COLOFON Hello Zuidas is de organisatie voor gebiedsmanagement van Zuidas en zet zich in samen met bedrijven, vastgoed eigenaren, gemeente Amsterdam, winkeliers en horeca partijen bij het realiseren van een internationale toplocatie. www.hellozuidas.com Green Business Club Zuidas brengt bedrijven, gemeenten en maatschappelijke organisaties samen om duurzame projecten te initiëren en te implementeren, om zo gezamenlijk de impact van de projecten te maximaliseren. www.gbc.nl/zuidas Dienst Zuidas is onderdeel van de gemeente Amsterdam en werkt aan de ontwikkeling van Zuidas: een internationale toplocatie voor wonen, werken en recreëren, in Amsterdam op enkele minuten van Schiphol. www.zuidas.nl Tekst (Hello Zuidas) Olivier Otten, Ewout Doorman (Green Business Club Zuidas) Nic Frederiks, Annelinda van Dijck - van Eck, Melanie v.d Horst, Eline Klik (Dienst Zuidas) Marjolein van Lingen, Sacha Stolp (Verkeer advies) Marc Vervoort, Charita Plet, Bernette Venema Eindredactie Taco Nijssen en Wilrik Kok (Hello Zuidas) Met dank aan ORAM, Verkeer advies en alle andere bedrijven en organisaties die een bijdrage aan het rapport hebben geleverd. Fotografie Taco Nijssen, Dienst Zuidas, Bas Uterwijk, Veronika Bacova Grafisch ontwerp cover Jan Raes Grafisch ontwerp verslag + infographics Wilrik Kok, Karina Peña Gedrukt door Multicopy WTC Amsterdam
IZUIDAS
DUURZAAMHEIDSVERSLAG
. ’12 . ’13 .
Hello Zuidas Green Business Club Zuidas Dienst Zuidas
ve r le g
o ee r
ilit
AB tL ei
es tic ac P s gie Be ner E
ob M
n se
b
al ur at N
La
p ho ks
& nce air o in tc ul h C luc as e n id p Z UO V
or
en M
LA
B
en kk Pa
LA
r
ep St
n Ru
e in
n ge in el
r en ee n M ur
a et rz
i rk ea a c x
e m g za lin ur kke Du wi ie nt d so pe ied k Ex eb ree e G ch g ut di l i B e at dd e Sp e h si sc tri ols ek o El arp C
f off Ro al he t v n fe O F AB gie er En LA n se en AB M tL ei ilit ob M
LA
al tiv es nf te ch ra
n se
l er ov
B
h
i
n se e in m sd te ng ro eti tg o m He nt B O L S t KA ke id ar Z m as m st hr C C al ha er st ry t v Ker xu y He n f L onl a o ts rs n te p as ici Ma p
le iĂŤ i rc laa me tv m n s co Ku etn
ns ku
ie nt re fe
de
l er ov
an
ht ac N
AB tL ei
c ts
ilit
i sp nt O
ob M
ht ac N
ee
t
rt ce p on e hc g o nc c t n Lu oje nse P e M AB tL ei ilit ob
gie er En en kk Ha
n se
d an
az ag g Ma rin id c Zu o L ell H
en M
ht li ok en D r idas Z
rw uu ct ite t ch 2A A alk
en M
ee
e
l@ rre bo as N id O Z O N
eg
AB
ld or W
e
g rin de ga er nv te an 01 e cip d r ti ow ca Pa Sh A n ld io e at etv du R ra rrit e
on
v u O
t
es tic ep ac P e t ro s ilit ctg Be ob roje M p o n ck s Ki en M
al ha K er e n O t v Pas sD He an uida v Z ge n za ne In an P
n er
A
u
a
u T i
W v
rt
i
r
20 10 20 10
B
h
31 20 10
d DEC 30 1 NOV 31 1 OCT 1
e m
18 16 13 12 10 23
a
G du e u
2 m ie
16
e t&
B
18
W n e
e
s
e
B
B
C o ea - r tr i t P e eg
i
9 4
it
n
i
L
r h
12 2
28 11
G D u il m t s
30 20
B
G
18 17 13 4 30 29 28 10
10 31 1 20 10
G 1 30 20 10
G 1
r
r i
e ff
SEP AUG JUL
s
B
e
an W r
t
l
17 12 6 4
r
u M
r
c
30 20
W 10
G u o
27 19 18 13 8 25 22 8
JUN 31 1 20 10 MEI 30 1 20 10 APR 1
gie er En
d Bo
s
3 24 20 13 12 4 3
B
12
r
L
20 10 20 10
t
y
31 20 10 MRT 28 1 FEB 31 1 JAN 1
eh
kalender 2012
15 7 24 17
community energie openbare ruimte gebouwen mobiliteit
VOORWOORD Voor u ligt het eerste duurzaamheidsverslag voor Zuidas, mogelijk zelfs het eerste - voor een gebied - ter wereld! Green Business Club Zuidas, Hello Zuidas en Dienst Zuidas zijn als initiatiefnemers trots op deze primeur maar zeker ook op de resultaten en initiatieven die zijn gerealiseerd. Zuidas is hard bezig uit te groeien tot een vitaal, dynamisch en duurzaam centrum om te werken, leren en wonen. Alle partijen in het gebied hebben er belang bij dat dit werkelijkheid wordt. Dienst Zuidas, Green Business Club Zuidas en Hello Zuidas werken daar hard aan. Met dit duurzaamheidsverslag laten we zien welke voortgang er is geboekt op factoren die bepalend zijn voor de duurzame ontwikkeling van het gebied. Het doel is zoveel mogelijk partijen te betrekken bij het realiseren van een goed functionerend en duurzaam centrum. Want hebben we niet allemaal een verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een dynamisch, vitaal en duurzaam gebied? Door rekenschap te geven van vraagstukken die spelen voor Zuidas over bereikbaarheid, openbare ruimte, groen, bedrijfshuisvesting, woningen en energievoorziening wordt het succes van deze missie vergroot. Maar om welke thema’s gaat het nu precies? Wat speelt daar? Zijn er randvoorwaarden of spelregels op te stellen die bijdragen aan de duurzame ontwikkeling van het gebied? En hoe kunnen bedrijven, overheden en organisaties samen bijdragen aan duurzame oplossingen? Allemaal vragen waarop dit eerste gezamenlijke duurzaamheidsverslag probeert te antwoorden.
