δασκάλους με κοινά ενδιαφέροντα και γι’ αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία να ευνοείται στα πλαίσια της διδασκαλίας, η συνάντηση με τον άλλο, να αποφεύγεται η αποσιώπηση, η επιβολή της γνώμης, ιδιαίτερα σήμερα που η επικοινωνία είναι διεθνής και αναγκαία.
Σχολές φωτογραφίας Β Μέρος
Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών / ΑΣΚΤ Συνέντευξη με τον (πρώην) καθηγητή Μανώλη Μπαμπούση Ολοκληρώνουμε σε αυτό ¬το τεύχος την παρουσίαση των σχολών και των εργαστηρίων όπου διδάσκεται η τέχνη της φωτογραφίας. Μια από αυτές είναι η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου το 1995 με πρωτοβουλία του αείμνηστου Νίκου Κεσσανλή δρομολογήθηκε η δημιουργία εργαστηρίου φωτογραφίας. Μετά απο χρονοβόρα διαδικασία άκυρων προκηρύξεων ξεκίνησε επιτέλους τη λειτουργία του, το 1999-2000 με επικεφαλής τον φωτογράφο Μανώλη Μπαμπούση. Σήμερα ο Μανώλης Μπαμπούσης δίνει στον ΦΩΤΟΓΡΑΦΟ την τελευταία του συνέντευξη ως καθηγητής φωτογραφίας της ΑΣΚΤ, θέση από την οποία πληροφορηθήκαμε ότι μόλις παραιτήθηκε. • Πότε ιδρύθηκε το Εργαστήριο Φωτογραφίας της ΑΣΚΤ; Μιλήστε μας για την ιστορία του. To εργαστήριο Φωτογραφίας σχεδιάσθηκε και λειτούργησε για πρώτη φορά, με την εκλογή μου το ακαδημαϊκό έτος 1999-2000, στις εγκαταστάσεις της Πειραιώς. Έως τότε υπήρχε στην ιστορική έδρα της Σχολής στο Πολυτεχνείο, ένα Φωτογραφικό Εργαστήριο, χωρίς όμως εκπαιδευτική δραστηριότητα. Σήμερα στο εργαστήριο εργάζονται, ο Αλέξανδρος Βούτσας, η Γιώτα Χατζαντουριάν και οι εικαστικοί Γιάννης Χιωτόπουλος και Μαρίλια Φωτοπούλου. Η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών έχει μια μακρόχρονη παράδοση, μοναδική στην Ελλάδα. Η διδασκαλία της τέχνης δεν είναι μια εύκολη υπόθεση, χρειάζεται άνεση χρόνου και ελευθερία, αλλιώς είναι χαμένος χρόνος και για τον διδάσκοντα και για τον μαθητή. Ο χώρος της Σχολής συγκεντρώνει σπουδαστές καλλιτέχνες και σημαντικούς
• Ποια είναι η προσέγγιση του εργαστηρίου σε ότι αφορά την φωτογραφική εκπαίδευση Στόχος του εργαστηριακού μαθήματος επιλογής και όχι κατεύθυνσης, ήταν οι φοιτητές ν’ αναπτύξουν με τα μέσα της φωτογραφίας μια προσωπική εικαστική προσέγγιση, δηλαδή να κατανοήσουν με όρους εικαστικούς την ιδιαιτερότητα των διαφορετικών μορφών και των μέσων της φωτογραφικής εικόνας, όλων των τάσεων, όπως αυτές νοούνται ως τρόποι καλλιτεχνικής έκφρασης, σε ένα διάλογο με τις αισθητικές αντιλήψεις που διαμόρφωσαν την τέχνη στον 20 αιώνα, έτσι ώστε όχι μόνο να γίνει αντιληπτό το εύρος των δυνατοτήτων που τους δίνει το μέσο αλλά και να διαμορφώσουν κριτικά το έργο τους. Παράλληλα με το διάλογο γύρω από την αισθητική προσέγγιση και τις τεχνικές ιδιαιτερότητες των διαφόρων ασκήσεων, που έπρεπε να φέρουν οι φοιτητές με το καλημέρα, διερευνούσα με τη μορφή σεμιναρίου την ιστορία της φωτογραφίας, σε διάλογο όμως με την συνολική διαδρομή της σύγχρονης τέχνης. Και φυσικά