Astrid De Roeck - Procesfolio by Astrid De Roeck

DE COMMERCIALISERING VAN PRIVACY PROCESFOLIO_

ASTRID

ROECK_

VOORWOORD_

Het afgelopen schooljaar heb ik gewerkt aan de verwezenlijking van mijn masterproject rond online privacy. Dit procesfolio geeft een blik op mijn onderzoekstraject. Mijn masterproef legt bloot wat big data en algoritmes over ons kunnen afleiden zonder dat we het beseffen of er zicht op hebben. Hiermee wil ik ook aanduiden dat het niet per se gaat om hoe goed je accounts op sociale media afgesloten zijn voor anderen omdat het deze sociale media-sites zelf zijn die jouw data verzamelen en doorverkopen, niet andere Facebook- of Twittergebruikers. De oproepen om je accounts te beveiligen lijken daardoor meer op een afleidingsmanoeuvre voor de commercialisering van data. Data is een handelswaar geworden. Persoonlijke gegevens worden verkocht en privacy is de nieuwe currency van het internet geworden.

INHOUD_

they are watching you, onderzoek 8-49 inspiratiebronnen 12-19 FILTER BUBBLE, VEILIGHEID & DATAHANDEL 20-23 EXPERIMENTEN 26-33 VERDIEPEN IN DE MATERIE 34-41 PRIVACY AS A CURRENCY 42-49

PROCES 50-118 GRAFISCHE KEUZES 52-55 LOGO 56-67 PANOPTICON 60-61 WEBSITE 68-77 VRAGEN 78-83 CATEGORIEÃ&#x2039;N & ICONEN 84-97 BETALEN 98-101 HOE WERKT HET 102-113 CASEMOVIE 116-119

ONDERZOEK_

PRIVACY Vanuit mijn artistieke praktijk als reclamevormgever zie ik vaak sensibiliseringscampagnes. De campagnes die we allemaal kennen zijn ongetwijfeld die van Amnesty International. Vaak zie we themaâ&#x20AC;&#x2122;s zoals mensenrechten voorbijkomen. Naast kinderarbeid, vrijheid van meningsuiting etc., lijken de aangekaarte kwesties zich hoofdzakelijk offline af te spelen. En hoewel offline privacy wel aandacht krijgt, zien we in mindere mate campagnes die opkomen voor de online privacy waardoor de doorsnee mens er minder mee inzit.

ONDERZOEK_

campagne rond privacy

campagne rond vrijemeni

ingsuiting

ONDERZOEK_INSPIRATIEBRONNEN

In september 2016 kocht ik het boek ‘Je hebt wél iets te verbergen’ van Maurtiz Martijn en Dimitri Tokmetzis. Dit vormde de inspiratie om te werken aan een project rond online privacy. De meeste mensen zijn de dag van vandaag verbonden met het internet. Toch merken we dat de aandacht die gegeven wordt aan veiligheid en privacy online soms te wensen overlaat. Door dit te lezen kreeg ik een beeld van wat data allemaal kan zeggen over ons en hoe het gebruikt wordt of zou kunnen worden. Zij leggen ook de nadruk op de schending van de privacy die hiermee gepaard gaat.

De Correspondent organiseerde in januari 2017 â&#x20AC;&#x2DC;Het Grote Privacy Experimentâ&#x20AC;&#x2122; waarin gesproken werd over privacy aan de hand van hun eerder uitgegeven boek. Hier kwamen naast sprekers en politici ook hackers aan het woord. Zij toonden het publiek hoe makkelijk het is om in te breken in iemands online privacy en zo met enkele kliks zaken te weten te komen over desbetreffend persoon.

ONDERZOEK_INSPIRATIEBRONNEN

owen mundy

‘I know where your cat lives’

Owen Mundy en Hasan Elahi zijn twee kunstenaars, onder andere, die me geïnspireerd hebben om te werken rond data en privacy. In het project van Owen Mundy ‘I know where your cat lives’ heeft hij via sociale media foto’s verzameld van katten en de bijhorende locatiedata. Zo is hij er in geslaagd een soort Google Maps te maken waarop je kan zien waar de eigenaars van deze katten wonen. Het is een ludiek project dat bij nader inzicht de enge mogelijkheden van dataverzameling en de bijhorende schending van de privacy laat zien. Hasan Elahi, maakte ‘Tracking Transience’. Dit ontstond doordat hij verkeerdelijk door de FBI aanzien werd als terrorist. Hierdoor werd hem gevraagd om steeds te laten weten waar hij was. Dit aspect van tracking en privacy trok hij door naar zijn project waarbij hij op elk moment foto’s verzamelde van waar hij was, wat hij at, etc.

hasan elahi

â&#x20AC;&#x2DC;Tracking Transienceâ&#x20AC;&#x2122;

ONDERZOEK_INSPIRATIEBRONNEN

surveillance camera man

Constant worden we in de gaten gehouden door cameraâ&#x20AC;&#x2122;s die zich op elke hoek van de straat bevinden. Toch lijken we ze weinig aandacht te geven. Surveillance Camera Man is iemand die deze kwestie wil aankaarten door een camera recht in het gezicht van onbekenden te plaatsten. Hij volgt en filmt hen. Niet verwonderlijk zijn deze mensen hier niet mee opgezet en wordt de cameraman meermaals gevraagd op te houden. Deze laatste kaart echter telkens opnieuw aan dat hij net hetzelfde doet als de cameraâ&#x20AC;&#x2122;s aan de muur. Mensen worden sowieso gefilmd. Waarom er dan nu wel op in gaan? Wanneer we gevolgd en geregistreerd worden offline aanvaarden we dit niet. Waarom aanvaarden we dat online dan wel?

