KE D
N # februari 2017 | LIMITED EDITION
magazine
D I EU W
EDITIO S N A M IJ K
www.avdr.nl
De nieuwe governancecode zorg By Dieuwke Dijkmans van Gunst
WE WE DON'T DON'T CARE CARE WHAT WHAT THEY THEY THINK THINK ABOUT ABOUT US. US. WE WE DON'T DON'T THINK THINK ABOUT ABOUT THEM THEM AT AT ALL. ALL.
2
www.avdr.nl
| februari 2017
Magna Charta magazine is een uitgave van: Academie voor de Rechtspraktijk Jaargang 3
Redactie: Etienne van Bladel Sharon Olivier van Genderen
Ontwerp en realisatie: Mark Pollema Manon van Roosmalen Melanie Hament Eline van Roosmalen
Contactgegevens: Academie voor de Rechtspraktijk Interne cursuslocatie Kasteel Waardenburg G.E.H. Tutein Noltheniuslaan 7 (navigatie: nr 1), 4181 AS WAARDENBURG T: 030-220 10 70 Traditionele cursussen T: 030-303 10 70 Webinar cursussen F: 030-220 53 27 E-mail: info@avdr.nl
Advertenties: Etienne van Bladel ISBN: 9789462286375
Behoudens door de auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
februari 2017 |
3
4
| november 2016
Dieuwke Dijkmans van Gunst
Dieuwke is sinds 2011 werkzaam als advocaat in het Zorgteam van Loyens & Loeff. Zij werkt voornamelijk voor zorgverzekeraars en zorgaanbieders en procedeert en adviseert over diverse zorggerelateerde vraagstukken. Zij is deskundig op het gebied van zorgverzekerings- en zorgfinancieringsrecht, zorginkoopprocedures, fusies en overnames, joint ventures en corporate governance. Dieuwke is als docent verbonden aan de SBO cursus “Verkorte opleiding Jurist in de Zorg� en onder andere gastdocent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam op het gebied van het gezondheidsrecht. Dieuwke is lid van de Vereniging voor Compliance in de Zorg en de Vereniging voor Gezondheidsrecht.
februari 2017 |
5
De nieuwe governancecode zorg Eindelijk is het zover! In de donkere dagen voor kerst, op 15 december 2016, is de opvolger van de Zorgbrede Governance Code, de “Governancecode Zorg” gepubliceerd.1 De oude code stamde uit 2010 en was nodig aan een update toe omdat er de afgelopen jaren veel is veranderd in het Nederlandse zorglandschap (evenals de verwachtingen rond goed bestuur, toezicht en governance in de zorg). Met deze nieuwe Governancecode Zorg (hierna: de code), die vanaf 1 januari 2017 van kracht is, wordt een nieuwe fase voor de governance in de zorg ingeluid.
Van wie en voor wie?
De brancheverenigingen ActiZ, GGZ Nederland, NFU, NVZ en VGN werken samen in de vereniging Brancheorganisaties Zorg (BoZ). De BoZ heeft de verantwoordelijkheid genomen om zelf regels
Er wordt een invoeringstermijn van één jaar gehanteerd om in zijn geheel aan de code te voldoen. Voor zover zorgaanbieders hun statuten moeten wijzigen als gevolg van de code hebben zij daar twee jaar de tijd voor (tot 1 januari 2019).3 Maar anders dan in de oude code wordt ook van zorgorganisaties die zich niet bij één van de vijf brancheorganisaties hebben aangesloten verwacht dat de code “zo veel mogelijk wordt nageleefd”.4 Hetgeen discutabel is. De code is strikt juridisch slechts een privaatrechtelijke set afspraken tussen de leden van de brancheorganisaties, niets meer en niets minder. Bij publicatie van de consultatieversie van de code heeft BoZ reeds laten weten dat zij verwacht dat onder andere het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) de code als veldnorm zullen gebruiken. Uit het in juli 2016 door de IGZ en de NZa gepubliceerde toezichtkader “Toezicht op goed bestuur”5 blijkt dat de IGZ en de NZa de code inderdaad aanmerken als breed gedragen veldnorm die geldt voor alle zorgaanbieders, ongeacht of zij lid zijn van één van de brancheorganisaties.6
op te stellen voor goed bestuur en toezicht voor zorginstellingen en is verantwoordelijk voor de totstandkoming van de code.2 De code geldt, net zoals de oude code uit 2010, als BoZ lidmaatschapsverplichting vanaf 1 januari 2017. Zorgaanbieders kunnen zich dus slechts aansluiten bij één van voornoemde brancheorganisaties als zij de code implementeren en naleven. 1 De nieuwe code kan worden gedownload via de nieuwe website www. governancecodezorg.nl, waarop eveneens per principe de code kan worden ‘doorgeklikt’. 2 De BoZ biedt haar leden (de vijf aangesloten brancheverenigingen, en indirect de leden van deze brancheverenigingen - zorgaanbieders) in een notendop drie functies (i) gezamenlijke belangenbehartiging, (ii) afstemming van beleid en belangenbehartiging en (iii) informatie en kennisuitwisseling.
