Kitan Den Mag-Adal_Agta IP Curriculum-Based Workbook by Assisi Development Foundation

KITAN DEN MAG-ADAL! Agta IP Curriculum-based Workbook

iii

MESSAGES We wish to express our gratitude to the Department of Education (DepEd), Region 2-Division of Cobarraguis, Quirino Province; the National Commission on Indigenous People (NCIP) and the United Nations Development Programme (UNDP) Office of the Presidential Adviser on the Peace Process (OPAPP) for their support in promoting peace and development through education.

Book Team: Marinor Danduan Maria Consolacion Matnao Marilyn Lazaro Bimbo Marane Jed Africa; and the Agta Community of Quirino Adviser: Benjamin Abadiano Published in cooperation with UNDP-CPPBP-OPAPP Additional copies of this publication are available at: ASSISI DEVELOPMENT FOUNDATION, INC. 5F Units 503-506 Prestige Tower F. Ortigas Jr. Road, Ortigas Center Pasig City Tel #: (02) 632-1001 to 03 Fax #: (02) 632-7844 visit: www.assisi-foundation.org All Rights Reserved.

No part of this work covered by the copyright hereon may be reproduced and/or used in any form or by any means, electronic or mechanical, without written permission of the publisher.

The newly established Agta community school in Sitio Dionuan, Barangay Dissimungal, Nagtipunan, Quirino and the development of learning materials: Children’s Workbook, Children’s Book, and Teacher’s Manual are some of the very practical tools in raising awareness and responsibility in upholding and promoting the Indigenous Peoples’ (IPs) rights as a people and members of the Philippine society. These learning materials are products of a collaborative work between the Agta youth, elders and women with the support of the Assisi Development Foundation (ADF) Education Team. It is an attempt to integrate the community vision, cultures and traditions, current realities and challenges as well as the competencies needed for the development of the child. It is designed using a tri-lingual approach with Kagi (Agta local language) as the base with sub-texts in English and Filipino. These materials are crafted and carefully evaluated according to the Agta’s worldview as well as their dreams for the future. It is our hope that through these materials, the wisdom, knowledge, values systems and practices and of the Agta communities will be promoted, respected and value by their children and the rest of the Philippine society.

Maraming salamat sa inyo. Patuloy sana tayong magtulungan sa pagtataguyod ng makabuluhang edukasyon tungo sa pagpaplaganap ng kapayapaan at tunay na pag-unlad sa bawat pamayanan ng katutubong Pilipino.

BENJAMIN D. ABADIANO

President Assisi Development Foundation, Inc. iv

These books exemplify the intensified partnership neither government nor nongovernment based agencies that are after the general welfare of the less privileged Agtas of Quirino. These will definitely be useful in building the foundation of learning among the tribe which the forthcoming generations can acquire encouragement to be more responsive in the academic pursuit. Moreover, it will cater the learning that will enhance their indigenous knowledge and skills which will wake them up to toil, struggle and work hard to cope with the challenges of schooling and demands of the different academic disciplines.

THE HIGH ROADS TO AGTA’S FUTURE

We may not aim for a swift progress of their intellectual competence, but this will gradually happen if carefully supervised and enhanced. It will not only uplift their personality and confidence but also help build their character and attitude that will shape their destiny—not only a destiny to be at par with those living and studying in a more civilized community but to live a life more than what they had been used to. Their dreams may seem to be shallow but to them it’s the greatest one.

Our commendations to the Assisi Develop ment Foundation, Inc. (ADFI), the Office of the National Commission on Indigenous People (NCIP) and to the Office of the Presidential Adviser on the Peace Process (OPAPP) for a monumental task that is worth more than a million of money. That is a true investment which will never be lost. Money is temporal so as with facilities like roads and bridges but empowering the Agta children will remain forever. This is the high road to their future.

Our heartfelt gratitude for the invaluable assistance to the Office of the Presidential Adviser on the Peace Process (OPAPP), the Assisi Development Foundation, Inc. (ADFI) for the indebted service likewise with the Municipal Social Welfare and Development Office of the Nagtipunan and the DepEd Quirino who in one way or another collaborated with for this achievement.

Congratulations and may the noble aims of this publication be blessed and fulfill the task for which it has been conceived and envisioned to achieve.

Finally, to the NCIP’s Provincial Office of Quirino especially the Community Service Center of Nagtipunan, who endeavoured and sacrificed their time to work hard with these agencies in giving support to our Agta clients who are in dire need of assistance.

Our looks and statures now belie the former grandeur of the real Filipino ethnicity. It is for this that present generation would smile and forget our once true cultural identity. We thank God for the Agtas for they remind us of who we really are and to help humble and bring us into the memories of our glorious heritage of the past. Today, it is high time for us to repay God’s graciousness in preserving for this country a group of people that is true to color and history.

ORLANDO G. GUNDAYAO, CESO V

Schools Division Superintendent Department of Education, Region 2 Division of Quirino Cobarraguis, Quirino Republic of the Philippines

Long live the Agtas of Quirino. Mabuhay!

SIMPLICIA P. HAGADA

Community Development Officer III National Commission of Indigenous Peoples Community Service Center Dipantan, Nagtipunan, Quirino v

Yunit 1

SAKKUN A AGTA: PAMELYÂ, TOPKUWÂ AAPU TALON TEMA: Ako bilang Agta: Ang aking pamilya, kapwa, at Diyos

Aralin 1 Pagpapakilala sa Sarili

KITAN DEN MAG-ADAL

TAYO AY MAGSANAY

Sakken ay ti

Ako ay si

____________________________________ Agse kami sa

Nakatira ako sa ____________________________________ Di dedekkel kuwa ay de

Ang mga magulang ko ay sina ____________________________________ ____________________________________ Di ta totopkuwa ay de

Ang aking mga kapatid at sina ____________________________________ ____________________________________ Saken ay _______ taon

Ako ay ____ taong gulang Gusto ko _____________ angdumikkalek

Gusto ko maging ______________ paglaki ko. 1

GIGIMTEN

PAGSASANAY: A. Iguhit ang iyong sarili sa pamamagitan ng pagdudugtong ng guhit. Kulayan mo iyong sarili.

SULAT

PAGSULAT: A.

Pagtutungkuwen mo ti linya

Pagtungkon i ugid apabulnok gamit i kumon i luta.

Pagkabit-kabitin ang mga linya gamit ang asul na krayola.

Pagdugtungin ang linya pababa gamit ang asul na krayola.

Pagtutungkuwen i linya pabulnok gamiten i lapis.

Umugid tapol bulnok gamit i lapis.

Pagdugtungin ang linya pababa gamit ang iyong lapis.

Gumuhit ng linya pababa gamit ang iyong lapis.

Panagtutungkon i linya gamit i lapis.

Pagkabitin ang linya gamit ang iyong lapis.

PAGBASA

PAGBASA:

Husayen a entan i papel

Kahiwe at sak kawanan.

Tamang paggalaw ng mata sa pagbasa.

Kaliwa-pakanan

Ihuntok mo saka idibi mo. Itaas â&#x20AC;&#x201C; pababa

MAGBILANG KITOM

PAGBILANG:

Kulayamô iba-iba a guhit.

Kulayan ang iba’t – ibang hugis.

Aralin 2 Mga Pandama

Pagentâ – Pagtingin

Mata – Mata Layé gem tumô ta mahusay apagentâ na iba-ibaa na klasé

Ito ay ginagamit upang makakita ng iba’t-ibang magagandang bagay.

Makaketa kitam ta magkahuhusay kadedegdeg.

Magagandang bagay na nakikita sa ating paligid.

Gegehan i kalidw창.

Kulayan ang mga larawan.

bulangon

bahaghari

kalibongbong

paru-paro

bulaklak

bilag

araw

Mga bagay ni husto ngahen na kalidwa

Bilugan ang tamang pangalan ng larawan.

Pagtapaten i kagia husto kapahero na kalidwa.

Idugtong ang larawan sa tamang pangalan nito.

buwan

bituin

araw

Pagbati - Pandinig

Talingâ - Tainga Siye i gamiten ta pagbatî ta kagî.

Ito ay ginagamit upang makarinig.

Nakabat卯 taniho kitam tame husay a tannog.

Nakaririnig tayo ng magandang tunog.

Magtannog I rady么

Tumutugtog ng musika 17

Nakabati ki tam piheng.

Nakaririnig din tayo ng ingay.

Duldulawan ikademoy

Tinatawag ang kaibigan 18

Pagsasanay A.

Korek a kalidwa a mahusay a tanog. Ex a kalidwa a minang gimet tapieng.

Lagyan ng tsek ( / ) ang bagay na maganda ang tunog. Ekisan ( X ) ang bagay na lumilikha ng ingay.

Pag-ahob - Pang â&#x20AC;&#x201C;amoy

Dungus - Ilong Sa iye igagamiten para makaahob

Ito ang ginagamit upang makaamoy.

Kulayan e kalidwa amesapot to ahob.

Kulayan ang larawan ng bagay na mabango ang amoy.

anak amagalap ta kalamansi bata kumukuha ng mga kalamansi

Korolan i bagay awan mesapot.

Kulayan ang larawan ng bagay na di-mabango

i lalake aagta amag liis ta kulungan na babaoy

isang lalaking agta na naglilinis ng kulungan ng baboy

Korolan e kalidwa e mahusay pagahob. Ex awan ta kalidwa ta me mid dokes a pagahob.

Kulayan ang larawan ng bagay na mabango ng amoy. Ekisan ( X ) ang larawan na di-mabango ang amoy.

Apuyos - Pandama

Kamet - Kamay Ito ay ginagamit upang madama.

Makbilan tam e mitpasi sakay melamig a ta bagay.