filter bubble

ONDERZOEK_

Binnen privacy heb ik drie pistes onderzocht om mogelijks verder op in te gaan. We hebben de filter bubble, de veiligheid versus de privacy en de verkoop van Big Data. De term ‘filter bubble’ werd geïntroduceerd door de Amerikaanse auteur Eli Pariser. Bij dit mechanisme komt het er op neer dat door profiling en het toepassen van algoritmes, de online omgeving van een persoon wordt gepersonaliseerd. De informatie die zichtbaar wordt voor desbetreffend persoon wordt zo gefilterd dat hij of zij content te zien krijgt waar hij volgens het eigen profiel het meeste interesse voor zal tonen. Het betreft informatie die in lijn ligt met wie we zijn, hoe we denken en wat we doen. In een artikel wist Eli Pariser hierover het volgende te zeggen: (…) “Using Facebook means you’ll tend to see significantly more news that’s popular among people who share your political beliefs. And there is a real and scientifically significant “filter bubble effect” — the Facebook news feed algorithm in particular will tend to amplify news that your political compadres favor. (…) (...) In its press outreach, Facebook has emphasized

that “individual choice” matters more than algorithms do — that people’s friend groups and actions to shield themselves from content they don’t agree with are the main culprits in any bubbling that’s going on. I think that’s an overstatement. Certainly, who your friends are matters a lot in social media. But the fact that the algorithm’s narrowing effect is nearly as strong as our own avoidance of views we disagree with suggests that it’s actually a pretty big deal. There’s one other key piece to pull out. The Filter Bubble was really about two concerns: that algorithms would help folks surround themselves with media that supports what they already believe, and that algorithms will tend to down-rank the kind of media that’s most necessary in a democracy — news and information about the most important social topics. (…) Uit de theorie over de filter bubble kunnen we afleiden dat content deels wordt bepaald door het profiel dat Facebook heeft opgesteld over onze persoon. Hierdoor komen we minder in contact met andere standpunten en meningen van verschillende personen. Het gevaar hierbij is volgens mij dat men hierdoor te overtuigd blijft van het eigen gelijk als de enige mogelijke waarheid.

veiligheid

Een ander aspect is veiligheid versus privacy. Veiligheid is iets wat sinds de aanslagen op onze bodem zeer actueel is. Het installeren van cameraâ&#x20AC;&#x2122;s is een gevolg van dergelijke ontwikkelingen. Constant worden we bekeken. Maar voor meer veiligheid moeten we een stukje van onze privacy opgeven. We lijken een keuze te moeten maken tussen beiden. Maar is dit wel een keuze? Matthias Dobbelaere is een jurist inzake sociale media en privacy. Hij zei hierover het volgende. (â&#x20AC;Ś) Een woord van waarschuwing: indien we nu, op datzelfde moment, geen gebalde vuist maken naar onze beleidsmakers, krijgen we ongetwijfeld de controlestaat waar maar enkelen van ons echt in geloven of naar verlangen. Terrorisme, en het argument daarrond, is niets meer dan een doekje voor het bloeden. De vrijheid van een individu, die rechtmatig en binnen de lijnen van de wet handelt, dient als hoogste prioriteit te worden aanzien. Indien niet, dan is het een kwestie van tijd voor we ook hier onze eigen Edward Snowden mogen verwelkomen. (â&#x20AC;Ś)

ONDERZOEK_

Als het gaat over onze online privacy dan vormen data makelaars zeker een dreiging. Het zijn zij die onze gegevens verzamelen en analyseren om ze hierna te verkopen aan adverteerders en de overheid,... Dit gebeurt zonder dat we er weet van hebben of we ons daar voldoende bewust van zijn. Naar schatting is dit een miljoenen of zelfs miljardenindustrie. Deze data gaat van onschuldig zoals een naam naar meer specifieke data waaruit

men kan afleiden wat ons karakter is, wat we leuk en niet leuk vinden en onze dagelijkse handel en wandel zowel online als offline. Volgens Julie Brill, een Federal Trade Commissioner, hebben we reeds heel wat controle verloren over onze meest persoonlijke gegevens. Tim Sparapani volgt de industrie van data makelaars al enkele jaren vanuit zijn functie als privacy advocaat. Volgens hem gaat het niet over welke informatie we delen maar over welke informatie er verzameld en verkocht wordt waar we geen weet van hebben. Als we met de bril van privacyschending kijken naar deze gegevens zien we dat bedrijven weten hoeveel we verdienen, wat onze medische achtergrond is, of we kans hebben op depressies of psychologische problemen, etc.

datahandel

De laatste piste draait rond de handel in data. Hierbij gaat het om het verzamelen en verkopen van data van een internetgebruiker. Derden verkopen onze persoonlijke gegevens door. Als burger hebben we geen zicht op de weg die onze persoonlijke gegevens aflegt. Laat staan dat we controle hebben op wie welke gegevens krijgt.

ONDERZOEK_

ONDERZOEK_EXPERIMENTEN

experimenten Voor het feitelijke project vonden enkele experimenten plaats rond het volgen van mensen, zelf data te verzamelen, etc. Deze experimenten vormen de eerste stappen richting het eigenlijke project. Verder verleenden ze inzicht in de toegankelijkheid van informatie en de manier waarop een website reageert op een specifiek persoon.

ONDERZOEK_EXPERIMENTEN

1. little sister is watching you too

Het eerste experiment draaide rond het volgen van mensen, het onderzoeken van de toegankelijkheid van informatie. Hiervoor heb ik zoveel mogelijk informatie verzameld rond enkele volslagen onbekenden. Hierdoor ben ik tot de conclusie gekomen dat het niet zo moeilijk is om te weten te komen waar iemand woont en wat hij/zij zoal doet in het dagelijks leven. Er was echter weinig wereldschokkends te vinden dat kon leiden naar een interessant project.

