmoa eduki arren, inoiz ez naiz joan Durangoko azokara, nire herriko festekin batera izaten baita. Hala ere, eskaparate ona dela iruditzen zait taldeek eta idazleek beren ekoizpenak ezagutzera emateko. Jendea elkartzeko ere aukera polita da, eta oso giro ona sortzen dela argi dago. Hori bai, urte guztiko datuak hartu beharko lirateke kontuan jakiteko ea Durangon adina erosten den gainontzean ere. Artzaperi dagokionez, banaketa selektiboarena erabaki egoI単aki Arostegi kia iruditzen zait. Orain arte, denek jasotzen zutenez, asko erosotasunean erortzen ziren (zertarako harpidetu, berdin jasoko badut...). Orain ikusiko da nork nahi duen benetan Artzape jaso. Euskalgintzaren alde denok jarri beharko genuke zerbait, bai administrazioak eta baita herritarrok ere.
Artzapetik begira
Cesar Blanco Somaliako zeruak Astea birus astea izan dugu eskolan. Ikasle pilo bat etxean gripearekin gaixo. Alakranen eskifaiak bahituta jarraitzen du. Gelan gelditzen garenon artean birus festa. Madrilera ekarri dituzte atxilotutako bi pirata, gobernuaren hutsegite latza. Beraz, gaur olgeta baino osasunbide zait zanbuila egitea. Toaila lepoan daukadala Artzape atzean utzi ta aldapatik noa. Madrileko itsutasun diplomatikogatik bahiketa irteerari kiratsa dario. Moilatik kanpoko eskaileretara. Arropa erantzi dut. Arrantzaleen senideak politikoek itxurakeriak utz ditzaten saiatzen ari dira. Bainadorea jantzita lehengo maila jaitsi dut. Azaroak 15 egun badauzka. Uraren tenperaturak behera egin du 15 graduetara. Zeruan udazken kolore arrek margotu duten koadro onirikoari erreparatu diot bigarren eskailera mailatik. Nolakoa ote Somaliako zerua gaur? Eragiten al diete gizakien gerrek; pobreziek; sarraskiek; etsipenek... zeruko koloreei. Hanka biluzia aurreratu dut hirugarrenera. Piratak armaturik, hanka hutsik ontzi zubian. Espainiako prentsan haize ufadak harrotu ditu Alakranak ikurrina bai baina espa単ola ez ote zeramaneko zalantzak. Laugarrenera pasa eta mina hartu dut txintxarri batekin. Ez daukagu nazio arteko arazoetan gurea defendituko digun estaturik. Bosgarren mailan nagoela buztan beltz sarda batek portu aldetik Malkorbe hondartzara egin du azkar ur azaletik gertu. Herrialde aberatsen flota industrializatuek hirugarren munduko itsasoen arrantza aberastasunak neurri gabe zurgatzen jarraitzen dute, arrantza tokiak banan banan agortuz. Seigarrenean olatu txikiak amarra baten gorpu bigundua ekarri du. Somaliaren kosta aurrean ontzi faktoriek etzada jaso, txibiak sailkatu eta milaka arrai hilda bota dituzte putzura. Oparoa zen itsasoan txirotasuna zabalduz. Zazpigarrenetik murgildu eta kresalaren besarkada hotza lehenago astindu eta gero laztantzeraino leundu da. Euforia etorri zait uraren besarkadarekin batera. Somaliako kostan arrantzaleak ospakizunetan ari dira beraien familiekin batera, aspaldiko partez arrantzak lehenera egin du, hobera. Bio masa nabarmen suspertu egin da piratek ontzi faktoriak kostatik urrun mantentzen dituztenetik. Hurreneko kanoaraino joan etorri egina dut, lehortzen ari naiz. Nolakoa ote Somaliako zerua gaur?
] getarian zer berri? Orokorrean kilo gehiago, baina prezio eskasa Arrantza-urtea bukatzearekin batera, balorazioa egiteko garaia da. Orokorrean, 2009. urtean aspaldiko kilo gehiena izan da Getariako Kofradian; baina, ekonomikoki, diru gutxiago lortu dela azaldu digu Kofradiako presidente Emeterio Urrestik: "Diru gutxiago izan da, nahiz eta aurten berdela oso ondo etorri den; batez ere, eguraldi onari esker, egun gehiagotan arrantzatu ahal izan dugu berdela (batez beste, 34/36 egunetan). Tamalez, ordea, gero prezio eskasa egin da, 0,30 zentimo inguru". Horrez gain, aurten antxoa ezin izan da arrantzatu, eta dagokion 40 eguneko geldiunea izan dute. Hegaluzeari dagokionez, ez da beste urtetan adina kilo harrapatu; hegalaburra, berriz, nahiz eta arraina soberan egon, ezin izan dute kuota baten gainetik arrantzatu, eta, Emeteriok dioenez, "beldur gara ez ote duten kuota jaitsiko". Datorren urteari begira, abenduaren 14tik eta 16ra bitartean, arrantzako ministroak bilduko dira Bruselan antxoari buruzko erabakia hartzeko; hau da, arrantzatzeko debekua kendu edo ez, eta, kentzea erabakiz gero, zer kopuru harrapatu ahal izango den. "Udazken honetan, zientifikoek balorazio oso ona egin dute, azken urteetako onena; baina, haien hitzetan, arrainkopuruak beste pare bat urtez era berean egon beharko du ondo dagoela baieztatzeko".
Arrantzaleak sareak negurako gordetzen.
Herritarrak Behobia-Donostian Berez lasterketa zaila izanik ere, are gehiago zaildu zen azaroaren 8an, egin zuen denboralea zela-eta. Hala ere, haize boladei eta euri zaparradei aurre eginez, 24 getariar animatu ziren Behobia-Donostia lasterketaren 45. edizioan parte hartzera. Aurtengoan, Getariako emakumezkoen artean, Uxoa Irigoien Odriozola izan zen onena; promesa kategorian atera zen, eta 01:36:39 denbora egin zuen. Gizonezkoei dagokienez, Gorka Gonzalez Larra単aga izan zen lehena helmuga zeharkatzen, 01:15:10 denborarekin. Honako denbora hauek egin zituzten gainerako getariarrek: Zorionak guztioi!!! Sailkapena: Gorka Gonzalez . . . . . . . . . .1:15:10 Zigor Saizar . . . . . . . . . . . . .1:17:49 Javi Alonso . . . . . . . . . . . . . .1:22:59 Bernar Urresti . . . . . . . . . . .1:23:21 Ander Iribar . . . . . . . . . . . . .1:23:48 Iraitz Legorburu . . . . . . . . . .1:24:48 Imanol Gonzalez . . . . . . . . .1:24:55 Iker Etxabe . . . . . . . . . . . . . .1:28:27 Igor Agirre . . . . . . . . . . . . . . .1:28:55 Andima Iribar . . . . . . . . . . . .1:32:31 Uxoa Irigoien . . . . . . . . . . . .1:36:39 Aitor Irigoien . . . . . . . . . . . . .1:37:10
Unai Mateos . . . . . . . . . . . . .1:37:13 Jon Ander de la Hoz . . . . . .1:38:01i Jose Maria Zenekorta . . . . .1:40:44 Patxi Larra単aga1 . . . . . . . . . .:42:18 Pedro Uzin . . . . . . . . . . . . . . .1:45:44 Kontxi Monasterio . . . . . . . .1:47:03 M. Luisa Palacios . . . . . . . . .1:50:48 Eneida Etxabe . . . . . . . . . . . .1:51:36 Ane Balentziaga . . . . . . . . . .1:54:10 Jose Agustin Tena . . . . . . . .1:56:13 Jokin IdiakeZ . . . . . . . . . . .1:57:26
Hiru herritarren aldeko kontzentrazioa Joan den azaroaren 14an, kontzentrazioa egin zen udaletxearen aurrean Auzitegi Nazionalera deklaratzera deitu dituzten hiru getariarrei elkartasuna adierazteko. Erantzun bateratua izan zuen deialdiak; izan ere, bertara lagun ugari biltzeaz gain, herriko hiru alderdi politikoren (Ezker Abertzalea, Aralar eta EA) eta sei tabernen (Xagu, Mahasti, Sokoa, Itxaspe, Taxko eta Harralde) atxikimendua izan baitzuen. Bestalde, hiru herritarren abokatuaren eskaria onartuz, azkenean Auzitegi Nazionalak Azpeitian hartuko die deklarazioa.
Irune Azpiazu . . . . . . . . . .2:08:11
Artzapeko kuota ordainketa Abenduaren lehen astean urteko kuota pasako zaie harpideei: 20 euroko kuota ordainduko dute herrian bizi diren harpideek, eta 22 euro herritik kanpo bizi direnek. Transferentzia egin nahi dutenek honako kontuetan sar dezakete dirua: Kutxa (0011067949) eta Euskadiko Kutxa (1920005322).
