ISSUE NO. 1 SPRING 2019 ARTIKELEN EN INTERVIEWS MET O.A. TITIA FUCHS, FUCHS MOLLEMAN ADVOCATEN Strafbeschikking? Wees op uw hoede!
ANITA NIJBOER, KENNEDY VAN DER LAAN Snel transformeren van vastgoed
PATTY VAN DEN DOEL,
NATIONALE NEDERLANDEN
Ethics and Compliance
EUGENIE NUNES, DENTONS BOEKEL Wat staat er op de HR agenda komend jaar? MET I OPG NTERVIE EDIN ENOME WS BU N SUP RGH CA IN THE REME CO STLE, SIGN URT, ET L IBRA RY EDIN in BUR GH
GERJANNE TE WINKEL PARTNER | JONES DAY
Magna Charta First Ladies is voortaan ook online te vinden! Blijf op de hoogte van het laatste nieuws, lees artikelen, bekijk de magazines, video’s en meer.
WWW.MAGNACHARTAFIRSTLADIES.COM 2
FLE 2019 | magazine
FIRST LADIES WEBSITE
magazine | FLE 2019
3
EDINBURGH EDINBURGH2019 2019
VAN LINKS NAAR RECHTS: LINDA NEKEMAN-IJDEMA | ANITA NIJBOER | JUDITH BOLLEN MORGANE VEENHUIJZEN | WILMA SCHWANKHAUS MARJOLEINE DE BOORDER | PAULINE BOTTEMA | NELE SOMERS PATTY VAN DEN DOEL | MAUD DE GROOT | KARIN DE WITT TITIA FUCHS | CHRISJE ZUUR | HARRIËT DE KROON EUGENIE NUNES | EVELINE HOOGETERP | SIGRID STEVENS JACOLINE GORTZAK | GERJANNE TE WINKEL TESSA VAN DEN ENDE | WENG CHIE CHEUNG | MAAIKE VAN URK BARBARA ROOSENBOOM | BABETTE BLAISSE-VERKOOIJEN SUZANNE VAN NIEUWENHUIJZEN | ANTOINETTE BEEST-DE MUL | BRENDA LEFERINK
INHOUDSOPGAVE 08
Het toestemmingsvereiste van artikel
1:88 BW. Wanneer is toestemming van de
andere echtgenoot nodig voor het
verrichten van rechtshandelingen?
Marjoleine de Boorder
10
Class actions: gaan we de VS achterna?
Gerjanne Te Winkel
12
Snel transformeren van vastgoed
Anita Nijboer
14
Wat staat er op de HR agenda
komend jaar?
Eugenie Nunes
18
Richtinggevende uitspraken CBb inzake
36
onrechtmatige overheidsconcurrentie
instellingen
Babette Blaisse-Verkooijen
Linda Nekeman-IJdema
20
All-in salaris
38
Strafbeschikking? Wees op uw hoede!
Morgane Veenhuijzen
Titia Fuchs
24
Digital Single Market: naar een modern,
46
Het verschil tussen garanties en
meer Europees kader voor auteursrechten
vrijwaringen in overnames
Nele Somers
Jacoline Gortzak
30
Brexit & IP
48
Cosmetische ingreep? Check altijd de
Nele Somers
leeftijd van de patiënt.
Sigrid Stevens
50
Zorgaanbieders en indicatiebesluiten –
afgeleid belang?
Brenda Leferink
32
Ethics and Compliance
Patty van den Doel
6
FLE 2019 | magazine
Vertrekvergoedingen bij financiële
VOLG ONS OOK OP SOCIAL MEDIA @etiennevanbladel
@avdr_nl
@avdr
@avdr_nl
COLOFON First Ladies of Law magazine is een uitgave van Academie voor de Rechtspraktijk Redactie Etienne van Bladel, Sharon Olivier van Genderen Ontwerp en realisatie Melanie Hament Sander Roeling Eline van Roosmalen Kristel Versteegh Contactgegevens Academie voor de Rechtspraktijk Interne cursuslocatie Kasteel Waardenburg G.E.H. Tutein Noltheniuslaan 7 (navigatie: nr 1), 4181 AS Waardenburg
56
Programma Edinburgh
58
The Signet Library
68
Parliament House, Supreme Court
72
Edinburgh Castle
78
Speakers
80
Annual dinner
82
Meet the First Ladies of 2019
86
London 2020
T: 030-220 10 70 Traditionele cursussen T: 030-303 10 70 Webinar cursussen F: 030-220 53 27 E-mail: info@avdr.nl Advertenties Etienne van Bladel ISBN: 9789462286375 Behoudens door de auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
MAGNA
CHARTA
magazine | FLE 2019
7
MARJOLEINE
begon
haar
loopbaan
als
advocaat in 1992. In 2002 richtte zij het nichekantoor De Boorder Schoots op met vestigingen in Amsterdam en het Gooi (Bussum). Zij is familierechtadvocaat en behartigt in de
regel
de
vermogende
belangen
van
particulieren,
ondernemers,
topsporters
en
artiesten. Zij heeft een voorkeur voor het werken naar oplossingen via mediation of collaborative divorce. Die laatste manier van scheiden, de overlegscheiding (overgewaaid uit de VS), heeft zij in 2008 met enkele collega’s in Nederland geïntroduceerd. Vanaf de oprichting was zij vijf jaar lang voorzitter van de Vereniging van Collaborative Professionals (vvcp). Zij is gehuwd en heeft drie zonen van 20, 17 en 14 jaar oud.
MARJOLEINE DE BOORDER ADVOCAAT, DE BOORDER ADVOCATEN
Het toestemmingsvereiste van artikel 1:88 BW. Wanneer is toestemming van de andere echtgenoot nodig voor het verrichten van rechtshandelingen? Het toestemmingsvereiste van artikel 1:88 BW is in de wet opgenomen om echtgenoten, in het belang van het gezin, tegen elkaar te beschermen tegen het verrichten van rechtshandelingen die een groot financieel risico met zich brengen. Dit geldt bijvoorbeeld voor overeenkomsten die een ondernemer, anders dan in de normale uitoefening van beroep of bedrijf, aangaat als borg of hoofdelijk medeschuldenaar. Marjoleine de Boorder spreekt over dit onderwerp in dit filmpje. Zij gaat in op de mogelijkheid van vernietiging van overeenkomsten, waarvoor de gezinsbeschermende bepaling 1: 88 BW geldt. Tevens geeft zij nuttige tips!
PRESS PLAY TO WATCH VIDEO
8
FLE 2019 | magazine
magazine | FLE 2019
9
GERJANNE TE WINKEL PARTNER, JONES DAY
Class actions: gaan we de VS achterna? Op 19 maart 2019 heeft de Eerste Kamer het voorstel voor een wijziging van de class actions wet aangenomen. De wet wordt op 1 juli 2019 van kracht. Vanaf dan zal het mogelijk zijn in een collectieve actie direct schadevergoeding te vorderen. De vraag is of het aantal class actions hierdoor een vlucht gaat nemen.
PRESS PLAY TO WATCH VIDEO
10 FLE 2019 | magazine
GERJANNE TE WINKEL has more than 25 years of experience in corporate and commercial litigation with a focus on
shareholders
disputes,
takeover
battles, securities litigation, director &
professional
liability,
and
tort
litigation. She has specific experience in corporate disputes cases involving mismanagement
in
proceedings
before the Enterprise Division of the Amsterdam Court of Appeal. Gerjanne has been involved in many landmark cases including representing Europe’s largest cord blood bank, Cryo-Save, against one of its major shareholders, and
she
represents
an
investment
management firm and a number of related investment funds in a dispute before the Enterprise Division of the Amsterdam Court of Appeal concerning a dilutive rights offering by Delta Lloyd N.V. Gerjanne represented Arch Industries in the groundbreaking matter, Novero, before the Enterprise Division and is currently representing a group of expropriated bondholders in a SNS matter.
magazine | FLE 2019
11
ANITA NIJBOER is Partner bij de sectie Bestuursrecht/Omegvingsrecht.
ANITA NIJBOER PARTNER, KENNEDY VAN DER LAAN
Zij adviseert en procedeert over algemeen bestuursrecht (ruimtelijke
en
het
omgevingsrecht
ordening,
milieu,
natuurbescherming, luchtkwaliteit, water en duurzaamheid).
Ze begeleidt overheden, projectontwikkelaars en
woningcorporaties
bij
gebiedsontwikkelingsprojecten,
complexe de
realisatie
van woningen, kantoorgebouwen, grote milieuinrichtingen, scholen, ziekenhuizen en de aanleg van wegen. Daarnaast houdt ze zich bezig met het onderwerp ‘Smart City’: de regelgeving die geldt voor smart city toepassingen in
Snel transformeren van vastgoed Wanneer je grote wijzigingen wilt doorvoeren aan een pand, zoals het plaatsen van een extra verdieping of het wijzigen van de functie van kantoor in woningen wordt al snel gedacht dat hiervoor een bestemmingsplanwijziging nodig is. Anita Nijboer legt in dit korte filmpje uit dat dergelijke grote wijzigingen vaak met een reguliere vergunningprocedure kunnen worden gerealiseerd.
de openbare ruimte. Zij ondersteunt haar cliënten onder andere bij het zo snel mogelijk verkrijgen van de benodigde vergunningen en ontheffingen.
