ADANA EKONOMİSİ 2011
2011
Adana Ekonomisi
“ Yeni Türkiye devleti temellerini süngüyle deðil, süngünün de dayandýðý ekonomiyle kuracaktýr. Yeni Türkiye devleti cihangir bir devlet olmayacaktýr. Fakat yeni Türkiye devleti bir ekonomi devleti olacaktýr.” M. Kemal ATATÜRK
1
Adana Ekonomisi
2011
ADANA EKONOMÝSÝ 2011 HAZIRLAYAN Cenk KADEÞ Ýç Ticaret Müdürlüðü
YÝÐÝT OFSET REKLAMCILIK MATBACILIK Tel/Fax: 0322 436 29 09
2
2011
Adana Ekonomisi
Ali GÝZER Adana Ticaret Odasý Yönetim Kurulu Baþkaný
2012, Adana'nýn atýlým yýlý olsun... Adana Ekonomisi 2011 Raporumuz, ilimizin ekonomik ve sosyo-kültürel verilerin, somut bir þekilde gözler önüne serilmesi amacýyla hazýrlanmýþ olup, bu yayýnýmýzdaki istatistiki rakamlarla üyelerimizin yaný sýra uzmanlar, akademisyenler bölgemize yatýrým yapmak isteyen giriþimcilere yardýmcý olmasý hedeflenmektedir. Bu baðlamda ekonomi raporumuzda yer alan tablolarýn oluþturulmasýna, verilerini Odamýz ile paylaþarak destek olan tüm kurum ve kuruluþlara teþekkürü bir borç biliriz. 2011 yýlýný genel olarak deðerlendirdiðimizde ülke olarak yüzde 8,5 büyüme oranýný yakalamak ve Çin'den sonra dünyanýn en hýzlý büyüyen ikinci ülkesi konumuna ulaþmak, Türkiye açýsýndan gerek moral gerekse ekonomik açýdan büyük bir aþamadýr. Büyümeyle birlikte de iþsizlik oranýnýn yüzde 9,8'e inmesi özellikle Avrupa ülkelerinde yaþanan darboðaz ve bunun sonucunda iþsizlik oranlarýnda yaþanan rekor artýþlar dikkate
3
alýndýðýnda Türkiye'yi yabancý yatýrýmcýlarýn gözünde daha cazibeli hale getirmiþtir. Ýlimiz açýsýndan bakýldýðýnda ise, 2011 yýlý bir önceki yýla göre olumlu yönde geliþmeler kaydetmiþtir. Dýþ ticaret, vergi gelirleri, mevduat, Organize Sanayi Bölgesi enerji tüketimleri ve tarým ürünlerinde artýþlar gerçekleþmiþtir. Bunun yanýnda Odamýzca yapýlan imalat sanayi anket çalýþmasýnda, firmalarýmýzýn 2011 yýlý kapasitelerindeki artýþýn yaný sýra, iþletme sayýsýnýn da ayný oranda yükselmiþ olmasý piyasalardaki motivasyonun en üst seviyeye çýkmasýný saðlamýþtýr. Diðer bir olumlu geliþme de iþsizlik oranlarýnda Adana-Mersin bölgesi iþsizlik oranlarýnda ilk defa bölgeler sýralamasýnda yüzde 10,7 iþsizlik oraný ile 8'inci sýraya inmiþtir. Son 10 yýlda sürekli ilk üç içerisinde yer alan bölgemizin iller sýralamasýnda 8'inci sýraya kadar gerilemesi önemli göstergedir. Ancak yine de Türkiye ortalamasýndan yüzdesel olarak 1 puan yukarýda seyreden iþsizlik, ilimizin en temel sorunu olarak karþýmýza çýkmaya devam etmektedir. Diðer yandan iç talep yetersizliði ve tam kapasite ile çalýþýlamama, geçmiþ yýllarda olduðu gibi 2011'in de aþýlmasý gereken önemli bir sorunu. Bunun yanýnda teþvik sisteminde yapýlan deðiþikliðin geçmiþ yýllara oranla daha olumlu olduðu bir gerçektir. Ancak, 2. bölge olan ilimizin coðrafi konumu nedeniyle 3. Bölge olarak ilan edilen Mersin ve 4. Bölge olan Osmaniye illeri ile coðrafi yakýnlýðý yatýrýmlar açýsýndan engel teþkil edeceði düþünülmektedir. En azýndan Adana-Mersin illerinin Çukurova bölgesi olarak yatýrýmlar açýsýndan deðerlendirilmesi durumunda, bölgeye gelecek yatýrýmlarda illerin yakýnlýðýndan kaynaklý olumsuzluðu bir derece gidereceði düþüncesindeyiz. Bu kapsamda 2011 yýlýndaki olumlu havanýn 2012'de aratarak devam etmesi en büyük dileðimiz olmakla beraber özellikle bölgemizin özel konumu nedeniyle teþvikte oluþan sýkýntýlarýn da bir an evvel çözüme kavuþturulmasý en büyük beklentimizdir.
Adana Ekonomisi
2011
ÝÇÝNDEKÝLER I.Nüfus Yapýsý I.1.Nüfus
6 6
II. Sosyal Güvenlik II.1 Sosyal Güvenlik Kurumu Kapsamýndaki Kiþi Sayýsý II.2 Aktif Çalýþanlar Sayýsý II.3 Emekli Kiþi Sayýsý II.4 Bakmakla Yükümlü Olanlarýn Sayýsý II.5 2022 Sayýlý Yasadan Yararlanalar ile Yeþil Kartlýlar Sayýsý II.6 Adana Ýli Ýþyeri Sayýsý ve Zorunlu Sigortalýlar Daðýlýmý
9 9 11 11 12 13 14
III. Eðitim III.1 Okul, Þube ,Öðretmen ve Derslik Baþýna Düþen Öðrenci Sayýsý III.2 Okulöncesi Ögreti Istihdam ve Issizlik ve Issizlik Oranlarý III.3 Ýlköðretim Ýstihdam Edilenlerin Ýktisadi Faaliyet Kollarýna göre Daðýlýmlarý III.4 Ortaöðretim (Genel-Mesleki ve Teknik) III.5 Yüksek Öðretim III.6 ÖSYM Sonuçlarý
17 17 18 19 19 20
IV.Saðlý k
21
V. Turizm V.1 Otel-Yatak ve Konaklayan-Giren-Çýkan Turist Sayýsý
23 23
VI.Ulaþtýrma VI.1 Kara Ulaþtýrma VI.2 Demiryolu VI.3 Havalimaný IV.2.1 Adana Havalimaný Uçak-Yolcu-Yük Trafiði
25 25 25 26 27
VII. Tarým VII.1 Hayvancýlýk ve Arýcýlýk VII.1.1 Arýcýlýk VII.1.2 Kümes Hayvancýlýðý VII.1.3 Canlý Hayvan Varlýðý VII.2-Adana Ýli Sebze Ekim Alaný ve Üretim Miktarý VII.3- Tarla Ürünleri Ekim Alaný ve Üretim Miktarý VII.4- Meyve Aðaçlarý Sayýsý ve Meyve Üretimi
29 30 30 30 31 32 34 36
VIII.Sanayi ve Ticaret VIII.1- Sanayi VIII.2- Ýstanbul Sanayi Odasý Ýlk 500 Sanayi Kuruluþu Anketi VIII.3- Küçük Sanayi Siteleri
38 38 39 40
VIII.4 Hacý Sabancý Organize Sanayi Bölgesi VIII.4.1 Doðalgaz Kullanýmý VIII.4.2 Elektrik Enerjisi Tüketimi
40 41 42
VIII.5-Adana-Yumurtalýk Serbest Bölgesi VIII.5.1 Yumuttalýk Serbest Bölgesi Ticaret Hacmi VIII.6. Adana Ticaret Odasý VIII.6.1 - Açýlan-Kapanan Firmalar VIII.7. Adana Ticaret Borsasý
42 42 44 45 47
IX. Uluslararasý Doðrudan Yatýrýmlar IX.1 Uluslararasý Sermayeli Þirket Sayýlarý IX.2 Adana Ýli Uluslar arasý Sermayeli Þirketlerin Sektörel Daðýlýmlarý IX.3 Uluslararasý Sermayeli Þirketlerin Yatýrým Projelerine Göre Yatýrým Tutarý
50 50 51 53
X. Ýstihdam Durumu
54 54 56
XI - Dýþ Ticaret XI.1 Ýhracat XI .2 Ýthalat
57 58 61
XII - Yatýrým Teþvikleri XII.1 Yatýrým Teþviki
64 64
XIII. Kamu Yatýrýmlarý
65
XIV. Enerj i XIV.1 Üretim Kapasitesi XIV.2 Yürürlükte Olan Elektrik Enerjisi Üretim Li›sanslar XIV.3 Elektrik Enerjisi Tüketimi XIV.3.1 Kayýp Oraný
67 67 68 69 70
XV. Milli Hesaplar XV.1 Gayri Safi Milli Hasýla XV.2 Gayri Safi Katma Deðer
72 72 75
XVI. Genel Bütçe Vergi Gelirleri XVI.1. Genel Bütçe Gelirleri XVI.2 Ýller Bazýnda Kümülatif Bütçe Karþýlaþtýrmasý
77 79 79
XVII. Bankacýlýk XVII.1 Mevduat ve Kredi XVII.2 Ýllere Göre Mevduatýn Daðýlýmý XVII.3 Ýllere Göre Kredilerin Daðýlýmý XVII.4 Sektör Kredileri XVII.5 Ýllere Göre Takipteki Alacaklarýn Nakdi Kredilere Oraný XVII.6. Protestolu Senetler XVII.6.1 Protestolu Senet Adetleri XVII.6. 2.Protestolu Senet Tutarlarý
81 81 82 83 84 85 86 87 89
4
2011
Adana Ekonomisi
ADANA’NIN PROFÝLÝ Yüzölçümü
14.030 km2
Nüfusu ( 2011 )
2.108.873
Yýllýk Nüfus Artýþ Hýzý ( 2011/2010 )
%1,13
Nüfus Yoðunluðu ( 2011 )
148,6 kiþi/km2
Nüfus Daðýlýmý ( 2011 )
% 88’i Kent, % 12’si Köy
Okur-Yazarlýk Oraný
% 91.7
Ortalama Yükseklik
Adana merkez 23 m
Toplam Yerleþim Sayýsý
15 Ýlçe, 37 Belediye, 469 Köy
Ortalama En Yüksek ve En Düþük Sýcaklýk ( 1970-2011 )
30.3 oC(Temmuz), -3.0 oC (Ocak)
Aylýk Ortalama Yaðýþ En Yüksek Yaðýþ (1970-2011)
121.2 kg/ m2
Deprem Konumu
1-4. Derece
Arazi Kullaným Durumu
% 38 Tarým, % 3 Çayýr-Mera, % 40 Orman/Fundalýk, % 19 diðer
Geliþmiþlik Kademesi
2. Kademe
Sosyo-Ekonomik Geliþmiþlik Sýrasý
8. ( 2003 yýlý verileri ile 81 Ýl içinde )
Çalýþan Nüfus
% 44.1 (2011 Yýlý iþ gücü anketi /TR62)
Tarým Ýþ Kolunda Çalýþanlarýn Oraný
% 30.2 (2011 Yýlý iþ gücü anketi /TR62)
Ýmalat Sanayinde Çalýþanlarýn Oraný
% 19,5 (2011 Yýlý iþ gücü anketi /TR62)
Verilen Yatýrým Teþvik Belgeli Firmalarýn
1.967.448.804
Sabit Yatýrým Tutarý (TL) (2011) Yaratýlan Katma Deðer (Bin TL)(2008 Yýlý)
34.120.118 (TR62)
Sanayi Sektörü Katma Deðerinin Ýl Ýçindeki Payý
% 23.6 (TR62)
Hizmet Sektörü Katma Deðerinin Ýl Ýçindeki Payý Tarým Sektörü Katma Deðerinin Ýl Ýçindeki Payý
% 61.0 (Tr62) % 15.4 (TR62)
GSKD’nýn Türkiye Ýçindeki Payý
% 4,0 (TR62)
Kiþi Baþýna Katma Deðer S (2008 Yýlý)
7.363 (Tr62)
Banka Mevduatlarý Toplamý 2011 (Bin TL)
10.656.809
Kullanýlan Banka Kredileri 2011 (Bin TL)
15.064.399
Ana Tarým Ürünleri
Buðday, pamuk, mýsýr, narenciye, soya, yer fýstýðý
5
Adana Ekonomisi
2011
I.NÜFUS YAPISI I.1.Nüfus Türkiye Ýstatistik Kurumu verilerine göre 2011 yýlýnda Adana ili nüfusu %1,13 artýþ ile 2.108.873 kiþiye yükselmiþtir. 2010 yýlýnda %1,11 artýþ ile 2.085.225 kiþiye yükselmiþti. Ýlçeler düzeyine göre en fazla nüfus artýþý %4,8 ile Seyhan ilçesinde gerçekleþmiþ olup ardýndan %3,2 artýþ oraný ile Sarýçam ilçesinde gerçekleþmiþtir. Nüfus azalýþýnda da en fazla azalýþýn %-4,8 ile Çukurova ilçesinde gerçekleþtiði görülmüþtür. Bunun nedeni olarak Çukurova ilçesine baðlý olup daha sonra Seyhan ilçesine baðlanan mahallerdeki nüfus deðiþiminden kaynaklandýðý düþünülmektedir. Adana ilinin nüfusunun %35,9’u Seyhan ilçesinde yoðunlaþmýþ olup, %20,2’si Yüreðir ve %15,7’si ise Çukurova ilçelerinde yoðunlaþmýþtýr. Seyhan, Yüreðir, Çukurova, Sarýçam ve Karaisalý merkez ilçelerinin bulunduðu Büyükþehire baðlý merkez ilçelerin toplam nüfusu ise 1.662.520 kiþi olup, toplam nüfusun %78'inin merkez ilçelerde yoðunlaþtýðý görülmektedir. 2010 yýlýnda merkez ilçeler nüfusu toplamý 1.637.053 kiþi olup merkez ilçelerdeki yoðunlaþma oraný %79 idi. TABLO I.1 Adana ili Ýlçelere göre þehir ve köy nüfusu 2011
Ýl/Ýlçe merkezi Adana Aladað Ceyhan Çukurova Feke Ýmamoðlu Karaisalý Karataþ Kozan Pozantý Saimbeyli Sarýçam Seyhan Tufanbeyli Yumurtalýk Yüreðir Toplam
Toplam 4.129 106.487 326.938 4.687 20.402 7.494 8.590 78.587 9.866 4.044 103.232 757.928 5.469 5.046 421.692 1.864.591
Erkek 2.075 53.298 159.926 2.396 10.147 3.804 4.182 39.457 5.144 2.078 53.124 376.553 2.801 2.561 211.896 929.442
Kadýn 2.054 53.189 167.012 2.291 10.255 3.690 4.408 39.130 4.722 1.966 50.108 381.375 2.668 2.485 209.796 935.149
Belde/Köy
Toplam
Toplam 12.945 51.890 4.369 14.037 9.703 15.207 12.613 49.217 10.281 13.060 20.973
Erkek 6.599 25.894 2.175 7.342 4.854 7.513 6.429 24.908 5.139 6.708 10.667
Kadýn 6.346 25.996 2.194 6.695 4.849 7.694 6.184 24.309 5.142 6.352 10.306
12.012 13.220 4.687 244.214
6.139 6.688 2.376 123.431
5.873 6.532 2.311 120.783
Toplam 17.074 158.377 331.307 18.724 30.105 22.701 21.203 127.804 20.147 17.104 124.205 757.928 17.481 18.266 426.379 2.108.805
Erkek 8.674 79.192 162.101 9.738 15.001 11.317 10.611 64.365 10.283 8.786 63.791 376.553 8.940 9.249 214.272 1.052.873
Kadýn 8.400 79.185 169.206 8.986 15.104 11.384 10.592 63.439 9.864 8.318 60.414 381.375 8.541 9.017 212.107 1.055.932
Kaynak:TÜÝK
6
2011
Adana Ekonomisi
Tablo I.2’de okur-yazarlýk durumuna göre Adana ili nüfusunun daðýlýmý görülmektedir. 2011 yýlýnda Adana ili okur-yazar oraný %91,7 olup Türkiye geneli okur-yazar oraný %92,3’tür. Ýller bazýnda sýralamada Adana ili 2011 yýlýnda 45’inci sýrada olup bir önceki yýl 41’inci sýradaydý. TABLO I.2 Okur-Yazarlýk Durumuna Göre Adana Ýli Nüfusu 2010-2011 Yýllar
Ýller Sýralamasý
Okuma Yazma
Okuma Yazma
Bilmeyen
Bilen
Bilinmeyen
Toplam
Okuma Yazma Oraný %
2010
41
71.599
1.665.530
121.467
1.858.596
89,6
2011
45
47.877
1.724.189
109.060
1.881.126
91,7
Kaynak:TÜÝK (6 +Yaþ Nüfus))
Tablo I.3 de ise 2011 yýlýnda nüfusun %60,6’sý 35 yaþ altý nüfustan oluþmuþtur. 2010 yýlýnda bu oran %61,3 idi. Tablo I.3 2011 Yýlý Adana Ýli Yaþ Grubu ve Cinsiyete Göre Nüfusun Daðýlýmý Yaþ grubu
Erkek
Kadýn
Yaþ Gruplarýna Göre Yüzde Daðýlýmý
Yaþ Grubuna Göre Cinsiyetlerin Yüzde Daðýlýmý Erkek Kadýn
0-4
186.032
95.560
90.472
8,8
51,4
48,6
5-9
181.099
93.077
88.022
8,6
51,4
48,6
10-14
198.518
101.487
97.031
9,4
51,1
48,9
15-19
188.903
96.943
91.960
9,0
51,3
48,7
20-24
165.960
80.354
85.606
7,9
48,4
51,6
25-29
175.313
88.225
87.088
8,3
50,3
49,7
30-34
181.635
90.895
90.740
8,6
50,0
50,0
35-39
158.973
79.166
79.807
7,5
49,8
50,2
40-44
134.201
67.355
66.846
6,4
50,2
49,8
45-49
136.666
68.440
68.226
6,5
50,1
49,9
50-54
107.477
53.695
53.782
5,1
50,0
50,0
55-59
98.940
49.745
49.195
4,7
50,3
49,7
60-64
70.178
34.052
36.126
3,3
48,5
51,5
65-69
45.488
21.216
24.272
2,2
46,6
53,4
70-74
33.358
14.667
18.691
1,6
44,0
56,0
75-79
24.267
10.561
13.706
1,2
43,5
56,5
80-84
14.386
5.236
9.150
0,7
36,4
63,6
85-89
5.731
1.801
3.930
0,3
31,4
68,6
90+
1.680
398
1.282
0,1
23,7
76,3
2.108.805
1.052.873
1.055.932
100,0
49,9
50,1
Toplam
7
Toplam
Adana Ekonomisi
2011
2011 yýlýnda iller bazýnda nüfus sýralamasýnda Adana ili 2.108.805 kiþi ile 5'inci sýradadýr. 2010 yýlýnda 2.085.225 kiþi ile yine 5'inci sýradaydý. Türkiye nüfusunun ise %2,8'i Adana ilindedir. Ýlk sýrada 13.624.240 kiþi ile Ýstanbul ili olup Türkiye nüfusunun %18,2'si de bu ildedir. Tablo I.3 Ýllere Göre en Fazla Nüfusa Sahip Ýlk 10 Ýlimiz 2010-2011
2010 Yýlý ADNKS Sýra
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Ýller
Toplam
Ýstanbul 13.255.685 Ankara 4.771.716 Ýzmir 3.948.848 Bursa 2.605.495 Adana 2.085.225 Konya 2.013.845 Antalya 1.978.333 Gaziantep 1.700.763 Þanlýurfa 1.663.371 Mersin 1.647.899 Türkiye 73.722.988
2011 Yýlý ADNKS
Toplam Nüfus Ýçindeki Payý % 18,0 6,5 5,4 3,5 2,8 2,7 2,7 2,3 2,3 2,2 100,0
Ýller
Toplam
Ýstanbul 13.624.240 Ankara 4.890.893 Ýzmir 3.965.232 Bursa 2.652.126 Adana 2.108.805 Antalya 2.043.482 Konya 2.038.555 Gaziantep 1.753.596 Þanlýurfa 1.716.254 Mersin 1.667.939 Türkiye 74.724.269
Toplam Nüfus Ýçindeki Payý % 18,2 6,5 5,3 3,5 2,8 2,7 2,7 2,3 2,3 2,2 100,0
Kaynak:TÜÝK
Ýllere göre nüfus artýþ hýzlarý karþýlaþtýrýldýðýnda Adana ili 2011 yýlý nüfus artýþ hýzý %1,13'tür. Nüfus artýþ hýzýnda iller sýralamasýnda 39'uncu sýrada olup 2010 yýlýnda %1,12 nüfus artýþ hýzý ile 28.inci sýrada yer almýþtý. En fazla nüfus artýþý ise %10,9 ile Tunceli ilinde gerçekleþmiþtir. Ardýndan %8,3 ile Hakkari ve %6,5 ile Þýrnak illeri sýralanmýþtýr. Nüfusunda en fazla azalýþ gerçekleþen il ise %-9,6 ile Bilecik ilidir, ardýndan %8,3 azalýþ ile Isparta ve %4,4 azalýþ ile Kütahya illeri sýralanmýþtýr.
8
2011
Adana Ekonomisi
II.SOSYAL GÜVENLÝK II.1 Sosyal Güvenlik Kurumu Kapsamýndaki Kiþi Sayýsý Sosyal Güvenlik Kurumu Baþkanlýðý'nca hazýrlanan, Bað-Kur, Emekli Sandýðý ve SSK istatistiki veri ve bilgilerini içeren 2011 yýlý istatistiklerine göre Adana ili SGK kapsamýnda bulunan kiþi sayýsý 2.094.805 kiþidir. 2010 yýlýnda bu sayý 2.055.202 kiþi idi. Ýlin toplam nüfusunun yeþil kartlýlar hariç %83,5'i SGK kapsamýndaki nüfustan oluþmaktadýr. Bu oran ile Adana ili iller sýralamasýnda 33'üncü sýrada yer almýþtýr. 2010 yýlýnda %81,35'i ile 45'inci sýradaydý. Bir önceki yýla göre artýþ oranlarý incelendiðinde ise Toplam Sosyal Güvenlik Kapsamýndaki (Aktif+Pasif+Yeþilkart) kiþi sayýsýnda 2011 yýlýnda bir önceki yýla göre %1,9 artýþ gerçekleþmiþ olup 2010 yýlýnda %2,5 artýþ gerçekleþmiþti. Sosyal güvenlik kapsamý dýþýnda kalan nüfusta ise 2011 yýlýnda bir önceki yýla göre %52,3 azalýþ gerçekleþmiþ olup, 2010 yýlýnda %48,6 azalýþ gerçekleþmiþti. Tablo II.1 Sosyal Güvenlik Kapsamýndaki Ýnsan Sayýsý ve Nüfusa Oraný (2011)
Sýra
1 2 3 4 5 -----30 31 32 33 34 35 -----77 78 79 80 81 Türkiye
Ýller
Ýstanbul Ankara Ýzmir Mersin Diyarbakýr -----Tokat Giresun Adýyaman Adana Kars Kocaeli -----Çankýrý Bartýn Kilis Aksaray Karabük Toplamý
Kaynak:www.sgk.gov.tr
9
Ýlin toplam nüfusu (TÜÝK-ADNKS'ye Göre 2010 Nüfusu)
13.624.240 4.890.893 3.965.232 1.667.939 1.570.943 -----608.299 419.498 593.931 2.108.805 305.755 1.601.720 -----177.211 187.291 124.452 378.823 219.728 74.724.269
Toplam Sosyal Güvenlik Kapsamý (Aktif+Pasif +Yeþilkart)
13.213.536 4.583.991 3.850.378 1.563.412 1.480.351 -----592.699 405.001 579.529 2.094.595 291.687 1.589.202 -----176.011 186.225 123.439 377.923 219.209 72.601.496
Toplam Sosyal Güvenlik Kapsamý (Yeþil Kartlýlar Hariç)
12.885.847 4.437.545 3.678.716 1.332.579 924.991 -----501.544 350.759 357.338 1.760.876 183.015 1.538.284 -----165.553 174.175 92.828 313.790 210.103 63.737.929
Sosyal Güvenlik Kapsamýnýn (Yeþil Kart Hariç) Toplam il Nüfusuna Oraný (%)
94,6 90,7 92,8 79,9 58,9 -----82,5 83,6 60,2 83,5 59,9 96,0 -----93,4 93,0 74,6 82,8 95,6
Sosyal Güvenlik Kapsamý Dýþýnda Kalan Nüfus
410.704 306.902 114.854 104.527 90.592 -----15.600 14.497 14.402 14.210 14.068 12.518 -----1.200 1.066 1.013 900 519 85,3
Adana Ekonomisi
2011
SGK kapsamýnda emekli sandýðý, Bað-Kur, SSK, bakmakla yükümlü olunanlar, 2022 sayýlý yasadan faydalananlar ile yeþil kartlý sayýlarý tablolarda yer almakta olup nüfusa oranlarý özetlendiðinde; 2011 yýlýnda çalýþan nüfus oraný %18,77 olup 2010 yýlýnda %17,28 idi Bunun yanýnda SGK kapsamýnda bakmakla yükümlü tutulanlarýn oraný 2011 yýlýnda %51,98 olup 2010 yýlýnda da ayný oranda idi. Yeþil kartlýlarýn nüfusa oranýnda ise 2010 yýlýnda %15,8 iken 2010 yýlýnda %17,2 idi. Tablo II.2 Sosyal Güvenlik Kapsamýna Dahil olanlarýn Nüfusa Oranlarý (2007-2011)
A ktif ç alýþan kiþi sa yýnýn ora ný %
20 07 16,7
20 08 17 ,5 5
200 9 16 ,33
201 0 17 ,28
2 011 1 8,7 7
SG K kap sa mýnda e mek li kiþi sayýsýnýn ora ný % SG K kap sa mýnda b akm akla yü küm lü tutu lanla rýn oraný % 20 22 Sayýlý ya sa dan ya rarla nanl arýn oraný %
7 ,4
11 ,8 7
12 ,01
12 ,09
1 2,7 5
58,7
51,4
52 ,14
51 ,98
5 1,9 8
1,84
1,99
2,093
2,15
2,10
Y eþil K artlýlarýn ora ný %
16,4
16,1
16,7
17,2
15,8
(Oranlar toplamý yuvarlama nedeniyle 100 ü vermeyebilir)
Kaynak:www.sgk.gov.tr
Grafik II.1'de ise yine sosyal güvenlik kapmasýna dahil olanlarýn 2011 yýlý için grafikte daðýlýmý yer almaktadýr. Grafik II.1 Sosyal Güvenlik Kapsamýna Dahil olanlarýn Nüfusa Oranlarýný (%) 2011
10
2011
Adana Ekonomisi
II.2 Sosyal Güvenlik Kurumu Kapsamýnda Aktif Çalýþan Kiþi Sayýsý Adana ilinde Emekli Sandýðý, Bað-Kur ve SSK kapsamýnda aktif çalýþan kiþi sayýsý 395.819 kiþi olup 2010 yýlýnda aktif çalýþan kiþi sayýsý 360.331 kiþi idi. Aktif çalýþanlarýn %66,2'si 4/a, %18,6'sý 4/b ve %15,2'si 4/c kapsamýnda çalýþmaktadýr. Ýller sýralamasýnda aktif çalýþanlarýn nüfusa göre oranýnda Adana ili%18,8 %17,28 aktif çalýþan oraný ile 55'inci sýradadýr. 2010 yýlýnda %17,28 aktif çalýþan oraný ile 57'inci sýradaydý. Tablo II.3 Sosyal Güvenlik Kapsamýnda Aktif Çalýþan Kiþi Sayýsý (2011)
Sýra
1 2 3 4 5 --53 54 55 56 57 --77 78 79 80 81
Ýller
Tekirdað Ankara Ýstanbul Kocaeli Antalya ---------Aksaray Bayburt Adana Ordu Elazýð ---------Hakkari Þýrnak Muþ Van Aðrý Türkiye Toplam
Sosyal Güvenlik Kapsamýnda Aktif Çalýþan Kiþi Sayýsý (4/c) (4/b) (4/a) Toplam
22.487 36.132 206.035 264.654 368.914 173.213 993.670 1.535.797 295.593 504.874 3.380.995 4.181.462 48.022 44.856 377.035 469.913 55.620 140.059 376.081 571.760 ------------------------12.323 23.931 37.146 73.400 4.695 4.691 5.475 14.861 60.212 73.709 261.898 395.819 22.050 40.139 68.664 130.853 24.800 20.222 55.743 100.765 ------------------------13.964 4.432 9.946 28.342 17.766 6.847 21.850 46.463 12.493 8.522 16.114 37.129 30.424 15.507 43.937 89.868 15.368 11.312 18.740 45.420 2.554.200 3.273.297 11.547.134 17.374.631
Sosyal Güvenlik Kapsamýndaki Aktif Çalýþanlarýn Toplam il Nüfusuna Oraný(%)
31,9 31,4 30,7 29,3 28,0 ------19,4 19,4 18,8 18,3 18,0 ------10,4 10,1 9,0 8,8 8,2
Kaynak:www.sgk.gov.tr
II.3 Emekli Kiþi Sayýsý Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamýnda Adana ilindeki emekli kiþi sayýsý 2011 yýlýnda 268.821 kiþi olup bir önceki yýla göre %6,6 artýþ göstermiþtir. 2010 yýlýnda emekli kiþi sayýsý 252.038 kiþi olup bir önceki yýla göre %1,7 artýþ gerçekleþmiþti. Emeklilerin %63'ü'si 4/a, %21,1'i 4/b ve %15,8'i de 4/c kapsamýndadýr. Bir önceki yýlda %63,1'i 4/a, %20,2'si 4/b ve %16,7'si 4/c kapsamýnda idi. Toplam nüfusa oranlar iller bazýnda incelendiðinde ise; Adana ilinin emeklilerin toplam nüfusa oraný %12,7 olup iller sýralamasýnda bu oran ile 50'inci sýradadýr. 2010 yýlýnda %12,09 oraný ile 48' inci sýrada idi. Emekli nüfus oranýna göre iller sýralamada ilk sýrada %23,7 ile Zonguldak yer almakta olup ardýndan %22,8 ile Bartýn ve %22,3 ile Karabük illeri sýralanmaktadýr.