6-artzape
@topagunea.com
Hainbat lagun bildu zen elkarteratzean.
] bi hitzetan
Musika eta dantza Santa Zezilia ospatzeko Azaroan, musikarekin lotura duen hainbat ekitaldi izan ohi da Santa Zezilia Eguna ospatzeko, eta, aurten ere, halaxe izan da: herriko abesbatza, Gazte Alaiak txistularitaldea kalez kale, Musika Bandaren kontzertua, Musika Eskolako haurrek eskainitako kalejira eta Gure Txeruko dantza-taldearen emankizuna.
GureTxeruko dantzariak.
Gazte Alai taldeko txistulariak.
Txokolatea dastatzeko aukera izan zen.
Musika Eskolako hainbat trikitilari.
Musika Eskolako kideak kale Nagusitik behera kalejiran.
Berotegi efektuko gas gutxiago isurtzeko aholkuak ematen jarraitzen dugu. Oraingo honetan bulegoak atala jorratuko dugu. Bulegoan ordu asko ematen dugu egunean, eta bertan erabiltzen ditugu aparailu elektroniko gehien (faxak, ordenagailuak, inprimagailuak eta abar). Aparailu hauek gure inguruan duten inpaktua nabarmen gutxitu daiteke, eguneroko lanean hainbat gomendio jarraitu besterik ez dugu egin behar. Hara hemen: Ordenagailua: - Itzali ordenagailua ordubete baino gehiagoan erabili gabe egon behar bada; adibidez, bazkaltzeko atsedenaldietan, bilera luzeetan eta lanaldia amaitzean. - "Energy Star" logotipoa duten ordenagailuak edo pantailak erosi; hori duten ordenagailuek, behar bezala konfiguratuta, kontsumo txikiagoa dute erabiltzen ari ez garen uneetan. - Komenigarria da "bookmark" itzaltzesistema edo laster-marka duten ekipoak edukitzea; izan ere, sistema horren bidez, teklen sekuentzia egoki batekin, ekipoa deskonekta daiteke, eta itzali zen uneko azken posizioa grabatzen da. Horri esker, itzaltzean genuen laneko posizioa berreskuratzen da ekipoa berriro pizten dugunean. - Energia aurrezten duen pantailababesle bakarra pantaila beltzean uzten duena da; beraz, pantaila "Black Screen" moduan konfiguratzea gomendatzen da. - Ekipoek energia minimo bat kontsumitzen dute itzalita ere; horregatik, korronte-elikagailua deskonektatzea ere komeni da egunaren amaieran. - Pantaila lauko monitoreek energia gutxiago kontsumitzen dute eta erradiazio gutxiago igortzen dute. - Ordenagailu eramangarriak mahai gainekoak baino eraginkorragoak dira energiari dagokionez.
Informazio gehiago: energystar csae eve 2009ko azaroa artzape-7
Amaia Iribar
] Erreportajea
Joxe Manuel Etxeberria: artzaintzatik bizitzeko apustua
Lanbide nekeza eta gogorra da, batez ere arkume-garaian, artegitik irten gabe gau eta egun jardun behar baita; halaxe dihardu Joxe Manuel Etxeberriak Askizuko Agerre Berri baserrian. Bere asmoa sariak irabaztea ez izan arren, aspaldian hainbat jasotakoa da; azkena, hain zuzen ere, joan den abuztuan Legazpin ospatu zen Artzain Egunean: ardi emankorrenaren saria (sei bat aldiz jaso du sari bera, bata bestaren atzetik) eta jendeak egindako dastaketaren lehen saria. Baina, egindako lanaren fruituak gehiago izan dira: 2005eko Ordiziako Artzain Egunean ardi-errape onenaren saria; horrez gain, Idiazabalgo Gazta Eguneko lehiaketan bigarren eta hirugarren sariak ere jaso izan ditu. Katalunian izan denean ere saritua izan da; gainera, eramandako gazta guztia salduta itzuli zen etxera.
“Gaztagintzak etorkizun ona du� 8-artzape
@topagunea.com
Duela 14 urte hasi zuen ibilbidea Arabatik ekarritako 200 bat buru muturbeltzekin. Gerora, pauso garrantzitsua eman zuen, Gipuzkoan produkziorako zegoen artalderik onena erosi baitzuen Berastegin; 150 buru mutur-gorri: ardi oso polita, baita garestia ere. Dudarik gabe, pauso zaila izan zen, baina esnearen produkziotik bizi nahi izanez gero, derrigorrean eman beharrekoa zela iruditu zitzaion; eta ez da damutzen, egin duen inbertsiorik onena izan baita. Pixkanaka, horien umeak utzi eta besteak kendu ditu; genetikan lan handia egiten dute, berritze handia izaten dute, eta erdipurdikoa den ardia saldu egiten da, betiere ardia hobetu eta gazta hobea egiteko helburuarekin.
] Erreportajea] Artzaintza: Jose Manuel Etxeberria
Gaztagintzan buru-belarri; ofizio neketsua, ezta?
Bai, gazta egitea kristoren lana da, asko dira pauso hori ematera ausartzen ez direnak; izan ere, artalde bat duzu artegian eta beste “artalde” bat hozkailuan: gaztak. Zenbat ardi dituzue gaur egun?
Iaz orain arteko ardi-kopuru txikiena izan genuen: 300 buru mutur-gorri. Hala ere, horiei 125.000 litro inguru jaitzi genien; mutur-beltzekin hasi ginenean 700 buruekin 40.000 litro jaitzi genituen, hara hor aldea! Zer alde dago bi ardi-mota horien artean?
Hiru motatako latxa ardia dago: bata, mutur-beltza, hanka eta mutur beltza, gorputza zuria eta beti muturbeltzarekin begiratzen zaituena; bestea, mutur-gorria (cararubias): “ilehori-ilehoriak” eta politak dira, eta goizero ukuilura joatean aurpegi alaiarekin hartzen zaituena; azkenik, carranzanas mota. Legazpin, ardi emankorrenaren saria jaso zenuen; zenbat litro ematen dute eguneko?
Egunero ia 160 litro ematen dituzte; baina, orain kumeak egin berri dituztenez, ia 480 litro eman ohi dute. Kumea orain
egiten dute, azaro hasieran; aurten hazia Frantziatik ekarri dugu, han ahari ona baitago. Arkauten dagoen Intseminazio Zentroan genetikaren hobekuntzarako programa lantzen dute, eta Gipuzkoan ELE (Euskal Herriko Latxen Elkartea) deritzonak izugarrizko lana egiten du produkziorako genetika hobetzeko, egiten den lan hori errentagarria izan dadin. Guk baserrian genetikari garrantzi handia ematen diogu, eta, gaur egun, produkziorako ardi onenak guk dauzkagu, kristoren selekzioa daukagu. Hala ere, guk badugu ahari bat Intseminazio Zentrokoa baino hobea dena. Arkumeak jaiotzen direnetik, Intseminazio Zentroak du lehentasuna aukeraketan eta ahari onenak bertara eramaten; guztia genetika hobetzeko. Talde lana da, eta azkenean denok gara onuradunak. Zer ematen diezue jateko?
Lehen urtean, arkumea jaiotzen denetik arkumea egitera iritsi bitartean, ahal dugun guztietan, genero naturala erabiltzen dugu, eta orain arte ekologikoa eman diegu, bazka-ilarra, batez ere, eta transgenikoak saihesten ahalegintzen gara. Horrez gain, urte horretan ahariak ezkutatu egiten ditugu; bestela, urtebete baino lehenago egiten dute umea,
eta hori ez da komeni, oraindik gorputza egin gabe baitaukate eta horrela ez baitute esne ona ematen. Behin jaizten hasiak direnean, pentsua ematen diegu, guk prestatutako nahasketa: aopapa, soja eta beste belar batzuekin osaturikoa, hain zuzen ere. Eta, noski, inguruan ditugun zelaiak: hemen berde ugari dugu, eta, gainera, hemengo belarrak nahiko gatz duenez, parasito gutxiago izaten dute.
dugu zeregin horretan. Gazta ona eta krematsua egin nahi badugu, lizun hori beharrezkoa da. Dendari gehienek garbituta eskatzen digute, baina badugu lizunarekin eskatzen digutenak ere; batez ere, asko saltzen dutenak. Dendari bati nola definituko zenioke egiten duzun gaztamota?
Errotazioko gazta dela: hau da, bezeroa berriro etorriko zaiola ziurtatzen diogu.
Esnerik saltzen al duzu?
Bai, noski. Bilbo eta Gasteiz ingurura joaten naiz, eta, astean bitan, Gipuzkoan egi-
Berrikuntzarik egitea aurreikusi al duzue?
