Setra

AUTOBUS – TR ANSPORT PUBLICZNY TRANSPORT

Setra TopClass 500 S

etra, wprowadzając nową rodzinę ComfortClass 500, bardzo starała się utrzymać wizerunek najbardziej prestiżowej marki autobusów turystycznych w Europie. Problem w tym, że producent sam sobie podniósł poprzeczkę dla nowej rodziny TopClass 500, która pojawiła się na belgijskich targach BusWorld 2013. Już od lipca br., kiedy zaczęły ukazywać się pierwsze informacje o najnowszej generacji Setry, zastanawiano się, czym zaskoczy nas nowy model? Pierwsze jazdy miały to wyjaśnić.

Miejscem przedpremierowego pokazu nowej Setry stała się Riwiera Francuska, częściej nazywana Lazurowym Wybrzeżem. Miejsce nie było przypadkowe, Setra już w latach 70. ub. wieku odnosiła tu sukcesy w „Semaine International du Car”, wiodącym autobusowym pokazie w Europie Zachodniej, odbywającym się w Nicei. Został on powołany do życia w 1952 r. przez Automobile Club Nice Cote d'Azur, Narodowe Stowarzyszenie Przewoźników Drogowych (FNTR), komisję techniczną Automobile Club de France, Association de l'Automobile et du Cycle (UATC) i stowarzyszenie francuskich producentów

nadwozi autobusowych. Punktem kulminacyjnym dla Setry był 1977 r., kiedy w 23. „Semaine International du Car” nowa seria 200, zaprezentowana rok wcześniej, okazała się absolutnym triumfatorem w 7 dyscyplinach: m.in. w stylizacji nadwozia, kabinie kierowcy, bezpieczeństwie ogólnym i innowacjach technicznych. Teraz producent jakby wraca do tych historycznych wydarzeń.

Najnowsze autokary Setra z rodziny TopClass 500 z początku będą dostępne w trzech 3-osiowych wersjach: S 515 HDH, S 516 HDH i S 517 HDH. W całości przejęły one platformę opracowaną pod ComfortClass 500, a przede wszystkim jej szkielet. Jest on oparty na sprawdzonej kratownicy, ale wzmocniono newralgiczne węzły i sekcje słupków.

Wszystko zaprojektowano tak, by spełnić już teraz wymagania regulaminu ECE R66/01. Regulacje te określają minimalną ilość przestrzeni „przeżycia”, jaka musi zastać zapewniona dla każdego z pasażerów w przypadku przewrócenia autobusu. W nowym pojeździe zastosowano również zaprezentowany w 2007 r. Front Collision Guard (FCG), układ bezpieczeństwa biernego,

chroniący kierowcę i pilota przed skutkami zderzenia czołowego, stanowiący element szkieletu. Osiągając większą sztywność i odporność na odkształcenia, zmniejszono masę nadwozia o ponad 150 kg.

Pierwsze spojrzenie na nową generację TopClass 500 nie pozostawia wątpliwości: to dynamiczny i pełen wartości autokar klasy premium. Design nie jest rozwinięciem serii ComfortClass 500, tylko TopClass 400. Najwięcej zmian w wyglądzie wprowadzono z przodu, poniżej dolnej linii szyby mamy teraz czarny panel, który daje całej konstrukcji dynamiczny wygląd i przyciąga wzrok. Nad trójwymiarowym logo Setra promieniście rozchodzą się diodowe kierunkowskazy, które następnie wyznaczają początek „La Linea”. Ta charakterystyczna aluminiowa linia, biegnąca przez całą długość pojazdu, została wprowadzona w 2002 r. w serii TopClass 400 i ma kontynuację w TopClass 500. Również światła do jazdy dziennej wykonano jako LED-y, zintegrowane z biksenonowymi światłami mijania. Przy okazji zmieniono także lampy tylne, które teraz zachodzą na bok. Osobne światła przeciwmgielne

Nowa Setra TopClass 500 o dynamicznym i zdecydowanym wyglądzie na pewno będzie zauważalna na europejskich drogach. Jej charakterystyczną cechą jest design, łączący sprawdzone rozwiązania z nowoczesnymi pomysłami. Na ścianie przedniej w oczy rzuca się czarny panel z nowymi reflektorami i trójwymiarowym napisem Setra. Do tego dochodzi charakterystyczna „La Linea”, która rozpoczyna się przy przednich drzwiach i kończy tylnymi światłami obrysowymi trochę przypominającymi grot strzały. W nowym wydaniu „La Linea” jest podzielona na dwie części.

