Magna Charta magazine Capra

N B U RG

#maart 2017 | LIMITED EDITION

magazine

ARD E EL WA E T S A AT K

www.avdr.nl

#Broadcasts

Mr. Mr. Mark Mark van van de de Laar, Laar, Mr. Mr. Maartje Maartje Rutten, Rutten, Mr. Mr. Guy Guy Peeters Peeters

Zorg: Discussiëren onder een vergrootglas

Mr. Mr. Paula Paula Berends, Berends, Mr. Mr. Bart Bart Jeroen Jeroen Boiten, Boiten, Mr. Mr. Dick Dick Rensen Rensen

Onderwijs: Minstens vier paar ogen Mr. Mr. Jan Jan Blanken, Blanken, Mr. Mr. Marion Marion Kolijn, Kolijn, Mr. Mr. Marcel Marcel van van Bijnen Bijnen

Overheid: Spanning op de democratische controle

magazine

www.avdr.nl

2

| februari 2017

A new vision for...

Magna Charta Magazine FIRST NEVER FOLLOWS

Met elke maand interviews, films, artikelen, annotaties en nog veel meer. Gratis voor iedereen toegankelijk.

WE

BIN

AR S

Start reading today!

februari 2017 |

AVDR

3

They think we do BAD THINGS but we do them very well

4

| februari 2017

De Capra Academie Al bijna 90 jaar verleent Capra Advocaten hulp en juridische

Flexibele oplossingen

bijstand aan organisaties die werken in het publieke domein.

U kunt zich individueel of met een groep inschrijven. Heeft u

We staan het Rijk, de provincies, waterschappen en gemeenten

meerdere collega’s die de cursus willen volgen? Dan komen

al jarenlang bij. Daarnaast werken we veel voor zorg- en

we ook graag naar uw locatie.

onderwijsinstellingen. Dat vereist niet alleen de nodige kennis van wetten en regels, maar ook veel ervaring met en een

Wat vinden cursisten van de Capra Academie en de

uitstekend gevoel voor maatschappelijke en bestuurlijke

docenten?

verhoudingen. Via de Capra Academie delen we onze kennis

Dit vinden deelnemers van onze cursussen:

en kunde graag met u.

• “Leuk en leerzaam” • “Interessant, leerzaam en boeiende bijeenkomst”

Praktische cursussen en masterclasses voor juristen

• “Tempo was goed, goede trainer en veel opgestoken”

en P&O-medewerkers De Capra Academie biedt actuele cursussen en masterclasses

De cursisten geven de Capra Academie gemiddeld een 8,5.

aan die goed aansluiten bij de dagelijkse praktijk van juristen en P&O-medewerkers die werken bij de (semi-)overheid, bij

Op zoek naar het actuele aanbod of meer informatie?

zorginstellingen en bij onderwijsinstellingen. De ervaren juristen

Heeft u vragen? Neem dan gerust contact op met

van Capra zijn docent.

Monique Jansen op telefoonnummer 073-613 13 45.

Bij onze cursussen staan praktijksituaties centraal. Uiteraard bespreken we relevante ontwikkelingen. We bieden u alle

Bekijk ons aanbod op www.capra.nl/cursussen.

ruimte om uw vragen of een actuele kwestie voor te leggen.

Capra Advocaten werkt in het publieke domein

februari 2017 |

Capra Advocaten is gevestigd in: ’s-Gravenhage, ’s-Hertogenbosch, Zwolle en Maastricht

5

www.capra.nl

magazine

Bart Jeroen Boiten

Paula Berends

Marcel van Bijnen Dick Rensen

6

| maart 2017

Marion Kolijn

Jan Blanken Guy Peeters

Maartje Rutten

Mark van de Laar

maart 2017 |

7

Content 11

Editor's Letter

14

Mark van De Laar Advocaat | Capra Advocaten

15

Maartje Rutten Advocaat | Capra Advocaten

16

Paula Berends Advocaat | Capra Advocaten

31

Bart Jeroen Boiten Advocaat | Capra Advocaten

32

Guy Peeters MD | Maastricht UMC

Dick Rensen Directeur | School voor langdurig zieke en lichamelijk gehandicapte leerlingen

18

34

The Broadcast Zorg: DiscussiĂŞren onder een vergrootglas with Mark van De Laar, Maartje Rutten, Guy Peeters

8

30

| februari 2017

The Broadcast Onderwijs: Minstens vier paar ogen with Paula Berends, Bart Jeroen Boiten, Dick Rensen

48

Jan Blanken Advocaat | Capra Advocaten

49

Marion Kolijn Advocaat | Capra Advocaten

50

Marcel van Bijnen Algemeen directeur en secretaris & Voorzitter Raad van Commissarissen | Drechtsteden & Rabobank Merwestoorn

52

The Broadcast Overheid: Spanning op de democratische controle with Jan Blanken, Marion Kolijn, Marcel van Bijnen

www.avdr.nl

februari 2017 |

9

Capra Advocaten werkt in de zorg 10

| februari 2017

Capra Advocaten is gevestigd in: ’s-Gravenhage, ’s-Hertogenbosch, Zwolle en Maastricht

www.capra.nl

Editors Letter Al vanaf het prille begin van Capra – toen nog het Centraal Adviesbureau voor Publiek Recht en Administratie – beschouwen wij het publieke domein als ons thuis. Met bijna 90 jaar ervaring kunnen we ook met recht zeggen dat we thuis zijn in dit domein. Al die jaren verlenen we bijstand aan werkgevers bij arbeidsrechtelijke vragen en organisatorische kwesties. Dat kan alleen met een goed gevoel voor politiek-bestuurlijk verhoudingen. Bij ons staat niet de rechtsgang voorop, maar het zoveel mogelijk gezamenlijk tot een oplossing komen.

De advocaten van Capra werken voor nagenoeg alle overheden, in de zorg en voor onderwijs en cultuur. Die drie sectoren hebben veel gemeen, maar kennen zeker ook hun eigenheid. Om die reden werken wij met drie praktijkgroepen: Overheid, Onderwijs en Cultuur en Zorg. In deze groepen komen de specifiek benodigde kennis en ervaring samen.

We stellen deze praktijkgroepen graag aan u voor. U kunt onze ideeën en visie lezen in dit magazine, maar ook de video’s bekijken die we samen met de Academie voor de Rechtspraktijk hebben gemaakt. Dit was alleen mogelijk dankzij de bereidwillige medewerking van een aantal gewaardeerde klanten uit de betrokken sectoren. Ik zeg hen hier graag nogmaals dank voor hun medewerking!

Namens de medewerkers van Capra wens ik veel lees- en kijkplezier. Heeft u vragen over de inhoud, of wilt u eens van gedachten wisselen? Neem dan gerust contact op.

Namens Capra Advocaten Bart Jeroen Boiten Partner Capra Advocaten Zwolle

Magna Charta magazine is een uitgave van:

Contactgegevens:

Academie voor de Rechtspraktijk

Academie voor de Rechtspraktijk Interne cursuslocatie Kasteel Waardenburg

Redactie:

G.E.H. Tutein Noltheniuslaan 7

Etienne van Bladel, Ariën Pons

(navigatie: nr 1), 4181 AS WAARDENBURG

& Sharon Olivier van Genderen

T: 030-220 10 70 Traditionele cursussen T: 030-303 10 70 Webinar cursussen

Ontwerp en realisatie:

F: 030-220 53 27

Mark Pollema, Manon van Roosmalen, Eline van

E-mail: info@avdr.nl

Roosmalen en Melanie Hament Advertenties: Etienne van Bladel ISBN: 9789462286375

februari 2017 |

11

Mark van de Laar

Mark van de Laar is vanaf 1 juni 2012 werkzaam bij Capra Advocaten, vestiging Maastricht. Na zijn studies Nederlands recht en economie is hij eerst enkele jaren werkzaam geweest als medewerker rechtspositie &

arbeidsvoorwaarden bij de provinciale overheid. Daarna, in 1997, is Mark begonnen als advocaat. Hij houdt zich bezig met het ambtenarenrecht en het arbeidsrecht, ten behoeve van zowel de overheid als de semi-overheid.

Vooral de zorgsector heeft, vanaf het moment dat hij advocaat werd, zijn bijzondere aandacht. Onderwerpen die daarbij momenteel actueel zijn, zijn bijvoorbeeld: de positie van de medisch specialist, de positie van de bedrijfsarts, de WNT. Onder meer hierover heeft hij ook enkele malen gepubliceerd. Bovendien verzorgt Mark met enige regelmaat cursussen. Mark heeft de specialisatieopleiding arbeidsrecht gedaan (Grotius Academie) en is lid van de vereniging voor arbeidsrechtadvocaten (VAAN).

14

| februari 2017

Maartje Rutten

Maartje Rutten is sinds 2001 werkzaam bij Capra Advocaten in ’s-Hertogenbosch. Zij houdt zich bezig met alle facetten van de arbeidsverhoudingen binnen het publieke domein. Daarin draait het vaak om het spanningsveld tussen juridische (on)mogelijkheden en de bestuurlijke/politieke ambities.

Het menselijke aspect dat bij zaken speelt, verliest Maartje niet uit het oog. De sector Zorg heeft haar bijzondere aandacht. Met regelmaat publiceert zij over ontwikkelingen in de zorg en verzorgt zij cursussen. Maartje is lid van de Vereniging Arbeidsrecht Advocaten Nederland (VAAN), de Vereniging Ambtenaar & Recht en de Vereniging voor Gezondheidsrecht (VGR).

februari 2017 |

15

Guy Peeters

Guy Peeters was van 1 april 2003 tot 1 november 2015 voorzitter van de Raad van Bestuur van het Maastricht

UMC. Hij studeerde geneeskunde aan de Katholieke Universiteit te Nijmegen (1973-1980) en in 1986 studeerde hij af als specialist Keel-, Neus- en Oorheelkunde in het St. Radboud Ziekenhuis Nijmegen.

