11652

10/3

8 ΣΕΛΙ

ΔΕΣ

E e ONlD LE M omatiqu EΛ ΛΗ ΝΙ

ΤΙΟΥ 20135 10 ΜΑΡ TEYXOΣ

dip

ΔΟ ΣΗ ΚΗ ΕΚ

ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

32

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ 1952 • Β’ ΠΕΡΙΟΔΟΣ • ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 11652 • KΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013 • TIMH: 3 €

& (!# ( * )( !' ) * * ( ') &( $ $# ( *%)#)'

"

-Pierre

r Harling*

Pete $ UVS;XK? $ VPYTVP? $ WNT YLUR HL XOVY LUWH WXO 4YTW GPY ARIT PUWYV SU PY@USW=M TY ;RJS LVSU WX XKXO@UJ QXO EPRG PYTUJM, N )RHP U9YP WX FVYQVSW=SUV SGVT, WX QXO @Y EVY TY M, X LGRXM LD JM WVM WUKUOWYJ PRJSN. GSUVM -ADR UJTYV WX GRDWVPGM UQV@ "YEFHWN XPRY LGSY UTNL RXL

Η ΑΥΓΗ

ΑΥΡΙΑΓΗ ΚΗΣ Η ΤΗΣ ΚΥ

$ Jean Séréni*

)RHP QRI OSLI WXO UT= VY WXT QKN@ WX YOWXTINWX, TXO PHWV PUVWYV EVY PVY WXO 5UTWYE= WNSN EVY WY EURH N 4WNT UR=

!

KN@UJ POGAXOT UQV; QURJYKKH WXOM LXTHAY SWNT QUS:XRH, TVPGM SWNT (YLURVPY M, FVU@TUJM JUM FUT R=SUVM .UAURHTN XV XQX SN QWDSN WNM "YEFHWNM), WNM T QRIS;Y PGM TY GAXO RJQWDSN QUWRUKY# RGQXOT QUWXOM UQVW KVSLI PYV SWVM EVY TY WX WYV U9XQ H8XT GAUV SWXT UM QXO ARUVN 6OHSVEPWXT WY ue OQNRUSJ FU JUM» (rog 2Y@=M HWN-QYR TY HRUV WVM W>AXOT. JSUV «PR AYRYPWNR UJTYV FVYWU@UVLGTN FUT N states), WIT TY YTWK POR=SUVM. V, KXVQIT, FOTY 5UR WXT X YQI 5=M UJTY QUWRGKYV OTX SSIWURX TY WU@UJ SU PJTF @UJ QURV X ADRJM QURVXA?; E SVPI 2IKQ OQURXA? SWNT VP? UQRIPUVWX Q YLURVPYT J (YRAVPH

Η ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ

. , ) !/ + /" : , * ,/ . ! .+ ,*- , "! "*+ ,/ (- +, o 2/,. /" . * . / * - + * / *!+ /,+ /+ -+ "*+ / .

- "!

- - !/ "*.!* / + .

AΦΙΕΡΩΜΑ

Η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, 10 χρόνια μετά

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Ο Ντομινίκ Βιντάλ αποχαιρετά τον Στεφάν Εσέλ

ΠΑΙΔΕΙΑ & ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΠΑΙΔΕ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΕΥΧΟΣ

ΙΑ

80 • MAΡ ΤΙΟΣ

2013

32 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ Το σχέδιο «Αθηνά» για τη συρρίκνωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και οι αντιδράσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας

Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΥΓΚΡΟΥΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΥΤΑΡΧΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΑΜΑΡΑ

Ραγίζει η πολιτική της πυγμής ΑΝΤΡΟΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ:

Δεν θα επιτρέψουμε να «αλυσοδεθεί» το φυσικό αέριο ΣΕΛ. 53

Κάτω από την πίεση των λαϊκών κινητοποιήσεων η κυβέρνηση Σαμαρά αναδιπλώνεται, βάζοντας έστω προσωρινά στο ράφι την επένδυση των χρυσοθήρων στη Θράκη, ενώ η επίδειξη δύναμης από τα ΜΑΤ του Ν. Δένδια στη Χαλκιδική προκαλεί θύελλα αντιδράσεων και τριβές μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων. Την ίδια ώρα τα δημόσια έσοδα βουλιάζουν εξαιτίας της ύφεσης και της αδυναμίας των φορολογουμένων να ανταποκριθούν στις υπέρογκες επιβαρύνσεις που τους επιβάλλονται, παρ’ ότι τα εισοδήματά τους μειώνονται δραματικά. Η κοινωνία

ασφυκτιά και η ανεργία θεριεύει σαρώνοντας τους μισθούς, ωστόσο κυβέρνηση και τρόικα, έχουν κολλήσει στις εξοντωτικές δεσμεύσεις του Μνημονίου. Δεν βρίσκουν μερικές λύσεις ανακούφισης, όπως οι ρυθμίσεις για τα δάνεια προς τις τράπεζες και τα χρέη προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία. Τα σημάδια της κυβερνητικής αποσάθρωσης είναι εμφανή, το σχέδιο «Αθηνά» για την τριτοβάθμια εκπαίδευση τα ενισχύει και δεν μπορούν να κρυφτούν από οποιονδήποτε ανασχηματισμό, καθώς η πολιτική θα παραμείνει το ίδιο σκληρή απέναντι στην κοινωνία. ΜΠΕΑΤΡΙΣ ΤΑΛΕΓΚΟΝ:

ΕΥΤΥΧΗΣ ΜΠΙΤΣΑΚΗΣ:

Η ενότητα της Αριστεράς και ο μαρξισμός ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Παπανδρέου, Θαπατέρο και Σόκρατες έπρεπε να σηκώσουν το μεσαίο δάχτυλο σε Σαρκοζί και Μέρκελ

ADIOS

ΣΕΛ. 23

Comandante

ΕΡΕΥΝΑ

ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΠΟΥ ΧΑΡΑΞΕ Ο ΗΓΕΤΗΣ ΤΩΝ ΦΤΩΧΩΝ

GENERATION 2.0 Η ΞΕΚΡΕΜΑΣΤΗ ΓΕΝΙΑ

ΣΕΛ. 50-51

Τα παιδιά των μεταναστών και η Οδύσσεια για την ελληνική ιθαγένεια Συγκινητικές μαρτυρίες

ΟΛΙΒΙΕ ΜΠΕΖΑNΣΕΝΟ:

Ελπίδα όλης της Αριστεράς ο ΣΥΡΙΖΑ

ΣΕΛ. 20-21

ΣΕΛ. 49

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΛΕΞΗ ΤΣΙΠΡΑ

ΑΝΤΟΝ ΤΣΕΧΩΦ

ΠΑΤΡΙΤΣΙΟ ΓΚΟΥΣΜΑΝ

«Επενδύστε στην Ελλάδα Α.Ε.»

Η ΚΥΡΙΑ ΜΕ ΤΟ ΣΚΥΛΑΚΙ

ΤΗΣ ΡΑΝΙΑΣ ΚΛΟΥΤΣΙΝΙΩΤΗ*

Γράφει η Ευγενία Κριτσέφσκαγια

Έως σήμερα, η χωρική διάσταση της ανάπτυξης στην Ελλάδα εκφράστηκε κυρίως με διάσπαρτες και μεγάλου αριθμού οικοδομές προς όφελος των εύρωστων οικονομικά στρωμάτων, αλλά και των μικρών και των μικρομεσαίων - ο καθένας με τον τρόπο του και ανάλογα με το πουγκί του. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 2

ANAΓΝΩΣΕΙΣ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ

Η KΑΤΑΡ(Α) TΩΝ ΕΧΙΝΑΔΩΝ ΝΗΣΩΝ ΣΕΛ. 63

Ο κινηματογραφιστής του Αλιέντε και της «ανήσυχης» Λατινικής Αμερικής

ΣΕΛ. 58

ΑΝΤΟΝΙΟ ΓΚΡΑΜΣΙ

H ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑΣ

Ένα άγνωστο κείμενο ενάντια στην αδράνεια ΕΝΘΕΜΑΤΑ

ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΓΙΑ ΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΕΛ. 12-13

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

2

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Η ΑΥΓΗ

Δημοψήφισμα τώρα! Η περίπτωση της επένδυσης της εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός» στη Χαλκιδική και στη Θράκη, την οποία η κυβέρνηση Σαμαρά εμφανίζει ως μια από τις μεγαλύτερες, δείχνει με ανάγλυφο τρόπο πώς εννοεί την προσπάθεια για την οικονομική ανάκαμψη και την ανασυγκρότηση της χώρας. Από την πρώτη στιγμή, η επένδυση στη Χαλκιδική συνάντησε τη μεγάλη αντίδραση των κατοίκων που κατήγγειλαν τον προφανή κίνδυνο για το περιβάλλον της περιοχής, το οποίο αποτελεί το μεγάλο πλεονέκτημά της. Όταν οι κάτοικοι αντέδρασαν έντονα, τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης, είτε γιατί έχουν συμφέροντα στην επένδυση είτε επειδή ακολουθούν την κυβερνητική προπαγάνδα, λοιδόρησαν τις κινητοποιήσεις. Και ενώ οι κάτοικοι, που αντιδρούν και κινητοποιούνται μαζικά, έθεταν εύλογα ερωτήματα, στα οποία κυβέρνηση και εταιρεία όφειλαν να δώσουν πειστικές απαντήσεις, η κυβερνητική προπαγάνδα κατά την προσφιλή της μέθοδο έριχνε την ευθύνη για τις αντιδράσεις στον ΣΥΡΙΖΑ. Πραγματικές απαντήσεις δεν δόθηκαν ούτε για τους περιβαλλοντικούς κινδύνους ούτε για την ουσία της οικονομικής επένδυσης και τις καταγγελίες για πενιχρά έσοδα του Δημοσίου από την υπόθεση αυτή. Αντίθετα, η κυβέρνηση Σαμαρά αντιμετώπισε τους πολίτες ως εχθρούς, με την πολιτική της πυγμής και τις αστυνομικές δυνάμεις να μην εξαιρούν ούτε τους μαθητές. Όταν όμως η ζωή των ανθρώπων κινδυεύει να αλλάξει τόσο δραματικά, καμιά τρομοκράτηση δεν μπορεί να περάσει. Η κυβερνητική πολιτική της πυγμής άρχισε να ραγίζει μέσα και από τις δικές της αντιφάσεις. Κορυφαία κυβερνητικά στελέχη εξέφρασαν διαφωνίες για την παραχώρηση στους χρυσοθήρες και των μεταλλείων στη Θράκη, ενώ οι κοινωνικοί φορείς της περιοχής, εκφράζοντας τους αγωνιζόμενους πολίτες, διατρανώνουν την κατηγορηματική αντίθεσή τους. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αναδιπλωθεί βάζοντας προσωρινά(;) στο ράφι την επένδυση στη Θράκη και λέγοντας ότι «επανεξετάζει νέα στοιχεία εμπειρογνωμόνων», ενώ άρχισε τις διαρροές για βελτίωση της σύμβασης για τα μεταλλεία στις Σκουριές Χαλκιδικής. Ο χρόνος θα δείξει αν πρόκειται για προσωρινή κίνηση τακτικής ή για υποχώρηση. Είναι όμως σαφές ότι καμιά επένδυση δεν μπορεί να γίνει χωρίς την σύμφωνη γνώμη των τοπικών κοινωνιών. Η κυβέρνηση αγνόησε την τοπική κοινωνία στη Χαλκιδική. Δεν μπορεί να την αγνοεί στο διηνεκές μετατρέποντας την περιοχή σε πεδίο εφαρμογής μιας κατασταλτικής πολιτικής, που θυμίζει άλλες εποχές. Ήρθε η ώρα ο λαός της Χαλκιδικής να ερωτηθεί για το μείζον αυτό θέμα με δημοψήφισμα. Επενδύσεις με καταστολή δεν πρόκειται να μακροημερεύσουν. Η σιωπή δεν είναι χρυσός...

Η ΑΥΓΗ ΠΡΩΙΝΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

Ρωγμές και ρήγματα Η κυβέρνηση αποτυγχάνει σε όλα τα μέτωπα που ανοίγει. Και με όσο πιο άτσαλο, αδιαφανή, αντιδημοκρατικό και αντιφατικό τρόπο ασκεί πολιτική, τόσο πιο οικτρά αποτυγχάνει και τόσο περισσότερο εκτίθεται ο κ. Σαμαράς. Η περίοδος τεχνητής ευφορίας του Δεκεμβρίου και του Ιανουαρίου δεν ήταν δυνατόν να διαρκέσει ερχόμενη αντιμέτωπη με τη ζοφερή πραγματικότητα. Οι εξελίξεις στον ευρωπαϊκό Νότο, οι μεγάλες διαδηλώσεις εκατομμυρίων πολιτών στην Ισπανία και -για πρώτη φορά- στην Πορτογαλία και η απόρριψη της λιτότητας από τους Ιταλούς δείχνουν ότι τα Μνημόνια... ούτε έξω πάνε καλά. Στην εκδήλωση στο Ινστιτούτο Καραμανλή -εντός έδρας, δηλαδή- ο Σαμαράς έκανε αντιπολίτευση στον Τσίπρα. Δεν είναι μόνο ότι το δείχνουν όλες οι πρόσφατες δημο-

σκοπήσεις (γιατί άραγε δεν δημοσιεύονται δημοσκοπήσεις το τελευταίο διάστημα;), το δείχνει η ζωή: Η ανεργία σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, οι επιχειρήσεις κλείνουν, τα έσοδα έπεσαν έξω ήδη από το πρώτο δίμηνο, οι κυβερνητικοί εταίροι ασφυκτιούν από τον εναγκαλισμό τους με τον κ. Σαμαρά, οι ίδιοι οι βουλευτές και τα στελέχη της Ν.Δ. έχουν σιγήσει ή κατά περίπτωση εκφράζουν ανοιχτά τις διαφωνίες τους. Δύο εξελίξεις των τελευταίων ημερών δείχνουν πως οι ρωγμές στην κυβέρνηση εξελίσσονται σε ρήγματα. Η υπόθεση του χρυσού στη Χαλκιδική ξεκίνησε ως διαμαρτυρία των κατοίκων μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, αντιμετωπίστηκε από την κυβέρνηση με τον συνήθη τρόπο -καταστολή και «φταίει ο ΣΥΡΙΖΑ»- και κινητοποίησε τελικά ολόκληρη την Αν. Μακεδονία και τη

Θράκη, συμπεριλαμβανομένων των νεοδημοκρατών. Μπροστά στην κατακραυγή η κυβέρνηση αναζητεί τρόπους να υποχωρήσει ευσχήμως. Το ίδιο και το σχέδιο «Αθηνά», το «νοικοκύρεμα» με τον μπαλτά, δηλαδή, της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, προσέκρουσε στην αντίδραση των φοιτητών, των καθηγητών και της κοινωνίας, ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης. Και πάλι η κυβέρνηση προσπαθεί να ελιχθεί με συνεχείς υποχωρήσεις και υπαναχωρήσεις. Δυστυχώς αυτές οι εξελίξεις δεν δείχνουν ότι η κυβέρνηση παραδέχεται το αδιέξοδο, αλλά ότι προσπαθεί απελπισμένα να κρατηθεί από κάπου. Να κρατηθεί απ’ όπου να ‘ναι. Και αυτό την κάνει ακόμα πιο επικίνδυνη για τη χώρα. Γ. ΚΥΡΙΤΣΗΣ

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

«Επενδύστε στην Ελλάδα Α.Ε.» ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 1

Γέμισε ο τόπος νόμιμα και αυθαίρετα, αλλά και παράνομα κτίσματα, με τη νόμιμη εκτός σχεδίου δόμηση, όμως οι ακτές δεν μετασχηματίστηκαν κατά το ισπανικό πρότυπο, ούτε κατά το πρότυπο των παραλίων της Μικράς Ασίας. Διασώθηκαν -όλα είναι σχετικά, βέβαια- οι ακτές από υπερμεγέθη κτιριακά σύνολα και δήθεν «εμβληματικές» αρχιτεκτονικές κατασκευές, διασώθηκε και ο μικρός νησιωτικός χώρος, διασώθηκε και το υγρό στοιχείο (έστω φαινομενικά) - η θάλασσά μας. Σήμερα, εισάγονται στη Βουλή και ψηφίζονται νόμοι με θεματικό αντικείμενο τη «Διαμόρφωση φιλικού αναπτυξιακού περιβάλλοντος για τις στρατηγικές δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις», που ως ρητά διατυπωμένο στόχο έχουν τη διευκόλυνση της έκδοσης Προεδρικών Διαταγμάτων «για τον χωροταξικό προορισμό, την επενδυτική ταυτότητα ακινήτων, τη χωροθέτηση και την παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας». Όλα αυτά ευτυχώς θα ισχύουν μόνον για 99 χρόνια... Δημιουργείται η «Αττικό Παράκτιο Μέτωπο Α.Ε.», με σκοπό να παρέχονται τα αναγκαία θεσμικά εργαλεία στους μεγάλους επενδυτές, προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη και ταχύτερη αξιοποίηση των δημόσιων και μεγάλων ιδιωτικών κτημάτων, από τον όρμο της Καστέλλας έως το Σούνιο, προς όφελος της εθνικής οικονομίας... Κάπου εκεί ευρίσκεται και η έκταση του μισοξεχασμένου στην παρούσα συγκυρία Ελληνικού, με τους εμίρηδες από το Κατάρ, που το προορίζαμε για Μητροπολιτικό Πάρκο, βεβαίως πάντοτε στα περιθώρια της πόλης και ποτέ εντός των ορίων της... Όμως να μην είμαστε άδικοι. Υπάρχουν και εκείνοι που προωθούν μια διαρκώς εξελισσόμενη προσπάθεια για την πλήρη οικοδόμηση της έκτασής

του. Όταν το 2001, με την απομάκρυνση του αεροδρομίου, αποκτήθηκε ο χώρος των 6.200 στρ., δημιουργήθηκαν προσδοκίες τόσο για την αναζωογόνηση των περιφερειακών γειτονικών περιοχών, που αναβαθμίζονταν, όσο και για τις ευκαιρίες που θα παρείχε η συγκεκριμένη έκταση για την αντιμετώπιση των οξυμένων προβλημάτων στις πυκνοδομημένες συνοικίες της πόλης της Αθήνας, του κέντρου της και βέβαια της περιοχής του Ελαιώνα. Τώρα, τι προωθείται εντός της πόλης; Το χάος, το οποίο βαφτίστηκε «Νέα έργα σε παλιές πόλεις». Οι εθνικοί ευεργέτες ή τα ιδρύματα στο όνομά τους επανακτούν την στο μεταξύ διάστημα χαμένη αθωότητα και δραστηριότητά τους. Προχωρούν ακάθεκτοι και ανταγωνιστικοί μεταξύ τους, σε πρωτοφανείς επιχειρήσεις υποκατάστασης του δημόσιου από τον ιδιωτικό τομέα, με τον μονομερή σχεδιασμό και τον επαναπροσδιορισμό της χρήσης και της αισθητικής του αγαθού «δημόσιος χώρος», έξω από κάθε θεσμοθετημένη διαδικασία. Παραδείγματα: παλαιός Ιππόδρομος, εμβληματική παρέμβαση στο κέντρο με άξονα την Πανεπιστημίου. Είναι πιστεύω κατανοητό ότι τα παραπάνω θέματα δεν έχουν διαδικαστικό χαρακτήρα, αλλά αντιθέτως απολύτως ουσιαστικό, διότι δεδομένου ότι δεν έχει τηρηθεί ουδεμία διαδικασία, ούτε έχει προηγηθεί δημόσιος διάλογος, δημιουργούνται σοβαρά λειτουργικά θέματα και ερωτήματα, όσον αφορά στις επιλογές και τις προτεραιότητες. Ειδικά για το Re-think Athens (sic!) αναρωτιέται κανείς πώς είναι δυνατόν αρχιτεκτονικός διαγωνισμός εφαρμογής, στην καρδιά ενός από τα πλέον υποβαθμισμένα ευρωπαϊκά κέντρα πόλης, να υποστηρίζεται μόνον από μια έκθεση ιδεών; Όταν, για παράδειγμα, για μια πολύ μικρότερη παρέμβαση απαιτείται η σύ-

νταξη και η έγκριση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, από την οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση θα προέκυπταν τα αναγκαία μέτρα, ώστε να μην επεκταθούν και προς αυτήν την περιοχή του κέντρου τα φαινόμενα υποβάθμισης της αμέσως νοτιότερης περιοχής. Τα ίδια συμβαίνουν και στη θάλασσα. Είναι δεν είναι δεκαπέντε χρόνια που θαλάσσιες ζώνες αφιερώθηκαν αποκλειστικά, με βραδύ ρυθμό και δίχως τυμπανοκρουσίες, στη ρυπαίνουσα βιομηχανία των υδατοκαλλιεργειών (Ευβοϊκός, Κορινθιακός, περιοχή Αστακού κ.λπ.). Τώρα προχωρούμε με πολεμικές διαθέσεις στην εκμετάλλευση οικοπέδων σε Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες, για κατοχύρωση σε μόνιμη βάση αεροδρομίων επί υδάτινων επιφανειών (υδατοδρόμια) και δεν ξέρω και τι άλλο... Προκειμένου μάλιστα να προχωρούν απρόσκοπτα οι ιδιώτες επενδυτές, καθιερώνεται ο καινοτόμος θεσμός της πολυάδειας, με βάση την οποία προκειμένου να αρχίσει η εκτέλεση μιας όποιας επένδυσης δεν θα απαιτείται πλέον η έκδοση των προβλεπόμενων αδειών, αλλά θα αρκεί η υπεύθυνη δήλωση του επενδυτή ότι τηρούνται οι προϋποθέσεις για την έκδοσή τους. Ήρθανε τα πάνω κάτω. Στο όνομα της φτώχειας και της κρίσης, προωθούνται μεθοδικά ιδιότυποι τρόποι επιχειρηματικής δραστηριότητας, για τη δίχως καμία αμφιβολία αναγκαία παροχή ασφάλειας δικαίου στους επενδυτές. Τώρα θα τα φορτωθούμε όλα, τώρα θα γίνουμε ακόμη φτωχότεροι. Έχουμε αποδείξει περίτρανα πως ούτε να πουλάμε ξέρουμε, αφού πάντοτε φροντίζουμε να έχουμε υποβαθμίσει το κεφάλαιό μας. Επενδυτές, επενδύστε στην Ελλάδα αέρα κοπανιστό...

* Η Ράνια Κλουτσινιώτη είναι αρχιτέκτων-πολεοδόμος

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ - ΕΚΔΟΣΗ: «Η ΑΥΓΗ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ Α.Ε.»

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΝΙΚΟΣ ΦΙΛΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΠΑΚΟΣ, ΚΩΣΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΚΑΚΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: ΠΟΛΥ ΚΡΗΜΝΙΩΤΗ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΥΡΙΤΣΗΣ, ΝΙΚΟΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ, ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΜΑΥΡΟΕΙΔΗΣ, ΛΑΜΠΡΟΣ ΤΣΟΥΚΝΙΔΑΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΪΚΟΣ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Σ. ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΤΟΥΜΠΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΣΠΥΡΟΣ ΛΟΥΠΕΤΗΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΑΓ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 12, 104 31 • ΤΗΛ. ΚΕΝΤΡΟ: 210 5231831-4 • ΦΑΞ: 210 5231822 • ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ - ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ: 210 5231820 • marketing@avgi.gr - ΦΑΞ: 210 5231830 INTERNET: www.avgi.gr e-mail: editors@avgi.gr • ΓΡΑΦΕΙΟ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ: Βασ. Ηρακλείου 37, ΤΗΛ. ΚΕΝΤΡΟ: 2310 261646, ΦΑΞ: 2310 266444, e-mail: avgi@otenet.gr ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ: Π. Παπίδας & Σια Ε.Ε., ΤΗΛ. : 210 8228258 ΕΚΤΥΠΩΣΗ: IΡΙΣ ΑΕΒΕ ΤΣΕΚ - ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ: Εφημερίδα «Η ΑΥΓΗ», Αγ. Κωνσταντίνου 12, 10431 Αθήνα

ΠΕΡΙ

ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

Α Ν ΤΑ Γ Ω Ν Ι Σ Τ Ι Κ Ο Τ Η ΤΑ Σ

ΓΙΑ ΟΛΑ ΟΣΑ

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΑΞΙΖΟΥΜΕ ΩΣ ΕΛΛΗΝΕΣ Λέγεται ότι ο καλύτερος τρόπος για να υποτιμήσεις ένα λαό είναι να χτυπήσεις το ηθικό του: αυτό ακριβώς βιώνουμε ως Έλληνες τα τελευταία χρόνια. Μας αποκαλούν ανίκανους, αναποτελεσματικούς και ανοργάνωτους.

ΚΙ ΟΜΩΣ:

Σύμφωνα με όλες τις στατιστικές, στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι Έλληνες είναι οι πιο σκληρά εργαζόμενοι στην Ευρώπη, με σπουδές ανωτάτου επιπέδου, υψηλή τεχνογνωσία και εξειδίκευση. Αντίστοιχα, πάρα πολλές ελληνικές επιχειρήσεις αποτελούν πρότυπο εύρυθμης λειτουργίας και παραγωγικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ελληνική ανάπτυξη δεν είναι αφηρημένη έννοια και άπιαστο όνειρο. Είναι υπαρκτή και έχει δυναμική, αλλά πρέπει να απελευθερωθεί από τα δεσμά της. Με την υπερφορολόγηση της παραγωγής, τη γραφειοκρατία και την άνιση μεταχείριση των ελληνικών επιχειρήσεων, όσο κι αν προσπαθούμε εμείς και οι εργαζόμενοί μας, η επίτευξη του στόχου της ανταγωνιστικότητας είναι καταδικασμένη. Με την πίστη και την επένδυση στο ταλέντο, τη δημιουργικότητα και το πάθος των Ελλήνων, η ανταγωνιστικότητα είναι δεδομένη.

Μπορούμε να διεκδικήσουμε την κορυφή, αρκεί να μας επιτραπεί να ανταγωνιστούμε επί ίσοις όροις. Και επειδή στη γλώσσα των επιχειρήσεων μιλάμε με πράξεις και αριθμούς:

Είμαστε παραγωγικοί.

Επενδύουμε συνεχώς, απασχολώντας χιλιάδες Έλληνες εργαζόμενους. Παράγουμεεπεξεργαζόμενοι τον ελληνικό βωξίτη170.000 τόνους αλουμίνιο και 810.000 τόνους αλουμίνας ετησίως. Δύο βιομηχανικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας που εξάγονται στην Ευρώπη, εκτοπίζοντας τα προϊόντα των ανταγωνιστών μας στις δικές τους αγορές! Παράγουμε 1.200 MW ηλεκτρικής ενέργειας, από ελληνικές μονάδες φυσικού αερίου που βρίσκονται στην κορυφή της καινοτομίας, χάρη στην τεχνογνωσία του ελληνικού δυναμικού που τις συντηρεί.

Είμαστε καλύτεροι από τους ξένους ανταγωνιστές.

Η ΜΕΤΚΑ είναι ένα περίτρανο παράδειγμα επιχειρηματικής επιτυχίας στο διεθνή στίβο, που απασχολεί τους καλύτερους Έλληνες μηχανικούς για την κατασκευή ενεργειακών έργων υψηλής τεχνολογίας σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Β. Αφρική. Με αυτά τα εφόδια

συμπεριλήφθηκε στη 10άδα των μεγαλύτερων εταιριών του κλάδου παγκοσμίως! Η ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ Α.Ε. είναι η μοναδική πλήρως καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αλουμίνας και αλουμινίου στην Ευρώπη, και σύμφωνα με όλους τους δείκτες η πλέον ανταγωνιστική, αν δεν συνυπολογιστούν οι φόροι της παραγωγικής διαδικασίας, το ύψος των οποίων είναι πολλαπλάσιο των διεθνών ανταγωνιστών.

Είμαστε οργανωμένοι.

Η οργανωτική δομή μας έχει στέρεα θεμέλια στις αρχές της αξιοκρατίας και της διαφάνειας και ακολουθεί τις διεθνείς, βέλτιστες, επιχειρηματικές πρακτικές.

Αυτή είναι η πραγματική εικόνα της επιχείρησής μας και των 2.500 σκληρά εργαζόμενων ανθρώπων μας, που όλοι μαζί μοιραζόμαστε την προσπάθεια για ένα καλύτερο μέλλον.

Είμαστε σίγουροι ότι και πλήθος άλλων ελληνικών επιχειρήσεων, όλων των μεγεθών, μπορεί να υποστηρίξει την πραγματική εικόνα της Ελλάδας.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

4

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ - ΤΡΟΪΚΑΣ

Εμπλοκή στις συμπληγάδες του Μνημονίου ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΜΑΚΗΣ ΝΤΟΒΟΛΟΣ

Χωρίς να λαμβάνονται στο ελάχιστο υπόψη οι πραγματικές ανάγκες του δοκιμαζόμενου πληθυσμού και της καταρρέουσας οικονομίας, συνεχίζονται οι «διαπραγματεύσεις» κυβέρνησης και τρόικας σχετικά με την έκταση και την ταχύτητα εφαρμογής των νεοφιλελεύθερων προβλέψεων του Μνημονίου. Και αυτήν τη φορά παίζεται το παιχνίδι της εμπλοκής και του προσωρινού αδιεξόδου στις συζητήσεις, προκειμένου να φανεί πως η κυβέρνηση διαπραγματεύεται «σκληρά» με τους εκπροσώπους των δανειστών. Όμως οι όποιες διαφωνίες αφορούν δευτερεύοντα ζητήματα και όχι τον πυρήνα της λογικής του Μνημονίου, ενώ και σε επικοινωνιακό επίπεδο τέτοιου είδους τεχνάσματα έχουν πλέον εξαιρετικά μικρή επίδραση στην κοινή γνώμη. Επίσης, για άλλη μια φορά, η τρόικα παίζει τον ρόλο του «κακού» που απορρίπτει τα πάντα και ζητεί την αυστηρή τήρηση των όρων του Μνημονίου, τους οποίους όμως έχει υπογράψει η «καλή» κυβέρνηση μόλις πρόσφατα. Το πλέον ανοιχτό ζήτημα είναι ο τρόπος που θα επιλεγεί προκειμένου

Η τρόικα παίζει τον ρόλο του «κακού» που απορρίπτει τα πάντα και ζητάει την αυστηρή τήρηση των όρων του Μνημονίου, τους οποίους όμως έχει υπογράψει η «καλή» κυβέρνηση μόλις πρόσφατα να απολυθούν από τον δημόσιο τομέα δεκάδες χιλιάδες άτομα, δηλαδή αν θα γίνει μέσω των περιβόητων «αξιολογήσεων» και της αλλαγής των οργανογραμμάτων ή με πιο ωμό τρόπο. Όπως παραδέχονται και «μνημονιακοί» παράγοντες, οι απολύσεις από το Δημόσιο έχουν ελάχιστο δημοσιονομικό όφελος. Όμως αποτελούν το σήμα πως κανένας δεν εξαιρείται από τη μνημονιακή λαίλαπα, σε όρους απασχόλησης, σπάζοντας έτσι ένα «ταμπού» στην ελληνική κοινωνία. Αυτό που ζητεί η κυβέρνηση είναι να επιλεγεί εκείνη η μέθοδος μείωσης του προσωπικού του Δημοσίου που θα έχει το μικρότερο πολιτικό κόστος γι’ αυτήν, ενώ εκτός

της όποιας συζήτησης μένουν για άλλη μια φορά οι πραγματικές αλλαγές που χρειάζεται ο δημόσιος τομέας προκειμένου να λειτουργήσει προς όφελος των πολιτών. Η τρόικα μπλόκαρε ακόμη και αυτήν την εξαιρετικά άτολμη πρόταση της κυβέρνησης για ρύθμιση των χρεών των νοικοκυριών προς τις τράπεζες, όταν είναι φανερό σε όλο και περισσότερους στην Ελλάδα και το εξωτερικό πως μεγάλο μέρος των δανείων δεν μπορεί να αποπληρωθεί χωρίς σοβαρό «κούρεμα» στο κεφάλαιο και με διευκολύνσεις στον τρόπο αποπληρωμής του ποσού που απομένει. Τελικά πιθανώς οι δύο πλευρές θα καταλήξουν σε μια συμφωνία στο θέμα αυτό μέσα στις επόμενες ημέρες, η οποία όμως σε καμία περίπτωση δεν θα ανακουφίζει σοβαρά τα δεκάδες χιλιάδες υπερχρεωμένα νοικοκυριά. Υπό συζήτηση βρίσκονται και οι νέες ρυθμίσεις για εξόφληση ληξιπρόθεσμων χρεών προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία, καθώς η τρόικα επιμένει οι σχετικοί όροι εξόφλησης να είναι εξαιρετικά σφιχτοί, ενώ από την κυβέρνηση επιθυμούν να θεσπιστούν πολλές δόσεις αποπληρωμής. Το θέμα είναι όμως ότι στην παρούσα φάση της κάθετης πτώσης

του εισοδήματος και της αύξησης της ανεργίας, όσο ευνοϊκή και αν είναι η σχετική ρύθμιση που προετοιμάζει η κυβέρνηση, δεν πρόκειται να αποτρέψει την αύξηση των χρεών προς το Δημόσιο. Για να σταματήσει να συμβαίνει αυτό, χρειάζεται εκ βάθρων αλλαγή της οικονομικής πολιτικής, κάτι που δεν συζητούν η τρόικα και η τρικομματική κυβέρνηση. Μάλιστα δεν συζητούν ούτε καν επιμέρους αλλαγές που θα ανακούφιζαν όμως ευρύτατα λαϊκά στρώματα, όπως η μείωση τόσο του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης όσο και του ΦΠΑ στην εστίαση από το 23% στο 13%, προβάλλοντας ως αιτιολογία την ανάγκη

επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων. Όμως ήδη από το πρώτο δίμηνο του έτους παρατηρείται εκτροχιασμός στην εκτέλεση του προϋπολογισμού λόγω της μείωσης των εσόδων, παρά την αύξηση της άμεσης και έμμεσης φορολογίας. Όπως σημειώνει και πρόσφατη ανάλυση των οικονομολόγων της Eurobank, το κρίσιμο μέγεθος για την επόμενη περίοδο είναι τα έσοδα του προϋπολογισμού και «αν η μείωση συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες, τότε η επίτευξη των στόχων θα τεθεί σε σοβαρό κίνδυνο. Οποιαδήποτε τεχνική μείωση του ελλείμματος από μήνα σε μήνα δε θα μπορέσει να αποκρύψει την υστέρηση των εσόδων».

ΤΡΟΪΚΑ: ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ «ΕΞΟΝΤΩΣΗΣ» ΓΙΑ ΔΑΝΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΚΑΙ ΧΡΕΗ ΠΡΟΣ ΕΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑΜΕΙΑ

«Χωρίς ανάσα» η ελληνική οικονομία ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣ

«Χωρίς ανάσα» θέλει να αφήσει την ελληνική οικονομία η τρόικα. Αυτό προκύπτει από τη ροή των διαπραγματεύσεων των προηγούμενων ημερών με την ελληνική κυβέρνηση. Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς το γεγονός ότι οι δανειστές επιχειρούν να κρατήσουν την αγορά σε «ασφυξία» και να οδηγήσουν πολίτες στο μη περαιτέρω όσον αφορά την αποπληρωμή των υποχρεώσεών τους, αλλά και τις επιχειρήσεις σε ντόμινο «λουκέτων»; Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι «πιέζουν» αφόρητα την κυβέρνηση για εφαρμογή εξοντωτικών ρυθμίσεων στα δάνεια των νοικοκυριών προς τις τράπεζες, αλλά και στις οφειλές προς εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία. Οι επικεφαλής της τρόικας, οι οποίοι βρέθηκαν την εβδομάδα αυτήν στην Αθήνα, προκειμένου να αξιολογήσουν την πορεία του ελληνικού προγράμματος, δείχνουν να μην αντιλαμβάνονται (εκτός κι αν το κά-

Η πτώσης της κατανάλωσης «ρίχνει» τα έσοδα από ΦΠΑ και έμμεσους φόρους νουν επίτηδες) ότι η φοροδοτική ικανότητα των πολιτών έχει εξαντληθεί, οι επιχειρήσεις ψάχνουν απεγνωσμένα για ρευστό, με αποτέλεσμα η ελληνική αγορά να καταρρέει, χωρίς να εμφανίζεται έστω μια αχτίδα φωτός για το μέλλον.

Σε δεύτερη μοίρα τα νοικοκυριά Ειδικότερα, οι δανειστές επιχειρούν να καταλήξουν σε ένα σχέδιο υπέρ των τραπεζών, αναφορικά με τα δάνεια των νοικοκυριών, όταν, σύμφωνα με πληροφορίες, θα πρόκειται για μια ρύθμιση για λίγους. Όπως φαίνεται από τις έως τώρα συναντήσεις, βασικό μέλημα της τρόικας είναι να μη διαταραχθεί η ανακεφαλαιο-

ποίηση των τραπεζών από τη ρύθμιση, λόγω της επερχόμενης αύξησης των «κόκκινων δανείων», ενδεχόμενο το οποίο ανησυχεί ιδιαίτερα τις τράπεζες. Η τρόικα εκτιμά την επιβάρυνση των τραπεζών από την περιορισμένη ρύθμιση που πρότεινε το υπουργείο Ανάπτυξης σε 3 δισ., κάτι που κυβερνητικά στελέχη διαψεύδουν κάνοντας λόγο για περίπου 1 δισ. Βέβαια, οι συζητήσεις προσανατολίζονται σε... επιδείνωση της αρχικής ρύθμισης. Συγκεκριμένα, οι δανειστές προσδοκούν σε αλλαγές ως προς την αύξηση στο ύψος του επιτοκίου, αλλά και σχετικά με τη μείωση της «περιόδου χάριτος» για την πληρωμή μόνο τόκων, που τελικά θα αποκλείει οποιεσδήποτε διευκολύνσεις για το μεγαλύτερο μέρος των υπερχρεωμένων νοικοκυριών.

«Εξοντώνουν» φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις Την ίδια ώρα, αναφορικά με την

προωθούμενη ενιαία ρύθμιση για ληξιπρόθεσμες οφειλές προς εφορίες και Ταμεία, η τρόικα ζητεί οι δόσεις να μην υπερβαίνουν τις 12, ενώ στις επιδιώξεις των υπουργείων Οικονομικών και Εργασίας είναι όσο το δυνατόν περισσότερες δόσεις και όχι λιγότερες από 36. Δηλαδή, όποιος αντέχει, αλλιώς οδηγείται σε... χρεωκοπία. Σύμφωνα με πληροφορίες, στόχος είναι έως την 1.7.2013 να μεταφερθούν όλα τα χρέη ασφαλισμένων στα ασφαλιστικά ταμεία στο ΙΚΑ και από το 2017 να βεβαιωθούν όλα στην εφορία, προκειμένου να αναζητούνται κεντρικά από το υπουργείο Οικονομικών. Όπως έγινε γνωστό από το υπουργείο Εργασίας, καταβάλλεται προσπάθεια, εκτός από την πάγια ρύθμιση στα ταμεία, να υπάρξει και μια ακόμα πιο ευνοϊκή ρύθμιση, ως ύστατη ευκαιρία για μια νέα αρχή. Ειδικότερα, για οφειλές μέχρι 50.000 ευρώ θα πρέπει να παρουσιάζονται αναλυτικά οικονομικά

στοιχεία, για οφειλές από 50.000 μέχρι 100.000 θα κατατίθεται χρηματοοικονομικός οικονομικός χάρτης και για οφειλές πάνω από 100.000 θα απαιτούνται αναλυτικά οικονομικά στοιχεία, τα οποία θα πιστοποιούνται από τρίτους. Ακόμα, δικαίωμα συμμετοχής θα έχουν οι επιχειρήσεις που απασχολούν τουλάχιστον ένα άτομο, ενώ η υπαγωγή στην ευνοϊκή ρύθμιση ισχύει για μία μόνο φορά.

Τα «τρικ» των εσόδων Τέλος, «λογιστικά τρικ» χρησιμοποιεί το υπουργείο Οικονομικών, προκειμένου να πετύχει τον στόχο είσπραξης εσόδων του διμήνου Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου. Με «μαχαίρι» κατά 50% στις προγραμματισμένες επιστροφές φόρων και την είσπραξη ενός μερίσματος από την ΤτΕ, το οικονομικό επιτελείο κατάφερε να «κρύψει» τη ραγδαία μείωση από την είσπραξη ΦΠΑ και γενικότερα των έμμεσων φόρων.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

6

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η αντοχή της κυβέρνησης φτάνει στα όριά της ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΕΛΙΓΓΩΝΗΣ

Σε κρίσιμο πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό σταυροδρόμι, που θα κρίνει την επιβίωση ή μη της κυβέρνησης και του ίδιου, αναδεικνύεται η πολιτική συγκυρία για τον πρωθυπουργό Αντ. Σαμαρά. Σε όλες τις πτυχές της κυβερνητικής πολιτικής, το Μαξίμου ήρθε αντιμέτωπο με τα όρια της πολιτικής αυτής, αλλά και με τις εξαντλημένες πολιτικές αντοχές των ελασσόνων κυβερνητικών εταίρων και του βασικού «κορμού» της κυβέρνησης: του κόμματος της Ν.Δ. Το πρώτο σοκ για το Μέγαρο Μαξίμου ήρθε στις αρχές της εβδομάδας. Καίτοι ο Αντ. Σαμαράς διαβεβαίωνε τους υπουργούς του ότι η τρόικα «δεν θα ζητήσει την Άρτα με τα Γιάννενα», ως έμπρακτη απόδειξη της στήριξης της κυβέρνησης από τους πιστωτές, εν τέλει οι «τροϊκανοί» συνεχίζουν να αξιώνουν παράλογα και αδιέξοδα πράγματα, ενώ ώς την ώρα που γράφονταν τούτες οι γραμμές, διαφαινόταν αδιέξοδο στις συζητήσεις των υπουργών με τους επικεφαλής του τεχνικού κλιμακίου. Είναι ενδεικτικό του αδιεξόδου το γεγονός ότι, αν και ήταν προγραμματισμένο να διαβούν το κατώφλι του Μεγάρου Μαξίμου οι «τροϊκανοί» την περασμένη Πέμπτη, η συνάντησή τους με τον Αντ. Σαμαρά αναβλήθηκε και, αν δεν υπάρξει νέο αδιέξο-

«Προδομένος» αισθάνεται ο Αντ. Σαμαράς από την τρόικα. Βράζει η Ν.Δ. Συνθήκες Κερατέας διαμορφώνονται σε Σκουριές-Θράκη δο, αναμένεται να διεξαχθεί αύριο. Άλλωστε, ο πρωθυπουργός επιθυμεί να συναντήσει τους τεχνοκράτες μόνον όταν θα έχουν «λυθεί» τα προβλήματα μεταξύ της τρόικας και των υπουργών. Σε διαφορετική περίπτωση, κινδυνεύει να χρεωθεί ο ίδιος προσωπικά την αποτυχία των συζητήσεων.

Κόντρες Η εμμονή των «τροϊκανών» στις απολύσεις στο Δημόσιο, αλλά και η κατηγορηματική άρνησή τους να δεχθούν «χαλάρωση» της λιτότητας και διευκολύνσεις (περισσότερες δόσεις για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές, μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση, ρύθμιση για τα «κόκκινα δάνεια» κ.λπ.) έχει προκαλέσει και ενδοκυβερνητικές κόντρες, ενώ ο προβληματισμός στο Μαξίμου είναι έντονος. Για τους παροικούντες την κυβερνητική Ιερουσαλήμ, αποτελεί κοινό μυστικό η υ-

πόγεια -αλλά έντονη- κόντρα μεταξύ των υπουργών Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Οικονομικών. Ο Γ. Στουρνάρας, ήδη από τις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας, «έδειχνε» τον Αντ. Μανιτάκη για την καθυστέρηση στην «κινητικότητα» των 25.000 υπαλλήλων, αφήνοντας να διαρρεύσει με νόημα ότι «δεν είναι στο χέρι του η καταβολή της δόσης, αλλά στο χέρι άλλων». «Κι εγώ αν είχα τέτοια τρύπα στα έσοδα και πλήρη αποτυχία στις αποκρατικοποιήσεις, θα έψαχνα άλλους να ρίξω το φταίξιμο», ήταν η φράση-απάντηση που αποδιδόταν στον Αντ. Μανιτάκη, καίτοι ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης, θέλοντας να σβήσει την ενδοκυβερνητική πυρκαγιά, χα-

ρακτήρισε με δήλωσή του «εξαιρετική» τη συνεργασία του με τον υπουργό Οικονομικών.

«Ημιανάπαυση» στους χρυσοθήρες Η εξάντληση των αντοχών της κυβέρνησης, αλλά και τα πρώτα ρήγματα στην πολιτική της, φάνηκαν και στη θυελλώδη συνεδρίαση της περασμένης Τρίτης, στη Συγγρού. Αν και επρόκειτο για μια τυπική ενημέρωση των βουλευτών της Ν.Δ. από τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών, Χρ. Σταϊκούρα, και τον υφυπουργό, Γ. Μαυραγάνη, τα δύο κυβερνητικά στελέχη βρέθηκαν ενώπιον... εξοργισμένων βουλευτών, που τους προειδοποιούσαν ότι δεν θα

ψηφίσουν νέα μέτρα. Βεβαίως, η οργή των περισσότερων μελών της «γαλάζιας» Κ.Ο. απευθυνόταν στον Γ. Στουρνάρα, ωστόσο είναι σαφές ότι ο αναβρασμός αφορά συνολικά την κυβερνητική πολιτική. Συν τοις άλλοις, συνθήκες για μια νέα «Κερατέα» φαίνεται να διαμορφώνονται στη Χαλκιδική και τη Θράκη. Μετά τα έκτροπα στην Ιερισσό, που είχαν άρωμα άλλων εποχών αστυνομοκρατούμενου παρακράτους, η κυβέρνηση εξέδωσε την Παρασκευή μια αμφιλεγόμενη ανακοίνωση: ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Σ. Κεδίκογλου εξήγγειλε, με «μουδιασμένο», πάντως, τρόπο, ότι η εξόρυξη στις Σκουριές θα εξελιχθεί όπως προγραμματίζεται, αλλά ανακοίνωσε πως θα καθυστερήσει η αντίστοιχη εξόρυξη στην Αλεξανδρούπολη. Κατά τον πορτ παρόλ της, η κυβέρνηση «επανεξετάζει νέα στοιχεία εμπειρογνωμόνων». Όμως, είναι σαφές ότι ο αγώνας των κατοίκων στις Σκουριές είναι η αιτία της καθυστέρησης. Ειδάλλως, η ανακοίνωση Κεδίκογλου θα πρέπει να εκληφθεί ως μεγαλοπρεπές «άδειασμα» του πρωθυπουργού, Αντ. Σαμαρά, ο οποίος στις 21 Φεβρουαρίου, με δηλώσεις του στο «Ευαγγέλιο των επενδυτών», τη Wall Street Journal, δήλωνε ότι «εντός 10 ημερών θα έχουν εκδοθεί οι νέες άδειες για να προχωρήσει η επένδυση στη Θράκη»...

Σε αμηχανία ΠΑΣΟΚ - ΔΗΜ.ΑΡ. από τη στάση τρόικας και Σαμαρά ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΝΙΚΟΣ ΛΙΟΝΑΚΗΣ

Το ασφυκτικό «πρέσινγκ» των εκπροσώπων της τρόικας προς την κυβέρνηση και τους υπουργούς να προχωρήσουν με την εφαρμογή των συμφωνηθέντων, διαχέεται οριζόντια στο σχήμα της συγκυβέρνησης και προς τους δύο κυβερνητικούς εταίρους. Η αμήχανη στάση του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜ.ΑΡ. μπροστά στις απαιτήσεις του κλιμακίου των δανειστών, προξενεί περαιτέρω δυσκολίες στον πρωθυπουργό και στην ενιαία γραμμή που θέλει να παρουσιάσει κατά την επίσκεψη των Τόμσεν, Μορς και Μαζούχ. Η πίεση της τρόικας για απολύσεις και από το ενδεχόμενο να ζητηθούν νέες περικοπές εάν σημειωθούν αποκλίσεις από τους δημοσιονομικούς στόχους, προκαλεί έντονη ανησυχία κυρίως στη ΔΗΜ.ΑΡ. και δευτερευόντως στο ΠΑΣΟΚ, με τους Φώτη Κουβέλη και Ευάγγελο Βενιζέλο να αναπροσαρμόζουν τις στρατηγικές τους. Το πρόβλημα γίνεται μεγαλύτερο δεδομένης της παραδοχής τους ότι το στελεχικό δυναμικό τους αλλά και οι δύο Κοινοβουλευτικές Ομάδες δεν θα άντεχαν το βάρος νέας

Φ. Κουβέλης και Ευ. Βενιζέλος λένε «όχι» σε νέες περικοπές, αλλά ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ «καίγεται» να μπει και στην κυβέρνηση

ψηφοφορίας που θα θίγει μισθούς και συντάξεις. Κοινός παρονομαστής και των δύο κυβερνητικών εταίρων το «όχι» σε νέα δημοσιονομικά μέτρα, ένα μήνυμα με αποδέκτες αφενός τους επικεφαλής της τρόικας και, αφετέρου, τον Αντώνη Σαμαρά και τον Γιάννη Στουρνάρα. Πρόβλημα όμως στο εσωτερικό των κομμάτων τους δημιουργεί και το δόγμα «νόμος και τάξη» που εφαρμόζει ο πρωθυπουργός για να καταπνίξει κάθε κοινωνική αντίδραση, με τη ΔΗΜ.ΑΡ. και το ΠΑΣΟΚ να αντιδρούν στη σκληρή αστυνομική καταστολή στη Χαλκιδική. Έτσι, ο Ευ. Βενιζέλος στη συνάντηση που είχε με την τρόικα επανέ-

λαβε στους εκπροσώπους της ότι νέα μέτρα δεν θα άντεχε ούτε η κοινωνία, ούτε η οικονομία, ούτε η Βουλή. Αυτό θα το θέσει στην επόμενη σύσκεψη των τριών πολιτικών αρχηγών, ως κεντρική προϋπόθεση για μια επικαιροποιημένη προγραμματική συμφωνία, με την οποία θα δικαιολογήσει τη συμμετοχή πολιτικών στελεχών του κόμματος στην κυβέρνηση. Διότι όσο σαφής είναι η θέση του ΠΑΣΟΚ να μη στηρίξει νέα μέτρα, εξίσου σαφής είναι η και η πρόθεση του Ευ. Βενιζέλου να προσδεθεί ακόμα πιο ισχυρά στον Αντ. Σαμαρά, ως μοναδική πιθανότητα να «ανέβει ξανά το ΠΑΣΟΚ».