Bai, gaztandegi berria egitera
“Krematsua eta zapore oneko gazta egiten dugu” ten dut esnearen eta gaztaren banaketa: Aretxabaleta, Arrasate, Bergara, Plentxi, Elgoibar, Eibar, Mendaro, Azkoiti, Azpeitia, Zestoa, Aizarnazabal, Iraeta, Oikia, Zumaia, Zarautz, Orio, Lasarte eta Donostia. Merkatu hori nahikoa dugu egiten dugun gazta kopururako. Nolako gazta egiten duzue?
Krematsua eta zapore onekoa; horrez gain, guk egindako gaztak lizuna dauka kanpoaldean, lizun on bat botatzen diogu. Izan ere, lizunarekin badago haizetik, berotik eta hotzetik babestuta egongo da. Astero, gazta eskuilatu egiten dugu, ia 5.000 gazta; egunero, bizpahiru ordu pasatzen
goaz, baita ukuilu berria ere. Nola ikusten duzu gaztagintzaren etorkizuna?
Gaztagintzaren etorkizuna ona da, nahiz eta krisiaren ondorioz iaztik aurtengo kanpainara kontsumoa jaitsi dela igarri. Kontua izan behar dugu eskainiko dugun kalitatearekin, horrek ez baitu inolaz ere behera egin behar; izan ere, gazta ona eginez gero, kontsumoa handia izango da. Merkatuan gazta txar asko dago, eta gazta on gutxi. Nik usten dut egiten dugun kopurua baino hogei aldiz gehiago egingo bagenu, guztia salduko litzatekeela, ez baitago horrelako gaztarik.
Argazkia: A. Manzisidor
Amaia Iribar eta Maider Ostolaza
San Martinak frontoiko estaldura berriarekin
Argazkia: I. Echaide
San Martin jaiak probetxatuz, frontoiko estaldura berria inauguratu zuten Askizun; dantzarien aurreskua, apaizak azpiegitura berriari emandako bedeinkazioa... Horrez gain, Askizuko eta Getariako pilotarien arteko partida jokatu zen: Erramun Aranguren eta IĂąigo Olabarri Jose Esnal eta Joseba Rotetaren aurka, eta 22-15 emaitzarekin nagusitu ziren auzotarrak. Hain zuzen ere estaldura hori auzotarren aspaldiko eskaera izan da, baina askoren iritziz, “frontoiari txapela jarri diote, baina berdin berdin ura sartzen da, albo guztiak irekiak ditu eta; itxuraz oso polita da, baina lehen bezala frontoia blaiâ€?; hori dela eta, irtenbidea bilatu behar zaiola iritzi diote. Bestalde, urtero bezala hainbat ekintzaz gozatu ahal izan zen San Martin jaietan: bailarako ezkondu eta bikoteen afaria (35 bat lagun elkartu ziren), gazteen afaria (50 lagun), Mus Txapelketa (irabazleak Manu Azpeitia eta Xanti Aizpurua izan ziren, eta bigarrenak, berriz, Itziar Etxeberria eta Miren Galarraga), herrikirolak, Gorriti eta bere animaliak‌ Herri-kirol lehiaketan, Getariako arraunlariak eta Aizarnazabalgo gazteak neurtu ziren, eta azkenean, Aizarnazabalgoak nagusitu ziren.
10-artzape
@topagunea.com
Argazkia: I. Echaide
Argazkia: I. Echaide
Argazkia: A. Manzisidor
Argazkia: A. Manzisidor
Amaia Iribar
] elkarrizketa
Udazkenak dakartzan zaletasunak Perretxikoak: udazken koloretan udazken fruituak Garai honetan perretxikozalez betetzen dira Euskal Herriko bazterrak; urtero bezala, txokoz txoko ibiliko da jendea, ahal dela inork ikusiko ez duen garaian eta han-hemenka zabaltzen diren zurrumurruei adi. Euriaz, haizeaz edota lurrera erortzen diren hostoez gain, garai honetan badago besterik, eta horien artean goxoenak dira perretxikoak. Sagarra sagarrondoaren fruitua den bezala, perretxikoak ere onddoen fruituak dira, lurpeko onddo baten fruitua, zehazki; mendian ikusten ditugun perretxikoak horien jangarritasun mailagatik (bikaina, ona edo erdipurdikoa) eta arriskugarritasun mailagatik (toxikoa, pozoitsua eta hilgarria) bereiz daitezke. Perretxikoak biltzeko garai egokiena udazkena dela esan ohi da; baina, udaberrian eta, neurri txikiagoan, udan nahiz neguan ere izaten dira perretxikoak ematen dituzten onddoak. Perretxikozaleen artean denetarik topa dezakegu: gehienak denbora pasa joaten dira, ibilaldia egin eta naturaz gozatzera; beste asko, sukaldaritzarako eskaintzen dituzten aukera bikainengatik; eta bakarren batzuk mikologiarako zaletasunagatik. Getarian ere baditugu hainbat perretxikozale; gu horietako birekin hitz egin dugu Euskal Herrian antzinatik dagoen ohitura horri buruz, Manu Etxaberekin eta Pako Etxeberriarekin.
Manu Etxabe eta Pako Etxeberria Noiztik datorkizue zaletasuna?
umetatik datorkit afizioa.
M: Niri mutil koskorra nintzenetik, aitarekin joaten nintzen; batez ere, Aizarnara uda pasatzera joaten ginean.
Perretxikoak biltzen ikasi egin behar da; nola izan zen zuen ikasketa?
P: Baserrikoa izanik, niri ume-
12-artzape
@topagunea.com
P: Beste pertsona batekin ibiliz ikasi egiten da, baita besteek ekarritakoa ikusiz‌ Dena den,
guk beti berdinak jasotzen ditugu. M: Txikitan amari entzun izan nionez, txarra ote den jakiteko zilarrezko eraztuna zartaginera bota behar da, eta belzten bada, txarra dela adierazi nahi omen
du; jan aurretik katuari ematea ere beste aukera bat da‌ Perretxikoak direla-eta, inoiz sustorik izan al duzue?
Ez. Hala ere, perretxiko mota batzuek duten toxina dela-eta, ongi prestatu behar dira. Nola bereizten dira perretxiko jangarria edo
] elkarrizketa ] Udazkenak dakartzan zaletasunak Arau on bat dago: ondo ezagutzen ditugun perretxikoak bakarrik jatea, eta gainerakoak, baztertzea.
M: Mugikorra bai, baina GPSrik ez; dena den, badut gogoa autoa non utzi dudan jakiteko, basoan desorientazio handia sortzen da-eta.
Zein perretxiko biltzea gustatzen zaizue gehien?
Nola bildu behar dira perretxikoak?
Onddo beltza edo zuria.
Segurtasun-neurri gisa, perretxikoak osorik biltzea komeni izaten da (batez ere Amanita denean); guk, berriz, mozteko ohitura dugu. Gero, momentuan bertan, eduki dezakeen zikina kentzen zaio, batak besteari itsatsi ez diezaion; etxera iristean, azken ukitua eman, baina busti gabe.
pozoitsua?
Eta jateko?
Onddoa, baita ere; berdin du zuria edo beltza, zapore bera baitute. Perretxikoen “erregea” onddoa dela esan al daiteke?
Ez, perretxikoen erregea kuletoa da (gorringoa edo Amanita caesarea); perretxiko hori erromatarrek jaten omen zuten, hortik dator Caesarea izena. Zenbat “Amanita” mota daude?
Amanita caesarea (jangarria), Amanita muscaria (aluzinogenoa) eta Amanita phalloides (hilkorra). Iaz Zarautzen gizon batek jan zuen phalloidesa, eta hil ez larri egon zen. Zuen kasuan, perretxikozaletasuna mendizaletasunarekin uztartzen duzue?
M: Bai, niri dena gustatzen zait: mendian ibiltzea, perretxikoak biltzea, ehizatzea, olarroak biltzea… Perretxikoak biltzera joateko zer eramaten duzue?
Makila, otarra edo plastikoa, labana… Gaur egungo eskuko telefonoa, GPSa…
Zergatik da hobea mendian gora ibiltzea perretxikoak biltzeko?
Perretxikoak biltzean goitik behera eginez gero, lurrera begiratzen dugunean lurra urrunago daukagu; behetik gora begiratzen badugu, aldiz, lurra gertuago ikusten dugu, batez ere garoa dagoenean. Bakarrik ala lagunarekin?
Basora eta mendira bi pertsona joatea komeni da, batez ere kanpora joanez gero; hemen ibiltzekotan, berriz, hobe bakarrik. Aldez aurretik ba al dakizue nora joan?