76

AUTOBUS – TR ANSPORT PUBLICZNY TRANSPORT i cofania zintegrowano ze zderzakiem.

Dodatkowe światła cofania LED, lampy stop i kierunkowskazy zostały zdublowane i znajdują się teraz zarówno na wysokości zderzaka, jak i wyżej, w górnych narożnikach tylnej szyby. Zupełnie nowa jest tylna klapa obsługowa silnika, gdzie teraz dominują dwa potężne wloty powietrza.

Wszystkie autobusy z serii TopClass 500 zostały wydłużone, przy zachowaniu dotychczasowej szerokości 2550 mm i wysokości 3880 mm. S 515 HDH jest o 195 mm dłuższy od swojego poprzednika i teraz ma 12 495 mm, S 516 HDH zwiększył się o 135 mm do 13 325 mm, a S 517 HDH – o 115 mm do 14 165 mm. Zwiększyły się rozstawy osi o 110 mm (S 515 HDH), 50 mm (S 516

HDH) oraz 30 mm (S 517 HDH). Dzięki temu zabiegowi można było powiększyć bagażniki o około 0,8 m3. Ponadto w przedniej części uzyskano 4 przedziały na schowki o łącznej objętości 2,2 m3 i ładowności 220 kg.

Następcę rodziny serii 400 wyróżnia gruntownie zmodernizowana forma nadwozia. Kształt ściany przedniej opracowano w wyniku prób w tunelu aerodynamicznym. Również kształt ściany tylnej stał się bardziej opływowy.

W efekcie uzyskano aż o 20% mniejszy opór powietrza. TopClass 500 uzyskała nieosiągalny dotychczas w pojazdach z tego segmentu współczynnik Cx wynoszący 0,33 (podobnie jak w ComfortClass 500). To przekłada się zarówno na niskie zużycie paliwa, jak i znaczSilnik OM 471 LA Euro VI z osprzętem szczelnie wypełnia komorę. Widoczna jest przegroda oddzielająca zespół chłodnic od silnika.

W nowej generacji silników BlueEFFICIENCY Power wydajność chłodzenia poprawiła się o 30%. Przebieg międzyprzeglądowy filtra cząstek stałych wynosi 360 000 km (a później co 240 000 km).

Zmiany stylizacyjne TopClass 500 na tylnej ścianie zostały wymuszone przez normę Euro VI i względy aerodynamiczne. Nowy układ napędowy generuje dużo więcej ciepła, co wymusza wprowadzenie wydajniejszej wentylacji w komorze silnika. Niemieccy konstruktorzy zdecydowali się na symetryczną pokrywę silnika z otworami wentylacyjnymi po obu stronach.

nie mniejszy hałas odczuwany przez pasażerów.

Kolejne oszczędności uzyskuje się przez odpowiednie sterowanie zawieszeniem. Wykorzystanie układu elektronicznego ECAS pozwala na programowanie parametrów: w nowej „pięćsetce” przy przekroczeniu 95 km/h nadwozie zostaje obniżone o 20 mm. Zmienia się przepływ powietrza, spada opór aerodynamiczny, więc można obniżyć zużycie paliwa. Ważne jest to, że nie spada komfort jazdy. Ponowne uniesienie pojazdu do pozycji „normalnej” jazdy następuje przy spadku prędkości poniżej 70 km/h.

TopClass 500 opracowano już wyłącznie pod normę emisji Euro VI. Autobusy są wyposażane w 6-cylindrowy silnik rzędowy OM 471 LA o pojemności skokowej 12,8 litra. Osiąga on moc 350 kW (476 KM) i maksymalny moment obrotowy 2300 Nm przy 1100 obr/min.