Nahahawakan natin ang mainit at malamig na bagay. Kulayan ang larawan.

kape

kamote

Korolan e bagay a mepas卯 at melamig.

Kulayan ang bagay na malamig. Lagyan ng tsek ( / ) ang mainit na bagay.

melamig a danom B.

mepasi a kape

Makbilan tam e mekahomesang melomay bagay.

Nahahawakan natin ang makinis at magaspang na bagay.

bit没

gaduk na kayo

Kulayan i mekahomesan a bagay tuldukan melomay a bagay.

Kulayan ang magaspang na bagay at lagyan ng tsek ( / ) ang makinis na bagay.

gaduk na kayo

bit没 Makbilan tam e mikokneg sakay mikakasin.

Nahahawakan natin ang bagay na malambot at matigas.

kapas

bit没

Bilugan e melamek a bagay atsakay iyasek ta kahon mekatug na bagay.

Bilugan ang malambot na bagay at ikahon ang matigas na bagay.

lay芒

kapas 26

gaduk na kayo

Pagkenam - Pangtikim

Dila - Dila Saye I gagamiten tama para malasahan I kakanen tam

Ito ay ginagamit natin upang malasahan ang pagkain.

Didi kakanan tam a metamis atsakay melasam. Kulayan i kalidwa.

Mga pagkain na matamis at maasim. Kulayan ang larawan.

kendĂŽ

salamagĂŽ B.

talad

asukar

sintones

Nakinaman i miapsot atsakay misaphed a kakanen. Gihe-gihan i kalidwa.

Mga pagkain na maalat at mapait. Kulayan ang larawan.

kape

asin 28

ampalaya

GIGIMTEN

PAGSASANAY:

Bilugan i miapsot a bagay , korek ( / ) a miaphed a bagay.

Korek ( / ) i metam-is a bagay at Ex ( X ) mel-lasem a bagay.

Tsekan utting matamis at Ekisan ang maasim na pagkain.

Bilugan ang mapait at lagyan ng tsek ang maalat na pagkain.

GIGIMTEN PAGSASANAY:

Pagtapaten a kalidwa ta parti na bagi.

Itapat ang larawan sa tamang pandama.

Pinagtutungkuen atsakay ahigen i bawat kagi.

Pagdugtungin at kopyahin ang bawat salita.

Isulat i husto nadamla tadi na kahon na.

Iguhit ang tamang pandama sa loob ng kahon.

SULAT

PAGSULAT:

MAYTULIN A LINYA

Pagtutungkon i linya a pa bulnok gamit i kulay na asabao.

Pagtutungkun m么 a guhitan ta sabao a kulay.

Pahalang na linya

Pagdugtungin ang linyang pahalang gamit ang iyong dilaw na krayola.

Pagkabit-kabitin ang linyang pahalang gamit ang iyong lapis.

Pagtungku â&#x20AC;&#x201C; tungkuwon a sudyat unda makagimit a linya pabulnok. Gamit i lapis.

Pagdugtungin ang mga tuldok para makabuo ng linyang pahalang gamit ang iyong lapis.

Umugit ta linya padugso, gamit i lapis.

Gumuhit ng linyang pahalang gamit ang iyong lapis.

PAIKEG A LINYA

Pinagtungko-tungko i linya gamit i maidingat kulay.

Gumuhit pa ekeg a gamit na lapis.

Pahilis na linya

Pagdugtungin ang mga linya gamit ang iyong pulang krayola.

Gumuhit ng pahilis na linya gamit ang iyong lapis.

Gumuhit ta paikig na linya gamit maidingat kulay.

Gumuhit ng pahilis na linya sa kanan gamit ang iyong pulang krayola.

Pinagtungko-tungkuon i tuldok a man makbuo tapa ikeg a linya.

Pinagtungku-tungkuon i paikig a linya, gamit i kumanidon a kulay.

Pagdugtungin ang mga tuldok para makabuo ng pahilis na linya gamit ang iyong lapis.

Pagdugtungin ang pahilis na linya gamit ang iyong berdeng krayola.

Gumuhit ta paikig na linya gamit a kumanidon a korol.

Gumuhit ng pahilis na linya sa kanan gamit ang iyong berdeng krayola.

Pakiwol a liny창

Pagtungku-tungkuen i tuldok gamit ta medingat kulay.

Pagtungku-tungkuon i pakahiwi a kurba gamit a medingat a kulay.

Pakurbang linya

Pagkabitin ang mga tuldok gamit ang kahel na krayola.

Pagdugtungin ang pakaliwang kurba gamit ang kahel na krayola.

Iguhit a ipaka hiwi i kurba, gamit a medingat a kulay.

Pagtungku-tungkuen ta tuldok muna makagimit ta paka hiwi a kurba.

Gumuhit ng pakaliwang kurba gamit ang kahel na krayola.

Pagdugtungin ang mga tuldok para makabuo ng pakaliwang kurba.

PAKAWANAN A PALIKOG

Pakewalen i guhit , gamit i kumani ubĂŽ a kulay.

Pagtungku-tungkuen ta tuldok gamit i kumani ubĂŽ a kulay.

Pakanan na kurba

Pagkabitin ang mga linya gamit ang lilang krayola.

Pagkabitin ang mga tuldok gamit ang iyong lilang krayola.

Umugid ta pakawanan a kurba gamit i lapis.

Gumuhit ng pakanang kurba gamit ang iyong lapis.

Pagtungku-tungkuen i tuldok sudyat unda makagimit tangahen a kurba , gamit ta lapis.

Pagdugtungin ang mga tuldok para makabuo ng pakanang kurba. Gamitin ang iyong lapis.

PATAUHUBUK TA DISAT

Kurbang paitaas

Pagtungku-tungkuon ta sudyat gamit ani kumaniluta a kulay.

Pagkabitin ang kurbang paitaas gamit ang iyong tsokolateng krayola.

Pagtungku-tungkuwen ti sudyat munda makabuo ta linya a pakurba, gamit a lapis.

Pagdugtungin ang mga tuldok para makabuo ng kurbang paitaas gamit ang iyong lapis.

Umugit ta patuhubok munda makagimet i gamit na lapis.

Gumuhit ng kurbang paitaas gamit ang iyong lapis.

APABULNOK A LINYA

Pagtungku-tungkuwen i pabulnok a kurba, gamit a mingitit a korol.

Pagtungku-tungkuwod a sudyat gamit a mingitit a korol.

Kurbang paibaba

Pagkabitin ang mga paibaba na kurba gamit ang itim na krayola.

Pagkabitin ang mga tuldok gamit ang itim na krayola.

Umugit ti pabulnok a pakiwol gamit ti lapis.

Gumuhit ng paibaba na kurba gamit ang iyong lapis.

PAKIWEL-KIWEL A LINYA

Patutungkuwon i liny창 a gamit na lapis.

Pagtungku-tungkuon Iitudyok munda makagimit ta pakiwel-kiwel a linya.

Sigsag na linya

Pagkabitin ang mga sigsag na linya gamit ang iyong lapis.

Pagdugtungin ang mga tuldok para makabuo ng sigsag na linya.

Gumuhit ta pakiwel-kiwel a gamit i lapis.

Gumuhit ng sigsag na linya gamit ang iyong lapis.

PAGBASA:

Basahen ingahen na limâ pandamdam.

Basahin ang pangalan ng limang pandamdam.

paginta

–

pagtingin

pag-ahob

–

pang-amoy

pagbati

–

pandinig

apuyos

–

pagdama

pagkenam

–

pagtikim

PAGBILANG:

Bilangen i parte na mudit na gagamiten na pamatê: matâ, dungos, talinga, dilâ, kamet. Bilangin ang parte ng mukha na ginamit na pandama: Mata, ilong, tainga, dila, kamay

Aralin 3 Dedenyi parte ta bagi ta agta

Mga bahagi ng katawan ng tao Anak a lalaki

Batang lalaki

Korolan i kalidwa

buk buhok

Kulayan ang larawan.

kidde kilay

dungus ilong

labi bibig

mudit mukha

sabili balikat hako dibdib

lusep kuko

sapang balakang

bul tuhod tiked paa 51

Anak a babĂŞ

Batang babae Korolan ta e kalidwa

Kulayan ang larawan.

talinga tainga dila dila

mata mata padingel pisngi

toldu hintuturo

peledis hinlalaki kamet kamay kalingkingan hinliliit

butuy binti

pokel hita

bongwan sakong palad na tiked 52 talampakan

GIGIMTEN

PAGSASANAY:

Pagtapatin e kalidwa ta korek a kagi.

Pagdugtungin ang bahagi ng katawan at pangalan nito.

leg

kamet

buk

pokĂŠl

sabilĂŽ

leeg

braso

buhok

hita

balikat

Isulat e mena ibot a parte ta bagi.

Iguhit ang nawawalang bahagi ng katawan.

Mga Kulay

Medingat â&#x20AC;&#x201C; Pula

Atdinan tangahen i bawat bagay. Korolan ta medingat.

Pangalanan ang bawat bagay. Kulayan ito ng pula.

puso

kamatis

Sebaw â&#x20AC;&#x201C; Dilaw

Atdinan tangahen i bawat bagay. Korolan ta sabaw.

Kulayan ng dilaw ang mga larawan.

biget

bilag 55

Kuman I don â&#x20AC;&#x201C; Berde

Atdinan tangahen ibawat bagay. Korolan kuman i don.

Kulayan ng berde ang larawan.

don

Kuman apdo â&#x20AC;&#x201C; Asul

Atdinan tangahen i bawat bagay. Korolan ta kuman I updo.

Kulayan na asul ang larawan.

kalangetan 56

Kuman ube – Lila

Atdinan tangahen i bawat bagay. Korolan ta kumani ubê.