11
Adana Ekonomisi
2011
Tablo II.4 Sosyal Güvenlik Kapsamýnda Emekli Kiþi Sayýsý (2011) Sosyal Güvenlik Kapsamýnda Aylýk Alan Sýra
Ýller (4/c)
1 Zonguldak 2 Bartýn 3 Karabük 4 Sinop 5 Eskiþehir ----------48 Gümüþhane 49 Yozgat 50 Adana 51 Bayburt 52 Elazýð ----------77 Muþ 78 Þanlýurfa 79 Hakkari 80 Aðrý 81 Þýrnak Türkiye Toplam
Kiþi Sayýsý(*) (4/b) (4/a)
Toplam
10.976 11.931 122.137 145.044 3.362 4.270 35.006 42.638 5.590 6.025 37.300 48.915 8.152 12.774 24.172 45.098 31.753 35.147 91.323 158.223 --------------------2.848 6.275 8.146 17.269 8.634 32.635 18.164 59.433 42.605 56.756 169.460 268.821 866 4.177 4.464 9.507 13.866 11.574 42.895 68.335 --------------------2.722 7.572 4.235 14.529 9.233 20.807 24.332 54.372 4.373 1.981 2.033 8.387 3.080 7.277 5.580 15.937 4.145 3.267 3.093 10.505 1.856.273 2.381.409 5.777.300 10.014.982
Sosyal Güvenlik Kapsamýndaki Emeklilerin Toplam il Nüfusuna Oraný(%)
23,7 22,8 22,3 22,2 20,3 -----13,0 12,8 12,7 12,4 12,2 -----3,5 3,2 3,1 2,9 2,3
Kaynak:www.sgk.gov.tr
II.4 Bakmakla Yükümlü Tutulanlarýn Sayýsý Adana ili SGK kapsamýnda bakmakla yükümlü tutulanlarýn sayýsý 2011 yýlýnda 1.096.236 kiþi olup kiþi olup 2010 yýlýnda bu sayý 1.083.875 kiþi idi. Bir önceki yýla göre bakmakla yükümlü tutulanlarýn sayýsýnda %1,4 artýþ gerçekleþmiþtir. Bakmakla yükümlü tutulanlarýn daðýlýmlarý incelendiðinde %62,9'u 4/a, %24'ü 4/b ve %13'ü de 4/c kapsamýndadýr. 2010 yýlýnda %64,1'i 4/a, %23,4'i 4/b ve %12,5'i 4/c kapsamýnda idi. Bakmakla yükümlü olanlarýn nüfusa göre oranlarýna göre yapýlan iller sýralamasýnda Adana ili %52 ile 18'inci sýrda olup 2010 yýlýnda %52,14 ile 15'inci sýrada idi. Ýlk sýrada %59,9 ile Gaziantep, %58,5 ile Osmaniye ve %56,9 ile Konya illeri sýralanmýþtýr
12
2011
Adana Ekonomisi
Tablo II.5 SGK Kapsamýnda Bakmakla Yükümlü Tutulanlarýn (yararlanýcýlarýn) Sayýsý (2011) S o s y a l G ü v e n lik K a p s a m ýn d a B a k m ak la Y ü k ü m lü T u t u l a n l a r ý n ( Y a r a r l a n ý c ýl a r ý n ) S a y ý s ý S ý ra
Ýlle r ( 4 /c )
(4 / b )
( 4 /a )
T o p la m
S o s y a l G ü v e n lik K a p s a m ýn d a k i b a k m a k la y ü k ü m lü t u t u la n la r ýn il n ü fu s u n a o ra n ý (% )
1 2
G a z ia n te p O s m a n iy e
1 01 .47 0 4 4.84 6
2 6 0 .3 9 1 5 8 .4 7 8
6 8 7.86 5 1 8 0.68 2
1 .0 4 9 .7 2 7 2 8 4 .0 0 6
5 9 ,9 5 8 ,5
3
Konya
1 68 .71 0
4 1 9 .2 1 3
5 7 1.69 6
1 .1 5 9 .6 2 0
5 6 ,9
4 5
A f y o n k a ra h is a r S a k a ry a
6 0.62 6 5 8.79 9
1 2 8 .8 9 0 1 1 8 .1 1 7
1 9 5.72 1 3 0 5.15 6
3 8 5 .2 3 7 4 8 2 .0 7 2
5 5 ,1 5 4 ,3
----16
----K aram an
- ---1 9.97 2
----4 2 .3 9 9
----6 0 .1 4 0
----1 2 2 .5 1 1
----5 2 ,4
17
M u ð la
18 19
Ada na E r z in c a n
20 ----77
5 9.09 4
1 1 9 .7 2 0
2 5 7.38 1
4 3 6 .1 9 6
5 2 ,0
1 43 .94 2 1 9.58 8
2 6 2 .9 1 0 3 9 .5 6 6
6 8 9.38 5 5 2 .6 9 8
1 .0 9 6 .2 3 6 1 1 1 .8 5 1
5 2 ,0 5 2 ,0
M a n is a
8 4.43 5
2 1 2 .9 5 1
3 9 8.85 2
6 9 6 .2 3 8
5 2 ,0
----Van
- ---7 3.79 2
----9 7 .8 7 6
----2 0 7.60 4
----3 7 9 .2 7 2
----3 7 ,1
78 79
T u n c e li B itlis
1 6.79 0 3 2.05 5
6 .0 1 4 4 4 .6 3 0
8.3 48 3 1 .4 5 7
3 1 .1 5 2 1 0 8 .1 4 2
3 6 ,6 3 2 ,1
80
A ð rý
3 3.55 8
5 9 .3 2 4
8 0 .6 4 6
1 7 3 .5 2 9
3 1 ,2
2 7.99 7 5.5 88 .39 9
3 9 .3 9 6 9 . 7 3 5 .4 9 3
6 1 .2 0 2 2 1.0 24 .42 3
1 2 8 .5 9 5 3 6 .3 4 8 . 3 1 6
3 1 ,0
81
M uþ T ü r k iy e T o p la m
II.5 2022 Sayýlý yasadan Yararlananlar ile Yeþil Kartlý Sayýsý Adana ili Sosyal Güvenlik Kapsamýnda Bakmakla Yükümlü Tutulanlarýn (Yararlanýcýlarýn) sayýsý 44.384 kiþi olup 2010 yýlýnda 44.894 kiþi olup bir önceki yýla göre %1,1 azalýþ gerçekleþmiþtir. Bir önceki yýl ise %4 artýþ gerçekleþmiþti. Bakmakla Yükümlü Tutulanlarýn (Yararlanýcýlarýn) oranýnda Adana ili %2,1 ile 52'inci sýrada yer almýþtýr. Bir önceki yýl %2,15 ile 51'inci sýrada idi. Ýlk sýrada %6,1 ile Ardahan yer almakta olup ardýndan %5,7 ile Tunceli ve %4,7 ile Çorum illeri sýralamaktadýr. Yeþil Kartlý sayýsý bakýmýndan ise Adana ilinde toplam 333.719 kiþi olup toplam nüfusa oranda %15,8 ile iller sýralamasýnda 26'ýncý sýrdadýr. 2010 yýlýnda 358.957 kiþi ve %17,21 nüfusa oran ile 28'inci sýrda yer almýþtý. Bir önceki yýla göre Yeþil kartlý sayýsýnda %7 azalýþ gerçekleþmiþ olup 2010 yýlýnda bir önceki yýla göre %4,3 artýþ gerçekleþmiþti. Yeþil kartlý sayýlarýnýn nüfusa oranýnda iller sýralamasýnda ilk sýralarda %52,4 ile Aðrý, yer almakta olup ardýndan %48,1 ile Van ve %47,6 ile Þýrnak illeri sýralanmýþtýr.
13
Adana Ekonomisi
2011
Tablo II.6 2022 sayýlý yasadan yararlananlar ile Yeþil Kartlý Sayýsý (2011)
Sýralama
Ýller
2022 sayýlý yasadan yararlananlarýn sayýsý
2022 sayýlý yasadan yararlananlarýn il nüfusuna oraný (%)
YEÞÝL KARTLI
Yeþil Kartlýlarýn Nüfusa Oraný %
SAYISI Sýralama
Ýller
1
Ardahan
6.566
6,1
1
Aðrý
291.207
52,4
2
Tunceli
4.868
5,7
2
Van
491.627
48,1
3
Çorum
25.347
4,7
3
Þýrnak
218.178
47,6
4
Bingöl
11.828
4,5
4
Bitlis
158.696
47,1
5
Sinop
9.080
4,5
5
Muþ
195.217
47,1
-----
-----
-----
-----
-----
-----
50
Edirne
8.511
2,1
24
Malatya
51
Manisa
28.242
2,1
25
52
Adana
44.384
2,1
26
53
Aksaray
7.875
2,1
27
Elazýð
54
Uþak
6.883
2,0
28
Ordu
-----
-----
-----
-----
-----
-----
77
Zonguldak
6.267
1,0
77
Bursa
78
Eskiþehir
7.461
1,0
78
79
Kocaeli
13.180
0,8
80
Ankara
38.598
81
Ýstanbul
86.342
-----
-----
122.939
16,2
Yozgat
75.349
16,2
Adana
333.719
15,8
87.714
15,7
111.437
15,6
-----
-----
101.893
3,8
Bolu
10.296
3,7
79
Kocaeli
50.918
3,2
0,8
80
Ankara
146.446
3,0
0,6
81
Ýstanbul
327.689
2,4
Kaynak:www.sgk.gov.tr
II.6Adana Ýli Ýþyeri Sayýsý ve Zorunlu Sigortalýlarýn Daðýlýmý Adana ilinde iþ yerinde çalýþtýrýlan sigortalý sayýsýna göre iþyeri sayýsý daðýlýmý tablosunda 33.351 iþ yerinin %37,8'i 1 kiþiden oluþan iþyerinden oluþmaktadýr. Ardýndan %27,7'si 2-3 kiþiden oluþan iþyerlerinden oluþmuþtur. Bir önceki yýla göre bakýldýðýnda 2010 yýlýnda toplam iþyeri sayýsý 29.400 olup buna göre 2011 yýlýnda %13,4 artýþ gerçekleþmiþtir. Tablo II.7 Ýþ Yerinde Çalýþtýrýlan Sigortalý Sayýsýna Göre Ýþ Yeri Sayýsý (2011) 1 Kiþi 2011 Yýlý 2010 Yýlý
2-3 Kiþi
4-6 Kiþi
7-9 Kiþi
10-19 Kiþi
20-29 Kiþi
30-49 Kiþi
50-99 Kiþi
100-249 Kiþi
250-499 Kiþi
500-749 Kiþi
750-999 Kiþi
1000+ Kiþi
2.182
2.195
790
761
377
186
51
17
3
3
33.351
Toplam
Ýþ yeri Sayýsý
12.607 9.233
4.946
Ýþ yeri Sayýsý Daðýlýmý % Ýþyer i Sayýsý Ýþ yeri Sayýsý Daðýlýmý %
37,80 27,68
14,83
6,54
6,58
2,37
2,28
1,13
0,56
0,15
0,05
0,01
0,01
100,00
11.116
8.292
4.181
1.904
1.983
697
685
313
163
46
14
3
3
29.400
37,8
27,7
14,8
6,5
6,6
2,4
2,3
1,1
0,6
0,2
0,1
0,01
0,01
100,00
Kaynak:www.sgk.gov.tr
14
2011
Adana Ekonomisi
Grafik II.2 Yýllara Göre Zorunlu Sigortalý Ýþ Yeri Sayýsý (2000-2010)
Tablo II.8 incelendiðinde 2011 yýlýnda iþ yeri sayýsýna göre iller sýralamasýnda Adan ili 33.351 iþyeri ile 8'inci sýradýr. 2010 yýlýnda iþyeri sayýsýna göre yapýlan sýralamada Adana ilinin 29.400 iþyeri ile yine 8.inci sýrada idi. Ýller sýralamasýnda ilk sýrada 414.656 iþyeri ile Ýstanbul ili ilk sýradadýr. Ardýndan 113.342 iþyeri ile Ankara ve 102.515 iþyeri ile Ýzmir illeri sýralanmaktadýr. ÝL SI RA L A M AS I
ÝL LE R
201 0 Y ILI
ÝL LE R
T o plam
Ý STA NB UL 1 A N KA RA 2 Ý ZM Ý R 3 B URSA 4 A N TA LY A 5 K O N YA 6 K O C A EL Ý 7 A D A NA 8 M ER SÝN 9 M UÐ LA 10 Kaynak:www.sgk.gov.tr
38 4 .8 0 2 10 6 .0 3 7 94 . 78 5 53 . 63 6 48 . 88 6 31 . 66 5 31 . 55 4 29 . 40 0 26 . 10 5 25 . 67 4
20 11 YILI T o plam
ÝSTA N BU L
414 .656
A N KA R A
113 .342
ÝZM ÝR
102 .515
B U R SA
58 .631
A N TALY A
54 .230
K ON Y A
35 .137
K OC A ELÝ
34 .224
A D AN A
33 .351
M E R SÝN
29 .220
M U Ð LA
27 .627
Sosyal Güvenlik Kurumu verilerine göre 2011 yýlýnda Adana ilinde toplam 33.351 iþyerinde 242.914 zorunlu sigortalý çalýþmakta olup ortalama günlük kazancýn ise 44,20 TL olduðu tespit edilmiþtir. Türkiye'deki toplam iþ yeri sayýsýnýn %2,1'i ile zorunlu sigortalý sayýsýnýn %2,3'ü Adana ilindedir. Türkiye geneli ortalama kazanç ise 46,41 TL'dir.
15
Adana Ekonomisi
2011
Bir önceki yýl verileri ile karþýlaþtýrýldýðýnda ise 2011 yýlýnda iþyeri sayýsýnda %13,4, zorunlu sigortalý sayýsýnda %14,6 ve günlük ortalama kazançta %5,8 artýþ gerçekleþmiþtir. 2010 yýlýnda iþyeri sayýsýnda %10,6, zorunlu sigortalý sayýsýnda %10,2 ve günlük ortalama kazançta da %6,8 artýþ gerçekleþmiþti. Tablo II.9 Adana Ýli Ýþ Yeri Ve Zorunlu Sigortalý Sayýsý Ýle Ortalama Günlük Kazanç
Y ýlla r
2 01 0 D aim i
2 5 .8 2 2
2 9 .4 6 1
3 .5 7 8
3 .8 9 0
547
594
Ö ze l
2 8 .8 5 3
3 2 .7 5 7
T o p l am
2 9 .4 0 0
3 3 .3 5 1
16 2 .1 8 5
18 5 .7 8 3
M ev s im lik
4 9 .7 5 1
5 7 .1 3 1
Ka mu
1 8 .0 8 9
1 7 .9 8 0
19 3 .8 4 7
22 4 .9 3 4
E r kek
16 7 .4 1 9
19 2 .0 6 3
K a d ýn
4 4 .5 1 7
5 0 .8 5 1
2 1 1 .9 3 6
2 4 2 .9 1 4
D aim i
4 4 ,0 2
4 6 ,0 2
M ev s im lik
3 3 ,6 7
3 7 ,5 8
Ka mu
7 8 ,7 5
7 8 ,9 8
Ö ze l
3 8 ,4 2
4 1 ,5 3
E r kek
4 2 ,2 1
4 4 ,9 6
K a d ýn
4 0 ,1
4 1 ,2 9
4 1 ,7 7
4 4 ,2 0
M ev s im lik Ý þye r i Sa yýs ý
Ka mu
D aim i
Z o r u n lu S igo r t alý Say ýsý Ö ze l
T o p l am
O rt a lam a G ü n l ü k Kaz an ç
2 01 1
T o p l am Kaynak:www.sgk.gov.tr
16
2011
Adana Ekonomisi
III. EÐÝTÝM III.1 Okul, Þube, Öðretmen ve Derslik Baþýna Düþen Öðrenci Sayýsý Tablo III.1' de Okul, þube, öðretmen ve derslik baþýna düþen öðrenci sayýlarý Türkiye ortalamasý ile karþýlaþtýrýlmýþtýr. Okul baþýna düþen öðrenci sayýlarýnda Adana Türkiye ortalamasýnýn üzeride görülmektedir. 2011-2012 dönemi Ýlköðretimde okul baþýna düþen öðrenci sayýsý Türkiye'de ortalama 323 öðrenci iken Adana'da 437 öðrencidir. Ayný þekilde ortaöðretim toplamýnda da okul baþýna düþen öðrenci sayýsý Türkiye'de 395 iken Adana'da 514 öðrencidir. Ortaöðretimde Türkiye ortalamasý 476 olup Adana'da 587, Mesleki ve teknik öðretimde de okul baþýna öðrenci sayýsý Türkiye ortalamasý 333 iken Adana ortalamasý 423 öðrencidir. Öðretmen baþýna düþen öðrenci sayýsýnda ise Adana ortalamasýnýn Türkiye ortalamasýna yakýn olduðu görülmektedir. Diðer yandan 2011-2012 öðretim dönemi öðrenci ortalamasý bir önceki döneme göre karþýlaþtýrýldýðýnda Adana ilinde okul baþýna düþen ortalama öðrenci sayýsýnda ilköðretimde %2,2, ortaöðretimde ise %7,7 azalýþ gerçekleþmiþtir.
Tablo III.1 Eðitim Seviyesine Göre Okul, Þube, Öðretmen ve Derslik Baþýna Düþen Öðrenci Sayýsý (2010-2011-2011-2012) Ortaöðretim(1) Glköðretim(1) Toplam
Genel
Mesleki ve teknik
Okul
Þube
Öðretmen
Derslik
Okul
Þube
Öðretmen
Derslik
Okul
Þube
Öðretmen
Derslik
Okul
Þube
Öðretmen
Derslik
20112012
Türkiye Adana
323 437
25 27
20 22
30 37
395 514
26 28
16 17
31 36
476 587
26 27
16 18
28 32
333 423
26 28
16 16
35 45
20102011
Türkiye Adana
322 447
25 28
21 23
31 38
428 556
27 30
18 19
34 40
519 625
27 30
18 20
31 36
335 465
27 30
18 18
38 49
% Deðiþim
Türkiye Adana
0,3 -2,2
0,0 -3,6
-4,8 -4,3
-3,2 -2,6
-7,7 -7,6
-3,7 -6,7
-11,1 -10,5
-8,8 -10,0
-8,3 -6,1
-3,7 -10,0
-11,1 -10,0
-9,7 -11,1
-0,6 -9,0
-3,7 -6,7
-11,1 -11,1
-7,9 -8,2
*Açýk ilköðretim ve açýköðretim lisesi öðrencisi kapsanmamýþtýr. Toplam öðretmen, kadrolu ve sözleþmeli öðretmenleri kapsar.
Kaynak : www.meb.gov.tr
17
Adana Ekonomisi
2011
III.2 Okul Öncesi Öðretim 2011-2012 döneminde okul öncesi öðretimde okul sayýsýnda %7,3, þube sayýsýnda %15,3, öðrenci sayýsýnda %12,2 ve öðretmen sayýsýnda da %12,3 artýþ gerçekleþmiþ olup 2010-2011 döneminde okul öncesi öðretimde okul sayýsýnda %1, þube sayýsýnda %6,6, öðrenci sayýsýnda %9,45 ve öðretmen sayýsýnda da %3,3 artýþ gerçekleþmiþti. Tablo III.2 Okul Öncesi Okul,Þube, Öðrenci ve Öðretmen Sayýlarý Okul Öncesi (2011-2012) Öðrenci Toplam
Öðretmen(1)
Okul
Þube
Erkek
Kadýn
Toplam
Toplam
606
1.512
Erkek
Kadýn
29.426
15.471
13.955
1.356
70
1.286
Þehir
424
1.317
Köy
182
195
26.388
13.886
12.502
1.233
63
1.170
123
7
116
Okul
Þube
Toplam
Erkek
Kadýn
Toplam
Erkek
Kadýn
Toplam
565
1.311
26.224
13.775
12.449
979
50
929
Þehir
399
1.136
23.395
12.292
11.103
855
45
810
Köy
166
175
2.829
1.483
1.346
124
5
119
Toplam % Deðiþim
7,3
15,3
12,2
12,3
12,1
38,5
40,0
38,4
1.585 1.453 3.038 Okul Öncesi (2010-2011) Öðrenci
Kaynak : www.meb.gov.tr
Öðretmen(1)
(1) Kadrolu ve sözleþmeli öðretmenleri kapsar.
III.3 Ýlköðretim 2011-2012 eðitim döneminde ilköðretimde okul sayýsýnda %0,1, þube sayýsýnda %1,9 ve toplam öðrenci sayýsýnda %0,3 azalýþ, öðretmen sayýsýnda da %3,3 artýþ gerçekleþmiþtir. 2010-2011 eðitim döneminde ilköðretimde okul sayýsýnda %1,51 azalýþ, þube sayýsýnda %1,82 artýþ gerçekleþmiþ olup toplam öðrenci sayýsýnda ise %1,81 azalýþ, öðretmen sayýsýnda da %5,63 artýþ gerçekleþmiþti.
Tablo III.3 Ýlköðretim Okul,Þube, Öðrenci, Öðretmen ve Derslik Sayýlarý Ýlk Öðretim (2011-2012) Öðrenci Okul
Þube
Toplam
Öðretmen(1)
Erkek
Kadýn
Toplam
Erkek
Kadýn
Derslik
Toplam
718
11.591
328.816
169.123
159.693
14.406
6.158
8.248 8.563
Þehir
357
9.477
297.878
153.325
144.553
12.788
5.333
7.455 6.903
Köy
361
2.114
30.938
15.798
15.140
1.618
825
793 1.660
Ýlk Öðretim (2010-2011) Öðrenci Okul
Þube
Toplam
Öðretmen(1)
Erkek
Kadýn
Toplam
Erkek
Kadýn
Derslik
Toplam
717
11.372
327.722
168.221
159.501
13.950
6.055
7.895 8.382
Þehir
351
9.297
296.202
152.051
144.151
12.350
5.256
7.094 6.767
Köy
366
2.075
31.520
16.170
15.350
1.600
799
801 1.615
Toplam % Deðiþim
0,1
1,9
0,3
0,5
0,1
3,3
1,7
4,5 2,2
Kaynak : www.meb.gov.tr
18
2011
Adana Ekonomisi
Tablo III.4 Ortaöðretim Genel Öðrenci, Öðretmen ve Derslik Sayýlarý Ortaöðretim (Genel ve Mesleki Teknik)(2011-2012) Öðrenci
Öðretmen(1) Derslik
Okul
Þube
Toplam
230
4.280
142.343
75.628
66.715
6.884
3.943
2.941 3.290
Þehir
218
4.190
140.386
74.381
66.005
2.894
3.870
2.894 3.161
12
90
1.957
1.247
710
120
73
Köy
Toplam
Erkek
Kadýn
Toplam
Erkek
Kadýn
47 129
Ortaöðretim.(Genel.ve.Mesleki.Teknik)(2010-2011) Öðrenci.
Öðretmen(1) Derslik
Okul.
Þube.
Toplam
Erkek
Kadýn
Toplam
Erkek
Kadýn
Toplam
225
4.194
144.472
78.432
66.040
6.475
3.755
2.720 3.105
Þehir
214
4.100
142.571
77.236
65.335
6.365
3.682
2.683 3.003
Köy
11
94
1.901
1.196
705
110
73
37 102
Toplam % Deðiþim
2,2
2,1
-1,5
-3,6
1,0
6,3
5,0
8,1 6,0
III.4 Ortaöðretim (GenelMesleki ve Teknik) Ortaöðretim genel ve mesleki teknik bölümleri toplamýnda; 2011-2012 döneminde okul sayýsýnda %2,2, þube sayýsýnda %2,1 artýþ, öðrenci sayýsýnda ise %1,5 azalýþ gerçekleþmiþ olup, öðretmen sayýsýnda da %6,3 ve derslik sayýsýnda da %6 artýþ gerçekleþmiþtir. 2010-2011 döneminde okul sayýsý ayný kalmýþ olup, þube sayýsýnda %3,5, öðrenci sayýsýnda %10,9, öðretmen sayýsýnda %14,7 ve derslik sayýsýnda da %8 artýþ gerçekleþmiþti.
III.5 Yüksek Öðretim
Çukurova Üniversitesi, akademik birimleri, 13 Fakülte, 4 Yüksekokul, 9 Meslek Yüksekokulu, 1 Devlet Konservatuarý ve 3 Enstitüden oluþmaktadýr. 2009 - 2010 Yýlý Fiili Akademik Personel Durumu, Öðrenci Sayýsý Tablo III.5 ve III.6' da yer almaktadýr. Üniversite bünyesinde öðretim kadrosunda toplam 1.720 akademik personel bulunmaktadýr. Akademik personelin %20'si profesör, %8'i doçent, %14'ü yardýmcý doçent ve %36'sý ise araþtýrma görevlisinden oluþmakta olup, %22'si öðretim görevlisi, uzman ve okutman kadrosundan oluþmaktadýr. Tablo III.5 Çukurova Üniversitesi Akademik Personel Daðýlýmý (2010-2011) Ünvaný Kiþi Sayýsý Prof. 350 Doç. 130 Y.doç. 245 Öðr.grv. 202 Okutman 109 Uzman 66 Arþ.grv. 618 Toplam 1720 Kaynak :ÖSYM
19
Adana Ekonomisi
2011
Tablo III.6 Çukurova Üniversitesi Bölümlere Göre Öðrenci Sayýsý (2010-2011) YENÝ KAYIT TOPLAM ÖÐRENCÝ SAYISI BÖLÜMLER Üniversitede 2010-2011 öðretim döneminde Toplam Kadýn Erkek Toplam Kadýn Erkek TOPLAM 9.859 4.326 5.533 33.070 14.834 18.236 33.070 öðrenci eðitim görmektedir. Öðrencilerin 216 99 117 1.115 488 627 %68'i fakültelerde, %32'si ise yüksek okullarda 63 32 31 235 107 128 935 507 428 3.546 1.880 1.666 kayýtlýdýr. 1.281 838 443 4.962 3.261 1.701 TIP F.
DÝÞ HEKÝMLÝÐÝ F.
FEN-EDEBÝYAT F. EÐÝTÝM F.
GÜZEL SANATLAR F.
89
65
24
299
195
HUKUK F.
77
42
35
170
95
75
103
53
50
294
158
136
ÝLAHÝYAT F.
104
988
547
441
4.064
2.119
1.945
1.241
322
919
5.235
1.366
3.869
449
190
259
2.033
878
1.155
88
28
60
532
194
338
207
123
84
735
578
157
POZANTI MYO.
94
46
48
150
70
80
YUMURTALIK MYO.
54
21
33
143
47
96
CEYHAN MYO.
668
223
445
1.408
443
965
KARAÝSALI MYO.
195
61
134
482
161
321
93
43
50
342
140
202
ÝKT.VE ÝDR.BÝL.F. MÜH.-MÝMARLIK F. ZÝRAAT F. SU ÜRÜNLERÝ F. ADANA SAÐLIK YO.
KARATAÞ T.ÝÞL.VE OTEL.YO.
24
12
12
123
63
60
SAÐLIK HÝZ.MYO.
310
191
119
618
395
223
TEKNÝK BÝL.MYO.
130
33
97
130
33
97
ADANA MYO.
1.808
548
1.260
4.367
1.358
3.009
KOZAN MYO.
510
189
321
1.154
417
737
BEDEN EÐT.VE SPOR YO.
154
60
94
750
270
480
82
53
29
183
118
65
DEVLET KONSERVATUVARI
CEYHAN SAÐLIK HÝZMETLERÝ MYO.
Kaynak:www.osym.gov.tr
III.6 ÖSYM Sonuçlarý ÖSYM verilerine göre Adana ilinde 2011 yýlýnda 62.442 aday sýnava girmiþ olup sýnava giren adaylarýn iller sýralamasýnda Adana ili 4. Sýradadýr. 2010 yýlýnda 55.789 öðrenci sýnava girmiþ olup iller bazýnda sýnava giren toplam aday sayýsýnda da 4. sýrada da idi. 2011 yýlýnda sýnava giren adaylarýn 10.954'ü üniversitelerin lisans bölümlerine yerleþmiþ olup iller sýralamasýnda 5'inci sýrada yer almýþtýr. 10.541'i lisans programýna yerleþmiþ ve lisans programýna yerleþen adaylar sýralamasýnda adana ili 4. Sýrada yer almýþtý.
Tablo III.1.7 2010-2011 Yýllarý ÖSS Baþarý Durumu Sýnava giren adaylarýn baþarý oranlarý incelendiðinde 62.442 öðrenciden %17,6' sý lisans Önlisans AÖF Toplam programlarýna yerleþmiþ olup baþarý oranlarýna Sýnavsýz YGS Ýle göre iller sýralamasýnda 51'inci sýrada yer almýþtýr. 3.318 3.546 6.564 23.969 Üniversitelerin lisans-önlisans veya açýköðretim 6.sýra 4.sýra 4.sýra 5.sýra fakültelerinin herhangi birine yerleþenlerin oraný %42,9 ise %39,8 olup iller sýralamasýnda 62'inci sýradadýr. 62. sýra 2010 yýlýnda %42,9 ile 62. Sýrada yer almýþtý. 13,8 14,8 27,4 100 Üniversiteye yerleþen adaylarýn %44,1'i lisans 3.784 3.850 6.263 24.851 programýna, %30,7'si önlisans ve %25,2si de Açýk 4. Sýra 6. Sýra 4. Sýra 5. Sýra Öðretim Fakültesi bölümlerine yerleþmiþtir. %39,8 62.Sýra 2010 yýlýnda üniversiteye yerleþen 25.334 15,2 15,5 25,2 100,0 öðrencinin %36'sý lisans, %31'i önlisans ve Kaynak:www.osym.gov.tr %33'üde açýk öðretim bölümlerine yerleþmiþti. Yerleþen
Yýllar
2010
Ýl Adý
ÖSYS'ye Baþvuran Lisans
ADANA
55.789
Aday Sayýlarýna Göre Ýller Sýralamasý
4. sýra
Sýnava Giren Adaylarýn Baþarý Oranýna Göre Ýller Sýralamasý %
Aday Sayýlarýna Göre Ýller Sýralamasý 2011
Sýnava Giren Adaylarýn Baþarý Oranýna Göre Ýller Sýralamasý % Yerleþen adaylarýn daðýlýmý %
5. sýra %18,9 42. sýra
Yerleþen adaylarýn daðýlýmý % ADANA
10.541
44 62.442 4.Sýra
10.954 5. Sýra %17,6 51.Sýra 44,1
20
2011
Adana Ekonomisi
IV. SAÐLIK Adana ilinde 2011 verilerine göre toplam 3.858 doktor bulunmaktadýr. Doktorlarýn %46'sý uzman, %26'sý pratisyen, %12'si asistan ve %16'sý diþ tabibi olarak görev yapmaktadýr. Alaný Doktor Sayýsý Uzman Dr. 1.790 Pratisyen Dr 1.006 Asistan 451 Diþ Tabibi 611 Toplam 3.858 Kaynak : Adana Valiliði (www.adana.gov.tr)
%Daðýlým 46 26 12 16 100
Saðlýk personelinin illere göre daðýlýmýna bakýldýðýnda Adana ili toplam doktor sayýsýna göre 5'ici sýradadýr.
Ýller Sýralamasý
Ýl Türkiye Topl.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Ýstanbul Ankara Ýzmir Bursa Adana Antalya Konya Kocaeli Ýçel Samsun
Kaynak: TÜIK
21
Uzman Hekim 63.563 14.437 8.540 4.708 1.945 1.872 1.845 1.515 1.255 1.201 1.093
Pratisyen Hekim 38.818 5.845 3.331 2.131 1.219 1.021 1.012 1.059 754 778 631
Asistan Hekim 21.066 5.379 4.712 1.934 581 463 456 485 286 257 481
Toplam Hekim 123.447 25.661 16.583 8.773 3.745 3.356 3.313 3.059 2.295 2.236 2.205
Diþ Hekimi 21.432 5.385 2.553 1.760 747 540 786 466 456 369 428
Eczacý 26.506 5.044 3.423 1.848 894 664 958 689 435 550 435
Saðlýk Memuru 94.443 12.130 8.399 4.535 2.779 2.698 2.468 3.030 1.885 1.698 1.886
Hemþire
Ebe
114.772 17.923 15.363 7.036 3.893 2.983 3.067 2.592 2.441 2.286 2.290
50.343 5.427 3.046 2.539 1.724 1.259 1.531 1.352 1.070 1.441 897
Adana Ekonomisi
2011
Türkiye Ýstatistik Kurumu verilerine göre Adana ilinde 2010 yýlýnda özel, devlet ve üniversiteye ait olan toplam 25 hastane bulunmaktadýr. Hastane sayýsýna göre iller sýralamasýnda Adana ili 11'inci sýrada yer almaktadýr.
