97. zenbakia (2010eko iraila)

EPIFANIO MANTEROLA

GETARIARRON TOPAGUNEA

97. zenbakia - 2010eko iraila

artzape ]GETARIA-TOLOSA GAZTE ETA HELDUEN PILOTA TXAPELKETA]

KETA, elkartasunean aurrera!

"Iraila udaren buztana eta neguaren hastapena"

artzape 97. zenbakia

2010eko iraila ] 5/Inkesta: Herriko musika-eskaintza

] 6-7/Getarian zer berri?

Getaria-Tolosaren denboraldia

] 8-9/Erreportajea: Bost getariar “Zumai” Txarangan

] 10-11/Argazki-txokoa: Dantzaz betetako Salbatore jaiak

] 12-14/Elkarrizketa: KETA, hiru urteko ibilbidea

] 23/Akordatzen: Doloretako amabirjinaren prozesioa

artzape

Eskualtxeta kulturgunea Krixketaneko Iturrigaina Tel.: 943 00 05 48 artzape@topagunea.com

[argitaratzailea] Gure Txeru Elkartea [koordinazioa] Amaia Iribar eta Maider Ostolaza [lan taldea] Izaskun Larrañaga, Monika Uzkiza, Ane Azkue, Jon Illarramendi, Josune Urresti, Kepa Iribar, Imanol Iribar, Zigor Saizar, Amets Etxabe, Irantzu Ezenarro, Aitor Irigoien, Beñat Gereka, Mikel Mugika, Getariako Bertso Eskola, Getaiko Gaztetxia [kolaboratzaileak] Higinio Oiartzabal, Xabier Alberdi eta Suso Perez [argazkiak] Artzape [publizitatea] Artzape [inprimaketa] Gertu [tirada] 1150 ale [lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X

Gure Txeru Elkartea

Getariako Udalak, Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako aldizkaria 2010eko iraila artzape-3

] gutunak Bihotzez, mila esker

G

utun honen bidez, joan den abuztutaren 17an Harritarte dendan izan genuen uhandian borondate osoz lagundu zeniguten guztioi eskerrak eman nahi genizkizueke egoera hartan banaka emateko aukerarik ez baikenuen izan.

Bego単a Garate, I単axio Ezenarro eta Anttoni Eizagirre.

Konpartsakideok:

E

zkutuko lanengatik zuen eskutik opari politak jaso genituen. Momentu benetan hunkigarria. Aurrez ere zuen eskutik saria jasota genuen. Zuek ezagutzea, zuekin pasatutako momentu on guztiak eta konpartsaz konpartsa herritarrek eskainitako esker onak saritu gaitu.

Sorpresaren momentuko urduritasunak zuekin zorretan utzi gintuen. Egun batzuk pasata eta lasaiago, bihotzez, ESKERRIK ASKO, onenak zarete.

Erun Ortiz eta Juan Luis Urresti

a rtz a pe

Lehiaketa berria

SARIA: UZTAILEKO IRABAZLEA:

Karmele Iribar.

Eskainitako otar eder bat

IRAILEKO GALDERA: Zenbat etxe erre ziren 1838. urtean?.

Artzapen bazkidea bazara eta erantzuna baldin badakizu, e-mailez (artzape@topagunea.com), gutunez (kale nagusia 1-3 z/g) edo deitu (943 000 548) URRIAREN 25a BAINO LEHEN.

4-artzape

@topagunea.com

Zure gutuna Artzapen argitaratzea nahi baduzu, Txeruko postontzian utzi, Eskualtxetara ekarri edo artzape@topagunea.com helbidera bidali zure izen-abizenekin. Gutunak gehienez 200 hitz izan beharko ditu eta luzeagoak direnak mozteko eskubidea izango du Artzapek. Ez dugu testu iraingarririk onartuko eta Artzapek ez du bere gain hartuko argitaratzen diren iritzien gaineko erantzukizunik.

] inkesta

Aitor Irigoien, Beñat Gereka eta Mikel Mugika ]

Azken urteetan, pixkanaka, herriko musika-eskaintza handitzen eta zabaltzen joan dela esan daiteke: Gaztetxean antolatzen diren kontzertuak, Harritan Blai ekimena, festetan frontoian zein txosnetan egoten den askotariko aukera, elizan egon ohi diren musika-emanaldiak, Udalak irailean Harritarten martxan jarritako ekimena, herriko musikabandaren emanaldiak, txistulari-taldea, perkusioa… Zer iritzi duzu herriko musika-eskaintzari buruz?

Zerbait gehiago gehitu edo aldatuko al zenuke?

Guk uste dugu Getarian musika aldetik eskaintza zabala dagoela.

Gaztetxean, adibidez, kontzertu ugari antolatzen dira, eta, orain, Ketarri tabernan ere kontzertuak antolatzen hasi dira astebukaeretan. Horri dagokionez, herrian bertan dauden dinamikei esker, Jon Ander de la Hoz eta Jokin Idiakez gure ustez egoera ona da. Hala ere, iruditzen zaigu Udalak ez duela behar besteko apustua egiten musikaren alde. Herrian hiruzpalau musika-talde daude, eta orain arte eskolako aretoa erabiltzen zuten entsegu-lokal gisa. Azken asteetan, ordea, Udalak eskolako aretoa erabiltzeko baimena kendu die talde horiei, eta, beste aukera bat emango zietela agindu arren, oraindik behintzat ez du proposatu entseguak egiteko ordezko lekurik. Horrenbestez, musikaeskaintza ona den arren, uste dugu ahalik eta lasterren aurkitu beharko litzaiokeela konponbidea herriko taldeentzako lokalaren arazoari.

Niri iritziz badago musikako eskaintza pixka bat; hori ezin daiteke ukatu eta hori ona da herritar guztiontzat.

Nik, zerbait gehitzekotan, aire librean egiten diren kontzertuen emankizunak ugarituko nituzke; bereziki, udakoak, urtaro horrek aparteko aukera ematen baitu gisa horretako ekimenetarako. Era guztietako eta adin guztietarako jendearentzako kontzertuak antolatzea komeni da, gainera; hau da, eskaintza ireki eta oso bat.

Hilario Larrañaga Izan ere, orain artean, gazte jendeak entzuten dituen taldeen kontzertuak antolatu dituzte Gaztetxean, eta, era berean, elizan antolatzen diren musika-emanaldietara, jende heldua joaten da bereziki. Gaztetxeko musikaren eta elizako kontzertuen artean, herritar multzo zabala dago, askotariko musika gustura entzungo lukeena (lasaia, martxakoa, tendentzia berriak zein klasikoak… denetarik). Ongi legoke larunbat arratsetan lasai-lasai entzuteko musika-emanaldiak antolatzea. Nik uste arrakasta izango luketela. Horrez gain, herriko taldeentzako entsegu lokalen gaiarekin ere gora beherak daudela entzun dut, eta, horri dagokionez, herriko taldeentzat zeuden azpiegiturak kentzearen aurka nago, guztiz. Lehendik zeuden azpiegiturak mantendu, hobetu edo gehitzea da bidea, ez gutxitzea edo kentzea. Espero dut Udalaren aldetik konponbidea emango zaiola gai horri.

Artzapetik begira

Izaera

Aitor Irigoien

“Bakarrik poztuko dira egunsentiarekin, gau iluna barruan itxaroten jakin zutenak.”

Leonardo Boff Etxean txikitatik errepikatu izan didate izaera propioa eta nortasuna izatearen garrantzia.

Sarri errazena gehiengoaren korrontea jarraitzea izan arren, izaera zein nortasuna ezinbestekoak dira, pertsonalki zein kolektiboki.

Horien faltan, ezezaguna bihurtzen da bat, haizearen noranzkoan noraezean, ildorik gabe dabilen itzal bat. Inora ez daraman jaitsiera arriskutsuan murgilduta… Egoera zailenenetan ere, batez ere halakoetan, funtsezkoa izaten da izaerari eta nortasunari eustea.

Nahiz eta hasiera batean iruditu horrek beldurra edo arazo gehiago ekarriko dizkigula.

Horren guztiaren isla izan da Reala azken urteotan. Futbolak mugitzen dituen dirutza itzeletan eta epe laburreko helburuetan itsututa, betiko sustraiak eta baloreak erabat alboratuta, hainbat denboraldi arriskutik gertuegi ibili ostean, 2007an mailaz jaitsi zen. Une garratzak kirol arloan (etxeko jokalarien bloke sendoa eta diferentzia markatzen zuten atzerritar gutxi batzuen filosofiak, atzerriko erdipurdiko jokalariez jositako talde bati utzi zion lekua) zein arlo instituzionalean (betiko ikur izandako seriotasuna, gizatasuna eta begirunea larriki galduta).

Jaitsieraren ondorena ere aski zaila izan zen: diru-sarrera ororen murrizketa, aurreko urteetako gehiegikerien ondorioak eta zorra, lehendakari-aldaketak, entrenatzaileen aulkiko mugimenduak, polizia-indarrek parte hartu behar izan zuten Batzar Nagusia…

Denak balio zuela zirudien… Kluba 2. mailan egoteak baino gehiago arduratzen zuen Betis edo A. Madrid gisako klubak baino ezegonkor eta lotsagarriago bilakatuta ikusteak.

Maila-igoera baino estrategikoagoa zen Reala jatorrietara bueltatzea, izaera berreskuratzea… beranduegi izan baino lehen.

