First Ladies of Law Magazine | Issue No. 1

ISSUE NO. 1 SPRING 2019 ARTIKELEN EN INTERVIEWS MET O.A. TITIA FUCHS, FUCHS MOLLEMAN ADVOCATEN Strafbeschikking? Wees op uw hoede!

ANITA NIJBOER, KENNEDY VAN DER LAAN Snel transformeren van vastgoed

PATTY VAN DEN DOEL,

NATIONALE NEDERLANDEN

Ethics and Compliance

EUGENIE NUNES, DENTONS BOEKEL Wat staat er op de HR agenda komend jaar?

MET I OPG NTERVIE EDIN ENOME WS BU N SUP RGH CA IN THE REME CO STLE, SIGN URT, ET L IBRA RY EDIN in BUR GH

GERJANNE TE WINKEL PARTNER | JONES DAY

Magna Charta First Ladies is voortaan ook online te vinden! Blijf op de hoogte van het laatste nieuws, lees artikelen, bekijk de magazines, video’s en meer.

WWW.MAGNACHARTAFIRSTLADIES.COM 2

FLE 2019 | magazine

FIRST LADIES WEBSITE

magazine | FLE 2019

3

EDINBURGH EDINBURGH2019 2019

VAN LINKS NAAR RECHTS: LINDA NEKEMAN-IJDEMA | ANITA NIJBOER | JUDITH BOLLEN MORGANE VEENHUIJZEN | WILMA SCHWANKHAUS MARJOLEINE DE BOORDER | PAULINE BOTTEMA | NELE SOMERS PATTY VAN DEN DOEL | MAUD DE GROOT | KARIN DE WITT TITIA FUCHS | CHRISJE ZUUR | HARRIËT DE KROON EUGENIE NUNES | EVELINE HOOGETERP | SIGRID STEVENS JACOLINE GORTZAK | GERJANNE TE WINKEL TESSA VAN DEN ENDE | WENG CHIE CHEUNG | MAAIKE VAN URK BARBARA ROOSENBOOM | BABETTE BLAISSE-VERKOOIJEN SUZANNE VAN NIEUWENHUIJZEN | ANTOINETTE BEEST-DE MUL | BRENDA LEFERINK

INHOUDSOPGAVE 08

Het toestemmingsvereiste van artikel

1:88 BW. Wanneer is toestemming van de

andere echtgenoot nodig voor het

verrichten van rechtshandelingen?

Marjoleine de Boorder

10

Class actions: gaan we de VS achterna?

Gerjanne Te Winkel

12

Snel transformeren van vastgoed

Anita Nijboer

14

Wat staat er op de HR agenda

komend jaar?

Eugenie Nunes

18

Richtinggevende uitspraken CBb inzake

36

onrechtmatige overheidsconcurrentie

instellingen

Babette Blaisse-Verkooijen

Linda Nekeman-IJdema

20

All-in salaris

38

Strafbeschikking? Wees op uw hoede!

Morgane Veenhuijzen

Titia Fuchs

24

Digital Single Market: naar een modern,

46

Het verschil tussen garanties en

meer Europees kader voor auteursrechten

vrijwaringen in overnames

Nele Somers

Jacoline Gortzak

30

Brexit & IP

48

Cosmetische ingreep? Check altijd de

Nele Somers

leeftijd van de patiënt.

Sigrid Stevens

50

Zorgaanbieders en indicatiebesluiten –

afgeleid belang?

Brenda Leferink

32

Ethics and Compliance

Patty van den Doel

6

FLE 2019 | magazine

Vertrekvergoedingen bij financiële

VOLG ONS OOK OP SOCIAL MEDIA @etiennevanbladel

@avdr_nl

@avdr

@avdr_nl

COLOFON First Ladies of Law magazine is een uitgave van Academie voor de Rechtspraktijk Redactie Etienne van Bladel, Sharon Olivier van Genderen Ontwerp en realisatie Melanie Hament Sander Roeling Eline van Roosmalen Kristel Versteegh Contactgegevens Academie voor de Rechtspraktijk Interne cursuslocatie Kasteel Waardenburg G.E.H. Tutein Noltheniuslaan 7 (navigatie: nr 1), 4181 AS Waardenburg

56

Programma Edinburgh

58

The Signet Library

68

Parliament House, Supreme Court

72

Edinburgh Castle

78

Speakers

80

Annual dinner

82

Meet the First Ladies of 2019

86

London 2020

T: 030-220 10 70 Traditionele cursussen T: 030-303 10 70 Webinar cursussen F: 030-220 53 27 E-mail: info@avdr.nl Advertenties Etienne van Bladel ISBN: 9789462286375 Behoudens door de auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

MAGNA

CHARTA

magazine | FLE 2019

7

MARJOLEINE

begon

haar

loopbaan

als

advocaat in 1992. In 2002 richtte zij het nichekantoor De Boorder Schoots op met vestigingen in Amsterdam en het Gooi (Bussum).

Zij is familierechtadvocaat en behartigt in de

regel

de

vermogende

belangen

van

particulieren,

ondernemers,

topsporters

en

artiesten. Zij heeft een voorkeur voor het werken naar oplossingen via mediation of collaborative divorce. Die laatste manier van scheiden, de overlegscheiding (overgewaaid uit de VS), heeft zij in 2008 met enkele collega’s in Nederland geïntroduceerd. Vanaf de oprichting was zij vijf jaar lang voorzitter van de Vereniging van Collaborative Professionals (vvcp). Zij is gehuwd en heeft drie zonen van 20, 17 en 14 jaar oud.

MARJOLEINE DE BOORDER ADVOCAAT, DE BOORDER ADVOCATEN

Het toestemmingsvereiste van artikel 1:88 BW. Wanneer is toestemming van de andere echtgenoot nodig voor het verrichten van rechtshandelingen?

Het toestemmingsvereiste van artikel 1:88 BW is in de wet opgenomen om echtgenoten, in het belang van het gezin, tegen elkaar te beschermen tegen het verrichten van rechtshandelingen die een groot financieel risico met zich brengen. Dit geldt bijvoorbeeld voor overeenkomsten die een ondernemer, anders dan in de normale uitoefening van beroep of bedrijf, aangaat als borg of hoofdelijk medeschuldenaar. Marjoleine de Boorder spreekt over dit onderwerp in dit filmpje. Zij gaat in op de mogelijkheid van vernietiging van overeenkomsten, waarvoor de gezinsbeschermende bepaling 1: 88 BW geldt. Tevens geeft zij nuttige tips!

PRESS PLAY TO WATCH VIDEO

8

FLE 2019 | magazine

magazine | FLE 2019

9

GERJANNE TE WINKEL PARTNER, JONES DAY

Class actions: gaan we de VS achterna?

Op 19 maart 2019 heeft de Eerste Kamer het voorstel voor een wijziging van de class actions wet aangenomen. De wet wordt op 1 juli 2019 van kracht. Vanaf dan zal het mogelijk zijn in een collectieve actie direct schadevergoeding te vorderen. De vraag is of het aantal class actions hierdoor een vlucht gaat nemen.

PRESS PLAY TO WATCH VIDEO

10 FLE 2019 | magazine

GERJANNE TE WINKEL has more than 25 years of experience in corporate and commercial litigation with a focus on

shareholders

disputes,

takeover

battles, securities litigation, director &

professional

liability,

and

tort

litigation. She has specific experience in corporate disputes cases involving mismanagement

in

proceedings

before the Enterprise Division of the Amsterdam Court of Appeal. Gerjanne has been involved in many landmark cases including representing Europe’s largest cord blood bank, Cryo-Save, against one of its major shareholders, and

she

represents

an

investment

management firm and a number of related investment funds in a dispute before the Enterprise Division of the Amsterdam Court of Appeal concerning a dilutive rights offering by Delta Lloyd N.V. Gerjanne represented Arch Industries in the groundbreaking matter, Novero, before the Enterprise Division and is currently representing a group of expropriated bondholders in a SNS matter.

magazine | FLE 2019

11

ANITA NIJBOER is Partner bij de sectie Bestuursrecht/Omegvingsrecht.

ANITA NIJBOER PARTNER, KENNEDY VAN DER LAAN

Zij adviseert en procedeert over algemeen bestuursrecht (ruimtelijke

en

het

omgevingsrecht

ordening,

milieu,

natuurbescherming, luchtkwaliteit, water en duurzaamheid).

Ze begeleidt overheden, projectontwikkelaars en

woningcorporaties

bij

gebiedsontwikkelingsprojecten,

complexe de

realisatie

van woningen, kantoorgebouwen, grote milieuinrichtingen, scholen, ziekenhuizen en de aanleg van wegen. Daarnaast houdt ze zich bezig met het onderwerp ‘Smart City’: de regelgeving die geldt voor smart city toepassingen in

Snel transformeren van vastgoed Wanneer je grote wijzigingen wilt doorvoeren aan een pand, zoals het plaatsen van een extra verdieping of het wijzigen van de functie van kantoor in woningen wordt al snel gedacht dat hiervoor een bestemmingsplanwijziging nodig is. Anita Nijboer legt in dit korte filmpje uit dat dergelijke grote wijzigingen vaak met een reguliere vergunningprocedure kunnen worden gerealiseerd.

de openbare ruimte. Zij ondersteunt haar cliënten onder andere bij het zo snel mogelijk verkrijgen van de benodigde vergunningen en ontheffingen.