W opcji producent proponuje wersję o mocy 375 kW (510 KM)/2500 Nm. Silnik wykorzystuje technologię wtrysku wysokociśnieniowego X-PULSE Common Rail, ze wzmacniaczem ciśnienia, co umożliwia precyzyjne dozowanie paliwa przy maksymalnym ciśnieniu do 2100 barów. Zastosowanie asymetrycznej turbosprężarki skróciło czas reakcji silnika na ruch pedału gazu. Długość „życia” nowych silników BlueEfficiency producent przewidział na 1,2 mln km.

Idąc za serią ComfortClass 500, Setra wprowadziła także do TopClass 500 nową przekładnię 8-biegową GO 250-8 Powershift 3, przenoszącą do 2500 Nm momentu obrotowego. Ta w pełni zautomatyzowana skrzynia oparta jest na dotychczasowej konstrukcji GO 240-8 PowerShift, jednak mamy tutaj inne przełożenia, szybszą i płynniejszą zmianę biegów oraz na nowo zaprojektowaną dźwignię sterowania przy kierownicy. GO 250-8 PowerShift 3 ma także nowy tryb pełzania Start-Off Assist, nie wymaga naciskania na pedał gazu podczas wolnej jazdy, co jest bardzo przydatne przy parkowaniu. Nowy jest także dodatkowy, wodny zwalniacz o maksymalnym momencie hamowania 3500 Nm. Czynnikiem roboczym, jak również medium chłodzącym, jest płyn chłodzący silnik. Pozwoliło to na zaoszczędzenie przestrzeni. Warto podkreślić, że wraz z normą Euro VI zakończono montowanie manualnych skrzyń biegów w rodzinie TopClass. Teraz będą stosowane wyłącznie zautomatyzowane skrzynie Mercedes-Benz i ZF.

77

AUTOBUS – TR ANSPORT PUBLICZNY TRANSPORT W nowej rodzinie TopClass 500 jest dostępny system monitorowania ciśnienia w oponach. Informacja na temat aktualnego ciśnienia i ew. przegrzania każdej z opon jest dostępna na ekranie głównym tablicy rozdzielczej w jednej z zakładek.

W trosce o podróżnych, na pokładzie znalazł się również system monitorowania zachowania kierowcy Attention Assist (ATAS), Odczytuje on informacje o porze dnia oraz z układu kierowniczego i hamulcowego o intensywności i gwałtowności hamowania, czy korekt kierunku jazdy. Jeżeli system stwierdzi, że styl jazdy kierowcy zmienił się względem początku podróży, co wskazywałoby na jego zmęczenie, wywoływane są drgania fotela, sygnalizujące konieczność zmiany za kierownicą bądź zatrzymania się na odpoczynek.

TopClass 500 oznacza także znacznie większy komfort jazdy dla pasażerów.

W zawieszeniu zastosowano elastyczne mocowania amortyzatorów. Wpływają one również na spadek drgań w układzie kierowniczym, tłumiąc najbardziej dokuczliwe podczas jazdy krótkie nierówności. Elektroniczny system kontroli poziomu pojazdu (ENR) cały czas dba, by autobus nie pochylał się na zakrętach. Dostępny jest układ Active Brake Assist II generacji, połączony z aktywnym tempomatem Adaptive Cruise Control (BAS PLUS). Pozwala on na utrzymanie bezpiecznej odległości od poprzedzającego pojazdu. Druga wersja tego systemu reaguje również na przeszkody nieruchome, przed którymi potrafi automatycznie zatrzymać nową Setrę. W pakiecie jest dostępny również asystent pasa ruchu.

Wszystkie te systemy znamy już z rodziny ComfortClass, ale jest wreszcie coś nowego: układ Predictive Powertrain Control (PPC), który przywędrował do TopClass z ciężarówek MB. Oprogramowanie, wykorzystując dane nawigacyjne i topograficzne trasy, eliminuje

ograniczenia konwencjonalnych tempomatów. Predictive Powertrain Control, znając bardzo dokładną lokalizację geograficzną pojazdu i wiedząc, jakie wkrótce będzie trzeba pokonać wzniesienia i zjazdy, przewiduje odpowiednią strategię zmiany biegów. Oznacza to, że potrafi zmienić przełożenia, bazując na optymalnych informacjach o trasie.