Iluntasunaren ostean, ordea, iritsi da berriz egunsentia. Egoera arlo denetan hoberantz doa: epe luzeko proiektuaren finkapena, zuzendaritza diskretu baten lana, etxeko jokalarien aldeko apustua, ekainean lortutako igoera, diru-kontuen hobekuntza... Gozatzeko garaia da, baina baldintza batekin: bizitako infernua eta izandako ikasgaiak sekula ez ahaztea. Asko estimatzen nuen R. Denoueix entrenatzaileak esana da: “Gaurko utopiak, biharko errealitate dira.” Amesteko une aproposak dira egungoak Realean… eta, zorionez, baita Euskal Herrian ere.

] getarian zer berri?

Agerre Berriko esneekoizpena saritu dute

195 ikasle Iturzaeta Herri Eskolan Irailak 10ean ekin zioten aurtengo ikasturteari Iturzaeta Herri Eskolako ikasle eta irakasleek; guztira, 71 haur hasi dira Haur Hezkuntzan eta 124 Lehen Hezkuntzan. Aurtengoan, eskola inguruan egin behar dituzten etxebizitzak direlaeta, eskolara iristeko bideak egokitu behar izan dituzte, eta hori guztia gutun baten bidez jakinarazi zaie gurasoei eta ikasleei: aparkalekuen nondik norakoak, oinezkoentzako oharrak...

Halaber, espaloi bat egokitu dute Meagako errepidetik igarotzen diren haurren segurtasuna bermatzeko.

Eskolako bidean egokitutako espaloia.

Iaz baino kanpotar gehiago Aurtengo udan, ekainaren 15etik irailaren 15era bitartean, Getariako Turismo Bulegoak bildu dituen datuen arabera, 14.011 lagun pasa dira guztira herritik; 2009ko kopuruarekin alderatuz, dezente igo da bisitarien kopurua. Nazioarteko bisitariei dagokienez, horietatik guztietatik, frantziarrak eta alemaniarrak izan dira nagusi, eta igoera nabarmena izan da italiarren eta amerikarren (AEB) artean.

Espainiako estatuko turistei dagokienez, kataluniarrak eta madrildarrak izan dira gehien etorri direnak; valentziarren eta gaztelarren igoera ere nabarmentzekoa izan da joan den urtearekin alderatuta. Horrez gain, beti gertatzen den moduan, euskaldunen bisitak ere oso ugariak izan dira.

Harritarten Musikaz Blai Irailean, hainbat kontzertuz gozatzeko aukera izan da Bista Onak eskaintzen duen begiratokian: Euskal Rocka-a goxo-goxo, Laztantzen nauen eskua, Indie eta Fusion izan dira hainbat artistek eskaini dituzten emanaldiak. Horien artean, Felipe Murillo eta Maite Bereziartua izan ziren, herriko Musika Eskolan eta Txerun irakasle-lanetan jarduten dutenak.

Irailaren lehen igandean ospatu zen Legazpiko Artzain Egunean, Gazta Lehiaketa egiteaz gain, urteko ardi eta arkazte onenak saritu zituen Euskal Herriko Latxa Elkarteak (ELE). Oraingoan, eta seigarren urtez jarraian, Getariako Agerre Berri Baserriko Jose Manuel Etxeberria artzainari eman zizkioten bi sariak: sari bat azken lau urteetan esne gehien eman duen ardiari eta, bestea, lehenengo erditzean esne gehien eman duen arkazteari. Zorionak!

10 bikote pilota txapelketarako VIII. Gazte eta Helduen Pilota Txapelketari hasiera eman zaio irailaren azken astean; Gure Txeruk antolatzen duen txapelketan hamar bikotek eman dute izena. Partidak, astelehena, asteartea, asteazkena eta ostegunetan izango dira; egun horietan jokatu ezin dutenek ostiraletan jokatuko dute.

Plakak herriko hainbat etxetan Abuztuan ikusi ahal izan genituen lehen plakak herrian, Elkanoren eta Balentziagaren jaiotetxeetan, hain zuzen ere.

Harrezkero, irailean beste plaka xumeago batzuk jarri dituzte alde zaharreko zenbait etxetan: Kale Nagusiko 15, 16, 21, 29 eta 33 zenbakietan; Alondigan eta txinatarren dendakoa, Elkano kaleko 25, 37 eta 39 zenbakietan, General Arnao kaleko 3, 5, 8, 21 eta 23an, San Roke 6-8, 21 eta 25-27 zenbakietan, eta Aldamar dorrean.

Argazkia: Erun Bista Onan izan diren ekitaldietako une bat.

6-artzape

@topagunea.com

Aldamarren jarritako plaka.

] bi hitzetan

Emakumezkoen estropada: sentipen gazi-gozoa Ingurumen Hezkuntza eta Sentsibilizaziorako Eskola Programa

Udaletxean emakumezkoek jaso zuten ongi-etorria.

Donostiako estropadarekin amaitu zuten aurtengo denboraldia Getaria-Tolosako arraunlariek, eta halaxe bukatu zuten, sentipen gazi-gozoarekin. Sailkapeneko estropadan lehenak amaitu zuten, baina, Kontxako jardunaldian, ihes egin zien estropadak eta bigarren postuan gelditu ziren; horrenbestez, 2010eko Kontxako Bandera galiziarrentzat izan zen. Hala ere, denboraldi ezin hobea egin dute emakumezkoek, zazpi bandera irabazi baitituzte: Eusko Tren Ligako hiru eta Gipuzkoako Ligako lau (Getarian, Orion, Hondarribian eta Donostian) eta Liga irabazteagatik beste bat.

Getaria-Tolosa emakumezkoen traineruko Ane Balentziaga arraunlariak esan digu oso gustura amaitu dutela denboraldiarekin. “Pena Kontxako estropada irabazi ez izana, aurten inoiz baino gertuago izan baitugu bandera lortzea; baina, estropada hasi baino pixka bat lehenago, arraunlari bat lesionatu zen eta ondorioz, hastear geundela, arraunlariak postuz aldatu behar izan genituen. Aurretik, nahiko urduri geunden, eta, hori gertatzean, are gehiago. Horrez gain, patroiari ere ondoeza egin zitzaion, eta, azkenean, bigarren postuarekin konformatu behar izan dugu… Aurtengoan, gainera, denboraldian zehar galiziarren aurka jokatutako hiru estropadetan irabazi diegu, eta Kontxa irabazteko aurreko urteetan baino aukera gehiago genuela ikusten genuen”. Bandera lortu ez arren, Donostiako arrapalan zale ugari bildu zen, eta arratsaldean ongietorria egin zitzaien udaletxean. “Sailkapen egunean herriko lagun ugari ikusten zen Donostiako kaian, giro zoragarria, eta Kontxako egunean zer esanik ez! Beharbada, irabaztea pentsatzen zelako… Gero, udaletxe aurrean ere jende pila bat zegoen ongietorria egiteko, gustura egon ginen”.

Guztira, hemezortzi arraunlari jardun dira aurtengo denboraldian emakumezkoen traineruan: horietatik bederatzi Getariako Klubaren izenean (2 zarauztar, Zumaian bizi den aresoar bat, zumaiar bat eta bost getariar), eta gainontzeko bederatziak Tolosako Klubekoak dira; guztiak ere 18 urtetik 31 urte bitartekoak. Gizonezkoen trainerua ere izan zen Kontxako sailkapenean, baina ez zen sailkatu.

Gizonezkoen txalupa sailkapen egunean.

Zorionak guztioi!

Euskadiko Biodibertsitate Zentroak 2010-2011 ikasturterako Ingurumen Hezkuntza eta Sentsibilizaziorako Eskola Programa aurkeztu du.

Ingurumen Hezkuntza eta Sentsibilizaziorako Eskola Programa, 2002-2020 Garapen Iraunkorraren Euskal Ingurumen Estrategian oinarriturik dago, eta Madariaga Dorretxeko (Busturia) partaidetza programa nagusietako bat dugu.

Eskola-programa hau ingurumena behatzeko, aztertzeko, hobetzeko eta horretaz gozatzeko hainbat ikaste-jardueratan oinarrituta dago.

Eskola-programa urrian hasi eta ekainaren erdialdera bitartean garatuko da, eta honako helburu hauek izango ditu: · Biodibertsitateari buruz sentsibiliza tzea eta ezagutzak hartzea. · Gizakiok ingurunean dugun eragina ulertzea. · Ingurumenaren eta Garapen Iraunko rraren garrantzia geure gain hartzea. · Biodibertsitateak ematen dizkigun onurak eta hori kontserbatzeak giza kiontzat daukan garrantzia ezagutzea. · Eskola-eremutik kanpoko harreman pertsonalak erraztea, eta aisialdiaz gozatzeko modu konstruktibo berriak aurkitzea.

Hezkuntza-ziklo bakoitzerako proposatutako jardueren edukiek lotura handia dute eskola-curriculumean jasotako helburuekin.

Lanaldia 10:00etatik 16:00etara izango da; 4 zati ezberdin edukiko ditu, eta zati horien artean bi atsedenaldi egingo dira, bat gosaltzeko eta bestea bazkaltzeko.

Ordutegia taldearen beharretara egokitu daiteke.