Anita doceert aan de SSR (opleidingsinstituut voor de rechtelijke macht), de Universiteit van

Amsterdam

en

Academie

voor

de

Rechtspraktijk.

Anita is lid van de Vereniging Privacy Recht en de Vereniging voor milieurechtadvocaten

Anita heeft diverse publicaties op haar naam staan en is mede auteur van het boek ‘Het recht van kabels en leidingen’ dat in 2009 is uitgegeven en van het boek “Smart en leefbaar, belangen borgen in de digitaliserende gemeente’, dat in 2018 is uitgegeven en is gepresenteerd op de Smart City Expo in Barcelona.

12

FLE 2019 | magazine

PRESS PLAY TO WATCH VIDEO

magazine | FLE 2019

13

EUGENIE NUNES ADVOCAAT, DENTONS BOEKEL N.V.

Wat staat er op de HR agenda komend jaar?

De Tweede Kamer heeft dinsdag 5 februari de Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) aangenomen.

Nu

de

Tweede

Kamer

heeft

ingestemd met de WAB, gaat het wetsvoorstel naar de Eerste Kamer. Als de Eerste Kamer ook instemt met het voorstel, gaan de wijzigingen per 1 januari 2020 in.

De

WAB

maakt

volgens

het

Ministerie van sociale Zaken en werkgelegenheid deel uit van een breder pakket aan maatregelen dat erop is gericht om de balans op de arbeidsmarkt te verbeteren. Het gaat hierbij onder andere om het verminderen van de kloof tussen vaste

contracten

arbeid.

Om

dat

en

flexibele

te

bereiken

wordt de huidige wet op een aantal punten aangepast, onder meer de ketenregeling, wijziging van

de

(berekening)

van

de

ontslagvergoeding en invoering van een cumulatieontslaggrond.

In het plenaire debat over de WAB bleek onlangs al dat een meerderheid

van

de

Tweede

Kamer tegen het plan was om een proeftijd van vijf maanden mogelijk te maken. Deze maatregel gaat dan ook niet door, net als het plan om een proeftijd van drie maanden mogelijk te maken voor

14

FLE 2019 | magazine

tijdelijke contracten van langer dan twee jaar.

De voorgenomen wijzigingen die de WAB met zich meebrengt: •

De periode waarna elkaar opvolgende

arbeidsovereenkomsten voor bepaalde

tijd van rechtswege overgaan in een

arbeidsovereenkomst voor onbepaalde

EUGENIE NUNES became a lawyer in 1992

tijd (de ketenregeling) wordt wederom op

and has been a partner in Dentons Boekel’s (for-

drie jaar gezet. Het maximumaantal

merly Boekel) Employment and Labor practice

arbeidsovereenkomsten voor

group since 2005. She focuses on employment

bepaalde tijd blijft 3: wordt de

law and employee participation. In her practice,

arbeidsovereenkomst daarna voorgezet, dan is

she concentrates on legal project management

dit een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde

in outsourcing and transfers of undertakings, HR

tijd, ook als de hiervoor genoemde termijn van

compliance, reorganizations and cross-border

drie jaar nog niet is verstreken.

ployment aspects of mergers and acquisitions.

•

De wijzigingen in de berekening van de

She is also regularly involved in advising in dispu-

transitievergoeding. Denk aan:

o Het vervallen van de periode van

employment. She also advises clients on the em-

tes on employee participation and collective bargaining agreements.

twee jaar voordat een Eugenie is a substitute-judge at the District Court

werknemer in aanmerking komt voor

in The Hague (cantonal division). She also ma-

de transitievergoeding. Een werknemer

nages the cross-border Employment and Labor

heeft hier straks vanaf het begin van

team at Dentons Boekel.

zijn arbeidsovereenkomst recht op.

She has various publications to her name in the

field of cross-border employment and employee

transitievergoeding straks

participation, including the “Chronicle of em-

berekenen over de feitelijke duur

ployee participation”. Eugenie regularly gives

van de arbeidsovereenkomst. De

presentations at the International Bar Association

afronding op halve dienstjaren vervalt.

o De werkgever moet de

and lectures at various educational institutes. Furthermore, she gives lectures on employee parti-

o De transitievergoeding

cipation and cross-border employment within the

bedraagt voor elk dienstjaar

framework of the conference activities of SDU,

een derde van het maandsalaris.

Kluwer Education and Euroforum.

De hogere vergoeding bij een dienstverband na verloop van tien jaar die nu nog geldt, wordt afgeschaft.

magazine | FLE 2019

15

•

De introductie van de cumulatiegrond bij

de werkgever een oproepkracht straks minimaal

ontslag. Hierdoor kunnen werkgevers

vier dagen van tevoren oproepen (bij cao kan

straks verschillende ontslaggronden

hiervan worden afgeweken).

met elkaar combineren en wordt

het voor werkgevers eenvoudiger

•

Het wijzigen van de regels voor payrollers.

werknemers te ontslaan (de i-grond). Ontslaat

Payrollwerknemers krijgen recht op dezelfde

de werkgever een werknemer op basis van deze

arbeidsvoorwaarden als werknemers van

grond, dan kan de rechter de werknemer (naast

de opdrachtgever, en daarnaast recht op een

de wettelijke transitievergoeding en evt. billijke

“adequate” pensioenregeling.

vergoeding bij ontslag) wel een extra

vergoeding toekennen van maximaal de helft

•

De wijzigingen in de WW-premie.

van de wettelijke transitievergoeding.

Werkgevers gaan een lage WW-premie

betalen voor werknemers met een vast

•

In de wet wordt een nieuwe definitie

contact (met vastgelegde arbeidsomvang) en

opgenomen: de “oproepovereenkomst”.

een hoge WW-premie voor werknemers met

Steeds als een oproepovereenkomst

een tijdelijk contract. Contracten voor jongeren

een jaar heeft geduurd, moet de werkgever

onder de 21 jaar die ten hoogste twaalf uur per

de werknemer een aanbod doen voor een

week werken, vallen niet onder de hoge premie

arbeidsovereenkomst. Dit aanbod is gebaseerd

in het kader van de premiedifferentiatie;

op de gemiddelde gewerkte arbeidsduur in de

voorgaande twaalf maanden. Daarnaast moet

16

FLE 2019 | magazine

•

Werknemers vanaf 21 jaar krijgen per 1 juli

• De Detacheringsrichtlijn is herzien.

2019 recht op het volledige minimumloon. Het

De implementatie van de nieuwe richtlijn in de

minimumloon voor 18, 19 en 20-jarigen gaat

lidstaten moet uiterlijk 30 juli 2020

verder omhoog.

zijn voltooid. Zo krijgen gedetacheerde

werknemers na 12 maanden detachering recht

op de arbeidsvoorwaarden van het gastland,

met uitzondering van de regels met betrekking

tot ontslag en aanvullend pensioen.

De verder te verwachten ontwikkelingen: • Het kabinet gaat ook inzetten op het bestrijden

van schijnzelfstandigheid. Het kabinet werkt in

2019 maatregelen uit ter vervanging van de

• In 2019 wordt de meldplicht voor

Wet Deregulering Arbeidsrelaties (DBA)

dienstverleners uit de EU ingevoerd. Deze plicht

waarmee, met name aan de onderkant van

zal gaan gelden voor dienstverleners uit andere

de arbeidsmarkt, schijnzelfstandigheid

lidstaten die hun werknemers in Nederland

en concurrentie op arbeidsvoorwaarden,

te werk stellen. De verwachting is dat de

wordt tegengegaan. Daarnaast beogen de

verplichting in zal gaan per 1 april 2019. —

maatregelen zekerheid te geven aan

zelfstandigen en hun opdrachtgevers

dat heen sprake is van een dienstbetrekking.

De opschorting van handhaving van de Wet

DBA duurt voort tot 1 januari 2020.

magazine | FLE 2019

17

18 FLE 2019 | magazine

BABETTE BLAISSE-VERKOOIJEN ADVOCAAT, POT JONKER ADVOCATEN

Richtinggevende uitspraken CBb inzake onrechtmatige overheidsconcurrentie

Ondernemers

die

concurrentie

ondervinden van de overheid hebben hier geregeld last van. De wet Markt en Overheid had hierin verandering moeten brengen, maar door de (te) ruim geformuleerde uitzonderingsbepaling in de wet is dat nog niet (voldoende) het geval. Lichtpunt voor ondernemers PRESS PLAY TO WATCH VIDEO

is dat het CBb in december 2018 twee

richtinggevende

uitspraken

heeft gewezen, waaruit volgt dat de vrijheid die de overheid heeft om met marktpartijen in concurrentie te treden wel degelijk beperkter is dan waar veel lagere overheden vanuit gingen.