Van 1986 tot 1999 was hij werkzaam als Lid van de Maatschap KNO-heelkunde Noord-Limburg (werkzaam in de ziekenhuizen Venlo en Venray).

Van 1999 tot 2003 was Guy Peeters voorzitter van de Raad van Bestuur Stichting VieCuri, Medisch Centrum voor Noord-Limburg (voorheen Stichting Ziekenhuizen Noord-Limburg). Vanaf 2003 was hij voorzitter Raad van Bestuur van het azM, vanaf januari 2008 Maastricht UMC. Guy Peeters was van 1 september 2012 tot 1 september 2015 voorzitter van het bestuur van de NFU. De NFU is de vereniging van de acht Nederlandse Universitaire Medische Centra, die opkomt voor de gemeenschappelijke belangen.

16

| februari 2017

Praktijkgroep Zorg: Integriteit Werken in de zorg is werken met mensen, maar tegelijk geldt dat zorgen voor mensen gebeurt door mensen. Zorg is immers mensenwerk. Maar wat mag van de mensen die in de zorg werken, worden verwacht? Zijn zij “gewone werknemers�, of gelden andere, en misschien wel strengere eisen?

Gaan we af op de berichtgeving in de media, dan lijkt het er soms op dat het niet goed gesteld is met de zorg in Nederland. Maar is dit wel zo? Op 1 januari 2016 is de nieuwe Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) in werking getreden. Op grond van deze wet moet een werkgever voldoen aan de zogenaamde vergewisplicht bij het aannemen van nieuw personeel. Ook geldt een meldplicht bij

Capra Advocaten kan daarover vanuit een jarenlange ervaring meepraten en biedt ondersteuning bij het inventariseren van de afwegingen en argumenten die een rol spelen bij de vraag of er niet-integer is gehandeld en belangrijker nog, hoe om te handelen wanneer een vermoeden van niet-integer handelen bestaat. De diensten van Capra Advocaten zien niet alleen op individuele kwesties. U kunt Capra Advocaten ook inschakelen om u te ondersteunen bij het bewustwordingsproces bij medewerkers en bestuurders.

Over integriteit in de Zorg spreken Maartje Rutten (Capra ‘s-Hertogenbosch) en Mark van de Laar (Capra Maastricht) met Guy Peeters, voorzitter van de Raad van Toezicht van ziekenhuis Bernhoven.

geweld in zorgrelaties en bij ontslag wegens ernstig disfunctioneren. Wanneer is hiervan sprake en wordt deze discussie niet (te) vaak gevoerd naar aanleiding van incidenten? Of is het financieringsstelsel in de zorg wellicht debet aan niet-integer handelen door zorginstellingen?

februari 2017 |

17

PLAY THE BROADCAST STELLINGEN ZORG "DISCUSSIÊREN ONDER EEN VERGROOTGLAS"

1. De integriteitsdiscussie in de zorg wordt ingegeven door incidenten.

Is dat gegeven op zich wel integer?

2. De wijze van financiering in de zorg stimuleert niet-integer gedrag.

18

| maart 2017

maart 2017 |

19

Discussiëren onder een vergrootglas

Laat ik maar gelijk de eerste op tafel leggen:

‘De integriteitsdiscussie in de zorg

Een beetje integer bestaat niet. Toch wordt ingegeven door incidenten. Is is integriteit in de zorg een lastig te dat gegeven op zich wel integer?’ definiëren begrip, omdat het veel meer handelingen betreft dan alleen fraude. Om Vanwaar juist deze stelling? niet van incident naar incident te gaan “Wij zien dat de integriteitsdiscussie binnen het en voortdurend onder druk te staan van de media, moeten organisaties duidelijke hele publieke domein maar met name binnen de kernwaarden formuleren, grenzen stellen zorg een lastige is,” en de medewerkers ook geregeld antwoordt Maartje. informeren en trainen in het bewaken van “Nieuwe wetgeving, zoals de Wkkgz maakt het die grenzen. voor werkgevers niet makkelijk de daarmee

Aan de hand van enkele stellingen discussiëren drie

verbonden thema’s handen en voeten te geven in

specialisten over integriteit in de zorg. De specialisten

de praktijk. We zien ze ermee worstelen. Wat wij

zijn Maartje Rutten, Mark van de Laar en Guy Peeters.

vaak merken, is dat de maatschappelijke discussie

Maartje Rutten en Mark van de Laar, jullie zijn beiden

daar een belangrijke rol in speelt. De discussie

werkzaam bij Capra Advocaten, een kantoor dat

wordt niet alleen op de werkvloer gevoerd.

gespecialiseerd is in recht in het publieke domein.

Dat maakt ze complexer voor werkgevers en

Allereerst Maartje, wat is jouw specialisme?

“Ik ben als advocaat werkzaam, met name in de

werknemers.”

Integriteitssausje

Maar nog even voor de duidelijkheid: die integriteit binnen werkgevers bij op het gebied van het arbeidsrecht in de breedste zin van het woord.” de zorg, waar moet ik dan precies aan denken? Op welk concreet En Mark, zelfde functieomschrijving, gebied verwachten mensen neem ik aan? integriteit, behalve natuurlijk de “Inderdaad, alleen vanuit een andere fysieke algemeen geldende? Wat is er zo omgeving, ons kantoor in Maastricht.” specifiek voor de zorg? sector zorg. Vanuit mijn praktijk sta ik voornamelijk

“Integriteit in de zorg is een breed begrip,”

En daarnaast Guy Peeters, oud-voorzitter van de

antwoordt Guy Peeters.

Raad van Bestuur van het Academisch ziekenhuis

“Het gaat niet alleen over fraude, het gaat ook over

in Maastricht. Hij weet veel van dit onderwerp, kan

de inhoud van de zorg: hoe maken we onze keuze?

dwarsverbanden leggen en vanuit zijn ervaring andere

Hoe geven we als dokter de adviezen aan onze

gezichtspunten naar voren brengen. Jullie hebben zelf

patiënten? Wat ik zelf merk, is dat het over de hele

enkele stellingen aangeleverd.

breedte van zo’n Universitair Medisch Centrum

20

| februari 2017

The Broadcast

maart 2017 |

21

ook over wetenschap gaat en de combinatie van

wel een feit dat ze zaken uitvergroten. Daardoor

wetenschap en zorg. Het vraagstuk van integriteit

krijg je op alle niveaus - bestuurlijk, dat van artsen,

speelt op heel veel gebieden en komt ook - of

verpleegkundigen - de vraagstukken op een andere

misschien moet ik zeggen vooral - naar voren via

manier terug. Vroeger hadden we het over kunst

de media. Die discussie in de media heeft ook een

en kunde in de zorg. Kunde is evidencebased.

impact op je organisatie, en ja, daar moet je op

Kunst is het talent van wat je niet weet toch op een

reageren. De vraag die ik me daarbij heb gesteld

zodanige manier in de kunde te brengen dat je de

is: hoe komt het nou, dat mensen incidenten

kennis op een individuele patiënt kunt toepassen.

meteen met het integriteitssausje overgieten?

Je dient dus te accepteren dat er een groot gebied

Daardoor wordt het incident heel groot en heel

is in die kunst dat niet-evidencebased diagnostiek

belangrijk gemaakt. Tegelijkertijd geeft dat ook

of behandeling is. Maar dat vergeten wij vaak en

weer aan dat mensen eigenlijk niet goed weten wat

daardoor krijgen we enorme discussies over wat

de gezondheidszorg inhoudt.”

waar is en wat niet waar, wat niet integer is en wat wel. Dat compliceert deze kwestie. Want bij begrip

Volgens Mark van de Laar is integriteit een lastig

van kunst en kunde vertrek je soms niet vanuit de

begrip.

vraag ‘is het bewezen?’ maar ‘werkt het?’. Je denkt

“Je komt aan normen en waarden. Waar heb je het

er niet teveel over na omdat je het eigenlijk ook

dan precies over? Met name binnen de zorg is die

niet weet. En ook het verwachtingspatroon bij de

vraag niet makkelijk te beantwoorden. De zorg ligt

patiënten is: men weet het, in de zorg. De dokter

onder een vergrootglas, maar de zorg loopt ook

weet het, het ziekenhuis weet het, de universiteit

achter als het over de integriteitsdiscussie gaat.

weet het. Althans, zo heb ik het als bestuurder

Begin jaren negentig zei toenmalig Minister Dales

heel sterk ervaren.“

al: ‘Een beetje integriteit bestaat niet.’ Vanaf dan is er een heel traject in gang gezet over integriteit binnen overheden, het Rijk, gemeenten. Dat traject is eigenlijk pas sinds enige tijd aan de gang in de zorg, althans, dat is onze indruk.”

Kunst en kunde Maar is dat louter een gevolg van het vergrootglas dat de media boven de zorg houden?

“Dat vergrootglas werkt als katalysator,” vindt Guy Peeters.

“Zonder de media de schuld te willen geven, is het

22

| februari 2017

Hoor en wederhoor Maar er ligt ook een grens, nietwaar?

“Wat is de professionaliteit van de

inhoudsdeskundige, bijvoorbeeld de arts of de verpleegkundige, en wat is dan integriteit?” vraagt Mark van de Laar zich hardop af.

“Integriteit heeft ook iets te maken met verwijtbaarheid, met grensoverschrijdend tewerk te gaan. Want het gaat bij integriteit niet zozeer over de vraag of de dokter zijn werk inhoudelijk goed doet, maar of hij dingen doet die niet in zijn functieomschrijving staan, dus echt over de grens

gaat. Die vraag is lastig te beantwoorden, omdat

het te algemeen en krijgen we een algemene

het begrip integriteit niet zo goed gedefinieerd is.

definitie van integriteit . Ik kom weer terug op

Dat zou als eerste moeten gebeuren. Waar heb je

dat kunst-kunde verhaal: zeventig procent van

het over? “

de verleende zorg is niet-evidencebased, dertig

Dus eigenlijk moet de definitie van integriteit worden vastgesteld, en dan ook nog op al die deelterreinen, omdat het begrip zo breed is?