Anita doceert aan de SSR (opleidingsinstituut voor de rechtelijke macht), de Universiteit van
Amsterdam
en
Academie
voor
de
Rechtspraktijk.
Anita is lid van de Vereniging Privacy Recht en de Vereniging voor milieurechtadvocaten
Anita heeft diverse publicaties op haar naam staan en is mede auteur van het boek ‘Het recht van kabels en leidingen’ dat in 2009 is uitgegeven en van het boek “Smart en leefbaar, belangen borgen in de digitaliserende gemeente’, dat in 2018 is uitgegeven en is gepresenteerd op de Smart City Expo in Barcelona.
12
FLE 2019 | magazine
PRESS PLAY TO WATCH VIDEO
magazine | FLE 2019
13
EUGENIE NUNES ADVOCAAT, DENTONS BOEKEL N.V.
Wat staat er op de HR agenda komend jaar? De Tweede Kamer heeft dinsdag 5 februari de Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) aangenomen. Nu
de
Tweede
Kamer
heeft
ingestemd met de WAB, gaat het wetsvoorstel naar de Eerste Kamer. Als de Eerste Kamer ook instemt met het voorstel, gaan de wijzigingen per 1 januari 2020 in. De
WAB
maakt
volgens
het
Ministerie van sociale Zaken en werkgelegenheid deel uit van een breder pakket aan maatregelen dat erop is gericht om de balans op de arbeidsmarkt te verbeteren. Het gaat hierbij onder andere om het verminderen van de kloof tussen vaste
contracten
arbeid.
Om
dat
en
flexibele
te
bereiken
wordt de huidige wet op een aantal punten aangepast, onder meer de ketenregeling, wijziging van
de
(berekening)
van
de
ontslagvergoeding en invoering van een cumulatieontslaggrond. In het plenaire debat over de WAB bleek onlangs al dat een meerderheid
van
de
Tweede
Kamer tegen het plan was om een proeftijd van vijf maanden mogelijk te maken. Deze maatregel gaat dan ook niet door, net als het plan om een proeftijd van drie maanden mogelijk te maken voor
14
FLE 2019 | magazine
tijdelijke contracten van langer dan twee jaar. De voorgenomen wijzigingen die de WAB met zich meebrengt: •
De periode waarna elkaar opvolgende
arbeidsovereenkomsten voor bepaalde
tijd van rechtswege overgaan in een
arbeidsovereenkomst voor onbepaalde
EUGENIE NUNES became a lawyer in 1992
tijd (de ketenregeling) wordt wederom op
and has been a partner in Dentons Boekel’s (for-
drie jaar gezet. Het maximumaantal
merly Boekel) Employment and Labor practice
arbeidsovereenkomsten voor
group since 2005. She focuses on employment
bepaalde tijd blijft 3: wordt de
law and employee participation. In her practice,
arbeidsovereenkomst daarna voorgezet, dan is
she concentrates on legal project management
dit een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde
in outsourcing and transfers of undertakings, HR
tijd, ook als de hiervoor genoemde termijn van
compliance, reorganizations and cross-border
drie jaar nog niet is verstreken.
ployment aspects of mergers and acquisitions.
•
De wijzigingen in de berekening van de
She is also regularly involved in advising in dispu-
transitievergoeding. Denk aan:
o Het vervallen van de periode van
employment. She also advises clients on the em-
tes on employee participation and collective bargaining agreements.
twee jaar voordat een Eugenie is a substitute-judge at the District Court
werknemer in aanmerking komt voor
in The Hague (cantonal division). She also ma-
de transitievergoeding. Een werknemer
nages the cross-border Employment and Labor
heeft hier straks vanaf het begin van
team at Dentons Boekel.
zijn arbeidsovereenkomst recht op.
She has various publications to her name in the
field of cross-border employment and employee
transitievergoeding straks
participation, including the “Chronicle of em-
berekenen over de feitelijke duur
ployee participation”. Eugenie regularly gives
van de arbeidsovereenkomst. De
presentations at the International Bar Association
afronding op halve dienstjaren vervalt.
o De werkgever moet de
and lectures at various educational institutes. Furthermore, she gives lectures on employee parti-
o De transitievergoeding
cipation and cross-border employment within the
bedraagt voor elk dienstjaar
framework of the conference activities of SDU,
een derde van het maandsalaris.
Kluwer Education and Euroforum.
De hogere vergoeding bij een dienstverband na verloop van tien jaar die nu nog geldt, wordt afgeschaft.
magazine | FLE 2019
15
•
De introductie van de cumulatiegrond bij
de werkgever een oproepkracht straks minimaal
ontslag. Hierdoor kunnen werkgevers
vier dagen van tevoren oproepen (bij cao kan
straks verschillende ontslaggronden
hiervan worden afgeweken).
met elkaar combineren en wordt
het voor werkgevers eenvoudiger
•
Het wijzigen van de regels voor payrollers.
werknemers te ontslaan (de i-grond). Ontslaat
Payrollwerknemers krijgen recht op dezelfde
de werkgever een werknemer op basis van deze
arbeidsvoorwaarden als werknemers van
grond, dan kan de rechter de werknemer (naast
de opdrachtgever, en daarnaast recht op een
de wettelijke transitievergoeding en evt. billijke
“adequate” pensioenregeling.
vergoeding bij ontslag) wel een extra
vergoeding toekennen van maximaal de helft
•
De wijzigingen in de WW-premie.
van de wettelijke transitievergoeding.
Werkgevers gaan een lage WW-premie
betalen voor werknemers met een vast
•
In de wet wordt een nieuwe definitie
contact (met vastgelegde arbeidsomvang) en
opgenomen: de “oproepovereenkomst”.
een hoge WW-premie voor werknemers met
Steeds als een oproepovereenkomst
een tijdelijk contract. Contracten voor jongeren
een jaar heeft geduurd, moet de werkgever
onder de 21 jaar die ten hoogste twaalf uur per
de werknemer een aanbod doen voor een
week werken, vallen niet onder de hoge premie
arbeidsovereenkomst. Dit aanbod is gebaseerd
in het kader van de premiedifferentiatie;
op de gemiddelde gewerkte arbeidsduur in de
voorgaande twaalf maanden. Daarnaast moet
16
FLE 2019 | magazine
•
Werknemers vanaf 21 jaar krijgen per 1 juli
• De Detacheringsrichtlijn is herzien.
2019 recht op het volledige minimumloon. Het
De implementatie van de nieuwe richtlijn in de
minimumloon voor 18, 19 en 20-jarigen gaat
lidstaten moet uiterlijk 30 juli 2020
verder omhoog.
zijn voltooid. Zo krijgen gedetacheerde
werknemers na 12 maanden detachering recht
op de arbeidsvoorwaarden van het gastland,
met uitzondering van de regels met betrekking
tot ontslag en aanvullend pensioen.
De verder te verwachten ontwikkelingen: • Het kabinet gaat ook inzetten op het bestrijden
van schijnzelfstandigheid. Het kabinet werkt in
2019 maatregelen uit ter vervanging van de
• In 2019 wordt de meldplicht voor
Wet Deregulering Arbeidsrelaties (DBA)
dienstverleners uit de EU ingevoerd. Deze plicht
waarmee, met name aan de onderkant van
zal gaan gelden voor dienstverleners uit andere
de arbeidsmarkt, schijnzelfstandigheid
lidstaten die hun werknemers in Nederland
en concurrentie op arbeidsvoorwaarden,
te werk stellen. De verwachting is dat de
wordt tegengegaan. Daarnaast beogen de
verplichting in zal gaan per 1 april 2019. —
maatregelen zekerheid te geven aan
zelfstandigen en hun opdrachtgevers
dat heen sprake is van een dienstbetrekking.
De opschorting van handhaving van de Wet
DBA duurt voort tot 1 januari 2020.
magazine | FLE 2019
17
18 FLE 2019 | magazine
BABETTE BLAISSE-VERKOOIJEN ADVOCAAT, POT JONKER ADVOCATEN
Richtinggevende uitspraken CBb inzake onrechtmatige overheidsconcurrentie
Ondernemers
die
concurrentie
ondervinden van de overheid hebben hier geregeld last van. De wet Markt en Overheid had hierin verandering moeten brengen, maar door de (te) ruim geformuleerde uitzonderingsbepaling in de wet is dat nog niet (voldoende) het geval. Lichtpunt voor ondernemers PRESS PLAY TO WATCH VIDEO
is dat het CBb in december 2018 twee
richtinggevende
uitspraken
heeft gewezen, waaruit volgt dat de vrijheid die de overheid heeft om met marktpartijen in concurrentie te treden wel degelijk beperkter is dan waar veel lagere overheden vanuit gingen.