BABETTE BLAISSE-VERKOOIJEN is advocaat sinds 2002.

Gedurende twaalf jaar heeft zij deel uitgemaakt van de vastgoedsectie van advocatenkantoor Stibbe in Amsterdam.

Bij Pot Jonker, waar zij inmiddels een van de partners is, kunt u uitstekend bij haar terecht voor zaken op het gebied van (Europees) aanbestedingsrecht, bouwrecht en huurrecht.

In het bijzonder voor wat betreft het eerste rechtsgebied treedt Babette ook geregeld op voor cliĂŤnten uit de energieen zorgsector, afvalinzameling en IT-branche.

magazine | FLE 2019

19

20 FLE 2019 | magazine

MORGANE VEENHUIJZEN ADVOCAAT, WISEMEN ADVOCATEN

All-in salaris

Onderzocht wordt of het betalen van een maandelijkse salaris inclusief vergoeding voor vakantiedagen en vakantiebijslag is toegestaan en, zo ja, onder welke voorwaarden.

PRESS PLAY TO WATCH VIDEO

MORGANE VEENHUIJZEN houdt zich vooral bezig

Britse achtergrond haalde zij ook haar Britse Masters

met advisering en procedures op het gebied van

degree (LL.M) aan de University of Edinburgh (U.K.) in

arbeidsrecht en HRM.

1999. Voorts heeft zij de Post Academische Leergang Arbeidsrecht (PALA) aan de Erasmus Universiteit met

Morgane

Veenhuijzen

werd

in

1974

geboren

goed gevolg doorlopen.

te Utrecht. Haar lagere school jeugd bracht zij door in Nigeria en in 1992 behaalde zij haar

In 2000 trad zij in dienst als advocaat-stagiair bij het

Gymnasiumdiploma aan het Gemeentelijk Gymnasium

Haagsche advocatenkantoor Maaldrink Vermeulen

te Hilversum. Zij is derhalve tweetalig (Engels en

Grooss. Morgane was daar circa 6 jaar werkzaam

Nederlands).

als advocaat-medewerker voordat zij als zelfstandig advocaat

(Veenhuijzen

Advocatuur)

de

cliĂŤnten

Zij behaalde haar meestertitel Nederlands recht aan

van WiseMen kwam ondersteunen op arbeidsrecht

de Universiteit van Utrecht in 1998. Gelet op haar

gebied.

magazine | FLE 2019

21

22 FLE 2019 | magazine

magazine | FLE 2019

23

NELE SOMERS ADVOCAAT, ARTES LAW

Digital Single Market: naar een modern, meer Europees kader voor auteursrechten.

Digitale inhoud is één van de voornaamste motoren voor de groei van de digitale economie. De Richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt (‘DSM-Richtlijn’) beoogt de toegang tot deze digitale inhoud te verbeteren en tegelijk te voorzien in een billijke verdeling van de vergoedingen die voortvloeien uit de exploitatie van auteurs- en naburige rechten.

Onze (digitale) economie ondergaat een gewijzigd consumentengedrag. Terwijl uitgaven voor digitaal amusement en digitale media stijgen, bekijken consumenten (beschermde) inhoud steeds meer op hun mobiele apparaten en verwachten zij dat deze inhoud, waar zij zich ook bevinden, overal en altijd voor hen toegankelijk is. Het huidige consumentengedrag staat haaks op het feit dat er, gelet op het territoriaal karakter van het auteursrecht en de problemen van vereffening die daarmee gepaard gaan, nog hindernissen zijn voor toegang van auteursrechtelijk beschermde content vanuit het buitenland en het gegeven dat ook de overdraagbaarheid daarvan nog vaak nationaal wordt bepaald. Er zijn m.a.w. binnengrenzen, waaraan de DSM-Richtlijn wenst te remediëren, dit in het belang van de consument maar ook ten gunste van de groei van de Europese economie. ›

24 FLE 2019 | magazine

magazine | FLE 2019

25

Er is ook een onmiskenbare ‘Value Gap’, dit op verschillende niveaus. Zo blijkt er een niet te rechtvaardigen verschil te bestaan tussen de vergoeding die wordt betaald aan de houders van auteursrechten enerzijds (rechtenhouders) en de inkomsten die worden verkregen door online diensten uit het werk van deze auteurs (aanbieders). Een gelijkaardige Value Gap bestaat voor persuitgevers, die tot nu geconfronteerd worden met het feit dat online content herbruikt wordt door andere aanbieders, zonder dat zij hiervoor enige vergoeding kunnen krijgen. Value Gaps hebben een onmiskenbaar afkoelend effect op innovatie en creativiteit en dienen dus te worden aangepakt.

Gebruik van beschermde inhoud door aanbieders

verlenen tegen normale (lees marktconforme)

van online diensten (Artikel 13)

voorwaarden, voorziet de Richtlijn in een

Artikel 13 is het meest controversiële artikel uit

aansprakelijkheidsbeperkende regel, met name

de DSM-Richtlijn. Het bepaalt dat aanbieders die

dat aanbieders zelfs zonder toestemming van de

beschermde inhoud beschikbaar stellen of daar

rechtenhouders, toch niet aansprakelijk zullen zijn

- al dan niet via door hun gebruikers geüploade

voor het delen van en/of toegang verschaffen tot

inhoud - toegang tot verlenen, een handeling van

beschermde inhoud als zij aantonen dat zij a) alles in

mededeling / beschikbaarstelling aan het publiek

het werk hebben gesteld om een machtiging van de

verrichten.

rechtenhouders te verkrijgen (best efforts), b) alles in het werk hebben gesteld om ervoor te zorgen

Aanbieders, zo bepaalt artikel 13, moeten bijgevolg

dat specifieke werken en andere zaken waarvoor

een toelating verkrijgen van de rechtenhouders om

de rechtenhouders de aanbieders de relevante

de content te kunnen verspreiden, ‘bijvoorbeeld

en noodzakelijke informatie hebben verstrekt,

door het sluiten van licentieovereenkomsten.’

niet beschikbaar zijn (via filtering en blocking),

Voor zover rechtenhouders niet bereid zouden

en c) na kennisgeving door de rechtenhouders,

zijn om hun toelating te verlenen of deze niet te

snel handelen om de aangemelde werken en

26 FLE 2019 | magazine

THE SIGNET LIBRARY EDINBURGH

magazine | FLE 2019

27

onderwerpen van hun website te verwijderen of de

digitale omgeving. Uitgevers kunnen, op basis van

toegang daartoe onmogelijk te maken, en alles in

dit artikel, licenties gaan toestaan aan media en

het werk hebben gesteld om toekomstige uploads

andere nieuwsdiensten.

te voorkomen (opnieuw via filtering en blocking).

Er zijn, zoals steeds, uitzonderingen op de Artikel 13 is in eerste instantie gericht op gekende

algemene regel. Zo blijft hyperlinken van content

spelers zoals vb. Facebook, Google en YouTube.

mogelijk zonder dat daarmee het naburig recht

Nieuwe spelers genieten van een bijkomende

van de uitgever wordt geschonden. Daarnaast

beperking gedurende de eerste 3 jaar en voor

is ook het gebruiken van individuele woorden of

zover zij een jaaromzet hebben van minder dan

‘korte fragmenten’ toegestaan. Het blijkt uit de

10 miljoen euro. Tot zolang dienen zij enkel hun

rechtsoverwegingen bij de Richtlijn dat het delen

‘best efforts’ aan te tonen met oog op het sluiten

van dergelijke ‘korte fragmenten’ evenwel niet

van licentieovereenkomsten en snel te handelen

onbeperkt kan, omdat daarbij in elk geval het recht

met oog op filtering en blocking nadat zij een

van de uitgever niet mag worden uitgehold. Een

kennisgeving van de rechtenhouders hebben

moeilijkheid is dat de notie ‘kort fragment’ in de

ontvangen (sub a en b). Pas wanneer zij gemiddeld

Richtlijn niet wordt bepaald, wat ruimte laat voor

meer dan 5 miljoen unieke bezoekers hebben

interpretatie bij de nationale hoven en rechtbanken

per maand gedurende een jaar, dienen zij ook

en allicht aanleiding zal geven tot prejudiciële

preventieve maatregelen met oog op filtering en

vraagstelling bij het Hof van Justitie in een volgende

blocking van toekomstig geüploade werken (sub c).

fase, i.e. na de implementatie van de Richtlijn door de verschillende lidstaten.

