ADANA’NIN GELECEĞİ ve YENİ KENT MODELİ
2
ADANA’NIN GELECEĞİ ve YENİ KENT MODELİ
3
4
Bu çalışma; 21 Ekim 2014 tarihinde Adana Ticaret Odası (ATO) tarafından 120. kuruluş yıldönümü etkinlikleri çerçevesinde organize edilen ‘Adana’nın Geleceği ve Yeni Kent Modeli’ konulu panelde tartışılan görüşler doğrultusunda Kentsel Vizyon Platformu tarafından hazırlanmıştır. Kentsel Vizyon Platformu; A.Faruk GÖKSU, Sıla AKALP, Aslı ULUBAŞ, Edin ZAİM
5
Yöneticilerden Mesajlar; Sn. Mustafa BÜYÜK, Adana Valisi Adana Ticaret Odası (ATO) tarafından düzenlenen panel, kentin karar verici aktörleri için alternatifler sunarak kentin yol haritasına yön verecek görüşlerin tartışılacağı bir ortam yaratması nedeniyle önem taşımaktadır. Sivil toplum kuruluşları ve meslek odalarının da bu sürece dahil olarak çözüm üretilmesinde fikirlerini paylaşmaları önemlidir. Kurumlar arası diyaloğun kurulması ve işbirliklerinin sağlanması ile ortak akıl yardımıyla makul yol bulunabilir. Bu noktada, yargıdan önce idare organları sürece dahil olmalı ve çözümü en iyi şekilde üretmek için çaba sarf etmelidir. Bu süreçte, üniversite ve meslek odalarıyla işbirliği de büyün önem taşımaktadır.
6 Sn. Hüseyin SÖZLÜ, Adana Büyükşehir Belediye Başkanı
Kent nüfusunun 1,6 milyondan 2 milyona çıkarak diğer kentlerle yarışır hale gelmesi arzu edilmeyen bir gelişim yönüdür. Kent merkezi ve kırsalı (ilçe belediyeleri ile birlikte) bir arada çalışmalı, kırdan kente göçün önüne geçilmelidir. Kırdan kente göç veren ilçelerin ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan kendine yetebilir hale gelmesi gerekmektedir. Ancak bu sayede, kırdan kente göçün önüne geçilebilecektir. Ticari merkezin bin yıldır aynı halde kullanımını devam ettirmesi, buna rağmen, kentin cazibe merkezi olan yerlerinin zamanla bu önemini yitirmeye başlaması kentin önemli sorunları arasında yer almaktadır. Yeni imar alanları açılmayacak, tarım alanları arsa olmayacak, tarım alanları ranta açılmayacak, mevcut durumda var olan alanlarda imar artış hakkı verilmeyecek. Kentin eskiyen çekim alanlarının bu potansiyelinden faydalanarak kentsel yenilemenin bu alanlarda uygulanması sağlanacak. Yeni imar alanlarında sağlıklı yapılaşma teşvik edilecek.
Sn. Atila MENEVŞE, Adana Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Adana’nın ticari ve sanayi işletmeleri dağınık ve plansız şekilde kentin her yanında konumlanmıştır. Küçük ve orta ölçekli işletmeler, yerleşim alanlarının tarihi ve turistik nitelik arz eden yerleriyle iç içe dağınık ve plansız bir şekilde kent merkezinde varlık göstermektedir. Tarihi doku ve yerleşim alanlarında yarattıkları endüstriyel kirlilik, yükleme boşaltma, sokak aralarında oluşan kirlilik, nedeniyle burada yerleşik vatandaşlara zarar verme riski yüksektir. Turizm alanında Adana Türkiye’nin en büyük turizm potansiyellerine sahip kentlerinden biridir. Adana’nın turizm potansiyelinin Adanalı dahi farkında değildir. Arkeolojik ve tarihi yapıları, denizi, Seyhan ve Ceyhan nehirleri, gölleri şelaleleri ile eşsiz doğal ve kültürel cazibe alanlarına sahiptir. Her ne kadar son zamanlarda turizm yatırımları artsa da, bu turistik konaklama tesislerini dolduracak turistlerin yöreye çekilmesi için program ve proje üretimi çalışmalarına girişilmemiştir. Büyük Saat, Ulu Camii, Tarihi Çarşı, Taşköprü, Adana konakları, Tepebağ hattını kapsayan bir kültür yolu henüz hayata geçirilmiş değildir. Seyhan ve Ceyhan nehirleri turizm için canlandırılmayı bekleyen bakir alanlar olarak beklemektedir.Turizm alanında potansiyel büyük ancak bu alanda geliştirilen plan ve projeler yetersizdir.