BABETTE BLAISSE-VERKOOIJEN is advocaat sinds 2002. Gedurende twaalf jaar heeft zij deel uitgemaakt van de vastgoedsectie van advocatenkantoor Stibbe in Amsterdam. Bij Pot Jonker, waar zij inmiddels een van de partners is, kunt u uitstekend bij haar terecht voor zaken op het gebied van (Europees) aanbestedingsrecht, bouwrecht en huurrecht. In het bijzonder voor wat betreft het eerste rechtsgebied treedt Babette ook geregeld op voor cliĂŤnten uit de energieen zorgsector, afvalinzameling en IT-branche.
magazine | FLE 2019
19
20 FLE 2019 | magazine
MORGANE VEENHUIJZEN ADVOCAAT, WISEMEN ADVOCATEN
All-in salaris
Onderzocht wordt of het betalen van een maandelijkse salaris inclusief vergoeding voor vakantiedagen en vakantiebijslag is toegestaan en, zo ja, onder welke voorwaarden.
PRESS PLAY TO WATCH VIDEO
MORGANE VEENHUIJZEN houdt zich vooral bezig
Britse achtergrond haalde zij ook haar Britse Masters
met advisering en procedures op het gebied van
degree (LL.M) aan de University of Edinburgh (U.K.) in
arbeidsrecht en HRM.
1999. Voorts heeft zij de Post Academische Leergang Arbeidsrecht (PALA) aan de Erasmus Universiteit met
Morgane
Veenhuijzen
werd
in
1974
geboren
goed gevolg doorlopen.
te Utrecht. Haar lagere school jeugd bracht zij door in Nigeria en in 1992 behaalde zij haar
In 2000 trad zij in dienst als advocaat-stagiair bij het
Gymnasiumdiploma aan het Gemeentelijk Gymnasium
Haagsche advocatenkantoor Maaldrink Vermeulen
te Hilversum. Zij is derhalve tweetalig (Engels en
Grooss. Morgane was daar circa 6 jaar werkzaam
Nederlands).
als advocaat-medewerker voordat zij als zelfstandig advocaat
(Veenhuijzen
Advocatuur)
de
cliĂŤnten
Zij behaalde haar meestertitel Nederlands recht aan
van WiseMen kwam ondersteunen op arbeidsrecht
de Universiteit van Utrecht in 1998. Gelet op haar
gebied.
magazine | FLE 2019
21
22 FLE 2019 | magazine
magazine | FLE 2019
23
NELE SOMERS ADVOCAAT, ARTES LAW
Digital Single Market: naar een modern, meer Europees kader voor auteursrechten. Digitale inhoud is één van de voornaamste motoren voor de groei van de digitale economie. De Richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt (‘DSM-Richtlijn’) beoogt de toegang tot deze digitale inhoud te verbeteren en tegelijk te voorzien in een billijke verdeling van de vergoedingen die voortvloeien uit de exploitatie van auteurs- en naburige rechten. Onze (digitale) economie ondergaat een gewijzigd consumentengedrag. Terwijl uitgaven voor digitaal amusement en digitale media stijgen, bekijken consumenten (beschermde) inhoud steeds meer op hun mobiele apparaten en verwachten zij dat deze inhoud, waar zij zich ook bevinden, overal en altijd voor hen toegankelijk is. Het huidige consumentengedrag staat haaks op het feit dat er, gelet op het territoriaal karakter van het auteursrecht en de problemen van vereffening die daarmee gepaard gaan, nog hindernissen zijn voor toegang van auteursrechtelijk beschermde content vanuit het buitenland en het gegeven dat ook de overdraagbaarheid daarvan nog vaak nationaal wordt bepaald. Er zijn m.a.w. binnengrenzen, waaraan de DSM-Richtlijn wenst te remediëren, dit in het belang van de consument maar ook ten gunste van de groei van de Europese economie. ›
24 FLE 2019 | magazine
magazine | FLE 2019
25
Er is ook een onmiskenbare ‘Value Gap’, dit op verschillende niveaus. Zo blijkt er een niet te rechtvaardigen verschil te bestaan tussen de vergoeding die wordt betaald aan de houders van auteursrechten enerzijds (rechtenhouders) en de inkomsten die worden verkregen door online diensten uit het werk van deze auteurs (aanbieders). Een gelijkaardige Value Gap bestaat voor persuitgevers, die tot nu geconfronteerd worden met het feit dat online content herbruikt wordt door andere aanbieders, zonder dat zij hiervoor enige vergoeding kunnen krijgen. Value Gaps hebben een onmiskenbaar afkoelend effect op innovatie en creativiteit en dienen dus te worden aangepakt. Gebruik van beschermde inhoud door aanbieders
verlenen tegen normale (lees marktconforme)
van online diensten (Artikel 13)
voorwaarden, voorziet de Richtlijn in een
Artikel 13 is het meest controversiële artikel uit
aansprakelijkheidsbeperkende regel, met name
de DSM-Richtlijn. Het bepaalt dat aanbieders die
dat aanbieders zelfs zonder toestemming van de
beschermde inhoud beschikbaar stellen of daar
rechtenhouders, toch niet aansprakelijk zullen zijn
- al dan niet via door hun gebruikers geüploade
voor het delen van en/of toegang verschaffen tot
inhoud - toegang tot verlenen, een handeling van
beschermde inhoud als zij aantonen dat zij a) alles in
mededeling / beschikbaarstelling aan het publiek
het werk hebben gesteld om een machtiging van de
verrichten.
rechtenhouders te verkrijgen (best efforts), b) alles in het werk hebben gesteld om ervoor te zorgen
Aanbieders, zo bepaalt artikel 13, moeten bijgevolg
dat specifieke werken en andere zaken waarvoor
een toelating verkrijgen van de rechtenhouders om
de rechtenhouders de aanbieders de relevante
de content te kunnen verspreiden, ‘bijvoorbeeld
en noodzakelijke informatie hebben verstrekt,
door het sluiten van licentieovereenkomsten.’
niet beschikbaar zijn (via filtering en blocking),
Voor zover rechtenhouders niet bereid zouden
en c) na kennisgeving door de rechtenhouders,
zijn om hun toelating te verlenen of deze niet te
snel handelen om de aangemelde werken en
26 FLE 2019 | magazine
THE SIGNET LIBRARY EDINBURGH
magazine | FLE 2019
27
onderwerpen van hun website te verwijderen of de
digitale omgeving. Uitgevers kunnen, op basis van
toegang daartoe onmogelijk te maken, en alles in
dit artikel, licenties gaan toestaan aan media en
het werk hebben gesteld om toekomstige uploads
andere nieuwsdiensten.
te voorkomen (opnieuw via filtering en blocking). Er zijn, zoals steeds, uitzonderingen op de Artikel 13 is in eerste instantie gericht op gekende
algemene regel. Zo blijft hyperlinken van content
spelers zoals vb. Facebook, Google en YouTube.
mogelijk zonder dat daarmee het naburig recht
Nieuwe spelers genieten van een bijkomende
van de uitgever wordt geschonden. Daarnaast
beperking gedurende de eerste 3 jaar en voor
is ook het gebruiken van individuele woorden of
zover zij een jaaromzet hebben van minder dan
‘korte fragmenten’ toegestaan. Het blijkt uit de
10 miljoen euro. Tot zolang dienen zij enkel hun
rechtsoverwegingen bij de Richtlijn dat het delen
‘best efforts’ aan te tonen met oog op het sluiten
van dergelijke ‘korte fragmenten’ evenwel niet
van licentieovereenkomsten en snel te handelen
onbeperkt kan, omdat daarbij in elk geval het recht
met oog op filtering en blocking nadat zij een
van de uitgever niet mag worden uitgehold. Een
kennisgeving van de rechtenhouders hebben
moeilijkheid is dat de notie ‘kort fragment’ in de
ontvangen (sub a en b). Pas wanneer zij gemiddeld
Richtlijn niet wordt bepaald, wat ruimte laat voor
meer dan 5 miljoen unieke bezoekers hebben
interpretatie bij de nationale hoven en rechtbanken
per maand gedurende een jaar, dienen zij ook
en allicht aanleiding zal geven tot prejudiciële
preventieve maatregelen met oog op filtering en
vraagstelling bij het Hof van Justitie in een volgende
blocking van toekomstig geüploade werken (sub c).
fase, i.e. na de implementatie van de Richtlijn door de verschillende lidstaten.