* Kurum Sayýsýna Göre Sýralý Kaynak: TÜÝK
Yatak sayýsýna göre iller sýralamasýnda ise 25 hastaneye ait toplam 5.918 yatay sayýsý ile iller sýralamasýnda 6'ýncý sýradadýr.
22
2011
Adana Ekonomisi
V. TURÝZM V.1 Otel-Yatak ve Konaklayan-Giren-Çýkan Turist Sayýsý Adana ili turizm istatistikleri Ýl Kültür ve Turizm Müdürlüðü'nden elde edilen verilere göre derlenerek elde edilmiþtir. Adana ilindeki turizm yatýrým belgeli toplam 29 otele ait yatak sayýsý 4.187 adettir. 2010 yýlýnda 28 otele ait yatak sayýsý 3661 adet idi. Ýldeki toplam 29 otelin ise 3'ü beþ yýldýzlý, 7'si dört yýldýzlý otel, 5'i üç yýldýzlý,6'sý iki yýldýzlý, 4'ü motel, 2'si butik, 1'i apart ve 1'i de özel belgelidir. Restorant olarak ise müstakil eðlence tesisi 1 adettir. Tablo V.1 Yýllara Göre Konaklayan-Giren-Çýkan Turist Sayýsý YILLAR 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Konaklayan Turist Sayýsý Yerli Yabancý 279.993 53.350 360.003 80.350 384.906 69.377 386.150 55.649 390.678 57.584 365.453 65.458 419.344 75.343 431.882 83.561
Toplam 333.878 440.353 454.283 441.799 448.262 430.911 494.687 515.443
Giren Turist Sayýsý Yerli 158.874 174.070 170.088 239.778 209.995 173.252 165.370 222.420
Kaynak : Turizm Ýl Müdürlüðü
2011 yýlý konaklayan turist sayýsý incelendiðinde ise bir önceki yýla göre %2,9 artýþ gerçekleþmiþtir. Konaklayan turistlerin %84'ü yerli olup %26'sý yabancý turistlerden oluþmaktadýr. Grafikte görüldüðü üzere Konaklayan, giren ve çýkan turist sayýlarýna bakýldýðýnda konaklama sayýlarýnýn daha fazla olduðu görülmektedir.
23
Yab ancý 124.606 129.475 81.073 117.117 110.347 103.350 81.999 103.194
Toplam 283.480 304.545 251.161 356.895 320.342 276.602 247.369 325.614
Çýkan Turist Sayýsý Yerli 179.952 192.631 180.243 236.214 210.911 168.106 166.655 215.558
Yabancý 143.392 161.983 81.571 119.822 114.820 106.108 83.750 99.940
Toplam 323.344 354.614 261.764 356.036 325.731 274.214 250.405 315.498
Grafik V.I Yýllara Göre Konaklayan-Giren-Çýkan Turist Sayýsý Grafiði (2011)
Adana Ekonomisi
2011
Tablo V.2 2011 Yýlý Konaklayan Kiþi Sayýsý
YA TAK SAYISI
YILDIZLI OT EL 5 Yýldýzlý Otel 4 Yýld ýzlý Otel 3 Yýldýzlý Otel 2 Yýldýzlý Otel M o tel
ADED Ý 3 7 5 6 4
1.214 1.216 609
B utik O tel A par t O tel Ö zel B elge li O tel
2 1 1
TOPL AM
29
K ONAKL AYAN K ÝÞ Ý SAYISI YE RL Ý
YAB A NCI
TO PL AM
19 6 48 24
1 37.603 1 24.323 70.148 70.854 1.037 19.899 5.988 2.030
3 9.5 28 1 6.0 80 1 2.2 22 9.1 66 0 4.1 54 1.1 25 1.2 86
177.131 140.403 82.370 80.020 1.037 24.053 7.113 3.316
4.1 87
43 1.8 82
83 .56 1
51 5.4 43
63 0 25 0
Kaynak : Turizm Ýl Müdürlüðü
Tablo V.3 Turizm Ýþletmesi Belgeli Tesisler Tesis ve Yatak Sayýsý ile Seyahat Acenteleri Sayýsý (2011)
OTELLER
OTEL SAYISI
YATAK SAYILARI
5 Yýldýzlý 4 Yýldýzlý 3 Yýldýzlý 2 Yýldýzlý Motel Butik Otel Müst. Apart Otel Özel Belgeli Otel TOPLAM :
3 6+1=7 4+1=5 6 4 2 1 1 27+2=29
1.214 1.046+170=1.216 385+224=609 630 250 196 48 24 3.793+394=4.187
RESTAURANTLAR MÜSTAKÝL EÐL.TES GÜNÜBÝRLÝK TESÝS YATIRIM BELGELÝ TESÝS A Grubu Seyahat Acentasý B Grubu “ “ C Grubu “ “ TOPLAM
11 1 1 22 95 0 8 103
Kaynak : Turizm Ýl Müdürlüðü
24
2011
Adana Ekonomisi
VI. ULAÞTIRMA VI.1 Kara Ulaþtýrma Karayollarý Genel Müdürlüðü verilerine göre Adana ili toplam asfalt yol uzunluðu 815 km, bölünmüþ yol uzunluðu 207 km olup bir önceki yýl 169 km. idi. Tablo VI.1 Adana Ýli Devlet Ve Ýl Yollarýnýn Satýh Cinslerine Göre Uzunluklarý-km.(2011)
ASFALT YOLLAR ASFALT SATHÝ TOPLAM BETONU KAPLAMA 133 680 813
PARKE
STABÝLÝZE
TOPRAK
1
10
99
GEÇÝT TOPLAM BÖLÜNMÜÞ V ERMEZ UZUNLUK YOL 29 952 207,1
Kaynak : Karayollarý Genel Müdürlüðü (www.kgm.gov.tr)
Adana ilinde 2011 yýlýnda 480.321 motorlu kara taþýtý bulunmaktadýr. 2010 yýlýnda toplam 448.353 motorlu kara taþýtý mevcuttu. Bu taþýtlarýn %45'i otomobil, %24'ü motosiklet taþýtlarýndan aðýrlýklý olarak oluþmaktadýr. 2011 yýlý motorlu kara taþýtlarýnýn bir önceki yýla göre artýþ oranlarýna bakýldýðýnda ise en fazla artýþ %9,3 ile otomobilde ardýndan %5,3 artýþ ile otobüste gerçekleþmiþtir. Tablo VI.2 Adana Motorlu Kara Taþýtlarý Sayýlarý
VI.2 Demiryolu
Yýllar
Toplam
% Deðiþim
Otomobil
Minibüs
Otobüs
Kamyonet
Kamyon
Motosiklet
Özel Amaçlý Taþýtlar
Traktör
148.480 8.015 3.267 43.247 15.291 71.689 587 37.968 Adana'ya ilk demiryolu hattý 2005 328.544 2006 360.896 9,8 156.865 8.348 3.592 48.826 15.995 88.527 746 37.997 1 8 8 6 y ý l ý n d a k u r u l m u þ t u r. 2007 381.926 5,8 164.178 8.704 3.923 54.049 16.413 95.364 915 38.380 6 173.316 8.906 4.324 58.889 16.759 102.540 872 39.206 G ü n ü m ü z d e A d a n a - M e r s i n 2008 404.812 2009 423.496 4,6 182.393 8.751 4.347 63.000 16.555 108.074 831 39.545 arasýndaki bu hatta hýzlý trenler 2010 448.353 5,9 196.083 8.673 4.577 68.304 16.905 112.221 805 40.785 çalýþmakta olup, Adana Tren Gar'ý 2011 480.321 7,1 214.384 8.693 4.819 74.667 17.129 117.132 733 42.764 9,3 0,2 5,3 9,3 1,3 4,4 -8,9 4,9 Türkiye'de uluslar arasý taþýmacýlýk 2011/2010 % Deðiþim 44,6 1,8 1,0 15,5 3,6 24,4 0,2 8,9 % Daðýlýmý yapýlabilen Gar'lar arasýnda yer Kaynak :Türkiye Ýstatistik Kurumu almaktadýr. Diðer yandan bölgemiz ticareti açýsýndan için önemli bir merkez olarak ta TCDD tarafýndan Türkiye'de 12 noktada kurulacak olan Lojistik Merkezlerden bir tanesi'nin Yenice kurulacak olmasýdýr. Bu merkezler karayolu, demiryolu, denizyolu ve yerine göre havayolu eriþimi ile kombine taþýmacýlýk imkanlarýnýn olduðu, farklý iþletici ve taþýyýcýlarla ulusal ve uluslararasý, yük taþýmacýlýðý, daðýtýmý, depolama ve diðer tüm hizmetlerin yapýldýðý alanlar olarak hizmet verecektir olup bölgemize büyük yarar saðlayacaðý kaçýnýlmazdýr.
25
Adana Ekonomisi
Toplam
2011
2011 Gelen Giden 1.865.048 1.953.951
2012 Gelen Giden 3.804.000 3.804.000
2011 Yýlý Giden Yurt Ýçi Yurt Dýþý Toplam
Vagon 5.981 2.212 8.193
Ton 257.470 73.180 330.650
2012 Yýlý Gelen Giden Gelen Vagon Ton Vagon Ton Vagon Ton 4.103 184.193 4.663 163.970 3.016 113.694 297 8.317 1.257 34.415 60 1.694 4.400 192.510 5.920 199.385 3.076 115.388
Kaynak :TCDD 6.Bölge Müdürlüðü
VI.3 Havalimaný Adana Havalimaný sivil ve askeri hava ulaþýmýna 1937 yýlýnda açýlmýþ olup, 1956 yýlýndan itibaren uluslararasý seferlere açýk bulunmaktadýr. Adana Havalimaný 30 Ekim 1993 tarihinden itibaren 24 saat kesintisiz iç ve dýþ hat yolcu ve kargo trafiðine hizmet vermektedir. 29 Kasým 1995 tarihi itibari ile Havalimaný statüsünde hizmet vermektedir
26
2011
Adana Ekonomisi
Adana Havalimaný iç hatlar, dýþ hatlar ve kargo terminali mevcuttur. Ýç Hatlar Terminali 1984 yýlýnda hizmete girmiþtir. Ýç hat terminal toplam alaný: 2911m2, giden yolcu salonu: 655 m2'dir. Dýþ hatlar terminali 1997 yýlýnda hizmete girmiþtir. Terminal toplam alaný: 6150 m2, giden yolcu salonu : 1215 m2'dir. Kargo Terminali ise 1993 yýlýnda hizmete girmiþtir. Kargo terminali toplam kapalý alaný 10 500 m2 dir. Gümrük geçici depolama alaný 1167 m2, export ambarý 3500 m2 dir.
ADANA HAVALÝMANI Özet Bilgiler Havaalaný Tipi
Sivil
Ýntifa
DHMÝ
Þehre Uzaklýk
3,5 kilometre
Ulaþým
Otobüs, Servis, Taksi
Yükseklik ( AMSL )
65 FT (19.74M)
Aydýnlatma Kategorisi
CAT I
Ýtfaiye Kategorisi
CAT IX
VIP
VAR
Cafe Restaurant
VAR
Banka Hizmetleri
VAR
Saðlýk Hizmetleri
VAR
PTT
VAR
Otopark
1050 Araç
Ýntifa
DHMÝ
Þehre Uzaklýk
3,5 kilometre
Ulaþým
Otobüs, Servis, Taksi PÝSTLER Uzunluk
Doðrultu 05 / 23
Uzunluk 2750 X 45
Yüzey
Mukavemet 115 PCN
Kompozit
APRONLAR Uzunluk BOYUT
KAPLAMA
MUKAV.
269X100
BETON
PCN-100
104x98
BETON
PCN-100
UÇAK KAPAS. 21+2 (Nato Apronu)
TAKSÝRUT Uzunluk METRE 3250 X 23
KAPLAMA ASFALT
MUKAVEMET PCN- 100
Kaynak : Devlet Hava Meydanlarý
VI.3.1 Adana Havalimaný Uçak-Yolcu-Yük Trafiði Devlet Hava Meydanlarý Verilerine göre uçak, yolcu ve yük trafiði Tablo VI.5, VI.6, VI.7 ve VI.8' de yer almaktadýr. Uçak Trafiðinde 2011 yýlýnda iç hatlarda bir önceki yýla göre %12, dýþ hatlarda %36 artýþ gerçekleþmiþ olup toplam uçak trafiðinde ise %15 artýþ gerçekleþmiþtir. 2010 yýlýnda dýþ hatlarda %4 azalýþ, iç hatlarda ise %19 artýþ gerçekleþmiþ olup toplamda %16 artýþ görülmüþtü.
27
Adana Ekonomisi
Havaalanlarý
2011
2010 Y IL I A RA LIK SO NU Ýç Hat
Adana
Dýþ Hat
2 6.615
Toplam
3 .727
30.342
201 1 YILI ARA LIK SON U ( K esin O lmay an) Ýç Hat D ýþ H at Toplam 29 .8 89
5.07 7
3 4.966
2011 / 2010 ( %) Ýç H at
Dýþ Hat
12
Toplam
36
15
Kaynak : Devlet Hava Meydanlarý
Ticari Uçak Trafiðinde 2011 yýlýnda iç hatta %8 artýþ dýþ hatta ise %23 artýþ gerçekleþmiþ olup genel toplamda %10 artýþ gerçekleþmiþtir. 2010 yýlýnda iç hatta %18 artýþ dýþ hatta ise %9 azalýþ gerçekleþmiþ olup genel toplamda %13 artýþ gerçekleþmiþti. Tablo VI.6 Ticari Uçak Trafiði Havaalanlarý
2 010 YIL I A RAL IK SO NU Ýç Hat
Adana
Dýþ Hat
1 9.059
Toplam
3.4 36
22.495
201 1 YILI ARA L IK SON U ( K esin O lmay an) Ýç Hat D ýþ H at Toplam 20 .5 97
4.21 7
2011 / 2010 ( %) Ýç H at
2 4.814
Dýþ Hat
8
Toplam
23
10
Kaynak : Devlet Hava Meydanlarý
Gelen-Giden Yolcu Trafiðinde 2011 yýlýnda iç hatta %12, dýþ hatta ise %32 artýþ gerçekleþmiþ olup toplam yolcu trafiðinde ise %15 artýþ gerçekleþmiþtir. 2010 yýlýnda iç hatta %17, dýþ hatta ise %2 artýþ gerçekleþmiþ olup toplam yolcu trafiðinde ise %14 artýþ gerçekleþmiþti. Tablo VI.7 Yolcu Trafiði (Gelen-Giden) Havaalanlarý
Adana
2010 YILI ARALIK SONU Ýç Hat
Dýþ Hat
Toplam
2.417.630
423.540
2.841.170
2011 YILI ARALIK SONU (Kesin Olmayan) Ýç Hat Dýþ Hat Toplam 2.714.701
558.691
3.273.392
2011 /2010 (%) Ýç Hat
Dýþ Hat
Toplam
32
15
12
Kaynak : Devlet Hava Meydanlarý
Kargo trafiðinde ise iç hatlarda 2011 yýlýnda iç hatlarda %2 artýþ, dýþ hatlarda ise % 10 azalýþ gerçekleþmiþ olup toplam yük trafiðinde ise %2 azalýþ gerçekleþmiþtir. 2010 yýlýnda iç hatlarda %7, dýþ hatlarda ise %28 artýþ gerçekleþmiþ olup toplam yük trafiðinde ise %13 artýþ gerçekleþmiþti. Tablo VI.8 Yük Trafiði ( Bagaj+Kargo+Posta) ( TON) Havaalanlarý
2010 Y IL I A RA LI K SO NU Ýç Hat
Adana
2 5.811
Dýþ Hat 1 1.014
Toplam 36.825
201 1 YILI ARA LI K SON U ( K esin O lmay an) Ýç Hat D ýþ H at Toplam 26 .3 98
9.86 4
3 6.262
2011 / 2010 ( %) Ýç H at 2
Dýþ Hat -10
Toplam -2
28
2011
Adana Ekonomisi
VII.TARIM Adana ili iklim yapýsý itibariyle sebze ve meyvecilik için elveriþlidir. Son yýllarda meyvecilikte elde edilen gelirin artmasý yöre çiftçisini bu sektörde yatýrým yapmaya teþvik etmiþ bunun yanýnda zeytincilikte de geliþme kaydetmiþtir. Adana ilinin önemli tarým ürünleri olarak soya, mýsýr, yerfýstýðý, narenciye, karpuz, pamuk, buðday ve bal olarak sýralayabiliriz. Tablo VII.1'de önemli tarým ürünlerinin 2010 yýlý verilerine göre Türkiye üretimindeki paylarý görülmektedir. Türkiye'deki soya üretiminin %69'u ilimizde üretilmekte olup 2009 yýlý üretim payý %38 idi. Ardýndan yerfýstýðý üretim gelmekte olup ülkemiz üretimi içindeki payý %41'i olup 2009 yýlý üretim payý %46'idi. Bunun yanýnda ülkemizin mýsýr üretiminin %28' i, narenciye üretimimizin %27''si ve pamuk üretimimizin de %12' si ilimizde üretilmektedir. Üretim paylarý incelendiðinde ise 2010 yýlýnda özellikle soyanýn üretim payýnda bir önceki yýla göre yaklaþýk 2 kat artýþ gerçekleþmiþtir. Pamuk, yer fýstýðý ve buðday üretim paylarýnda da azalýþ görülmüþtür. Tablo VII.1 Adana Ýli Önemli Tarým Ürünlerinin Türkiye Üretiminde Payý TÜRKÝYE (2010) ADANA (2010) Ekilen alan
ÜRÜNLER (dekar) BUÐDAY 81.034.000 MISIR 5.935.519 PAMUK 4.806.500 SOYA 234.727 YER FISTIÐI 274.500 KARPUZ NARENCÝYE BAL Kaynak Tarým Ýl Müdürlüðü
Üretim
Ekilen alan
Üretim
(ton)
(dekar)
(ton)
19.674.000 2.469.119 1.149.739 4.310.000 1.099.749 1.216.496 2.150.000 479.200 255.055 86.540 157.508 60.034 97.310 107.650 39.715 3.683.103 117.561 678.155 3.572.376 949.721 81.115 6.694
2009 Yýlý
2010 Yýlý
Adana'nýn Üretim Payý %
Adana'nýn Üretim Payý %
6,2 32,7 15,1 38 43,5 17,8 26,3 6,5
5,8 28,2 11,9 69,4 40,8 18,4 26,6 8,3
Adana ili ve ilçeleri üzerinden toplam tarým arazisi 539.000 hektar olup aðýrlýklý olarak %83'ü tarla alanýndan, %8'i meyve ve %6,9'u de sebze alanýndan oluþmaktadýr. Tablo VII.2 Adana Ýli Tarým Arazilerinin Daðýlýmý (da)
29
TARIM ALANI ÇEÞÝDÝ
YÜZÖLÇÜMÜ (Hektar)
%
Tarla Ýlaný Nadas Ýlaný Meyve Ýlaný Sebze Ýlaný
445.180 11.979 44.406 37.435
82,6 2,2 8,2 6,9
TOPLAM
539.000
100
Adana Ekonomisi
2011
Grafik VII.1'de Adana Tarým alanlarýnýn, grafik VII.2'de sulama alanlarýnýn daðýlým yer almaktadýr. Tarým alanlarýnýn %83'ü tarla alanýndan, %8'i de meyve alanýndan oluþmaktadýr. Sulanan alan ise %40'týr.
Grafik VII.1 Tarým Alanýnýn Daðýlýmý
Grafik VII.2 Sulama Daðýlýmý
VII.1-Hayvancýlýk ve Arýcýlýk VII.1.1 Arýcýlýk Tablo VII.3'de 2009-2011 yýllarýnda ait arý kovaný sayýlarý ve bal ve bal mumu kg miktarlarý yer almaktadýr. 2011 yýlýnda bir önceki yýla göre eski usul kovan sayýsýnda %3,6 azalýþ, yeni usul kovan sayýsýnda da %11 artýþ gerçekleþmiþtir. Bir önceki yýlda ise eski usul kovan sayýsýnda %4 azalýþ, yeni usul kovan sayýsýnda ise %25 artýþ gerçekleþmiþti. Doðal bal üretiminde ise 2011 yýlýnda %11 artýþ balmumu üretiminde %0,2 azalýþ gerçekleþmiþ olup bir önceki yýlda doðal bal üretiminde %26 ve balmumu üretiminde de %6,2 artýþ gerçekleþmiþti.
Tablo VII.3 – Arýcýlýk 2009-2011 Yýl 2009 2010
Arý-Kovan Sayýsý (Eski Usul) - MÝKTAR(Adet) 791 760
2011 733 Kaynak:Tarým Ýl Müdürlüðü
Arý-Kovan Sayýsý (Yeni Usul) - MÝKTAR(Adet) 270.647 339.120
Doðal Bal ÜRETÝM(Kg) 5.320.848 6.693.657
BalmumuArý – ÜRETÝM (Kg) 315.749 335.267
377.811
7.437.090
334.501
VII.1.2 Kümes Hayvancýlýðý Tablo VII.4'te 2009-2011 yýllarý Kümes hayvanlarý ve yumurta sayýlarý yer almaktadýr. Bölgemizde kümes hayvancýlýðýnda en fazla et tavuk yetiþtiriciliði ile uðraþýldýðý Tablo VII.3'ten görülmektedir. 2011 yýlýnda et tavuðu üretiminde %1,3 artýþ gerçekleþmiþ olup bir önceki yýl et tavuðu üretiminde %57 artýþ gerçekleþmiþti. 2011 yýlýnda kümes hayvancýlýðý yetiþtiriciliðinin %92'si et tavuðu yetiþtiriciliðine aittir. Bir önceki yýl payý ise yine %92 idi. Kümes hayvancýlýðýnda en fazla artýþ %12 ile yumurta tavuðunda, en fazla azalýþ %18 ile ördekte gerçekleþmiþtir.
30
2011
Adana Ekonomisi
Tablo VII.4 2009-20111 Yýllarý Kümes Hayvancýlýðý ve Yumurta Üretimi 2010/2009 %
2011/2010 %
6.425.300
57,1
1,3
573.417
636.680
3.491
4.450
4.142
Kaz - MÝKTAR(Adet)
3.806
3.701
3.372
Ördek - MÝKTAR(Adet)
5.571
5.467
4.486
12,1 27,5 -2,8 -1,9
11,0 -6,9 -8,9 -17,9
Üretim Cinsi
2009
2010
Et Tavuðu - MÝKTAR(Adet) Yumurta Tavuðu MÝKTAR(Adet)
4.037.557
6.342.055
511.540
Hindi - MÝKTAR(Adet)
2011
Kaynak:Tarým Ýl Müdürlüðü
VII.1.3 Canlý Hayvan Varlýðý Adana ilinde 2011 yýlý itibariyle hayvan sayýsýnýn %67'si küçükbaþ , %33' üde büyükbaþ hayvan varlýðýndan oluþmaktadýr. Bir önceki yýl hayvan varlýðýnýn %65' ini küçükbaþ, %35' ini ise büyükbaþ hayvanlar oluþturmaktaydý. Adana ilinde özellikle son 3 yýlda hayvan varlýðýnda önemli artýþlar gerçekleþmiþtir. Bunun en büyük nedeni bölgemizde büyükbaþ hayvancýlýða yapýlan yatýrýmlarýndaki artýþlardan kaynaklý olabileceði düþünülmektedir. Ülkemizin hayvancýlýk alýnda önemli yetiþtiricilik çiftlikleri Adana ilinde bulunmaktadýr. Tablo VII.5 Adana ili Yýllara Göre Canlý Hayvan Varlýðý (2008-2011) 2008
2008/2007 %
2009
2009/2008 %
2010
2010/2009 %
2011
2011/2010 %
Küçükbaþ
331.676
-6
309.761
-7
363.341
17,3
452.523
24,5
Büyükbaþ
163.091
2,6
178.702
10
194.902
9,1
223.848
14,9
Kaynak:Tarým Ýl Müdürlüðü Grafik VII.3 Canlý Hayvan Varlýðýnýn Daðýlýmý (2006-
31
Adana Ekonomisi
2011
VII.2-Adana Ýli Sebze Ekim Alaný ve Üretim Miktarý Tablo VII.6 ve 7' da Adana ili sebze yetiþtiriciliði verileri yer almakta olup, 2011 yýlýnda bir önceki yýla göre sebze ekilen alanda %8,2 üretimde de %13,8 artýþ gerçekleþmiþtir. 2010 yýlýnda ise bir önceki yýla göre sebze ekilen alanda %13,3 üretimde de %15,3 azalýþ gerçekleþmiþti. Ekilen alanlar incelendiðinde 2011 yýlýnda en fazla artýþ %138 ile soðansý sebzelerde, üretimde ise en fazla artýþ %238 ile yine soðansý sebzeler grubunda gerçekleþmiþtir. En fazla azalýþ ise ekilen alanda %-6,1 ile Yumrulu ve Kök Sebzelerde, üretimde ise %5,8 ile yine Yumrulu ve Kök Sebzelerde gerçekleþmiþtir. 2009 Sebzeler Yapraðý Yenen Sebzeler Baklagil Sebzeleri Soðansý Sebzeler Yumrulu ve Kök Sebzeler Meyvesi yenen Sebzeler Diðer Sebzeler GENEL TOPLAM Toplam (Açýk) Toplam (Ö.Altý) Açýk Alan Payý % Örtü Altý Alan Payý %
Alan (da) 19.935 14.261 1206 664 257.957 1.135 295.158 156.714 138.444 53,1 46,9
2010
Üretim Alan (da) (Ton) 38.511 21.955 15.889 13.395 1733,2 1.175 1.327 850 1.216.170 218.389 2.555 1.276.187 255.764 502.939 161.433 773.248 94.331 39,4 63,1 60,6 36,9
Üretim (Ton) 53.485 14.312 1.200 1.800 1.010.535 1.081.332 580.961 500.371 53,7 46,3
2010/2009 % Deðiþim Alan Üretim (da) (Ton) 10,1 38,9 -6,1 -9,9 -2,6 -30,8 28,0 35,6 -15,3 -16,9 -13,3 3,0 -31,9
-15,3 15,5 -35,3
2011 Alan (da) 22.222 13.745 2.795 798 236.520 715 276.795 158.556 118.239 57,3 42,7
Üretim (Ton) 53.910 14.619 4.054 1.695 1.154.240 1505 1.230.023 669.263 560.770 54,4 45,6
2011/2010 % Deðiþim Alan Üretim (da) (Ton) 1,2 0,8 2,6 2,1 137,9 237,8 -6,1 -5,8 8,3 14,2 8,2 -26,8 0,0
13,8 15,2 0,0
Üretim çeþidine göre örtü altý ve açýk üretimlerin genel toplamdaki paylarý incelendiðinde 2010 yýlýnda toplam üretimin %53,7'si açýk alan üretimi iken 2011 yýlýnda %54,4'e yükselmiþtir. Örtü altý üretim payý ise 2010 yýlýnda %46,3 iken 2011 yýlýnda %45,6'ya gerilemiþtir. Ekilen alan paylarý Tabloda incelendiðinde ise 2010 yýlýnda örtü altý ekim alaný payý %36,9 iken 2011 yýlýnda %42,7'ye yükselmiþtir, açýk alan payý ise 2010 yýlýnda %63,1 iken 2011 yýlýnda %57,3'e gerilemiþtir.
Kaynak:Tarým Ýl Müdürlüðü
Sebze çeþitlerine göre Tablo VII.7 üretim paylarý incelendiðinde en önemli sebze ekiminin karpuzda gerçekleþtiði, ardýndan domates, kavun ve biber üretiminin de önemli bir paya sahip olduðu görülmektedir. Adana ilinde önemli bir paya sahip karpuzun (açýk+örtü) toplam üretim içindeki 2011 yýlýnda %66,1 olup, 2010 yýlý üretim payý ise %62.7 idi. Diðer önemli sebze üretimi olan domatesin 2011 yýlý üretim payý %12,3 olup 2010 yýlý payý %12,4 idi. Kavunda 2011 yýlý üretim payý %8,2 iken 2010 yýlýnda %8,4, biber üretim payý ise 2011 yýlýnda %3,2 iken 2010 yýlýnda%4,2 idi.
Grafik VII.4 Sebze Ürünleri Üretiminin Daðýlýmý 2007-2011 (ton)
32
2011
33
Adana Ekonomisi
Adana Ekonomisi
2011
VII.3- Tarla Ürünleri Ekim Alaný ve Üretim Miktarý Adana ili Türkiye tarýmýnda tahýl ürünlerinde önemli yer teþkil etmektedir. Ülkemizin mýsýr üretiminin %28'i, buðday üretiminin de %6'sý Adana ilinden karþýlamaktadýr. Diðer yandan Ülke üretimimizin, endüstriyel bitkiler arasýnda yer alan pamuðun %12'si, yaðlý tohumlar grubunda olan soyanýn %69'u'i ve yer fýstýðýnýn da %41'i Adana ilinde üretilmektedir. Tablo VII.8'da Adana ili tarla ürünlerinin 2010-2011 yýllarý ekilen alan, üretim miktarlarý ve verim deðerleri yer almaktadýr. Ürün gruplarýna bakýldýðýnda en fazla ekilen ürün grubunun tahýllar olduðu görülmektedir. 2011 yýlýnda tarla ürünleri içindeki payý %59 olup 2010 yýlý payý ise %62 idi. Tahýl grubunda da en önemli üretim payý ise buðday ve mýsýr üretimindedir. Tarla ürünleri ürün bazýnda incelendiðinde ise buðdayýn toplam üretim içindeki payý %33 mýsýrýn ise %34'dir. 2010 yýlýnda buðdayýn payý %34, mýsýr ise %36 idi. Bir önceki yýla göre deðiþim oranlarýna bakýldýðýnda; buðday üretiminde %1 artýþ, mýsýrda ise %0,6 azalýþ gerçekleþmiþ olup, 2010 yýlýnda buðday üretiminde %10, mýsýr üretiminde %-12 azalýþ gerçekleþmiþti. Diðer yandan Adana ilinin önemli tarým ürünleri arasýnda yer alan soya üretiminde ise 2011 yýlýnda%15 artýþ gerçekleþmiþtir. 2010 yýlýnda bir önceki yýla göre 4 kat artýþ gerçekleþmiþti. Yerfýstýðý üretiminde ise %13 azalýþ gerçekleþmiþ olup 2010 yýlýnda bir önceki yýla göre %1,3 artýþ gerçekleþmiþti. Tarla ürünleri genel toplamýnda da 2011 yýlýnda %5 artýþ gerçekleþmiþ olup, 2010 yýlýnda bir önceki yýla göre üretimde %-6,5 azalýþ gerçekleþmiþti. Grafik VII.5'te ise 2007-2011 yýllar tarla ürünleri üretimin daðýlýmý görülmektedir. Grafik VII.5 Tarla Ürünleri Üretiminin Daðýlýmý 2007-2011 (ton)
34
2011
Adana Ekonomisi
2010 ÜRÜNLER *Tahýllar
Alan (Dekar)
Verim (Kg/Dek.)
Alan (Dekar)
2011/2010 % Deðiþim
Üretim (Ton)
Verim (Kg/Dek.)
Alan (Dekar)
Üretim (Ton)
Verim (Kg/Dek.)