ONDERZOEK_EXPERIMENTEN

2. facebook knows you better than your friends do

In kader van ‘Facebook knows you better than your friends do’, heb ik twee valse facebook profielen opgesteld van twee heel verschillende personen. De profielen waren gebaseerd op echt bestaande personen om zo twee fictieve personages te creëren. Door pagina’s te liken die bij deze figuren passen krijgt het profiel vorm en stelt het Facebook in staat via zijn (geheime) algoritmes een profiel op te stellen. Aangezien we weten dat Facebook en Google zoekresultaten en content afstemmen op likes (en dus op het profiel) veronderstelde ik dat alles aangepast zou worden aan de fictieve figuren. Het doel was om na te gaan wat ze te zien krijgen op vlak van advertenties, content, links, … en deze tegenover elkaar te stellen. Het doel was om aan te tonen hoe onze online omgeving zich afstemt op likes. Dit experiment vormt een tegenbeweging tegen de werking van sociale media, zoekmachines en data brokers. Likes vormen het verdienmodel van (onder andere) Facebook. Doordat deze identiteiten niet bij mij als persoon passen is alles wat getoond wordt van advertenties en (gedeeltelijk) de content nutteloos, waardeloos en een verlies van geld. Ik ben tot de conclusie gekomen dat advertenties vrij snel aangepast werden aan deze 2 personen maar dat de accounts echter ‘te jong’ waren om grote verschillen op te merken.

ONDERZOEK_EXPERIMENTEN

“This week, researchers from the University of Cambridge and Stanford University released a study indicating that Facebook may be better at judging people’s personalities than their closest friends, their spouses, and in some cases, even themselves. The study compared people’s Facebook “Likes” to their own answers in a personality questionnaire, as well as the answers provided by their friends and family, and found that Facebook outperformed any human, no matter their relation to the subjects. (…) Then, the researchers created an algorithm and fed it with every respondent’s personality scores, as well as their “Likes,” to which subjects voluntarily gave researchers access. The researchers only included “Likes”

that respondents shared with at least 20 other respondents. That model to connect certain “Likes” to certain personality traits. If, fo people who liked Snooki on Facebook also scored high in the extro the system would learn that Snooki lovers are more outgoing. The system saw, the better its judgment became. In the end, the researchers found that with information on just ten the algorithm was more accurate than the average person’s collea “Likes,” it could outsmart people’s families, and with 300 “Likes,” it person’s spouse.” bron: https://www.wired.com

enabled the or instance, several overted category, e more “Likes” the

n Facebook “Likes,” ague. With 150 t could best a

ONDERZOEK_

verdiepen in de materie Tijdens mijn onderzoek heb ik vele artikels gelezen over big data, privacy, surveillance en internet. Allen waren ze het er over eens dat data meer over ons zegt dat we denken. De artikels van ‘De Correspondent’ hadden een grote invloed op mijn project. Deze onderzoeksjournalisten deden zelf experimenten om te zien hoeveel men te weten kan komen over een persoon door de data van één week te bekijken. Verder maken ze gebruik

van Tracker Tools die nagaan welke bedrijven ons volgen. Bij wijze van onderzoek heb ik me ook gewaagd aan deze test. ‘Freedome’ is een applicatie die zijn gebruikers zicht geeft op wie ons volgt. Na het openen van enkele sites (nieuwssites, sociale media), zien we dat de applicatie zich snel vult met de namen van onbekende bedrijven. De applicatie toonde dat tracking en dataverzameling in grotere mate voorkomt dan men zou vermoeden.

ONDERZOEK_

‘Freedome’ toont verschillende bedrijven die je online activiteiten volgen.

Waar gaat data heen? Welke data wordt nu precies verzameld? En met welk doel worden ze gebruikt? Dit zijn slechts enkele vragen waarop ik antwoord zocht om beter te begrijpen wat nu net de kwestie is. Jammer genoeg heb ik meermaals moeten lezen dat men op dit soort vragen moeilijk een helder antwoord kan vormen. Men weet dat websites bij ieder paginabezoek informatie doorsturen naar tientallen, honderdtallen externe bedrijven waarvan Google, Facebook en kleine louche bedrijfjes er enkele van zijn. Maar de conclusie is steeds dezelfde. Men kan niet achterhalen waar de data naartoe gaat of wat er mee gebeurt. Wie denkt dat het alleen om websites gaat, heeft het mis. Ook applicaties vormen een goudmijn voor databrokers. Hier denken we bijvoorbeeld aan mail-applicaties, agenda, adresboekjes, muziekapplicaties zoals Spotify, etc. Bij het downloaden hiervan geven we steeds toestemming om persoonlijke informatie te delen. We hebben ook geen keuze. Ofwel deel je alles wat gevraagd wordt ofwel downloadt je de app niet. Het fenomeen van databrokers is geen stof voor een dagdagelijkse conversatie tussen vrienden. Mensen lijken niet of weinig op de hoogte van databrokers. Dit terwijl geschat wordt dat deze industrie miljarden dollars waard is. Het is een belangrijke pijler in ons economisch systeem.