6
| februari 2017
3 Het betreft artikel 5.2.2., 6.2.2. en eventueel ook A 1.3 (voor zover de statuten nu nog niet aansluiten bij deze artikelen). 4 Zie pagina 5 van de inleiding van de code. Daarin staat ook dat de principes van de code en de uitwerking daarvan naar het oordeel van BoZ zo algemeen bruikbaar zijn dat ook andere zorgaanbieders of brancheorganisaties deze code op zichzelf van toepassing kunnen verklaren. 5 <https://www.nza.nl/1048076/1048181/Toezicht_op_goed_bestuur_IGZ_ NZa_2016.pdf> 6 Pagina 3 en pagina 10: “De minister en staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) stelden in de Kamerbrief ‘Goede zorg vraagt om goed bestuur’ van januari 2016 een beleidskader op voor het externe toezicht op zorgaanbieders. Daarin staat dat de bestaande wet- en regelgeving in combinatie met veldnormen toereikend zijn voor het externe toezicht op goed bestuur in de zorg. Wij gebruiken de veldnormen, zoals de Zorgbrede Governancecode, in het toezicht op bestuur. In dit kader leggen de IGZ en NZa de verbinding tussen het beleidskader, de veldnormen en de bestaande wetten en regels.” En “De IGZ en NZa merken de Zorgbrede Governancecode aan als breed gedragen veldnorm die geldt voor alle zorgaanbieders, ongeacht of zij lid zijn van één van de brancheorganisaties. Hiernaast zijn wettelijke verplichtingen en transparantie-eisen over de bestuursstructuur te vinden in de Wet toelating zorgaanbieders (WTZi) en het daarop gebaseerde Uitvoeringsbesluit WTZi.”.
februari 2017 |
7
Zou dat betekenen dat zorgaanbieders die een
van de code en voorzien van een toelichting in
WTZi-toelating aanvragen straks van het CIBG
het tweede deel. Daar waar bij een rule based
te horen krijgen dat hun statuten niet ‘codeproof’
code sprake is van vastomlijnde regels en een
zijn? Laten we het niet hopen. Dat vanuit het
afgebakende reikwijdte om zo het gewenste
maatschappelijk belang van goede governance
gedrag te bevorderen, bestaan bij een principle
en een gelijk speelveld wordt gestreefd naar het
based benadering weinig regels en wordt slechts
hanteren van de code als veldnorm is begrijpelijk,
gefocust op de relevante principes waarbij de
maar zou niet tot juridische afdwingbaarheid
doelen centraal staan.
moeten leiden.8
De code is op zeven principes gebaseerd.9 Deze
7
Van rule based naar principle based
principes gelden in principe voor alle rechtsvormen (enkele uitzonderingen in een aanvullend hoofdstuk
De code is niet meer gebaseerd op regels, maar
volgend op de zeven principes daargelaten).
op principes. Daarmee is de code aanzienlijk
Elk principe is vervolgens uitgewerkt in een set
gewijzigd ten opzichte van de Zorgbrede
“bepalingen of gedragsregels”; daarin wordt de
Governancecode uit 2010. Daarin waren de regels
concrete toepassing van het principe beschreven.
artikelsgewijs opgenomen in het eerste deel
Een dergelijke opbouw zien we overigens ook in de Nederlandse Corporate Governance Code,
7 Als een zorginstelling verzekerde zorg volgens de Zorgverzekeringswet (Zvw) of de Wet langdurige zorg (Wlz) wil leveren dan moet de zorginstelling een toelating hebben van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Deze toelating wordt aangevraagd bij het CIBG (een uitvoeringsorganisatie van het ministerie van VWS). Het CIBG toetst onder andere of de zorgaanbieder voldoet aan de bestuursstructuur- en bedrijfsvoeringseisen uit het Uitvoeringsbesluit WTZi. 8 Overigens stellen zorgverzekeraars en zorgkantoren in hun inkoopdocumentatie doorgaans eveneens de voorwaarde of toetredingseis dat zorgaanbieders aantoonbaar uitvoering geven aan de code.