Leku batzuk aurretik ezagutzen ditugu; baina, kanpora joatean ez da jakiten. Aurrez aurkitutako lekuan berriro ateratzen al dira?
Normalean bai, baina ez beti; urte batean ez bada atera,
Ezkerretik hasita, Manu Etxabe, Floren Iribar eta Pako Etxeberria bildutako onddoekin: bakarren batek kilotik gora pisatzen zuen.
hurrengo urtean ere atera daitezke. Adibidez, Udaberriko Ziza ilaran irteten da, eta, lekuz aldatzean, metro batera ateratzen da, gutxi gorabehera. Inoiz eraman al dituzue bildutako perretxikoak erakusketaren batera?
Ez, inoiz ez; hala ere, egun batean onddo eder bat aurkitu eta Taxco tabernan jarri genuen. Zer onddo mota biltzen dituzue?
Betikoak: onddoak, kuletoa, gibelurdina, urritza, ziza horia, udaberriko ziza, makal ziza (pago ziza), galanperna, txanpinoiak… Zer eguraldi da egokiena perretxikoentzat?
Ez dakigu; izan ere, orain arte hego haizea txarra zela esaten zen, eta, aurten, euria egin duenez, hego haizea behar dela esan dute. Zenbat denbora behar du perretxikoak irteteko?
Inork ez daki; zenbait espezie
urtero jaiotzen da, eta beste zenbait aldizkakoagoak izaten dira. Adibidez, batzuetan perretxiko txiki bat hartu gabe utzi daiteke hurrengo egunean handiagoa egongo delakoan, eta, beharbada, ez da batere handitzen; beste batzuetan, aldiz, perretxiko bat hartu eta hurrengo egunean beste bat egoten da leku berean. Azken urteetan perretxikozaleen kopurua ikaragarri igo da; onddoen etorkizuna arriskuan al dago?
Kontua da udazkena iristen den bakoitzean telebistan zein irratian izugarrizko propaganda egiten zaiola; baina, gero, horren ondorioz perretxikozale kopurua ugaritzen denean, neurriak jartzen dituzte. Duela bizpahiru urte, Ultzaman gertatu zena da adibide garbiena: propaganda ikaragarria egin zitzaion, autobusak eta guzti joan ziren, kilometro luzeetan ezin aparkatu; azkenean, arautzea erabaki zuten: bost euroren trukean, 8 kilo laguneko eta eguneko. 2009ko azaroa artzape-13
] elkarrizketa] Udazkenak dakartzan zaletasunak
Ehiza, afizioa baino gehiago Espezie bat ehizatzeko, zenbait arrazoi egon daiteke: animalietatik etekin bat lortzea (haragia, larrua); kiroltzat hartzea, harrapaketak berak zailtasun, arrisku, esfortzu edo trebetasuna eskatzen baitu; aisiarako jarduera izatea… Ehizatzeak edo animalia bat harrapatzeak, izugarrizko “plazera” ekartzen du, hainbeste kostatutako helburua lortzearen plazera: postuan orduak igaro eta gero lauzpabost uso etxera eramatea, hilabetez jo eta su ibili eta gero oilagor bat harrapatzea, birigarropaso ona tokatzea… Hori guztia, edo antzeko zerbait, sentitu izan dute noizbait gure hurrengo bi lagunek: Gorka Areizagak eta Josu Intxaustik. Biek ehiza xehean jarduten dute, eta ez dira bakarrak, herrian zaletasun handia baitago.
Josu Intxausti Ehizarekiko zaletasuna txikitatik datorkio Josuri: komunioa egitean osaba batek karabina oparitu zion, eta ordutik ehizaren arrak ez dio inoiz utzi. Zer sentitzen du ehiztari batek ehiza-garaian?
Zer eguraldi da egokia usopasa izateko?
Garaia gerturatzearekin batera, gora begira hasten gara, gauean belarria jarrita birigarroen hotsa entzuten hasten gara; zaletasuna barruraino sartzen bazaizu, polita da, baina askotan gehiegi sartzen da. Sentitu egin behar da, azaltzen zaila da; askok erotuta gaudela diote, ez dute ulertzen nola joan gaitezen gauean biharamunean lekua hartzeagatik…
Europa iparraldean hotza egiten hasten duenean usoak Landas ingurura gerturatzen hasten dira; kostatik pasatzeko, oro har, hego haizea izan behar da, haize gogorra bada, hobe. Bestela, Oiartzun aldetik Nafarroa aldera jotzen du, edo Tolosatik Olaberriara, Lezama, Otzaurtera… bailara asko daude. Aurtengo urriaren amaieran uso-pasa ikaragarria
14-artzape
@topagunea.com
izan zen, Errenterian 1.200.000 uso pasa ziren, gutxi gorabehera, eta, hemendik, 800.000 uso. Ipar haizea badago, barrutik joaten da: Cameraz, Peñacerrada, Piqueras… Noiz sartzen da oilagorra?
Usoen azken kolpeekin oilagor batzuk agertzen hasten dira, normalean sarrera polita azaroan izaten da; oilagorra mendi garaietara joaten da, ez badio hotzak behera bultzatzen, behintzat. Hotza eginez gero, behera jaisten da, zikin aldera, babes bila; eta, izotza badago, erreka zulotan aurki daitezke. Normalean, usoaren atzetik birigarroa dator, eta, birigarroarekin batera, lehenago edo
geroago, oilagorra sartzen da; ilargiak ere badu eragina. Nola ehizatzen da oilagorra?
Pilarika egunetik hilaren 24ra bitartean, egunak argitzen duenetik eguzkia sartu arte; gero, abendua bitartean, goizeko 7:30etatik arratsaldeko 17:30etara ehizatu daiteke. Lehenago edo beranduago ezin da ehizatu, eta, basoan ordua iritsi zain bazaude, eskopeta funda barruan izan behar duzu; izan ere, lagun ugari joaten da “zelatatzera”. Hau da, oilagorra gauean basotik zelaira jaisten da jatera, eta goizean berriro ezkutatzen da. Une horretan, ehiza egitea debekatuta dago: harrapatze-
] elkarrizketa] Udazkenak dakartzan zaletasunak
kotan basora joan behar da, txakurrarekin ehizatuz edo norberari altxa zaionean. Txakurrak oilagorra sumatzen duenean, gelditu egiten da, eta, orduan, lepoan duen aparailuaren soinua (“bip”) bizkortzen hasten da; lehen, txintxarria erabiltzen zen, batik bat.
granjako eperrekin: hemen irabazten duena Aiara joaten da, handik Gipuzkoako Txapelketara, eta azkenik, Euskal Herriko Txapelketara. Ehiztaria ala “eskopeteroa”?
Zer txakurrekin ehizatzen duzu?
Setterrak ditut, horiek onak baitira oilagorretarako. Ehizatzen jarduteko entrenatzen al duzue?
Oilagorrean jarduten duen ehiztariak fondoa behar du, eta hori mendian ibiliaz lortzen da. Txakurrarekin ere entrenatzen dugu: udan galeperrak askatu eta lana nola egiten duten ikusi. Txakurrak erakustaldia egin behar du (“muestra”), eta txakur bat baino gehiago badira, “patroiena” egiten ikasi; hau da, aurrean dagoena geldirik gelditzean, atzekoek ere gelditu egin behar dute. Hala ere, txakurrarentzat ehizatzen ikasteko garrantzitsuena ibiltzea da, ehiza botatzea. Bestalde, uso-
tara ez dut txakurrik eramaten, txakurra pikatu eta izorratu egiten baita: txakurrak pentsatzen du ondo egin duela, baina guk garbi utzi behar diogu ez goazela usotara. Beti ehizarekin itzultzen al zara?
Ez! Ehiza ez da beti botatzen; behin baino gehiagotan joan
naiz oilagorretara eta tirorik egin gabe itzuli Getarian ehiztari asko dago, ezta?
Bai, eta, gainera, herrian 60 ehiztarik osatzen dugun Xirimiri Elkartea dugu; noizean behin, bileraren bat egiten dugu, eta horrez gain txapelketaren bat antolatzen dugu,
Eskopeteroak badira, eta ni ere inoiz izana naiz, edozein hegaztiri egiten bainion tiro, eta eskopeteroa tiro zalea da; orain, ordea, usoak kolpea egitean botatzen dut. Badira eskopeteroak zeinak ez duten ezer errespetatzen, ezta ehiztarien arteko begirunea ere: ehiztari batek lekua hartuta badu, ezin zara aurrean jarri, ez behintzat galdetu gabe. Bestalde, gaur egun ehiza asko ez da botatzen gaizki ehizatzeagatik. Adibidez, uso-pasa denean eta horiek postuen “lerrora” datozenean, uso-taldearen erdia baino gehiagori sartzen utzi behar zaio; horrela, tiro egitean, taldea ebaki eta postu guztietakoek aukera izango dute tiro egiteko. Alderantziz, lehena sartzean urduritasunagatik tiro eginez gero, uso taldeak atzera egingo du eta beste leku batetik pasako da.