Meer en meer artikels worden gewijd aan data en de daarbij horende datahandel. Uit dit verslag van de Federal Trade Commission blijkt dat Databroking een lucratieve business is. (…) They’re called data brokers, and they are collecting, analyzing and packaging some of our most sensitive personal information and selling it as a commodity…to each other, to advertisers, even the government, often without our direct knowledge. Much of this is the kind of harmless consumer marketing that’s been going on for decades. What’s changed is the volume and nature of the data being mined from the Internet and our mobile devices, and the growth of a multibillion dollar industry that operates in the shadows with virtually no oversight. Companies and marketing firms have been gathering information about customers and potential customers for years, collecting their names and addresses, tracking credit card purchases, and asking them to fill out questionnaires, so they can offer discounts and send catalogues. But today we are giving up more and more private information online without knowing that it’s being harvested and personalized and sold to lots of different people…our likes and dislikes, our closest friends, our bad habits, even your daily movements, both on and offline. Federal Trade Commissioner Julie Brill says we have lost control of our most personal information.

ONDERZOEK_

Wanneer we een applicatie downloaden geven we toestemming om gegevens vrij te geven.

Steve Kroft: Are people putting this together and making dossiers? Julie Brill: Absolutely. Steve Kroft: With names attached to it? With personal identification? Julie Brill: The dossiers are about individuals. Thatâ&#x20AC;&#x2122;s the whole point of these dossiers. It is information that is individually identified to an individual or linked to an individual. Steve Kroft: Do you think most people know this information is being collected? Julie Brill: I think most people have no idea that itâ&#x20AC;&#x2122;s being collected and sold and that it is personally identifiable about them, and that the information is in basically a profile of them. bron: http://www.cbsnews.com

ONDERZOEK_

Spotify gebruikte de streamingsdata van zijn luisteraars om deze campagne te maken. Op zich een leuk idee maar hieruit blijkt dat Spotify wel degelijk de mogelijkheid heeft om na te gaan wie welk nummer speelt en hoe vaak. Terwijl dit toch een privĂŠzaak is, niet? Als ik dit vanuit mijn eigen praktijk als reclamevormgever bekijk, zien we dat data gebruikt wordt voor onder andere advertenties. Dit is de meest zichtbare vorm van dataverzameling.

ONDERZOEK_

privacy as a currency Het verder onderzoekstraject draait rond privacy as a currency. Met andere woorden het verkopen van data. Derden verkopen onze persoonlijke gegevens door. Als burger hebben we geen zicht op de weg die onze persoonlijke gegevens aflegt. Laat staan dat we controle hebben over wie welke gegevens krijgt en waarvoor ze gebruikt worden. Doordat persoonlijke gegevens doorverkocht worden, kunnen we stellen dat privacy de nieuwe currency van het internet is geworden. Mijn uitgangspunt start vanuit de vraag wat als we in staat zouden zijn baas te worden over onze data en deze te gebruiken als een digitale valuta.

De doorsnee internetgebruiker heeft maar weinig kennis over wat er zich achter de schermen afspeelt. Dit artikel uit The Guardian geeft ons inzicht in de business van databrokers en de geringe kennis hierrond. (...) The second decade of the 21st century is epitomised by Big Data. From the status updates, friendship connections and preferences generated by Facebook and Twitter to search strings on Google, locations on mobile phones and purchasing history on store cards, this is data that’s too big to compute easily, yet is so rich that it is being used by institutions in the public and private sectors to identify what people want before they are even aware they want it. (...) The most important thing for data holders in the Big Data age is the kind of information they have access to. Facebook’s projected $100bn value is based on the data it offers people who want to exploit its social graph. Its holdings include more than 800m records about who’s in a user’s social circle, relationship information, likes, dislikes, public and private messages and even physiological characteristics. (...) “People give out their data often without thinking about it,” said the European commission vice-president Viviane Reding. “They have no idea that it will be sold to third parties.” So users continue to populate databases such as Social Calendar with increasingly valuable personal information that, as commercial property, can be transferred to a new company with a different privacy ethos. (...)

Privacy is not about control over personal data, according to the web theorist Danah Boyd, but the control individuals think they have. “People seek privacy so that they can make themselves vulnerable in order to gain something: personal support, knowledge, friendship,” she said at the WWW conference in 2010. Increasingly, people are gaining services that deliver value, relevance and connection – as Google and Facebook do – in exchange for their personal information.(...) bron: https://www.theguardian.com

ONDERZOEK_

Ondertussen weten we al dat onze data een monetaire waarde heeft. Regelmatig zien we acties en banners verschijnen waarmee we aangespoord worden ons emailadres, dat van een vriend of iets anders van gegevens in te vullen in ruil voor iets anders. Vaak gaat dit over een korting die je kan gebruiken in een webwinkel of om extra opslagruimte zoals dit het geval is bij Dropbox. Dit is eerder een afleiding van wat er werkelijk gebeurt. Je geeft data in ruil voor korting. Je geeft privacy in ruil voor korting. Vanaf het moment dat we een zoekterm ingeven, een artikel lezen, iets liken of sharen op social media,etc. maken we data aan. Data die verkocht wordt aan ‘derden’. Wij zijn niet de baas over onze persoonlijke data. Het is een handelswaar waarbij we niets in de pap te brokken hebben hoewel men ons graag laat geloven van wel. Via de algemene voorwaarden en privacy voorwaarden krijgen we het gevoel alsof we een opt out/opt in mogelijkheid hebben. Dit is echter een illusie. Ga je niet akkoord dan kan je geen gebruik

maken van websites. Ook niet van sociale netwerken als Facebook. Maar wat als we onze data terug van ons maken en de mogelijkheid krijgen zelf te kiezen welke data we aan wie verkopen? Het zou ons in staat stellen een eigen valuta te creëren bestaande uit iets wat we constant aanmaken: personal data. (...) If you’re a Facebook user–and let’s face it, you are–you might figure that the price is right. “Free” has a nice ring to it, after all. You get a digital forum in which to interact with your friends and acquaintances, to share photos and notes, to poke and be poked–all for nothing. Zip. Nada. Sweet deal, right? How could it get any better? Well, you could be Mark Zuckerberg, who stands to earn $24 billion in Facebook’s upcoming IPO. But wait a second: since Facebook is free, how did Zuckerberg get so rich? You know the answer, of course: advertising. Facebook owns your data, and is able to monetize that data spectacularly. You get to poke, and he gets to be a multi-billionaire.