Κόκκινες γραμμές από Φ. Κουβέλη Μεγαλύτερη πίεση δέχεται η Αγ. Κωνσταντίνου από τις εξελίξεις, δείχνοντας να αντιλαμβάνεται ότι η στήριξη αυτής της κυβέρνησης μπορεί να βαρύνει μοιραία στον πολιτικό βίο της ΔΗΜ.ΑΡ. Με ανακοίνωσή της η Αγ. Κωνσταντίνου επεσήμανε ότι «η τρόικα οφείλει να αντιληφθεί και να αποδεχθεί ότι η ελληνική κοινωνία εξαντλεί τα όριά της και η ελληνική οικονομία χρειάζεται ανάσες», ενώ προειδοποιούσε το Μαξίμου ότι αν η κυβέρνηση κάνει πίσω και δεν πιέσει τους εκπροσώπους των δα-

νειστών να δεχτούν «χαλάρωση» της λιτότητας, η ΔΗΜ.ΑΡ. δεν θα στηρίξει τις όποιες πρωτοβουλίες της. Στο ίδιο πνεύμα, ο Φ. Κουβέλης επανήλθε με προσωπική δήλωση την Παρασκευή, τονίζοντας ότι «η τρόικα και οι Ευρωπαίοι εταίροι οφείλουν να καταλάβουν και να αποδεχθούν ότι η ελληνική κοινωνία έχει εξαντλήσει τα όρια της αντοχής της» και «δεν αντέχει άλλες επιβαρύνσεις». Ο πρόεδρος της ΔΗΜ.ΑΡ. δήλωσε ότι πρέπει να προχωρήσουν άμεσα ρυθμίσεις, μείωση του Φ.Π.Α. στην εστίαση, αύξηση του αριθμού των δόσεων για την εξόφληση των οφειλών των πολιτών προς το Δημόσιο και ουσιαστική ελάφρυνση των νοικοκυριών για την εξόφληση δανείων και ανακαθορισμό της συνολικής τιμής του πετρελαίου θέρμανσης. Λίγα εικοσιτετράωρα νωρίτερα, η ΔΗΜ.ΑΡ. απειλούσε με μίνι κρίση την κυβέρνηση με αφορμή το σχέδιο «Αθηνά», με την υπεύθυνη Παιδείας Μ. Ρεπούση να προειδοποιεί ότι χωρίς τις απαραίτητες αλλαγές η ΔΗΜ.ΑΡ. δεν θα ψηφίσει το νομοσχέδιο.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

8 ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Την ώρα που ο υπουργός Εργασίας έχει παραδώσει στην τρόικα το σχέδιο διαμόρφωσης του νέου κατώτατου μισθού, το οποίο σύμφωνα με πληροφορίες εκπόνησε ιδιωτικό δικηγορικό γραφείο και θα ισχύσει από την 1η Απριλίου, η δέσμευση ότι δεν πρόκειται να υπάρξει μείωση κάτω από σημερινά επίπεδα των 586 ευρώ έως το 2014, αμφισβητείται όχι (μόνο) από δηλώσεις Ευρωπαίων ή εγχώριων πολιτικών και οικονομικών παραγόντων, αλλά ουσιαστικά αναιρείται από την πραγματικότητα στην αγορά εργασίας που διατηρεί έτσι με τον τρόπο της ως «εκκρεμότητα» μια νέα μείωση των κατώτατων ημερομισθίων το επόμενο διάστημα. Κινητήριες δυνάμεις ή «κερκόπορτες» που οδηγούν σε αυτή την κατεύθυνση και σε παράκαμψη και αυτών των δραματικά χαμηλών κατώτατων αμοιβών (όπως προέκυψαν μετά την Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου τον Φεβρουάριο του 2012, με μείωση κατά 22% και 32% για τους νέους κάτω των 25 ετών) αποτελούν: o Η συνεχιζόμενη ύφεση που προεξοφλείται ότι θα κυμανθεί και φέτος στο 6% και ο (συνεχός αυξανόμενος) αριθμός των 1.321.236 ανέργων που κατέγραψε για τον Δεκέμβριο η ΕΛΣΤΑΤ, με όλες τις προβλέψεις να κάνουν λόγο για επίσημα ποσοστά που θα ξεπεράσουν εντός του 2013 το 30% και θα αφορούν σε πραγματικά επίπεδα γύρω στα 2 εκατομμύρια οικονομικά ενεργούς. o Η δραματική αύξηση της «μαύρης εργασίας», που όχι μόνο δεν περιορίστηκε με τη μείωση των μισθών και την πλήρη ευελιξία της απασχόλησης που επιβλήθηκε βίαια στην αγορά εργασίας την τελευταία τριετία

EΡΓΑΣΙΑ

Κατώτατος μισθός με ρήτρα... επένδυσης Ποιες «κερκόπορτες» οδηγούν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους σε αμοιβές κάτω από τα κατώτατα όρια (μερική και εκ περιτροπής εργασία υπερβαίνουν αθροιστικά την πλήρη απασχόληση), αλλά σημείωσε την τελευταία μνημονιακή τριετία σημαντική αύξηση φθάνοντας το 35%, από 26% το 2009. Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία των ειδικών υπηρεσιών του ΙΚΑ που αφορούν το πρώτο δίμηνο του 2013, η αδήλωτη εργασία συνεχίζει να σημειώνει ραγδαία αύξηση στους χώρους εστίασης και διασκέδασης, ενώ επεκτείνεται ακόμα και σε θεατρικές επιχειρήσεις. Το συγκεκριμένο διάστημα ελέγχθηκαν 649 επιχειρήσεις και εντοπίστηκαν 940 ανασφάλιστοι εργαζόμενοι, δηλαδή κάθε επιχείρηση είχε κάτι λιγότερο από δύο ανασφάλιστους, όταν ο αριθμός των εργαζομένων σε μια μέση επιχείρηση δεν ξεπερνάει τους πέντε.

Εργάζονται απλήρωτοι 800.000 Η «επιδημία» των απλήρωτων εργαζόμενων σε μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις. Από τα τέλη του 2012 η καθυστέρηση στην καταβολή μισθών ξεκινάει από τους 3 μήνες και φθάνει σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις ακόμα και τους 15 μήνες με τους εργαζόμενους να αρκούνται στην καταβολή έναντι της μηνιαίας αμοιβής τους με το φόβο της απόλυσης. Με

τον τρόπο αυτό ουσιαστικά βάζουν «πλάτη» για να μην οδηγηθεί σε «λουκέτο» η επιχείρηση. Σύμφωνα με στοιχεία που συλλέγονται αποσπασματικά από ορισμένα Εργατικά Κέντρα οι απλήρωτοι εργαζόμενοι υπολογίζονται σε 800.000.

Επενδύσεις... με μισθούς 200 ευρώ Το υπουργείο Εργασίας κατά την τελευταία συνάντησή του με την τρόικα επέμεινε ότι οι δανειστές δεν έθεσαν θέμα μείωσης του κατώτατου μισθού, ωστόσο δεν απέκρυψε

τον... προβληματισμό των τροϊκανών για τη δραματική αύξηση του ποσοστού ανεργίας. Στην ίδια συνάντηση, ωστόσο, οι δανειστές ζήτησαν ενιαία ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών σε ασφαλιστικά ταμεία και εφορίες βάζοντας πλαφόν 12 δόσεων, κάτι που θα οδηγήσει και άλλες χιλιάδες επιχειρήσεις που αδυνατούν να πληρώσουν τις ασφαλιστικές εισφορές σε «λουκέτο» και κατά συνέπεια σε νέα άμεση αύξηση της ανεργίας. Με άλλα λόγια το ποσοστό της ανεργίας, οι ασφαλιστικές εισφορές

(που θα μειωθούν σύμφωνα με το Μνημόνιο 2 για τους εργοδότες επιπλέον κατά 3,9%) και το ύψος του κατώτατου μισθού συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους και ουσιαστικά θα αποτελέσουν τα κριτήρια ανταγωνιστικότητας βάσει των οποίων και επισήμως από το 2014 θα έχουμε νέα παρέμβαση στις αμοιβές. Αναγνωριστικές κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση (και παρά την αργοπορημένη διάψευση του Κ. Χατζηδάκη) έθεσαν, έστω ως προβληματισμό και σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις, σύμφωνα με πληροφορίες, ορισμένοι εκπρόσωποι μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας κατά την πρόσφατη συνάντησή τους με τον υπουργό Ανάπτυξης. Δηλαδή, προκειμένου να προχωρήσουν σε επενδύσεις, έθεσαν συγκεκριμένους όρους και μεταξύ αυτών η μηνιαία αμοιβή 200 - 250 ευρώ για τους νέους και οι ελεύθερες απολύσεις. «Δεν καταλαβαίνουμε γιατί πρέπει να υπάρχει η δέσμευση του κατώτατου μισθού σε μια χώρα με τέτοια απίστευτα ποσοστά ανεργίας, ειδικά στους νέους» τόνισαν σε συνομιλητές τους, καθιστώντας έτσι απαγορευτική για την ανάπτυξη και τις επενδύσεις τις αμοιβές των 480 ευρώ μεικτά!

«Δράκοι» και πραγματικότητα στο Δημόσιο ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Κ.Σ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ

Ένα σίριαλ με «δράκους» και διοχετευμένες πληροφορίες σε γνωστά παπαγαλάκια από πηγές του Μαξίμου και τον Στουρνάρα βρίσκεται τις τελευταίες ημέρες σε εξέλιξη με φόντο τις συνομιλίες με την τρόικα για την συρρίκνωση του Δημοσίου. Ας δούμε όμως πώς έχουν τα πράγματα στον δημόσιο τομέα. Η απογραφή Ραγκούση το 2010 έδειξε 770.000 υπαλλήλους στον στενό δημόσιο τομέα και σε αυτούς πρέπει να συνυπολογισθούν περίπου 80.000 υπάλληλοι στις ΔΕΚΟ, τα ΝΠΙΔ και τις δημοτικές επιχειρήσεις, στις οποίες δεν ολοκληρώθηκε ποτέ η απογραφή. Δηλαδή οι δημόσιοι υπάλληλοι έφταναν περίπου στις 850.000. Σχεδόν τρία χρόνια μετά, οι εργαζόμενοι στον στενό δημόσιο τομέα είναι πλέον 667.000, σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν στη Βουλή. Αυτό σημαίνει ότι ήδη έχουν αποχωρήσει από το Δημόσιο πάνω από 100.000 υπάλληλοι. Επομένως ο στόχος των 150.000 αποχωρήσεων μέχρι το τέλος του 2015, όπως προβλέπει το Μνη-

μόνιο, είναι εφικτός, όπως έλεγαν στην «Αυγή» πηγές του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Όσον αφορά τώρα το επίμαχο θέμα των επίορκων υπαλλήλων, τα πράγματα είναι εντελώς θολά και αυτό οφείλεται στους «δράκους» που βλέπουν το φως της δημοσιότητας και ανεβάζουν τον αριθμό τους στις 7.000. Ωστόσο ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής διευκρίνισε στην «Αυγή» ότι ο αριθμός των υπαλλήλων στους οποίους έχει ασκηθεί ποινική δίωξη από το 2007 ώς σήμερα και έχουν τεθεί σε διαθεσιμότητα είναι 2.141. Καμία σχέση δηλαδή με τον αριθμό 7.000 που αναφέρεται σε δημοσιεύματα και διακινούσε γνωστά παπαγαλάκια. Οι 2.141 αυτοί υπάλληλοι λαμβάνουν το 50% των αποδοχών τους μέχρι να τελεσιδικήσει η υπόθεσή τους. Από αυτούς, 891 έχουν τεθεί το τελευταίο τρίμηνο σε αυτοδίκαιη αργία, όπως ονομάζεται, για σοβαρές πειθαρχικές παραβάσεις (υπεξαιρέσεις, απιστία περί την υπηρεσία κ.ά.). Αν δικαιωθούν, θα επιστρέψουν στην εργασία τους και θα λάβουν αναδρομικά τις αποδοχές

που έχασαν. Θεσμικά δεν μπορεί να γίνει κάτι διαφορετικό εν αναμονή των αποφάσεων της Δικαιοσύνης. Αν υπάρχουν τώρα άλλοι υπάλληλοι με πλαστά πτυχία και η αποχώρησή τους καρκινοβατεί, αυτό είναι μάλλον για αφελείς, καθώς δεν υπάρχει ούτε ένας που θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι πρέπει να παραμείνουν στο Δημόσιο. Όσο δεν υπάρχουν στοιχεία, καλό είναι να κρατάμε μικρό καλάθι με τους «δράκους» που διακινούνται με προφανή σκοπιμότητα. Το άλλο επίμαχο θέμα είναι αν θα επιτύχει η κινητικότητα των υπαλλήλων, που έχουν υπολογιστεί σε 25.000 μέχρι τέλος του έτους. Οι μισοί μέχρι τέλος Ιουνίου. Το θέμα αυτό παραμένει ανοικτό, καθώς τρέχουν οι προθεσμίες, ενώ μόνο μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών, που προχωρούν αργά λόγω αντιδράσεων από ορισμένα υπουργεία, όσοι υπάλληλοι δεν μετακινηθούν σε άλλες θέσεις θα απολυθούν. Είναι απορίας άξιο πάντως πώς ο Γιάννης Στουρνάρας εμφανίζεται να δυσφορεί με υποτιθέμενη αργοπορία Μανιτάκη ό-

ταν ένα από τα υπουργεία που δεν έχουν ολοκληρώσει τα νέα οργανογράμματα είναι το Οικονομικών, ενώ μένουν ακόμη το Παιδείας, το Δημόσιας Τάξης, το Άμυνας και το Ανάπτυξης, όλα δηλαδή με νεοδημοκράτες υπουργούς επικεφαλής. Ποιος είναι πρωταθλητής στις συγχωνεύσεις; Το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης, που μείωσε κατά 66% τις διευθύνσεις. Λογικά πάντως και μόνο από τις συνταξιοδοτήσεις μέχρι το τέλος του 2015 θα πιαστεί ο στόχος των 150.000 αποχωρήσεων, όπως προβλέπει το Μνημόνιο, και ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων θα έχει μειωθεί τουλάχιστον κατά 15%, ενώ οι αποδοχές τους θα έχουν μειωθεί περίπου κατά 40%. Ανεξαρτήτως της θέσης που έχει ο καθένας για τη συρρίκνωση του Δημοσίου και το ισοπεδωτικό Μνημόνιο, φαίνεται ότι ορισμένοι κυβερνητικοί παράγοντες, που πρωτοστατούν στη διοχέτευση των «δράκων» για ιδεολογικούς λόγους, αλλά και η τρόικα, θέλουν περισσότερο «αίμα». Δεν αρκούνται δηλαδή στη συρρίκνωση μέσω συνταξιοδοτήσεων, θέλουν και χιλιάδες απολύσεις.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

9

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ για το φορολογικό σύστημα Η Οργάνωση Οικονομολόγων του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Ηρακλείου διοργανώνει εκδήλωση με θέμα: «Η ασκούμενη φορολογική πολιτική και οι επιπτώσεις της στην ελληνική οικονομία και κοινωνία και οι εναλλακτικές προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ», τη Δευτέρα 11 Μαρτίου, στις 7 μ.μ., στην αίθουσα του ΤΕΕ στο Ηράκλειο. Εισηγούνται οι: Αλεξιάδης Τρύφωνας, συντονιστής του Τομέα Φορολογικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, και Τόλιος Γιάννης, Διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και του Τμήματος Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ. Την εκδήλωση θα χαιρετίσουν οι βουλευτές Ηρακλείου του κόμματος, Διακάκη Μαίρη και Κριτσωτάκης Μιχάλης. Θα συντονίσει ο δημοσιογράφος Αλέκος Ανδρικάκης.

Πάρτι των Φίλων των ΑΣΚΙ Σε πείσμα των δύσκολων καιρών που ζούμε, οι «Φίλοι των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας», πιστοί στην ετήσια παράδοση, σας προσκαλούν και φέτος στη γιορτή τους, την Τετάρτη 13 Μαρτίου 2013, μετά τις 9.00 μ.μ., στο Bartesera (Κολοκοτρώνη 25). Σας περιμένουμε να κουβεντιάσουμε, να πιούμε ένα ποτό και να ενισχύσουμε τα ΑΣΚΙ.

ΚΑΛΕΣΜΑ ΤΟΥ FORUM ΑΡΙΣΤΕΡΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ

Εκλογές του Δ.Σ. του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Θεσσαλονίκης Στις σημερινές εκλογές του διοικητικού συμβουλίου του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Θεσσαλονίκης συμμετέχει η ομάδα του Forum Αριστερών Αρχιτεκτόνων, καλώντας τους συναδέλφους της να τη στηρίξουν, ώστε να ανακτήσει ο σύλλογος το κύρος του και τον θεσμικό του ρόλο. Η επιδίωξη, όπως υπογραμμίζει, είναι η συγκρότηση ενός ευέλικτου σώματος που θα αντιτίθεται αποτελεσματικά στις επιδιώξεις υπονόμευσης του επαγγέλματος, η υποστήριξη του κλάδου και η ανάδειξη του επιστημονικού ρόλου και του κοινωνικού χαρακτήρα της Αρχιτεκτονικής, η συστράτευση όλων των κλαδικών συλλόγων για την προστασία των ασφαλιστικών δικαιωμάτων και, τέλος, η δημιουργία ενός ισχυρού αντίλογου «απέναντι στην πολεοδομική, περιβαλλοντική και κοινωνική υποβάθμιση της πόλης μας, διεκδικώντας τον ουσιαστικό μας ρόλο στη λήψη αποφάσεων και τη διατύπωση απόψεων».

ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ

ΣΥΡΙΖΑ Παιανίας Στη μνήμη του συντρόφου μας ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, που «έφυγε» νωρίς, πάντα συνεπής στο «καθήκον», η οργάνωση ΣΥΡΙΖΑ Παιανίας προσφέρει το ποσό των 100 ευρώ για την ενίσχυση της εφημερίδας «Αυγή».

Αντί 40ήμερου μνημοσύνου Στη μνήμη του Αγνού Αγωνιστή και επαναστάτη Παναγιώτη Αδάμη - Κατερίνη προσφέρουμε ενίσχυση οικονομική 100 ευρώ στην «Αυγή», που από την έκδοσή της έως το τέλος της ζωής του δεν έπαψε να διαβάζει. Η σύντροφός του Ζωή. Ο γιος του Ανδρέας.

ΜΕΤΑ ΤΟ ΚΑΡΑΚΑΣ Η ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ LSE

Φόρος τιμής στον Ούγκο Τσάβες από τον Αλέξη Τσίπρα ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Κάστρο και Λούλα, Ρουσέφ και Κορέα -και πλάι τους ο Αλέξης Τσίπρας, μεταξύ εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών της Βενεζουέλας που απέτισαν τον ύστατο φόρο τιμής στον άνθρωπο και πολιτικό που τους έδωσε δικαίωμα στο όνειρο. Για τον επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, η επίσκεψη αυτή δεν ήταν ωστόσο μόνο μια οφειλόμενη τιμή. Ήταν και μια επιλογή να σταθεί δίπλα στους πολιτικούς εκείνους που μάχονται για ένα καλύτερο αύριο για τους λαούς τους, αποκρούοντας τις επιθέσεις του οικονομικού, πολιτικού ή μιντιακού κατεστημένου. Αν και η πραγματικότητα στη μνημονιακή Ελλάδα και ευρύτερα στον ευρωπαϊκό Νότο πόρρω απέχει από εκείνην της Νότιας Αμερικής, αναλογίες υπάρχουν εν τούτοις - και είναι χαρακτηριστικό ότι γύρω από τη σορό του Ούγκο Τσάβες έδωσαν το «παρών» ηγέτες που αμφισβητούν εν τοις πράγμασι «την τυφλή υποταγή των κοινωνιών στο νεοφιλελευθερισμό και τη δικτατορία των αγορών», σχολίαζαν για την περίσταση κύκλοι της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Και αν μια τέτοια πολιτική στάση αποτελεί για τη Λ. Αμερική κατάκτηση, για την Ευρώπη ή την Ελλάδα είναι κάτι πρωτόγνωρο για μεγάλα τμήματα των πολιτών, εξ ου και η έκπληξη που εξέφρασε ο Ραούλ Κάστρο, βλέποντας τον επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ: «Ώστε εσύ είσαι ο Έλληνας που όλοι περιμένουμε να γίνει πρωθυπουργός;» -προσδοκίες που υπερβαίνουν, ως φαίνεται, τα ευρωπαϊκά όρια... Μια στιγμή εξάλλου με τη δική της ιδιαίτερη φόρτιση ήταν όταν ο Αλ. Τσίπρας, συνοδευόμενος από τον αντιπρόεδρο της Βενεζουέλας και υποψήφιο πρόεδρο, Ν. Μαδούρο, συλλυπήθηκε τη μητέρα και την κόρη του εκλιπόντος ηγέτη. Ο Αλ. Τσίπρας, μαζί με τους Νίκο Παππά και Κώστα Ήσυχο, βρέθηκε τα προηγούμενα 24ωρα πλάι σε ηγέτες, οι αντίπαλοι των οποίων τους έχουν χαρακτηρίσει είτε λαϊκιστές είτε ακόμη και εχθρούς της δημοκρατίας - όπως και τον Ούγκο Τσάβες βέβαια. Μια κριτική που επαναλαμβάνεται, τελευταία, και στη χώρα μας, με στόχο βέβαια την Αριστερά και κυρίως τον ΣΥΡΙΖΑ. «Διατυπώνεται η άποψη ότι η Αριστερά είναι ‘σύγχρονη και ευρωπαϊκή’ μόνο αν αποδέχεται το σύστημα των αγορών και την κυριαρχία του και, όσον αφορά ειδικά την Ελλάδα, το Μνημόνιο ως αναγκαιότητα», επισημαίνει η Κουμουνδούρου, προσθέτοντας, «διαφορετικά, η Αριστερά είναι λαϊκιστική και αν συγκρουστεί με τον νεοφιλελευθερισμό και σημειώσει νίκες, τότε είναι και αντιδημοκρατική. Πρόκειται για την αντίληψη που επιχειρεί να ταυτίσει τη δημοκρατία με τον μνημονιακό χώρο, και η οποία εκφράζεται και με άλλους τρόπους, όπως ‘θεωρία των δύο άκρων’».

Τι θα πει στο LSE ο Αλ. Τσίπρας Με αυτές τις θέσεις στις αποσκευές του,

Η αποστροφή του Ρ. Κάστρο που εξέπληξε

ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα ταξιδέψει την Πέμπτη ώς το Λονδίνο, για να μιλήσει στο κατάμεστο -οι προσκλήσεις εξαντλήθηκαν!- αμφιθέατρο του London School of Economics, για την «έξοδο από την κρίση», μια κρίση που δεν είναι μόνο οικονομική, είναι και πολιτική και πολιτειακή, αναμένεται να τονίσει στο απαιτητικό, ούτως ή άλλως, ακροατήριο ενός από τα πιο σημαντικά πανεπιστήμια. Με την πρόσθετη επισήμανση ότι ζητούμενο, για τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι μια βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη οικονομική πολιτική. Θα είναι, παράλληλα, μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για ενημέρωση από πρώτο χέρι της βρετανικής Αριστεράς και ευρύτερης κοινής γνώμης (μέσω των συνεντεύξεων που θα παραχωρήσει) για το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και για την αδιέξοδη πολιτική της κυβέρνησης Σαμαρά. Και, κοντά σε όλα αυτά, θα συναντηθεί με τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ Λονδίνου, που είναι από τις πολυπληθέστερες οργανώσεις του εξωτερικού. Χθες (Σάββατο) βράδυ πάντως, ο Αλ. Τσίπρας επρόκειτο να μιλήσει σε ένα διαφορετικό ακροατήριο, στην Αθήνα, για τις αναγκαίες προϋποθέσεις και βήματα συγκρότησης κοινωνικού μετώπου ανατροπής, στη διημερίδα που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Ερευνών και Πολιτικής Στρατηγικής και του Levy Economics Institute.

Κέρδισε το ακροατήριο Κάποιοι, κακόπιστοι και μη, θα αναρωτηθούν πώς «δένει» ο Τσάβες από τη μια, το LSE και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής από την άλλη -το θέμα εν τέλει όμως είναι αν αλλάζει κανείς απόψεις (ή κοστούμια) ανάλογα με την περίσταση ή το ακροατήριο. Όπως, λοιπόν, και στις δύο προηγούμενες περιστάσεις, έτσι και στην εκδήλωση του Ιδρύματος Καραμανλή, ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ προσήλθε με εδραίες απόψεις, είτε αυτές άρεσαν είτε όχι στους παριστάμενους και τους διοργανωτές. Η αναγνώρι-

ση πάντως του ρόλου του κορυφαίου μεταδικτατορικού πολιτικού αντιπάλου, χωρίς να αποσιωπώνται οι κακές στιγμές (ή και περίοδοι) δεν μπορεί παρά να αφήνει μια γεύση ικανοποίησης. Πόσο μάλλον που, όπως υπογράμμισε το κεντρικό -όπως εξελίχθηκε η εκδήλωση- πρόσωπο, «ο Κ. Καραμανλής επεδίωξε και κατάφερε να διευρύνει τα όρια της παράταξής του. Αφουγκράσθηκε τις νέες δημοκρατικές ανάγκες και κυρίως την ιστορική ανάγκη να οικοδομηθεί στη χώρα σταθερή δημοκρατική νομιμότητα που θα προστατεύει τα στοιχειώδη δικαιώματα, θα περιορίζει στο ελάχιστο τους πολιτικούς διαχωρισμούς και θα διασφαλίζει την ομαλή εναλλαγή στην εξουσία». Για να συμπληρώσει σε μια αναφορά εκτός κειμένου, «εναλλαγή που όλοι οι ηγέτες της εποχής οφείλουμε να διαφυλάξουμε»... Ο Αλ. Τσίπρας ανταποκρίθηκε στις αυξημένες απαιτήσεις του «πρωταγωνιστή της βραδιάς», κάτι που αποτυπώθηκε και στα δημοσιεύματα της επομένης, ακόμη και του μη φιλικού προς εκείνον Τύπου. Ήταν ωστόσο ακόμη πιο ευκρινές εντός της αίθουσας του Μεγάρου Μουσικής, με τους επικεφαλής της τρικομματικής συγκυβέρνησης αλλά και τους εκπροσώπους του οικονομικού κατεστημένου να ακούν με αμείωτη προσοχή το μεγάλο αντίπαλο. Και ο Αντ. Σαμαράς; Αν και εντός έδρας θεωρητικώς -το χλιαρό χειροκρότημα όταν εισήλθε στην αίθουσα ήταν εκκωφαντικό μήνυμα για εκείνον-, με την πολιτική του αλλά και με την ομιλία του το βράδυ της Τετάρτης απέδειξε πόσο... λίγος είναι μπροστά στον Κων. Καραμανλή. Γι’ αυτό και η ασφαλής, όπως νόμισε εκείνος, επιλογή να τον κόψει και να τον ράψει στα δικά του, στενά μέτρα. «Τα μέτρα των δικών του δογμάτων, δηλαδή του καταστροφικού Μνημονίου και του ‘νόμου και τάξης’», όπως σχολίαζαν αργότερα κύκλοι της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

10 ΓΟΝΙΜΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο για την ανασυγκρότηση της χώρας

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΙΜΟΣ

Στην ανάγκη συγκρότησης ενός κοινωνικού και πολιτικού μετώπου, που θα βγάλει τη χώρα από το Μνημόνιο και θα χαράξει μια διαφορετική πορεία, συμφώνησαν τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ και στελέχη που προέρχονται από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ, κατά τη διάρκεια της διημερίδας «Έξοδος από την κρίση: Η πρόκληση της εναλλακτικής πορείας», η οποία διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο Ερευνών και Πολιτικής Στρατηγικής και το Levy Economics Institute του Βard College, στον πολυχώρο «Αθηναΐδα», την Παρασκευή και το Σάββατο που μας πέρασε. Επιπλέον, υπογραμμίστηκε η σημασία του μετώπου των χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου αλλά και των κοινωνικών συμμαχιών σε ολόκληρη την Ευρώπη, η δημοκρατικότητα της οποίας υπονομεύεται από τις δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού, όπως επεσήμαναν αρκετοί ομιλητές. Σ’ ο,τι αφορά στην αναγκαιότητα, τον τόνο έδωσε η εισήγηση του Δ’ Αντιπροέδρου της Βουλής και βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, Γιάννη Δραγασάκη, ο οποίος έθεσε τρία σημεία για τη συγκρότηση του μετώπου και τόνισε πως πρέπει να σπάσουν τα στεγανά του παρελθόντος. Από την πλευρά του ΙΝΕΡΠΟΣΤ, ο πρόεδρος του Ινστιτούτου, Γεράσιμος Αρσένης, τόνισε πως είναι αναγκαία η συγκρότηση ενός «αρραγούς μετώπου», το οποίο θα δώσει μια σκληρή μάχη για μια καλύτερη Ελλάδα. Ο πρόεδρος του Levy Institute, Δημήτρης Παπαδημητρίου* αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα ενός νέου σχεδίου Μάρσαλ για την Ελλάδα. Η Ισπανίδα γραμματέας της Νεολαίας της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, Μπεατρίς Ταλεγκόν, υπογράμμισε την αναγκαιότητα της συμμαχίας των χωρών του Νότου αλλά και της συμπόρευσης της Αριστεράς. Η πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ, Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, τόνισε πως η Ελλάδα θα πρέπει να προχωρήσει στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, μια διαδικασία που θα είναι δύσκολη, αλλά θα έχει πιθανότητες επιτυχίας, ενώ επέκρινε τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Ευ. Βενιζέλο για την πρότασή του να συνταγματοποιηθεί ο περιορισμός των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Ευκλείδης Τσακαλώτος, τόνισε πως η Αριστερά οφείλει να επιδιώξει κοινωνικές συμμαχίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να προασπίσει τη δημοκρατία, η οποία τίθεται υπό αίρεση από τις δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού. Η συνταγή της μονόπλευρης λιτότητας και του αποπληθωρισμού που

Δ. Παπαδημητρίου: Μόνο ένα σχέδιο τύπου Μάρσαλ μπορεί να βγάλει την Ελλάδα από την ύφεση

Ευ. Τσακαλώτος: Για ν’ αλλάξει η Ευρώπη, πρέπει να γίνει μια επανάσταση από τα κάτω

ακολουθείται αποτελεί τραγωδία για την Ελλάδα, υποστήριξε ο καθηγητής του Χάρβαρντ Ντάνι Ρόντρικ, σημειώνοντας ότι απουσιάζει μια στρατηγική ανάπτυξης και οικονομικής ανάκαμψης. Τους βασικούς άξονες στους οποίους στηρίζεται η λύση παρουσίασε ο οικονομολόγος Γιάννης Βαρουφάκης. Πρότεινε, μεταξύ άλλων, μεταβίβαση μεγάλου μέρους του χρέους των κρατών - μελών της Ευρωζώνης στην ΕΚΤ που θα το διαχειρίζεται κεντρικά και ένα new deal που θα το διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Να σπάσουν τα στεγανά του παρελθόντος Για την αναγκαιότητα συγκρότησης ενός «ευρέος κοινωνικού και πολιτικού μετώπου» που θα απαντήσει στην «επείγουσα ανάγκη για αλλαγή πορείας σε ρήξη με τη στρατηγική των μνημονίων και την εφαρμογή μιας νέας πολιτικής», μίλησε ο Γιάννης Δραγασάκης, σημειώνοντας ότι θα πρέπει να στηρίζεται σε τρεις «κοινούς τόπους». Πρώτον, στην «υπεράσπιση και διεύρυνση της δημοκρατίας». Δεύτερον, στην εφαρμογή προγράμματος «άμεσης αναστροφής της καταστροφικής πορείας», ένα σχέδιο ανόρθωσης της κοινωνίας, μετασχηματισμού του κράτους και ανασυγκρότησης της οικονομίας. Τρίτος «κοινός τόπος», ο διάλογος για το περιεχόμενο ενός νέου υποδείγματος, οικονομικού, κοινωνικού και αξιακού, που θα αποτελέσει τη μακροπρόθεσμη και βιώσιμη απάντηση στην κρίση. Ο Γ. Δραγασάκης υπογράμμισε πως «η δραματικότητα των συνθηκών μας επιβάλλει να αναζητήσουμε κοινούς τόπους με κριτήριο τις ανάγκες του σήμερα και αύριο, και όχι τις διαφορές ή τις προκαταλήψεις του παρελθόντος». Ιδιαίτερη σημασία έδωσε στην «υπεράσπιση και διεύρυνση της δημοκρατίας ως θεμελιώδης προϋπόθεση για δημοκρατι-

Γ. Δραγασάκης: Κοινοί τόποι με κριτήριο τις ανάγκες του σήμερα και του αύριο, και όχι τις διαφορές ή τις προκαταλήψεις του παρελθόντος

κή έξοδο από την κρίση». Σήμερα, όπως είπε, επιβάλλεται «μια βαθιά αντιδημοκρατική αυτοκρατορική λογική που επιβάλλεται από τους δανειστές και την Ευρωπαϊκή Ένωση με τη μορφή μιας εποπτείας που θυμίζει αποικιακές εποχές. Τέσσερις δεκαετίες μετά την πτώση της δικτατορίας βρισκόμαστε ξανά στην ανάγκη να υπερασπιστούμε τη δημοκρατία ως προϋπόθεση για την έξοδο από την κρίση».

Να ξεπεράσουμε το σοκ Την ανάπτυξη συμμαχιών στην Ευρώπη και τη δημιουργία «αρραγούς κοινωνικού μετώπου, αποφασισμένου να δώσει τη μάχη για μια καλύτερη πατρίδα», έθεσε ως στόχο για την αντιμετώπιση της κρίσης, ο πρόεδρος του ΙΝΕΡΠΟΣΤ, Γεράσιμος Αρσένης. «Για μας η εξίσωση λύνεται με αύξηση παραγωγής και στήριξη του κοινωνικού κράτους», είπε και τόνισε ότι βασική προϋπόθεση είναι «να αποβάλουμε το φοβικό σύνδρομο που έχει μπει στο πετσί μας από τη θεραπεία σοκ στην οποία έχουμε υποβληθεί από τη μνημονιακή προπαγάνδα». Και πρόσθεσε: «Το διακύβευμα δεν είναι μόνο οικονομικό, αφορά το μέλλον της χώρας».

Αναγκαίο ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ «Η επανεκκίνηση της οικονομίας και της ανάπτυξης από τον ιδιωτικό τομέα χρειάζεται σημαντική συμβολή από μεγάλες επιχειρήσεις και τεράστια κεφάλαια» που δεν υπάρχουν στην περίπτωση της Ελλάδας λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος από ξένους επενδυτές, τόνισε ο Δ. Παπαδημητρίου. «Μόνο ένα σχέδιο τύπου Μάρσαλ μπορεί να βγάλει την Ελλάδα από την ύφεση», είπε χαρακτηριστικά,

Να υπερβούμε τον καπιταλισμό Η Μπεατρίς Ταλεγκόν τόνισε

Γ. Αρσένης: Η εξίσωση λύνεται με αύξηση της παραγωγής και στήριξη του κοινωνικού κράτους

Γ. Βαρουφάκης: Ένα ευρωπαϊκό New Deal το οποίο θα το διαχειρίζεται μόνη της η ΕΤΕπ

πως «δεν μπορούμε να περιμένουμε το μέλλον. Το μέλλον ήδη μας ξεπέρασε». Η συμμαχία του Νότου είναι αναγκαία και «δεν είναι δυνατόν να χορεύουμε με τον καπιταλισμό», υποστήριξε. Και πρόσθεσε: «Πρέπει να ξεπεράσουμε τον καπιταλισμό ως δείκτη ανάπτυξης και προόδου».

Όχι στη βαλκανοποίηση του Νότου «Είναι αναγκαία μια νέα διαπραγμάτευση για τη χώρα, η οποία είναι εφικτή, αλλά όχι εύκολη», τόνισε η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου. Επιπλέον, τόνισε πως χρειάζεται μια «νέα στρατηγική για την Ευρώπη, η οποία θα αμφισβητεί το δόγμα της ανταγωνιστικότητας, το οποίο, όπως αποδεικνύεται, οδηγεί στη βαλκανιοποίηση της Νότιας Ευρώπης. Τέλος, η Μ. Ξενογιαννακοπούλου επέκρινε τον Ευ. Βενιζέλο ως προς την εξαγγελία του για συνταγματοποίηση του περιορισμού των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, πράγμα που δεν έχει ζητηθεί από τις Ευρωπαϊκές Συνθήκες.

Ο καπιταλισμός υπονομεύει τη δημοκρατία «Καμία χώρα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει από μόνη της τις πολυεθνικές, τις χρηματαγορές, τις off shore ή το οικολογικό πρόβλημα» τόνισε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος. Πρόσθεσε δε πως η Αριστερά πρέπει να υπερασπιστεί τη δημοκρατία και να επιδιώξει κοινωνικές συμμαχίες στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Τέλος, υπογράμμισε πως «για ν’ αλλάξει η Ευρώπη, πρέπει να γίνει μια επανάσταση από τα κάτω», ενώ επεσήμανε ότι η κυριαρχία των δυνάμεων του νεοφιλελευθερισμού έχει καταφέρει να μπλοκάρει και να απονομιμοποιήσει τις συλλογικές διαδικασίες, όπως είναι π.χ. τα συνδικάτα, με αποτέλεσμα να υπονομεύεται η ίδια η έννοια της δημοκρατίας.

Μ. Ξενογιαννακοπούλου: Είναι αναγκαία μια νέα διαπραγμάτευση για τη χώρα, η οποία είναι εφικτή, αλλά όχι εύκολη

Κινδυνεύει η νέα γενιά της Ελλάδας Ο Ντ. Ρόντρικ τόνισε ότι αν δεν αλλάξει στρατηγική το πρόγραμμα, τότε θα χαθεί μία ολόκληρη γενιά στην Ελλάδα, ενώ καυτηριάζοντας τις επιλογές της Ε.Ε. και του ΔΝΤ είπε χαρακτηριστικά: «Πολύ φοβάμαι ότι μέχρι να ανακτήσει πλήρως την ανταγωνιστικότητά της η Ελλάδα, η ανεργία θα φτάσει στο 44%, στου νέους δε το 100%».

Ισχυροποίηση της Ευρώπης Οι τέσσερις βασικοί άξονες που πρότεινε ο Γ. Βαρουφάκης για το ξεπέρασμα της κρίσης περιλαμβάνουν τα παρακάτω: «Να αναλάβει το ESM την άμεση χρηματοδότηση των τραπεζών, με παράλληλη μεταβίβαση των μετοχών τους σε αυτό και χωρίς τη διαμεσολάβηση των κρατών - μελών. Μεταβίβαση ενός μεγάλου κομματιού του χρέους των κρατών - μελών της Ευρωζώνης, και συγκεκριμένα αναφέρομαι στο κατά Mάαστριχτ νόμιμο χρέος του 60% του ΑΕΠ στην ΕΚΤ, η οποία θα πάρει αυτό το χρέος και θα το διαχειρίζεται κεντρικά, είτε όπως λέει ότι θα πράξει με το OMP είτε μέσω της έκδοσης δικών της ομολόγων, όπως προτείνω τρία χρόνια τώρα. Ένα πανευρωπαϊκό επενδυτικό πρόγραμμα ανασυγκρότησης, δηλαδή ένα ευρωπαϊκό new deal, που όμως δεν θα περνάει ούτε από τις Βρυξέλλες, όπως τα ΕΣΠΑ, ούτε από τις Κυβερνήσεις των κρατών - μελών, αλλά το οποίο θα το διαχειρίζεται μόνη της η ΕΤΕπ. Δημιουργία κοινού Ευρωζωνικού συστήματος ελάχιστων συντάξεων και επιδομάτων ανεργίας». * Ολόκληρη την ομιλία του Δ. Παπαδημητρίου θα τη βρείτε στα «Ενθέματα» και στην ιστοσελίδα της «Αυγής»

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

11

ΓΣΕΕ

Συνέδριο με συσχετισμούς προ Μνημονίου... ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ

Αν το συνδικαλιστικό κίνημα, μετά την τριετή μνημονιακή καταιγίδα που κατήργησε θεμελιώδη εργασιακά δικαιώματα και αποδόμησε το εργατικό δίκαιο όπως διαμορφώθηκε στη χώρας μας, τα τελευταία πενήντα χρόνια, έχει ακόμα μια (τελευταία;) ευκαιρία αναστροφής από μια πορεία που παρατείνει την ακινησία στο βάλτο της απαξίωσης, το 35ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ δύσκολα θα το καταφέρει αυτό. Στην απομόνωση της Αλεξανδρούπολης, που επέλεξε ώς τόπο διεξαγωγής του συνεδρίου, η πλειοψηφία των μεγάλων παρατάξεων του υπό κατάρρευση δικομματισμού, οι ασφαλιστικές δικλείδες είναι πολύ ισχυρές και εγγυώνται σε μεγάλο βαθμό την αναπαραγωγή των συσχετισμών, έστω και με κάποιες απώλειες. Άλλωστε η συντριπτική πλειοψηφία των συνέδρων (που θα είναι μειωμένοι τουλάχιστον κατά 50, καθώς λόγω των απολύσεων και των «λουκέτων» σε επιχειρήσεις στις διαδικασίες συμμετείχαν 50.000 λιγότεροι εργαζόμενοι σε σχέση με το προηγούμενο συνέδριο) έχει εκλεγεί πρίν από δύο, τρία, ακόμα και τέσσερα χρόνια. Δηλαδή οι σύνεδροι δεν εκφράζουν τους σημερινούς συσχετισμούς, όχι μόνο αυτούς που έχουν διαμορφωθεί στην εργατική τάξη και κυρίως στον ιδιωτικό τομέα τα τρία τελευταία μνημονιακά χρόνια, αλλά ακόμα και τους συσχετι-

BOΥΛΗ

σμούς που άλλαξαν ακόμα και σε χώρους «θωρακισμένους» από το ΠΑΣΟΚ, τη Νέα Δημοκρατία και το ΚΚΕ, μετά το «σοκ» των διαδοχικών μέτρων.

Διαιρέσεις και συμβιβασμοί... Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ σημαίνοντα συνδικαλιστικά στελέχη της ΠΑΣΚΕ έχουν χαλαρώσει τους δεσμούς ή και έχουν διακόψει τη σχέση τους με το ΠΑΣΟΚ, επιλέγοντας ορισμένοι άλλους κομματικούς σχηματισμούς στις τελευταίες εθνικές εκλογές. Ωστόσο, το τεράστιο δίκτυο επιρροής και πελατειακών σχέσεων στις ΔΕΚΟ και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα που διαθέτει η παράταξη τα τελευταία τριάντα χρόνια της εξασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό την αναπαραγωγή των συσχετισμών, παρά τη σαφή υποχώρηση των δυνάμεων που διαφαίνεται. Ακόμα και συνδικαλιστές που έχουν ταχθεί με σαφήνεια κατά του Μνημονίου θα συνεχίσουν, τουλάχιστον ένα μέρος από αυτούς να συνυπάρχουν, κατά τα φαινόμενα, με «ηττοπαθείς» και «συμβιβασμένους» με το Μνημόνιο. Πιο περίπλοκη παρουσιάζεται η κατάσταση στη ΔΑΚΕ, με την ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας να προσπαθεί να κρατήσει ενιαία την παράταξη που διαθέτει τρεις γραμμές στο εσωτερικό της. Κληρονομώντας την προεδρία από τον Γ. Μανώλη, ο διαγραμμένος από το κόμμα λόγω της

αντιμνημονιακής του στάσης Ν. Κιουτσούκης θα παραμείνει κάτω από την ίδια στέγη με «Σαμαρικούς» και «Καραμανλικούς» σε ένα παιχνίδι λεπτών ισορροπιών. Το ΠΑΜΕ, διαθέτοντας επίσης ένα οργανωμένο δίκτυο πρωτοβάθμιων κυρίως σωματείων, θα προσπαθήσει να μην καταγράψει απώλειες σε μια περίοδο που το ΚΚΕ απώλεσε μεταξύ των δύο εκλογικών αναμετρήσεων τη μισή του δύναμη. Για να γίνει αυτό εφικτό, το ΠΑΜΕ αποτέλεσε δυστυχώς μια από τις βασικές συνδικαλιστικές δυνάμεις που επιδίδονται στην τεχνική της νοθείας και της αλλοίωσης συσχετισμών (Κλωστοϋφαντουργία, Στέφενσον,

Οικοδόμοι κ.α.). Η Αυτόνομη Παρέμβαση θα είναι η μοναδική παράταξη που θα είναι ενισχυμένη, έχοντας καταφέρει τον τελευταίο χρόνο να σημειώσει σημαντικά αποτελέσματα σε αρκετούς εργασιακούς χώρους, χωρίς ωστόσο να μπορεί κανείς να μιλήσει για ανατροπή των συσχετισμών. Άλλωστε, όπως υποστηρίζουν στελέχη της παράταξης, επιδίωξη είναι η συγκρότηση ενός νέου ενωτικού ταξικού αγωνιστικού ρεύματος μέσα στο συνδικαλιστικό κίνημα, που στον συντομότερο δυνατό χρόνο θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ανασυγκρότησής του. Η Αυτόνομη Παρέμβαση έχει προτείνει, μεταξύ άλλων, το 35ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ να είναι μεταβατικού χαρακτήρα για ένα χρόνο και στη συνέχεια να οδηγηθεί η Συνομοσπονδία σε ένα νέο συνέδριο με καθαρά μητρώα και καθολικές εκλογές σε όλα τα συνδικάτα για να αντιπροσωπευτεί η πραγματική βούληση των εργαζομένων. Επίσης έχει επαναφέρει την πρότασή της για ενοποίηση των τριτοβάθμιων συνδικαλιστικών οργανώσεων ΓΣΕΕ - ΑΔΕΔΥ, με συγχώνευση δευτεροβάθμιων οργανώσεων, αλλά και τη θέσπιση ενός κώδικα δεοντολογίας που θα απαγορεύει η συνδικαλιστική ιδιότητα να συμπίπτει με θέση κυβερνητικής ευθύνης και, τέλος, να μην υπάρχουν αμειβόμενες θέσεις συνδικαλιστών όσον αφορά τη συμμετοχή τους σε διοικητικά συμβούλια και επιτροπές.

Έκοψε μισθούς και έβαλε τα λεφτά σε δικό της λογαριασμό

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΚΩΣΤΑΣ ΠΟΥΛΑΚΙΔΑΣ

Έμφαση στις διαδικασίες που βρίσκονται εκτός δημοσίου λογιστικού δίνει ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης, όπως αποκαλύπτει «Η Αυγή» της Κυριακής. Ο πρόεδρος της Βουλής στις 21 Δεκεμβρίου 2012 μετέφερε στον ειδικό λογαριασμό της Βουλής 5 εκατ. ευρώ, τα οποία «περίσσεψαν» μετά και τις μειώσεις στους μισθούς των υπαλλήλων, ενώ πλέον ιδρύει ξεχωριστό πρωτόκολλο Υπηρεσίας Εφαρμογής Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, η οποία διαχειρίζεται (κοινοτικά) χρήματα. Σήμερα ο ειδικός λογαριασμός της Βουλής έχει πάνω από 30 εκατ. ευρώ και ουσιαστικά λειτουργεί ως αποθεματικό, καθώς πρακτικά είναι ακίνητος. Οι εκροές που παρουσιάζει από το 2001, όταν δημιουργήθηκε,

δικού λογαριασμού γίνεται «χωρίς καμία αναφορά ή περιορισμό από τις διατάξεις που διέπουν τη διάθεση, κατανομή και ανάλωση των πιστώσεων του προϋπολογισμού της Βουλής και κατά παρέκκλιση των διατάξεων για το Δημόσιο Λογιστικό, τις κρατικές προμήθειες και αμοιβές». Ο ειδικός λογαριασμός υπάγεται απευθείας στον πρόεδρο και η οργάνωσή του είναι «ανεξάρτητη από τη διαχείριση που ασκεί η Διεύθυνση Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής».