e mt rui e r a enb op
Duurzaamheid betekent in dit verslag: een integrale aanpak van thema’s om de ambities te realiseren. Voor ieder thema is een analyse gemaakt, en zijn casestudies geïnventariseerd. De nadruk ligt hierbij op concrete acties die zijn uitgevoerd in 2012 om het gebied te verbeteren. Dit verslag heeft niet de pretentie volledig te zijn, maar wil prikkelen en uitnodigen tot actie en reactie. Voor de tweede editie over kalenderjaar 2013 kunt ook u bij ons terecht voor uw analyse en/of casestudy. Het was prikkelend en leerzaam om samen een duurzaamheidsverslag te maken. Er zijn heel wat brainstormsessies en discussies aan de definitieve versie vooraf gegaan. De samenwerking tussen de betrokken partijen maakt het project uniek, met name omdat de gesprekken voor de verslaglegging werkelijk iets in gang brengen en precies dat was de oorspronkelijke doelstelling. We wensen u veel leesplezier! En werkt u ook mee aan een duurzamer 2013? Olivier Otten Hello Zuidas
Timo Huisman Green Business Club Zuidas
Robert Dijckmeester Dienst Zuidas
Amsterdam, 25 maart 2013
2
INHOUD
01
MOBILITEIT
02
OPENBARE RUIMTE
04
Modal Split Car- en bikesharing Elektrische Speeddate event Convenant Quickscans
10
Nieuwe uitdagingen Pleinen en stationsgebieden Beheeroverleg Zuidas Schouw
03
GEBOUWEN
14
BREEAM Ontwikkelingen in 2012 KoudeFabriek
04
ENERGIE
22
Duurzame energie en maatregelen Nacht van de Nacht & Earth Hour WKO en toekomst
05
COMMUNITY Ruimte voor ontmoeten Netwerken Zingeving Zuidas Zuidas als podium voor talent
26
3
OVER ZUIDAS ‘Zuidas’ is het centrumgebied van de hoog dynamische ontwikkelingszone aan de zuidrand van Amsterdam. Sinds de jaren negentig wordt hier in hoog tempo gebouwd aan een nieuw economisch centrum. Het gebied is 270 hectare groot en telt ongeveer 500 bedrijven en 600 appartementen. Daarnaast zijn er belangrijke voorzieningen zoals Amsterdam RAI, AFC, Rietveld Academie, MBO College Zuid, VU en VUmc . Het is een centrumgebied van een veel groter terrein vol ruimtelijke ontwikkelingen dat loopt van Hoofddorp/Schiphol Airport naar het kantorengebied Amstel III bij Amsterdam Holendrecht ten zuidoosten van de stad. Het is deze corridor, gefaciliteerd door een internationale luchthaven, weg- en railinfrastructuur, die zich de laatste twee decennia ontwikkelt tot een zeer dynamische economische zone. De bezetting van het commercieel vastgoed is met gemiddeld 90% relatief hoog. De ambitie is om te excelleren als stedelijk centrum van internationale allure, maar nog steeds herkenbaar als Amsterdam. Er zijn al diverse duurzame initiatieven ontwikkeld, die zowel voor Zuidas als voor Amsterdam verrijkend zijn. Met de oprichting van Green Business Club Zuidas en Hello Zuidas, die structureel samenwerken met Dienst Zuidas, worden diverse bedrijven, instellingen en lokale overheid actief betrokken bij de duurzame ontwikkeling van het gebied Zuidas.
4
DUURZAAMHEIDSVERSLAG # 1 . ZUIDAS 2012
01
MOBILITEIT Er is de laatste dertig jaar veel veranderd aan Zuidas. Zelfs de naam bestaat pas twintig jaar. Dankzij de aanwezigheid van Station Amsterdam Zuid met een snelle OV-verbinding naar Schiphol groeide het gebied uit tot een aantrekkelijke, internationale toplocatie. Vanaf de komst van ABN AMRO in 1999 kwam er een versnelling in de ontwikkeling. Per dag doen 80.000 mensen het gebied aan; in 2030 zijn dat er naar schatting ruim 300.000. Er zijn twee treinstations (Zuid en RAI), twee metrolijnen en diverse trams en bussen. Bovendien zorgt de ligging van het gebied aan de ring Amsterdam (A10) tussen de snelwegen A2, A4 en A9 ervoor het met de auto vanuit heel Nederland te bereiken is. In de toekomst wordt de bereikbaarheid naar verwachting nog beter. In 2012 tekenden Rijk, gemeente Amsterdam, Stadsregio Amsterdam en de provincie Noord-Holland de overeenkomst voor het zogenaamde dok model. De dijk met spoor en snelweg die het gebied nu nog in tweeën splitst, verandert straks in het ‘ZuidasDok’ met ondergrondse verkeersaders. De sporen blijven vooralsnog op de dijk liggen. De uitbreiding van de spoorverbinding tussen Schiphol en Lelystad, ook wel bekend als OV SAAL, is al in volle gang. En vanaf 2017 komt ook de Noord/Zuidlijn in Zuidas. Modal Split Ongeveer een kwart van de vervoerbewegingen in het gebied wordt momenteel door de auto wordt genomen. In Nederland is dit aandeel vijfenzeventig procent. Partijen streven er naar om de komende tien jaar deze ‘modal split’ zo te behouden en zo mogelijk ten gunste van het openbaar vervoer en de fiets te versterken. Dienst Zuidas doet er alles aan om de doorstroming, verkeersveiligheid, de kwaliteit van de wegen en de leefbaarheid van de omgeving te waarborgen.
IJMEER
Amsterdam
ZUID/WTC RAI A10
Knooppunt nieuwe meer
A10
ZUIDAS
Schiphol
Knooppunt Amstel
SLIM WERKEN EN REIZEN
5
STIMULEREN DOOR: overdekte fietsenstalling douchefaciliteiten flexibele werktijden laptop fietsplan smartphones thuiswerken flexibele werkplekken mobiel internet teleconferencing
Enerzijds door samen te werken met partijen in het gebied en anderzijds door te investeren in de weginfrastructuur en ondergronds parkeren. In 2012 is de Amstelveenseweg aangepakt, evenals tijdelijke maatregelen aan de oostzijde van De Boelelaan. In 2013 volgt de De Boelelaan ter hoogte van de VU en VUmc en de Amstelveenseweg bij de opritten met de A10. Car- en bikesharing Er wordt continu gezocht naar manieren om de vervoersbewegingen zo groen mogelijk te maken en de bereikbaarheid te bevorderen. Daarom inventariseerde Verkeer advies in 2012 bij meer dan twintig bedrijven de mogelijkheden en criteria voor een gezamenlijk car-en bikesharingproject. Het resultaat werd gepresenteerd tijdens een drukbezochte bijeenkomst van Hello Zuidas en de Green Business Club in november 2012. De verwachting is dat dit project in de eerste helft van 2013 van start gaat. Elektrische Speeddate event Dat duurzame mobiliteit een thema is dat leeft was te zien aan te grote opkomst op het Elektrische Speeddate event. In september organiseerden de Green Business Club, ORAM, de Stern Groep, Hello Zuidas en Verkeer advies samen het Elektrische Speeddate event. Er vormde zich een carrousel met aanbieders van
Almere
ONTSPITS: Ruime toegang tot maatregelen die slim werken en reizen faciliteren
75%
MODAL SPLIT
25% 75% Auto Fiets + Openbaar vervoer
LANDELIJK
25%
Fiets
32%
43%
Auto Openbaar vervoer
ZUIDAS
Aantal reizigers per dag Trein: 51.800 (zuid/wtc + rai) Metro: 34.200 Tram: 9.100 Bus: 8.400 Openbaar parkeren Q-park Eurocenter: Q-park Symphony: Q-park Mahler:
235 plaatsen 530 plaatsen 700 plaatsen
30.000 arbeidsplaatsen (zuidas) Binnen 1 uur te bereiken door 6.000.000 mensen (bron:Verkeersstudie 2030 Zuidas flanken, dienst Zuidas/Goudappel Coffeng) Aantal bedrijven met fietsplan:
57%
bron: Verkeer advies
6
DUURZAAMHEIDSVERSLAG # 1 . ZUIDAS 2012
elektrische auto’s, scooters en fietsen waar deelnemers op ludieke wijze kennis mee konden maken. Waar bij de elektrische fiets veelal de gedachte bestaat dat dit vervoermiddel alleen voor ouderen bestemd is, bleek dat een elektrische fiets een echte eye catcher kan zijn. Ook voor de elektrische auto’s bleek veel interesse. De deelnemers werden van alle informatie voorzien en maakten proefritten in de auto’s. Convenant Dat het thema mobiliteit ook essentieel is voor de toekomstige ontwikkeling van het gebied, is duidelijk. Naast aandacht vanuit Hello Zuidas, Green Business Club en Dienst Zuidas, daarbij ondersteund door Verkeer advies, hebben recentelijk acht bedrijven - verenigd in de Taskforce Bereikbaarheid Zuidas - de handen ineen geslagen en in februari 2013 een Convenant Bereikbaarheid met de gemeente Amsterdam ondertekend. Partijen zetten allen de ambitie voort de bereikbaarheid ook in de komende jaren te behouden en waar mogelijk te verbeteren.