Dodatkowo, system zwiększa stopień optymalizacji oszczędzającej paliwo technologii EcoRoll. W rezultacie, zmiany biegu uznane za zbędne na podstawie przebiegu trasy są blokowane, a zamiast sekwencji pojedynczych zmian przełożeń jest stosowana pojedyncza zmiana podwójna. Funkcja EcoRoll może zostać także uruchamiana z wyprzedzeniem. W efekcie użycia wyłącznie tego systemu, zużycie paliwa nowej „pięćsetki” spada nawet o 3%.

W nowej Setrze PPC będzie dostępny za dopłatą około 800 euro.

Jest jeszcze Eco Driver Feedback, system analizujący stan pojazdu i warunki jazdy, który staje się osobistym trenerem kierowcy w aspekcie zasad ekonomicznej jazdy.

Skoro znaleźliśmy pierwszy element przewagi TopClass 500 nad ComfortClass 500, poszukajmy dalej we wnętrzu pojazdu. Znawcy Setry już od wejścia zauważą, że przestrzeń zarówno dla kierowcy, jak i pilota została zwiększona. Fotel pilota przesunięto w prawo o kilka cm i nie przeszkadza teraz w dojściu do strefy pasażerskiej. Pośrodku tablicy rozdzielczej jest kolorowy wyświetlacz ciekłokrystaliczny o wysokiej rozdzielczości, sąsiadujący z lewej strony z prędkościomierzem i wskaźnikiem poziomu paliwa, a z prawej strony z obrotomierzem i wskaźnikiem poziomu AdBlue. Wyboru przekazywanych na nim informacji dokonuje się za pośrednictwem menu. którego karty są wyświetlane na górnej krawędzi ekranu. Taki sposób prezentacji pozwala kierowcy na szybką orientację,

Miejsce pracy w TopClass 500 łatwo dostosować do wzrostu każdego kierowcy. Kolumnę kierownicy można przestawiać, fotel regulować w dół i górę, a nawet go obracać ułatwiając zajęcie pozycji. Pomagają w tym podwieszane pedały. W stosunku do poprzedniej serii 400, fotel kierowcy znajduje się o 50 mm bliżej kokpitu i jest podgrzewany. Tablica rozdzielcza jest uporządkowana, ergonomiczna, obsługa jest intuicyjna. Likwidacja drzwi kierowcy umożliwiła ergonomiczne rozmieszczenie elementów po lewej stronie. Dodatkowe schowki za zmieniarką DVD i komputerem FleetBoard schowane w dolnej przedniej sekcji kokpitu

78

w którym miejscu się znajduje. Przełączniki pogrupowano wg funkcji, dzięki czemu wszystkie są łatwo i szybko dostępne. Ich oznaczenie jest jednoznaczne nawet dla kierowcy nie znającego autobusu. Wyświetlanymi informacjami i nawigacją steruje się przyciskami na wielofunkcyjnym kole kierownicy. Dzięki temu można było wyeliminować kilka przełączników na tablicy.

Projektanci zadbali również o dużo schowków i półek dla kierowcy i pilota.

Na wysokości półek bagażowych przed przejściem środkowym znajdziemy 2 schowki zamykane na kluczyk, a pokrywa lodówki przed fotelem pilota ma miejsce do postawienia dużego laptopa. W porównaniu do ComfortClass, tablica rozdzielcza stała się teraz bardziej ekskluzywna przez skórzane koło kierownicy, błyszczące aluminiowe wstawki nawiązujące do „La Linea” i drewniane lub „węglowe” dodatki.

Na prawej stronie tablicy pojawił się nowy regulator automatycznego ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji wnętrza autobusu. Prędkości dmuchaw są regulowane w zależności od żądanej temperatury, możliwy jest nawet automatyczny krótki nawiew ciepłego powietrza na same szyby, jeśli komputer uzna, że warunki na zewnątrz i wewnątrz pojazdu mogą powodować parowanie szyb.

Obszary kierowcy i pasażera są kontrolowane oddzielnie. Urządzenie ma zintegrowany 2,8-calowy kolorowy wyświetlacz i odciąża kierowcę w utrzymywaniu klimatu na pokładzie. Ponadto Setra TopClass 500 świętuje światową premierę osiowego systemu ogrzewania pod fotelami. Ciepłe powietrze wprost z wymienników ciepła na ścianach jest wydmuchiwane pod każdym podwójnym fotelem za pomocą specjalnych kanałów. Teraz żaden z pasażerów nie powinien narzekać na zimne stopy.

