EuroPalas

2009

Revista

do I.E.S. de PALAS conmemorativa do Día de Europa

€ur Palas

Editoriais: - Saúda - Benvida - Xustificación do proxecto Coordinador: José Manuel Otero Ferreiro Editor: I.E.S. de Palas de Rei ISSN: 1889-657X Depósito Legal: LU-164-2009 Imprime: Muralla Color S.L.L. - LUGO

I.E.S. DE PALAS

1

2009

€ur Palas do I.E.S. de PALAS conmemorativa do Día de Europa

Dende a institución que represento parécenos moi importante que un centro educativo como é o IES de Palas de Rei tome a iniciativa de celebrar o Día de Europa dunha maneira tan especial, editando unha revista conmemorativa na que os alumnos teñan a oportunidade de pararse a reflexionar sobre o que supón o modelo Europeo e o que nos pode aportar a todos.

Revista

A Unión Europea, desde o primeiro momento, aló polo ano 1950, marcouse uns obxectivos básicos para mellorar a vida de millóns de persoas. Pouco a pouco fóronse conseguindo máis logros como comerciar e viaxar sen fronteiras, a moeda única, o mellor reparto da riqueza, a loita contra a delincuencia, o control dos alimentos, o coidado da natureza ou a conservación do patrimonio entre outros moitos.

Fernando Alfredo Pensado Barbeira

Tamén hai que destacar o traballo de investigación destes rapaces para detectar os problemas que na actualidade ten que enfrontar a Unión Europea. Nesta primeira publicación, tratarán o avellentamento da poboación, é un problema que une as culturas dos distintos países dentro da diversidade que supón Europa, un problema que neste concello se agudiza ó igual que en tódalas zonas do rural da Unión.

Por todo isto quero felicitar os promotores e os protagonistas deste proxecto que espero poida ter continuidade no futuro.

Alcade do Concello de Palas de Rei

I.E.S. DE PALAS

2

2009

€ur Palas Como Director do IES de Palas de Rei resulta para min unha satisfacción ver feita realidade a revista EuroPalas.

Debo confesar que cando o profesor José Manuel Otero, responsable do departamento de Xeografía e Historia deste Centro, me comentou a posibilidade de levar a cabo a publicación da revista EuroPalas, tiven serias dúbidas do seu éxito, aínda que a idea merecía un apoio inicial que vencera os receos.

Unha revista de periodicidade anual non é a día de hoxe ningunha novidade a nivel de centros docentes de secundaria en Galicia. Pero que esta revista teña carácter monográfico, e por riba tratando grandes cuestións do debate actual europeo, a verdade é que se converte nunha aventura singular.

Esa orixinalidade na formulación xunto co eixe central da Unión Europea como referencia, resaltando ademais unha importante data conmemorativa do calendario escolar, como é o Día de Europa, facían da aposta por este proxecto case que unha obriga para un equipo directivo aberto a posta en valor do Centro, veñan as ideas de onde veñan.

Estou satisfeito especialmente polo esforzo do alumnado, tanto no resultado coma no valor engadido de motivación que foi necesario. A mera concienciación de toda a comunidade educativa nestes grandes problemas

I.E.S. DE PALAS

de Europa, pero especialmente do alumnado como futuros cidadáns europeos, xa xustificaría a validez do proxecto.

EuroPalas, xa no seu nome non engana. Vincula inexorablemente esta vila a nosa “aldea global”, que non é outra que Europa.

Este primeiro número ataca e afonda un problema moi serio a nivel europeo, pero que para o noso entorno máis próximo é de tal gravidade que poderíamos falar de prognóstico reservado. Os alumnos redactores dos distintos traballos de investigación nin ocultan nin alarman co problema do avellentamento da poboación, pero tratan de alertar, creo que con éxito, da profundidade e dimensión do tema.

Quero agradecer tamén a disposición do Concello a colaborar neste proxecto e felicitar os participantes e ó departamento coordinador.

EuroPalas, benvida a túa casa.

3

2009

€ur Palas Director do IES de Palas de Rei

Revista

do I.E.S. de PALAS conmemorativa do Día de Europa

Andrés Vázquez García

Colaboradores:  Cristina García Cibreiro, Laura Méndez Vázquez e Patricia Pardellas Blunier (1º BAC) – Raquel Méndez Santos, Yésica Varela Gómez e Jesús Varela Pérez (2º BAC)  Cintia García Fociños, Sandra Ouro García e Sergio Villasanta Pereiro (3º ESO) – Borja Bran López, Fernando García Blanco e Fernando Souto Varela (2º BAC)  Héctor García Rouco, Jesús Vázquez Ferreiro (2º BAC) – Mª Isabel Castiñeira Ramallo, Lucía Mejuto Viña, María Rodríguez Carballal, Andrea Vázquez Capón e Verónica Viña Guerra (3º ESO)  Patricia Corredoira Lea e Nuria Vázquez Quintela 1º BAC  José Manuel Otero Ferreiro

I.E.S. DE PALAS

4

2009

€ur Palas

Hoxe teño o pracer de presentarvos o primeiro número da revista EuroPalas, como iniciativa do Departamento de Xeografía e Historia do IES de Palas de Rei, centro público de ensinanza secundaria, situado no corazón da comarca da Ulloa e o carón da intemporal ruta xacobea.

A revista EuroPalas, cunha pretendida periodicidade anual e carácter monográfico, persigue fundamentalmente tres obxectivos: En primeiro lugar, darlle un merecido pulo ó Día de Europa, que conmemora a data do 9 de maio de 1950, na que unha Europa comunitaria daba o seu primeiro paso para consolidar unha aínda fráxil paz e reconstruír as ruínas físicas e as feridas morais, tanto de gañadores como de perdedores, da Segunda Guerra Mundial. Non se debe esquecer que a Europa comunitaria acolleu xuntos, dende o primeiro momento, países inimigos coma Alemaña, Italia e Francia.

I.E.S. DE PALAS

En segundo lugar, EuroPalas pretende ser un modesto foro das grandes cuestións a debate na Unión Europea actual, un conglomerado complexo de vintesete países que, como calquera obra humana desta envergadura precisa largas décadas para asentarse. Hai aínda baleiros e imperfeccións evidentes nas grandes cuestións a debate nas que Europa se xoga o seu futuro.

En terceiro lugar, EuroPalas quere ser o vehículo do que os alumnos do IES de Palas de Rei dispoñan para ser tidas en conta a súas achegas sobre estas grandes cuestións. O Departamento de Xeografía e Historia considerou, por cuestións organizativas, que neste primeiro número participara alumnado vinculado, aínda que en sucesivas entregas tentarase a participación da totalidade do alumnado, profesorado, pais e persoal non docente do IES de Palas de Rei, non descartando a colaboración de persoas alleas ó Centro que, polo seu coñecemento ou interese no tema, contribúan ó enriquecemento da revista.

Este primeiro número está dedicado ó avellentamento da poboación na Unión Europea, un grave problema que pon en risco elementos fundamentais do Estado do Benestar coma as pensións, o gasto sanitario e farmacéutico, a 5

2009

€ur Palas atención os dependentes, o despoboamento rural, e isto só por citar os máis visibles a curto e medio prazo.

Por outra banda, os problemas da Unión Europea non teñen exclusivamente unha dimensión global, senón que precisamente é global xa que moitas entidades máis pequenas, comarcas, concellos, provincias, rexións, mesmo países, están tamén a padecer eses mesmos problemas, aínda que ben é certo con diferentes intensidades, causas e consecuencias.

Na revista EuroPalas, que hoxe ve a luz, pretendemos ser sensibles as distintas intensidades e matices do avellentamento da poboación, e polo tanto téntase analizar dende a perspectiva europea, española, galega, lucense e incluso a nivel da comarca da Ulloa ou do concello de Palas. Isto requiriu un importante esforzo por parte do alumnado participante, xa que a documentación a nivel comarcal ou local é escasa.

Os diferentes artigos que compoñen esta modesta publicación non se conforman coa análise de fenómeno do avellentamento, senón que afondan nas causas e, o que é máis complicado, nas consecuencias a curto e longo prazo.

Tarefa complexa a que se impuxeron as alumnas e alumnos do Departamento de Xeografía e Historia do IES de Palas

I.E.S. DE PALAS

de Rei. Se a bibliografía e documentación é escasa sobre o avellentamento en xeral, se tratamos de que sexa actualizada e baixamos o eido comarcal ou local, pódese afirmar a súa práctica inexistencia. O que se podía converter nun obstáculo infranqueable trocou nun aliciente a participación do alumnado.

Resulta evidente que por razóns de espazo e orzamento non aparecen reflectidos en EuroPalas a totalidade dos artigos presentados.

Tarefa complexa foi seleccionar os que a continuación podedes ollar, non sen resaltar as achegas e esforzo dos que se quedaron sen publicar. Primou o criterio de abarcar o máximo número de arestas do inmenso poliedro que é o avellentamento, xunto coas connotacións de cada diferente ámbito xeográfico.

A totalidade das verbas e fotografías, composición artística, versión dixital, etc., son nosas. Tamén o son a totalidade dos erros que apreciedes nesta publicación. O que estou seguro que non lle falta é agarimo na súa elaboración.

Agradecer a Dirección do IES de Palas o apoio para que este proxecto se fixera realidade, así como tamén a receptividade do Concello para colaborar na súa publicación e, por suposto a todos os que lle dediquedes un anaco do voso tempo a ler e reflexionar sobre o noso traballo.

6

2009

€ur Palas José Manuel Otero Ferreiro Xefe do Departamento de Xeografía e Historia do IES de Palas de Rei

A difícil situación poboacional da Comarca da Ulloa Neste traballo pretendemos realizar un estudo da poboación da Comarca da Ulloa, comparando as distintas cifras de poboación dos tres concellos. A nosa hipótese, cuxo fundamento é que se está a producir un avellentamento da poboación en Palas de Rei, nace do que consideramos un claro avellentamento da poboación que se está a producir dende mediados do século XX. Son moitas as noticias que aparecen nos medios de comunicación que falan dun avellentamento xeral da poboación e reportaxes que lembran o número de nenos que quedan nalgunhas aldeas ou dos que un día houbo. Un dos problemas que se nos presenta é a falta de estudos publicados sobre esta comarca. Por este motivo e para levar a cabo o traballo de investigación empregamos datos estatísticos de diferentes páxinas oficiais como a páxina do Instituto Nacional de Estatística e a do Instituto Galego de Estatística. O principal obxecto da nosa investigación é deixar patente o avellentamento da poboación e intentar prever o que pode suceder nun futuro a medio ou longo prazo. Compre salientar, que a situación é moi similar nos tres concellos en canto aos motivos de descenso de poboación, é dicir, a emigración foi a lastra coa que tivo que loitar esta Comarca do interior de Galicia. Coa información recadada na folla de ruta imos intentar facer un cadro de datos para reflictir os cambios que se produciron ao longo deste último século, dende 1900 ata o 2008 na poboación da comarca da Ulloa.

DEMOGRAFÍA DE PALAS DE REI

Situación ata mediados do século XX

A comezos do século XX, Palas de Rei contaba cunha cifra de poboación que roldaba os 9000 habitantes como queda patente nos datos do Padrón

I.E.S. DE PALAS

7

2009

€ur Palas de 1900. Nesta etapa a poboación

persoas maiores, os máis novos

estaba distribuída entre os dous sexos

abandonaban o campo en busca de

de xeito igualado. A partires desta

solucións.

década a taxa de poboación foi en

emigrantes vían a solución en países

aumento; tan significativo foi, que en

de América para acabar coa pésima

vinte anos o número de empadroados

situación que se vivía nas súas aldeas

púxose en 12000 habitantes, inscritos

de

no concello no Padrón de 1940, unha

inscribíronse un total de 857 nenos e

cifra considerable cando pensamos

nenas menores de cinco anos.Un dato

que nesa época houbera a Guerra

destacable é o feito de que a partir de

Civil española. Un dato curioso é que

5 anos en diante o número de

durante a II República foi o momento

mulleres é sempre superior ao de

no que Palas de Rei contou cun maior

homes, o que ven a demostrar o dano

número de habitantes.Durante este

que causou a guerra na poboación

período

masculina. A partir de 1950 levouse a

a

meirande

parte

da

Desta

orixe.

maneira

Neste

cabo

anos.Obsérvase tamén, que a partir

poboación, de 12000 habitantes en

dos 50 anos de idade redúcese a

1940 pasaron a ter 10100 habitantes

poboación, o que deixa ver que a

en 1950, por culpa do descenso da

esperanza de vida era baixa, a taxa

taxa

de mortalidade alta e tamén alta a de

debido a emigración dos habitantes

natalidade, e a guerra pasara factura

que tiñan capacidade reprodutora.

a un tramo de idade obrigado a ir ao

Este descenso da poboación non se

fronte de batalla. Este cambio de

viu moi afectado pola mortalidade xa

tendencia pode deberse, case seguro,

que se produciu un descenso da

á dureza da posguerra e os escasos

mesmas dando lugar, segundo a nosa

recursos

investigación,

había

para

tanta

poboación, ademais ante a falta de

I.E.S. DE PALAS

de

forte

padrón

poboación estaba entre os 15 e os 25

que

unha

mesmo

os

redución

natalidade

avellentamento

a

que

un da

da

diminuíu

progresivo poboación.