2010-2011 ikasturte honetan, lau unitate didaktiko ezberdin dauzkagu aukeran, baina hezkuntza-ziklo zehatzetara daude egokiturik: 1) Biodibertsitatearen hastapenak 2) Biodibertsitatea: padura 3) Biodibertsitatea: kostalde harri tsua eta hondartzak 4) Biodibertsitatea: denboran zaha rreko bidaia Informazioa gehiago: Tel.: 943 896024 www.urolakosta.org maizpuru@getaria.org 2010eko iraila artzape-7

Joxe Mari Aizpuru eta Amaia Iribar

] erreportajea

Bost herritar

“Zumai”

txarangaren 25. urteurrenean Getariak txarangarik ez duen arren, badira hainbat getariar Zumaiako Txarangarekin lotura izan dutenak, “ Zumai” txarangarekin, hain zuzen ere: Joxe Mari Aizpuru (1991n hasi zen jotzen), Ibon Aizpuru (1997tik 2001era), Xabier Iturri (1998an), Koldo Manterola (2008an) eta Irati Olaskoaga (2009an).

Herritar horiek txarangaren partaide izan dira, batzuk besteak baino urte gehiago; batzuk txarangaren ibilbidean bidea utzi behar izan dute, eta, aldiz, beste batzuk hasi. Une honetan, hiru herritarrek jarraitzen dute, Joxe Marik, Koldok eta Iratik.

25 urtetako ibilbidea

Abuztuaren hasieran kalez kale ibili zen “Zumai” txaranga.

8-artzape

@topagunea.com

Horiek guztiek badute aurten zer ospatu; izan ere, “Zumai” Txarangak 25 urte bete ditu, 1985eko irailean ibilbidea hasi zutenetik. Udal Musika Bandako hainbat kideren gogo, nahi eta erresuminak azaleratzeko asmoz hasi ziren talde berriari gorputza ematen; horrenbestez, Udal Bandako Antonio Tapiaren erabateko laguntza izanik, ekimena aurrera atera ahal izan zuten. Txarangaren eginkizunen artean, herriko eta inguruko herrietako festetan eta ospakizunetan parte hartzea zegoen.

Talde berria 22 kidek osatu zuten hasieran, eta haien lehenengo egitekoa kaxa bat osatzea izan zen. Elkargunea,

] erreportajea ] “Zumai” txaranga

berriz, Foronda Kultur Etxea izan zuten, bai entseguetarako, bai bilerak egiteko.

1986ko San Pedroetan egin zuten lehen emanaldia Zumaiako herritarren aurrean; ekitaldi hura gauzatu ahal izateko, taldeak berak egin zion eskaera Udalari, eta, horrez gain, diru-ordaina aurrez kobratzea eskatu zuen; diru hura, hain zuzen ere, ekitaldirako arropak erosteko erabili zuten.

Musika-tresnak lortzeko, ezinbesteko laguntza eman zien Udal Musika Bandak, bandako instrumentuekin aritzen zirelako; gainera, kontuan izan behar da talde berri hartako kide guztiak Udal Musika Bandako partaide zirela.

Izenaren nondik norakoak Ez zuten izena asmatzeko kontu gehiegi ibili; izan ere, Gipuzkoan ba zen beste txaranga oso famatu bat “Pasai” izena zuena, eta, hori ikusita, Zumaikoari “Zumai” jartzea otu zitzaien.

Helburu berriak, kide berriak Urteak aurrera egin ahala, “Zumai” txaranga gorpuzten joan zen, eta helburu berriak jarri zituzten. Hala nola, taldekide batzuek ahalik eta ekitaldi gehienetan parte hartu nahi zuten, baina beste batzuk ez ziren ideia horren aldekoak.

Horren guztiaren ondorioz, taldekideak gutxitu egin ziren, eta, hala, egoera haren aurrean, inguruko herrietara jo zuten kide berriak lortzeko, Zestoara eta Getariara, zehazki.

Irati Olaskoaga, Koldo Manterola, Ibon Aizpuru, Joxe Mari Aizpuru eta Xabier Iturri.

Urterik oparoenak Helburu berri horiek kontuan izanda, txarangaren urterik oparoenak 1995. eta 1997. urteak izan ziren; herriz herri ibiltzen ziren, han eta hemen, eta, guztietan, “Zumai” txarangaren eta Zumaiako herriaren izena maila onean utzi zuten.

Adibidez, Donostiako jai guzti guztietan hartzen zuten parte, Donostiako alde zaharrean oso estimatua baitzen “Zumai” Txaranga.

Une gogorrak Gaur egun, ordea, egoera oso ezberdina da. Ez dute nahi txaranga desagertzerik, eta, horrenbestez, hor dabiltza hala nola iraun nahian. Une gogor hauetan, hain-

bat herritatik joan dira laguntza ematera: Azkoititik, Azpeititik, Oriotik, Zestoatik eta Getariatik. Kontuan izanda txaranga zenbat herriren ordezkariek osatzen duten, txantxa moduan, taldekideek pentsatu izan dute aproposago litzatekeela “Urola Kosta” txaranga deitzea.

2010eko iraila data garrantzitsua dute taldekideek, inondik inora; 25 urte beteko ditu txarangak, eta, urteurren hori ospatzeko, hainbat ekitaldi egiteko asmoa du taldeak. Ospakizun nagusia irailean izan da, eta, bertan, 25 urte horietan txarangako kide izan direnek parte hartu ahal izan dute. Bestalde, txarangaren borondatez, emanaldiak eskaintzen ari dira bertan jarduten duten kideen herrietan: Azkoitian, Orion, Zestoan, Zumaian eta Getarian (joan den abuztuaren 1ean izan ziren).

“Txarangaren urterik oparoenak 1995. eta 1997. urteak izan ziren” Txarangakideek jantzitako elastikoa.

2010eko iraila artzape-9

Amaia Iribar eta Maider Ostolaza

Dantzaz betetako Salbatore Jaiak!

Aurtengo Salbatoreak dantzez eta kolorez joan zaizkigu, konpartsaren 25. urteurrena ospatu baita; hargatik, urte horietan izandako konpartsak berriro ikusteko aukera izan dugu: Mexikoko dantzak, Baltsa-Charleston, Moulin Rouge, 60ko hamarkadako dantzak eta Sanba. Dudarik gabe festetako ekitaldi nagusia izan zen; baina, horrez gain, beste hainbat ekimen izan ziren, besteak beste: baltsa-karrera gazteen egunean, kontzertuak, Herri-kirolen VII. Olinpiada, Salbatore Deunaren XIII. Pilota Txapelketa, XIV. Marmitako Txapelketa, haurren eguna, estropadak‌ Horra hor horietako batzuk irudietan.

10-artzape

@topagunea.com

Amaia Iribar

] Elkarrizketa

KETA: hiru urtetako ibilbidea, eta aurrera!

Dagoeneko hiru urte pasa dira Getariako Keta Futbol Taldea sortu zenetik; oinetako gastatuak, izerditutako kamisetak, lesioak, pozak, tristurak... Guk guztiak jakin nahi eta jakin-min hori asetzeko KETA futbol taldearengana jo dugu; Josu Mujikak, taldeko kideak, guk “jaurtitako� galdera guztiak erantzun ditu.

2007-2010, hiru urte dagoeneko; zer bilakaera izan du taldeak?

Nahiz eta denboraldia 2007ko irailean hasi, aurrez lan handia egin genuen taldea sortu ahal izateko. Gure artean bazeuden Zumaiako eta Zarauzko taldeetan jokatzen zutenak, eta jakin nahi zuten ea Getarian ere futbol-talde bat izateko aukerarik zegoen.

Horrenbestez, hainbat lekutan galdetu, hainbat aurrekontu

12-artzape

@topagunea.com

egin eta beste hainbat gai lotu ostean, ametsa errealitatea bihurtu zen; azkenean, aurredenboraldirik egin gabe, 2007/2008 denboraldiari ekin genion irailean, 2. erregional mailan eta kamisetarik gabe (guztiok kolore bereko kamisetekin joan ginen).

Beraz, ezerezetik hasi zineten, herrian talde baten aurrekaririk izan gabe?

Bai, hori da. Dena den, nola-

baiteko aurrekari moduan Areto Futbolean jarduten zuen Irizabal taldea genuen; lagungarria izan zen hainbat kontutan, baina guztiz ezberdina da: azpiegitura aldetik, jende-kopuruari dagokionez, dirua, jokatzeko lekua...

Futbol-zelaia izan zenuten azken uneko aldaketa.

Bai, hasieran Zestoan (Iraetan) jokatzeko asmoa genuen; baina, hasieran, baiezkoa

zena, azken unean, arazo batzuk zirela-medio, ezezkoa eman zigun Zestoako Udalak.

Arazo larria zen inondik ere; lan zailena eginda geneukan, egitura guztia antolatuta, eta futbol-zelairik ez. Hori delaeta, alkateari deitu genion, eta, egun batetik bestera, Orioko futbol-zelaia erabiltzea lortu zen. Gu, gure aldetik, Orioko Klubarekin harremanetan jarri ginen, eta gaur arte! Entrenamenduak eta partidak han izaten dira, eta beti erraztasuna izan dugu Orioko Klubaren partetik.

Nola izan zen denboraldi

] elkarrizketa ]KETA futbol taldea

“Goiko mailan lehiakorragoa izaten da jokoa; edozein taldek irabaz diezaioke gainerakoei”

hura?

Hasieran, beste taldeekin alderatuz, oso berde geunden; baina, denboraldia aurrera zihoan heinean, taldea gorpuzten joan zen, eta denboraldi bukaera arte irabazten joan ginen. Gainera, igotzeko promozioa jokatu genuen; baina, tamalez, azkenean galdu eta ez genuen mailaz igo. Hala ere, bigarren denboraldian, 2008-2009, hasieratik bukaeraraino oso ondo jokatu genuen; izan ere, aurreko denboraldian ez bezala, hasieratik prestatuta geunden eta taldeko lehenak gelditu ginen.