Με απόφαση του Ευ. Μεϊμαράκη, 5 εκατ. κατατέθηκαν στον ειδικό λογαριασμό

είναι μηδενικές - δόθηκαν μόνο 5 εκατ. το 2007 για τις πυρκαγιές στην Ηλεία. Αντίθετα, το τέλος κάθε χρόνου οι πρόεδροι προσθέτουν χρήματα. Όμως το 2012 δεν είναι μια τυχαία χρονιά, είναι το έτος που μειώθηκαν οι μισθοί των εργαζομένων. Από τα χρήματα των εργαζομένων (και όχι μόνο) συγκεντρώθηκαν τα 5 εκατ. Όμως, αφού της περισσεύουν χρήματα (και μάλιστα για να πάνε σε «παγωμένο» λογαριασμό...), γιατί η Βουλή κόβει τους μισθούς των εργαζο-

μένων της; Γιατί μετατρέπει τους εργαζόμενους στο Κοινοβούλιο σε «αιμοδότες» του ειδικού λογαριασμού που λειτουργεί εκτός κανόνων διαφάνειας του Δημοσίου; Υπενθυμίζεται ότι η κίνηση του ει-

Αυτονομείται και η Υπηρεσία Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Στο ίδιο σκεπτικό της «ανεξάρτητης διαχείρισης», δηλαδή της λειτουργίας υπό τον έλεγχο και με αποφάσεις του προέδρου της Βουλής, κι-

νείται και η απόφαση Μεϊμαράκη (ΦΕΚ 20Α/29-01-2013) να ιδρυθεί ξεχωριστό πρωτόκολλο για την ΥΕΕΠ. Πρόκειται για την υπηρεσία που έχει «ταμείο», καθώς διαχειρίζεται τα συγχρηματοδοτούμενα έργα, έργα του ΕΣΠΑ και άλλων ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Στο πλαίσιο αυτό η ελληνική Βουλή έχει αναλάβει να προετοιμάσει το κοινοβούλιο της Σερβίας για την ένταξή του στην Ε.Ε., έναντι 1,5 εκατ. ευρώ - γι’ αυτό υπάρχει και ένας υπάλληλος που βρίσκεται μόνιμα στο Βελιγράδι. Επισημαίνεται ότι το πρωτόκολλο της ΥΕΕΠ είναι ανεξάρτητο από το γενικό πρωτόκολλο της Βουλής, τηρείται ηλεκτρονικά, αφορά τα έργα που εκτελεί, ενώ με απόφαση του προέδρου της Βουλής τής ανατίθεται η υλοποίηση συγκεκριμένων δράσεων.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

12

OIKONOMIA

Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ για ένα δίκαιο και αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα Έμμεση Φορολογία

ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΚΟΥΡΟΥ

Η πρόταση για τη φορολογική πολιτική του Τμήματος Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ έρχεται σε μια περίοδο που το εφαρμοζόμενο φορολογικό σύστημα της συγκυβέρνησης πνίγει -στην κυριολεξία- τη μεγάλη πλειοψηφία του λαού, επιτελώντας τις ακριβώς αντίθετες λειτουργίες από τις διακηρυγμένες αρχές του. Αντί να αναδιανέμει τα εισοδήματα, απαλλάσσει τους πλούσιους και τις μεγάλες εταιρείες και φορολογεί όλο και πιο πολύ τους φτωχούς. Αντί να αυξάνεται η φορολογική δικαιοσύνη, αυξάνει η αδικία. Αντί να αυξάνει η προοδευτικότητα των φόρων, όλες οι φορολογίες γίνονται μικρά (και μεγάλα) χαράτσια. Οι κατασχέσεις κινητής και ακίνητης περιουσίας των μικρομεσαίων στρωμάτων βρίσκονται στα σχέδια που καταστρώνουν οι τεχνοκράτες (ντόπιοι και ξένοι). Σε αυτή την τυφλή και αδιέξοδη κατάσταση, η κατάθεση μιας συνολικής πρότασης, με σταθερούς άξονες και αρχές, προς διάλογο με την κοινωνία, δημιούργησε ήδη αμηχανία στους συγκυβερνώντες και μια βάση σοβαρού δημοκρατικού διαλόγου. Επιθυμώντας να κοινοποιήσουμε ακόμα παραπέρα τις θέσεις του Τμήματος, με σκοπό την περαιτέρω εμβάθυνση και κατανόηση και επιζητώντας την κριτική συμμετοχή και στήριξη ολοένα και μεγαλύτερης μερίδας των πολιτών, παραθέτουμε τις βασικές μας αρχές και θέσεις στο φορολογικό ζήτημα. Αν θέλαμε να συμπυκνώσουμε σε μια φράση όλο το στρατηγικό μας σχέδιο για τη φορολογική πολιτική αυτή θα ήταν η υπεράσπιση της έννοιας της φοροδοτικής ικανότητας σε όλα τα πεδία της φορολογίας. Με άλλα λόγια, η υπεράσπιση του άρθρου 4, παρ. 5 του Συντάγματος: «Οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν αδιακρίτως στα δημόσια βάρη αναλόγως των δυνάμεών τους». Στις συνθήκες όμως της ακραίας φτώχειας που βιώνουμε, όπου ένα όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας έρχεται αντιμέτωπο με το φάσμα της πλήρους αδυναμίας κάλυψης των βασικών βιοτικών αναγκών, πριν από οποιαδήποτε προσπάθεια αναμόρφωσης του συστήματος προέχει η επιβίωση των πιο ευπαθών ομάδων και η άμεση ανακούφισή τους. Στο πεδίο της φορολογίας λοιπόν προτείνουμε: 1. Μέτρα άμεσης φορολογικής ανακούφισης (κατάργηση χαράτσιου κ.λπ.) για την πρώτη κατοικία, τους ανέργους και όσους ζουν κάτω ή γύρω από το όριο της φτώχειας.

2. Προστασία των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων από χρέη στην εφορία με το «πάγωμα» των χρεών και την αναστολή όλων των ποινικών διώξεων και διαδικασιών κατάσχεσης γι’

Στόχος της πολιτικής μας είναι η αλλαγή της σχέσης άμεσων-έμμεσων φόρων, αφενός μέσω της ενίσχυσης των εσόδων από δίκαιους άμεσους φόρους, αφετέρου μέσω της μείωσης των έμμεσων φόρων. Αυτό μπορεί να γίνει με δραστικά μέτρα περιορισμού της άδικης έμμεσης φορολογίας, η οποία πλήττει κυρίως τα εισοδήματα που βρίσκονται κάτω από το αφορολόγητο όριο, και μέτρα καταπολέμησης της λαθρεμπορίας στα προϊόντα ειδικών φόρων (καύσιμα, καπνός, αλκοόλ). Προς αυτή την κατεύθυνση προτείνουμε: o Μείωση του ανώτατου συντελεστή ΦΠΑ 23%. o Χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ για τα βασικά είδη διατροφής (ψωμί, γάλα, ζυμαρικά κ.λπ.), της εστίασης, των παιδικών τροφών, των ειδών προσωπικής ανάγκης των ατόμων με αναπηρία. o Ειδική φορολογία στα είδη και τις υπηρεσίες πολυτελούς διαβίωσης - κατανάλωσης. Θέσπιση φόρου επιδεικτικής κατανάλωσης (σκάφη αναψυχής, αεροσκάφη, ελικόπτερα, πισίνες, αυτοκίνητα μεγάλης ιπποδύναμης ή αρχικής εμπορικής αξίας κ.λπ.).

Φορολογία Περιουσίας αυτά τα χρέη. Η πρόταση αυτή αφορά τους ανέργους, τους μισθωτούς- συνταξιούχους (με χαμηλά εισοδήματα), τους μικρομεσαίους (με συγκεκριμένα κριτήρια εισοδήματος) και τους αυτοαπασχολούμενους (με συγκεκριμένα κριτήρια εισοδήματος). Στα κύρια πεδία της φορολογίας, οι προτάσεις που δείχνουν την κατεύθυνση των αλλαγών μας είναι:

Φορολογία Φυσικών Προσώπων 1. Δημιουργία καθολικού Περιουσιολογίου. Καταγραφή όλων των εισοδημάτων και μορφών κινητής και ακίνητης περιουσίας, στο εσωτερικό και εξωτερικό. Αυστηρές ποινές για τη μη δήλωση περιουσιακών στοιχείων, ιδίως περιουσιακών στοιχείων μεγάλης αξίας. Δημιουργία ειδικής υπηρεσίας εντοπισμού αδήλωτων περιουσιακών στοιχείων. Το Περιουσιολόγιο είναι η μεγάλη τομή που θα δώσει τη δυνατότητα να χτυπηθούν η φοροδιαφυγή, η φοροαποφυγή και ο παράνομος πλουτισμός.

2. Αλλαγή του θεσμικού πλαισίου τού πόθεν έσχες. Κάθε αλλαγή της περιουσιακής κατάστασης πρέπει να αποδεικνύεται από νόμιμο παραστατικό και να δικαιολογείται από τα δηλωθέντα εισοδήματα. Κατάργηση όλων των υφιστάμενων εξαιρέσεων από το πόθεν έσχες. Δημιουργία ειδι-

κής υπηρεσίας με αποκλειστικό έργο τον έλεγχο του πόθεν έσχες στους φορολογούμενους με ενδείξεις παράνομου πλουτισμού.

3. Φορολόγηση όλων των εισοδημάτων, ανεξαρτήτως πηγής, με την ίδια κλίμακα και με περισσότερα κλιμάκια (εξαίρεση τόκων καταθέσεων μέχρι ένα ύψος). Αναπροσαρμογή προς τα πάνω των ανώτατων συντελεστών, σε συνδυασμό με την απόδοση των μέτρων για τον περιορισμό της απόκρυψης εισοδημάτων. Τιμαριθμοποίηση κλιμακίων και αφορολογήτου ορίου κατ’ έτος. Το αφορολόγητο κλίμακας φυσικών προσώπων ορίζεται στις 12.000 ευρώ. Αφορολόγητο παιδιών επιπλέον 2.000 ευρώ για το πρώτο και το δεύτερο παιδί και 3.000 ευρώ για κάθε επόμενο. Εκπτώσεις δαπανών διαβίωσης από τον φόρο με τη χρησιμοποίηση προοδευτικών συντελεστών.

Φορολογία Νομικών Προσώπων Σε αυτό το πεδίο, το κρίσιμο ζήτημα δεν είναι μόνο το ύψος των συντελεστών, αλλά και (ή κυρίως) η μεταφορά αφορολόγητων κερδών εκτός της χώρας μέσω λογιστικών (αφανών) τεχνικών, που το σημερινό σύστημα επιτρέπει. Έχοντας αυτά κατά νου προτείνουμε: 1. Δραστική αλλαγή των κανόνων

των ενδοομιλικών συναλλαγών και των συναλλαγών με off shore εταιρείες. Επίσης δραστική αναμόρφωση του ελεγκτικού έργου στα παραπάνω αντικείμενα, ώστε να μειωθεί δραστικά η μεταφορά αφορολόγητων κερδών εκτός της χώρας. Σε αυτό το πεδίο θα κριθούν φόροι δισ. ευρώ.

2. Επανεξέταση από μηδενική βάση όλων των ειδικών φορολογικών καθεστώτων.

3. Προοδευτική (χρονικά) αύξηση συντελεστή φορολογίας για τις μεγάλες επιχειρήσεις και φορολόγηση όλων των διανεμόμενων μερισμάτων με την κλίμακα φορολογίας φυσικών προσώπων.

4. Επανεξέταση φορολογικού καθεστώτος για την εκκλησία και τη ναυτιλία. Άμεση εφαρμογή φόρου τηλεοπτικών διαφημίσεων. Φόρος 0,3% στην αξία χρηματοπιστωτικών συναλλαγών μέσω Χρηματιστηρίου που μεσολαβεί μικρό χρονικό διάστημα.

5. Επανεξέταση των συμβάσεων αποφυγής διπλής φορολογίας. Το μεγάλο διεθνές σκάνδαλο στις μέρες μας δεν είναι η διπλή φορολόγηση των κερδών, αλλά η διπλή αποφυγή φορολόγησης κερδών (η μη φορολόγηση κερδών δηλαδή σε καμία χώρα) και η φορολόγηση των κερδών που αποδίδονται στις μητρικές εταιρίες, με πολύ χαμηλούς συντελεστές.

Αντικατάσταση του Φόρου επί των Ακινήτων με τον Φόρο Περιουσίας, στη βάση των δεδομένων που θα συλλεγούν από τη δημιουργία του Περιουσιολογίου.

Ο Φόρος Περιουσίας: o Θα έχει υψηλά αφορολόγητα όρια για το σύνολο της περιουσίας (π.χ.

300.000 ευρώ ανά άτομο) ώστε να μη θιγεί η μικρή και η μεσαία περιουσία. o Θα έχει προοδευτική φορολογική κλίμακα. o Θα καταργεί τα σχετικά τέλη που ισχύουν σήμερα. o Θα φορολογεί την κατοχή της μεγάλης και πολύ μεγάλης περιουσίας. o Θα στοχεύει στη συλλογή εσόδων από την περιουσία, στο ύψος τουλάχιστον του μέσου όρου της Ε.Ε. Τα παραπάνω μέτρα αποτελούν μέρος μόνο της συνολικής πρότασης που μοιράστηκε στην ημερίδα που πραγματοποίησε το Τμήμα Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ στις 4.3.2012 και είναι πλέον διαθέσιμη στο Διαδίκτυο. Για τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ είναι σημαντικό η φορολογική πολιτική του, να είναι αποτέλεσμα ουσιαστικού κοινωνικού διαλόγου, ώστε να την στηρίζει η κοινωνία και όχι μόνο προϊόν εσωτερικών διαδικασιών. Αναμένουμε παρατηρήσεις, προτάσεις, αλλά και διαθεσιμότητες στο e-mail: syrizaforolog@gmail.com

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

13

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Το ζήτημα της φορολογικής πολιτικής που ακολουθεί ένα κράτος είναι ιδιαίτερα σημαντικό, πόσο μάλλον ένα κράτος που θα έχει κυβέρνηση της Αριστεράς. Για το σημερινό κράτος υπάρχει συνεχώς η «ανάγκη» υπερφορολόγησης των εργαζόμενων (και άνεργων) μαζών, όπως διατείνεται η κυβέρνηση της τρόικας εσωτερικού. Δεδομένης της κρίσης και των συμφερόντων που εκπροσωπεί η κυβέρνηση, η υπερφορολόγηση των αδύναμων προκύπτει ως ανάγκη από την υποφορολόγηση των ισχυρών. Κάθε μνημονιακή κυβέρνηση από το 2010 σχεδιάζει και εφαρμόζει μια «φορολογική μεταρρύθμιση» με την οποία φροντίζει να φορτώσει όλο το βάρος της κρίσης στη μισθωτή εργασία, στη μικρή επιχείρηση και στη μικρή ατομική ιδιοκτησία. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά. Η εργατική τάξη εξαθλιώνεται, με σκοπό να γίνει πιο υπάκουη και πειθήνια στο μέλλον, ώστε να ξεκινήσει ένας νέος κύκλος κερδοφορίας και πιο σκληρής εκμετάλλευσης. Ο τρόπος που δικαιολογεί η τρόικα εσωτερικού την ιδιότυπη καταστροφική πολιτική της είναι να παρουσιάζει το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας ως πρόβλημα «υψηλών δαπανών», δηλαδή να το παρουσιάζει από τη σκοπιά του κεφαλαίου. Το δημοσιονομικό πρόβλημα ούτε στο παρελθόν ούτε και τώρα είναι πρόβλημα υπερβολικών δαπανών. Είναι πρόβλημα χαμηλών δημόσιων εσόδων, παρά την υπερφορολόγηση των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων. Είναι το πρόβλημα που προκύπτει από ένα άδικο φορολογικό σύστημα, από ένα παγιωμένο καθεστώς φορο-

Την κρίση να πληρώσει το κεφάλαιο Ο μόνος τρόπος δημιουργίας φορολογικής συνείδησης ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΗΛΙΟΥ

ασυλίας του μεγάλου πλούτου, το οποίο συμπληρώνεται από ένα καθεστώς διαφθοράς, φοροδιαφυγής και αποδυνάμωσης των φορολογικών και ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους. Στην ιδιαίτερη συγκυρία που περνάει σήμερα η Ελλάδα, η όποια προσπάθεια εφαρμογής ενός τέτοιου δίκαιου φορολογικού συστήματος θα πρέπει να λάβει υπόψη της ότι η πενταετής ύφεση και οι εφαρμοζόμενες πολιτικές του Μνημονίου έχουν δημιουργήσει συνθήκες κατάρρευσης τόσο του βιοτικού επιπέδου της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού και των παραγωγικών δομών της χώρας, όσο και των εμπεδωμένων (σε επίπεδο συνείδησης) αρχών της δικαιοσύνης, της νομιμότητας, της συμμόρφωσης και της ανοχής στην κρατική (και φορολογική) εξουσία. Θεωρούμε ότι η μνημονική φορολογική πολιτική, εκτός του ότι είναι παντελώς άδικη, εκτός του ότι είναι παντελώς αναποτελεσματική, δημιουργεί κάτι που είναι πολύ πιο επικίνδυνο: μια νέα γενιά πολιτών, που θεωρούν (τις περισσότερες φορές δικαίως) τη μη εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεών τους ως «νόμιμη», αφού προέχει η επιβίωση των ιδίων και των οικογενειών τους. Η έ-

κταση της αδικίας και της αναλγησίας της φορολογικής πολιτικής που ασκείται εδώ και τρία χρόνια στη χώρα μας διαλύει τη νομιμοποιητική βάση της φορολογικής διοίκησης. Πρέπει άμεσα να εφαρμοστεί μια πολιτική που θα αντιστρέψει την κατάσταση.

Η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ στοχεύει στην αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος. Η προσπάθεια αναμόρφωσης του φορολογικού συστήματος έχει ως πρωταρχικό σκοπό την εμπέδωση της φορολογικής δικαιοσύνης μεταξύ των πολιτών. Η εισπρακτική επιτυχία ενός δίκαιου φορολογικού συστήματος αποτελεί έναν ασφαλέστερα επιτεύξιμο στόχο (τόσο σε βραχυχρόνιο όσο και κυρίως, σε μακροχρόνιο ορίζοντα), αντίθετα με ό,τι μας έχει συνηθίσει να

H μνημονιακή φορολογική πολιτική δημιουργεί μια νέα γενιά πολιτών, που θεωρούν τη μη εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεών τους ως «νόμιμη», αφού προέχει η επιβίωση των ιδίων και των οικογενειών τους

θεωρούμε η μακρόχρονη πρακτική του υπουργείου Οικονομικών, που αποτυπώνεται με τη λέξη «κατεπείγον» στα φορολογικά νομοσχέδια. Εξάλλου, η θετική σχέση μεταξύ φορολογικής δικαιοσύνης και φορολογικών εσόδων (όσο περισσότερη η φορολογική δικαιοσύνη τόσο υψηλότερα τα έσοδα, ή όσο λιγότερη η φορολογική δικαιοσύνη τόσο λιγότερα τα έσοδα) δεν αποτελεί εμμονή ή ιδεοληψία, αλλά αποδεικνύεται από την ευρωπαϊκή οικονομική ιστορία. Τα μέτρα που προτείνουμε θα επιτρέψουν την ουσιαστική φορολογική ανακούφιση της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων πολιτών, με ταυτόχρονη αύξηση των συνολικών εσόδων του κράτους. Επιδιώκουν την πάταξη της φοροδιαφυγής και τη μεταφορά του φορολογικού βάρους από τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα στα μεγάλα και υψηλά εισοδήματα και περιουσίες. Βαθαίνουμε και συγκεκριμενοποιούμε τις επεξεργασίες μας και στη διαδικασία αυτή θέλουμε να ακούσουμε τις προτάσεις της κοινωνίας, και όχι μόνο να τις ακούσουμε, αλλά να τις χρησιμοποιήσουμε ως πολύτιμη πρώτη ύλη για την αναγκαία επεξεργασία και σύνθεση. Θέλουμε να αξιοποιήσουμε κάθε ορθή ιδέα που διατυπώνεται από τους κοινωνικούς φορείς, από την κοινωνία. Οι επεξεργασίες μας δείχνουν ότι μπορούμε, παρά τη φορολογική ελάφρυνση των πολλών, να αυξάνουμε τα φορολογικά έσοδα κατά 1% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση. Να συνδυάσουμε τη δημοσιονομική σταθεροποίηση και τη φορολογική δικαιοσύνη.

Αυτή τη Δευτέρα στην

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

56

ΕΡΕΥΝΑ

Η φθίνουσα πορεία του ΠΑΣΟΚ Στοιχεία, πίνακες και ανάλυση από τον Γ. Μαυρή

Το καρτέλ της φοροδιαφυγής των πολυεθνικών στην Ελλάδα

Ενδοομιλικές συναλλαγές, εναρμονισμένες πρακτικές, ρήτρες απαγόρευσης παράλληλων εισαγωγών συνθέτουν το καρτέλ της φοροδιαφυγής

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Αθηνά-Ραχήλ Τσαγκάρη Aλέξανδρος Βούλγαρης

(«Attenberg»)

(«The boy»)

{

Αποφάσισαν να συνασπιστούν και παρουσιάζουν μαζί τις νέες ταινίες τους στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας σε κοινό πρόγραμμα

ΑΡΘΡΑ

ΣΕΛΙΔΕΣ

Η Αριστερά και τα κινήματα αλληλεγγύης του Ευτ. Μπιτσάκη

Πηγές διαφθοράς του πανεπιστημιακού Γ. Μαργαρίτη

14

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

AΡΘΡΑ

Δυσάρεστες, αλλά αναγκαίες αποφάσεις ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΡΗ

Η πίεση για τα δημόσια έσοδα αυξάνεται. Κάπως γενικόλογα θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για «κόπωση» του συστήματος, αν και οι λεπτομέρειες δείχνουν μια αντιφατική εικόνα με το είδος και το ύψος του φορολογούμενου εισοδήματος. Το πρόβλημα της υστέρησης εσόδων υπάρχει και απειλεί όχι απλώς την οικονομική πολιτική, αλλά τη συνολική οικονομία με παγίδευση στην ύφεση. Και γι’ αυτό επιβάλλει δυσάρεστες για ένα τμήμα της κοινωνίας μας αποφάσεις. ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ προσπαθεί τους δύο μήνες του ‘13 να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις με περαιτέρω μειώσεις των δαπανών. Για την ακρίβεια καθυστερώντας πληρωμές βεβαιωμένων οφειλών. Μια μέθοδος που άρχισε από το 2010 και έχει δημιουργήσει το εσωτερικό χρέος. Οι υποσχέσεις του Δεκεμβρίου για τον ρυθμό εξόφλησης και επιστροφών φόρων, που δόθηκαν μετά την απόφαση για τη δόση, δεν τηρούνται, κό-

βονται. Και συγχρόνως δυναμώνει η πίεση υπέρ της άποψης ότι θα μας σώσουν οι απολύσεις στο Δημόσιο. Ο ΔΡΟΜΟΣ αυτός είναι μη ρεαλιστικός και λανθασμένος. Γενικά, τα δεδομένα δείχνουν ότι η μείωση των κρατικών δαπανών δεν αναπληρώνεται από κάποια αύξηση των ιδιωτικών - εγχώριων και ξένων - επενδύσεων. Υπάρχει δηλαδή και τώρα το 2013 υστέρηση επενδύσεων. Με αποτέλεσμα η μείωση των κρατικών δαπανών να συνεχίζει να λειτουργεί ως μηχανισμός της ύφεσης που δεν εξισορροπείται. Επιπλέον η υπερβολική καθυστέρηση των κρατικών πληρωμών δρα πολλαπλασιαστικά, γκρεμίζει κάθε σχέση εμπιστοσύνης και αποτρέπει τις επενδυτικές αποφάσεις. Η προσδοκία σωτηρίας με άμεσες απολύσεις είναι, αν το εξετάσουμε ψύχραιμα, ιδεοληψία, καθώς και βραχυπρόθεσμο κόστος θα έχει και μειωμένο όφελος λόγω των συντάξεων. ΑΥΤΗ τη στιγμή δεν μπορεί να υπάρξει άλλος δρόμος από τη στήριξη του δημόσιου ταμείου με την ενί-

Η υστέρηση εσόδων επιβάλλει πραγματική μάχη κατά της φοροδιαφυγής, φορολόγηση του πλούσιου τμήματος της κοινωνίας και ρεαλιστικές ρυθμίσεις είσπραξης σχυση των εσόδων. Των πραγματικών, των εισπραττομένων, όχι των «βεβαιωμένων», σαν τα πρόστιμα που γράφονται και στην αποδοτικότερη εκδοχή μένουν μόνον απειλή για τους άλλους, εκείνους που ταλαντεύονται αν θα πληρώσουν. Η «ΚΟΠΩΣΗ» εσόδων που παρουσιάζεται δεν πρέπει να αποδίδεται στο ότι δεν έχουν γίνει απολύσεις στο Δημόσιο. Η σύγκρουση εργαζομένων στον ιδιωτικό και τον δημό-

σιο τομέα είναι βαθιά ριζωμένη από πολλές δεκαετίες και δεν δημιουργήθηκε με την κρίση. Είναι βέβαια ένα πλαίσιο δεδομένο που δυσκολεύει, αλλά το κύριο είναι ο συνδυασμός: ΟΙ ΜΟΝΙΜΟΙ υποστηρικτές των φορολογικών εσόδων, οι συνεπείς, πιέζονται πλέον πολύ και αυξάνεται η απροθυμία και υποθέτουμε βάσιμα ότι μεγαλώνουν τα ποσοστά φορολογικής ασυνέπειας. Από την άλλη δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν διεύρυνση της φορολογικής βάσης στην πράξη, όχι στα χαρτιά. Στα δύο μέτωπα της φοροδιαφυγής και της φορολόγησης του πλούσιου στρώματος της κοινωνίας δεν έχει αλλάξει η κατάσταση. Διατυπώνονται μάλιστα εκτιμήσεις ότι έχει χειροτερέψει - πάντως δεν υπάρχουν επίσημες εκτιμήσεις του υπουργείου. ΚΕΝΤΡΑ οικονομικοπολιτικά και αναλυτές αμφισβητούν την ορθότητα της φορολόγησης του πλούσιου τμήματος της κοινωνίας. Για τη φοροδιαφυγή κανείς δεν είναι αντίθετος, αλλά τι γίνεται; Σημασία έχει να πλη-

ρώσουν κείνοι που δεν πληρώνουν με βάση όσα τους αναλογούν από το εισόδημά τους. Και αυτό δεν μπορεί να γίνει μόνον με τη συγκέντρωση δεδομένων στους υπολογιστές του υπουργείου χωρίς τον κόπο και τις δυσκολίες του ελέγχου - επιλεγμένων αναγκαστικά - φορολογουμένων. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ πλέον για τους ελέγχους δεν εκδίδονται και ακόμη περιμένουμε να μάθουμε αν θα πληρώσουν οι 25.000 που έβγαλαν χρήματα στο εξωτερικό, αν και δεν τα είχαν δηλώσει στα εισοδήματά τους. Μαζί βεβαίως απαιτούνται ρεαλιστικές ρυθμίσεις είσπραξης του ΦΠΑ και των ληξιπρόθεσμων. Υπάρχει άλλος δρόμος για τη στήριξη των εσόδων στην κρίσιμη αυτή φάση; Είναι δυνατόν να υπάρξει ανάκαμψη με συνέχιση της καθυστέρησης πληρωμών τόσων δισ.; Εκείνοι που εισηγούνται να μην πειραχτεί ο πλούτος εισηγούνται ουσιαστικά την αδράνεια, γιατί θέλουν να αναβάλουν τις δύσκολες αποφάσεις. Είναι όμως απολύτως αναγκαίες και επείγουσες.

Αντώνιος Καραμανλής. Αν είχε και φρύδια... ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΗΣΤΟΥ

Πρέπει να είσαι πολύ οπορτουνιστής και αμοράλ για να θεωρείς, με το συγκεκριμένο δείγμα κυβερνητικής γραφής, ότι είσαι ο σημερινός, ο πραγματικός διάδοχος του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Πέρα από την προσβολή σε μια εκδήλωση μνήμης ενός σημαντικού πολιτικού ηγέτη, εσύ να εκφωνείς λόγο για τον εαυτό σου, συγκρίνοντας με θράσος ασύγκριτα -από κάθε άποψη- μεγέθη. Ο Αντώνης Σαμαράς εκφώνησε έναν αντιπολιτευτικό λόγο κατά του Τσίπρα, μιας και αυτό δεν μπορούσε να το αναθέσει στον λακέ του, τον Βενιζέλο. Δεν δίστασε να παίξει ρόλο ηθοποιού όταν περιέγραφε το δάκρυ του Καραμανλή για την απαίτηση διεθνών παραγόντων να δεχτούμε τον όρο Μακεδονία στην ονομασία της ΠΓΔΜ στην κρίση του ‘93, που οδήγησε στην απομάκρυνσή του από το πόστο του υπουργού Εξωτερικών. Ευτυχώς γι’ αυτόν, ο επίτιμος, για το χατήρι του Κυριάκου, δεν αποκαλύπτει τι του είπε ο Καραμανλής, όταν του ανακοίνωσε την πρόθεσή του να απολύσει τον Σαμαρά. ΠΟΙΟ όμως ήταν το βασικό προσόν του Καραμανλή, με το οποίο τολμά να συγκρίνει τη σημερινή πολιτι-

κή του δράση ο Σαμαράς; Το βασικό προσόν του Καραμανλή ήταν η πολιτική βούληση με την έννοια της απολύτου ασυμβίβαστης πολιτικής ευθύνης της εντολής των ψηφοφόρων, απέναντι σε όσους επιθυμούσαν και προσπάθησαν να αποσπάσουν μερίδιο πολιτικής εξουσίας. Ο Καραμανλής, στο πλαίσιο της ιδεολογίας του (καθώς η Ελλάδα με τη συμφωνία της Γιάλτας είχε παραχωρηθεί στη Δύση), είχε βαθιά αίσθηση του καθήκοντος και όραμα ανάπτυξης, σε εξαιρετικά δύσκολες πολιτικές περιόδους για τον τόπο. Αξιολόγησε σωστά τον ρόλο του κράτους και τη σημασία του στην εθνική οικονομία. Η ΔΕΗ, ο ΟΤΕ, οι δημόσιες εταιρείες ύδρευσης και υποδομών, ο ΟΠΑΠ και πολλά άλλα αναπτυξιακά εργαλεία, ήταν δικές του τομές. Και έρχεται σήμερα ο Αντώνης, να κατεδαφίσει και να απορρυθμίσει τα πάντα, χωρίς αιδώ, σχέδιο και εθνική αντίληψη, κυριολεκτικά όμηρος της Μέρκελ. Έχει οδηγήσει τη χώρα και τους Έλληνες στην μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση της νεώτερης ιστορίας, με σκοπό να την παραδώσει στους πιστωτές με όσο το δυνατόν λιγότερους κατοίκους! Αυτή είναι η κληρονομιά που του άφησε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής; Η ΡΗΜΑΓΜΕΝΗ, διχασμένη και εξαρτημένη χώρα που παρέλαβε ο Καραμανλής όπως είπε ο αδελφός του Αχιλλέας, είναι πάλι εδώ, ως έρ-

γο του Σαμαρά, του ΓΑΠ και των οπορτουνιστών συνεταίρων του, χωρίς να εξαιρείται καμιά πολιτική ηγεσία μετά το 1980. Το αποκορύφωμα της εκχώρησης πολιτικής εξουσίας σε νταβατζήδες έγινε επί Σημίτη, αλλά αυτό δεν είναι τίποτα μπροστά στην υποδούλωση και την εξαθλίωση του τόπου επί ΓΑΠ και κυρίως επί Σαμαρά. Βαθύτατα συντηρητικός, ακροδεξιός μέχρι το μεδούλι σε θέματα δημοκρατικών ελευθεριών, υπάκουος στους ξένους δυνάστες, σκληρός και βίαιος απέναντι στους συμπατριώτες του. Μέγας προβοκάτορας, χρησιμοποιεί κάθε μέσον για να σπιλώσει τους αντιπάλους του με ειδικές υπηρεσίες και στούντιο όπου διαστρέφονται τα λεγόμενα των πολιτικών του αντιπά-

Η ρημαγμένη, διχασμένη και εξαρτημένη χώρα που παρέλαβε ο Καραμανλής, όπως είπε ο αδελφός του Αχιλλέας, είναι πάλι εδώ, ως έργο του Σαμαρά και των οπορτουνιστών συνεταίρων του...

λων. Φαντάζεται τον Καραμανλή να λέει στον Λαμπρία να μοντάρει δηλώσεις του Ηλιού ή του Φλωράκη για να τους πλήξει; ΑΝΑΜΕΣΑ στα αναπτυξιακά έργα του Καραμανλή που δεν ήταν και λίγα ή τα λάθη στον πολεοδομικό σχεδιασμό της πρωτεύουσας και των μεγάλων πόλεων, όπως κριτικά και δίκαια τοποθετήθηκε ο πανεπιστημιακός Αντ. Μακροδημήτρης, οι περισσότεροι, με δοξαστικότερο αγιογράφο τον Φώτη Κουβέλη, του απένειμαν αποκλειστικά και την νομιμοποίηση του ΚΚΕ, μετά την πτώση της χούντας. Δηλαδή εμείς, νεαροί φοιτητές το ‘73, που παίξαμε όχι το μέλλον μας, αλλά και τη ζωή μας κορώνα γράμματα για την πτώση της δικτατορίας και την επάνοδο αυτού του ιστορικού τόπου στην πραγματική δημοκρατία, απαιτώντας «ψωμί παιδεία- ελευθερία», δεν είχαμε καμία συμβολή; Και δικαιούται να ομιλεί ο Σαμαράς, που, όταν ρωτήθηκε για την αντιχουντική του δράση στις ΗΠΑ όπου σπούδαζε, απάντησε ότι δεν είχε πολύ χρόνο διότι μάθαινε ελληνικούς χορούς; Μπορούσε να αγνοήσει ο Καραμανλής, αλλά και οι μεγάλες δυνάμεις, αυτές τις εξελίξεις; Είναι ιστορικά σοβαρό, αυτό να θεωρείται αποκλειστικά έργο του Καραμανλή; Και δεν είναι ιστορική ειρωνεία και κόλαφος, που ο Σαμαράς και οι συνεταίροι του κατάφεραν να κάνουν εκείνο το παλαιό σύνθημα της

εξέγερσης πάλι επίκαιρο; ΤΟ ΘΡΑΣΟΣ είναι το τελευταίο αποκούμπι του Βενιζέλου πριν από τον πολιτικό του εξοστρακισμό. Έφτασε στο σημείο να ισχυριστεί πως αν ζούσε σήμερα ο Καραμανλής, θα ήταν υπέρ των πολιτικών του Μνημονίου παρά την ολοκληρωτική παραχώρηση της εθνικής και οικονομικής ανεξαρτησίας της χώρας. Όταν οι διαπρεπείς ομιλητές που ακολούθησαν μετά τους λόγους των πολιτικών αρχηγών ανέφεραν τη σημασία του πρωτοποριακού συντάγματος του 1975, το οποίο ειδικά οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ το κατακρεούργησαν και το ακύρωσαν στην πράξη, ο Βενιζέλος δεν αναγνώρισε τη φωτογραφία του για το έργο προστασίας του πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου με παραγραφές και ασυλίες. ΟΙ ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΕΣ αγιογραφίες και η διαστρέβλωση του έργου ενός πολιτικού ηγέτη αποκάλυψαν το ήθος και τη δειλία των σημερινών κυβερνώντων. «Η αρετή της δημοκρατίας είναι η αλήθεια» έλεγε στο βίντεο που ακολούθησε τις ομιλίες, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, μόνον που αυτή την... αλήθεια αυτοί την ανέθεσαν στον Μουρούτη και τον Σίμο Κεδίκογλου. Εύγε, γενναίοι διάδοχοι! dchristou52@gmail.com

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

15

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ο γκωλικός Καραμανλής και η ιστορική Αριστερά ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΑΠΑΚΟΥ

ΚΑΘΕ απόπειρα προσέγγισης του φαινομένου Καραμανλής είναι ασφαλώς φορτισμένη από τις ιδεολογικές και πολιτικές αντιπαραθέσεις της μετεμφυλιακής Ελλάδας κι από τη σκληρή αντιπαράθεση Δεξιάς - αντι-Δεξιάς που αυλακώνει την περιπετειώδη πολιτική ιστορία της χώρας, έστω και με παραλλαγμένους πολλές φορές όρους. Αυτό το βάρος της Ιστορίας, ακόμη και την περίοδο της Μεταπολίτευσης, δεν επέτρεψε ψύχραιμες προσεγγίσεις, που να στηρίζονται όχι σε προκατασκευασμένα σχήματα μεσσιανισμού ή καταστροφολογίας, αλλά στη διαλεκτική του συγκεκριμένου. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής προσιδιάζει με τις «ασιατικές τίγρεις», που δημιουργήθηκαν από τον αμερικανικό παράγοντα, αλλά τον υπερέβησαν και τελικά αμφισβήτησαν την οικονομική ηγεμονία των ΗΠΑ. Και ο ίδιος ο Καραμανλής ήταν «υπό επιρροήν» των κέντρων εξουσίας, όμως σύντομα υπερέβη τους εντολείς του, αν μπορούν να χαρακτηριστούν «εντολείς» τα ανάκτορα και ο αμερικανικός παράγων, επειδή τον προώθησαν στην ηγεσία της ελληνικής Δεξιάς, παρακάμπτοντας Παναγιώτη Κανελλόπουλο και Στέφανο Στεφανόπουλο. Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Καραμανλή, ως πολιτική της ελληνικής Δεξιάς, διαμορφώθηκε πριν από τη δικτατορία των συνταγματαρχών και έγινε επίκαιρη, σχεδόν αδιαφιλονίκητη στρατηγική των αστικών πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης. Ήταν σε αντιστοιχία με τη λεγόμενη «χρυσή» μεταπολεμική τριακονταετία του καπιταλισμού, με μια μικρή χρονική υστέρηση, φαινόμενο σύνηθες στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τη στρατηγική Καραμανλή, η Ελλάδα ήταν μέρος του «δυτικού κόσμου». Το «ανήκομεν εις την Δύσιν» δεν ήταν επιλογή υποτέλειας, όπως αρέσκεται να την προσεγγίζει ο ρηχός αριστερός λόγος, αλλά επιλογή ένταξης της Ελλάδας στον ανεπτυγμένο δυτικό κόσμο και ειδικά στην ΕΟΚ. Το «άνοιγμα» στο ξένο κεφάλαιο, αμερικανικό και ευρωπαϊκό, με την παροχή κινήτρων, ήταν προτεραιότητα. Ο ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ ήταν «αναθεωρητής», ονόμασε το κόμμα που ίδρυσε ΕΡΕ (Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις) διαλύοντας ουσιαστικά τον ιστορικό «Συναγερμό» του πατριάρχη της παράταξης, Παπάγου. Ενώ όμως προωθήθηκε ως αρχηγός από τα κέντρα εξουσίας, όπως τα ανάκτορα και ο διεθνής παράγων, που ποδηγετούσαν επί χρόνια τις

κοινοβουλευτικές διαδικασίες, στη συνέχεια τα υπερέβη ή συγκρούστηκε με αυτά, και ιδιαίτερα με τη μοναρχία. Υπό αυτή την έννοια ήταν τομή στη συνέχεια. Ο Καραμανλής δεν επιβεβαίωσε τη λεγόμενη «θεωρία του κηπουρού», όπως πιθανώς θα μπορούσε να υποθέσει κάποιος εξαιτίας του τρόπου αναρρίχησής του στην ηγεσία. Αντιθέτως επιχείρησε να υποβαθμίσει τον ρόλο του θρόνου και του στρατού, που μαζί με τον αμερικανικό παράγοντα αποτελούσαν τα τρία κέντρα εξουσίας στην Ελλάδα, και να θέσει τα θεμέλια ενός κοινοβουλευτικού καθεστώτος, σύμφωνα με το πατερναλιστικό πρότυπο του Ντε Γκωλ. ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΠΟΔΑ η Ένωση Κέντρου, υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου, ενώ εξέφραζε τις αντιδεξιές δυνάμεις μέχρι τις παρυφές της ιστορικής Αριστεράς, δεν αμφισβήτησε ουσιαστικά τον ρόλο τον τριών κέντρων εξουσίας ούτε επιχείρησε να τα περιορίσει. Προγραμματικά ζητούσε τη συνύπαρξη και την ομαλή τους λειτουργία. Άλλο αν οι λαϊκές δυνάμεις που τη συγκροτούσαν ήθελαν και απαιτούσαν την επικράτηση του κοινοβουλευτισμού και την υποβάθμιση του ρόλου των άλλων κέντρων εξουσίας, που με σημερινούς όρους θα χαρακτηρίζονταν τουλάχιστον εξωθεσμικά. Αυτή ήταν μια από τις μεγάλες πολιτικές αντιφάσεις που αυλάκωσαν την πολιτική ζωή της χώρας, έστω κι αν έχει υποβαθμιστεί επιμελώς από τη λεγόμενη δημοκρατική παράταξη. Ο Καραμανλής, ο ηγέτης της Δεξιάς, ήταν πιο

Ο Καραμανλής ήταν «αναθεωρητής», ονόμασε το κόμμα που ίδρυσε ΕΡΕ, διαλύοντας τον ιστορικό «Συναγερμό» του πατριάρχη της παράταξης, Παπάγου. Ενώ όμως προωθήθηκε ως αρχηγός από τα κέντρα εξουσίας, όπως τα ανάκτορα και τον διεθνή παράγοντα, που ποδηγετούσαν επί χρόνια τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες και την πολιτική ζωή, στη συνέχεια τα υπερέβη ή και συγκρούστηκε με αυτά, ιδιαίτερα με τη μοναρχία

ριζοσπάστης, ενώ ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο ηγέτης του Κέντρου, ήταν πιο συντηρητικός, παρότι η κοινωνική βάση των δύο παρατάξεων, και ιδιαίτερα της Ένωσης Κέντρου, άλλα πρέσβευε και προσδοκούσε. ΠΥΛΩΝΕΣ των προτάσεων «βαθιάς τομής εις το Σύνταγμα» της στρατηγικής Καραμανλή ήταν: Η προσπάθεια εμβάθυνσης του κοινοβουλευτισμού και περιορισμού των άλλων κέντρων εξουσίας, όπως η μοναρχία και ο στρατός. Η ενίσχυση του παρεμβατικού ρόλου του κράτους, σημάδι της ιδεολογικής κυριαρχίας του κεϋνσιανισμού εκείνη την εποχή. Η χάραξη ευρωπαϊκού προσανατολισμού και η θέσπιση κινήτρων για το ξένο κεφάλαιο. Ταυτόχρονα, όμως, με τις εκσυγχρονιστικές πλευρές φτιάχτηκε και ένα θεσμικό πλαίσιο «ελεγχόμενων ελευθεριών» για τον Τύπο και τα πολιτικά κόμματα. Δεν πρέπει να υποτιμηθεί επίσης ούτε η εσωτερική νόθευση της στρατηγικής αυτής, όπως το λεγόμενο τριφασικό εκλογικό σύστημα και οι εκλογές νοθείας του 1961. Όσον αφορά τα στρατόπεδα εξορίας, ο Καραμανλής, από τη στιγμή που ανέλαβε την ηγεσία της Δεξιάς, όχι μόνο δεν τα ενίσχυσε, αλλά τα περιόρισε βαθμιαία. Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν ότι «καθαρές» πολιτικές δεν υπάρχουν, ακόμη και στις πιο ριζοσπαστικές επιλογές. ΟΜΩΣ η στρατηγική Καραμανλή, ακριβώς επειδή ήταν πιο ριζοσπαστική από την εποχή της για την αστική παράταξη, είχε αποτέλεσμα τη διάσπαση των αστικών πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων και αργότερα, εξαιτίας αυτού του διχασμού, άνοιξε τον δρόμο στη δικτατορία των συνταγματαρχών, η οποία είχε τη στήριξη του αμερικανικού παράγοντα. Στην πραγματικότητα, δηλαδή, ένα δυναμικό τμήμα των κέντρων εξουσίας, το οποίο επιχείρησε να υποβαθμίσει ο Καραμανλής, αντέδρασε και επέβαλε τη δικτατορία επικαλούμενο «κομμουνιστικόν κίνδυνον». Όταν όμως κατέρρευσε η χούντα κάτω από τις εσωτερικές της αντιφάσεις και την προδοσία της Κύπρου, η στρατηγική Καραμανλή ήρθε και πάλι στην επικαιρότητα ως αδιαφιλονίκητη πλέον επιλογή των αστικών δυνάμεων. Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Σαμαρά κατά την περίοδο της ανάδειξής του στην ηγεσία της Ν.Δ. έχει αναλογίες με την «αναθεωρητική» στρατηγική του Καραμανλή, ενώ η σημερινή πολιτική της κυβέρνησης Σαμαρά συνιστά εξαλλαγή. Το να επισημαίνει η ιστορική Αριστερά αυτήν την αντίφαση και να επιχειρεί να αξιοποιήσει πολιτικά τις ενδοαστικές αντιθέσεις αποτελεί σημάδι ωριμότητας, αρκεί να μην εξαντλεί την πολιτική της στο επίπεδο αυτό.

Τι δεν καταλαβαίνεις; ΤΗΣ ΚΑΚΗΣ ΜΠΑΛΗ

«Τι δεν καταλαβαίνεις», λέει μια πετυχημένη διαφήμιση, και το ερώτημα ταιριάζει απόλυτα στη σημερινή κατάσταση στην Ευρωζώνη, μετά τις ιταλικές εκλογές, μετά τις κυπριακές εκλογές, μετά τις μεγαλειώδεις διαδηλώσεις στην Πορτογαλία, μετά την ανακοίνωση για αύξηση της ανεργίας σε επίπεδα ρεκόρ και στη Γαλλία, μετά την πολλοστή διόρθωση προς τα κάτω των προβλέψεων για την ανάκαμψη των ευρωπαϊκών οικονομιών, αυτή τη φορά από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Τι δεν καταλαβαίνει ο Ιταλός διοικητής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, όταν σπεύδει να καθησυχάσει τις αγορές, λέγοντας πως δεν απορρέει κανένας κίνδυνος από την Ιταλία, καθώς «τα περισσότερα μέτρα λιτότητας έχουν αποφασισθεί και θα εφαρμοστούν με τον αυτόματο πιλότο»; Προφανώς, ερμηνεύει διαφορετικά από τον κοινό νου το αποτέλεσμα των ιταλικών εκλογών. Τι δεν καταλαβαίνει ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, όταν δηλώνει ότι δεν υπάρχει λόγος να βιαστεί η Ευρωζώνη να κλείσει τη δανειακή συμφωνία με την Κύπρο; Προφανώς, έχει διαφορετική εκτίμηση από τους περισσότερους Ευρωπαίους για το τι αποτελεί «συστημικό κίνδυνο» για την Ευρωζώνη. Τι δεν καταλαβαίνουν οι υπουργοί του Eurogroup και ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζοζέ Μπαρόζο, όταν επιμένουν στην τήρηση των στόχων της δημοσιονομικής προσαρμογής, έστω με λίγη καθυστέρηση -οι παρατάσεις είναι πλέον στην ημερήσια διάταξη, για την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, τη Γαλλία και πιθανόν όποιον άλλον το ζητήσει-, και πιστεύουν ότι αυτός είναι ο δρόμος για την έξοδο από την κρίση; Προφανώς, εκτιμούν ότι οι ευρωπαϊκές κοινωνίες θα αντέξουν τα τρομακτικά ποσοστά της ανεργίας, μέχρι να έρθει η πολυπόθητη ανάκαμψη. Προφανώς, δεν πτοούνται ούτε από τη μαζική επίδειξη ανυπακοής του πιο «ήσυχου» λαού του ευρωπαϊκού Νότου, του πορτογαλικού. Τι ακριβώς δεν καταλαβαίνουν οι περιβόητες αγορές και σπάνε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο; Γιατί οι δείκτες των χρηματιστηρίων στη Νέα Υόρκη και στη Φραγκφούρτη έφτασαν στα επίπεδα της ευφορίας που επικρατούσε πριν σκάσει η βόμβα μεγατόνων της Lehman Brothers; Γιατί αίφνης καμία είδηση δεν τους φαίνεται κακή; Μια ερμηνεία είναι πως εκτιμούν ότι η Ιταλία θα σχηματίσει με κάποιον τρόπο κυβέρνηση, χωρίς να ξεφύγει εντελώς από το μονοπάτι της λιτότητας, ότι το «πακέτο» της Κύπρου θα κλείσει πριν γίνει κανένα ατύχημα, ότι η κλυδωνιζόμενη Σλοβενία δε θα χρειαστεί να ζητήσει κι αυτή τώρα την ένταξή της στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης, ότι η Γαλλία θα βελτιώσει ως εκ θαύματος τα δημοσιονομικά της, ότι η Ιρλανδία θα βγει γρήγορα στις αγορές, ότι η Πορτογαλία δε θα χρειαστεί νέα παράταση και νέο «πακέτο», ότι η Ισπανία θα διασώσει πιο φθηνά τις τράπεζές της κ.λπ. Με λίγα λόγια, ότι ο μονόδρομος στον οποίο επιμένει η Ευρωζώνη θα τη βγάλει κάποια στιγμή από την κρίση. Μια άλλη ερμηνεία είναι ότι πιστεύουν πως η Γερμανία θα αλλάξει πολιτική, είτε μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου, αλλά ενδεχομένως και πριν -η Μέρκελ είναι μαέστρος στις κωλοτούμπες-, και θα βρεθεί ο μαγικός τρόπος να συνδυαστεί η δημοσιονομική πειθαρχία με προγράμματα αναθέρμανσης της οικονομίας. Μια τρίτη ερμηνεία είναι ότι οι παίκτες στις αγορές αποφάσισαν να αφεθούν ψυχή τε και σώματι στο ρίσκο, αφού κάπου πρέπει να τοποθετήσουν τα λεφτά τους και προτιμούν να το κάνουν στις μετοχές. Ανεξάρτητα από το ποια ερμηνεία είναι η σωστή, ανεξάρτητα από το τι ακριβώς καταλαβαίνουν οι πρωταγωνιστές στη διαχείριση της ευρωκρίσης, το βέβαιο είναι ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει μια θολούρα στην Ευρωζώνη, πίσω από τις δηλώσεις αισιοδοξίας ότι η κρίση βαίνει προς το τέλος της. Και βγαίνει η διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η Κριστίν Λαγκάρντ να προτείνει ως μια πιο πειστική διέξοδο από την κρίση τη... χαλάρωση. Καλεί, λοιπόν, την ΕΚΤ να μειώσει «λίγο ακόμη» τα επιτόκια και τους ηγέτες της Ευρωζώνης «να εστιάσουν λιγότερο στους στόχους για τη μείωση του ελλείμματος και να ενδιαφερθούν περισσότερο για τη στήριξη των λαών τους».