WIST U DAT.... Van alle autoritten meer dan 50% korter dan 7,5 kilometer is. Dat is voor de meeste mensen minder dan een half uur fietsen...
In heel 2012 is er 713.840 KWh geladen (auto’s en scooters) op het Amsterdamse openbare laadnetwerk. Dat zijn zo’n 3,6 miljoen uitstootvrije kilometers! Quickscans De quickscan van Verkeer advies is een digitale vragenlijst die laat zien waar een bedrijf staat op het gebied van mobiliteitsmanagement. Alle deelnemers aan de projectgroep mobiliteit van de Green Business club hebben de quickscan ingevuld en ook alle nieuwe participanten van Hello Zuidas worden structureel benaderd voor het laten maken van de quickscan. Door de samenwerking hebben in 2012 een aantal bedrijven de nulmeting ingevuld, waardoor inzicht is verkregen in de kansen op het gebied van mobiliteit. Verkeer advies gaf bij meerdere bedrijven advies op maat over hun mobiliteitsbeleid. De uitkomsten van de quickscans zijn tevens meegenomen in de eindrapportage van Ontspits, een overheidsprogramma over bereikbaarheid van de regio.
7
8
01
DUURZAAMHEIDSVERSLAG # 1 . ZUIDAS 2012
MOBILITEIT CASES
> Accenture pakt door met elektrische auto’s < Accenture bracht in 2012 met Oranjewoud en Greenflux een rapport uit dat aantoont dat 80% van de bestuurders van een elektrische auto tevreden is met zijn auto. Accenture geeft zelf het goede voorbeeld. Joost Brinkman: ‘Om onze CO2 footprint te verminderen en ook om onze klanten goed te adviseren, heeft Accenture in 2011 als pilot 15 elektrische Nissan Leafs aangeschaft. Daar hebben we goede ervaringen mee opgedaan. In 2013 verwachten we elektrische auto’s volledig op te nemen in de leaseregeling voor medewerkers’.
> Stap voor stap duurzamer vervoer < De VU maakt slagen in groen vervoer. Sinds de oprichting van een parkeerbedrijf door VU en VUmc is het beleid aangescherpt. Naast functiegebonden passen zijn op 4.000 fte’s bij VU in 2012 maar 60 parkeerpassen uitgedeeld. Met de auto naar het werk komen, is dus zeer ontmoedigd. Tegelijkertijd wordt fietsen en OV gestimuleerd met een fietsplan, een aantrekkelijke OV vergoeding en de NS Business Card. Oudmaijer: ‘Daar blijft het niet bij. In de parkeergarage staan inmiddels twee oplaadpalen en we werken we aan een routing die onnodig rondrijden in de parkeergarage voorkomt.’
> RAI least minder en groener < Luc Beyer, financieel directeur, Amsterdam RAI: ‘Naast de OV-deals met de NS waar we uit oogpunt van bereikbaarheid en duurzaamheid nog steeds erg blij mee zijn, maken we momenteel een slag met het leasen van auto’s. We willen minder en groener leasen’. Medewerkers die recht hebben op een leaseauto maar daar van afzien, krijgen een aantrekkelijke vergoeding. In 2013 staat vergroenen op het programma. Als iemand gaat leasen, dan bij voorkeur een elektrische auto.
9
> Pragmatische insteek < Loyens & Loeff gaat voor duurzaamheid, maar is ook pragmatisch. Duurzame mobiliteit moet werken. Jifke Kuitse: ‘We omarmen duurzame initiatieven als ze toegevoegde waarde hebben. Bij ons staan fietsen, een elektrische scooter, een elektrische auto en andere poolauto’s klaar voor gebruik. Dat werkt prima, er wordt goed gebruik van gemaakt. De carpoolregeling waarbij carpoolers recht hebben op een eigen parkeerplaats bleek in de praktijk niet de beoogde meerwaarde voor gebruikers te brengen. De regeling is daarom afgeschaft. Dat illustreert onze insteek.’
> Duurzamer door aantrekkelijke deelauto’s < Sinds de verhuizing van Diemen naar de Zuidas in 2010 maakte een groot deel van de medewerkers van JCDecaux de overstap van auto naar openbaar vervoer. Een van de succesfactoren is de aanschaf van ‘lekkere’ deelauto’s, waaronder een BMW Mini Cabrio en een Range Rover. René Witzel: ’Juist omdat we leuke deelauto’s hebben, wordt er veel en graag gebruik van gemaakt. Het is voor ons een van de manieren om te investeren in duurzaamheid en bereikbaarheid.’
> Mobiliteitsonderzoek < Dienst Zuidas heeft voor de ABN AMRO, Allen & Overy, Deloitte, Dienst Zuidas, Loyens & Loeff, Amsterdam RAI en WTC een mobiliteitsonderzoek gedaan. Hierbij zijn de resultaten van de bedrijven naast het zogenoemde ‘Modal split’ gelegd en geven handgrepen aan de leden voor verbetering. Gekeken is hoe werknemers van bedrijven naar Zuidas komen, waar ze wonen en hoe vaak ze komen. Dit onderzoek wordt jaarlijks herhaald.