Gorka Areizaga Txikitan sartu zitzaion afizioa: aitarekin ehizatzera joatean, eskopetarekin, erositako lehen karabinarekin... Gerora, adina izan zuenean (hamasei urterekin gutxi gorabehera), lizentzia atera eta eskopeta erosi zuen. Lizentzia ateratzeko zer ikasi behar da?
Liburu bat ikasi behar da: arauak, ehizatu daitezkeen animaliak, horien ezaugarriak; gero azterketa psikoteknikoa egin behar da, eta, azkenik, armak edukitzeko baimena. Azken hori ateratzeko gaur egun azterketa bat egin behar da (horretarako hiru liburu ematen dituzte), eta, gero, tiro-praktika gain-
ditu behar da. Horrez gain, ez baduzu lizentzia berriztatzen, Guardia Zibilek abisu bat pasatzen dute, eta, berritu ezean, eskopeta kentzen dute. Noiz ematen zaio hasiera ehiza denboraldiari?
Ehiza librea Pilarika egunean hasten da, nahiz eta postuetan egun batzuk lehenago ehizatu daitekeen; bukatu, berriz, urtarrilaren erdi aldean buka2009ko azaroa artzape-15
] elkarrizketa] Udazkenak dakartzan zaletasunak
tzen da. Lehen, martxoan kontrapasa izaten zen; baina, duela hiru bat urte debekatu egin zuten, uso asko botatzen zirela-eta. Non egiten dira postuen zozketak?
Urria hasieratik hasi eta abendura bitartean, egunero elkarteek antolatutako zozketak izaten dira: Aian, Urdanetan, Altzuzelain, Iturriotzen, Errezilen… Ni Urdanetakoan iza-
tan postu txar batera joan baino hobe izaten da ez joatea. Zein dira postu preziatuenak?
Urdanetan Saberriko terrenoa, edo Aierdimuxu… Badira postu batzuk asko ordaintzen direnak, ezta?
Bai, hemen postuak erabiltzea erosi egiten da (zozketan), edo lursailaren nagusiarekin hitz egin eta zerbaiten truke uzten dute (diruaren edo lursaila garbi edukitzearen truke); baina zenbait lekutan (Zegaman eta Otzaurten, esaterako), lursailaren erabilpena ez da erosten, baizik eta enkantera ateratzen da: 7.000 €, 10.000€, 16.000€… ordaindu izan dute. Nolakoa izan da aurtengo uso-pasa?
ten naiz; zozketan parte hartzeagatik bi euro ordaintzen dira, eta, behin postua tokatu eta gero, euro bat gehiago. Gero, norberak erabakitzen du postura joan edo ez, asko-
@topagunea.com 16-artzape artzape @topagunea.com
Urriaren 27an izan zen egun fuertea; osabaren koinatuak duen postu batera joan nintzen: hiruron artean 19 uso bota genituen, eta niretzat lehen aldia izan zen horrela harrapatzen nuela.
nabaritzen al da norberak zer bota duen?
Bai, normalean bai, gero usoak guk jasotzen ditugu, txakurrak ez dira komeni usotan erabiltzea-eta. Oro har, txakurrak oilagorrak eta birigarroak ehizatzeko erabiltzen dira. Zuk zer txakur mota daukazu?
Setterra; izan ere, sudur hobea duela esan ohi da. Zer ehizatzen duzu gehien?
Horrenbeste tiro artean,
Ni birigarrotan ibiltzen naiz
gehien, baina oilagorra ehizatzea gehiago gustatzen zait; bilatzen saiatu behar da, eta gainera, txakurrak ere parte hartzen du. Ehiztariei “eskopetero” ere deitu ohi zaie; zer diozu?
Nik ehiza beste edozein afizio bezala ikusten dut: batzuei arrantzatzea gustatzen zaie, beste batzuek ganaduarekin jarduten dute… Hori bai, leku guztietan bezala, badago jendea edozeri tiro egiten diona, baina hori norberak ikusi behar du…
] elan-euskadi
Elkartasunen arteko gatazka Azken egunotan, euskal erakunde nagusiek jendaurrean azaldu dituzte beren aurrekontu proiektuak eta horiekin batera atera diren prentsa oharretan hitz batzuk behin eta berriro errepikatu dira: "gastua murriztea, zuhurtasuna, zor publikoa...�. Aurten, diru-sarrerak ikaragarri jaitsi dira (kasu batzuetan %25eraino); beraz, inoiz baino zailago bihurtu da kontu publikoak diseinatzea eta, nola edo hala, departamendu guztietako aurrekontua murriztuko da. Ez da erraza izango banaketa egitea. Erakunde askok diote politika sozialetako partidak ez direla murriztuko eta horrek lasaitasuna ematen dio hiritarkopuru handi bati. Politika solidarioen helburua da mundu mailako krisi ekonomikoaren ondorioak arintzea, bazterkeria eta pobrezia sistematikoki sortzen duen garapen-eredu ekonomiko baten ondorio baita. Gaur egun dauzkagun arazo larriak ez dira fenomeno isolatuetatik sortu; hertsiki lotuta daude indarrean dagoen eredu ekonomikoarekin, zeinak eragotzi egiten baitu zenbait herrialdek edo giza taldek produkzioeta finantza-baliabideak edukitzea Iparralde "garatuan" eta Hegoalde "ez hain garatuan". Hori dela-eta, ongi etorriak izango dira pertsonak garapenaren ardatz bihurtzeko ahalegin guztiak. 2010ean, Euskal Autonomi Erkidegotik garapenerako lankidetzara bideratuko den aurrekontu-kopuruari dagokionez, zenbait arrazoi aipatuko ditugu lankidetzarekiko dauzkagun konpromisoak mantentzeko eta, are gehiago, konpromiso horiek handitzeko. Lan zaila, benetan, elkartasuna etxean behar dugula dirudien garai honetan. Lehenik eta behin, pobreziaren eta desberdintasunaren aurkako borroka erantzukizun kolektiboa da. Horiek desagerrarazteko ekimen guztiek ikuspegi globala eta lokala izan behar dute, eta, fenomeno horien ondorioak lantzeaz gain, sortzen dituzten kausa estrukturaletan ere esku hartu behar dute. Horrela bada, besteak beste berriro planteatu behar da mugarik gabeko hazkunde ekonomikoa arazo guztien konponbide dela dioen baieztapena. Aurrekontuak krisi
globalaren testuinguruan aurkeztu dira, eta, krisi horren ondorioz, milioika pertsonari ukatu egiten zaizkio oinarrizko hainbat eskubide; besteak beste, elikadura, osasuna edo hezkuntza. Gaur, inoiz baino gehiago, pertsonak jarri behar ditugu gauza guztien gainetik. Bestalde, 2000. urtean, NBEko kide diren 189 herrialdek adostu zuten 2015erako erdira murriztu behar dela munduan dagoen pobrezia. Gobernariek Milurtekoko Deklarazioa sinatu zuten,zeinaren bidez konpromisoa hartu baitzuten pobrezia desagerrarazteko eta garapenerako eskubidea pertsona guztiei iritsarazteko. Helburu horrekin garatu zituzten Milurtekoaren Garapenerako Helburuak (MGH). Krisiaren aurretik MGHak ez betetzeko arriskua handia zen; egungo testuinguruan, ordea, mehatxua are handiagoa da. Nazioartean ez dira bete onartutako konpromisoak. Esaterako, Nazioko Produktu Gordinaren (NPG) %0,7 Garapenerako Laguntza Ofizialera (GLO) bideratzeko helburua ezarri zen 1970eko Nazio Batuen XXV. Batzar Orokorrean; adierazi zuten ekonomikoki aurreratuak diren herrialdeek GLO handituko zutela, beren NBPren %0,7raino, beranduenez ere 1975erako. Orduan hasi zen %0,7ren mugimendua, eta, 1994an, aurrekaririk gabeko herri-mobilizazioa ekarri zuen. GKEak, mugimendu sozialak, unibertsitateak, komunikabideak eta alderdi politikoak ados zeuden %0,7ko zifra mitikoa lortu behar zela esatean. 40 urte igaro dira ordutik, eta sistematikoki hautsi dituzte akordioak. Euskal erakunde batzuek diote GLOra bideratzen duten aurrekontu-partida %0,7koa dela; baina, bakoitzak modu batera kalkulatzen du kopuru hori. Dena den, ez dugu ahaztu behar errenta dela nazioarteko konpromisoaren erreferentzia-neurria, eta %0,7ko portzentajea ekarpen publikoari dagokiola, edozein dela ere kudeatzen duen maila administratiboa (estatukoa, autonomikoa, probintziala edo lokala). Aurrekontu publiko guztiek nazioko errentaren herena baino zertxobait gehiago osatzen dute. Hor ikus dezakegu zein urrun gauden 1970ean adostutako konpromisotik.