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

16 ΑΠΟ ΤΑ ΦΙΟΡΔ ΣΤΙΣ ΣΚΟΥΡΙΕΣ

AΡΘΡΑ

Ο εχθρός του λαού...

Όταν ο Ερρίκος Ίψεν έγραφε το 1882 τον «Εχθρό του λαού», δεν φανταζόταν ασφαλώς πως η «ιδεολογία» του έργου του θα έβρισκε επικαιρότητα 131 χρόνια μετά. Αν και μάλλον θα έπρεπε να το περιμένει. Να το περιμένουμε όλοι. Αφού πρόκειται για ζητήματα, για προβλήματα, για διλήμματα που δεν θα πάψουν ποτέ να απασχολούν, ακόμη και να διχάζουν τις κοινωνίες. Είτε πρόκειται για μια μικρή παραθαλάσσια νορβηγική κωμόπολη είτε για τις Σκουριές Χαλκιδικής... ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΪΚΟΥ

Ένας ιδεολόγος γιατρός είναι ο κατά Ίψεν «εχθρός του λαού» ο οποίος, μετά από έρευνες, διαπιστώνει πως η μεγάλη επένδυση της «Εταιρείας ιαματικών λουτρών» της περιοχής του μόνο ζημιογόνα θα αποδειχθεί για την κοινωνία. Η επένδυση που, ωστόσο, εξασφαλίζει θέσεις εργασίας, που παραχωρεί απλόχερα υποσχέσεις ευημερίας και πλούτου. Που όμως, από την άλλη μεριά, προκαλεί νοσογόνο έως θανατηφόρο μόλυνση στο νερό. Οι «θέσεις εργασίας» απέναντι στις «θέσεις ζωής». Ε, λοιπόν, οι αποκαλύψεις του γιατρού, παρ’ ότι επιστημονικά απολύ-

τως τεκμηριωμένες, τον φέρνουν αντιμέτωπο με τους πάντες. Με τις τοπικές αρχές, με τον τοπικό τύπο, με τους προύχοντες και τους επιχειρηματίες της περιοχής, με μεγάλη μερίδα του λαού, ακόμη και με μέλη της οικογένειάς του. Χαρακτηρίζεται έτσι «εχθρός του λαού». Με την έννοια ότι υπονομεύει την προοπτική της ευημερίας του... Σήμερα, στη Χαλκιδική, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Οι «θέσεις ζωής» έχουν εξασφαλίσει ισχυρή, πλειοψηφική ίσως, και σίγουρα δυναμική στήριξη, στην τοπική κοινωνία. Κι ας βρίσκονται από την άλλη μεριά θηριώδη συμφέροντα με εξίσου θηριώδη επιρροή. Κι ας είναι το δέλεαρ της εξασφάλισης θέσεων εργασίας έτσι κι αλλιώς ελκυστικό. Και οι σχετικές ανάγκες απολύτως πιεστικές. Σε μια περιοχή που, όπως

Σε περιόδους οικονομικής κρίσης το περιβάλλον αποτελεί πάντα τον φτωχό συγγενή. Και η προστασία του θεωρείται -έως και- περιττή πολυτέλεια. Δεδομένου ότι οι πιεστικές οικονομικές ανάγκες της χώρας και οι βιοτικές ανάγκες των κατοίκων της διεκδικούν με αξιώσεις την προτεραιότητα στην καθημερινή έγνοια των πάντων. Μόνο που η καταστροφή του περιβάλλοντος είναι συνήθως μη αναστρέψιμη. Και παρενεργεί δραματικά επί γενεών και γενεών. Κατά τούτο η μαζική, δυναμικά αγωνιστική στάση της πλειονότητας των πολιτών στη Χαλκιδική, αλλά και των περισσότερων τοπικών αρχόντων της περιοχής, βουλευτών, ακόμη και υπουργών της σημερινής κυβέρνησης, είναι εντυπωσιακά θετική. Όταν μάλιστα απέναντί τους, εκτός από το δέλεαρ της «ευμάρειας», βρίσκεται ο «εθνικός εργολάβος» (θυμάστε τους κατά Κα-

ραμανλή νταβατζήδες, τον «εθνικό εργολάβο», τον «εθνικό προμηθευτή», τον «εθνικό εκδότη», τον «εθνικό εφοπλιστή», ακλόνητοι πάντα, αμετακίνητοι και κραταιοί στην αδιαφιλονίκητη «αυθεντία» τους). Κι όταν, προπάντων, έχουν ν’ αντιμετωπίσουν απειλές, εκβιασμούς, ακόμη και προσαγωγές και διαπομπεύσεις πολιτών. Άσε που απέναντι στην ξεσηκωμένη κοινωνία της Χαλκιδικής βρίσκονται, εξ αντικειμένου, και οι εγκληματικού χαρακτήρα βιαιότητες, που συκοφαντούν τον αγώνα της και παρέχουν όπλα στον αντίπαλο. Οι πολιτικοί συνήγοροι της εταιρείας- χρυσοθήρα προβάλλουν, κατά προτεραιότητα, την ανάγκη να σταλεί το μήνυμα πως στη χώρα μας η επιχειρηματικότητα λειτουργεί απρόσκοπτα. Πως οι επίδοξοι επενδυτές δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα. Μήνυμα σίγουρα αναγκαίο στις μέρες και στις ανάγκες που ζούμε. Και από την άλλη, οι ίδιοι «συνήγοροι» επιχειρηματολογούν υποστηρίζοντες πως τις αντιδράσεις υποκινούν «δυναμικές μειοψηφίες». Κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν οι περί ων ο λόγος πως το σωστό μήνυμα στους επίδοξους επενδυτές θα σταλεί μέσα από σωστές επενδύσεις. Τέτοιες που θα σέβονται το πε-

ριβάλλον και τα καλώς νοούμενα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της περιοχής και των κατοίκων της. Ενώ προσποιούνται πως δεν ξέρουν πως οι «δυναμικές μειοψηφίες» είναι που πάντοτε κίνησαν την ιστορία προς τα μπρος. Ποτέ στην ιστορία δεν κινητοποιήθηκαν δυναμικά «πλειοψηφίες». Αυτές, ακόμη κι όταν εκφράζονται αυθεντικά από τον αγώνα των μειοψηφιών, απλώς ακολουθούν. Είναι γι’ αυτό που οι συντηρητικές εξουσίες επικαλούνται, συχνά - πυκνά, όλως υποκριτικά δε, τη «σιωπηρή πλειοψηφία». Λες και υπάρχει περίπτωση, ή λες και συνέβη ποτέ στην ιστορία, η πλειοψηφία να μην είναι «σιωπηρή». Και, επιτέλους, έχουμε στη χώρα μας δύο τουλάχιστον πρόσφατα παραδείγματα, που «δυναμικές μειοψηφίες» έσωσαν την παρτίδα. Στον Βοτανικό, όπου το αγρίως συκοφαντημένο τότε κίνημα των πολιτών δικαιώθηκε καθ’ όλη την έκταση της επιχειρηματολογίας του. Και στον Αστακό, όπου ο καταριανός επενδυτικός μεγαλοϊδεατισμός τα μάζεψε κι έφυγε, κάτω από το βάρος της αποκάλυψης των τραγικά επιβαρυντικών του σχεδιασμών. Άντε με το καλό και στη Χαλκιδική...

ρος αν ο Τσάβες είναι αυτό που αισθάνομαι ή αν τον σκηνοθετώ ανακαλώντας ηρωισμούς και γκεβαρικές επαναστατικές παραδόσεις. Δεν γνωρίζω αν είναι όντως μια σημαντική προσωπικότητα ή την επινοώ επειδή εγώ, ως αριστερός, έχω ανάγκη μιας σημαντικής αναφοράς. Μέσα όμως στην πολιτική φάβα, σ’ αυτό το πλανητικό, μαλακό τίποτα, το έσχατο και ανύπαρκτο, ο Τσάβες προτείνει μια γλώσσα, ένα σχήμα, μια ομάδα εννοιών. Το τρυφερό μάτι προς τον φτωχό που ανέλαβε και η σύνταξη ενός αιτήματος -τηρουμένων των γαιοστρατηγικών συσχετισμών- εθνικής, κοινωνικής, ταξικής αυτοβουλίας, ήταν, νομίζω, μεγάλες και ενσώματες επιλογές. Συχνά ψάχνουμε στο τόπο μας μεγάλα υποδείγματα, για να αναπληρώσουμε τα πολιτικά ελλείμματα ή απλώς για να παρηγορηθούμε. Αυτή η μεγεθυνόμενη ανάγκη για αναφορές και παραδείγματα πριμοδοτείται από την οκνηρία και την απίστευτη

νωθρότητα των προσώπων εξουσίας και παραεξουσίας, ανασυγκροτείται από την πολιτική υπανάπτυξη στον τόπο μας, ίσως και από μια ανεξήγητη ηθικοπολιτισμική καθήλωση του λαού μας. Ο Τσάβες λοιπόν, κάνει μια μόχλευση ενός υφέρποντος και μετεωριζόμενου πολιτικού πάθους. Τι είναι όμως αυτό το μετεωριζόμενο πολιτικό πάθος; Μια κοινοπρακτική αγάπη ή απλώς μια θεμελιώδης δομική αδυναμία που ενθέτει η οικογενειοκρατική και δικτυοκεντρική ελληνική σκηνή; Αναζητάς δηλαδή το διεθνές υπέρλαμπρο «άλλο» επειδή έχεις αλαμπές και θολό το «οικείο»; Είναι τραγικό. Πόσο μπορεί ο π.χ. κ. Σπηλιωτόπουλος, ο κ. Γεωργιάδης, ο κ. Πάχτας, ο κ. Χρυσοχοΐδης κ.λπ. να στελεχώσουν αυτόν τον ταλαντούχο πολιτικό αστερισμό που θα επιλύσει και θα εμπνεύσει; Πώς μπορεί να γίνει πλοηγός ενός συλλογικού αιτήματος ο κ. Βενιζέλος, ο κ. Γιακουμάτος, ο κ. Λυ-

κουρέτζος; Πώς είναι δυνατόν αυτά τα προφίλ να απεικονισθούν στις φλογερές αφίσες μιας μεγάλης αναδιανεμητικής και αναστοχαστικής εφόδου στα «χειμερινά ανάκτορα»; Δεν ξέρω αν ο Τσάβες θα παρήγαγε αυτόν τον υπόγειο εγερτικό κλονισμό αν υπήρχαν λιγότερες μετριότητες στην Ελλάδα και τη Ευρώπη. Είναι κρίμα όμως μια χώρα με τις -έστω αντιφατικές- ποιότητες και τις δυνατότητες της Ελλάδας να κρατιέται στον βούρκο μιας δυσνόητης σκουριάς. Είναι σπατάλη να μη μπορεί να επινοήσει τους όρους της ύπαρξής της, αλλά, μπερδεμένη και παράλυτη, να προσλαμβάνει τον Τσάβες μέσα από τον πολιτισμό του «Σουλεϊμάν» και της Δανής πρωθυπουργού στις « Συνωμοσίες εξουσίας» αλλά και της ακάθεκτης πολιτικής τους ισοδυναμίας.

παντού στην Ελλάδα άλλωστε, μαστίζεται από την ανεργία. Μ’ αυτή την έννοια, η αγωνιστική θέση και η αντίστοιχη στάση της τοπικής κοινωνίας, δεν είναι μονάχα η ορθή, είναι και γενναία, σχεδόν ηρωική. Στάση με κότσια, με τσαγανό...

Φτωχός συγγενής το περιβάλλον

Σκουριά στην πληγή ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗ*

Ο Ούγκο Τσάβες έφυγε προσκεκλημένος από τον κόσμο, όπως οι ήρωες του Μάρκες, του Φουέντες, του Λιόσα. Έφυγε σε μια έξοχη εκκοσμίκευση. Δραπέτευσε με ανήκεστο τόλμη. Για τους αριστερούς, για τους κομμουνιστές και τους χαμένους, που κλυδωνίζονται στην πολιτική ορφάνια, μια αναφορά, ειδικά όταν γράφεται από την ινδιάνικη χαρά της λατινικής εξέγερσης, της λατινικής απειθαρχίας και παραμυθίας, είναι παρηγοριά. Και πρέπει να ομολογήσω ότι πέρα από αναλυτικές ορθοδοξίες και αρθρογραφικές πόζες, έχω απόλυτη ανάγκη την καρδιά, το τεθλασμένο αίσθημα, την πληγή, για να είμαι αριστερός. Έχω ανάγκη τη μνήμη, την εξιστόρηση, την επανάσταση για να εξορθολογίσω τη οδύνη και τις πί-

κρες μου, να τις αρθρώσω στην πολιτική επιλογή που με κατατρέχει από μικρό. Είναι προφανές ότι πολλοί της πολιτικής ορθότητας θα έβλεπαν στον Τσάβες τον αυταρχικό μικροηγεμόνα, που είναι κακότροπος με την αστική δημοκρατία, που φέρνει κάτι από τον μεσσιανισμό της γκεβαρικής παράδοσης. Οι σκοτεινοί τύποι των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, της απίστευτης e-γραφειοκρατίας, της ελευθεριάζουσας κομματικής ή παρακρατικής δουλείας ανατριχιάζουν με την τραχύτητα του Τσάβες, με τη λαϊκή αποδοχή του. Είναι σίγουρο ότι μικρότατα όντα στις παρειές της εξουσίας θα εγείρονταν για τα ανθρώπινα δικαιώματα τραπεζικών στελεχών, για την επιχειρηματική ευφροσύνη εταιρειών και παρασίτων. Όμως ο Τσάβες σημαδεύει όχι απλώς τον άτακτο αντίποδα σ΄ όλα αυτά, αλλά έναν συλλογικό κορμό που πατά και σχεδιάζει το μέλλον έστω πεθαίνοντας. Δεν είμαι σίγου-

* Ο Δημήτρης Α. Σεβαστάκης είναι ζωγράφος, αν. καθηγητής ΕΜΠ. dsevastakis@arch.ntua.gr

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ*

Μετά τα αποτελέσματα των ιταλικών εκλογών, σύμφωνα με τις αναλύσεις του εγχώριου μνημονιακού μπλοκ (οργανική μνημονιακή διανόηση, κόμματα της συγκυβέρνησης Σαμαρά), ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ε.Ε. Το φάντασμα του λαϊκισμού. Δεν είναι στις προθέσεις του παρόντος άρθρου μια ανάλυση της «δύσκολης» έννοιας του λαϊκισμού. Επιγραμματικά μόνο αναφέρουμε, πέραν της επαναστατικής δράσης στην τσαρική Ρωσία το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα των ναρόντικων (λαϊκιστών) και του μαχητικού διαλόγου τους με τους σοσιαλδημοκράτες (βλ. ενδεικτικά Λένιν, 1894, Τι είναι οι «φίλοι του λαού» και πώς πολεμούν τους σοσιαλδημοκράτες), σε επίπεδο ακαδημαϊκό τις δεκαετίες ‘60 και ‘70, μελετώντας τα χαρακτηριστικά των λαϊκών κινημάτων της Λατινικής Αμερικής, αναπτύχθηκαν διάφορες θεωρίες περί λαϊκισμού, με πιο χαρακτηριστικές τις λεγόμενες λειτουργιστικές (G. Germani: 1965, T. Di Tella: 1970) και το σχήμα της λαϊκο-δημοκρατικής έγκλησης (Ε.

Laclaou: 1977). Στα καθ’ ημάς, το αναλυτικό σχήμα του λαϊκισμού σε διάφορες εκδοχές του χρησιμοποιήθηκε για να ερμηνεύσει την εμφάνιση και την κυριαρχία του ΠΑΣΟΚ κατά την ανδρεοπαπανδρεϊκή του περίοδο (Α. Ελεφάντης - Μ. Καβουριάρης: 1977, Α. Ελεφάντης: 1991, Ν. Μουζέλης: 1978, Β. Καπετανγιάννης: 1978, C. Lyrintzis: 1984, Παντaζόπουλος Α.: 2001 κ.ά. Για την αντίκρουση της ανάλυσης του ΠΑΣΟΚ μέσα από το ερμηνευτικό σχήμα του λαϊκισμού, Σ. Σακελλαρόπουλος: 2001). Το εκσυχρονιστικό ρεύμα εντός ΠΑΣΟΚ επιχείρησε να οριστεί ως αντιλαϊκιστικό ρεύμα και να επιβάλει την πάλη μεταξύ εκσυγχρονιστών-λαϊκιστών ως τη νέα διαιρετική τομή της περιόδου μετά το 1990 (Κ. Σημίτης: 1989, Χ. Βερναρδάκης: 2011). Σε επίπεδο δημοσίου λόγου (ΜΜΕ και κομματικός ανταγωνισμός), ο λαϊκισμός χρησιμοποιήθηκε πρωτίστως από τη μητσοτακική (νεοφιλελεύθερη) Ν.Δ. και τα φιλικά σ’ αυτήν έντυπα, ακολούθως υιοθετήθηκε από την κρατικο-κομματική γραφειοκρατία του ΠΑΣΟΚ μετά το ‘96, καθώς και από σημαντικό μέρος του στελεχικού δυναμικού τής ανανεωτικής Αριστεράς. Ως λαϊκισμός στο επίπεδο αυτό θεωρείται η δημαγωγία, η κολακεία του λαού, οι εύκολες υποσχέσεις κ.λπ. Στη μνημονιακή περίοδο, το κυρίαρχο μπλοκ και η οργανική του διανόηση, ερμηνεύοντας τον ιστορικό κύκλο της Μεταπολίτευσης και επιχειρώντας να απαντήσει στο «τις πταίει», αποδίδει τις αιτίες στον λαϊκισμό της περίφημης ιδεολογικής ηγεμονίας της Αριστεράς κατά την

Με αφορμή τις ιταλικές εκλογές...

πρώτη μεταπολιτευτική περίοδο, των κυρίαρχων όψεων της κυβερνητικής πολιτικής τής δεκαετίας του ‘80 και στον συνεχιστή της λαϊκιστικής παράδοσης στον σημερινό πολιτικό αγώνα, που δεν είναι άλλος από τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ.

Άρνηση του νεοφιλελευθερισμού Δεν θα μείνουμε στην αντίκρουση της ερμηνείας της Μεταπολίτευσης μέσα από τη συγκεκριμένη εκδοχή του λαϊκισμού. Είναι προφανές και γνωστό ότι διαφωνούμε (Νέος Αγωνιστής: 2012). Το ερώτημα είναι με αφορμή και τα αποτελέσματα των ιταλικών εκλογών, γιατί οι πολίτες και κυρίως οι λαϊκές τάξεις στρέφονται κατά των εκφραστών των κυρίαρχων

Σύμφωνα με τον Ε. Λακλάου «Ο σοσιαλιστικός λαϊκισμός δεν αποτελεί την πιο καθυστερημένη μορφή της ιδεολογίας της εργατικής τάξης αλλά την πιο προχωρημένη

νεοφιλελεύθερων πολιτικών και γιατί η πολιτική τους διαμαρτυρία ή οργή βρίσκει τις συγκεκριμένες εκφράσεις. Στην ουσία πρόκειται για δύο ερωτήματα. Τα κυριαρχούμενα κοινωνικά στρώματα, σε αντίθεση με τα κυρίαρχα, δείχνουν να μη συναινούν στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης με τους ειδικότερους νεοφιλελεύθερους όρους που επικρατούν απολύτως από τα μέσα της δεκαετίας του ‘80. Η μη συναίνεση δεν προκαλείται από τους εμφανιζόμενους κατά καιρούς ευρωσκεπτικιστές «δημαγωγούς», αλλά από τους υλικούς όρους ζωής, παραγωγής και δημιουργίας των ανθρώπων, οι οποίοι γίνονται διαρκώς και πιο εκμεταλλευτικοί, λόγω της επιβαλλόμενης αρχής της «άκρως ανταγωνιστικής κοινωνικής οικονομίας της αγοράς». Οι ευρωπαϊκές ελίτ, έχοντας συνείδηση αυτής της πραγματικότητας, αλλά και πικρή εμπειρία από τη δημοψηφισματική απόρριψη του Ευρωσυντάγματος (2005) απαγόρευσαν ουσιαστικά να τεθεί σε δημοψήφισμα η Ευρωσυνθήκη της Λισσαβώνας (2007). Είναι ο φόβος μπροστά στον «εχθρό-λαό». Θυμίζει σε πολλά τη συστηματική άρνηση της φιλελεύθερης αστικής τάξης τον 19ο αιώνα, στο αίτημα των λαϊκών τάξεων για καθολικό δικαίωμα ψήφου. Όπως διατυπώθηκε από κορυφαίο φιλελεύθερο-αριστοκράτη στοχαστή, είναι ο φόβος για την τυραννία της πλειοψηφίας. Η συγκεκριμένη εξέλιξη και λειτουργία της Ε.Ε. εδραιώνει τη διαδικασία απομάκρυνσης του κέντρου λήψης αποφάσεων από τον λαϊκό παράγοντα, χτυπώντας παράλληλα το εθνικό, δημοκρατικό, κοινωνικό κράτος, απομειώνοντας τα ατομικά,

πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα με τη μορφή και την εσωτερική τους οργανική ισορροπία, όπως είχαν κατοχυρωθεί στα συνταγματικά κείμενα σταδιακά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην περίοδο της όξυνσης της καπιταλιστικής κρίσης, η αντίθεση λαϊκών-μικροαστικών και κυρίαρχων τάξεων στο πλαίσιο της «γερμανοποίησης» της Ευρώπης γίνεται ακόμα πιο έντονη. Επίκεντρο της πάλης γίνεται η αντικοινωνική, αντιδημοκρατική και νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση της Ε.Ε., ακριβώς λόγω της κορύφωσης των διαδικασιών οργανικής ενσωμάτωσης. Εξηγήσαμε όσο μπορούσαμε τις αιτίες της συγκεκριμένης κίνησης των λαϊκών τάξεων και μικροαστικών στρωμάτων. Ας έρθουμε τώρα στο ερώτημα για-

Λόγω των συγκεκριμένων ιδεολογικών και πολιτικών μορφών που έλαβε η κοινωνική πάλη στην Ελλάδα, αρκετά ρεύματα της Αριστεράς είχαν απορριπτική στάση στη νεοφιλελεύθερη μετεξέλιξη της Ε.Ε., χωρίς κατ’ ανάγκην να είναι αντιευρωπαϊκά

17

τί η διαμαρτυρία ή η οργή λαμβάνει τις συγκεκριμένες μορφές. Αυτό είναι το πρόβλημα της Αριστεράς σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η αδυναμία της Αριστεράς Η κομμουνιστική Αριστερά, στην παραδοσιακή της εκδοχή, αδυνατεί να αρθρώσει ένα πειστικό εναλλακτικό σχέδιο, καθώς βαρύνεται με την κατάρρευση του ιστορικού κομμουνισμού. Τόσο τα σοσιαλδημοκρατικά, όσο και τα ευρωκομμουνιστικά κόμματα, αν και ήταν αντίθετα στα τριτοδιεθνιστικά σχήματα ή στην εξέλιξή τους, δεν έμειναν ανεπηρέαστα από τους «σεισμούς» του ’89. Η μεν σοσιαλδημοκρατία ως κόμμα του κράτους μεταλλάχθηκε σε σοσιαλφιλελεύθερο μόρφωμα, φανατικό υποστηρικτή, εφαρμοστή και απολογητή των πλέον ακραίων νεοφιλελεύθερων πολιτικών της Ε.Ε. Τα δε ευρωκομμουνιστικά κόμματα μετεξελίχθηκαν στις περισσότερες περιπτώσεις είτε σε σοσιαλφιλελεύθερα μορφώματα, είτε σε κόμματα της Ευρωαριστεράς, ασκώντας μια άνευρη αντιπολίτευση και σε κάθε περίπτωση εντός του κυρίαρχου πλαισίου. Ως εκ τούτου, είναι η αδυναμία της Αριστεράς να ανταποκριθεί στον ιστορικό της ρόλο, εκείνον της αμφισβήτησης του καπιταλιστικού συστήματος, με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που αυτό λαμβάνει στις ευρωπαϊκές κοινωνίες των αρχών του 21ου αιώνα, απομακρυνόμενη από τις λαϊκές και γενικότερα κυριαρχούμενες τάξεις. Στην πατρίδα μας η κατάσταση είναι αρκετά διαφορετική. Λόγω των συγκεκριμένων ιδεολογικών και πολιτικών μορφών που έλαβε η κοινωνική πάλη στον ελληνικό σχηματισμό, υπήρχαν αρκετά ρεύματα εντός της Αριστεράς την τελευταία 20ετία που είχαν από κριτική έως απορριπτική στάση απέναντι στη νεοφιλελεύθερη μετεξέλιξη της Ε.Ε., χωρίς να είναι κατ’ ανάγκην αντιευρωπαϊκά. Στη συγκυρία του Μνημονίου σημαντικό μέρος αυτών των ιδεολογικών και πολιτικών ρευμάτων συναντήθηκαν με τις αγωνίες και τις ανάγκες των λαϊκών τάξεων και μικροαστικών στρωμάτων. Γι’ αυτό και ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ αναδείχθηκε στη βασική πολιτική δύναμη απέναντι στο μνημονιακό μπλοκ. Σύμφωνα με τον Ερνέστο Λακλάου «Ο σοσιαλιστικός λαϊκισμός δεν αποτελεί την πιο καθυστερημένη μορφή της ιδεολογίας της εργατικής τάξης αλλά την πιο προχωρημένη: αντιπροσωπεύει τη στιγμή κατά την οποία η εργατική τάξη έχει επιτύχει να συμπυκνώσει το σύνολο της δημοκρατικής ιδεολογίας ενός κοινωνικού σχηματισμού μέσα στο πλαίσιο της δική της ιδεολογίας».

* Ο Βασίλης Ασημακόπουλος είναι μέλος Κ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ και Σ.Ε. Νέου Αγωνιστή/Δίκτυο Αριστερών Σοσιαλιστών

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

18

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

TOY ΚΩΣΤΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ*

Το ότι στην Ελλάδα οι πάντες γνωρίζουν πάντα τα πάντα για τη διαπλοκή και τον «ειδικό» ρόλο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στην πολιτική ζωή της χώρας δεν αποτελεί είδηση. Ούτε αποτελεί είδηση η ομερτά που επιβάλλουν αφενός ο φόβος (για το βαρύ χέρι της διαπλοκής και των ΜΜΕ) και αφετέρου η ελπίδα (για ένα βήμα σε κάποιο δελτίο των οκτώ). Υπάρχει όμως μια άλλη περιοχή του πλανήτη όπου η μάχη ενάντια στην ασυδοσία, τη διαπλοκή και την επιθετική συντηρητική πολιτική των ΜΜΕ βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της πολιτικής σύγκρουσης. Η περιοχή αυτή είναι η Λατινική Αμερική.

«Αν δεν είσαι προετοιμασμένος απέναντι στα ΜΜΕ, αυτά θα σε κάνουν να αγαπήσεις τον καταπιεστή σου και να μισήσεις τον καταπιεζόμενο»

Η υπερσυγκέντρωση των ΜΜΕ και οι όμιλοι - μαμούθ Στη Λατινική Αμερική τέσσερις όμιλοι κατέχουν το 60% της συνολικής αγοράς στον χώρο των Μέσων, πέρα από την πληθώρα και την ποικιλία των άλλων επιχειρήσεων στις οποίες εμπλέκονται. Στην Αργεντινή ο Όμιλος Clarín, που βρίσκεται σε ανοιχτό πόλεμο με την κυβέρνηση της Κριστίνα Κίρτσνερ, ελέγχει το 31% της κυκλοφορίας των εφημερίδων, το 40,5% της ανοιχτής τηλεόρασης και το 23,2% της καλωδιακής. Στη Βραζιλία ο όμιλος Globo ελέγχει το 56% της ανοιχτής τηλεόρασης και το 44% της καλωδιακής ενώ στο Μεξικό υπάρχει το «διπλό μονοπώλιο» των Televisa (70% της ανοιχτής τηλεόρασης και περίπου 50% της καλωδιακής) και TV Azteca. Σε αυτά πρέπει να προστεθούν και μιντιακοί όμιλοι από άλλες χώρες, με πρώτο και χειρότερο τον ισπανικό όμιλο PRISA (της εφημερίδας Ελ Παΐς), που δραστηριοποιείται σε 22 χώρες εκτός Ισπανίας, κυρίως στη Λατινική Αμερική, όπου ελέγχει πλήθος από ραδιοφωνικούς σταθμούς, τηλεοπτικά κανάλια, εκδοτικούς οίκους, δορυφορικές πλατφόρμες κ.λπ. Το βασικό κριτήριο της πολιτικής του είναι η στήριξη των ισπανικών κεφαλαίων στη Λατινική Αμερική: όποτε κάποια κυβέρνηση συγκρούεται με ισπανική επιχείρηση, όπως για παράδειγμα η κυβέρνηση Μοράλες με τον πετρελαϊκό κολοσσό Repsol, αμέσως μετατρέπεται σε «αντιδημοκρατική κυβέρνηση που πλήττει τις ελευθερίες και, ιδιαιτέρως, την ελευθερία της έκφρασης».

ΜΜΕ: η πραγματική πολιτική αντιπολίτευσ Σε συνεντεύξεις του ο πρόεδρος του Εκουαδόρ, Ρ. Κορέα, περιγράφει τον ρόλο που παίζουν τα ΜΜΕ ως βασική αντιπολιτευτική δύναμη, χωρίς, ωστόσο, να παίρνουν και την α-

Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΜΜΕ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ

Ένας πόλεμος για τη Δημοκρατία

ντίστοιχη πολιτική ευθύνη. «Όταν κανείς απαιτεί από αυτά να απαντήσουν για τις πολιτικές τους θέσεις, τότε θυμούνται πως είναι ΜΜΕ και ζητούν να μην τους αγγίξει κανείς» λέει ο Κορέα προσθέτοντας ότι «είναι εντυπωσιακή η διπλή ηθική τους. Θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι η αμφισβήτηση των ιδιωτικών κερδοσκοπικών τους επιχειρήσεων είναι επίθεση στην ελευθερία της έκφρασης». Σύμφωνα με τον Αργεντίνο πολιτικό επιστήμονα Ατίλιο Μπορόν, «τα μιντιακά μονοπώλια στη Λατινική Αμερική αποτελούν το λειτουργικό υποκατάστατο της αποτυχημένης Δεξιάς», ενώ ο δημοσιογράφος Πασκουάλ Σεράνο υποστηρίζει ότι «ο Όμιλος PRISA ήθελε να κυβερνάει σε πολλούς τόπους χωρίς, όμως, να χρειάζεται να κατεβαίνει στις εκλογές». Είναι προφανές ότι ο εκδημοκρατισμός των ΜΜΕ είναι απαραίτητος για να υπάρχει δημοκρατία, ειδικά σε χώρες όπου τα μεγάλα ΜΜΕ έχουν σηκώσει το κύριο βάρος στον πόλεμο εναντίον της. Κλασικό παράδειγμα το πραξικόπημα του 2002 κατά του Τσάβες, που έμεινε στην ιστορία ως το «μιντιακό πραξικόπημα» λόγω του ειδικού ρό-

λου που έπαιξαν ορισμένα ΜΜΕ σε αυτό: η μεγάλη πλειονότητά τους το στήριξε με διάφορους τρόπους, ενώ αντίστοιχη στάση είχε και η Ελ Παΐς, η οποία -πάντοτε υπονοώντας δικτατορικές εκτροπές του Τσάβες χωρίς ουδέποτε να προσκομίζει έστω ένα στοιχείο επ’ αυτού- υποστηρίζει συστηματικά κάθε προσπάθεια της Δεξιάς. Στις 24 Ιανουαρίου, μάλιστα, άγγιξε τον πάτο της χυδαιότητας, με την απάτη της πλαστής φωτογραφίας του νοσηλευόμενου Τσάβες. Σύμφωνα με μελέτη του Ισπανού δημοσιογράφου Μπαλτάθαρ Λόπεθ το τελευταίο δίμηνο του 2012 το 56% των ειδήσεων που δημοσιεύτηκαν στην Ελ Παΐς σχετικά με τη Βενεζουέλα γράφτηκε στο... Μαϊάμι, το 12% στη Μαδρίτη, το 8% στο Μεξικό και άλλο τόσο στην Ουάσιγκτον, το 4% στο Κάδιθ ενώ μόλις το 12% γράφτηκε στο Καράκας.

Οι προοδευτικές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής απέναντι στον πόλεμο των ΜΜΕ Στο κλίμα αυτό αποτελεί βασική (και αναγκαστική) προτεραιότητα για τις προοδευτικές και αριστερές κυβερνήσεις των χωρών της Λατινικής Αμερικής η λήψη αντιμονοπωλιακών

μέτρων που θα προσπαθούν να εξισορροπούν την απόλυτη ασυδοσία των μεγάλων ΜΜΕ. Στην πρώτη γραμμή αυτού του μετώπου η κυβέρνηση της Αργεντινής, που ψήφισε (και προσπαθεί να εφαρμόσει μέσα από δικαστικές και πολιτικές συμπληγάδες) τον νόμο 26552, που, παρά τις περιορισμένες αλλαγές που επιφέρει σε ορισμένα πεδία, έχει γίνει αντικείμενο ενός πραγματικού πολέμου, κυρίως από τον Όμιλο Clarín. Ο νόμος αυτός βάζει πλαφόν στον αριθμό των αδειών που δικαιούται να κατέχει κάθε ιδιοκτήτης και κατανέμει τις συχνότητες ανάμεσα σε κράτος, ιδιώτες και κοινοτική / κοινωνική χρήση. Χρονολογικά η πρώτη από τις κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής που πήραν μέτρα ενάντια στην ασυδοσία των ΜΜΕ ήταν η κυβέρνηση Τσάβες, στη Βενεζουέλα, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2002. Ο νόμος του 2005 στηρίζει τα κρατικά ΜΜΕ καθώς και εκείνα που ιδρύονται από κοινότητες πολιτών, ενώ σε εκκρεμότητα βρίσκεται στη Βουλή ο νέος Νόμος για τα Κοινοτικά και Εναλλακτικά ΜΜΕ, που εισήχθη συνοδευόμενος από 26.000 υπογραφές πολιτών και έλαβε μια αρχική έγκριση τον Νοέμβριο του 2012.

Αντίστοιχος νόμος εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2007 στην Ουρουγουάη και προβλέπει ότι τουλάχιστον ένα τρίτο των διαθέσιμων συχνοτήτων ραδιοφώνου και τηλεόρασης πρέπει να διατίθεται σε κοινοτικά ΜΜΕ. Στο Εκουαδόρ η πρόσφατη μεγάλη νίκη του Ραφαέλ Κορέα θα του δώσει την κοινοβουλευτική δυνατότητα να περάσει -σε εφαρμογή του δημοψηφίσματος του 2011 και σε αντικατάσταση του νόμου που ισχύει από την εποχή της δικτατορίας- έναν καινούργιο νόμο για τα ΜΜΕ, τα οποία βρίσκονται υπό τον έλεγχο οκτώ οικογενειών επιχειρηματιών, που δραστηριοποιούνται σε πληθώρα πεδίων, από τράπεζες μέχρι τουρισμό. Να σημειωθεί ότι το Σύνταγμα του 2008 περιγράφει την ελεύθερη επικοινωνία ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Στη Βολιβία, όπου επίσης το Σύνταγμα της χώρας αναγνωρίζει την ελεύθερη πληροφόρηση ως ανθρώπινο δικαίωμα, ο Έβο Μοράλες από την πρώτη στιγμή κατήγγειλε την πολιτική των μεγάλων καναλιών, καθώς οι κατευθυνόμενες παραχωρήσεις αδειών από τις προηγούμενες κυβερνήσεις έχουν δημιουργήσει ένα μονοπώλιο στον χώρο της ενημέρωσης, που ελέγχεται από μια ομάδα επιχειρηματιών που συνδέονται με πολυεθνικές επιχειρήσεις, μεγάλους γαιοκτήμονες, μεγάλες αγροτοβιομηχανικές επιχειρήσεις κ.λπ., κυρίως, όμως, από δύο ομίλους, ο ένας εκ των οποίων είναι ο PRISA. Ο νόμος του 2011, μεταξύ άλλων, κατανέμει τις συχνότητες ως εξής: κράτος έως 33%, εμπορική χρήση έως 33%, κοινοτική-κοινωνική χρήση έως 16% και ιθαγενικές, αγροτικές, αφροβολιβιάνικες κοινότητες έως 16%. Ακόμα και ο δεξιός νέος πρόεδρος του Μεξικού Ενρίκε Πένια λέγεται πως τους επόμενους δύο μήνες θα καταθέσει νομοσχέδιο που θα αντιμετωπίζει την υπερσυγκέντρωση στην τηλεφωνία (μην ξεχνάμε ότι ο Κάρλος Σλιμ είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο) και την τηλεόραση, αν και ο Economist υποστηρίζει πως η κίνηση αυτή έχει σκοπό μόνο να αντικρούσει όλους όσοι κατηγορούν τον Πένια ότι είναι ιδιαιτέρως φιλικός με τους μεγάλους ομίλους της τηλεόρασης. Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι στη Λατινική Αμερική η νέα μεγάλη δύναμη στον χώρο της ενημέρωσης είναι τα εναλλακτικά / κοινοτικά / κοινωνικά μέσα, που καταφέρνουν να σπάσουν τα συντηρητικά και αντιδραστικά στεγανά των παραδοσιακών ΜΜΕ. Άλλωστε είναι η ήπειρος όπου η ρήση του Μάλκολμ Χ «αν δεν είσαι προετοιμασμένος απέναντι στα ΜΜΕ, αυτά θα σε κάνουν να αγαπήσεις τον καταπιεστή σου και να μισήσεις τον καταπιεζόμενο» είναι η καθημερινή πραγματικότητα.

* Ο Κώστας Αθανασίου είναι διευθυντής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

βουλευτών της και ιδιαίτερα του εισηγητή της, Τ. Νεράντζη, που δεν σταμάτησε στιγμή να είναι ειρωνικός και να απευθύνεται στον υπουργό με ύφος αντιπολιτευόμενου βουλευτή. Την ιδεολογική αντιπαράθεση με τις προοδευτικές απόψεις ανέλαβε σε μεγάλο βαθμό ο Μ. Βορίδης με παρεμβάσεις ενδεικτικές της νεοφιλελεύθερης αντιμετώπισης των ζητημάτων, όπως αυτή για την προσωπική ευθύνη του χρήστη. Βέβαια, δεν έλειψαν

και τα επιχειρήματα για τον Γ. Παπανδρέου και τις γλάστρες στα μπαλκόνια. Συνεπείς στην υπεράσπιση των προοδευτικών επιλογών του νομοσχεδίου ήταν τόσο η ΔΗΜ.ΑΡ. όσο και το ΠΑΣΟΚ, με μοναδική παραφωνία το ΚΚΕ, που επέμεινε στις γνωστές θέσεις για τη σύνδεση της χρήσης των ναρκωτικών με τον καπιταλισμό. Σημαντικές ρυθμίσεις περιέχει και το δεύτερο μέρος του νομοσχεδίου, ιδιαίτερα για τα εργασιακά, αλλά και το επιβαρυντικό του ρατσιστικού κινήτρου για τα εγκλήματα, όπου υιοθετήθηκαν οι επισημάνσεις του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ ώστε να προστατευτούν από τη ρατσιστική συμπεριφορά ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα φύλου. Παρόμοιες παραινέσεις του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ είχαμε και στο ζήτημα του διαχωρισμού της ποινής για τα εγκλήματα με τα πυροβόλα όπλα σε περίπτωση χρήσης ή μη του όπλου. Ενδεικτικό της υποκρισίας με την οποία αντιμετώπισε το νομοσχέδιο η Ν.Δ. ήταν η αξίωσή της να αποσυρθούν οι εμβόλιμες διατάξεις, όταν η ίδια έχει βάλει τροπολογίες ακόμη και σε κυρώσεις διεθνών συμβάσεων, με τον Αντ. Ρουπακιώτη να δηλώνει «μαθητής» των υπουργών των προηγούμενων κυβερνήσεων. Στην επιτροπή είχε προηγηθεί «πόλεμος» μεταξύ της Ν.Δ. και του Αντ. Ρουπακιώτη για τις ρυθμίσεις σχετικά με την αναψηλάφηση δίκης μετά από αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Τα τρία επίμαχα άρθρα καταψηφίστηκαν εν μέσω φωνών για διατήρηση της εθνικής κυριαρχίας, φωνών που φαίνεται να θυμούνται τον ευρωπαϊσμό μόνο όταν είναι να περικοπούν μισθοί και συντάξεις στο όνομα του ευρωπαϊκού «ονείρου».

βιωσιμότητά τους. Σε άλλα όμως σημεία είχαμε σημαντικές επιτυχίες: εκτός από όσα προανέφερα (μείωση της ποινής για τη μικροδιακίνηση, ορισμός του ρατσιστικού εγκλήματος), στη διατύπωση των προγραμμάτων θεραπείας και απεξάρτησης με τον τρόπο που προτείναμε, καθώς και θετικές διατάξεις για τα εργασιακά. Αν οι βουλευτές της Ν.Δ. ψήφισαν το νομοσχέδιο για λόγους κυβερνητικής συνοχής (και έτσι είχαμε το παράδοξο να του ασκούν σκληρή κριτική και, ταυτόχρονα, να το ψηφίζουν), εμείς το ψηφίσαμε για λόγους αντίληψης: επειδή μας βγάζει από τον Μεσαίωνα και, παρ’ ότι δεν φτάνει στον 21ο αιώνα, κάνει βήματα προς τα μπρος. Όσον αφορά ειδικά τον ΣΥΡΙΖΑ, η όλη διαδικασία μάς δείχνει κάτι σημαντικό για το μέλλον. Ο πειστικός μας λόγος και οι επιτυχίες είναι αποτέλεσμα του τρόπου που δουλέψαμε.

Είναι αποτέλεσμα της συλλογικής και συστηματικής δουλειάς, των πολλών ωρών συζήτησης με επιστήμονες και φορείς, σε όλα τα αρμόδια τμήματα του κόμματος και τις κοινοβουλευτικές επιτροπές. Έτσι φτάσαμε σε μια ολοκληρωμένη αντίληψη, με κάποιες διαφοροποιήσεις και αποχρώσεις, βέβαια, που συνέθετε επιμέρους απόψεις. Ο νόμος, όπως είπα, έχει σημαντικά προβλήματα. Ακόμα πιο σημαντικό όμως είναι το εξής ερώτημα: Στις συνθήκες του Μνημονίου, της διάλυσης του κοινωνικού κράτους, της υποχρηματοδότησης και απαξίωσης των δομών, θα μπορέσουν να υλοποιηθούν τα θετικά του; Υπό τις συνθήκες αυτές, και το ιδεωδέστερο νομοσχέδιο θα κινδύνευε να μείνει γράμμα κενό. Αυτό όμως δεν μπορεί να εξασφαλιστεί με διατάξεις και τροποποιήσεις, αλλά μόνο με τον αγώνα και τη συνολική αλλαγή πολιτικής.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ

Ψηφίστηκε τελικά μετά από πολλές περιπέτειες το νομοσχέδιο για τα ναρκωτικά φέρνοντας μια τομή στον τρόπο που αντιμετωπίζεται η εξάρτηση από το ποινικό σύστημα, καθώς προτάσσει τη θεραπεία έναντι της καταστολής. Επιλογή με καίρια σημασία, δεδομένου ότι το 50% των κρατουμένων στις φυλακές έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τη χρήση ναρκωτικών. Εκκρεμότητα παραμένει η εφαρμογή των αλλαγών, αφού η υποχρηματοδότηση των δομών απεξάρτησης λόγω των μνημονιακών πολιτικών μπορεί να τινάξει στον αέρα τα θετικά βήματα που έγιναν. Με πολλές υπαναχωρήσεις από τις αρχικές ρυθμίσεις, μετά υπό τις πιέσεις της Ν.Δ., το νομοσχέδιο πέρασε από τη Βουλή με τις ψήφους των κομμάτων της συγκυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, που το ψήφισε παρά τις επιφυλάξεις του, ενώ κι οι Ανεξάρτητοι Έλληνες έριξαν τους τόνους ψηφίζοντάς το στο σύνολο, παρ’ ότι το καταψήφισαν επί της αρχής. Σύσσωμοι οι αρμόδιοι φορείς που κλήθηκαν για ακρόαση στην Βουλή στήριξαν το νομοσχέδιο, ενώ ελπιδοφόρο είναι και το γεγονός ότι 21 από τα 99 άρθρα του νομοσχεδίου υιοθετήθηκαν με ομοφωνία. Σημαντική για το τελικό αποτέλεσμα ήταν και η συμβολή του υπουργού Δικαιοσύνης, Αντ. Ρουπακιώτη, που από θέσεις αρχής υπερασπίστηκε τη φιλοσοφία του νομοσχεδίου. Η βασική καινοτομία του νομοσχεδίου είναι οι ευνοϊκές ρυθμίσεις για τους εξαρτημένους παραβάτες, καθώς προβλέπεται η λειτουργία προγραμμάτων απεξάρτησης μέσα στις φυλα-

ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ

Ψηφίστηκε παρά τις αντιρρήσεις του «μαύρου μετώπου» Τομή για την αντιμετώπιση της εξάρτησης καθώς προτάσσεται η θεραπεία έναντι της καταστολής κές, συμπεριλαμβανομένης, για πρώτη φορά, της μεθαδόνης, αλλά και ευνοϊκοί όροι αποφυλάκισης για όσους παρακολουθούν με επιτυχία προγράμματα ψυχικής και σωματικής απεξάρτησης. Οι περισσότερες από τις αλλαγές φέρνουν το νομικό πλαίσιο της Ελλάδας για τα ναρκωτικά πιο κοντά στο ευρωπαϊκό. Ταυτόχρονα μειώνονται οι ποινές για τα σχετιζόμενα με τα ναρκωτικά εγκλήματα, αν και οι αρχικές προβλέψεις ήταν περισσότερο

επιεικείς. Το «μαύρο μέτωπο», δηλαδή ορισμένοι βουλευτές από τη Ν.Δ. και τους ΑΝ.ΕΛΛ. και η Χ.Α., μίλησε για «κουρείο ποινών» και πίεσε πολύ για αυστηρότερες ποινές, με αποτέλεσμα την υποχώρηση του υπουργού σε αρκετές περιπτώσεις. Οι επικρίσεις του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, αλλά και της ΔΗΜ.ΑΡ. και του ΠΑΣΟΚ, για την αυστηρότητα των νέων ρυθμίσεων έφεραν αποτέλεσμα, όπως στην περίπτωση της μικροδιακίνησης για προσωπική χρήση, που η ποινή είχε φτάσει στα 1-5 χρόνια πριν μειωθεί στα 1-3 χρόνια σε αρμονία με τα όσα ισχύουν στην Ε.Ε.