Kulayan ng lila ang larawan.

tarong

Medingat – Kahel

Atdinan tangahen i bawat bagay. Korolan ta kahel.

Kulayan ng kahel ang larawan.

biget

bilag 57

Kuman iluta – Tsokolate

Atdinan tangahen i bawat bagay. Korolan ta kuman iluta.

Kulayan ng tsokolate ang larawan.

gadek na kayô

Mengetit – Itim

Atdinan tangahen i bawat bagay. Korolan ta mingitit.

Kulayan ng itim ang larawan.

buk 58

GIGIMTEN

PAGSASANAY Korolan i bagay ta me husay.

Kulayan ang mga bagay na naayon sa tamang kulay.

Ugid – Hugis

Alimokegkeg – Bilog

Kulayan ta medingat i alimokegkeg a bagay.

Kulayan ng pulang krayola ang mga bagay na bilog.

bola

penggan

Kuwadrado – Parisukat

Kulayan ta kamanilutâ i bagay a sinangkahon.

Kulayan ng tsokolateng krayola ang mga bagay na parisukat.

bintana

panyo 60

Tallo isuli na – Tatsulok

Kulayan ikumanilamgit ti kulay na tallo asulî.

Kulayan ng asul na krayola ang mga bagay na tatsulok.

bubong ng bahay

Aadiwe a bonay – Bilohaba

Korolan i aadiwe a bunay gamit i mengitit a korol.

Kulayan ng utting krayola ang bagay na bilohaba.

itlog 61

Kuwadrado na adiwa â&#x20AC;&#x201C; Parihaba Kulayan ta medingat i kuwadrado aadiwa.

Kulayan ng kahel na krayola ang mga bagay na parihaba.

libro

blackboard

ikludan

GIGIMTEN

PAGSASANAY: A.

Gihe-gihain i ugid a ages ta kahiwê.

bilug - bilog

sinangkahon - parihaba

tallo isoyu na â - tatsulok

sinangkahon - parisukat

atakdug ibunay - bilohaba

sinumpusô - puso

bitún - bituin

Kulayan ng dilaw na krayola ang magkaparehong hugis na nasa kaliwa.

Ahe iugid aawan kaguman ta guropo. Gihe-gihaan ta medingat.

Pagtapa-tapaten isudiat amangi peta ta pareho guhit. Korolan i kalidwa.

Aling hugis ang hindi kasama sa grupo? Kulayan ng pulang krayola.

Pagtapatin ang tuldok ng nagpapakita ng parehong hugis.

Bilog

Parisukat

Tatsulok

Parihaba

Bilohaba

Puso

Bituin 64

Husayen mô ipagsulat a iba’t –iba a linyâ.

Diretso - Diretso

Padugsô - Pahalang

Paikeg - Pahilis

Papalikog - Pakurba

Pagsasanay ng pagsusulat ng iba’t-ibang linya.

SULAT

PAGSULAT:

Isulat ta ibaâ&#x20AC;&#x2122;t ibang guhit gamiten para natutuyon.

Isulat ng ibaâ&#x20AC;&#x2122;t ibang hugis gamit ang mga linyang natutunan.

PAGBASA

PAGBASA:

Basahin esa esa a kulay na maetamo kadisalad na eskwelahan.

Basahin isa-isa ang mga kulay na nakikita sa loob ng silid-aralan

medingat

sabaw

pula

dilaw

kumaniubi

kumanidon

lila

berde

kumanilangit

medingat-dingat

asul

kahel

kumaniludta

mingitit

tsokolate

itim

MAGBILANG

PAGBILANG:

Bilangen ta hugis a mine guhit.

Bilangin ang mga hugis na iginuhit.

Aralin 4 PANGALAGA TA BAGĂ&#x17D;

Pangangalaga sa katawan

Di di bagay a gagamiten ta bagimu mu tabaginwa.

Gihe-gihaan e kalidwa.

Mga Bagay na ginagamit sa paglilinis ng katawan.

Kulayan ang larawan.

Bagay a gagamiten ta paglinis ta ngipen.

Bagay na ginagamit sa paglilinis ng ngipin.

gisigis/kolget

toothbrush/toothpaste

dinum

tubig68

Bagay a gagamiten te paglinis ta talinga.

Bagay na ginagamit sa paglilinis ng tainga.

malinis na panyo

kapas

malinis na panyo

bulak

Bagay a gagamiten ta paghugis ta mudet.

Bagay na ginagamit sa paghuhugas ng mukha.

panyo

tuwalya

dinum

tubig

sabon

Bagay a gagamiten ta pagdigos

Bagay na ginagamit sa pagliligo.

sabon

dinum

tubig

panyo

tuwalya

Bagay a gagamiten ta pagkatol ta lusep.

Bagay na ginagamit sa pagputol ng kuko.

nailcutter/kadut

nailcutter/kutsilyo

Maglinis ta bagi.

Paglilinis ng katawan.

Pagdigus aldew - aldew

Pagliligo araw-â&#x20AC;&#x201C;raw.

Paggunot ta buk

Pagsusuklay ng buhok. 71

Pagkatol ta kuk么

Pagputol ng kuko.

Pag-uges ta kamet

Paghuhugas ng kamay. 72

Pag udes ta kamet ta ngepen

Paglilinis ng ngipin.

Pagsulot tamil linis a hemoy

Pagsuot ng malinis na damit. 73

GIGIMTEN

PAGSASANAY:

Pagtutungkuwen i kalidwa ta bawat bagay unsaron ta paglinis ta bagi parti.

Pagdugtungin ang larawan at bagay na panglinis ng katawan.

SULAT

PAGSULAT:

Bakatin ang mga gamit sa paglilinis ng katawan.

PAGBASA

PAGBASA:

Ahigen ti paglinis ta bagĂŽ

Tukuyin ang mga gamit sa paglilinis ng katawan.

PAGBILANG:

Ti bagay ta maeta tagili gilid창

Mga bagay na nakikita sa paligid.

dikel sakay keptihep

malaki at maliit

adiwe ata apilihit

mahaba at maikli

mibagel saka milagpis

makapal at manipis 77

GIGIMTEN PAGSASANAY: A.

Kulayan i dikel a bagay sakay bilugan i kattinek.

Atdinan ta korek i me adiwe saka ex mi apihit a bagay.

Kulayan i mibagel saka atdinan ta tsek Iimilagpis a bagay.

Kulayan ang malaking bagay at bilugan ang maliit na bagay.

Lagyan ng tsek ( / ) ang mahaba at ekis ( X ) ang maikli na bagay.

Kulayan ang makapal at lagyan ng tsek ( / ) ang manipis na bagay.

Aralin 5 E PAMILYA KUWA

Ang aking pamilya

Mag igagi taminita ta kalidwa.

Magsabi ng mga bagay na nauukol sa larawan.

Kalidwa na isa a pamilya a agta

Larawan ng isang pamilyang agta

Di dedekkel kuwa ay de

Ang mga magulang ko ay sina

_______________________________, _______________________________. Di ta totopkkuwa ay de

Ang aking mga kapatid ay sina

_______________________________, _______________________________, _______________________________. I lelĂŞ ko ti _________________.

Ang aking tiyo ay si ___________. I dada ko ti __________________.

Ang aking tiya ay si ____________. I apokuwa ay ti _______________.

Ang aking lolo ay si ____________. I apokuwa ay ti _______________.

Ang aking lola ay si ____________.

I pamilya

Mga miyembro ng Pamilya

Ama - Ama I ama mangipangatway ta pamilya . Siya maghayop ti kabuhay. Siya nagtulong sidĂŞ te naneng.

Ang Ama ay namumuno sa pamilya. Siya ay naghahanapbuhay upang maitaguyod ang pamilya. Siya at si Ina ay nagtutulungan.

Kulayan ti kalidwa.

Basam saka ikuhit-kuhit I kagi a ama.

Kulayan ang larawan.

Basahin at Isulat ang salitang ama.

ama 81

Ina - Ina In창 ay saleng na bile. Natulungon ti am창 mund창 mahusay i pamilya. Siya i magalaga dya a anak.

Ang Ina ay ilaw ng tahanan. Tinutulungan niya ang ama upang maging maayos ang pamilya. Siya rin ay nag-aalaga sa kanilang mga anak.

Kulayan ti kalidwa

Basam saka ikuhit-kuhit ikagi a ina Basahin at Isulat ang salitang ina.

Kulayan ang larawan.

ina 82

Kakeng - Kuya Ti kakeng ti tulungan nĂ˘ di mameng at ti naneng.

Kuya ay tumutulong kina ama at ina sa mga gawaing bahay.

Kulayan ti kalidwa

Basam saka ikuhit â&#x20AC;&#x201C; kuhit ikagi a kakeng.

Kulayan ang larawan.

Basahin at Isulat ang salitang kuya.

kakeng 83

Kakeng a babe - Ate Te kakeng a babe at tumutulong taga gemten ta belĂŞ.

Si ate ay tumutulong kay ina sa gawaing â&#x20AC;&#x201C; bahay.

Gigihan ti kalidwa.

Basam saka ikuhit-kuhit ikagi a kakeng.

Kulayan ang larawan.

Basahin at Isulat ang salitang ate.

kakeng a babe 84

Wadiko - Bunso Ti wadiko ay magpasahat ta pamilya meya.

Si bunso ang nagpapasaya sa pamilya.

Kulayan ti kalidwa

Basam saka ikuhit-kuhit ikagi wadiko.

Kulayan ang larawan.

Basahin at isulat ang salitang bunso.

wadiko 85

Boboy a bikes - Lola Ti boboy agsi tabil锚 mag imet ta isolot a bad没.

Si lola ay nasa bahay at gumagawa ng kasuotan.

Kulayan ti kalidwa

Kulayan ang larawan.