8

2009

€ur Palas Ademais, como indica o Padrón de

corenta, lonxe aínda dos maiores de

1940, a poboación non estaba moi

65 anos.

avellentada, polo que, os que nesta época roldaban a trintena agora tiñan Situación na actualidade PALAS (Padrón definitivo a 01.01.2008)

Total

Poboación total

Homes

Mulleres

Período

3.682

1.804

1.878

2008

228

124

104

2008

de 16 a 64 anos

1.966

1.054

912

2008

de 65 e máis anos

1.488

626

862

2008

5

4

1

2008

Idade media

54,9

52,4

57,4

2007

Densidade por quilómetro cadrado (200)

18,4

de 0 a 15 anos

Poboación estranxeira

Movemento natural da poboación

Total

Homes

Mulleres

Período

Nacementos

11

8

3

2007

Defuncións

71

35

36

2007

Matrimonios

8

2007

-60

2007

Saldo vegetativo

Nos seguintes anos, 60, 70 e 80 a

familia que quedaban no concello de

poboación

Palas.

forma

seguiu

descendendo

alarmante,

avivada

de pola

Nesta etapa, coma na anterior, as

emigración. Neste caso xa non a

mulleres contan coa esperanza de vida

América, como en décadas anteriores,

máis elevada.

senón que saían en busca de traballo a

Obsérvase

países centroeuropeos como Suíza ou

mediana

Alemaña, e a cidades industrializadas

metade da poboación, xunto co total da

dentro de España como Barcelona ou

poboación maior de 65 anos. O número

Bilbao. Dende estes lugares enviaban

de nenos menores de 15 anos, na

cartos para manter aos membros da

actualidade, oscila sobre os 230. De

que idade

a

poboación

representa

case

de a

aquí cabe concluír que en Palas de Rei

I.E.S. DE PALAS

9

2009

€ur Palas vense

producindo

un

forte

descendese

e

que

gasto

médico

avellentamento dende a metade de

aumentase

século. Este avellentamento obsérvase

farmacéutico así como o número de

no feito de que no I.E.S. de Palas de

pensións que se reciben mensualmente

Rei

nas oficinas bancarias deste concello.

o

número

de

matriculados

o

fortemente,

e

DEMOGRAFÍA DE ANTAS DE ULLA

conta. É curioso que sexa o concello Situación ata mediados do século

que menos cambios demográficos

XX.

sufriu ao longo do século XX en comparación co resto dos concellos

O concello de Antas de Ulla contou dende 1900 ata 1950 cunha media de habitantes que roldaba os 5400. Este concello sufriu durante a súa primeira metade

pequenos altibaixos no seu

censo pero sempre se mantivo nos

limítrofes. Quizais o feito de que

5500 habitantes. A pesar de que esta

nunca aumentara a poboación de

etapa se caracterizou, en xeral, polo

forma esaxerada, como aconteceu no

aumento da poboación, Antas de Ulla

concello de Palas de Rei, foi o que

sempre

mitigou

presentou que

un

estancamento,

o

inferioridade

poboacional

forte

provoca

a

que

nunca

sufrira

fortes

descensos.

deste

concello con respecto aos outros dous que conforman a devandita comarca.

O feito de que este concello conte con menos

poboación

tamén

Situación na actualidade

está

favorecido polo menor territorio co que

I.E.S. DE PALAS

10

2009

€ur Palas A partir de 1950, a poboación de

en

2008.

Cabe

destacar

Antas de Ulla evolucionou de xeito

poboación

negativo, pasando de 5400 a 4600

permaneceu

habitantes en 1960. A partir de 1960 a

principio do século.

masculina

e

igualada

que

a

feminina dende

o

poboación viuse fortemente reducida dos 5400 habitantes a 2499 censados ANTAS DE ULLA(Padrón definitivo a 01.01.2008)

Total

Homes

Poboación total

2.499

1.213

1.286

2008

204

98

106

2008

1.319

675

644

2008

de 65 e máis anos

976

440

536

2008

Poboación estranxeira

29

14

15

2008

52,8

51,9

53,6

2007

de 0 a 15 anos de 16 a 64 anos

Idade media Densidade por quilómetro cadrado (104)

Mulleres

Período

24,0

Movemento natural da poboación

Total

Homes

7 23

Período

Nacementos Defuncións

8 57

Matrimonios

8

2007

-49

2007

Saldo vexetativo

1 34

Mulleres

2007 2007

Antas de Ulla é o concello máis

contraste cos 976 habitantes maiores

pequeno tanto en territorio como en

de 65 anos, ante estas alarmantes

poboación. O avellentamento queda

cifras tamén é destacable que os

patente ao comprobar que no último

habitantes de mediana idade roldan

Padrón só se inscribiron 204 nenos e

os 1400; estas cifras deixan ver que a

nenas

media de idade dos habitantes de

menores

de

I.E.S. DE PALAS

15

anos

en

11

2009

€ur Palas Antas de Ulla é de 53 anos. O

comparación cos outros concellos que

avellentamento neste concello está

conforman a comarca da Ulloa, se

favorecido polo escaso número de

trata dun concello de interior sen

poboación inmigrante, aínda que, en

ningún tipo de industria.

DEMOGRAFÍA DE MONTERROSO

Situación ata mediados de século

atopábase na franxa de mediana

XX

idade. A cifra de mortos era elevada como tamén a de nacementos, estas

O concello de Monterroso contou

dúas taxas mantivéronse altas debido

dende 1900 cunha poboación de 5000

á guerra e ás ansias da poboación de

habitantes; durante a primeira metade

ter na familia un maior número de

do século XX as cifras deste concello

membros para traballar.

oscilaron entre os 5000 e os 6000

Monterroso,

habitantes. Cabe destacar que no ano

concellos de Galicia, sufriu nas súas

1940 a súa poboación situábase en

propias

6500 habitantes, sendo esta a cifra

emigración,

máis alta de poboación que se deu

explica o descenso poboacional que

neste concello ao longo de todo o

se deu na década dos 50.

como

carnes

a

os

demais

dureza

acontecemento

da que

século XX, trátase esta dunha cifra un tanto desconcertante xa que non se fan notar as vítimas da Guerra Civil como en outras vilas de Galicia.

Neste,

como

nos

outros

Situación na actualidade

dous

concellos, a maior parte da poboación

I.E.S. DE PALAS

12

2009

€ur Palas A partir de 1960 a tendencia da

causan

en

Monterroso

os

dous

poboación foi negativa; a baixada

descensos máis acosados na súa

máis significativa tivo lugar en 1940

poboación.Dende este momento a

onde se baixou de 6500 habitantes a

poboación foise reducindo ata acadar

5900 en 1950 e a 5300 en 1960.

as cifras actuais, 4088 habitantes.

Ademais da emigración, a forte crise económica e social de posguerra MONTERROSO(Padrón definitivo a 01.01.2008) Poboación total

Total

Mulleres

Período

4.088

2.020

2.068

2008

434

222

212

2008

de 16 a 64 anos

2.394

1.252

1.142

2008

de 65 e máis anos

1.260

546

714

2008

76

36

40

2008

48,1 35,5

46,7

49,6

2007

de 0 a 15 anos

Poboación estranxeira Idade media Densidade por quilómetro cadrado (115) Movemento natural da poboación

Total

Homes

Mulleres

Período

Nacementos

20

11

9

2007

Defuncións

64

42

22

2007

Matrimonios

3

2007

-44

2007

Saldo vexetativo

Na

Homes

poboación

deste

é

anciá, a pesar de ser este o concello co

destacable o feito de que a maioría da

maior número de persoas de entre 15 e

poboación está situada na franxa de

25 anos, é dicir, tanto a taxa de

mediana idade; tamén é significativo

natalidade como a de mortalidade son

que o número de persoas entre 0 e 15

moi baixas, ademais, a esperanza de

anos é tres veces inferior á poboación

vida é alta. Neste concello, a idade

I.E.S. DE PALAS

concello

13

2009

€ur Palas media de poboación é de 49 anos para

que afecta de xeito significativo a toda a

as mulleres e de 46 anos para os

provincia de Lugo, a toda Galicia e a

homes. No último Padrón inscribíronse

toda España, pero é o menos afectado

435 rapaces e rapazas menores de 15

favorecido quizais porque conta cun

anos, este dato, xunto coas cifras da

número

poboación maior de 65 anos, deixan

cárcere que xera moitos postos de

patente que este concello tampouco se

traballo.

maior de

industrias

e

co

libra do avellentamento poboacional

ANÁLISE GLOBAL DA COMARCA DA ULLOA

A Comarca da Ulloa, cunha extensión de 419 quilómetros cadrados, conta cun total de poboación de 10269 habitantes en 2008, dos cales 5037 son homes e 5232 mulleres, estes atópanse divididos en 3724 anciáns, 5679 de mediana idade e 866 nenos menores de 15 anos. Esta situación deixa ver que a nosa comarca é unha comarca bastante vella pero deixa lugar á esperanza , xa que a metade da poboación é poboación de mediana idade, o que dá posibilidades dun aumento da natalidade que daría lugar a un aumento da poboación e a unha renovación, avanzando camiño contra o avellentamento poboacional pero sen

I.E.S. DE PALAS

erradicalo por completo. Se nos fixamos nos datos entre homes e mulleres, destaca a igualdade que existe entre ambos sexos, a pesares de que a esperanza de vida nas mulleres é bastante máis alta. Os tres concellos contan con baixas taxas de natalidade e mortalidade, cunha alta esperanza de vida; Palas de Rei é o concello máis extenso e o segundo en poboación, despois de Monterroso, este feito da lugar a que Palas de Rei conte coa menor densidade de poboación, 18,4 habitantes por quilómetro cadrado, fronte ós 35,5 de Monterroso, 24 de Antas de Ulla, e mesmo os 24,5 de densidade media do total da comarca da Ulloa.

14

2009

€ur Palas

Elaboración propia a partir de datos do I.G.E

A Comarca da Ulloa, cunha extensión

habitantes en 2008, dos cales 5037

de 419 quilómetros cadrados, conta

son homes e 5232 mulleres, estes

cun total de poboación de 10269

atópanse divididos en 3724 anciáns,

I.E.S. DE PALAS

15

2009

€ur Palas 5679 de mediana idade e 866 nenos

poboacional pero sen erradicalo por

menores de 15 anos. Esta situación

completo. Se nos fixamos nos datos

deixa ver que a nosa comarca é unha

entre homes e mulleres, destaca a

comarca bastante vella

pero deixa

igualdade que existe entre ambos

lugar á esperanza , xa que a metade

sexos, a pesares de que a esperanza

da

de vida nas mulleres é bastante máis

poboación

é

poboación

de

mediana idade, o que dá posibilidades

alta.

dun aumento da natalidade que daría lugar a un aumento da poboación e a unha renovación, avanzando camiño contra

o

temido

avellentamento

Os tres concellos contan con baixas taxas de natalidade e mortalidade, cunha alta esperanza de vida; Palas

de Rei é o concello máis extenso e o

superar o 6%, é relevante

segundo en poboación, despois de

concello de Palas de Rei conte coa

Monterroso, este feito da lugar a que

taxa máis alta, pola contra este

Palas de Rei

conte coa menor

concello ten a taxa de mortalidade

densidade

poboación,

máis alta, situada no 18,2%.

de

18,4

que o

habitantes por quilómetro cadrado, fronte ós 35,5 de Monterroso, 24 de Antas de Ulla, e mesmo os 24,5 de densidade media do total da comarca da Ulloa. As taxas de natalidade mantéñense en cifras baixas, sen

I.E.S. DE PALAS

Antas de Ulla conta coas taxas máis baixas, tanto de natalidade como de mortalidade, a pesar de que a taxa de mortalidade supera catro veces a de natalidade.

16

2009

€ur Palas

Elaboración propia a partir de datos do I.G.E

Na

outra

está

nos 52 anos para os homes e 57 para

Monterroso, este concello conta con

as mulleres, en Antas de Ulla a idade

ambas taxas intermedias entre as de

media é de 51 anos para os varóns e

Palas de Rei e Antas de Ulla. deste

53 para as mulleres, mentres que en

xeito explicase por que Monterroso

Monterroso a idade media é de 46

ten

a

anos para os homes e 49 para as

diferenza entre a taxa de natalidade e

mulleres, de aquí concluímos que

mortalidade é menor.