διδάσκονται οι τεχνικές της φωτογραφίας, της λήψης και επεξεργασίας. Διατηρήσαμε την πολύ καλή υποδομή, τον θαυμάσιο και μοναδικό αναλογικό εξοπλισμό του εργαστηριού, με δυσκολίες, δεδομένης της οικονομικής ασφυξίας. • Τι εγκαταστάσεις και μέσα παρέχει το εργαστήριο στους φοιτητές; Διαθέτει εξοπλισμένους σκοτεινούς θαλάμους α/μ και έγχρωμου φιλμ, πολύ καλά εξοπλισμένο -αν και περιορισμένοστούντιο και φωτογραφικό εξοπλισμό για δανεισμό. Υπάρχει μικρός χώρος υπολογιστών για την επεξεργασία, αρχειοθέτηση και την ψηφιακή εκτύπωση και από εφέτος οι εγγεγραμμένοι φοιτητές της ΑΣΚΤ, θα έχουν πρόσβαση στα ψηφιακά βιβλία που έχω γράψει, γύρω από τις διαδρομές της φωτογραφίας στην σύγχρονη τέχνη. Οι εγκαταστάσεις με μια ορθολογικότερη και δικαιότερη κατανομή του συνόλου των εργαστηρίων της Σχολής θα μπορούσε να είναι πολύ καλλίτερες. • Ασχολείστε μόνο με την ψηφιακή φωτογραφία ή διδάσκονται και τα αναλογικά μέσα;
Το εργαστήριο ξεκίνησε αμιγώς αναλογικό στον ένα αιώνα και μετατράπηκε στον άλλο, σταδιακά σε ψηφιακό, διατηρώντας όμως όλη την αναλογική και εκπαιδευτική υποδομή της α/μ και έγχρωμης φωτογραφίας. • Πως διδάσκεται η φωτογραφία στις Σχολές καλών τεχνών Οι μορφές της Φωτογραφίας στην τέχνη διδάσκονται ως κατεύθυνση με διαφορετικά ονόματα, στις περισσότερες Σχολές Τέχνης της Ευρώπης και της Αμερικής: 1. Αν θεωρούν την τέχνη ως ενιαία, απονέμουν δίπλωμα Εικαστικού καλλιτέχνη, υιοθετώντας την ανάλογη δομή, δηλαδή την εκπαίδευση στα διαφορετικά μέσα, όπως εκείνα της Ζωγραφικής, της Γλυπτικής του Βίντεο της Φωτογραφίας, κτλ των οποίων διδάσκονται την τεχνική. Σε αυτή την περίπτωση οι καθηγητές του Εικαστικού Τομέα της Σχολής, είναι όλοι καλλιτέχνες που χρησιμοποιούν ένα ή περισσότερα μέσα. Είναι Γλύπτες, Εικαστικοί Φωτογράφοι, Βιντεοκαλλιτεχνες, Συνδιαστικοί Καλλιτέχνες, οι οποίοι ισότιμα και ανάλογα με το πρόγραμμα σπουδών κάθε σχολής καθοδηγούν τον σπουδαστή στη σύνθεση του εικαστικού του έργου. 2. Αν θεωρούν ότι η τέχνη έχει διακριτές κατευθύνσεις τότε απονέμουν το δίπλωμα του ζωγράφου, του Γλύπτη, του Βίντεο καλλιτέχνη, του Εικαστικού Φωτογράφου, του Χαράκτη, κτλ. σε αυτή τη περίπτωση λειτουργούν τομείς Ζωγραφικής Γλυπτικής, Χαρακτικής, Νέων Μέσων, Πολύμεσων, Φωτογραφίας, που συντονίζουν τις σπουδές τους. • Τι συμβαίνει στην ΑΣΚΤ; (συνυπάρχει η φωτογραφία στο πρόγραμμα της ΑΣΚΤ όταν κατά καιρούς έχουν εκπορευτεί αμφισβητήσεις από διάφορους θεωρητικούς ότι δεν ανήκει στις καλές τέχνες με την “καθαρή έννοια”;) Στην ΑΣΚΤ έχουμε το παράδοξο, να θεωρείται η τέχνη ενιαία σύμφωνα με μία σύγχρονη αντίληψη, αλλά η δομή και η λειτουργία της να στηρίζεται στον προπερασμένο αιώνα αποδεχόμενη μόνο τις κατευθύνσεις της Ζωγραφικής Γλυπτικής και Χαρακτικής. Χωρίς να προσθέτει νέες και να απορρίπτει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κάθε πρόταση δημιουργίας νέων κατευθύνσεων. Οι εισαγωγικές εξετάσεις στην