Basam saka ikuhit-kuhit boboy bikes

Basahin at isulat ang salitang lola.

boboy a bikes 86

Boboy - Lolo Ti boboy ay maggamot

Si lolo ay nanggagamot.

Kulayan ti kalidwa

Kulayan ang larawan.

Basam saka ikuhit â&#x20AC;&#x201C; kuhit ikagi boboy laki.

Basahin at isulat ang salitang lolo.

boboy 87

Lele - Tiyo Ti lele ay tumutulong ni mameng a maganup

Si tiyo ay tumutulong kay ama sa pangangaso.

Kulayan ti kalidwa

Kulayan ang larawan.

Basam saka ikuhit-kuhit ikagi Amay.

Basahin at isulat ang salitang tiyo.

lele 88

Dada - Tiya Ti dada ay tumutulong ta pag imet ta bilê.

Si tiya ay tumutulong kay ina sa mga gawaing – bahay.

Kulayan ti kalidwa

Kulayan ang larawan.

Basam saka ikuhit – kuhit ikagi Dada.

Basahin at Isulat ang salitang tiya.

dada 89

GIGIMTEN

PAGSASANAY: A.

Idugtong ikagi kahusto a kalidwa.

Pagtapatin ang mga larawan sa bawat pangalan ng miyembro ng pamilya.

ama ina kakeng kakeng a babe wadiko boboy boboy a bikes lele dada

Iguhit ti pamilya mo.

Iguhit ang iyong pamilya.

Gegemten a belĂŞ

Gehe gehan i kalidwa

Gawaing-Bahay

Kulayan ang larawan.

pagwalis

pagwawalis

pagsagob

pag-iigib 92

pagtahem창

pagsasaing

pag alap ta apuy

pangangahoy 93

mag ekwat ta bago mag-mul창

paglilinis bago magtanim

magladey

pag-aani ng palay 94

magledep

paninisid

maganup

pangangaso 95

SULAT

PAGSULAT:

Isulat i didikel a letra

Isulat ang malaking titik H, L, I, T, F, E

H L I T F E

PAGBASA:

PAGBASA: MatingĂŽ i mga bagay a pare-pareho at saka iba iba ta eskwelahan disalad na.

Kilalanin ang mga bagay na magkakapareho at magkakaiba sa loob ng silid-aralan.

Yunit 2 MA ESKWELAHAN KWA, BARKADE AT SAKA KAIYAG KA KAGUMAN KÊ

TEMA: Ang aking paaralan, kaibigan at mga kalaro

Aralin 6 Di kadimoy ku

Ang aking mga kaibigan

Gihe – gihanin kalidwa

Kulayan ang larawan

Sidi ikadimoy kua.

Sila ang aking mga kaibigan. 97

A anak a agt창 a megiyag

Mga batang agta naglalaro

Eskwelahan

Ang aking Paaralan 98

Gihe-gihaan i kalidwa a n창.

Kulayan ang larawan.

E dide gamit ta eskwelahan

Mga gamit sa paaralan

lapis

kulay

libro

lapis

krayola

aklat

blackboard

papel

pisara

papel

chalk

bag

chalk

GIGIMTEN

PAGSASANAY:

Atdina ta korek dede bagay a gagamiten ta eskwelahan na atsakay ekis.

Lagyan ng tsek ( / ) ang mga bagay na ginagamit sa paaralan at ekis ( X ) kung hindi ginagamit.

100

Isulat mu e eskwelahan yak atsakay dede kametya ami itamo ta de salat ta eskwelahan anya nakikita mi etamo.

Iguhit ang iyong paaralan at mga gamit na nakikita sa loob ng paaralan.

101

Kaguman ta eskwelahan

Mga kasama sa Paaralan

Kulayan i kalidwa

Kulayan ang larawan.

maestra

guro

kehunan

punong-guro

ke aduwan

komunidad 102

de dikkel

mga magulang

SULAT

PAGSULAT:

Isulat idedekel a letr창.

Isulat ang malaking titik ng mga patinig A,E,I,O,U.

Titik A

Pagtutungkuwen mu ta linya para makagimit ta letra A.

Ahigen mu a letra A.

Isulat i titik A.

Pagkabit-kabitin ang mga linya para makabuo ng letrang A.

Gayahin ang letrang A.

Isulat ang letrang A.

103

Titik E

Pagtutungkuwen mu ta linya para makagimit ta letra E

Ahigen mu ta letra E.

Isulat i titik E.

Pagkabit-kabitin ang mga linya para makabuo ng letrang E.

Gayahin ang letrang E.

Isulat ang letrang E.

104

Titik I

Pagtutungkuwen mu ta linya para makagimit ta letra I.

Ahigen mu ta letra I.

Isulat i letra I.

Pagkabit-kabitin ang mga linya para makabuo ng letrang I.

Gayahin ang letrang I.

Isulat ang letrang I.

105

Titik O

Pagtutungkuwen mu ta linya para makagimit ta letra O.

Ahigen mu ta letra O.

Isulat i letra O.

Pagkabit-kabitin ang linya para makabuo ng letrang O.

Gayahin ang letrang O.

Isulat ang letrang O.

106

Titik U

Pagtutungkuwen mu ta linya para makagimit ta letra U.

Ahigen mu ta letra U.

Isulat i letra U.

Pagkabit-kabitin ang linya para makabuo ng letrang U.

Gayahin ang letrang U.

Isulat ang letrang U.

107

PAGBASA:

Me kagĂŽ ti letra a patinig.

Bigkasin ang mga titik ng patinig.

PATINIG

Mga konbaga magsapul ta letrang A.

Bagay na nagsisimula sa titik Aa.

aguhong

suso

GIGIMTEN

PAGSASANAY:

Isulat i titik a ta awanatoasek.

Isulat ang titik a sa patlang.

1. _____sok

2. _____guhong

3. _____ntik 108

Ee Bagay a magrugi ta titik e.

Bagay na nagsisimula sa titik Ee.

egit

palos GIGIMTEN

PAGSASANAY:

Isulat i titik e a ahigen.

Isulat ang titik e sa patlang.

1. _____ssa

2. _____gaw

3. _____gbah 109

Mga konbaga magsapul ta letrang i.

Mga bagay na nagsisimula sa titik Ii.

ikan

isda GIGIMTEN PAGSASANAY: Gihe-gihan i titik i ta ahigen. Kulayan ang titik Ii sa palaisipan.

110

Oo Mga bagay magsapul ta letrang o.

Bagay na nagsisimula sa titik sa Oo.

Kulayan ang larawan.

ogsa

usa

Isulat i titik u i ta awanato asek.

Isulat ang titik Uu sa patlang.

1. _____ntok

2. _____kong

3. _____ong 111

Uu Bagay na magsapul ta letrang u.

Bagay na nagsisimula sa titik Uu.

uma

kaingin Isulat i titik u i ta awanato asek.

Isulat ang titik Uu sa patlang.

1. _____gsa

2. _____den

3. _____lag 112

GIGIMTEN

PAGSASANAY:

Pinagtapat-tapaten i kalidwa sapul ta letra

Pagtapatin ang larawan at ang simulang titik.

PAGBILANG:

Tukuyan m么 i adtenan a bagay amina sunud-sunod.

Kilalanin ang mga bagay ayon sa pagkakasunud-sunod.

113

Aralin 7 GIGEMTEN NA ISÂ A MAG ESKWELA

Mga Tungkulin ng isang mag-aaral

Mag eskwel ata mahusay.

Gumimet ta gigemten ta bilê.

Magsanay ta ibaagimet na mag eskwela.

Tumupad a utos na maestrô.

Mag-aral nang mabuti.

Gumawa ng gawaing-bahay.

Magsanay ng ibang gawain sa pag-aaral. Sumunod sa utos ng guro.

Kumuyog ta pag usap na pinaghuhunan ta lubok na eskwelahan.

Siguraduhon mo na malinis idi salad na eskwelahan.

Kumuyog ta contest ta disalad nga eskwelahan.

Sumali sa pakikipagtalakayan sa loob ng silid-aralan. Panatilihing malinis at maayos ang silid-aralan.

Sumali sa mga patimpalak sa loob ng silid-aralan. 114

SULAT:

PAGSULAT:

Isulat i kakatihap ti hak a letra.

Isulat ang maliliit na titik ng patinig a,e,i,o,u.

Titik a

Pagtutungkuwen mu ta linya para makagimit ta letra a.

Ahigen mu a letra aye.

Isulat i letra a.

Pagkabit-kabitin ang linya para makabuo ng titik a.

Gayahin ang titik a.

Isulat ang titik a.

115

Titik e

Pagtutungkuwen mu ta linya para makagimit ta letra e.

Ahigen mu ta letra e.

Isulat i letra e.

Pagkabit-kabitin ang linya para makabuo ng titik e.

Gayahin ang titik e.

Isulat ang titik e.

116

Titik i

Pagtutungkuwen mu ta linya para makagimit ta letra i.

Ahigen mu ta letra i.

Isulat i letra

Pagkabit-kabitin ang linya para makabuo ng titik i.

Gayahin ang titik i.

Isulat ang titik i.

117

Titik o

Pagtutungkuwen mu ta linya para makagimit ta letra o.

Ahigen mu ta letra o.

Isulat i titik o

Pagkabit-kabitin ang linya para makabuo ng titik o.

Gayahin ang titik o.

Isulat ang titik o.

118

Titik u

Pagtutungkuwen mu ta linya para makagimit ta letra u.

Ahigen mu ta letra u.

Isulat i letra u.

Pagkabit-kabitin ang linya para makabuo ng titik u.

Gayahin ang titik u.

Isulat ang titik u.