7
KENTLERİN GELECEĞİ
8
9
1960-1980
10
1980-1990
1990-2000ler
Günümüz kentleri, 1960’lı yıllardan bu yana dönüşüm sürecinde 3 farklı kırılma noktası yaşamıştır.
1. Dönüşüm Süreci;
2. Dönüşüm Süreci;
3. Dönüşüm Süreci;
1960-80’li yıllar arasında, tapu tahsis belgeleri ile hisseli mülkiyetten kat mülkiyetine geçiş gerçekleşmiştir. İmar planları ile geliştirilen apartman tipolojisi ve plansız gelişen gecekondu yapıları ortaya çıkmıştır. Bu durum, çarpık kentleşmeyi tetikleyerek kentlerdeki yoksunluk alanlarının oluşumuna neden olmuştur.
1980-90’lı yıllarda ise plansız gelişen alanlara imar afları verilmesi sonucunda gecekondudan apartman tipolojisine geçiş yaşanmış, sağlıksız ve hızlı yapılaşmaya bağlı olarak yapı ve yaşam kalitesi riski ortaya çıkmıştır.
1990 ve sonrası dönemde ise özel ve kamu sektörün dönüşüm sürecine dahil olması, kentsel alanda ortaya çıkan 11 değerin paylaşımı ayrışmalarına yol açarken, hasılat paylaşımını da beraberinde getirmiştir. Türkiye, bugün 3. dönüşüm sürecini yaşamaktadır. 2011 yılında kurulan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, ülke genelinde kentleşme sürecinin kamu tarafından belirlenen stratejilerle yönlendirilmesini amaçlamakta ve kentsel dönüşümün en güçlü aktörü olarak ortaya çıkmaktadır. Dönüşüm hareketinin yasal aracı olarak tasarlanan ‘6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun’ ise kentlerde yeni bir dönüşüm hareketi başlatacaktır.
KENTLERİN
6K
GELECEĞİ
12
Kimlik;
Farklılıkların Farklılaştırılması Tek tip yapılaşmaya bağlı olarak kaybolan kent kimliğinin yeniden ortaya çıkarılması gerekmektedir. Anadolu kentleri, sayısız benzerlik ve farklılık barındırmaktadır. Tarihsel derinliği olan Anadolu coğrafyasının sahip olduğu farklı kimliklerin nasıl yeniden farklılaştırılabileceği sorgulanmalı ve çözümler üretilmelidir. Bu sayede, Adana’yı Kahramanmaraş veya İstanbul’dan ayrıştıran farklılıklar ön plana çıkarılabilecek, Adana’nın kendine has kent kimliği ortaya konabilecektir.
Kapasite; Yaşam Dengesi
Kentlerin son 65 yılda gerek doğal kapasiteleri gerekse yapılaşma kapasiteleri dolmuştur. Bu durum, kent ve çevre arasındaki yaşam dengesinin kaybolmasına yol açarken, belli başlı sorunların kent yaşamındaki dinamikleri düzenleyen veya kontrol eden faktörler olarak ortaya çıkmasını tetiklemiştir. Örneğin; susuzluk bugün kentlerin yaşam kalitesini kontrol eden başlıca etkendir. Bu durum, kentlerin geleceğini tehdit altına almaktadır. Doğa ve su ile kent dengesinin kurulması bu yüzden önemlidir.
Kalkınma;
Katılım;
Bugüne kadar kentleşme gayrimenkul ve imar hakkı üzerinden kurgulanan bir süreç olmuştur. Gayrimenkul odaklı kent modelleri her ne kadar belli bir zamanda ivme kazansa da, bir süre sonra çökecektir. Kent modeli bu nedenle gayrimenkul odaklı kentleşme hareketine değil, kent ekonomisi ve kalkınmaya dayalı bir model olmalıdır. Ancak bu sayede yeni ekonomiler ortaya çıkabilir. Ticaret, turizm ve sanayi var olan klasik kent ekonomileridir. Farklı, yenilik ve yaratıcılık üzerine yeni ekonomilerin kent gündemine getirilmesi gerekmektedir.
Kentin geleceği için atılacak adımlarda kurulması gereken işbirlikleri;
Yaratıcılık ve Yenilik
İşbirliğinin Gücü
• Valilik - Belediye - İl Özel İdaresi • Belediye - STK - Ticaret Odası • Sanayi - Üniversite arasında olmalıdır. Kent mekanında yer alan farklı aktörler, hem sektörel hem stratejik bağlamda işbirliği yapmalıdır.
13
Kalite;
Kurgu;
Yaşam kalitesi ve kentsel çevrede sorunlar bulunmaktadır. Yaşamsal dokunuşlarla, tasarım ve tasarımcının gücüyle bu sorunların nasıl çözümlenebileceği üzerine çalışmalar yürütülmelidir.