ONDERZOEK_

WAT ALS WE IN STAAT ZOUDEN ZIJN ZELF ONZE DATA TE GEBRUIKEN ALS EEN NIEUWE DIGITALE VALUTA?

Fair trade, right? I’m oversimplifying, of course. But a feeling that something is amiss in this equation is galvanizing people to wonder if the people who should be profiting off their data… are the people whose data it is to begin with. About a year ago, Carenegie Mellon professor Latanya Sweeney told me: “There might emerge a social networking site where you still use the site for free, but if a company wants to use your data, they compensate you.” Imagine, in other words, a Facebook that pays you. (...) How to start your own currency? Vanuit het principe dat data geld waard is, heb ik voor mijn masterproject een nieuwe cryptocurrency opgericht. Maar hoe begin je je eigen currency? (…) First, amass a bank of stuff. Let’s say gold. Second, decide on a sensible unit for your new currency. Let’s say one “Derek Dollar” token is worth a gram of gold. Third, convince a critical mass of people to use it so that “Derek Dollars” are redeemable not just within my group of friends, but among shops and merchants around the world. Voila, we’ve got our own private currency. (…) bron: http://www.theatlantic.com

QUOTE_

â&#x20AC;&#x153; privacy niet belangrijk vinden omdat je niets te verbergen hebt, is hetzelfde als niet geven om vrijheid van meningsuiting omdat je niets te zeggen hebt.

- edward snowden

KEUZES_

Mijn project speelt zich volledig online af. Via een website en animaties kan ik de werking tonen op computers om zo een simulatie te tonen van wat zich online afspeelt. Door het feit dat alles zich online afspeelt was het interessant om te opteren voor een felle rgb-kleur. Ik heb gekozen voor een beperkt kleurenpalet met enkel zwart, wit en fel groen. Wanneer we een visuele voorstelling maken van zaken die te maken hebben binnen het milieu van internet, hacking en de wereld van html, javascript etc., dan associĂŤren we dat met een soort giftig groen.

lettertype

GRAFISCHE

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus.

(v.l.n.r.) Consolas - Andale Mono - Candara - Devanagari Sangam MN - Letter Gothic Std - Orator Std Medium - TitilliumText - Ubuntu Mono - Share - Menlo

GRAFISCHE

KEUZES_

Als lettertype heb ik gekozen voor ‘Gobold’ en ‘Ubuntu’ (mono). Gobold is een stevige sans-serif letter en door de kapitalen straalt het een zekere hardheid, strengheid en duidelijkheid uit. Ubuntu doet denken aan het type font dat we tegenkomen bij het coderen. Het heeft een hoog computergehalte.

gobold ubuntu mono panopticoins make every day payday

logo Mijn masterproef draait rond een nieuwe cryptocurrency genaamd ‘Panopticoins’. De meest bekende cryptocurrency is Bitcoin. Het onderzoek naar cryptocurrencies en hun vormgeving startte dan ook hier. Bij de eerste schetsen zocht ik naar een vorm waarin een link gelegd kon worden met een oog dat ons bekijkt. Ook heb ik vormen onderzocht die we associëren met internet. Later heb ik mij verdiept in de filosofie en de architecturale vorm van een gevangenis waar het bekeken worden centraal staat. Dit model heet ‘panopticum’ en werd uiteindelijk de basis voor de naam en het logo.

LOGO_ONDERZOEK

eerste logoschetsen

LOGO_ONDERZOEK

panopticon De vorm van het logo is gebaseerd op de architecturale vorm en filosofie van het Panopticon. In de 18e eeuw introduceerde de Britse filosoof Jeremy Bentham een model voor een gevangenis. Deze noemde hij â&#x20AC;&#x2DC;Panopticumâ&#x20AC;&#x2122;. Het doel was om de architectuur zo vorm te geven dat het mogelijk was om controle te houden over alle cellen waarin de gevangenen continu bekeken werden. Het idee van bekeken worden was volgens Bentham genoeg om de gevangenen in toom te houden. De vorm van het Panopticum bestond uit een cirkel waarin zich de cellen bevonden. In het midden had men een ronde uitkijktoren voor de bewakers. Bijkomend was dat deze bewakers de gevangen zagen maar omgekeerd niet. Dit zorgde voor een optimaal effect van controle en voor de gevangen het idee dat ze constant bekeken werden.

De Frans filosoof Michel Foucault gebruikte de psychologie en de filosofie van Bentham als metafoor voor de samenleving. Mensen weten dat ze bekeken kunnen worden en zijn daardoor meer geneigd mooi in de pas te lopen. In deze tijden zien we deze theorie terugkeren in de vorm van bewakingscamera’s die we op elke hoek van de straat en in elk gebouw terugvinden. Ook enkele gevangenissen hier in België zijn geïnspireerd op de architectuur van het Panopticum.

Logoschetsen gebaseerd op het Panopticon.

LOGO_ONDERZOEK

Vereenvoudiging logo.