119

PAGBASA:

Mangated kapad ta es芒 a magsapul ta letra patinig.

asuk

essa

iyo

ontok

ugsa

anak

egaw

islip

okong

uden

agden

egbah

inom

oong

ulag

Basahin ang mga halimbawa ng mga salitang nagsisimula sa patinig.

PAGBILANG:

Ahe i iiba ta grup么?

Alin ang naiiba sa grupo?

120

WAN TU LASEN

WALANG LAMAN

Adinan ta ex ( X ) ti awan tu lasen a kahon.

Lagyan ng ekis ( X ) ang kahon na walang laman.

MEADĂ&#x203A; AT SAKA KATTIHEK

MARAMI AT KAUNTI

Kulayan imeadu a bagay at sakay ( x ) ang bagay na kaunti.

Kulayan ang mga bagay na marami at lagyan ( x ) ang bagay na kaunti.

121

PAREHÔ SAKA AWAN PAREHÔ

PANTAY AT DI-PANTAY

Adinan ta ( = ) igimeta a mahusay at ( x ) awan pare-pareho.

Lagyan ng ( = ) ang bagay na pantay at ( x ) ang bagay na di-pantay.

122

Yunit 3

SAKKUN SAKAY NA AGSANAN KWA, DI DIKKEL SAKAY LALAKĂ&#x160; TEMA: Ako at ang aking pamayanan mga ninuno at mga bayani.

Aralin 8 KINAPIPISANAN

Pamayanan

Kulayan i lugar a pinatitipunan.

Kulayan ang larawan ng pamayanan.

123

Isya ti isya ima eta 창 ta pinatitipuna tam창. Korolan i kalidwa.

Sinu-sino ang nakikita sa pamayanan? Kulayan ang larawan.

124

Maestra - Guro I maestra i magtuldo di anaka in kudyasi a magbasa sakay magsulat. Siya maikagi ta mahuhusay.

Ang guro ay nagtuturo sa mga mag-aaral kung paano bumasa at sumulat at siya ay nagbabahagi ng magagandang kaugalian sa mga mag-aaral.

GIGIMTEN

PAGSASANAY

Gih-gihan te bagay ginamit na maistra, at dinan ta krus ku awan magamit.

Kulayan ang ginagamit ng guro at ekisan ( X ) ang di ginagamit.

125

Agsan - Community Leader I agsan at tumutulong munda mahusay awan ti gulo te barangay. Siya i tibabel agsanan mangalaga ta kahusayan.

Ang Community Leader ay tumutulong sa komunidad upang maginng maayos at tahimik ang barangay. Siya rin ang nangangalaga sa kapakanan ng bawat katribo.

Korolan ti kalidwa.

Kulayan ang larawan.

126

Magmula - Magsasaka I magmula ey medekkel I tulong tagsyanan. Siya ay magmula saka mamantay munda magkaroon ta bagis.

Ang Magsasaka ay malaki ang naitutulong sa ating pamayanan. Siya ang nagtatanim at nag-aalaga ng ating palayan, para magkaroon tayo ng bigas, prutas, at mga gulay na kinakain natin.

Kulayan i gamit na mag-um창.

Kulayan ang mga bagay na ginagamit ng magsasaka.

127

Maglidep - Mangingisda I maglidep ay makalap ta ikan, udang, agatol ibugtong ti palingki para ta kakanen.

Ang mangingisda ang nanghuhuli ng isda, hipon, alimasag, na nabibili natin sa palengke para sa ating pagkain.

Atdinan ti korek ni bagay a ginamit na maglidep.

Lagyan ng tsek ( / ) ang mga bagay na ginagamit ng isang mangingisda.

128

Pagandup - Mangangaso Mi paganup makaalap ta laman para makaab没 tanan a tribo.

Ang Mangangaso ang nanghuhuli ng mga hayop para makakain ang buong tribo.

Adtanan a bagay a gamit na mag-anup.

Bilugan ang bagay na ginagamit ng isang mangangaso.

129

SULAT:

PAGSULAT:

Ipunen i linya mund창 makagimit ta esa a titik Bb.

Isulat i dekkel at katinek a titik B.

Buuin ang linya para makabuo ng titik Bb.

Isulat ang malaki at maliit na titik Bb.

130

Ipunen i linya mund창 makagimit ta esa a titik Cc.

Isulat i dekkel at katinek a titik Cc.

Buuin ang linya para makabuo ng titik Cc.

Isulat ang malaki at maliit na titik Cc.

131

PAGBASA:

Balikasen i adtanan a bagay a magsapul ta titik B sakay C.

Bigkasin ang mga bagay na nagsisimula sa titik B at C.

babboy

balu

laman

ubi

bukarot

buwaya

Camille Celia

PAGBILANG:

Carlos

Igimit mu ikamet mwa a kahiwĂŞ.

Ilapat at Iguhit ang kaliwang kamay.

132

Igimit mu ikamet mwa a kawanan.

Ilapat at Iguhit ang kanang kamay.

133

BilĂ˘ng

Mga Bilang

awan â&#x20AC;&#x201C; wala

Igilid mu didi linya a atsakay isulat ikagiya a awan.

Buuin ang mga linya at isulat ang salitang wala.

awan

Magsulat ta attalo a to suli ta disalad ta kahona awan tuwasek.

Isulat e bilang ta awan.

Gumuhit ng tatsulok sa loob ng kahon na walang laman.

Isulat ang bilang wala 0.

134

esa - isa

Pinag-gilid â&#x20AC;&#x201C;giliden didi de linya a maunda magimet e kagia â&#x20AC;&#x201C;a isa

Pagdikit-diktin ang mga linya upang makabuo ng bilang isa.

esa

Kulayan ang kahon na may isang bagay.

Isulat e bilang a esa.

Isulat ang bilang isa 1.

135

eduwa â&#x20AC;&#x201C; dalawa

Pinag-gilid-giliden didi linya a munda makagimet ta bilang a adwa.

Pagdikit-dikitin ang mga linya upang makabuo ng salitang bilang dalawa.

eduwa

Bilugan e husto a bilang e bawat minagkagman a hayop.

Bilugan ang tamang bilang ng bawat grupo ng hayop.

0 1 2

Isulat e bilang a adwa.

Isulat ang bilang dalawa 2.

136

0 1 2

3 attalo - tatlo

Pinag-gilid-giliden didi linya a munda makagimet ta bilang a attalo.

Pagdikit-dikitin ang mga linya upang makabuo ng salitang bilang tatlo.

attalo

Adinamo ta korek ( / ) e kahon a te asek ta attalo a bagay.

Isulat e bilang a attalo

Lagyan ng tsek ( / ) ang kahon na may tatlong bagay.

Isulat ang bilang tatlo 3.

137

Yunit 4

SAKKEN SAKAY IBÂ A TRIBU TEMA: Ako at ang ibang katutubo

Aralin 9 SAKEN A TRIBU

Ang aking Tribo

Anya i ugali na esâ a tribu?

Anya ipaniwala a muyâ?

Ka isya mangitakneg ta tribu na agtâ?

Kodya se a iya takneg di â dadikkel ta mâta tribu?

Ano ang kasaysayan ng ating tribo?

Anu-ano ang ating mga paniniwala?

Sinu-sino ang naging bayani ng ating tribo?

Paano pinamunuan ng ating mga ninuno ang ating tribo?

138

Mga Agta ta Pilipinas

Mga Katutubo ng Pilipinas

Basahin ta kilalanin di no iba-iba a agta ta Pilipinas â se.

Basahin at Kilalanin ang iba’t-ibang tribo sa ating bansa.

kalidwa na Agta

larawan ng Agta

Ako si _________________ Isinilang ako sa Pilipinas Pilipino ang ama ko. Pilipino ang ina ko. Pilipino ako.

139

Sakken ti _________________ Ne enak tatalom miya. Pilipino ti ama kwâ. Pilipino besa tenako. Pilipino ak.

kalidwa na Mangyan.

kalidwa na Mandaya.

larawan ng Mangyan

larawan ng Mandaya

140

kalidwa na Igorot

kalidwa na Talaandig

larawan ng Igorot

larawan ng Talaandig

141

Te assia didi i a anak a agt창. Geh-gehan mo I kalidwa.

Sino sa kanila ang batang agta? Kulayan ang larawan?

142

SULAT

PAGSULAT:

Buuon mo ti linya mund창 makabuo ta titik D.

Isulat i dikel sakay kat pihek a titik Dd.

Buuin ang linya para makabuo ng titik Dd.

Isulat ang malaki at maliit na titik Dd.

PAGBASA:

Balikasen ititik a magsapul sa titik D.

Bigkasin ang mga bagay na nagsisimula sa titik D.

dagum

dinum don 143

PAGBILANG:

appat - apat

Pinaggilid-giliden e linya a bilang a apat atsakay kagia a bilang.

Bilugan e husto a kagi a bilang ta bawat minagkaguman

Isulat e bilang a apat.

Pagdikit-dikitin ang linya ng bilang apat at salitang bilang.

Bilugan ang tamang salitang bilang ng bawat grupo.

Isulat ang bilang apat.

144

lima - lima

Paggilid-giliden mu didi linya a ta bilang a lima atsakay a kagi a bilang.

Pagdikit-dikitin ang mga linya ng bilang lima at salitang bilang.

lima

Pagtapaten e kalidwa atsakay husto a bilang.

Pagtapatin ang larawan at ang tamang bilang.

2 3 4 5

Isulat i bilang lima.

Isulat ang bilang lima 5.

145

anem â&#x20AC;&#x201C; anim

Pagkapet-kapeten para makabuo ta anem.

Pagdikit-dikitin ang mga linya para makabuo ng bilang 6.

anem

Gehegehan i a nakasulat ta kahiwĂŞ.

Kulayan ang larawan ayon sa bilang na nakasulat sa kaliwa.