Zuzenean igo ginen Gorengoen Mailara. 2009-2010 denboraldian, berriz, hasiera ona izan genuen; baina, otsailean izandako lesio batzuk medio, behera egin genuen. Azkenean, ordea, berriro gora egin, eta mailari eutsi genion.

Maila batetik bestera igotzean, aldea nabarituko da, ezta?

Normalean, goiko mailan lehiakorragoa izaten da jokoa; guztia orekatuago dago, eta edozein taldek irabaz diezaioke gainerakoei. Ondo prestatu behar da, bai fisiko, bai taktika aldetik; arreta gehiagorekin ibili behar da.

Hiru urte horietan, beste hainbat ekintzetan hartu duzue parte KETAren izenean, adibidez, eskolaz kanpoko kiroletan jardun duzue.

Bai, hainbat lan hartu ditugu, eta horietatik garrantzitsuena Iturzaeta Herri Eskolako Guraso Elkartearekin batera eskolaz kanpoko kiroletan (hondartzako futbola, eskubaloia eta saskibaloia) monitore edo entrenatzaile moduan aritzearena izan da; umeak astean zehar entrenatu, eta, gero, larunbatean, haurrekin partidetara joan. Guretzat garrantzitsua da; izan ere, jendeak era horretan ikusten du hor gaudela, lanean ari garela,

guk sortu dugun taldea ez dela guretzat bakarrik, baizik eta haur horiek direla ondorengoak. Dagoeneko, hiru urte daramatzagu lan horretan, 2007ko abenduan hasi baikinen; aurten ere hor izango gara haurrekin lanean.

Eta horrez gain?

2008-2009an Gaizka Hagues Memoriala hasi ginen antolatzen, eta, haren oroimenez hiru talderen arteko txapelketa bat antolatzen dugu; azkena, abuztuaren 28an izan zen. Bestalde, zozketak, bazkidetza-kanpainak… Joan den denboraldian, lehen aldiz etorri zen Eskolaz Kanpoko Kirola Getariara eta arbitrolana egin genuen; baita kudeaketa-lana ere Getarian izenean: puntuak, arbitroak, zein zeinen kontra, emaitzak… Guztia idatziz jaso, eta, gero, astelehenean, Zarautzera eraman… Ezkutuko lana da.

Bai, gustura gaude egindako gauzekin, eta, gainera, lortzen dugun guztia gero taldean inbertitzen da, hobetzeko asmoarekin: ekipamenduan, batez ere datozen jokalari berrientzat. Ekintza horietan parte hartzeaz gain, herriko beste entitateek bezala lagundu izan dugu herriko festetan, Txakolin Egunean…

Zerbait nahi bada, lana egin behar da. Aukera ederra izaten da jende ezberdina ezagutzeko… Egia esan, gauza asko egin dira; batzuk agerian eta beste asko ez horren agerian, baina horiek guztiek gogobete gaituzte, dudarik gabe. Ardurak hartu genituen, baina hartu genituen konpromiso guztiekin; gauzak egitekotan ondo egin behar dira, bestela ez dira egiten. Horregatik,

Iaz KETA-Xake taldea sortu zen; nola izan zen?

Bai, iaz hainbat herritarrek xake-taldea aurrera ateratzeko gogoa zuela jakinarazi zigun, eta, bide batez, KETA taldearen baitan sortzearen ideia proposatu ziguten.

Hainbat bileren ostean, aparteko lanik egin gabe, aurrekontuaren %100 ordaindu genien. Horrela, KETAren adar bat gehiago da, eta laster hasiko dira berriz ere martxan, urtarrilean izaten baitute txapelketa.

Hiru urtetan ez dira gauza gutxi, ez?

Argazkia: KETA Futbol Taldea 2010eko iraila artzape-13

] elkarrizketa] Amaia Iribar

asteazken arratsaldean hasi eta larunbat eguerdiraino hor egon behar dugu, guztia txukun egin behar da; izan ere umeekin ari gara lanean, eta zaindu egin behar dira. Ahal den hobekien irakasten saiatzen gara, ez bakarrik jolasten, jarrera ere lantzen dugu: errespetua, kanpoan gelditu behar izana ulertarazi…

Gurasoen babesa izan behar dugu; izan ere, ondo egin behar den lana da, baina ez da hain erraza izaten.

Hasiera batean herrian futbol-zelaia izatearen ideia zenuten eskuartean; ideia horrekin jarraitzen al duzue?

Bai, ideia hor dago. Guk hasiera batean bi proiektu aurkeztu genituen; baina, tamalez, ez zituzten onartu.

Orain, berriro ideia hori dabilkigu eskuartean, futbol-zelai bat izateko zer egin daitekeen, lortu daitezkeen diru-laguntzei buruz hainbat federazioekin hitz egin, informazioa jaso… Nahi dugu; baina, errealitateak zaila dela erakusten digu.

Zer aldaketa izan dira talde

barruan?

Entrenatzaile berarekin jarraitzen dugu, Adolfo Etxebarriarekin; Juan Jose Olazabal “Paso” delegatua, hiru urteren ostean, aurten ez da gure artean izango; Soiartze San Sebastianek masajista-lanean jarraitzen du.

Jokalariei dagokienez?

Hasieran, getariar askorekin hasi ginen, eta, gero, arrazoi ezberdinak zirela-eta (lesioak, lana, ikasketak… ) batzuek utzi egin behar izan zuten; orain badirudi berriro ilusioa piztu dela, eta lau gazte berri etorri zaizkigu izugarrizko indarrarekin: Aitor Andonegi, Aitor Garmendia, Ion Lazkano eta Patxi Berasaluze.

Berriro taldea uztartu behar dugu, eta, gero, aurrera egin.

Entrenamenduak, noiz izaten dituzue?

Hiru urte hauetan ez duzue laguntza falta izan.

Astelehenean, asteazkenean eta ostiralean zortzietatik hamarretara arte. Bidea itxita ez dagoenean bueno; baina, Meagatik etorri behar bada, gaueko hamaikak izaten dira etxera iristerako. Zerbait nahi duenak, badaki zer dagoen…

Egia esan, laguntza ugari jaso dugu; hasieran, zelairik gabe ikusi ginenean, “bloketatuta” gelditu ginen, eta alkateari eskerrak eman behar dizkiogu eman zigun laguntzagatik. Bestalde, hasieratik gurekin dauden Jose Ramon Arangureni eta Eugenio Urangari eskerrak eman behar dizkiegu, gurekin hasi eta gurekin jarraitzen dute bileretan. Izarri eta Salanort hasieratik izan dira gure babesleak; horiez gain, eskerrak dendari txiki guztiei, banan-banan, bazkide egin diren norbanako guztiei eta jarraitzaileei. Izan ere, herritar ugari joaten da gure partiduak ikustera, eta hori, benetan, eskertzekoa da. Ezin ditugu ahaztu Orioko Udala eta Orioko Futbol Taldea, hasieran ezer ez geneukanean dena utzi baitziguten (“Maka” lehendakariari eta Maria Eugeniari); orain, guk ere uzten dizkiegu beraiei hainbat gauza. Jokalari guztiei eskerrak eman behar zaizkie, momentu honetan dau-

“Badirudi berriro ilusioa piztu dela; lau gazte etorri zaizkigu izugarrizko indarrarekin”

14-artzape

@topagunea.com

KETAn aurten sartu diren jokalari berriak.

denei eta baita hainbat arrazoirengatik taldea utzi behar izan dutenei; eta noski, KETA Futbol Taldea posible izatea nahi izan duten guztiei!

Etorkizunen, zer helburu dituzue?

Infantilen taldea atera nahi dugu, zumaiarrekin batera; baina, oraindik, lotzen ari gara. Bestalde, Iturzaeta Herri Eskolako haurrei entrenatzen jarraituko diegu Eskolaz Kanpoko kiroletan.

Eta aurtengo denboraldiari begira?

Aurtengo denboraldi hasiera gogorra izango dugu, taldean hainbat taldekide berri sartu dira, taldekide berri horiek taldera egokitu bitarteko denboran datza, baina horrek ez du esan nahi talde txarragoa duenik KETAk 2010-2011 denboraldirako, etorri direnak kalitate handia dute eta sinistua dugu aurtengoan maila mantentzeko larrialdi handirik ez igarotzea, ahal den goren amaitzea eta datorren urterako talde sendo bat eratzea.

] moniren errezeta [

literatur txokoa / Izaskun LarraĂąaga

Saiheskiak berdurekin Osagaiak:

Prestaketa:

3 kilo txahal-saiheski 2 tipula gorri Erramu-orri bat 2 basokada ardo zuri Gatza Belar proventzarrak 2 azenario 2 porru

Saiheskiak garbitu eta kazuela batean jarri. Ura bota guztiz estali arte, eta su geldian egosi.

Egosten hasten denean, baso bat ur hotz bota eta egosten utzi, berriz ere. Botatzen duen grasa kendu.

Porrua, tipula eta azenarioa zati txikietan egin eta aurreko nahasketara bota. Ardo zuria, gatza, belar proventzarrak eta erramua norberaren gustura bota, eta su geldian eduki, egosten hasi arte. Sua gutxienera jaitsi eta berdurak samurrak gelditu arte egosi. Zerbitzatu platerera eta on egin!