3.179.798
2.063.955
3.065.858
2.086.556
-3,6
1,1
9.250
1.848
200
8.000
2.000
250
-13,5
8,2
25
2.459.869
1.147.891
467
2.283.356
1.158.849
508
-7,2
1,0
8,7
Buðday(Durum) Buðday(Diðer)
2011
Üretim (Ton)
Arpa (Biralýk) 63.190
17.665
280
60.520
18.355
303
-4,2
3,9
8,3
Çavdar
Arpa(Diðer)
1.000
200
200
1.000
200
200
0,0
0,0
0,0
Yulaf(dane)
1.500
300
200
1.500
300
200
0,0
0,0
0,0
Çeltik
1.530
1.010
660
856
599
700
-44,1
-40,7
6,0
Mýsýr
1.099.749
1.216.496
1.106
1.071.776
1.209.793
1.129
-2,5
-0,6
2,1
1.EkiliÌ
706.649
895.041
1.267
710.626
906.253
1.275
0,6
1,3
0,7
2. EkiliÌ
393.100
321.455
818
361.150
303.540
840
-8,1
-5,6
2,7
Buy(Çemen) Baklagiller
109.210
11.055
90.643
9.053
-17,0
-18,1
Nohut
96.250
9.802
102
77.007
7.850
102
-20,0
-19,9
-0,1
K.Fasulye
12.940
1.251
97
13.590
1.198
88
5,0
-4,2
-9,1
20
2
100
20
2
100
0,0
0,0
0,0
26
3
115
Mercimek (Yeþil) Mercimek (Kýrmýzý) Endüstriyel Bitkiler
391.350
231.715
592
495.656
302.106
610
26,7
30,4
3.750
15.000
4.000
4.000
20.000
5.000
6,7
33,3
25,0
479.200
255.055
532
608.182
332.471
26,9
30,4
-10,2
387.600
216.715
559
491.656
282.106
574
26,8
30,2
2,6
91.600
38.340
419
116.526
50.365
432
27,2
31,4
3,2
476.643
153.680
522.878
175.532
9,7
14,2
30.175
3.392
112
18.580
2.185
118
-38,4
-35,6
31,2
4.375
487
111
4.160
464
112
-4,9
-4,7
0,5
25.800
2.905
113
14.420
1.721
119
-44,1
-40,8
5,6
376.675
112.319
298
414.361
130.099
314
10,0
15,8
371.625
111.094
299
407.980
128.679
315
9,8
15,8
5,5
5.050
1.225
243
6.381
1.420
223
26,4
15,9
-8,4
þekerpancarý Pamuk (Kütlü) 1.Ekiliþ 2. Ekiliþ *Yaðlý Tohumlar Susam 1.Ekiliþ 2. Ekiliþ Ayçiçeði(Yaðlýk) 1.Ekiliþ 2. Ekiliþ Ay çiçeði(Çerezlik)
350
60
171
250
63
252
-28,6
5,0
47,4
107.650
39.715
369
96.204
34.735
361
-10,6
-12,5
-2,4
1.Ekiliþ
56.500
23.850
422
48.629
19.162
394
-13,9
-19,7
-0,3
2. Ekiliþ
51.150
15.865
310
47.575
15.573
327
-7,0
-1,8
5,6
157.508
60.034
381
172.642
68.876
399
9,6
14,7
0,8
42.808
17.941
419
60.752
26.856
442
41,9
49,7
5,5
114.700
42.093
367
111.890
42.020
376
-2,4
-0,2
2,3
985
248
252
1.107
308
278
12,4
24,2
10,4
83.156
464.958
102.318
527.571
23,0
13,5
48.240
154.330
66.389
220.256
37,6
42,7
45.240
145.330
3.212
66.239
219.731
3.317
46,4
51,2
3,3
3.000
9.000
3.000
150
525
3.500
-95,0
-94,2
16,7
160
240
1.500
37.866
159.814
4.221
35.869
153.800
4.288
-5,3
-3,8
1,6
50
50
1.000
50
50
1.000
0,0
0,0
0,0
4.240.157
2.907.698
4.277.353
3.100.818
0,9
6,6
Yerfýstýðý
Soya 1.Ekiliþ 2. Ekiliþ Kanola(Kolza) Yumru lu Bitkiler Patates 1.Ekiliþ 2. Ekiliþ Tatlý Patates Kuru soðan Kuru sarýmsak Toplam (I.ürün) Toplam (II.ürün) Toplam
684.400
430.883
658.092
415.164
-3,8
-3,6
4.924.557
3.338.581
4.935.445
3.515.982
0,2
5,3
Kaynak : Tarým Ýl Müdürlüðü
35
-100
Adana Ekonomisi
2011
Tablo VII.9 Adana Ýli Meyve Aðaçlarý Sayýsý ve Meyve Üretimi (2010-2011) VII.4- Meyve Aðaçlarý Sayýsý ve Meyve Üretimi 2011 yýlýnda meyve veren aðaç sayýsýnda %8 üretimde ise %3 artýþ gerçekleþmiþ olup 2010 yýlýnda meyve veren aðaç sayýsýnda %10 üretimde ise %6 artýþ gerçekleþmiþti. Üretim paylarý incelendiðinde ise meyve üretiminde en önemli paya turunçgiller sahip olduðu görülmektedir. Ülke tarýma tahýl ürünlerinin yanýnda turunçgil üretiminde de büyük katký s a ð l a m a k t a d ý r. Ü l k e m i z i n narenciye üretiminin %26'sý Adana ilinden karþýlanmaktadýr. Toplam meyve aðaçlarýnýn %69'u, üretimin ise %84'ü turunçgil meyvelerinden oluþmaktadýr. 2010 yýlýnda meyve aðaçlarýnýn %72'si ve üretilen meyvelerin de %86'sý turunçgillerden oluþmaktadýr 2 0 11 y ý l ý n d a t u r u n ç g i l üretiminin yanýnda toplam meyve veren aðaç sayýsýnda %20 paya sahip olan taþ çekirdekli (erik, kayýsý, kýzýlcýk, kiraz, þeftali, viþne, zeytin) meyvelerinde önemli payý vardýr. Üretim payý ise %8’dir. Bu ürün grubunda meyve veren aðaç sayýsýnda bir önceki yýla göre %8, üretimde ise yine %8 artýþ gerçekleþmiþtir. 2010 yýlýnda ise meyve veren aðaç sayýsýnda %17, üretimde ise %29 artýþ gerçekleþmiþti.
Kaynak :Tarim Ýl Müdürlügü Diðer yandan ürün bazýnda meyve üretimlerine bakýldýðýnda portakal, mandalin, altýntop, zeytin ve nar üretimi meyvecilikte önemli bir paya sahiptir. Portakal aðaç sayýsýnda %23 üretiminde %31, mandalin aðaç sayýsýnda %25 üretiminde %25, altýntop aðaç sayýsýnda %8 üretiminde %15, zeytin aðaç sayýsýnda %11 üretiminde %3 ve nar aðaç sayýsýnda %5 üretiminde %3 paya sahiptir. Bu ürünlerin
36
2011
Adana Ekonomisi
Grafik VII.6 Meyve Ürünleri Üretiminin Daðýlýmý 2007-2011 (ton) 1.000.000 900.000 800.000 700.000
Üretim (ton)
600.000 500.000
400.000 300.000 200.000 100.000 0 2007
Turungiller 784.300
Taþ Çekirdekli 55.396
Üzümsü Meyve 33.871
Yum.Çekirdekli 10.245
Sert Kabuklu 1.671
2008
740.357
54.998
2009
925.654
61.410
33.863
9.631
1.642
32.589
11.273
2010
949.721
1.740
79.720
52.073
15.217
2011
951.905
1.785
86.041
69.701
18.759
2.401
Grafik VII.7 Ürün Gruplarýna Göre Bitkisel Üretim Miktarý 2005-2011 (ton) 6.000.000
Üretim (ton)
5.000.000
4.000.000
3.000.000
2.000.000
1.000.000
0 Meyve Tarla Sebze
37
2005 1.039.177 3.134.680 1.078.355
2006 1.016.145 3.346.769 1.111.977
2007 885.426 3.749.298 1.071.805
2008 840.491 3.645.359 1.231.104
2009 1.032.665 3.571.074 1.276.187
2010 1.098.516 3.338.581 1.081.332
2011 1.128.807 3.515.982 1.230.023
Adana Ekonomisi
2011
VIII. Sanayi ve Ticaret VIII.1- Sanayi Bölge geliþmiþ bir kara ve demir yolu aðý ile þehir merkezinde olan havayolu sayesinde yolcu taþýmacýlýðýnýn yaný sýra özellikle dýþ pazarlar açýsýndan yük taþýmacýlýðýnda önemli bir üs konumundadýr. Bunun yanýnda Yumurtalýk Serbest Bölgesi ile ülkemizin en geniþ arazi yapýsýna sahip ve her türlü altyapýsý tamamlanmýþ olan Organize Sanayi Bölgesinde deki yatýrýmlarda son yýllarda sektörel çeþitlilik açýsýndan geniþ daðýlým göstermiþtir. Ortadoðu ülkelerine yakýnlýðý açýsýndan da cazibe merkezi konumunda olmasý da yeni yerli ve yabancý yatýrýmcýlar için fýrsatlar kentidir. Sektörel bazda; bölgemiz ekonomisine tekstil, otomotiv, kimya, makine ve yedek parça, plastik ve kauçuk, çimento ve mobilya gibi sektörlerin önemli katkýsý olup bunun yanýnda tarým ürünleri açýsýndan da her türlü gýda hammaddesi tedarik imkanýna sahiptir. Diðer yandan Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattý ile Ceyhan-Yumurtalýk arasýnda önemli yatýrým fýrsatlarý yakalanmýþtýr. Özellikle Petrokimya ve buna baðlý sanayi yatýrýmlarý ile enerji yatýrýmlarýnýn bu bölgede yapýlabileceði düþünülmektedir. Buna baðlý olarak ta Türkiye'nin en büyük yatýrým teþviki 2010 yýlýnda 14 milyar TL sabit yatýrým ile bu bölgede yapýlacak olan petrokimya tesisi için verilmiþ olup, yatýrýmýn tamamlanmasý halinde sektörler çeþitliliðin artacaðý tahmin edilmektedir.
38
2011
Adana Ekonomisi
Meslek Grubu Muhtelif gýda - içecek imalatý ve paketleme sanayi Metal ürünleri sanayi Èýþ giyim eþyalarýnýn imalatý Öðütülmüþ tahýl-yem ve yemekçilik sanayi Kimyasallarýn ve kimyasal ürünlerin imalatý Ýnþaat malzemeleri üreticileri ve maden sanayi Plastik ve kauçuk ürünleri imalat sanayi Mobilya imalat sanayi Motorlu kara taþýtlarý ve yan sanayi Elektrik - elektronik ve asansör sanayi Makina imalat sanayi Pamuk çýrçýrlama-temizleme sanayi Ýnþaat müteahhitliði Kaðýt ve kaðýt ürünleri ürünleri imalatý Plastik ambalaj sanayi Èöküm ve dökümden mamül metal sanayi Özel inþaat faaliyetleri Ýplik sanayi Dokuma-apre-boya-baský ve terbiye sanayi !ðaç ürünleri imalatý Tarým makinalarý ve sondajcýlýk sanayi Ýç giyim eþyalarýnýn imalatý Toplam
2011 Yýlý 161 149 131 137 131 131 120 102 107 103 90 78 82 73 74 62 59 47 51 47 37 31 2.003
Kaynak:Adana Sanayi Odasý Tablo VIII.2 2010 Yýlý ÝSO Ýlk 500 Sanayici Firma Arasýndaki Adana Firmalarý 2010 yýlý 2009 yýlý Sýra No Sýra No
77 136 149 192 203 204 234 251 339 346 371 471
39
136 120 123 215 169 192 289 338 422 278 -
Kuruluþlar
Advansa Sasa Polyester Sanayi A.Þ. Marsan Gýda San. ve Tic. A.Þ. Temsa Global San. ve Tic. A.Þ. Bossa Tic. ve San. Ýþletmeleri T.A.Þ. Adana Çimento San. T.A.Þ. Artenius Turkpet Kim. Mad. ve Pet Amb. Mlz. San. A.Þ. Beyteks Tekstil San. ve Tic. A.Þ. Wavin TR Plastik San. A.Þ. Güney Çelik Hasýr ve Demir Mamulleri San. Tic. A.Þ. Özmaya Sanayi A.Þ. Elita Gýda San. ve Tic. Ltd. Þti.
Adana Sanayi Odasý 2011 yýlý üye daðýlýmýna bakýldýðýnda toplam üye sayýsýnýn %8'ini oluþturan gýda sektörü ilk sýrada yer almaktadýr. Ardýndan %7,4 pay ile metal ürünleri ve %6,8 pay Öðütülmüþ tahýlyem ve yemekçilik sanayi sektörleri ilk üç sýrada sýralanmaktadýr. Ana faaliyet kollarýna göre sektörler incelendiðinde özellikle tekstil ve buna baðlý sanayi sektörü olan dýþ ve iç giyim, pamuk çýrçýrlama, iplik ve dokuma apre sanayi sektörleri toplamýnýn payýnýn %17 olduðu düþünüldüðünde tekstil sektörünün bölge sanayisinde önemli bir katma deðer yarattýðý ve istihdamda önemli katký saðladýðý görülmektedir.
VIII.2- Ýstanbul Sanayi Odasý Ýlk 500 Sanayi Kuruluþu Anketi Ýstanbul Sanayi Odasý'nýn 2010 yýlý ilk 500 sanayi kuruluþu anketi sonuçlarýna göre Adana ilinden Odamýza veya Sanayi Odasýna kayýtlý 12 firma ilk 500 arasýnda yerini alabilmiþtir. 2009 yýlýnda 11 firma bu sýralamaya girmiþti. Sektörel bazda bakýldýðýnda gýda, otomotiv, kimya, çimento, tekstili plastik ve demirçelik sektörleri listede yer almýþtýr. Üretimden satýþlar TL bazýnda incelendiðinde de 2009 yýlýnda ilk 500 firma arasýna giren 11 firmanýn toplam üretimden satýþa 2.586.391.151 TL olup 2010 yýlýnda %24 artýþ göstererek 3.211.699.689 TL'ye yükselmiþtir.
Adana Ekonomisi
2011
Tablo VIII.2 Yýllara Göre ÝSO Ýlk 500 Sanayici Firma Arasýndaki Adana Firmalarý Yýl Firma Sayýsý
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
12
11
11
10
7
9
10
11
12
12
12
15
VIII.3- Küçük Sanayi Siteleri Adana ilinde Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý kredisi ile inþaatý devam etmekte olan 2 adet K.S.S. bulunmaktadýr.Bunlar ; ·
Ýmamoðlu K.S.S.
·
Seyhan K.S.S. ' dir.
· Yüreðir Doðu K.S.S. inþaatý tamamlanarak kur'a çekimi yapýlmýþ ve taþýnma aþamasýna gelmiþtir. Ýnþaatý biterek faaliyete geçmiþ olan ise 4 adet K.S.S. bulunmaktadýr. Bunlar; ·
Aðaç Ýþleri K.S.S.;
·
Metal Ýþleri K.S.S. ,
·
Ceyhan K.S.S.
· Kozan K.S.S. 'dir. (Kaynak : Sanayi Ticaret Ýl Müdürlüðü)
VIII.4 Hacý Sabancý Organize Sanayi Bölgesi Adana-Ceyhan D-400 Karayolu üzerinde, Yakapýnar (Misis)'in kuzeyinde tarýma elveriþli olmayan 1590 hektar alan üzerine 1984 yýlýnda temeli atýlarak kurulmuþ, Türkiye'nin en büyük organize sanayi bölgelerinden biridir. Bölgeye ulaþým karayolu, demiryolu ve havayolu ile saðlanmaktadýr. AOSB Adana havalimanýna 28 km, Mersin Limanýna 98 km, Ýskenderun Limanýna 80 km, Yumurtalýk Limanýna 40 km uzaklýktadýr. Bölgenin güneyinden D-400 Devlet Karayolu ve TCDD demiryolu, kuzeyinden TEM Otoyolu geçmektedir. Organize sanayi bölgesinde 284 firma faaliyettedir. Bir önceki yýl faaliyette olan firma sayýsý 272 idi. Faaliyette bulunan firma daðýlýmlarýnda da tekstil sektörü %20,8 pay ile ilk sýrada gelmekte olup bu sektörü %13,7 ile metal sanayi ve %10,9 ile gýda sanayi sektörleri takip etmektedir. Ardýndan plastik ve kimya sektörleri sýralanmýþtýr.
40
2011
S.NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
Adana Ekonomisi SEKTÖREL DAÐILIM TEKSTÝL METAL GIDA SANAYÝ PLASTÝK KÝMYA SANAYÝ YAPI ELEMANLARI AÐAÇ SANAYÝ KAÐIT SANAYÝ PETROL ÜRÜNLERÝ MAKÝNA AMBALAJ DEPOLAMA DÖKÜM BANKA BOYA SANAYÝ ELEKTRÝK NAKLÝYE TOHUMCULUK CAM SANAYÝ TOPLAM
2011 59 39 31 24 20 20 13 13 13 8 6 6 6 5 5 5 4 4 3 284
Sektörel Daðýlým % 20,8 13,7 10,9 8,5 7,0 7,0 4,6 4,6 4,6 2,8 2,1 2,1 2,1 1,8 1,8 1,8 1,4 1,4 1,1 100,0
Ýnþaat Halinde 6 8 1 2 1 2
1 1
Proje Halinde 15 13 2 2 4 9 1 4 1 3 2
1
2 1 1 1 1
23
62
VIII.4.1 Doðalgaz Kullanýmý Organize sanayi bölgesi doðalgaz kullanýmýnda 2011 yýlýnda bir önceki yýla göre %4,1 artýþ gerçekleþmiþ olup 2010 yýlýnda %26,7 artýþ gerçekleþmiþtir. Çeyrek dönemler itibariyle bakýldýðýnda doðal gaz kullanýmýnýn en fazla artýþýn IV. dönemde gerçekleþtiði görülmüþtür. En fazla artýþ ise %10,5 ile III. dönemde gerçekleþmiþtir.
Tablo VIII.5 Doðalgaz Kullanýmýnýn Dönemlere Göre Daðýlýmý 2008-2010
2009 2010 2011 2010/2009 % 2011/2010 %
I.Dönem 19.217.143 27.241.957 27.667.799 41,8 1,6
II.Dönem 22.063.608 26.838.196 26.965.944 21,6 0,5
Kaynak:Organize Sanayi Bölgesi Üst Kuruluþu
41
III. Dönem 22.659.060 28.554.291 29.475.735 26 3,2
IV. Dönem 24.335.308 29.192.963 32.268.875 20 10,5
Toplam 88.275.119 111.827.407 116.378.353 26,7 4,1
% Deðiþim -9,6 26,7 4,1
Adana Ekonomisi
2011
VIII.4.2 Elektrik Enerjisi Tüketimi Organize sanayi bölgesi elektrik kullanýmýnda 2011 yýlýnda %22,6 artýþ gerçekleþmiþ olup 2010 yýlýnda %36,3 artýþ gerçekleþmiþti. 2011 yýlýnda dönemsel bazda bakýldýðýnda en fazla artýþ %35,3 artýþ ile I. Dönemde gerçekleþmiþ olup, II. Dönemde %29,6 II. dönemde %12 ve IV. dönemde %17,9 artýþ gerçekleþmiþtir. Doðalgaz tüketiminde olduðu gibi elektrik tüketiminde de gerçekleþen önemli düzeydeki bu artýþlar 2011 yýlý için ekonomideki canlanmanýn bir göstergesi olarak deðerlendirilebilir.
Tablo VIII.6 Elektrik Kullanýmýnýn Dönemlere Göre Daðýlýmý 2009-2011 I.Dönem
II.Dönem
III. Dönem
IV. Dönem
Toplam
% Deðiþim
2009
89.393.120
104.931.010
114.261.761
121.126.340
429.712.231
2,1
2010
121.629.060
134.881.867
163.684.361
165.460.699
585.655.987
36,3
2011
164.609.850
174.819.547
183.396.854
195.020.229
717.846.480
22,6
2010/2009 %
36,1
28,5
43,3
36,6
36,3
2011/2010 %
35,3
29,6
12,0
17,9
22,6
Kaynak:Organize Sanayi Bölgesi Üst Kuruluþu
VIII.5-Adana-Yumurtalýk Serbest Bölgesi 4.500.000 metrekarelik bir alan üzerine inþa edilen Adana Yumurtalýk Serbest Bölgesi(TAYSEB) Türkiye'nin en büyük araziye sahip serbest bölgelerinden biridir. Yüzölçümüyle, dünyanýn da en büyüklerinden biri konumundadýr. Ayrýca Türkiye'nin aðýr sanayiye yönelik olarak tasarlanmýþ ilk ve tek serbest bölgesidir. Halen bölgede Gemi Ýnþa ve Bakým-Onarým, Petrokimya, Ýnþaat, Tekstil ve çeþitli kimyasallarý depolamada tesisleri faaliyet göstermekte olup toplam istihdam 227 kiþidir. VIII.5.1 Yumurtalýk Serbest Bölgesi Ticaret Hacmi Yumurtalýk Serbest Bölgesi ticaret hacminde grafikte de görüldüðü gibi 2007 yýlýndan itibaren önemli artýþlar görülmüþtür, 2008 yýlýnda da bu artýþlar hýz kazanmýþ ancak 2009 yýlýnda ekonomik krizinde etkisiyle %-34,3 oranýnda bir azalýþ gerçekleþmiþ olup 2010 yýlýnda %27 ve 2011 yýlýnda da %21 artýþ gerçekleþtirmiþtir. Ticaret daðýlýmýnda en fazla artýþ %102 artýþ oraný ile bölgeden yurtdýþýna yapýlan ticarette gerçekleþmiþtir. Yurtiçinden bölgeye yapýlan ticarette de %13 azalýþ gerçekleþmiþtir.
42
2011
Adana Ekonomisi
Tablo VIII.7 Ticaret Hacmi TÝCARET DAÐILIMI
2009
YURT ÝÇÝNDEN BÖLGEYE
17.311.853
BÖLGEDEN YURT ÝÇÝNE
69.941.785
YURT DIÞINDAN BÖLGEYE
58.974.960
BÖLGEDEN YURTDIÞINA
26.708.278
TOPLAM
43
172.936.876
2009/2008 (%)
2010 26.736.413
2010/2009 (%)
54,4 100.125.719 43,2 -22,8 76.239.800 29,3 -46,8 16.414.310 -38,5 -37,8 -34,3 26,9 219.516.241 -7,5
2011
2011/2010 (%)
23.329.152
-12,7 12,3 26,9 102,1 21,0
112.403.102 96.750.236 33.171.345
265.653.835
Adana Ekonomisi
2011
VIII.6. Adana Ticaret Odasý Tablo VIII.8 2010-2011 Yýlý Meslek gruplarýna Göre Üye Daðýlýmlarý Adana Ticaret Odasýnda 45 meslek grubunda 255 komite üyesi ve komite üyelerinden seçilmiþ 105 meclis üyesi bulunmaktadýr. 2011 yýlý sonu itibariyle toplam üye sayýsý 26.719 olup bir önceki yýla göre üye sayýsýnda %5 artýþ gerçekleþmiþtir. 2010 yýlýndaki üye sayýsý ise 25.408 olup bir önceki yýla göre üye sayýsýnda %5 artýþ gerçekleþmiþti. Meslek gruplarýna göre üye sayýsý incelendiðinde ise en fazla üye Bina Ýnþaat Müteahhitleri gurubunda bulunmaktadýr. Toplam üyelerin %8,9'u bu gruba kayýtlý üyelerden oluþmaktadýr. Ardýndan Toplam üyelerin %5,1'ini oluþturan Elektrikli Ev Aletleri meslek grubu ile %5'ini oluþturan Garajlar, Nakliye Ambarlarý meslek gruplarý sýralanmaktadýr. Bir önceki yýl üye sayýsý artýþlarýnda ise en fazla üye artýþý %12,6 artýþ oraný ile Su Ürünleri Ve Kümes Hayvanlarý Yetiþtiriciliði Ýle Elde Edilen Ürünlerin Tacirleri meslek grubunda gerçekleþmiþtir. Ardýndan %11,3 artýþ oraný ile Asansör, Ýklimlendirme, Gaz Ve Buhar Cihazlarý Ýmalatçýlarý Ýle Tacirleri ve %11,2 artýþ oraný ile Emlak Komisyoncularý meslek grubunda görülmüþtür.
Kaynak: Adana Ticaret Odasý
44
2011
Adana Ekonomisi
KuruluÌ Türü ÞAHIS FÝRMASI KOLLEKTÝF ÞÝRKET KOMANNDÝT ÞÝRKET LÝMÝTED ÞÝRKET LÝMÝTED ÞÝRKET(ÞUBE) ANONÝM ÞÝRKET ANONÝM ÞÝRKET(ÞUBE) YAPI KOOPERATÝFÝ MOTORLU TAÞITLAR KO. ESNAF VE KEFALET KO. TÜKETÝM KO. TARIM SATIÞ KO. TARIMSAL KALKINMA KO. SU ÜRÜNLERÝ KO. SULAMA KO. KOOPERATÝF BÝRLÝKLERÝ TURÝZM GELÝÞTÝRME KOOP. KÜÇÜK SANAT KOOPERATÝFÝ ÜRETÝM TEMÝN VE DAÐITIM KOOP. VAKIF ÝÞLETMELERÝ MÜESSESELER DÝÐER KURULUÞLAR TOPLAM
2010 8.294 29 12 13.599 1.326 770 960 209 80 12 11 6 46 9 9 7 1 10 6 4 5 3 25.408
2011 8.709 27 9 14.197 1.435 788 1149 193 79 13 10 6 46 9 9 7 1 11 6 4 5 6 26.719
% DeðiÌim 5,0 -6,9 -25,0 4,4 8,2 2,3 19,7 -7,7 -1,3 8,3 -9,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 10,0 0,0 0,0 0,0 100,0 5,2
% Daðýlým 32,6 0,1 0,0 53,1 5,4 2,9 4,3 0,7 0,3 0,0 0,0 0,0 0,2 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100,0
Adana Ticaret Odasý Kuruluþ Türlerine göre üyelerin daðýlýmýnda ise üyelerin %59' u Limited Þirketlerden, %33'ü Þahýs Firmalarýndan ve %7'side diðer firmalardan oluþmaktadýr. 2010 yýlýnda ise Limited Þirket oraný %59, þahýs þirketi oraný %33 ve Anonim Þirket oraný %7 idi. Derecelerine göre üye daðýlýmlarýnda ise en fazla üye 50.000 ve yukarýsý sermaye grubunda bulunmaktadýr. Ardýndan 8.730 üye ile 5000 ila 24.999 TL sermayeye sahip üye grubu sýralanmýþtýr. Toplam üyelerin %41'i 50.000 ve yukarýsý sermeye grubu üyelerinden oluþmakta olup bir önceki yýl bu oran %38 idi.
Kaynak:Adana Ticaret Odasý Oda Sicil kayýtlarý
Tablo VIII.10 Sermayelerine Göre Üye Daðýlýmlarý
Sermaye Daðýlýmlarý 1-499 500-4999 5000-24.999 25.000-49.999 50.000 ve Yukarýsý Toplam
2009 1.582 3.750 8.421 1.744 8.691 24.188
2008 Yýlý 2009 Yýlý 2009/2008 2010 Yýlý % 2011/2010 % Daðýlým 2010 % Daðýlým % 2011 Daðýlým % 6,5 1.701 6,7 7,5 1.674 6,3 -1,6 15,5 3.657 14,4 -2,5 3.517 13,2 -3,8 34,8 8.697 34,2 3,3 8.730 32,7 0,4 7,2 1.679 6,6 -3,7 1.743 6,5 3,8 35,9 9.674 38,1 11,3 11.055 41,4 14,3 100 25.408 100 5,0 26.719 100 5,2
Kaynak:Adana Ticaret Odasý Oda Sicil kayýtlarý
VIII.6.1 - Açýlan-Kapanan Firmalar Tablo VIII.11'de Adana Ticaret Odasý ve TOBB Türkiye Ticaret Sicili verilerine göre Açýlan ve kapanan firma sayýlarý yer almakta olup 2011 yýlýnda açýlan firma sayýsýnda Adana ilinde %10, Türkiye'de ise %11,6 artýþ, kapanan firma sayýsýnda da Adana ilinde %9,4 artýþ, Türkiye'de genelinde %29,4 artýþ gerçekleþmiþtir. Türkiye genelinde kapanan firma sayýsý artýþý açýlan firmalara göre daha yüksek oranda gerçekleþmiþtir.
45
Adana Ekonomisi
2011
2.686 2.172
2.114
2.000
2.441
2.439
2.354
2.500
2.579
2.773
3.000
1.327
1.213
1.052
1.179 928
844 719
675
596
576
500
721
707
1.000
1.565
1.443
1.253
1.475
1.500
0 2000
2001
2002
2003
2004
2005
!çýlan Firmalar
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Kapanan Firmalar
Tablo VIII.11 Adana-Türkiye Açýlan Kapanan Firma Sayýlarý TOBB Ticaret Sicili Türkiye 2010
ADANA Ticaret Odasý
2011
% Deðiþim
2010
2011
% Deðiþim
Açýlan Þirket Sayýsý 102.906
114.872
11,6
2.441
2.686
10,0
Kapanan Þirket Sayýsý
56.121
29,4
1.213
1.327
9,4
43.362
Kaynak:Adana Ticaret Odasý Oda Sicil kayýtlarý-TOBB
TABLO VIII.12 ATO Verilerine Göre Açýlan Kapanan Firma Sayýlarý !ÇIL!N YILLAR 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Firma Sayýsý 1.475 1.253 1.443 1.565 2.114 2.354 2.773 2.579 2.439 2.172 2.441 2.686
KAPANAN % Deðiþim --15,1 15,2 8,5 35,1 11,4 17,8 -7,0 -5,4 -10,9 12,4 10,0
Firma Sayýsý 576 707 721 596 675 719 844 928 1.179 1.052 1.213 1.327
% Deðiþim -22,7 2,0 -17,3 13,3 6,5 17,4 10,0 27,0 -10,8 15,3 9,4
FARK (Açýlan-Kapanan) 899 546 722 969 1.439 1.635 1.929 1.651 1.260 1.120 1.228 1.359
Kaynak:Adana Ticaret Odasý Oda Sicil kayýtlarý
Tablo VIII.12 de yer alan Adana Ticaret Odasý kayýtlarýna göre açýlan kapanan firmalar incelendiðinde 2009 yýlýndaki açýlan ve kapanan firma sayýsý azalýþýnýn 2010 yýlý sonrasýda durduðu görülmektedir. 2010 yýlýnda açýlan firma sayýsýnda %12,4, 2011 yýlýnda %10 artýþ, kapanan firma sayýsýnda ise 2010 yýlýnda %15,4, 2011 yýlýnda da %9,4 artýþ gerçekleþmiþtir.
46
3.000
2.500
2.000
1.359 1.260
1.929
1.228
1.651 1.120
1.500
1.635 1.439
722
899
1.000
969
546
500
0 2000
2001
2002
2003
2004
2005
Açýlan
Tablo VIII.13. 2009 Yýlýnda Toplam Ýþlem Hacmine Göre Ýlk 10 Borsa
Sýra 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Borsa Adý ÝSTANBUL TÝCARET BORSASI ÝZMÝR TICARET BORSASI KONYA TÝCARET BORSASI ADANA TÝCARET BORSASI SANLIURFA TÝCARET BORSASI GAZÝANTEP TÝCARET BORSASI MERSÝN TÝCARET BORSASI ANKARA TÝCARET BORSASI SAKARYA TÝCARET BORSASI DÝYARBAKIR TÝCARET BORSASI
Kaynak : TOBB
iþlem Hacmi TL Türkiye Geneline Oraný (%) 8.566.782.033,68 11,216 3.889.588.424,22 5,092 3.074.025.177,45 4,025 2.758.542.182,43 3,612 2.532.606.015,26 3,316 2.474.578.814,33 3,24 2.024.803.360,92 2,651 1.968.617.179,46 2,577 1.892.439.199,22 2,478 1.432.383.162,37 1,875
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Kapanan
VIII.7. Adana Ticaret Borsasý Adana Ticaret Borsasý Ýþlem hacmine göre 2009 yýlýnda %3,6 iþlem hacmi payý ile en fazla iþlem gören Ticaret Borsalarý sýralamasýnda 4. Sýrada yer almýþtýr. 2008 yýlýnda %3,7 iþlem hacmi payý ile 3. Sýrada yer almýþtý. Ýlk sýrada %11,2 iþlem hacmi payý Ýstanbul ile ardýndan %5,1 iþlem hacmi payý ile Ýzmir ve %4,025 iþlem hacmi payý ile Konya Ticaret Borsalarý sýralanmaktadýr.(TOBB tarafýndan en son açýklanan veriler 2009 yýlýdýr.)