Kentlerin yeniden nasıl kurgulanacağına dair stratejik bakış belirlenmeli, kentlerin parsel ve proje bazında kalkınmasının önünü açan kentleşme yöntemi bir kenara bırakılmalıdır. Yapılaşma bazlı kalkınma kentlerin gelecek kurgusunda kısıtlamalara neden olmaktadır. Günümüzde, bölgesel ölçekte alınacak stratejik kararlar doğrultusunda kalkınma zorunlu hale gelmektedir.
Yaşamsal Dokunuşlar
Stratejik Bakış
KENT MODELLERİ 14
Akıllı Büyüme Akıllı Büyüme stratejisi, kentsel yayılmayı önlemek amacıyla kompakt ve yürünebilir kentsel büyümeyi destekleyen planlama ve ulaşım stratejileri bütünüdür. Toplum ve mekan etkileşimini artırarak, gelişme maliyetinin ve sunduğu olanakların eşit dağıtımını, doğal ve kültürel kaynakların korunmasını ve toplum sağlının garanti altına alınmasını hedefler. Akıllı büyüme, özel araç kullanımının sonucu olarak ortaya çıkan kentsel yayılmanın önüne geçmek için yaya ve bisiklet kullanımını gerekçelendiren kompakt kentsel büyümeyi desteklerken, aynı zamanda toplum yararı ve doğal çevrenin korunmasını da beraberinde getirir. Kentsel gelişmenin kontrolsüzce yayılmasını önleyerek, artan büyümenin kent merkezine odaklanmasını sağlayan bir kent ve ulaşım planlama teorisidir. Akıllı Büyüme’nin 3 ana teması: gelişme, koruma ve yatırımdır. 10 temel ilke; 1. Karma kullanım alanları 2. Kompakt kent 3. Konut sunumunda çeşitlilik 4. Yürünebilir mahalle 5. Mekansal algıya dayalı toplumsal birliktelikler 6. Doğal kaynakların korunması 7. Toplumsal birlikteliğin güçlendirilmesi 8. Ulaşım seçenekleri 9. Tahmin edilebilir, eşitlikçi ve düşük maliyetli gelişim kararları alınması 10. Karar alma sürecine toplumun ve paydaşların katılımının desteklenmesi
15
Yeni Çağ Kentleri; Bilim Çağı ve Bilim Kenti Örnekleri
16
Yeni Çağ Kentleri, 1970-80’li yıllarda ortaya konan Bilim Kentleri ve Teknopol kavramlarından sonra 2020-30’lu yılların modern kentlerini tanımlamaktadır. Geleneksel kent planlamasına alternatif olarak modern planlama ilkelerini benimsemektedir. Kentsel sınırları ve kullanımları tanımlayan mastır planlar yerine stratejik vizyonun ortaya konması gerektiğini destekler. Kentin farklı aktörleri arasında ortaklıkları ve çok ortaklı birlikteliklerin oluşmasını hedefler. Çok merkezli kentsel yapı ve otorite ile gücün farklı kümelenmelere dağıtılmasını gerektiğini öne sürer. Yeni çağ kentlerine örnek; • New York City (ABD) • Cambridge (İngiltere) • Massachusetts (ABD) • Belfast (İrlanda) • Helsinki (Finlandiya) • Kopenhag (Danimarka) • Seul (Güney Kore) • Singapur • Florianopolis (Brezilya) • Zaragoza (İspanya) verilebilir.
Dayanıklı Kentler Herhangi bir stres veya şok durumunda, kentin sahip olduğu insan, toplum, kurum/kuruluş, iş çevresi ve sistem kapasitesiyle hiçbir şekilde etkilenmeden veya çok az etkilenerek duruma hızlıca adapte olması ve büyümeye devam etmesi, bir kentin dayanıklı kent olduğunu gösterir. Bu kentler, ekonomik, sosyal, mekansal ve çevresel krizlere karşı dayanıklı olan kentlerdir. Dayanıklı kentin karakteristiği; • Sürekli öğrenme • Hızlı toparlanma • Sınırlı veya güvenli kayıp verme • Esneklik • Yedek kapasite
Dayanıklı Mekan; Kentlerin akıllı büyümesi Dayanıklı Ekonomi; Yerel ekonomiler ve yenilikçi teknolojiler Dayanıklı Çevre; Kaynakların bölgesel ölçekte korunması Dayanıklı İşbirlikleri; Devlet, özel sektör ve halk işbirliği
17
AD AN E?
ED
AN ER
18
AKDENİZ HAVZASI’NDA
ADANA
20
21
Adana, Akdeniz Havza sisteminin doğu ucu olan Çukurova Havzası’nda yer almaktadır. Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin kesiştiği Çukurova Kavşağı’nda yer alan kent, verimli tarım arazileri, su kaynakları ve kıyı kenti olması özellikleri ile Akdeniz’in önemli kentleri arasında yer almaktadır.