“Eigenlijk zou dat inderdaad moeten,”

vindt Guy Peeters.

procent wel. Waarvoor leiden we professionals op? Wat doen die dokters nou eigenlijk? Die leren wij, hoe je met die dertig procent omgaat en tegelijkertijd met die zeventig procent. ‘En wat betekent het nou voor mij?’, vraagt de patiënt zich af. Het is heel moeilijk in goed Nederlands aan de mensen uit leggen dat dit het spel is dat gespeeld

“Wat is nou integer? Wie noemt iets niet-integer?

wordt. Eigenlijk mag ik het niet eens vertellen,

Laten we daar eens vanuit gaan. En wat zit daar dan

maar goed. We leiden mensen op, we trainen ze

achter? Als bepaald gedrag als niet-integer wordt

om op een goede manier met die kennis om te

omschreven vanuit de maatschappelijke context, dan

gaan. Dat kun je niet via een computer leren, enkel

is het misschien wel niet integer dat zo te formuleren.

in de praktijk van een ziekenhuis of zorginstelling,

Misschien is het verzet van iemand daar niet aan

want dan praat je steeds over medische en

te willen beantwoorden juist wél heel integer. Je

ethische vraagstukken.”

houdt het debat slechts zuiver en levendig door het democratisch principe van hoor en wederhoor toe te passen, maar niet door op voorhand mensen te veroordelen. Als je al min of meer veroordeeld bent, kun je in feite niets meer zeggen.”

Maartje, op een gegeven moment wordt jullie hulp als advocaat ingeroepen. Wat heb je nodig om adequaat op deze discussie in te kunnen spelen?

Mark van de Laar meent dat mensen binnen de zorg

“Als mij de vraag wordt gesteld: ‘Is dit gedrag wel

precies weten hoe het reilt en zeilt.

of niet integer?’, is mijn allereerste reactie: vertel

“Maar die discussie kan nog iets meer op gang

nou eens precies wat er is gebeurd, dus de feiten

komen en de normen en waarden kunnen beter

en de omstandigheden. Mijn vervolgvraag is: waar

gedefinieerd worden. Met alle respect ook voor onze

sta je als organisatie voor? Wat heb je met elkaar

beroepsgroep, dat is geen discussie voor juristen en

afgesproken? Hoe ga je daar met elkaar mee om

andere buitenstaanders. Laat die zorg eerst zelf eens

en vooral waarom? De vraag naar het waarom is

bepalen waar de grenzen liggen, wat je van een arts

ook een belangrijke: waarom ben ik nu hier? Wat

mag verwachten, wat je van een verpleegkundige

verwachten jullie van mij? Misschien is dat wel

kunt verwachten.”

de meerwaarde van ons kantoor. Want ik kan als

Guy Peeters is van mening dat het onderwerp eerst

jurist natuurlijk makkelijk zeggen: dit zijn de regels

benoemd moet worden.

die we met elkaar hebben afgesproken, dit zijn de

“Je moet het even bij de kop pakken, anders blijft

feiten die jullie mij geven, dus een en een is twee,

februari 2017 |

23

dit is de uitkomst. Maar daarmee is het probleem vaak niet opgelost. Wij stellen onszelf dus de vraag hoe we voor een all-in-oplossing voor die werkgever kunnen zorgen. Die zit toch vaak enorm in zijn maag met dit soort problemen.”

Grensoverschrijdend Mark, ervaar jij begrip als je met elkaar aan tafel zit of zit je dan op twee verschillende niveaus met elkaar te praten?

“Mijn ervaring is vooral dat binnen de organisatie niet altijd even duidelijk is gemaakt, wat wel en wat niet mag. En ineens doet zich een incident voor. Bijvoorbeeld: een verpleegkundige die altijd heel amicaal met een van de patiënten omging gaat daarin op een gegeven moment iets te ver.

De verpleegkundige kreeg iets toegeworpen en gooide dat weer vrij hard terug. Volgens de patiënt konden ze weleens een lolletje maken maar dit ging te ver. Hij was gekwetst. Dit voorbeeld gaat over een professional die al heel lang in de zorg werkzaam was en die nu een klacht aan zijn broek kreeg. De instelling vroeg onze hulp. Is dit inderdaad grensoverschrijdend gedrag? Had de verpleegkundige zo ver moeten gaan in zijn spelen met zijn patiënt of had hij de grens scherper in de gaten moeten houden? Dan stellen wij op onze beurt de vraag, of de instelling de grenzen zelf wel scherp genoeg heeft getrokken. En is de werknemers ook om de zoveel tijd bijgebracht wat die grenzen zijn? Dat zijn vaak de vragen waar het over gaat. Er kan zich een incident voordoen, dan is iedereen in paniek en dan komen de vragen van ons. Dat is de gebruikelijke volgorde. Eerlijk gezegd stuiten die weleens op onbegrip.

24

| februari 2017

februari 2017 |

25

Ik vind dat niet terecht, want we proberen natuurlijk met de klant mee te denken, tot een oplossing te komen. Dan moeten we die vragen stellen:

In sommige culturen kan dat ook nog heel beledigend zijn..

“Wat wij de laatste vijftien jaar hebben gedaan

wat heb je zelf voor grenzen gesteld? Hoe heb

is meer op de kernwaarden van de organisatie

je dat gedaan? Hoe train je de mensen? En de

focussen,”

voorbeelden spreken voor zich. Keihard iets

besluit Guy Peeters.

teruggooien vind ik onacceptabel, maar er zijn ook

“Die ga je benoemen. Daarna worden die

andere, grijze gebieden, waar je de grenzen moet

besproken, eerst op bestuurs- dan op directie-

stellen.”

en vervolgens op divisieniveau. Je kunt op die

En de ellende is natuurlijk dat je moeilijk als regel kunt formuleren: er mag niet met propjes worden gegooid…

“Nee, en dat maakt die hele discussie ook zo moeilijk,” zegt Maartje Rutten.

“Veel is ook aan verandering onderhevig. Wij kunnen hier en nu met elkaar afspreken, dit en dit en dit mag wel en dat en dat niet, maar

kernwaarden terugvallen als er iets geks gebeurt en er een discussie over ontstaat. Dat geeft een richtsnoer. Want ik heb nog nooit meegemaakt dat twee verhalen over een incident congruent zijn.“

Gelegenheid en verleiding Een tweede stelling over dit onderwerp:

‘De wijze van financiering in de zorg stimuleert niet-integer gedrag.’

morgen kan dat anders zijn. Ook de feiten en omstandigheden zijn nooit hetzelfde.”

Mark reageert als eerste: “Die stelling is ingegeven door de vraag of niet-

“In een organisatie probeer je dat te

integer gedrag veroorzaakt wordt door het systeem

ondervangen,”

of door de mensen. De wijze waarop je kunt

merkt Guy Peeters op.

declareren als arts brengt mensen misschien in

“Je kunt niet elk voorbeeld veralgemenen. Je mag

de verleiding om net iets te veel of net anders te

niet gooien. Ja, dat kun je daarná zeggen, maar

declareren dan mag. Ja, ik ben in de verleiding

daarvóór is dat een beetje lastig. Achteraf, nieuwe

gekomen en dus hebben jullie mij de gelegenheid

regel: je mag niet gooien met dingen; je mag niet

gegeven. De gelegenheid maakt de dief en dat

hard gooien met grote dingen –“

zou dan één en ander kunnen rechtvaardigen of afzwakken. Maar dat beroep op het systeem is

“Het was een schoen trouwens,” komt Mark tussenbeide.

26

bijna nooit succesvol als verdediging. Dat zie je aan de jurisprudentie. De ambtenarenrechter en

“Om het even wat concreter maken. Een schoen

ook de civiele rechter is daar uitermate streng en

kan toch hard aankomen.”

duidelijk in.”

| februari 2017

Maartje voegt daaraan toe:

“Als je het samenvat, verklaart dit misschien

En in de mens.

“En in de mens. Daar kun je je je ogen niet voor

het gedrag maar wordt het er niet door

te sluiten, want dan doe je aan struisvogelpolitiek.

gerechtvaardigd. Dat is een heel groot verschil.”

Op het moment dat de bekostiging er niet meer toe doet, zie je dat de outcome, dus het resultaat

Mark besluit:

“De werkgever heeft een taak. Hij moet de normen en waarden verduidelijken, het grijze gebied in kleuren, het zwart van het wit onderscheiden.

Tegelijkertijd is er ook een grens.”

Praktijkvariatie Toch graag nog een voorbeeld van dat grijze..

“Eigenlijk hebben we het hier over praktijkvariatie,”

van de diagnostiek als resultaat van behandeling, zwaarder gaat tellen.”

En, Maartje, jullie moeten het weer voor de rechter uitleggen..

“Dat is in de voorbereiding van de zaak wel een echt aandachtspunt. Hoe zorgen we nou, dat deze materie op een behapbare manier onder de aandacht wordt gebracht? En ik zeg dan altijd: leg het mij maar uit en als ik het kan vertellen, dan snapt een rechter het ook.”

stelt Guy Peeters.

“En wat betekent praktijkvariatie? Bijvoorbeeld dat er in bepaald gebied, met eenzelfde ziektepatroon, met eenzelfde leeftijdsverdeler of gecorrigeerd daarvoor, twintig procent meer heupoperaties worden gedaan dan in een ander gebied. Dat verschil is niet goed uit te leggen. Een van de factoren waarmee je het zou kunnen verklaren, is de bekostigingssystematiek.