10
02
DUURZAAMHEIDSVERSLAG # 1 . ZUIDAS 2012
OPENBARE RUIMTE Zuidas kenmerkt zich door hoogwaardige architectuur. Vanwege de dichtheid van hoge kantoorgebouwen wordt het gebied wel eens het Manhattan van Amsterdam genoemd. Het oefent aantrekkingskracht uit op internationale bedrijven. Sinds een aantal jaren zijn er hoogwaardige appartementengebouwen bijgekomen. Het heeft de ambitie om nieuwe doelgroepen langdurig aan het gebied te verbinden. Duurzaamheid vereist dat gebruikers verleid worden om te komen en te blijven. De kwaliteit van de openbare ruimte en de voorzieningen dient het duurzame gebruik van gebouwen en haar bewoners te ondersteunen. Nieuwe uitdagingen Er wordt hard aan gewerkt om Zuidas te laten doorgroeien naar een volwaardig en duurzaam hoog stedelijk gebied waar naast werken, ook wonen, winkelen en recreĂŤren een plaats krijgen. Daarbij is aandacht voor nieuwe uitdagingen op het terrein van levendigheid en veiligheid in de avonden en weekenden. Maar ook voor het vrijhouden van ruimte voor kwalitatief hoogwaardig groen terwijl het gebied verdicht en het faciliteren van duurzame mobiliteitsoplossingen voor de toenemende stroom bezoekers en reizigers. Een goede bewegwijzering voor bezoekers van en naar het openbaar vervoer, fietspaden en laadpalen voor elektrisch vervoer passen bij een duurzame mobiliteitsmix. Pleinen en stationsgebieden Belangrijk kenmerk voor de openbare ruimte zijn de autoluwe pleinen in het gebied. Met goed weer is het Zuidplein een ontmoetingsplaats rondom lunchtijd en aan het einde van de dag. Het grootstedelijke Mahlerplein is voorzien van horeca terrassen en kunstsculpturen. Met in 2013 de komst van winkels in de plint van het kleinschalige Gershwinplein heeft ook deze publieke ruimte veel potentie. Met een geheel andere dynamiek voorziet de VU Campus in een belangrijke (semi) publieke functie. Als laatste het gerenoveerde Europaplein. Een belangrijk scharnier voor grote stromen bezoekers van Amsterdam, de RAI en het in 2012 geopende MBO College Zuid. Station Zuid en Station RAI voorzien in een spilfunctie voor reizigers. De komst van winkels aan beide zijden van Station Zuid heeft de uitstraling verbeterd en nodigt publiek uit om er langer te verblijven. Het station zelf wordt stevig aangepakt bij de aanleg van het ZuidasDok. Dat is nodig om het station en het
11
NAJAARSSCHOUW ORAM / VEBAN
gebied er omheen beter op elkaar te laten aansluiten en de toenemende stroom reizigers te faciliteren. Adequate bewegwijzering (tijdens werkzaamheden) is hierbij een punt van aandacht. Beheeroverleg Een duurzaam gebied heeft een prettige, veilige, schone en goed onderhouden openbare ruimte. Deze elementen worden sinds 2012 bewaakt in het Beheeroverleg van Hello Zuidas en Stadsdeel Zuid. Dit is een overleg waarin facilitaire beheerders en eigenaren van gebouwen met vertegenwoordigers van de gemeente en politie samenwerken aan de bewaking en verbetering van de kwaliteit van de straten, pleinen en parken van Zuidas. Een uitkomst van de interventie van Hello Zuid is de forse capaciteitsuitbreidingvan parkeerplaatsen voor fietsen en scooters. In 2013 start de handhaving van foutparkeerders. Op initiatief van het Beheeroverleg is in 2012 een Veiligheidsplatform opgericht met als doel preventie en uitwisseling van incidenten tussen beveiligers. Dat deze samenwerking zijn vruchten afwerpt blijkt wel uit het feit dat Zuidas in 2012 de ORAM prijs voor beste werklocatie in Amsterdam heeft gekregen! Zuidas Schouw Ondernemersvereniging Regio Amsterdam (ORAM) en Hello Zuidas voeren ieder kwartaal een schouw uit in het gebied. Zo vinden er metingen plaats op groenonderhoud, gladheid, zwerfvuil en veiligheid. Maar een duurzaam gebied is niet alleen een veilig en schoon gebied, waarin bewoners worden betrokken in beslissingen over hun leefomgeving. Het is bijvoorbeeld ook een groen gebied, waarin tijdelijke beschikbare ruimte nuttig wordt gebruikt en met een goede waterhuishouding.
Verharding
7.2
Groen
6.5
Objecten
7.3
Onkruid
6.9
Zwerfvuil
5.6
ENQUETE Hello Zuidas
Meer voorzieningen geparkeerde fietsen maken
Sociale veiligheid na 18.00 is een aandachtspunt
Evenementen, ook graag in de winter! Bewegwijzering verbeteren
Restaurants zijn prima Winkelaanbod mag gevarieerder
12
02
DUURZAAMHEIDSVERSLAG # 1 . ZUIDAS 2012
OPENBARE RUIMTE CASES
> Tuinen als tijdelijke inrichting < Dienst Zuidas heeft op enkele tijdelijk beschikbare kavels in 2011 een pluk- en moestuin aangelegd voor een periode van twee jaar. Vrijwilligers uit de omgeving beheren de pluktuin waar voornamelijk bloemen zijn gezaaid. De moestuin wordt beheerd door vrijwilligers van restaurant Bolenius. De geoogste groenten staan in dit restaurant op het menu.
> Verkenning nieuwe waterbergingsmethoden < In 2012 heeft bureau De Urbanisten in Kenniskwartier-Noord een studie gedaan genaamd â&#x20AC;&#x153;Anders omgaan met hemelwaterâ&#x20AC;?. Om het rioolstelsel te ontlasten was de vraag om met nieuwe oplossingen te komen om regenwater bij zeer zware buien vertraagd af te voeren. Uit de studie bleek dat dit onder andere mogelijk is via speciale groenstroken.
> Duurzame expeditie zuidkas < In september organiseerde de Green Business Club Zuidas en Hello Zuidas de expeditie ‘Duurzame Gebiedsontwikkeling’ in samenwerking met Dienst Zuidas. Centrale thema van de expeditie was ‘Duurzaam DOEN’. De vier verschillende workshops streden om het beste ‘Duurzaam DOEN’ idee voor Zuidas. De expeditie begon met workshops van de BAM, Siemens, Zuidpark en Dienst Zuidas. Leuke ideeën als woning van de zaak, virtuele stad en een CoWorking Community kwamen voorbij, maar uiteindelijk kwam uit ede workshop van Siemens de winnaar: de ZuidKas.workshop van Siemens de winnaar: de ZuidKas.
> Cocreatie beatrixpark < In 2012 zijn drie sessies georganiseerd om in samenspraak met buurtbewoners, leerlingen van het Sint Nicolaas Lyceum en andere betrokken partijen een nieuw ontwerp voor het Beatrixpark te maken. Deze co-creatiesessies hebben geresulteerd in een geslaagd ontwerp met veel nieuw groen en behoud van de huidige structuur, zoals de bruggetjes.
> Thema groepen water, groen en duurzaamheid < Vanuit Dienst Zuidas werken de themagroepen Water, Groen en Duurzaamheid samen met bewoners en het stadsdeel aan een duurzame Zuidas. In samenwerking met Stadsdeel Zuid en Dienst Zuidas is vorig jaar bijvoorbeeld een fietstocht met bewoners gehouden en zijn naar aanleiding van hun suggesties ooievaarspalen, perkjes, bijenpalen, insectenhotels en openbaar groen gerealiseerd. Verder is er bijvoorbeeld gestart met een groeifonds groen en in maart 2013 met de voorbereiding van een boomkwekerij.