Een nieuw naburig recht voor uitgevers van perspublicaties (Artikel 11)
Billijke vergoeding van auteurs en artiesten in
Artikel 11 van de DSM-Richtlijn voorziet in een nieuw
contracten (Artikel 14 – 16)
naburig recht voor uitgevers van perspublicaties,
In artikel 14 t.e.m. 16 worden aan auteurs en
dit voor het digitale gebruik hiervan en met een
artiesten een aantal dwingende rechten verleend,
beschermingstermijn van twee jaar, te rekenen vanaf
wanneer zij hun exclusieve rechten in licentie geven
de eerste dag van januari van het jaar volgend op
en/of overdragen. Zij verkrijgen bijvoorbeeld het
de datum van publicatie. Na het verstrijken van deze
recht om op regelmatige tijdstippen geïnformeerd
termijn, vervalt het naburig recht van de uitgever
te worden over de exploitatie van hun rechten, de
en kan deze dus geen vergoeding meer vragen op
inkomsten die daaruit werden gegenereerd en de
basis van dit recht. Het uitgangspunt is klaarblijkelijk
vergoeding die daar, voor hen, tegenover staat
dat nieuws- en economische waarde van een
(transparantieverplichting). Daarnaast wordt ook
persbijdrage uitgedoofd zullen zijn na twee jaar met
voorzien in een contractaanpassingsmechanisme
als gevolg dat de bijdrage vanaf dat moment vrij
ten behoeve van auteurs en artiesten die hun
kan worden gedeeld.
rechten hebben overgedragen en/of in licentie hebben gegeven tegen een bepaalde vergoeding
Artikel 11 biedt uitgevers concreet de mogelijkheid
die niet in verhouding is met de inkomsten die
om te gaan onderhandelen over een vergoeding
hieruit in een later stadium worden gehaald. Indien
tot gebruik en herbruik van perspublicaties in een
de oorspronkelijk overeengekomen vergoeding
28 FLE 2019 | magazine
onevenredig laag is ten opzichte van de
NELE SOMERS studeerde rechten aan de
desbetreffende inkomsten en voordelen die
Universiteit Antwerpen (UA, 2007).
voortvloeien uit de exploitatie van de werken of uitvoeringen, zullen zij gerechtigd zijn om, na
Na haar studies vervoegde zij de balie van
contractsluiting, een aanvullende en passende
Antwerpen als advocaat en volgde zij een
vergoeding te vragen.
bijkomende opleiding in het vennootschapsrecht (HUB, 2009) en intellectuele rechten aan de
Tenslotte wordt ook voorzien in een ‘use it
Universiteit van Brussel (HUB, 2011). In juni 2017
or lose it’-bepaling, op grond waarvan een
promoveerde zij met haar proefschrift over het
rechtenhouder de rechten op zijn werk terug
dagelijks bestuur in de naamloze vennootschap
kan opeisen, geheel of gedeeltelijk, wanneer
(promotor
het werk door de licentiehouder of door de
waarvan de handelseditie later dat jaar werd
rechtverkrijgende niet of onvoldoende worden
uitgegeven bij uitgeverij Intersentia.
prof.
dr.
Herman
Braeckmans),
geëxploiteerd (revocatierecht). In 2018 richtte zij Artes op, een niche-
En nu?
advocatenkantoor
Het ontwerp van de DSM-Richtlijn verkeert op
Intellectuele
dit moment, met de laatste plenaire zittingen
Technologie, Media & Communicatie (TMC) en
in het Europees Parlement op resp. 25 maart
Geschillenbeslechting (www.artes.law). Al meer
2019 en 18 april 2019, in een laatste fase. Na
dan tien jaar staat Nele Somers cliënten bij in
goedkeuring van het ontwerp van de DSM-
alle aspecten van het auteursrecht, merkenrecht,
Richtlijn, geheel of gedeeltelijk, zullen de
tekeningen-
lidstaten twee jaar hebben om de gestemde
computerrecht, kwekersrecht, bedrijfsgeheimen
bepalingen te implementeren in hun nationaal
(knowhow)
recht. Midden 2021 staan we alvast een stap
geschillen.
gespecialiseerd Eigendomsrechten
en en
modellenrecht, geavanceerde
in (IE),
octrooien, commerciële
dichter bij die digitale, eengemaakte markt en een verbeterde ondersteuning voor de
Zij streeft ernaar uw juridische partner te
scheppende en culturele bedrijfstak in Europa. —
zijn en stelt de diepgaande, juridische kennis die zij heeft opgebouwd en haar creatieve probleemoplossende aanpak graag ten dienste van het cliënteel. Zij is gastdocent aan de Universiteit van Antwerpen verschillende
en
Hasselt
en
wetenschappelijke
auteur
van
bijdragen
in tijdschriften & verzamelwerken. Zij neemt regelmatig deel als spreker aan internationale congressen en wetenschappelijke studiedagen.
magazine | FLE 2019
29
NELE SOMERS ADVOCAAT, ARTES LAW
Brexit & IP
What happen with your EU Trademark, hard exit or not? Which measurements must be taken by current owners and what does UK Parliament do to help. For companies it is recommended to perform an IP audit.
PRESS PLAY TO WATCH VIDEO
ONE O’CLOCK GUN EDINBURGH CASTLE
30 FLE 2019 | magazine
magazine | FLE 2019
31
PATTY VAN DEN DOEL COMPLIANCE OFFICER, NATIONALE NEDERLANDEN
Ethics and Compliance How to deal with ethical dilemmas in compliance.
PRESS PLAY TO WATCH VIDEO
32 FLE 2019 | magazine
PATTY VAN DEN DOEL specializes in insurance and liability law. She has more than 17 years of experience as a lawyer, starting her career at TrenitĂŠ van Doorne. She was head of Legal from 2008 - 2017. at Aegon. In addition, she is amediator. She currently works as compliance officer at a large international insurance company (NN). She is a member of various trade / insurance associations.Also she is a coach in Time Management.
In addition to her work, Patty runs long distances such as marathons. She paints and draws as a hobby at the studio of an artist and she reads about art history. She is a member of Rotary.
magazine | FLE 2019
33
34 FLE 2019 | magazine
magazine | FLE 2019
35
36 FLE 2019 | magazine
LINDA NEKEMAN-IJDEMA SENIOR LEGAL COUNSEL LABOUR AFFAIRS, ABN AMRO BANK N.V.
Vertrekvergoedingen bij financiële instellingen Aan het onderhandelen over vertrekvergoedingen bij financiële instellingen? Wees je dan bewust van de bepalingen van de WBFO, die onder meer vertrekvergoedingen in de financiële sector reguleert.
PRESS PLAY TO WATCH VIDEO
LINDA NEKEMAN-IJDEMA is a Senior Legal Counsel
of equal treatment. She is also a co-author of a national
Labour Affairs and coordinator of the Labour Affairs team
best practice code for dismissal advice committees and
of ABN AMRO Bank N.V. She designed, implemented
member of the taskforce that monitors developments
and oversees the global international governance for
to this extent. Furthermore, she regularly teaches about
specific employment law related matters for the ABN
remuneration restrictions related issues.
AMRO Group. Her main focus is on employment law issues outside the Netherlands. She is also a Board
In 2006, Linda completed a masters in law, specialising in
Member of Legal Women, which is a platform of over
employment law. She initially started as an administrative
4.000 women in various legal professions that focuses
lawyer at Kennedy Van der Laan, after which she became
on sharing knowledge and networking. Linda publishes
an employment lawyer at Boekel De Nerée (now Dentons
regularly: amongst others she contributes yearly to SDU
Boekel) in 2007. In 2013, she started at ABN AMRO Bank
Commentaar Arbeidsrecht Artikelsgewijs on the subject
N.V.
magazine | FLE 2019
37
TITIA FUCHS ADVOCAAT, FUCHS MOLLEMAN ADVOCATEN
Strafbeschikking? Wees op uw hoede!
Op 3 december 2018 luidden twee journalisten van
een raadsman2. Een strafbeschikking kan overigens
het NRC de noodklok over de strafbeschikking. Een
niet alleen aan een natuurlijk persoon, maar ook aan
strafbeschikking is de bestraffing – bijvoorbeeld
een rechtspersoon worden uitgevaardigd – denk
een boete – die kan worden opgelegd door de
aan een economisch of een fiscaal delict3.
officier zonder tussenkomst van de rechter.
Een rechtspersoon dient pas gehoord te worden bij
1
een betalingsverplichting van meer dan € 10.000). Wat is de strafbeschikking precies, waarom houden advocaten er niet van en waarom moet u op uw
Bij bovenstaande bevoegdheid komt geen rechter
hoede zijn?
kijken. De strafbeschikking is dan ook ingevoerd om rechtbanken te ontlasten4. Daarbij was de gedachte
Sinds 2008 kan op grond van artikel 257a van
dat de rechterlijke macht zich uitsluitend kon richten
het wetboek van strafvordering de officier van
op de grotere complexe zaken. De ‘kleinere’ zaken
justitie in sommige gevallen een strafbeschikking
waarbij de schuldvraag evident is zou het openbaar
uitvaardigen. ‘Sommige gevallen’ is in dit geval
ministerie voortaan zelf kunnen afhandelen.