Als je iets doet in de bekostigingssystematiek, dan krijgen we betaald. Doe je iets niet, dan krijg je het ook niet betaald. Dat is het systeem wat we hebben. Dan hebben we richtlijnen, maar richtlijnen zijn ervoor om gemotiveerd van af te wijken, want niemand past echt in een richtlijn. Vervolgens moet je een advies geven voor een handeling en die wordt betaald, of het advies geven voor géén handeling: gebruik eerst maar eens medicijnen. De neiging is natuurlijk groot toch maar die handeling te doen, want dat is voor het ziekenhuis goed en ook voor het inkomen van de dokter. Het is niet te bewijzen maar het zit wel in het systeem.. “

februari 2017 |

27

AVDR INCOMPANY AMBTENARENRECHT | ARBEIDSRECHT

28

| februari 2017

februari 2017 |

29

Paula Berends

Paula Berends is vanaf 1 januari 2004 werkzaam bij Capra Advocaten. Daarvoor was zij enkele jaren werkzaam bij een werkgeversorganisatie in het onderwijs. Paula is voorzitter van de Capra praktijkgroep onderwijs en sinds kort partner bij Capra. Zij adviseert en procedeert voor werkgevers en werknemers binnen het onderwijs en de overheid op het gebied van het arbeidsrecht in de breedste zin van het woord.

Advisering bij ontslag- en integriteitskwesties alsmede de begeleiding van functionerings-, arbeidsongeschiktheids- en conflict-trajecten vormen een belangrijk deel van haar werkzaamheden.

Toepassing van de WNT, WOB, WBP, kwesties rond governance en, specifiek voor het onderwijs, advisering rond toelating en verwijdering van leerlingen, maken eveneens deel uit van de dagelijkse praktijk van Paula.

Daarnaast geeft zij met regelmaat cursussen, in-company en voor erkende onderwijsinstituten.

30

| februari 2017

Bart Jeroen Boiten

Bart Jeroen Boiten is sinds 2001 werkzaam bij Capra Advocaten en maakt sinds 2012 deel uit van de maatschap. Daarbinnen is hij onder meer verantwoordelijk voor de Capra Academie, het eigen opleidingsinstituut van Capra, voor marketingactiviteiten en voor de praktijkgroepen.

Als advocaat is hij adviseur op het terrein van onder meer arbeidsverhoudingen, integriteit en medezeggenschap van diverse organisaties in het publieke domein. Van gemeenten, provincies, waterschappen en rijksdiensten tot zorginstellingen en schoolorganisaties. Hij maakt deel uit van de Praktijkgroep Onderwijs. Ook geeft hij regelmatig cursussen en trainingen, bijvoorbeeld over integriteit.

Naast zijn werk als advocaat is Bart Jeroen onder meer lid van een stichtingsbestuur voor scholen voor primair onderwijs, van een geschillencommissie in het onderwijs en is hij plaatsvervangend voorzitter van de bezwarencommissie van de RDW.

februari 2017 |

31

Dick Rensen

In 1987 studeerde Dick Rensen in Leiden af als historicus, met economische geschiedenis en de

geschiedenis van Rusland als specialisaties. Na een aantal jaren les te hebben gegeven, was hij van 1998 tot 2010 wethouder in de gemeente Delft. In die periode heeft hij veel aandacht besteed aan interactieve beleidsvorming, het verbinden van sociaal beleid en arbeidsmarkt, een integraal jeugd- en onderwijsbeleid en de onderlinge afstemming van wonen, zorg en welzijn.

Na 2010 is Dick werkzaam geweest als zorgdirecteur van een organisatie voor jeugd- en opvoedhulp en als directeur van een samenwerkingsverband voor passend onderwijs. Dat altijd vanuit een optimistische visie op de mogelijkheden van het kind en de kracht van het eigen netwerk. Sinds kort is Dick directeur van een school voor langdurig zieke en lichamelijk gehandicapte leerlingen.

32

| februari 2017

Praktijkgroep Onderwijs De docent heeft op de eerste plaats een pedagogisch opdracht. Maar hoever strekt die opdracht, als de geluiden over twijfel over zijn integriteit op het schoolplein steeds luider klinken?

Capra Advocaten is thuis in het spanningsveld tussen goed werkgeverschap en de belangen van de school en leerlingen. Capra biedt onder meer ondersteuning bij de afweging van alle relevante feiten om te komen met een praktisch toepasbaar juridisch advies. Capra kan tevens worden ingeschakeld om onderzoek te doen naar vermoedens van niet-integer handelen.

Kan een docent achter een gesloten deur één op één

Hierover en over andere onderwerpen met betrekking

met een leerling zijn, om de leerling voor te bereiden

tot het onderwijs spreken Paula Berends (Capra

op zijn examens, zonder zich allerlei verdenkingen

’s-Gravenhage) en Bart Jeroen Boiten (Capra Zwolle)

op de hals te halen? De docent zal zich altijd bewust

met Dick Rensen, directeur van een school voor

moeten zijn van zijn kwetsbare positie en die van de

langdurig zieke en lichamelijk gehandicapte leerlingen,

leerling. Daarnaast dient hij het belang van de leerling

onder leiding van Wouter Kurpershoek.

met extra zorg in de gaten te houden zonder de belangen van de gehele klas uit het oog te verliezen.

Daardoor zit de docent altijd in een spanningsveld.

Zijn pedagogische opdracht, de kwaliteitsvereisten en de belangen van de school worden daardoor verzwaard. Het is de taak van de werkgever om de docent in staat te stellen zijn pedagogische opdracht goed te kunnen uitvoeren. De werkgever zal daarbij de belangen van de school en de leerlingen moeten dienen.

februari 2017 |

33

PLAY THE BROADCAST STELLINGEN ONDERWIJS "MINSTENS VIER PAAR OGEN"

1. Twijfel aan de integriteit van de leraar is vaak al voldoende om hem of haar te ontslaan.

2. Het belang van de individuele leerling gaat voor op dat van de andere leerlingen.

3. De gesloten cultuur in het onderwijs staat een echte vernieuwing in de weg.

34

| maart februari 2017 2017

februari maart 2017 |

35

Minstens vier paar ogen

De toegenomen alertheid op ongewenste fysieke contacten tussen leerkrachten en leerlingen, maar ook het streven naar passend onderwijs hebben het aantal klachtenprocedures en rechtsgangen in het onderwijs sterk doen stijgen. Hoe moeten werkgevers voorkomen dat de cultuur binnen hun scholen daardoor negatief beïnvloed wordt?

Belangrijke vraagstukken. Kun je heel kort iets over Capra Advocaten vertellen?

“We zijn als kantoor opgericht in 1928 en 90% van ons werk betreft het publieke domein.

Overheden zijn onze belangrijkste opdrachtgevers maar de laatste jaren ook steeds meer zorg- en onderwijsinstellingen. We vormen een klassiek werkgeverskantoor, in zoverre dat wij meestal werkgevers bijstaan en waarbij al die werkgevers één ding gemeenschappelijk hebben, namelijk

Volgens de specialisten van Capra Advocaten

dat dat ze publiek gefinancierd zijn. Dat geeft veel

helpt openheid tegen de verkramping. Dit en

aparte, eigen vraagstukken. We werken vanuit vier

andere kwesties komen aan de orde in een

vestigingen in het land.”

gesprek tussen Paula Berends, Bart Jeroen Boiten en Dick Rensen. Paula en Bart Jeroen

Spanningsveld

werken beiden bij Capra Advocaten. Dick was jarenlang wethouder in het sociale domein en

We hebben Dick Rensen ook uitgenodigd

is tegenwoordig schooldirecteur.

om mee te praten over de vragen die in de

Paula Berends, heel kort, wat is jouw specialiteit? Uitsluitend onderwijs?

sociale zaken in Delft en nu directeur van een Haagse school voor speciaal onderwijs.

We gaan over het onderwijs spreken naar

"Nee, ik ben al langer werkzaam voor Capra en

aanleiding van een aantal stellingen. En ik leg

houd mij ook bezig met overheid en zorg. Laatst

de eerste gelijk op tafel:

zei een collega dat arbeidsongeschiktheid en met name ziekteverzuimbegeleiding een soort van hobby voor me is geworden."

En Bart Jeroen, jij hebt dezelfde specialiteit neem ik aan?

“Ja, voor een deel wel. Er is één overlapping.

Voordat Paula en ik bij Capra Advocaten kwamen

36

onderwijssector spelen. Hij was oud-wethouder

‘Twijfel aan de integriteit van de leraar is vaak al voldoende om deze te ontslaan.’

Klopt dat wel of niet?

“Ik denk dat deze stelling genuanceerder ligt,”

antwoordt Bart Jeroen.

werkten we beiden lang bij een onderwijswerkgever,

“Wat je hier goed ziet, is het spanningsveld tussen

dus wij hebben wortels in het onderwijs. Maar ik

enerzijds de zorgplicht van de werkgever en

werk ook veel voor de overheidssector en ik doe

anderzijds de wens van de ouders. Op het moment

daarbinnen vooral integriteitsvraagstukken.”

dat er twijfel is over de integriteit van een leerkracht

| februari 2017

The Broadcast

maart 2017 |

37

zeggen ouders vaak het vertrouwen in die persoon

collega’s of van de schoolleiding of een bestuur,

op. Op zichzelf is dat heel begrijpelijk, want zij

wordt het lastiger ook echt op te treden. Voor je het

willen 100% veiligheid voor hun kinderen. Maar

weet, maak je een verkeerde beweging. Je bent

een onderwijsorganisatie is ook een werkgever,

aan een kind gekomen; je hebt het weggetrokken,

en die heeft ook een zorgplicht tegenover zijn

uit een ruzie; het heeft daar sporen op de arm aan

eigen personeel. Dan zit je als werkgever in een

overgehouden. En dan komt de vraag: wat is daar

spanningsveld. Tot hoeveel commotie leidt die

gebeurd? Dan heb je wat ik noem een ‘lastigheid’

twijfel op het schoolplein? Kan ik tegenover de

en die lastigheid kan een integriteitskwestie

medewerker direct consequenties verbinden aan

worden.“

die twijfel in de vorm van een ontslag?”

Paula, dit is de praktijk, zoals jij die ook ziet?