> Service point Hello Zuidas < Een schone openbare ruimte is een voorwaarde voor een toplocatie als Zuidas. Als er geen zwerfafval in de groenstroken ligt, als fietsen op een rij in de stalling staan en als het afval regelmatig wordt opgehaald, ziet de omgeving er beter uit. Hello Zuidas maakt afspraken met bijvoorbeeld de NS, Dienst Zuidas en het Stadsdeel Zuid, zodat de publieke ruimte net zo goed verzorgd wordt als de private ruimte in het gebied. Facilitymanagers van bedrijven, maar ook werknemers en bewoners kunnen voor meldingen en ideeën rond schoon/heel/veilig terecht bij onze Servicepoint balie in het WTC Amsterdam, de website www.hellozuidas. com, via mail bij servicepoint@hellozuidas.com en telefonisch via 020-3337441. Hello Zuidas zorgt dat deze meldingen adequaat en snel worden opgepakt.
14
03
DUURZAAMHEIDSVERSLAG # 1 . ZUIDAS 2012
GEBOUWEN Zuidas heeft als locatie het potentieel om op diverse fronten topprestaties te leveren op het gebied van duurzaamheid. Het vastgoed biedt hiertoe uitstekende mogelijkheden. Architecten ontwerpen bijvoorbeeld flexibele gebouwen die met vrij eenvoudige ingrepen van kantoorpand naar woonlocatie kunnen worden aangepast. De eis dat onderin het gebouw openbare voorzieningen een plek moeten krijgen zorgt voor publiek op straat en draagt zo bij aan een aangenaam leefklimaat. Een duurzame locatie is namelijk ook een plek waar men graag wil verblijven. Onder de grond ligt een geavanceerd warmte-koudesysteem dat gebruik maakt van het koude water onderin het Nieuwe Meer. BREEAM Er zijn verschillende manieren om duurzaamheidsprestaties te meten. Voor gebouwen wordt hiervoor bijvoorbeeld de BREEAMNL beoordelingssystematiek gebruikt. BREEAM staat voor Building Research Establishment Environmental Asssessment Method en werd oorspronkelijk ontwikkeld en ge誰ntroduceerd door het Building Research Establischment (BRE), een Engelse onderzoeksinstantie enigszins vergelijkbaar met het Nederlandse TNO. De toevoeging NL maakt duidelijk dat het hier om de Nederlandse versie gaat. BREEAM stelt een standaard voor een duurzaam gebouw en geeft vervolgens aan welk prestatieniveau het beoordeelde gebouw heeft. Het systeem maakt gebruik van kwalitatieve weging; als totaalscore krijgt een gebouw een van de volgende waarderingen: Pass, Good, Very Good, Excellent of Outstanding. Dienst Zuidas stelt als eis dat nieuwe gebouwen minimaal voldoen aan BREEAMExcellent. Ontwikkelingen in 2012 Duurzaamheid is op vele manieren terug te zien in Zuidas. Soms wat concreter, soms minder zichtbaar. Opvallend in 2012 en
15
passend bij deze tijd is het tijdelijk gebruik van vrije locaties en tijdelijk leegstaande ruimten in gebouwen. Denk bijvoorbeeld aan de moes- en pluktuin in het centrum van Zuidas met de zeer populaire tennisbaan. Maar ook de invulling van de plint in SOM aan de Mahlerlaan met succesvolle exposities als Bodyworlds en Toetanchamon is hier een goed voorbeeld van. Minder zichtbaar nu, maar misschien wel in de toekomst is de studie van de Urbanisten naar nieuwe waterbergingsmethoden. KoudeFabriek Vanaf 2007 staat aan de oever van de Nieuwe Meer een 60 megawatt grote koudefabriek van Nuon. Uit dit natuurlijke meer wordt van grote diepte koud water naar de fabriek gepompt en van daar in het koudenet van Zuidas gedistribueerd. Deze koeling veroorzaakt 70% minder CO2 dan traditionele airconditioning. Bovendien hoeven de aangesloten gebouwen geen kostbare ruimte aan eigen koelmachines te besteden.
16
DUURZAAMHEIDSVERSLAG # 1 . ZUIDAS 2012
17
WIST U DAT.... Het dak van de Amsterdam RAI het grootste zonnepanelendak van Nederland kan worden ? Met 4000 panelen, 2 hectare (4 voetbalvelden) kunnen 250 huishoudens een jaar lang van energie voorzien worden.
Mirande Phernambucq / Hollandse Hoogte 2011
18
03
DUURZAAMHEIDSVERSLAG # 1 . ZUIDAS 2012
GEBOUWEN CASES
> Deloitte < In 2012 had Zuidas een primeur. Het gebouw van Deloitte is gecertificeerd met het BREEAMOutstanding label. Het ontwerpteam heeft volgens de BREEAMOutstanding duurzaamheidscertificering het ontwerp uitgewerkt. Hiermee wordt dit het eerste gebouw in de omgeving dat aan deze kwalificering voldoet. Het ontwerp bewijst dat moderne bouw met veel glas en een hoog atrium uitstekend te combineren is met een zeer duurzaam en energiezuinig gebouw. Innovatieve technieken en slim ontwerpen dragen bij aan een hoog leefcomfort, een prettig werkklimaat en een energiezuinige exploitatie. > Ontwikkelingen in 2012 < Start bouw OPZUID van Zuidschans (samenwerking AM Noordwest en Bouwfonds Ontwikkeling) bestaande uit 46 stadstuinapparmenten met buitenruimte. De realisatie is in handen van BAM Woningbouw Amsterdam. (zie afbeelding) Selectie COD (Cradle of Development) voor ontwikkeling hotel (315 kamers) in Kop Zuidas met BREEAM certificering in maart 2012. In het deelgebied Beethoven komt het nieuwe hoofdkantoor van AkzoNobel (13.500 m2) dat ontwikkeld wordt door Dura Vermeer.
> Duurzaam Sint Nicolaaslyceum < In 2012 is het nieuwe Sint Nicolaaslyceum opgeleverd. Duurzaamheid speelt een belangrijke rol in het ontwerp. Het gebouw is flexibel door een kolommenstructuur met verplaatsbare binnenwanden. Door de combinatie van energieopslag in de bodem, zonwering en watergedragen betonkernactivering komt het energieverbruik 20 procent lager uit dan de wettelijke norm. Het gebouw is genomineerd voor de Amsterdamse Architectuurprijs 2013.
19
> Flow amsterdam: gebouw vol mogelijkheden < In november 2012 is het gebouw Flow Amsterdam, gelegen aan de Europaboulevard tegenover de RAI, feestelijk geopend. Uniek aan dit gebouw is de samenwerking tussen het gevestigde MBO College Zuid en de voorzieningen op de begane grond volgens een zogenaamd Community College Concept.