8
| februari 2017
ook daarin worden eerst principes verwoord gevolgd door zogenaamde best practice bepalingen. 9 De zeven principes betreffen de volgende onderwerpen: • Goede zorg • Waarden en normen • Invloed belanghebbenden • Inrichting governance • Goed bestuur •Verantwoord toezicht • Continue ontwikkeling.
Pas-toe-of-leg-uit-beginsel verleden tijd?
Zo lang zorgaanbieders maar transparant zijn over de toepassing van de code en daar verantwoording over
Ja en nee. In de Zorgbrede Governancecode 2010
af (kunnen) leggen, handelen ze volgens BoZ in lijn
gold dat een bepaling werd toegepast of dat een
met de code.
afwijking daarvan goed gemotiveerd werd uitgelegd, het bekende ‘pas-toe-of-leg-uit-beginsel’. De toepassing van de principes in de nieuwe code is niet vrijblijvend. Afwijken en uitleggen is in principe dus
Handhaving en de rol van de Governancecommissie Zorg
Intern zijn zowel de raad van bestuur als het
niet meer mogelijk.10 BoZ wil af van het afvinkgedrag
toezichthoudend orgaan verantwoordelijk
dat zich voordeed bij de Zorgbrede Governancecode
voor toepassing van de code. Extern bestaat
2010 en wil daarom het pas-toe-of-leg-uit-beginsel
daarnaast het streven van de BoZ dat de leden
op een vernieuwende en actuele manier hanteren:
van brancheorganisaties elkaar aanspreken
“Soms is bij toepassing juist uitleg nodig (pas toe
op naleving en/of afwijkingen van de code.
en leg uit). Soms kan afwijking niet aan de orde zijn
Naast dit gluren-bij-de-buren-principe hebben
(pas toe!).” Het doel van de principes en de dialoog
de brancheorganisaties al in 2006 de
moeten centraal staan.
Governancecommissie Gezondheidszorg in het
Echter, over de bij de principes horende bepalingen
leven geroepen voor een oordeel over de juiste
merkt de BoZ op dat bij een gesloten en daarmee
toepassing van de code.
meer dwingend geformuleerde bepaling de
Deze commissie kan in haar oordeel over de vraag
toepassing te dwingend kan zijn. In dat geval kan
of in een concreet geval de code geschonden is
de toepassing van het principe waar de bepaling
of niet partijen ook aanbevelingen doen over de
bij hoort gediend zijn met een goed gemotiveerde
toepassing en de interpretatie van een of meer
en toetsbare onderbouwing van een alternatieve
principes van de code. Eventuele sancties wegens
invulling; dit komt op mij over als een andere
schending van de code kunnen door de betrokken
formulering van het pas-toe-of-leg-uit-beginsel.
brancheverenigingen worden opgelegd aan hun
Gemotiveerd afwijken van de code lijkt dus
leden (bijvoorbeeld in de vorm van schorsing of
nog steeds mogelijk, mits het principe waar de
royement). Een uitspraak van deze commissie
desbetreffende bepaling op gebaseerd is daarmee
heeft niet de rechtskracht van een arbitraal
gediend is.
vonnis of bindend advies. Er kan niet tegen een
Over de open geformuleerde bepalingen wordt door
uitspraak in beroep worden gegaan. Partijen noch
de BoZ opgemerkt dat vanwege het open karakter
de deelnemende brancheorganisaties kunnen
geen behoefte aan afwijking zal bestaan. De vraag
juridisch afdwingbare rechten of verplichtingen
hoe de open geformuleerde bepaling concreet wordt
aan het oordeel of de aanbevelingen van de
toegepast door zorgaanbieders is veel belangrijker
Governancecommissie Gezondheidszorg ontlenen.
(leg-uit-hoe).