6 2 4

Isulat i bilang 6.

Isulat ang bilang anim 6.

146

Bilangen te kalidwa sakay isulat ta liny창 na awan ti asek.

Bilangin ang mga bagay at isulat ang tamang bilang sa patlang.

147

Yunit 5

I AGSANAN MIYÂ A KINEENAKAN SAKAY KAPAREHU A PILIPINO TEMA: Ang aming bansang sinilangan at kapwa Pilipino.

Aralin 10 I Agsanan a Pilipinas

Ang Ating Bansang Pilipinas

Geh-gehaan mo i watawat a na Pilipinas.

Isulat mo sinag a na bilagâ ta natukuya mô a guguguston mô.

Kulayan ng tama ang watawat ng Pilipinas.

Isulat sa sinag ng araw ang mga natutunang pinahahalagahan

148

Bilango mô.

Bilangin mo:

dehiyang na bilag - sikat ng araw

- ______

bitun - bituin

- ______

geha-gehan - kulay

- ______

Mangipeta ta kahusayan ta agsyan tamâ

Mangipeta ta kahusayan ta agsyanan tamâ. Ikasaniki sakay ibelestan i mangipeta ta kahusayan.

Mga Simbolo ng ating Bansa

Ang mga sagisag ang nagpapakilala sa ating bansa. Igalang at ipagmalaki ang ating pambansang sagisag.

Tukuyan didi sagisag na agsyanan tama.

Kilalanin ang mga sagisag ng bansa.

Dapog i talaga a ko-o tam a hayop

Kalabaw – ang ating pambansang hayop. 149

Mangga i talaga a ko-o tam a kakakanen

Mangga ang ating pambansang prutas.

Lalabang i talaga a ko-o tam a don

Anahaw â&#x20AC;&#x201C; ang ating pambansang dahon. 150

Udiaw i talaga a kayo tam.

Nara â&#x20AC;&#x201C; ang ating pambansang puno.

Agguas i talaga a ikan tam.

Bangus â&#x20AC;&#x201C; ang ating pambansang isda. 151

Sabid i talaga a manok tam.

Agila – ang ating pambansang ibon.

Ti doctor a Jose Rizal i talagâ a bayani tam

Dr. Jose Rizal – ang ating pambansang bayani. 152

Carinosa i talag sayaw tam

Carinosa â&#x20AC;&#x201C; ang ating pambansang sayaw.

Bado a tagalug i talaga a bado tam a lalaki

Barong tagalog â&#x20AC;&#x201C; ang pambansang kasuotan para sa lalaki. 153

Badot saya i talaga a ko- o na babe.

Baro’t saya – ang ating pambansang damit.

Tendak i talaga ayyag tam

Sipa – ang ating pambansang laro 154

Sampagita i talaga a bulak-lak tam.

Sampagita â&#x20AC;&#x201C; ang ating pambansang bulaklak

155

GIGIMTEN:

PAGSASANAY:

talaga a hayop. pambansang hayop

talaga a don. pambansang dahon

Bukalan i talaga a hust么 a sagisag na bansa.

Bilugan ang wastong sagisag ng bansa.

156

talaga a manok. pambansang ibon

talaga a bayani. pambansang bayani

talaga a pangbabĂŞ. pambansang kasuotang pambabae

157

Igemten i kalidwa na pambansang sagisag.

Buuin ang larawan ng mga pambansang sagisag.

158

PAGSULAT:

Paggilid-giliden te linya para makagimit ti letra F.

Isulat i dikel sakay katihek a titik Ff.

Pagkabit-kabitin ang mga linya para makabuo ng titik Ff.

Isulat ang malaki at maliit na titik Ff.

159

PAGBASA:

Bas창m didid sagisag na bansa tama.

Basahin ang mga sagisag ng ating bansa.

160

PAGBILANG:

pitu - pito

Paggilid-giliden te linya a bilang pito sa kagi bilang.

Buuin ang mga linya para makabuo ng bilang pito 7.

pitu

Umugit ta kalidwa unda makabuo a pit么 a bagay a iyegse ta bawat kahon.

Gumuhit pa ng mga larawan para makabuo ng pitong bagay sa bawat kahon.

3 - lapis

7 - kendi

Isulat e bilang a pitu.

Isulat ang bilang pito 7.

161

5 - bola

walu - walo

Pagkapet-kapiten i liny芒 munda makbuo ta bilang wal没.

Pagdikit-dikitin ang mga linya para makabuo ng bilang walo 8.

walu

Atdinan ta bilog e kalidwa ta di salad na kahon.

Bilugan ang tamang bilang ng mga larawan sa loob ng kahon.

7 8

1 162

Isulat ta bilang walu.

Isulat ang bilang walo 8.

163

siyam â&#x20AC;&#x201C; siyam

Pagilid-giliden i mundĂ˘ makagimet ta bilang a siyam.

Pagkabit-kabitin ang mga linya para makabuo ng bilang siyam 9.

siyam

Bilangen ta bagay e loob ti salad. Atinan te korek e kahon na bilang e siyam.

Isulat ta bilang a siyam

Bilangin ang mga bagay sa loob ng kahon. Lagyan ng tsek ( / ) ang kahon na may siyam na bagay.

Isulat ang bilang siyam 9.

164

10 sapul么 - sampu

Pagkepet-kepeten ta liny芒 mund芒 makagimet ta bilang asapul么.

Pagdikit-dikitin ang mga linya para makabuo ng bilang sampu 10.

sapulo

Bilugan te husto a bilang tadi salad

Bilugan ang tamang bilang ng bawat bagay sa loob ng kahon.

0 2 4 6 8 10

165

0 2 4 6 8 10

Isulat i bilang a sapul没.

Isulat ang bilang sampu 10.

166

Yunit 6

TEMA: Ang aking mga tungkulin at pinapahalagahan sa buhay

Aralin 11 Mga pinahahalagahan ng tribo

Kulayan i kalidwa na mahusay a law-law na dati na Agt창.

Kulayan ang larawan ng kalikasan ng mga katutubo.

167

Magimet sakay kulayan i meeta a bagay ta law-law.

Gumuhit at kulayan ang mga bagay na nakikita sa kalikasan.

168

Mangipeta ta kahusayan

Simbolo ng Kapayapaan

Mangipeta ta pagtulung-tulung

Simbolo ng Bayanihan

Paggegkat ka bile.

Mapisan-pisan na pagmul창.

Pagbuhat ng bahay.

Sama-samang pagtatanim

169

Mahuhusay a ugali na Agta

Paggalang ta dedikel sakay babekes.

Panunod tabon na dadikel.

Pannud ta pinagohonan.

Pangalagaan pag-ingatan ti

Tumedukesa kagĂŽ na kapareho na a tolay.

I agta ay tumtutulong ta kapareho atolay at tribo

Ti galang ta kaparehona atolay.

Awan magtako.

Tipag gustĂť ta pamilya.

10. Ti masibet â&#x20AC;&#x201C; a paniwala

Mahuhusay na ugali ng isang Agta

Paggalang sa matatanda at kababaihan Pagsunod sa utos at sa payo ng mga magulang. Pagtupad sa napagkasunduan Pagbibigay halaga sa salitang binitawan Maayos magsalita at hindi nakakasakit sa kapwa at sa pamayanan. Tumutulong sa kapwa tao at ka-tribo May respeto sa kapwa tao. Hindi nagnanakaw. May pagpapahalaga sa pamilya. May matibay na pananampalataya.

170

SULAT:

PAGSULAT:

Paggilid-giliden te linya munda makagimet ta titik Gg.

Isulat ta husto i titik a dikel sakay katihek a Gg.

Buuin ang mga linya para makabuo ng titik Gg.

Isulat ng wasto ang malaki at maliit na titik Gg.

PAGBASA: Basahen i titik Gg sakay katihek a Gg magsapul ka titik Gg.

Basahin ang titik Gg at salitang nagsisimula sa titik Gg.

gaas

gangatan 171

giting

PAGBILANG:

Isulata i tama a bilang na bawat kalidwa.

Isulat ang tamang bilang ng bawat larawan.

172

Gelgelan i kalidwa ayun ta bilang nakasulat ta ka hiwĂŞ.

Kulayan ang larawan ayon sa bilang na nakasulat sa kaliwa.

4 173

5 174

Yunit 7

LUTÂ DI LALAKÊ YÂ DI KABYAGEN SAKAY TA ADTANAM A PALEBUT TEMA: Ang aming lupaing ninuno, pangkabuhayan at kalikasan

Aralin 12 LUTA NA DADEKEL

Ang aming Lupaing Ninuno

Geh-gehan i kalidwa e luta na dedikel

Kulayan ang larawan ng lupaing ninuno.

Lutâ - lupa

175

Bunok - Talon

Gedek - Puno 176

Uma - Kaingin

Dinum - Ilog 177

Gede na kay么 - Punongkahoy

178

SULAT:

PAGSULAT:

Pinagkepet kepeten ti linya mund芒 makabuo letra a Hh.

Isulat ta hust么 e dikel ata katihek a titik H.

Pagkabit-kabitin ang mga linya para makabuo ng titik Hh.

Isulat ng wasto ang malaki at maliit na titik Hh.

PAGBASA:

Tukuyan sakay mangahinan i titik H.

Kilalanin at bigkasin ng tama ang titik Hh.

179

PAGBILANG:

Isulat ta bilang nagsimula ta esa hanggan sapul没.

Isulat ang bilang mula isa hanggang sampu.

1 2 3 4 5

6 7 8 9 10

180

Aralin 13 IPALEBUT KWA

Ang aking kapaligiran

BUKID E - BUNDOK

Tukuyan i ngahen na bukid ta palebut mo y창.

Kulayan i kalidwa na bukid 창.