een ruim begrip: het zijn alle gevallen waarbij sprake is van een overtreding of een misdrijf
Al bij invoering in 2008 was de kritiek niet van de
waarop een maximumstraf staat van niet meer dan
lucht, maar is destijds met een politieke deken
6 jaar gevangenis. Er kan bij een strafbeschikking
toegedekt. Er moest namelijk ‘iets’ gebeuren aan
bijvoorbeeld een taakstraf, een boete of een
de lange doorlooptijden binnen de strafrechtketen
betalingsverplichting aan een slachtoffer worden
en de coalitie had niet voor niets zo lang gewerkt
opgelegd, de rijbevoegdheid kan worden ontzegd
aan deze wet. Ondanks het feit dat Ankie Broekers-
en de beschikking kan aanwijzingen bevatten
Knol, destijds eerste kamerlid voor de VVD, al
waaraan de verdachte moet voldoen. De verdachte
voorspelde dat het wetsvoorstel zou leiden tot
is verplicht mee te werken aan het vaststellen van
een “onaanvaardbare machtsconcentratie bij
zijn identiteit bij het voldoen aan een taakstraf of bij
het openbaar ministerie” en “wantrouwen in de
aanwijzingen. Dit geldt ook bij overtredingen (denk
rechtsstaat” stemde de VVD fractie voor5. De VVD
aan vuilnis op het verkeerde tijdstip buiten zetten
was coalitiepartner en Piet Hein Donner (CDA) van
of een keer te hard rijden). Overigens pas wanneer
justitie was een fervent voorstander. ›
de betalingsverplichting die wordt opgelegd meer bedraagt dan € 2000 is wettelijk vastgelegd dat de verdachte gehoord moet worden in het bijzijn van
2 (art. 257c Sv. jo. Art. 36, lid 2 WED) 3 Art. 36 WED en art. 76 lid 2, onderdeel d AWR
4 Wet OM-afdoening I om 1 Derk Stokmans en Mark Lievisse Adriaanse, “OM deelde ten onrechte straffen uit”, NRC 3 december 2018.
38 FLE 2019 | magazine
5 Derk Stokmans en Mark Lievisse Adriaanse, “Als ik het in m’n eentje kon beslissen, had ik nee gezegd tegen de strafbeschikking”, NRC 17 december 2018
magazine | FLE 2019
39
Hij beloofde waarborgen, monitoring en bleef
voor de hand liggende redenen wel een dergelijke
volhouden dat de wettekst dat ‘de rechtsprekende
betekenisverplichting kent).
taak bij de onafhankelijke rechter moest liggen’ niet zo letterlijk genomen moest worden. Volgens
Dus wanneer een strafbeschikking via de reguliere
Donner was ‘rechtsprekende taak’ niet hetzelfde
post naar het adres wordt verzonden waar de
als oordelen over (de hoogte van) een straf en het
verdachte is ingeschreven, loopt hij – wanneer
openbaar ministerie moest hier nou juist als ‘rechter’
hij niet op tijd reageert - een risico, namelijk
optreden. Bovendien was het allemaal niet zo
een onherroepelijke strafbeschikking. De datum
anders dan de transactie die allang bekend was.
waarop de beschikking onherroepelijk wordt is afhankelijk van “het zich voordoen van een
Dat laatste is een misvatting. Een transactie
omstandigheid waaruit blijkt dat de bestrafte
koopt vervolging af zonder schulderkenning en
met de strafbeschikking bekend is.”6 Als geen
is bovendien vrijwillig. Als je niets doet komt er
verzet is ingesteld hoeft er voor tenuitvoerlegging
geen transactie tot stand. De strafbeschikking
geen onderzoek naar een juiste ontvangst te
is wel degelijk een schulderkenning en een
worden gedaan. Het openbaar ministerie kan
bestraffing en niet vrijwillig. Protesteren tegen
vanaf 14 dagen na toezending beginnen met
een strafbeschikking kan, maar dan moet er tijdig
de tenuitvoerlegging. Ik heb er geen landelijk
‘verzet’ worden ingesteld. Wanneer dit niet gebeurt
onderzoek naar verricht maar het is mijn ervaring en
binnen de gestelde termijn, zal de strafbeschikking
die van velen van mijn collega’s dat het openbaar
onherroepelijk worden. De beschikking als zodanig
ministerie zonder een enkel bewijs van ontvangst
komt in de justitiële documentatie te staan.
zal zeggen dat twee weken na de dagtekening op de strafbeschikking zelf verzet tardief is ingesteld.
Weinig mensen realiseren zich de impact die een
Het is dan aan de verdachte om aan te tonen
dergelijke aantekening in de justitiële documentatie
dat voormelde omstandigheid zich niet heeft
heeft. Een reis maken kan al op problemen stuiten
voorgedaan. Gelukkig gaan veel rechters hier
– denk aan een zakelijke reis naar China of de
ruimdenkend mee om, maar het is een risico dat je
Verenigde Staten. Een aantekening in de justitiële
liever niet wilt nemen.
documentatie kan daarnaast gevolgen hebben voor een eventueel benodigde Verklaring van goed
Waar de schoen van de strafbeschikking echter nog
gedrag (VOG). Een recente VOG is voor steeds
het meest wringt is het traject voorafgaand aan de
meer functies vereist zoals in het onderwijs, de zorg
uitvaardiging van de beslissing zelf. Precies zoals de
en bijvoorbeeld voor een functie als commissaris of
criticasters al hadden voorspeld, maar waar vanuit
als lid van een Commissie van Toezicht.
politieke motieven overheen gewalst is. Het is vooralsnog een slecht idee gebleken het openbaar
Deze gevolgen (schulderkenning, straf, aantekening
ministerie de stoel van de rechter aan te bieden;
justitiële documentatie) kunnen niet alleen
het leidt niet zelden tot willekeur, beschikkingen zijn
intreden zonder dat daarbij een rechter wordt
uitgevaardigd voor delicten waar onvoldoende of
betrokken, maar kunnen zelfs intreden zonder
geen bewijs voor is, er wordt onvoldoende rekening
dat een dergelijke beschikking betekend hoeft te
gehouden met de persoonlijke omstandigheden van
worden (anders dan bij een dagvaarding die om
40 FLE 2019 | magazine
6 Art. 257e, lid 1 Sv
de persoon of de feiten en omstandigheden van het
aantal verdachten dat verzet instelt slechts
geval.
ongeveer 15% is. Dat is opzienbarend want van ›
7
diegenen die zich tot een advocaat en eventueel de Nu is het zo dat veel (rechts)personen die een
rechter wenden blijkt zo’n 40% helemaal geen straf
strafbeschikking in de bus krijgen het erbij laten
of een lagere straf te krijgen dan in de beschikking
zitten. Daar zijn allerlei goede en minder goede
was opgelegd. De conclusie dat dus van diegenen
redenen voor. Soms is dat omdat de verdachte vindt
die dat niet doen (85%) ongeveer 34% onterecht
dat de strafbeschikking recht doet aan wat er is
akkoord is gegaan voert te ver zonder nader
gebeurd. Maar vaak is het omdat iemand ervan af
onderzoek maar het zijn schrikbarende cijfers.
wil zijn, de verstrekkende gevolgen ervan niet
Verzet tegen een strafbeschikking loont dus! Dat er zo weinig mensen zijn die verzet instellen en
overziet, geen zin en tijd heeft in lang wachten
de beschikking ‘toetsen’ is mijns inziens mede te
voordat de rechter zich erover kan buigen, bang is
wijten aan het karakter van de beschikking - als er
voor openbaarheid en onvoldoende weet dat om de
betaald wordt ben je er snel van af - en het gebrek
beschikking aan te vechten er binnen twee weken
aan inzicht in de mogelijke gevolgen en waarborgen
geprotesteerd moet worden door het instellen van
voor de verdachte.
verzet (overigens zonder dat de verdachte op dat moment beschikking heeft over het dossier of ook
Het NRC-onderzoek heeft mede geleid tot
maar weet hoe daar aan te komen).
agendering van dit punt in Den Haag.8 Ook is per 1 januari 2019 een ›
Uit (onder andere) het NRC-onderzoek blijkt dat het 7
Zie voor meer informatie onder andere het in noot 1 genoemde NRC onderzoek en bijvoorbeeld het onderzoek Beschikt en Gewogen van de procureur-generaal bij de Hoge Raad G. Knigge uit 2014
8
De Wet OM-afdoening I (waarmee de strafbeschikking is ingesteld) is besproken op 10 april door de vaste commissie voor justitie en veiligheid. De minister heeft daarbij een aantal toezeggingen gedaan zoals verduidelijking van de website over de gevolgen van een strafbeschikking en een aantal onderzoeken waarvan (pas) in 2020 uitkomsten te verwachten zijn. Zie voor een verslag van het debat kamerstukken 29 279, nr. 516.
magazine | FLE 2019
41
aangepaste ‘Aanwijzing OM strafbeschikking’ in werking getreden.9 De belangrijkste wijziging in devernieuwde ‘Aanwijzing’ is dat “de Officier van Justitie bij de hoogte van de strafmaat meer rekening houdt met de gemiddelde straf die een rechter zou opleggen.”. Dat is een belangrijke. Maar meer is nodig. Er moet gekeken worden naar de houdbaarheid van de huidige praktijk van de strafbeschikking. In hoeverre zijn er voldoende checks and balances bij beslissen tot een strafbeschikking. De equality of arms tussen de overheid en de burger dient op dit gebied te worden hersteld en er dienen voldoende zekerheden te worden verankerd voor verdachten om een balans te vinden met de (soms vergaande) gevolgen van een strafbeschikking. Het door elkaar heen laten lopen van de taken van het openbaar ministerie (uitvoerende macht) en de zittende magistratuur (rechtsprekende macht) is buitengewoon gevaarlijk en dient naar mijn mening aan alle kanten met waarborgen omkleed te zijn om te kunnen voldoen aan de minimumeisen van internationale verdragen. Over de strafbeschikking is het laatste woord niet gezegd of geschreven. Ik hoop de komende maanden op een stevig debat waarbij niet volstaan wordt met handhaven van de gewijzigde ‘Aanwijzing OM-afdoening’ en wat beloftes tot verbetering met vage verwijzing naar nieuw opgestelde ‘kwaliteitsnormen’.10 Mijn boodschap voor nu is, wees alert bij een strafbeschikking en geef u niet te snel gewonnen. Vraag advies aan een deskundige en doe dat tijdig! — 9
Vernieuwde aanwijzing OM-strafbeschikking, bericht Openbaar Ministerie 12 december 2018. Aanwijzing OM-strafbeschikking (2018A010) Volgens de inleiding is de vernieuwing doorgevoerd naar aanleiding van ‘onderzoeksrapporten van de Hoge Raad’ (Zie bijvoorbeeld “Beschikt en Gewogen”) en het interne verbeterprogramma van het openbaar ministerie.