Een nieuw naburig recht voor uitgevers van perspublicaties (Artikel 11)

Billijke vergoeding van auteurs en artiesten in

Artikel 11 van de DSM-Richtlijn voorziet in een nieuw

contracten (Artikel 14 – 16)

naburig recht voor uitgevers van perspublicaties,

In artikel 14 t.e.m. 16 worden aan auteurs en

dit voor het digitale gebruik hiervan en met een

artiesten een aantal dwingende rechten verleend,

beschermingstermijn van twee jaar, te rekenen vanaf

wanneer zij hun exclusieve rechten in licentie geven

de eerste dag van januari van het jaar volgend op

en/of overdragen. Zij verkrijgen bijvoorbeeld het

de datum van publicatie. Na het verstrijken van deze

recht om op regelmatige tijdstippen geïnformeerd

termijn, vervalt het naburig recht van de uitgever

te worden over de exploitatie van hun rechten, de

en kan deze dus geen vergoeding meer vragen op

inkomsten die daaruit werden gegenereerd en de

basis van dit recht. Het uitgangspunt is klaarblijkelijk

vergoeding die daar, voor hen, tegenover staat

dat nieuws- en economische waarde van een

(transparantieverplichting). Daarnaast wordt ook

persbijdrage uitgedoofd zullen zijn na twee jaar met

voorzien in een contractaanpassingsmechanisme

als gevolg dat de bijdrage vanaf dat moment vrij

ten behoeve van auteurs en artiesten die hun

kan worden gedeeld.

rechten hebben overgedragen en/of in licentie hebben gegeven tegen een bepaalde vergoeding

Artikel 11 biedt uitgevers concreet de mogelijkheid

die niet in verhouding is met de inkomsten die

om te gaan onderhandelen over een vergoeding

hieruit in een later stadium worden gehaald. Indien

tot gebruik en herbruik van perspublicaties in een

de oorspronkelijk overeengekomen vergoeding

28 FLE 2019 | magazine

onevenredig laag is ten opzichte van de

NELE SOMERS studeerde rechten aan de

desbetreffende inkomsten en voordelen die

Universiteit Antwerpen (UA, 2007).

voortvloeien uit de exploitatie van de werken of uitvoeringen, zullen zij gerechtigd zijn om, na

Na haar studies vervoegde zij de balie van

contractsluiting, een aanvullende en passende

Antwerpen als advocaat en volgde zij een

vergoeding te vragen.

bijkomende opleiding in het vennootschapsrecht (HUB, 2009) en intellectuele rechten aan de

Tenslotte wordt ook voorzien in een ‘use it

Universiteit van Brussel (HUB, 2011). In juni 2017

or lose it’-bepaling, op grond waarvan een

promoveerde zij met haar proefschrift over het

rechtenhouder de rechten op zijn werk terug

dagelijks bestuur in de naamloze vennootschap

kan opeisen, geheel of gedeeltelijk, wanneer

(promotor

het werk door de licentiehouder of door de

waarvan de handelseditie later dat jaar werd

rechtverkrijgende niet of onvoldoende worden

uitgegeven bij uitgeverij Intersentia.

prof.

dr.

Herman

Braeckmans),

geëxploiteerd (revocatierecht).

In 2018 richtte zij Artes op, een niche-

En nu?

advocatenkantoor

Het ontwerp van de DSM-Richtlijn verkeert op

Intellectuele

dit moment, met de laatste plenaire zittingen

Technologie, Media & Communicatie (TMC) en

in het Europees Parlement op resp. 25 maart

Geschillenbeslechting (www.artes.law). Al meer

2019 en 18 april 2019, in een laatste fase. Na

dan tien jaar staat Nele Somers cliënten bij in

goedkeuring van het ontwerp van de DSM-

alle aspecten van het auteursrecht, merkenrecht,

Richtlijn, geheel of gedeeltelijk, zullen de

tekeningen-

lidstaten twee jaar hebben om de gestemde

computerrecht, kwekersrecht, bedrijfsgeheimen

bepalingen te implementeren in hun nationaal

(knowhow)

recht. Midden 2021 staan we alvast een stap

geschillen.

gespecialiseerd Eigendomsrechten

en en

modellenrecht, geavanceerde

in (IE),

octrooien, commerciële

dichter bij die digitale, eengemaakte markt en een verbeterde ondersteuning voor de

Zij streeft ernaar uw juridische partner te

scheppende en culturele bedrijfstak in Europa. —

zijn en stelt de diepgaande, juridische kennis die zij heeft opgebouwd en haar creatieve probleemoplossende aanpak graag ten dienste van het cliënteel.

Zij is gastdocent aan de Universiteit van Antwerpen verschillende

en

Hasselt

en

wetenschappelijke

auteur

van

bijdragen

in tijdschriften & verzamelwerken. Zij neemt regelmatig deel als spreker aan internationale congressen en wetenschappelijke studiedagen.

magazine | FLE 2019

29

NELE SOMERS ADVOCAAT, ARTES LAW

Brexit & IP

What happen with your EU Trademark, hard exit or not? Which measurements must be taken by current owners and what does UK Parliament do to help. For companies it is recommended to perform an IP audit.

PRESS PLAY TO WATCH VIDEO

ONE O’CLOCK GUN EDINBURGH CASTLE

30 FLE 2019 | magazine

magazine | FLE 2019

31

PATTY VAN DEN DOEL COMPLIANCE OFFICER, NATIONALE NEDERLANDEN

Ethics and Compliance How to deal with ethical dilemmas in compliance.

PRESS PLAY TO WATCH VIDEO

32 FLE 2019 | magazine

PATTY VAN DEN DOEL specializes in insurance and liability law. She has more than 17 years of experience as a lawyer, starting her career at TrenitĂŠ van Doorne.

She was head of Legal from 2008 - 2017. at Aegon. In addition, she is amediator.

She currently works as compliance officer at a large international insurance company (NN). She is a member of various trade / insurance associations.Also she is a coach in Time Management.

In addition to her work, Patty runs long distances such as marathons. She paints and draws as a hobby at the studio of an artist and she reads about art history. She is a member of Rotary.

magazine | FLE 2019

33

34 FLE 2019 | magazine

magazine | FLE 2019

35

36 FLE 2019 | magazine

LINDA NEKEMAN-IJDEMA SENIOR LEGAL COUNSEL LABOUR AFFAIRS, ABN AMRO BANK N.V.

Vertrekvergoedingen bij financiële instellingen Aan het onderhandelen over vertrekvergoedingen bij financiële instellingen? Wees je dan bewust van de bepalingen van de WBFO, die onder meer vertrekvergoedingen in de financiële sector reguleert.

PRESS PLAY TO WATCH VIDEO

LINDA NEKEMAN-IJDEMA is a Senior Legal Counsel

of equal treatment. She is also a co-author of a national

Labour Affairs and coordinator of the Labour Affairs team

best practice code for dismissal advice committees and

of ABN AMRO Bank N.V. She designed, implemented

member of the taskforce that monitors developments

and oversees the global international governance for

to this extent. Furthermore, she regularly teaches about

specific employment law related matters for the ABN

remuneration restrictions related issues.

AMRO Group. Her main focus is on employment law issues outside the Netherlands. She is also a Board

In 2006, Linda completed a masters in law, specialising in

Member of Legal Women, which is a platform of over

employment law. She initially started as an administrative

4.000 women in various legal professions that focuses

lawyer at Kennedy Van der Laan, after which she became

on sharing knowledge and networking. Linda publishes

an employment lawyer at Boekel De Nerée (now Dentons

regularly: amongst others she contributes yearly to SDU

Boekel) in 2007. In 2013, she started at ABN AMRO Bank

Commentaar Arbeidsrecht Artikelsgewijs on the subject

N.V.

magazine | FLE 2019

37

TITIA FUCHS ADVOCAAT, FUCHS MOLLEMAN ADVOCATEN

Strafbeschikking?

Wees op uw hoede!

Op 3 december 2018 luidden twee journalisten van

een raadsman2. Een strafbeschikking kan overigens

het NRC de noodklok over de strafbeschikking. Een

niet alleen aan een natuurlijk persoon, maar ook aan

strafbeschikking is de bestraffing – bijvoorbeeld

een rechtspersoon worden uitgevaardigd – denk

een boete – die kan worden opgelegd door de

aan een economisch of een fiscaal delict3.

officier zonder tussenkomst van de rechter.

Een rechtspersoon dient pas gehoord te worden bij

1

een betalingsverplichting van meer dan € 10.000).

