perspektif by asli akgun

1 Giriş Perspektif, gördüğümüz çevrenin aynısını kağıt üzerine çizme yöntemidir. Diğer ve daha teknik ifadeyle, perspektif çizim; içinde yaşadığımız üç boyutlu çevremizi ve bunun içinde bulunan bütün görsel objelerle birlikte iki boyutlu bir düzlem üzerinde ifade edebilme işlemidir. Üç boyutlu bir çevre içinde yaşamaktayız. Çevremizi oluşturan objelerden gözümüze ulaşan ışık ışınları, göz merceğinden geçerek retinada bir görüntü yaratır. Bu görüntüler optik ve geometrik bir düzen içinde oluşur. Perspektif bilgisinin amacı, kağıt veya bir düzlem üzerinde çizdiklerimizin gözümüzde oluşan görüntüye en yakın olanını çizmemizdir. Perspektif ifadenin en çok karşımıza çıkan şekli, bir fotığraf makinesinde elde edilen fotoğraflardır. Yani gerçekte gözle gördüğümüz görüntülere en yakın görüntülerin düzlem üzerindeki ifadeleridir. Karmaşık geometriksel bir düzende gelişen bu çizimlerle ilgil bilgilerin tam olarak verilmesi oldukça zor olacağı açıktır. Bu kitapta genel olarak ressamın uygulayabileceği kaidelerden bahsedilmektedir. Perspektif bilgisinin tarihsel gelişimiyle ilgili bölümden de anlaşılacağı gibi resim sanatının başladığı binlerce yıl öncesinden itibaren perspektif geometrisinin bulunmasına kadar oldukça uzun bir süre geçtiği görülmmektedir. Önümüzde uzayıp giden demiryolunda, bize en yakın yerden başlayarak, uzaklaştıkça raynların birbirlerine yaklaştığını, sonunda neredeyse bir noktada birleşerek gözden kaybolduğunu izleriz. Şehirsel ve doğa mekanlarında bunun çok çeşitli örnekleri içinde yaşamaktayız. Otoyolların, karşımızdaki ovalarda ve tepelerde bir ip şeklinde bizden uzaklaşarak kaybolduğunu izleriz. Uzak denizlere giden devasa gemilerin ufukta bir nokta şekline gelip kaybolduğunu, romanlarda ve şiirlerde kelimelerle ifade edildiğine rastlamışızdır. Bizden uzaklaştıkça küçülen görüntüler konusı perspektif geometrisi bilimi içinde araştırılarak yöntemler halinde ortaya konmuştur. Arka arkaya dizilen direklere baktığımızdabize en yakın olanının en üst ve en alt noktalarından gözümüze gelen işik ışınları arasındaki açı, her bir sonrakinden gözümüze ulaşan ışık ışınları arasındaki açıdan daha fazla olduğu şekilde görülmektedir. Sonunda açı sıfıra yaklaştığında artık göz bunu göremeyecek kadar küçülmüştür. Perspektif bilgisinin temelinde bu vardır ve bu bir algısal düzene bağlıdır. Psikofizik biliminde bahsedilen görsel algılama konusu işte bu temel perspektif kuralları dahilinde incelenmektedir. Arka arkaya duran iki kişiden öndekinin bizden ne kadar uzakta olduğu ve bu kişiler arasındaki mesafenin ne kadar olduğunu tahmin etmemiz hep mukayeseli boyut ve mesafe algılama yeteneklerimizden kaynaklandığı ortaya konulur. Dolayısıyla, ressam tarafından yapılmış resimde doğru perspektif ifadeleri kullanılmalıdır. Sadece boyut ve mesafe değil çizgilerin birbirleriyle ilişkili durumları da doğru bir şekilde, hep görsel olarak algıladıklarımıza uygun olarak çizilmelidir. 7