Palas de Rei é o concello máis vello e

máis

cara

da

moeda

poboación,

porque

Monterroso o máis novo dos tres Un dato rechamante é que a idade

concellos que conforman a comarca.

media da poboación palense sitúase

I.E.S. DE PALAS

17

2009

€ur Palas

Cristina García Cibreiro, Laura Méndez Vázquez e Patricia Pardellas Blunier (1º BAC) – Raquel Méndez Santos, Yésica Varela Gómez e Jesús Varela Pérez (2º BAC)

O avellentamento na Unión Europea Neste traballo imos tratar diferentes aspectos relacionados co avellentamento da poboación da Unión Europea, tentando de chegar as súas causas para poder analizar as súas consecuencias.

Prevense datos, para a Unión Europea, como que para o ano 2.020 as persoas que superen os 65 anos sexan a quinta parte , e as que superen os 60 anos, sexan máis da cuarta parte do total da poboación. Hai 50 anos, había unha persoa maior de 65 anos por cada menor de 14 anos, na poboación comunitaria. Estes simples, pero preocupantes, datos enmarcan unha chea de problemas no futuro europeo a curto e medio prazo.

Ata o ano 1993,non se sabía moito acerca das actitudes da poboación ante as persoas maiores. Este descoñecemento ,finalizou en gran parte grazas a dúas enquisas públicas dirixidas á poboación para que opinasen sobre o envellecemento e sobre a terceira idade (enquisas patrocinadas pola

I.E.S. PALAS ComisiónDE Europea).

Nestes dous Eurobarómetros estudábanse as actitudes da poboación maior de 18 15 anos en cada país da U.E., recolléronse distintas opinións dadas polas propias persoas maiores.

2009

€ur Palas

ESPERANZA DE VIDA

A

lonxevidade

vai supoñer algúns

da poboación vaia aumentando co paso

problemas no futuro dentro dos estados

dos anos. Isto,unido a unha moi baixa

da Unión Europea. As persoas da

natalidade, é o factor responsable do

Unión Europea viven cada vez máis

avellentamento da poboación da Unión

anos (teñen unha esperanza de vida

Europea.

máis alta), o que fai que a idade media

Esperanza de vida ó nacemento na U.E. ano 2005 Total

Mulleres

Varóns

Diferenza

Unión Europea

78,0

81,1

74,8

6,3

Bélxica

78,2

81,0

75,3

5,7

Bulgaria

72,2

75,8

68,7

7,1

República Checa

75,3

78,4

72,1

6,3

Dinamarca

77,5

79,7

75,2

4,5

Alemaña

76,6

78,7

74,5

4,2

Estonia

71,9

77,2

66,3

10,9

Grecia

78,4

80,9

76,0

4,9

España

79,3

82,6

76,0

6,6

Francia

79,6

83,1

76,0

7,1

Italia

79,1

81,8

76,2

5,6

Chipre

78,1

80,1

76,0

4,1

I.E.S. DE PALAS

19

2009

€ur Palas Letonia

70,4

76,0

64,8

11,2

Lituania

70,7

76,8

64,7

12,1

Luxemburgo

78,5

81,2

75,6

5,6

Hungría

72,0

76,0

67,9

8,1

Países Baixos

78,8

80,9

76,5

4,4

Austria

78,7

81,4

75,8

5,6

Polonia

74,3

78,6

70,1

8,5

Portugal

77,2

80,4

74,0

6,4

Romanía

72,0

75,5

68,7

6,8

Eslovenia

76,7

80,1

73,1

7,0

Eslovaquia

73,5

77,4

69,6

7,8

Finlandia

78,1

81,4

74,6

6,8

Suecia

79,8

81,9

77,6

4,3

Reino Unido

77,7

79,5

75,7

3,8

Elaboración propia a partires dos últimos datos do EUROSTAT

Na Unión Europea,a esperanza de

diferenza de esperanza de vida entre

vida media para os seus habitantes é

sexos redúcese a 3,8 anos.

de 81,1 anos en canto as mulleres e

O

74,8 anos para os homes, cunha

esperanza de vida

diferenza de 6,3 anos entre sexos, por

Francia e España, cunha media de

suposto a favor das mulleres. En

preto os 80 anos.

España a diferenza de lonxevidade

Como era previsible, Letonia con 70,4

das mulleres con respecto á dos

e Lituania con 70,7 son os dous

homes está preto da media da U.E.,

países con menor esperanza de vida,

xa que é 6,6 anos, bastante menos

en gran parte debido a curta vida do

que

sexo masculino, que non chega en

nas

repúblicas

bálticas

de

Letonia, Estonia e Lituania,onde a

países

da

U.E.

con

maior

son Suecia,

ambos casos a 65 anos.

diferenza vai dos 11 ós 12 anos. No outro extremo, no Reino Unido a GASTO SOCIAL

I.E.S. DE PALAS

20

2009

€ur Palas O avellentamento da poboación leva

decatar de que facer reformas nos

consigo un aumento de gastos, sobre

sistemas

todo en sanidade e en pensións. A

inevitable.

Os

xubilación

obxectivos

son,

da

xeración

do

“baby

de

pensións

é

dous por

case

primeiros un

lado

o

boom”, a elevada esperanza de vida e

incremento da poboación ocupada e,

a baixa taxa de fecundidade van traer

por

grandes cambios na U.E segundo un

xubilacións anticipadas.

estudio, por proxeccións, realizado do

Se non se materializan estas dúas

Comité

medidas, o gasto público en pensións

de

Política

Económica

outro,

intentar

evitar

as

Europea.

en referencia ó PIB vai aumentar nun

A alta esperanza de vida está moi

3 por cento e un 5 por cento en case

ligada o grao de desenvolvemento en

toda a totalidade dos países ate o ano

canto a sanidade pública do país en

2.030,o que supón un moi serio

cuestión. Nos países onde o sistema

problema para as finanzas públicas.

de sanidade é público,a poboación

As xubilacións,a saúde,os coidados

maior

gasto

médicos por un longo tempo, unidos o

económico, xa que estas persoas son

envellecemento global da poboación,

as que tenden a sufrir

causarán un aumento de presupostos

máis enfermidades características da

nacionais significativo.

idade. España, por exemplo, é un dos

A Unión Europea terá un 30% de

poucos países que gozan dun sistema

persoas que superen os 65 anos de

sanitario público de calidade, que

idade e un 12,1% de persoas maiores

atrae a vivir permanentemente a

de 80 anos no ano 2060, e isto cunha

moitos xubilados estranxeiros.

poboación total moi similar a actual, o

Para superar a presión económica

carón dos cincocentos millóns de

sobre

persoas. En base a

supón

os

causada

un

elevado

estados polo

do

benestar,

avellentamento

un informe

da

elaborado polo Comité de Política

poboación, a Unión Europea estase a

Económica, tendo por base a política

I.E.S. DE PALAS

21

2009

€ur Palas actual dos Estados membros sobre

actualidade,existen

pensións,

gasto

por cada xubilado.. O peso que os

aumentará entre un 3% e un 5% do

pensionistas exercen sobre os activos

PIB nas seguintes décadas; no único

baixará se diminúe a poboación sen

país

emprego. Actualmente, case se pode

espérase

onde

que

decaerá

Unido,devido

ó

o

será

dicir que hai o mesmo número de

sistemas

persoas ocupadas como inactivas, e

complementarios de pensións, o país

que están en plena idade de traballar.

onde é máis probable que o aumento

As

sexa máis importante é España,que

poboación de 16 a 64 anos, na

pasaría do 9,4% do PIB actual ó 12,9

metade dos países da Unión Europea

no ano 2030 e ó 16,3% no 2040. A

apenas

media actual do gasto en pensións na

excepcionais os que exceden o 65%,

U.E é de aproximadamente o 12% do

e sempre situados na Europa do

PIB.

Norte. Na próxima década notarase

A idade de xubilación é de 65 anos na

un número maior de xubilados,debido

U.E. de maneira moi xeralizada, xa

a que estes empezarán a ser os

que non en todo os países é a mesma

pertencentes a xeración do “baby

idade. En 2050 nos países europeos

boom” e se non se fai unha reforma

haberá

nas

2

dos

traballadores

grao

traballadores

de

desenvolvemento

elevado

Reino

4

por

cada

persoa xubilada ,mentres que na

I.E.S. DE PALAS

taxas

de

chega

políticas

actividade

ó

50

actuais

entre

%,

a

sendo

podemos

encamiñarnos ó colapso.

22

2009

€ur Palas

Por

outra

banda,

de

que lles axude a levar unha vida como

dependencia, nos países europeos,

a do resto das persoas,xa que por

son

eles mesmos non son capaces de

bastante

as

taxas

elevadas

pola

alta

esperanza de vida, chegando nos

valerse.

países nórdicos,en poboación de 80

Moitas destas persoas, reciben axuda

ou máis anos, a taxas de dependencia

de tipo informal,e case a totalidade

severa preto do 40%. A situación de

dos coidadores son persoas se sexo

dependencia é moi real e habitual nas

feminino, moitas delas inmigrantes, de

persoas maiores,e precisan de alguén

45 a 60 anos de idade. No sur de

Europa,

dedican a isto e as demandas postas

as

persoas

dependentes

teñen a tendencia de vivir no fogar da

pola

persoa que os coida. A presión

dependencia,

insistente

extensión en canto ós sistemas de

das

mulleres

I.E.S. DE PALAS

que

se

poboación

maior

supoñen

con unha

23

2009

€ur Palas protección social,

coordinación co

un bo sistema sanitario é un factor

sistema de sanidade e cos servizos

indispensable para que a poboación

sociais.

facer

teña unha esperanza de vida maior e,

persoa

polo tanto, os países que poidan

necesaria

gozar dun bo e avanzado sistema de

O

reto

compatible

o

coidadora

coa

está

en

traballo

da

súa

conciliación da vida familiar e laboral.

sanidade, sexan os que posiblemente

Outra cuestión relativa ó gasto social

teñan

asociado o avellentamento, é que

avellentada que países cun peor

dentro da Unión Europea hai países

sistema de sanidade. Esta é a causa

que

elevada

de que os países mais avanzados en

concentración de xente maior de 65

canto a un bo e de balde sistema de

anos,

saúde

teñen

unha

incluso

nacionalidades.

de

Estas

áreas

outras mais

avellentadas son posiblemente as

unha

sexan

poboación

os

que

máis

maior

concentración de poboación maior alberguen

zonas cunha mellor sanidade, xa que .

UNIÓN EUROPEA VERSUS ESTADOS UNIDOS Estados Unidos é a terceira nación

crece, de forma considerable, neste

con máis habitantes, despois de

comezo de século. Este fenómeno

China e India. A súa poboación

traerá

superou os 300 millóns no ano 2006,

especialmente no relativo ás relacións

sendo practicamente a única nación

con Europa.

un

cambio

de

escenario,

desenvolvida a poboación da cal Mentres a poboación de Estados

millóns no ano 2040, a poboación de

Unidos crece a un ritmo imparable, xa

Europa non só se está a reducir, é

que se espera

chegue aos 400

I.E.S. DE PALAS

24

2009

€ur Palas que tamén está a envellecer. Os

doutro lado do Atlántico. Un notable

expertos calculan que para o ano

grupo de inmigrantes en Europa

2030, Estados Unidos terá unha idade

acaban pedindo axuda social, mentres

media pouco por riba dos 30 anos

que en Estados Unidos case todos os

mentres que a

inmigrantes

da Unión Europea

aceptan

un

ou

máis

achegarase os 50 anos. Iso significa

primeiros empregos e co seu esforzo

que mentres a forza laboral americana

van

será nova e xeradora de riqueza,

económica,

Europa estará poboada maiormente

integrados na sociedade americana

por xente moito maior e por xubilados

sen importar o seu país de orixe.

que estarán a cobrar pensións do

Para o ano 2010 ou a mais tardar o

estado.

2012, as mortes empezarán a superar

O

crecemento

prodixioso

da

ascendendo

a

acabando

escaleira por

estar

en número os nacementos en Europa.

poboación dos Estados Unidos foi

O

propulsado por unha combinación de

Seguridade da Unión Europea vaticina

estabilidade económica e a fórmula

que para o ano 2025, Europa non só

máxica contra o avellentamento: un

representará

alto índice de natalidade, lonxevidade

poboación

e inmigración.

ademais a súa participación

En realidade, Estados Unidos é o país

riqueza e comercio mundial verase

que

minguada.

máis

mundo

inmigrantes

enteiro.

recibe

de

un

Estudios

escaso

mundial

sobre

6%

senón

da que na

Europa

A Comisión Europea non é mais

necesitará ao redor de 1.6 millóns de

optimista, xa que advirte de que

inmigrantes

as

Europa se dirixe a unha catástrofe

próximas décadas, para que manteña

demográfica. No ano 2060 a UE terá

a súa forza laboral nos niveis actuais.