Wat is de strafbeschikking precies, waarom houden advocaten er niet van en waarom moet u op uw

Bij bovenstaande bevoegdheid komt geen rechter

hoede zijn?

kijken. De strafbeschikking is dan ook ingevoerd om rechtbanken te ontlasten4. Daarbij was de gedachte

Sinds 2008 kan op grond van artikel 257a van

dat de rechterlijke macht zich uitsluitend kon richten

het wetboek van strafvordering de officier van

op de grotere complexe zaken. De ‘kleinere’ zaken

justitie in sommige gevallen een strafbeschikking

waarbij de schuldvraag evident is zou het openbaar

uitvaardigen. ‘Sommige gevallen’ is in dit geval

ministerie voortaan zelf kunnen afhandelen.

een ruim begrip: het zijn alle gevallen waarbij sprake is van een overtreding of een misdrijf

Al bij invoering in 2008 was de kritiek niet van de

waarop een maximumstraf staat van niet meer dan

lucht, maar is destijds met een politieke deken

6 jaar gevangenis. Er kan bij een strafbeschikking

toegedekt. Er moest namelijk ‘iets’ gebeuren aan

bijvoorbeeld een taakstraf, een boete of een

de lange doorlooptijden binnen de strafrechtketen

betalingsverplichting aan een slachtoffer worden

en de coalitie had niet voor niets zo lang gewerkt

opgelegd, de rijbevoegdheid kan worden ontzegd

aan deze wet. Ondanks het feit dat Ankie Broekers-

en de beschikking kan aanwijzingen bevatten

Knol, destijds eerste kamerlid voor de VVD, al

waaraan de verdachte moet voldoen. De verdachte

voorspelde dat het wetsvoorstel zou leiden tot

is verplicht mee te werken aan het vaststellen van

een “onaanvaardbare machtsconcentratie bij

zijn identiteit bij het voldoen aan een taakstraf of bij

het openbaar ministerie” en “wantrouwen in de

aanwijzingen. Dit geldt ook bij overtredingen (denk

rechtsstaat” stemde de VVD fractie voor5. De VVD

aan vuilnis op het verkeerde tijdstip buiten zetten

was coalitiepartner en Piet Hein Donner (CDA) van

of een keer te hard rijden). Overigens pas wanneer

justitie was een fervent voorstander. ›

de betalingsverplichting die wordt opgelegd meer bedraagt dan € 2000 is wettelijk vastgelegd dat de verdachte gehoord moet worden in het bijzijn van

2 (art. 257c Sv. jo. Art. 36, lid 2 WED) 3 Art. 36 WED en art. 76 lid 2, onderdeel d AWR

4 Wet OM-afdoening I om 1 Derk Stokmans en Mark Lievisse Adriaanse, “OM deelde ten onrechte straffen uit”, NRC 3 december 2018.

38 FLE 2019 | magazine

5 Derk Stokmans en Mark Lievisse Adriaanse, “Als ik het in m’n eentje kon beslissen, had ik nee gezegd tegen de strafbeschikking”, NRC 17 december 2018

magazine | FLE 2019

39

Hij beloofde waarborgen, monitoring en bleef

voor de hand liggende redenen wel een dergelijke

volhouden dat de wettekst dat ‘de rechtsprekende

betekenisverplichting kent).

taak bij de onafhankelijke rechter moest liggen’ niet zo letterlijk genomen moest worden. Volgens

Dus wanneer een strafbeschikking via de reguliere

Donner was ‘rechtsprekende taak’ niet hetzelfde

post naar het adres wordt verzonden waar de

als oordelen over (de hoogte van) een straf en het

verdachte is ingeschreven, loopt hij – wanneer

openbaar ministerie moest hier nou juist als ‘rechter’

hij niet op tijd reageert - een risico, namelijk

optreden. Bovendien was het allemaal niet zo

een onherroepelijke strafbeschikking. De datum

anders dan de transactie die allang bekend was.

waarop de beschikking onherroepelijk wordt is afhankelijk van “het zich voordoen van een

Dat laatste is een misvatting. Een transactie

omstandigheid waaruit blijkt dat de bestrafte

koopt vervolging af zonder schulderkenning en

met de strafbeschikking bekend is.”6 Als geen

is bovendien vrijwillig. Als je niets doet komt er

verzet is ingesteld hoeft er voor tenuitvoerlegging

geen transactie tot stand. De strafbeschikking

geen onderzoek naar een juiste ontvangst te

is wel degelijk een schulderkenning en een

worden gedaan. Het openbaar ministerie kan

bestraffing en niet vrijwillig. Protesteren tegen

vanaf 14 dagen na toezending beginnen met

een strafbeschikking kan, maar dan moet er tijdig

de tenuitvoerlegging. Ik heb er geen landelijk

‘verzet’ worden ingesteld. Wanneer dit niet gebeurt

onderzoek naar verricht maar het is mijn ervaring en

binnen de gestelde termijn, zal de strafbeschikking

die van velen van mijn collega’s dat het openbaar

onherroepelijk worden. De beschikking als zodanig

ministerie zonder een enkel bewijs van ontvangst

komt in de justitiële documentatie te staan.

zal zeggen dat twee weken na de dagtekening op de strafbeschikking zelf verzet tardief is ingesteld.

Weinig mensen realiseren zich de impact die een

Het is dan aan de verdachte om aan te tonen

dergelijke aantekening in de justitiële documentatie

dat voormelde omstandigheid zich niet heeft

heeft. Een reis maken kan al op problemen stuiten

voorgedaan. Gelukkig gaan veel rechters hier

– denk aan een zakelijke reis naar China of de

ruimdenkend mee om, maar het is een risico dat je

Verenigde Staten. Een aantekening in de justitiële

liever niet wilt nemen.

documentatie kan daarnaast gevolgen hebben voor een eventueel benodigde Verklaring van goed

Waar de schoen van de strafbeschikking echter nog

gedrag (VOG). Een recente VOG is voor steeds

het meest wringt is het traject voorafgaand aan de

meer functies vereist zoals in het onderwijs, de zorg

uitvaardiging van de beslissing zelf. Precies zoals de

en bijvoorbeeld voor een functie als commissaris of

criticasters al hadden voorspeld, maar waar vanuit

als lid van een Commissie van Toezicht.

politieke motieven overheen gewalst is. Het is vooralsnog een slecht idee gebleken het openbaar

Deze gevolgen (schulderkenning, straf, aantekening

ministerie de stoel van de rechter aan te bieden;

justitiële documentatie) kunnen niet alleen

het leidt niet zelden tot willekeur, beschikkingen zijn

intreden zonder dat daarbij een rechter wordt

uitgevaardigd voor delicten waar onvoldoende of

betrokken, maar kunnen zelfs intreden zonder

geen bewijs voor is, er wordt onvoldoende rekening

dat een dergelijke beschikking betekend hoeft te

gehouden met de persoonlijke omstandigheden van

worden (anders dan bij een dagvaarding die om

40 FLE 2019 | magazine

6 Art. 257e, lid 1 Sv

de persoon of de feiten en omstandigheden van het

aantal verdachten dat verzet instelt slechts

geval.

ongeveer 15% is. Dat is opzienbarend want van ›

7

diegenen die zich tot een advocaat en eventueel de Nu is het zo dat veel (rechts)personen die een

rechter wenden blijkt zo’n 40% helemaal geen straf

strafbeschikking in de bus krijgen het erbij laten

of een lagere straf te krijgen dan in de beschikking

zitten. Daar zijn allerlei goede en minder goede

was opgelegd. De conclusie dat dus van diegenen

redenen voor. Soms is dat omdat de verdachte vindt

die dat niet doen (85%) ongeveer 34% onterecht

dat de strafbeschikking recht doet aan wat er is

akkoord is gegaan voert te ver zonder nader

gebeurd. Maar vaak is het omdat iemand ervan af

onderzoek maar het zijn schrikbarende cijfers.

wil zijn, de verstrekkende gevolgen ervan niet

Verzet tegen een strafbeschikking loont dus! Dat er zo weinig mensen zijn die verzet instellen en

overziet, geen zin en tijd heeft in lang wachten

de beschikking ‘toetsen’ is mijns inziens mede te

voordat de rechter zich erover kan buigen, bang is

wijten aan het karakter van de beschikking - als er

voor openbaarheid en onvoldoende weet dat om de

betaald wordt ben je er snel van af - en het gebrek

beschikking aan te vechten er binnen twee weken

aan inzicht in de mogelijke gevolgen en waarborgen

geprotesteerd moet worden door het instellen van

voor de verdachte.

verzet (overigens zonder dat de verdachte op dat moment beschikking heeft over het dossier of ook

Het NRC-onderzoek heeft mede geleid tot

maar weet hoe daar aan te komen).

agendering van dit punt in Den Haag.8 Ook is per 1 januari 2019 een ›

Uit (onder andere) het NRC-onderzoek blijkt dat het 7

Zie voor meer informatie onder andere het in noot 1 genoemde NRC onderzoek en bijvoorbeeld het onderzoek Beschikt en Gewogen van de procureur-generaal bij de Hoge Raad G. Knigge uit 2014

8

De Wet OM-afdoening I (waarmee de strafbeschikking is ingesteld) is besproken op 10 april door de vaste commissie voor justitie en veiligheid. De minister heeft daarbij een aantal toezeggingen gedaan zoals verduidelijking van de website over de gevolgen van een strafbeschikking en een aantal onderzoeken waarvan (pas) in 2020 uitkomsten te verwachten zijn. Zie voor een verslag van het debat kamerstukken 29 279, nr. 516.

magazine | FLE 2019

41

aangepaste ‘Aanwijzing OM strafbeschikking’ in werking getreden.9 De belangrijkste wijziging in devernieuwde ‘Aanwijzing’ is dat “de Officier van Justitie bij de hoogte van de strafmaat meer rekening houdt met de gemiddelde straf die een rechter zou opleggen.”. Dat is een belangrijke.