Tablo VIII.14'te Adana Ticaret Borsasý iþlem hacimleri yer almaktadýr. 2010 yýlýna kadar son üç yýldýr iþlem hacminde ortalama %10 artýþ olmuþken, 2011 yýlýnda iþlem hacminde %25 artýþ gerçekleþmiþtir.
Adana Ekonomisi
2011
Tablo VIII.14. Adana Ticaret Borsasý 2000-2011 Yýllarý Toplam Ýþlem Bedeli (TL) Yýl 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Ýþlem Hacmi TL % Deðiþim 461.189 -710.224 54 1.145.161 61 1.489.800 30 1.712.592 15 1.676.316 -2 2.134.482 27 2.292.948 7 2.525.718 10 2.757.542 9 3.039.629 10 3.790.659 25
Kaynak:Adana Ticaret Borsasý
48
Tablo VIII.15. 2008-2011 Yýlýnda Adana Ticaret Borsasý'nda Ýþlem Gören Baþlýca Maddeler ÜRÜN ÇEÞÝTLERÝ
2008
2009
2010
2011
1.018.499.244
1.091.929.901
1.347.408.302
1.462.643.919
NEBATÝ YAÐLAR
563.112.319
672.333.271
395.007.467
526.623.914
TEKSTÝL HAMMADDELERÝ
226.277.240
166.985.754
328.623.461
393.300.791
YAÐLI TOHUMLAR
185.807.142
195.834.369
242.207.907
389.105.761
HUBUBAT MAMÜLLERÝ
218.946.579
206.435.472
236.729.092
273.560.951
YaÞ VE KURU MEYVELER
102.839.946
153.267.024
169.782.625
225.312.055
ÇEÞÝTLÝ GIDA MADDELERÝ
85.152.412
136.054.311
169.363.890
199.525.439
KASAPLIK CANLI HAYVANLAR
46.700.552
58.126.572
73.754.158
52.413.662
KÜSPELER
70.182.887
68.732.428
63.823.748
48.177.271
HUBUBAT
ÇEÞÝTLÝ MADDELER
5.032.345
5.264.675
8.694.687
11.631.683
HAM DERÝLER
1.180.027
688.400
2.198.542
1.772.371
BAKLÝYAT VE MAMÜLLERÝ
1.226.120
999.663
1.040.469
1.343.367
761.446
889.744
994.591
ORMAN MAHSÜLLERÝ KOTA DIÞI MADDELER KOTA DIÞI MADDELER ÇÝÐÝT (FÝYAT FARKI) BEDEL TOPLAMI (TL)
138.360 191.138.273
2.525.718.259
Kaynak:Adana Ticaret Borsasý
2.757.541.584
3.039.628.940
13.971.253 3.790.659.070
Adana Ticaret Borsasýnda iþlem gören maddeler ve iþlem hacimleri ise Tablo VIII.15'de yer almakta olup, en fazla iþlem miktar bakýmýndan; hububat, yaðlý tohumlar, tekstil, nebati yaðlar, yaþ ve kuru meyveler, hububat mamulleri ve küspelerde gerçekleþmiþtir.
Adana Ekonomisi
2011
IX. Uluslararasý Doðrudan Yatýrýmlar IX.1 Uluslararasý Sermayeli Þirket Sayýlarý Adana ilinde Hazine Müsteþarlýðý verilerine göre 1954-2011 yýlý sonu itibariyle kümülatif toplamda 45 ülkeden toplam 215 yabancý sermayeli þirket faaliyettedir. Bu firmalarýn %21'i Almanya, %10'u A.B.D. %9'u Irak %8', Suriye ve %5'i de Hollanda olarak ilk beþ sýrada yer almaktadýr. Tablo IX.1' de görüldüðü üzere Türkiye'de faaliyette olan yabancý sermayeli þirketlerin %0,7'si Adana ilinde faaliyet göstermekte olup iller sýralamasýnda 10.uncu sýrada yer almaktadýr. Uluslararasý sermayeli þirketlerin merkezlerinin çoðunlukla büyük illerde kayýtlý olmasý sebebiyle uluslararasý doðrudan yatýrým giriþleri büyük illerde yoðunlaþmýþ görünmektedir. Bunun sebebi yurtdýþýndan gerçekleþtirilen sermaye transferlerinin yatýrým tesislerine deðil, þirket merkezlerine yapýlmasýdýr. Uluslararasý Sermayeli Firmalarýn Sayýlarýnýn illere göre birikimli toplamlarda bir önceki yýla göre deðiþim oranlarý incelendiðinde ise; 2011 yýlýnda Adana ilinde yabancý sermayeli þirket sayýsýnda %12,4 artýþ gerçekleþmiþtir Bir önceki yýl þirket sayýsýnda %10,2 artýþ gerçekleþmiþti. En fazla artýþ %16,1 ile Ýzmir ile %14,8 ile Mersin ve %13,2 ile Aydýn illerinde gerçekleþmiþtir. 2011 yýlý sonu itibarýyla Türkiye'deki 29.399 adet uluslararasý sermayeli þirketin, 9.107 adedinin toptan ve perakende ticaret, 4.729 adedinin imalat sanayi, 4.719 adedinin ise gayrimenkul kiralama ve iþ faaliyetleri sektörlerinde faaliyette bulunduðu görülmektedir. Ýmalat sanayinde uluslararasý sermayeli þirket sayýsý bakýmýndan kimyasal madde ve ürünler imalatý birinci sýrada yer alýrken, gýda ürünleri, içecek ve tütün imalatý ile tekstil ürünleri imalatý takip eden alt sektörler konumundadýr Tablo IX.1. Uluslararasý Sermayeli Firmalarýn Sayýlarýnýn Ýller bazýnda Kümülatif Toplamý Ýlk 10 Ýl Sýralamasý
ÝSTANBUL ANTALYA ANKARA ÝZMÝR MUÐLA BURSA AYDIN MERSÝN KOCAELÝ ADANA Diðer Ýller Toplam
þirket Sayýsý (1954-2009)
13.001 2.976 1.567 1.391 1.333 483 419 397 290 176 1.518 23.551
þirket Sayýsý (1954-2010)
14.328 3.201 1.712 1.540 1.372 524 454 432 307 194 1.773 25.837
þirket Sayýsý 2009/2008 2010/2009 (1954-2011) % % 12,7 10,2 16.641 9,2 7,6 3.498 11,1 9,3 1.919 10,7 10,7 1.667 5,8 2,9 1.409 13,9 8,5 576 9,4 8,4 514 11,5 8,8 496 12,8 5,9 338 8 10,2 218 15,7 16,8 2.123 11,7 9,7 29.399
2011/2010 %
16,1 9,3 12,1 8,2 2,7 9,9 13,2 14,8 10,1 12,4 19,7 13,8
Kaynak : T.C. Ekonomi Bakanlýðý
50
2011
Adana Ekonomisi
Harita I: 1954-2011 Yýllarý Arasýnda Faaliyette Bulunan Uluslararasý Sermayeli Þirketlerin Bulunduklarý Ýle Göre Daðýlýmý Þirket Sayýsý Aralýklarý > Minimum < Maksimum 0 0 1 50 51 250 251 500 501 1000 1001 2500 2501 5000 5001 ∞
Kaynak: Uluslar arasý Doðrudan Yatýrýmlar 2011 Yýlý Raporu/Ekonomi Bakanlýðý
Harita II' de ise Akdeniz bölgesindeki uluslararasý sermayeli þirketlerin illerle göre sektörel daðýlýmlarý yer almaktadýr. Harita II: Akdeniz Bölgesi Uluslararasý Sermayeli Þirket Sayýlarýnýn Sektörel Bazda Daðýlýmý (1954-2011)
Kaynak: Uluslar arasý Doðrudan Yatýrýmlar 2011 Yýlý Raporu/Ekonomi Bakanlýðý IX.2 Adana Ýli Uluslar arasý Sermayeli Þirketlerin Sektörel Daðýlýmlarý Adana ilinde 2011 yýlý itibariyle faaliyete geçen yabancý sermayeli firmalarýn sektörel daðýlýmlarýna göre en fazla Toptan ve Perakende Ticarette yabancý sermayenin yoðunlaþtýðý ardýndan Ýmalat sanayi ve Tarým sektörlerinin sýralandýðý görülmektedir. Toplam 215 yabancý sermayeli þirketin %39'u toptan ve perakende ticareti, %25'i imalat, %9'u da tarým sektörü, %7'si inþaat, %4' ü gayrimenkul, kiralama ve iþ faaliyetleri ve %4'ü de madencilik ve taþocakçýlýðý sektörleri ile aðýrlýklý olarak faaliyet göstermektedir.
51
Adana Ekonomisi
2011
TABLO-IX.3. Adana Ýlinde 1954-2011 yýllarýnda Faaliyette Bulunan Yabancý Sermayeli Firmalarýn Sektörel Daðýlýmlarý SEKTÖR TOPTAN VE PERAKENDE TÝCARET; MOTOSÝKLET VE MOTORLU ARAÇLAR ÝLE KÝÞÝSEL EÞYALAR VE EV EÞYALARININ ONARIMI
Sektörel Paylarý %
Firma Sayýsý
84
39,1
ÝMALAT
53
24,7
TARIM
19
8,8
ÝNÞAAT
14
6,5
MADENCÝLÝK VE TAÞOCAKÇILIÐI
9
4,2
GAYRÝMENKUL, KÝRALAMA VE ÝÞ FAALÝYETLERÝ
8
3,7
ULAÞTIRMA, DEPOLAMA VE HABERLEÞME
7
3,3
ELEKTRÝK, GAZ VE SU
5
2,3
SAÐLIK ÝÞLERÝ VE SOSYAL HÝZMETLER
3
1,4
EÐÝTÝM
3
1,4
OTEL VE LOKANTALAR DÝÐER SOSYAL, TOPLUMSAL VE KÝÞÝSEL HÝZMET FAALÝYETLERÝ
3
1,4
2
0,9
BALIKÇILIK MALÝ ARACI KURULUÞLARA YARDIMCI FAALÝYETLER KAMU YÖNETÝMÝ VE SAVUNMA, ZORUNLU SOSYAL GÜVENLÝK
2
0,9
2
0,9
TO P L A M
0,5
1
100,0
215
Kaynak:Ekonomi Bakanlýðý
KAMU YÖNETÝMÝ VE SAVUNMA, ZORUNLU SOSYAL GÜVENLÝK
0,5
GAYRÝMENKUL, KÝRALAMA VE ÝÞ FAALÝYETLERÝ
0,5
MALÝ ARACI KURULUÞLARA YARDIMCI FAALÝYETLER
0,9
BALIKÇILIK
0,9
DÝÐER SOSYAL, TOPLUMSAL VE KÝÞÝSEL HÝZMET FAALÝYETLERÝ
0,9
OTEL VE LOKANTALAR
1,4
EÐÝTÝM
1,4
SAÐLIK ÝÞLERÝ VE SOSYAL HÝZMETLER
1,4
2,3
ELEKTRÝK, GAZ VE SU
3,3
ULAÞTIRMA, DEPOLAMA VE HABERLEÞME MADENCÝLÝK VE TAÞOCAKÇILIÐI
3,7
GAYRÝMENKUL, KÝRALAMA VE ÝÞ FAALÝYETLERÝ
3,7 6,5
ÝNÞAAT
8,8
TARIM ÝMALAT
24,7
TOPTAN VE PERAKENDE TÝCARET- MOTOSÝKLET VE MOTORLU ARAÇLAR ÝLE KÝÞÝSEL EÞYALAR VE EV EÞYALARININ ONARIMI
39,1 0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
40,0
52
2011
Adana Ekonomisi
IX.3 Uluslararasý Sermayeli Þirketlerin Yatýrým Projelerine Göre Yatýrým Tutarý 2007-2011 yýllarý arasýndaki yatýrýmlarýn il bazýnda daðýlýmýnda da tutar açýsýndan Kocaeli'nin yine ilk sýrada olduðu gözlemlenmektedir. Kocaeli'yi Ýstanbul ve Bursa illeri takip etmektedir. Adana ili 2 milyar 107 milyon dolar yatýrým projeli yatýrým tutarý ile Bursa'nýn ardýndan 5'inci sýrada yer almýþtýr.
TABLO-IX.4. Yatýrým Projelerinin Tutarýna Göre Ýlk 20 Ýl Bazýnda Daðýlýmý (Milyon Dolar)
2011 yýlýnda uluslararasý sermayeli þirketlerin yatýrýmlarýnýn il bazýnda daðýlýmýnda proje adedi olarak ilk iki sýrada Ýstanbul ve Kocaeli yer almaktadýr. Bu iki ili 15'er adet proje ile Bursa ve Ýzmir takip ederken, Manisa 11 adet proje ile 5. sýrada yer almýþtýr. Adana ili 2007-2011 yýllarýnda toplan 21 adet
Ýller Kocaeli Ýstanbul Bursa Adana Samsun Balýkesir Sakarya Sinop Denizli Manisa Ýzmir Elazýð Antalya Artvin Hatay Tekirdað Kahramanmaraþ Bilecik
2007 316 1.224 320 6 0 3 511 0 7 38 204 0 5 0 70 55 0 195
2008 527 1.247 118 16 0 910 35 884 36 57 132 73 140 52 17 134 113 8
2009 476 286 2.054 1.735 1.356 0 41 0 0 110 154 0 38 14 403 114 341 25
2010 1.301 274 252 338 0 44 340 0 762 117 112 3 323 0 7 146 0 148
2011 1.487 164 445 11 14 175 58 0 0 429 80 560 54 452 7 37 21 30
2007-2011 4.105 3.196 3.189 2.107 1.371 1.132 984 884 805 750 682 636 560 518 504 486 474 406
Kaynak:Ekonomi Bakanlýðý Ýller Ýstanbul Kocaeli Bursa Ýzmir Ankara Manisa Antalya Tekirdað Sakarya Mersin Adana Düzce Bilecik Hatay Muðla Konya Eskiþehir Balýkesir Kýrklareli Kayseri
2007 41 25 20 16 7 10 4 8 6 3 2 5 3 4 1 1 0 2 1 1
2008 42 28 20 9 15 7 7 6 6 4 3 2 3 1 4 4 3 2 3 1
2009 19 32 15 14 7 6 6 6 4 3 7 3 6 7 4 0 4 0 3 1
2010 24 27 14 16 8 11 16 9 6 7 5 3 2 3 6 3 4 5 2 2
2011 33 29 15 15 9 11 9 10 6 7 4 5 3 2 1 7 2 3 3 6
2007-2011 159 141 84 70 46 45 42 39 28 24 21 18 17 17 16 15 13 12 12 11
Kaynak:Ekonomi Bakanlýðý
53
Adana Ekonomisi
2011
X. Ýstihdam Durumu X.1.Ýstihdam ve Ýþsizlik ve Ýþsizlik Oranlarý Türkiye Ýstatistik Kurumu iþsizlik verilerine göre TR62 Adana-Mersin bölgesi 2011 yýlýnda 10,7 ile en fazla iþsizlik oranýna göre bölgeler sýralamasýnda 8'inci sýrada yer almýþ olup 2010 yýlýnda %16,7 iþsizlik oraný ile en fazla iþsizlik oranýna göre bölgeler sýralamasýnda 2'inci sýrada yer almýþtýr. 2009 yýlýnda %22 iþsizlik oraný ile en fazla iþsizlik oraný sahip bölge durumundaydý. 2009 yýlýnda ayrýca TÜÝK tarafýndan iller bazýnda iþsizlik verileri açýklanmýþ ve Adana ili 81 il içerisinde %26,5 iþsizlik oraný ile en fazla iþsizlik oranýna sahip il olmuþtur. 2010 yýlýnda da %19,1 ile yine 1'inci sýradaydý. 2009 yýlýnda Mersin ili ile bölgesel deðerlendirdiðinde Adana-Mersin TR-62 bölgesi iþsizlik oraný %22'ye gerilemiþtir. Ayný þekilde 2010 yýlýnda Adana –Mersin olarak %16,7'ye gerilemiþtir. Geçmiþ yýllarda bakýldýðýnda iþsizlik oranýnda bölgemiz sürekli üst sýralarda olduðu görülmekte olup bu sýkýntý günümüzde de devam etmektedir. Ýþsizlik oranlarýnda 2000 yýlýndan itibaren incelendiðinde ise 2000-2003 yýllarýnda iþsizlik verileri yalnýzca 9 il için yapýlmaktaydý buna göre iþsizlik oranýna göre sýralamada; 2000 yýlýnda %11,4 oran ile 2.inci, 2001 yýlýnda %16,8 ile 1.inci, 2002 yýlýnda 23,9 ile 1.inci ve 2003 yýlýnda da %18,9 ile 2.inci sýrada yer almýþtýr. Bu yýllardan sonra iþsizlik verileri 26 istatistik bölgelere göre açýklanmýþtýr. Bölgelere göre iþsizlik oraný sýralamasýnda Adana-Mersin TR-62 bölge olarak; 2004 yýlýnda %14,9 ile 6'ýncý
2005 yýlýnda %18,4 ile 2'inci 2006 yýlýnda 16,9 ile 1inci 2007 yýlýnda 15,7 ile 3'üncü sýrada 2008 yýlýnda da %16,8 oran ile 2' inci sýrada 2009 yýlýnda %22,0 ile 1'inci sýrada 2010 yýlýnda %16,7 ile 2'inci sýrada 2011 yýlýnda %10,7 ile 8'inci sýrada yer almýþtýr. Ýller Bazýnda ise; 2009 yýlýnda %26,2 ile 1'inci 2010 yýlýnda 19,1 ile 1'inci sýrada yer almýþtýr. *Kaynak:Türkiye Ýstatistik Kurumu Görüldüðü gibi iþsizlik oranýnda Adana ili en fazla iþsizlik oranýna sahip iller sýralamasýnda 10 yýldýr sürekli ilk üç içerisinde yer almýþtýr. Bunda Adana ilini yaþadýðý ekonomik güçlüklerin yanýnda son 20 yýlda Adana ilinin aldýðý göç ve göçle gelen vasýfsýz iþgücü ile son yýllarda vermiþ olduðu vasýflý iþgücü göçün önemli etkisi olduðu düþünülmektedir. Türkiye Ýstatistik Kurumu tarafýndan 15 yaþ üstü Kurumsal olmayan nüfusa göre Adana Mersin bölgesinde 2 milyon 675 bin nüfus olduðu tahmin edilmiþtir. Söz konusu nüfusun 1 milyon 390 bin kiþisi iþgücü durumunda olup bunlarýnda 1 milyon 241 bini istihdam edilmiþ durumdadýr. Ýþsiz sayýsý ise 149 bin olduðu tahmin edilmiþ olup iþsizlik oraný buna göre %10,7olarak hesaplanmýþtýr. Ýþgücüne katýlma oraný %52'dir. 2010 yýlýnda ise iþgücüne katýlma 1 milyon 408 bin kiþi ve istihdam edilen kiþi sayýsý 1milyon 173 bin kiþi olup iþsiz sayýsý 235 bin kiþi idi.
54
2011
Adana Ekonomisi
Tablo X.1Kurumsal Olmayan Nüfusun Yýllar Ve Cinsiyete Göre Ýþgücü Durumu 2010-2011 Yýlý (Düzey 2 Adana-Mersin) ) 15 ve daha yukarý yaþtaki nüfus (Bin Kiþi)
Ýþgücü (Bin Kiþi)
2010
2.660
1.408
2011
2.675
1.390
Ýstihdam edilenler (Bin Kiii)
Ýþsizlik oraný (%)
Ýþgücüne dahil olmayan nüfus
Ýþsiz (Bin Kiþi)
Ýþgücüne katýlma oraný %
Ýstihdam oraný (%)
1.173
235
52,9
16,7
44,1
1.252
1.241
149
52,0
10,7
46,4
1.285
Tablo X.2. Ýstatistiki Bölge Sýnýflamasý Düzey2'ye Göre Ýstihdam ve Ýþsizlik Oranlarý (2011 Yýlý Ýþsizlik Oranýna Göre Sýralý) 2010 Bölgeler (Düzey2)
Ýþsizlik oraný %
2011 Ýstihdam oraný %
Ýþgücüne katýlma oraný %
Ýþsizlik oraný %
Ýstihdam oraný %
Türkiye
48,8
11,9
43,0
49,9
9,8
45,0
TR31 (Ýzmir)
50,1
15,1
42,5
53,4
14,7
45,5
TRC1 (Gaziantep, Adýyaman, Kilis)
44,8
12,1
39,4
42,6
14,4
36,5
TRC3 (Mardin, Batman, Þýrnak, Siirt)
36,0
11,8
31,8
33,9
12,7
29,6
TRB2 (Van, Muþ, Bitlis, Hakkari)
43,9
17,0
36,4
47,3
12,3
41,5
TR63 (Hatay, Kahramanmaraþ, Osmaniye)
49,3
13,6
42,6
49,3
12,0
43,4
TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova)
50,3
13,0
43,7
54,7
11,9
48,2
TR10 (Ýstanbul)
47,8
14,3
41,0
48,8
11,8
43,1
TR62 (Adana, Mersin)
52,9
16,7
44,1
52,0
10,7
46,4
TR72 (Kayseri, Sivas, Yozgat)
44,2
13,7
38,1
50,1
10,7
44,7
TRA2 (Aðrý, Kars, Iðdýr, Ardahan)
50,9
10,3
45,7
54,4
10,2
48,8
TRB1 (Malatya, Elazýð, Bingöl, Tunceli)
47,4
11,9
41,8
48,1
10,2
43,2
TR51 (Ankara)
46,7
12,1
41,1
47,5
9,4
43,0
TR61 (Antalya, Isparta, Burdur)
57,6
10,7
51,4
57,9
9,3
52,6
TR21 (Tekirdað, Edirne, Kýrklareli)
54,6
9,8
49,3
55,4
8,8
50,5
TR32 (Aydýn, Denizli, Muðla)
54,8
11,9
48,3
54,4
8,5
49,8
TRC2 (Þanlýurfa, Diyarbakýr)
33,5
13,1
29,1
32,8
8,4
30,1
TR71 (Kýrýkkale, Aksaray, Niðde, Nevþehir, Kýrþeh ir )
46,3
10,1
41,6
46,4
8,0
42,7
TR41 (Bursa, Eskiþehir, Bilecik)
47,1
10,1
42,3
48,6
7,6
44,9
TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartýn)
52,2
10,8
46,6
56,9
7,6
52,6
TR52 (Konya, Karaman)
51,5
8,4
47,2
49,5
6,8
46,1
TR90 (Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüþhane)
58,2
6,1
54,6
57,4
6,4
53,7
TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt)
52,8
6,2
49,5
50,5
6,3
47,3
TR82 (Kastamonu, Çankýrý, Sinop)
55,3
8,3
50,8
59,5
5,7
56,0
TR22 (Balýkesir, Çanakkale)
48,3
7,7
44,6
47,1
5,3
44,6
TR83 (Samsun, Tokat, Çorum, Amasy a)
50,6
7,2
47,0
52,5
5,3
49,7
TR33 (Manisa, Afyon, Kütahya, Uþak)
48,2
7,6
44,5
52,7
4,7
50,2
Kaynak:Türkiye Ýstatistik Kurumu
55
Ýþgücüne katýlma oraný %
Adana Ekonomisi
2011
X.2. Ýstihdam Edilenlerin Ýktisadi Faaliyet Kollarýna Göre Daðýlýmý (TR62 Adana-Mersin) Faaliyet kollarý istihdamýn daðýlým Tablo X.3'te yer almaktadýr. 2011 yýlýnda en fazla istihdam %50,3 oran ile hizmetler sektöründe bulunmaktadýr. Ardýndan %30,2 ise tarým ve %19,5 ile sanayi sektörüne daðýlmýþtýr. 2010 yýlýnda tarým sektörünün istihdam oraný %30,2, sanayinin %19,5 ve hizmetler sektörünün ise %50,3 idi.
Tablo X.3.Ýstihdam Edilenlerin Yýllar Göre Ýktisadi Faaliyet Kollarý Daðýlýmý (Bin kiþi, 15+ yaþ) Yýllar
Toplam
Tarým
(%)
Sanayi (*) Hizmet
Tarým
Sanayi (*) Hizmet
2004
881
223
200
458
25,3
22,7
52
2005
895
194
213
487
21,6
23,8
54,4
2006
958
208
222
529
21,7
23,1
55,2
2007
1.023
242
233
547
23,7
22,8
53,5
2008
998
248
229
521
24,9
23
52,2
2009
1050
303
218
529
28,9
20,8
50,4
2010
1.173
355
230
589
30,2
19,6
50,2
2011
1.241
375
242
624
30,2
19,5
50,3
Kaynak:Türkiye Ýstatistik Kurumu
56
2011
Adana Ekonomisi
XI - Dýþ Ticaret Ýhracatçý Birliklerinden elde edilen veriler doðrultusunda, 2011 yýlýnda ihracatýmýz %23,7 artýþ kaydederek 1 milyar 704 milyon ABD dolar gerçekleþmiþtir. 2010 yýlýnda ise ihracatýmýz %26,9 artýþ kaydetmiþ ve 1 milyar 378 milyon ABD Dolar gerçekleþmiþti. Adana ili Ýthalatý ise 2011 yýlýnda bir önceki yýla göre %33 artýþ gerçekleþmiþ ve 2 milyar 973 milyon ABD Dolara yükselmiþtir. 2010 yýlý yýllýk artýþý ise %32 olarak gerçekleþmiþti. Adana ili ihracatýnýn ithalatý karþýlama oranýna bakýldýðýnda; 2010 yýlýnda %61,8 olarak gerçekleþen bu oran 2011 yýlýnda %57,3' e gerçeklemiþtir. 2005 yýlýndan itibaren ihracatýn ithalatý karþýlama oranýna bakýldýðýnda ise; 2005 yýlýnda karþýlama oraný %97 iken ilerleyen yýllarda bu oranda sürekli bir azalýþ gerçekleþmiþ ve 2010 yýlýnda %61,8'e, 2011 yýlýnda %57,3'e kadar gerilemiþtir. Söz konusu azalýþ trendi Ýhracatýn ithalatý karþýlama oranýnýn yer aldýðý grafikte daha net þekilde görülmektedir.
Yýllar
Ýthalat
% Deðiþim
2005 1 265 049 628 13,9 2006 1 441 273 160 33,1 2007 1 918 628 363 12,1 2008 2 151 647 084 -21,3 2009 1 692 782 438 31,7 2010 2 228 897 562 33,4 2011 2 973 911 351 Kaynak : Türkiye Ýstatistik Kurumu-Ýhracatçý Birlikleri
57
Ýhracat 1 1 1 1 1 1 1
227 233 522 476 086 378 704
525 690 401 296 256 425 819
% Deðiþim 991 866 086 821 597 149 915
0,5 23,4 -3,0 -26,4 26,9 23,7
Ýhracatýn Ýthalatý Karþýlama Oraný %
97,0 85,6 79,3 68,6 64,2 61,8 57,3
Adana Ekonomisi
2011
XI.1 Ýhracat Tablo XI.2'de Adana ilinin 2006-2011 yýllarý aylara göre ihracatýnýn daðýlýmý yer almaktadýr. Tablo XI.2 Adana Ýli Ýhracatýnýn Aylara Göre Daðýlýmý (ABD $) AY
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Ocak
73.148.544
100.457.087
107.100.423
87.906.944
97.629.927
Þubat
82.194.308
107.081.696
110.132.837
77.849.819
99.524.531
124.536.042
115.495.365
132.187.60 3
127.011.950
86.217.125
121.017.661
151.394.906
Nisan
110.225.364
124.197.333
129.267.437
89.039.346
118.490.370
138.788.305
Mayýs
108.007.294
119.792.437
140.877.081
84.074.901
102.945.984
139.529.291
Haziran
134.964.869
Mart
129.540.126
105.548.135
136.443.618
119.331.200
83.547.225
114.367.428
Temmuz
92.865.540
117.726.218
135.444.911
93.167.599
111.250.986
130.112.448
Aðustos
96.827.300
130.627.996
130.758.304
78.715.893
105.546.358
134.891.694
Eylül
106.486.086
126.520.193
129.073.398
93.322.519
113.230.316
127.105.684
Ekim
103.027.316
132.305.354
116.995.860
93.723.802
119.507.625
154.591.619
Kasým
112.882.417
153.411.535
117.557.469
96.276.570
121.643.826
162.645.221
126.983.197
141.650.016
112.745.953
122.414.853
153.270.138
176.719.708
Aralýk Toplam Yýllýk % Deðiþim
1.233.690.866 1.522.401.086 1.476.296.821 1.086.256.597 1.378.425.149 1.704.819.915 0,5
23,4
-3,0
-26,4
26,9
23,7
Adana ihracatý çeyrek dönemler itibariyle deðerlendirildiðinde ise 2011 yýlý çeyrek dönemlerde bir önceki yýlýn ayný dönemine göre en fazla artýþ gerçekleþen dönem %27.4 ile I. dönem olmuþtur. Ardýndan %25,2 ile IV. dönemde gerçekleþmiþ olup, en fazla ihracat ise 493 milyon ABD Dolar ile yine IV. dönemde gerçekleþmiþtir.
