T-TM PREZENTU JE test PREZENTUJE
Volvo FH: szwedzki as z tytu³em Wprowadzaj¹c na rynek nowe FH we wrzeœniu ub.r., Volvo Trucks rzuci³o wyzwanie bran¿y. Ekonomika paliwowa, niezawodnoœæ, ergonomia, nieprzeciêtne w³aœciwoœci jezdne, bezpieczeñstwo czynne i bierne oraz funkcje pozwalaj¹ce oszczêdzaæ czas, to wszystko mia³o zyskaæ nieznany dot¹d wymiar. Prace nad nowym FH trwały 5 lat. Nigdy dotąd firmy transportowe i kierowcy nie byli tak głęboko zaangażowani w projektowanie nowego pojazdu Volvo Trucks: w sumie zebrano opinie ponad 3 tys. kierowców. Współpraca z klientami zaowocowała wieloma zmianami w kabinie, które ułatwiły pracę i wypoczynek. Wysiłek się opłacił: nowe Volvo FH otrzymało tytuł Międzynarodowego Samochodu Ciężarowego Roku 2014. Statuetkę „Truck of the Year 2014” odebrał prezes Volvo Trucks, Claes Nilsson, podczas ceremonii na targach Comtrans w Moskwie. Podsumowując głosowanie, przewodniczący jury Truck of the Year Gianenrico Griffini mówił: „Volvo Trucks dostarczyło całkowicie nowy samochód ciężarowy, który swoją innowa-
38
cyjną kabiną, wysoce zaawansowanym technologicznie układem jezdnym i zaawansowanymi rozwiązaniami serwisowymi wyznacza nowe trendy w branży motoryzacyjnej”. Kilka dni po utytułowaniu nowego Volvo mogliśmy przetestować ciągnik FH-460 z silnikiem Euro VI i kabiną Globetrotter w zestawie z naczepą fińskiej firmy Ekeri, wiodącego producenta naczep z otwieranymi drzwiami bocznymi. Ciągnik napędzał 6-cylindrowy, 12,8-litrowy silnik serii D13K o mocy 460 KM osiąganej w przedziale 1400-1800 obr./ min i momencie 2300 Nm w przedziale od 1000 do 1400 obr./min, przez 12-biegową zautomatyzowaną przekładnię I-Shift AT2612D z własną chłodnicą i systemem monitorowania temperatury oleju. Do nowych FH będzie oferowa-
nych aż 6 wariantów skrzyń biegów I-Shift i tyle samo 14-biegowych przekładni manualnych. W skrzyniach zautomatyzowanych możemy wyróżnić następujące rodzaje oprogramowania: do zastosowań dystrybucyjnych i budowlanych, długodystansowe z opcją fuel economy, długodystansową + fuel economy + I-See oraz Heavy Duty Transport. Najbardziej pożądana jest I-Shift z funkcją I-See, z taką właśnie jeździliśmy. Funkcja I-See jest dostępna w najbogatszej wersji oprogramowania ekonomicznego do skrzyni biegów I-Shift. Jej działanie polega na rejestrowaniu i zapisywaniu wzniesień pokonywanych przez samochód. Gdy następnym razem pojazd pokonuje tę samą trasę, I-See przejmuje sterowanie silnikiem,
test T-TM PREZENTU JE PREZENTUJE
Truck of the Year 2014 skrzynią i układem hamulcowym w celu zaoszczędzenia paliwa. Dzięki I-See, można zredukować zużycie paliwa nawet o 5% w każdym pojeździe wyposażonym w tę funkcję. Kolejne 5% oszczędności zapewnia oferowany przez Volvo nowy Pakiet Oszczędności Paliwa, który obejmuje szkolenie oraz comiesięczne konsultacje (doradztwo paliwowe) i ma na celu osiągnięcie redukcji kosztów paliwa przez zmianę stylu jazdy i edukację kierowców w zakresie technik jazdy ekonomicznej. Po pokonaniu 4 stopni zajmujemy miejsce za kierownicą. Kierowca ma teraz lepszy widok na drogę niż w starym FH, co jest zasługą zwłaszcza powiększonych szyb. Dobrym przykładem za-
łożeń przy projektowaniu jest otoczenie kierowcy. Duża liczba przycisków początkowo może wzbudzić konsternację, jednak dźwignie i przełączniki są uszeregowane wg priorytetu, co oznacza, że te najważniejsze znajdują się najbliżej kierowcy, a nieco dalej znajdują się przyciski rzadziej używane, np. blokady mechanizmu różnicowego czy wyłącznik „asystenta linii”. Nowością jest uruchamianie hamulca postojowego dużym przyciskiem, próżno szukać tradycyjnej dźwigni! Wieloma funkcjami nowego samochodu - m.in. telefonem i nawigacją można też sterować za pomocą przycisków na kole kierownicy. W nowym FH siedzi się dalej od przedniej szyby, co dodatkowo wpływa
Nowy FH nie miał łatwo w tegorocznym konkursie TotY: zdobywając 116 pkt, wyprzedził 2. na mecie DAF-a XF o zaledwie 11 pkt. Trzecie miejsce zajął MB Arocs.