10 Zie bijvoorbeeld de antwoorden op kamervragen over de OM- strafbeschikking door de minister van justitie en veiligheid in zijn brief van 4 februari 2019 (2482990 / 2018Z23041). Voor meer omtrent dit onderwerp in de politiek: kamerstukken II 2018-2019, 29 279.
MR. DRS. TITIA FUCHS studeerde cum laude af in zowel burgerlijk recht als strafrecht en deed de specialisatieopleiding straf- en strafprocesrecht aan het Willem Pompe Instituut voor Strafrechtswetenschappen. Sinds 2014 heeft zij haar eigen praktijk. Tot die tijd was zij als strafrechtadvocaat verbonden aan Boekel de Nerée (nu Dentons Boekel) waar zij – onder andere – ruime ervaring heeft opgedaan in het verlenen van bijstand aan beroepsgeheimhouders (notarissen) bij zowel straf- als tuchtrechtelijke procedures. Titia staat natuurlijke en rechtspersonen bij op alle denkbare gebieden van het strafrecht. Ze is bevlogen en communicatief, niet voor niets koos zij na een studie kunstgeschiedenis
alsnog
voor
het
(straf)recht.
Zij
combineert gedrevenheid en strijdbaarheid met een gezonde dosis praktisch realisme en empathie. Zij richt zich met name op advies aan en ondersteuning van bedrijven en bestuurders van bedrijven en (beroeps) geheimhouders
maar
heeft
daarnaast
een
brede
praktijkervaring die varieert van een eenvoudige diefstal tot grote onderzoeken naar (faillissements)fraude. Elke zaak is anders en vraagt een andere aanpak. Uw belang staat daarbij altijd voorop. Rechter-plaatsvervanger Titia Fuchs combineert haar advocatenpraktijk met haar werk als rechter-plaatsvervanger. Zij is werkzaam in de strafsectie en verbonden aan de rechtbank Noord Holland. Kunsthistoricus De drs. in haar titel heeft Titia omdat zij kunstgeschiedenis studeerde aan de Universiteit van Leiden. Na het voltooien van haar opleiding was ze jarenlang werkzaam in de culturele sector. Daarna maakte zij de overstap naar het recht. Als advocaat combineert zij in voorkomende gevallen nog altijd graag haar liefde voor kunst met het civiele en het strafrecht – en helpt daarbij graag partijen buiten de rechter om tot een oplossing te komen.
magazine | FLE 2019
43
“If this was easy what a way we degrade.” TOM SMITH
44 FLE 2019 | magazine
DAVID HUME (1711-1776) SCHOTSE FILOSOOF
magazine | FLE 2019
45
JACOLINE
GORTZAK
is
gespecialiseerd
in het ondernemingsrecht, met een focus op fusies en overnames en private equity transacties.
Jacoline
toegetreden Hiervoor M&A
als
in
partner
werkte
advocaat
is
zij bij
januari bij
Legaltree.
veertien een
2015
jaar
als
gerenommeerd
internationaal kantoor in Amsterdam.
Jacoline heeft uitgebreide ervaring in het begeleiden van zowel kopers als verkopers in M&A en private equity transacties. Daarnaast treedt zij met enige regelmaat op voor managers in een private equity transactie. Zij begeleidt, adviseert en onderhandelt het complete M&A traject en schakelt waar nodig de expertise in van andere Legaltree partners. Tevens adviseert zij ondernemingen bij meer
algemene
ondernemings-
rechtelijke
zaken,
het
van
aandeelhoudersovereenkomsten
en
advisering
contracten
van zoals
distributiecontracten.
46 FLE 2019 | magazine
zoals
diverse
opstellen
commerciĂŤle
leveranciers-
en
JACOLINE GORTZAK PARTNER, LEGALTREE
Het verschil tussen garanties en vrijwaringen in overnames In het interview wordt door Jacoline Gortzak, partner Legaltree, kort uitgelegd wat het belangrijkste verschil is tussen een garantie en een vrijwaring in de overnamepraktijk en in welke situatie je liever wilt kunnen vertrouwen op een vrijwaring in plaats van een garantie.
PRESS PLAY TO WATCH VIDEO
magazine | FLE 2019
47
48 FLE 2019 | magazine
SIGRID STEVENS DIRECTEUR JURIDISCH ADVIES & RECHTSBIJSTAND, VVAA
Cosmetische ingreep? Check altijd de leeftijd van de patiënt. Korte toelichting op een vonnis van het medisch
waarschuwing als maatregel oplegt in plaats van
tuchtcollege waarin weer eens duidelijk wordt
de zwaardere berisping.
hoe belangrijk het is om bij de eerste intake van een patiënt identiteit en in dit specifieke geval geboortedatum te checken. En hoe aantoonbaar inzicht en het aanpassen van werkwijze in een praktijk ertoe kan leiden dat het tuchtcollege een
PRESS PLAY TO WATCH VIDEO
Na mijn studie rechten aan de Universiteit Utrecht en
onze leden. Met het accent op gezondheidsrechtelijk
de Universiteit van Antwerpen wist ik 3 dingen zeker:
gebied staan wij onze leden bij in het omgaan met
‘Ik had eigenlijk tandarts willen worden, ik wilde graag
medische gegevens, het medisch beroepsgeheim, de
aan de slag bij een organisatie in beweging waar veel
bevoegdheden van de IGZ, het medisch tuchtrecht
te doen is en ik maak zelf graag het verschil’. Na mijn
en in samenwerkingsgeschillen. Daarnaast ben ik als
start bij DAS Rechtsbijstand, waar ik verschillende
gastdocent verbonden aan de Hogeschool Utrecht,
functies heb gehad, kwam ik in 2015 terecht bij
faculteit Gezondheidsrecht, waar ik studenten al in
ledenorganisatie en dienstverlener VvAA waar al
een vroeg stadium alert maak op dat wat zij mogelijk
deze 3 punten samenkomen. Midden in de actualiteit
tegenkomen in hun werkend leven. En hierbij bied ik
geven wij Nederland onbezorgde zorgprofessionals.
hun handvatten voor het nemen van hun professionele
Als directeur Juridisch Advies & Rechtsbijstand
verantwoordelijkheid.
ben ik verantwoordelijk voor ruim 65 juristen en advocaten die dagelijks het verschil maken voor
magazine | FLE 2019
49
50 FLE 2019 | magazine
BRENDA LEFERINK ADVOCAAT, NYSINGH ADVOCATEN-NOTARISSEN
Zorgaanbieders en indicatiebesluiten – afgeleid belang? BRENDA LEFERINK is sinds 2010 advocaat en
Gemeenten en het Centrum indicatiestelling
sinds 2016 werkzaam bij ons kantoor. Zij heeft in
zorg (CIZ) hebben op grond van de Wet
Utrecht gestudeerd en heeft na het afronden van
maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de
haar studie vanaf 2010 tot en met 2016 als advocaat
Jeugdwet en de Wet langdurige zorg (Wlz) onder
gewerkt bij een nichekantoor gespecialiseerd in
andere de taak om vast te stellen aan welke zorg
de zorg. In 2015 heeft zij de Grotius opleiding
iemand behoefte heeft en op welke zorg die
Algemeen
persoon recht heeft. Dit wordt door Gemeenten
Bestuursrecht
postacademische
afgerond.