Sinds haar oprichting (1 januari 2007) heeft
10 In tegenstelling tot de consultatieversie, waarin met pictogrammen werd aangegeven van welke bepalingen absoluut niet mag worden afgeweken, blijkt dat niet expliciet uit de nieuwe versie.
de Governancecommissie Gezondheidszorg overigens (pas) acht uitspraken gedaan.
februari 2017 |
9
Onduidelijk is waarom dat er zo weinig zijn.
ruimte van zorgaanbieders en meer specifiek hun
Mogelijk leven zorgaanbieders en masse de
medewerkers wordt nadere invulling gegeven aan
governancecode goed na (hetgeen ik betwijfel gelet
dit principe.
op de jurisprudentie), of omdat het bestaan van de commissie (te) weinig bekend is. Hoe dan ook,
2. Het tweede principe ziet op waarden en normen:
mogelijk krijgt de Governancecommissie Zorg het
“De raad van bestuur en raad van toezicht
in 2017 met de invoering van de nieuwe code wat
hanteren waarden en normen die passen bij de
drukker.
maatschappelijke positie van de zorgorganisatie.”
Governance innovatie- en adviescommissie
Deze waarden en normen dienen onder andere tot stand te komen via een dialoog binnen en tussen alle niveaus van de zorgorganisatie en moeten
Naast voornoemde Governancecommissie
duidelijk vindbaar zijn voor onder andere cliënten
Gezondheidszorg zal na 1 januari 2017 een
en medewerkers. De bepalingen bij dit principe
Governance innovatie- en adviescommissie door
besteden daarnaast aandacht aan de noodzakelijke
de BoZ worden opgericht onder leiding van een
open aanspreekcultuur, inspraak, samenspraak
onafhankelijke voorzitter. Deze commissie zal
en tegenspraak (checks and balances) en het
verder bestaan uit externe en interne deskundigen
voorkomen van belangentegenstellingen en (de
en heeft een drietal taken: (i) adviseren over
schijn van) belangenverstrengeling.
governancevraagstukken die vragen om een overstijgende visie omdat ze verder reiken dan
3. Het derde principe betreft de invloed van
individuele casuïstiek, (ii) het doen van thematisch
belanghebbenden: “De zorgorganisatie schept
onderzoek (ten behoeve van de verdere ontwikkeling
randvoorwaarden en waarborgen voor een adequate
van de code) en (iii) het verspreiden van best
invloed van belanghebbenden.” Medezeggenschap
practices op het gebied van goed bestuur en toezicht.
is al uitvoerig geregeld in de Wet Medezeggenschap
De zeven principes en enkele aandachtspunten daarbij
10
Cliënten Zorginstellingen (WMCZ). Met dit principe krijgt het bestuur echter een actievere rol bij het inrichten van de medezeggenschap.
1. Het verlenen van goede zorg aan cliënten en de
In het oog springende verplichtingen voor het
benodigde bestuurlijke waarborgen in dat kader
bestuur zijn opgenomen in artikel 3.1.2. en 3.2.1.,
staan centraal in de code. De eerste van de zeven
op grond waarvan het bestuur niet alleen een
principes waaruit de code is opgebouwd luidt dan
grote(re) kring van medezeggenschap om zich
ook als volgt: “De maatschappelijke doelstelling
heen moet bouwen (3.2.1.), maar ook met ieder
en legitimatie van de zorgorganisatie is het bieden
medezeggenschapsorgaan afspraken moet maken
van goede zorg aan cliënten.” Een open deur, maar
over de wijze waarop wordt samengewerkt, de
door middel van een aantal bepalingen waarin
procedures voor overleg en de te hanteren termijn
onder andere wordt ingegaan op dat begrip goede
(3.1.2.). Denk daarbij bijvoorbeeld aan regelingen
zorg, het publieke speelveld en de professionele
zoals een OR-convenant.
| februari 2017
onderworpen. En alhoewel het nieuwe besluitenlijstje 4. Het vierde principe ziet op de inrichting van
nog steeds niet-limitatief lijkt te zijn, is de catch-all
governance: “De raad van bestuur en raad
bepaling betreffende de overige majeure beslissingen
van toezicht zijn ieder vanuit hun eigen rol
uit het lijstje verdwenen.11 Interessant aan dit vijfde
verantwoordelijk voor de governance van de
principe is ook dat een aantal bepalingen in dit kader
zorgorganisatie.”
verdergaan althans uitgebreider zijn dan de wet (taakvervulling op korte en lange termijn in artikel
5. Het vijfde principe ziet op goed bestuur:
5.3., maar ook de informatieplicht uit 5.6. die verder
“De raad van bestuur bestuurt de zorgorganisatie
gaat dan artikel 2:251 BW) en invulling geven aan
gericht op haar maatschappelijke doelstelling.”