ORTA DOĞU’DA
ADANA
22
23
Adana, hem Akdeniz havzası hem de Orta Doğu arasında stratejik öneme sahip bir kenttir. İthalatının önemli bir bölümünü Orta Doğu kentleri ile yapması, gelecek için önemli potansiyeller sunmaktadır.
STRATEJİK GÖSTERGELER 24
Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Kanuni Üniversitesi Çukurova Üniversitesi
398 Sit Çukurova Bölgesel Havalimanı
160 km Kıyı
İthalat:
1.8 milyar USD/yıl
İhracat:
1.3 milyar USD/yıl
25
URAK - Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu İller Arası Rekabetçilik Endeksi, (2009-2010)
18
Markalaşma Becerisi ve Yenilikçilik:
16
Ticaret Becerisi ve Üretim Potansiyeli: Erişebilirlik:
18
EDAM - Ekonomi ve Dış Politika Araştırma Merkezi, (2009)
22
Genel Sıralama
26
16
9
Genel Sıralama
REKABETÇİLİK
Yaşam Kalitesi:
54 Yaratıcı Sermaye: 24 Sosyal Sermaye: 24 İnsani Sermaye:
Ekonomik Etkinlik ve Canlılık:
12
CNBC-E 81 İL YAŞAM KALİTESİ ARAŞTIRMASI
13 Ekonomi: 8 Genel:
YAŞAM KALİTESİ
58 Sağlık: 12 Eğitim:
24 Kent Hayatı: 41 Güvenlik:
Kültür- Sanat:
71 27
Türkiye’nin Şehirleri Sürdürülebilirlik Araştırması, Boğaziçi Üniversitesi, 2011.
10
TEMEL
28
SORUN FIRSAT
10 Temel Sorun
10 Temel Fırsat
1 Kentsel Yayılma
1
2 Göç
2 Çukurova Kavşağı; Lojistik Merkez
3 Markalaşma ve Pazarlama Eksikliği
3 Ticaret Kapasitesi
4 Kentsel Dayanıklılık 5 Kamu - Yerel - Özel - Sivil İşbirliği Kültürü 6 Eğitim 7 Doğal ve Kültürel Miras Yönetimi 8 Doğal Kaynak Kullanımı 9 Sosyal ve Mekansal Ayrışma 10 Kent ve Kır Mekanında Dengesiz Gelişim
Metropoliten Bölge Odağı; Kent Bölge 29
4 Su Ağı; Seyhan ve Ceyhan, Ova; Verimli Topraklar 5 Sanayi Kenti; Tarım ve Endüstri Mirası 6 Üniversite; Genç Kaliteli İşgücü 7
Enerji Koridoru ve Yenilenebilir Enerji; Dağıtım ve Üretim Üssü
8 İnovasyon ve Ar-Ge; Yenilikçilik ve Girişimcilik 9 Kültürel/ Tarihsel Derinlik; Geçmişin İzleri 10 Turizm Yelpazesi; Alternatif Turizm
B Birikim
Bereket
BEK Analizi
Bakış
Kaynak: Kentsel Strateji
30
Beceri
Büyüme
Beklenti
Tarihi ve Kültürel Miras Endüstri Mirası Tarım Geleneği
Çukurova Toroslar Seyhan Akdeniz İklim
Tarım ve Hayvancılık Endüstri Gastronomi El Sanatları
Akdeniz Havzası’nda Adana Orta Doğu’da Adana Doğu - Batı Adana Seyhan Kıyısında Adana Adana Kent Merkezi Lojistik Enerji Üretim ve Dağıtım Alternatif Turizm Tarım - Sanayi İşbirliği
Dengeli Kentsel Yapılaşma Kent ve Kır Dengesi Kırsal Kalkınma Kıyı Kullanımı Turizmde Canlanma
EK Ekoloji
Ekonomi Eşitlik
Etkinleştirme Edinim
Entegrasyon
Çukurova Havzası Akdeniz Havzası Seyhan ve Ceyhan Nehirleri Toroslar - Yaylalar Flora - Fauna Tarım Sanayi Lojistik Enerji Kültür - Turizm
Kent - Kır Dengesi Sosyal Entegrasyon Erişilebilir ve Eşit Eğitim Kentsel Bütünleşme
Kırsal Kalkınma Üniversitenin Katılımı STK - Toplum İlişkisi Kıyı Kullanımı Kentsel Alan - Kamusal Alan
Merkez Canlandırma ve Yenileme Dönüşüm ve Kent Ekonomisi Kent - Kır Dengesi
Çukurova Havzası Kent - Kır Kent - Kıyı - Seyhan Tarım - Sanayi Kamu - Özel - Sivil - Üniversite