Imaetam mo a mul창 ta bukid 창.

Alamin ang pangalan ng bundok sa inyong kapaligiran.

Kulayan ang larawan ng kabundukan.

Iguhit ang tanim na nakikita sa bundok.

181

SULAT: PAGSULAT:

Isulat ta husto i dikel sakay katihuk a titik J.

Isulat ng wasto ang malaki at maliit na titik Jj.

PAGBASA:

Balikasen a husto i titik J, sakay kalidwa a magsapul ta titik J.

Bigkasin ng wasto ang titik Jj at mga larawang nagsisimula sa titik Jj.

182

PAGBILANG:

Bilangen a adtanan i ages ta dusalad nakahon sakay isulat a husto i bilang.

Bilangin ang mga bagay na nasa loob ng kahon at isulat ang tamang bilang.

183

Sulat i bilang sapulwa ta es창 hanggan sa pulo a tallo.

Isulat ang bilang labing-isa hanggang labing-tatlo

184

Aralin 14 IPALEBUT KWA

Ang aking kapaligiran

DINUM, GADEP NA KAYÔ, LAMAN

Tubig, Punong-kahoy, Hayop

Tukuyan i ngahen na dinum, gadek na kayô, sakay laman ametan ta luta na dedikel.

Alamin ang pangalan ng tubig, punong-kahoy, at hayop na matatagpuan sa lupaing ninuno.

185

Iguhit i dinum, gadek na kayo sakay na laman lutana dedikel.

Iguhit ang tubig, punong-kahoy at mga hayop na makikita sa lupaing ninuno.

186

SULAT:

PAGSULAT:

Pinagkapet-kapeten i linyâ mundâ maka-ated ta magsapul ta titik K.

Isulat a hustô i dikel sakay katihek munda makabuo ta titik K.

Pagdikit-dikitin ang mga linya para makabuo ng titik Kk.

Isulat ng wasto ang malaki at maliit na titik Kk.

PAGBASA: PAGBASA:

Balikasen a hustô sakay mundâ maka-ated ta magsapul ta titik k.

Bigkasin ng wasto at makapagbigay ng halimbawa na nagsisimula sa titik Kk. 187

PAGBILANG:

Bilangen i bagay a adtanan sakay ta mahusay a bilang sapulo ata upat hanggan sapulo ata anem.

Bilangin ang mga bagay at isulat ang tamang bilang 14-16.

188

Isulat adtanan sapul sapulo apat hanggan sapulo ata anem.

Isulat ang mga bilang labing-apat hanggang labing â&#x20AC;&#x201C;anim.

189

Yunit 8

SAKUN SAKAY KAKANEN, BILÊ, GAMUT, BADÛ TEMA: Ako at ang aming pangunahing pangangailangan (pagkain, bahay, gamut, damit)

Aralin 15 DI KAILANGAN MIYÂ

Ang aming kailangan

Ato atung

Mga gulay

kalabasa

tarong

okra

ampalaya

talong

kalabasa

okra

ampalaya 190

Kakanen a agtâ

Mga pagkain ng katutubo

kamote

pahay a bukid

kamote

palay bundok

bidit

saging

Kakanen awan ta hasâ

Pagkaing di – masustansiya

softdrinks

sitsirya 191

MAGSANAY

PAGSASANAY

Bilugamû du maghahasâ a kakanen sakay atdinan mu ta ex awan ta hasâ.

Bilugan (O) ang mga masustansiyang pagkain at lagyan ng ekis (X) ang di masustansiya.

Bilê na Agtâ

Bahay ng katutubo

Gihegehan i kalidwa na bilê

Kulayan ang larawan ng bahay

192

Gumâ na Agtâ

Damit ng mga katutubo

Sayê i gumaâ ti Agtâ

Ito ang damit na sinusuot ng mga katutubo.

193

MULÂ

Mga Halaman Bagî na walâ

Bahagi ng halaman A.

Gihegehan i kalidwâ

Kulayan ang larawan.

bulaklak

bulaklak don

dahon

tingi

sanga

gimut

ugat

194

Pagtapaten i ngahen na bagĂŽ na mulĂ˘.

Pagtapatin ang pangalan at bahagi ng halaman.

bulaklak

bulaklak don

dahon

tingi

sanga

gimut

ugat

195

Mul창 a ma gimut

Mga Halamang Ugat

kamote

luya

Mula a magbulaklak

Halamang Namumulaklak

aruy-oy

orchids 196

ubi

ube

Mul창 awan magbulaklak

Halamang di-namumulaklak

tanglag

tanglad Mul창 a magbung창

Halamang namumunga

gadek a mangga

puno ng mangga 197

Mul창 awan magbung창

Halamang di-namumunga

biyas

kawayan Mula a gamut

Mga halamang gamot

sambong

lagundi

bayabas

oregano

tanglad

abokado

198

SULAT

PAGSULAT:

Pagkipet-kipeten i linya munda makagimit ta letra.

Pagdikit-dikitin ang mga linya para makabuo ng titik Ll.

PAGBASA: PAGBASA:

Balikasen sakay mangated ta hallimbawa magsapul ta titik L.

Bigkasin at makapagbigay ng mga halimbawa na nagsisimula sa titik Ll.

laput

lata

lasem

Isulat i dikel sakay kiptihek a titik Ll.

Isulat ang malaki at maliit na titik Ll.

199

PAGBILANG:

Bilangen i bagay sakay isulat ta husto a bilang 17-20.

Bilangin ang mga bagay at isulat ang tamang bilang 17-20.

200

Isulat i bilang sapilo ata pitu hanggan aduwa apulû.

Isulat ang bilang labing-pito hanggang dalawampu.

17 18 19 20

PAGSAGANÂ SA TALLO A PAGSULIT BALIK-ARAL PARA SA IKATLONG MARKAHANG PAGSUSULIT. 201

Yunit 9

UGALI MIYÂ SAKAY PATAKARAN: ISTORYÂ, PAGBILANG SAKAY PAMAKUNSU Ang aming kultura at tradisyon: kwento, pagbibilang at pamamaraan teknolohiya

Aralin 16 PANIWALA MI

Mga Paniniwala

Panliligaw 1.

Iniimbita ng lalaki ang babae para mag usap at pagtinangap ang kanyang panliligaw, magbibigay ng kuwintas ang lalaki tanda ng kanilang relasyon.

Mag-aalay ng buhay na hayop, pulseras “manik” at kuwintas “biscals” sa pamilya ng babaeng kanyang nililigawan.

Titira ang lalaki sa bahay ng babaeng nililigawan ng 2 buwan at tutulong siya sa mga gawain ng kanyang magiging biyenan, kapag siya ay may kakayahan na mangaso, mangisda at gawin ang lahat upang masuportahan ang kanyang magiging pamilya, maaari na silang magpakasal.

Pagpapakasal 1.

Ang lalaking ikakasal ay magsusuot ng kuwintas “manik”, pulang tali sa ulo “beked”, at pulang tali sa braso “salup” .at ang babaeng ikakasal ay magsusuot ng kuwintas “tinnoko”, katutubong damit at hikaw “sabang”.

Ang “manukad” o magkakasal ay nagbibigay ng payo sa mag-asawa.

202

Pagbubuntis: 1.

Ang mga buntis ay pinagbabawalan na gumawa ng banig, basket, kuwintas “manik”, pulseras “biscals”, at tali sa braso “pinanas”upang maiwasan ang hirap sa oras ng panganganak.

Bawal din ang maglakad sa dilim ang buntis dahil baka maamoy ng masamang espiritu ang kanyang tiyan at malaglag ang bata sa kanyang sinapupunan.

Panganganak 1.

Ang babaeng nanganak ay kailangang uminom ng pinakulong balat ng kahoy “Pannigan” upang maiwasan ang namuo ang dugo at “Albotra”.

Ang babaeng nanganak ay pinapakain ng “laman” (wild pig), “buhog” (monkey) at “sigeg” (root crop) upang maibalik ang kanyang lakas at maipagpatuloy ang kanyang mga gawain sa araw-araw.

Ang babaeng nanganak ay kailangang hikayatin na magkaroon ng gatas sa pamamagitan ng katas ng “lummot” (vine), ito ay menamase sa kanyang dibdib.

Pagsilang ng sanggol 1.

Kapag iniwan ang sanggol mag isa kailangang lagyan ng bolo, kutsilyo o pana sa tabi upang maprotektahan ang sanggol sa masamang espiritu.

Paglilibing 1.

Ang bangkay ay binabalot sa “Tarimban” o banig na yari sa kawayan at inililibing malapit sa lugar na kung saan siya namatay.

Ang lugar na pinaglibingan ay ituturing na sagrado at walang sinuman ang maaring dumaan o pumasok.

203

SULAT :

PAGSULAT:

Pagkapet-kepeten i guhit munda makagimit ta titik Mm.

Isurat a hust没 i dikel sakap katihek a titik Mm.

Pagkabit-kabitin ang mga linya para makabuo ng titik Mm.

Isulat ang malaki at maliit na titik Mm.

PAGBASA: Balikasen ta hust么 sakay mangatad ta halimbawa a magsapul ta titik Mm.

Bigkasin ng tama at magbigay ng halimbawa na nagsisimula sa titik Mm.

motorsiklo

mata

manok 204

PAGBILANG:

Isulat i ( = ) kung parehô a bawat esâ sakay ( x ) kung awan parehô.

Isulat ang ( = ) kung pantay ang mga bagay at ( x ) kung di pantay.

Dagdagen

Pagdadagdag

Bilangen i adtanan a bagay aagsê ta di salad na kahon sakay isulat hustu a sagût.

Bilangin ang mga bagay sa loob ng kahon at isulat ang tamang sagot.

