
12 minute read
Daniel Van Riet
La magie de la haute horlogerie
// DANIEL VAN RIET, MEESTER-HORLOGEMAKER 'DE MAGIE VAN DE HAUTE HORLOGERIE'
Advertisement
Meester-horlogemaker met Limburgse roots, een thuisbasis in de groene rand van Brussel en meer dan 40 jaar ervaring in het onderhouden, herstellen en restaureren van hoogwaardige uurwerken. Daniel Van Riet doet aan 'haute horlogerie' als geen ander. — Maître horloger aux racines limbourgeoises, Daniel Van Riet s’est ensuite installé non loin de Bruxelles, dans un bel écrin de verdure. Depuis plus de 40 ans, il assure l’entretien, la réparation et la restauration de garde-temps parfois inestimables. Sa vocation ? La haute horlogerie d’exception. —
MAÎTRE HORLOGER Daniel Van Riet

»Van Riet Horlogerie – officiële aftersales service-provider voor de meest prestigieuze Zwitserse horlogehuizen – bestaat uit een tiental medewerkers, opgeleid onder het toeziend oog van Daniel Van Riet. Hoe hij verknocht raakte aan de kunst van de horlogerie, is een uniek verhaal. “Op jonge leeftijd maakte ik een ongeval mee. De dokters vertelden me dat een rechtstaand beroep zwaar zou zijn voor mij. Toen iemand suggereerde dat horloges maken een zittend beroep is, was mijn interesse vrijwel direct gewekt.”
Een leven lang leren
“Ik volgde een driejarige opleiding in Brussel en was direct begeesterd door het vak. Daarna ben ik aan de slag gegaan voor een toen bekende meester-horlogemaker, in het grootste atelier van het land. Daar leerde ik de kneepjes van het vak.” Na zes jaar kreeg Van Riet de kans het bedrijf over te nemen, en zo is VRH geboren. “Maar mijn opleiding was nog lang niet gedaan. Als horlogemaker moet je namelijk continu bijscholen. Al heel mijn carrière lang blijf ik bijscholingen volgen en certificaten behalen bij de grote merken.” → La société Van Riet Horlogerie, fournisseur officiel de services après-vente auprès des plus grandes manufactures suisses, emploie une dizaine de collaborateurs, tous formés sous l’œil attentif de Daniel Van Riet. La raison pour laquelle il s’est initié à l’art de l’horlogerie est pour le moins surprenante. « Quand j’étais jeune, j’ai eu un grave accident. Les médecins m’ont annoncé que je ne pourrais jamais exercer un métier qui exige de rester debout. Lorsque quelqu’un m’a dit qu’un horloger travaillait toujours assis, cela a instantanément piqué ma curiosité.»
L’apprentissage d’une vie
« J’ai suivi une formation de trois ans à Bruxelles durant laquelle je suis tombé amoureux de cette profession. J’ai ensuite travaillé pour un maître horloger très connu à l’époque, dans le plus grand atelier du pays. J’y ai appris tous les rouages du métier. » Après six ans, Daniel Van Riet a eu l’occasion de reprendre l’entreprise et c’est ainsi que VRH est née. « Mon apprentissage n’était pas terminé pour autant. Un maître horloger se forme et apprend en continu. Tout au long de ma carrière, j’ai suivi des formations et décroché des certificats auprès des plus grandes marques. » →



“Ik ben eigenlijk een nerveus persoon, behalve wanneer ik aan een horloge werk. Dan ben ik uiterst geduldig. Dat moet ook, want het is een bijzonder nauwgezet karwei. Horloges in het hoge gamma zijn niet zomaar uurwerken. De mechanica is buitengewoon complex: er zijn horloges met wijzers die de stand van de zon aangeven, die zich aanpassen aan schrikkeljaren, die de sterrenhemel tonen …”
“Daarbovenop komen er continu nieuwe technieken, modellen en mechanismen bij. Wil je jezelf meesterhorlogemaker noemen, dan moet je een leven lang leren. Zo kan het tot 35 jaar duren om maximaal opgeleid te zijn voor de herstelling van een bepaald horlogemerk.” En net door die doorgedreven specialisatie laten mensen van over heel de wereld hun horloge met een gerust hart achter in de getrainde handen van Daniel Van Riet en zijn collega’s.