Maar meer is nodig. Er moet gekeken worden naar de houdbaarheid van de huidige praktijk van de strafbeschikking. In hoeverre zijn er voldoende checks and balances bij beslissen tot een strafbeschikking. De equality of arms tussen de overheid en de burger dient op dit gebied te worden hersteld en er dienen voldoende zekerheden te worden verankerd voor verdachten om een balans te vinden met de (soms vergaande) gevolgen van een strafbeschikking. Het door elkaar heen laten lopen van de taken van het openbaar ministerie (uitvoerende macht) en de zittende magistratuur (rechtsprekende macht) is buitengewoon gevaarlijk en dient naar mijn mening aan alle kanten met waarborgen omkleed te zijn om te kunnen voldoen aan de minimumeisen van internationale verdragen.

Over de strafbeschikking is het laatste woord niet gezegd of geschreven. Ik hoop de komende maanden op een stevig debat waarbij niet volstaan wordt met handhaven van de gewijzigde ‘Aanwijzing OM-afdoening’ en wat beloftes tot verbetering met vage verwijzing naar nieuw opgestelde ‘kwaliteitsnormen’.10 Mijn boodschap voor nu is, wees alert bij een strafbeschikking en geef u niet te snel gewonnen. Vraag advies aan een deskundige en doe dat tijdig! — 9

Vernieuwde aanwijzing OM-strafbeschikking, bericht Openbaar Ministerie 12 december 2018. Aanwijzing OM-strafbeschikking (2018A010) Volgens de inleiding is de vernieuwing doorgevoerd naar aanleiding van ‘onderzoeksrapporten van de Hoge Raad’ (Zie bijvoorbeeld “Beschikt en Gewogen”) en het interne verbeterprogramma van het openbaar ministerie.

10 Zie bijvoorbeeld de antwoorden op kamervragen over de OM- strafbeschikking door de minister van justitie en veiligheid in zijn brief van 4 februari 2019 (2482990 / 2018Z23041). Voor meer omtrent dit onderwerp in de politiek: kamerstukken II 2018-2019, 29 279.

MR. DRS. TITIA FUCHS studeerde cum laude af in zowel burgerlijk recht als strafrecht en deed de specialisatieopleiding straf- en strafprocesrecht aan het Willem Pompe Instituut voor Strafrechtswetenschappen.

Sinds 2014 heeft zij haar eigen praktijk. Tot die tijd was zij als strafrechtadvocaat verbonden aan Boekel de Nerée (nu Dentons Boekel) waar zij – onder andere – ruime ervaring heeft opgedaan in het verlenen van bijstand aan beroepsgeheimhouders (notarissen) bij zowel straf- als tuchtrechtelijke procedures.

Titia staat natuurlijke en rechtspersonen bij op alle denkbare gebieden van het strafrecht. Ze is bevlogen en communicatief, niet voor niets koos zij na een studie kunstgeschiedenis

alsnog

voor

het

(straf)recht.

Zij

combineert gedrevenheid en strijdbaarheid met een gezonde dosis praktisch realisme en empathie. Zij richt zich met name op advies aan en ondersteuning van bedrijven en bestuurders van bedrijven en (beroeps) geheimhouders

maar

heeft

daarnaast

een

brede

praktijkervaring die varieert van een eenvoudige diefstal tot grote onderzoeken naar (faillissements)fraude.

Elke zaak is anders en vraagt een andere aanpak. Uw belang staat daarbij altijd voorop.

Rechter-plaatsvervanger Titia Fuchs combineert haar advocatenpraktijk met haar werk als rechter-plaatsvervanger. Zij is werkzaam in de strafsectie en verbonden aan de rechtbank Noord Holland.

Kunsthistoricus De drs. in haar titel heeft Titia omdat zij kunstgeschiedenis studeerde aan de Universiteit van Leiden. Na het voltooien van haar opleiding was ze jarenlang werkzaam in de culturele sector. Daarna maakte zij de overstap naar het recht. Als advocaat combineert zij in voorkomende gevallen nog altijd graag haar liefde voor kunst met het civiele en het strafrecht – en helpt daarbij graag partijen buiten de rechter om tot een oplossing te komen.

magazine | FLE 2019

43

“If this was easy what a way we degrade.”

TOM SMITH

44 FLE 2019 | magazine

DAVID HUME (1711-1776) SCHOTSE FILOSOOF

magazine | FLE 2019

45

JACOLINE

GORTZAK

is

gespecialiseerd

in het ondernemingsrecht, met een focus op fusies en overnames en private equity transacties.

Jacoline

toegetreden Hiervoor M&A

als

in

partner

werkte

advocaat

is

zij bij

januari bij

Legaltree.

veertien een

2015

jaar

als

gerenommeerd

internationaal kantoor in Amsterdam.

Jacoline heeft uitgebreide ervaring in het begeleiden van zowel kopers als verkopers in M&A en private equity transacties. Daarnaast treedt zij met enige regelmaat op voor managers in een private equity transactie.

Zij begeleidt, adviseert en onderhandelt het complete M&A traject en schakelt waar nodig de expertise in van andere Legaltree partners.

Tevens adviseert zij ondernemingen bij meer

algemene

ondernemings-

rechtelijke

zaken,

het

van

aandeelhoudersovereenkomsten

en

advisering

contracten

van zoals

distributiecontracten.

46 FLE 2019 | magazine

zoals

diverse

opstellen

commerciĂŤle

leveranciers-

en

JACOLINE GORTZAK PARTNER, LEGALTREE

Het verschil tussen garanties en vrijwaringen in overnames In het interview wordt door Jacoline Gortzak, partner Legaltree, kort uitgelegd wat het belangrijkste verschil is tussen een garantie en een vrijwaring in de overnamepraktijk en in welke situatie je liever wilt kunnen vertrouwen op een vrijwaring in plaats van een garantie.

PRESS PLAY TO WATCH VIDEO

magazine | FLE 2019

47

48 FLE 2019 | magazine

SIGRID STEVENS DIRECTEUR JURIDISCH ADVIES & RECHTSBIJSTAND, VVAA

Cosmetische ingreep? Check altijd de leeftijd van de patiënt.

Korte toelichting op een vonnis van het medisch

waarschuwing als maatregel oplegt in plaats van

tuchtcollege waarin weer eens duidelijk wordt

de zwaardere berisping.

hoe belangrijk het is om bij de eerste intake van een patiënt identiteit en in dit specifieke geval geboortedatum te checken. En hoe aantoonbaar inzicht en het aanpassen van werkwijze in een praktijk ertoe kan leiden dat het tuchtcollege een

PRESS PLAY TO WATCH VIDEO

Na mijn studie rechten aan de Universiteit Utrecht en

onze leden. Met het accent op gezondheidsrechtelijk

de Universiteit van Antwerpen wist ik 3 dingen zeker:

gebied staan wij onze leden bij in het omgaan met

‘Ik had eigenlijk tandarts willen worden, ik wilde graag

medische gegevens, het medisch beroepsgeheim, de

aan de slag bij een organisatie in beweging waar veel

bevoegdheden van de IGZ, het medisch tuchtrecht

te doen is en ik maak zelf graag het verschil’. Na mijn

en in samenwerkingsgeschillen. Daarnaast ben ik als

start bij DAS Rechtsbijstand, waar ik verschillende

gastdocent verbonden aan de Hogeschool Utrecht,

functies heb gehad, kwam ik in 2015 terecht bij

faculteit Gezondheidsrecht, waar ik studenten al in

ledenorganisatie en dienstverlener VvAA waar al

een vroeg stadium alert maak op dat wat zij mogelijk

deze 3 punten samenkomen. Midden in de actualiteit

tegenkomen in hun werkend leven. En hierbij bied ik

geven wij Nederland onbezorgde zorgprofessionals.

hun handvatten voor het nemen van hun professionele

Als directeur Juridisch Advies & Rechtsbijstand

verantwoordelijkheid.

ben ik verantwoordelijk voor ruim 65 juristen en advocaten die dagelijks het verschil maken voor

magazine | FLE 2019

49

50 FLE 2019 | magazine

BRENDA LEFERINK ADVOCAAT, NYSINGH ADVOCATEN-NOTARISSEN

Zorgaanbieders en indicatiebesluiten – afgeleid belang?

BRENDA LEFERINK is sinds 2010 advocaat en

Gemeenten en het Centrum indicatiestelling

sinds 2016 werkzaam bij ons kantoor. Zij heeft in

zorg (CIZ) hebben op grond van de Wet

Utrecht gestudeerd en heeft na het afronden van

maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de

haar studie vanaf 2010 tot en met 2016 als advocaat

Jeugdwet en de Wet langdurige zorg (Wlz) onder

gewerkt bij een nichekantoor gespecialiseerd in

andere de taak om vast te stellen aan welke zorg

de zorg. In 2015 heeft zij de Grotius opleiding

iemand behoefte heeft en op welke zorg die

Algemeen

persoon recht heeft. Dit wordt door Gemeenten

Bestuursrecht

postacademische

afgerond.