> Tijdelijke ontwikkelingen < Dienst Zuidas heeft in november 2012 Verweij Holding geselecteerd voor de tijdelijke ontwikkeling van 820 studentenwoningen. Deze zelfstandige woningen komen in een innovatief studentencomplex met voorzieningen en ruimte voor city farming op het dak. De eerste bewoner heeft zich inmiddels aangemeld.
> Amsterdam Expo < De expositie Bodyworlds & the Story of the Heart heeft tussen januari en juni bijna 200.000 bezoekers getrokken. Na dit succes heeft een enthousiaste ondernemer het mogelijk gemaakt om meer grote tentoonstellingen naar Zuidas te halen. Eind december 2012 opende de expositie Toetanchamon: zijn graf en zijn schatten.
20
WIST U DAT.... grondwater zich op een diepte tussen de 80 en 200 meter bevindt en dat het hoogste gebouw in Zuidas 105 meter hoog is ?
21
22
04
DUURZAAMHEIDSVERSLAG # 1 . ZUIDAS 2012
ENERGIE Zuidas kiest voor een gecombineerde inzet op energiebesparing, lokaal opwekken van duurzame energie en efficiĂŤnt gebruik van fossiele brandstoffen. Hierdoor neemt de CO2-uitstoot per gebruiker af. Speerpunten zijn bestaande bouw, klimaat neutrale nieuwbouw, duurzame elektriciteit, warmte-koude opslag (WKO). Duurzame energie en maatregelen De meeste stroom voor de gebouwen in Zuidas wordt opgewekt in de gasgestookte elektriciteitscentrale in Diemen. Aangezien 60 procent van het totale energieverbruik gebruikt wordt bij het koelen en verwarmen van de gebouwen, valt hier ook de meeste winst te behalen. Het is mogelijk dat Zuidas in de energiebehoefte kan worden voorzien door gebruik te maken van duurzame energiebronnen, in plaats van de verbranding van het fossiele aardgas. Uit een analyse van het energieverbruik blijkt dat slechts 17,3 procent van de energie opgaat aan de verwarming van de gebouwen. 82,7 procent gaat op aan elektra, waarvan iets meer dan de helft wordt verbruikt om de gebouwen zomers te koelen. Verschillende acties maken het mogelijk hierop te besparen. Momenteel gebeurt dit al op diverse manieren. De energiecentrale van de VU wekt elektriciteit op en daarbij komt warmte vrij die in de omringende gebouwen wordt benut. Het restant wordt aan het stadsverwarmingsnet geleverd. Er wordt koude opgewekt met koelmachines en er wordt koude gebruikt van het stadskoelingsnet. Om in de toekomst beter op elkaars energiebehoefte en levering in te kunnen spelen hebben NUON en de Green Business Club Zuidas in 2012 een bijeenkomst georganiseerd om de gebruikers van de verschillende systemen met elkaar in contact te brengen en te onderzoeken of warmte en koude kan worden uitgewisseld. Nacht van de Nacht & Earth Hour Bedrijven worden zich steeds bewuster van het gebruik van energie. Om dit te laten zien deden veel bedrijven zoals ABN AMRO, Accenture,
Opwekken Windenergie
NIEUWE MEER
ELEKTRICITEITSVERBRUIK 23
186.024 MWh huishoudens 54.713
Windturbines RAI, WTC en Vesteda in 2012 mee aan de ‘Nacht van de nacht’ en ‘Earth Hour’, waarbij bedrijven hun lichten voor een bepaalde periode geheel uitdoen. Een gezamenlijke communicatie zorgt ervoor dat Zuidas positief op de duurzame kaart wordt gezet. Deze initiatieven brengen de discussie op gang over het structureel terugdringen van verlichting in gebouwen gedurende de avond en nacht. Bedrijven die 24 uur per dag werken of veiligheidseisen zijn omstandigheden die ervoor zorgen dat 100% licht uit niet mogelijk is. WKO en toekomst De Dienst Milieu en Bouwtoezicht van de gemeente Amsterdam heeft in samenwerking met anderen een onderzoek gedaan naar de werkelijke prestatie van WKO-systemen. Hieruit bleek dat de meeste WKO systemen minder presteren dan op basis van de berekeningen werd aangenomen. De dienst onderzoekt samen betrokken bedrijven of en hoe de prestatie kan worden verbeterd. Gebouwen worden de komende tien jaar nog zuiniger, zo groeit bijvoorbeeld de markt voor energiezuinige apparaten verder. Maar het elektriciteitsverbruik per m2 blijft vooralsnog toenemen en de behoefte aan koeling blijft daardoor daardoor alleen maar groter worden. PASSIEVE ZONNE-ENERGIE PV / ZONNECOLLECTOR
17 x (5 MW)
PV panelen 500 ha
Verwarming gebouwen
17% 46%
Koelen gebouwen Elektra
37%
PASSIEVE ZONNE ENERGIE
GROENE DAKEN
ENERGIEBESPARING door DUURZAAM MATERIAALGEBRUIK
KOUDE FABRIEK
koudenet (wko)
Bodem Energie (wkk)
schematische weergave Duurzame Energie Zuidas
24
04
DUURZAAMHEIDSVERSLAG # 1 . ZUIDAS 2012
ENERGIE CASES
> Gebruik en monitoring < De gebruikers en beheerders van gebouwen aan de Zuidas zijn zeer geïnteresseerd in hun energieverbruik. Dat is van belang voor de kostenbeheersing, maar ook voor de wens om zo min mogelijk energie te verbruiken. De Green Business Club en Dienst Zuidas werken nauw samen om het energieverbruik van de bedrijven op de Zuidas te meten. Participant Liander ondersteunt de Green Business Club bij hun jaarlijkse energiemeting bij de Participanten van de club. De meetgegevens worden gebruikt om de bedrijven te helpen hun energieverbruik te reduceren en hen te stimuleren in kiezen voor zelf opgewekte energie. > Energiebesparing < Loyens & Loeff startte in 2012 met het vervangen van bijna 400 spots voor LED-lampen. Een besparing van bijna 40.000 kWh per jaar. Ook zijn voorbereidingen getroffen om de serverruimte los te koppelen van het centrale systeem (warmte-koudeopslag) om zo onze bronnen optimaal te benutten. Alle medewerkers krijgen nieuwe PC’s met energiezuinige beeldschermen. Er wordt ook onderzocht hoe installaties nog efficiënter ingeregeld kunnen worden. Verduurzaming en terugdringing van energiegebruik worden niet alleen bereikt door aanpassingen aan het gebouw en onze systemen, maar vooral ook door bewustwording van alle medewerkers. > Pv-privé project< Accenture plaatste in 2012 zonnepanelen in de daktuin die de koffiebar van energie voorzien. Daarnaast boden zij werknemers aan om gezamenlijk zonnepanelen voor eigen huis in te kopen via een aantrekkelijk aanbod. ABN AMRO is eenzelfde project gestart voor hun werknemers. Begin 2013 delen Accenture en ABN AMRO hun ervaringen met andere bedrijven tijdens een Energie Lab van de Green Business Club. Daarnaast wordt er een Zuidas Solar Week georganiseerd om de medewerkers van andere participanten te stimuleren ook gezamenlijk zonnepanelen aan te schaffen.