LOGO_RESULTAAT

De slogan ‘Make every day payday’ verwijst naar de waarde die onze data heeft. Constant genereren we data en door het gebruik van Panopticoins verdient de gebruiker aan zijn gegevens.

website Als startpunt voor de cryptocurrency Panopticoins heb ik een website ontworpen waarop gebruikers zich kunnen registreren. De website toont dat er met onschuldige maar ook met extremere en persoonlijkere vragen heel wat over jou geconcludeerd kan worden. Informatie die zeer nuttig kan zijn voor andere bedrijven. Het profiel dat aan de hand van deze vragen wordt opgesteld is zeer persoonlijk en gedetailleerd waardoor dit de privacy schendt.

startpagina

WEBSITE_ONDERZOEK Als we kijken naar de vormgeving en de websites van gewone betaalmiddelen zoals bancontact, dan zien we steeds een frisse vormgeving vergezeld van fotoâ&#x20AC;&#x2122;s met voldoende lichtinval. Om hier afstand van te nemen en aan te tonen dat Panopticoins zeker niet zo katholiek is als deze betaalmiddelen, heb ik mijn vormgeving hoofdzakelijk donker gehouden. Op die manier krijg je direct het gevoel dat het niet gaat om een standaard betaalmiddel. Als startpagina van de website heb ik een videofragment samengesteld dat beelden toont van het panopticon en het bekeken worden. Dit om een bepaalde sfeer te creĂŤren.

schetsen website

Mede door ‘take back your data’ wil ik een activistische toets toevoegen die mensen overtuigt dat er iets mis is en tegelijk aanspoort om de controle over hun data in handen te nemen. De eerste versie van de website ontstond op papier. Hier zie je de eerste ruwe schetsen waarin ik de opbouw en de inhoud van de site bepaal. Naarmate de vormgeving vorderde, zag ik dat meer eenheid tussen de webpagina’s geen overbodige luxe was. De eerste versies van de site waren hoofdzakelijk wit. Om de juiste toon te zetten is de site geëvolueerd naar een donkerder palet. Verder begint elke pagina met een video/ gif die aangeeft waarover de pagina gaat. Door het zwart-witte bewegend beeld gecombineerd met een korte titel creëer ik eenheid en duidelijkheid. De titel geeft aan waarover de pagina gaat. Het motto hiervoor was ‘less is more’.

WEBSITE_ONDERZOEK

Eerste versie van de website.

Dyniamische knoppen: Wanneer het cijfer aangeklikt werd, veranderde de cirkel in een oog.

WEBSITE_ONDERZOEK

Schetsen tweede versie van de website.

WEBSITE_RESULTAAT

vragen

Door onderzoek heb ik vastgesteld dat we heel wat gegevens vrijgeven. Niet alleen door ze rechtstreeks vrij te geven (bv. invullen van naam, email-adres,,…) maar ook door je zoekresultaten, likes en het gebruik van verschillende soorten applicaties (agenda, medicatie reminders, spelletjes,…). Op de website komen we drie pagina’s tegen waarop we vragen vinden. Deze vragen zijn vragen die we bewust maar vooral onbewust beantwoord door online aanwezig te zijn. Niet alleen door accounts te hebben op sociale media zoals Facebook en Twitter maar ook door je in te schrijven voor nieuwsbrieven, informatie op te zoeken via een zoekmachine, artikels te lezen, contact te leggen met vrienden, etc. Het idee achter deze soort enquête is dat je bijna alle antwoorden onbewust vrijgeeft. Met deze vragen wil ik mensen ervan bewust maken dat kleine handelingen en stukjes data samen veel over ons kunnen vertellen. Naast de website komen we de vragen ook tegen wanneer we op het internet surfen. Wanneer een gebruiker de vraag beantwoord, geeft hij eigenlijk zijn privacy weg. Waar datahandelaren normaal aan hem zouden verdienen, verdient hij nu zelf door Panopticoins te bemachtigen.

VRAGEN_ONDERZOEK

vragen waarop we antwoord geven door gewoon online te zijn.

VRAGEN_RESULTAAT

categorieën & iconen Door gebruik te maken van een website, accounts maken op sociale media, apps, etc. worden verschillende soorten gegevens verzameld. Deze data heb ik opgedeeld in 22 categorieën. Deze onderverdelingen staan symbool voor alle gegevens die je online bewust of onbewust vrijgeeft. Door alles op te delen in categorieën krijgen we ook inzicht in hoeveel verschillende soorten data over ons verzameld wordt. Door Panopticoins en dus jouw data op te delen in categorieën krijgt de gebruiker zicht op de hoeveelheid en de soorten data die verzameld worden. Bij elke categorie hoort een icoon dat aangeeft over wat het gaat.

1. demografisch (basis) 2. persoonlijk 3. correspondentie 4. financiën

12. toekomst

5. vrije tijd

13. gedrag

6. shopping

14. normen en waarden

7. gezondheid / medische gegevens

15. emoties

8. mobiliteit

16. opinies

9. online / websites

17. geluid

10. technologie / technische informatie

18. foto’s / screenshots

11. sociale media

19. locaties 20. eetvoorkeuren 21. cultuur (kunst, muziek, film) 22. interesses

CATEGORIEÃ&#x2039;N_

Studies naar een gepaste stijl voor de weergave van de categorieĂŤn.

ICONEN_ONDERZOEK

Schetsen iconen.

ICONEN_ONDERZOEK

stijlonderzoek.

Een belangrijk aspect bij het ontwerpen van iconen is naast duidelijkheid ook de gelijke vorm. Het moeilijkste werk was het vereenvoudigen van de iconen. Uiteindelijk heb ik de zwarte opvullingen weggelaten wegens een niet consequent gebruik en heb ik de lijndikte gelijkgesteld. De weergave op de site is ook niet onbelangrijk. Ik heb gekozen voor een meer chaotische ordening die de verzameldrift van websites weergeeft. Ook het feit dat Big data soms over ons hoofd lijkt te groeien waardoor we door de bomen het bos niet meer zien, speelt een rol.