Lankidetzarako Euskal Lege berriak konpromiso hori jasotzen du, hots, 2012an aurrekontuaren %0,7 lankidetzara bideratzea. Une honetan %0,5ean dago zifra eta, beraz, oraindik ahalegin handia egin beharko da legea betetzeko. Gauza bera gertatzen da gainerako euskal erakundeekin ere. Azkenik, gogoan izan behar dugu badela betetzen ez den beste euskal lege bat: Herrialde pobretuekiko Justizia eta Elkartasunerako Gutuna, hain zuzen. Eusko Legebiltzarrean onartu zuten 2007an, eta Eusko Jaurlaritzak konpromisoa hartu zuen, besteak beste, herrialde pobretuek Espainiako Estatuarekin daukaten kanpo-zorra kitatzeko; horretarako, Eusko Jaurlaritzari berari dagokio zorraren zatia kitatu behar da. Etikoki, sozialki, politikoki eta ekonomikoki derrigorrezkoa da munduko pobrezia eta desberdintasunak desagerraraztea; helburu hori lortu asmoz, indartsu jardun behar da lankidetzan giza garapen berdin eta iraunkorra lortzeko eta, horrez gain, berriro planteatu behar dira tokiko zein nazioarteko politikak. Gainera, ahalegin solidario hau garatzen den marko instituzional eta politikoa hainbat legealditan egindako lanaren emaitza da, bai eta hiritar guztion ondarea ere; hots, akordio politikoaren eta hiritarren mobilizazioaren fruitua. %0,7rekin daukagun konpromisoa bete behar da, gaur inoiz baino garrantzitsuagoa baita. Krisiak ezin du aitzakia izan planetako herrialderik kaltetuenekin daukagun konpromisoa ez betetzeko, haiek ez baitute inolako erantzukizunik izan krisi honen sorreran. Era berean, ezin du aitzakia izan %0,7ren konpromisoa ez betetzeko, edota gure herri eta hirietako biztanleen elkartasun mugatua babesten duten argumentuak defendatzeko. Guztiz baztertzen dugu elkartasunen arteko gatazka ekar dezakeen planteamendu oro. Natalia RodrĂguez Eragin PolitikokoArduraduna Euskadiko GarapenerakoGKE Koordinakundea 2009ko azaroa artzape-17
]
Aitor Irigoien[
Gerra: bide okerra “Es el canto universal, cadena que harĂĄ triunfar... el derecho de vivir en paz!â€? Victor Jara (Txile, 1971)
I.
Gerra. Bide okerra. Hautu ankerra: Gerra ala gerra. Gerrak soilik gerra gehiago ekartzen du atzetik, bere itzala areagotzen etengabe. Gorrotoa sortzen du eta gorrotoak aldi berean gerraren sua indartzen. Zulo amaigabe baten gisakoa da guda oro, neurri batean: Zuloa da gero eta gehiago kenduz gero eta handiagoa bilakatzen den elementu bakarrenetarikoa; gerra, are eta handiagoa, gero eta gehiago kentzen du, dio inguruneari: herrixka, azpiegitura nahiz natur guneen erabateko suntsiketa, pertsonen hilketa masiboa, desagerpenak, torturak, bortxaketak... Era berean, gerra zenbat eta indartsuago, arazoak are eta larriago bilakatzen dira eta konponbidea are urrunago. Dena du negatiboa, dena ezer ezean bilakatzea baitu ezaugarri nagusi. Bakearen izena erabili ohi dute sarri gerra sortzaileek, egitera doazen sarraskia arrazonatu nahian, jakin arren gerra bera dela baketik gehien urruntzen gaituena. Bakearen aitzakiak balio ez dienean, beti topatzen dute bere izenean gerra egiteko jainkoren bat. Bata zein bestea, gerrara bideratzen dituen arrazoia ezkutatzeko taktikak dira; ez dago ongi ikusia norbere botere eta baliabide ekonomikoak areagotzeko milioika errugabe hiltzea. Aski erraza da gerra piztea... zoritxarrez. Behin martxan dela ordea, inork eta ezerk geldi ezineko gurpil erraldoia bihurtzen da, abiadura bizian parean aurkitzen duen edozer eta edozein ezabatzen duena. Ezagunak dira egun batzuetarako iraupena iragarri eta urteak dirauten gudak. Amaiera beti etorri ohi da beranduegi, atzera bueltarik gabeko hamaika sarraskiren ostean...
II.
Bide zuzena ezagutu arren, okerra hautatzen jarraitzen dute temati batzuk ordea, guda mahai jolas bat bailitzan. Ez die gehiegi arduratzen euren jokoaren zentzugabekeriak, eragindako sufrimenduak. Irabazi eta lorpen militarrak eskuratzea da euren lehentasuna. Gainerakoa bigarren mailan geratzen zaie. Gudetan, beti egon ohi dira elkarren aurka lehiatzen diren bi alde, gutxienez. Honek ez esan nahi arren gerra beti bi aldeek sortua denik. Ugariak dira tamalez alde batek diseinatu eta garatutako gerrak, non bigarren aldeak ez duen hauturik: Etxe atarian guda batekin topo egitea edozeini gerta dakiokeen zoritxarrik garratzenetarikoa da. Disenatzaileak potentzia indartsuak izan ohi dira, orokorrean eurak baino askoz ahulagoa denari egiten dietelarik gudarako gonbitea. Gerraren erabilpena ohiko tresna izan da potentzia handientzat, euren agintea zein lurrak hedatzeko. Odolaren gainean eraikitako erreinu nahiz inperioak ugariak dira historian. Honekin nagusitasuna agertu nahi arren, gudak gizakiaren indarra baino, ahultasuna eta barne miseriaren erakusle dira. Ozenago hitz egiteak arrazoia ematen ez duen gisara, botere gehiago izateak ez du arrazoia zertan eman. Gerra hautua egina duenetariko bat espainiar estatuko agintari klasea da. Bere burua demokraziaren babesletzat azaldu arren, barne gatazkak konpontzeko aukera oro baztertu eta guda taktikak aplikatzen ditu, arazo politikoei erantzun militarra emanaz. Gerra, arlo guztietan eta guztiari: Aniztasunari, justiziari, duintasunari, gizatasunari, etikari, askatasunari, pentsamenduari, bizitzari... bakeari. Zabaldu nahi duen mezua argia da: Eurek markaturiko joko esparrutik aldentzen saiatzen denak gogor ordainduko du. Beldurraren estrategia. Iragan beltzari omenaldia.
III.
Okerra den hautu honen oinarrian, gainditu gabeko iraganaren pisua atzematen zaie; inperio eta konkisten garaiak ahaztu nahi ez izatearen ezintasunaren atsekabea. Gero eta handiagoa eta ilunagoa den bisaia ezkutatzeko, noiz arte balioko die betiko maskara txikiak? Ez da bakearen aldeko apusturik antzematen, ez da begirunearen kulturarik loratzen. Nahiz eta kalean, bakea ezagutu nahi duen jendartea ikusi; elkarrizketa eta akordioak eskatzen dituena; liskarrez gainezka dagoena... 70. hamarkadaren hasieran, bakean bizitzeko eskubidea zuen abesten Txileko herriaren ahots bilakatu zen Victor Jarak, geroxeago hil arte torturatua eta 44 balaz josia izan zen berak. Bakea, duintasunezko bakea aldarrikatzen dute oraindik ere Hego Ameriketako indigenek. Gure egin ditzagun aldarrikapen hauek eta guztiontzako bakerako haziak ereiten hasi. Estatuak iragan mendeetako gerra politikarekin jarraitu arren. Izan ere, kontestu berrietara, aldaketetara ondoen egokitzen denak egingo du aurrera, ez indartsuenak edo handienak. Egokitzen jakin behar dugu, aurrera egingo dutenak gu geu izan gaitezen. Azken finean, ez da inoiz egon (ezta egongo ere) unea iritsi zaion IDEIA bat garaitu dezakeen armadarik...estaturik...gerrarik. Badugu aukera.