Kimlik
Koruma
Kapasite
Kalkınma Katılım Kurgu
Çukurova Kavşağı Seyhan Coğrafyası Akdeniz Havzası Pamuk Diyarı Sanayi Kenti
Tarihi ve Kültürel Miras Tarımsal Beceri ve Birikim Yörük Kültürü Doğal Değerler Yaban Hayatı Lojistik Sanayi Tarım Enerji İşgücü
Kırsal Kalkınma Tarım- Sanayi İşbirliği Alternatif Turizm Enerji Üssü Üniversite Aidiyetlik Üniversite - Toplum STK - Toplum Farkındalık Altın Bilezik Mavi Bilezik Yeşil Bilezik
31
3 YENİ KENT MODELİ
32
33
ADANA
GELECEK STRATEJİSİ 34
35
STRATEJİK VİZYON Adana Büyükşehir Belediyesi Vizyonu;
2014-2023 Çukurova Bölge Planı Vizyonu;
Adana Ticaret Odası (ATO) Vizyonu;
“Lider ve öncü konumunu sürdürerek Türkiye ve Dünya’da örnek belediye olmak”
“Stratejik konumunu ve zengin kaynaklarını değere dönüştüren, Doğu Akdeniz’in lider bölgesi olmak”
“Bölgesel ve ulusal kalkınmanın temeli konumundaki üyelerimizin, küreselleşen dünyada, kurumsallaşma ve rekabet avantajı yakalama süreçlerinde, proaktif yaklaşımlarıyla, doğru bilgiler üreten, sağlıklı kararları bu bilgiler ışığında alan ve uygulayan, bölgenin kalkınma sürecine politika ve stratejileri ile yön veren güvenilir, lider bir Oda olmak”
36
STRATEJİK TEMALAR Ekonomik Sektörler;
Kamu Yatırımları;
Geleceğin Sektörleri;
Tarım ve Hayvancılık
Eğitim
Bilim ve Teknoloji
Sanayi
Tarım
Araştırma Yetkinliği
Ticaret
Madencilik
İşbirliği ve Etkileşim
Lojistik
Enerji
Girişimcilik ve Yenilikçilik Kültürü
Enerji
Ulaştırma
Ekonomik Katkı ve Ticarileşme
Turizm
Haberleşme
Teknoloji, İnovasyon
Sağlık
37
STRATEJİK YÖN
38
Adana’nın stratejik yönü, ticari anlamda kurduğu ilişkilerle şekillenecektir. Sahip olduğu lojistik konum, Adana’nın en büyük avantajıdır. Hem doğu hem de batı ile kurduğu ilişkiler, Mersin Limanı üzerinden ve yeni inşa edilecek Çukurova Bölgesel Havalimanı ile gelişen bir ağa dönüşecektir.
STRATEJİK KÖPRÜLER
Kentin stratejik vizyonunu belirleyen her türlü dinamik, stratejik köprüler arasında kurgulanmaktadır. Stratejik köprüler, ilişki ağları yoluyla kentsel büyüme ve kalkınmayı desteklemektedir. Bu köprülerin güçlendirilmesi, kentsel gelişmeyi de doğrudan tetikleyecek ve ivmelendirecektir. Stratejik köprüler, farklı mekansal ölçekler arası birliktelikleri tanımlayabileceği gibi, aynı zamanda, sektörel veya tematik işbirliklerini de tanımlayabilir.
KENTLER ARASI
BÖLGE ve KENT
SEKTÖRLER ARASI
YEREL - KÜRESEL
GEÇMİŞ - GELECEK
MAVİ - YEŞİL EKONOMİLER
Mersin Adana Gaziantep Kahramanmaraş
Ekonomik Sektörler Arası
Çukurova Havzası
Tarihi ve Kültürel Miras
Sanayi Ticaret Tarım Üniversite
Teknoloji Ar-Ge Üniversite
39
ADANA
MEKANSAL GELİŞİM STRATEJİ ÇERÇEVESİ 40
41 Mekansal Gelişim Strateji Çerçevesi, kentsel büyümeye yön verme ve yönetme gibi konularda mekansal kullanım talepleri arasında denge kurulması ve daha detaylı politikalar geliştirilmesi için mantıksal gelişim rotasını/ haritasını ortaya koyar. Karar alma sürecinde yapılması gerekenleri etaplandırarak süreci tanımlar.