Tablo XI.3 Adana Ýli Ýhracatýnýn Çeyrek Dönemlere Göre Daðýlýmý (ABD$) YIL 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
I. Dönem 215.253.143 267.586.360 278.096.777 270.838.217 339.726.387 344.245.209 251.973.888 318.172.119 405.471.075
II.Dönem 231.830.508 293.890.936 308.527.244 323.780.793 380.433.388 389.475.718 256.661.472 335.803.782 413.282.466
III. Dönem
IV.Dönem
TOPLAM
199.131.832 307.959.906 303.525.991 296.178.926 374.874.407 395.276.613 265.206.011 330.027.660 392.109.826
252.527.206 318.883.780 337.375.979 342.892.931 347.299.282 347.299.282 312.415.226 394.421.589 493.956.549
898.742.689 1.188.320.981 1.227.525.991 1.233.690.866 1.522.401.086 1.476.296.821 1.086.256.597 1.378.425.149 1.704.819.915
58
2011
Adana Ekonomisi
Grafik XI.2 Adana Ýli Ýhracatýnýn Çeyrek Dönemlere Göre Daðýlýmý(2003-2011) (Bin TL)
Ülke gruplarýna göre Adana'dan yapýlan ihracat toplamlarý incelendiðinde ise; 2011 yýlýnda en fazla artýþ %58 ile Orta Doðu Ülkelerinde gerçekleþmiþtir. Ardýndan %56 ile Komþu ülkeler, %21 ile Avrupa Birliði ülkeleri ve %15 ile Geliþmiþ Sekiz Ülkeler sýralanmaktadýr. Türki Cumhuriyetleri ihracatýnda ise %3, Uzak Doðu ülkelerinde de %11 azalýþ gerçekleþmiþtir. Ýhracat paylarý incelendiðinde ise toplam ihracatýn %40'nýn Avrupa Birliði ülkelerine yapýldýðý görülmektedir. Ardýndan %30 ihracat payý ile Geliþmiþ Sekiz Ülkeler ve %27 ihracat payý ile Türki Cumhuriyetleri sýralanmýþtýr. 2010 yýlý ihracat paylarý ile karþýlaþtýrýldýðýnda ihracat payýnda en fazla artýþ Türki Cumhuriyetlerinde gerçekleþmiþtir. 2010 yýlý payý %21 iken 2011'de %27'ye yükselmiþtir. Ardýndan Orta Doðu Ülkelerinin ihracat payýnda artýþ gerçekleþmiþ olup 2010 yýlýnda ihracat payý %20 iken 2011 yýlýnda %25'e yükselmiþtir. Avrupa Birliði ve Geliþmiþ Sekiz ülkelerin ihracat paylarýnda ise azalýþ gerçekleþmiþtir. 2010 yýlýnda Avrupa Birliði ihracatýnýn payý %41'den 2011'de %40'a, Geliþmiþ Sekiz Ülkelerin ihracat payý da 2010 yýlýnda %33 iken 2011'de %30'a gerilemiþtir. Tablo XI.4 Adana Ýhracatýnýn Ülke Gruplarý Bazýnda Daðýlýmý (2007-2011) ÜLKE GRUPLARI AVRUPA BÝRLÝGÝ GELÝÞMÝÞ SEKÝZ ÜLKE KOMÞU ÜLKELER ORTADOG U ÜLKELERÝ TÜRK CUMHURÝYETLERÝ UZAK DOGU ÜLKELERÝ
59
2007 695.340.493 507.022.757 326.048.174 311.931.759 86.626.173 77.750.187
2008 622.707.547 509.587.411 302.822.860 311.996.641 83.690.673 57.451.889
2009 451.890.819 388.665.999 209.046.476 212.422.442 62.160.542 53.429.850
2010 567.351.823 451.755.713 273.839.000 295.800.265 82.541.662 94.148.164
2011 688.797.945 517.805.064 426.183.272 466.496.080 79.834.343 83.573.076
Adana Ekonomisi
2011
Ülkeler bazýnda ise en fazla ihracat son üç yýldýr olduðu gibi 296 milyon ABD Dolarý ile yine Irak'a yapýlmýþtýr. Ardýndan 186 bin ABD Dolarý ile Almanya ve 98 milyon ABD Dolarý ile Ýtalya sýralanmaktadýr. Ýlk 20 ülke sýralamasýnda bir önceki yýla göre artýþ oranlarýna bakýldýðýnda ise en fazla artýþ bir önceki yýla göre üç kat artýþ gerçekleþen Mersin Serbest Bölgesinden yapýlmýþtýr. Ardýndan iki kat artýþla Irak ve Ýspanya sýralanmaktadýr. 2010 YILI ÝLK 20 ÜLKE SIRALAMASI ÝLKE 2009 2010 IRAK 113.114.690 150.945.253 ALMANYA 103.614.291 146.513.361 RUSYA FEDERASYONU 77.847.783 79.214.023 FRANSA 91. 049.459 76.476.168 ÝTALYA 44.654.986 75.880.440 HOLLANDA 25.138.136 55.624.042 ÝNGÝLTERE 42.863.119 46.647.792 ÇÝN HALK CUMHURÝYETÝ 23.220.699 43.414.706 ÝSPANYA 35.214.972 42.901.594 SURÝYE 29.953.165 40.996.612 ÝRAN 12.535.436 25.606.765 AMERÝKA BÝRLEÞÝK DEV 26.302.507 25.035.806 MISIR 20.969.787 25.033.395 KUZEY KIBRIS TÜRK CUM 15.723.343 24.976.986 POLONYA 13.230.220 21.734.147 SUUDÝ ARABÝSTAN 12.280.227 21.128.771 AZERBEYCAN-NAHCIVAN 14.641.790 21.100.725 SUDAN 19.683.208 21.021.192 UKRAYNA 12.750.012 20.279.598 FAS 13.024.864 20.199.081
2011 YILI ÝLK 20 ÜLKE SIRALAMASI ÜLKE 2010 2011 IRAK 150.945.253 296.147.674 ALMANYA 146.513.361 185.998.813 ÝTALYA 75.880.440 98.192.659 FRANSA 76.476.168 80.880.252 ÝSPANYA 42.901.594 78.619.790 RUSYA FEDERASYONU 79.214.023 71.554.945 HOLLANDA 55.624.042 45.991.831 ÇÝN HALK CUMHURÝYETÝ 43.414.706 45.927.787 ÝNGÝLTERE 46.647.792 43.736.361 SURÝYE 40.996.612 42.502.647 AMERÝKA BÝRLEÞÝK DEV 25.035.806 35.112.023 MERSÝN SERBEST BÖLGE 10.861.893 34.806.909 BELÇÝKA 20.081.085 30.188.118 SUUDÝ ARABÝSTAN 21.128.771 28.990.795 ÝRAN 25.606.765 28.977.728 AZERBEYCAN-NAHCIVAN 21.100.725 25.740.812 MISIR 25.033.395 25.477.512 UKRAYNA 20.279.598 23.924.729 KUZEY KIBRIS TÜRK CUM 24.976.986 22.028.293 AVUSTURYA 13.576.710 21.232.509
Gümrük tarife istatistik pozisyonuna göre fasýl gruplarý incelendiðinde de en fazla ihracat 356 milyon ABD Dolarý ile Dokumaya Elveriþli Maddeler ve Bunlardan Mamul Eþya grubunda gerçekleþmiþ olup bu grup ihracatýnda bir önceki yýla göre %32 artýþ gerçekleþmiþtir. 2010 yýlýnda bu ürün grubunda %11 artýþ gerçekleþmiþti. Ardýndan 230 milyon ABD Dolarý ile Plastik Mamuller-Plastik ve Kauçuk Mamulleri ile 229 milyon ABD Dolarý ile Bitkisel Ürünler ürün gruplarý sýralanmýþtýr. Ýhracat paylarý incelendiðinde ise Dokumaya Elveriþli Maddeler ve Bunlardan Mamul Eþya grubunun toplam ihracat içindeki payý 2010 yýlýnda %19 iken 2011 yýlýnda %20'ye yükselmiþtir. Plastik Mamuller-Plastik ve Kauçuk Mamulleri grubu ise %15'ten %13'e gerilemiþ, Bitkisel Ürünler grubu ise her iki yýlda da %13 payda kalmýþtýr. 2011 yýlýnda en fazla artýþ gerçekleþen ürün grubu ise bir önceki yýl ihracatýna göre 9 kat artýþ gerçekleþen Hayvansal ve Bitkisel Katý ve Sývý Yaðlar grubunda olmuþtur. Ardýndan 2,5 kat artýþ gerçekleþen Ayakkabýlar, Bastonlar, Þemsiyeler... ile 2 kat artýþ gerçekleþen Canlý Hayvanlar ve Hayvansal Ürünler ürün gruplarý en fazla artýþ gerçekleþen ürün guruplarý olarak sýralanmaktadýr.
60
2011
Adana Ekonomisi
Tablo XI.6 Adana Ýhracatýnýn Fasýl Gruplarýna Göre Daðýlýmý ÜRÜN ADI DOKUMAYA ELVERÝÞLÝ MADDELER VE BUNLARDAN MAMUL EÞYA
2008
2009
2010
2011
340.001.201
241.133.382
268.570.730
355.738.865
199.735.865
153.893.494
220.199.607
230.099.592
130.967.162 222.279.840 139.296.973 82.709.139
111.405.806 181.771.988 107.476.763 47.019.979
182.736.420 128.610.722 133.232.852 73.458.381
229.749.412 168.718.683 144.419.812 93.295.858
99.014.940
79.696.320
70.318.470
90.832.862
51.251.869 44.952.826 48.644.646 18.046.614 41.279.299 26.502.236 14.045.980
26.357.701 1.161.516 32.935.491 20.174.785 38.124.589 15.812.146 11.108.196
104.968.698 8.660.454 57.454.317 26.552.582 36.540.323 29.783.015 18.781.496
80.261.673 74.725.060 59.898.850 54.413.660 44.817.441 35.811.191 2 3.288.133
9.137.695
11.533.938
11.877.204
10.031.574
3.219.952
2.799.833
3.514.032
4.671.809
AYAKKABILAR, BAÞL IKLAR, ÞEMSÝYELER, GÜNEÞ ÞEMSÝYELERÝ, KEMERLER, HAZIRLANMIÞ TÜYLER VE BUNLARDAN MAMUL EÞYA;
1.378.990
506.422
790.296
1.971.087
SÝLAHLAR VE MÜHÝMMAT; BUNLARIN AKSAM, PARÇA VE AKSESUARI
2.485.981
2.802.282
2.004.942
1.817.864
248.295
329.022
244.204
246.967
1.097.316
210.020
125.028
6.336
PLASTÝKLER VE MAMULLERÝ; KAUÇUK VE MAMULLERÝ BÝTKÝSEL ÜRÜNLER NAKÝL VASITALARI GIDA SANAYÝÝ MÜSTAHZARLARI ADÝ METALLER VE ADÝ METALLERDEN EÞYA MAKÝNALAR VE MEKANÝK CÝHAZLAR; ELEKTRÝK MALZEMELERÝ; BUNLARIN AKSAM VE PARÇALARI; KÝMYA SANAYÝÝ VE BUNA BAÐLI SANAYÝÝ ÜRÜNLERÝ HAYVANSAL VE BÝTKÝSEL KATI VE SIVI YAÐLAR MÝNERAL MADDELER CANLI HAYVANLAR VE HAYVANSAL ÜRÜNLER MUHTELÝF MAMUL EÞYA KAÐIT, KARTON VE MAMULLERÝ AÐAÇ VE AÐAÇ ÜRÜNLERÝ TaÞ, ALÇI, ÇÝMENTO, AMYANT, MÝKA VEYA BENZERÝ MADDELERDEN EÞYA OPTÝK ALET VE CÝHAZLAR, FOTOÐRAF, SÝNEMA, ÖLÇÜ, KONTROL, AYAR ALET VE CÝHAZLARI
DERÝLER, KÖSELELER, POSTLAR, KÜRKLER VE BU MADDELERDEN MAMUL EÞYA TABÝÝ VEYA KÜLTÜR ÝNCÝLER, KIYMETLÝ VEYA YARI 'KIYMETLÝ TAÞLAR, KIYMETLÝ METALLER, VE BUNLARDAN MAMUL SANAT ESERLERÝ, KOLLEKSÝYON EÞYASI VE ANTÝKALAR Genel Toplam
2.924 1.476.296.821
1.086.256.597
1.377 1.378.425.149
3.188 1.704.819.915
XI.2 Ýthalat Türkiye Ýstatistik Kurumu verilerine göre Adana ili Ýthalatý ise 2011 yýlýnda bir önceki yýla göre %33 artýþ gerçekleþmiþ ve 2 milyar 973 milyon ABD Dolara yükselmiþtir. 2010 yýlý yýllýk artýþý ise %32 olarak gerçekleþmiþti.
61
Adana Ekonomisi
2011
Adana iline ithal edilen ürün gruplarý incelendiðinde de 2011 yýlýnda en fazla ithalat 598 Milyon ABD Dolarý ile Kimya Sanayi ürün grubunda yapýlmýþtýr. 2010 yýlýnda en fazla ithalat ise 459 milyon ABD dolarý ile Makine ve Mekanik Cihazlar grubunda gerçekleþmiþti. Ardýndan 578 milyon 192 bin ABD Dolar ile Dokumaya Elveriþli Maddeler ve Bunlardan Mamul Eþya grubunda en fazla ithalat yapýlmýþtýr. Tablo XI.7 Adana Ýthalatý Fasýl Gruplarýna Göre Daðýlýmý ÜRÜN ADI KÝMYA SANAYÝÝ VE BUNA BAÐLI SANAYÝÝ ÜRÜNLERÝ DOKUMAYA ELVERÝÞLÝ MADDELER VE BUNLARDAN MAMUL EÞYA MAKÝNALAR VE MEKANÝK CÝHAZLAR; ELEKTRÝK MALZEMELERÝ; BUNLARIN AKSAM VE PARÇALARI; SANAT ESERLERÝ, KOLLEKSÝYON EÞYASI VE ANTÝKALAR NAKÝL VASITALARI PLASTÝKLER VE MAMULLERÝ; KAUÇUK VE MAMULLERÝ AdÝ METALLER VE ADÝ METALLERDEN EÞYA BÝTKÝSEL ÜRÜNLER HAYVANSAL VE BÝTKÝSEL KATI VE SIVI YAÐLAR MÝNERAL MADDELER OPTÝK ALET VE CÝHAZLAR, FOTOÐRAF, SÝNEMA, ÖLÇÜ, KONTROL, AYAR ALET VE CÝHAZLARI CANLI HAYVANLAR VE HAYVANSAL ÜRÜNLER KAÐIT, KARTON VE MAMULLERÝ MUHTELÝF MAMUL EÞYA TaÞ , ALÇI, ÇÝMENTO, AMYANT, MÝKA VEYA BENZERÝ MADDELERDEN EÞYA AÐAÇ VE AÐAÇ ÜRÜNLERÝ GIDA SANAYÝÝ MÜSTAHZARLARI AYAKKABILAR, BAÞLIKLAR, ÞEMSÝYELER, GÜNEÞ ÞEMSÝYELERÝ, BASTONLAR, ÝSKEMLE BASTONLAR, KEMERLER, KIRBAÇLAR VE BUNLARIN AKSAMI;HAZIRLANMIÞ TÜYLER VE BUNLARDAN MAMUL EÞYA; DERÝLER, KÖSELELER, POSTLAR, KÜRKLER VE BU MADDELERDEN MAMUL EÞYA TABÝÝ VEYA KÜLTÜR ÝNCÝLER, KIYMETLÝ VEYA YARI 'KIYMETLÝ TAÞLAR, KIYMETLÝ METALLER, SÝLAHLAR VE MÜHÝMMAT; BUNLARIN AKSAM, PARÇA VE AKSESUARI Genel Toplam
2008 350.234.376
2009 264.701.971
2010 401.313.411
2011 598.231.924
299.513.383
265.897.819
430.976.955
578.192.119
398.037.522
377.349.718
459.214.362
516.432.278
271.779.337
199.503.249
272.218.384
258.724.794 231.588.066
10 3.545.213 137.796.597
249.464.875 140.104.830
269.228.777 212.225.581
114.225.962
61.227.016
83.541.683
116.596.989
93.347.547 24.001.720
91.046.334 14.183.351
94.4 61.535 18.844.620
113.718.540 78.478.813
16.501.095 23.501.565
11.966.022 16.962.549
17.280.493 19.404.921
46.282.824 30.278.702
8.529.286
6.370.247
7.188.801
29.005.586
18.132.500 10.306.028 10.044.732
12.644.677 7.352.720 9.653.655
26.892.260 14.178.752 18.056.560
24.233.535 19.460.481 19.157.569
19.458.918 24.357.774 13.150.800
11.414.479 14.255.593 12.283.786
18.654.156 13.522.664 14.123.845
17.367.312 15.708.060 13.976.471
636.648
1.050.815
1.769.278
2.345.661
265.544
50.360
83.189
448.772
2.303.966
1.250.179
317.123
322.973
234.784.858
2.151.647.084
1.692.782.438
2.228.897.562
2.973.911.351
62
2011
Adana Ekonomisi
Ülkeler bazýnda ithalatta ise en fazla ithalat yapýlan ülke sýralamasýnda, 563 milyon ABD dolarý ile Amerika Birleþik Devletleri ilk sýrada yer almaktadýr. Ardýndan 307milyon ABD Dolarý ile Japonya ve 268 milyon ABD dolarý ile Çin Halk Cumhuriyeti sýralanmaktadýr.
Tablo XI.8 Ýthalat Yapýlan Ýlk 20 Ülke (ABD $) 2010 YILI ÝLK ÜLKE A.B.D. Japonya Çin Almanya Suudi Arabistan Tayland Hindistan Gsrail Kuveyt Hollanda Fransa Yunanistan Ýtalya Ýngiltere Rusya Suriye Belçika Endonezya Bulgaristan Romanya
20 ÜLKE SIRALAMASI 2009 2010 505.528.121 563.557.873 129.595.875 204.904.949 95.803.314 159.620.436 88.543.658 100.867.374 54.355.957 99.349.047 58.037.192 95.166.775 60.915.381 84.553.334 86.677.905 77.977.053 32.080.300 76.156.500 35.884.152 70.295.196 21.593.443 58.404.470 27.296.788 41.930.716 45.402.992 41.128.279 36.487.938 36.192.815 39.393.189 34.673.042 2.045.421 33.087.492 12.728.715 32.263.112 23.244.447 30.222.073 30.489.167 28.846.023 14.263.657 27.281.776
2011 YILI ÝLK 20 ÜLKE SIRALAMASI ÜLKE 2010 2011 A.B.D. 563.557.873 563.532.055 Japonya 204.904.949 307.596.039 Çin 159.620.436 268.152.958 Almanya 100.867.374 145.818.432 Suudi Arabistan 99.349.047 143.181.909 Hindistan 84.553.334 139.336.121 Hollanda 70.295.196 118.313.511 Tayland 95.166.775 114.394.804 Ýsrail 77.977.053 110.795.347 Kuveyt 76.156.500 75.368.327 Ukrayna 11.640.818 70.459.703 Ýtalya 41.128.279 67.704.960 Belçika 32.263.112 64.613.249 Brezilya 16.774.887 62.081.219 Romanya 27.281.776 55.572.062 Fransa 58.404.470 53.012.223 Bulgaristan 28.846.023 46.961.213 Ýspanya 23.061.616 46.000.321 Rusya Federasyonu 34.673.042 41.630.220 Tayvan 26.403.980 32.260.665
Ülke Gruplarýna göre yapýlan ithalatta ise 1 Milyar 212 milyon ABD dolarý ile Geliþmiþ Sekiz ülkeden en fazla ithalat gerçekleþmiþ olup, ardýndan 942 milyon ABD dolarý ile Uzakdoðu ve 758 milyon ABD dolarý ile Avrupa Birliði ülkeleri sýralanmýþtýr. Yil GELÝÞMÝÞ SEKÝZ ÜLKE UZAKDOGU ÜLKELERÝ AVRUPA BÝRLÝGÝ ORTADOGU ÜLKELERÝ KOMUÞU ÜLKELER TÜRKÝ CUMHURÝYETLER
63
2007 774.632.830 640.166.115 555.237.653 218.021.296 90.425.537 22.272.215
2008 932.249.877 684.560.018 520.038.866 278.302.643 83.674.033 10.643.768
2009 869.307.055 420.098.490 388.647.588 185.889.985 69.407.399 15.758.750
2010 1.043.245.988 623.456.799 529.873.820 317.855.742 125.427.762 21.032.757
2011 1.212.407.630 942.778.907 758.180.525 377.577.435 88.215.479 5.850.944
Adana Ekonomisi
2011
XII. Yatýrým Teþvikleri XII - Yatýrým Teþvikleri Yatýrým teþvik belgelerine göre Adana iline toplam 1 milyar 967 milyon TL tutarýnda 100 adet belge düzenlenmiþ olup öngörülen istihdam 4.333 kiþidir. Bir önceki yýl 16 milyar 115 milyon TL tutarýnda 91 adet belge düzenlenmiþ olup öngörülen istihdam 3.725 kiþidir. 2010 yýlýndaki 15 milyar 985 milyon TL tutarýndaki sabit yatýrým Türkiye'nin en büyük sabit yatýrýmý olup bu yatýrýmýn 14 milyar 828 milyon TL tutarý büyük ölçekli yatýrým teþviki olarak açýlmýþ teþviktir. Söz konusu yatýrým rafineri tesisi olup tesiste jet yakýtý, fuel-olil, gazyaðý, etilen, propilen, bütilen ile diðer petrol gazlarý ve hidrokarbonlu gazlar (doðalgaz hariç) üretimi gerçekleþtirilecektir. Ýller bazýnda açýlan teþvikler arasýndan en fazla sabit yatýrým olan teþviktir yatýrýmýdýr.
Yýllar
Sabit Yatýrým
Ýstihdam
2007
963.431.758
7.456
2008
722.901.054
4.310
2009
3.145.272.217
2.517
2010
15.985.230.659
3.680
2011
1.967.448.804
4.333
Kaynak : T.C. Hazine Müsteþarlýðý
2011 yýlý sektörel daðýlýmlar incelendiðinde sabit yatýrýmlarýn %55'i imalat, %36'sý enerji ve %8'i hizmetler sektörüne aittir. TabloXII.2'te iller bazýnda verilen toplam yatýrým teþvik belgelerinin sabit yatýrým tutarýna göre iller sýralamasýnda Adana ili 1 milyar 967 bin TL tutarýnda sabit yatýrým ile 8'inci sýradadýr. Bir önceki yýl 15 milyar 985 milyon TL tutarýndaki sabit yatýrým tutarý ile ilk sýradaydý.
TABLO XII.2 2010 Yýlý Yatýrým Teþviklerinin Ýllere Göre Daðýlýmý (Sabit Yatýrýma Göre Ýlk 20 il sýralamasý) Sýralama 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Ýller
Ýstihdam Ýller
ÝSTANBUL KONYA ANKARA ANTALYA KOCAELÝ ÝZMÝR BURSA GAZÝANTEP ADANA KAHRAMANMARAÞ MANÝSA TEKÝRDAÐ MALATYA KAYSERÝ ORDU MUÐLA DÝYARBAKIR ÞANLIURFA SAKARYA SAMSUN
17.555 6.762 6.635 6.515 6.468 5.828 5.260 4.909 4.333
4.003 3.999 3.197 2.740 2.726 2.323 2.241 1.966 1.791 1.780 1.669
KOCAELÝ ÝSTANBUL MUHTELÝF ÝLLER ÝZMÝR ANKARA GAZÝANTEP KAHRAMANMARAÞ ADANA BURSA ELAZIÐ ANTALYA KONYA TEKÝRDAÐ ARTVÝN KIRKLARELÝ MANÝSA BALIKESÝR KAYSERÝ DENÝZLÝ ÞANLIURFA
Sabit Yatýrým TL 7.455.268.993 5.979.350.996 2.653.467.635 2.405.153.842 2.271.337.561 2.194.804.957 2.194.091.561 1.967.448.804 1.743.688.239 1.525.555.294 1.524.966.167 1.433.807.513 1.248.135.496 1.242.638.644 1.190.865.776 1.106.159.403 1.035.853.812 924.098.991 888.700.788 735.094.700
Kaynak : T.C. Hazine Müsteþarlýðý
64
2011
Adana Ekonomisi
XIII. KAMU YATIRIMLARI 2011 yýlý kamu yatýrýmlarýndan Adana ili 198 milyon 521 bin TL tutar ile %0,5 pay almýþtýr. 2010 yýlý kamu yatýrýmlarýndan Adana ili 156 milyon 430 bin TL tutar ile %0,5 pay almýþtý. Kamu yatýrýmlarýnda en fazla yatýrým alan 2 miyar 820 bin TL ile Ýstanbul'dur. Türkiye toplam kamu yatýrýmlarýndan aldýðý pay ise %7,7'dir Ardýndan %4,7 pay ile Ankara ve %2,1 pay ile Diyarbakýr illeri ilk üç sýrda yer almýþtýr. Adana ili ise almýþ olduðu kamu yatýrýmý payý ile 33'üncü sýrada olup, 2010 yýlýnda 36'ýncý sýradaydý.
TABLO XIII.1 2011 Yýlý Kamu Yatýrýmlarýnýn Ýllere Göre Daðýlýmý Bin TL Sýralama 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 -----34 35 36 37 38 -----77 78 79 80 81
ÝLLER ÝSTANBUL ANKARA DÝYARBAKIR ÞANLIURFA ARTVÝN ÝZMÝR TRABZON BURSA MARDÝN KONYA -----SÝVAS ELAZIÐ ADANA ESKÝÞEHÝR KOCAELÝ -----UÞAK ARDAHAN YALOVA BÝLECÝK BAYBURT MUHTELÝF ÝLLER T O PLAM
Kaynak:T.C. Kalkýnma Bakanlýðý
65
TOPLAMI 2.820.020 1.700.453 776.615 680.639 664.209 609.473 607.961 604.127 536.128 426.031 -----199.929 198.831 198.521 192.438 188.055 -----46.298 42.764 38.365 31.743 24.484 16.890.594 36.400.287
Adana ili kamu yatýrýmlarý sektörlere göre incelendiðinde, 2011 yýlýnda kamu yatýrýmlarýndan en fazla payý %35,6 oran ile eðitim sektörü almýþtýr. Ardýndan %24,5 ile Tarým ve %19,9 Diðer kamu Hizmetleri sektörleri en fazla pay alan diðer sektörler olarak sýralanmaktadýr.
Adana Ekonomisi
2011
TABLO XIII.2 Adana Ýli Yýllara Göre Kamu Yatýrýmlarýnýn Sektörel Daðýlýmý (BinTL) SEKTÖRTLER
2002
TARIM
5.725
2003 6.401
2004 6.501
MADENCÝLÝK
2005
2006
2007
2009
2010
2011
17.000
19.443
19.233
18.459
18.270
26.154
48.610
14.575
3.929
3.014
3.883
3.397
ÝMALAT
30
ENERJÝ ULAÞTIRMA-HABERLEÞME
454.714
8.318
33.906
127.766
TURÝZM KONUT EÐÝTÝM SAÐLIK
13.397
8.389
10.579
9.003
15.510
2.817
3.204
0
7.260
0
0
0
0
2000
5265
31.186
30.158
21.158
0
0
1152
122.781
220.168
600
0
13.634
144.198
80
87
120
0
230
22.214
38.056
42.552
50.668
70.667
9.713
13.734
13.020
13.365
5.450
7.730
14.730
2.400
9.050
8.600
72.744
17.406
56.791
59.279
29.118
27.423
25.696
30.127
35.196
39.442
551.285
63.261
132.618
247.525
194.955
299.862
245.109
134.732
156.430
198.521
3
27
13
13
15
8
32
36
28
DÝÐER KAMU HÝZMETLERÝ TOPLAM
6.823
2008
Ýl Sýralamasý
11
Kaynak:T.C. Kalkýnma Bakanlýðý
Grafik XIII.1 Adana Ýli Yýllara Göre Kamu Yatýrýmlarýnýn Daðýlýmý
66
2011
Adana Ekonomisi
XIV.Enerji XIV.1 Üretim Kapasitesi Türkiye Elektrik Ýletim A.Þ.'i verileri çerçevesinde, Adana bölgesinde devlet ve özel sektöre ait toplam 2032 MW kurulu güç santral mevcuttur. Bu santrallerin 2011 yýlý toplam üretimi 15,4 milyar GWh üretim gerçekleþmiþtir. Tablo XIV.1 Adana Ýli Üretim Santralleri Kurulu Güç ve Üretimleri YAKIT TÜRÜ DOÐALGAZ VE KÖMÜR
SIVI YAKIT-BÝOGAZ HÝDROLÝK TOPLAM
KURULU GÜÇ MW
ÜRETÝM GWh
1.409 10.609.724.214 21 51.005.933 1.385 4.744.304.105 2.886 15.405.034.252
Kaynak :TEÝAÞ
Üretim kaynaðýna göre 2011 yýlý üretimlerinin daðýlýmý incelendiðinde üretimin %69'u doðalgaz-kömür yakýtýndan, %31'i hidrolikten, %0,3'ü de sývý yakýt-biogaz yakýtýndan üretilmiþtir. Grafik XIV.1 Üretim Kaynaðý Türüne Göre Kurulu Gücün Daðýlýmý 2011 Yýlý
Grafik XIV.2 Üretim Kaynaðýna Göre Kurulu Güç Daðýlýmý 2011 Yýlý
Üretim kaynaðýna göre 2011 yýlý kurulu güç daðýlýmý incelendiðinde ise kurulu gücün %50' si doðalgaz-kömür yakýtýndan, %49'u hidrolikten, %1'i de sývý yakýt-biogaz yakýtýna aittir.
67
Adana Ekonomisi
2011
Tablo XIV.2 Son Üç Yýla Ait Göre Kurulu Güç ve Üretim 2009-2011 Yýlý Yýllar 2009 2010 2011 Kaynak :TEÝAÞ
MW
KURULU GÜÇ % Deðiþim
1.774 2.032
2.886
ÜRETÝM GWh GWh % Deðiþim 11.668.195.429
14,5 42,0
11.176.165.185
15.405.034.252
-4,2 37,8
XIV.2 Yürürlükte Olan Elektrik Enerjisi Üretim Lisanslarý Enerji Piyasasý Düzenleme Kurumu tarafýndan Adana ilinde yürürlükte olan üretim lisanslý firma sayýsý 40 olup bunlarýn 8'i otoprodüktör 32'si üretim lisansýna sahip iþletmelerdir. Yakýt türüne göre kurulu güçler incelendiðinde toplam kurulu gücün %56'sý HES' lerden oluþmaktadýr. Ardýndan %44 ve %0,4 ile biyokütle sýralanmaktadýr.
Tablo XIV.3 Adana Ýlinde Yürürlükte Olan Lisanslar Ýþletme Sayýsý
Yakýt Türü Biyokütle
Kurulu Güç MW
Otoprodüktör Lisansý
Üretim Lisansý
Genel Toplam
Otoprodüktör Lisansý
2
1
3
2
27 1
HES Termik
13,448
27
1.727
1.727
1
635,1
635,1
1
Termik -Diðer
1
Termik -Doðal Gaz
4
1 2
2
8
32
40
Genel Toplam
Genel Toplam
11,608
Termik - doðalgaz-motorin- fueloil6
Termik -Kömür
Üretim Lisansý
1
5
4,95
1
10
5
22
131 563
563
39
3.067
3.107
10,4 153,266
Kaynak : EPDK
Grafik XIV.3 Yürürlükte Olan Lisanslarda Yakýt Türüne Göre Kurulu Güç Daðýlýmý 2011 Yýlý
68
2011
Adana Ekonomisi
XIV.2 Elektrik Enerjisi Tüketimi Adana ilinin tarife gruplarýna göre elektrik enerjisi tüketim miktarlarý ve abone sayýlarý 2010-2011 yýllarý Tablo XIV.5. de yer almaktadýr. Abone sayýsý bakýmýndan 2011 yýlýnda bir önceki yýla göre %1,8 artýþ tüketilen elektrikte ise % 6,6 azalýþ gerçekleþmiþtir. 2010 yýlýnda %0,9 artýþ gerçekleþmiþ olup tüketim olarak ise %0,1 artýþ gerçekleþmiþtir. Bir önceki yýl abone sayýsýnda ise %5,1 artýþ tüketilen enerjide de %-1,6 azalýþ gerçekleþmiþti. Tarife gruplarýna göre abone sayýsý ve tüketim miktarlarý incelendiðinde; tüketimde önemli paya sahip olan sanayi grubunda abone sayýsýnda %10 artýþ, tüketimde ise %-22 azalýþ, meskenlerde ise abone sayýsýnda %1,1 ve tüketimde de %10,1 artýþ gerçekleþmiþtir. Tablo XIV.5 Adana Ýli Tarife Gruplarýna Göre Abone Sayýsý ve Tüketim Miktarlarý (2010-2011)
Tüketim kWh Tarife Gruplarý 2010
2011
Abone Baþýna Düþen Tüketim kWh
Abone Sayýsý 2011/2010 %
2010
2011
2011/2011 %
SANAYÝ
999.108.688
781.985.680
-21,7
1.149
1.264
10,0
TÝCARETHANE
469.935.665
402.456.030
-14,4
89.919
92023
2,3
81.168.651
82.409.640
1,5
5.438
5.872
8,0
1.218.864.390 1.341.888.220
10,1
TAR. SUL KÜLT. BAL MESKENLER
641.733 648.631
1,1
2010
2011
869.546 618.660 5.226
4.373
14.926 14.034 1.899
2.069
RESMÝ DAÝRE
163.017.809
174.577.361
7,1
2.106
2.550
21,1
77.406 68.462
DÝÐER
400.493.241
366.518.407
-8,5
26.772
30.766
14,9
14.959 11.913
3.371.934.443 3.149.835.338
-6,6
767.117 781.106
1,8
TOPLAM
Kaynak : Toroslar Elektrik A.Þ. Adana Ýl Müdürlüðü
69
4.396
4.033
Adana Ekonomisi
2011
Grafik XIV.2 Abone Sayýsý ve Elektrik Tüketiminin Yýllara Göre Daðýlýmý (kWh) 4.000.000.000
800.000
3.500.000.000
780.000
3.000.000.000
760.000
2.500.000.000
740.000
2.000.000.000
720.000
1.500.000.000
700.000
1.000.000.000
680.000
500.000.000
660.000
0
640.000 2005
2006
2007 Kwh
2008
2009 Abone Sayýsý
2010
2011
IV.4.1 Kayýp-Kaçak Oraný Adana ili elektrik enerjisi kayýp-kaçak oraný 2005 yýlýndan itibaren sürekli bir düþüþ eðilimine girdiði görülmektedir. Bu oran 2005 yýlýnda %10,13 olan kayýp-kaçak oraný 2008 yýlýnda %8,24'e ve 2009 yýlýnda da %8,23'e kadar gerilemiþtir. 2010 yýlýnda da %8,24 olarak gerçekleþmiþtir.