Van diagnose tot check
Of het een grote verantwoordelijkheid is om zo'n precieus voorwerp te herstellen? “Ik zie een mooi, ingewikkeld, hoogwaardig horloge niet als een uurwerk, maar als een kunstwerk dat als zodanig gerespecteerd moet worden.” Dat respect zie je terug in het uitgebreide proces van een herstelling. “Wanneer we een uurwerk ontvangen, nemen we eerst foto’s van de originele staat. We maken een uitgebreide diagnose op en kijken waar er mankementen zitten, van krasjes op de horlogekast tot fouten in het mechanisme. Op basis daarvan maken we een bestek op voor de klant.” → « Je suis quelqu’un de plutôt nerveux dans la vie, sauf quand je travaille sur une montre. Je deviens alors extrêmement patient. C’est indispensable, car c’est un travail de précision. Il faut savoir que les montres haut de gamme ne se contentent pas de donner l’heure. Leur mécanisme est extraordinairement complexe : certaines ont des aiguilles qui indiquent la position du soleil ou des étoiles, d’autres s’ajustent aux années bissextiles… »
« Qui plus est, les techniques, modèles et mécanismes évoluent en permanence. Pour rester un maître horloger digne de ce nom, il faut passer sa vie à apprendre. Pour être parfaitement formé à la réparation des montres d’une certaine marque, il faut parfois compter jusqu’à 35 ans. » Et c’est précisément en raison de cette spécialisation pointue que des clients du monde entier confient leur montre en toute sérénité aux mains expertes de Daniel Van Riet et de son équipe.
Du diagnostic au contrôle qualité
La restauration d’un objet aussi précieux s’accompagne-t-elle d’une grande responsabilité ? « À mon sens, une belle montre haut de gamme et complexe n’est pas qu'un instrument de mesure du temps, mais une œuvre d’art qui impose le respect. » Ce respect se reflète d’ailleurs dans le protocole de restauration. « Lorsque nous recevons une montre, nous commençons par prendre des photos de son état d’origine. Nous dressons ensuite un diagnostic complet pour identifier les défauts, qu’il s’agisse de griffes sur le boîtier ou de défaillances du mécanisme. C’est ce qui nous permet d’établir un devis pour le client. » →


Eigen ontwerp
Une création VRH
Van Riet is volop bezig met de absolute kroon op zijn indrukwekkende carrière: het ontwikkelen van een eigen horloge. “Sommige mensen laten goudstaven na aan hun kinderen. Maar ik, als ambachtsman, wilde een horloge nalaten dat ik van A tot Z ontworpen heb. Als je jaar na jaar horloges herstelt, doe je veel ideeën op: op een dag wordt het tijd om ze te bundelen. Na 15 jaar sleutelen is het ontwerp en het eerste prototype af, later dit jaar denk ik te kunnen starten met de productie.” Er worden vijftig genummerde stuks gemaakt, waarvan de eerste vier al gereserveerd zijn voor Van Riet zelf en zijn kinderen. Elk stuk wordt pas gemaakt na de bestelling, met een wachttijd van drie à vier maanden. “Het design is eerder simpel, ik ben fan van een minimalistisch ontwerp. De onderdelen zijn echter hoogtechnologisch, met onder andere een tourbillon, een eeuwigdurende kalender en een minuutherhaler. De horlogekast is afgewerkt in platinum. En ik voorzag enkele kleine details. Zo zit er in de tourbillon een letter D, voor Daniel.”