Mekânsal Gelişim Strateji Çerçevesi; • Geçmişteki mekânsal dengesizliklerin düzeltilmesi ve entegrasyonu • Büyüme yönü • Ana dolaşım rotaları • Doğal ve yapılı çevrenin korunması • Özel gelişme alanları • Korumaya değer alanlar • Belli arazi kullanımlarının teşvik veya sakınımını gerektiren alanların tanımlanması • Yoğunluğu artırılması veya azaltılması gereken alanların tanımlanması konularında tanımlayıcı ve yön göstericidir.
Mekânsal Gelişim Strateji Çerçevesi’nin dört bileşeni: 1. Arazi kullanımı ve gelişimi politikaları 2. Arazi kullanımı yönetimi rehberi 3. Sermaye harcamaları çerçevesi 4. Stratejik çevresel değerlendirmedir.
ADANA’NIN DÜNÜ
42
Adana, Batı ve Doğu Adana olmak üzere iki bölge ile bunları birbirine kenetleyen Seyhan Nehri’nden meydana gelmektedir.
ADANA’NIN BUGÜNÜ Bugün, Adana 3 farklı mekansal ayrışma ile bunları ayıran Seyhan Nehri’nden oluşmaktadır. Yeni Adana, Batı Adana ve Doğu Adana’dan kopuk varlığı ile dikkati çekerken, Seyhan Nehri kenti bütünleştirici değil ayırıcı bir kent elemanı olarak öne çıkmaktadır.
43
MESAFELERLE ADANA
44
45
ADANA’NIN YARINI
46
47
STRATEJİK VE TAKTİK
ÇERÇEVE
Stratejik ve Taktik Çerçeve, Mekansal Gelişim Strateji Çerçevesi kapsamında belirlenen sorunsalın çözümüne dair strateji ve önerileri ortaya koymaktadır. Adana kentinin, ayrışan kent bölgelerinin yeniden bir araya getirilmesi için öncelikle stratejiler ortaya konmuştur. Ardından bu stratejilerin ne şekilde uygulamaya geçirileceğine dair taktikler üretilmiştir.
48
49
Ne Yapmalı? DEĞER YARATILMALI
DÜZEN KURGULANMALI
DENGE SAĞLANMALI
50 TOROSLAR
SEYHAN
ÇEVRE YOLU
ÇUKUROVA
Nasıl Yapılmalı? OMURGA YARATARAK
RİNG OLUŞTURARAK
AĞ KURGULAYARAK MAVI DENGE SEYHAN
YESIL DENGE TOROSLAR
ÇUKUROVA ÜNIVERSITESI YENI ADANA
ESKI ADANA
MAVI DENGE AKDENIZ
SARI DENGE ÇUKUROVA TARIMI
51
STRATEJİK
ÇERÇEVE Ne Yapmalı?
52
DEĞER YARATILMALI
DÜZEN KURGULANMALI
DENGE SAĞLANMALI TOROSLAR
SEYHAN
ÇEVRE YOLU
ÇUKUROVA
SEYHAN
53
Adana kentinin mekansal ayrışmasının önüne geçmek adına öncelikle kentte değer yaratılmalıdır. Yaratılan değer Seyhan Nehri ve çevresinden kente dağıtılacaktır.
DEĞER YARATILMALI
ÇEVRE YOLU
54
Kurgulanacak düzen ile birlikte, doğu-batı bağlantılarının yanı sıra kuzey-güney doğrultusunda da ulaşım bağlantılarının kurulması sağlanacak, bu sayede, kentin her yerine eşit erişim sağlanabilecektir.
DÜZEN KURGULANMALI
TOROSLAR
55
ÇUKUROVA
Kentin büyümesi ve kalkınması doğa ile bir bütün içerisinde denge sağlanarak olmalıdır. Ancak bu şekilde dayanıklı kent hedefine ulaşılabilir.
DENGE SAĞLANMALI
TAKTİK
ÇERÇEVE
Nasıl Yapılmalı?
56
OMURGA YARATARAK
RİNG OLUŞTURARAK
AĞ KURGULAYARAK MAVI DENGE SEYHAN
YESIL DENGE TOROSLAR
ÇUKUROVA ÜNIVERSITESI YENI ADANA
ESKI ADANA
MAVI DENGE AKDENIZ
SARI DENGE ÇUKUROVA TARIMI
ÇUKUROVA ÜNIVERSITESI YENI ADANA
ESKI ADANA
BÖLGELEME + BÜTÜNLEŞME Adana, Batı Adana, Doğu Adana ve Yeni Adana olmak üzere 3 bölgeye ayrışmaktadır. Hem mekansal hem de sosyal ayrışmanın görüldüğü bu bölgelerin Seyhan Nehri üzerinden oluşturulacak Omurga aracılığıyla bütünleşmesi sağlanacaktır.