“Ik heb een oud-collega in het SBO-onderwijs

“Jazeker, de geluiden op het schoolplein zijn

die een eigen methode had om een uit de hand

vaak heel hard en heel luid. De werkgever heeft

lopende situatie tussen een leerling en de

natuurlijk ook nog het belang van de werknemer

leerkracht aan te pakken. Hij gooide die leerling

te behartigen. Je kunt iemand niet alleen op

gewoon over zijn schouder en liep er de klas mee

basis van geruchten de toegang ontzeggen of

uit. Als je verder goed met dat kind omgaat is

zelfs ontslag aanzeggen. Als werkgever speel je

dit in feite een nogal vrolijke en luchtige manier

dus een zeer belangrijke rol om die spanning te

om dat kind en de hele groep iets bij te brengen.

verminderen. Je moet in gesprek met de eigenlijke

Maar tegenwoordig zou dat niet zo makkelijk meer

onderwijsconsumenten: leerlingen en ouders.”

kunnen. Op scholen is bepaald niet elke dag de

Een lastigheid Dick, op welke terreinen ligt die twijfel aan de integriteit? Waar hebben we het dan over?

“Het hangt vaak samen met het bestrijden van het pesten. Dat vergt een actieve opstelling van iedereen die bij kinderen betrokken is. Het betekent dat je als leerkracht op bepaalde momenten moet durven instappen in de situaties om een einde te maken aan iets wat je echt niet gewenst vindt en dat je grenzen moet stellen. Op het moment dat

38

Hoe vaak komt dit voor, Dick?

Dagelijks? Met enige regelmaat?

integriteitskwestie aan de orde, maar er is wel een groter bewustzijn onder de professionals over regelgeving en verantwoordelijkheid. Eigenlijk is er een anticipatie op wat er zou kunnen gebeuren.”

De deur moet open Maar ik zie de beide advocaten al benauwd kijken bij het vooruitzicht zo’n beeld van een over-deschouder-geslagen leerling voor de rechter te gaan uitleggen…

“Nu heb je het over een situatie waarin een leraar

je dan als professional niet helemaal zeker weet

moét ingrijpen,”

of je daarvoor voldoende ruggensteun krijgt, van

antwoordt Paula.

| februari 2017

Capra Advocaten werkt in het onderwijs februari 2017 |

Capra Advocaten is gevestigd in: ’s-Gravenhage, ’s-Hertogenbosch, Zwolle en Maastricht

39

www.capra.nl

“Er wordt ook verwacht dat hij ingrijpt, want er

“Professioneel bewustzijn van je kwetsbare positie

ontstaat misschien een onveilige situatie tussen

is geen kwestie van wantrouwen,”

ruziënde kinderen. Maar wij hebben natuurlijk vooral te maken met de leraren die eigenlijk te

“Of je nu in het primair, het voortgezet of het

weinig distantie hebben en leerlingen aankijken

hoger onderwijs werkzaam bent, je wordt altijd

en aanraken, zoals de gymleraar of een leraar

geacht een professionele distantie te houden tot

die op Facebook met een groep gaat chatten en

degene aan wie je les geeft. Ongewenste situaties,

dergelijke. Ouders willen dat niet. Die signalen

misbruik van de verhouding docent-student, komt

bereiken de school en ook de directie spreekt haar

ook in het hoger beroepsonderwijs voor. “

veto uit. Je moet als leraar de nodige distantie tot je leerlingen houden, want de verhouding is altijd een ongelijke.”

Bart Jeroen, als je aan de voorkant zou mogen meedenken over het schoolbeleid op dit vlak, wat zou je als jurist dan adviseren? Zijn er eerst heldere punten en komt er daarna een wat grijzer gebied?

Is de gemiddelde rechter streng?

Wordt er bij twijfel al snel in het nadeel van de leerkracht geoordeeld?

“Er wordt wel extra kritisch gekeken naar sommige beroepsgroepen en het onderwijs is er daar één van, “

antwoordt Bart Jeroen.

”Juist door de ongelijkheid tussen de leerlingen en

“Uiteindelijk kun je veel van dit soort problemen

de leerkrachten, valt dat soms in het nadeel van

voorkomen door zo open en transparant mogelijk

een goed bedoelende onderwijzer uit, ja.”

te zijn. In het onderwijs zijn veel dingen alleen nog maar mogelijk als er vier paar ogen bij zijn in plaats van twee. Sommige vormen van één-opéén contact tussen een leerkracht en een leerling kunnen in deze tijd niet meer plaatsvinden, omdat je jezelf daarmee als leerkracht erg kwetsbaar maakt. De deur moet dus open zijn of een collega moet mee kijken. Dat sluit wel een beetje aan wat bij Dick zegt. Allerlei zaken die misschien in onderwijskundig opzicht heel goed zouden zijn, zijn nu ‘not done’, omdat er allerlei vragen bij gesteld kunnen worden die tien of twintig jaar geleden niet in de hoofden zouden zijn opgekomen.”

Maar ontstaat er dan geen wantrouwige sfeer?

40

vindt Paula.

| februari 2017

Plaatsen of niet?

De tweede stelling :

‘Het belang van de individuele leerling gaat voor op dat van de andere leerlingen.’

Dus het belang van de individuele leerling is heilig?

“Het is wel een actueel vraagstuk,”

vindt Dick.

“We hebben nu te maken met passend onderwijs en dat maakt de plaatsingsprocessen van leerlingen op scholen wat transparanter, legt verantwoordelijkheden

ook scherper neer. De onuitgesproken bedoeling

bieden? Die overwegingen moeten ze goed schriftelijk

is het speciaal onderwijs wat kleiner te maken en

vastleggen, omdat ze die dossiervorming nodig

kinderen vaker in reguliere scholen te plaatsen.

hebben als de discussie escaleert in de richting van

Dat betekent dat er meer situaties ontstaan waarbij

een gang naar de rechter.”

leerlingen met als problematisch ervaren gedrag in een groep geplaatst moeten worden op een reguliere school. Zowel de professionals in de school als de ouders hebben daar zorgen over: hoe gaat die leerling functioneren in die groep? De ouders hebben daar dan nog minder zicht op. In die situatie lijkt het er weleens op dat het belang van die ene individuele leerling prevaleert op dat van de 29 andere kinderen

Stijgende werkbelasting Paula, de wet is toch helder? Je moet als instelling voor speciaal onderwijs leerlingen die speciale zorg nodig hebben gewoon faciliteren?

“Ja, dat klopt. Wat dat betreft ondervinden de scholen

in de groep. Dit gebeurt vaker dan in de voorgaande

ook een toenemende druk om dat met elkaar, in een

periode en leidt soms tot zeer scherpe discussies

samenwerkingsverband, te regelen.”

binnen scholen. De ene keer wordt de leerling niet geplaatst, de andere keer wel.”

En wanneer komen de advocaten dan in beeld?

Als het echt niet gaat, wat zijn dan je juridische mogelijkheden?

“Er zitten nog behoorlijk wat kinderen thuis, wat eigenlijk volstrekt ongewenst is. Want kinderen

“Je ziet dat dit een van de onderwerpen is, die er de

zijn leerplichtig. Ze moéten naar school. Op een

afgelopen vijf tot tien jaar toe heeft geleid dat er in

gegeven moment komt er weer een ‘task-force’

het onderwijs veel meer wordt geprocedeerd dan

waarbij nieuwe maatregen worden genomen om het

daarvoor,”

aantal thuiszitters te beperken. Maar ondertussen

antwoordt Bart Jeroen.

stijgt de werkbelasting van de leraar weer verder.

In plaats van 29 kinderen die min of meer hetzelfde

“Zowel rond toelating als verwijdering, maar met name

onderwijsaanbod krijgen, heeft hij nu eigenlijk 29

ook rond passend onderwijs, zijn ouders meer dan

individuen in zijn klas. Dat vind ik een aspect dat

vroeger geneigd om te vechten voor wat zij denken

onderbelicht blijft in de discussie over passend

dat goed is. Maar ouders hebben daarbij vooral het

onderwijs. Ik sta wel helemaal achter de doelstelling:

belang van hun eigen kind voor ogen. Dat is vanuit

laten we kinderen zo veel mogelijk proberen op een

hun positie gezien ook begrijpelijk. Ze eisen een plek,

reguliere basis naar de gewone buurtschool te laten

ze eisen een bepaalde vorm van begeleiding. Dat

gaan. Maar tegelijk vind ik dat we ervoor moeten

leidt vaker tot het starten van een klachtenprocedure

zorgen dat leraren geëquipeerd zijn om die leerlingen

of tot de gang naar de rechter. Bij de beoordeling van

ook allemaal de juiste zorg te bieden. De toenemende

zo’n plaatsingsverzoek zijn scholen nog erg geneigd

werkdruk leidt tot ziekteverzuim van leraren en dat

dat louter op inhoudelijke gronden te doen: kunnen

weer tot lesuitval van leerlingen. “

wij vanuit ons pedagogisch systeem deze zorg

februari 2017 |

41

Is er een hoog ziekteverzuim bij jullie, Dick?

“Nee, maar even een stapje terug naar de stelling.

Wij bevinden ons nu in een bepaalde fase in de ontwikkeling binnen passend onderwijs. In wezen is die nog maar net begonnen. Ik ben zelf van mening dat je een kind nooit kunt plaatsen wanneer het belang van dat kind eigenlijk niet goed gediend is met die plaatsing. Als een school niet in staat is om de benodigde ondersteuning te realiseren, daar de juiste externen bij te betrekken om dat verantwoord te kunnen doen, dan is het in zekere zin maatschappelijke eigenwijsheid om dat kind daar tóch te plaatsen. Dan zou je misschien moeten zeggen: in deze fase nog niet. Tegelijkertijd mag je van de school wel vragen om te laten zien dat zij zich ontwikkelt en langzaam maar zeker sterker wordt op dat vlak. Ook de leerkrachten die het vandaag nog heel ingewikkeld vinden dien je de kans te geven om te groeien. Het realiseren van passend onderwijs mag best een tijdje duren. Maar het mag evenmin een kwestie zijn van: dit kind past ons niet, dus de deur gaat simpelweg dicht.”