Galerna Idazlea: Iratxe Esnaola (Donostia, 1983) Argitaletxea: Elkar Argitalpen urtea: 2010 Orri kopurua: 91 Idazle gazte batek argitaratu duen eleberria dakarkizuet oraingoan. Idazlea Iratxe Esnaola da eta bere lanak Galerna du izena. Lan honek Augustin Zubikarai Nobela Labur Saria irabazi du aurten, eta euskal literaturara jausi egitera eraman du Esnaola.

Bertan, maitasun eta maitasun ezari buruz hitz egiten zaigu. Istorioa hiri turistiko batean dago kokatuta, zehazki hiri horretako hotel batean. Abuztuko azken eguna da eta beroa jasanezina da; galerna datorrela iragarri dute. Protagonistak lau dira: Nora eta Sebastian senar-emazteak, eta hoteleko zuzendaria eta horren alaba nerabea. Hasieran, elkarren artean inolako loturatik ez dagoela dirudien arren, ez da hala: Nora eta Sebastianen erlazioa gainbehera doa eta

ihesbide moduan, Sebastianek alaba nerabearekin harremanak izaten ditu; bestalde, Nora emazteak hori jakin ostean, hoteleko zuzendaria konkistatuko du.

Bi emakumeak dira istorioa gidatzen dutenak eta hainbat gai ukitzen dituzte, besteak beste: emakume generoaren indarra, fideltasun eza‌ Azken batean, bi emakumeren arteko lehia gogorra kontatzen da istorio honetan.

Liburua laburra izan arren, gauza asko kontatzen dira, eta, horretarako, Esnaolak idazkera hotza eta zorrotza erabili du. Bihotzak duena eta dioena modu sakonean plazaratu nahi izan du.

2010eko iraila artzape artzape-15 2006ko iraila -15

] Getaiarrak atzerrian] Amaia Iribar

Epifanio Manterola Larrañaga: berrogeita hemezortzi urte Caracasen, bizitzako zatirik handiena

Joan den mendearen erdialdean lagun asko joaten zen Venezuelara, bizimodu hobe baten bila. Halaxe sartu zen Epifanio abentura hartan, bere koinatua bidelagun zuela.

1952an, hogeita zazpi urte zituela abiatu zen koinatuarekin Venezuelarantz, “Magallanes” izeneko itsasontzian: Santander, Vigo, Cadiz, Kanariar Uharteak eta Santo Domingo zeharkatu eta gero, 23 egunen ostean iritsi zen Venezuelara, poltsikoetan “perro txikirik” gabe.

batekin ondo konpontzen ez ginenez, tabernen banaketa egin genuen. Azkenean, koinatua eta ni taberna batekin gelditu ginen, eta halaxe jardun genuen 22 urtean.

katzen genituen, egunean hiru bolivarren truke; denborarekin, bainuak ere jarri genituen guk egindako etxola handi batean. Horrela 1965 arte iraun genuen; izan ere, inbidiagatik edo, hondartzak kendu zizkiguten, eta hasieran bakarrarekin gelditu arren, azkenean hondartzarik gabe geratu ginen.

Bai, ez baikeneukan negozioarekin jarraituko zuen inor; alaba bakoitzak bere lanbidea zuen, eta, azkenean, aspertu eta saldu egin genuen.

Dirurik gabe iritsi zineten; hasiera gogorra izango zen ba!

Lanik ez zitzaigun falta, hara iritsi eta bigarren egunerako lana eman baitziguten Caracasen, ingeles baten lantegian.

Handik Zarautzen jaio baina Donostian bizi izan ziren anai batzuen tailerrera joan nintzen, Ucar Hermanos lantegira; horiek, errefrigeraziosistemak eta mostradoreak egiten zituzten. Gerora, lauron artean hiru hondartzetan toldoak jartzen lan egitea pentsatu genuen; guk egindako toldoa, bi aulki zabalgarri, mahaia eta aulki txiki bat alo-

16-artzape @topagunea.com artzape @topagunea.com

Beraz, lanik gabe?

Ez, taberna bat jarri genueneta; “El Caserio” izena zuen, eta, gerora, hiru tabernaren jabe egin ginen. Hara joandako euskaldun asko etortzen zen; baina, azkenean, bazkide

Utzi egin behar izan zenuten?

Bitarte horretan ezkondu ere egin zinen.

Ahalordez ezkondu nintzen.

Venezuelako elizbarrutian beharrezkoak ziren elizako paperak atera nituen, eta Euskal Herrira bidali nituen.

Hemen, nire anaia nire emaztea izango zenarekin “ezkondu” zen nire partez.

Nik hona dirua bidali nien eta ezkontza hemen ospatu zuten, filarmonika eta guzti;

nik, berriz, han jarraitu nuen lanean!

Ahalordez?

Bai, garai hartan lagun ugari ezkontzen zen era horretan, bai euskaldunak, bai galiziarrak… Horietako askok, gainera, alde honetan andrea eduki arren, han beste batekin hasi ziren; badira gehiago itzuli ez zirenak ere!

Ezkondu eta gero, noiz ikusi al zenuen andrea?

Urte hartan, azaroa aldera, joan zen. Hasieran, Txekoslovakiako senar-emazte batzuen etxean jarri ginen lanean: nire emaztea etxeko lanak eginez eta ni etxetik kanpo. Bikote horrekin hiru bat urte egin genituen; hala, diru pixka bat aurreratu genuen, eta gure kontura tailerra jartzea pentsatu genuen; Hiverca izena jarri genion, baina kreditu handia behar zen, eta, azke-

] Getaiarrak atzerrian] Epifanio Manterola nean, utzi egin genuen.

Horren ondoren etorri zen hondartzako mostradoreekin egindako lana.

dik, baita ni jaio nintzen San Roke kalean ere. Itxura asko aldatu da, nire irudiz, horietako asko ederrak.

Eta orain artean, han…

Txikitako oroitzapenak ere gordeta izango dituzu…

Guri oso ondo etorri zaigu hura, hango lasaitasuna; guztia zegoen, atea beti irekita…

Orain ordea!

Beraz, egoera asko aldatu da?

Bai, garai hartan jendea hobea zen; orain, jendea aldatu egin da… Kalean ezin da balioa duen ezer eraman, lapurtu egiten baitizute.

Urte horietan guztietan, zenbat aldiz bueltatu izan zara herrira?

Lehen aldia 1959an izan zen; gero, 1974an, 1982an eta 1987an itzuli nintzen. Urte hartan, taberna saldu genuen, eta, harrezkero, bi urtetik behin etorri gara.

Etorri zaren bakoitzean, herria aldatuta ikusiko zenuen?

Horixe baietz! Ni hemendik joan nintzenean, autobus bakarra, “Zabala”, Manzisidorren kamioia eta taxi bat zegoen. Herriko kaleetan kale-baserriak zeuden orain-

Bai, kaleko jolasak, paseoak, izeko eta ama mahastian …

Zumairantz doan bidean, herriko irteeran, txabola zuria dagoen lekuan geneukan mahastia; garai hartan lauzpabost mahastizain zeuden, eta, orain, aldiz, bazter guztietan daude mahastiak. Gure mahastian izekok jarduten zuen eta nire amak lagundu egiten zion. Izeko oso etxekoa zen eta berak eman zizkidan Venezuelara joateko behar nituen 16.000 pezetak; gero, berehala itzuli nizkion, han lortutako sosekin.

“Itxura asko aldatu da, nire irudiz, horietako asko ederrak”

Itsasoan ibili al zinen?

Bai, nire osabak partea zuen “Rosario” ikatzezko ontzian, eta han ibili nintzen; izan ere, soldaduskara joateko hiru hilabete egin behar nituen itsasoan, erroldan sartu ahal izateko, eta, azkenean, urtebete egin nuen.

Eta gehiago ez zinen bueltatu?

Ez, ni lehorrean ibili nintzen lanean ebanista moduan: 1937tik 1950era, Santa Marina kalean, eta, gero, beste batean, bi urte gehiago; 1952an Vene-

zuelara joan nintzen.

Pentsatu al duzue inoiz hemen gelditzea?

Egia esan, momentu honetan ez dakit han ala hemen biziko nintzatekeen. Badakizu zergatik? Hemen neguak hotzak dira, eta hango berotasuna ederra da; pena izango nuke hura utzi beharko banu.

Hemen, berriz, lasai bizi da jendea, eta hori ederra da. Nik uste dut hango egoera okertuz gero, honantz etorriko ginatekeela, eta hemen, familia izanda, gustura.

Zuk ere jarduten al zenuen mahastian?

Batzuetan laguntzen nuen, bai, baina eskolara joan behar izaten genuen; garai hartan, udaletxearen ezkerraldean zegoen eskola, Elkano kalean, eta Burgosekoa genuen irakaslea, txikia eta “xelebrea”.

Meza-mutil ere jardun nuen Don Inazio apaizarekin; zaharra zen, baina jatorra: di-da batean konfesatzen gintuen!

Raimunda, Epifanio, Jesusita, Maite eta Agustina.

] Historiaren katebegiak] Higinio Oiartzabal

Kokapena eta egitekoak (I) Garate mendiko tontorrean zegoen gotorlekua, 281 metro garaierakoan, Zarauzko hirigune eta Urola ibaiaren arteko mendi lerroan, beti itsasoaren ondoan. Askotan mendi eta tontor multzo horri guztiari ere esaten diote Garate. Mendi horiek lotura daukate Ernio mendizerrarekin, Meaga mendate eta Indamendiren bidez. Azken bi hauek Zarauzko eta Urola ibaiaren arroak bereizten dituzte eta Bigarren Karlistaldian hiruzpalau aldiz borrokaleku izan ziren bazter horiek.