OMURGA YARATARAK
57
58
ULAŞIM + ULAŞILABİLİRLİK Kentin doğu ve batısı arasındaki ulaşım ağı gelişmiş olmasına rağmen kuzeyi ve güneyi arasında kopuklukların olduğu görülmektedir. Kopuklukların giderilmesi için geliştirilecek olan ring ile kent içi ulaşılabilirliğin artırılması hedeflenmiştir.
RİNG OLUŞTURARAK
MAVI DENGE SEYHAN
YESIL DENGE TOROSLAR
59
MAVI DENGE AKDENIZ
SARI DENGE ÇUKUROVA TARIMI
EKOLOJİ + EKONOMİ
Kentin kuzeyi ve güneyinde yer alan ekolojik eşikler ile ekonominin merkezi olan kentsel alan arasındaki çatışma, kurgulanacak ağ ile dengelenecektir. Kent içindeki tehlikeli üretimlerin kent dışına çıkarılması, katma değer yaratan sektörlerin de kümelenme yoluyla ağa eklenmesi sağlanmalıdır.
AĞ KURGULAYARAK
3 STRATEJİ
3 BİLEZİK 60
Stratejik ve Taktik Çerçeve’den yola çıkarak, Adana’nın geleceğini şekillendirecek 3 ana strateji ve bu stratejilerin mekansal yansımaları olan 3 Bilezik tanımlanmıştır.
TURİZM
EKOLOJİ KORUMA
YENİ ADANA
Ç.Ü.
61 GAR
HAVA LİMANI
GASTRO
BOĞAZ TAŞ KÖPRÜ
İNCİRLİK YÜREĞİR
TEPEBAĞ
ENERJİ
TARIM
ALTIN BİLEZİK; MERKEZ CANLANDIRMA VE YENİLEME
BARAJ
62
SEYHAN VİYADÜĞÜ KEMAL PAŞA DEMİR KÖPRÜ TAŞ KÖPRÜ
SİNAN PAŞA KÖPRÜSÜ YAVUZLAR KÖPRÜSÜ GİRNE BULVARI METRO
REGÜLATÖR
Altın Bilezik, yaşam alanları, çalışma alanları ve ticari alanların bir arada canlandırılmasını hedefleyen merkez stratejisini ortaya koyar. Altın Bilezik’te yer alan odakların yenilenmesiyle birlikte kent merkezinde canlanma öngörülmektedir. Aynı zamanda bu bilezik üzerinde kurgulanacak toplu taşıma ring hattı ile kent merkezinde yoğunluk ve yük oluşturan araç trafiğinin ve kirliliğin minimize edilmesi hedeflenmektedir.
Kent merkezinin sahip olduğu değerin odaklara aktarılması ile birlikte, Altın Bilezik tek merkezli kent modelinin kırılmasını, değerin dengeli bir biçimde kente dağıtılmasını sağlayacaktır. Aynı zamanda Altın Bilezik içerisinde yer alan tarihi dokunun yenilenmesi ile mevcut durumda var olan potansiyelin ortaya çıkarılması sağlanacaktır. Araç trafiği ve yarattığı kirlilik nedeniyle cazibesini yitiren bu alanlar, bilezik üzerinde kurgulanacak ring hattı üzerinde oluşturulacak toplu taşıma hattı ile rehabilite edilebilecektir.
ADANA GARI
4
3
SEYHAN BOĞAZI
63
GASTRONOMİ
5
TEPEBAĞ
1
2
TAŞKÖPRÜ
MAVİ BİLEZİK; DÖNÜŞÜM VE KENT EKONOMİSİ Mavi Bilezik, kentin yeni dönüşüm dinamiklerini ortaya koyar. Yeni Adana, Şakirpaşa ve Yüreğir gelişmeyi bekleyen alternatif yaşam alanları iken, Çukurova Üniversitesi kent ekonomisine ve dönüşümüne yön verecek önemli bir aktördür.
64
Mavi Bilezik, Seyhan Nehri ve kollarının kent ile nasıl bütünleşeceğini tanımlar. Yaşama alanlarında yaşam kalitesi ve standartlarının artması beklentisi, suyun bu alanlara sokulması ve bu alanlarla kent - çevre dengesi çerçevesinde entegre edilmesi ile gerçekleştirilebilecektir. Ekoloji öncelikli yaşam alanı tasarımı ile Mavi Bilezik, yaşam alanlarının doğa ile birlikteliğini öne çıkarır. Taşköprü - Üniversite arasında ve Yeni Vilayet’ten başlayarak Seyhan Nehri üzerinden Üniversiteye giden başlatılmış bisiklet yolu hattının canlandırılması ile Mavi Bilezik üzerinde farklı rotalar tanımlanabilir.