50 millóns menos de traballadores en

Pero

diferenza

activo e 67 millóns máis de xubilados

fundamental entre a inmigración dun e

que agora. Si se suma aos menores,

por

existe

Pero

no

Instituto

ano,

unha

I.E.S. DE PALAS

durante

25

2009

€ur Palas en 50 anos haberá case oito europeos

baixa

dependentes

menos

por

cada

dez

por

maternidade,

ríxidos,

que

permisos

non

traballadores en activo. Hoxe son

redución

salarial

menos de cinco.

suficientes

preto

Tanto dende a Comisaría de Asuntos

traballo, etc.

Económicos,

de

No caso de que se aproben, esas

Traballo e Asuntos Sociais, alertaron

medidas aínda tardarán anos en

desa grave tendencia que vai supoñer

aplicarse, e as estatísticas deixan

que os efectos da crise demográfica

claro que non queda moito tempo

van ser tanto ou máis catastróficos

para evitar a catástrofe: o índice de

que os da recesión ou o quentamento

natalidade da UE é hoxe de 1,51 fillos

global. Tamén presentaron un plan de

por muller (1,46 no caso de España),

propostas para remediar a situación,

moi lonxe dos polo menos dous fillos

levantando as limitacións que hoxe

por parella que asegurarían o relevo

atopan os europeos que teñen ou

xeracional.

coma

dende

a

e

supoña

dos

gardarías centros

de

queren ter fillos, elevando o tempo de

CONCLUSIÓNS

Como

conclusións

deste

traballo

Co paso do tempo pode ser bastante

podemos dicir, en primeiro lugar, que

posible

o

poboación

actualmente o sistema sanitario é

Europea levará consigo un maior

gratuíto nun futuro pode ser que o

gasto en pensións e en sanidade que

deixe de ser, como consecuencia de

seguramente

unha

que cada vez hai mais persoas

Unión

maiores e menos activos, e estes non

avellentamento

decadencia

da

conlevará económica

Europea.

I.E.S. DE PALAS

na

que

en

países

onde

poden soster o sistema.

26

2009

€ur Palas Unha nova organización da vida laboral e

mellor e polo tanto pidan durar máis anos

familiar dentro desta liña pode contribuír

sen premer tanto o gasto sanitario, o que

a aumentar o emprego feminino, polo que

supoñería

unha

aumentaría

incremento

do

o

número

de

persoas

dobre emprego

vantaxe: e

aforro

ocupadas e axudaría a aumentar a razón

sanitario.

entre traballadores e xubilados.

A poboación da Unión Europea estase a

A

dependencia

está

tendo

unha

poñer en inferioridade de condicións, por

incidencia cada vez mais elevada por

mor

mor do avellentamento, e que debera

sociedades xa consolidadas na cabeceira

crear moitos postos de traballo.

da economía mundial, coma Estados

Este feito, o de que outras persoas

Unidos,

coiden

emerxentes coma China, India, Brasil ou

as

persoas

maiores

con

dependencia, supón que o estar mellor

do

avellentamento,

e

tamén

fronte

fronte

a

a

colosos

a propia Rusia.

coidadas o seu estado de saúde sexa

Cintia García Fociños, Sandra Ouro García e Sergio Villasanta Pereiro (3º ESO) – Borja Bran López, Fernando García Blanco e Fernando Souto Varela (2º BAC)

I.E.S. DE PALAS

27

2009

€ur Palas Avellentamento e dependencia en España: unha mestura explosiva Esta reflexión está centrada no avellentamento da poboación española e as súas consecuencias, en especial a súa relación coa dependencia. Avalía o alcance do proceso de avellentamento e especifica os sectores do estado de benestar español afectados.

A análise céntrase en como repercute o avellentamento nas institucións mais susceptibles de verse afectadas, como son as educativas, sanitarias, laborais e mesmo o sistema de pensións.

Tamén se tratará de ollar o que pode ser o futuro.

Este proceso afectou nun primeiro momento, a principios dos noventa, as etapas básicas e obrigatorias do sistema educativo. Non obstante, no futuro inmediato comezará a influír de forma significativa nalgúns dos sectores máis custosos do estado de benestar español tales como o sector de pensións e o sector sanitario.

A urxencia da situación require un debate social, o mais amplo posible, sobre ata onde pode chegar o sistema español do benestar con esta estrutura de poboación, e cales son os inaprazables cambios que se precisa acometer.

CAUSAS DO AVELLENTAMENTO DA POBOACIÓN ESPAÑOLA.

As causas do fenómeno coñecido

rexuvenecendo a poboación. Se a

como

base da pirámide se mantén estreita

avellentamento

pódense

reducir,

poboacional

nunha

primeira

aproximación, a tres: En

prodúcese o efecto contrario e, de feito, esa é a explicación fundamental

primeiro

lugar,

o

da

rapidez

do

avellentamento

descenso da natalidade, xa que ten

demográfico, sobre todo, dos países

un efecto de resposta rápida na

máis ricos. A taxa de natalidade foi

pirámide de poboación, ao ensanchar

elevada nas poboacións humanas ata

automaticamente

hai moi pouco, precisamente para

I.E.S. DE PALAS

a

base,

28

2009

€ur Palas compensar as escasas probabilidades

Non

obstante,

en

de supervivencia ata a idade adulta. pouco máis dun século, estanse a

por consecuencia o avellentamento,

derrubar as taxas por mor dunha

pero convén recordar que este non foi

baixísima fecundidade, empezando

o caso sempre nin o é actualmente en

por Europa e estendéndose ao resto

tódalas partes.

do mundo.

En segundo lugar, a redución da mortalidade constitúe unha causa obvia de que cada vez máis persoas alcancen unha idade avanzada. Non obstante, este argumento que parece de caixón non se correspondeu coa realidade durante todo o século XIX e o primeiro terzo do século XX. Iniciado xa o rápido ascenso da esperanza de vida,

a

poboación

non

só

non

envelleceu, senón que aumentou o peso dos mozos. A explicación debe buscarse na elevadísima mortalidade infantil imperante ata entón. Reducida esta nefasta situación, as mortes evitadas de bebés, e de nenos de menos de dous anos, contribuíron a acrecentar o peso destes no conxunto da poboación. Superada a lacra da mortalidade infantil, si se pode afirmar que o descenso da mortalidade ten

I.E.S. DE PALAS

Por último, en terceiro lugar, os movementos migratorios inflúen na pirámide de poboación porque non se reparten por igual entre as diferentes idades. Especialmente as grandes correntes

migratorias

de

España

tiveron por protagonistas mozos en busca de traballo, tanto na nosa posición de emigrantes nos primeiros dous terzos do século vinte, como na nosa posición de país de acollida nas dúas derradeiras décadas. Isto fixo que os lugares de destino viran rexuvenecer

a

súa

estrutura

por

29

2009

€ur Palas idades cos chegados de fora e cos

os municipios. Se queremos entender

seus fillos.

o grande avellentamento das áreas

Este fenómeno pode non ser moi

rurais e de interior da maioría dos

apreciable

unidades

países desenvolvidos, así como a

xeográficas como os continentes ou

relativa xuventude das zonas urbanas,

os

non

en

estados,

importante

grandes

pero

canto

é

tanto

menor

máis

sexa

a

unidade de análise, e convértese en

son

a

mortalidade

ou

a

fecundidade as que deben centrar a análise, senón as migracións.

fundamental en pequenas áreas como

No noso país están a acontecer dous

o

fenómenos

emigrantes

que

teñen

unha

connotación especial: por una banda

I.E.S. DE PALAS

retorno

a

España

dos

anos

dos

nosos

sesenta

e

setenta, xa xubilados, e por outra, as

30

2009

€ur Palas migracións

da

especialmente

terceira

estatística en comparación cos cambios producidos

polas

migracións

dos

que

seguen

á

europeos

que

se

mozos, pero que zonas concretas coma

instalan en zonas residenciais do noso

a provincia de Ourense no caso dos

país, buscando tranquilidade, bo clima

retornados, ou as illas Baleares e

e un sistema sanitario de calidade e de

Canarias e a costa mediterránea, no

balde.

caso dos xubilados europeos, xa o

xubilación,

Trátase

as

idade,

de

dun

fenómeno

incipiente,

limitado a estratos sociais ata agora

empezan a reflectir nas súas pirámides de poboación.

minoritarios e de escasa relevancia

ANÁLISIS DEMOGRÁFICO DE ESPAÑA. O 3 e o 4 de xuño do 2009 o Instituto

O total de habitantes en España é nesa

Nacional de Estadística ven de facer

data de 46.661.950 habitantes, que

públicos

supón

os

datos

provisionais

do

un

incremento

de

504.128

avance do Padrón a un de xaneiro do

persoas respecto a mesma data do ano

2009, e os datos

provisionais do

anterior. Dese total 5.598.691 son

Movimiento Natural de la Población,

estranxeiros, o que representa o 12 por

respectivamente.

cen da poboación de España.

I.E.S. DE PALAS

31

2009

€ur Palas

A inmigración inflúe á alza as cifras de

envellecemento

nacementos, e constituíuse no trazo

española, xa que ademais, por mor da

máis

crise, haberá unha drástica redución

sobresaínte

da

actual

entrada

de

da

poboación

conxuntura demográfica. Ademais, a

da

inmigrantes

nos

estrutura por idades máis nova da

próximos tres ou catro anos cando

poboación inmigrante logrará frear,

menos.

aínda que non deter, o proceso de

I.E.S. DE PALAS

32

2009

€ur Palas

O número de varóns é maior ata que

esperanza de vida. Cabe destacar

se chega á idade dos 54 anos, a partir

que nos homes a partir dos 75 anos

de ai hai un punto de inflexión no cal

decrece moito a poboación, mentres

as mulleres superan aos homes,

que nas mulleres case que se mantén

debido

unha década máis.

a

que

elas

I.E.S. DE PALAS

teñen

máis

33

2009

€ur Palas

As

comunidades

rexistran

os

autónomas

maiores

que

medran,

xa

que

ningunha

perdeu

incrementos

poboación, son Castela León (0,1),

relativos de poboación son Baleares

Estremadura (0,2) e Galicia (0,4). Esta

(2,1), Castela A Mancha (1,8) e Navarra

situación

(1,5). Pola

Comunidades Autónomas se atopen

contra

as

I.E.S. DE PALAS

que

menos

de

que

a

maioría

das

34

2009

€ur Palas moi envellecidas é debido a que en

de fecundidade de 2.1 fillos por muller,

cada unha delas non se supera o índice

que asegura a substitución xeracional.

CONSECUENCIA INSEPARABLE DO AVELLENTAMENTO: A DEPENDENCIA

As consecuencias do avellentamento

unicamente

da poboación son difíciles de entender

maiores, senón que afectan a todos as

na súa totalidade, xa que non incide

institucións da sociedade.

A avaliación do impacto do crecente

1991 o continuado crecemento da

número de persoas maiores require

esperanza

unha reflexión sobre as diferenzas

relativo aumento no grupo de persoas

existentes entre os grupos de maiores

mais maiores, é dicir, de máis de 85

na poboación. Dende o censo de

anos, aumento que é máis forte en

I.E.S. DE PALAS

no

de

grupo

vida

de

persoas

provocou

un

35

2009

€ur Palas termos relativos que o do grupo de

resposta aos coidados, crise creada

entre 65 e 85 anos.

polos

Un dos retos da política social é a

incorporación da muller o traballo.

atención

das

Nun terzo de século (entre 1976 e

persoas dependentes. Os coidados

2009), o grupo de idade dos maiores

para

persoas

de 65 anos duplicouse, pasando de

incrementouse nos últimos anos e

3’9 millóns(en 1976) a máis de 7’8

seguirá aumentando nas próximas

millóns(en 2009).A evolución desta

décadas polos factores demográficos

poboación maior de sesenta e cinco

da elevada esperanza de vida e do

anos dinos que, no ano 2016, tres de

avellentamento.

incremento

cada dez persoas maiores de sesenta

coincide coa crise dos sistemas de

e cinco anos tamén superarán os

apoio informal que viñeron dando

oitenta.

Aínda que nesta primeira década do

sobre a natalidade e a mortalidade

século está a producirse unha notable

derivadas da nosa Guerra Civil,

baixada no crecemento da poboación

crecemento

maior, por mor das consecuencias

maior volverá intensificarse xa que se

das

este

necesidades

grupo

Este

I.E.S. DE PALAS

de

cambios

familiares

global

da

e

pola

o

poboación

36

2009

€ur Palas incorporarán

xeracións

máis

numerosas a partir de 2011. Este crecemento logrará unha particular intensidade a partir do ano 2020.