Niet in de eigen klas De derde stelling:

‘De gesloten cultuur in het onderwijs staat een echte vernieuwing in de weg.’

>>>

42

| februari 2017

februari 2017 |

43

Dan vraag ik jullie: welke vernieuwing?

en meespreken. Kijk eens naar zo’n vraagstuk als

Volgens Bart Jeroen kenmerkt het onderwijs zich

integriteit, waar we net mee begonnen. Als je niet

door een opeenvolging van vernieuwingen.

goed van de ander weet wat er nu eigenlijk gebeurt

”Ik denk dat er bij deze stelling ook een duidelijke link

en wat de intenties zijn, simpelweg omdat de deur

zit met het verhaal dat Dick net hield. Ik denk dat je

fysiek of figuurlijk in het slot zit, dan zal er ook sneller

van scholen mag verwachten dat zij hun personeel

wantrouwen ontstaan. Je moet elkaar kunnen ‘lezen’,

steeds beter equiperen voor passend onderwijs,

niet alleen in het kader van integriteitskwesties, maar

maar dat lukt niet in een gesloten cultuur. Wij komen

ook in het kader van professionele ontwikkeling. Hoe

in contact met leerkrachten die best met collega’s

gaan we om met dat ingewikkelde kind? Hoe kunnen

willen samenwerken, zolang het maar niet binnen

we het dan toch een kans geven? Met een beetje

hun eigen klas is. Er wordt een figuurlijke muur om

distantie stappen we niet in de valkuil dat we opeens

die klas gezet en daarbinnen is het strikt hun eigen

louter als mens naar een leerling kijken en zorgen we

werkterrein. Als mensen zo’n houding aannemen,

ervoor dat onze blik ook professioneel en didactisch

wordt sowieso al heel lastig om zicht te krijgen op

blijft.”

hun functioneren, maar ook voor zelfreflectie op dat functioneren. Samenwerking met anderen buiten de school, bijvoorbeeld over opvang van leerlingen in het kader van passend onderwijs, wordt nog lastiger.

Passend onderwijs kan ook een stimulans zijn om meer openheid te geven aan de functionerings- en beoordelingscyclus binnen je school, om ervoor te zorgen dat professionals daadwerkelijk met elkaar samenwerken en zich niet op hun eigen eilandje terugtrekken.”

Elkaar kunnen lezen Dick, herken jij die gesloten cultuur?

“Ja. Onderwijs is natuurlijk veelvormig, er zijn heel

veel verschillen. Maar ik ben ervan overtuigd dat we alleen door een open uitwisseling tussen leerkrachten en vooral ook met ouders, met elkaar verder kunnen komen. Ik denk dat we ook in toenemende mate met de leerlingen zelf tot een uitwisseling moeten komen, zeker naarmate die wat ouder worden. De leerling van nu verdient een plekje in haar of zijn eigen leerproces, die moet daarover kunnen meedenken

44

| februari 2017

Blijf altijd up-to-date

met de laatste cursussen, LIVE en ON-DEMAND webinars, Leergangen Worldwide, Magna Charta Magazine, LAW TV en nog veel meer...!

www.avdr.nl

februari 2017 |

45

46

| februari 2017

februari 2017 |

47

Jan Blanken

Jan Blanken studeerde Nederlands recht aan de Rijksuniversiteit Utrecht (afstudeerrichtingen: staats- en

bestuursrecht alsmede privaatrecht, met het predicaat ‘met genoegen’). Sinds 1994 verbonden aan Capra Advocaten en sedert 2002 in de hoedanigheid van vestigingsdirecteur respectievelijk lid van de maatschap.

Hij houdt zich onder andere bezig met het geven van adviezen over individuele rechtspositionele kwesties en (mogelijke) geschillen met vakbonden en ondernemingsraden over bijvoorbeeld reorganisaties, advisering over vraagstukken op het terrein van bestuurlijke samenwerking, openbaarheid van bestuur en privacybescherming alsmede feitenonderzoeken en integriteitskwesties.

In het kader van zijn uitvoerige procespraktijk voert hij bezwaar- en beroepsprocedures of civiele procedures en is hij betrokken bij alternatieve geschillenbeslechting als arbitrage en mediation. Jan geeft cursussen op met name de terreinen ambtenarenrecht en arbeidsrecht, is verbonden als redacteur, redactievoorzitter en auteur aan Kluwer, is lid van het bestuur van de Vereniging Ambtenaar & Recht alsmede de Stichting Max Cohen Fonds en is lid van de bezwaaradviescommissie van een zelfstandig bestuursorgaan.

48

| februari 2017

Marion Kolijn

Marion Kolijn werkte 15 jaar voor een werknemersorganisatie in Utrecht. In 2006 maakte zij de overstap naar Capra Advocaten. Aldaar is zij verbonden aan de praktijkgroep Overheid. Zij is voornamelijk werkzaam voor gemeenten, provincies en waterschappen op het gebied van het ambtenarenrecht (zoals arbeidsvoorwaarden, disfunctioneren en ontslag), reorganisaties, medezeggenschap, bestuurlijke samenwerking, ambtelijke en bestuurlijke integriteit. Haar bijzondere aandacht gaat uit naar kwesties rond ziekte en sociale zekerheid.

Voor de vestiging van Capra in Zwolle is Marion contactpersoon voor de kennisbijeenkomsten die Capra organiseert. Daarnaast verzorgt zij met veel plezier (incompany) cursussen voor personeelsadviseurs, juristen en leidinggevenden. Als auteur levert Marion een bijdrage aan de Kennisbank rechtspositie ambtenaren.

februari 2017 |

49

Marcel van Bijnen

Marcel van Bijnen begon zijn loopbaan als beleidsmedewerker en lobbyist bij de Unie van Waterschappen. In 1998

maakte hij de overstap naar Van Naem & Partners waar hij 2 jaar heeft gewerkt als organisatieadviseur. In 2000 ging hij aan de slag bij de gemeente Zwijndrecht, onder andere als concerncontroller en directeur Beleid & Regie. Van 2006 tot eind 2010 is hij gemeentesecretaris geweest van de gemeente Barendrecht. Vanaf eind 2010 is hij werkzaam als algemeen directeur van de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden en met ingang van 1 januari 2013 ook als secretaris van het Drechtstedenbestuur. Marcel is sinds 2011 voorzitter van de Raad van Commissarissen van de Rabobank Merwestroom.

50

| februari 2017

Praktijkgroep Overheid: Bestuurlijke Samenwerking Bestuurlijke samenwerking is binnen het openbaar bestuur een veel besproken onderwerp. De decentralisatie van taken op gebied van zorg, welzijn, werk en inkomen naar gemeenten, maar bijvoorbeeld ook de behoefte aan kostenbesparing door schaalvergroting leidt tot discussie over samenwerking in de regio.

Capra Advocaten biedt ondersteuning bij het inventariseren van de afwegingen en argumenten die een rol spelen bij de vraag waarom tot samenwerking

EĂŠn van de aspecten die bij het nadenken over (een vorm van) bestuurlijke samenwerking een belangrijke rol speelt is de vraag hoe er, als er samengewerkt wordt, greep op die bestuurlijke samenwerking gehouden kan worden. Samenwerking leidt deels tot bestuur op afstand, maar dat hoeft en mag niet betekenen dat die afstand zo groot wordt dat de (bestuurlijke) greep daarop verzwakt.

Over deze en andere onderwerpen praten Jan Blanken, Marion Kolijn en Marcel Bijnen.

besloten zou kunnen of moeten worden. Ook bij de vraag naar de meest passende samenwerkingsvorm (publiekrechtelijk, privaatrechtelijk of mogelijke combinaties daarvan) kan Capra Advocaten behulpzaam zijn. Bij het vormgeven van bestuurlijke samenwerking komt ook de personele invulling daarvan aan de orde, want bestuurlijke samenwerking heeft vaak gevolgen voor de medewerkers. Treden zij in dienst van een nieuw samenwerkingsverband of worden ze gedetacheerd vanuit andere organisaties?

Capra Advocaten kan daarover vanuit een jarenlange ervaring binnen het ambtenarenrecht en met kennis van de politieke setting waarin dit speelt bij uitstek adviseren.

februari 2017 |

51

PLAY THE BROADCAST STELLINGEN OVERHEID "SPANNINGEN OP DE DEMOCRATISSCHE CONTROLE" 1. Door de samenwerking in een gemeenschappelijke regeling,

komt de gemeenteraad op te grote afstand te staan van het beleidsveld.

De democratische legitimatie is daarmee onvoldoende.

2. Op het moment dat decentrale overheden met elkaar gaan samenwerken in bestuursrechterlijke of privaatrechtelijke zin, komt de gemeenteraad op te grote afstand te staan van het beleidsveld waarvoor zij wel verantwoordelijk blijft.

De democratische legitimatie is onvoldoende.

3. Een gemeenschappelijke regeling is net een huwelijk.

Het is zo geregeld maar je weet nooit wat het uiteindelijk allemaal gaat kosten.

52

| maart februari 2017 2017

februari maart 2017 |

53

Spanning op de democratische controle

Een gemiddelde gemeente heeft vierentwintig samenwerkingsverbanden.

Vele daarvan hebben een eigen bestuur en een eigen rechtsvorm. Ze vallen onder de verantwoordelijkheid van de gemeenteraad maar hoe kunnen raadsleden die verbanden effectief controleren? Capra Advocaten is gespecialiseerd in het juridisch én democratisch helpen optuigen van samenwerkingsorganen tussen overheden.

Marion, is de overheid jouw specialiteit binnen Capra Advocaten?

“In mijn dagelijkse werkzaamheden heb ik ook wat te maken met de gebieden onderwijs en zorg, maar ik ben vooral actief binnen onze praktijkgroep Overheid. Daar proberen we alle ontwikkelingen die daarvoor van belang zijn in de gaten te houden.”

Dat geldt ongetwijfeld ook voor jou, Jan Blanken?

“Jazeker, dat is van oudsher ons werkterrein. In

1928 is Capra begonnen met werkzaamheden op het terrein van het arbeids- en ambtenarenrecht.