YENİ ADANA
1
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
2 65
3 ŞAKİRPAŞA
4 YÜREĞİR / İNCİRLİK
YEŞİL BİLEZİK; KENT- KIR DENGESİ
Yeşil Bilezik, kent bölge ölçeğinde kent- kır dengesinin kurulmasını sağlayan tematik işbirliklerini ortaya koyar. Adana için tanımlanan 5 ana tema;
1.
Turizm; alternatif turizm faaliyetleri ile turistlerin bölgeye çekilmesi
için program ve projeler ortaya konulmalı.
66
Ekoloji; ekolojinin turizm ile birlikteliği kurgulanmalı. 3. Koruma; doğal çevre koruma alanları ön plana çıkarılarak, 2.
kent kimliğinin ve varlığının bir parçası haline getirilmeli, gerekli bilinç oluşturulmalı.
Enerji; yenilenebilir enerji üretimi desteklenmeli. 5. Tarım; Çukurova Havzası’nın verimi, tarımsal verim ve çeşitliliğe 4.
dönüştürülmeli.
LA R DAĞ
TURİZM
2 3
EKOLOJİ
OS
KORUMA
R TO
ALA
1
R LA 67
ENERJİ NİZ
A
E KD
4
TARIM ÇUKUROVA
5
AK
DE
Nİ
Z
ADANA’NIN GELECEĞİ
68
69
ADANA’NIN GELECEĞİ için
10
TEMEL İLKE 70
1 2 3 4 5
BEREKET YELPAZESİ;
ÇUKUROVA
KENTSEL DAYANIKLILIK;
TOPLUM, MEKAN, EKONOMİ
SEKTÖREL KÜMELENME;
BİRLİKTELİĞİN GÜCÜ
KÜLTÜREL MİRAS;
GEÇMİŞ - GELECEK
BÖLGESEL ENTEGRASYON;
KÜRESEL - YEREL
6 7 8 9 10
VERİMİN SÜREKLİLİĞİ;
SU YÖNETİMİ;
KAYNAKLARIN KORUNMASI
DOĞAL SERMAYE
YENİ EKONOMİLER;
MAVİ - YEŞİL
ULAŞIM- ULAŞILABİLİRLİK;
KENTSEL DÖNÜŞÜM;
BÖLGESEL - KENTSEL
İŞBİRLİĞİ - ORTAKLIK
71
ÖNERİ
5 ÇALIŞMALA
72
73
1
KENT MODELİ VE KENT KİMLİĞİ STRATEJİSİ ÇALIŞMASI
Adana’nın ‘Kent Modeli ve Kent Kimliği Stratejisi’ çalışması; dünün değerleri, bugünün fırsatları ve yarının temaları dikkate alınarak, Adana’nın yeni(den) kent vizyonu, kent modeli ve kent kimliğinin oluşturulması için yol gösterici bir çalışma olmalıdır. Çalışmanın hazırlanma sürecinde 1 günlük çalıştay; kamu, özel ve sivil örgüt temsilcilerinin katılımı ile yapılarak, kentin ‘Kimlik Analizi’ ve ‘Gelecek Analizi’ yapılmalıdır.
74 Çalıştayda tartışılan konular ve diğer araştırmalar dikkate alınarak; – Kimlik ve Gelecek Analizi – Ortak Gelecek, Ortak Vizyon – Yeni Temalar, Yeni Stratejiler – Sektörel Vizyon ve Stratejiler – Yeni Kent Modeli ve Kentsel Kimlik Projeleri – Tanıtım ve İletişim Stratejileri konularını içeren, ‘Adana Kent Modeli ve Kent Kimliği Stratejisi’ raporu hazırlanmalıdır.
2
MEKANSAL STRATEJİ ve EYLEM PLANLAMA ÇALIŞMASI
14 Haziran 2014 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürürlüğe sokulan Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği; Mekansal Strateji Plan ve Eylem Planları’nın hazırlanmasını zorunlu kılmaktadır. Söz konusu planlara altlık olacak çalışma; – Kent Gelişim Senaryoları ve Şemaları – Vizyon ve Tetikleyici Proje Önerileri olmak üzere iki aşamadan oluşacaktır. Kentin gelişim dinamikleri, eğilimler ile kamusal ve özel sektör yatırımlarının çarpan etkisi dikkate alınarak, öneri kentsel gelişim senaryosu ve şemaları hazırlanmalıdır. Bu kapsamda; – Gelişim senaryoları ilkeleri, – Gelişim ve dönüşüm stratejileri, – Stratejilere uygun uygulanabilir kent modelleri, – Gelişim ve dönüşüm proje alanları, – Yatırımcılar için fırsat alanları belirlenecektir.
75
www.adanato.org.tr/
www.kentselvizyon.org