Une impressionnante carrière qui se termine réellement en beauté, puisque Daniel Van Riet s’attelle actuellement à créer sa propre montre. « Certains lèguent des lingots d’or à leurs enfants. Moi qui suis artisan, j’ai voulu leur laisser une montre que j’aurais conçue de A à Z. Quand on répare des montres pendant autant d’années, on collectionne des idées. Vient un jour le moment de les rassembler. Après 15 ans de recherches, la conception et le premier prototype sont prêts. Je pense pouvoir lancer la production dans le courant de l’année. » Cinquante exemplaires numérotés seront fabriqués. Les quatre premiers seront réservés à Daniel Van Riet et à ses enfants. Les montres seront fabriquées à la pièce une fois la commande passée, avec un délai de trois à quatre mois. « Le design est plutôt épuré, j’aime le minimalisme. En revanche, les composants seront de très haute technologie. La montre intégrera notamment un tourbillon, un calendrier perpétuel et une répétition minute. La finition du boîtier sera en platine, et j’ai prévu quelques petits détails originaux. On verra par exemple le D de Daniel dans le tourbillon. »

Na goedkeuring start het demonteren, tot op de kleinste vijs. “We vervangen of herstellen beschadigde onderdelen en reinigen elk onderdeel in een speciaal bad. Daarna zetten we alles weer in elkaar, smeren de onderdelen voor een vlotte werking en stellen alles correct af. Indien gewenst polieren we de horlogekast, met een speciale techniek waarbij we krassen opvullen met nieuw materiaal – dat is een van onze specialisaties.”
“Daarna bezorgen we de horloges aan onze controleafdeling, die het exterieur, de werking, de afstelling enzovoort twaalf dagen lang testen en controleren. Zo zijn onze klanten zeker van een onberispelijke kwaliteitscontrole.”
Erfstuk of investering
Wat de grootste uitdaging is? “Erfstukken zijn soms moeilijk in hun oorspronkelijke staat terug te krijgen, doordat sommige onderdelen niet meer gemaakt worden. Die maken we dan zelf.” Horloges worden namelijk maar al te vaak doorgegeven van generatie op generatie, of aangekocht als investering. En hoewel een horloge een interessante investering kan zijn, is dat voor Van Riet niet waar het om draait. “Of ik nu een uurwerk van vijfduizend euro of van vijf miljoen euro moet herstellen, ik zal ze met evenveel respect behandelen. Voor mij is een uurwerk vooral veel waard door de ongelofelijk techniek die erin zit. Daar zit de schoonheid en de waarde voor mij.” → Si le devis est validé, la montre peut alors être démontée, et ce jusqu’à la dernière vis.« Nous remplaçons ou réparons les pièces endommagées et nous nettoyons chaque élément dans un bain spécial. Nous remettons ensuite le tout en place, nous lubrifions les engrenages pour un fonctionnement optimal et nous réglons l’ensemble avec précision. Si nécessaire, nous polissons le boîtier avec une technique spéciale qui permet d'estomper des rayures. C’est l’une de nos spécialités. »
« Nous confions ensuite les montres terminées à notre service interne de contrôle qualité qui en teste et en vérifie l’aspect, le fonctionnement, le réglage, etc. pendant douze jours. Nous tenons à ce que nos clients aient la garantie d’un contrôle qualité à toute épreuve. »
Héritage et investissement
Quel est, selon Daniel Van Riet, le plus grand défi ? « Les objets de famille sont parfois difficiles à restaurer dans leur état d’origine, car certaines pièces ne sont plus fabriquées. Nous devons alors les fabriquer nous-mêmes.» Les montres sont souvent transmises de génération en génération ou achetées comme investissement. Et bien qu’une montre puisse, en effet, représenter un investissement intéressant, cela ne fait aucune différence pour Daniel Van Riet. « Que je répare une montre à 5 000 euros ou à 5 millions d’euros, je la traite avec le même respect. Ce qui fait la valeur d’un garde-temps à mes yeux, c’est l’incroyable technologie qu’il recèle. C’est là qu’en réside sa beauté, selon moi.» →