de jurisprudentie betreffende het vennootschappelijk
Een van de bepalingen bij dit principe bevat een
belang (artikel 5.3.).
zelfde goedkeuringslijstje als artikel 4.1. lid 2 van de Zorgbrede Governancecode uit 2010, maar impliceert
6. Het zesde principe ziet op verantwoord
ook een statutenwijziging. Zo zijn vanaf 1 januari 2017
toezicht: “De raad van toezicht houdt toezicht
besluiten van de raad van bestuur betreffende de
vanuit de maatschappelijke doelstelling van de
vaststelling van de randvoorwaarden en waarborgen
zorgorganisatie.”
voor een adequate invloed van belanghebbenden aan goedkeuring van de raad van toezicht
11 “ overige majeure beslissingen, te bepalen door de Raad van Bestuur en vast te leggen in de statuten en/of het bestuursreglement.” (ZGC 2010, artikel 4.1 lid 2)
februari 2017 |
11
Met het oog op de samenstelling van de raad van
vergadering een lid van de raad van toezicht slechts
toezicht bevat artikel 6.3., meer
kan schorsen of ontslaan op grond van verwaarlozing
specifiek de introductie daarbij, een
van zijn taak of andere gewichtige reden dan wel
voordrachtsrecht van de cliëntenraad die in mijn
ingrijpende wijziging van omstandigheden waardoor
optiek verder gaat dan het voordrachtsrecht uit de
het voortduren van zijn toezichthoudende functie
WMCZ in verband met de
niet kan worden geduld 13, hetgeen eveneens een
geïntroduceerde swap: “(…) de raad van bestuur kan
statutenwijziging impliceert.
(…) namens de raad van toezicht een overeenkomst
In artikel A.3. is daarnaast een toets voor
sluiten met de cliëntenraad, waarbij de cliëntenraad
winstuitkering opgenomen. Bij een zorgorganisatie
het recht van zwaarwegend advies krijgt over de
die winst mag uitkeren op grond van de
profielen en de benoeming van alle leden van de
WTZi houdt de algemene vergadering bij
raad van toezicht. In ruil daarvoor ziet de cliëntenraad
besluiten over het uitkeren van winst en andere
af van het bindende voordrachtsrecht op één zetel.”
vermogensonttrekkingen rekening met de belangen
Daarnaast introduceert artikel 6.5.3. de profielschets
van de zorgorganisatie op korte en lange termijn en
voor bestuurders. Deze was voorheen slechts voor
haar maatschappelijke doelstelling en positie.
toezichthouders verplicht.
Deze toets voor winstuitkering bij zorgorganisaties gaat daarmee verder dan de uitkeringstoets uit
7. Het zevende principe ziet op de continue
het burgerlijk wetboek, die kortgezegd inhoudt dat
ontwikkeling: “De raad van bestuur en raad van
uitkeren is toegestaan wanneer de reserves groter
toezicht ontwikkelen permanent hun professionaliteit
zijn dan het eigen vermogen van de onderneming.
en deskundigheid.” In artikel 7.3.1. wordt een nieuwe verplichting voor de raad van toezicht geïntroduceerd: de raad van toezicht moet jaarlijks ten minste
Tot slot
De tijd zal leren in hoeverre de Governancecode
buiten de aanwezigheid van de raad van bestuur
Zorg bestuurders en toezichthouders de tools biedt
zijn functioneren evalueren en zorgdragen voor
die zij nodig hebben om het bieden van goede
vastlegging (bijvoorbeeld in de jaarstukken) van de
zorg te waarborgen. Gelet op het voorgaande kan
uitkomst daarvan.12
in ieder geval geconcludeerd worden dat afvinken
Toepassing in specifieke situaties
van bepalingen tot het verleden zal behoren met de invoering van de code en dat de code veel ruimte
Tot slot bevat de code naast de zeven principes nog
laat aan zorgaanbieders om bestuur en toezicht naar
een aantal bepalingen ten behoeve van specifieke
eigen inzicht in te vullen. Wellicht teveel ruimte…
situaties.
Een lawyers paradise.
Op grond van artikel A.1.3. moet dientengevolge in de statuten worden vastgelegd dat de algemene
12 Overigens heeft de code het op verschillende plekken over “vastlegging” en “verantwoording”: ik lees dit zo dat deze informatie in de jaarstukken moet worden opgenomen.