25
> Zonnepanelen WTC Amsterdam < Sinds augustus 2011 liggen er op het dak van de A-toren van World Trade Center Amsterdam 55 zonnepanelen. In 2012 zijn er 92 bijgeplaatst, verdeeld over de torens A, B, C en D. De geĂŻnstalleerde zonnepanelen hebben geen onderhoud nodig en ze leveren een goede opbrengst. De 147 zonnepanelen zijn jaarlijks samen goed voor meer dan 37.000 kWh groene energie. De terugverdientijd van de panelen is ongeveer 12,5 jaar. Op het dak van de H toren van het WTC zijn in 2011 als pilotproject twee windturbines geplaatst. Deze leveren 3425 kWh per jaar. De windturbines hebben wel onderhoud en controle nodig, waardoor zonnepanelen een betere keuze lijken dan windturbines.
> VU / VUmc < VU en VUmc hebben in 2012 besloten om te investeren in hun gezamenlijke energiecentrale. De nieuwe installatie is medio 2014 operationeel. De Warmtekrachtkoppeling (WKK) zal genoeg noodstroom leveren voor de komende 15 jaar. De restwarmte wordt gebruikt voor de verwarming van de gebouwen en opwekking van koude door absorptie koelmachines. VU en VUmc onderzoeken samen met NUON, Cofely, de gemeente Amsterdam en andere participanten op welke wijze de integratie van WKOâ&#x20AC;&#x2122;s en stadswarmte/koude elkaar het beste kunnen versterken om het gebied zo efficient en duurzaam mogelijk van energie te kunnen voorzien. > De nieuwe meer als natuurlijke koudebron < Nuon levert aan elf grootverbruikers in Zuidas duurzame koude uit de Nieuwe Meer via een koudefabriek met een capaciteit van vijfenzeventig Megawatt. Uit dit natuurlijke meer wordt van grote diepte koud water naar de fabriek gepompt en van daar in het koudenet van Zuidas gedistribueerd. Deze koeling veroorzaakt 75% minder CO2 dan traditionele airconditioning. Klanten koelen ruimtes, computers en servers en hebben geen eigen koelsysteem meer nodig. Een mooie bijdrage aan de doelstelling van de stad om haar CO2 uitstoot te verlagen.nable Cities programma.
26
05
DUURZAAMHEIDSVERSLAG # 1 . ZUIDAS 2012
COMMUNITY Een actieve en betrokken Zuidas gemeenschap is noodzakelijk om de hoge standaard voor een duurzame ontwikkeling van het gebied te realiseren. Actieve betrokkenheid, verantwoordelijkheid en engagement van bedrijven, overheid en investeerders is nodig om duurzame impact in het gebied te realiseren. Maar wat typeert Zuidas als gemeenschap? Ruimte voor ontmoeten Zuidas kenmerkt zich als een verdicht gebied. Op een oppervlakte van slechts 270 hectare bevinden zich zo’n 500 kleine, middelgrote en grote organisaties, 600 appartementen, een universiteit, congresgebouw, ziekenhuis, vijf hotels, park en winkels. Maar het zijn vooral de vele restaurants, cafés, terrassen en pleinen, dicht op de werkplek die als informele ontmoetingsplek dienen die maken dat Zuidas een uitgelezen plek is om contacten te onderhouden en nieuwe contacten te leggen. Het Hello Zuidas magazine draagt iedere twee maanden met een oplage van twintigduizend exemplaren bij aan informatie uitwisseling over diverse invalshoeken rondom duurzaamheid en voorziet in vier pagina’s tellende ‘Agenda Zuidas’. Netwerken Naast zakelijke contacten die voortkomen uit de normale bedrijfsvoering hebben netwerkorganisaties in het gebied in belangrijke mate bijgedragen aan de ontwikkeling van een Zuidas gemeenschap. Zo organiseert WTC Amsterdam Business Club diverse netwerkactiviteiten, brengt de Green Business Club Zuidas professionals en geïnteresseerden rondom duurzaamheid samen, kent Hello Zuidas een brede schare van participanten die regelmatig bijeenkomen, organiseert de ‘International Business Foundation Amsterdam’ (IBFA) lunches met een spreker voor de internationale gemeenschap en vinden er Zuidas Borrels plaats. Zingeving Zuidas Maar Zuidas kenmerkt zich niet alleen door zakelijkheid. De organisatie ‘Zingeving Zuidas’ brengt bestuurders en young professionals samen rondom diverse zingeving vraagstukken. Zo waren in 2012 onder meer het Paasverhaal en Kerstverhaal drukbezochte activiteiten. Maar vond er ook een Valentijnsactie
27
plaats en een straatvoetbaltoernooi. Minder bedeelde bewoners uit het stadsdeel kunnen rekenen op ondersteuning van bedrijven die zich hebben verenigd in de projectgroep ‘Mensen’ van de Green Business Club Zuidas. Thema’s armoede, eenzaamheid en participatie worden in samenwerking met de Voedselbank en welzijnsorganisaties in stadsdeel Zuid aangepakt. Zuidas als podium voor talent Ook dient Zuidas in toenemende mate als podium voor culturele en sportieve initiatieven die levendigheid brengen naar Zuidas. Zo vonden in 2012 concerten plaats van het Grachtenfestival, ZuidasRun, lezingen en debatten van VU Connected, Zuidas Culinair & Concert, On The Roof Film Festival, Zaalvoetbaltoernooi, Zuidas Cup en vele anderen. Social media zoals Facebook en Twitter en programma’s zoals deze brengen medewerkers, bewoners en de omgeving op unieke wijze samen. Een diverse, actieve en betrokken gemeenschap gaat hand in hand met duurzame ontwikkeling van het gebied!
28
WIST U DAT.... Grachtenfestival Amsterdam in 2013 voor de derde keer Zuidas aan gaat doen?
29
WIST U DAT.... Deelnemers aan de Zuidas Run bijdragen aan het goede doel?
30
05
DUURZAAMHEIDSVERSLAG # 1 . ZUIDAS 2012
COMMUNITY CASES
> Samenwerking voedselbank < In oktober organiseerde Green Business Club een ‘Blikjesweek’. Werknemers van ABN AMRO, Accenture, Loyens & Loeff, APG, NUON, Allen & Overy zamelden 80 kratten vol ‘blikjes’ in voor de Voedselbank Amsterdam Zuid. Dit betekent vier maanden voorraad. Als dank faciliteerde de Voedselbank, op kosten van de Green Business CLub, in oktober een lunch voor de betrokken werknemers en klanten van de Voedselbank.
> Zuidas Run < Zuidas combineert community building met het ondersteunen van goede doelen. Een treffend voorbeeld is de Zuidas Run. Een kleine drieduizend Zuidassers rennen tien Engelse Mijlen. In 2012 werd er € 17.000 opgehaald voor VUmc Cancer Centre en € 5.000 voor Stichting Semmy. Veel partijen op Zuidas zijn actief bij de organisatie van de Zuidas Run betrokken. Het evenement is in drie jaar tijd uitgegroeid tot een vitaal platform voor interne activatie en externe profilering van Zuidas.