70
2011
Adana Ekonomisi
Ýller bazýnda kayýp-kaçak oranýnda ise; Adana ili %8,2 oran ile en fazla kayýp kaçak oraný sýralamasýnda 41'inci sýradadýr. Türkiye kayýp-kaçak oraný ortalamasý ise %18,2 olup Adama ili Türkiye ortalamasýnýn çok altýnda kayýp kaçak oranýna sahiptir. Bunda daðýtým hatlarýna yapýlan yatýrýmlarýn ile sanayi sektörünün enerjiye yapmýþ olduðu yatýrýmlarýn büyük etkisinin olduðu düþünülmektedir. Tablo XIV.4 Adana Ýli Kayýp-Kaçak Oraný 2005-2010 Yýllarý
KAYIP ORANI
2005
2006
2007
2008
2009
2010
10,13%
9,45%
8,82%
8,24%
8,23%
8,24%
Kaynak : Toroslar Elektrik A.Þ. Adana Ýl Müdürlüðü
Grafik XIV.3 Elektrik Enerjisi Kayýp Oranýn Yýllara Göre Daðýlýmý (2005-2010) 12,00%
10,00%
10,13% 9,45% 8,82%
8,00%
8,24%
8,23%
8,24%
6,00%
4,00%
2,00%
0,00% 2005
71
2006
2007
2008
2009
2010
Adana Ekonomisi
2011
XV. Milli Hesaplar XV.1 Gayri Safi Milli Hasýla Gayri Safi Yurtiçi Hasýla Türkiye Ýstatistik Kurumu (TUÝK) tarafýndan hesaplanmakta olup, bir ekonomide yerleþik olan üretici birimlerin belli bir dönemde, yurt içi faaliyetleri sonucu yaratmýþ olduklarý tüm mal ve hizmetlerin üretim deðerleri toplamýndan bu mal ve hizmetlerin üretiminde kullanýlan girdiler toplamýnýn düþülmesi ile oluþmaktadýr. TUÝK tarafýndan il bazýnda GSYH hesaplamasý en son 2001 yýlý için yapýlmýþtýr. Bu çerçevede Tablo XV.1 de görüldüðü üzere yýllara göre Adana ili kiþi Baþýna düþen GSYH' sýnýn Türkiye'nin üstünde olduðu anlaþýlmaktadýr. Diðer yandan kiþi baþýna düþen GSYH deðerinde yýllara göre artýþ kaydedilmiþken satýnalma gücü paritesine göre Dolar bazýnda kiþi baþýna GSYH' da azalma gerçekleþtiði anlaþýlmaktadýr. Tablo XV.1 Kiþi Baþýna Düþen GSYH-Türkiye-Adana (1995-2001)
Cari fiyatlarla Kiþi Baþina Düþen Gayri Safi Yurtiçi Hasila YILLAR (TL) TÜRKÝYE ADANA 1995 125.923.952 131.340.788 1996 235.611.113 238.911.453 1997 461.522.054 542.772.441 1998 822.976.986 960.587.050 1999 1.203.124.428 1.395.997.543 2000 1.846.747.873 2.063.558.157 2001 2.600.082.172 2.833.778.402
Cari fiyatlarla Kiþi Satinalma Gücü Baþina Düþen Gayri Paritesine göre kiþi Safi Yurtiçi Hasila baþina GSYÝH ($) ($) TÜRKÝYE ADANA TÜRKÝYE ADANA 2.727 2.844 5.498 5.734 2.888 2.928 5.938 6.021 3.021 3.553 6.458 7.595 3.176 3.707 6.629 7.738 2.847 3.304 6.274 7.279 2.941 3.286 6.816 7.616 2.146 2.339 6.132 6.683
Kaynak :Türkiye Ýstatistik Kurumu
Tablo XV.2' de ise kiþi baþýna düþen GSYH deðeri yýllar göre yüzde deðiþimleri Türkiye ve Adana için yer almaktadýr. Buna göre dolar bazýnda kiþi baþýna düþen GSYH deðerinde, 2001 yýlýnda Adana ilinde % 29, Türkiye'de ise % 27 azalma gerçekleþmiþtir. TL olarak ise artýþ kaydedildiði halde dolar bazýnda azalýþ gerçeklemiþ olmasý yýllara göre Dolarýn TL karþýnda deðer kazanmýþ olmasýndan kaynaklanmýþtýr.
72
2011
Adana Ekonomisi
Cari fiyatlarla Kiþi Baþýna Düþen Gayri Safi Yurtiçi Hasýla YILLAR (TL) TÜRKÝYE ADANA 1996 87 82 1997 96 127 1998 78 77 1999 46 45 2000 53 48 2001 41 37 Kaynak :Türkiye Ýstatistik Kurumu
Cari fiyatlarla Kiþi Satýnalma Gücü Baþýna Düþen Paritesine göre Gayri Safi Yurtiçi kiþi baþýna GSYGH Hasýla ($) ($) TÜRKÝYE ADANA TÜRKÝYE ADANA 6 3 8 5 5 21 9 26 5 4 3 2 -10 -11 -5 -6 3 -1 9 5 -27 -29 -10 -12
Tablo XV.3. te iktisadi faaliyet kollarýna göre G S Y H alýcý fiyatlarý deðerleri 2000 ve 2001 yýllarý yer almaktadýr. 2001 yýlýnda sektör paylarýnda genel olarak 2000 yýlýna göre azalma olduðu ayný þekilde geliþme hýzýnda geçen yýlýn altýnda kaldýðý anlaþýlmaktadýr.
Tablo XV.3.Ýktisadi faaliyet kollarýna göre Gayri Safi Yurtiçi Hasýla 2000 Yýlý
2001 Yýlý
Deðer
Sektör Paylarý
GeliþmeHýzý
Deðer
Sektör Paylarý
TL
%
%
TL
%
%
Tar ým
482.207.690
12,7
44,4
586.399.784
11
21,6
Çiftçilik ve hayvancýlýk
462.411.645
12,2
44,9
560.228.004
10,5
21,2
10.951.087
0,3
45,5
16.928.502
0,3
54,6
8.844.958
0,2
21,5
9.243.278
0,2
4,5
1.012.874.988
26,6
66,5
1.455.686.416
27,4
43,7
Ormancýlýk Bankacýlýk Sanayi Madencilik ve taÌocakçýlýðý
GeliþmeHýzý
44.567.586
1,2
145,3
52.686.654
1
18,2
878.827.302
23,1
64,3
1.267.386.178
23,9
44,2
89.480.101
2,4
62
135.613.585
2,6
51,6
Ýn þaat sanayi
140.694.713
3,7
48,6
182.731.216
3,4
29,9
Ticaret
675.361.343
17,7
70,9
990.997.403
18,7
46,7
Toptan ve perakende ticaret
614.517.995
16,1
71,6
894.747.513
16,8
45,6
60.843.348
1,6
64,3
96.249.890
1,8
58,2
Ulaþtýrma ve haberleþme
613.911.368
16,1
49,9
939.550.152
17,7
53
Mali müesseseler
170.751.396
4,5
20,6
267.896.485
5
56,9
Konut sahipliði
104.567.703
2,7
64,4
164.529.057
3,1
57,3
Serbest meslek hizmetleri
128.263.834
3,4
58
186.709.684
3,5
45,6
75.093.227
2
3,7
227.844.262
4,3
203,4
3.253.539.808
85,5
58,3
4.546.655.936
85,6
39,7
378.262.663
9,9
48,2
539.082.490
10,1
42,5
8.257.811
0,2
57,6
16.093.861
0,3
94,9
3.640.060.282
95,7
57,2
5.101.832.287
96
40,2
165.122.387
4,3
122,8
210.374.372
4
27,4
3.805.182.669
100
59,2
5.312.206.659
100
39,6
Ýmalat sanayi Elektrik, gaz ve su
Otel lokanta hizmetleri
(Eksi)izafi banka hizmetleri Sektörler toplamý Devlet hizmeti Kar amacý olmayan özel hizmet kurumu Toplam Ýthalat vergileri GSYIH alýcý fiyatlarýyla
Kaynak :Türkiye Ýstatistik Kurumu
73
Adana Ekonomisi
2011
Tablo XV.4.iller bazýnda kiþi baþýna düþen gayri safi yurt içi hasýla deðerleri yer almaktadýr. Buna göre Adana ili 2001 yýlýnda 2339 $ ile 18. sýrada olduðu görülmektedir. Tablo XV.4.Ýller itibariyle kiþi baþýna gayri safi yurtiçi hasýla Sýra 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46
Toplam Kocaeli Bolu Kýrklareli Yalova Muðla Ýzmir Ýstanbul Zonguldak Ankara Kýrýkkale Bilecik Eskiþehir Bursa Tekirdað Manisa Ýçel Edirne Adana Çanakkale Antalya Artvin Denizli Nevþehir Sakarya Aydýn Karaman Balýkesir Burdur Rize Kilis Kayseri Kütahya Kastamonu Niðde Hatay Elazýð Samsun Çorum Gaziantep Karabük Tunceli Kahramanmaraþ Konya Isparta Trabzon Kýrþehir
TL 2.600.082.172 7 467 668 527 5.106.479.612 4.348.851.815 4 194 541 459 4 006 697 953 3.894.375.088 3.710.790.992 3 597 058 079 3.333.151.710 3 300 588 724 3.130.590.698 3.043.596.777 3.037.058.089 3 026 176 511 2 978 180 235 2.970.183.461 2.910.841.287 2.833.778.402 2.828.825.311 2.656.662.733 2.588.319.416 2.583.608.864 2 564 314 396 2 553 835 034 2.443.731.063 2 437 569 320 2.429.091.750 2.363.735.814 2 298 251 774 2 200 962 607 2.188.102.360 2 186 191 990 2.157.928.277 2 157 731 953 2.127.890.962 2.064.519.948 2 034 722 614 2.003.149.968 1.929.099.640 1 922 588 689 1 919 277 306 1 918 739 157 1 882 690 420 1.828.593.544 1 824 075 743 1.802.514.345
Geliþme hýzý % 40,8 57,4 43,0 58,5 43,2 50,0 44,1 33,8 51,6 28,0 53,8 41,6 43,8 38,5 41,2 44,1 43,5 28,3 37,3 30,0 45,3 46,4 46,5 40,4 37,7 32,7 38,7 37,2 38,0 49,9 51,2 51,0 54,3 42,7 37,2 38,2 45,9 39,4 40,1 46,2 36,9 53,5 58,3 33,8 38,2 50,7 48,9
$ 2 146 6 165 4 216 3 590 3 463 3 308 3 215 3 063 2 969 2 752 2 725 2 584 2 513 2 507 2 498 2 459 2 452 2 403 2 339 2 335 2 193 2 137 2 133 2 117 2 108 2 017 2 012 2 005 1 951 1 897 1 817 1 806 1 805 1 781 1 781 1 757 1 704 1 680 1 654 1 593 1 587 1 584 1 584 1 554 1 510 1 506 1 488
Sýra 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81
Sinop Giresun Amasya Uþak Malatya Sivas Tokat Diyarbakýr Afyon Batman Erzincan Osmaniye Düzce Çankýrý Siirt GümüÌhane Ordu Erzurum Bartýn Bayburt Þanlýurfa Mardin Aksaray Adýyaman Kars Van Iðdýr Yozgat Ardahan Hakkari Bingöl Bitlis Þýrnak Muþ Aðrý
TL
Geliþme hýzý %
1 767 496 253 1.748.171.521 1.742.520.718 1 739 187 095 1 715 909 399 1 694 144 192 1 659 931 430 1.591.031.414 1.529.850.916 1 472 656 567 1.403.174.842 1 400 973 727 1 383 874 517 1.376.454.959 1 345 936 659 1.302.730.895 1 288 821 381 1.285.589.548 1 285 251 314 1 231 637 080 1 220 650 881 1 190 965 352 1 169 893 115 1.112.304.383 1.072.957.473 1 040 895 400 1 035 372 588 1 032 211 469 1 020 420 900 1.012.347.985 963.049.026 782.259.083 773 356 408 700 297 377 688.325.573
49,8 48,5 35,4 35,3 46,6 54,1 49,3 49,8 41,1 50,5 46,0 43,1 34,5 36,7 53,2 39,1 49,3 41,0 51,1 49,9 49,4 64,8 30,5 41,7 50,7 48,3 41,2 31,4 53,5 43,7 43,9 41,1 48,4 53,8 33,0
$ 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
459 443 439 436 417 399 370 313 263 216 158 157 142 136 111 075 064 061 061 017 008 983 966 918 886 859 855 852 842 836 795 646 638 578 568
74
2011
Adana Ekonomisi
XV.2 Gayri Safi Katma Deðer Türkiye Ýstatistik Kurumu tarafýndan 2004 yýlýndan itibaren iktisadi faaliyet kollarýna göre cari fiyatlarla yýllýk olarak yapýlan bölgesel gayri safi katma deðer hesaplamalarý ÝBBS Düzey 2'ye göre tarým, sanayi, hizmetler olarak derlenerek hesaplanmýþtýr. Söz konusu veri hesaplamalarýnda vergiler dahil edilmemiþtir. Buna göre TR62 Bölgesi olan Adana-Mersin için hesaplanmýþ Gayri Safi Katma Deðeri iktisadi faaliyet kollarýna göre tablo XV.5te yer almaktadýr. Buna göre 2008 yýlý itibariyle Adana-Mersin toplam Gayri Safi Katma Deðeri 34 milyar TL' dir. Ayný tabloda bir önceki yýla göre artýþ hýzlarý incelendiðinde de en fazla artýþ ortalama %16 ile 2005 ve 2006 yýllarýnda gerçekleþmiþ olup 2008 yýlýnda %11,1 artýþ gerçeklemiþtir Ýktisadi faaliyet kollarý bazýnda bir önceki yýla göre artýþ hýzlarýnda ise en fazla artýþ 2005 yýlýnda %24,5 ile tarýmda görülmüþtür. 2008 yýlýnda ise %12,5 ile hizmetlerde gerçekleþmiþtir.
Tablo XV.5 Adana-Mersin Ýktisadi Faaliyet Kollarýna Göre Gayri Safi Katma Deðer 2004-2008 (Bin TL) Yýllar
2004 2005 2006 2007 2008
Tarým (Bin TL)
Sanayi (Bin TL)
Hizmetler (Bin TL)
Gayrisafi Katma Deðer (Bin TL)
3.491.006
4.629.543
11.999.922
20.120.471
4.347.767
5.394.126
13.675.025
23.416.918
4.466.842
6.307.753
16.405.820
27.180.415
5.014.007
7.191.925
18.502.708
30.708.639
5.262.912
8.042.157
20.815.049
34.120.118
Bir Önceki Yýllara Göre Artýþ % Yýllar
2005 2006 2007 2008
Tarým
Sanayi
Hizmetler
Gayrisafi Katma Deðer
24,5 2,7 12,2 5,0
16,5 16,9 14,0 11,8
14,0 20,0 12,8 12,5
16,4 16,1 13,0 11,1
Kaynak :Türkiye Ýstatistik Kurumu
Grafikte görüldüðü üzere iktisadi faaliyet kollarýna göre sektör paylarýnda %61 pay ile hizmetler faaliyet kolu Gayri Safi Katma Deðer içinde en fazla paya sahiptir. Ardýndan %23,6 ile sanayi ve %15,4 ile tarým sýralanmaktadýr.
75
Adana Ekonomisi
2011
Bölgesel bazda Gayri Safi Katma Deðerlerde Adana-Mersin bölgesi 2008 yýlýnda 34 milyar TL katma deðer ile bölgeler sýralamasýnda 6'ýncý sýrada yer almýþtýr. Bölgelere göre paylar incelendiðinde de Adana ili Türkiye genelindeki payý %4 olup en fazla pay %27,7 ile Ýstanbul ilindedir. Tablo XV.6 Düzey 2 Bölgeler Bazýnda Gayri Safi Katma Deðer ve Paylarý (2008 Yýlý) Düzey-2 Bölgeler Ýstanbul Ankara Bursa, Eskiþehir, Bilecik Ýzmir Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova Adana, Mersin Antalya, Isparta, Burdur Manisa, Afyon, Kütahya, Uþak Aydýn, Denizli, Muðla Samsun, Tokat, Çorum, Amasya Tekirdað, Edirne, Kýrklareli Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüþhane Hatay, Kahramanmaraþ, Osmaniye Konya, Karaman Kayseri, Sivas, Yozgat Balýkesir, Çanakkale Þanlýurfa, Diyarbakýr Gaziantep, Adýyaman, Kilis Kýrýkkale, Aksaray, Niðde, Nevþehir, Kýr þehir Zonguldak, Karabük, Bartýn Malatya, Elazýð, Bingöl, Tunceli Mardin, Batman, Þýrnak, Siirt Van, Muþ, Bitlis, Hakkari Erzurum, Erzincan, Bayburt Kastamonu, Çankýrý, Sinop Aðrý, Kars, Iðdýr, Ardahan Türkiye
Gayrisafi Katma Deðer (BinTL)
Bölge Paylarý%
236.293.086 72.784.720 56.670.413 55.859.157 52.576.318 34.120.118 32.941.880 30.970.272 30.798.743 24.141.055 23.227.726 22.600.000 21.880.965 20.270.377 20.059.248 18.453.821 14.441.022 13.489.538 12.939.573 11.402.299 11.393.014 9.504.753 8.662.709 7.557.603 6.289.362 5.257.444 854.585.214
27,7 8,5 6,6 6,5 6,2 4,0 3,9 3,6 3,6 2,8 2,7 2,6 2,6 2,4 2,3 2,2 1,7 1,6 1,5 1,3 1,3 1,1 1,0 0,9 0,7 0,6 100,0
Bölgesel bazda Gayri Safi Katma Deðerlerde iktisadi faaliyet kollarýna göre Türkiye paylarý Tablo XV.8'de yer almakta olup Adana-Mersin bölgesi 26 bölge arasýnda 6'ýncý sýrada yer almaktadýr. Faaliyet kollarýna göre tablo incelendiðinde de Türkiye payý arasýnda en önemli pay Tarým sektöründedir. 2008 yýlý itibariyle tarým sektörü %7,3 pay ile 26 bölge içerisinde 2'inci sýrada yer almýþtýr. Sanayi sektörü ise %3,5 pay ile 8'inci sýrada, hizmetler sektörü de %3,8 pay ile 7'inci sýrada yer almýþtýr.
Tablo XV.7 Adana-Mersin Bölgesi Gayri Ýktisadi Faaliyet Kollarýna Göre Türkiye Paylarý % Yýllar
Tarým
Sanayi
Hizmetler
Gayrisafi Katma Deðer
Bölge Sýralamasý
2004
6,6
3,3
4,0
4,1
6.sýra
2005
7,2
3,4
3,9
4,1
6.sýra
2006
7,1
3,3
3,9
4,1
6.sýra
2007 2008
7,8 7,3
3,4 3,5
3,9 3,8
4,1 4,0
6.sýra 6.sýra
Kaynak :Türkiye Ýstatistik Kurumu
Kaynak :Türkiye Ýstatistik Kurumu
Adana-Mersin bölgesi kiþi baþýna düþen katma deðerde 9.431 TL olup bölgesel bazlý sýralamada 12. sýradadýr. Tablo XV.7 Kiþi Baþýna Düþen Gayri Safi Katma Deðer
Kiþi baþýna GSKD (TL) Kiþi baþýna GSKD ($) Bölge Sýralamasý
2004
2005
2006
2007
2008
5.821
6.691
7.674
8.569
9.431
4.065
4.965
5.327
6.593
7.363
12.Sýra
12.Sýra
12.Sýra
12.Sýra
12.Sýra
76
2011
Adana Ekonomisi
XVI. Genel Bütçe Vergi Gelirleri Tablo XVI.1' de 2011 yýlý iller bazýnda Merkezi Yönetim bütçe-gelir-gider karþýlaþtýrmasý yapýldýðýnda Adana ili %49,24 tahsilat-tahakkuk oraný ile 78.inci sýrda yer almýþtýr. 2010 yýlýnda ise %49,74 tahsilat-tahakkuk oraný ile 80'inci sýradaydý. 2011 yýlýnda en fazla tahsilat-tahakkuk oranýna sahip il %89,93 ile Kocaeli ili olup ardýndan %81,80 oran ile Tunceli ve %79,54 oran ile Gümüþhane illeri sýralanmaktadýr. Türkiye genel, tahakkuk-tahsilat oraný ise 2011 yýlýnda %74,79 olup bir önceki yýl %77,17 idi. 2010 yýlýnda Adana ili tahsilat-tahakkuk oraný %49,74 ile 80'inci sýrada olup ilk sýrada %91 ile Kocaeli, %82,73 ile Rize ve %80,99 ile Ýzmir illeri sýralanmýþtý. TABLO XVI.1 2010-2011 Yýlý Aralýk Ayý Ýller Bazýnda Merkezi Yönetim Bütçe Gelir Ve Giderlerinin Karþýlaþtýrmasý (Kümülatif) Tahsilat / Tahakkuk oranýna göre sýralý 2010 YILI
Sýra No
Tahakkuk Ýller
1
Kocaeli
[1]
2011 YILI
Tahsilat
%
Top. Tah. Ýç
[2]
[2/1]
Payý (%)
Tahakkuk Ýller
[1]
Tahsilat
%
Top. Tah. Ýç
[2]
[2/1]
Payý (%)
30.889.741
28.111.002
91,00
11,06
Kocaeli
38.121.962
34.284.346
89,93
11,59
2
Rize
482.041
398.802
82,73
0,16
Tunceli
67.142
54.923
81,8
0,02
3
Ýzmir
29.095.033
23.563.691
80,99
9,27 Gümüþhane
84.289
67.045
79,54
0,02
4
Tunceli
61.110
49.188
80,49
0,02
Ýzmir
36.174.238
28.514.036
78,82
9,64
5
Gümüþhane
69.214
54.629
78,93
0,02
Kýrýkkale
862.787
674.378
78,16
0,23
6
Ýstanbul
123.875.107
97.553.102
78,75
38,36
Bayburt
47.914
37.139
77,51
0,01
7 8
Bayburt
40.050
31.369
78,32
0,01
Edirne
864.096
664.019
76,85
0,22
Siirt
143.531
110.375
76,90
0,04
Hatay
4.181.832
3.204.429
76,63
1,08
9
Edirne
688.582
529.389
76,88
0,21
Rize
565.871
433.285
76,57
0,15
10
Çankýrý
133.162
101.907
76,53
0,04
Çankýrý
167.860
126.280
75,23
0,04
…………
…………
54,16
…………
…………
54,16
…………
1.392.318
754.271
54,17
0,30
Gaziantep
2.619.686
1.412.330
53,91
0,48
2.058.580
1.112.744
54,05
0,44
Sakarya
1.548.501
819.659
52,93
0,28
..... ………… 73 Aydýn 74 Gaziantep
…………
…………
75 76 77 78 79
Niðde
282.020
152.004
53,90
0,06
Kýrþehir
291.668
152.615
52,32
0,05
Kýrþehir
261.855
139.141
53,14
0,05
Düzce
607.012
317.572
52,32
0,11
Düzce
456.129
239.066
52,41
0,09
Adýyaman
493.914
253.893
51,4
0,09
1.194.526
621.096
52,00
0,24
Adana
4.651.918
2.290.636
49,24
0,77
Þýrnak
226.956
117.841
51,92
0,05
Þýrnak
276.746
131.766
47,61
0,04
80 81
Adana
3.766.844
1.873.637
49,74
0,74
Iðdýr
179.854
76.810
42,71
0,03
160.767
61.391
38,19
0,02
Hakkari
131.190
33.646
25,65
0,01
329.502.701
254.277.435
77,17
100,00
395.592.913 295.862.436
74,79
74,79
Sakarya
Iðdýr Toplam
Kaynak : T.C. Maliye Bakanlýðý Muhasebat Genel Müdürlüðü
77
Toplam
Adana Ekonomisi
2011
Adana ilinin tahakkuk ve tahsilatýnýn yýllara göre daðýlýmý grafik XVI.1'de bakýldýðýnda tahakkuk edilen vergi gelirlerinin tahsilatý 1996 yýlýnda baþa baþ iken ilerleyen yýllarda tahakkuk artýþý tahsilatýn üzerinde kalmýþ ve gitgide tahsilat artýþý tahakkuk artýþýnýn altýnda kalmýþtýr. GRAFÝK XVI.1 Adana Ýli Yýllara Göre Vergi Gelirleri Tahakkuk-Tahsilatýn Daðýlýmý Tablo XVI.2 'de toplam tahakkuk içinde paylar incelendiðinde ise Adana ili 2011 yýlýnda %0,77 toplam tahakkuk içindeki payý ile iller sýralamasýnda 10. sýrada yer almýþ olup 2010 yýlýnda %0,81 toplam tahakkuk içindeki payý ille sýralamasýnda yine 10. Sýrada yer almýþtý. Toplam tahakkuk içindeki en fazla pay %40,09 ile Ýstanbul iline ait olup ardýndan %12,21 ile Ankara ve %11,59 ile Kocaeli illeri sýralanmaktadýr. TABLO XVI.2 2010-2011 Yýllarý Aralýk Ayý Ýller Merkezi Yönetim Bütçe Gelirlerinin Tahakkuk ve Tahsilatý (Toplam Tahakkuk Ýçindeki Pay (%) göre sýralý) Sira 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81
Gller Gstanbul Ankara Kocaeli Gzmir Bursa Mersin Antalya Hatay Tekirdað Adana Konya -------Çankýrý Bitlis MuÌ Bingöl Iðdýr GümüÌhane Kilis Tunceli Hakkari Ardahan Bayburt Toplam
Tahakkuk [1] 123.875.107 48.313.073 30.889.741 29.095.033 7.345.412 6.189.823 5.645.423 2.645.613 2.539.567 3.766.844 2.608.322 -------133.162 129.948 127.840 124.602 160.767 69.214 87.683 61.110 79.863 53.054 40.050 329.502.701
Tahsilat [2] 97.553.102 33.840.236 28.111.002 23.563.691 5.047.194 4.530.612 3.272.991 1.941.697 1.935.684 1.873.637 1.693.554 -------101.907 95.741 92.476 85.616 61.391 54.629 49.583 49.188 44.119 36.674 31.369 254.277.435
% [2/1] 78,75 70,04 91,00 80,99 68,71 73,19 57,98 73,39 76,22 49,74 64,93 ----76,53 73,68 72,34 68,71 38,19 78,93 56,55 80,49 55,24 69,13 78,32 77,17
Top.Tah.Gç. Payi (%) 38,36 13,31 11,06 9,27 1,98 1,78 1,29 0,76 0,76 0,74 0,67 -------0,04 0,04 0,04 0,03 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02 0,01 0,01 100,00
Gller Gstanbul Ankara Kocaeli Gzmir Bursa Mersin Antalya Hatay Tekirdað Adana Konya -----------Siirt MuÌ Bitlis Bingöl Iðdýr Kilis GümüÌhane Tunceli Ardahan Bayburt Hakkari Toplam
Tahakkuk [1] 160.682.306 50.159.006 38.121.962 36.174.238 9.023.035 8.021.199 7.179.618 4.181.832 3.719.412 4.651.918 3.293.376 -----------166.108 166.363 174.463 141.193 179.854 114.889 84.289 67.142 62.844 47.914 131.190 395.592.913
Tahsilat [2] 118.601.780 36.123.740 34.284.346 28.514.036 6.187.208 5.855.050 4.152.585 3.204.429 2.659.362 2.290.636 2.139.020 -----------120.221 119.893 113.388 97.613 76.810 72.924 67.045 54.923 45.285 37.139 33.646 295.862.436
% [2/1] 73,81 72,02 89,93 78,82 68,57 72,99 57,84 76,63 71,50 49,24 64,95 ---72,38 72,07 64,99 69,13 42,71 63,47 79,54 81,80 72,06 77,51 25,65 74,79
Top.Tah.Gç. Payi (%) 40,09 12,21 11,59 9,64 2,09 1,98 1,40 1,08 0,90 0,77 0,72 -----------0,04 0,04 0,04 0,03 0,03 0,02 0,02 0,02 0,02 0,01 0,01 100,00
Kaynak : T.C. Maliye Bakanlýðý Muhasebat Genel Müdürlüðü
78
2011
Adana Ekonomisi
XVI.1. Genel Bütçe Gelirleri Genel bütçe vergi gelirlerinde önemli kalemler tabloda gösterilmiþ olup Adana ili 2011 yýlýnda genel bütçe vergi gelirlerinde bir önceki yýla göre tahakkukta %24 tahsilatta da %23 artýþ gerçekleþmiþ olup 2010 yýlýnda tahakkukta %12, tahsilatta ise bir önceki yýla göre %8 artýþ gerçekleþmiþti.
TABLO XVI.3 Adana Genel Bütçe Gelirleri 2010
Genel Bütçe Gelirleri I-Vergi Gelirleri a) Gelir Vergisi
Tah. Artisi %
Tahakkuk
Tahsilat
Tahsilat / Tahakkuk
Tahakkuk
Tahsilat
Tahsilat / Tahakkuk
3.684.937
1.793.209
48,7
4.564.501
2.203.252
48,3
22,9
23,9
2.490.752
1.578.806
63,4
3.040.605
1.969.352
64,8
24,7
22,1
869.330
636.226
73,2
1.011.047
751.047
74,3
18,0
16,3
Beyana Dayanan Gelir Vergisi
102.640
40.666
39,6
129.554
55.040
42,5
35,3
26,2
Basit Usulde Gelir Vergisi
11.711
5.737
49,0
14.964
9.251
61,8
61,3
27,8
Gelir Vergisi Tevkifatý
711.197
556.639
78,3
820.579
650.767
79,3
16,9
15,4
Gelir Geçici Vergisi
43.782
33.184
75,8
45.950
35.989
78,3
8,5
5,0
238.892
173.114
72,5
359.733
249.752
69,4
44,3
50,6
58.071
9.272
16,0
130.947
41.052
31,4
342,8
125,5 -772,2
b) Kurumlar Vergisi Beyana Dayanan Kurumlar Vergisi Kurumlar Vergisi Tevkifatý Kurumlar Geçici Vergisi a)
2011
Tahs. Artisi %
(Bin TL)
Dahilde Alýnan Katma Deðer Vergisi Beyana Dayanan KDV Tevkif Suretiyle Kesilen KDV
-338
-356
105,3
2.272
375
16,5
205,3
181.159
164.198
90,6
226.514
208.325
92,0
26,9
25,0
385.269
157.723
40,9
473.861
169.571
35,8
7,5
23,0
378.988
154.768
40,8
460.919
163.840
35,5
5,9
21,6
6.281
2.955
47,0
12.942
5.731
44,3
93,9
106,0
Kaynak : T.C. Maliye Bakanlýðý Muhasebat Genel Müdürlüðü
XVI.2 Ýller Bazýnda Kümülatif Bütçe Karþýlaþtýrmasý Ýllere göre bütçe gelir-gider kýyaslamasýnda Tablo XVI.4'te incelendiðinde 2011 yýlýnda 12 ilin gelir gider dengesini saðladýðý görülmektedir. 2010 yýlýnda yine 12 il gelir-gider dengesini saðlamýþtý. 2011 yýlý tahsilat/gider oranýnda ilk üç il bir önceki yýl olduðu gibi Kocaeli, Ýstanbul ve Ýzmir olarak sýralanmaktadýr. Adana ili 2011 yýlýnda %69,72 tahsilat/gider oraný ile 24'üncü yer almýþ olup iller bazýnda sýralamada 24'üncü sýradadýr. Bir önceki yýl ise %68,46 tahsilat/gider oraný ile yine 24'üncü sýrada yer almýþtý.