Με βαριά καρδιά στήριξε το νομοσχέδιο η Ν.Δ. Η στήριξη του νομοσχεδίου από τη Ν.Δ. έγινε με βαριά καρδιά κι αυτό ήταν εμφανές από τις παρεμβάσεις των

19

Εκκρεμότητα παραμένει η εφαρμογή του λόγω της υποχρηματοδότησης των δομών απεξάρτησης

Από τον Μεσαίωνα προς τον 21ο αιώνα ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΚΑΤΡΙΒΑΝΟΥ

Το νομοσχέδιο για τα ναρκωτικά είναι το πρώτο που ψηφίστηκε στην παρούσα Βουλή. Στους οχτώ μήνες της λειτουργίας της, η κυβέρνηση έφερνε μόνο Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου. Η διαδικασία της συζήτησής του έδειξε καθαρά τους λόγους που η κυβέρνηση αρέσκεται στις Νομοθετικές Πράξεις, καταρρακώνοντας βέβαια το Κοινοβούλιο. Αν είχαμε άλλη μια «κατεπείγουσα» Νομοθετική Πράξη, που θα έπρεπε κανείς να ψηφίσει en bloc, «επικυρώνοντας» απλώς, δεν θα είχαν επιτευχθεί ουσιώδεις βελτιώσεις, όπως η μείωση της ποινής και η μετατροπή της σε πλημμέλημα (1-3 χρόνια) για τη χρήση-μικροδιακίνηση (που σε κάποια

φάση είχε κακουργηματικό χαρακτήρα, με ποινή έως 6 χρόνια), η συμπερίληψη του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου στον ορισμό του ρατσιστικού εγκλήματος και άλλα σημαντικά. Ως ΣΥΡΙΖΑ, ψηφίσαμε θετικά επί της αρχής. Και το κάναμε παρ’ όλο που το νομοσχέδιο απείχε από αυτό που θα καταθέταμε εμείς, ήταν άτολμο σε αρκετά σημεία και είχε πολύ προβληματικές διατάξεις για άσχετα ζητήματα. Το κάναμε για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, επειδή, για πρώτη φορά, εισάγεται και ένας εναλλακτικός δρόμος, η θεραπεία και η απεξάρτηση εντός της φυλακής, αντί μόνο της καταστολής. Έτσι πάνω από 4.000 άνθρωποι, που το αδίκημά τους συνδέεται με τη χρήση, έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τη ζωή τους. Δεύτερον, το ψηφίσαμε επειδή ακούσαμε όλους τους φορείς στον χώρο της θεραπείας και της απεξάρτησης

που τάσσονταν υπέρ, τις φωνές αγωνίας χιλιάδων ανθρώπων, μέσα και έξω από τη φυλακή. Όπως και με τον «νόμο Ραγκούση» για την ιθαγένεια, που ο ΣΥΡΙΖΑ επίσης είχε ψηφίσει, έχουμε ένα νομοσχέδιο που διέφερε από αυτό που θέλαμε, ωστόσο συνιστά σημαντική πρόοδο σε σχέση με την υπάρχουσα κατάσταση και έχει μεγάλη σημασία σε ιδεολογικό και συμβολικό επίπεδο. Με βάση αυτή τη θετική καταρχήν ψήφο, δώσαμε σκληρή μάχη για να αποσυρθούν αρνητικές διατάξεις και να βελτιωθούν άλλες. Δεν το πετύχαμε, βέβαια, πάντα. Έτσι, μεγάλο αγκάθι του νόμου παραμένει η είσοδος των ιδιωτών στον χώρο της απεξάρτησης υπό τον μανδύα φιλανθρωπικών και μη κερδοσκοπικών φορέων. Επίσης, τα κέντρα πρόληψης παραμένουν σε μετέωρο καθεστώς αντί να γίνουν ΝΠΔΔ, πράγμα που θα εξασφάλιζε και τους εργαζόμενους και τη

20

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΘΕΜΑ

ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ Μια πολιτική που μας βάζει σε μπελάδες ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ*

Στην Ελλάδα ζούνε σήμερα εκατόν πενήντα χιλιάδες παιδιά μεταναστών, των λεγόμενων «υπηκόων τρίτων χωρών». Σε αυτά μπορούμε να προσθέσουμε κάτι λιγότερο από πενήντα χιλιάδες άλλων κατηγοριών αλλοδαπού πληθυσμού: αιτούντων άσυλο, ομογενών και κοινοτικών πολιτών, κυρίως από Ρουμανία και Βουλγαρία. Από το 2009 έως σήμερα ο αριθμός των νομίμων αδειών παραμονής έχει μειωθεί περίπου εκατό χιλιάδες. Από εξακόσιες χιλιάδες νόμιμους μετανάστες που είχαμε στο τέλος του 2009 σήμερα έχουμε πέσει περίπου στους πεντακόσιες χιλιάδες. Γιατί αυτό; Μήπως φύγανε όλοι; Φυσικά και όχι. Θα ήταν εξαιρετική αφέλεια να πιστέψει κανείς πως οι άνθρωποι αυτοί πήραν τον δρόμο της αποδημίας ή της επιστροφής. Απλώς εξέπεσαν της νομιμότητας, που ζητάει από τους μετανάστες εισοδηματικές και άλλες προϋποθέσεις που πλέον ούτε η πλειοψηφία των Ελλήνων μπορεί να καλύψει. Οι «νόμιμοι» γίνονται συνοπτικά «παράνομοι». Ουσιαστικά λοιπόν αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα της κρίσης είναι πως ένας μείζονος σημασίας αριθμός ανθρώπων, που μετριούνται σε εκατοντάδες χιλιάδες, αντί να συντηρούνται στοιχειωδώς σε μια τροχιά ένταξης -ή τουλάχιστον συντήρησης δυνάμεων προκειμένου να μην οδηγηθούν στον απόλυτο αποκλεισμό που βιώνουν άλλοι ξένοι και Έλληνες μαζί- ωθούνται στο περιθώριο. Ουσιαστικά σήμερα δεν μπορούμε να συζητάμε λοιπόν για σοβαρές πολιτικές ένταξης, αλλά «μη απένταξης» των μεταναστών αυτών. Για τον λόγο αυτόν χρειάζονται νομοθετικές παρεμβάσεις σε δύο μέτωπα. Το πρώτο είναι να υπάρχει ένα ρεαλιστικό νομοθετικό πλαίσιο που δεν θα «ξεβράζει» τους ανθρώπους. Ένας νέος μεταναστευτικός νόμος που θα λαμβάνει υπόψη ότι η Ελλάδα του 2013 δεν είναι αυτή του 2005, έτος στο οποίο ψηφίστηκε ο προηγούμενος νόμος, και θα προσπαθήσει με ανθρώπινο τρόπο να διαχειριστεί τις ζωές που συνθλίβονται. Το δεύτερο μέτωπο είναι αυτό της ιθαγένειας για τα παιδιά που γεννιούνται και ανατρέφονται εδώ. Αν τελικώς επικρατήσει η άποψη της κυβέρνησης που υπαγορεύει ότι τα παιδιά των μεταναστών δεν είναι δικαιούχοι της ελληνικής ιθαγένειας διότι «η ιθαγένεια πρέπει να έρχεται μετά την κοινωνική ένταξη», τότε είναι βέβαιο ότι βάζουμε μια γενιά παιδιών (και όχι μόνο) σε μεγάλους μπελάδες. Αυξάνουμε τις πιθανότητες, όταν τελικώς τα παιδιά αυτά θα βρεθούν στην ουρά για ιθαγένεια, να έχουμε ενώπιόν μας ανθρώπους περισσότερο ματαιωμένους και θυμωμένους. Και έτσι θα δικαιωθεί ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών που έλεγε στην εκπομπή «Έρευνα» του Mega την Κυριακή 3 Μαρτίου: «Δίνουμε 10.000 ιθαγένειες τον χρόνο: δύο - τρεις κωμοπόλεις» μην κρύβοντας πως κατά βάθος πιστεύει πως παραχωρούμε έτσι την ελληνική ιδιότητα του πολίτη σε εχθρούς. Αν η Δεξιά πιστεύει ότι τα ξένα παιδιά που ζούνε στην Ελλάδα δεν μπορούν να γίνονται πολίτες διότι δεν είναι εξ αίματος Έλληνες, τότε πολύ απλά αυξάνουμε τις πιθανότητες να μην το θελήσουν και τα ίδια τα παιδιά, ακόμη και αν, στο τέλος, αποκτήσουν την ιθαγένεια. Κοινώς, αυτοί που κυβερνάνε μας βάζουν (κι άλλους) μπελάδες. * Ο Δημήτρης Χριστόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Παντείου Πανεπιστήμιου, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

GENERATION 2.0

Η ξεκρέμαστη γενιά Ο όρος Generation 2.0 δεν αφορά κάποια αναβάθμιση για τον υπολογιστή ή εφαρμογή του facebook. Είναι οι συμμαθητές μας που στο σπίτι οι γονείς τους μπορεί να μιλούν ρώσικα, σουαχίλι, ουρντού, φαρσί, αλβανικά, πολωνικά, αραβικά και οι μανάδες τους μαγειρεύουν λίγο διαφορετικά, αλλά οι ίδιοι έχουν γεννηθεί στα ίδια μαιευτήρια με τους υπόλοιπους συμμαθητές τους που έχουν ελληνική αστυνομική ταυτότητα, έχουν μάθει τα ίδια γράμματα και πληρώνουν τους ίδιους φόρους και πάρα πολλά παράβολα. Διότι τι τους χωρίζει με τους συμμαθητές τους, ειδικά μετά τα 18; Είπαμε, η ελληνική αστυνομική ταυτότητα,... τα χαρτιά, για τα όποια δίνονται αυτά τα παράβολα. Γιατί μετά από 18 χρόνια τα παιδιά αυτά ξαφνικά νιώθουν τις ζωές τους να παγώνουν και να αμφισβητείται η ίδια η ύπαρξή τους μπροστά σε αμέτρητους υπαλλήλους που πρέπει να αντιμετωπίσουν για να βγάλουν ένα χαρτί που θα τους επιτρέψει να μείνουν στη χώρα που γεννή-

θηκαν και ανατράφηκαν. Κάπως έτσι, μου εξηγούν ο Νίκος Οντουμπιτάν και ο Κώστας Μαφούτα, δημιουργήθηκε η ομάδα Generation 2.0 στα τέλη του 2005, όταν τα παιδιά της δεύτερης γενιάς άρχισαν να ενηλικιώνονται και να έρχονται αντιμέτωπα με την πραγματικότητα αυτή. Στη συνέχεια ένωσαν τις δυνάμεις τους με την καμπάνια των Αφρικανών Γυναικών «Όχι στον ρατσισμό από την κούνια» καθώς υπήρχαν προβλήματα και με τις ληξιαρχικές πράξεις γέννησης και τα πιστοποιητικά γέννησης των παιδιών. Η ομάδα ατόνησε λίγο μετά την ψήφιση του νόμου 3838/2010 ή αλλιώς νόμου Ραγκούση, αλλά η απόφαση του ΣτΕ να κρίνει αντισυνταγματικές διατάξεις του νόμου και η προετοιμασία νέου νόμου από την παρούσα κυβέρνηση επαναδραστηριοποιούν την ομάδα, που διεκδικεί ξανά το δικαίωμα του πολίτη στη χώρα που γεννήθηκαν ή ανατράφηκαν ή καλύτερα στη χώρα που θεωρούν πατρίδα. ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΕΛΛΗ ΖΩΤΟΥ

ΧΑΡ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ:

Η ιθαγένεια δεν είναι δικαίωμα κανενός, οι επενδυτές εξαιρούνται Μιας πατρίδας που ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών Χαρ. Αθανασίου δήλωσε την περασμένη εβδομάδα στη δημόσια τηλεόραση ότι η ιθαγένεια δεν είναι δικαίωμα κανενός, αλλά η ευχέρεια του κράτους να τη χορηγεί σε ανθρώπους που πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις. Σύμφωνα με τις δηλώσεις Αθανασίου, ουσιαστική προϋπόθεση θα είναι η εννεαετής φοίτηση σε ελληνικό σχολείο. Δεν αρκεί μόνο η προϋπόθεση της γέννησης, σημείωσε, αλλά και η παιδεία, η εκπαίδευση. Ή τα χρήματα, καθώς ο Χαρ. Αθανασίου είπε πως συζητείται το ενδεχόμενο καθιέρωσης ‘’εξαιρετικής’’ ιθαγένειας σε επενδυτές!

Επανέλαβε ότι σε καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν ισχύει το σύστημα του νόμου 3838/10. Δεν διευκρινίζει βέβαια αν το λέει γιατί χώρες όπως η Μεγ. Βρετανία ζητά μόνο ένα γονιό μετανάστη να είναι νόμιμος για να αναγνωρίσει το γεννημένο σε βρετανικό έδαφος παιδί ως Βρετανό πολίτη. Ο ελληνικός νόμος 3838 θέλει το παιδί να έχει και τους δύο γονείς νόμιμους, άρα δεν μιλάμε για καμία ελληνική επιείκεια. Για τα παιδιά που έρχονται σε μικρή ηλικία δήλωσε πως με τη νέα διάταξη θα δοθεί και σε αυτά η δυνατότητα να αποκτήσουν ιθαγένεια αφού θα έχουν συμπληρώσει εννέα χρόνια εκπαίδευση.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

21

ΘΕΜΑ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΟΓΙΣΜΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ Μου ζητούσαν visa για τη χώρα όπου γεννήθηκα!

Φωτο: Ιάκωβος Χατζησταύρου

Ο Νίκος Οντουμπιντάν γεννήθηκε πριν από 30 χρόνια στην Αθήνα, πήγε σχολείο, τελείωσε το ΤΕΙ Αθηνών, τώρα σπουδάζει στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο και είναι ένας από τους πέντε πρώτους που πήραν την άδεια επί μακρόν διαμένοντα, μιας οδηγίας ευρωπαϊκής που ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο γύρω στο 2008 για όσα παιδιά είχαν γεννηθεί εδώ. Βγήκε, μας διηγείται, μια πρόχειρη εγκύκλιος την οποία δεν ήξεραν καν πολλοί. «Ούτε οι δημοτικοί υπάλληλοι δεν τη γνώριζαν. Επέμενα, ώσπου έβγαλα την εγκύκλιο και την έδειξα στην υπάλληλο. Την πήρε και πήγε στον προϊστάμενο και μετά δέχθηκε τα χαρτιά μου. Το ίδιο εγινε και τρία χρόνια μετά με την αδελφή μου. Ήμουν από τους πρώτους 5 και 2 χρόνια μετά, μόλις 150 παιδιά είχαν το καθεστώς αυτό». Ο Νίκος θυμάται επίσης και τον δημοτικό υπάλληλο που του είχε ζητήσει θεώρηση εισόδου στη χώρα (visa) για να μπορέσει να του βγάλει άδεια παραμονής. Θεώρηση εισόδου για τη χώρα όπου γεννήθηκε! «Με παρότρυνε κιόλας να πάω στη Νιγηρία, κάπου όπου δεν είχα πάει ποτέ, να γνωρίσω και τη χώρα και να γυρίσω σαν μετανάστης στη χώρα όπου γεννήθηκα». «Για την περίπτωσή μου, που προηγήθηκε του Κώστα, το μόνο που μπορούσε να κάνει το Τμήμα Αλλοδαπών, γιατί τότε πηγαίναμε στη ΓΑΔΑ, όταν με κοιτούσαν σαν εξωγήινο από τη στιγμή που δεν με κάλυπτε τίποτα, ήταν ότι «θα κάνουμε εξαίρεση και θα βγάλουμε μια άδεια για ανθρωπιστικούς λόγους. Δεν γνωρίζουμε τι μπορούμε να κάνουμε. Είναι από τα πρώτα περιστατικά που έρχονται στις υπηρεσίες μας» μου είπαν. Πρόκειται για ένα τετράγωνο χαρτάκι σαν post it, που δεν είχε ούτε το όνομά μου πάνω, ούτε τη φωτογραφία μου, μόνο έναν αριθμό πρωτοκόλλου και ημερομηνία. Αυτό το χαρτάκι ήταν η ταυτότητά μου και τη φύλαγα σαν κόρη οφθαλμού. Όταν με σταματάγανε, έβγαζα αυτό το χαρτάκι. Βέβαια είχα διανυκτερεύσει δύο

φορές σε αστυνομικό τμήμα από δύο και τρεις ημέρες μέχρι να γίνει εξακρίβωση του φακέλου αυτού. Γιατί, σου λέει, δεν μπορεί να κυκλοφορεί ένας άνθρωπος και να λέει ‘είμαι αυτός ο φάκελος’. ‘Δεν είμαι ο Νίκος, είμαι αυτός ο φάκελος’! Πέραν του διαφορετικού της καταγωγής, του χρώματος, καταλαβαίνεις ότι ανήκεις και σε μια άλλη κατηγορία, του μη ισότιμου πολίτη. Αυτό μας αφύπνισε».

ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΦΟΥΤΑ:

«Να πας στην Αφρική και να γυρίσεις με visa»

μονής, πρέπει να πάς στην Αφρική, να πάρεις visa για να ξανάλθεις! Για να υπαχθείς στο καθεστώς των φοιτητών’. Πήγαμε, ξανά, πήγαμε, τίποτα». «Περνάει ένας χρόνος και τυπικά εγώ δεν βρίσκομαι στην Ελλάδα. Βρίσκουμε έναν δικηγόρο που πήγε στον περιφερειάρχη και του λέει ‘υπάρχει τέτοιο παιδί; Φερε τα χαρτιά του’. Τα πηγαίνουμε και είπε ότι πρόκειται για αυθαιρεσία του υπαλλήλου και τότε μου χορηγείται μια άδεια παραμονής, αυτοτελής. Αυτή όμως η διακοπή στις άδειες παραμονής μου έχει αποτέλεσμα εγώ, που με τον παλιό νόμο θεμελίωνα δικαίωμα για πολιτογράφηση πολύ νωρίτερα, να μην μπορώ! Τώρα έχω άδεια παραμονής για εξαρτημένη εργασία».

Παιδιά και νεαροί ενήλικοι απάτριδες

O Kώστας Μαφούτα ήλθε στη χώρα μας ενός έτους και από τότε πέρασαν σχεδόν 28 χρόνια. Πήγε σχολείο, σπούδασε στην ΑΣΟΕΕ και τώρα δουλεύει. «Ενηλικιώνομαι τον Ιούλιο του 2002. Έχω δώσει πανελλήνιες ανήλικος, είμαι στην κάρτα των γονιών μου, περνάω στο πανεπιστήμιο. Όταν πάμε με τους γονείς μου στον Δήμο, ακούμε έναν υπάλληλο να μας λέει, για την περίπτωσή σου δεν μπορούμε να σου δώσουμε άδεια παρα-

Μιλώντας με τον Κώστα και τον Νίκο η κουβέντα πάει στα παιδιά που δεν μπορούν να βγάλουν διαβατήριο ή κάποιο άλλο έγγραφο αναγνώρισης ούτε από τη χώρα καταγωγής των γονιών τους με αποτέλεσμα να είναι... απάτριδες. «Δεν γνωρίζουμε καν αν εφαρμόζεται ο νόμος για τους απάτριδες. Στην παρέα μας γνωρίζουμε πέντε τέτοια παιδιά. Σκεφτείτε πόσα θα υπάρχουν ακόμα, αν σε μια παρέα έχουμε πέντε», μας λέει ο Κώστας. Το παράδειγμα του φίλου τους είναι χαρακτηριστικό. Ο Σαμουήλ είχε διπλή καταγωγή. Η μητέρα του ήταν από την Κένυα και ο πατέρας από τη Νιγηρία. Η Κένυα στη χώρα μας έχει ένα προξενείο και αν το παιδί δεν πάει στην Κένυα, δεν το αναγνωρί-

Μια γενιά που ενηλικιώνεται με την απειλή της απέλασης από τη χώρα όπου γεννήθηκε ή ανατράφηκε

ζουν. Ο πατέρας δεν ήταν στην Ελλάδα. Δεν αναγνωρίστηκε ποτέ ως άπατρις και η λύση που βρέθηκε είναι με χίλια ζόρια να καταφέρει να αποδείξει ότι ο πατέρας του είναι Νιγηριανός για να καταφέρει να βγάλει διαβατήριο. Τώρα βέβαια, αν δεν βρει άμεσα δουλειά, θα απελαθεί στη Νιγηρία, μια χώρα που δεν έχει επισκεφτεί καν ποτέ.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΦΟΛΑΝΙΟ:

Έχω το status του μετανάστη, ενώ δεν έχω μεταναστεύσει ποτέ! Φωτο: Μυρτώ Αποστολίδου

ΝΙΚΟΣ ΟΝΤΟΥΜΠΙΤΑΝ:

Γεννήθηκα στην Αθήνα και είμαι ο πρώτος από τέσσερα αδέλφια.

Αποφασισμένος ο… άπατρις πιτσιρικάς να μεταχειριστεί κάθε τρόπο ώστε να αποφύγει την απέλαση

Ήθελα να μπω στη Σχολή Καλών Τεχνών και το καλοκαίρι του 2000 είχα πάει στη Σύρο για να προετοιμαστώ για τις εξετάσεις ελεύθερου σχεδίου από την καθηγήτριά μου. Εκεί ένα μεσημέρι με σταματάνε αστυνομικοί που ήταν σε ένα τζιπ. Μου ζητάνε χαρτιά και εγώ, αθώος και αφελής, θεωρώ ότι με μια ληξιαρχική πράξη γεννήσεως που έχω είμαι καλυμμένος. Η πραγματικότητα όμως ήταν άλλη. Έμεινα τρεις ημέρες σε ένα κρατητήριο μικροσκοπικό μαζί με δύο Πακιστανούς. Δεν έλειψαν φυσικά και οι απειλές από τους αστυνομικούς: ‘Θα σε απελάσουμε!’ και άλλα τέτοια. Στην ερώτησή μου ‘θα με απελάσετε και θα με πάτε πού;’ μου είπαν: «‘Στα σύνορα και να πας από εκεί που ήρθες’. ‘Εγώ δεν ήρθα από πουθενά. Έχω γεννηθεί στην Ελλάδα’ είπα. Και εκεί ξεκινά η παράνοια. Γιατί μέχρι εκείνη τη στιγμή η πραγματικότητά μου είναι απολύτως συνυφασμένη με την Ελλάδα. Βήμα βήμα, συνειδητοποιείς ποιο είναι το status σου. Βρέθηκα μπροστά στο ερώτημα: Είμαι Έλληνας ή όχι;». Ακολούθησε, όπως μας περιγράφει, μια «Οδύσεια γραφειοκρατείας εγκύκλιοι, χαρτιά, υπάλληλοι, άλλοι πρόθυμοι και άλλοι απρόθυμοι...». «Φέτος, μετά από 10 χρόνια, παίρνω την άδεια παραμονής πρώτη φορά χωρίς να είναι ληγμένη. Περνάμε μια απίστευτη πίεση για να έχουμε τα απαιτούμενα ένσημα για να είμαι στο status του οικονομικού μετανάστη, όταν δεν έχω μεταναστεύσει ποτέ!». «Μετά από αυτό που έγινε δεν μπορούσα να σκεφτώ την εισαγωγή μου στο πανεπιστήμιο όπως οι άλλοι συνομήλικοι. Έπρεπε να ξεκινήσω από το μηδέν. Πέρασα στο ΤΕΙ Βιομηχανικού Σχεδίου αλλά δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω γιατί η μάχη που είχα να δώσω ήταν τεράστια. Οι δυσκολίες όμως με δυνάμωσαν και μπόρεσα να δω καθαρά». Ο Μιχάλης πιστεύει πως η λύση για να έλθουμε όλοι πιο κοντά και να δούμε όλα όσα μας ενώνουν μπορεί να δοθεί μέσω της τέχνης και του πολιτισμού, μέσω του διαπολιτισμικού διαλόγου. Και αυτό κάνει καθώς είναι ο συντονιστής του «Anasa Culture Centre» που στοχεύει στον διαπολιτισμικό διάλογο μεταξύ των λαών και την ένταξη και ενδυνάμωση των νέων αφρικανικής καταγωγής που γεννήθηκαν στην Ελλάδα μέσω της τέχνης και του πολιτισμού. «Μια δεκαετία εκπαίδευσης σε αυτόν τον κυκέωνα γραφειοκρατίας. Το αντίβαρο της παράνοιας αυτής είναι για μένα η τέχνη» μας λέει και καλεί όλα τα παιδιά δεύτερης γενιάς να συνειδητοποιήσουν πού βρίσκονται και όλοι ενωμένοι να αντιμετωπίσουν τα κοινά προβλήματα.

22

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Στην Ιερισσό δοκιμάζεται η Δημοκρατία λαιμό. Τρία ή τέσσερα ένιωσαν τόσο έντονη δυσφορία που μεταφέρθηκαν στο τοπικό ιατρείο και τους χορηγήθηκε οξυγόνο για να συνέλθουν. Την προηγούμενη ημέρα δύο μαθήτριες Λυκείου προσήχθησαν για κατάθεση, κάτι που ξεσήκωσε όλο το χωριό και φυσικά τους συμμαθητές τους. Η αστυνομική επιχείρηση της Πέμπτης αποδείχτηκε άνευ ουσιαστικού αποτελέσματος για την έρευνα της ΕΛ.ΑΣ. αναφορικά με την εμπρηστική επίθεση στις Σκουριές. Ουδείς προσαχθείς ή συλληφθείς κατηγορείται για συμμετοχή σε αυτήν.

ΤΗΣ ΜΑΡΟΥΛΑΣ ΠΛΗΚΑ

Στην Ιερισσό και γενικότερα στα χωριά της Β.Α. Χαλκιδικής σε ένα συμφωνούν όλοι οι κάτοικοι: «Η κατάσταση πλέον έχει ξεφύγει...» λένε. Χθες στη Θεσσαλονίκη πραγματοποιήθηκε ένα ακόμη συλλαλητήριο ενάντια στις επενδύσεις για την εξόρυξη χρυσού στη Βόρεια Ελλάδα, το οποίο διοργάνωσαν οι Επιτροπές Αγώνα Χαλκιδικής, Κιλκίς και Θράκης. Οι τοπικές κοινωνίες στις τρεις αυτές περιοχές διεκδικούν ένα άλλο αναπτυξιακό μοντέλο που θα σέβεται το περιβάλλον και τον τρόπο ζωής τους. Οι διαδηλωτές καταδίκασαν επίσης με τον πλέον κατηγορηματικό την άρση των συνταγματικών δικαιωμάτων στην Ιερισσό και στα άλλα χωριά της Χαλκιδικής, που αντιδρούν στην επέκταση της μεταλλευτικής δραστηριότητας. Αυτό, και διόλου τυχαία, έγινε μετά την επίσκεψη του υπουργού Δημόσιας Τάξης στις Σκουριές, ύστερα από την απαράδεκτη εμπρηστική επίθεση στις εγκαταστάσεις της Ελληνικός Χρυσός. Η Ιερισσός την περασμένη Πέμπτη θύμιζε εμπόλεμη ζώνη. Κάτοικοι του χωριού έλεγαν χαρακτηριστικά ότι νιώθουν πως δεν ζουν στην Ελλάδα, αλλά στη Λωρίδα της Γάζας... Και είναι αλήθεια ότι οι εικόνες με ένα χωριό στο οποίο εισβάλλει ένα στρατός από δυνάμεις των ΜΑΤ και των ΕΚΑΜ (!), πετώντας δακρυγόνα και χειροβομβίδες κρότου - λάμψης όχι μόνο κατά των συγκεντρωμένων κατοίκων, αλλά και στο σχολικό συγκρότημα του Λυκείου και του Γυμνασίου, και από την άλλη το φλεγόμενο οδόφραγμα με λάστιχα αυτοκινήτων που έστησαν οι κάτοικοι αντιδρώντας στην αστυνομική εισβολή μόνο στο «και επί γης ειρήνη» δεν παραπέμπουν.

Ιδιότυπο καθεστώς Όλα ξεκίνησαν όταν η ΕΛ.ΑΣ. αποφάσισε να κάνει έρευνες στα σπίτια έξι ατόμων που είχαν ήδη προσαχθεί και κρατούνταν σε αστυνομική κλούβα, στην άκρη του χωριού. Τα γεγονότα της περασμένης Πέμπτης, ωστόσο, δεν ήταν τα μόνα που εξόργισαν τη μικρή κοινωνία της Ιερισσού. Η πρόσφατη εμπρηστική επίθεση από αγνώστους στις εγκαταστάσεις της Ελληνικός Χρυσός, πέρα από το ότι λειτούργησε εντελώς προβοκατόρικα στον αγώνα που δίνουν για να σώσουν τον τόπο τους από μια περιβαλλοντοκτόνο επένδυση, είχε ως αποτέλεσμα να μπει η περιοχή της Β.Α. Χαλκιδικής σε ένα ιδιότυπο καθεστώς, στο οποίο δεν ισχύουν τα συνταγματικά και νομικά δικαιώματα. Τις τρεις τελευταίες εβδομάδες περίπου 120 άτομα προσήχθησαν και ανακρίθηκαν ως ύποπτα για τον εμπρησμό. Τι και αν οι κάτοικοι υποστηρίζουν ότι «αλλού πρέπει να ψάξει η αστυνομία για τους

Εισαγγελική παρέμβαση για την εκτόνωση της έντασης

κουκουλοφόρους που προχώρησαν στην εμπρηστική ενέργεια και όχι μεταξύ των κατοίκων που εναντιώνονται στη δημιουργία της ανοικτής εξόρυξης μεταλλευμάτων στις Σκουριές, θέλοντας να προστατέψουν τα βουνά, τα νερά, τη ζωή τους». «Στη Βόρεια Χαλκιδική, όποιος ενεργοποιείται στον αγώνα ενάντια σ’ αυτό το περιβαλλοντικό έγκλημα, όποιος γράφει κι όποιος εκφράζεται, είναι εν δυνάμει ύποπτος και προσάγεται ή απαγάγεται από τις αστυνομικές δυνάμεις. Τον αναζητούν οι δικοί του για πολλές ώρες. Χωρίς πα-

ρουσία δικηγόρων, με ασφαλίτικες μεθόδους, με εκβιασμούς, με ανακρίσεις, με βρισιές και προσβολή της προσωπικότητας, ακόμα και με ξύλο, προσπαθούν να φτιάξουν κατηγορίες και να παγιδεύσουν κατοίκους, ακόμα και ανήλικα κορίτσια, μαθήτριες του Λυκείου. Δεν υπάρχει σεβασμός ούτε της οικίας, ούτε της οικογενειακής γαλήνης, ούτε των παιδιών. Μέχρι τώρα, πάνω από 100 άτομα έχουν προσαχθεί, χωρίς στοιχεία, για ανακρίσεις και παράνομη λήψη γενετικού υλικού» λένε οι κάτοικοι.

«Δικά μας είναι τα βουνά, δικά μας είναι τα νερά» Την περασμένη Πέμπτη το πρωί και λίγο προτού ξεκινήσει η επέλαση των ΜΑΤ στην Ιερισσό, οι μαθητές του Λυκείου ήταν συγκεντρωμένοι στο προαύλιο και τραγουδούσαν το «Είμαστε δυο - είμαστε τρεις» του Μίκη Θεοδωράκη. Παραφράζοντας ένα στίχο έστελναν το μήνυμα «δικά μας είναι τα βουνά, δικά μας είναι τα νερά». Λίγο αργότερα το σχολείο «πνίγηκε» από τα δακρυγόνα. Τα παιδιά άρχισαν να βήχουν, να κλαίνε από το κάψιμο στα μάτια και στον

Την επομένη ο εισαγγελέας Θεσσαλονίκης ανέλαβε πρωτοβουλία με στόχο να ηρεμήσουν τα πνεύματα στην Β.Α. Χαλκιδική. Κάλεσε εκπροσώπους των κατοίκων, τους συνηγόρους τους και εκπρόσωπο της ΕΛ.ΑΣ. σε σύσκεψη στην οποία σύμφωνα με πληροφορίες συνέστησε ψυχραιμία. Προέτρεψε τον αστυνομικό διευθυντή της Βόρειας Ελλάδας να μην προβεί η αστυνομία σε άλλες τόσο «θορυβώδεις» επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια των ερευνών της και να ακολουθήσει τις συνήθεις διαδικασίες. Συμφωνήθηκε δε οι δύο πλευρές να βρίσκονται σε επικοινωνία, προκειμένου να ολοκληρωθεί η έρευνα για την εμπρηστική επίθεση σε ήρεμο κλίμα και χωρίς άλλες εντάσεις. Αυτό μένει να αποδειχτεί στην πράξη.

ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ Ο ΑΛ. ΤΣΙΠΡΑΣ

Δέσμευση ΣΥΡΙΖΑ για ακύρωση της «επένδυσης» στις Σκουριές ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Όταν, τις προάλλες, στη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, όπως και σε εκείνες των κομματικών οργάνων, τόσο ο Αλ. Τσίπρας όσο και τα άλλα κορυφαία στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ προειδοποιούσαν ότι για τις ιδιωτικοποιήσεις εμβληματικού χαρακτήρα (π.χ. για τα δίκτυα υδάτων), αλλά και για την «επένδυση» στη Χαλκιδική, θα δοθεί μάχη μέχρις εσχάτων, δεν ήταν λόγια κενά περιεχομένου. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να ερμηνευθεί εξάλλου η ξεκάθαρη τοποθέτηση του εκπροσώπου Τύπου Π. Σκουρλέτη (στον «Σκάι») ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ είναι απολύτως κατά της επένδυσης στις Σκουριές Χαλκιδικής και αν γίνει κυβέρνηση, θα την ακυρώσει». Πόσο μάλλον που, για την αξιωματική αντιπολίτευση, το θέμα της Χαλκιδικής έχει εκφύγει πλέον των ορίων μιας επένδυσης και έχει πάρει χαρακτήρα σεβασμού ή μη της δημοκρατικής νομιμότητας. Η εικόνα, πάνοπλοι αστυνομικοί να εισβάλουν σε σπίτια, να πνίγουν στα χημικά μια ολόκληρη πόλη -και το σχολείο-, ε-

πιπλέον η καταγγελία, και διά των χειλέων του εκπροσώπου Τύπου, ότι στις ανακρίσεις τούς ρωτούν αν ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές, είναι θέματα που δεν μπορούν να λησμονηθούν.

Να γίνει δημοψήφισμα Η αξιωματική αντιπολίτευση για την άρση του -επικίνδυνου- αδιεξόδου κατέθεσε πάντως ένα αίτημα και μία πρόταση: πριν από οτιδήποτε άλλο, πρέπει τώρα να αποσυρθούν οι αστυνομικές δυνάμεις, ενώ πρότεινε, αν το επιθυμεί η τοπική κοινωνία, τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Σε μια προσπάθεια ενίσχυσης του δίκαιου αγώνα των πολιτών σε Χαλκιδική και Θράκη, ο Αλ. Τσίπρας θα μεταβεί, εκτός απροόπτου, μεθαύριο, Τρίτη, στην Αλεξανδρούπολη, προκειμένου να ενώσει τη φωνή του με εκείνη των κατοίκων της Θράκης (τις προάλλες, υπενθυμίζεται, είχε επισκεφθεί και τις Σκουριές). Η επίσκεψη αυτή ήταν, άλλωστε, σύμφωνα με πληροφορίες της «Αυγή» της Κυριακής, μια δέσμευση που ανέλαβε ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ στη συνάντηση που είχε,

την προηγούμενη εβδομάδα, με τους εκπροσώπους των φορέων του Έβρου, στην Αθήνα. Χάρη δε στην αποφασιστική αυτή υποστήριξη, αλλά και την αντίθεση βουλευτών και τοπικών παραγόντων που πρόσκεινται σε Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, η κυβέρνηση αναδιπλώθηκε επί του παρόντος - αλλά μόνο για την επένδυση στη Θράκη, προφανώς γιατί τα χτυπημένα παιδιά στις Σκουριές δεν συνιστούν για εκείνην επαρκή λόγο επανεξέτασης του θέματος από μηδενική βάση. Την ίδια ώρα, η Ν.Δ., εκτός από το να στέλνει βουλευτές Αθηνών για να συμπαρασταθούν στις ισχνές αντι-συγκεντρώσεις της Χαλκιδικής, έδινε -στερούμενη επιχειρημάτων- και πάλι εντολή στα χαλκεία της να κάνουν το μαύρο άσπρο. Ανέσυρε έτσι από το αρχείο της λεγόμενης «truth team» μια, προ τριετίας, πληρωμένη καταχώρηση της «Ελληνικός Χρυσός» που δημοσιεύτηκε στην «Αυγή». Σε μια φανερή κίνηση πανικού, το γραφείο Τύπου του κόμματος του Αντ. Σαμαρά δείχνει να μην ξεχωρίζει τη δημοσιογραφία από τη διαφήμιση. Αλλά δεν είναι και τα μόνα που δεν μπορούν να ξεχωρίζουν...

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

23

ΚΟΣΜΟΣ στοιχο στην Ισπανία;

ΜΠΕΑΤΡΙΣ ΤΑΛΕΓΚΟΝ: Παπανδρέου, Θαπατέρο, Σόκρατες...

... έπρεπε να σηκώσουν το μεσαίο δάχτυλο σε Μέρκελ - Σαρκοζί «Οι σοσιαλιστές έπρεπε να σταθούν ενωμένοι και να κάνουν κωλοδάχτυλο στη Μέρκελ και τον Σαρκοζί», είπε χαρακτηριστικά η Ισπανίδα γραμματέας της Νεολαίας της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, Μπεατρίς Ταλεγκόν, η οποία βρέθηκε στην Ελλάδα για να πάρει μέρος στη διημερίδα του Ινστιτούτου Ερευνών και Πολιτικής Στρατηγικής με θέμα «Έξοδος από την κρίση: Η πρόκληση της εναλλακτικής πορείας». Μιλώντας στην «Αυγή» της Κυριακής, η τριαντάχρονη Ισπανίδα υπογράμμισε πως τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι χώρες της Μεσογείου είναι κοινά, γι’ αυτό και η ευρωπαϊκή Αριστερά θα πρέπει να κοιτάζει και προς τις χώρες της Β. Αφρικής. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΣΙΜΟ

Με ποιον τρόπο έχει επηρεάσει η κρίση της δημοκρατία στην Ισπανία; Η μόνιμη προεκλογική επωδός ήταν: αριστεροί και δεξιοί είναι όλοι ίδιοι, μην πάτε να τους ψηφίσετε. Η Δεξιά είναι τώρα στην εξουσία με απόλυτη πλειοψηφία στην κυβέρνηση αλλά χωρίς νομιμοποίηση. Πολλά σημεία στο εκλογικό τους πρόγραμμα μιλούσαν για αναδιαπραγμάτευση, και τώρα κάνουν ακριβώς το αντίθετο και λένε ότι έχουν επίγνωση του γεγονότος ότι κάνουν το αντίθετο, αλλά κάνουν αυτό που οφείλουν να κάνουν, επειδή είναι πολύ έξυπνοι και

πολύ υπεύθυνοι. Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι τι πρόκειται να γίνει εάν ο λαός δεν αναλάβει δράση με έναν δημοκρατικό τρόπο. Διότι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Εάν θεωρούμε θεμέλιο της νομιμότητας του πολιτικού μας συστήματος την αξία της Ευρώπης, αυτή η αρχική αξία είναι η δημοκρατία. Εάν δεν υπερασπιζόμαστε τη δημοκρατία, παραδίδουμε την εξουσία στους ακροδεξιούς εξτρεμιστές. Έχετε υπόψη σας το πρόβλημα της ανόδου της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα. Συμβαίνει κάτι αντί-

Δεν θα το έλεγα. Εξ όσων γνωρίζω, το κίνημα αυτό στην Ελλάδα, ήταν ‘παρόν’ ήδη από τη δεκαετία του ‘80, αν και είχε πενιχρές εκλογικές επιδόσεις, και στις τελευταίες εκλογές συγκέντρωσε ένα ποσοστό περίπου 7%. Εμείς δεν έχουμε ακόμη κάτι τέτοιο στην Ισπανία. Ωστόσο, αν εξετάσουμε τα στοιχεία, βλέπουμε ότι η απαρχή της ανόδου αυτών των φανατικών έγινε όταν η Μέρκελ και ο Σαρκοζί, ξεκίνησαν να χαρακτηρίζουν τους Έλληνες «τεμπέληδες» και ο Σαρκοζί αποκάλεσε τον Παπανδρέου «ηλίθιο». Εκείνη τη στιγμή, ο ελληνικός λαός άρχισε να αισθάνεται την ανάγκη για εκδίκηση, την ανάγκη να πει ότι είμαστε Έλληνες και είμαστε ανώτεροι ως Έλληνες. Οπότε αυτό είναι το μήνυμα που εκπέμπεται εναντίον της Μέρκελ. Προς το παρόν, αυτό δεν έχει συμβεί στην Ισπανία. Όμως έχει αρχίσει ήδη να ακούγεται ότι το πρόβλημα της ανεργίας στην Ισπανία οφείλεται στη σιέστα, στον ήλιο, στο ότι δεν δουλεύουμε πολύ, είμαστε πολύ τεμπέληδες, και άλλα παρόμοια με αυτά που λέγονται εδώ. Όταν αγγίζουν την αξιοπρέπεια των ανθρώπων, τότε αυτοί μπορεί να αντιδράσουν με ακραίο τρόπο.

λαία;

Ποια προβλήματα αντιμετωπίζει η ισπανική νεο-

Αυτή τη στιγμή, η ίδια η έννοια της «νεολαίας» αλλάζει, κι αυτό είναι ένα από τα εγγενή προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Οι μεγαλύτεροι έχουν στο μυαλό τους μια εικόνα της νεολαίας που πηγάζει από τη δική τους γενιά, η οποία όμως ουδεμία σχέση έχει με τη σημερινή νεολαία. Αυτήν τη στιγμή, το προφίλ της νεολαίας είναι πολύ διαφορετικό από αυτό του παρελθόντος. Τώρα έχουμε πολλούς νέους ανθρώπους με πτυχία και, την ίδια στιγμή, έχουμε και αυτήν την ομάδα ανθρώπων που διέκοψαν τις σπουδές τους, προκειμένου να ξεκινήσουν να εργάζονται σε χειρωνα-

κτικές εργασίες, στον κατασκευαστικό κλάδο και άλλου, εξαιτίας της φούσκας του συστήματος. Όταν η φούσκα έσκασε, αυτοί οι άνθρωποι δεν κατάφεραν να ολοκληρώσουν κάποια ανώτερη βαθμίδα εκπαίδευσης. Συνεπώς, έχουμε μια πολύ πολωμένη νεολαία. Αυτούς που έχουν πολλά προσόντα κι αυτούς που έχουν λιγοστά. Και στις δύο περιπτώσεις, δεν υπάρχουν επιλογές στην αγορά εργασίας. Όμως, επίσης, είναι πολύ σημαντικό να δούμε τι συμβαίνει τώρα, καθώς οι πολίτες μετατρέπονται σε καταναλωτές. Οι αξίες των ανθρώπων που βγαίνουν στους δρόμους είναι εξατομικευμένες. Οπότε, είναι δύσκολο να μιλάμε γενικά για τη νεολαία, αν και αντιμετωπίζει κοινά προβλήματα. Πώς βλέπετε μια στενότερη σχέση με τα κόμματα της Αριστεράς, όπως για παράδειγμα με την Ενωμένη Αριστερά στην Ισπανία; Το θεωρώ εξαιρετικά απαραίτητο κι επείγον. Παλεύουμε για τις ίδιες αξίες, παλεύουμε ενάντια στον ίδιο εχθρό -μιλάω για το οικονομικό σύστημα - οπότε είναι εξαιρετικά επείγον η Αριστερά να ενωθεί. Φυσικά, δεν μπορούμε να είμαστε το ίδιο, καθώς έχουμε διαφορετικές γραμμές μέσα στην Αριστερά, αλλά αυτό το οποίο είναι απίστευτο είναι ότι ξοδεύουμε πολύ περισσότερο χρόνο παλεύοντας μεταξύ μας, παρά παλεύοντας τον εχθρό. Τα προβλήματα είναι ίδια στην Ελλάδα, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, στην Αφρική, στη Λατινική Αμερική, στην Ασία. Μπορούμε να γίνουμε ισχυροί και να αλλάξουμε τον κόσμο προς το καλύτερο.

Παλεύουμε για τις ίδιες αξίες, παλεύουμε ενάντια στον ίδιο εχθρό -μιλάω για το οικονομικό σύστημα οπότε είναι εξαιρετικά επείγον η Αριστερά να ενωθεί

24

Η ΗΑΥΓΗ ΑΥΓΗ•• ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΡΙΤΗ 16 10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ MAΡΤΙΟΥ2012 2013

ΚΟΣΜΟΣ

Εάν δεν προβάλει μια ελπίδα από την πολιτική, μια εναλλακτική πρόταση στις επόμενες εκλογές, ο κοινωνικός «σεισμός» που συνταράσσει την Πορτογαλία θα εξελιχθεί και σε πολιτικό «σεισμό»

Πορτογαλία: Μαχητικά στους δρόμους για το μέλλον και την ελπίδα ΤΗΣ ΚΑΚΗΣ ΜΠΑΛΗ

Το πρωτοσέλιδο της πορτογαλικής εφημερίδας «Publico» στο εορταστικό της τεύχος για τη συμπλήρωση των 23 χρόνων της έκδοσης της ήταν «Πορτογαλία, μια χώρα που αργοπεθαίνει». Την «Publico», δε θα τη χαρακτήριζε κανείς ούτε αριστερή ούτε επιρρεπή σε δραματικούς τίτλους. Στο πολιτικό κέντρο τοποθετεί τον εαυτό της, η κριτική που ασκεί στην κυβέρνηση Κοέλιο και στη μνημονιακή της πολιτική είναι μάλλον… τεχνοκρατική. Ωστόσο, δεν έχει μείνει πλέον κανείς στην Πορτογαλία που να μη βλέπει τα σημάδια της κρίσης και τις βαριές επιπτώσεις από το… «φάρμακο» για την αντιμετώπιση της κρίσης. Ακόμη και οι αιώνιοι ψηφοφόροι της Δεξιάς στην Πορτογαλία, η συντριπτική πλειοψηφία των συνταξιούχων, που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν βγει ποτέ να διαδηλώσουν για τίποτε, ούτε στα χρόνια της δικτατορίας, ούτε στα χρόνια της δημοκρατίας, τώρα κατεβαίνουν στο δρόμο, θέλουν να δώσουν τη μάχη για τα εγγόνια τους ή για αυτά που δεν θα αποκτήσουν ποτέ. Για αυτά τα εγγόνια που εγκαταλείπουν με ιλιγγιώδη ρυθμό τη χώ-

ρα, που αναζητούν την τύχη τους και προσφέρουν τις ικανότητες, τις γνώσεις και την εργατική τους δύναμη κυρίως στην Αγκόλα, τη Μοζαμβίκη και τη Βραζιλία, στις πάλαι ποτέ αποικίες της πάλαι ποτέ κραταιάς Πορτογαλίας. Γι’ αυτά τα εγγόνια που μαθαίνουν τη λέξη «μέλλον» όχι μόνο στα γερμανικά, αλλά στα ρώσικα, στα κινέζικα, στα αραβικά -γεμίζοντας τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών και ελπίζοντας να φτιάξουν τη ζωή τους στις χώρες που πιστεύουν ότι έχουν οικονομικό μέλλον. Σύμφωνα με το επετειακό δημοσίευμα της «Publico», την τελευταία τριετία εγκατέλειψαν την Πορτογαλία των 10 εκατομμυρίων κατοίκων 300 με 400 χιλιάδες άνθρωποι. Επιπλέον το 2012 είδαν το πορτογαλικό φως 90.000 μωρά, ενώ έφυγαν από τη ζωή 107.000 άνθρωποι. Το δημογραφικό πρόβλημα έχει οξυνθεί εντυπωσιακά στα χρόνια της κρίσης: τα στοιχεία του 2012 ήταν θλιβερό ρεκόρ στη μεταπολεμική Πορτογαλία.

Το τέλος του «ήσυχου» λαού Ο φόβος των νέων Πορτογάλων να κάνουν παιδιά μέσα σ’ αυτή την κρίση είναι η μία, η θλιβερή πλευρά του νομίσματος. Υπάρχει και μια άλλη,

ελπιδοφόρα, η πλευρά της αντίστασης και της διεκδίκησης. Υπενθυμίζεται ότι η Πορτογαλία πάντα ήταν η φτωχότερη χώρα της παλιάς Ευρωπαϊκής Ένωσης, πάντα είχε τα χαμηλότερα μεροκάματα, πάντα είχε τους λιγότερο διεκδικητικούς πολίτες. Από την Επανάσταση των Γαρυφάλλων, σχεδόν σαράντα χρόνια νωρίτερα, μέχρι το 2011, είχε γίνει στην Πορτογαλία μία γενική απεργία, ενώ οι διαδηλώσεις ήταν σπάνιο φαινόμενο. Η εναλλαγή Κεντροδεξιάς και Κεντροαριστεράς στην εξουσία ήταν περίπου νομοτελειακή, η πορτογαλική κοινωνία εθεωρείτο η πιο υπομονετική στον ευρωπαϊκό Νότο... Γι’ αυτό και οι δύο εντυπωσιακές στη συμμετοχή τους γενικές απεργίες που έγιναν στα δυο χρόνια του Μνημονίου και οι τεράστιες διαδηλώσεις του περασμένου Σαββάτου σε τριάντα πόλεις της Πορτογαλίας σηματοδοτούν μια ιστορική αλλαγή για τον «ήσυχο λαό», όπως τον χαρακτήρισε ένας από τους γραφειοκράτες της τρόικας. Αυτή η λαοθάλασσα που πλημμύρισε τους δρόμους της Λισσαβώνας, του Πόρτο, του Φάρο, της Μπράγκα, για να διαμαρτυρηθεί για την πολιτική της λιτότητας, καταμεσής μιας ε-

πίσκεψης της τρόικας, ήταν θυμωμένη, ήταν απογοητευμένη, ήταν θλιμμένη. Δεν ήταν όμως απελπισμένη, όπως τονίζει ο Ντανιέλ Ολιβέιρα, ο κύριος αρθρογράφος της εβδομαδιαίας Expresso. «Μπορεί οι Πορτογάλοι να μην τρέφουν πλέον συμπάθεια για την πολιτική ελίτ, αλλά διατηρούν την εμπιστοσύνη τους στη δημοκρατία», λέει, «και ελπίζουν ακόμη ότι η αντιπολίτευση θα καταφέρει να προτείνει μια εναλλακτική λύση, μια άλλη πρόταση για διέξοδο από την κρίση από τον ‘μονόδρομο’ της λιτότητας».