W części środkowej zestawu wskaźników zgrupowano najważniejsze z nich, mniej istotne wskazania są prezentowane po lewej i prawej stronie. W rezultacie kierowca nie musi odrywać wzroku od drogi, by sprawdzić najważniejsze odczyty. Tablica rozdzielcza ma formę jednoczęściowego modułu o gładkiej powierzchni, na całej szerokości kabiny. Zgrabne schowki i szuflady pod dolną leżanką kryją m.in. lodówkę o pojemności 33 litrów. Dobrze zaprojektowana kabina samochodu ciężarowego jest przeznaczona nie tylko do pracy, ale także odpoczynku i noclegu. Sprzyjają temu gładkie linie i jasne kolory, które wzmacniają wrażenie przestronności. Aby kierowca mógł dobrze wypocząć, potrzebuje komfortowej leżanki: Volvo poszerzyło ją do 815 mm i opracowało nowe materace. Bardziej ergonomiczne miejsce pracy, większy komfort i dodatkowe 300 l przestrzeni w schowkach. Pionowe ustawienie przedniej szyby rekompensuje nachylona linia dachu, a w niej elektryczny szyberdach.
39
T-TM PREZENTU JE test PREZENTUJE
Obniżenie emisji do poziomu Euro VI było możliwe dzięki wykorzystaniu ulepszonej technologii SCR, z katalizatorem selektywnym (1) umieszczonym w kompaktowej obudowie tłumika wraz z katalizatorem dopalajacym resztki amoniaku (2), filtrem sadzowym (3) i katalizatorem utleniającym (4). Współpracuje z nim EGR, zawór (6) upuszcza spalin, mieszanych w (7) z powietrzem dolotowym. W dużych silnikach Grupy Volvo nie ma chłodzenia recyrkulowanych spalin. Do tłumienia na wylocie, ułatwiającego wtłoczenie spalin, służy dodatkowa przepustnica (5). Układ obejmuje dozownik AdBlue (8) i dodatkowy wtryskiwacz paliwa zwiększający temperaturę spalin do regeneracji filtra cząsteczkowego (9). na większe bezpieczeństwo w razie kolizji. Udoskonalono ergonomię i elastyczność pozycji za kierownicą. Regulację koła kierownicy wzbogacono o funkcję regulacji kolumny, po raz pierwszy w samochodzie ciężarowym. Bardziej ergonomiczna pozycja oznacza mniejszą podatność kierowcy na zmęczenie, a czujny kierowca lepiej wykonuje swoją pracę! Fotel reguluje się w kilku płaszczyznach, w testowym modelu elektrycznie. W stosunku do poprzedniego modelu fotel można przestawić dodatkowo o 4 cm w tył, a koło kierownicy o 20o (5o w górę, 15o w dół). Kabina Globetrotter oferuje wygodny nocleg dla jednej osoby. Wysokość wnętrza wynosi 203 cm (196 cm pośrodku). Kierowca może się swobodnie przebierać i przemieszczać. W części wypoczynkowej mamy dolną leżankę (montowaną w każdej wersji) o wymiarach 2000x815 mm. Górna leżanka 1900x700 mm jest w opcji i może być zamieniona na zestaw zamykanych półek wypełniających całą szerokość kabiny. „Zza kółka” w oczy rzucają się także ażurowe lusterka, które oprócz zmniejszonego oporu aerodynamicznego znacznie poprawiają widoczność przez boczne szyby. Zmieniony kształt kabiny wiąże się też z nową aranżacją wnętrza. Więcej o około 1 m3 przestrzeni pozwoliło wy-
40