Gotorlekutik ikuspegi zabalak daude, Getariako hirigunearen gain-gainean egonda. Getariaz gain, itsasertzeko zati handi bat ere begi-bistan geratzen da.

Gipuzkoako barrualdera ere, hegoaldera beraz, luze eta zabalak dira bistak.

Azken karlistaldian (1872-76) eraiki zuten fuertea eta mendi lerroko karlisten gotorleku nagusia zen, Getaria setiatzeko lanetarako eta handik abiatzen ziren erasoei aurre egitekoa zen. Bide batez, gotorleku lerro horrekin karlistak saiatzen ziren liberalek ez batzea, euren esku zeuden bi eskualde, Getaria eta Donostialdea hain zuzen. Gerrako lau hilabetez, liberalak kilometro gutxira (6’5) geratzen ziren, Orion ibaia zeharkatu eta Oriako ezkerraldean gotortuta

Historia Getariarrei asko kostatu zitzaien Lehenengo Karlistadian (1833-1839) sortutako kalteak eta amesgaiztoak gainditzea, ondare batzuk berreskuar ezinak ziren gainera.

Matxinadarekin, agintariek soldau-atal bat jarri zuten Getarian eta boluntarioak trebatu zituzten, hirigunea eta San Anton berriro gotortzeaz gain. Karlisten asmoak agerian zeudela, alkateak berak 1835eko abenduaren 15ean Herrerieta errebala kiskaltzea agindu zuen. Geroxeago, 19an, hasi ziren tradizionalisten kanoikadak eta, harresian pitzadura egina, urtarrilaren 1ean oldarka sartu ziren hirigunean. @topagunea.com 18-artzape artzape @topagunea.com

Garate 1 baitzeuden, besteak beste Mendibeltzen.

Loma jenerala ere gertu igaro zen, Oriotik Azpeitiko arma-lantegira suntsitzera abiatu zenean. Beraz, Getaria liberalen esku zegoen bitartean, Garate mendiari eutsi behar zioten karlistek, Gipuzkoako barrualderako abiapuntua izan baitzitekeen portu hori.

Madrileko indarrak getariarrak eta bertan zeuden soldaduak laguntzeko, itsasotik iritsi behar ziren. Ura eta beste-

lako hornidurak Donostiatik edo Pasaiatik eraman behar izaten zizkieten eta itsasoa zakarra zegoenean, komunikazioa etena geratzen zen. Hala ere, liberalek Getaria herria gorde zuten karlistei ez uzteko portu on bat.

Karlisten eta liberalen arteko bigarren talka armatu horretan, tradizionalistek ezin izan zuten Getaria hartu, nahiz eta gerra osoko blokeoa hainbatetan setio bihurtu.

Liberalak elizan babestu ziren eta eraikinak berak sua hartuta, San Anton mendira jo zuten eta han gelditu ziren kanpoko laguntzarekin Madrileko osteek herria berreskuratu arte, 1838. urtean.

Hiriguneko 16 etxe izan ezik, gainontzeko guztiak erre ziren (104), elizako koroa eta udal agiritegia barne. Gerran zehar, bestalde, udalerriko 51 baserri ere erre egin ziren.

Pablo Gorosabelek 1862an argitaratutako liburu batean Getaria deskribatzeko garaian zera idatzi zuen: “A pesar de todas estas obras de defensa, la plaza se halla abandonada y sin guarnición de tropa; porque los montes inmediatos la dominan, y no es capaz de resisitir a un ataque de artillería”. Tolosarrak ez zuen asmatu Bigarren Karlista-

dian tinko eutsi baitzien erasoei, nahiz eta artileria are garatuagoa zegoen.

Bigarren talka lehertuta, 1873. urtean zehar karlistek euren gerrillari taldeak benetako armada bihurtu zuten Hego Euskal Herrian, azaroan Jurramendiko maldan gobernuko armada handi bat geldiarazteko gauza zelarik edo, abenduan, Bilbo setiatzeko adina.

Gipuzkoako lurraldeari dagokionez, ia osoa karlisten esku zegoen de facto. Mantentzeko eta noizean behin hornitzeko kostua zela eta, 1874ko otsailean, Tolosako hirigune blokeatuta uzteko erabaki mingarria hartu behar izan zuten liberalek, eta bertan zeuden mikeleteak eta soldaduak Donostiara ekarri zituzten.

Ondoren, plan bat eratu zuten, Gipuzko-

ako agintari iberalekin adostua, finkatzeko zein lurretan geratuko ziren, kanpoko laguntza txikiarekin, eta zein utziko zuten. Behin betiko planaren arabera, Donostia-Pasaia gordeko dute, prestigio eta portuak karlistek ez erabiltzeko, Getaria, kasu honetan ere portuagatik, eta Irun eta Hondarribia prestigioagatik eta bertako agintariak horrela bereziki eskatuta, hasieran zerrendatik kanpo geratzekoak baitziren.

Eta blokeatuak bizi behar izan zuten getariarrek eta Madrileko gobernuak jarritako soldaduak, kanpoko laguntzarekiko erabateko mendekotasunarekin.

Hirigunea eta San Anton mendia gotortu zituzten. Gerran zehar, askotan liberalen itsasontzien kanoiak laguntzeko izan zituzten defendatzaileek. Behin, 6 ontzi batera izan zuten euren alde borrokatzen.

Batzuetan blokeo luzea setio bihurtzen zen hiriguneko hartzeko prestakuntzekin, bonbardaketekin gehienbat. Liburuetan geratu dira setiatzeko ahaleginak eta pasadizoak, baita txalupaz San Anton mendian lehorreratzeko burugabeko planaren bat ere. 1875eko maiatzean ia lortu zuten sartzea karlistek.

Agintari militar liberalek Iruñeko egoera itogarria arintzko ahalegin berezi bat egin nahi zutenez, 1875. urte hasieran osteak mugitzeko eskatu zieten beste lurraldeetako agintariei, Iruñerrira jo ez dezaten karlista guztiek. Agindu horretan ikusi behar dira Gipuzkoan gertatu ziren 1875eko urtarrileko mugimenduak.

Donostian zeuden Gipuzkoako goi kargudun militarrei bururatu zitzaien Azpeitiko arma-lantegiak deuseztatzea, aukera baldin bazegoen. Horretarako urtarrilaren 29an oste bat atera zen Donostiatik eta Usurbil eta Orio hartu zituen. Oria ibaia zeharkatzeko, laguntza jaso behar zuten blokeatutako Getariatik, karlesten atzealdetik etorriz, eta horreta-

Getaria XIX. mendean.

1874ko irailaren 4an, Nautilus eta Albatros alemaniar flotaren goletek Getaria kanoiztatu zuten aldez karlisten tropen fusilen deskargak jaso eta gero. Karlistek nahastu egin zituzten alemaniar ontziak liberalen ontziekin; gertaerak ez zuen nabarmentzeko ondoriorik izan, liberalen eta alemaniar agintarien arteko azalpen gutunak izan ezik

rako soldaduak eta mikeleteak bidaliak zituzten aurretik.

Gertaera militar horren lekukotza idatzia daukagu, Puerto Ricoko Ehiztarien Batailoiaren musikari baten argitaratu gabeko eskuizkribua: “(1875eko urtarrilaren 28ª) A la una de la mañana desembarcó el Batallón con una Compañía de Miqueletes en Guetaria. Poco después de las 2 se emprende con mucho silencio la toma del monte Garate.

Los miqueletes, la 1ª y 2ª compañía a las órdenes del Comandante Carbayo, por la izquierda saliendo por una senda á la carretera de Cestona (Meagakoa), por encima de Lapurtalaya donde rompió el fuego el enemigo, el que fue arrojado de sus trincheras con poca resistencia, pues más podía en ellos la sorpresa; se le persiguió hasta llegar a las trincheras que tenían en lo alto de Garate, las que tomaron los miqueletes y primera sección de la 1ª Compañía con su Capitán mientras que las otras tres secciones con el Comandante las flanqueaba (…)”

Hala ere, Orion zeudenekin bat egin eta Meagan, Indamendin eta Oikian borroka latzak izan eta gero Getariara eta Oriora itzuli ziren liberalak Garate mendia eta maldak lehenago zeuden bezala utzita (1875-2-6).

Esandakoaren arabera, karlistek Getariatik gertuko lubakiak eta parapetoaz gain, dagoeneko lubakiak zituzten Garate mendiko goialdeetan, baina fuerterik ez.

Maiatzaren bonbardaketen eta hirigunea hartzeko saialdiaren ondoren defensa lanak biderkatu ziren Getarian, baina baita Garate mendian ere.

Gobernuko indarren Gipuzkoako burua izendatu izan ondoren, Trillo jeneralak liberalen bazter guztiak bisitatu zituen, Getariatik Iruneraino. 1875eko irailaren 9an txosten bat bidali zuen Madrilera ikusitako eta hartutako erabakiak jakinaraziz. Getariari dagokionez hau idatzi zuen: “Las obras del Castillo de San Antón (itsasargiko gainaldean) están muy atrasadas; (…) Ya he provisto a esta necesidad y encargado al capitán de ingenieros que termine con urgencia la explanada para establecer una pieza de a 16, que mantenga en respeto a la batería desartillada de Garate, y paralice ó estorbe las obras de un reducto que está construyendo el enemigo en la altura mayor de este punto”.