Η αφύπνιση των συνταξιούχων Στις διαδηλώσεις του περασμένου Σαββάτου, που συμμετείχαν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι - σχεδόν 1,5 εκατομμύρια σε όλη τη χώρα- κάλεσε η πρωτοβουλία «στον διάβολο με την τρόικα» ή αλλιώς το «κίνημα 15 Σεπτέμβρη», που είχε διοργανώσει και τις μεγαλειώδεις διαδηλώσεις τον Σεπτέμβριο του 2012. Αυτή τη φορά συμμετείχαν εξ αρχής τα συνδικάτα και η πορτογαλική Αριστερά, ενώ το κύριο αίτημα ήταν η παραίτηση της κυβέρνησης Κοέλιο. Το νέο στοιχείο των διαδηλώσεων, που ουσιαστικά διοργανώθηκαν μέ-

σα από τα κοινωνικά δίκτυα, ήταν η αυξημένη συμμετοχή των γηραιότερων, των «ήσυχων» συνταξιούχων. Στην Πορτογαλία οι περισσότερες συντάξεις είναι άθλιες και οι υπομονετικοί απόμαχοι του εργασιακού βίου δεν αντέχουν πια την κοροϊδία του Πέδρο Πάσους Κοέλιο. Ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας επιμένει ότι η χώρα έχει ένα «υπερβολικά γενναιόδωρο» κοινωνικό κράτος. «Μόνο κάποιος που δεν ξέρει ούτε έναν άνθρωπο έξω από τα κομματικά του γραφεία και τους επιχειρηματίες φίλους του μπορεί να ισχυρίζεται κάτι τέτοιο» έλεγε στη διαδήλωση της Λισσαβώνας ένας συνταξιούχος, ψηφοφόρος του Κοέλιο στις προηγούμενες εκλογές. Πλάι στα συνθήματα ενάντια στην κυβέρνηση και την τρόικα, στα πηγαδάκια, οι μεγαλύτεροι συζητούσαν για τα εγγόνια τους που μεταναστεύουν και γι’ αυτά που μένουν, αλλά δεν βρίσκουν δουλειά. Συζητούσαν για την υποχρέωση που νιώθουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους με την πενιχρή τους σύνταξη, για την οργή τους όταν δεν τα καταφέρνουν. Στην Πορτογαλία, όπου η οικογένεια παραμένει το ισχυρότερο δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας -όπως άλλωστε και σε όλο τον ευρωπαϊκό Νότοτα τελευταία χρόνια πριν από την κρίση, τα παιδιά είχαν τη δυνατότητα να στηρίζουν τους συνταξιούχους. Με την ανεργία να έχει εκτοξευτεί στο 17%, και ειδικά των νέων στο 40%, οι ρόλοι σε πολλές οικογένειες αντιστράφηκαν. Και οι συνταξιούχοι αποφάσισαν να κατέβουν στον δρόμο.

Ο χρόνος εξαντλείται Αυτή η ειρηνική επανάσταση που έχει ξεσπάσει στην Πορτογαλία είναι ακόμη εντός των ορίων του πολιτικού συστήματος. Ακόμη οι Πορτογάλοι δεν στρέφονται ούτε σε ακροδεξιά εξτρεμιστικά σχήματα, ούτε σε «αντιπολιτικές» κινήσεις τύπου Μπέπε Γκρίλο. Ούτε έχουν απαξιωθεί εντελώς τα συνδικάτα, αν και τον τόνο τον δίνουν οι ακτιβιστές, εκτός οργανωμένων σχημάτων. Αυτό το «όλοι ίδιοι είναι» ακόμη δεν έχει γίνει πλειοψηφική αντίληψη στην πορτογαλική κοινωνία, αλλά ο πολιτικός χρόνος εξαντλείται με ταχύτατους ρυθμούς. Εάν δεν προβάλει μια ελπίδα από την πολιτική, μια εναλλακτική πρόταση στις επόμενες εκλογές, ο κοινωνικός «σεισμός» που συνταράσσει την Πορτογαλία θα εξελιχθεί και σε πολιτικό «σεισμό».

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Σύνταξη: Κώστας Βούλγαρης, Κώστας Γαβρόγλου, Λήδα Καζαντζάκη, Γιώργος Μερτίκας, Άλκης Ρήγος, Πέτρος-Ιωσήφ Στανγκανέλλης, Kώστας Χριστόπουλος ΤΕΥΧΟΣ 534

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

www.avgi-anagnoseis.blogspot.com

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΑΝΟΣ ΣΚΟΥΡΟΛΙΑΚΟΣ Μ. Χουρμούζης ΣΕΛ.1

ΚΩΣΤΑΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ Στους δρόμους της ποίησης ΣΕΛ. 2

ΑΛΚΗΣ ΡΗΓΟΣ 90 χρόνια Βύρωνας ΣΕΛ. 3

ΡΟΥΛΑ ΑΛΑΒΕΡΑ Ο ποιητής Αναστάσιος Δρίβας ΣΕΛ. 4

ΖΗΣΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Τρομοκρατία και σύστημα εξουσίας ΣΕΛ. 5

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΡΜΠΑΣ Πολιτική συμμετοχή και μη-συμμετοχή ΣΕΛ. 6

ΕΥΓΕΝΙΑ ΚΡΙΤΣΕΦΣΚΑΓΙΑ Ξαναδιαβάζοντας, την Κυρία με το σκυλάκι, του Άντον Τσέχωφ ΣΕΛ. 7

ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΤΣΟΥΠΡΟΥ Μια χειραφετημένη γυναίκα ΣΕΛ. 8

ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΣΑΚΕΛΛΙΩΝ Φύλλα στον καιρό ΣΕΛ. 8

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΕΤΣΕΤΙΔΗΣ Σκίτσο ΣΕΛ. 8

Ο ζωγράφος του μήνα: Δημήτρης Κατσούδας

«Ετούρκευσεν...»

Μ. Χουρμούζης Πολέμησε, έγραψε και αγωνίστηκε πολιτικά. Και είχε άδοξο τέλος. Γιατί οι «μικροί» δεν τον άντεξαν... Ο Χουρμούζιος Τριανταφύλλου, ή Μ. Χουρμούζης όπως είναι πιο γνωστός, είναι ο μέγιστος θεατρικός συγγραφέας του 19ου αιώνα. Αλλά όχι μόνον αυτό. Πολέμησε στην επανάσταση του ’21, έγινε αξιωματικός της «Οριοφυλακής» (σώμα επιφορτισμένο με την φύλαξη των συνόρων του νέου ελληνικού κράτους), αργότερα πρόεδρος του Επαρχιακού Συμβουλίου Φθιώτιδας και τέλος βουλευτής Φθιώτιδας. ΤΟΥ ΠΑΝΟΥ ΣΚΟΥΡΟΛΙΑΚΟΥ

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1804. Κατέβηκε στην επαναστατημένη Ελλάδα το 1821, και πολέμησε για την απελευθέρωσή της. Ως αξιωματικός της οριοφυλακής στην ελεύθερη πλέον πατρίδα, υπηρετεί στην Λαμία, όπου ήταν και τα σύνορα τότε. Διακρίνεται για τις επιτυχίες του στην καταδίωξη των ληστών, οι οποίοι μπαινόβγαιναν από τα σύνορα και παντρεύεται την Ρουσώ Χατζή, κόρη εύπορου Λαμιώτη, με την οποία αποκτά τέσσερα παιδιά. Η οικογένεια της Ρουσώς, προέρχεται από παλιούς κοτζαμπάσηδες που ο Αλή Πασάς τους δήμευσε την περιουσία. Κατά την επανάσταση όμως, ανέκτησαν μέρος της και συντάχθηκαν με το Γαλλικό Κόμμα. Ο Χουρμούζιος Τριανταφύλλου, με καταγωγή θεσσαλική εκ πατρός, φοβούμενος για την ασφάλεια της οικογενείας του, στην επανάσταση του ‘21, υπογράφει ως Μ. Χουρμούζης. Για πολλά χρόνια απασχολούσε τους μελετητές αυτό το «Μ». Αυθαιρέτως, αποφασίστηκε πως είναι Μιχαήλ. Ανεβάζοντας τον «Λεπρέντη» του με το ΔηΠεΘε Ρούμελης στη Λαμία, εκδώσαμε έναν τόμο, όπου αποκαθιστούμε το μικρό του όνομα. Ο ερευνητής Δ. Θ. Νάτσιος, παραθέτει το πρωτότυπο προικοσύμφωνο, καθώς και ληξιαρχικές πράξεις βαπτίσεων των παιδιών του, όπου φαίνεται πως το όνομά του ήταν Μιλτιάδης. Σύμφωνα με την γνώμη του ερευνητή Γ. Χατζιδάκη, το Μιλτιάδης το πήρε μετά, μιας και υπήρχε η συνήθεια εκείνη την εποχή να υιοθετούν ονόματα της αρχαιότητας. Αυτός ως στρατιωτικός ακόμα- διάλεξε το όνομα του αθηναίου στρατηγού. Ο Χουρμούζης, αφιέρωσε την πένα του και την πολιτική του δράση, στον αγώνα για τη δημι-

ουργία μιας Ελλάδας και μιας ελληνικής κοινωνίας δικαίου και πραγματικής ελευθερίας. Αντιτάχθηκε στους «Οθωνικούς» που κατέπεσαν κυριολεκτικά πάνω στην απελευθερωμένη Ελλάδα. Υπερασπίσθηκε τους αγωνιστές του ‘21 που πέθαιναν ρακένδυτοι την ώρα που μια νέα τάξη αξιωματούχων θησαύριζε υπό την προστασία του παλατιού. Ο περιηγητής Εντμόντ Αμπού, το 1854, αναφέρει ότι «γνώρισε τον βουλευτή της κεντροαριστεράς κ. Χουρμούζη», που είχε κάνει ερώτηση στον υπουργό στρατιωτικών Σπυρομήλιο, σχετικά με την παραμονή στις τάξεις του στρατού του ληστή Σεγδίτσα. Η κυβέρνηση έστειλε στη Φθιώτιδα απόσπασμα στρατιωτών αφοσιωμένων στον Σεγδίτσα, που «βασάνιζαν τους οπαδούς του βουλευτή, λέγοντάς τους: γιατί ο βουλευτής σας δεν έρχεται να σας λευτερώσει;». Ο Χουρμούζης κατηγόρησε στη βουλή την κυβέρνηση για αντισυνταγματικότητα. Ο αγωνιστής του ‘21, και εν συνεχεία στρατιωτικός, έδινε πια μάχες κοινοβουλευτικές. Στηλίτευε τη διαφθορά στο νέο ελληνικό κράτος και μετά από καταγγελίες του, μπήκε στη φυλακή ο υπουργός στρατιωτικών Σπυρομήλιος. Όταν όμως ο υπουργός βγήκε από τη φυλακή, η ζωή του Χουρμούζη κινδύνευσε. Έτσι, αναγκάστηκε να φύγει για την Κωνσταντινούπολη ξανά, όπου και εκεί πέθανε. Άλλη εκδοχή, θέλει τον Χουρ-

μούζη να μην αποδέχεται τη νομική ρήτρα, πως για τους απόστρατους αξιωματικούς, ορίζει η εκάστοτε κυβέρνηση τον τόπο διαμονής τους, και να μη θέλει να γυρίσει στην γενέθλια πόλη του. Όπως και να έχει, στην πρώτη εκδοχή κινδύνευε η ζωή του, ενώ στην άλλη χανόταν η ελευθερία και ανεξαρτησία του. Αγαθά, για τα οποία πολέμησε με την πένα του, με το σπαθί του και με την πολιτική του δράση. Λόγω αυτής της πολιτικής του δράσης απέναντι στον βαυαρό βασιλέα Όθωνα, υπέστη διώξεις και αποσιώπηση του έργου του. Οι ψηφοφόροι του στα χωριά της Φθιώτιδας, ξυλοκοπήθηκαν αγρίως, ενώ σε οικογενειακό επίπεδο, έχασε δύο από τα παιδιά του. Ο Χουρμούζης έγραψε έργα αξεπέραστα. Δεν τα προίκισε με πάθος μόνο καλλιτεχνικό, αλλά και από το ειλικρινές και θερμό πάθος του για την ελευθερία της πατρίδος. Και από αγανάκτηση για τα μύρια όσα κακά συσσωρεύτηκαν στην καινούρια ζωή του νέου ελληνικού κράτους. Αξίζει μια «περιήγηση» στα έργα του, κυρίως λόγω της διαχρονικότητάς του. Στον «Τυχοδιώκτη» (1835) ασχολείται με έναν χαρακτηριστικό εκπρόσωπο των ξένων στον τόπο μας . ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ

Μάιος 1972, Κολλέγιο Αθηνών, Ο Υπάλληλος, του Μ.Χουρμούζη. Στο ρόλο του Ξενοφώντα ο Σταύρος Πετσόπουλος (εκδότης σήμερα) και στο ρόλο της Κλεοπάτρας η Πελαγία Κυριαζή (ζωγράφος σήμερα)

26 ΣΥΝΕΧΕΙΑ AΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ

Ο κωμικός ήρωας του έργου είναι χαρακτηριστικός εκπρόσωπος των ξένων «εισβολέων». Βαυαρός, έρχεται στην Ελλάδα και αναλαμβάνει υψηλές θέσεις χωρίς να το αξίζει. Περιστοιχίζεται από ένα περιβάλλον ομοίων του ξενοκρατών, ντόπιων παρασίτων και κολάκων. Διασπαθίζει το δημόσιο χρήμα σε προσωπικά έξοδα ενώ κάνει σχέδια για τις λειτουργίες και δομές του νεοσύστατου κράτους χωρίς να έχει ιδέα από τίποτα! Επιτυγχάνει όμως τον στόχο του, που δεν είναι άλλος από το ανεξέλεγκτο κέρδος από τις προμήθειες! Στον «Υπάλληλο» (1836), ο Χουρμούζης σημειώνει στον πρόλογο ότι: «...η κορυφωθείσα κακοήθεια, η ακμάζουσα ματαιοφροσύνη και η αξιοκατάκριτη κατάχρηση τινών» τον οδήγησαν στην σύνθεση της κωμωδίας του. Δηλώνει, βέβαια, πως η σάτιρά του δεν περιλαμβάνει το σύνολο των υπαλλήλων, αλλά σαρκάζει το σύμπτωμα συμβολικά, ηθογραφώντας τύπους της κοινωνικής σήψης και της εθνικής μειοδοσίας. Στον «Χαρτοπαίκτη» (1839), σαρκάζεται η μανία τού χαρτοπαιγνίου. Ο Θωμάς, εδώ, έρμαιο του πάθους του, παίζει στα χαρτιά τα πάντα. Σπίτι, έπιπλα, τιμαλφή, το χαρτζιλίκι του παιδιού του, και στο τέλος παίζει (και χάνει) και τη γυναίκα του. Στον «Λεπρέντη», που μεταφράσθηκε στα ρουμανικά και τα βουλγαρικά, αναπαράγεται η γνωστή ιστορία, του ερωτευμένου γέρου με μια νεαρή κοπέλα. Άργησε να ανέβει Χουρμούζης στην ελληνική σκηνή. Ανέβηκε για πρώτη φορά, το 1972, ο «Υπάλληλος» από μαθητές του Κολλεγίου Αθηνών (ανάμεσά τους οι: Β. Αρδίττης, Στ. Πετσόπουλος, Μ. Κουζέλης, Π. Κυριαζή, Χρ. Δημόπουλος, Τ. Θεοδωρόπουλος, κ.ά.). Ακολούθησε ο «Τυχοδιώκτης» από το «Ελεύθερο Θέατρο» το 1974, (Ν. Σκυλοδήμος, Στ. Φασουλής, Μ. Χατζησάββας κ.ά.) και από τότε ανέβηκε το σύνολο σχεδόν των έργων του. Με την ευκαιρία του ανεβάσματος του «Λεπρέντη» από το ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης, ταξιδέψαμε και παίξαμε και στην Κωνσταντινούπολη. Έτσι συνδέσαμε νοερά τις δύο πόλεις. Την γενέθλια και ύστατη Κωνσταντινούπολη, με τη Λαμία, την πόλη όπου έγραψε, έκανε οικογένεια, αγωνίστηκε... Ο Χουρμούζιος Τριανταφύλλου, λοιπόν, επέστρεψε στην Πόλη κυνηγημένος. Εκεί έγραψε και τα τελευταία του έργα, το «Μαλακώφ» και τον «Οψίπλουτο». Δεν ασχολήθηκε πια με τα κοινά. Αποσύρθηκε στη νήσο Αντιγόνη, όπου με τη γενναία οικονομική συνδρομή τούρκου φίλου του, έχτισε την εκκλησία του Σωτήρος (ή του Σταυρού), σε ένα δεσπόζον ύψωμα του νησιού. Η Ρουσώ επέστρεψε πίσω και πέθανε ως «Ρουσώ ποτέ [πρώην] Χουρμούζη» σε ένα χωριό της Υπάτης. Ο Χουρμούζης άφησε ετούτο τον κόσμο το 1882. Είναι θαμμένος πίσω από το ιερό της εκκλησίας που έχτισε. Αυτή ήταν η ζωή ενός ρωμιού, που στα δεκαεπτά του αφήνει την Κωνσταντινούπολη και την οικογένειά του, πολεμάει τους τούρκους στην ελληνική επανάσταση, γίνεται αξιωματικός, βουλευτής, αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων και ο μέγιστος θεατρικός συγγραφέας της εποχής του. Επειδή, όμως, εναντιώθηκε στη σήψη και τη διαφθορά των κρατούντων, τον έστειλαν πίσω, με την ένδειξη «Επιστρέφεται, ως άχρηστο». Όταν ανέβασα τον «Λεπρέντη» στη Λαμία, ο (συντηρητικός) δήμαρχος, κ. Γ. Κοτρωνιάς, με πλησίασε στην πρεμιέρα και μου εκμυστηρεύτηκε, πως τον πληροφόρησαν ότι στη Βουλή των Ελλήνων είναι καταγεγραμμένο ότι ο βουλευτής Χουρμούζης.... «ετούρκευσεν»!!! Τα συμπεράσματα δικά σας. Βιβλιογραφία Τ. Λιγνάδη «Ο Χουρμούζης - Ιστορία - Θέατρο» εκδ. Μπούρας, Αθήνα, 1986. Δ.Θ. Νάτσιος «Ο Μιλτιάδης Χουρμούζης στην πόλη της Λαμίας» εκδ. ΔηΠεΘε Ρούμελης, Λαμία, 2005. Ν.Τ. Δαβανέλος-Γ.Π. Σταυρόπουλος, «Με τη γραφίδα των περιηγητών (1159-1940)», εκδ. Οιωνός, Λαμία, 2005.

Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι ηθοποιός-σκηνοθέτης, μέλος Κ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ

Η ΑΥΓΗ • 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

2

Σχέδια για το «Σπίτι του Άστεγου»

ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

Η άβολη πολιτικοποίηση

ΝΙΚΟΛΑΣ ΕΥΑΝΤΙΝΟΣ, Ενεός..., εκδόσεις Μανδραγόρας, σελ. 48

Η πολιτική ποίηση στις μέρες της κρίσης είναι αναμενόμενη και προβλέψιμη. Τροφοδοτείται μάλιστα με τέτοια ώθηση, ένταση και φορτίο, από τα πράγματα που συμβαίνουν γύρω μας, ώστε κινδυνεύει από την αδυναμία τιθάσευσης όλου αυτού του «υλικού», αφού δεν φαίνεται να συμβαίνουν αντίΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

στοιχες αισθητικές ανακατατάξεις, αφού η τάξη του κόσμου, δηλαδή της γλώσσας, δεν μοιάζει να απειλείται, δεν αποσαρθρώνεται και δεν μετασχηματίζεται, ώστε μια νέα ποιητική γλώσσα να μιλήσει με νέους τρόπους τη νέα πραγματικότητα. Φυσικό λοιπόν οι νέοι ποιητές να ανασύρουν τρόπους δοκιμασμένους, από τον Μαγιακόφσκι, τον Μπρεχτ, τον Ρίτσο, τους μεταπολεμικούς, κάποτε τη Γώγου, απ’ όλη την παράδοση της πολιτικής ποίησης. Έτσι, αυτό που φαίνεται με πρώτη ματιά αυτονόητο, είναι τελικά το πιο δύσκολο, γιατί θα πρέπει ταυτοχρόνως να διαχειριστεί και την αντίστοιχη ποιητική παράδοση. Το προσωπικό ύφος είναι λοιπόν το ζητούμενο, έστω κι αν στην πολιτική ποίηση αυτό μοιάζει κατ’ αρχήν δευτερεύον, αφού προτάσσεται το αίτημα να δοθεί φωνή στην πραγματικότητα. Κι όμως, ας μη μας ξεγελούν τα πράγματα: πρόκειται απλώς για σκηνοθεσία. Για εκείνη τη σκηνοθεσία του πολιτικού ποιήματος, που υποδύεται τη συλλογική φωνή και εμπειρία, ενώ δεν συνιστά παρά μια απολύτως προσωπική κατάθεση. Αυτή την καμπύλη διαγράφει η συλλογή του Ευαντινού, σελίδα τη σελίδα και ποίημα το ποίημα, αυτή τη σκηνοθεσία κά-

νει ποίηση. Ανοίγεται έτσι σε ένα πέλαγος σημασιών, μπροστά στις οποίες οι λέξεις και οι ρυθμοί του μοιάζουν ανίσχυροι, ανεπαρκείς για να μιλήσουν αυτό που συμβαίνει, οπότε ολόκληρη η συλλογή τίθεται κάτω από τον τίτλο Ενεός..., τίτλος που επαναλαμβάνεται προτασσόμενος κάθε ποιήματος, ώστε αυτή την κοινωνική ένταση να καταγράφει επαναληπτικά η συλλογή, με τον ενικό αριθμό να επαναλαμβάνει, να επαναφέρει συνεχώς την προσωπική βίωση, φωτίζοντας τα δρώμενα πάνω στη ρητορική αμηχανία: και ο ποιητής ενεός... Εν πλήρει συγχύσει αθώος, δήλωνε κάποτε ο Κατσαρός, βρισκόμενος σε μια ανάλογη κατάσταση, η οποία βέβαια επέτρεπε την προσωπική απεμπόληση της ευθύνης και της ενοχής, γιατί το ποιητικό υποκείμενο έδειχνε ακόμη αύταρκες, το πρόσωπό του αρραγές. Σήμερα, όμως, αυτό δεν συμβαίνει. Η κρίση έχει συμβεί, δηλαδή βιωθεί μέσα στον ποιητικό λόγο προτού εκφραστεί στην κοινωνία, γιατί είναι πολύ ευρύτερη, συνιστά μια καμπή μέσα στην ιστορική διάρκεια. Και αν ο Μπρεχτ παίζεται πάλι σε αρκετές αθηναϊκές σκηνές, τίποτα δεν είναι αυτονόητο, αυτονόητα «συμβατό», αφού η κρίση απαιτεί νέες αναγνώσεις της όλης διαδρομής, της κοινωνίας και της τέχνης. Η απάντηση του Ευαντινού, παρά την προτασσόμενη βεβαιότητα, σκηνοθετεί αυτήν ακριβώς την αμηχανία, επενδύοντας απλώς σε μια ελπίδα, σε μια τέτοια θεμιτή φιλοδοξία, κινητήριο δύναμη της τέχνης. Κι όμως στη χίμαιρα ζωή υπάρχει μια τρανή παρηγορία: η υδάτινη γυναίκα των ματιών μου που όλο μεγαλώνει, κάποτε θα σκίσει τα μάτια μου και θα νιώσει τον κόσμο έξω τους. Τυφλός, θα είμαι ο πρόγονος μιας νέας όρασης.

Η ΑΥΓΗ • 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

27

3

Στους πρόποδες του Υμηττού ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΟΚΟΛΙΑΣ, 90 χρόνια Βύρωνας. Στους πρόποδες του Υμηττού, σελ. 320

«burnt brains»

Στο πλούσιο σώμα των εκδόσεων για την Μικρασιατική καταστροφή, την εγκατάσταση των πάνω από ενάμιση εκατομμύριο προσφύγων στον ελλαδικό χώρο και τις συνέπειες που αυτή είχε, εντάσσεται και η συγκεκριμένη έκδοση. Σώμα που εμπλουτίστηκε σημαντικά την χρονιά που μας πέρασε -επέτειο των 90 χρόνων από εκείνη την μεγαλύτερη στην ιστορία του νέου ελληνισμού καταστροφή- με σειρά εκδηλώσεων, πολλών Δήμων προσφυγικής καταγωγής, πλήθος νέων εκδόσεων, εκθέσεις, με πιο ενδιαφέρουσα εκείνη στην Παλιά Βουλή, της Ένωσης Σμυρναίων, και ένα άγνωστο υλικό ενός ντοκιμαντέρ που δημιούργησε η Μαρία Ηλιού. ΤΟΥ ΑΛΚΗ ΡΗΓΟΥ

Πρόκειται για μια εκδοτική προσπάθεια άψογη αισθητικά, πλούσια σε φωτογραφικό και άλλο σπάνιο υλικό, τόσο επίσημων εγγράφων όσο και προσωπικών γραφών γνωστών και άσημων, όπως π.χ. του περιπτερά της παλιάς αγοράς όταν έκλεινε το ιστορικό του περίπτερο, η οποία έρχεται να συμπληρώσει μια σειρά παλαιότερων τοπικών προσπαθειών. Το συνολικό έργο αναδεικνύει μια συστηματική εργασία μερμηγκιού η οποία κατόρθωσε να συμπυκνώσει, σε 320 σελίδες, 90 χρόνια πορείας του Δήμου Βύρωνα, να καταγράψει άγνωστες και γνωστές ίσως στους παλιότερους διαδρομές προσώπων και συλλογικοτήτων της περιοχής, από την σύνθεση του πρώτου πληθυσμού όπου καταγράφει την ύπαρξη μαζί με τους έλληνες πρόσφυγες, τους τόπους καταγωγής τους και τους μαχαλάδες όπου εγκαταστάθηκαν, και Αρμενίων, Εβραίων, Ρομά, ακόμη και ελάχιστων Τούρκων αντίπαλων του κεμαλικού καθεστώτος που ακολούθησαν στην υποχώρηση τον ελληνικό στρατό. Πληροφορία σημαντική που δεν συναντάμε στις άλλες καταγραφές προσφυγικών συνοικισμών. Όπως δεν διστάζει να αναφερθεί και στον ιδιότυπο ρατσισμό, μα και τους λόγους που τον γέννησαν, μεταξύ των γηγενών και των προσφύγων. Εστιάζει επίσης στην τοπογραφική απεικόνιση αυτού του «χωνιού», όπως γράφει παραστατικά, που ξεκινά από το Παγκράτι για να ανοιχθεί μέχρι και την κορυφή του Υμηττού. Αυτού του βουνού που τόσο λυρικά περιγράφει στην εισαγωγή. Δεν πρόκειται για μια ψυχρή καταγραφή, παρά τις άπειρες λεπτομέρειες που την αποτελούν, αλλά για μια παλλόμενη γραφή. πώς ήταν δυνατόν άλλωστε να είναι ψυχρή μια βιωματική σχέση με το αντικείμενο της έρευνας, η οποία διατρέχει κάθε σελίδα του βιβλίου. Και αυτό είναι, για μένα, το σημαντικότερο αυτής της έκδοσης. Μιας έκδοσης η οποία ελπίζω να βρει την συνέχειά της, είτε από τον ίδιο είτε από νεώτερους φιλίστορες, διορθώνοντας τυχόν αβλεψίες που δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχουν σε τέτοιας έκτασης έργο, αλλά και συμπληρώνοντάς το με νέες πληροφορίες, καταγραφές. Ενδεικτικά καταθέτω μία: πρώτη Πρόεδρος της Παπαστρατείου Σχολής από το 1929 μέχρι την Δικτατορία της 4ης Αυγούστου, που την έπαυσε προφανώς, υπήρξε μια ιστορική μορφή του γυναικείου κινήματος και της Αριστεράς, η Mαρία Σβώλου. Όπως αξίζει, έχω την αίσθηση, η τόσο πλούσια σε όλα τα άλλα επίπεδα καταγραφή που εμπεριστατωμένα επιχειρεί, να συμπληρωθεί και από τις πολιτικές συμπεριφορές των πολιτών του Βύρωνα, τόσο με την κομματική ταυτότητα των εκλεγμένων Δημάρχων και Δημοτικών Συμβούλων, και την δράση των Τοπικών Οργανώσεων, των Κομματικών Λεσχών, των νεολαιίστικων κινήσεων κλπ, όσο και με τα αποτελέσματα των εθνικών εκλογών στην περιοχή. Γεγονός σημαντικό και γιατί την περίοδο που βάναυσα βιώνουμε, όπου υπάρχει μια διάχυτη απαξίωση του πολιτικού και κομματικού φαινομένου, στοιχείων σύστοιχων με την ουσία της Δημοκρατίας, η οποία κινδυνεύει να οδηγήσει πολλούς σε μια απολίτικη στάση παθητικών καταναλωτών της πολιτικής, με τεράστιες επιπτώσεις για το ελεύθερο μας αύριο. Αλλά και ευρύτερα, γιατί αν ισχύει το μότο του προλόγου του συγγραφέα ότι «τη ζωή τη βιώνουμε ατενίζοντας προς τα μπρός αλλά την κατανοούμε κοιτάζοντας και προς τα πίσω», ισχύ-

ει επίσης και αυτό που έγραφε ο Σέλλεϋ, «Η ιστορία χωρίς πολιτική δεν φέρνει καρπούς. Η πολιτική χωρίς ιστορία δεν έχει ρίζες». Και σήμερα, ειδικά στις δύσκολες συνθήκες που και πάλι ζούμε ως κοινωνικός σχηματισμός, με την προκλητική εμφάνιση της νεοναζιστικής συμμορίας της «Χρυσής Αυγής», η επαναφορά της πολιτικής ως αξιακού στοιχείου της δημοκρατικής ζωής καθίσταται άμεσα αναγκαία. Γι’ αυτό και είναι σ’ αυτό τον τομέα ιδιαίτερα πολύτιμες για την ύπαρξη ενεργούς ιστορικής μνήμης οι αναφορές στα χρόνια της Κατοχής. Στη δράση των τοπικών οργανώσεων, και ας μην αναφέρει τα κόμματα, και τις πολιτικές νεολαίες που τις συγκρότησαν, του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ, αλλά και των περίφημων «σαλταδόρων του Βύρωνα». Όπου καταθέτει ονόματα πληροφορίες και φωτογραφίες τις οποίες με τεράστια προσπάθεια συγκέντρωσε, των πάνω από διακόσους Βυρωνιώτες νεκρούς, οι οποίοι έπεσαν ή εκτελέστηκαν στη διάρκεια της κατοχής και του αντιφασιστικού αγώνα. Όπως και η περιγραφή των φονικών μπλόκων των Γερμανών Ναζί στον Βύρωνα, την Νέα Ελβετία, την Γούβα, τη μάχη και το ηρωικό τέλος στο Κάστρο του Υμηττού, μα και το Σαμποτάζ που οργάνωσαν οι εργάτες στο πολεμικό εργοστάσιο του Μπαλτσινώτη, ιδιοκτησίας του μεγαλοβιομήχανου και συνεργάτη των Γερμανών, πρόσφυγα δυστυχώς Μποδοσάκη. Όπως δυστυχώς πρόσφυγας ήταν και ένας από τους πρωτεργάτες των Ταγμάτων Ασφαλείας στην περιοχή, των «Ταγματαλητών» όπως έμειναν στη λαϊκή καταγραφή, ο απόστρατος αξιωματικός Γκοτζαμάνης -συνονόματος του άλλου βορειοελλαδίτη αντιπρόεδρου μιας από τις κυβερνήσεις των δοσίλογων, όπως και εκείνου της παρακρατικής οργάνωσης «καρφίτσα» της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη- προφανώς δεν φταίει το συγκεκριμένο επίθετο για αυτές τις συμπτώσεις! Έχει επίσης ενδιαφέρον και η περιγραφή του παραρτήματος της επίσης προδοτικής οργάνωσης Χ -ομάδα Παπαγεωργίου, του αυτοονομαζόμενου, μετριόφρονα, Βοναπάρτη- που έδρασε στην περιοχή. Αλλά και η ψύχραιμη και αντικειμενική περιγραφή της αμφιλεγόμενης πολλές φορές δράσης της πολιτοφυλακής του αγώνα, της ΟΠΛΑ. Το ίδιο ισχύει και για το κεφάλαιο της απελευθέρωσης και της «μάχης της Αθήνας» που επακολούθησε και η παράθεση και των φωτογραφιών τεσσάρων αστυνομικών της περιοχής που έπεσαν σ’ αυτήν την εμφύλια σύγκρουση, ενδεικτικό στοιχείο της αντικειμενικότητας του συγγραφέα. Το ίδιο διδακτικές και σημαντικές για την τοπική ιστορία

αλλά και ευρύτερα για την αυτογνωσία τού σήμερα, που η Χρυσή Αυγή σηκώνει προκλητικά το λάβαρο της Χούντας και τιμά τους καταδικασμένους δολοφόνους της, ανήλικων παιδιών, η καταγραφή των σταλθέντων από την Χούντα αγωνιστών της αντίστασης και πάλι στην εξορία. Σελίδες που θα άξιζε να συμπληρωθούν και με άλλες πληροφορίες και στοιχεία, για διώξεις και βασανιστήρια Βυρωνιωτών κατά τη διάρκεια της 7ετούς εκείνης βαρβαρότητας. Ιδιαίτερο επίσης στοιχείο αποτελεί και το πώς και το γιατί ο τόπος πήρε το εξελληνισμένο όνομα του Λόρδου Μπάϋρον, Βύρωνας. Ονομασία που αποτελεί, όπως ο συγγραφέας τονίζει, ίσως παγκόσμια μοναδικότητα, ελλαδική πάντως σαφώς. Η ιδέα ήταν του ακαδημαϊκού καθηγητή Οικονομικών Ανδρέα Ανδρεάδη, όπως μαρτυρά ο πρόεδρος τής με εντολή της Κοινωνίας των Εθνών διεθνούς Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων, αμερικανός Χένρι Μοργκεντάου, ο οποίος και την εγκολπώθηκε στα 1924, έτος πανελλαδικής μνήμης των 100 χρόνων από τον χαμό του πιο διάσημου φιλέλληνα ποιητή στο πολιορκημένο Μεσολόγγι. Όπως και η τύχη τόσο της μαρμάρινης πλάκας εκείνων των εγκαινίων, όσο και του γλυπτού συμπλέγματος των εργατών προσφύγων που η Χούντα... φρόντισε να εξαφανίσει στα υπόγεια του Δήμου. Πάλι καλά που δεν επιχείρησε και την μετονομασία του Δήμου, όπως έκανε σε άλλα μέρη. Και έτσι η ονομασία παρέμεινε και αποτέλεσε την αιτία, όπως αναφέρει ο συγγραφέας, να ιδρυθεί στον Βύρωνα ο δραστήριος «Σύνδεσμος Μπάϋρον για τον Φιλελληνισμό και τον Πολιτισμό», με πρόεδρο τον φίλο χρόνων Παναγιώτη Τριγάζη. Και, τέλος, ενδεικτικό της ικανότητας του Κοκόλια να δένει τα γεγονότα του χθες ή του προχθές με μια διαρκή ενάργεια προοπτικής τους στο σήμερα, η αναφορά του ότι 20 χρόνια μετά την ονομασία Βύρωνας, στη «μάχη της Αθήνας» βρετανικά τανκς γκρέμισαν την πύλη του Πολυτεχνείου για να εκδιώξουν από εκεί τους οχυρωμένους φοιτητές του «Ιερού Λόχου των Σπουδαστών της ΕΠΟΝ του ΕΛΑΣ Λόρδος Μπάιρον». «Τι ειρωνεία της ιστορίας -τονίζει- η δικτατορία άργησε... έκανε το ίδιο 29 χρόνια αργότερα». Σήμερα βέβαια δεν χρειάζεται ούτε είναι δυνατόν να επαναληφθεί το γεγονός, αρκεί η ενορχηστρωμένη ευρύτερη εκστρατεία ενοχοποίησης του Πανεπιστημιακού Ασύλου, υποβάθμισης και συκοφάντησης του Πανεπιστημιακού χώρου, των φοιτητών και των δασκάλων του, και η κατά χιλιάδες οδήγησή τους στην μετανάστευση των πτυχιούχων του. Αλλά αυτό αποτελεί μια άλλη Ιστορία.

Η ΑΥΓΗ • 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

28

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

4

Πέθανε από ασιτία στην Κατοχή... ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΔΡΙΒΑΣ, Τα έργα, Φιλολογική επιμέλεια: Ευριπίδης Γαραντούδης-Μαίρη Μικέ/ Νοελληνική Βιβλιοθήκη / Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, Αθήνα 2012

Ο ποιητής Αναστάσιος Δρίβας

Τρείς συναντήσεις Τύχη καλή προς το τέλος του 2012 μου έφερε στα χέρια το βιβλίο «Αναστάσιος Δρίβας/ΤΑ ΕΡΓΑ, έκδοση του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη», με τη φιλολογική επιμέλεια των Ευριπίδη Γαραντούδη, καθηγητή της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και της Μαίρης Μικέ, καθηγήτριας στο Νεοελληνικό Τμήμα του ΑΠΘ. Τρείς είναι οι «συναντήσεις» μου με τον Αναστάσιο Δρίβα, σε χρονική διάρκεια πολλών ετών. Η πρώτη «συνάντησή» μας έγινε προς το τέλος του 1964, όταν βρεθήκαμε με τον Τηλέμαχο Αλαβέρα στην Αθήνα με φίλους λογοτέχνες. Από το 1949 που ας πούμε τελείωσε ο εμφύλιος, μέχρι το ‘64, οι όποιες διηγήσεις των μεγαλύτερων λογοτεχνών για την προΤΗΣ ΡΟΥΛΑΣ ΑΛΑΒΕΡΑ

πολεμική περίοδο, τον πόλεμο και τον εμφύλιο, κι όσο κι αν ενδιαφερόμουν να μάθω το τι, το ποιοι, μου φαινόντουσαν όλα και σχεδόν όλοι, πολύ μακρινοί και θα έλεγα με έναν, ελπίζω, ώριμο αυτοσαρκασμό τώρα, ότι ο Πελοποννησιακός πόλεμος μου ήταν πιο οικείος, πιο κοντινός! Υπήρχε πάντως κάτι το κρυφό στις διηγήσεις των μετεμφυλιακών για τα προηγούμενα κι όσο κι αν τα έφερναν στις μέρες τους και στα δικά τους, δηλαδή καθένας στα δικά του, ταυτόχρονα τα έσερναν προς τα πίσω και τότε χάνονταν στα λόγια, όλοι σχεδόν, όσοι τα είχαν ζήσει. Αλλά στα μάτια ενός νέου πώς να ζωντανέψουν; Αν ο χρόνος της προφορικής ιστορίας είναι ο χρόνος της μνήμης, όπως ισχυρίζονται οι ιστορικοί, οι ανθρωπολόγοι, οι κοινωνιολόγοι και οι ψυχολόγοι, όταν βρίσκονται λογοτέχνες μεταξύ τους, οι προφορικές ιστορίες τους υποκρύπτουν και σηματοδοτούν και πολλά άλλα, όχι μόνον λογοτεχνικά ή προσωπικά, αλλά κοινωνικά και πολιτικά ιδωμένα από την εσώτερη πλευρά τους, και ει δυνατόν την ανομολόγητη.

222

222 Επί τροχάδην αναφέρομαι στον Ναπολέοντα Λαπαθιώτη (1891) - αυτοκτόνησε τον Γενάρη του 1944. Ο Τέλλος Άγρας (1899) - σκοτώνεται από αδέσποτη μετεμφυλιακή σφαίρα το 1944. Για τον Αναστάσιο Δρίβα (1899-1942) πρωτοάκουσα από τον Γιώργο Θέμελη. Τον τοποθετούσε στη γενιά του ‘20, ο οποίος εξελίχθηκε σε νεωτερικό. Τον Δεκέμβρη του ‘64 λοιπόν στην Αθήνα, ένα μεσημέρι με τον Γιάννη Γουδέλη και τον Γιάννη Σφακιανάκη, η συζήτηση έφθασε στούς Δρίβα, Σαραντάρη, Λαπαθιώτη, Χατζηλαζάρου κλπ. Το τέλος του Αναστάσιου Δρίβα, ο οποίος πέθανε από ασιτία στην Κατοχή, δημιουργούσε έναν άλλο μύθο, μου φαινόταν σα να τον σκιαγραφούσα, αλαφροΐσκιωτο, αλαφροπάτητο. Ο Σφακιανάκης, στέρεος πεζογράφος, και ειλικρινής, όταν ήθελε να κρύψει κάτι επαναλάμβανε μέσα απ’ τα δόντια του μια ακαταλαβίστικη συλλαβή, φτο, φτο, φτο... και πάντα συμπλήρωνε: «άστα, είμαστε ένα σνάφι...», και στην περίπτωση Δρίβα ήταν κατηγορηματικός: «τον αφήσαμε όλοι να ψοφήσει από πείνα, αυτόν έναν ποιητή, έναν πραγματικό εστέτ, ευαίσθητο και πολύ περήφανο άνθρωπο». Ήταν εμφανές ότι υπήρχε ένα όχι μόνον προσωπικό δράμα, ήταν γενικότερο, αφορούσε έναν κύκλο ανθρώπων που καταγίνονταν με τα γράμματα και την τέχνη. Μέσα στον ορυμαγδό της ιστορίας η γενιά που ερχόμασταν, είχε μπροστά της ένα αναπεπταμένο πεδίο δράσης, όπως γίνεται άλλωστε μετά από κάθε πόλεμο. Είχε αληθινό ή ψευδαισθητικό πέταμα ψυχής για καινούργια πράγματα και τα δράματα των παλαιότερων ζυμώνονταν μέσα σε άγνοιες και παραπληροφορίες. Παρόλα αυτά, δεν ξέρω από ποιά παρόρμηση η περίπτωση Δρίβα επανερχόταν. Θαρρείς και τον έβλεπα. Αδύνατο, με μουστάκι σαν του πατέρα μου, σμιχτά φρύδια, σιωπηλό, συγκρατημένο. Μερικές φορές θαρρείς και μι-

μούμαι την απόμακρη στάση του όταν βρίσκομαι σε ατελιέ φίλου ζωγράφου, ακόμα και του γιού μου, δε μιλώ, δε βγαίνει άχνα. Στη Θεσσαλονίκη πάντως μόνον ο Θέμελης, ο Τηλέμαχος νέος τότε, ο Γιώργος Μουρέλος, γνώριζαν τα περί Δρίβα και των γύρωθεν. Ποτέ δεν άκουσα άλλον ποιητή ή ποιήτρια, εκτός από αυτούς τους τρεις να αναφέρονται στον Δρίβα. Ο Μουρέλος είχε γνωρίσει τον Δρίβα επειδή σύχναζαν και οι δύο στο εργαστήρι του Μπουζιάνη. Ο Μουρέλος με τον φίλο του, τον ποιητή Δημήτρη Θοιβιδόπουλο, είχαν συστήσει στο μεγάλο ζωγράφο δύο κυρίες για να τις διδάξει σχέδιο. (οι δύο αυτοί φίλοι είναι που ίδρυσαν το σύλλογο «Φίλοι του Μπουζιάνη»). Έτσι, στην πρώτη συνάντησή μου με τον Δρίβα έμαθα για το ενδιαφέρον του για τη ζωγραφική, και κυρίως για τη σχέση του με το χρώμα. Αλλά και τα απομέσα του Μπουζιάνη. Θα πρέπει κάποτε να γίνει έρευνα για τα ρεύματα, και όχι μόνον, που έφεραν οι σπουδαγμένοι στη Γερμανία προπολεμικά, Σκαλκώτας, Μπουζιάνης κλπ, που επέστρεψαν στην Ελλάδα προτού καλά σκάσει μύτη ο ναζισμός, και το τι τους περίμενε στην πατρίδα. Στα 1978, μια δεύτερη συνάντησή μου με τον Δρίβα, πάνω στο αντιτορπιλικό στο οποίο ήταν πλοίαρχος ο ευγενής Τάσος Κόρφης, όπου η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από τον τραγικό ποιητή, αισθητικό και κριτικό. Ο Κόρφης ασχολήθηκε σχετικά συστηματικά και, το κυριότερο, δεν τον άφησε να εξαφανιστεί. Μιλούσε για τα Μικρά ελεγεία, την Μια δέσμη στο νερό, τη συνομιλία με τον εαυτό του, τη νεορομαντική σχολή, τη νεοσυμβολιστική, ότι από τον Σαραντάρη δέχτηκε τη γόνιμη επίδραση της Νέας Ποίησης, επίσης ότι ο Τέλλος Άγρας έγραψε για τον άνθρωπο Δρίβα.