Een
specialisatieopleiding
voor
en het CIZ vastgelegd in een zogenaamd
juristen die al een gedegen kennis hebben van
indicatiebesluit. Een besluit in de zin van artikel 1:3
het desbetreffende rechtsgebied en hiermee een
Algemene wet bestuursrecht (Awb), gericht aan de
wezenlijke verdieping van kennis van en inzicht in
persoon die de zorg behoeft. Er is een onderscheid
een specifiek rechtsgebied behalen. In 2017 heeft
in indicatiebesluiten waarbij er sprake is van zorg in
Brenda de Grotius opleiding Gezondheidsrecht
natura en indicatiebesluiten waarbij er sprake is van
afgerond.
een persoonsgebonden budget. Bij zorg in natura kan de zorgbehoevende zich wenden tot een door
Brenda houdt zich binnen de zorg met verschillende
de gemeente of het zorgkantoor gecontracteerde
aspecten bezig, zowel op civielrechtelijk als op
zorgaanbieder. Het komt regelmatig voor dat in
bestuursrechtelijk vlak. Denk hierbij onder andere
het indicatiebesluit de zorgaanbieder genoemd is
aan financiering en marktregulering binnen de
die de zorg gaat verlenen aan de zorgbehoevende,
zorgsector. Zij adviseert zorgaanbieders zowel in de
doorgaans gebaseerd op de keuze van de
cure als care over diverse gezondheidsrechtelijke
zorgbehoevende voor die specifieke zorgaanbieder.
vraagstukken
Met een persoonsgebonden budget kan de
en
staat
verschillende procedures.
aanbieders
bij
in
zorgbehoevende (ook wel budgethouder) zelf zorg in kopen bij een zorgaanbieder naar keuze. Daarover moet wel verantwoording afgelegd worden aan gemeenten en zorgkantoor, waarbij onder andere gekeken wordt naar de kwaliteit van zorg die de gekozen zorgaanbieder levert. ›
magazine | FLE 2019
51
In PGB-besluiten komt het daarbij ook voor dat de zorgaanbieder waarvoor gekozen is wordt genoemd, of juist expliciet wordt bepaald dat geen zorg mag worden ingekocht bij een specifieke zorgaanbieder. Dat laatste speelde ook in het geval waarover de Centrale Raad van Beroep (CRvB) op 5 maart 2019 uitspraak deed (Centrale Raad van Beroep, 5 maart 2019, ECLI:NL:CRVB:2019:655) . De CRvB oordeelde dat een zorginstelling belanghebbende kan zijn bij een PGB-besluit en – naast de budgethouder – tegen dit besluit bezwaar (en beroep) kan indienen. Wat was het geval? De gemeente in kwestie had in het PGB-besluit weliswaar een PGB toegekend, maar onder de voorwaarde dat dit niet mocht worden besteed bij de zorgaanbieder waarmee de budgethouder al een overeenkomst had gesloten. Reden voor deze voorwaarde was dat de zorg van deze zorgaanbieder naar het oordeel van de gemeente van onvoldoende kwaliteit was. Het besluit impliceerde dat de budgethouder de overeenkomst met de zorgaanbieder zou moeten beëindigen. De zorgaanbieder stelde dat zij als gevolg van dit besluit schade zou lijden en
De CRvB vond het onvoldoende duidelijk of
kwam om die reden – naast de budgethouder
in dit geval sprake was van afgeleid belang en
– via de bestuursrechtelijke weg op tegen het
vroeg Advocaat-Generaal (AG) Widdershoven
besluit. Zowel de gemeente als de rechtbank
om advies, overigens ook naar aanleiding van
verklaarden de zorgaanbieder niet-ontvankelijk
een andere lopende procedure waarin het
omdat zij van mening waren dat de zorgaanbieder
afgeleid-belang-leerstuk aan de orde kwam
geen belanghebbende was bij het PGB-besluit.
(Centrale Raad van beroep, 7 november 2018,
De bestuursrechtelijke procedures (bezwaar en
ECLI:NL:CRVB:2018:3474). Widdershoven heeft vijf
beroep) staan enkel open voor belanghebbenden
vuistregels geformuleerd voor de toepassing van
bij het besluit waar tegen wordt opgekomen.
het leerstuk van afgeleid belang.
Een belanghebbende is diegene wiens belang rechtstreeks bij het besluit is betrokken. De
•
Afgeleid belang is niet aan de orde als
gemeente en de rechtbank waren in dit geval
de derde in kwestie een zelfstandig
van mening dat er geen sprake was van een
eigen belang heeft dat bij het besluit
rechtstreeks belang maar, slechts van een afgeleid
rechtstreeks betrokken is. Een dergelijk
belang, via de contractuele relatie tussen de
eigen belang kan in een andere hoedanigheid
zorgaanbieder en de budgethouder.
bestaan, maar bijvoorbeeld ook vanwege de
52 FLE 2019 | magazine
reële mogelijkheid dat de derde in een aan
een zakelijk of fundamenteel recht ontleend
eigen belang wordt geschaad;
•
Afgeleid belang mag de derde niet
worden tegengeworpen als zijn belang bij
een besluit materieel niet parallel loopt
met dat van eerstbetrokkene (een
tegengesteld belang);
•
Afgeleid belang moet de derde niet worden
tegengeworpen als de betrokkenheid
van zijn rechts- of belangpositie bij het
besluit een zelfstandige aanspraak op
rechtsbescherming rechtvaardigt;
•
Afgeleid kan aan de derde (wel) worden
tegengeworpen als zijn belang parallel loopt
met dat van de eerstbetrokkene en zijn belang
uitsluitend via een contractuele relatie met de
eerstbetrokkene bij dat besluit betrokken is;
THE SIGNET LIBRARY
magazine | FLE 2019
53
•
In plaats van de verwevenheidscorrectie
Voor zorgaanbieders die zorg verlenen op grond
die in de rechtspraak van de Afdeling thans
van de Wlz, Wmo en Jeugdwet die (deels) wordt
soms wordt toegepast om de bestuurder/
bekostigd met PGB’s betekent de uitspraak dat zij
enig aandeelhouder als belanghebbende
als belanghebbende kunnen worden aangemerkt bij
aan te merken als alleen hij en niet de
een PGB-besluit en daar tegen op kunnen komen.
vennootschap zelf beroep tegen het
Dat is een grote doorbraak. Voor de vraag of een
besluit heeft ingesteld, moet dat beroep
zorgaanbieder tegen een PGB-besluit kan opkomen
worden toegerekend aan de vennootschap.
is wel doorslaggevend of zij rechtstreeks wordt geraakt door het besluit. Daarvan is volgens de
Ten aanzien van deze specifieke zaak adviseerde de
CRvB in ieder geval sprake indien aannemelijk is dat
AG de zorgaanbieder wel ontvankelijk te achten,
de zorgaanbieder vermogensschade zal lijden door
omdat de zorgaanbieder los van de contractuele
het besluit. Of dit betekent dat een zorgaanbieder
relatie met de budgethouder een zelfstandig belang
ook kan opkomen tegen een PGB-besluit waarbij
heeft bij het PGB-besluit. Er bestaat een reële
enkel het PGB van een cliënt van een zorgaanbieder
mogelijkheid dat de zorgaanbieder door het besluit
wordt ingetrokken of verlaagd en waarbij er geen
wordt geschaad, zowel in haar vermogenspositie als
sprake is van een verbod om bij de specifieke
in haar reputatie en eer en goede naam (vuistregel
zorgaanbieder zorg af te nemen, zal afhangen van
1). Daarnaast achtte de AG het van belang de
de specifieke omstandigheden, maar valt niet uit te
zorgaanbieder toe te laten tot de procedure over
sluiten. Hierbij merk ik overigens op dat de omvang
het PGB-besluit, omdat de zorgaanbieder anders
van de zorgaanbieder wel een rol zal spelen. In dit
een procedure bij de burgerlijke rechter zou kunnen
geval ging het om een kleine zorgaanbieder die
starten over het oordeel over de kwaliteit van de
zorg verleende aan vijf tot tien cliënten. Een grote
zorg, met het gevaar dat er twee verschillende
zorgaanbieder zal naar verwachting minder snel in
uitspraken over hetzelfde besluit zouden worden
haar vermogenspositie worden geraakt door een
gewezen (vuistregel 3: congruentievereiste).
enkel PGB-besluit.
De CRvB heeft in haar uitspraak het advies van de
Ook voor indicatiebesluiten voor zorg in natura,
AG overgenomen en geoordeeld dat het PGB-
waarbij een zorgaanbieder wordt aangewezen of
besluit door de betreffende voorwaarde directe
juist niet langer wordt aangewezen als zorgverlener,
financiële gevolgen heeft voor de zorgaanbieder.
zou een zorgaanbieder aangemerkt kunnen worden
Om die reden is de zorgaanbieder in dit geval
als belanghebbende als zij een eigen belang heeft.
belanghebbende bij het PGB-besluit. De gemeente
In de praktijk hebben we al een indicatiebesluit
zal opnieuw en dit keer inhoudelijk moeten
gezien dat na bezwaar van de zorgbehoevende
beslissen op het bezwaar van de zorgaanbieder.
werd ingetrokken met terugwerkende kracht. De
Of dit bezwaar zal slagen is de vraag. Indien de
zorgaanbieder had toen reeds zorg verleend,
gemeente kan aantonen dat de kwaliteit van de
maar de grondslag voor vergoeding van die zorg
zorg inderdaad onvoldoende is en de voorwaarde
(het indicatiebesluit) ontbrak vervolgens. De
terecht is opgenomen in het PGB-besluit, is de hele
zorgaanbieder kwam daar via de bestuursrechtelijke
exercitie voor de zorgaanbieder voor niets geweest.
weg tegen op en werd aangemerkt als
Het bestuursrecht is echter wel vijf vuistregels over
belanghebbende, omdat zij rechtstreeks in haar
afgeleid belangrijker.