Todos os expertos (Libro Branco sobre a Dependencia) que estudan o envellecemento problema

afirman

primordial

que é

o as

necesidades e atencións das persoas dependentes, que están aumentando extraordinariamente

debido

ao

aumento da poboación de avanzada idade. Dito isto, non se debe imaxinar que

o

envellecemento

problema,

tamén

ten

só os

é

un seus

A “Encuesta sobre Discapacidades,

beneficios como unha oportunidade

Deficiencias

social que é preciso aproveitar. O

(EDDES 99) di que o número de

avanzado

persoas

crecemento

do

y

con

Estado

algún

de

Salud”

tipo

de

avellentamento e as necesidades da

dependencia representan un 11% da

atención

poboación española, crecendo

derivadas

de

ese

un

crecemento concordan cunha crise de

punto e medio porcentual por década.

soporte

debe

A maior parte das persoas maiores de

transformar nunha oportunidade de

sesenta e cinco anos teñen algunha

crecemento do emprego.

discapacidade,

informal,

que

se

mentres

que

nas

persoas menores de sesenta e cinco anos a proporción non chega ao 5%.

Aínda que o aumento da prevaleza é continuo conforme ao avance da

I.E.S. DE PALAS

37

2009

€ur Palas idade, a partires dos cincuenta anos o

mulleres, pero en idades un pouco

incremento acelérase notablemente.

máis adiantadas abundan máis as

O número de discapacitados é maior

mulleres que os homes. O punto de

nas mulleres que nos homes(o 58’3

modulación dáse arredor dos corenta

son mulleres). Nas idades máis xoves

e cinco anos.

abundan máis os homes que as

As familias foron as que asumiron ata

informal. Habería que puntualizar que

o de agora o coidado das persoas

esa función recaeu e recae, nas

dependentes, o que se chamou apoio

mulleres que son nais, cónxuxes, fillas

I.E.S. DE PALAS

38

2009

€ur Palas ou irmás das persoas dependentes, e

Nas

dentro destas, nas mulleres de media

intermedias

idade, maioritariamente entre as de

cargas, que entran en contradición

corenta e cinco e sesenta e nove

directa coas demandas derivadas do

anos.

cambio que se está producindo nas

O cambio no modelo de familia e a

prioridades das mulleres, que de

incorporación da muller ao mercado

maneira

do traballo, é o que fai que se reduzan

incorporarse ao mundo do traballo

a

retribuído

capacidade

de

prestación

de

mulleres

de

xeracións

recaen

moi

e

as

activa

ao

están

conxunto

de

institucións

modelo de apoio informal, no que xa

seguen sendo as que se ocupan das

empezou a crise, sexa insostible a

tarefas

medio

imposibilidade

responsabilidades familiares, e son as

débese a que cada vez aumentan as

que case sempre se ocupan de coidar

persoas que necesitan coidados de

a familiares enfermos, discapacitados

longa duración, e cada vez as persoas

e anciáns, polo que en realidade esta

en idade de coidar xente que o

situación da lugar a verdadeira dobre

precise son menos. Outras causas da

xornada laboral da muller. Por outra

crise deste modelo son a desaparición

banda, a relación entre a vida familiar

da familia extensa nas vila se cidades

e o traballo fixo que aumentara o

pequenas,

envellecemento,

a

Esta

crecente

mobilidade

As

a

coidados informais, facendo que o

prazo.

sociais.

maiores

domésticas

e

das

derivado

baixada

familia, a variedade dos modelos

laboral das mulleres coincide coa súa

familiares

a

maternidade. Isto orixina que a muller

casa

falte ao traballo, o que deriva en que

familiar ata superar os trinta anos, e

se teñan menos fillos retrasando os

os cambios nas posicións sociais das

partos, ou que se teña ata incluso que

mulleres.

abandonar o traballo para poder ser

permanencia

dos

fillos

I.E.S. DE PALAS

na

maternidade.

dunha

xeográfica dos distintos membros da

coexistentes,

na

mulleres

A

vida

39

2009

€ur Palas nai. Esta situación leva aparellada

temporal.

Como

regra

xeral,

unha diminución do tamaño do fogar

primeiro

lugar

e a diversificación da convivencia.

enfermidades crónicas que levan a un

aparecen

en as

mal estado de saúde. Posteriormente presentase a discapacidade e por último aparece a dependencia mais severa.

Os datos facilitados pola EDDES 99 fixaban unha esperanza de vida ó nacer de 75’3 anos para os homes e de 82’3 para as mulleres. O cumprir os corenta e cinco anos aos homes quedábanlle

uns

32’7

anos

de

A esperanza de vida pódese dividir,

esperanza de vida mentres que as

segundo o estado de saúde, en

mulleres

seccións de anos vividos en diferentes

quedaban 38’6. Aos sesenta e cinco

contextos de saúde. A información

anos a esperanza de vida é de 16’2

recollida pola EDDES 99 permite

anos para os homes e de 20’3 para as

valorar

mulleres.

as

esperanzas

de

vida

da

mesma

Ao

nacer

poboación española. A causa da

enfermidades crónicas. Nos homes

aparición

dura ata os 40’9 anos e nas mulleres

da

saúde segue unha determinada orde

libre

unha

esperanza

inconvenientes

vida

temos

lle

adaptada ao estado de saúde da

dos

de

idade

de

ata os 37’9 anos.

Héctor García Rouco, Jesús Vázquez Ferreiro (2º BAC) – Mª Isabel Castiñeira Ramallo, Lucía Mejuto Viña, María Rodríguez Carballal, Andrea Vázquez Capón e Verónica Viña Guerra (3º ESO)

I.E.S. DE PALAS

40

2009

€ur Palas ANOS POR VIVIR EN DIFERENTES TIPOS DE SAÚDE E DISCAPACIDADE AO NACER, AOS CORENTA E CINCO ANOS E AOS SESENTA E CINCO ANOS. EV= esperanza de vida

Ao nacer

Aos 45 anos

Aos 65 anos

Anos por vivir

Porcentaxe sobre EV

Anos por vivir

Porcentaxe sobre EV

Anos por vivir

Porcentaxe sobre EV

82’31

100’0

38’62

100’0

20’25

100’0

Con enfermidades crónicas 44’42

54’0

30’48

78’9

17’48

86’3

Sen boa saúde

24’14

29’3

20’37

52’7

12’73

62’9

Con discapacidade

10’19

12’4

9’37

24’3

7’86

38’8

Con discapacidade severa 6´87

8’3

6’44

16’7

5’59

27’6

5’24

6’4

5’08

13’2

4’69

23’2

74’29

100’0

32’70

100’0

16’17

100’0

Con enfermidades crónicas 34’44

45’7

22’53

68’9

12’86

79’5

Sen boa saúde

15’77

20’9

13’09

40’0

8’39

51’9

Con discapacidade

6’77

9’0

5’80

17’8

4’78

29’6

Con discapacidade severa 4’22

5’6

3’66

11’2

3’08

19’1

2’61

3’5

2’43

7’4

2’23

13’8

Mulleres Total de anos por vivir

Con discapacidade para as AVD

Homes Total de anos por vivir

Con discapacidade para

I.E.S. DE PALAS

41

2009

€ur Palas as AVD

A incidencia do avellentamento na muller galega A figura da muller en Galicia sempre

Hoxe en día moitas mulleres están á

estivo ligada ao traballo no medio

fronte

rural.

agrarias que proliferan no medio rural

Antigamente

as

mulleres

das

homes,

explotacións

traballaban no campo e, ao mesmo

galego.

tempo, levaban unha casa na que

traballan dentro ou fóra de casa. As

había un número maior que agora, de

explotacións que máis abundan son

persoas.

de tipo vacún e porcino. Aínda que

Co tempo o papel da muller cambiou,

Os

diferentes

á

súa

vez,

tamén aumentaron as de tipo aviar.

a falta de medios para buscar un

Cada vez son máis as mulleres novas

futuro mellor fixo que a maioría dos

que animadas pola falta de traballo nas

galegos, alá por os anos 60 e 70,

cidades se deciden a realizarse pola súa

emigrara ao estranxeiro a traballar no sector servizos ou en fábricas; ou ás grandes capitais do momento en España, como Bilbao e Barcelona principalmente. Esta marcha masiva da

poboación

en

grande

conta neste tipo de negocio. Mesmo está a aumentar na actualidade, a explotación turística do campo co que comezan a verse polo panorama galego un grande número

de

casas

de

turismo

rural

rexentadas por mulleres.

parte

masculina, axudou a aumentar o despoboamento do medio rural e a deixar na maioría dos casos mulleres soas á fronte do traballo na casa.

I.E.S. DE PALAS

42

2009

€ur Palas

O envellecemento é aínda maior nas mulleres, toda vez que a cuarta parte das galegas xa supera a barreira dos 65 anos e as mozas atrasan cada vez máis a idade para ter fillos .Este fenómeno fai especial fincapé nas provincias de Lugo e Ourense, ao ser

En todo caso, a falta de nacementos

as que están a sufrir esta dobre

en Galicia e o aumento da esperanza

característica:

e

de vida debuxan un panorama de

despoboación. A poboación en idade

máis avós sen netos, xa que no 91%

de xubilación multiplicouse por catro

dos concellos galegos xa viven máis

dende 1900.

xubilados que menores de 20 anos.

avellentamento

I.E.S. DE PALAS

43

2009

€ur Palas Nin a chegada de inmigrantes nin

sitúan o avellentamento en Galicia

certo incremento no número de

nun altísimo 21,6%, máis da quinta parte da poboación galega supera os 65 anos. España nun 16,7%, case 5 puntos por debaixo. 129 municipios galegos duplican a media española de avellentamento.

nacementos

nos

últimos

anos

conseguen sacar a Galicia da UVI do avellentamento. Os últimos datos do Instituto Galego de Estatística (IGE)

I.E.S. DE PALAS

44

2009

€ur Palas

Por si todo isto fora pouco, as

dedícase á agricultura, sector no que

mulleres conforman un dos colectivos

traballa o 9,8% dos homes. De

con maiores dificultades de inserción

tódolos

laboral. Non obstante, Galicia é a

nesgados, xa que o número de

única comunidade española na que a

mulleres que traballan, pero que non

porcentaxe de mulleres activas no

cotizan, no campo galego é moi

campo supera o de homes. O 9,9%

superior.

xeitos

estes

datos

están

das mulleres ocupadas en Galicia

AS 25 PRINCIPAIS VILAS GALEGAS CO PADRÓN A 01.01.2008.

I.E.S. DE PALAS

45

2009

€ur Palas Total Galicia: 2.784.169 persoas Nº 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Poboación Vigo A Coruña Ourense Lugo Santiago Pontevedra Ferrol Vilagarcía de Arousa Narón Oleiros Carballo Redondela Arteixo Culleredo Ribeira Marín Ames Cangas Cambre Ponteareas A Estrada Lalín Monforte de Lemos Boiro Moaña

Habitantes 295.703 245.164 107.057 95.416 94.339 80.749 74.696 37.329 37.008 32.381 30.653 30.036 28.961 27.670 27.430 25.879 25.818 25.531 22.900 22.750 21.886 21.130 19.486 18.730 18.709

Acumulado 295.703 540.867 647.924 743.340 837.679 918.428 993.124 1.030.459 1.067.461 1.099.842 1.130.495 1.160.531 1.189.492 1.217.162 1.244.592 1.270.471 1.296.289 1.321.820 1.344.720 1.367.470 1.389.356 1.410.486 1.429.972 1.448.702 1.467.411

Táboa de elaboración propia en base a datos do INE

Patricia Corredoira Lea e Nuria Vázquez Quintela 1º BAC

Dez preguntas e unha soa resposta ante o avellentamento

I.E.S. DE PALAS

46

2009

€ur Palas Co problema do avellentamento da poboación pasa un pouco coma cas meigas, que sabemos que está aí, pero no nos paramos a afrontalo, ou o que aínda é máis grave: negamos que sexa unha prioridade na axenda da nosa sociedade.

Eu persoalmente creo que a única mala solución coa cuestión do avellentamento e ignoralo. Por suposto nin teño nin coñezo a solución, pero si teño moitas preguntas, ata dez vou a formular nesta modesta investigación, co ánimo de sementar dúbidas nos que teñan a paciencia de chegar ó final na lectura. Non se vai a encontrar nas seguintes páxinas mais que unha fonda reflexión das particularidades do avellentamento, que semella un prisma de múltiples arestas que reflicte a luz de diferente forma en función da postura dende a que se observe.