gospodarować 300 litrów dodatkowego miejsca na bagaż, co nie jest bez znaczenia, gdy w grę wchodzą dłuższe wyjazdy. Volvo, oprócz ciekawego designu, poszło w kierunku wyższej jakości zastosowanych materiałów. Miękka tablica rozdzielcza nawiązuje do samochodów osobowych dobrej klasy i niczym nie przypomina stosowanych dotąd w pojazdach użytkowych. Odważna stylizacja łączy w sobie nowoczesność z funkcjonalnością, tablica sprawia wrażenie bardziej płaskiej, co w połączeniu z nisko sięgającą przednią szybą daje wrażenie przestronności. Wrażenie to poprawia także przeszklona część dachu, która dostarcza więcej światła, rozjaśniając wnętrze kabiny. Zestaw jest w pełni załadowany, ma równe 40 ton. I-Shift szybko i płynnie zaczyna wybierać przełożenia, bo przecież chodzi o to, by jak najszybciej osiągnąć prędkość podróżną. Szybko nabieramy prędkości, 460 koni zdaje się wydawać wystarczającą mocą dla takiej masy. Po lewej stronie na kierownicy znajduje się mały joystick, którym ustawiamy tempomat i odległość od poprzedzającego pojazdu. W zasadzie to tyle, jeśli chodzi o wysiłek kierowcy! Reszta należy do systemów elektronicznych, które czujnie analizują drogę. Oczywiście należy na bieżąco obserwować wskaźniki na wyświetlaczu.
Silnik D13K osiąga maksymalny moment obrotowy już od 1000 obr./min, co oznacza że wskazówka obrotomierza najczęściej znajduje się w dolnym zakresie zielonego pola (1000-1400 obr./min). Mniejsze obroty to w rezultacie niższe spalanie. Z ciekawością wyczekiwaliśmy zadziałania systemu I-See. Jak wyjaśnił kierowca testowy i trener technik jazdy ekonomicznej, Vladimir Myslik: „Zadaniem tego inteligentnego systemu jest wykonanie kilku działań: najpierw przed wzniesieniem rozpędza samochód, wie, jak długo utrzymać go na maksymalnie wysokim biegu (optymalne obroty silnika), pozwala, wykorzystując siłę bezwładności, pokonać szczyt, aż wreszcie z minimalnymi stratami energii zjechać w dół. O uaktywnieniu się I-See informuje komunikat IS, widoczny pod wskazówką prędkościomierza”. Wprowadzenie normy Euro VI zmobilizowało wszystkich producentów do redukcji zużycia paliwa. Wszyscy propagują testy na drogach szybkiego ruchu i autostradach, bo tam ruch jest płynny i niemal jednostajny, a wtedy samochód pokazuje, jak potrafi oszczędzać paliwo. Zasiadając po raz pierwszy za kierownicą nowego FH, bez trudu na pagórkowatej drodze ekspresowej S8 z Warszawy do Piotrkowa Trybunalskiego i z powrotem osiągnęliśmy spalanie na poziomie 26,1 l/100 km (waga zestawu wynosiła 40 ton). To dobry wynik. Szwedzcy konstruktorzy szczególny nacisk położyli na aspekty techniczne nowej ciężarówki. Można by powiedzieć, że wyższy komfort kierowca otrzymał w bonusie, zaś główną zaletą nowego FH jest poprawa prowadzenia i skuteczne ograniczenie zużycia paliwa. Zmiany w zawieszeniu mają też związek z lepszą geometrią całego samochodu. Zwiększenie rozstawu elementów resorujących tylnego zawieszenia o 25 cm przyczyniło się do poprawy tłumienia przechyłów bocznych; Volvo wprowadziło też nowe zawieszenie kabiny, odczuwalna jest jej większa stateczność podczas pokonywania zakrętów. Zoptymalizowana geometria, ulepszenia w zawieszeniu, zwiększona stateczność boczna kabiny oraz wzajemnie zrównoważone charakterystyki tłumienia zawieszeń kabiny i podwozia, to czynniki odpowiadające za poprawę stabilności poprzecznej pojazdu, w porównaniu z poprzednią serią FH. W rezultacie nowe Volvo FH oferuje wyjątkowe właściwości jezdne, niemal jak w samochodach osobowych.