@topagunea.com 18-artzape artzape @topagunea.com
] harritarten txutxupeka / herri eskola Eskola ingurumenarekin elkarlanean Epa!! 5. mailakoak gara eta mugikortasunari buruz hitz egingo dizuegu. Urtero Agenda 21ekoek gai bat aukeratzen dute lurra babesteko. Aurten mugikortasunari ekin diogu. Elkarbizitza asteko gai nagusia izan da. Taldetan banatu eta gauza ezberdinak egin ditugu. Astelehen eta asteartean, muralak eta eskulanak. Asteazkenean, ahots gorako irakurketa. Ostegunean, gaztaina-jana eta garbiketa. Eta, azkenik, ostiralean, ibilaldi neurtua egin behar genuen baina bertan behera gelditu zen. Ekintza horien bidez, lagunak egiten ditugu. Aurten mugikortasuna aukeratu dugunez garraioak zein kutsagarriak diren azaldu digute. Nola erabili behar ditugun trenak, autobusak eta abar lurra babesteko... Lurraren gainean, ozono geruza izena duen kapa bat dago, eta keak suntsitu egiten du. Ozono geruzarik gabe, eguzki izpiak sartuko lirateke eta hil egingo ginateke. Guretzat oso garrantzitsua da Elkarbizitza astea ospatzea, ingurumenari laguntzen diogulako eta elkarlanean jarduten dugulako. Ondo egongo zen Getarian tren-geltoki bat jartzea, horrela hirietara trenez
joango baikinateke. Petrolioarekin egiten diren gauzak gutxitu eta beste energia-iturri batzuk jarri beharko lirateke. Getariatik motor zaratatsuak eta ketsuak pasatzen dira, eta horiek molestatu egiten dute. Eskatuko genukeena da foru guztiak lana egitea, denok batera keari
aurre egitea, denok batera ingurumenari laguntzea. Agur Artzapezaleok!!! Eta inguruari laguntzen jarraitu!
5. maila
] Historiaren katebegiak/ Xabier Alberdi eta Suso Perez
14
Guda karlistak Getarian
Guda karlistak izenarekin XIX. mendean gertatutako zenbait guda zibil izendatzen dira. Gatazka horietan bi gudaroste elkarren aurka aritu ziren: batetik, “liberalak�, Frantziako Iraultzak eragindako berrikuntza ekonomiko, sozial eta politikoen alde zeudenak, eta, bestetik, “karlistak�, aldakuntzen aurka eta Estatu Absolutuaren alde zeudenak. Noski, alderdi bakoitzak egokiera politikoaren arabera alde bateko edo besteko laguntzak jaso eta aldarrikapen desberdinak bultzatu zituen. Lehen gatazka Fernando VII.aren heriotzarekin hasi zen, 1833an. Bere erregealdi osoan liberalek aldarrikatutako berrikuntza oro zanpatu zuen; hala ere, bere oinordekotzarako semerik ez eta alaba bakarra zuenez (Isabel II.a), hil aurreko azken bi urteetan liberalen aldeko neurriak hartzen hasi zen, bere alabaren erregetza babesteko. Noski, bere anaia Karlos V.ak ez zuen egoera onartu, eta anaia hitzean koroa berari zegokiola aldarrikatu zuen; horretarako, absolutismoaren aldekoen babesa eskuratu zuen. Karlistek, Euskal Herriko biztanle xumeak beren alde jartzea lortzeko, Foruen aldeko aldarria egin zuten. Espainian, guztira, hiru gerra karlista izan ziren arren, Euskal Herrian bik bakarrik izan zuten eragina, lehenengoak (1833-1839) eta azkenengoak (1872-1876). Aurreko atalean aipatu genuenez, harresi sendoak edukitzeak ondorio negargarriak eragin zizkion Getariari XIX. mendean zehar. Independentziako Gerran (1808-1813) hainbat eraso eta setio jasan zituen. Gero, 1823ko Guda Zibilean ere setiatu eta indarrez hartu zuten. Lehen Guda Karlistan, berriz, 1835. urtearen amaiera aldera, karlisten gudarosteak Getaria inguratu eta aste batzuetara bereganatu egin zuten. Liberalen gudarostea San Anton uhartera erretiratu zen, eta urtebete baino gehiago egon ziren elkarri kanoikadaka, bata herrian eta bestea San Antonen zeudela. Herria erabat suntsitua geratu zen. @topagunea.com 20-artzape artzape @topagunea.com
ARGAZKIA: Gudekin lotutako zenbait aztarna, Zarauz Jauregian aurkituak.
Azken guda karlistan, halaber, karlistek Getaria setiatu zuten, baina ez zuten oraingo honetan herria bereganatzea lortu. Gertakari negargarri horien aztarna arkeologikoak ugariak dira, eta Getarian dauden aztarnategi guztietan aurkitu ditugu:
1) Zarautz Jauregia kuarteltxo edo almazen modura erabili zuten guda horietan; hori dela-eta, uniformeen botoiak eta atalak, fusilen zatiak eta bala ugari topatu ditugu. Bestalde, gudaren eragin bortitzenen aztarnak ere ez dira falta. Jauregiaren itsas aldeko paretek izandako txikizio handiena kanoikaden ondorioz gertatu zela ikusi dugu. Jauregian barrura iritsitako kanoikaden aztarnak ere aurkitu ditugu; morteroekin jaurtitako bonba batzuek ere jauregiaren barruan egin zuten eztanda, eta, horren ondorioz, bertan zegoen pertsona bat hil egin zuten. Izan ere, jauregian aurkitutako giza aztarna bakarrak garai horre-
takoak dira, bonba baten leherketaz birrindutako gorpuzkiak, hain zuzen.
2) San Anton mendian oraindik ikusgai ditugu guda karlistetako gotorlekuen aztarnak. Bertan egin diren esku-hartze arkeologikoetan, nonahi aurkitu dira guda horiei dagozkien aztarnak. 3) Dirudienez, San Prudentzioko ermita kanpainako ospitaletzat erabili zuten azken guda karlistan, ziurrenik Getaria setiopean zuten karlisten gudarosteko gudarientzat. Horren adibide, ermitaren barnean zenbait bala aurkitu ditugu, bai eta zimitorioan lurperatutako zenbait gudariren gorpuak ere. 4) Askizuko San Martin parrokia, agian, beren elizkizunetarako erabiliko zuten karlisten gudarosteko kideek. Elizaren barnean ez dugu gerrarekin zerikusia duen aztarnarik aurkitu, baina kanpoaldean zenbait bala-aztarna aurkitu ditugu, bertan ibilitako gudariek utzitakoak.
] moniren errezeta [
literatur txokoa / Izaskun LarraĂąaga
Albondigak izkirekin
Osagaiak:
Prestaketa:
400 gr.txerri-haragi pikatua 2 tipula 4 azenario Irina
Azenarioak zuritu eta zati txikietan egin, tipularekin batera; olioa eta gatz pixka bat bota, eta su geldoan jarri, ondo egin arte. Nahasketa ontzi batera bota eta irabiagailuaz nahasi; baso bat ur gehitu, saltsa egin arte.
Gatza Olioa Erromero 250 gr. izkira
Baratxuria, ogi-mamia, izkirak eta haragia zati txikietan zatitu, eta esnea, erromeroa eta gazta norberaren gustura bota; ontzi batean utzi, pare bat orduz. Nahazketa hartu eta bolak egin, eta, gero, arrautza-irinetan pasatu. Sartagi batean frijitu, eta kazola batera bota, aurretik egindako saltsarekin. Amaitzeko, 5 minutuz egiten utzi.
On egin!!
Intimitatea Idazlea: Hanif Kureishi (Londres, 1954) Itzultzailea: Harkaitz Cano Argitaletxea: Txalaparta Argitalpen urtea: 2008 Orri kopurua: 150 Jatorriz, ingelesez idatzitako eleberri batekin natorkizue oraingoan. Hanif Kureishi idazleak sustrai pakistandarrak dituen arren, ingelesa da eta hizkuntza hori hautatu du liburu hau idazteko. Bertsio originala ingelesez izanik, euskal literaturan ohiko bilakatu den idazle eta itzultzaileak euskaratu du eleberria, Harkaitz Canok. Protagonista gizon bat da; antza, familia estrukturatu bateko aita, baina “eraikuntza� horren euskarriek familia baten zama ezin jasan, eta erori egiten da: aitak etxetik alde egitea erabakitzen du. Bere egunerokotasunean, lanean, arrakasta du, amorante ezkutu bat ere badu, baina familia bizimoduak gainez egiten dio. Harremana salbatzeko esperantzarik ez, eta
etxetik joaten da. Gizonak etxea utzi aurreko gauean burutik pasatzen zaizkion ideiek osatzen dute istorioa. Barne-gogoeta bat dela esan dezakegu, eta gogoeta horrek sortzen dizkion zalantzak dira istorioaren mamia. Nahiz eta pertsonon intimitatea gertutik jakitea eta erabat ezagutzea zaila edo ezinezkoa izan, ahalik eta xehetasun gehienekin islatzen saiatu da Hanif. Arestian esan dudan bezala, itzulpen bat aurkeztu dizuet hilabete honetan. Jatorrizko lana, ingelesez idatzia dena, ona dela ziur nago; baina, Harkaitz Canok egin duen lana ere txalotzekoa da.