Een

specialisatieopleiding

voor

en het CIZ vastgelegd in een zogenaamd

juristen die al een gedegen kennis hebben van

indicatiebesluit. Een besluit in de zin van artikel 1:3

het desbetreffende rechtsgebied en hiermee een

Algemene wet bestuursrecht (Awb), gericht aan de

wezenlijke verdieping van kennis van en inzicht in

persoon die de zorg behoeft. Er is een onderscheid

een specifiek rechtsgebied behalen. In 2017 heeft

in indicatiebesluiten waarbij er sprake is van zorg in

Brenda de Grotius opleiding Gezondheidsrecht

natura en indicatiebesluiten waarbij er sprake is van

afgerond.

een persoonsgebonden budget. Bij zorg in natura kan de zorgbehoevende zich wenden tot een door

Brenda houdt zich binnen de zorg met verschillende

de gemeente of het zorgkantoor gecontracteerde

aspecten bezig, zowel op civielrechtelijk als op

zorgaanbieder. Het komt regelmatig voor dat in

bestuursrechtelijk vlak. Denk hierbij onder andere

het indicatiebesluit de zorgaanbieder genoemd is

aan financiering en marktregulering binnen de

die de zorg gaat verlenen aan de zorgbehoevende,

zorgsector. Zij adviseert zorgaanbieders zowel in de

doorgaans gebaseerd op de keuze van de

cure als care over diverse gezondheidsrechtelijke

zorgbehoevende voor die specifieke zorgaanbieder.

vraagstukken

Met een persoonsgebonden budget kan de

en

staat

verschillende procedures.

aanbieders

bij

in

zorgbehoevende (ook wel budgethouder) zelf zorg in kopen bij een zorgaanbieder naar keuze.

Daarover moet wel verantwoording afgelegd worden aan gemeenten en zorgkantoor, waarbij onder andere gekeken wordt naar de kwaliteit van zorg die de gekozen zorgaanbieder levert. ›

magazine | FLE 2019

51

In PGB-besluiten komt het daarbij ook voor dat de zorgaanbieder waarvoor gekozen is wordt genoemd, of juist expliciet wordt bepaald dat geen zorg mag worden ingekocht bij een specifieke zorgaanbieder. Dat laatste speelde ook in het geval waarover de Centrale Raad van Beroep (CRvB) op 5 maart 2019 uitspraak deed (Centrale Raad van Beroep, 5 maart 2019, ECLI:NL:CRVB:2019:655) . De CRvB oordeelde dat een zorginstelling belanghebbende kan zijn bij een PGB-besluit en – naast de budgethouder – tegen dit besluit bezwaar (en beroep) kan indienen.

Wat was het geval? De gemeente in kwestie had in het PGB-besluit weliswaar een PGB toegekend, maar onder de voorwaarde dat dit niet mocht worden besteed bij de zorgaanbieder waarmee de budgethouder al een overeenkomst had gesloten. Reden voor deze voorwaarde was dat de zorg van deze zorgaanbieder naar het oordeel van de gemeente van onvoldoende kwaliteit was.

Het besluit impliceerde dat de budgethouder de overeenkomst met de zorgaanbieder zou moeten beëindigen. De zorgaanbieder stelde dat zij als gevolg van dit besluit schade zou lijden en

De CRvB vond het onvoldoende duidelijk of

kwam om die reden – naast de budgethouder

in dit geval sprake was van afgeleid belang en

– via de bestuursrechtelijke weg op tegen het

vroeg Advocaat-Generaal (AG) Widdershoven

besluit. Zowel de gemeente als de rechtbank

om advies, overigens ook naar aanleiding van

verklaarden de zorgaanbieder niet-ontvankelijk

een andere lopende procedure waarin het

omdat zij van mening waren dat de zorgaanbieder

afgeleid-belang-leerstuk aan de orde kwam

geen belanghebbende was bij het PGB-besluit.

(Centrale Raad van beroep, 7 november 2018,

De bestuursrechtelijke procedures (bezwaar en

ECLI:NL:CRVB:2018:3474). Widdershoven heeft vijf

beroep) staan enkel open voor belanghebbenden

vuistregels geformuleerd voor de toepassing van

bij het besluit waar tegen wordt opgekomen.

het leerstuk van afgeleid belang.

Een belanghebbende is diegene wiens belang rechtstreeks bij het besluit is betrokken. De

•

Afgeleid belang is niet aan de orde als

gemeente en de rechtbank waren in dit geval

de derde in kwestie een zelfstandig

van mening dat er geen sprake was van een

eigen belang heeft dat bij het besluit

rechtstreeks belang maar, slechts van een afgeleid

rechtstreeks betrokken is. Een dergelijk

belang, via de contractuele relatie tussen de

eigen belang kan in een andere hoedanigheid

zorgaanbieder en de budgethouder.

bestaan, maar bijvoorbeeld ook vanwege de

52 FLE 2019 | magazine

reële mogelijkheid dat de derde in een aan

een zakelijk of fundamenteel recht ontleend

eigen belang wordt geschaad;

•

Afgeleid belang mag de derde niet

worden tegengeworpen als zijn belang bij

een besluit materieel niet parallel loopt

met dat van eerstbetrokkene (een

tegengesteld belang);

•

Afgeleid belang moet de derde niet worden

tegengeworpen als de betrokkenheid

van zijn rechts- of belangpositie bij het

besluit een zelfstandige aanspraak op

rechtsbescherming rechtvaardigt;

•

Afgeleid kan aan de derde (wel) worden

tegengeworpen als zijn belang parallel loopt

met dat van de eerstbetrokkene en zijn belang

uitsluitend via een contractuele relatie met de

eerstbetrokkene bij dat besluit betrokken is;

THE SIGNET LIBRARY

magazine | FLE 2019

53

•

In plaats van de verwevenheidscorrectie

Voor zorgaanbieders die zorg verlenen op grond

die in de rechtspraak van de Afdeling thans

van de Wlz, Wmo en Jeugdwet die (deels) wordt

soms wordt toegepast om de bestuurder/

bekostigd met PGB’s betekent de uitspraak dat zij

enig aandeelhouder als belanghebbende

als belanghebbende kunnen worden aangemerkt bij

aan te merken als alleen hij en niet de

een PGB-besluit en daar tegen op kunnen komen.

vennootschap zelf beroep tegen het

Dat is een grote doorbraak. Voor de vraag of een

besluit heeft ingesteld, moet dat beroep

zorgaanbieder tegen een PGB-besluit kan opkomen

worden toegerekend aan de vennootschap.

is wel doorslaggevend of zij rechtstreeks wordt geraakt door het besluit. Daarvan is volgens de

Ten aanzien van deze specifieke zaak adviseerde de

CRvB in ieder geval sprake indien aannemelijk is dat

AG de zorgaanbieder wel ontvankelijk te achten,

de zorgaanbieder vermogensschade zal lijden door

omdat de zorgaanbieder los van de contractuele

het besluit. Of dit betekent dat een zorgaanbieder

relatie met de budgethouder een zelfstandig belang

ook kan opkomen tegen een PGB-besluit waarbij

heeft bij het PGB-besluit. Er bestaat een reële

enkel het PGB van een cliënt van een zorgaanbieder

mogelijkheid dat de zorgaanbieder door het besluit

wordt ingetrokken of verlaagd en waarbij er geen

wordt geschaad, zowel in haar vermogenspositie als

sprake is van een verbod om bij de specifieke

in haar reputatie en eer en goede naam (vuistregel

zorgaanbieder zorg af te nemen, zal afhangen van

1). Daarnaast achtte de AG het van belang de

de specifieke omstandigheden, maar valt niet uit te

zorgaanbieder toe te laten tot de procedure over

sluiten. Hierbij merk ik overigens op dat de omvang

het PGB-besluit, omdat de zorgaanbieder anders

van de zorgaanbieder wel een rol zal spelen. In dit

een procedure bij de burgerlijke rechter zou kunnen

geval ging het om een kleine zorgaanbieder die

starten over het oordeel over de kwaliteit van de

zorg verleende aan vijf tot tien cliënten. Een grote

zorg, met het gevaar dat er twee verschillende

zorgaanbieder zal naar verwachting minder snel in

uitspraken over hetzelfde besluit zouden worden

haar vermogenspositie worden geraakt door een

gewezen (vuistregel 3: congruentievereiste).

enkel PGB-besluit.

De CRvB heeft in haar uitspraak het advies van de

Ook voor indicatiebesluiten voor zorg in natura,

AG overgenomen en geoordeeld dat het PGB-

waarbij een zorgaanbieder wordt aangewezen of

besluit door de betreffende voorwaarde directe

juist niet langer wordt aangewezen als zorgverlener,

financiële gevolgen heeft voor de zorgaanbieder.

zou een zorgaanbieder aangemerkt kunnen worden

Om die reden is de zorgaanbieder in dit geval

als belanghebbende als zij een eigen belang heeft.

belanghebbende bij het PGB-besluit. De gemeente

In de praktijk hebben we al een indicatiebesluit

zal opnieuw en dit keer inhoudelijk moeten

gezien dat na bezwaar van de zorgbehoevende

beslissen op het bezwaar van de zorgaanbieder.

werd ingetrokken met terugwerkende kracht. De

Of dit bezwaar zal slagen is de vraag. Indien de

zorgaanbieder had toen reeds zorg verleend,

gemeente kan aantonen dat de kwaliteit van de

maar de grondslag voor vergoeding van die zorg

zorg inderdaad onvoldoende is en de voorwaarde

(het indicatiebesluit) ontbrak vervolgens. De

terecht is opgenomen in het PGB-besluit, is de hele

zorgaanbieder kwam daar via de bestuursrechtelijke

exercitie voor de zorgaanbieder voor niets geweest.

weg tegen op en werd aangemerkt als

Het bestuursrecht is echter wel vijf vuistregels over

belanghebbende, omdat zij rechtstreeks in haar

afgeleid belangrijker.