test T-TM PREZENTU JE PREZENTUJE Testowa ciężarówka była wyposażona praktycznie w komplet najnowszych zdobyczy systemów bezpieczeństwa i systemów wspomagania jazdy. Podstawowym stał się teraz ESP oraz hamulce tarczowe z EBS i Hill Hold. Bardziej wyrafinowane układy to Adaptive Cruise Control (zachowujący odpowiedni dystans pomiędzy poruszającymi się pojazdami), Forward Collision Warning (system ostrzegania przed ryzykiem kolizji z poruszającym się pojazdem), ACC brake (system awaryjnego hamowania), Lane Change Support (system ostrzegania o pojazdach na sąsiadujących pasach ruchu w martwym polu widoczności kierowcy), Driver Alert Support (system, który śledzi zachowanie kierowcy; jeśli stwierdzi, że różni się ono od normalnego nakaże odpoczynek) czy Lane Keeping Support Departure Warning (ostrzegający o przekroczeniu linii pasa ruchu). Z innych rozwiązań, np. zwiększających wydajność, można skorzystać na zewnątrz pojazdu. Jeździliśmy Volvo FH-460 Euro VI z fińską naczepą Ekeri. To 2-osiowy ciągnik 4x2 o rozstawie osi 3700 mm z kabiną Globetrotter. Silniki serii D13 wymagają przeglądu co 100 tys. km lub co rok. Zbiornik paliwa o pojemności 405 litrów oraz zbiornik Adblue o pojemności 64 litry podwieszono z prawej strony. Tylna oś RSS1356 ma pojedyncze przełożenie 2,50:1.
Jednym z nich jest bezprzewodowy pilot zdalnego sterowania, usprawniający załadunek i rozładunek. Z jego pomocą kierowca może sterować zawieszeniem lub windą załadowczą albo monitorować naciski na osie, zarówno w samochodzie ciężarowym, jak i naczepie. Dzięki zaprojektowanej od podstaw nowej kabinie, nowe Volvo FH jest bezpieczniejsze od swojego poprzednika. Nigdy przedtem samochód ciężarowy Volvo nie przeszedł z równie dobrym wynikiem rygorystycznych testów zderzeniowych. Volvo deklaruje też najwyższą możliwą dyspozycyjność swoich pojazdów dzięki nowej technologii bezprzewodowego monitorowania stopnia zużycia podzespołów i ogólnego stanu pojazdu. Stacja obsługi może zdalnie sprawdzić rzeczywisty stopień zużycia poszczególnych elementów pojazdu. Gdy któryś podzespół zbliża się do końca okresu swojej trwałości użytkowej, serwis może z odpowiednio dużym wyprzedzeniem skontaktować się z firmą transportową i umówić wizytę w najdogodniejszym terminie. Nowoczesny samochód ciężarowy wymógł instalację nowego oprzyrządowania produkcyjnego. Jedną z ważniejszych inwestycji są nowe prasy, wykorzystywane do produkcji paneli kabiny. Wiele elementów jest tłoczonych w 5etapowym procesie. Chodzi o zapewnienie właściwej geometrii: im więcej razy blacha jest ściskana, tym poszcze-
gólne części lepiej do siebie pasują, co ułatwia montaż kabiny. Kolejną poważną inwestycją był zakup 56 nowych robotów przemysłowych w celu zwiększenia wydajności produkcji i zapewnienia konsekwentnie wysokiej jakość każdego pojazdu. Szyby przednie są wklejane, co ma dwie zalety: stanowią one element konstrukcyjny i nośny kabiny, przez co zapewnia ona większe bezpieczeństwo, a proces wklejania jest bardziej efektywny i gwarantuje wyższą jakość. Żeby przygotowywać linię do produkcji nowego modelu, w szwedzkich fabrykach Volvo w Tuve i Umea utworzono pilotażowe linie produkcyjne. Tam testowano nowe oprzyrządowanie i doskonalono nowe metody pracy, przeszkolono montażystów z fabryk w Szwecji i innych krajach. Pozwoliły one także na opracowanie prostszych i bardziej ergonomicznych procedur roboczych, dzięki którym nowy samochód jest łatwiejszy w budowie w porównaniu z poprzednim FH. Przykładem może być podwozie, obecnie jest uzbrajane w pozycji odwróconej, w której jest łatwiejszy dostęp do poszczególnych podzespołów. Wszystkie wiązki elektryczne dochodzące do kabiny są poprowadzone po prawej stronie podwozia, podczas gdy lewą stronę zarezerwowano dla przewodów pneumatycznych – to uproszczenie zarówno montażu, jak i obsługi. Michał Mariański
41