= 205

Aralin17 ME GIWET-GIWET

Mga Ritwal

Ang katutubong agta ay naniniwala sa espiritu na tinatawag na “Bunugen” na matatagpuan sa mataas na bundok, matatandang puno, ilog, burol at talon. Kapag may nagkasakit sa mga katutubo humihingi sila ng tulong sa espiritu na si “Bunugen” upang gumaling at maibalik ang kanilang lakas, sa pamamagitan ng pag-aalay na tinatawag na “atang”. Nag-aalay sila ng itlog at laman ng ikmo sa sagradong lugar at makikiusap sa espiritu kapag may kalamidad (kagidgidday) tulad ng bagyo, baha, lindol, tag gutom. Kapag masagana ang ani, maraming huli ng isda at hayop nag-aalay ng “balu” halamang laman-lupa, “tuba” alak mula sa “anibong” o palaspas bilang pasasalamat sa banal na espiritu. 206

SULAT: PAGSULAT:

Pagkapet-kapeten i guhit munda makagimet ta tiik Nn.

Isurat a hust没 i dikel sakap katihek a titik Nn.

Pagdikit-dikitin ang mga linya para ng titik Nn.

Isulat ng wasto ang malaki at maliit na titik Nn.

PAGBASA:

Balikasen ta hustu sakay mangated ta bagay magsapul ta titik Nn.

Bigkasin ng wasto at makapagbigay ng bagay na nagsisimula sa titik Nn.

nipa

namok

niyog 207

PAGBILANG:

Pagdagdag ta bilang

Pagdadagdag

208

Aralin 18 PANGATED NA KULTURA

Simbolo ng kultura

Katutubong kasuotan

ken, beg, bekked, pinanas, biskal, manik, earring, sabang, tinnoko

bekked biskal salup sabang beg tinnoko ken

209

Kasangkapan adtanan a agta

Katutubong kagamitan

pana sa pangangaso

antipara

- gamit sa pangingisda Kagamitan na Agt창 na magtanog

Katutubong Instrumento

kulisi

gologolo

kulibao

kuritting 210

SULAT:

PAGSULAT:

Pagkapet-kapeten i guhit mada makagimit ta titik P sakay Q.

Pagdikit-dikitin ang mga linya para makabuo ng titik Pp at Qq.

211

Isurat a hust没 I dikel sakap katihek a titik P sakay Q.

Isulat ang malaki at maliit na titik Pp at Qq.

PAGBASA:

Balikasen ta hust么 titik a Pp sakay Qq.

Bigkasin ng wasto ang mga titik Pp at Qq.

212

Makapangated ta halimbawa a bagay magsapul a titik P.

Magbigay ng mga halimbawa ng mga bagay na nagsisimula sa titik Pp at Qq.

pawikan pitukan

pusa PAGBILANG:

Pag-ibut

Pagbabawas

= 213

Yunit 10

ISAPUL I KASALUKUYAN SAKAY PROBLEMA TA TALUN MIYÂ TEMA: Ang kasalukuyang kalagayan at hamon ng aming pamayanan.

Aralin 19 GUSTO NA TALON MIYÂ I KAHUSAYAN

Pangarap ng aking pamayanan

Pag eskwelâ ta hustô sa kultura sakay pagsapulan ta talon miyâ.

Magkaroon ta kabuhayan ta talon miyâ.

Magkaroon tame alê a kahusayan

Edukasyong angakop sa kultura at kalagayan ng pamayanan. Magkaroon ng produktong pangkabuhayan sa pamayanan. Magkaroon ng pangmatagalang pangkapayapaan.

Karapatan ni talô lutâ miyâ

Karapatan sa Lupa 1.

Mulaan i lutâ.

Sarili a mi ilutam miyâ.

Manatili a melinis.

Taniman ang lupa Ariin ang lupa

Panatilihing malinis

214

Galang sakay pangalaga ta talon

Respeto at Pangangalaga sa lupa at kalikasan 1.

Iluta na dedikel.

Makiahon bago sundep.

Igalang ang lupaing ninuno Magpaalam bago galawin ang lupa.

Isebet na Agtâ I talon na â

Karapatan ng isang katutubong agta 1.

Makapag eskwela.

Makapag-ayag.

Mangan ta hustû ta magkahasa a kakanon.

Magkaroon ta mahusay a pamilyâ na magmahal dyaken.

Alagaan i pamilyâ.

Madadeyâ.

Maytabî.

Mahusay giligilid ta mô.

Tahimik ka pamilyâ.

Makapag-aral. Makapaglaro.

Makakain ng tama at mga masusustansiyang pagkain. Magkaroon ng sariling pamilya na magmamahal sa akin. Arugain ng pamilya. Maging malaya. Maging malusog. Magkaroon ng payapang kapaligiran. Magkaroon ng tahimik na pamilya. 215

GIGIMTEN:

PAGSASANAY:

Isulat ti maibut ta letra para makbuo ta kagî.

MAKAPAG ESKWELA.

MAKAPAG-AYAG.

MAGKAROON KA SARILI A PAMILYA.

MANGAN TA A HUSTO A ORAS.

ALAGAAN NA MAHUSAY.

MAGING ME TABÎ.

MAGING MAHUSAY.

MAGKAROON TA MAHUSAY AGILID-GILID.

MAGKAROON A TA MAHUSAY A TALON.

10. MAAPDINAN TA NGAHEN SAKAY MAHALEN NI SARILI DEDIKEL.

Isulat ang nawawalang letra upang mabuo ang mga salita.

MAKAPAG - ____ RAL MAKAPA ____ LARO

MAGKAROON NG SARILING PAMI __YA MAKAKA ____N NG TAMA SA ORAS AR ___GAIN NG MAAYOS MAGING MAL _____ SOG MAGING MALAY _____ MAGKAROON NG TAHIM ____K NA PALIGID MAGKAROON NG PAYA ____ANG BANSA

MABIGYAN NG PAN_____ALAN AT M ____HALIN NG AKING MGA MAGULANG

216

SULAT:

PAGSULAT:

Pagkapet-kapeten i guhit mada makagimit ta titik Rr, Ss, Tt.

Pagdikit-dikitin ang mga linya para makabuo ng mga titik Rr, Ss, Tt.

217

Isurat a hustû i dikel sakap katihek a titik R,S,T.

Isulat ng wasto ang malaki at maliit na titik Rr, Ss, Tt.

PAGBASA

PAGBASA:

Mekagî i karapatan bilang esa anak ka agtâ.

Bigkasin ang mga karapatan bilang isang batang agta.

218

Balikasen ta hust没 sakay mangated ta halimbawa a magsapul ta titik R,S,T.

Bigkasin ng tama at makapagbigay ng mga halimbawa na nagsisimula sa titik R, S, T.

rakan rabon

radyo

salaksak sabon

saba

tarong

tabungaw 219

PAGBILANG:

Pag-ibut

Pagbabawas

= 220

Aralin 20 PAGPAIMPORTANTE TA GINIMIT NI APO Pagpapahalaga sa nilikha ni Apo A Talon

Sakea saka na Diyos w창.

Ako at ang aking Diyos.

Na Diyos niagimet.

Saken na giniwet na Diyos.

Saken ni mahalaga.

Ang Diyos ay manlilikha Ako ay nilikha ng Diyos Ako ay katangi-tangi

- Maimportante sakay magpasalamat sa giniwet dyaken na Diyos.

Mapahalagahan at mapagyaman ang mga kakayahan ng kaloob ng Maykapal -

Pasalamatan ti Diyos ta kahusayan a takayon na tolay.

Mapasalamatan ang Diyos sa lahat ng kabutihan at kakakayahan sa tao

221

SULAT:

PAGSULAT:

Pagkapet-kapeten i guhit mada makagimit ta titik Uu, Vv, Ww.

Pagdikit-dikitin ang mga linya para makabuo ng mga titik Uu, Vv, Ww.

222

Isurat a hust没 i dikel sakap katihek a titik Uu, Vv, Ww.

Isulat ng wasto ang malaki at maliit na mga titik Uu, Vv, Ww.

PAGBASA:

Balikasen ta hust没 sakay mangated ta halimbawa a magsapul ta titik U, V, W.

Bigkasin ng tama at makapagbigay ng halimbawa ng mga bagay na nagsisimula sa titik U, V, W.

PAGBILANG:

Gigimten a dagdagen sakay pag-ibut.

Magsanay sa pagdadagdag at pagbabawas. 223

Aralin 21 PANGATED TA APU A TALON

Pag-aalay kay Apo A Talon

Pangated.

Pangangalaga ta adtanan na giwewet na Diyos.

Gihiwet a Diyos a tolay a adtanan na bagay.

Adtanan magkaintindihan.

Adtanan a giniwet a Diyos me mahal diy창.

Pag-aalay at Paghahandog Mga pagpapahalaga sa mga nillikha ng Diyos. Nilikha nang Diyos ang lahat ng tao at bagay. Ang lahat ay magkaugnay. Ang lahat ng nilikha ng Diyos ay mahalaga. 224

SULAT:

PAGSULAT:

Pagkapet-kapeten i guhit mada makgimit ta titik Xx, Yy, Zz.

Pagdikit-dikitin ang mga linya para makabuo ng mga titik Xx, Yy, Zz.

225

Isurat a hust没 i dikel sakap katihek a titik Xx, Yy, Zz.

Isulat ang malaki at maliit na titik Xx, Yy, Zz.

PAGBASA:

Balikasen ta hust没 a titik Xx, Yy, at Ww.

Bigkasin ng tama ang mga titik Xx, Yy, at Ww.

PAGBILANG:

Gigimten ti dagdagen sakay pag ibut.

Magsanay sa pagdadagdag at pagbabawas.

226

227

228

229

ROOTED in LIFE and CULTURE 230