W nowej Setrze pojawia się też elektroniczny, wielofunkcyjny kluczyk mogący dwukierunkowo komunikować się

AUTOBUS – TR ANSPORT PUBLICZNY TRANSPORT z autobusem. Ma on więcej wspólnego ze smartfonem niżli z tradycyjnym kluczykiem. Przed odjazdem kierowca nie musi dokonywać obchodu wokół pojazdu, by sprawdzić, czy wszystko jest w porządku. Z daleka, np. z pokoju hotelowego może za pośrednictwem połączenia bezprzewodowego ustalić ilość paliwa i AdBlue w autobusie, poziom ciśnienia w poszczególnych kołach, sprawdzić napięcie akumulatorów, przeprowadzić test oświetlenia i wyregulować temperaturę we wnętrzu, za-

nim jeszcze wsiądą pasażerowie. Także wszelkie usterki automatycznie pojawiają się na wyświetlaczu w rękach kierowcy.

A jak jeździ nowa Setra? Wsiądźmy za kierownicę modelu S 517 HDH. Przejrzyście rozmieszczone przyciski leżą w zasięgu ręki kierowcy, instrumenty i wskaźniki znajdują się w polu widzenia. Tradycyjny kluczyk zastąpiono przyciskiem. Po włożeniu wspomnianej elektronicznej karty do stacyjki i naciśnięciu przycisku start/stop system do-

Voyage to komfortowe fotele z pełną regulacją, pogrubionymi oparciami, automatycznymi podnóżkami (z funkcją automatycznego powrotu). Klienci mogą wybierać z ponad 80 rodzajów tkanin i kilkunastu typów skór, które mogą być łączone ze sobą na wiele sposobów. W opcji są m.in. gniazdo słuchawkowe systemu audio-video i ozdobne elementy z drewna lub kompozytu węglowego.

konuje szybkiej autodiagnozy. Zapalają się wszystkie kontrolki, wskazówki zegarów wykonują pełen obrót po kołach.

Po przekręceniu pokrętła manetki skrzyni PowerShift 3 na pozycję „D” i zwolnieniu hamulca postojowego wystarczy delikatnie nacisnąć pedał gazu, by doświadczyć, jak łatwe jest manewrowanie autokarem na parkingu. Za tryb manewrowania jest odpowiedzialny sterownik Start-Off Assist, do regulowania prędkości używamy pedału hamulca.

Przy manewrach pomaga kamera cofa-

Setra 500 oferuje większą przestrzeń pasażerską. Wysokość od podłogi do sufitu wynosi 2100 mm. Większe są półki na bagaż podręczny, unosząc się lekko w kierunku korytarza, by wyżsi pasażerowie siedzący od okna mogli wygodnie wysiadać. Mocowania oświetlenia i dysz nawiewów są zbudowane jako moduły o różnych długościach, co ułatwia to dostosowanie wnętrza do różnych standardów.

S 517 HDH o długości 14,165 m to najdłuższa 3-osiowa wersja TopClass 500, standardowo mieści 59+1+1 osób. To najdłuższa obecnie wersja, z ok. 13,9 m3 pojemności podpodłogowych luków bagażowych. W prezentowanym modelu zainstalowano 50+1+1 foteli Voyage Setra Plus, co przełożyło się na dużo miejsca na nogi

79

AUTOBUS – TR ANSPORT PUBLICZNY TRANSPORT nia. Ten trzyosiowy wysokopokładowiec jest zaskakująco zwinny, mimo 14,2 m długości.