Cara ó remate do artigo, ben agochado, atrévome moi timidamente a enunciar un novo sistema de xubilación e cálculo da correspondente pensión, que podería aliviar o sistema público, polo menos mentres non se superen as próximas tres ou catro décadas, que tódolos expertos vaticinan como as mais duras en canto ó avellentamento da poboación.

1. ESPAÑA COMPÓRTASE DE XEITO DIFERENTE AO RESTO DA UNIÓN EUROPEA?

Tendo en conta que os últimos datos

dúas. A outra variable que incide na

oficiais que se poden comparar a nivel

pirámide de idades é a relacionada

europeo corresponden ó ano 2005,

cos

elaborei a seguinte táboa coas dúas

natureza externa, e que se analizará

variables intrínsecas que inflúen no

nun dos apartados seguintes.

movementos

migratorios,

de

avellentamento das poboacións: a taxa de natalidade e a taxa de

O crecemento vexetativo no conxunto

mortalidade,

determinando

o

da Unión Europea ascende a un

crecemento

ou

decrecemento

paupérrimo 0,8 por mil, é dicir menos

vexetativo por diferenza de ámbalas

de 400.000 habitantes de incremento

I.E.S. DE PALAS

47

2009

€ur Palas anual de poboación para un conxunto

está

preto

probabilidades

dos

cincocentos

millóns.

Poderíamos afirmar que a poboación

Ano 2007

estancada

e de

manter

9,8

0,8

Bélxica

11,4

9,9

1,5

Bulgaria

9,9

14,6

-4,7

República Checa

11,1

10,5

0,7

Dinamarca

11,7

10,1

1,6

Alemaña

8,3

10,1

-1,8

Estonia

11,8

12,9

-1,1

Irlanda

16,2

6,6

9,6

Grecia

10,0

9,5

0,5

España

11,0

8,6

2,4

Francia

12,9

8,5

4,4

9,5

10,0

-0,5

Chipre

10,9

7,2

3,7

Letonia

10,2

14,2

-4,0

Lituania

9,6

12,8

-3,2

11,4

7,9

3,5

Hungría

9,7

13,5

-3,8

Malta

9,5

7,8

1.7

11,1

8,4

2,7

Austria

9,2

9,1

0,1

Polonia

10,2

9,7

0,5

Portugal

9,7

9,7

0,0

Romanía

10,0

12,1

-2,1

Eslovenia

9,8

9,4

0,4

Eslovaquia

10,1

9,9

0,2

Finlandia

11,1

9,2

1,9

Suecia

11,7

10,2

1,5

Reino Unido

12,7

9,7

3,0

Países Baixos

esta

Crecemento Taxa Taxa natalidade mortalidade vexetativo 10,6

Luxemburgo

moitas

parálise nos próximos lustros.

Unión Europea

Italia

con

Elaboración propia a partires dos últimos datos do EUROSTAT

I.E.S. DE PALAS

48

2009

€ur Palas España

presenta

esperanzador

un

dato

de

máis

negativo (Bulgaria, Alemaña, Estonia,

crecemento

Italia, Letonia, Lituania, Hungría, e

vexetativo, un 2,4 por mil, que permite

Romanía),

nos

que

un incremento anual da poboación

diferenciar dous bloques: no primeiro,

española lixeiramente por riba dos

Alemaña

cento sete mil habitantes. ¿Quere isto

desenvolvidos, fundadores da Unión

dicir que estamos en mellor situación

Europea e con baixísimas taxas de

que o conxunto da Unión Europea? A

natalidade, ata do 8,3 por mil no caso

resposta ten que ser afirmativa, aínda

alemán; no segundo bloque, Bulgaria,

que elo non implica estar no camiño

Estonia, Letonia, Lituania, Hungría e

correcto.

Romanía, socios moi recentes, e dos

e

se

Italia,

poden

países

países menos desenvolvidos da U.E., -

Necesítase

un

crecemento

presentan unha negativa e peculiar

vexetativo por riba do 2 por mil para

característica: o ter unha elevada taxa

aparcar, a curto prazo, a cuestión do

de mortalidade, por riba do 12 por mil,

avellentamento,

consecuencia

e

nesa

tesitura

seguramente

dun

atópanse un reducido grupo de países

deficiente sistema público de saúde.

(Irlanda, Francia, Chipre, España,

- Os doce países restantes. Bélxica,

Luxemburgo, Países Baixos e Reino

Dinamarca, Grecia, Malta, Austria,

Unido),

Portugal,

que

presentan

dúas

Eslovaquia,

características comúns: unha taxa de

Polonia,

natalidade por riba do 11 por mil e un

República Checa, presentan taxas de

elevado desenvolvemento.

crecemento vexetativo positivo pero

- Pola contra, supoñen un pesado

insuficiente para afastar o pantasma

lastre poboacional para o conxunto da

do avellentamento. Debe observarse

Unión

que son países de escasa poboación

Europea,

lamentablemente

un numeroso,

grupo, de

Finlandia,

Eslovenia,

Suecia

e

a

absoluta, excepto Polonia.

países con crecemento vexetativo

I.E.S. DE PALAS

49

2009

€ur Palas 2. A GALICIA INTERIOR É UN CASO PARTICULAR NO CONXUNTO DE ESPAÑA? Está comunmente aceptado que un

apreciar a intensidade do analizado.

determinado territorio goza de boa

Nesa idea elaborei a seguinte táboa

saúde na súa pirámide poboacional, e

coas

polo

presentaban

tanto

non

corre

risco

de

catro

provincias valores

que

extremos

de

avellentamento, cando o total de

xuventude e avellentamento, sobre os

persoas menores de 16 anos supera

últimos datos oficiais publicados

ao total de maiores de 65 anos.

As veces coñecer os valores extremos dunha

ampla

.

PROVINCIA

mostra

permítenos

POBOACIÓN

0 a 15 anos

%

16 a 65 anos

%

+ 65 anos

%

As catro provincias mais avellentadas 1. Ourense

335.573

34.343

10,23

205.268

61,17

95.962

8,60

2. Zamora

195.643

20.736

10,60

119.446

61,05

55.461

28,35

3. Lugo

354.862

35.553

10,02

220.793

62,22

98.516

27,76

4. León

499.023

56.848

11,39

319.942

4,11

122.233

24,50

46.661.950

7.229.745

15,49

31.651.375

67,83

7.780.830

16,67

España

As catro provincias mais xoves 1. Ceuta e Melilla

151.973

34.468

22,68

101.027

66,48

16.478

10,84

2. Almería

682.250

120.725

17,70

475.767

69,73

85.758

12,57

3. As Palmas GC

1.080.623

178.702

16,54

775.885

71,80

126.036

11,66

4. Murcia

1.445.410

266.537

18,44

981.417

67,90

197.456

13,66

Nota: a poboación conxunta de Ceuta e Melilla considérase coma unha provincia Elaboración propia a partires do Avance de Padrón a 1 Xaneiro 2009, publicado polo INE o 3 de xuño do 2009

I.E.S. DE PALAS

50

2009

€ur Palas A vista de paxaro, parece deducirse que a xuventude no noso país (Canarias, Andalucía, África, Murcia) é máis dispersa co avellentamento

(Galicia interior e Castela- León), cando menos non seus valores extremos. anos incrementaranse no noso país,

Tamén parece que, coa excepción

na vindeira década, en 600,000, a

xeográfica, relixiosa e cultural de

razón de 5.000 cada mes.

Ceuta e Melilla, son moito máis

As provincias máis xoves, que o son,

severos

fundamentalmente, por mor da

os

valores

límite

do

avellentamento (28,60 % sobre unha media

de

16,67%),

que

os

da

inmigración,

presentan

taxas

de

xuventude (18,44% sobre unha media

mozos a carón dos cinco puntos

de 15,49%).

superiores as taxas dos maiores. As

A poboación potencialmente activa, a

diferenzas

comprendida entre 16 e 64 anos

avellentadas son moito menores nas

mantense, tanto nas provincias vellas

taxas de mozos que nas taxas dos

como nas xoves, nun limitado abano

maiores. Sirva como exemplo que se

que vai do 61 ó 71 por cen da

comparamos Almería con Zamora, as

poboación total.

taxas

España, en valor medio, non está

separación de pouco máis de seis

totalmente libre do fenómeno do

puntos (17,70% - 10,60%), mentres

avellentamento, xa que a taxa de

que nas taxas de maiores de 65 anos

maiores, 16,67 por cen supera en

están

máis de dous puntos a taxa dos

dezaseis puntos (28,35% - 12,57).

mozos, que presenta un 15,49 por

As provincias máis vellas, coa notoria

cen. É unha lixeira tendencia negativa

presenza

que non se debe tomar a lixeira. Por

interiores galegas, sono por unha

ende, os maiores de 85

duplicidade que pode resultar obvia,

de

coas

mozos

separadas

das

provincias

mostran

por

dúas

máis

unha

preto

dos

provincias

xa que presentan as taxas de maiores de 65 anos, rechamantes por altas 24-

I.E.S. DE PALAS

51

2009

€ur Palas 28%, pero non menos rechamantes

posición lamentablemente destacada

por baixas resultan as taxas de mozos

da provincia de Lugo e Ourense en

menores de 16 anos 10-11%, cunha

ámbalas dúas.

3. AFECTA A TODA GALICIA O FENÓMENO DO AVELLENTAMENTO? Da observación polo miúdo da táboa que

intensidade afecta, con carácter xeral, a

segue

totalidade

pódese

avellentamento

afirmar da

que

poboación

o

é

un

do

territorio

da

nosa

Comunidade Autónoma.

fenómeno, que con diferente

PROVINCIA

POBOACIÓN

0 a 15 anos

%

16 a 65 anos

%

+ 65 anos

%

1.144.796

139.383

12,18

764.974

66,82

239.989

20,96

Lugo

354.862

35.553

10,02

220.793

62,22

98.516

27,76

Ourense

335.573

34.343

10,23

205.268

61,17

95.962

28,60

Pontevedra

959.565

131.369

13,69

650.889

67,83

177.307

18,48

2.794.796

341.098

12,20

1.841.924

65,91

611.774

21,89

A Coruña

GALICIA

Elaboración propia a partires do Avance de Padrón a 1 Xaneiro 2009, publicado polo INE o 3 de xuño do 2009

Tamén

resulta

a

xoves menores de 16 anos separada

homoxeneidade do bloque formado

por apenas dúas décimas (debemos

polas provincias de Lugo e Ourense,

recordar que o 10,02% de Lugo e a

dúas

máis

taxa de xoves provincial máis baixa de

avellentadas de España, como se viu

España); unha taxa de maiores de 65

no

Esta

anos extremadamente alta nas dúas

homoxeneidade refórzase analizando

provincias, aínda que neste caso a

os datos desagregados: unha taxa de

diferenza supera as oito décimas (de

das

tres

apartado

incuestionable

provincias

anterior.

I.E.S. DE PALAS

52

2009

€ur Palas novo recordar que o 28,60% de

maiores (18,48%) segue a reflectir

Ourense

unha

e

provincial Outras

a

taxa

máis

alta

de de

características

maiores España).

parellas

de

ambas provincias son a) o seu baixo grao

de

desenvolvemento,

b)

innegable

tendencia

a

incrementar a idade da provincia, e aínda se atopa lonxe da media estatal.

a

carencia de tecido industrial e dunha malla de infraestruturas suficiente, c)

A Coruña cunhas taxas (12,18% fronte

a

20,96%)

bastante

máis

a pouca incidencia da inmigración d) o

pobres ca Pontevedra, situase moi

elevado peso do sector primario na

preto das medias galegas, pero xa

súa economía, e) unha poboación

mais afastada das medias españolas.

potencialmente activa escasa, o que

Unha

me leva a pensar nunha directa,

determinar

importante e innegable relación entre

moderno do benestar, é a que se

a maioría destas características e o

establece entre a poboación maior de

endurecemento

65

do

fenómeno

do

relación

anos

o

importante, futuro

e

a

dun

para

sistema

poboación

avellentamento.

potencialmente activa de entre 16 e

Pola contra, nas provincias atlánticas,

64 anos. Os estándares axeitados

A

existen

desta relación predican que debe

diferenzas importantes en relación

haber 5 potencialmente activos por

coa súa estrutura de idades.

cada maior de 65, e acéndense as

Coruña

Pontevedra

e

Pontevedra,

a

alarmas cando hai menos de 3 activos

provincia cunha estrutura poboacional

potenciais por xubilado. No caso de

máis áxil, o que non quere dicir que

España a relación é de 4,07, en

non

polo

Galicia de 3,01, en Ourense 2,14 e en

avellentamento. A relación entre a

Lugo 2,24, o que demostra que o

taxa de mozos (13,69%) e a de

avellentamento crónico, en relación co

se

é

vexa

con

diferenza

afectada

I.E.S. DE PALAS

53

2009

€ur Palas mantemento futuro das prestacións do

procura de

sistema, debe ser un acicate na

opcións.