> Fietsen naar Ouderkerk aan de Amstel < In september 2012 werd op het Zuidplein op Zuidas “de laatste paal” geslagen met een QR code voor de fietsroute van Zuidas naar Ouderkerk aan de Amstel. Deze laatste paal is de afronding van de markering van vier beschreven fietsrondes door het historische hart van Amstelland. Na het slaan van de laatste paal was er gelegenheid (op eigen fiets) naar Ouderkerk te fietsen langs de QR paaltjes.
31
> PostNL en Valid Express < In 2012 heeft PostNL Valid Express overgenomen. Een logische stap voor PostNL als modernste postbedrijf ter wereld met een eerste plaats in de Dow Jones Sustainability Index 2011. Met de overname is aan de filosofie van Valid Express niets veranderd. Alle koeriers hebben een fysieke handicap of een chronische ziekte. Maar willen wel aan het werk blijven, midden in de maatschappij. Valid Express ziet dan ook geen beperking, maar koeriers die enthousiast, accuraat en betrouwbaar zijn. In 14 jaar tijd is Valid Express uitgegroeid tot een meer dan volwaardige koeriersdienst met een snelle service. > Skills to succeed < Accenture wil als bedrijf meehelpen om de leefsituatie van mensen te verbeteren. Daarvoor zijn zij het MVO-programma ‘Skills to Succeed’ gestart. Het doel van het programma is om tussen 2010 en 2015 wereldwijd 250.000 mensen te helpen aan vaardigheden zodat zij beter in staat zijn een baan te vinden of bedrijf te starten. Zo zijn er in 2012 in samenwerking met Ahold en MVO Nederland 540 Wajongers aan het werk geholpen. Afgelopen jaar heeft in totaal 10 procent van onze Nederlandse medewerkers zich zowel internationaal als lokaal ingezet om non-profit organisaties te ondersteunen. > Grachtenfestival < Het Grachtenfestival is hét jaarlijks terugkerende muziekfestival van Amsterdam. Gedurende tien dagen in augustus zindert de stad, op buitenpodia, in historische tuinen en panden, op pleinen en andere niet alledaagse plekken, van de klassieke muziek. In Zuidas bracht dit festival een aantal uitvoeringen ten gehore brengen, waaronder bijvoorbeeld aan de gracht bij het kantoor van Loyens en Loeff.
32
SAMENVATTING MOBILITEIT
Waar in Nederland de auto gemiddeld verantwoordelijk is voor 75% van alle vervoersbewegingen, ligt dit in Zuidas op 25%. Streven is om dat aantal in de komende jaren minimaal te handhaven of te verbeteren. Uitdaging is het verbeteren van de ontsluiting voor het autovervoer terwijl de Zuidas blijft groeien. Het verkeersmodel en convenant van de Taskforce Bereikbaarheid vervullen hierbij een belangrijke rol. Investeringen in de railinfrastructuur en uitbreiding van het Station Zuid zullen de verwachte groei van reizigers gaan opvangen.
OPENBARE RUIMTE
Met de komst van het ZuidasDok ontstaan er nog meer autoluwe en voetgangersvriendelijke gebieden. Hello Zuidas richtte een Veiligheidsplatform op om de veiligheid verder te waarborgen. Het gebied Zuidas werd beloond met de ORAM prijs voor beste werklocatie 2012. De uitdaging is om de levendigheid in de avonduren en weekenden verder te stimuleren. De komst van nieuwe horeca gelegenheden, winkels en Amsterdam EXPO draagt daartoe in belangrijke mate bij.
GEBOUWEN
Gebouwen worden flexibel ontworpen zodat ze van kantoor- naar woonlocatie kunnen worden aangepast en openbare voorzieningen krijgen ruimte op de begane grond om meer publiek op straat te trekken. Gebouwontwikkelaars en beheerders zien het belang in van BREEAM certificering en worden geprikkeld om verder te gaan dan de vereiste norm. Van de (beperkte) leegstand wordt creatief gebruik gemaakt met tentoonstellingen en nog niet ontwikkelde grond met stadslandbouw. Uitdaging is om de verhouding tussen wonen, werken, studeren en recreëren verder in balans te brengen.
ENERGIE
Bedrijven realiseerden in 2012 verschillende maatregelen om energie te besparen. Er werden Warmte-krachtkoppelingen, windmolens en zonnepanelen geinstalleerd en werknemers werden gestimuleerd om zonnepanelen op eigen dak te plaatsen. Zuidas-breed wordt de grootste besparing gerealiseerd door de Nieuwe Meer als natuurlijke koudebron, waardoor bedrijven 75% minder CO2 dan voor traditionele airconditioning verbruiken. Uitdaging is medewerkers en bewoners aan te zetten tot duurzaam energieverbruik en gezamenlijk besparingen te realiseren.
COMMUNITY
Zuidas staat vooral bekend als werklocatie. Naast zakelijke contacten die voortkomen uit de normale bedrijfsvoering droegen netwerkorganisaties in het gebied bij aan de ontwikkeling van de Zuidas gemeenschap. Hello Zuidas, de Green Business Club Zuidas en vele andere organisaties zijn hier onderdeel van. Uitdaging is om de woon- en werk communities nog dichter bij elkaar te brengen. In 2012 werd hier hard aan gewerkt door bijvoorbeeld de projectgroep ‘Mensen,’ waarin bedrijven zich organiseerden en minder bedeelde bewoners uit het stadsdeel op verschillende manieren ondersteunden. Copyright: De gebruiker mag het werk kopiëren, verspreiden, doorgevenen , afgeleide werken maken en gebruik maken van het werk voor commerciële doeleindenonder de volgende voorwaarden: Naamsvermelding De gebruiker dient bij het werk de door de maker of de licentiegever aangegeven naam te vermelden (maar niet zodanig dat de indruk gewekt wordt dat zij daarmee instemmen met je werk of je gebruik van het werk). Gelijk delen — Indien de gebruiker het werk bewerkt kan het daaruit ontstane werk uitsluitend krachtens dezelfde licentie als de onderhavige licentie of een gelijksoortige licentie worden verspreid met inachtneming van: Afstandname van rechten De gebruiker mag afstand doen van een of meerderevan deze voorwaarden met voorafgaande toestemming van de rechthebbende. Publiek domein — Indien het werk of een van de elementen in het werk zich in het publieke domein onder toepasselijke wetgeving bevinden, dan is die status op geen enkele wijze beïnvloed door de licentie. Overige rechten — Onder geen beding worden volgende rechten door de licentie-overeenkomst in het gedrang gebracht: Het voorgaande laat de wettelijke beperkingen op de intellectuele eigendomsrechten onverlet. De morele rechten van de auteur. De rechten van anderen, ofwel op het werk zelf ofwel op de wijze waarop het werk wordt gebruikt, zoals het portretrecht of het recht op privacy.