Σχολή βασίζονται ακόμη μόνο στο σχέδιο, και μάλιστα σε μία συγκεκριμένη αντίληψη σχεδίου. Η τέχνη και η διδασκαλία έχει αλλάξει, εν μέρει και στην ΑΣΚΤ. Το γεγονός όμως ότι η δομή της Σχολής παραμένει αναλλοίωτη προκαλεί σοβαρές στρεβλώσεις, με αποτέλεσμα ανάμεσα σε πολλά παράδοξα, ενώ είναι αποδεκτό ένας σπουδαστής να προτείνει ένα έργο με Φωτογραφία ή Βίντεο στην Διπλωματική του, αυτό γίνεται με την προϋπόθεση να την επιβλέψουν και να την βαθμολογήσουν, μόνο, Ζωγράφοι, Γλύπτες, Χαράκτες όταν οι περισσότεροι δεν έχουν ασχοληθεί ιδιαίτερα έως καθόλου οι ίδιοι με τη φωτογραφία, ή το βίντεο στη δουλειά τους. Φυσικά υπάρχουν εξαιρέσεις. Αυτό σημαίνει ό,τι δεν υπάρχει η δυνατότητα εμβάθυνσης σε άλλες κατευθύνσεις, γιατί δεν προσφέρονται στο πρόγραμμα Σπουδών και θεωρούνται στην ΑΣΚΤ συμπληρωματικά μαθήματα, που δεν οδηγούν σε διπλωματική. Με αποτέλεσμα σπουδαστές με καλή δουλειά στη φωτογραφία να αποθαρρύνονται να την εμβαθύνουν και να την προτείνουν. Ένας εικαστικός φωτογράφος, ή βίντεο καλλιτέχνης, ή όποιος καλλιτέχνης δεν έχει δίπλωμα Ζωγράφου Γλύπτη ή Χαράκτη δεν θεωρείται καλλιτέχνης! Αυτά συμβαίνουν όχι το 1860, αλλά το 2013. Ο Jeff Wall, o Τhomas Struth, o Andreas Gursky, o Patrick Tosani, o Hiroshi Sugimoto και όλοι οι ιστορικοί πλέον καλλιτέχνες της φωτογραφίας με παρουσία στα μεγαλύτερα Μουσεία, όχι Φωτογραφίας αλλά της Σύγχρονης Τέχνης, δεν θα είχαν στην ΑΣΚΤ δικαίωμα να υποστηρίζουν και να βαθμολογούν διπλωματικές, αλλά οι Χαράκτες για παράδειγμα, μπορούν να βαθμολογούν διπλωματικές Γλυπτικής, Ζωγραφικής, Φωτογραφίας, Βίντεο. Συμπεριλαμβανομένων και αυτών των λόγων, παραιτήθηκα από Αντιπρύτανης, και τον Οκτώβριο του 2013 από καθηγητής, αφού οι συνάδελφοι μου, εκτός από τον Πρύτανη που πρότεινε την ενεργοποίηση ενός νέου τομέα σε εκκρεμότητα από το 2005, δεν θέλουν να διευρύνουν τις κατευθύνσεις και να αλλάξουν τον τρόπο των εισαγωγικών και των διπλωματικών εξετάσεων. Είμαι σίγουρος ότι αν το πρόγραμμα Σπουδών της Σχολής εμπλουτιζόταν και με την κατεύθυνση της φωτογραφίας μόνο όφελος θα είχαν οι σπουδαστές της.
• Το έργο που παράγουν οι φοιτητές στη φωτογραφία με ποιούς τρόπους προβάλλεται; Με τις εκθέσεις του έτους, στους χώρους της Σχολής. Με το site του εργαστηρίου www.photography.asfa.gr το οποίο περιέχει τις δραστηριότητες τις εκθέσεις, τις ανακοινώσεις, τις εργασίες των σπουδαστών. Με τη συμμετοχή στον μήνα της Φωτογραφίας, όσο διαθέταμε κατάλληλο χώρο. Με συμμετοχές στο στρατόπεδο Κόδρα στη Θεσσαλονίκη και σε πολλές άλλες εκθέσεις, όπως στο Bios, το Μουσείο Φυσικής ιστορίας, με βίντεο προβολές εικόνων σε ανοιχτούς χώρους. Με την έκδοση σε DVD, εργασιών των μαθητών. ΑΣΚΤ / ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ Πειραιώς 256, 182 33 Αγ. Ι. Ρέντης Τηλ. 210 48 01 249 e-mail: ergastphoto.askt@gmail.com www.photography.asfa.gr
Μαρία Μαυροπούλου / ΑΣΚΤ
Ανδρέας Βέμπος / ΑΣΚΤ