I.E.S. DE PALAS

novas e imaxinativas

54

2009

€ur Palas 4. A SITUACIÓN DA ULLOA É XENERALIZADA NO MAPA COMARCAL DE LUGO?

BISBARRA

POBOACIÓN

0 a 15 anos

%

16 a 65 anos

%

+ 65 anos

%

Ancares

12.289

780

6,35

6.974

56,75

4.535

36,90

Chantada

15.363

1.336

8,70

8.805

56,31

5.222

33,99

6.500

406

6,25

3.629

55,83

2.465

37,92

118.631

14.488

12,21

78.486

66,16

25.657

21,63

Mariña Cent.

30.566

3.178

10,40

20.090

65,72

7.298

23,88

Mariña Occd.

27.660

2.950

10,66

18.139

65,58

6.571

23,76

Mariña Orien.

17.460

1.714

9,82

10.899

62,42

4.847

27,76

Meira

5.974

443

7,42

3.442

57,61

2.089

34,97

Quiroga

6.337

396

6,25

3.512

55,42

2.429

38,33

Sarria

25.091

2.273

9,06

15.213

60,63

7.605

30,31

Terra Chá

45.623

3.895

8,54 8,81

27.355

59,96

14.373

31,50

Terra Lemos

33.786

2.976

19.094

56,51

11.716

34,68

Ulloa

10.269

866

8,43

5.679

55,30

3.724

36,26

355.549

35.701

10,04

221.317

62,25

98.531

27,71

Fonsagrada Lugo

Total LUGO

Elaboración propia a partires do Padrón definitivo a 1 Xaneiro 2009, publicado polo INE o 13 de xaneiro do 2009

situación da comarca da Ulloa é moito A vista desta táboa, na que contemplo

peor ca das outras comarcas da

os tres grandes grupos de idade para

provincia.

as trece bisbarras nas que está

Non

repartida a provincia de Lugo, parece

apreciación pode pecar de falta de

estar un tentado de afirmar que a

rigor, xa que se exceptuamos a

I.E.S. DE PALAS

obstante,

esta

primeira

55

2009

€ur Palas bisbarra da capital e as tres costeiras

da

da Mariña, a bisbarra da Ulloa non

menores de 16 (8,43%), con ser

está moi afastada da media das

reducida, está máis preto dos valores

outras

medios.

oito

bisbarras

interiores.

provincia,

a

contraste

taxa

de

de

mozos

E aínda hai un motivo máis para un

Este

sensacións

mínimo optimismo: mentres que a

débenos levar, respecto á bisbarra dá

taxa de maiores de 65 anos (36,26%)

Ulloa, a un túnel longo, cunha entrada

e a relación entre potenciais activos e

moito máis tenebrosa que o tramo

maiores (1,53) son as terceiras peores

central, xa con algunha iluminación.

5. MELLORARÁ PALAS DE REI A SÚA SITUACIÓN POBOACIONAL NO SEO DE A ULLOA?

Aínda

que

á

primeira

vista

a

virulento no Concello de Palas, se

desagregación da táboa comarcal,

poden

que plasmo a continuación, parece

dentro da gravidade, dunha dura e

confirmar

larga, pero posible, recuperación.

que

o

fenómeno

do

albiscar

algúns

síntomas,

envellecemento vai ser especialmente

CONCELLO

POBOACIÓN

Antas de Ulla

2.499

204

8,16

1.319

52,78

976

39,06

Monterroso

4.088

434

10,62

2.394

58,56

1.260

30,82

Palas de Rei

3.682

228

6,19

1.966

53,39

1.488

40,41

10.269

866

8,43

5.679

55,30

3.724

36,26

A Ulloa

0 a 15 anos

%

16 a 65 anos

%

+ 65 anos

%

Elaboración propia a partires do Padrón definitivo a 1 Xaneiro 2009, publicado polo INE o 13 de xaneiro do 2009

Entre estes sinais debemos prestar

ao remonte das taxas de natalidade

especial atención, en primeiro lugar,

nos últimos 3- 4 anos, aínda cun

I.E.S. DE PALAS

56

2009

€ur Palas escaso reflexo no gran bloque de

85 e a poboación maior de 65, xa é

idade dos menores de 16 anos debido

máis favorable en Palas de Rei

ao brutal descenso da natalidade

(16,3%) que en Antas de Ulla (16,8%),

neste Concello a finais da década dos

pero

noventa.

(13,3%).

En

segundo

lugar,

o

índice

de

aínda

lonxe

Este

avellentamento"

de

Monterroso

"avellentamento orixina

do

tamén

sobreavellentamento, entendido como

algunha vantaxe que se describirá en

a relación entre a poboación maior de

apartados posteriores.

I.E.S. DE PALAS

57

2009

€ur Palas

6. O AVELLENTAMENTO É REVERSIBLE OU IRREVERSIBLE? Responder a esta pregunta implicaría

Dende o meu punto de vista, para

ter a solución dunha das grandes

poder albiscar unha persoal resposta

cuestións a debate na Europa do

ao carácter reversible ou non do

século XXI. Como en toda formulación

avellentamento, débense ter en conta

complexa faise necesario separar o

polo menos tres premisas:

gran da palla, evitando confundir

En primeiro lugar, non se debe caer

termos, mesmo de forma interesada.

na

I.E.S. DE PALAS

tentación

de

supoñer

que

58

2009

€ur Palas atrasando a idade de xubilación se

avellentamento, evitan a diáspora en

limita

idades

ou

reduce

avellentamento.

problema

e

incrementan

a

poboación dos máis xoves, grandes

realmente se fai é limitar o gasto

demandantes de servizos, polo que o

social que produce, pero a pirámide

sistema se retroalimenta e ademais

de poboación seguirá envellecendo.

agora si se pode intentar frear o

Resulta evidente que é unha medida

avellentamento.

permite

único

medias

que

que

O

do

osixenar

o

sistema

público de pensións, o cal leva

Por

consigo que as consecuencias do

inmigración non se debe considerar

avellentamento sexan menores, pero

exclusivamente

non

laboral que vén a ocupar unha parcela

deixa

de

ser

unha

medida

último,

en

terceiro

como

lugar,

unha

a

forza

puramente paliativa.

moi definida na atención e coidados

En segundo lugar, é preciso evitar o

derivados do avellentamento. Tamén

desmantelamento de servizos básicos

se debe contemplar como parte da

no medio rural, xa que é unha

solución ao problema, xa que o perfil

probada medida para fixar poboación.

da

Como as persoas maiores presentan

avellentamento é o dunha muller

unha case nula mobilidade xeográfica,

nova, hispanoamericana, con polo

salvo que se trasladen a vivir cos seus

menos un par de fillos e unha

parentes máis novos, é preciso evitar

parella que xa ten con ela, ou está a

que este ámbito de media idade se

desexar

traslade cos seus fillos a localidades

reagrupamentos

que

empezar a dinamizar a pirámide de

ofrezan

desmantelados.

os

Este

ao

conxunto

familiares

de

poden

poboación daqueles lugares, como a

poboación nunha tripla dirección xa

nosa Galicia interior, enormemente

que

avellentados.

especialmente

servizos

traer.

dedicada

fixan

crean

Os

servizos

inmigración

emprego na

I.E.S. DE PALAS

sostido

atención

do

59

2009

€ur Palas 7. O AVELLENTAMENTO É UNHA OPORTUNIDADE OU UNHA AMEAZA? As

persoas

maiores

un

A Lei 39/2006, de Promoción da

complexo, heteroxéneo e cada vez

Autonomía Persoal e Atención ás

máis numeroso sector de poboación,

persoas en situación de dependencia,

coa central característica común de

foi ratificada pola práctica totalidade

que, en maior ou menor medida,

do arco parlamentario, no medio dun

precisan

medios

seguimento social e dos medios de

con

comunicación nada habitual. A norma

de

trata de dar resposta ao reto de

condicións que o resto de cidadáns.

atender ás persoas que non poden

A asignación, no nivel e coa présa

valerse totalmente por si mesmas

adecuados,

e

pero debendo prescindir dos modos

medios suplementarios, ás persoas

tradicionais de atendelas, xa que se

nesta situación, constitúe un dos

trata de modelos de atención en crise,

principais retos da política social dos

xusto no tempo histórico que se

países desenvolvidos. Reto que se

dispara

concreta en, algo tan simple de

absolutos e relativos dos que precisan

enunciar e difícil na súa execución,

desa axuda.

como atender as necesidades dos

Os

cidadáns máis vulnerables, facilitando

xustificar

apoios nas actividades máis cotiás da

atención tradicional son, entre outros,

vida e achegando medios que lles

o avellentamento da poboación, o

permitan

autonomía

alongamento da esperanza de vida, o

persoal necesaria para poder exercer

aumento do número das persoas

con plenitude os seus dereitos sociais.

maiores que viven soas e a debilidade

de

garantías

suplementarios plenitude

e

forman

para en

destas

alcanzar

e vivir

igualdade

garantías

a

o

motivos a

número,

máis crise

en

termos

citados do

modelo

para de

ou a fraxilidade da solidariedade

I.E.S. DE PALAS

60

2009

€ur Palas familiar tradicional. Pero quizais o adversario

máis

consistente

do

modelo tradicional de atención aos maiores foi a incorporación da muller ao traballo fóra do fogar, e o risco de colapso conseguinte da familia.

Dende o punto de vista demográfico e social é incuestionable, que no noso país, se está a producir un incremento progresivo da poboación en situación grave de avellentamento. Por unha

Dende o punto de vista moral, a

parte,

atención a este colectivo de

é

necesario

considerar

o

importante crecemento da poboación

poboación, tan importante

de máis de 65 anos, que se duplicou

numericamente e tan esquecido

nos últimos 30 anos. A iso hai que

socialmente, convértese, pois, nunha

engadir

cuestión ética ineludible para a

o

denominado

fenómeno

demográfico

"avellentamento

do

sociedade en xeral e os poderes

avellentamento", é dicir, o aumento do

públicos en particular, que require

colectivo de poboación con idade

unha resposta sen dilación, firme,

superior a 85 anos, que se duplicou,

sostida e adaptada ao actual modelo

pero neste caso, en só vinte anos.

da nosa sociedade. Non se pode

Estas dúas tremendas realidades do

seguir cargando esta enorme

sector de poboación máis vulnerable,

responsabilidade, como ata agora,

leva

nas familias, e en especial as

consigo

problemas

de

dependencia nas últimas etapas da

mulleres, constituíndo o que deu en

vida para un colectivo de persoas

chamarse o "apoio

cada vez máis amplo.

I.E.S. DE PALAS

61

2009

€ur Palas informal".

dende hai anos

na atención ás

persoas maiores en situación de dependencia e apoiando o esforzo das familias e das corporacións locais neste

ámbito,

constituíndo

unha

importante malla social que prevén os riscos de exclusión destas persoas.

O lado positivo deste intenso proceso de Os cambios no modelo de familia e a incorporación progresiva e masiva de mulleres, nas tres últimas décadas, ao mercado

de

traballo

factores

tan

novos

introducen que

fan

imprescindible unha dilixente revisión do sistema tradicional.

Ata

agora

as

necesidades

das

persoas maiores, foron atendidas por parte das Administracións Públicas fundamentalmente, dende os ámbitos autonómico e local. Por outra parte, o sistema de Seguridade Social veu asumindo atención,

algúns tanto

elementos na

asistencia

de a

persoas maiores coma en situacións vinculadas á minusvalía. Tampouco se debe obviar que as entidades do terceiro sector veñen participando

I.E.S. DE PALAS

avellentamento,

considerado

fundamentalmente como un problema, é que pode ser unha oportunidade social que é necesario aproveitar. O avellentamento da poboación é a expresión do ansiado logro humano de vivir máis e vivir mellor, e constitúe unha

das

máis

importantes

últimas

transformacións

décadas.

sociais

producidas Non

se

nas

deben

esquecer tampouco os importantes efectos económicos do fenómeno: ademais do consabido incremento do gasto público, a consolidación dun "novo depósito de emprego", que proporcionará non poucos postos de traballo e unha certa rotación de riqueza, constituíndose na meirande oportunidade

das

comarcas

máis

avellentadas.

62

2009

€ur Palas 8. OCIO ACTIVO OU MELANCOLÍA? É preciso mentalizar o colectivo de persoas maiores de que manterse en actividade laboral ou en ocio activo, non detén o reloxo pero atrasa os efectos do paso do tempo.