“Het metier doorgeven aan de volgende generatie, is een van de belangrijkste zaken die er is, binnen elk vak. Ze hebben de passie. Ze hebben de know-how. Ze zijn er klaar voor.” —
Opvolging verzekerd
Ondertussen heeft Van Riet een team van meer dan tien man sterk naast zich, en is hij dolblij dat zijn zaak in goede handen is sinds de overdracht aan Alexandre Caillavet in 2017. “Ik ben momenteel 66 en ga nog elke dag graag aan het werk. Ik stort me dagelijks met veel liefde op de techniek en de opleidingen van jonge horlogereparateurs, en ik doe vooral de meer ingewikkelde restauraties. Tegelijkertijd hoop ik het tegen mijn 70 toch een beetje rustig aan te kunnen doen.” Opvolging is alleszins verzekerd: zo stoomt hij zijn poulain horlogier Pierre Anthoine klaar voor een beloftevolle toekomst binnen VRH onder leiding van Alexandre Caillavet en zijn dochter Florence, die zich zal inzetten voor het commerciële luik, de administratie en dienst na verkoop. “Zij heeft ook een jaar op de werkbank gezeten, dus ze kent haar weg binnenin een horloge.”
“Het metier doorgeven aan de volgende generatie, is een van de belangrijkste zaken die er is, binnen elk vak. Als ik terugkijk op mijn carrière, is dat waar ik het meest blij om ben: dat VRH verdergezet wordt door de jongere generatie. Ze hebben de passie. Ze hebben de know-how. Ze zijn er klaar voor. Daardoor kan ik mijn loopbaan met een gerust hart afsluiten.” //
Wie zelf wil ontdekken hoe nauwgezet het metier van de horlogerie precies is, kan deelnemen aan een workshop van VRH, waarbij je zelf een horloge in elkaar zet. Daar merk je van dichtbij hoe nauwgezet het karwei juist is. “Er hebben al handchirurgen meegedaan die zeiden dat werken aan een horloge nog delicater is dan hun eigen beroep.” Une relève assurée
Aujourd’hui, Daniel Van Riet travaille avec une équipe de plus de dix personnes, et il est ravi de savoir sa société en de bonnes mains depuis qu’il l’a confiée à Alexandre Caillavet, en 2017. « J’ai 66 ans, et j’aime toujours autant mon travail. Je m’occupe toujours de l’aspect technique, de la formation futurs maîtres horlogers et des réparations compliquées. Mais d’un autre côté, j’aspire à une vie tranquille quand j’aurai 70 ans.» Quoi qu’il arrive, la succession est assurée : il prépare son poulain, Pierre Anthoine, à un avenir florissant au sein de VRH sous la direction d’Alexandre Caillavet. Sa fille, Florence, s’occupera de la partie commerciale, de l’administration et du service après-vente. « Elle a aussi passé un an à l’établi : elle connaît donc très bien les montres.»
« Passer le flambeau à la génération suivante, c’est l’une des missions les plus importantes, dans toutes les professions. Quand je fais le bilan de ma carrière, c’est ce qui me rend le plus fier : VRH continuera d’exister grâce à cette nouvelle génération. Mes jeunes ont la passion et le savoir-faire, et ils sont prêts à assurer la relève. Je peux prendre ma retraite en toute sérénité.» //
Si vous souhaitez constater par vous-même le degré de minutie exigé par le métier d’horloger, sachez que VRH organise des ateliers lors desquels vous apprendrez à assembler une montre. Vous y découvrirez de vos propres yeux la complexité de ce travail d’orfèvre. « Nous avons déjà reçu des chirurgiens de la main, qui ont fini par admettre que l’horlogerie demandait encore plus de précision que leur propre métier. »