79
Adana Ekonomisi
2011
TABLO XVI.4 2011 Yýlý Ýllere Göre Kümülatif Bütçe Gelir-Gider Karþýlaþtýrmasý Bin TL Sýra 1
Kocaeli
2
Ýstanbul
3
Ýzmir
4
Tekirdað
5
Mersin
6
Tahakkuk
Tahsilat
Top.Tah.Ýç.
Giderler
Top.Gid.Ýç.
%
%
[1]
[2]
Payý (%)
[3]
Payý (%)
[2/3]
[2/1]
Ýller 38.121.962
34.284.346
11,59
2.711.340
0,87
1264,48
89,93
160.682.306
118.601.780
40,09
15.164.290
4,84
782,11
73,81
36.174.238
28.514.036
9,64
7.046.002
2,25
404,68
78,82
3.719.412
2.659.362
0,90
997.581
0,32
266,58
71,50
5.855.050
1,98
2.634.509
0,84
222,24
72,99
0,52
871.738
0,28
174,90
72,01
8.021.199 2.117.412
1.524.693
7
Bursa
9.023.035
6.187.208
2,09
3.624.061
1,16
170,73
68,57
8
Hatay
4.181.832
3.204.429
1,08
1.900.943
0,61
168,57
76,63
9
Antalya
7.179.618
4.152.585
1,40
3.059.025
0,98
135,75
57,84
10
Ankara
50.159.006
36.123.740
12,21
27.846.932
8,89
129,72
72,02
11
Muðla
2.335.873
1.502.697
0,51
1.344.499
0,43
111,77
64,33
12
Kýrýkkale
862.787
674.378
0,23
623.737
0,20
108,12
78,16
13
Manisa
2.333.255
1.552.529
0,52
1.622.415
0,52
95,69
66,54
14
Yalova
502.141
295.413
0,10
309.368
0,10
95,49
58,83
15
Aksaray
683.627
475.275
0,16
502.076
0,16
94,66
69,52
16
Eskiþehir
2.041.038
1.456.924
0,49
1.811.993
0,58
80,40
71,38
17
Kýrklareli
732.693
396.790
0,13
521.627
0,17
76,07
54,16
18
Rize
565.871
433.285
0,15
573.539
0,18
75,55
76,57
0,23
933.801
0,30
72,80
73,15
0,32
1.311.428
0,42
71,84
57,12
0,48
1.985.327
0,63
71,14
53,91
854.095
0,27
70,63
67,56
19 20 21
Zonguldak
Çanakkale Denizli Gaziantep
929.319 1.649.486 2.619.686
679.842 942.167 1.412.330
22
Kütahya
892.922
603.241
0,20
23
Edirne
864.096
664.019
0,22
943.802
0,30
70,36
76,85
24
Adana
4.651.918
2.290.636
0,77
3.285.563
1,05
69,72
49,24
25
Kayseri
2.573.386
1.709.222
0,58
2.467.697
0,79
69,26
66,42
26
Balýkesir
2.096.908
1.441.678
0,49
2.083.627
0,67
69,19
68,75
……..
……..
……..
……..
……..
……..
……..
……..
……..
71
Bayburt
47.914
37.139
0,01
197.245
0,06
18,83
77,51
72
Ardahan
62.844
45.285
0,02
248.871
0,08
18,20
72,06
73
Muþ
166.363
119.893
0,04
700.318
0,22
17,12
72,07
74
Aðrý
237.981
147.169
0,05
892.722
0,28
16,49
61,84
75
Siirt
166.108
120.221
0,04
753.501
0,24
15,95
72,38
76
Bitlis
174.463
113.388
0,04
743.523
0,24
15,25
64,99
77
Bingöl
141.193
97.613
0,03
675.480
0,22
14,45
69,13
78
Van
698.119
435.032
0,15
3.052.473
0,97
14,25
62,31
79
Þýrnak
276.746
131.766
0,04
1.212.245
0,39
10,87
47,61
80
Tunceli
67.142
54.923
0,02
505.949
0,16
10,86
81,80
81
Hakkari
131.190
33.646
0,01
904.909
0,29
3,72
25,65
82
Toplam
395.592.913
295.862.436
100,00
313.301.823
100,00
94,43
74,79
Kaynak : T.C. Maliye Bakanlýðý Muhasebat Genel Müdürlüðü
80
2011
Adana Ekonomisi
XVII. Bankacýlýk XVII.1 Mevduat ve Kredi
Türkiye Bankalar Birliði Finansal Türkiye Haritasý verilerine göre Adana ili kredi ve mevduatlarý 2007-2011 yýllarý daðýlýmlarý Tablo XVII.1'de incelendiðinde; 2011 yýlýnda mevduatta %5 artýþ gerçekleþmiþ ve 10 milyar 656 milyon TL'ye ulaþmýþtýr. Kullanýlan kredilerde ise 2011 yýlýnda %34 artýþ gerçekleþmiþ ve 15 milyar 64 milyon TL kredi kullanýlmýþtýr. 2010 yýlýnda ise mevduatta %15, kredi de ise %38 artýþ gerçekleþmiþti. Kredi mevduat oranýnda ise 2011 yýlýnda %141 olarak gerçekleþmiþ olup bir önceki yýla göre yüzdesel bazda 31 puanlýk artýþ olmuþtur. Yani her 100 TL mevduata karþýlýk 141 TL kredi kullanýlmýþ olup, 2010 yýlýnda bu oran %110 gerçekleþmiþ ve her 100 TL mevduata karþýlýk 110 TL kredi kullanýlmýþtý. Tablo XVII.1 Adana Ýli Mevduat ve Kredi Daðýlýmlarý (2007-2011) (Bin TL)
Veri Mevduat Nakdi Krediler Takipteki Alacaklar Nakdi Kredi Mevduat Oraný % Mevduat % Deðiþim Nakdi Krediler % Deðiþim Takipteki Alacaklar % Deðiþim
2007 2008 2009 2010 2011 6.456.527 7.938.853 8.845.173 10.183.479 10.656.809 4.867.422 6.948.987 8.112.385 11.227.740 15.064.399 230.977 301.872 625.624 615.736 573.571 75 88 92 110 141 23 11 15 5 43 17 38 34 31 107 -2 -7
Kaynak:BDDK-Finansal Türkiye Haritasý
Grafik XVII.1 Adana Ýli Mevduat ve Kredinin Yýlara Göre Daðýlýmý (2007-2011) (BinTL)
81
Adana Ekonomisi
2011
XVII.2 Ýllere Göre Mevduatýn Daðýlýmý Mevduatýn Ýllere göre daðýlýmýnda Adana ili toplam 10 milyar 656 milyon TL mevduat ile iller bazýnda sýralamada 7'inci sýrada yer almýþtýr. Toplam mevduat payý ise %5' tir. 2010 yýlýnda ise toplam mevduat 10 milyar 183 milyon TL olup toplam mevduattaki payý %1,7 idi. Toplam mevduat sýralamasýnda en fazla mevduat 307 milyar 766 milyon TL ile Ýstanbul ilinde toplanmýþtýr. Ardýndan 110 milyar 123 milyon TL ile Ankara ve 37 milyar 929 milyon TL toplam mevduat ile Ýzmir illeri sýralanmaktadýr. Tablo XVII.2 Mevduatýn Ýllere ve Bölgelere Göre Daðýlýmý, 2010-2011 Sýralama 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 --71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81
Þehir ÝSTANBUL ANKARA ÝZMÝR BURSA ANTALYA KOC!ELÝ ADANA KONYA MERSÝN MUÐLA --ÞIRNAK SÝÝRT BÝNGÖL BÝTLÝS IÐDIR MUÞ HAKKARÝ GÜMÜÞHANE ARDAHAN KÝLÝS BAYBURT Toplam :
2010 273.202.486 102.683.666 33.720.647 14.602.029 13.310.511 12.682.371 10.183.479 7.094.994 7.067.561 5.954.865 --363.620 356.351 339.338 333.121 332.532 292.854 291.388 281.055 210.157 188.549 161.210 617.036.903
Ýllerin Payý % 44,3 16,6 5,5 2,4 2,2 2,1 1,7 1,1 1,1 1,0 --0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100
Ýller ÝSTANBUL ANKARA ÝZMÝR BURSA ANTALYA KOCAELÝ ADANA KONYA MERSÝN MUÐLA --ÞIRNAK IÐDIR SÝÝRT BÝNGÖL BÝTLÝS MUÞ HAKKARÝ GÜMÜÞHANE ARDAHAN KÝLÝS BAYBURT Toplam :
2011 307.766.095 110.123.504 37.929.755 16.340.509 15.979.991 11.060.078 10.656.809 8.689.603 7.919.038 6.965.806 --465.841 387.690 386.963 377.157 373.644 345.922 312.363 300.732 213.218 205.439 194.139 695.501.435
Ýllerin Payý % 44,3 15,8 5,5 2,3 2,3 1,6 1,5 1,2 1,1 1,0 --0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100
Kaynak:BDDK-Finansal Türkiye Haritasý
82
2011
Adana Ekonomisi
XVII.3 Ýllere Göre Kredilerin Daðýlýmý
2011 yýlýnda illere göre kullanýlan kredi paylarýnýn daðýlýmlarý incelendiðinde en fazla kredi %39,8 pay ile Ýstanbul iline aittir. Ardýndan %11,5 ile Ankara ve %5,5 ile Ýzmir illeri sýralanmakta olup Adana ili %2,1 pay ile Bursa ve Kocaeli'nin ardýndan 7'inci sýrada yer almaktadýr. 2009 yýlýnda ise %2,1 pay ile yine 7'inci sýradaydý.
Tablo XVII.5 Kredi Stokunun Ýllere Göre Daðýlýmý (2010-2011) (Bin TL) Sýralama 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 --71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81
Þehir ÝSTANBUL ANKARA ÝZMÝR ANTALYA BURSA KOCAELÝ ADANA HATAY GAZÝANTEP KONYA --BÝTLÝS AÐRI BÝNGÖL IÐDIR GÜMÜÞHANE MUÞ KÝLÝS TUNCELÝ ARDAHAN HAKKARÝ BAYBURT Toplam :
Kaynak:BDDK-Finansal Türkiye Haritasý
83
2010
Ýllerin Payý %
Þehir
2011
Ýllerin Payý %
220.818.804 65.367.680 29.469.851 18.113.122 16.425.353 13.772.612 11.227.740 9.571.144 9.512.029 7.874.288 --454.306 451.331 341.885 340.539 334.883 306.895 232.992 229.000 228.656 202.903 183.473 545.844.208
40,5 12,0 5,4 3,3 3,0 2,5 2,1 1,8 1,7 1,4 --0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100
ÝSTANBUL ANKARA ÝZMÝR ANTALYA BURSA KOCAELÝ ADANA GAZÝANTEP HATAY KONYA --BÝTLÝS AÐRI IÐDIR MUÞ GÜMÜÞHANE BÝNGÖL KÝLÝS ARDAHAN HAKKARÝ TUNCELÝ BAYBURT Topla m :
279.322.774 80.661.666 38.891.191 23.336.432 22.063.561 15.635.563 15.064.399 13.604.116 12.024.287 10.752.090 --679.894 633.819 498.954 493.945 454.097 448.658 320.012 319.185 308.652 308.356 250.460 701.865.873
39,8 11,5 5,5 3,3 3,1 2,2 2,1 1,9 1,7 1,5 --0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100
Adana Ekonomisi
2011
XVII.4 Sektör Kredileri
Adana ilinde toplam 4 milyar 614 bin TL sektörel krediler kullanýlmýþtýr. Bir önceki yýla göre artýþlar incelendiðinde 2011 yýlýnda %40 artýþ gerçekleþmiþtir. 2009 yýlýnda %45 artýþ gerçekleþmiþti. Kredi daðýlýmýna bakýldýðýnda sektörel kredilerin %34,7'si ziraat ve balýkçýlýk sektöründe kullanýlmýþ olup ardýndan %22 ile toptan ticaret ve komisyonculuk sektöründe ve %15,8 ile tekstil ve tekstil ürünleri sektöründe kullanýlmýþtýr. Sektör kredilerinde takip durum incelendiðinde ise en fazla takipteki kredi 119 milyon 314 bin TL ile tekstil ve tekstil ürünlerinde gerçekleþmiþtir. Sektör kredi takiplerinin toplamýnýn %58,5’i bu sektöre aittir. Tablo XVII.6 Sektörel Krediler ve Takip Durumu 2007-2011 Yýlý (Bin TL) Sektörler Ziraat ve Balýkçýlýk Toptan Ticaret ve Komisyonculuk Tekstil ve Tekstil Urunleri GidaMesrubat veTütün Insaat Metal ve Islenmis Maden Turizm Finansal Kuruluslar TOPLAM Bir Önceki Yýla Göre % Deðiþim Takipteki Tekstil ve Tekstil Urunleri Takipteki Toptan Ticaret ve Komisyonculuk Takipteki Ziraat ve Balýkçýlýk Takipteki Gida Mesrubat ve Tütün Takipteki Insaat Takipteki Turizm Takipteki Metal ve Ýþlenmiþ Maden Takipteki Finansal Kuruluslar TOPLAM
2007 513.909
2008 671.427
2009 798.195
2010 1.206.528
2011 1.603.273
2011 Yýlý Kredi Daðýlýmý % 34,7
298.315 326.467 150.984 144.713 126.791 17.538 4.957 1.583.674
459.092 300.645 168.773 156.286 275.532 22.694 5.929 2.060.378
457.816 352.019 188.227 168.984 275.644 22.122 3.162 2.266.169
751.169 499.567 342.052 294.880 155.842 42.552 4.383 3.296.973
1.013.505 730.391 573.697 405.302 223.445 57.852 6.754 4.614.219
22,0 15,8 12,4 8,8 4,8 1,3 0,1 100
30
10
45
40
79.055
91.504
145.565
119.795
119.314
58,5
26.909 4.650
38.197 12.778
48.988 33.311
45.685 37.446
37.454 30.912
18,4 15,1
4.568 2.211 832
5.477 5.179 749
9.958 10.181 3.073
8.043 6.079 1.368
5.657 4.552 3.659
2,8 2,2 1,8
1.893 199 120.317
3.080 215 157.179
3.068 436 254.580
2.545 507 221.468
2.065 492 204.105
1,0 0,2 100
Kaynak:BDDK-Finansal Türkiye Haritasý
84
2011
Adana Ekonomisi
XVII.5 Ýllere Göre Takipteki Alacaklarýn Nakdi Kredilere Oraný
Bankacýlýk Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) Finansal Türkiye Haritasý (FÝNTÜRK) verilerine göre 2010 ve 2011 yýllarý takipteki alacaklarýn nakdi kredileri oraný iller sýralamasý yapýlmýþ ve buna göre 2011 yýlýnda Bingöl takipteki alacaklarýn nakdi krediye oranýnda borcuna en sadýk il olmuþtur. Ardýndan%1,07 ile Tunceli ve %1,14 ile Siirt illeri borcuna en sadýk diðer iller olarak sýralanmaktadýr. Adana ili ise %3,81 ile iller sýralamasýnda 76'ýncý sýrada olup her 100 TL kredinin 3,81 TL' sý takibe düþmüþtür. Türkiye oraný ise %2,70 olup Adana ili Türkiye oranýn üstünde kalmýþtýr. 2010 yýlýnda ise Siirt ili %1,35 takipteki alacaklarýn nakdi krediye oranýnda borcuna en sadýk il olmuþtur. Ardýndan %1,52 ile Bingöl ve %1,59 oran ile Tunceli borcuna en sadýk iller olarak sýralanmaktadýr. Takipteki alacaklarýn nakdi kredilere oranýnda Türkiye ortalamasý ise %3,67'dir. Adana ili 2010 yýlý oraný ise %5,48 olup iller sýralamasýnda 73'üncü sýrada yer almýþtý. Yani Adana ilinde her 100 TL kredinin 5,48 TL si takibe düþmüþtü. Görüldüðü üzere takipteki alacaklarýn nakdi kredilere oranýnda Türkiye ortalamasýnda 2011 yýlýnda bir önceki yýla göre 1 puanlýk bir iyileþme görülmüþtür. Adana ilinde ise yaklaþýk 2 puanlýk bir azalýþ gerçekleþmiþtir.
Tablo Tablo XVII.7 Takipteki Alacaklarýn Nakdi Kredilere Oraný % (2010-2011) Ýller Sýralamasý 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 -------71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81
2010 Yýlý Ýller Sýralamasý iller Oran % SÝÝRT 1,35 BÝNGÖL 1,52 TUNCELÝ 1,59 KARAMAN 1,75 HATAY 1,86 BÝTLÝS 1,97 KIRÞEHÝR 2,34 NÝÐDE 2,75 SÝNOP 2,81 ESKÝÞEHÝR 2,88 --------------GÝRESUN 5,47 ADANA 5,48 TRABZON 5,54 MUÐLA 5,83 KAYSERÝ 5,96 ARTVÝN 6,18 IÐDIR 6,21 DENÝZLÝ 6,33 DÜZCE 6,53 DÝYARBAKIR 7 BÝNGÖL 1,52
Türkiye Oraný %
Kaynak:BDDK-Finansal Türkiye Haritasý
85
3,67
2011 Yýlý Ýller Sýralamasý iller Oran % BÝNGÖL TUNCELÝ SÝÝRT BÝTLÝS KARAMAN KIRÞEHÝR HATAY NÝÐDE SÝNOP RÝZE ----KAYSERÝ IÐDIR GÜMÜÞHANE AYDIN MUÐLA ADANA GÝRESUN ARTVÝN DENÝZLÝ DÜZCE DÝYARBAKIR Türkiye Oraný % 2,7
0,9 1,07 1,14 1,21 1,22 1,35 1,44 1,53 1,73 1,91 3,6 3,74 3,75 3,76 3,81 3,81 4,06 4,15 4,57 4,73 5,3
Adana Ekonomisi
2011
XVII.6. Protestolu Senetler Protesto edilen senetlerde adet ve tutar olarak yýllara göre daðýlýmlar incelendiðinde adet bazýnda 2011 yýlýnda senet sayýsýnda %40, tutar bazýnda da %11 azalýþ gerçeklemiþtir. 2010 yýlýnda ise senet sayýsýnda %28, senet tutarýnda ise %33,8 azalýþ gerçekleþmiþti. Görüldüðü üzere son 2 yýlda hem senet sayýsýnda hem de senet tutarýnda ayný anda ciddi bir azalýþ gerçekleþmiþtir. Tablo XVII.8. Adana Ýli Protestolu Senetlerinin Yýllara Göre Daðýlýmý 2000-2011
16.364
Ýller Sýralamasý Adet 7 7 9 9 10 9 8
19.525
9
19,3
109.308.163
21.409
10
9,6
132.011.566
22.520
9
5,2
143.541.486
16.218
9
-28
95.016.898
Ýller Sýralamasý Tutar-TL 7 6 9 9 11 7 7 8 8 9 9
9.781
9
-40
85.018.934
11
Yýllar
Adet
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
4.068 4.783 2.994 4.092 6.240 12.208
% Deðiþim
TL 10.988.980
17,6
28.157.657
-37,4
11.039.999
36,7
15.201.933
52,5
27.215.541
95,6
59.655.342
34
85.225.439
% Deðiþim
156,2 -60,8 37,7 79 119,2 42,9 28,3 20,8 8,7 -33,8 -11
Kaynak T.C. Merkez Bankasý
86
2011
Adana Ekonomisi
Grafik XVII.2. Adana Ýli Protestolu Senetlerin Yýllara Göre Daðýlýmýn Grafiði 2000-2011 160.000.000
25.000
140.000.000 20.000 120.000.000 100.000.000
15.000
80.000.000 10.000
60.000.000 40.000.000
5.000 20.000.000 0
0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
TL
Adet
XVII.6.1 Protesto Edilen Senet Adetleri Dönemlere göre senet sayýsý incelendiðinde 2011 yýlýnda Adana ili proteste edilen senet sayýsýnda en fazla azalýþ %47 ile I. Dönemde görülmüþtür. Türkiye genelinde de protesto edilen senet sayýsýnda en fazla azalýþ %31,5 ile yine I. dönemdedir. Bir önceki yýlýn ayný dönemine göre deðiþimler incelendiðinde ise 2011 yýlýnda protesto edilen senet
87
Adana Ekonomisi
2011
sayýsýnda bir önceki yýlýn ayný dönemine göre yüzde deðiþimlerde artýþ trendi görülmektedir. En fazla artýþ ise IV. Dönemde %12,8 ile gerçekleþmiþtir. 2011 yýlý protesto edilen senet sayýsýndaki bir önceki döneme göre artýþ trendi grafik XVII.3 te daha net þekilde görülmektedir. Tablo XVII.9. Adana-Türkiye Ýli Protestolu Senet Sayýsýnýn Dönemlere Göre Daðýlýmý 2010-2011
2010 2011 2011/2010 %
I. Dönem
II. Dönem
II / I (%)
III. Dönem
III / II (%)
IV. Dönem
IV / III (%)
ADANA
4.201
4.085
-2,8
3.983
-2,5
3.949
-0,9
16.218
TÜRKÝYE
304.600
296.481
-2,7
306.475
3,4
308.617
0,7
1.216.173
ADANA
2.228
2.283
2,5
2.477
8,5
2.793
12,8
9.781
TÜRKÝYE ADANA
208.661 -47,0
219.528 -44,1
5,2
243.600 -37,8
11,0
247.189 -29,3
1,5
918.978 -39,7
TÜRKÝYE
-31,5
-26,0
-20,5
-19,9
Toplam
-24,4
Kaynak T.C. Merkez Bankasý
Grafik XVII.3. Protesto Senetlerin Adet Bazýnda Daðýlým Grafiði Türkiye-Adana -2011 260.000
3.000
2.793 2.477
250.000
2.228
2.500
2.283
240.000 247.189 243.600
230.000 220.000
2.000
1.500 219.528
210.000
1.000 200.000
208.661 500
190.000 180.000
0 I. Dönem
II. Dönem TÜRKÝYE
III. Dönem
IV. Dönem
ADANA
88
2011
Adana Ekonomisi
Ýller bazýnda protesto edilen senet sayýsýna göre sýralamada Adana ili 9.781 adet protesto edilen senet ile 9'uncu sýrada olup 2010 yýlýnda da 16.218 protesto edilen senet ile yine 9'uncu sýrada idi. Protesto edilen senet sayýsýnda Adana ilinin Türkiye geneli toplam protesto edilen senetler arasýndaki payý 2010 yýlýnda %1, 33 iken 2011 yýlýnda bu oran 1,06'ya gerilemiþtir. En fazla protesto edilen senet sayýsýnda Ýstanbul ili 123.552 senet ile ilk sýrada yer almýþtýr. Ardýndan 57.710 senet ile Ankara ve 31.131 senet ile Ýzmir illeri sýralanmaktadýr. Tablo XVII.10 Ýller Bazýnda Protesto Edilen Senet Adetleri 2010-2011 Ýller Sýralama 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 -----72 73 74 75 76 77 78 79 80 81
Ýller
2010Yýlý TOPLAM
Ýller
2010Yýlý TOPLAM
ÝSTANBUL
201.523
ÝSTANBUL
ANKARA
103.563
ANKARA
57.710
123.552
ÝZMÝR
55.098
ÝZMÝR
31.131
ANTALYA
44.502
ANTALYA
25.295
BURSA
43.007
KONYA
24.203
KONYA
40.692
BURSA
24.010
MUÐLA
20.135
MUÐLA
11.223
KOCAELÝ
18.681
KOCAELÝ
11.167
ADANA
16.218
ADANA
9.781
MERSÝN
16.147
SAMSUN
9.162
SAMSUN
15.908
MERSÝN
9.059
------
------
------
------
BÝTLÝS
1.016
IÐDIR
719
IÐDIR
957
ÞIRNAK
676
GÜMÜÞHANE
906
HAKKARÝ
566
BÝNGÖL
878
ARDAHAN
528
HAKKARÝ
772
GÜMÜÞHANE
485
ARDAHAN
649
BÝNGÖL
470
BAYBURT
615
SÝÝRT
463
SÝÝRT
456
BAYBURT
344
KÝLÝS
325
KÝLÝS
173
TUNCELÝ
218
TUNCELÝ
147
TÜRKÝYE TOPLAM
1.216.173
T×RKGYETOPLAM
918.978
Kaynak T.C. Merkez Bankasý
89
XVII.6.2 Protesto Edilen Senet Tutarlarý Dönemlere göre senet tutarlarý incelendiðinde 2011 yýlýnda Adana ili proteste edilen senet tutarýnda II. dönemde %3,2 azalýþ gerçekleþmiþ olup IIII. Dönemde %11,4 ve IV. dönemde %80,2 artýþ gerçekleþmiþtir. Görüldüðü üzere IV. dönemde bir önceki dönemde göre protesto edilen senet tutarýnda yaklaþýk 2 kat artýþ gerçekeleþmiþtir. Türkiye geneli 2011 yýlý protestolu senet tutarýnda ise II. Dönemde azalýþ III. ve IV. dönemlerde de %12, 6 ve %16,3 artýþ gerçekleþmiþtir. Bir önceki yýlýn ayný dönemine göre deðiþimler incelendiðinde ise 2011 yýlýnda protesto edilen senet tutarýnda IV. dönemdeki %40 oranýnda artýþ önemli düzeyde bir artýþ olarak dikkat çekmektedir. Türkiye genelinde ise ayný dönemdeki artýþ %3,1'dir. 2011 yýlýnda ayný dönemine göre azalýþlar incelendiðinde en fazla azalýþ %36,9 ile I. dönemde gerçekleþmiþ olup Türkiye genelinde ise %25,1 ile yine ayný dönemde en fazla azalýþ gerçekleþmiþtir.
Adana Ekonomisi
2011
Tablo XVII.11. Adana-Türkiye Ýli Protestolu Senet Tutarýnýn Dönemlere Göre Daðýlýmý 2010-2011 I. Dönem ADANA 2010
TÜRKÝYE
2011
TÜRKÝYE
2011/2010 %
II / I (%)
II. Dönem
III. Dönem
III / II (%)
IV. Dönem
IV / III (%)
Toplam
26.997.118
23.409.290
-13,3
22.391.298
-4,3
22.219.192
-0,8
95.016.898
1.504.142.555
1.367.724.784
-9,1
1.501.380.856
9,8
1.395.574.650
-7,0
5.768.822.845
ADANA
17.039.940
16.488.248
-3,2
18.375.264
11,4
33.115.482
80,2
85.018.934
1.126.612.627
1.099.402.683
-2,4
1.237.576.519
12,6
1.438.683.288
16,3
4.902.275.117
ADANA
-36,9
-29,6
-17,9
49,0
-10,5
TÜRKÝYE
-25,1
-19,6
-17,6
3,1
-15,0
Kaynak T.C. Merkez Bankasý
Grafik XVII.4. Protesto Senetlerin Tutar Bazýnda Daðýlým Grafiði Türkiye-Adana 2011 YILI 1.600.000.000
33.115.482
1.400.000.000
30.000.000
1.200.000.000
25.000.000
1.000.000.000 800.000.000
35.000.000
18.375.264 17.039.940
20.000.000
16.488.248
15.000.000
1.438.683.288
1.237.576.519
200.000.000
1.099.402.683
400.000.000
1.126.612.627
600.000.000 10.000.000 5.000.000 0
0 I. Dönem
II. Dönem TÜRKÝYE
III. Dönem
IV. Dönem
ADANA
Ýller bazýnda protesto edilen senet tutarlarýna göre sýralamada Adana ili 85 milyon TL tutarýnda protesto edilen senet ile iller sýralamasýnda 8' inci sýrada olup 2010 yýlýnda 95 milyon TL tutarýnda protesto edilen senet ile 10'uncu sýrada olup sýrada idi. Protesto edilen senet tutarýnda Adana ilinin Türkiye geneli toplam protesto edilen senet tutarlarý payý 2010 yýlýnda %1, 64 iken 2011 yýlýnda bu oran 1,73'e yükselmiþtir. En fazla protesto edilen senet tutarýnda Ýstanbul ili 1 milyar 459 milyon TL senet ile ilk sýrada yer almýþtýr. Ardýndan 552 milyon TL senet tutarý ile Ankara ve 245 milyon TL senet tutarý ile Ýzmir illeri sýralanmaktadýr.
Tablo XVII.12 Ýller Bazýnda Protesto Edilen Senet Tutarlarý Ýller Sýralama 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 -----71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81
ÝLLER ÝSTANBUL
2010 Yýlý 1.658.491.094
ÝLLER ÝSTANBUL
2011 Yýlý 1.459.196.189
ANKARA
710.171.979
ANKARA
552.757.231
ÝZMÝR
319.165.153
ÝZMÝR
245.026.867
ANTALYA
285.322.233
ANTALYA
205.954.696
BURSA
265.682.090
BURSA
176.039.848
KONYA
176.965.688
KONYA
148.531.153
MUÐLA
140.326.880
KOCAELÝ
93.629.081
KOCAELÝ
113.329.592
ADANA
85.018.934
GAZÝANTEP
98.091.578
GAZÝANTEP
84.343.497
ADANA
95.016.898
MUÐLA
77.981.991
MERSÝN
93.243.307
KAYSERÝ
73.513.682
------
------
------
------
IÐDIR
5.871.267
SÝNOP
5.492.065
ÞIRNAK
5.568.221
ÇANKIRI
5.447.690
HAKKARÝ
5.296.046
ÞIRNAK
4.882.046
BARTIN
5.098.275
SÝÐÝRT
4.247.212
BÝNGÖL
4.521.667
BARTIN
3.757.220
SÝÐÝRT
4.039.337
ARDAHAN
3.507.018
GÜMÜÞHANE
3.878.622
BÝNGÖL
3.476.273
BAYBURT
3.170.328
GÜMÜÞHANE
3.032.765
ARDAHAN
2.633.549
BAYBURT
2.836.762
TUNCELÝ
2.159.919
KÝLÝS
1.323.011
1.530.389
TUNCELÝ
KÝLÝS GENEL TOPLAM
5.768.822.845
Kaynak T.C. Merkez Bankasý
GENEL TOPLAM
1.025.469 4.902.275.117
90
ADANA EKONOMİSİ 2011
Abidinpaşa Cad. No: 52 Seyhan / ADANA Tel: 0.322. 351 39 11 (Pbx) Fax: 0.322. 351 80 09 e-posta: yazi@adana-to.org.tr - www.adana-to.org.tr