De arbeidsverhoudingen bij de overheid vormen dus een belangrijke corebusiness voor ons. Maar daaromheen doen we veel meer in dat publieke domein, dus voor zorg en voor onderwijs, voor de overheid en semioverheid in zijn algemeenheid.

Dat gaat ook over zaken als waar we het nu over zullen hebben, namelijk samenwerkingsverbanden

54

| februari 2017

tussen allerlei overheden in het land. We zijn vaak betrokken bij bestuurlijke samenwerking, als adviseur maar soms ook voor het voeren van procedures. Overheden hebben onderling geschillen, bijvoorbeeld over gemeentelijke herindelingen of juist het voorkomen daarvan, en soms worden die tot voor de rechter uitgevochten.”

Teveel op afstand Over die bestuurlijke samenwerking gaan we het hebben aan de hand van enkele stellingen.

Daarom hebben we een speciale gast in ons midden: Marcel Van Bijnen, directeur van de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden in Dordrecht. Dan kunnen we beginnen met de eerste stelling:

‘Door de samenwerking in een gemeenschappelijke regeling, komt de gemeenteraad op te grote afstand te staan van het beleidsveld. De democratische legitimatie is daarmee onvoldoende.’

Ten eerste: waarom deze stelling?

“Omdat we deze vaak horen in onze praktijk,”

antwoord Jan Blanken.

“Als het gaat om gemeenschappelijke regelingen is er veel discussie tussen overheden over de gewenste vorm, met name onder gemeenten.

De meest voor de hand liggende vorm is dan de gemeenschappelijke regeling, zoals de wetgever die ook gewild heeft. Dat is een mogelijkheid die al lang bestaat om samen te werken binnen een bepaalde constructie, waarbij er een aparte

The Broadcast

maart februari 2017 2017 | |

55 55

rechtspersoon ontstaat met een eigen dagelijks

vormen. Als je in een van de gemeenteraden

bestuur en een algemeen bestuur. De kritiek die

een fractie bent, heb je ook een positie in de

je in de praktijk vaak hoort, is dat er spanning

Drechtraad. Een van jouw raadsleden krijgt

komt te staan op de democratische controle.

daarin zitting, en in je rugzakje neem je het aantal

De gemeenteraden die participeren in zo’n

stemmen mee dat lokaal op jou is uitgebracht.”

gemeenschappelijke regeling staan teveel op afstand.”

Want, Marion, het is voor een raadslid al ingewikkeld genoeg om precies in de gaten te houden wat er in zijn eigen gemeente allemaal wordt besloten en voorgesteld, laat staan binnen een extra bestuurlijke laag verder weg?

“Nee, we vertalen die in het aantal stemmen

dat letterlijk op jouw partij is uitgebracht. Als dat er vijfhonderd zijn, dan neem je die vijfhonderd mee. Zit je in een grotere gemeente en zijn het er vijfduizend, dan telt dat dus tien keer zo zwaar als die vijfhonderd stemmen. Daarmee hebben wij

“We zien dat inderdaad, met name bij de kleinere

dat democratische gat niet. Je kunt je trouwens

gemeenten, maar tegelijk zijn dat juist de

afvragen of dat verlies aan grip niet veel meer te

gemeenten die de meeste behoefte hebben aan

maken heeft met een gebrek aan kaders stellen.

die samenwerking. De raadsleden hebben al

Het college en niet de raad moet uitvoering geven

veel zaken waar ze hun aandacht over moeten

aan die kaderstellende rol in het beleid. Of dat

verdelen. Dan wordt het lastig om ook nog eens

nu gebeurt binnen het eigen ambtelijke apparaat

binnen die setting van een gemeenschappelijke

of binnen een gemeenschappelijke regeling

regeling de vinger aan de pols te houden.”

maakt eigenlijk geen verschil. Het gaat niet

Rugzakje vol stemmen Marcel, hoe garanderen jullie die democratische controle bij Drechtsteden?

“Wij zijn daarin wel een speciaal geval , omdat wij de democratische controle expliciet bij de raad hebben gelegd. Er is ook een regionale raad, die het hoogste orgaan van onze gemeenschappelijke regeling vormt.”

Een gekozen raad?

“Nee, een getrapte. Het werkt als volgt: wij hebben zes gemeenteraden die samen de Drechtsteden

56

Dus drie stemmen in de raad van Dordrecht vertaalt zich in drie stemmen in de regionale raad.

| februari 2017

om de afstand tussen de gemeenteraad en de gemeenschappelijke regeling. In feite gaat het om de relatie tussen raadslid en collegelid. Je zou als raad je voltallige college continu moeten bevragen over hoe het ermee gesteld is. En dat verandert niet, naar mijn stellige overtuiging, of je op afstand zit of dichterbij.”

Geen grip hebben Jan, zitten hier nog haken en ogen aan, als je dit hoort?

“In juridisch opzicht niet, denk ik. Het is vooral een feitelijk probleem dat raadsleden ervoor moeten

zorgen dat ze goed op de hoogte zijn van wat er gebeurt binnen de gemeenschappelijke regeling.

Ze moeten niet pas geïnteresseerd raken als er iets misgaat. En dat is helaas wel de praktijk.”

Marcel van Bijnen geeft voorbeelden uit die praktijk. “Een raadslid kan een lid van het dagelijks bestuur – vaak een wethouder – eindeloos bevragen. Dan heb je dat democratische gat natuurlijk niet, maar kun je nog wel het gevoel

AV D R

WEBINARS ABONNEMENT 2017

overhouden dat je geen grip op de situatie hebt.

Neem onze dienst Jeugd en Gezondheid. Dat is een gemeenschappelijke regeling met zeventien wethouders in het algemeen bestuur. Ja, dan wordt het wel ingewikkeld, als één gemeente iets anders wil dan die andere zestien. Vaak komt de wethouder terug met de boodschap: ‘Ik heb het geprobeerd, maar ja, de andere zestien, die willen niet.’ Dan ontstaat dat gevoel de grip te verliezen maar dat is wel de consequentie van samenwerken.”

Marion, hoe zou het op een ideale manier geregeld kunnen zijn?

“Ik denk dat je niet kunt zeggen dat één model per definitie het ideale is, want dat hangt altijd van de situatie af, onder andere van wát je gaat regelen. Dat kan bijvoorbeeld een sociale dienst zijn die je met meerdere gemeentes samen inricht, of welzijnswerk in het kader van een van de drie decentralisaties. Dat hangt ook af van de vraag waar de meeste behoefte

219 WEBINARS LIVE EN ON DEMAND TOPSPREKERS

aan sturing zit. Ik heb situaties meegemaakt waarin een meer privaatrechtelijke vorm passend was en de sturing via de subsidieverdeling liep. In een andere leek het toch verstandiger te kiezen voor een gemeenschappelijke regeling.”

Invloed verankeren WWW.AVDR.NL

klik HIER februari 2017 |

57

We gaan naar de tweede stelling:

‘Op het moment dat decentrale overheden met elkaar gaan samenwerken in bestuursrechterlijke of privaatrechtelijke zin, komt de gemeenteraad op te grote afstand te staan van het beleidsveld waarvoor zij wel verantwoordelijk blijft. De democratische legitimatie is onvoldoende.’

Eigenlijk eenzelfde conclusie, maar op een ander deelterrein.

controle vanuit de gemeenteraad. Natuurlijk kan men het vertrouwen opzeggen in de wethouder die participeert in het bestuur en die naar huis sturen als het mis gaat, maar dat is achteraf. Welke sturingsmiddelen hebben raden in zo’n overheidsNV of -BV of andere vorm van samenwerking?

Hoe regel je dat goed aan de voordeur? Hoe liggen de bevoegdheden? En welke invloed hebben raden op het dagelijks bestuur?”

Collectief belang Hoe kijk jij daar tegenaan, Marcel?

“Volgens mij begint het met de keuze van een

“Het verschil tussen de eerste en de tweede

bepaalde vorm van samenwerking. Of je dat nu via

stelling is dat de laatste over alle willekeurige

een stichting of een overheid BV doet, het betekent

vormen van samenwerking gaat en de eerste over

per definitie dat je voor een gedrevenheid kiest

een in de wet verankerde,”

voor het vervullen van je taken in de markt en dat

antwoordt Marion Kolijn.

je die taken daarvoor op afstand zet. Dat moet je

“Ze gaat dus over samenwerkingsovereenkomsten

wel altijd voor ogen houden als raadsleden. Ik zie

die verder geen enkele juridische basis hebben.”

in gemeenteraden twee standpunten. Het ene is

En hebben die hun eigen valkuilen?

de klacht dat er geen grip is, de andere het besef dat je pas grip kunt hebben op het moment dat je

“Jazeker. Stel dat je ergens een aparte stichting

als raad hebt nagedacht over wat het collectieve

of coöperatie voor opricht, hoe ga je dan in zo’n

belang is van zo’n samenwerkingsvorm. Als ik even

privaatrechtelijke rechtsvorm de invloed van een

kijk naar onze regionale sociale dienst, dan zie ik

gemeenteraad verankeren? Voor je daar aan

zes gemeenten die deze taak hebben gedelegeerd

begint, moet je daar wel heel goed over nadenken.”

aan onze organisatie. En zij vormen ook samen,

Jan, wat zijn dan de juridische gevolgen van die onduidelijkheid?