Tον αφήσαμε όλοι να ψοφήσει από πείνα, αυτόν έναν ποιητή, έναν πραγματικό εστέτ, ευαίσθητο και πολύ περήφανο άνθρωπο

Βρήκα να έχω σημειώσει εκείνο τον καιρό σε μπλοκ ένα απόσπασμα από το (The Here With a Thousant Faces/ O Ήρωας με τα Χίλια Πρόσωπα), του Τζόζεφ Κάμπελλ, αμερικανού συγγραφέα: «Δεν υπάρχει αξιόπιστο σύστημα ερμηνείας ενός μύθου. Αυτό συμβαίνει επειδή η μυθολογία μοιάζει με τον πολυμήχανο θεό Πρωτέα, ο οποίος δεν αποκαλύπτει ποτέ σε οποιονδήποτε ερευνητή ολόκληρο το περιεχόμενο και της πτυχές της σοφίας του. Απαντά ανάλογα με το ποιόν του ερευνητή». Ο Κάμπελλ, ένα ανήσυχο πλάσμα την εποχή του 1950, με την άκοπη προσπάθειά του κατάφερνε να μη προσκολλάται ο αναγνώστης στα «εκάστοτε» λεγόμενα. Ήταν η επιδίωξή του στη συγγραφή. Κατάφερνε να αποδείχνει ότι οι τάχα μεθοδολογικές δυσχέρειες που βρίσκονταν σε πλήρη άνθηση σε καιρούς ευημερίας και, φαινομενικά σταθερούς, οι εξερευνώντες εξερευνήσεις δεν έκαμαν άλλο παρά να παραθέτουν και να αναλύουν έργα που έπλεαν στα ίδια ποτάμια, για να βεβαιωθεί ακόμα μια φορά το πατερικόν: «Εξέλιπον εξερευνώντες εξερευνήσεις». Σήμερα, καθώς τα πράγματα βγαίνουν από το μεγαλείο του τέλματος, θεωρώ ότι καλό είναι να βλέπουμε με κάποια κατανόηση τα προηγούμενα, αφήνοντας τον χρόνο να δείχνει τα καλά ή κακά κατασκευάσματα των δημιουργών και των ερευνητών-ερμηνευτών. Ο ξεχασμένος ποιητής που πέθανε από ασιτία στην Κατοχή ωστόσο έγραφε το μύθο της ζωής του αλλά και της ποίησής του με αυθεντική τρυφερότητα. αυτός, ένας εστέτ που είχε την ατυχία να μην έχει πανεπιστημιακό στίγμα, να μην είναι από τζάκι, να μην έχει οικονομική και πρέπουσα άνεση, να μην αφήσει πίσω του μία σύζυγο (ως ασκούσα δεόντως το παραλογοτεχνικό της επάγγελμα), η οποία θα αναλάμβανε την υστεροφημία του. Αυτός που σύρθηκε πεινασμένος και μόνος, να όμως που είχε την τύχη να βρεθεί στα χέρια αυτών των δύο επιστημόνων, οι οποίοι κατάφεραν μία πρωτόγνωρη υπέρβαση στα δεδομένα, να μετατρέψουν μια πιθανή και ανιαρή μονοδιάστατη περιγραφή στην οποία θα ήταν εύκολο να περάσουν, με μια πολυδιάστατη στρατηγική στο τελικό σημείο στηριγμένο σε βάσεις συνεπείς, και η διάσταση της κατανόησης να προσκομίζει καθαρόαιμα τη νοηματοδότηση αυθεντικών θεωρήσεων. Η διάταξη των θεμάτων δίνει το ορατό, ταυτόχρονα εξασφαλίζει την εσωτερική συνοχή, φωτίζει το βάθος και τις αθέατες διαστάσεις του έργου του Δρί-

LE

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Μια δεκαετία οδύνης κι ένα αδιέξοδο πολιτικό σύστημα

Δ

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 2

* Ο Peter Harling είναι ερευνητής και έζησε στη Βαγδάτη την περίοδο 1998-2004

10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013 TEYXOΣ 5

diplomatique

Η αποτυχία του πολέμου για το πετρέλαιο

Του ειδικού απεσταλμένου μας Peter Harling* έκα χρόνια μετά την αμερικανική εισβολή που γκρέμισε το καθεστώς του Σαντάμ Χουσέιν, το Ιράκ εξακολουθεί να βρίσκεται σε κρίση. Όμως, για να το διαπιστώσει κανείς, η Βαγδάτη είναι το τελευταίο μέρος που θα πρέπει να επισκεφθεί. Οι αιματηρές τρομοκρατικές επιθέσεις -χωρίς τις οποίες είναι βέβαιο ότι η χώρα θα έπαυε να υπάρχει για τα μέσα ενημέρωσης- είναι πιο σπάνιες σε σχέση με το παρελθόν. Έχει επίσης αρχίσει να βελτιώνεται η κυκλοφορία των αυτοκινήτων, που είχε μετατραπεί σε εφιάλτη από την ανεξέλεγκτη αύξηση των σημείων ελέγχου και των τσιμεντένιων τοίχων που έφραζαν τους δρόμους. Οι Ιρακινοί, οι οποίοι -κυρίως το 2006- προσπάθησαν να γλιτώσουν από τις βιαιοπραγίες καταφεύγοντας στο Κουρδιστάν ή στο εξωτερικό, έχουν αρχίσει να επιστρέφουν μαζικά. Κι όσοι «συνεργάστηκαν» με τις Ηνωμένες Πολιτείες ξαναβρίσκουν μια κανονική θέση μέσα στην κοινωνία. Όσο για την ακρίβεια, δεν εμποδίζει τις κοινωνικές ομάδες που επωφελούνται από τη νομή του πετρελαϊκού πακτωλού να επιδίδονται σε μια ξέφρενη κατανάλωση. Έτσι, κατά τα φαινόμενα, η δραστηριότητα είναι πολύ πιο έντονη στους εμπορικούς δρόμους απ’ ό,τι στους διαδρόμους της εξουσίας, όπου πολιτικές προσωπικότητες από όλες τις παρατάξεις δείχνουν να προσεγγίζουν την τελευταία σύγκρουση που έπληξε την χώρα με μια μπλαζέ νωχέλεια. Η πολιτική κατάσταση (βλ. ένθετο για τον Νούρι αλ Μαλίκι) αποτελεί τη μια από τις δύο καθοριστικές διαστάσεις της αμερικανικής κληρονομιάς στο Ιράκ. Κατά τη διάρκεια της περιόδου που μεσολάβησε μεταξύ της εισβολής, που είχε σχεδιαστεί ως «χειρουργικό πλήγμα» χωρίς πραγματική ανάληψη ευθυνών, και της εσπευσμένης αποχώρησης που επιθυμούσε ο Μπάρακ Ομπάμα για να απεμπλακεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα από τις ατυχείς επιλογές του προκατόχου του Τζορτζ Μπους, γίναμε μάρτυρες, για αρκετά χρόνια, ενός πολιτικού σχεδιασμού, τον οποίο με τη μεγαλύτερη δυνατή επιείκεια θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ερασιτεχνικό μαστόρεμα. Ακόμα κι αν παραβλέψουμε τα «προπατορικά αμαρτήματα» της επιχείρησης: τον χαρακτηρισμό ολόκληρης της δομής του παλαιού καθεστώτος ως εγκληματική οργάνωση και τη συνακόλουθη διάλυσή της, τον

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Του Jean-Pierre Séréni*

Γ

ια τον πληθυσμό του Ιράκ πρόκειται για κάτι το αυτονόητο, ενώ για τα γεράκια του Πενταγώνου για παρανόηση. Στην ερώτηση «μήπως ο πόλεμος του Ιράκ -ο οποίος από το 2003 έχει προκαλέσει τον θάνατο τουλάχιστον 600.000 ατόμων και έχει οδηγήσει 1,8 εκατομμύρια άτομα στην εξορία και άλλα τόσα σε εσωτερική προσφυγιά- έγινε για το πετρέλαιο;», ο ιστορικός μπορεί να απαντήσει καταφατικά. Κυρίως χάρη σε αμερικανικά έγγραφα που αποχαρακτηρίστηκαν πρόσφατα, παρά τις αρνήσεις του Τζορτζ Μπους, του αντιπροέδρου του, Ρίτσαρντ («Ντικ») Τσένι, του υπουργού Άμυνας, Ντόναλντ Ράμσφελντ, και του πιστού συμμάχου τους Τόνι Μπλερ, του Βρετανού πρωθυπουργού εκείνη την εποχή. Τον Ιανουάριο του 2001, όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του στον Λευκό Οίκο, ο Τζορτζ Μπους ήταν αναγκασμένος να αντιμετωπίσει ένα παλιό πρόβλημα: την ανισορροπία ανάμεσα στη ζήτηση πετρελαίου, που αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς λόγω της αύξησης της οικονομικής ισχύος αναδυόμενων χωρών όπως η Κίνα και η Ινδία, και στην προσφορά πετρελαίου, που δυσκολεύεται να ακολουθήσει τους ρυθμούς αυτούς. Η μοναδική * Ο Jean-Pierre Séréni είναι δημοσιογράφος

Η γραμμή των νεοσυντηρητικών είναι απλή: o Σαντάμ Χουσέιν πρέπει να εκδιωχθεί με τη βία από τη Βαγδάτη και οι αμερικανικοί πετρελαϊκοί κολοσσοί πρέπει να βάλουν πόδι στη χώρα πιθανή λύση βρίσκεται στον Περσικό Κόλπο, όπου συγκεντρώνεται το 60% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και όπου υπάρχουν τρεις πετρελαϊκοί γίγαντες (Σαουδική Αραβία, Ιράν και Ιράκ) και δύο σημαντικές πετρελαιοπαραγωγές χώρες (Κουβέιτ και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα). Για λόγους οικονομικούς και πολιτικούς, εκείνη την περίοδο η παραγωγή πετρελαίου βρίσκεται σε στασιμότητα. Στη Σαουδική Αραβία, οι τρεις βαθύπλουτες οικογένειες που κυβερνούν τη χώρα (οι Αλ Σαούντ, Αλ Σαμπάχ και Αλ Ναγιάν) αρκούνται στο διόλου ευκαταφρόνητο επίπεδο ζωής τους (σε σχέση με τον πολύ μικρό πληθυσμό της χώρας) και προτιμούν να κρατούν τα αποθέματα αργού πετρελαίου της χώρας τους κάτω από τη γη. Το Ιράν και το Ιράκ, τα οποία διαθέτουν το ένα τέταρτο των παγκόσμιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, θα μπορούσαν μεν να καλύψουν τη διαφορά ανάμεσα στη ζήτηση και στην προ-

σφορά, αλλά τους έχουν επιβληθεί κυρώσεις (αμερικανικές μονάχα στην περίπτωση της Τεχεράνης, διεθνείς στην περίπτωση της Βαγδάτης), οι οποίες δεν τους επιτρέπουν να έχουν πρόσβαση στον εξοπλισμό και στις πετρελαϊκές υπηρεσίες που χρειάζονται για να το πετύχουν. Καθώς δε η Ουάσιγκτον τα έχει χαρακτηρίσει «κράτη-παρίες» (rogue states), δεν είναι διατεθειμένη να άρει τις κυρώσεις. Πώς είναι, λοιπόν, δυνατόν να αντληθεί περισσότερο πετρέλαιο από τον Περσικό Κόλπο χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η αμερικανική υπεροχή στην περιοχή; Οι νεοσυντηρητικοί (αρχικά επρόκειτο για δημοκρατικούς διανοούμενους, οι οποίοι υπέκυψαν στη γοητεία τού δίχως αναστολές ιμπεριαλισμού που κυριάρχησε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης) θεώρησαν ότι βρήκαν τη λύση. Ποτέ τους δεν είχαν συμφωνήσει με την απόφαση που έλαβε ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος το 1991, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Πολέμου του Κόλπου, να μην ανατρέψει τον Σαντάμ Χουσέιν. Σε ανοιχτή επιστολή που απευθύνουν στον πρόεδρο Κλίντον, επηρεασμένη από το «Πρόγραμμα για έναν νέο αμερικανικό αιώνα» που έχουν εκπονήσει, προτείνουν -ήδη από το 1998- την αλλαγή καθεστώτος στο Ιράκ. Η γραμμή των νεοσυντηρητικών είναι απλή: ο Σαντάμ Χουσέιν πρέπει να εκδιωχθεί με τη βία από τη Βαγδάτη και οι αμερικανικοί πετρελαϊκοί κολοσσοί πρέπει να βάλουν πόδι στη χώρα. Ξαναβρίσκουμε, μετά το 2001, πολλούς από εκείνους που υπέγραψαν το Πρόγραμμα σε διάφορα αξιώΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 4

LE

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

diplomatique

Μια δεκαετία οδύνης κι ένα αδιέξοδο πολιτικό σύστημα ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 1

σχεδιασμό του πολιτικού συστήματος με βάση το θρησκευτικό δόγμα των πολιτών, την προώθηση εξόριστων πολιτικάντηδων εντελώς αποκομμένων από την κοινωνία, την παρασκηνιακή διαπραγμάτευση ενός Συντάγματος στο οποίο αποτυπωνόταν η συμφωνία σιιτών και Κούρδων εις βάρος των σουνιτών, καθώς και τον πολλαπλασιασμό των εκλογών που σηματοδότησαν την περιθωριοποίηση των σουνιτών.

Tα λάθη αυτά θα μπορούσαν να είχαν σιγά-σιγά διορθωθεί, ωστόσο η μεγαλύτερη ευθύνη των ΗΠΑ συνίσταται στις παραλείψεις τους. Αντίθετα από τους στόχους τους, η αποχώρησή τους πραγματοποιήθηκε χωρίς να υπάρξει καμία συμφωνία για τα ζητήματα που θα στοιχειώνουν το Ιράκ για πολύ καιρό ακόμα: αναθεώρηση του Συντάγματος, λήψη μιας απόφασης για την επαρχία στην οποία θα ενταχθούν οι διαφιλονικούμενες περιοχές με μεικτό πληθυσμό, διανομή των οικονομικών πόρων, σχέσεις ανάμεσα στην κεντρική εξουσία και τις επαρχίες, αρμοδιότητες του πρωθυπουργού, δημιουργία θεσμικών αντίβαρων στην παντοδυναμία της εκτελεστικής εξουσίας, κανονισμός του Κοινοβουλίου, δομή του κατασταλτικού μηχανισμού κ.λπ.. Όλα αυτά πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης και αναδιαπραγμάτευσης.

Σαθρό οικοδόμιμα Το δεύτερο σκέλος της αμερικανικής κληρονομιάς αφορά την αρχιτεκτονική της ταυτότητας των πολιτών. Πράγματι, οι Ιρακινοί είναι για την ώρα εγκλωβισμένοι μέσα σε στρεβλές κι ατελείς ταυτότητες. Ενεργώντας με βάση μια απλουστευτική αντίληψη για την κοινωνία, κολλώντας στους Ιρακινούς τις χοντροκομμένες «ταμπέλες» του μπααθισμού, του «σανταμισμού», του σεχταρισμού ή του φυλετισμού και οικοδομώντας ένα πολιτικό οικοδόμημα που στηρίζεται πάνω σε όλα αυτά τα κλισέ, οι ΗΠΑ μετέτρεψαν το Ιράκ σε παρωδία του ίδιου του του εαυτού. Ακριβώς επειδή οι κατοχικές αρχές αντιμετώπισαν τους σουνίτες σαν να ήταν όλοι οπαδοί του Σαντάμ, εκείνοι συσπειρώθηκαν εναντίον των εισβολέων, οι οποίοι στη συνέχεια τους περιθωριοποίησαν μέσα στο πολιτικό σύστημα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να νοσταλγούν οι σουνίτες την εποχή του Σαντάμ, παρά το γεγονός ότι κι εκείνοι υπέφεραν από το καθεστώς του. Όμως, και στο εσωτερικό του σιιτικού στρατοπέδου, οι Αμερικανοί προσπάθησαν να διακρίνουν τους «καλούς» από τους «κακούς» σιίτες, επιδεινώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο μια απλή ταξική αντιπαράθεση και προκαλώντας την εχθρότητα του προλεταριακού κινήματος -του σαντρισμού1- το οποίο αδίκως κατηγόρησαν ως υποχείριο της Τεχεράνης. Όσο για τους Κούρδους, θεωρήθηκαν από τους Αμερικανούς ως οι φυσικοί τους σύμμαχοι, με αποτέλεσμα να ενισχύσουν την αυτονομία τους και την υποστήριξη των φιλοδοξιών τους για ένταξη στο Κουρδιστάν όλων των διαφιλονικούμενων περιοχών.

LE

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

diplomatique

Οι Ιρακινοί εξακολουθούν εν μέρει να είναι αιχμάλωτοι της εικόνας που διαμόρφωσαν οι Αμερικανοί και την οποία άφησαν πίσω τους μετά την αποχώρησή τους. Εκ των πραγμάτων, οι ταυτότητες που προβάλλονται με τον πιο επιδεικτικό τρόπο είναι συχνά οι πιο χονδροειδείς, οι πιο γελοιογραφικές. Οι κάθε είδους ισλαμιστές διακηρύσσουν την ένταξή τους σε κάποια ιδιαίτερη ισλαμική ομάδα ή οργάνωση μέσα από τις κομμωτικές τους επιλογές: μακριά ή κοντή γενειάδα, με ή χωρίς μουστάκι, ξυρισμένο κεφάλι ή όχι. Οι στρατιωτικοί και οι αστυνομικοί, επηρεασμένοι από τους ξένους «εταίρους» τους, ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για το «look» τους, μάλιστα, η ιρακινή «μόδα» προστάζει να φοράνε τις προστατευτικές επιγονατίδες στον... αστράγαλο. Σχεδόν σε όλες τις συνοικίες της Βαγδάτης συναντάει κανείς πλήθος συμβόλων ταυτότητας (πορτρέτα «μαρτύρων», σημαίες και γκράφιτι) που αναγγέλλουν, χωρίς κανένα περιθώριο παρεξήγησης, την κοινοτική σύνθεση της γειτονιάς. Δυστυχώς, ούτε οι κρατικοί θεσμοί είναι προστατευμένοι από το φαινόμενο, σε μια χώρα όπου τα εθνικά σύμβολα έχουν υποκατασταθεί από εμβλήματα που τονίζουν την ιδιαιτερότητα των φορέων τους. Για παράδειγμα, στα περισσότερα αστυνομικά σημεία ελέγχου της πρωτεύουσας κυματίζουν σιιτικές σημαίες. Όμως και ο δημόσιος λόγος είναι διαποτισμένος από έναν σεχταρισμό ο οποίος, όσο κι αν υπήρχε στην κοινωνία και πριν από το 2003, απουσίαζε από τον δημόσιο χώρο. Στο εξής, οι αμοιβαίες προκαταλήψεις εκφράζονται ανοιχτά. Οι μακρηγορίες περί αδελφοσύνης ανάμεσα στις κοινότητες που απαρτίζουν το έθνος ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Δεδομένου ότι οι Ιρακινοί θεωρούν ότι η κατάσταση θα εξομαλυνθεί πλήρως μονάχα σε ένα μακρινό μέλλον, προσπαθούν να οργανώσουν την καθημερινή ζωή τους με όποιο μέσο έχουν στη διάθεσή τους και κατορθώνουν με αξιοθαύμαστο τρόπο να βρουν τον δρόμο τους μέσα στους δαιδάλους ενός πολύπλοκου πολιτικού συστήματος, μιας κοινωνίας που βρίσκεται σε αναστάτωση, μιας πόλης αποδιαρθρωμένης και μιας οικονομικής δραστηριότητας που περιπλέκεται από τις χίλιες δυο αρπακτικές συμπεριφορές. Για παράδειγμα, τα περισσότερα σπίτια ηλεκτροδοτούνται από τρεις διαφορετικές πηγές, που συνυπάρχουν μέσα σε ένα σύστημα παράλογο, αλλά ταυτόχρονα καλά οργανωμένο: μερικές ώρες την ημέρα από το κρατικό δίκτυο και, στη συνέχεια, από την ιδιωτική γεννήτρια της συνοικίας ή από τη μικρή οικιακή γεννήτρια με την οποία αντιμετωπίζονται οι συχνές διακοπές ρεύματος. Η διαφθορά στα αστυνομικά σημεία ελέγχου είναι γεγονός που έχει περάσει στην καθημερινή ζωή -μερικές φορές, ο μοναδικός λόγος ύπαρξής τους είναι η εκβιαστική απόσπαση χρημάτων. Για την αντιμετώπιση της κατάστασης έχει επιστρατευθεί και το χιούμορ. Όμως η δημιουργικότητα δεν αναιρεί διόλου τη σημασία που εξακολουθούν να έχουν τα παλαιότερα σημεία ανα-

φοράς της καθημερινής ζωής στα οποία είναι προσκολλημένοι οι Ιρακινοί. Τα καλά ζαχαροπλαστεία δεν έκλεισαν και τα δημοφιλή καφέ εξακολουθούν να είναι στη μόδα. Όσο για την παράδοση του ψητού ψαριού «α λα μασγκούφ», κοντεύει να εξελιχθεί σε εμμονή.

Νέο καθεστός στα χνάρια του παλιού Πιο ανησυχητική είναι η στάση του πολιτικού κόσμου, ο οποίος έχει μάλλον βολευτεί με την κατάσταση και δεν προσπαθεί να την αλλάξει. Το νέο καθεστώς βαδίζει ακριβώς στα χνάρια του παλιού. Οι πολιτικοί υπεύθυνοι έχουν κυριολεκτικά καταλάβει τα πολυτελή μέγαρα των προκατόχων τους, τα οποία ιδιοποιήθηκαν ακριβώς την εποχή όπου δήλωναν ότι δεν θα επιτρέψουν να διαιωνιστούν τέτοιες πρακτικές. Στη Βαγδάτη, σχεδόν καμία υποδομή δεν έχει κατασκευαστεί κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, με εξαίρεση το δημαρχείο, τον δρόμο που οδηγεί στο αεροδρόμιο και μερικές γέφυρες. Οι σκοπιές, οι οποίες υποτίθεται ότι στεγάζουν τους αστυνομικούς στα σταυροδρόμια, φέρουν την επιγραφή «Δώρο του Δήμου», ακολουθώντας μια λογική που θυμίζει τις γενναιοδωρίες (μακαρίμ) του Σαντάμ, τη στιγμή που θα έπρεπε να φέρουν την ανώνυμη σφραγίδα της κρατικής διοίκησης. Οι μισθοί στον δημόσιο τομέα εξακολουθούν να είναι πολύ χαμηλοί, ωθώντας τους δημόσιους υπάλληλους να αναζητούν συμπληρωματικές πηγές εισοδήματος, νόμιμες ή παράνομες. Στα υψηλότερα επίπεδα της εξουσίας, η διαφθορά είναι αποδεκτή και διαπιστωμένη. Μάλιστα, όταν αποδεικνύεται αναγκαίο, χρησιμοποιείται ως μέσο πίεσης. Ο αρριβισμός, οι πελατειακές σχέσεις και η ανικανότητα έχουν μετατραπεί

Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο στον ιστοχώρο της ελληνόγλωσσης Monde diplomatique http://www.mondediplomatique.gr/spip.php?article390

σε γάγγραινα που παραλύει τους θεσμούς. Στην καρδιά της Βαγδάτης, το προεδρικό μέγαρο, το οποίο μετατράπηκε σε «πράσινη ζώνη» όταν οι αμερικανικές κατοχικές αρχές το μετέτρεψαν στο νευραλγικό τους κέντρο, ενσαρκώνει τις χειρότερες στιγμές του νέου καθεστώτος, ακριβώς όπως συνέβαινε και στην περίπτωση του προηγούμενου. Η τεράστια περίμετρος, όπου επικρατεί λίγο-πολύ καθεστώς ασφάλειας, έχει μετατραπεί σε έναν χώρο στον οποίο έχουν αποκλειστικά πρόσβαση οι πολιτικοί, σε έναν κόσμο προνομίων που κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να αποκοπεί από την υπόλοιπη κοινωνία. Έχει καθιερωθεί μια ολόκληρη διαβάθμιση από κάρτες ελεύθερης εισόδου, αναδεικνύοντας μια νέα ελίτ και καθιερώνοντας νέες ιεραρχικές σχέσεις. Το κλείσιμο του οδικού άξονα ΚεράνταΜανσούρ, που διασχίζει την «πράσινη ζώνη», υποχρεώνει τους κοινούς θνητούς να κάνουν απίστευτες παρακάμψεις. Πιθανότατα, ο άξονας θα μπορούσε να ξαναδοθεί στην κυκλοφορία εάν πραγματοποιούνταν ορισμένα έργα και διευθετήσεις, όμως το πραγματικό διακύβευμα είναι διαφορετικό: θα μπορούσαμε να πούμε ότι, κατά τα φαινόμενα, η ζώνη έχει μετατραπεί σε αναπαλλοτρίωτο προνόμιο μιας κάστας η οποία εννοεί να μην λογοδοτεί σε κανέναν. Όλα τα παραπάνω θυμίζουν όσα για πολύ κόσμο αποτελούσαν τον ανυπόφορο χαρακτήρα του προηγούμενου καθεστώτος. Εξάλλου, η κριτική που εκφράζεται από πολλούς Ιρακινούς υιοθετεί συχνά τη φρασεολογία που χρησιμοποιούνταν εκείνη την εποχή. Ο παραλληλισμός δεν αποτελεί πλέον ταμπού, ακόμα και για εκείνους οι οποίοι αντεύχονται όσο τίποτε άλλο την επιστροφή στο παρελθόν. Για παράδειγμα, εκείνος που δήλωνε «Τώρα είναι η σειρά μας», συνεχίζει: «Ο Σαντάμ ήταν μόνος και χορτάτος. Το πρόβλημα είναι ότι σήμερα είναι πολλοί στην εξουσία κι η πείνα τους είναι ακόρεστη». Από τα παραπάνω προκύπτει ένα οδυνηρό ερώτημα: μήπως το Ιράκ υπέστη άνευ λόγου μια δεκαετία οδύνης; Βέβαια, η πτώση του καθεστώτος ήταν αναγκαία για να βγει η χώρα από το

Υπεύθυνη έκδοσης: Βάλια Καϊμάκη Συντακτική ομάδα: Κορίνα Βασιλοπούλου, Θανάσης Κούτσης, Χάρης Λογοθέτης, Βασίλης Παπακριβόπουλος Επικοινωνία: info@monde-diplomatique.gr Αρχείο κειμένων: www.monde-diplomatique.gr Facebook: www.facebook.com/monde.diplomatique.gr

3/31

Η ΑΥΓΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΝΟΥΡΙ ΑΛ ΜΑΛΙΚΙ

Ένας πρωθυπουργός σε απομόνωση Του Peter Harling*

O

αδιέξοδο και είχε ως αποτέλεσμα ένα κάποιο ξαναμοίρασμα της πολιτικής τράπουλας. Στο Γιαρμούκ, η συνοικία των αξιωματικών έχει αρχίσει να ρημάζει, ενώ στο Χέι αλ Τζαβαντέιν, μια άλλοτε εξαθλιωμένη συνοικία, εγκαινιάστηκε μια παιδική χαρά και -ποιος θα το πίστευε;- ένα γήπεδο τένις. Όμως ποιο τίμημα πληρώθηκε για να ανταλλάξουν οι παίκτες μερικές μπαλιές ή για να αποκτήσουν κάποιοι μερικές θέσεις στον κρατικό μηχανισμό; Πολύ συχνά, η μετανάστευση ή ο προσωπικός πλουτισμός αποτελούν την μοναδική προοπτική για μια κοινωνία η οποία δυσκολεύεται να σκεφθεί και να σχεδιάσει συλλογικά το μέλλον μέσα στο οποίο φιλοδοξεί να ζήσει. Η δε νέα ελίτ είναι προϊόν της κατάστασης και όχι ο ένοχος δημιουργός της, μέσα σε μια χώρα της οποίας το παρόν εντάσσεται σε μια μακρά αλληλοδιαδοχή ρήξεων. Ωστόσο, οι νοσταλγοί του παλαιού καθεστώτος έχουν την τάση να ξεχνούν πολύ γρήγορα. Για παράδειγμα, δεν θυμούνται τους μπράβους που έστελνε ο Ουντάι Χουσέιν, ο έκφυλος γιος του τύραννου, στους τόπους παραθερισμού για να απάγουν κοπέλες καλών οικογενειών και να τις βιάσει απολαμβάνοντας απόλυτη ατιμωρησία. Η χώρα έπρεπε να προχωρήσει, πράγμα για το οποίο ούτε ο Σαντάμ ούτε το περιβάλλον του είχαν την παραμικρή πρόθεση ή διέθεταν τα μέσα. Ακόμα και σήμερα, μπορεί κανείς να ελπίζει τα πάντα, γιατί τα πάντα απομένουν να γίνουν. Τουλάχιστον υπάρχουν πόροι και ανθρώπινο δυναμικό. Και η φυγή των εγκεφάλων θα μπορούσε μια μέρα να αναστραφεί, όταν ο κρατικός μηχανισμός, αντί να αμείβει παχυλώς πιστούς οπαδούς, τους φίλους και τα ξαδέλφια, θα αρχίσει να στελεχώνεται με ικανά άτομα. Το ζητούμενο είναι να ξεφύγει η χώρα από το αδιέξοδο πολιτικό σύστημα, του οποίου η αναποφασιστικότητα έχει μετατραπεί σε θεμέλιο μιας προσωρινής κατάστασης που διαρκεί υπερβολικά πολύ.

1. Ο σαντρισμός είναι ένα ρεύμα που δημιουργήθηκε γύρω από τη μορφή του Μοχάμεντ Σαντέκ αλ Σαντρ, δημοφιλούς θρησκευτικού ηγέτη, ο οποίος, τη δεκαετία του 1990, έγινε η φωνή των φτωχών κι εξαθλιωμένων στρωμάτων που είχαν παραμεληθεί από το σιιτικό κατεστημένο. Η θαρραλέα αντιπολίτευσή του στο καθεστώς είχε ως αποτέλεσμα τη δολοφονία του, το 1999. Ένας από τους γιούς του, ο Μοκτάντα, προσπαθεί από το 2003 να αναζωπυρώσει το κίνημα και να αναλάβει την ηγεσία του. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΚΡΙΒΟΠΟΥΛΟΣ

πρωθυπουργός Νούρι αλ Μαλίκι βλέπει να πολλαπλασιάζονται οι κατηγορίες εναντίον του, στον βαθμό που εδραιώνεται ως ο ισχυρός άνδρας της χώρας. Βγήκε ενισχυμένος από το μπρα-ντε-φερ με την κουρδική ηγεσία, η οποία ελέγχει το βορειοανατολικό τμήμα της χώρας, για τη μοιρασιά των εσόδων που αποφέρει το πετρέλαιο και για τις διαφιλονικούμενες περιοχές1, καθώς εξασφάλισε την υποστήριξη των αραβικών πληθυσμών τόσο του σιιτικού όσο και του σουνιτικού- επειδή εμφανίστηκε όχι μόνο ως ο υπερασπιστής των συμφερόντων τους, αλλά και γενικότερα ως ο εγγυητής της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας. Ωστόσο, έκανε κατάχρηση του επιχειρήματος της «τρομοκρατίας» για να επιτύχει την απομάκρυνση πολιτικών όπως ο Ραφί αλ Ισάουι, ο σουνίτης αναπληρωτής του, ο μοναδικός σουνίτης ανάμεσα στους αξιωματούχους του πρωθυπουργικού μεγάρου, σ’ ένα πολιτικό σύστημα που στηρίζεται στην κατανομή των αξιωμάτων με κριτήριο την εθνότητα ή το θρησκευτικό δόγμα. Από εκείνη τη στιγμή, μια ευρύτατη λαϊκή κινητοποίηση συσπείρωσε εναντίον του ολόκληρο το σουνιτικό φάσμα και ο πολλαπλασιασμός των διαδηλώσεων ανάγκασε τους πολιτικούς που είχε προωθήσει και αναδείξει ο Αλ Μαλίκι να αποστασιοποιηθούν από αυτόν. Η εξέλιξη αυτή πυροδότησε σχεδόν αυτόματα στο στρατόπεδο των σιιτών τα αμυντικά αντανακλαστικά και την αναδίπλωση στη θρησκευτική ταυτότητα, μέσα σε μια κοινωνία η οποία δεν έχει ακόμα ξεπεράσει το σοκ των βιαιοπραγιών ανάμεσα στους οπαδούς των αντίπαλων θρησκευτικών δογμάτων την περίοδο 2006-2008. Ωστόσο, ο Αλ Μαλίκι έχει εχθρούς και στο σιιτικό στρατόπεδο, στον βαθμό που η προσωπική του εξουσία αυξάνεται μειώνοντας αντίστοιχα την επιρροή των αντιπάλων του μέσα στην παράταξη. Συνεπώς, ο πρωθυπουργός βρίσκεται απομονωμένος και μάλιστα σε εντυπωσιακό βαθμό: ευάλωτος απέναντι στους Κούρδους, εγκλωβισμένος σε ένα σεχταριστικό παιχνίδι, τη στιγμή που δεν έχει εντελώς καλυμμένα τα νώτα του απέναντι στην ίδια του την κοινότητα, από την οποία προσπάθησε να διαφοροποιηθεί παίζοντας το χαρτί του εθνικισμού. Ωστόσο, εξακολουθεί να διαθέτει και ορισμένα ατού: τον έλεγχο των οικονομικών πόρων του κράτους, την ανικανότητα των διασκορπισμένων αντιπάλων του να συνεννοηθούν και να ορίσουν τον αντικαταστάτη του, την παράδοξη σύμπτωση απόψεων μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ιράν ότι επείγει η διασφάλιση της σταθερότητας στη χώρα (οι μεν επειδή ενδιαφέρονται να ξεχαστούν οι αποτυχίες τους στο Ιράκ, ενώ το δεύτερο επειδή δεν επιθυμεί να υπάρξει και νέα απώλεια συμμάχου του, μετά από εκείνη της Συρίας), τον αδυσώπητο κυνικό οπορτουνισμό, θεμέλιο του πολιτικού συστήμα-

τος, και, τέλος, τη μεγάλη κούραση του λαού, η οποία ενδέχεται να προκαλέσει την εξάντληση της κινητοποίησης. Από την άλλη πλευρά, δεν είναι απίθανο να ξεσπάσει ανοιχτή αντιπαράθεση, δεδομένου ότι εντείνεται το συναίσθημα της απογοήτευσης και της στέρησης μέσα στον σουνιτικό κόσμο, αναζωπυρώνεται η πόλωση ανάμεσα στα θρησκευτικά δόγματα, ενώ γίνεται ολοένα περισσότερο αισθητή η -υλική και ηθική- ανεπάρκεια των μηχανισμών δημόσιας ασφάλειας, που είναι ανίκανοι να εξουδετερώσουν τις ένοπλες ομάδες των εξεγερμένων, καθώς και η έλλειψη της εθνικής νομιμοποίησής τους. Δεν πρέπει μάλιστα να αποκλειστεί ένα σενάριο πολιτικού κενού, στο οποίο ο Αλ Μαλίκι θα κατέληγε να ηγείται μιας παράλυτης κυβέρνησης ή ακόμα και θα εξαναγκαζόταν σε αποχώρηση χωρίς να υπάρχει συμφωνία για τη διαδοχή του. Επιπλέον, η φύση του πολιτικού καθεστώτος εξακολουθεί να είναι απροσδιόριστη. Ο πρωθυπουργός ακολουθεί μια λογική την οποία οι αντίπαλοί του δεν χάνουν ευκαιρία να καταγγέλλουν ως αυταρχική, καθώς συγκεντρώνει στα χέρια του ολόκληρη την εκτελεστική εξουσία, με αποτέλεσμα πολλές φορές ακόμα κι η έγκριση χορήγησης μιας βίζας να περνάει από το γραφείο του. Το αρρενωπό στυλ του πολιτικού που έστειλε η θεία πρόνοια για να σώσει τη χώρα εντάσσεται σε μια μακρόχρονη πολιτική παράδοση, η οποία εξακολουθεί να συγκινεί τους Ιρακινούς. Οι παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων συνεχίζονται υπό τη διακυβέρνησή του, όπως και την εποχή του προηγούμενου καθεστώτος. Παρ’ όλα αυτά, βρίσκεται αντιμέτωπος με έναν καλά εδραιωμένο πλουραλισμό, ο οποίος καθιστά σχεδόν

ανέφικτη οποιαδήποτε φιλοδοξία για την εγκαθίδρυση τυραννικού καθεστώτος. Ταυτόχρονα, η ισχύς του Αλ Μαλίκι εμποδίζει την ανάδυση ενός πραγματικού κοινοβουλευτισμού και στηρίζεται περισσότερο στην αμφισημία των κανόνων του πολιτικού παιχνιδιού, του οποίου τα κύρια χαρακτηριστικά είναι η κατά βούληση αναδιανομή των οικονομικών πόρων και η ανατροπή των συμμαχιών μέσα σε ένα συνεχώς συγκρουσιακό κλίμα. Για τον πρώην αντιπρόεδρο, Αντέλ Αμπντέλ Μαχντί, «δεν είναι πλέον δυνατόν να φανταστεί κανείς ένα πολιτικό σύστημα στο οποίο την απόλυτη εξουσία θα είχε μια σέχτα, ένα πολιτικό κόμμα ή ένα άτομο. Οι σουνίτες το προσπάθησαν, οι σιίτες επιχειρούν το ίδιο, αλλά δεν θα το κατορθώσουν. Από την άλλη πλευρά, σε αυτό το στάδιο, δεν μπορούμε να ποντάρουμε σε ένα πολιτικό σύστημα στο οποίο οι πολίτες θα αισθάνονται απαλλαγμένοι από το βάρος του θρησκευτικού δόγματος. Στη φάση που βρισκόμαστε σήμερα, καθίστανται αναπόφευκτοι ο πλουραλισμός, η αποκέντρωση, ακόμα και ο φεντεραλισμός. Μας χρειάζεται, συνεπώς, ένα κοινοβουλευτικό σύστημα. Ωστόσο, σήμερα, δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο. Οι θεσμοί δεν λειτουργούν σωστά και, στην πραγματικότητα, το Σύνταγμα δεν εφαρμόζεται».

1. Ζώνες με μεικτό πληθυσμό -κυρίως αραβικό και κουρδικό- οι οποίες αποτελούν αντικείμενο χαμηλής έντασης σύγκρουσης ανάμεσα στην κυβέρνηση της Βαγδάτης και στις τοπικές αρχές του Ιρακινού Κουρδιστάν, οι οποίες διαθέτουν σημαντική αυτονομία. Οι εντάσεις αφορούν κυρίως το καθεστώς της πόλης του Κιρκούκ και την εκμετάλλευση των πετρελαϊκών πόρων που βρίσκονται στο υπέδαφος αυτών των περιοχών.

LE

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

diplomatique

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 1

ματα της κυβέρνησης των Ρεπουμπλικανών. Την επόμενη χρονιά, σε έναν από αυτούς, τον Ντάγκλας Φέιθ, νομικό και δεξί χέρι του Ράμσφελντ στο υπουργείο Άμυνας, ανατίθεται η επίβλεψη των εμπειρογνωμόνων που ασχολούνται με το μέλλον της ιρακινής πετρελαϊκής βιομηχανίας. Η πρώτη του απόφαση συνίσταται στο να ανατεθεί η μελλοντική διαχείριση -μετά τη νίκη των Αμερικανών- στην Kellog, Brown & Root, θυγατρική της Ηalliburton, της οποίας πρόεδρος υπήρξε για μεγάλο χρονικό διάστημα ο Τσένι. Ο στόχος που επιδιώκεται είναι να διατηρηθεί η ιρακινή παραγωγή στο επίπεδο που βρίσκεται στις αρχές του 2003 (2,84 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα), έτσι ώστε να αποφευχθεί η κατάρρευσή της, η οποία θα προκαλούσε αναταράξεις στην παγκόσμια αγορά. Το επόμενο πρόβλημα που προκαλεί διχογνωμίες στους εμπειρογνώμονες, αφορά την ιδιωτικοποίηση του ιρακινού πετρελαίου. Από το 1972, οι ξένες εταιρείες έχουν αποκλειστεί από έναν τομέα τον οποίο οι Ιρακινοί διαχειρίζονται με επιτυχία. Παρά τους δύο πολέμους -με το Ιράν (1980-1988) και τον Πρώτο Πόλεμο του Κόλπου που πυροδοτήθηκε με αφορμή το Κουβέιτ (1990-1991)- και περισσότερα από δέκα χρόνια κυρώσεων, κατόρθωσαν, το 2003, να ξαναφθάσουν το επίπεδο παραγωγής της διετίας 19791980, χρονιάς όπου είχε σημειωθεί ρεκόρ, το οποίο οφειλόταν σε μια ειρηνική συγκυρία χωρίς το παραμικρό πρόβλημα. Στους ηγετικούς κύκλους της Ουάσιγκτον και του Λονδίνου προτείνονται δύο επιλογές: η επιστροφή στο καθεστώς των αδειών εκμετάλλευσης που ίσχυε πριν από την εθνικοποίηση του 1972 ή η πώληση των μετοχών της Iraqi National Oil Company (INOC) σύμφωνα με το ρωσικό μοντέλο, δίνοντας στον πληθυσμό μεταβιβάσιμα κουπόνια (vouchers). Στη Ρωσία, το ίδιο σύστημα οδήγησε πολύ γρήγορα στο ξεπούλημα των υδρογονανθράκων της Ρωσικής Ομοσπονδίας, από το οποίο επωφελήθηκε μια χούφτα ολιγάρχες που έγιναν βαθύπλουτοι από τη μια μέρα στην άλλη. Ο σχεδιασμός της επιχείρησης καταστρώθηκε από το Πεντάγωνο και από το υπουργείο Εξωτερικών και εγκρίθηκε από τον πρόεδρο Μπους τον Ιανουάριο του 2003. Ο Τζέι Γκάρνερ, ένας ηλικιωμένος στρατηγός φορτωμένος παράσημα αλλά μάλλον ξεπερασμένος από τις εξελίξεις, ορίζεται επικεφαλής της στρατιωτικής διοίκησης (Οργανισμός για την ανοικοδόμηση και την ανθρωπιστική βοήθεια), στην οποία ανατίθεται το καθήκον να διοικήσει το Ιράκ την περίοδο που θα ακολουθήσει την πτώση του Σαντάμ Χουσέιν. Περιορίζεται στη λήψη βραχυπρόθεσμων μέτρων, χωρίς να επιλέξει κάποια από τις δύο λύσεις που προτείνουν οι εμπειρογνώμονες.

H ExxonMobil και οι άλλες «αδερφές» Κατά τη διάρκεια των ετοιμασιών για την εισβολή, οι μεγάλες διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες δεν μένουν με σταυρωμένα χέρια. Ο Λη Ρέιμοντ, το αφεντικό της ExxonMobil, της μεγαλύτερης αμερικανικής πετρελαϊκής εταιρείας, είναι ένας παλιός φίλος του Τσένι. Ωστόσο, στις τολμηρές και ριψοκίνδυνες ενέργειες των πολιτικών αντιπαρατάσσει τη σύνεση των βιομηχάνων. Βέβαια, το σχέδιο είναι πραγματικός πειρασμός και προσφέρει την ευκαιρία στην Exxon να αυξήσει σημαντικά τα αποθέματα πετρελαίου που εκμεταλλεύεται, τα οποία τα τελευταία χρόνια βρίσκονται σε στασιμότητα. Ωστόσο, κατά τη γνώμη του, μια

Η αποτυχία του πολέμου για το πετρέλαιο Κατά τη διάρκεια των ετοιμασιών για την εισβολή, οι μεγάλες διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες δεν μένουν με σταυρωμένα χέρια. Ο Λη Ρέιμοντ, το αφεντικό της Exxon, είναι ένας παλιός φίλος του Τσένι

σκιά αμφιβολίας πλανάται πάνω από όλη αυτήν την υπόθεση: είναι όντως ο πρόεδρος Μπους ικανός να εξασφαλίσει τις συνθήκες που θα επέτρεπαν στην Exxon να εγκατασταθεί στο Ιράκ με ασφάλεια; Γιατί, στην εταιρεία, «κανείς δεν είναι διατεθειμένος να σκοτωθεί για μια πετρελαιοπηγή». Οι μηχανικοί της Exxon είναι εξαιρετικά καλοπληρωμένοι, ονειρεύονται μια χρυσή ζωή συνταξιούχου στη Φλόριδα ή στην Καλιφόρνια και δεν έχουν την παραμικρή διάθεση να ζήσουν κλεισμένοι μέσα σε ένα οχυρό στο Ιράκ. Επιπλέον, η ασφάλεια πρέπει επίσης να είναι και νομική: τι αξία έχουν οι συμβάσεις που έχουν υπογραφεί με μια δοτή εξουσία, όταν πρόκειται για επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων, των οποίων η απόσβεση απαιτεί πολλά χρόνια; Για όλους αυτούς τους λόγους, η Exxon τηρεί επιφυλακτική στάση. Στο Λονδίνο, η British Petroleum (BP) ανησυχεί για το μερίδιο που θα της δοθεί. Ήδη από τον

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Κείμενα των: Μαρίας Καραμεσίνη, Γιώργου Κατρούγκαλου, Γιάννη Κωνσταντίνου, Κλειώς Παπαντολέων, Ευτύχη Μπιτσάκη, Αντόνιο Γκράμσι, Νίκου Σαραντάκου, Δημήτρη Β. Παπαδημητρίου, Δημήτρη Παπανικολάου ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 726

KYΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΓΝΩΜΕΣ & ΙΔΕΕΣ - ΛΟΓΟΣ & ΤΕΧΝΕΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: ΜΑΝΟΣ ΑΥΓΕΡΙΔΗΣ, ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΑΝΤΖΟΠΟΥΛΟΥ, ΙΩΑΝΝΑ ΜΕΪΤΑΝΗ, ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ

Ανεργία: η δύσκολη εξίσωση ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΡΑΜΕΣΙΝΗ

Από τις εκλογές του Ιουνίου μέχρι σήμερα, το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για την ανεργία δεν έχει τύχει περαιτέρω εμβάθυνσης, αν και η από μήνα σε μήνα κατάρριψη νέων ιστορικών ρεκόρ από το ποσοστό ανεργίας προκαλεί ανατριχίλα σε όσους γνωρίζουν ότι η υπέρμετρη ποσοτική διόγκωση της ανεργίας προκαλεί αύξηση της μέσης διάρκειάς της, δυσκολεύοντας αφάνταστα την αντιμετώπισή της. Η απώλεια δεξιοτήτων, η αποθάρρυνση, η παθητικοποίηση και η αποστασιοποίηση των ανέργων από την εργασία αυξάνονται με τη διάρκεια της ανεργίας, καθιστώντας δύσκολη την επανένταξή τους. Σήμερα στη χώρα μας οι μακροχρόνια άνεργοι αποτελούν το 63% του συνόλου και οι άνεργοι με πάνω από δύο χρόνια ανεργίας 36%, ενώ το γενικό ποσοστό ανεργίας έχει ξεπεράσει το ρεκόρ των ΗΠΑ στη Μεγάλη Ύφεση. Η τρόικα και οι μνημονιακές δυνάμεις θεωρούσαν, ήδη από το πρώτο Μνημόνιο, ότι η κοινωνία θα πρέπει να υποστεί μεσοπρόθεσμα τη διόγκωση της ανεργίας, εφόσον αυτή συμβάλλει, μαζί με την αποκαθήλωση του θεσμικού πλαισίου ρύθμισης της αγοράς εργασίας, στο «θεάρεστο» έργο της δραστικής μείωσης του εργατικού κόστους, έναν από τους κύριους στόχους του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής. Αποκαθιστώντας τις απώλειες ανταγωνιστικότητας απ’ όπου και εάν προέρχονταν αυτές, η μείωση του εργατικού κόστους αναμένεται τα επόμενα χρόνια να καταστήσει εκ νέου συμφέρουσες τις ιδιωτικές επενδύσεις που θα φέρουν την ανάκαμψη και θα απορροφήσουν την ανεργία. Μέχρι τότε, οι πολιτικές απασχόλησης θα δρουν αντισταθμιστικά προς αποφυγή της κοινωνικής έκρηξης. Πράγματι, οι μνημονιακές κυβερνήσεις ανέπτυξαν ένα ευρύ φάσμα προγραμμάτων που το 2010-11 ενέπλεξαν σε επιδοτούμενη απασχόληση και κατάρτιση περίπου 6,5% των ανέργων, με μείωση ωφελούμενων το 2012 και νέες εξαγγελίες για το 2013. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, το σταμάτημα της ανοδικής πορείας της ανεργίας αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα και έχει ως προϋπόθεση την ανάσχεση της ύφεσης με μέτρα ενίσχυσης της ζήτησης των κατώτερων και μεσαίων τάξεων: επαναφορά κατώτατου μισθού, επιδόματος ανεργίας, θεσμικού πλαισίου συλλογικών διαπραγματεύσεων και αφορολόγητου ορίου, ελάφρυνση υπερχρεωμένων νοικοκυριών, αποκατάσταση της ρευστότητας των επιχειρήσεων, φορολογική ανακούφιση μικρομεσαίων εισοδημάτων, χρονική επιμήκυνση επιδόματος ανεργίας, κατώτατο εγγυημένο εισόδημα κλπ. Η απορρόφηση της ανεργίας θα γίνει προοδευτικά, με την παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας. Όμως η απορρόφηση μιας ανεργίας της τάξης του 35% χρειάζεται αρκετά χρόνια για να πραγματοποιηθεί, διάστημα κατά τα οποίο θα δρουν ανενόχλητες οι καταστρεπτικές συνέπειες της μακροχρόνιας ανεργίας, εάν δεν υπάρξει κρα-

H Mαρία Καραμεσίνη διδάσκει οικονομικά της εργασίας και της κοινωνικής πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Έργο από την έκθεση ζωγραφικής «4 Κύματα και 120 σημειώσεις για το νερό» της Λένιας Οικονόμου στην αίθουσα τέχνης «αγκάθι - κartάλος» (Μηθύμνης 12 και Επτανήσου, Πλ. Αμερικής), που εγκαινιάζεται τη Δευτέρα 11 Μαρτίου, στις 8 το βράδυ. (Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 22 Μαρτίου. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως και Σάββατο 11:30-13:30, Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή, 11.30-13.30 και 19:00 - 20:30)

τική παρέμβαση. Οι ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης θα μπορούσε να αποτρέψουν τη δημιουργία ενός σκληρού πυρήνα ανέργων που απομακρύνονται οριστικά από την αγορά εργασίας και φυτοζωούν ή στρέφονται προς εγκληματικά κυκλώματα. Σ’ αυτό το σημείο, το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ χρειάζεται εμβάθυνση, δεδομένου ότι μέχρι σήμερα η Αριστερά αντιμετώπιζε με μεγάλη καχυποψία τα προγράμματα απασχόλησης, αμφισβητώντας —δικαίως τις περισσότερες φορές— την αποτελεσματικότητά τους ως προς την καθαρή αύξηση της απασχόλησης και την άμεση ένταξη των ωφελούμενων σε θέσεις σταθερής απασχόλησης και αγνοώντας —αδίκως— τη συμβολή τους στην πρόληψη ή/και την καταπολέμηση της μακροχρόνιας ανεργίας των πιο ευάλωτων ομάδων, λειτουργώντας ως εφαλτήριο για την διεκδίκηση/μεταπήδηση σε κανονικές θέσεις εργασίας. Πάντοτε βέβαια τίθενται τα ερωτήματα: ποια πολιτική για τι είδους ανεργία, με ποιο συγκεκριμένο στόχο, σε τι συνδυασμό και συνέργεια με άλλες πολιτικές και εντός ποιου μακροοικονομικού πλαισίου. Σήμερα, η διαρκής συρρίκνωση της ζήτησης στην οικονομία και το συνεχιζόμενο μαζικό φαινόμενο κλεισίματος μικρών επιχειρήσεων καθιστούν τα προγράμματα επιδότησης νέων θέσεων απασχόλησης και επιχειρηματικότητας ατελέσφορα και πηγή τεράστιας σπατάλης πόρων που θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν άλλα προγράμματα με πραγματικό αποτέλεσμα στην απασχόληση. Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ μιλάει για επανασχεδιασμό των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης με σκοπό τη μεγιστοποίηση της κοινωνικής τους αποτελεσματικότητας, χω-

ρίς όμως περαιτέρω εξειδίκευση. Θεωρώ ότι είναι δύο οι τομείς προτεραιότητας για το (επανα)σχεδιασμό των ήδη εφαρμοζόμενων πολιτικών, που μπορούν να απασχολήσουν σημαντικό αριθμό ανέργων: η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία και οι κοινωφελούς χαρακτήρα δραστηριότητες των δήμων. Οι τομείς αυτοί παρουσιάζουν πλεονέκτημα σε σχέση με την απορρόφηση της ανεργίας. Λόγω του είδους των δραστηριοτήτων που καλύπτουν, έχουν μειωμένο κίνδυνο εκτόπισης εργαζομένων από άλλους τομείς της οικονομίας. Ταυτόχρονα, παρουσιάζουν ιδιαίτερα πλεονεκτήματα από τη σκοπιά του κοινωνικού μετασχηματισμού που βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της Αριστεράς. Οι δομές της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, αφενός, περιλαμβάνουν συλλογικές πρωτοβουλίες και δίκτυα ανταλλαγής με δημοκρατικές και αντιιεραρχικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων και διοίκησης και αλληλέγγυες πρακτικές ή συνεταιριστικές μορφές παραγωγής και διανομής. Οι κοινωφελούς χαρακτήρα δραστηριότητες των δήμων και τα αντίστοιχα προγράμματα «κοινωφελούς εργασίας», αφετέρου, αναπτύσσονται στα πεδία του περιβάλλοντος, της κοινωνικής φροντίδας, της εκπαίδευσης και του πολιτισμού, πεδία κρίσιμα για τους πολίτες σε συνθήκες διάλυσης του κοινωνικού κράτους. Ο επανασχεδιασμός των προγραμμάτων μπορεί να αφορά τόσο την αναβάθμιση των σημερινών όρων απασχόλησης σ’ αυτά (επισφάλεια) όσο και τον προσδιορισμό των αναγκών των δημοτών με βάση συμμετοχικές διαδικασίες σε τοπικό επίπεδο (δημοκρατικός προγραμματισμός, συμμετοχικός προϋπολογισμός) που θα φέρουν πιο κοντά την τοπική αυτοδιοίκηση με τις ανάγκες των πολιτών. Είναι βέβαιο ότι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση προγραμμάτων ενεργητικής πολιτικής απασχόλησης μεγάλης κλίμακας στους συγκεκριμένους τομείς επί σειρά ετών απαιτεί μεγάλης έκτασης δημόσιους πόρους, ικανότητα σχεδιασμού και υλοποίησης εκ μέρους της τοπικής αυτοδιοίκησης, την κινητοποίηση των τοπικών κοινωνιών, τον πολλαπλασιασμό και τη διεύρυνση των πρωτοβουλιών κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, καθώς και έναν αποτελεσματικό κεντρικό διοικητικό μηχανισμό εποπτείας και διανομής των πόρων. Είναι επίσης βέβαιο ότι η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία και οι κοινωφελούς χαρακτήρα δραστηριότητες των δήμων δεν είναι ικανές να οδηγήσουν από μόνες τους στην απορρόφηση της ανεργίας, αλλά μπορούν να συμβάλουν στην επίλυση της δύσκολης εξίσωσης της ανεργίας που προϋποθέτει πρώτα απ’ όλα την ανακοπή της ύφεσης και την είσοδο της οικονομίας σε αναπτυξιακή τροχιά. Με την αποφυγή της απαξίωσης των δεξιοτήτων, τη διατήρηση του ηθικού των μακροχρόνια ανέργων και την τροφοδότηση του ενάρετου κύκλου της ανάκαμψης μέσω της ζήτησης που απορρέει από το εισόδημα των ωφελούμενων, τα ενεργητικά προγράμματα απασχόλησης θα μπορούσαν να έχουν διακριτό ρόλο σε ένα πρόγραμμα της Αριστεράς για την καταπολέμηση μιας ανεργίας που δεν έχει ιστορικό προηγούμενο στη χώρα μας.