(financiële) belangen werd geraakt.

54 FLE 2019 | magazine

Nu een zorgaanbieder in bepaalde gevallen als belanghebbende wordt aangemerkt, betekent dit ook dat de weg naar de civiele rechter in die gevallen is afgesloten. Een zorgaanbieder die rechtstreeks in haar belangen wordt geraakt door een PGBbesluit of een indicatiebesluit moet daarom via de bestuursrechtelijke weg van bezwaar en beroep opkomen tegen dat besluit als zij dit wil aanvechten.

Dit legt dus een grote verantwoordelijkheid op de zorgaanbieder.

Voor gemeenten en het CIZ roept de uitspraak de vraag op hoe een indicatie/PGB-besluit moet worden bekendgemaakt. Op grond van artikel 3:41 Awb moet de bekendmaking van een besluit plaatsvinden door toezending of uitreiking aan de belanghebbenden bij het besluit. Dit houdt in dat een gemeente of het CIZ een indicatie/PGB-besluit dat een zorgaanbieder rechtstreeks kan raken ook naar die zorgaanbieder moet sturen. Doet zij dat niet en neemt de zorgaanbieder pas later (na de bezwaartermijn) kennis van dit besluit, dan zal de zorgaanbieder een beroep kunnen doen op de verschoonbare termijnoverschrijding en alsnog kunnen opkomen tegen het besluit, zelfs als de budgethouder daarover ook al een procedure heeft gevoerd. Gemeenten en het CIZ doen er dus goed aan om per indicatie/ PGB-besluit te beoordelen of daarmee ook een specifieke zorgaanbieder wordt geraakt en indien dat aannemelijk is het besluit ook bekend te maken aan de betreffende zorgaanbieder. —

magazine | FLE 2019

55

56 FLE 2019 | magazine

PROGRAMMA EDINBURGH 09.30 - 10.00 uur

Ontvangst in The Signet Library Edinburgh

10.00 - 10.45 uur

Lezing Privacy Anna Pouliou, Head of Privacy at CHANEL - THE SIGNET LIBRARY

10.45 - 11.15 uur

Koffie-/theepauze

11.15 - 12.00 uur

Lezing Compliance Helen Hayes, legal Director Northern & Eastern Europe at Uber - THE SIGNET LIBRARY

12.30 - 13.30 uur

Lunch - THE SIGNET LIBRARY

13.50 -14.00 uur

Quizz

14.00 - 16.00 uur

Workshop Edinburgh Sketcher - THE SIGNET LIBRARY

16.30 - 17.15 uur

Lezing Scots Law and Slavery Anna Poole QC, Upper Tribunal Judge - SUPREME COURT

17.15 - 18.00 uur

Lezing Privacy and Compliance Helen Woollet, Group Compliance Counsel & Data Protection Officer Bodyshop - SUPREME COURT

18.00 - 18.30 uur

Wandeling naar Edinburgh Castle

18.30 - 19.00 uur

Ontvangst Edinburgh Castle met welkomsdrankje

19.00 - 19.20 uur

Rondleiding Scottish Crown Jewels

19.20 - 19.30 uur

Drankje en aankondiging spreker Ash Denham MSP, Minister for Community Safety and Legal Affairs

19.30 - 19.45 uur

Prijsuitreiking Quizz

19.45 - 20.00 uur

Tafelrede Ash Denham

20.00 - 22.00 uur

Diner

magazine | FLE 2019

57

THE SIGNET LIBRARY 58 FLE 2019 | magazine

magazine | FLE 2019

59

WORKSHOP EDINBURGH SKETCHER 60 FLE 2019 | magazine

magazine | FLE 2019

61

62 FLE 2019 | magazine

magazine | FLE 2019

63

64 FLE 2019 | magazine

magazine | FLE 2019

65

66 FLE 2019 | magazine

magazine | FLE 2019

67

PARLIAMENT HOUSE, SUPREME COURT 68 FLE 2019 | magazine

magazine | FLE 2019

69

70 FLE 2019 | magazine

magazine | FLE 2019

71

72 FLE 2019 | magazine

EDINBURGH CASTLE

magazine | FLE 2019

73

74

FLE 2019 | magazine

magazine | FLE 2019

75

HARRIËT DE KROON WINNARES QUIZZ

76

FLE 2019 | magazine

magazine | FLE 2019

77

78 FLE 2019 | magazine

SPEAKERS

ANNA POULIOU Head of Privacy, CHANEL

HELEN HAYES Legal Director Northern & Eastern Europe, Uber

ASH DENHAM MSP Minister for Community Safety and Legal Affairs Scotland

ANNA POOLE QC Upper Tribunal Judge London

HELEN WOOLLET Group Compliance Counsel & Data Protection Officer, Bodyshop

magazine | FLE 2019

79

80 FLE 2019 | magazine

SEE YOU AT THE ANNUAL DINNER OCTOBER 3RD 2019 KASTEEL WAARDENBURG

magazine | FLE 2019

81

MEET THE

FIRST LADIES OF 2019

ANTOINETTE VAN BEEST-DE MUL | BABETTE BLAISSE-VERKOOIJEN JUDITH BOLLEN | MARJOLEINE DE BOORDER | PAULINE BOTTEMA-SANDERS WENG CHIE CHEUNG | PATTY VAN DEN DOEL | TESSA VAN DEN ENDE TITIA FUCHS | JACOLINE GORTZAK | MAUD DE GROOT | EVELINE HOOGETERP HARRIËT DE KROON | BRENDA LEFERINK | LINDA NEKEMAN-IJDEMA SUZANNE VAN NIEUWENHUIJZEN | ANITA NIJBOER | EUGENIE NUNES BARBARA ROOSENBOOM | WILMA SCHWANKHAUS | NELE SOMERS SIGRID STEVENS | MAAIKE VAN URK | MORGANE VEENHUIJZEN GERJANNE TE WINKEL | KARIN DE WITT | CHRISJE ZUUR

82 FLE 2019 | magazine

ANTOINETTE VAN BEEST-DE MUL Advocaat, Legaltree

BABETTE BLAISSE-VERKOOIJEN Advocaat, Pot Jonker Advocaten

JUDITH BOLLEN Head of Legal Managing Director, Stichting Pensioenfonds British American Tobacco

MARJOLEINE DE BOORDER Advocaat, De Boorder Advocaten

PAULINE BOTTEMA-SANDERS General Counsel & Corporate Secretary, RAI Amsterdam

WENG CHIE CHEUNG General Counsel, Q-park

PATTY VAN DEN DOEL Compliance, legal, management, lawyer, Nationale Nederlanden

TESSA VAN DEN ENDE Advocaat, Nysingh advocaten-notarissen

TITIA FUCHS Advocaat, Fuchs Molleman Advocaten

magazine | FLE 2019

83

JACOLINE GORTZAK Advocaat, Legaltree

MAUD DE GROOT Advocaat, De Groot advocatuur

EVELINE HOOGETERP Advocaat, Nysingh advocaten-notarissen

HARRIËT DE KROON Advocaat, Advocatenkantoor De Kroon

BRENDA LEFERINK Advocaat, Nysingh advocaten-notarissen

LINDA NEKEMAN-IJDEMA Senior legal counsel labour affairs, ABN Amro Bank N.V.

SUZANNE VAN NIEUWENHUIJZEN General counsel, Stedin Holding

ANITA NIJBOER Advocaat, Kennedy Van der Laan

EUGENIE NUNES Advocaat, Dentons Boekel

84 FLE 2019 | magazine

BARBARA ROOSENBOOM Advocaat, Drijber en Partners B.V.

WILMA SCHWANKHAUS Notaris, Notariaat Schwankhaus

NELE SOMERS Advocaat, Artes

SIGRID STEVENS Directeur Juridisch advies & rechtsbijstand, VvAA

MAAIKE VAN URK Group Legal & Business Affairs Director, Talpa

MORGANE VEENHUIJZEN Advocaat, WiseMen B.V.

GERJANNE TE WINKEL Advocaat, Jones Day

KARIN DE WITT Group Compliance & Privacy Manager, AkzoNobel

CHRISJE ZUUR Advocaat, FZKC Advocaten

magazine | FLE 2019

85

SEE YOU NEXT YEAR LONDON

JANUARY 17TH 2020

Lunch at Lincoln’s Inn, Dinner at Reform Club and more!

86 FLE 2019 | magazine

magazine | FLE 2019

87

WE DON’T CARE WHAT THEY THINK ABOUT US. WE DON’T THINK ABOUT THEM AT ALL

WWW.AVDR.NL 88 FLE 2019 | magazine