2006ko abendua artzape
-21
] abenduko agenda GABONETAKO MARRAZKI LEHIAKETA Epea: Abenduak 15u [Abenduaren 1a, asteartea] HIESAREN AURKAKO NAZIOARTEKO EGUNA * Hiru egunetan Kultur Etxeko balkoian LAZO GORRIA jarrita egongo da Zuen etxeko balkoietan ere jartzera animatzen zaituztegu [Abenduaren 3a, osteguna] NAFARROAREN EGUNA: Getariako nafarren afaria Noiz: 20:00etan, Taxcon Non: Marinelak Elkartean Izen-ematea: Getarianon [Abenduaren 3a, osteguna] EUSKARAREN NAZIOARTEKO EGUNA Iturzaeta Herri Eskolako ikasleak eta irakasleak txistu soinuaz lagunduta herriko plazara jaitsiko dira Noiz: 12:00etan Non: herriko plazan - Ikasle batzuek itsasoko karakolak joko dituzte -Bertso pare bat kantatuko dituzte 13:00etan, NABARRALDEren I. SARI BANAKETA Saritua: Jean Louis Davant Iratçabal (Zuberoa) Euskaltzain Osoa, idazlea, irakaslea eta historian aditua Noiz: 13:00etan Non: Udal aretoan Antolatzailea: Nabarralde Laguntzailea: Getariaren Sustraiak [Abenduaren 7a, astelehena] Pastor Vega Kubako
zinegilearen "VIVA LA REPÚBLICA" dokumentalaren emanaldia Noiz: 19:00etan Non: Alondegian Antolatzailea: ELAN-EUSKADI [Abenduaren 7a, astelehena] I. XAKE TXAPELKETA Noiz: 22:00etan Non: : Getaiko Gaztetxian Antolatzailea: Getariako Gazte Asanblada (GGA) [Abenduaren 13a, igandea] GR-121 GIPUZKOAKO BIRA OINEZ 8. etapa: URTO-PAGOAGA (20 km) Noiz: 7:00etan Antolatzailea: Gure Txeru [Abenduaren 19a, larunbata] SANTO TOMAS Eguna Eguerdian: txorixo jana, taloak, musika... Arratsaldean: gaztain erreak Antolatzailea: Gure Txeru [Abenduaren 20a, igandea] GABONETAKO KANTALDIA Noiz: 12:30ean Non: Salbatore Deunaren elizan Antolatzailea: Musika Eskola eta herriko musika taldeak [Abenduaren 20a, igandea] HELDUENTZAKO ANTZERKIA: ZUHAITZAK ZUTIK HILTZEN DIRA Orratx! Antzerki taldearen eskutik Noiz: 19:00etan
Non: Eskolako aretoan Antolatzailea: Getariako Udala eta Kutxa [Abenduaren 30a, asteazkena] Josu Bereziartuaren “HIMALAIARA FAMILIAREKIN” ikusentzunaldiaren emanaldia Noiz: 19:00etan Non:Gure Txeru aretoan Antolatzailea: Getariako Udala eta Kutxa [Abenduaren 24a, osteguna] OLENTZERO Herriko taldeak kalez kale kantari Noiz: arratsaldean [Abenduaren 27a, igandea] Getariako Musika Bandaren GABONETAKO KONTZERTUA Herriko taldeak kalez kale kantari Noiz: 12:30ean Non: Salbatore Deunaren elizan [Abenduaren 28a, 29a eta 30] POKER TXAPELKETA Non: : Getaiko Gaztetxian Antolatzailea: Getariako Gazte Asanblada (GGA) [Abenduaren 31, osteguna] SAN SILBESTRE KROS HERRIKOIA Mailak: Benjaminak (800 m) Alebinak (1.200 m) Infantilak eta kadeteak (2.000 m) Helduak (5.000 m) Noiz: 12:00etan Antolatzailea: Sahatsaga kiroldegia
] KZgunea Noiz: 17:00etatik 20:00etara Tutorearen abenduko bisitak: abenduaren 4ean eta 18an, 09:00etatik 13:00etara
] Gaztelekua ORDUTEGIA Noiz: ostirala (17:00-20:00) / larunbata eta igandea (16:00-20:00) Abenduak 21,22,23,28,29 eta 30: Goizean(10:30-13:30) / arratsaldean (16:00-20:00)
Telefono interesgarriak Udal bulegoa ....943 896 024 Faxa ............943 140 190 e-mail: udala@getaria.org Kiroldegia ........943 140 432 Kirol-portua ......943 580 959 Taxiak Segundo ......607 720 242 Jose Mari ....607 403 498 Udaltzaingoa ....943 896 146 Liburutegia ......943 896 147 Anbulatorioa ....943 140 653 Botika ..............943 140 441 Herri Eskola.......943 140 729 SOSdeiak ......................112 Kofradia ............943 140 200
artzape aldizkaria 943 000 548 artzape@topagunea.com FULDAIN farmaziaren zaintza egunak: abenduaren 28tik 31era (biak barne)
KULTURA SAILAK DIRUZ LAGUNDUTAKO HEDABIDEA
] akordatzen
zorion agurrak
Artzapeko balkoia Haritz eta Irati Azaroak 30 eta abenduak 18 Gure bi txikiei , etxeko poza direlako , muxu pottolo bana aitatxo eta amatxoren partez . Zorionak !!
Maialen Larrañaga eta Mª Karmen Alkorta Abenduak 19 eta 1 Zorionak familia guztiaren partez, ondo pasa eguna.
Artzape artxiboko argazkia.
Artzapeko taberna, bere balkoi eta guzti; gaur egun ere hantxe dago, leku berean, baina hutsik. Argazkiko irudian ikus daitekeen bezala, garai batean taberna izandakoa, lagunen topaleku zen, txikiteoko txokoa… Argazkian ageri diren lagunak honako hauek dira, ezkerretik eskuinera: Teodora Najera, (ezezaguna), Karmen Campos, Inazio Aranguren, Nikolas Ulazia, Eusebio Ruiz, Joakin Urresti, (ezezaguna) eta Sebastian Ulazia. Dena den, Artzapeko tabernari buruz informazio gehiago edukitzea gustatuko litzaiguke, hainbat datu bildu nahi ditugu: noizkoa den etxea, norena, noiz jarri zen taberna eta noiz itxi; beraz, irakurtzen ari zaren horrek datu gehiago badauzkazu, jar zaitez gurekin harremanetan, telefonoz nahiz emailez.
Atal honetan jartzeko moduko argazki zaharren bat baduzu,deitu 943000548 telefonora edo artzape@topagunea.com helbidera bidali.
a rtz a pe
Mari Fran Berasaluze Abenduak 16 Zorionak familia guztiaren partez, muxu handi bat eta ondo pasa eguna.
Adei Miguez Abenduak 20 Zorionak eta muxu potolo bat etxekoen partetik.
Urtzi eta Alaine Abenduak 8a eta 16 Zorionak Urtzi eta Alaine etxeko guztien izenean. Egun bikaina igaro dezazuela!
Monika Urkiza Abenduak 6 Zorionak Artzapeko lan talde guztiaren partetik! Bileran pastak zure kontu!
Naiara Laespada Abenduak 1 Naiara!! Zorionak familia giputxiaren partez! Animo, laister izango duzu neska ttikia besoetan eta.
AZAROKO GALDERA: Noiz izan ziren Euskal Herriko bi gudarosteak?
Saria: Hiru botilako Larchago ardo kaxa bat.
Artzapen bazkidea bazara eta erantzuna baldin badakizu, e-mailez (artzape@topagunea.com), gutunez (kale nagusia 1-3 z/g) edo deitu (943 000 548) ABENDUAREN 18a BAINO LEHEN.
Norbait zoriondu nahi izanez gero, argazkia bere testutxoarekin Txeruko postontzian utzi edo eta Eskualtxetara eraman. Gogoratu! bazkideok doan daukazue eta bazkide ez zaretenok 4 € ordaindu beharko dituzue argazki bakoitzagatik. 2009ko azaroa artzape-23
Bazkide-kuota: urtean 18 euro
a rtzape
Izen-deiturak:.................................................................................................................................................................................. Helbidea:........................................................................................................................................................................................... Herria:.......................................P.K....................Telefonoa:.............................................................................................................. Kontu zenbakia:.................................................................................................................................................................................... Sukurtsala:........................................................................................................................................................................................ Getariatik kanpo bizi bazara eta aldizkaria etxean jaso nahi baduzu, EGIN BAZKIDE eta bilaliko dizugu!