(financiële) belangen werd geraakt.
54 FLE 2019 | magazine
Nu een zorgaanbieder in bepaalde gevallen als belanghebbende wordt aangemerkt, betekent dit ook dat de weg naar de civiele rechter in die gevallen is afgesloten. Een zorgaanbieder die rechtstreeks in haar belangen wordt geraakt door een PGBbesluit of een indicatiebesluit moet daarom via de bestuursrechtelijke weg van bezwaar en beroep opkomen tegen dat besluit als zij dit wil aanvechten. Dit legt dus een grote verantwoordelijkheid op de zorgaanbieder. Voor gemeenten en het CIZ roept de uitspraak de vraag op hoe een indicatie/PGB-besluit moet worden bekendgemaakt. Op grond van artikel 3:41 Awb moet de bekendmaking van een besluit plaatsvinden door toezending of uitreiking aan de belanghebbenden bij het besluit. Dit houdt in dat een gemeente of het CIZ een indicatie/PGB-besluit dat een zorgaanbieder rechtstreeks kan raken ook naar die zorgaanbieder moet sturen. Doet zij dat niet en neemt de zorgaanbieder pas later (na de bezwaartermijn) kennis van dit besluit, dan zal de zorgaanbieder een beroep kunnen doen op de verschoonbare termijnoverschrijding en alsnog kunnen opkomen tegen het besluit, zelfs als de budgethouder daarover ook al een procedure heeft gevoerd. Gemeenten en het CIZ doen er dus goed aan om per indicatie/ PGB-besluit te beoordelen of daarmee ook een specifieke zorgaanbieder wordt geraakt en indien dat aannemelijk is het besluit ook bekend te maken aan de betreffende zorgaanbieder. —
magazine | FLE 2019
55
56 FLE 2019 | magazine
PROGRAMMA EDINBURGH 09.30 - 10.00 uur
Ontvangst in The Signet Library Edinburgh
10.00 - 10.45 uur
Lezing Privacy Anna Pouliou, Head of Privacy at CHANEL - THE SIGNET LIBRARY
10.45 - 11.15 uur
Koffie-/theepauze
11.15 - 12.00 uur
Lezing Compliance Helen Hayes, legal Director Northern & Eastern Europe at Uber - THE SIGNET LIBRARY
12.30 - 13.30 uur
Lunch - THE SIGNET LIBRARY
13.50 -14.00 uur
Quizz
14.00 - 16.00 uur
Workshop Edinburgh Sketcher - THE SIGNET LIBRARY
16.30 - 17.15 uur
Lezing Scots Law and Slavery Anna Poole QC, Upper Tribunal Judge - SUPREME COURT
17.15 - 18.00 uur
Lezing Privacy and Compliance Helen Woollet, Group Compliance Counsel & Data Protection Officer Bodyshop - SUPREME COURT
18.00 - 18.30 uur
Wandeling naar Edinburgh Castle
18.30 - 19.00 uur
Ontvangst Edinburgh Castle met welkomsdrankje
19.00 - 19.20 uur
Rondleiding Scottish Crown Jewels
19.20 - 19.30 uur
Drankje en aankondiging spreker Ash Denham MSP, Minister for Community Safety and Legal Affairs
19.30 - 19.45 uur
Prijsuitreiking Quizz
19.45 - 20.00 uur
Tafelrede Ash Denham
20.00 - 22.00 uur
Diner
magazine | FLE 2019
57
THE SIGNET LIBRARY 58 FLE 2019 | magazine
magazine | FLE 2019
59
WORKSHOP EDINBURGH SKETCHER 60 FLE 2019 | magazine
magazine | FLE 2019
61
62 FLE 2019 | magazine
magazine | FLE 2019
63
64 FLE 2019 | magazine
magazine | FLE 2019
65
66 FLE 2019 | magazine
magazine | FLE 2019
67
PARLIAMENT HOUSE, SUPREME COURT 68 FLE 2019 | magazine
magazine | FLE 2019
69
70 FLE 2019 | magazine
magazine | FLE 2019
71
72 FLE 2019 | magazine
EDINBURGH CASTLE
magazine | FLE 2019
73
74
FLE 2019 | magazine
magazine | FLE 2019
75
HARRIËT DE KROON WINNARES QUIZZ
76
FLE 2019 | magazine
magazine | FLE 2019
77
78 FLE 2019 | magazine
SPEAKERS
ANNA POULIOU Head of Privacy, CHANEL
HELEN HAYES Legal Director Northern & Eastern Europe, Uber
ASH DENHAM MSP Minister for Community Safety and Legal Affairs Scotland
ANNA POOLE QC Upper Tribunal Judge London
HELEN WOOLLET Group Compliance Counsel & Data Protection Officer, Bodyshop
magazine | FLE 2019
79
80 FLE 2019 | magazine
SEE YOU AT THE ANNUAL DINNER OCTOBER 3RD 2019 KASTEEL WAARDENBURG
magazine | FLE 2019
81
MEET THE
FIRST LADIES OF 2019
ANTOINETTE VAN BEEST-DE MUL | BABETTE BLAISSE-VERKOOIJEN JUDITH BOLLEN | MARJOLEINE DE BOORDER | PAULINE BOTTEMA-SANDERS WENG CHIE CHEUNG | PATTY VAN DEN DOEL | TESSA VAN DEN ENDE TITIA FUCHS | JACOLINE GORTZAK | MAUD DE GROOT | EVELINE HOOGETERP HARRIËT DE KROON | BRENDA LEFERINK | LINDA NEKEMAN-IJDEMA SUZANNE VAN NIEUWENHUIJZEN | ANITA NIJBOER | EUGENIE NUNES BARBARA ROOSENBOOM | WILMA SCHWANKHAUS | NELE SOMERS SIGRID STEVENS | MAAIKE VAN URK | MORGANE VEENHUIJZEN GERJANNE TE WINKEL | KARIN DE WITT | CHRISJE ZUUR
82 FLE 2019 | magazine
ANTOINETTE VAN BEEST-DE MUL Advocaat, Legaltree
BABETTE BLAISSE-VERKOOIJEN Advocaat, Pot Jonker Advocaten
JUDITH BOLLEN Head of Legal Managing Director, Stichting Pensioenfonds British American Tobacco
MARJOLEINE DE BOORDER Advocaat, De Boorder Advocaten
PAULINE BOTTEMA-SANDERS General Counsel & Corporate Secretary, RAI Amsterdam
WENG CHIE CHEUNG General Counsel, Q-park
PATTY VAN DEN DOEL Compliance, legal, management, lawyer, Nationale Nederlanden
TESSA VAN DEN ENDE Advocaat, Nysingh advocaten-notarissen
TITIA FUCHS Advocaat, Fuchs Molleman Advocaten
magazine | FLE 2019
83
JACOLINE GORTZAK Advocaat, Legaltree
MAUD DE GROOT Advocaat, De Groot advocatuur
EVELINE HOOGETERP Advocaat, Nysingh advocaten-notarissen
HARRIËT DE KROON Advocaat, Advocatenkantoor De Kroon
BRENDA LEFERINK Advocaat, Nysingh advocaten-notarissen
LINDA NEKEMAN-IJDEMA Senior legal counsel labour affairs, ABN Amro Bank N.V.
SUZANNE VAN NIEUWENHUIJZEN General counsel, Stedin Holding
ANITA NIJBOER Advocaat, Kennedy Van der Laan
EUGENIE NUNES Advocaat, Dentons Boekel
84 FLE 2019 | magazine
BARBARA ROOSENBOOM Advocaat, Drijber en Partners B.V.
WILMA SCHWANKHAUS Notaris, Notariaat Schwankhaus
NELE SOMERS Advocaat, Artes
SIGRID STEVENS Directeur Juridisch advies & rechtsbijstand, VvAA
MAAIKE VAN URK Group Legal & Business Affairs Director, Talpa
MORGANE VEENHUIJZEN Advocaat, WiseMen B.V.
GERJANNE TE WINKEL Advocaat, Jones Day
KARIN DE WITT Group Compliance & Privacy Manager, AkzoNobel
CHRISJE ZUUR Advocaat, FZKC Advocaten
magazine | FLE 2019
85
SEE YOU NEXT YEAR LONDON
JANUARY 17TH 2020
Lunch at Lincoln’s Inn, Dinner at Reform Club and more!
86 FLE 2019 | magazine
magazine | FLE 2019
87
WE DON’T CARE WHAT THEY THINK ABOUT US. WE DON’T THINK ABOUT THEM AT ALL
WWW.AVDR.NL 88 FLE 2019 | magazine