Garate fuerteari egin zitzaion lehenengo aipamena da hori. Txosten horretan karlistek Gipuzkoan zituzten indarrak ere jasotzen zituen: “(…) en Guetaria un batallón, compuesto de gente casada; tiene una compañía en Motrico y otras dos en Deva y Zumaya, y el resto cubre el monte Garate y Zarauz; (…)”

Irailaren 20an, karlistak hasi ziren berriro Getaria bonbardatzen, “(…) desde el Monte Garate y el punto denominado Atalaya (Ermita beste batzuentzat), con cinco piezas (…)” eta biharamunean Zarauzko Santa Barbaratik ere, bi kanoi gehiagorekin. Karlisten El Cuartel Real aldizkariak ere jaso zuen eraikin berriaren erabilera, “… la batería establecida en el alto de Garate…”.

2010eko iraila artzape-19

]

Aitor Irigoien[

Amuek zulaturiko itsasoan “Telebista oso hezitzailea dela uste dut: norbaitek pizten duen aldiro, nire gelara joan eta liburu on bat irakurtzen jartzen naiz.”

Groucho Marx 1) Amuak. Norbait arrantzan ikusten dudan bakoitzean haurtzaroko uda haiekin oroitzen naiz. Etxean senideek eginiko aparejuekin portuko eskaileretatik arrantzan igarotzen genituen arratsalde eguzkitsu luze haiekin. Beti deitzen zidan arreta, guztiak itsaso bereko arrainak izaki, bat eta besteen arteko desberdintasunak, batez ere amuen aurrean zuten jokamoldeetan. Buztanbeltzek, adibidez, amua ezkutatzen zuten; garnata-zatia ongi aztertu, bere inguruan buelta ugari eman eta hozka txiki anitz egin ostean hartzen zuten erabakia. Lazunek, aldiz, bi aldiz pentsatu gabe egiten zieten hozka handi eta definitiboa botatzen genien guztiari, garnata-zatirik gabeko amu hutsak barne.

2) Komunikabideen mundua etorri zait burura haurtzaroko irudi horien artean. Egun inoiz baino komunikabide gehiago ditugu herritarrok (ustez) gure zerbitzura: egunkariak, irratiak, telebistak, Internet… Bakoitzaren barneko medio kopurua ere gorantz doa. Haatik, komunikabideen antzezlanean oraindik telebistak jarraitzen du protagonista nagusiaren paperean. Ezin uka daiteke, beraz, telebistak duen eragina eta boterea. Botere horretaz lehen unetik jabetu zen benetako Boterea eta ez dio muzin egin bere onurarako erabiltzeari. Ildo horretan, telebistaren fenomenoaren inguruko hainbat gai aztertzeko modukoak dira: - Informazioa? Datuen manipulazioa, mutazioa. Errealitatearen ukazioa. Gizartearen alienazioa. Nahi duten informazioa helarazten digute, eurei komeni zaien moduan, nahi duten momentuan. Baina kontatzen dena baina larriagoa da kontatzen ez dena, isilarazi eta ezkutatzen den guztia. Ezinbestekoa da gutariko bakoitzak medio alternatiboen informazioa lortu eta kontrastea burutzeko esfortzua egitea.

- Pasibotasuna. Mugimenduari katea. Indiferentzia. Irudimenari sententzia. Jendarte geldo eta obedientea erdiesteko estrategian oinarrizko zutabe da telebista. Reality show, telenobela… eta beste ezer ez dagoe ohiko aitzakiapean milioika biztanlek kontsumitzen duten gainontzeko programazio guztia. Zer erakusten dute? Zein da saio horien funtsezko helburua? George Orwell-en Animal Farm eleberrian ongi islatzen da agintariek zein tresna erabiltzen duten mugitzen eta parte hartzen hasi den taldearen kontzientzia eta dinamismoarekin amaitzeko… Bitartean, irakurtzeko zein naturarekiko zaletasuna edota gizarte-mugimenduen indarra ez daude garairik onenean. Sofan etzanda, ezer pentsatu beharrik gabe, telebistaren aurrean orduak igarotzea: ekintza erraza, erosoa eta gehiengoak babesten duena. Sorkuntzaren aurkako errezeta perfektua.

- Sinesgarritasuna. Telebistak igorritako dena onartu eta sinesten da, egia absolutuak lez. Ez da hausnarketarik egiten, filtrorik pasatzen. Gero, gainera, edozein eztabaidatan edo jendartean telebistak kontatua sutsuki defendatzen da, dogma bat bailitzan. Fundamentalisten gisara, begiekin ikusi edo bizitzen duguna ukatzera iritsi gara, telebistak kontrakoa badio. E. Galeanok benetako gertakari bat aipatzen zuen horren inguruan: nola itsua zen amona edadetu bat, banku bat eraso eta lapurtzeagatik atxilotu zuten. Bere bizilagunek bazekiten amona oso ahul zegoela eta ezin zela kalera irten ere egin. Hala ere, denek sinetsi zuten muntaia. Amona errudun zela sinesteko argudio nagusiena, telebistak lapurra amona zela esan zuela izan zen… Gure jarreren inguruan pentsatzea beharrezkoa da. Arriskutsua deritzot telebistaren hitza eta egia sinonimotzat hartzeari.

- Opioa. Herriarentzat droga latzena erlijioa zela adierazi zuen Marx-ek (ez Grouchok, XIX. mendeko Karl pentsalari handiak baizik). Orduan jendartea kontrolatzeko misioa betetzen zuen elizak, komunikabideei pasa die lekukoa azken mendean. Azken horiek dira egun doktrina igorleak, iritzi eta ideologia sortzaileak. Karl Marx berriz gure artean izango balitz, zer izendatuko luke herriaren opiotzat?

3) Itsasoan amuek bertikalki, goitik behera, zulatzen dute ur-geruza; informazioaren ozeanoetan, berriz, amuak horizontalki, pantaila barnetik kanpoaldera, jaurtitzen dira, errealitatea eta fikzioaren arteko muga oro zulatuz. Gu, masa sozial zabala, arrainak ginateke; pantaila handia, itsaso zabala; telebista-kate eta horien atzeko boterea, amuak prestatzen dituzten arrantzaleak eta itsasontzien jabeak, hurrenez hurren. Zein da azken horien helburua? Injustizian eta eskubide urraketan oinarrituriko sistema ankerraren biziraupena eta zuritzea. Boterearen medioen amu guztietan jausten jarraitzen dugu, eta horren errua, amuak abileziaz prestatzen dituzten horiena izateaz gain, errazegi hozka egiten dutenena ere bada. Gero eta buztanbeltz gutxiago eta lazun gehiago dagoela dirudi. Azken urteotan amuen gainetik, parean topatutako dena bereganatzen duten sare erraldoien erabilera nagusitzen ari dela ere kontuan izan behar da. Gero eta urriagoa da askatasuna amuek zulaturiko itsaso honetan. @topagunea.com 20-artzape artzape @topagunea.com

] elan-euskadi

Elikatu mundua, zaindu planeta 2009-2010 Famili Nekazaritzaren Nazioarteko Urtea kanpaina Famili nekazaritza etorkizuna daukan bizimodua da. Gizateriaren segurtasuna eta elikadura-subiranotasuna bermatzen ditu iraunkortasunaren irizpideei jarraiki, Planetako ekosistemak zaintzen ditu eta tradizio eta kulturak errespetatzen ditu. Helburutzat harturik Nazio Batuek Famili Nekazaritzaren Nazioarteko Urtea izenda dezaketela, Euskadiko GGKEen Koordinakundeak bat egin du Munduko Landaguneak bultzatutako kanpaina honekin; dagoeneko 270 atxikipen baino gehiago dauzka.

Zertarako behar dugu Famili Nekazaritzaren Nazioarteko Urtea?

Herrialde guztietan susta daitezen famili unitatean oinarritutako nekazaritza-sistemen garapen iraunkorraren aldeko politika aktiboak. Eta, horrez gain, eredu horiek praktikan jartzeko, landa eta nekazaritza erakundeen papera indartzeko eta gizarte zibil osoa sentsibilizatzeko famili nekazaritza babestearen garrantziaz. Beti ere, abiapuntutzat harturik pobreziaren aurkako borroka, elikadura segurtasunaren bilaketa eta ingurumenarekiko eta bioaniztasunarekiko errespetuan oinarritutako landa ingurune biziaren lorpena.

Zein emaitza espero dira?

Alde batetik, lortu nahi dena da Nazio Batuek, nazioarteko erakundeek eta gobernuek famili nekazaritzaren paper estrategikoa aitor dezatela eta behar diren inbertsio publikoak egin daitezela azpiegitura eta zerbitzu hobeak izan ditzaten landa-eremuetan. Baita ere legitimoki aitortzea nekazari eta indigenen

erakundeak funtsezko solaskide direlako botere publikoen aurrean, landaeremuetako enplegua handitzea (batez ere gazteentzat), landa inguruneko emakumearen papera aitortzea, nekazaritza sektoreari zuzeneko laguntza emateko tresnak sortzea, famili nekazaritza bultzatzeko ikerketa sustatzea, prestakuntza-programa gehiago egitea eta mundu, eskualde eta nazio mailako komunikazioa hobetzea, hiriko gizartearen eta famili nekazaritzaren arteko elkartasun eta loturak indartzeko. Horra hor, Famili Nekazaritzaren Nazioarteko Urtearen izendapenarekin lortu nahi diren emaitza batzuk.

Mundu zabala, errealitate anitz sentsibilizazio jardunaldia Donostian Garapenerako GKEek zer egiten duten jakin nahi duzu? Nola lagundu dezakezu GGKEetan? Boluntario izan nahi duzu eta ez dakizu nola?