58

daarbinnen regelt, dus ook de democratische

niet individueel maar met elkaar, het bestuur daarvan. Wat we nu zien, is dat ze na verloop van tijd tot het besef zijn gekomen, dat het niét draait

“Zo’n samenwerkingsconstructie kan natuurlijk

om de vraag ‘Wat is het beste voor Zwijndrecht?’

een overheids-NV of -BV zijn, die wordt opgericht

of ‘Wat is het beste voor Dordrecht?’, maar ‘Wat is

door een aantal partijen waarin verschillende

het beste voor de totale regio?’ De bestuursleden

gemeenten participeren. Dan doet zich iedere

zijn ook bereid om vanuit die gedachte terug te

keer weer de vraag voor, hoe je de sturing

gaan naar de eigen gemeenteraad. En dan heb

| februari 2017

Capra Advocaten werkt in het publieke domein capra overheid

capra onderwijs & cultuur

capra zorg

www.capra.nl

’s-Gravenhage

’s-Hertogenbosch

Zwolle

Maastricht

Laan Copes van Cattenburch 56

Bastion Vught 1

Terborchstraat 12

Spoorweglaan 7

2585 GC ’s-Gravenhage

5211 CZ ’s-Hertogenbosch

8011 GG Zwolle

6221 BS Maastricht

Telefoon 070-364 81 02

Telefoon 073-613 13 45

Telefoon 038-423 54 14

Telefoon 043-7 600 600

Fax 070-361 78 47

Fax 073-614 82 16

Fax 038-423 47 84

59 Fax 043-7 600 609

s-gravenhage@capra.nl

s-hertogenbosch@capra.nl

zwolle@capra.nl

maastricht@capra.nl

Capra Advocaten is gevestigd in:

februari 2017 |

je volgens mij de oplossing te pakken. Ik zie echter

een zware bestuursvorm, met een DB en AB. Al die

in veel gemeenschappelijke regelingen dat dit niet

faciliteiten kunnen dus een dure oplossing zijn voor

gebeurt, dat de leden van de raden dus ook niet zelf

samenwerking. Net als invloed moet je budgettering

nadenken over het belang van die totale regio. Soms

aan het begin van het traject goed regelen. En er

is jouw gemeente net even niet aan de beurt om

moet natuurlijk verantwoording worden afgelegd

bijvoorbeeld dat mooie bedrijventerrein toegewezen

vanuit de gemeenschappelijke regeling. Als je

te krijgen, omdat het beter is dat te ontwikkelen bij de

daarover goede afspraken maakt en die ook goed

buurman. De volgende keer ben jij weer aan de beurt

uitvoert, is er niets aan de hand. In de praktijk komen

met iets anders.”

we echter discussies tegen, en soms ook geschillen,

Maar er moet wel aan de eigen achterban worden uitgelegd, dat het niet in het dorp A komt maar in stad B…

regeling. Want als er een enorme discussie ontstaat tussen partijen, waarbij er op een gegeven moment ook nog een patstelling ontstaat, dan kan men uit de gemeenschappelijke regeling treden en een geschil

“Ja, je moet wel durven uitleggen dat je met elkaar

ontstaan over de bruidsschat die betaald moet

verder komt dan op eigen kracht, dat je op het ene

worden in het kader van die uittreding.”

iets wint, op het andere iets verliest maar er collectief beter van wordt. Als je alles één op één blijft vertellen, kom je er nooit uit.”

Ruzie over de bruidsschat

Wat zijn er nog meer voor mogelijkheden, Marion?

“Het is fijn als van tevoren al bedacht is, dat die mogelijkheid zich voor kan doen, zodat ook tevoren is geregeld wie welke kosten van die uittreding draagt.”

Derde stelling:

‘Een gemeenschappelijke regeling is

net een huwelijk. Het is zo geregeld maar je weet nooit wat het uiteindelijk allemaal gaat kosten.’

Nou, dat is een mooie vergelijking, maar het klinkt als een geldverslindend project…

“Het is een burgemeester die dit ooit gezegd heeft, weet ik, maar hij had wel een punt,”

antwoordt Jan Blanken.

60

over uittredingen uit de gemeenschappelijke

Dus een huwelijk onder huwelijkse voorwaarden?

“Zoiets. Daarom zijn we ook graag al in het

voorstadium betrokken als adviseur, omdat je dan een hoop problemen die zich in een later stadium voor doen kunt voorkomen.”

Marcel, is dat zo geregeld bij jullie in Drechtsteden?

“Nee, helaas niet. Wij hebben ook partijen gehad die bij ons zijn uitgetreden. Een deel van ons

“Een gemeenschappelijke regeling kan veel geld

servicecentrum bijvoorbeeld, daar hadden wij meer

kosten. Er wordt een apparaat opgetuigd en het is

eigenaren dan nu. Als je naar de letter van de wet

| februari 2017

kijkt, lopen de kosten van uittreding op tot enorme bedragen. Ik vind dat de verschillende eigenaren er alles aan moeten doen om de maatschappelijke kosten daarvan zo laag mogelijk te laten zijn. Als ik

Waarom is er extra aandacht voor integriteit nodig als je gaat samenwerken?

bijvoorbeeld bereid ben om mensen over te nemen

“Hoe meer partijen met elkaar samenwerken,

van een andere gemeenschappelijke regeling, dan

hoe meer belangen er in het spel komen en hoe

scheelt dat al ontzettend veel in salarislasten voor

meer het ook van belang wordt dat de schijn van

een aantal jaren en dan is het risico voor die andere

belangenverstrengeling niet ontstaat binnen het

partij al stukken kleiner. Volgens mij kom je dan op

bestuur van zo’n gemeenschappelijke regeling,”

een heel laag eindbedrag uit. De praktijk laat helaas

zegt Jan Blanken.

zien dat niet iedereen daar altijd van gediend is. In

”De bestuursleden van zo’n gemeenschappelijke

zo’n kostendiscussie speelt toch vaak emotie mee:

regeling hebben vanzelf te maken met nog

je laat ons in de steek, dus je moet ook de hoofdprijs

meer belangen dan alleen maar binnen hun

betalen. Daar mag echt wel paal en perk aan worden

eigen gemeente. En op dat niveau worden al

gesteld.”

geregeld ambtenaren ontslagen omdat er sprake

Spelen emoties alleen dan op?

is belangenverstrengeling. Wij hebben vaak te maken met integriteitschendingen, op ambtelijk

“Nee, bij alle zaken, zelfs die waarbij alleen maar

niveau maar ook op bestuurlijk. Dan merken we dat

een nuchtere afweging hoeft te worden gemaakt.

mensen zich onvoldoende bewust zijn van het feit,

Ik denk – refererend aan de stelling – dat goede

dat ze rekening moeten houden met hun publieke

afspraken aan de voorkant, een goede kaderstelling,

uitstraling.”

daar al veel aan zou kunnen verbeteren. Wanneer de gemeenteraad daar streng aan vasthoudt, kan ze de wethouder die steun meegeven wanneer hij in het bestuur van de gemeenschappelijke regeling gaat zetelen. Maar veel gemeenteraden doen dat niet of nauwelijks. En dan krijg je op een bepaald moment natuurlijk die klacht van: ik heb weinig grip.”

Glazen kooi Nog één stelling:

‘Bestuurlijke en ambtelijke integriteit verdienen bij bestuurlijke samenwerkingsvormen extra aandacht.’

Maar Marion, dan zijn het dus mensen die eigenlijk niet uit kwade trouw hun integriteit hebben geschonden maar uit een soort onbeholpenheid?

“Die zijn er helaas ook, maar waar we het nu over hebben is een echte verstrengeling van ‘eigen gemeente’-belangen. Daar moet je als bestuur van de samenwerkingsvorm wel oog voor hebben, want integriteit staat of valt ook met bewustwording van de mensen die binnen zo’n samenwerkingsvorm aan het werk zijn. Helaas staat het onderwerp vaak onderaan op de agenda: ‘Oh ja, we hebben ook nog zoiets als integriteit, waar we het eens in de zoveel tijd over moeten hebben’. Terwijl dat echt

februari 2017 |

61

een onderwerp is dat continu levend moet worden

gunnen van opdrachten, wat is daar normaal in?

gehouden. Wat wij nu als integer gedrag ervaren,

In het begin heeft elk van die zes gemeenten aan

of wat wij nu als norm hebben, dat is over vijftien

ons de opdracht meegegeven, zoveel mogelijk

jaar weer anders. Als je daar in die tussenliggende

aan bedrijven in de eigen gemeente te gunnen. Is

periode weinig of geen aandacht aan besteedt,

dat integer? Ik weet het niet. Volgens mij moet je

loop je het risico dat de mensen die dan binnen

een integer proces hebben, zodat je tot de beste

zo’n organisatie werkzaam zijn onvoldoende

afwerking komt. Dit is de opdracht en we gaan

begrijpen hoe zij in de ogen van de buitenwacht

kijken wie die het beste kan uitvoeren. Nou, dat

functioneren. Want hoe dan ook zit je als openbaar

is in de loop der tijd wel veranderd. Nu zorgen

bestuur in een glazen kooi.”

we ervoor dat we het totale bedrijfsleven van

Gunnen van opdrachten Integriteit en bestuur zijn eigenlijk moeilijke termen. De burger verwacht simpelweg dat iedere bestuurder integer is en onduidelijkheid over de definitie van integriteit wordt nauwelijks nog geaccepteerd.

Marcel, is dat ook jouw ervaring?

“Of je nou bij één gemeente zit of bij een samenwerkingsverband, je kunt niet bij de een 90% integer zijn en bij de ander 100%. Waar het volgens mij om gaat is, dat je je in een gemeenschappelijke regeling nog veel bewuster moet zijn van die belangen, want in de politiek worden heel vaak de belangentegenstellingen uitvergroot in plaats van de overeenkomsten. Besef ook dat je in zo’n spel slechts een pion bent .

Als bestuursleden moet je er daarom ook vaak met elkaar over praten. Wij doen dat bijvoorbeeld door te kijken of er een verschuiving is opgetreden in de normen en waarden die wij met elkaar hanteren. Wat bij ons tien jaar geleden, bij de start van de gemeenschappelijke regeling, als normaal werd gevonden, is geëvolueerd. Bijvoorbeeld het

62

| februari 2017

Drechtsteden goed op het netvlies hebben. We hebben het bespreekbaar gemaakt. Daarmee kom je al een heel eind.“

maart 2017 |

63

I want to always keep going. I don't want to ever stop... www.avdr.nl

64

| februari 2017

februari 2017 |

65

this is magna charta