Existen actividades profesionais, como a formación de mozos en determinados oficios, ou de ocio activo, como levar bibliotecas ou organizar actividades de

vida activa, e evitan a sensación de carga inevitablemente

melancolía.

O

arrastra

número

de

en

aceptables

condicións,

dependen en boa medida desta actitude positiva unha vez se finalizou o periplo laboral.

tempo libre, que son o máis parecido á

que

gozar

á anos

O tempo de xubilación débese entender como o merecido descanso para levar a cabo aquelas actividades semivetadas ou absolutamente incompatibles coa vida laboral, sendo as viaxes unha boa mostra. A xubilación non é o limbo nin a antesala do final, senón o merecido recoñecemento que un moderno estado do benestar debe facer a quen axudou a

de

construílo.

esperanza de vida restante que se poden

9. É POSITIVO OU NEGATIVO O RETORNO DE EMIGRANTES XUBILADOS? O

retorno,

de

consumado dende fai 10 ou 15 anos,

xubilados, daqueles paisanos nosos

sobre o cal podería ser interesante

que emigraron no terceiro cuarto do

levar a cabo unha análise exenta do

século

compoñente afectivo de cariño, que

XX,

xa

en

situación

constitúe

I.E.S. DE PALAS

un

feito

63

2009

€ur Palas acompañou

sempre

aos

"nosos"

emigrantes.

orientación. Por todo isto, a Secretaría Xeral de Emigración ven de publicar no DOG do 5 de xuño de 2009 unha resolución para regular a concesión de

subvencións

a

concellos,

mancomunidades e consorcios locais, destinadas a fovorecer os procesos de acollida da poboación retornada. É certo que son consumidores de servizos públicos, en non poucos casos cunha minguada capacidade adquisitiva, O

Plan

Galego

de

Cidadanía,

Convivencia e Integración 2008-2011, marca como o primeiro dos seus 13 obxectivos o de Acollida.

poboación retornada

e

inmigrante

adquiren unha importancia relevante no eido da Administración local, por ser

nela

onde

se

detectan

as

se

son

retornados de Hispanoamérica. Pero tamén pode ser certa a hipótese que defendo no apartado anterior, no sentido

A incorporación e participación da

especialmente

de

representan

oportunidade, nosos

que

maiores.

En todo caso, para a finalidade deste traballo, o simple feito de formular a cuestión libérame do resentimento de obviala.

principais necesidades e demandas, e onde se desenvolven os primeiros procesos de acollida, información e 10. SON UNHA NECESIDADE OS INMIGRANTES? O día 9 de Xuño do 2009 presentouse

Inmigración o Informe ao ano 2009 en

no

materia de inmigración e mercado

Ministerio

de

I.E.S. DE PALAS

Traballo

e

64

2009

€ur Palas laboral. Segundo a Secretaria de

segundo

o

informe

2009.

Estado de Inmigración e Emigración, Consuelo Rumí, o acceso ao mercado de traballo é a primeira causa das migracións en España dende hai unha década, cando se impulsou un gran desenvolvemento económico no país, no que os inmigrantes tiveron un papel

decisivo

resultantes

da

ao

asumir

gran

postos

creación

de

emprego daqueles anos. As políticas de migración resultaron atinadas para

Os inmigrantes vense moi afectados

asumir

traballo

polo desemprego que levou consigo a

actual

situación de crise, por estar insertos

contexto de crise económica notarase

en sectores que se viron á súa vez

o descenso de traballo, aínda que

moi diminuídos na súa actividade,

algúns

seguirán

como a construción ou o emprego

demandando man de obra estranxeira

doméstico. As nacionalidades máis

ante a pouca demanda nacional. A

afectadas polo desemprego son neste

dependencia

momento a ecuatoriana e a marroquí.

a

estranxeiro

demanda ata

de

2007.

sectores

que

No

orixina

o

avellentamento é un notable exemplo

No espectacular incremento da taxa

deste caso.

de

Aos programas de mobilidade para

apréciase

facer

desemprego

moitas persoas perden o seu traballo

adáptanse mellor os traballadores

e outra da súa familia incorpórase á

estranxeiros

busca doutro emprego, polo que pasa

fronte

ao

que

os

españois,

desemprego o

dos

seguinte

inmigrantes fenómeno:

a figurar como un parado máis. Isto

I.E.S. DE PALAS

65

2009

€ur Palas dáse especialmente entre as mulleres

actitudes racistas ante a complexa

inmigrantes.

situación. Moitos españois cren que os inmigrantes acceden a postos de traballo que lles corresponden a eles.

Non obstante o mercado de traballo que

directamente

xera

o

avellentamento non é especialmente Aínda que en contexto de crise

apetecible para o mercado nacional, e

económica

tiveron

haberá quen ten que facelo. En

explosións xenófobas, non creo que

Galicia, como xa se comentou antes,

España corra ese risco de momento,

pode ser un dos grandes xacementos

pero si é certo que se destacou no

de emprego no próximo cuarto de

Informe

século.

outros

sentimento

2009

países

o

nacional

I.E.S. DE PALAS

aumento e

de

do

certas

66

2009

€ur Palas Unha proposta sobre o futuro das pensións: a solución 100 Tal e como sosteño nun apartado anterior, o avellentamento crónico, en relación co mantemento futuro das prestacións do sistema, debe ser un acicate na procura de novas e imaxinativas opcións.

Como se pode comprobar na táboa adxunta, o gasto en pensións representa case a metade do total de gasto social na maioría dos países da Unión Europea. España é un país de nivel medio en gasto e respecta tamén a porcentaxe destinado a pensións.

ANO 2005

Euros por persoa en gasto social

Porcentaxe do PIB Porcentaxe do PIB en gasto social en pensións

UE 25

6.441,9

27,4

12,2

Bélxica

8.555,7

29,7

11,2

República Checa

1.874,9

19,1

8,4

11.570,2

30,1

10,9

Alemaña

8.001,4

29,4

13,1

Estonia

1.043,0

12,5

5,9

Irlanda

7.083,4

18,2

4,9

Grecia

4.321,5

24,2

11,9

España

4.362,2

20,8

8,9

Francia

8.621,6

31,5

13,3

Italia

6.416,1

26,4

14,8

Chipre

3.274,3

18,2

6,8

Letonia

700,4

12,4

6,3

Lituania

802,1

13,2

6,6

14.217,5

21,9

9,7

Hungría

1.926,5

21,9

9,8

Malta

2.145,8

18,3

9,3

Países Baixos

8.789,6

28,2

12,6

Austria

8.573,4

28,8

14,2

Polonia

1.257,5

19,6

12,7

Portugal

3.384,5

24,9

12,3

Eslovenia

3.310,4

23,4

10,5

Eslovaquia

1.194,8

16,9

7,6

Finlandia

8.004,6

26,7

11,2

10.208,3

32,0

12,5

8.043,6

26,8

11,0

Dinamarca

Luxemburgo

Suecia Reino Unido

I.E.S. DE PALAS

67

2009

€ur Palas Elaboración propia a partires últimos datos do EUROSTAT

Sempre defenderei un sistema de

repartido.

repartición, na que os traballadores

vincular o momento da xubilación a

actuais cotizan para os xubilados

unha suma que, tendo en conta a

actuais, fronte a un sistema de

esperanza de vida actual, relacione

capitalización,

indestructiblemente

con

funcionamento

parello a un plan de pensións, onde cada

traballador

mesmo,

e

cotiza a

interxeracional

para

traballador si

solidariedade

brilla

pola

súa

Para

e

iso

o

é

a seu

necesario

idade

do

historial

de

cotizacións.

Sendo fiel aos principios que enunciei anteriormente,

propoño

o

que

ausencia. Non debemos esquecer que

denomino SUMA 100 ANOS, na que o

o sistema de Seguridade Social do

momento da xubilación se obtén na

que gozamos actualmente leva un

data que a idade do traballador e os

século construíndose, e iso non sería

anos cotizados alcancen a suma de

posible nun sistema de capitalización.

100.

Dito isto, débense intentar pulir certos

Esixiríase un mínimo de 20 anos de

vicios do sistema de repartición, na

cotización e poderíase prolongar a

que prima máis a idade que o historial

vida laboral ata os 72 anos para

laboral. Na miña opinión débese

alcanzar unha pensión equivalente ao

insistir

persoal,

100% da base reguladora (B.R.), para

ligando indubitablemente a xubilación,

a que serían necesarios 40 anos

tanto no momento coma na contía,

cotizados.

aos anos cotizados máis que a unha

A

idade

obteríase pola suma das bases de

no

compoñente

previa

e

legalmente

devandita

base

determinado.

cotización

Un bo sistema de repartición será

consecutivos

tanto máis xusto canto mellor

traballador, dividido entre 60.

I.E.S. DE PALAS

dos

reguladora

a

cinco elección

anos do

68

2009

€ur Palas Cada ano que falte para os corenta de

aplicar sobre a base reguladora nun

cotización minora a porcentaxe a

2,5%.

Unha táboa con situacións concretas pode axudar a comprender a proposta:

Idade + anos mínimos a cotizar A suma debe ser 100, salvo que se alcancen 72 anos de idade

% de pensión sobre B.R.

Idade traballando voluntariamente para ter o 100%

Anos xubilado Esperanza Vida media: 81 anos

60 anos

40 anos cotizados

100%

60 anos

21 anos

62 anos

38 anos cotizados

95%

64 anos

19 anos

65 anos

35 anos cotizados

87,5%

70 anos

16 anos

66 anos

34 anos cotizados

85%

72 anos

15 anos

68 anos

32 anos cotizados

80%

Imposible chegar

13 anos

70 anos

30 anos cotizados

75%

Imposible chegar

11 anos

72 anos

28 anos cotizados

70%

Imposible chegar

9 anos

72 anos

24 anos cotizados

60%

Imposible chegar

9 anos

72 anos

20 anos MÍNIMO

50%

Imposible chegar

9 anos

Penaliza inexorablemente, mediante

Ben é certo que as situacións de

un forzado incremento da idade de

desemprego

xubilación,

por tal aquel que implica a total

aquelas

excesivamente achegas,

en

vidas

laborais

curtas

nas

súas

carencia

relación

cos

anos

minimamente

absoluto,

de

ofertas

entendendo

de

dignas,

traballo poderían

esperados de xubilado en función da

computar como cotizadas a razón do

esperanza media de vida.

75%

da

súa

duración

total.

A

xustificación de non computar ao

I.E.S. DE PALAS

69

2009

€ur Palas 100% o tempo realmente sufrido en

En

segundo

lugar,

aproveita

a

situación de desemprego absoluto,

experiencia acumulada dos seniors

sería a de engadir un bo aliciente a

dedicados á formación dos colectivos

unha activa e intensa busca de emprego.

No caso de novos en busca do seu

de máis difícil inserción laboral por

primeiro emprego, ou persoas que

ausencia da experiencia que a eles lles sobra. Incrementaríase o seu

retornan á vida laboral dende a

tempo cotizado dedicado á formación

situación de excdencia por coidado de

a razón do 125%.

fillos, ou concialición da vida laboral e

En terceiro lugar, contén medidas de

familiar, computaríase o tempo de

discriminación positiva da muller dada

busca a razón do 50%, que sería do

a súa maior esperanza de vida (6,7

75% en caso de acudir a cursos

anos máis que os homes en España

impartidos por formadores seniors

con datos do 2008). Na táboa de

(xubilados ou a falta de 6 anos para

exemplos anterior, un home con 65

facelo).

anos e 35 cotizados cobraría unha

As vantaxes derivadas desta SUMA

pensión do 87,5% durante 12, 7 anos

100 ANOS serían:

de media (ata os 77,7 da súa

En

primeiro

lugar,

trátase

dun

esperanza de vida), mentres que unha

verdadeiro e non adulterado sistema

muller

de repartición, evitando tensións no

gozaría da súa xubilación 18,4 anos

sistema derivadas do avellentamento

(ata os 84,4).

poboacional

comunmente

Por último, en cuarto lugar, é un

denominado "compra de pensións"

modelo facilmente axustable a futuros

(maior número de anos xubilado que

e

cotizando).

esperanza de vida, converténdoa

e

do

nas

mesmas

desexables

condicións

incrementos

na

nunha solución 104, 106, 108, etc.

I.E.S. DE PALAS

José Manuel Otero Ferreiro Departamento Xeografía e Historia

70

2009

€ur Palas

Artigos: 

A difícil situación poboacional da Comarca da Ulloa (páx. 8)



O avellentamento na Unión Europea (páx. 19)



Avellentamento e dependencia en España: unha mestura explosiva (páx. 28)

 A incidencia do avellentamento na muller galega (páx. 41) Dez preguntas e unha soa resposta ante o I.E.S.  DE PALAS avellentamento (páx. 45)

71