Euskadiko Garapenerako GKEen Koordinakundeak irailaren 25ean, larunbatean, Donostiako Gipuzkoako plazan zortzigarren urtez egingo dugun MUNDU ZABALA, ERREALITATE ANITZ sentsibilizazio jardunaldira gonbidatu nahi zaituztegu.

Gipuzkoako plaza kolorez beteko da, Garapenerako GKEen lana islatzen

SENTSIBILIZAZIO-JARDUNALDIA MUNDU ZABALA, ERREALITATE ANITZ

Irailak 25, larunbata Non: Gipuzkoako plazan, Donostian Noiz: 11etatik 14:00ak arte Zatoz eta Hegoa ezagutu! Zure zain gaude.

Antolatzailea: Euskadiko Garapenerako GKEen Koordinakundea.

Laguntzailea: Donostiako Udala Berdintasun eta Lankidetza Atala duten espazio desberdinekin: lankidetza-gunea, ekonomia solidarioa, sentsibilizazio kanpainak, garapenerako hezkuntza eta Euskadiko Garapenerako GKEen Koordinakundea.

Bidezko merkataritza, banka etikoa, lankidetza jolasak, Zero Pobrezia Plataformaren sokatira, puzzle erraldoia eta haurrentzako antzerkia, mahai informatiboak, ipuin-kontalaria, malabareak, erakusketak, te dastaketa eta euskaraarabiera mintza praktika, Los bebĂŠs de la bulla fanfarrearen giroa... eta askoz gehiago aurkituko duzue!

] urriko agenda [Urrian] ODOL-EMATEA Noiz: 19:00etatik 21:00etara Non: Getariako Osasun Zentroan Antolatzailea: Gure Txeru [Urriaren 17a, igandea] PINTURA EGUNA Noiz: 11:00etatik 13:00etara Antolatzailea: Guraso Elkartea

] Gaztelekua Ordutegia: ostirala 17:00/20:00 / larunbata eta igandea 16:00/20:00

] KZgunea Noiz: 17:00etatik 20:00etara Tutorearen urriko bisitak: 1ean (16:00-20:00) eta 8, 15, 22 eta 29 (09:00-13:00)

] Irteerak [Urriaren 7a, osteguna] NÁJERAra IRTEERA Irteera-ordua: 08:30 Antolatzailea: Arrantzale Zaharren elkartea

] Jaiak [Urriaren 3a, igandea] KILOMETROAK 2010 Pasaia-Lezo Izen-ematea: urriak 1, ostirala (13:00ak baino lehen), EKAIN dendan [Urriaren 10a, igandea] SURF FESTA Parrillada Herriko eta kanpoko taldeen musika emanaldia Txosna Noiz: 19:30etik aurrera

22-artzape

@topagunea.com

[Urriaren17a, igandea] NAFARROA OINEZ 2010 Atarrabia Izen-ematea: urriak 15a, ostirala (13:00ak baino lehen), EKAIN dendan

] Kirolak KIROLDEGIKO ESKAINTZA Haurrentzat: AEROBIC, GYN-JAZZ, JUDO Gazte eta helduentzat: AEROBIC, SPINNING, PILATES, YOGA, GAP, FITNESS, KARDIO-MAKINAK, SQUASHA, FRONTOIA, SAUNA, LURRUN-GELA, HIDROMASAJEA ETA MASAJEA Izen-ematea eta informazioa: 943 140432 kirolgune@hotmail.com GETARIAKO VIII. GAZTE ETA HELDUEN ESKUZ BINAKAKO PILOTA TXAPELKETA federatu gabeentzat Hasiera: urria Antolatzailea: Gure Txeru [Urriaren 2a eta 3a] EUSKAL SURF ZIRKUITOA Non: Orruan Antolatzailea: Euskal Herriko Surf Federazioa [Urriaren 9a eta 10a] GAZTETAPEKO VII. SURF TXAPELKETA HERRIKOIA * Itsasoaren egoera ona bada, urriaren 9 eta 10ean izango da txapelketa, bestela 11 eta 12ra luzatu daiteke Mailak: Open surf neskak, master,

longboard, body 14 urte azpikoak, body open, surf 14 urte azpikoak, surf 18 urte azpikoak, surf open Hasiera-ordua: 09:00etan Izena ematea: astebete lehenago, 18:00etatik aurrera Lekua: Gaztetapeko lokalean Inskripzioa: 5 € Antolatzailea: Getariako Gaztetape Surf Elkartea Oharra: 12 urtetik beherakoak hondartzaren egoeraren arabera hartuko dute parte

] Hitzaldiak [Urriaren 27a asteazkena] “GORPUTZA ETA ESPIRITUA ZAINTZEKO TERAPIA ALTERNATIBOA” Noiz: 18:30ean Non: Arrantzale Zaharren Elkartean Antolatzailea: Aulas Kutxa Arrantzale Zaharren Elkartea

] Ikastaroak UDALAK ANTOLATUTAKO IKASTAROAK: pintura, bertso-eskola, euskara ikastaroak , informatika GURE TXERUK ANTOLATUTAKO IKASTAROAK Pilota, euskal dantzak, eskulanak...

[GETARIAKO GURASO ESKOLA] Ikastaroaren ezaugarriak: Bi talde mugatuak. Ikastaroa egiteko, gutxieneko kopuru bat beharko da (12 pertsona).

Seme-alaben adinaren arabera antolatuko dira bi tal-

deak (0tik 8ra ta 9tik 12ra), bakoitza bere ordutegiarekin.

9 saio ordu eta erdikoak Noiz: 14:30tik 16:00etara (0tik 8 urteetara) 18:00etatik 19:30etara (9tik 12 urteetara) Asteazkenetan izango dira eta egunak lehenengo saioan finkatuko dira Nork emanda: Amaia Vázquez Eguzkitza, psikologian lizentziatua Non: Iturzaeta Herri Eskolan Izena emateko epea: urriaren 7 arte (eskolan edo udaletxean) edo www.getaria.net

Telefono interesgarriak Udal bulegoa ....943 896 024 Faxa ............943 140 190 e-mail: udala@getaria.org Kiroldegia ........943 140 432 Kirol-portua ......943 580 959 Taxiak Segundo ......607 720 242 Jose Mari ....607 403 498 Udaltzaingoa ....943 896 146 Liburutegia ......943 896 147 Anbulatorioa ....943 140 653 Botika ..............943 140 441 Herri Eskola.......943 140 729 SOSdeiak ......................112 Kofradia ............943 140 200

artzape aldizkaria 943 000 548 artzape@topagunea.com

FULDAIN farmaziaren zaintza egunak: urriaren 4tik 10era (biak barne)

] akordatzen

zorion agurrak

Doloretako amabirjinaren prozesioa Ibai Iribar Irailak 29 "Badakizu ze? Zorionak familian partez. Bo, eongo gatxik!"

Aimar Iraola Irailak 29 Zorionak Aimar zure 10. urtebetetzean eta jarraitu holaxe.

Unai Chamizo Urriak 25 Zorionak zure 3 urtetxo betetzean, eta muxu handi bat senide guztion partetik.

Xabier Elezgarai Urriak 17 Zorionak txapeldun! Azkenean heldu da zure eguna.

Bost muxu potolo aita, ama eta Hodeien partetik.

Bixente Berasaluzek utzitako argazkia.

Norbait dataz nahastu ote garen pentsatuko du goiko argazkia ikustean, baina eskuartera hauxe iritsi zaigu eta zuei erakutsi nahi izan dugu txoko honetan. Dagoeneko mende erdia pasa da argazkia egin zenetik, 60ko hamarkadaren bukaeran eginikoa baita, Doloretako amabirjinaren prozesioan. Argazkian ageri diren lagunak, berriz, ezkerretik hasita: Jose Antonio Alkorta, Emilio Arakistain, Markos Gorostiaga, ezezaguna, Luis Berasaluze, Paulo Etxegoien, Bixente Berasaluze, Felipe Balentziaga, Joseba Otamendi, Kaitano Arakistain, Don Andoni Andonegi (apaiza).

Atal honetan jartzeko moduko argazki zaharren bat baduzu,deitu 943000548 telefonora edo artzape@topagunea.com helbidera bidali.

KULTURA SAILAK DIRUZ LAGUNDUTAKO HEDABIDEA

Norbait zoriondu nahi izanez gero, argazkia bere testutxoarekin Txeruko postontzian utzi edo eta Eskualtxetara eraman. Gogoratu! bazkideok doan daukazue eta bazkide ez zaretenok 4 € ordaindu beharko dituzue argazki bakoitzagatik.

Izaskun Larrañaga Irailak 22 Zorionak Artzapeko lan taldearen partetik!

Muxu!!!

Irantzu Ezenarro Urriak 4 Zorionak Artzapeko lan taldearen partetik!

Muxu!!!

Amets Etxabe Urriak 10 Zorionak Artzapeko lan taldearen partetik!

Muxu!!!

Maite Berasaluze Irailak 18 Zorionak familia guztiaren partetik. Muxu handi bat!!!

Izar eta Nerea Urresti Urriak 6 eta 11 Gure etxeko izarrari eta gure felixianari muxu potoloak eta zorionak denon partetik.

Juanita Egurbide Irailak 16 Irati, Etxahun, Eneko, Unai, Beñat, Aratz eta familia osoaren partetik zorionak!

2010eko iraila artzape-23

Eneko Agirrezabalaga