12
| februari 2017
13 Vergelijk artikel 2:271 BW inzake ontslag van een commissaris door de Ondernemingskamer.
Academie voor de Rechtspraktijk Abonnement 25 jaar Vermogensrecht 10 NOvA punten
Spreker: mr. L. Reurich raadsheer-plaatsvervanger Hof Den Haag
EURO 600,- incl. digitaal studiemateriaal, excl. BTW
Op 1 januari 2017 bestond het vermogensrecht 25 jaar. In deze cursus wordt dit jubileum gevierd. Met diverse anekdotes rond invoering en totstandkoming van het vermogensrecht en het schetsen van de soms persoonlijke vetes die aan de invoering van het BW vooraf gingen. Inzichtelijk wordt gemaakt dat de systematiek van de wet als een succes kan worden beschouwd en in de rechtspraak van de Hoge Raad verder is ontwikkeld en verfijnd. De hoogtepunten van vijfentwintig jaar vermogensrecht passeren de revue. Maar ook wordt geanalyseerd welke ontwikkelingen plaatsvonden op de witte plekken op de kaart van het vermogensrecht die door de wetgever bewust zijn open gelaten. En er is aandacht voor de vraag of en zo ja, hoe Europese invloeden de systematiek van de wet hebben beinvloed. En de meer omvattende vraag wat is terecht gekomen van de bedoeling van de wetgever. Kortweg: de cursus biedt een feestelijk bespreking van de highs en lows van het vermogensrecht, zowel juridisch-inhoudelijk, als meer impressionistisch en anekdotisch.
23-03-2017 09.00 uur eigen werkplek
23-03-2017 10.15 uur eigen werkplek
23-03-2017 11.30 uur eigen werkplek
23-03-2017 13.30 uur eigen werkplek
De bedoeling van de wetgever
Vijfentwintig jaar ontwikkelingen op het gebied van het goederenrecht
Ontwikkelingen op het gebied van causaliteit
De bedoeling van de wetgever; hoe Meijers het wetboek vorm gaf als een persoonlijk project dat reeds in 1903 werd geformuleerd. Samenhang tussen het vermogensrecht en de Algemene Begrippen van Meijers. Tegendraadsheid; tegenstander roeren zich (van Dunne en Schoordijk).
Vijfentwintig jaar ontwikkelingen op het gebied van het goederenrecht; het fiduciaverbod (art. 3:84 lid 3), het uitsluitend van overdraagbaarheid (art. 3:83 BW), ontwikkelingen rondhet (stille) pandrecht. De samenhang tussen natrekking (art. 3:4 BW) en de kwalificatie onroerend (art. 3:3 BW).
Ontwikkelingen op het gebied van causaliteit; het Des-arrest, opkomst (en ondergang) van de omkeringsregel, samenlopende oorzaken.
23-03-2017 14.45 uur eigen werkplek
21-04-2017 09.00 uur eigen werkplek
21-04-2017 10.15 uur eigen werkplek
Diverse vormen van relativiteit
De opkomst van zorgplichten
Beperkingen van redelijkheid en billijkheid
Diverse vormen van relativiteit; de zakelijke relativiteit van art. 6:163 en de persoonlijke relativiteit van art. 6:162: wat wrodt beschermd en voor wie geldt de bescherming?
De opkomst van zorgplichten en de vervagende grens tussen het contractenrecht en het onrechtmatige daadsrecht.
Beperkingen van redelijkheid en billijkheid; aanvulling, beperking en de veiligheidsklep van het vermogensrecht.
21-04-2017 11.30 uur eigen werkplek
21-04-2017 13.30 uur eigen werkplek
21-04-2017 14.45 uur eigen werkplek
De opkomst van regimes van uitleg
Samenloop van vordering en de redelijkheid en billijkheid
Naar een evaluatie van 25 jaar vemogensrecht
Samenloop van vordering en de redelijkheid en billijkheid.
Naar een evaluatie van 25 jaar vemogensrecht.
De opkomst van regimes van uitleg.
Klik hier om u aan te melden
www.avdr.nl
Systematiek van het vermogensrecht Systematiek van het vermogensrecht; hoe de ‘gelaagde structuur’door de Hoge Raad verder werd doorgevoerd. De nieuwe terminologie van het vermogensrecht;goederen en zaken, redelijkheid en billijkheid. Buitenlandse recenties van het wetboek.
Slow your head, turn it off Fireworks are keeping you from sleep You're the whole world spinning, magnetized Just turn it off and find a way to dream
Tom Smith
14
| februari 2017
www.avdr.nl
februari 2017 |
15
this is magna charta