ICONEN_ONDERZOEK

ICONEN_RESULTAAT

(v.l.n.r. - linkse pagina): opinies - cultuur - fotoâ&#x20AC;&#x2122;s - vrije tijd - financiĂŤn - interesses - gezondheid - locaties - eetvoorkeuren - technische gegevens - conversaties - mobilitiet - toekomst - sociale media - gedrag - shopping - normen en waarden - demografische gegevens - geluid - websites - persoonlijke gegevens - emoties

BETALEN

MET

PANOPTICOINS_ONDERZOEK

betalen Hier ziet u onderzoek naar de schermen waarmee de online inwisseling van panopticoins weergegeven wordt. Waar ik hier vooral op moest letten was dat het er niet uit zou zien als een analoge rekening dat je gewoonlijk in winkels krijgt. Verder is het belangrijk dat de consument ziet welke data hij vrijgeeft om een vals gevoel van controle aan te duiden. Je krijgt het gevoel alsof je alles in handen hebt maar wordt uiteindelijk er toch toe geleid om al je gegevens en dus je privacy prijs te geven. Verder heb ik onderzocht om de gifs en het gebruik van een grote korte titel door te trekken naar deze schermen.

Onderzoek naar betaalschermen.

BETALEN

MET

PANOPTICOINS_ONDERZOEK

Schetsen onderzoek naar betaalschermen.

RESULTAAT_

hoe werkt het? Panopticoins is een nieuwe cryptocurrency. De digitale munt staat niet symbool voor geld maar voor de data, de persoonlijke gegevens van zijn gebruikers. Verder is Panopticoins een online platform dat mensen in staat stelt controle te krijgen over hun data en hieraan te verdienen. Gebruikers van Panopticoins verzamelen hun eigen data in de vorm van Panopticoins die onderverdeeld worden in verschillende categorieĂŤn. Gebruikers kunnen Panopticoins verzamelen door gewoon online te zijn. Door artikels te lezen, dingen te liken en te sharen, te surfen, etc. kan men Panopticoins verzamelen. Men verliest coins door de websites te openen. In de vorm van een paywall levert men een kleine bijdrage. Verder geven gebruikers Panopticoins af door deze in te zetten in webshops.

Like, share, ... op sociale media en verdien Panopticoins.

WERKING_RESULTAAT

3218

teller

Op de bovenbalk van van de internetbrowser staat een teller. Deze geeft het saldo aan. Het laat telkens ook zien wanneer er data bij komt of verdwijnt. Het ene stukje data is al meer waard dan het andere. Dat zie je ook aan de teller. Beantwoord je een vraag die veel waard is, zal de teller sterker stijgen. Wanneer er een verandering in het saldo plaatsvindt, zien we sterren. Dit is in de eerste plaats om aandacht te trekken op de frequentie hiervan. Zo kan men zien dat men bij elke klik data kan winnen. Bij het openen van een website zien we een paywall. Een virtuele muur die toegang verschaft tot de website mits het inleveren van een aantal Panopticoins. Het aantal in te leveren coins is zeer laag. Hiermee wordt de nadruk gelegd op de hoeveelheid coins en dus data die te verzamelen valt tijdens het surfen. Aangezien het hier gaat om een nieuwe munteenheid kunnen we de paywall ook zien

als een soort intrest die men betaalt. De paywall is ontstaan door de link naar echte paywalls die we steeds regelmatiger tegenkomen op bijvoorbeeld krantensites. Naast dit zien we ook dat sites de melding geven dat ze niet of niet volledig weergegeven worden indien een adblocker is ingeschakeld. De reden hiervoor is het inkomstenverlies doordat gebruikers geen advertenties meer zien. Wat voor mijn project interessant is, is het feit dat men hierdoor geen toegang meer heeft tot bepaalde data inzake surfgedrag. Ook zien wanneer er data bij komt of verdwijnt. Het ene stukje data is al meer waard dan het andere. Dat zie je ook aan de teller. Beantwoord je een vraag die veel waard is, zal de teller sterker stijgen. Wanneer er een verandering in het saldo plaatsvindt, zien we sterren. Dit is in de eerste plaats om aandacht te trekken op de frequentie hiervan. Zo kan men zien dat men bij elke klik data kan winnen.

paywall (pop-up)

WERKING_RESULTAAT Vragen beantwoorden levert extra Panopticoins op.

Vanuit applicaties zoals mail kunnen ook Panopticoins verdiend worden.

BETALEN

MET

1. startscherm

PANOPTICOINS_RESULTAAT

2. Inhoud winkelmand

3. Inzetten van het aantal Panopticoins. Men heeft zicht op de hoeveel euro korting men recht heeft.

4. De hoeveelheid vrij te geven data is afhankelijk van de hoeveelheid ingezette Panopticoins. De categorieĂŤn zijn afhankelijk van wat de website nodig heeft.

BETALEN

MET

PANOPTICOINS_RESULTAAT

5. Nadruk leggen op korting.

6. eindscherm

Het is niet de bedoeling om een volledig product te betalen met Panopticoins. Panopticoins fungeert als een korting die men kan krijgen op een bepaald product. Door een x-aantal coins in te zetten krijgt met x-aantal euro korting. Men kan daarbij zien uit welke categorieĂŤn men coins (data) vrijgeeft. Welke soort data is afhankelijk van wat de eigenaar van de webshop ervoor wil krijgen.

BETALEN

MET

PANOPTICOINS_RESULTAAT

Wanneer men de coins gaat gebruiken, krijgen we een melding te zien waar gemeld wordt dat we onze privacy afgeven. Door het feit dat Panopticoins persoonlijke data en dus privacy symboliseert geven we dit op door ermee te betalen. Bijgevolg verliest de klant. Dit toont hoe het internet achter de schermen ook echt werkt. We geven constant een stukje van onze privacy op.