Wyjeżdżamy z parkingu, przyspieszając delikatnie. Masa autobusu nie robi wrażenia na 510-konnym silniku. Kierujemy się wprost na autostradę, bo TopClass 500 jest „królową szos”. System w trybie automatycznym przełącza biegi nieodczuwalnie i wybiera 8. bieg przy prędkości 80 km/h. Wskazówka obrotomierza nigdy nie wychodzi za obszar zielonego, ekonomicznego pola pracy silnika (od 900 do 1500 obr./min), przy czym zmiany biegów są dokonywane w okolicach 1100 obr./min ze względu na najwyższą wartość momentu obrotowego. Po ustabilizowaniu jazdy przyszedł czas na ustawienie aktywnego tempomatu ACC oraz PPC. Istotne są prędkość przejazdu, ustawiana przez kierowcę za pośrednictwem przełączników na kierownicy, oraz histereza tempomatu. Zależnie od wybranego trybu skrzyni (standard, economy lub power) PPC wykorzystuje zróżnicowane parametry. Dla przykładu, dolny limit prędkości może być ustawiony w przedziale od 0 do 10 km/h, a w programie ekonomicznym od 3 do 10 km/h. „Prze-

widujące” zwiększenie prędkości w trakcie zjazdu jest ograniczone do 4 km/h w trybie standardowym, a w trybie power do 6 km/h ponad zadane ustawienie. W obu przypadkach maksymalna prędkość zjazdu zdefiniowana indywidualnie przez kierowcę stanowi maksymalną górną granicę. Jeśli wybiegnie poza ustalone przepisami wartości, ograniczy ją system Continuous Braking Limiter (DBL). Co ważne, funkcja Brake Assist pozostaje cały czas aktywna i ma pierwszeństwo przed Predictive Powertrain Control w interesie bezpieczeństwa. Kierowca oczywiście może w każdym momencie przerwać pracę systemu, ale po co? Autobus utrzymuje stałą prędkość, sam zwalnia w przypadku skrócenia dystansu do poprzedzającego pojazdu, sam przyspiesza, stosuje ekonomiczne zasady pokonywania wzniesień, a w przypadku „podejrzanego” najazdu na linie wyznaczające pas ruchu drganiami fotela daje znać, że nie włączyliśmy kierunkowskazu lub rozproszyliśmy uwagę.

Pasażerowie siedzą na komfortowych fotelach Setra Voyage plus z gustownie zaprojektowaną tapicerką. Korzystają z Coach Multimedia System (CMS), czyli

Setra S 516 HDH o długości 13 325 mm w standardzie może pomieścić 55+1+1 osób, w wersji z toaletą ma bagażniki o pojemności 11,7 m 3.

W prezentowanym modelu zainstalowano 50+1+1 foteli w obiciu ze skóry i szklany dach. Dyskretne oświetlenie przedziału pasażerskiego w technologii LED, ekspres do kawy, lodówka dopełniają całości. Kierowca może korzystać z PPC, układu monitorowania ciśnienia w oponach i kamery wideo skierowanej na drugie drzwi.

80

audio/video z odtwarzaczem DVD, a otoczenie mogą podziwiać nawet przez opcyjny panoramiczny dach Topsky.

Wszystko to stawia nową rodzinę TopClass 500 na pozycji wzoru do naśladowania. Pomimo zatartych różnic pod względem technologicznym w stosunku do ComfortClass 500, czuje się różnicę pomiędzy autokarem premium dalekiej turystyki a ekonomicznym autokarem premium. To ważne w strategii marki Setra. Do tego dochodzi najwyższa jakość wykonania autobusu. Choć oczekiwaliśmy trochę więcej fajerwerków i nowych zaskakujących systemów w stosunku do ComfortClass, autokarowi należą się brawa.

Najnowsza generacja TopClass 500 odebrała już na tegorocznej wystawie w Kortrijk aż 3 nagrody. Grupa ekspertów w ramach European Coach & Bus Week przyznała autokarowi Setra S 517 HDH z rodziny TopClass 500 nagrodę w głównej kategorii Grand Award Coach oraz wyróżniła go za bezpieczeństwo i ekologię (Safety Label Coach i Ecology Label Coach). W opinii członków jury, autokar łączy w sobie tradycyjne wartości Setry i doskonały, opływowy kształt. Jego wnętrze zachęca do podróży bardzo wysoką jakością wykonania, a miejsce pracy kierowcy jest po prostu wzorowe. W zakresie designu, Setra zabrała pochwały za wykorzystanie dotychczasowych elementów stylizacji.

Michał Mariański