Het einde van de animatie toont dat op het moment dat je coins uitgeeft je ook je privacy vrijgeeft. Daarna komen enkele conclusies die over de gebruiker gemaakt kunnen worden. De nadruk ligt hier op de hoeveelheid aan conclusies. Ook heb ik op het einde zowel ‘your data is worth money’ als ‘your privacy is worth money’ gezet om zo de nadruk te leggen op de persoonlijke data die je privacy symboliseert.

CASEMOVIE_

screenshots casemovie

casemovie Om het geheel kort en duidelijk voor te stellen heb ik het resultaat in een casemovie gegoten. Deze moet zorgen voor een overzicht dat tevens ook uitleg geeft over de werking van Panopticoins en de problematiek waaruit het project is ontstaan. De intro bevat uitspraken van mensen die al meerdere malen in de media verschenen zijn met uitspraken omtrent privacy. Zo zien we Jaron Lanier, Edward Snowden, Mark Zuckerberg en Glenn Greenwald. Verder zien we schermopnames van de website en de animatie die de werking toont. Verder heb ik gekozen om in te zoomen en overgangen te gebruiken om zo nadruk te leggen op de grafische elementen die belangrijk zijn. Tegelijk brengt het meer schwung in de animatie en verloopt hij vlotter.

CASEMOVIE_

screenshots casemovie

GERA ADPLEEGDE ARTIKELS EN INTERNETBRONNEN Creative Capital. Tracking Transience. 2016. https://creative-capital.org/projects/view/48. Curtis, Sophie. How much is your personal data worth? 23 november 2015. http://www.telegraph.co.uk/ technology/news/12012191/How-much-is-your-personal-data-worth.html. Decreus, Thomas. Big Data: het gaat zoveel verder dan je denkt. 27 oktober 2016. http://www. dewereldmorgen.be/artikel/2016/10/27/big-data-het-gaat-zoveel-verder-dan-je-denkt. Elahi, Hasan. Hasan Elahi bio. 2005. http://elahi.umd.edu/bio.php. Federal Trade Commission. Data Brokers. A call for transparency and accountability. Mei 2014. https://www. ftc.gov/system/files/documents/reports/data-brokers-call-transparency-accountability-report-federal-tradecommission-may-2014/140527databrokerreport.pdf. Goorden, Thomas. Tot op de digitale bodem. december 2016. http://www.rektoverso.be/artikel/tot-op-de-digitale-bodem. Heerink, Julia. Leven in een Panopticum. 2014. http://mens-en-samenleving.infonu.nl/filosofie/124997-levenin-een-panopticum.html. Kroft, Steve. The Data Brokers: Selling your personal information. 9 maart 2014. http://www.cbsnews.com/ news/the-data-brokers-selling-your-personal-information/.

BRONNENLIJST_

Krotoski, Aleks. Big data age puts privacy in question as information becomes currency. 22 april 2012. https:// www.theguardian.com/technology/2012/apr/22/big-data-privacy-information-currency. Lapowsky, Issie. How Facebook Knows You Better Than Your Friends Do. 13 januari 2015. https://www.wired. com/2015/01/facebook-personality-test/. Liga voor mensenrechten. Vrijheid vs veiligheid: het privacydebat. 29 oktober 2013. http://www. mensenrechten.be/index.php/site/nieuwsberichten/vrijheid_vs_veiligheid_het_privacydebat. mediawijsheid.nl. Internet of Things. https://www.mediawijsheid.nl/internetofthings/. Mundy, Owen. I know where your cat lives. http://iknowwhereyourcatlives.com/cat/faf74231e6. My Art Guides. filter Bubble, 89Plus. 2015. http://myartguides.com/exhibitions/filter-bubble-89plus/ . Nudd, Tim. Spotify Crunches User Data in Fun Ways for This New Global Outdoor Ad Campaign. 29 november 2016. http://www.adweek.com/creativity/spotify-crunches-user-data-fun-ways-new-global-outdoor-adcampaign-174826/. Pariser, Eli. A New Study From Facebook Reveals Just How Much It Filters What You See. 5 juli 2015. http:// gizmodo.com/a-new-study-from-facebook-reveals-just-how-much-it-filt-1702900877. Schellevis, Joost. NSA-onthullingen: internet verliest zijn onschuld. 30 december 2013. https://tweakers.net/ reviews/3347/6/nsa-onthullingen-internet-verliest-zijn-onschuld-wie-is-edward-snowden.html.

Smit, Wim. Vrijheid versus veiligheid? Het debat over de schijnbare keuze tussen veiligheid en rechten in de strijd tegen het terrorisme. 2 februari 2013. http://www.army-chaplaincy.be/benl/2013/02/02/vrijheid-versusveiligheid-het-debat-over-de-schijnbare-keuze-tussen-veiligheid-en-rechten-in-de-strijd-tegen-het-terrorisme/. The Youtubewiki. SurveillantCameraMan. 2014. http://youtube.wikia.com/wiki/SurveillantCameraMan. Thompson, Derek. How to start your own private currency. 5 april 2011. https://www.theatlantic.com/ business/archive/2011/04/how-to-start-your-own-private-currency/73327/. Zax, David. Is personal data the new currency? 30 november 2011. https://www.technologyreview. com/s/426235/is-personal-data-the-new-currency/.

GERAADPLEEGDE BOEKEN Martijn Maurits, Tokmetzis Dimitri. Je hebt wel iets te verbergen. Redactie: Andreas Jonkers, 93-94. Zutphen: Fonds Bijzondere Journalistieke projecten, 2016.

BRONNENLIJST_

ASTRID

ROECK_

PROCESFOLIO_ MASTER SINT

2016-2017_

LUCAS

ANTWERPEN_