34

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Συντακτική ή Αναθεωρητική; ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΥ

Ξεκίνησε ήδη η συζήτηση στην Αυγή γύρω από το χαρακτήρα που θα πρέπει να έχει η επόμενη Βουλή, με την ευκαιρία της πρότασης που έχω διατυπώσει στο πρόσφατο βιβλίο μου Κρίση και διέξοδος και επανέφερα με την ομιλία μου στην Επιτροπή για τις αλλαγές στο κράτος και το πολιτικό σύστημα του ΣΥΡΙΖΑ, στις 21.2.2013. Το ξεκίνημα δεν έγινε με τους καλύτερους όρους, δεδομένου ότι ο συνάδελφος Δημήτρης Χριστόπουλος στο άρθρο του στα «Ενθέματα» της περασμένης Κυριακής με τίτλο «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του συνταγματικού βερμπαλισμού» επέλεξε να αρθρογραφήσει κυρίως με χαρακτηρισμούς (περί «ελαφρότητας», «ανούσιας φλυαρίας» κλ.π.) παρά με επιχειρήματα. Προφανώς, καθένας μας διαλέγει το ύφος και το ήθος που θέλει να τον προσδιορίζουν, φοβάμαι όμως ότι ο αρθρογράφος δεν έχει καταλάβει την άποψή μου, με αποτέλεσμα να μην καταλαβαίνει και τι γράφει προς αντίκρουσή της. Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά, και για τους αναγνώστες που δεν είναι συνταγματολόγοι. Ποια είναι η διαφορά της αναθεωρητικής από τη συντακτική διαδικασία; Με απλά λόγια, η αναθεωρητική Βουλή είναι υποχρεωμένη να σεβαστεί τη διαδικασία αναθεώρησης που προβλέπει το ισχύον Σύνταγμα. Αυτό συμβαίνει διότι στη «συντεταγμένη» πολιτεία, όλες οι εξουσίες (άρα και η αναθεώρηση) «ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα». Αντιθέτως, στη Συντακτική Βουλή, ο λαός ξαναγίνεται Κυρίαρχος και θέτει εξαρχής νέο Σύνταγμα, χωρίς καμιά νομική δέσμευση. Προφανώς αυτό συνιστά εξαιρετικό ιστορικό γεγονός που συμβαίνει μετά από μείζονες πολιτικές κρίσεις, συνήθως —αλλά όχι αναγκαστικά- μετά από επαναστάσεις ή πολέμους. Η δε δημοκρατική νομιμοποίηση του εγχειρήματος ολοκληρώνεται τις περισσότερες φορές με την αποδοχή του νέου Συντάγματος με δημοψήφισμα. Σε συνθήκες βαθιάς κρίσης όπως η σημερινή το πώς θα χαρακτηριστεί η επόμενη Βουλή ένα κυρίως πράγμα σηματοδοτεί: τι χαρακτήρα θα έχει η έξοδος από την κρίση. Θα πρόκειται για τομή ή για συνέχεια; Το δίλημμα Αναθεωρητική ή Συντακτική, για παράδειγμα, το είχε αντιμετωπίσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1910. Ελπίζοντας ότι θα κατευνάσει το Παλάτι, επέλεξε την Αναθεωρητική, χωρίς να αποφύγει όμως έτσι τον Εθνικό Διχασμό. Αντιστρόφως, το 1975 η τότε Βουλή θέσπισε ένα εντελώς νέο Σύνταγμα, σε σχέση με αυτό του 1952 και ήταν, συνεπώς, Συντακτική. Βαφτίστηκε, παρ’ όλα αυτά, Δ΄ Αναθεωρητική από τον Κ. Καραμανλή, ώστε να θεωρηθεί η Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία ως απλή προέκταση του προδικτατορικού πολιτικού συστήματος, ενόψει και της διάχυτης -και τότε!- προοπτικής ενός ριζοσπαστικού αναπροσανατολισμού της. Αντιθέτως, ο Πρόεδρος Ντε Γκωλ το 1958, μεσούσης της αλγερινής κρίσης (κατά πολύ ελάσσονος της σοβούσας σήμερα στη χώρα μας), επειδή ακριβώς ήθελε να σηματοδοτήσει τη ριζική αλλαγή σελίδας από την Τέταρτη στην Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία, θέσπισε ένα εντελώς νέο Σύνταγμα. Για τον ίδιο λόγο, γυρί-

Ο Γιώργος Κατρούγκαλος διδάσκει συνταγματικό δίκαιο στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Χαρακτικό του Καρλ Σμιντ Ρότλουντ, 1914

σματος πολιτικής σελίδας, πλήρους restart του πολιτικού συστήματος, ο λαός της Ισλανδίας επέλεξε το 2012 ένα νέο Σύνταγμα ως θεσμική έξοδο από την κρίση. Συνεπώς, το βασικό πολιτικό ερώτημα είναι το εξής: Βλέπουμε τον εαυτό μας ως συνέχεια του παλαιοκομματικού συστήματος που καταρρέει, ή ως το πολιτικό υποκείμενο για την υπέρβασή του; Θέλουμε να είμαστε εξωραϊστές του παλιού ή δημιουργοί του νέου; Σε απόκρουση της αυτονόητης απάντησης στο βασικό αυτό ερώτημα (για όποιον θέλει να θεωρείται αριστερός) ο συγγραφέας προβάλλει τα εξής τρία, αλληλένδετα αντεπιχειρήματα: Πρώτον, το Σύνταγμα είναι που φταίει για την κρίση; Αν όχι, γιατί να το αλλάξουμε; Δεύτερον, δεν είναι δυνατό να προωθηθούν «μια σειρά επιβεβλημένες αλλαγές, στις οποίες συγκατανεύει ένα μείζον τμήμα του πολιτικού συστήματος» χωρίς καν συνταγματική αναθεώρηση; Και, τρίτον, δεδομένου του αρνητικού συσχετισμού δυνάμεων και της κυριαρχίας του νεοφιλελευθερισμού, μήπως «πάμε για μαλλί και βγούμε κουρεμένοι»; Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι σαφής. Είναι αλήθεια ότι η κρίση δεν είναι δημιούργημα του Συντάγματος. Το αντίθετο: οι μνημονιακές πολιτικές αποτελούν συστηματική καταστρατήγηση του, συνιστούν ένα πραγματικό «παρασύνταγμα». Είναι όμως επίσης αλήθεια ότι το σύστημα θεσμών που εγκατέστησε το Σύνταγμα αυτό, λόγω της γενικευμένης απονομιμοποίησής του, βρίσκεται σε πλήρη αναντιστοιχία προς την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα. Δεν έχει περιθώρια βελτίωσης, μόνο ανατροπής.

Το δεύτερο επιχείρημα προβάλλει ανάγλυφα τις πολιτικές διαφορές που έχουμε με τον αρθρογράφο: Εγώ, σε αντίθεση με αυτόν, θεωρώ ότι οι αλλαγές στις οποίες «συγκατανεύει το μείζον τμήμα του πολιτικού συστήματος», με άλλα λόγια οι δυνάμεις του παλιού, δεν είναι αυτές που έχουμε ανάγκη. Αντιθέτως, θεσμοί άμεσης δημοκρατίας, αναγκαίοι για τον αναπροσανατολισμό του πολιτεύματος, όπως η ανακλητότητα των βουλευτών, η λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία για ψήφιση νόμων ή διεξαγωγή δημοψηφίσματος δεν χωρούν στη θεσμική μήτρα του Συντάγματος του 1975. Η απάντηση στο τρίτο ερώτημα είναι ακόμη πιο εύκολη. Μόνο η συμμετοχή στην αναθεωρητική διαδικασία μπορεί να οδηγήσει σε συνταγματική παλινδρόμηση, όχι η πρόταση για Συντακτική Βουλή. Και τούτο γιατί είναι προφανές ότι η παρούσα κυβερνητική πλειοψηφία όχι απλώς δεν μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για καμιά προοδευτική αλλαγή, αλλά θα επιχειρήσει την πλήρη συνταγματοποίηση του φιλελευθερισμού (καθιέρωση του «χρυσού κανόνα» για τον ασφυκτικό περιορισμό των κρατικών ελλειμμάτων, κατάργηση του άρθρου 16 για την δωρεάν δημόσια παιδεία και του άρθρου 106 για τον κρατικό παρεμβατισμό κλ.π.). Για τον λόγο αυτό και η Αριστερά οφείλει να απέχει από τη διαδικασία αναθεώρησης που θα ξεκινήσει τον Ιούνιο, μια που τίποτα καλό δεν μπορεί να βγει από αυτή. Αντιθέτως, η συντακτική συνέλευση είτε θα προκύψει κινηματικά, μέσω μιας νέας κοινωνικής πλειοψηφίας, με καταλύτη την Αριστερά, είτε δεν θα υπάρξει καθόλου. Είναι σαφές ότι ο παλαιοκομματισμός θα αντιδράσει λυσσαλέα στην προοπτική κατάργησης της νομιμο-

Ο Δημήτρης Χριστόπουλος ανταπαντά: Η πρόταση του Γ. Κατρούγκαλου είναι η Αριστερά να απέχει από τις διαδικασίες της συνταγματικής αναθεώρησης και δι’ αυτού να οδηγηθούμε στην ανάγκη διεξαγωγής «Συντακτικής Συνέλευσης». Έτσι, είναι βέβαιο ότι οδηγούμαστε στο πιο προβληματικό σενάριο: και το χειρότερο δυνατό Σύνταγμα κινδυνεύουμε να αποκτήσουμε, και «Συντακτική Συνέλευση» φυσικά να μη γίνει. Γιατί η Συντακτική Συνέλευση είναι όπως περίπου η υποτίμηση του νομίσματος: γίνεται, δεν προαναγγέλλεται. Τα δε ιστορικά παραδείγματα, όπως η σύγκριση του ΣΥΡΙΖΑ με τον παντοδύναμο Ντε Γκωλ μεσούντος ενός λανθάνοντος Εμφυλίου που ο συντάκτης θεωρεί «ελάσσονος σημασίας», καθώς και οι υπαινιγμοί περί «ύφους και ήθους», είναι απλώς πολύ, μα πολύ, άστοχα. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

ποιητικής βάσης της εξουσίας του, που συνεπάγεται το αίτημα για νέο Σύνταγμα. Εδώ βρίσκεται και το πραγματικό στοίχημα: Θα γίνει δυνατό, όπως έγινε στην περίπτωση της Ισλανδίας, το νέο Σύνταγμα να μη θεσπισθεί «από πάνω», αλλά από κάτω, με την ευρύτερη συμμετοχή του λαού; Ο Δ. Χριστόπουλος υποστηρίζει ότι είναι «αφόρητος ναρκισσισμός και συνάμα επικίνδυνος ιδεαλισμός να νομίσει κανείς ότι διά του Συντάγματος αλλάζει η κοινωνία». Πρόκειται ακριβώς για το αντίθετο: Μόνο αλλάζοντας την κοινωνία, οδηγώντας τη να συμμετέχει μαζικά στη συζήτηση για το τι θεσμούς και το τι Σύνταγμα θέλουμε, μπορούμε να πετύχουμε και την αλλαγή του τελευταίου. Θυμίζω, για όσους δεν το ξέρουν, ότι στην Ισλανδία το σχέδιο Συντάγματος δεν συντάχθηκε από μια παραδοσιακή συντακτική συνέλευση, αλλά με την ευρύτερη συμμετοχή του λαού, με τη βοήθεια και τη χρήση των νέων τεχνολογιών επικοινωνίας και δικτύωσης, από το πρώτο βήμα (μια λαϊκή συνέλευση αποτελούμενη από χίλιους πολίτες, διαλεγμένους με κλήρο, όπως στην αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία) ως το τελευταίο (έγκριση με δημοψήφισμα). Εάν η επόμενη Βουλή έχει προοδευτική πλειοψηφία, το θέμα του νέου Συντάγματος και η αμεσοδημοκρατική διαδικασία με την οποία αυτό θα συνταχθεί θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο δημοψηφίσματος, ώστε ο λαός κυριαρχικά να αποφασίσει. Σε μας απομένει να διαλέξουμε τι ρόλο θέλουμε να παίξουμε σε όσα έρχονται. Θα είμαστε το σφυρί ή το αμόνι;

Ερμηνεύοντας την ιστορική εμπειρία του φασισμού στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση Ο Τομέας Ιστορίας της Φιλοσοφικής Αθηνών διοργανώνει διημερίδα για ερμηνεία της ιστορικής εμπειρίας του φασισμού στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, στο αμφιθέατρο Ά. Αργυριάδης (Προπύλαια). ΤΕΤΑΡΤΗ, 13 ΜΑΡΤΙΟΥ. 15:00-15:30: Το σκεπτικό της ημερίδας και χαιρετισμοί: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Αμαλία Μόζερ, Μαρία Ευθυμίου. 15:3016.30: Η ιστορική εμπειρία του φασιστικού φαινομένου. Αναστασία Παπαδία Λάλα, Κώστας Ράπτης, Αντώνης Λιάκος.

16.40-17.40: Οι μύθοι του φασισμού: Βάσω Σειρηνίσου, Ευάνθης Χατηζβασιλείου, Νίκος Μπιργάλιας. 18:00-19.30. Σχολείο και φασισμός. Κατερίνα Γαρδίκα, Αγαθοκλής Αζέλης, Τζένη Σουμάκη, Κωστής Παπαϊωάννου. ΠΕΜΠΤΗ, 14 ΜΑΡΤΙΟΥ. 15:20. Χαιρετισμός: Ελένη Μαντζουράνη. 15:3016.30. Νεολαία και φασισμός: Δήμητρα Λαμπροπούλου, Μαρία Παπαθανασίου, Σπύρος Πλουμίδης. 16:45-17.45: Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και Πόλεμοι της μνήμης. Κώστας Γαγανάκης, Χάγκεν Φλάισερ, Γιώργος Κόκκινος. 18.0019.30.Σχολείο και διδασκαλία του φασισμού: Παύλος Χαραμής, Δώρα Κάββουρα, Βασιλική Σακκά.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

35

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Ισόβια Παπαγεωργόπουλου: ναι ή όχι; Η καταδίκη των τριών του Δήμου Θεσσαλονίκης σε ισόβια προξένησε μεγάλη συζήτηση, εγείροντας έναν γενικότερο νομικό και πολιτικό προβληματισμό. Σε αδρές γραμμές, η μία άποψη στάθηκε στην ικανοποίηση ενός αισθήματος δικαίου και την απόδοση δικαιοσύνης, που στηρίζει τους θεσμούς, σε αντίθεση με την ατιμωρησία που τρέφει λογικές αυτοδικίας και την ακροδεξιά. Η αντίθετη άποψη επέμεινε στον εξοντωτικό χαρακτήρα της ποινής, στο ότι οι καταδικασθέντες λειτουργούν σαν εξιλαστήρια θύματα, καθώς και στο ότι μια νοοτροπία εξόντωσης και εκδικητικότητας οδηγεί σε επικίνδυνες λογικές για τη δημοκρατία. Απευθυνθήκαμε λοιπόν σε δύο φίλους, έγκριτους νομικούς, ζητώντας την άποψή τους.

Ο αναποτελεσματικός μπαμπούλας των ισοβίων ΤΗΣ ΚΛΕΙΩΣ ΠΑΠΑΠΑΝΤΟΛΕΩΝ

Οι καταδίκες σε ισόβια των τριών του Δήμου Θεσσαλονίκης αφήνει μια γεύση αμηχανίας, παρά το ότι κάποιοι αναφώνησαν «επιτέλους, δικαιοσύνη». Σε αυτό το «επιτέλους» όμως κρύβεται και η απλή παραδοχή ότι η δικαιοσύνη πάσχει. Δεν λέω, φυσικά, ότι δεν χρειαζόταν η καταδίκη. Τουναντίον: κάποια στιγμή οι καταχραστές του δημόσιου χρήματος που πούλαγαν χρηστοήθεια και κοσμική ανωτερότητα πηγαίνουν —και αυτοί, μαζί με όλους τους κατατρεγμένους, Έλληνες και μη— φυλακή. Αλλά αυτή είναι η μια όψη του νομίσματος. Πήρε ο Δήμος Θεσσαλονίκης πίσω κανένα ευρώ από τα κλεμμένα; Μήπως επειδή πολιτικά, ιδεολογικά και αισθητικά αποστρεφόμαστε τους κομψευάμενους λιμοκοντόρους της βαριάς σαλονικιώτικης Δεξιάς αυτό δικαιολογεί τα ισόβια; Ή μήπως το βλέπουμε συμψηφιστικά, «αφού βάζουν χειροπέδες στους “δικούς” μας ας βάλουν και στους “δικούς τους” μια φορά»; Ο Ν. 1608/1950, με τον οποίο καταδικάστηκε η ομάδα Παπαγεωργόπουλου, προβλέπει ότι «αν συντρέχουν ιδιαζόντως επιβαρυντικές περιστάσεις, ιδίως αν ο ένοχος εξακολούθησε επί μακρό χρόνο την εκτέλεση του εγκλήματος ή το αντικείμενό του είναι ιδιαίτερα μεγάλης αξίας, επιβάλλεται η ποινή της ισόβιας κάθειρξης». Με δεδομένο ότι προφανώς συνέτρεχαν και τα δύο στοιχεία, ο μόνος τρόπος να έσπαγαν τα ισόβια ήταν πράγματι το ελαφρυντικό του προτέρου εντίμου βίου που απορρίφθηκε. Σε κάθε περίπτωση πάντως, αυτό που «διαβάζουμε» κάτω από την απόφαση είναι: Επειδή ούτε έχουμε ούτε μας ενδιαφέρει να αποκτήσουμε ως πολιτεία μηχανισμούς πραγματικού ελέγχου και λογοδοσίας, διαφάνειας και έγκαιρης διάγνωσης της διαφθοράς, εμείς, οι δικαστές, όταν τυχόν μας φέρετε ενώπιόν μας κάποιο πολιτικό «πτώμα», τότε (και μόνο τότε) με σιδηρά πυγμή θα το αποτελειώνουμε, λέ-

H Kλειώ Παπαντολέων είναι δικηγόρος, γενική γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

γοντας στους πολίτες: Να μην κοιμάστε ήσυχοι, παρά μόνο όταν ακούτε τα ισόβια και τίποτα λιγότερο. Ωστόσο, ο Ν. 1608 εφαρμόζεται επί 63 έτη και έχει αποτύχει παταγωδώς. Όλα αυτά τα χρόνια, το οικονομικό αδίκημα σε βάρος του δημοσίου άνθησε. Ας μην ξεχνάμε ότι λίγα χρόνια πριν, σε ισόβια, με τον ίδιο νόμο, καταδικάστηκαν και οι πρυτανικές αρχές του Παντείου, και αυτό δεν φάνηκε να σταματάει τον Παπαγεωργόπουλο και την ομάδα του. Στην Ελλάδα έχουμε μια τάση να θεωρούμε ότι ο μπαμπούλας της εξοντωτικής ποινής είναι η σωτηρία των πάντων. Έτσι έχουμε, αναλογικά, τον μεγαλύτερο αριθμό ισοβιτών στις ελληνικές φυλακές, σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη της ΕΕ. Αυτό είναι ανθρωποφαγία, η οποία δεν αιτιολογείται ούτε από το ότι τα «ισόβια δεν είναι πραγματικά ισόβια». Στην παρούσα υπόθεση, δεν μπορεί να μας αφήνει αδιάφορους ότι τόσα χρόνια η ομάδα του «δικού μας δημάρχου» υπεξαιρούσε και οι εσωτερικοί ελεγκτικοί μηχανισμοί ή το Ελεγκτικό Συνέδριο κοιμόνταν. Αυτό είναι και το πραγματικό θέμα: τι διοίκηση έχουμε, ποιος την ελέγχει, πώς μπορούμε να τη βελτιώσουμε. Όλα όμως αυτά θάβονται ως ελάσσονα ζητηματάκια, αφού ήρθε η εσχάτη των ποινών να καθησυχάσει το πόπολο. Με αφορμή την υπόθεση αυτή, πρέπει να φωνάξουμε ότι ο Ν. 1608 (ο οποίος στην πρώτη του εκδοχή μάλιστα προέβλεπε την καταδίκη σε θάνατο), είναι όχι απλώς ακραίος αλλά και αναποτελεσματικός. Οι κοινωνίες δεν βελτιώνονται με διαρκώς αυστηρότερες, αλλά με αναλογικές ποινές. Με θεσμούς διαφάνειας και λογοδοσίας, με ελεγκτικούς μηχανισμούς που λειτουργούν αποτελεσματικά. Να πούμε ότι το ζήτημα για ένα δημοκρατικό και φιλελεύθερο κράτος δικαίου αλλά και την πολιτειακή αξιοπρέπεια της χώρας μας υπό συνθήκες κρίσης δεν είναι να στείλει τα λαμόγια πολιτικούς στην παραδειγματική «κρεμάλα» του Συντάγματος, ούτε ισόβια στα Διαβατά. Διότι αυτό, ενώ δεν θα πετύχει να αλλάξει τις συνήθειές τους, πετυχαίνει κάτι πολύ χειρότερο: μολύνει κι άλλο την ελληνική κοινωνία με τον δύσοσμο ιό του ακροδεξιού κανιβαλισμού.

Mια δικαστική κρίση που πείθει ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

Κανένας δεν θεωρείται ένοχος μέχρι να αποδειχθεί το αντίθετο· και το αντίθετο θεωρείται ότι έχει αποδειχθεί όταν αυτός καταδικάζεται αμετάκλητα. Μέχρι την αμετάκλητη κρίση, δηλαδή μέχρι την απόφαση του Αρείου Πάγου, μπορεί να μην είμαστε σίγουροι για τον ένοχο, γνωρίζουμε όμως, κατά κανόνα, ποιο είναι το έγκλημα. Στην υπόθεση Παπαγεωργόπουλου το έγκλημα είναι η μεγαλύτερη σε μέγεθος (17 εκατομμύρια ευρώ) και χρονική διάρκεια (επί 12 χρόνια) υπεξαίρεση στην ιστορία του ελληνικού κράτους. Αντικείμενο της υπεξαίρεσης είναι τα χρήματα των ασφαλιστικών ταμείων (δηλαδή λεφτά που λείπουν από συντάξεις και υγειονομικές παροχές), τα οποία μέχρι την καταβολή τους στα ταμεία βρίσκονταν στα χέρια προσώπων που υπηρετούσαν ή διοικούσαν το Δήμο Θεσσαλονίκης. Δεν χρειάζεται επιχειρηματολογία για την πολιτική διάσταση μιας τέτοιας υπεξαίρεσης: στην πραγματικότητα, συνιστά μια εκτροπή από τη δημοκρατική ομαλότητα. Οι δημοκρατικοί θεσμοί αυταπόδεικτα υπονομεύονται όταν δεν μπορούν να υπερασπιστούν τα δημόσια αγαθά. Το πρώτο ερώτημα είναι αν ορθά ο νόμος προβλέπει για μια τέτοια συμπεριφορά την ποινή των ισοβίων. Η απάντησή μου είναι κατηγορηματικά θετική, επειδή (και για όσο διάστημα) η ελληνική νομοθεσία προβλέπει συγχρόνως ότι ποτέ η ισόβια καταδίκη δεν σημαίνει ότι ο καταδικασμένος θα μείνει στη φυλακή για όλη του ζωή. Η πρόβλεψη είναι ορθή, γιατί έτσι το δικαιικό μας σύστημα δεν εξομοιώνει την ισόβια καταδίκη με τη θανατική ποινή, αφού αφήνει το περιθώριο επιβεβαίωσης της αποτελεσματικότητας του ποινικού σωφρονισμού. Άρα, στην περίπτωση Παπαγεωργόπουλου η ισόβια καταδίκη σημαίνει ότι το δικαστήριο έκρινε —εντός των προβλέψεων του νόμου— ότι ο κατηγορούμενος πρέπει να εκτίσει τη μεγαλύτερη δυνατή ποινή στέρησης της ελευθερίας του, η οποία όμως δεν ταυτίζεται με το σύνολο της ζωής του. Στο υποερώτημα αν το δικαστήριο

Ο Γιάννης Κωνσταντίνου είναι δικηγόρος Θεσσαλονίκης.

ορθά δεν αναγνώρισε στους κατηγορούμενους το ελαφρυντικό του πρότερου έντιμου βίου, η νομική απάντηση είναι ότι το δικαστήριο και πάλι δεν κινήθηκε εκτός των νομοθετικών πλαισίων. Όσο κι αν σοκάρει η σύγκριση, η επιχειρηματολογία για τον πρότερο έντιμο βίο του Παπαγεωργόπουλου δεν θα άφηνε κανένα περιθώριο μη αναγνώρισης του ίδιου ελαφρυντικού στους απριλιανούς πραξικοπηματίες. Το δεύτερο ερώτημα είναι μοιραία επικοινωνιακού τύπου: αφορά το μήνυμα μια τέτοιας καταδίκης. Η απάντηση δεν είναι εύκολη, γιατί η μηντιακή ελαφρότητα νοθεύει τη συζήτηση. Σε μια δίκη που κράτησε μήνες ολόκληρους, η προ της απόφασης δημοσιογραφική κάλυψη ήταν συγκριτικά ελάχιστη. Άρα, η τωρινή συζήτηση γίνεται αποκλειστικά με όρους θυμικού και πιθανολόγησης, αφού η κοινή γνώμη —αν και θα μπορούσε— δεν είναι ενημερωμένη, παρά ελάχιστα, για το πραγματικό της υπόθεσης. Ενδιαφέρον, όμως, παρουσιάζει ότι η συγκεκριμένη δικαστική σύνθεση έδειξε να συμμερίζεται το επικοινωνιακό ζήτημα που θα προκαλούσε με την κρίση της. Δεν είναι τυχαίο ότι, ίσως για πρώτη φορά στα δικαστικά χρονικά, απαγγέλθηκε μια απόφαση συνοδευμένη από πληρέστατη ανάγνωση (κράτησε σχεδόν δύο ώρες) της αιτιολογίας και του σκεπτικού της. Με τη στάση του αυτή, το δικαστήριο υπενθύμισε ότι η αυστηρή τήρηση των («ξεχασμένων») υποχρεώσεων για δημοσιότητα της δίκης και αιτιολογία των δικαστικών κρίσεων δίνει στον πολίτη τη δυνατότητα να κρίνει επί της ουσίας τους κρίνοντες. Προσωπικά, έχοντας ακούσει την τεκμηρίωσή της, η κρίση της με πείθει.

Το Κρίση-μο σεμινάριο της Τρίτης Το Κρίση-μο Σεμινάριο του «ΚοινωνίαΔημοκρατία», αυτή την Τρίτη 5 Μαρτίου (ώρα 19.15, Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων) έχει θέμα: Τι παιδεία θέλουμε; Συμμετέχουν: Γ. Γιανουλόπουλος, Ν. Θεοτοκάς, Αντ. Λιάκος, Αρ. Μπαλτάς, Μ. Νικολακάκη, Μ. Ρεπούση, Β. Σακκά, Γ. Σταθάκης, Γ. Σταμέλος.

36 ΕΚΑΤΟ ΤΕΥΧΗ «ΟΥΤΟΠΙΑ»

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Για την «Ουτοπία», τον μαρξισμό και την ενότητα της Αριστεράς

Από το 1992, η Ουτοπία αποτελεί ένα μάχιμο και πλούσιο βήμα για τη διανόηση της Αριστεράς, καλλιεργώντας συστηματικά και με συνέπεια τη μαρξιστική προσέγγιση σε πάρα πολλούς τομείς. Εκατό τεύχη, περίπου είκοσι χιλιάδες σελίδες συνεισφορά στην κίνηση των ιδεών. Σε αυτές τις χιλιάδες σελίδες, αξίζει να σημειωθεί η προσοχή στις φυσικές επιστήμες και τα αφιερώματα (σε θέματα φιλοσοφικά, οικονομίας, ψυχολογίας, τέχνης, αλλά και επίκαιρα θέματα, όπως το έθνος και ο εθνικισμός). Ιδιαίτερη παράμετρος, η εικονογράφηση με έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, ουσιαστική και όχι συμβατική, με τη φροντίδα της Μαρίας Κοκκίνου. Καθώς η Ουτοπία συμπλήρωσε εκατό τεύχη (ήδη κυκλοφορεί το εκατοστό πρώτο), συζητήσαμε, για όλα αυτά και πολλά άλλα, με την ψυχή του εγχειρήματος, Ευτύχη Μπιτσάκη. Τον ευχαριστούμε θερμά και ευχόμαστε, με το ίδιο πάθος και πλούτο, η Ουτοπία να συνεχίζει να μας χαρίζει απλόχερα ιδέες και προβληματισμούς. ΣΤΡ. ΜΠ. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΕΥΤΥΧΗ ΜΠΙΤΣΑΚΗ

w Ξεκινάω από το όνομα. «Ουτοπία». Ένας τίτλος που μπορεί ίσως να ξενίζει για ένα αριστερό και μαρξιστικό περιοδικό.

H ιδέα για την Ουτοπία γεννήθηκε το 1991, αμέσως μετά την κατάρρευση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, σε εποχή γενικευμένης απογοήτευσης. Θεωρήσαμε, τότε, ότι ένα περιοδικό Θεωρίας και Πολιτισμού, ήταν ανάγκη της στιγμής. Προφανώς θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα αριστερό, μαρξιστικό περιοδικό. Γιατί όμως Ουτοπία; Για δύο λόγους. Πρώτο, θέλαμε να αποφύγουμε, για ευνόητους λόγους, έναν παραδοσιακό μαρξιστικό τίτλο. Δεύτερο, Ουτοπία, ως γνωστόν, σημαίνει αυτό που δεν υπάρχει. Την ίδια στιγμή σημαίνει αυτό που δεν υπάρχει ακόμα. Για μας, ο σοσιαλισμός, παρά την κατάρρευση, ήταν το μη εισέτι υπάρχον· μια μη πραγματωμένη δυνατότητα που ωριμάζει ως η επαναστατική υπέρβαση των αντινομιών του υπαρκτού καπιταλισμού. Όπως είναι γνωστό, σ’ ολόκληρη την ανθρώπινη ιστορία, η κοινωνία γεννούσε και γεννά ουτοπίες. Ουτοπίες νοσταλγικές ενός εξιδανικευμένου παρελθόντος όπως οι ουτοπικές αντιλήψεις ή τα ουτοπικά σχεδιάσματα του Ησίοδου (χρυσή εποχή του Κρόνου), του Πλάτωνα (εναντίον του χρήματος και του πλούτο) ή ουτοπία του Ιάμβλιχου με το ηλιόλουστο νησί των ευτυχισμένων θνητών, ακόμα και του Βιργίλιου όπου συναντάμε αναμνήσεις της αρχαϊκής κοινοκτημοσύνης. Τέλος, η επανάσταση των δούλων στη Μικρά Ασία, με αρχηγό τον Αριστόνικο, επεχείρησε να ιδρύσει στην πράξη μια κοινοκτημονική κοινωνία. Την Πολιτεία του Ήλιου. Η ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Ευρώπη, τροφοδότησε νέες ουτοπίες. Την σαρκαστική κριτική του Έρασμου, την κοινοκτημονική ουτοπία του Μόρους, αλλά και την τεχνοκρατική ουτοπία του Φράνσις Μπέηκον. Αλλά την ίδια περίοδο αναπτύχθηκε ο πόλεμος των χωρικών, το κίνημα των Αναβαπτιστών, η χριστιανική-κοινοκτηματική ουτοπία του Καμπανέλλα, το κίνημα των ισοπεδωτών, και οι πρώιμες κομμουνιστικές ουτοπίες του Μπαμπέφ, των Μορλύ και Μαλμπύ, και τέλος οι σοσιαλιστικές ουτοπίες των Σαιν Σιμόν, Φουριέ και Όουεν, πρόδρομοι της μαρξιστικής θεωρίας. Υπάρχουν συνεπώς ουτοπίες αντιδραστικές, ριζοσπαστικές, αλλά και επαναστατικές.

w Με ποιους στόχους και σκέψεις, και σε ποια συγκυρία ξεκινήσατε, τον Μάιο του 1992, την έκδοση της «Ουτοπίας»; Θελήσαμε να αντιδράσουμε, προσωπικά και ομαδικά-δημόσια, στη γενική απογοήτευση και σύγχυση. Λοιπόν: Ένα αριστερό μαρξιστικό περιοδικό, θεωρίας και πολιτισμού. Φιλοσοφία, φιλοσοφία των επιστημών, πολιτική, θεωρία τέχνης, παιδεία. Κεντρικός στόχος, πολιτικός: Δεν είναι τυχαίο ότι στο πρώτο τεύχος υπάρχει άρθρο για τη λειτουργία της πολιτικής και επίσης άρθρο με θέμα: Ο σοσιαλισμός είναι συμβατός με την ανθρώπινη φύση, θέμα που τα πολιτικά μας κόμματα δεν το έχουν θέσει ποτέ (απ’ ότι γνωρίζω); w Σε ποια παράδοση περιοδικών και σε ποια θεωρητική παράδοση εντάσσεται η «Ουτοπία»; Υπάρχει μια αξιόλογη παράδοση αριστερών και μαρξιστικών περιοδικών στη χώρα μας: Η Αναγέννηση (του Γληνού), οι Νέοι Πρωτοπόροι, ο Ανταίος, η Επιθεώρηση Τέχνης, τα Σύγχρονα Θέματα, η Επιστημονική Σκέψη, Τα Ιστορικά, η βραχύβια Διαλεκτική, οι Θέσεις. Επίσης περιοδικά όπως το Αντί, Ο Πολίτης, ο Διάπλους που απευθύνονταν σε ένα ευρύτερο κοινό. Σ’ αυτήν παράδοση εντάσσεται και η Ουτοπία. Επίσης, ο χαρακτήρας της συγγενεύει με περιοδικά όπως η La Pensée, Scientia, Science

and Society και άλλα. Συνολικά, επιχειρούμε να παρέμβουμε στο πεδίο που έχουμε ορίσει, με μεθοδολογικά κριτήρια, χωρίς να αποκλείουμε και κείμενα, αξιόλογα και προοδευτικά, που όμως δεν θα χαρακτηρίζονταν μαρξιστικά. w Τι σημαίνει για σένα σήμερα, στη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, μαρξισμός; Η θέση: Να γνωρίσουμε τον κόσμο για να τον αλλάξουμε, είναι αυτή τη βάρβαρη εποχή, ιδιαίτερα επίκαιρη. Πώς θα γνωρίσουμε τον κόσμο; Μελετώντας όσο μπορούμε την πολιτισμική κληρονομιά της ανθρωπότητας. Εμβαθύνοντας, στο μέτρο του δυνατού, στο έργο των κλασικών του μαρξισμού. Ανακτώντας το επιστημονικό του κεκτημένο. Επισημαίνοντας κενά, αντιφάσεις και αδυναμίες στο έργο των κλασικών. Και: με βάση τα δεδομένα των κοινωνικών και φυσικών επιστημών και την πείρα του παγκόσμιου προοδευτικού και εργατικών κινήματος, να ανιχνεύσουμε τις θετικές δυνατότητες του παρόντος και συμβάλλουμε στην ανάπτυξη της θεωρίας ώστε να αντιστοιχεί στα δεδομένα της εποχής μας. (Όπως βλέπεις, μιλάω στο πρώτο πληθυντικό, επειδή το θέμα δεν είναι τι πιστεύω εγώ). w Μια παρένθεση: Για ένα νέο αριστερό άνθρωπο, που ξεκινάει σήμερα τις σπουδές του, τι θα του σύστηνες ως βασικά αναγνώσματα;

Δύσκολη η απάντηση. Υπάρχει πλήθος μαρξιστικών βιβλίων. Από πού να αρχίσουμε; Από την Καταγωγή της οικογένειας κ.λπ. του Ένγκελς και τον Ουτοπικό και επιστημονικό σοσιαλισμό του ίδιου; Από τον Ιμπεριαλισμό, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού του Λένιν; Από τους τέσσερις τόμους της Επιστήμης στην Ιστορία του Μπέρναλ; Από τη Σύντομη ιστορία των μαθηματικών του Στρούικ, την Εισαγωγή στη μαρξιστική φιλοσοφία του Σεβ ή τα Θεωρία και πράξη και Η ύλη και το πνεύμα της ταπεινότητάς μου; Εν τέλει, όποιος νιώθει την ανάγκη της μόρφωσης βρίσκει σιγά σιγά τον δρόμο του. Εγώ δεν βρήκα τον δρόμο μου από τα εγχειρίδια, αλλά επιστρέφοντας στον Αριστοτέλη. w Σήμερα, έπειτα από είκοσι χρόνια, και ενώ έχουν εκδοθεί εκατό ένα τεύχη, πώς αποτιμάς αυτή τη διαδρομή, ποια πράγματα θεωρείς ότι άλλαξαν, πώς θα επαναπροσδιόριζες τους στόχους του περιοδικού; Είκοσι χρόνια, είκοσι χιλιάδες σελίδες φιλοσοφίας κλπ., είναι ίσως μια μικρή συνεισφορά στην πνευματική ζωή του τόπου, μαζί με δεκάδες συνέδρια, διαλέξεις και κύκλους σεμιναρίων που οργάνωσε η Ουτοπία. Το 1992, τα βασικά ερωτήματα αφορούσαν την κατάρρευση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, την ήττα του

«Αφού λοιπόν όλοι οι αριστεροί θέλουμε τον σοσιαλισμό, ας αρχίσουμε να λέμε καλημέρα.

Nα βρεθούμε μαζί στους καθημερινούς αγώνες. Να συνομιλήσουμε. Να προχωρήσουμε σε θεωρητικό-πολιτικό διάλογο, προϋπόθεση για ουσιαστικές και βιώσιμες συνεργασίες»

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

ΕΝΘΕΜΑΤΑ εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος και των θετικών δυνατοτήτων που ενδεχομένως θα ήταν δυνατόν να ανιχνευθούν εκείνη την εποχή. Σήμερα ζούμε μια φοβερή κρίση, η χώρα μας καταστρέφεται, και όλο και περισσότερο γίνεται φανερό ότι ο καπιταλισμός είναι πλέον απειλή για την επιβίωση της ανθρωπότητας. Αυτά είναι τα δραματικά ερωτήματα της σήμερον. Αλλά η Ουτοπία δεν είναι πολιτικό περιοδικό, αν και βρίσκεται μέσα στην πολιτική. Η παρέμβαση στους αρχικούς στόχους του περιοδικού θα συνεχιστεί, όπως και η απασχόληση με την ιστορία του μαρξισμού στη χώρα μας, καθώς και οι μόνιμες παρεμβάσεις σε τρέχοντα πολιτικά, ιδεολογικά κλπ. προβλήματα, ελληνικά ή διεθνή. w Ποια είναι τα κεντρικά ζητήματα (πολιτικά, θεωρητικά, ιδεολογικά) που σε απασχολούν αυτήν την περίοδο; Επειδή γενικά έχω απαντήσει στο προηγούμενο ερώτημα και επειδή το ερώτημα τίθεται στον ενικό, θα απαντήσω σε πρώτο πρόσωπο. Λοιπόν: Όσο μπορώ, συνεχίζω να εκμεταλλεύομαι την άλυτη, προσωπική μου αντίφαση: Τη βαθύτερη υπαρξιακή επιθυμία για την επιστήμη και τη φιλοσοφία αφ’ ενός, και την «κατηγορική προσταγή» της συνείδησης μου για συμμετοχή στην πολιτική και κοινωνική ζωή. παράδειγμα; Τελευταίο βιβλίο: Η ύλη και το πνεύμα. Υπό έκδοση: Η ανθρώπινη φύση είναι συμβατή με τον σοσιαλισμό; Και μια «μαχητική» παρέμβαση: Από την πυρά στον άμβωνα (οι σχέσεις επιστημών και Εκκλησίας). w Τι σε εμπνέει και τι σε προβληματίζει στην ελληνική Αριστερά, εν έτει 2013; Αυτό που μας εμπνέει είναι η πολιτικοποίηση (ανεπαρκής ακόμα) μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού, η άνοδος των κινημάτων και η δραστηριότητα των κομμάτων της Αριστεράς. Αυτό που με προβληματίζει είναι το γεγονός ότι 69 χρόνια μετά την Απελευθέρωση, 45 μετά τη διάσπαση του 1968 και 34 μετά το 1989 τα κόμματα της Αριστεράς, δεν μπόρεσαν, ξεκινώντας από κοινή δράση, στοιχειώδεις μορφές συνεργασίας και μέσα από τον θεωρητικό διάλογο, να φτάσουν σε ουσιαστικές μορφές συνεργασίας και ενότητας, «μέσα στη διαφορά» (Λένιν). w Ποιοι δρόμοι βλέπεις να ανοίγονται για την Αριστερά το επόμενο διάστημα, και ποια θεωρείς ότι είναι τα μεγάλα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει; Σήμερα δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε απλώς μια αντιδραστική αστική πολιτική. Σήμερα η πατρίδα μας εκποιείται και ταυτόχρονα τίθεται θέμα επιβίωσης του Ελληνικού λαού. Τρεις χιλιάδες αυτοκτονίες είναι μια τραγωδία χωρίς προηγούμενο. Έχουμε εισέλθει σε μια διαδικασία ανθρωπιστικής καταστροφής. Αλλά τα κόμματα και οι οργανώσεις της Αριστεράς, της δύναμης που θα είναι η πρωτοπορία για την έξοδο από την κρίση, δεν βρήκαν τη δύναμη να υπερβούν τα τραύματα των διασπάσεων, να υπερβούν τις καταγωγικές αγκυλώσεις τους, να συνομιλήσουν, να δράσουν από κοινού, για τη σωτηρία της πατρίδας μας. Εδώ δεν είναι ο χώρος για να αναζητήσουμε τα αίτια της πολυδιάσπασης. Αλλά οι ηγεσίες της Αριστεράς και προπαντός των δυο κομμάτων, έχουν ιστορική ευθύνη απέναντι στην ιστορία και τον ελληνικό λαό. Οι μεν, να ξεπεράσουν την επιστροφή στο παρελθόν, και τον μοιραίο απομονωτισμό. Οι δε, να συγκροτήσουν ένα πειστικό πρόγραμμα χωρίς γενικότητες και αμφισημίες και να αξιοποιήσουν στην πράξη το πλήθος των πολιτών που τους εμπιστεύτηκε πρόσφατα.

w Τι θεωρείς ότι σημαίνουν τα υψηλά ποσοστά που κατέγραψε και διατηρεί ο ΣΥΡΙΖΑ; Το άμεσο, μεταρρυθμιστικό, αναπτυξιακό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, ανταποκρινόταν στις επείγουσες ανάγκες της ιστορικής στιγμής Η μεγάλη πλειοψηφία των αριστερών πείστηκε και ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ. w Και τι κάνουμε τώρα; Ας πάμε λίγο προς τα πίσω: Η δική μας Αριστερά έχει το ταλέντο να κερδίζει μάχες (με θυσίες και αίμα) και να χάνει τους πολέμους (1944, 1949, 1974). Σήμερα: πρόβλημα ζωής ή θανάτου. Λοιπόν: Όλες οι παρατάξεις θέτουν ως στρατηγικό στόχο τον σοσιαλισμό, όπως καθεμιά εννοεί τη λέξη. Αλλά, πιστεύοντας πως είμαστε λίγο ή περισσότερο ή πολύ μαρξιστές, ξέρουμε ότι και στην ιστορική κίνηση είναι δυνατόν να εντοπιστεί η αντικειμενική αλήθεια: η δυνατότητα της ιστορικής στιγμής. Αφού λοιπόν όλοι θέλουμε σοσιαλισμό, ας αρχίσουμε να λέμε καλημέρα. Να βρεθούμε μαζί στους καθημερινούς αγώνες. Να συνομιλήσουμε. Να προχωρήσουμε σε θεωρητικό-πολιτικό διάλογο, προϋπόθεση για ουσιαστικές και βιώσιμες συνεργασίες. Να συμφωνήσουμε σε ένα άμεσο πρόγραμμα σωτηρίας, να απαντήσουμε επιστημονικά στο ερώτημα: μέσα ή έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση; Και, προχωρώντας, κερδίζοντας μάχες και αποκτώντας αυτοπεποίθηση και πείρα, να επεξεργαστούμε τη στρατηγική προς τον σοσιαλισμό μέσα από μια ενιαία επαναστατική διαδικασία που δεν θα είναι ομαλή: θα έχει κρίσιμες στιγμές. w Ένα θέμα που τέθηκε στην ατζέντα, μετά την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ είναι η αριστερή κυβέρνηση. Τι πιστεύεις επ’ αυτού; Ωραία (ίσως), αλλά δύσκολα (αυτό, σίγουρα). Επειδή λοιπόν ίσως θα έχουμε εκλογές προτού γίνουν αυτά τα «ωραία», τότε τίθεται το ερώτημα: Τι κάνουμε; Ο ΣΥΡΙΖΑ που ελπίζει σε μια κυβέρνηση συνεργασίας, οφείλει να παρουσιάσει στον λαό της Αριστεράς ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα που θα υπερβαίνει τα άμεσα, μεταρρυθμιστικά μέτρα. Ταυτόχρονα, να αποκτήσει μια αυστηρή οργανωτική δομή που θα αντέξει στις συγκρούσεις και που θα δώσει εμπιστοσύνη και κουράγιο σ’ αυτούς που τον ψήφισαν, αλλά και σε όσους θέλουν να ξεπεράσουν τη δυσπιστία τους απέναντι σ’ αυτό το πολυτασικό μόρφωμα. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ σχηματίζει κυβέρνηση. Είναι δεδομένο ότι θα τον πολεμήσουν με λύσσα η Δεξιά, τα περισσότερα ΜΜΕ, οι τράπεζες, το μεγάλο κεφάλαιο, οι νεοφασίστες κλπ. Τι θα κάνουν τότε το ΚΚΕ και η εξωκοινοβουλευτική Αριστερά; Θα συνταχθούν με τους δεδομένους εχθρούς, επειδή δεν συμφωνούν σε τούτο και σε κείνο; Αλλά τότε θα αντέξει ο ΣΥΡΙΖΑ; Αν όχι, θα γυρίσουμε 30 ή 40 χρόνια πίσω. Άλλη μια χαμένη γενιά. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ιστορική ευθύνη να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καιρών. Όσο για τις υπόλοιπες δυνάμεις της Αριστεράς, οφείλουν να ασκούν δημιουργική κριτική σε σφάλματα και αδυναμίες του ΣΥΡΙΖΑ και ταυτόχρονα να δουλεύουν χωρίς μικροψυχία για την ολοκλήρωση της επαναστατικής ενότητας της Αριστεράς και για τη δημιουργία της κοινωνίας «όπου η ελευθερία του καθενός θα είναι προϋπόθεση για την ελευθερία του συνόλου» (Μαρξ). Ο νεοναζισμός ανεβαίνει. Εμείς τι κάνουμε; Θα συνεχίσουμε το ενδοαριστερό εμφύλιο; ΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΗΡΕ Ο ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ

37

Το κείμενο που ακολουθεί περιλαμβάνεται στον τόμο Piove, governo ladro! [Βρέχει, κλέφτες κυβερνήτες!] Editori Riuniti, Ρώμη 1996, σ. 59-60). Πρόκειται για πολεμικά κείμενα που σχολιάζουν τα ιταλικά ήθη και γράφτηκαν για την εφημερίδα-όργανο του ιταλικού σοσιαλιστικού κόμματος Avanti! μεταξύ του 1916 και 1918. Κ. Ευ.

Η αδιαφορία ΤΟΥ ΑΝΤOΝΙΟ ΓΚΡΑΜΣΙ

Είναι πράγματι ο δυνατότερος μοχλός της Ιστορίας. Αλλά αντίστροφα. Αυτά που συμβαίνουν, το κακό που ενσκήπτει πάνω σε όλους τους ανθρώπους, το εν δυνάμει καλό που μια πράξη αδιαμφισβήτητης αξίας μπορεί να προκαλέσει, δεν οφείλονται στην πρωτοβουλία των λίγων που πράττουν, όσο στην αδιαφορία, στην απουσία1 των πολλών. Ό,τι συμβαίνει, δεν συμβαίνει τόσο επειδή μερικοί θέλουν να συμβεί, όσο διότι η μάζα των πολιτών εκχωρεί τη βούλησή της, κι αφήνει (κάποιους ελεύθερους) να πράττουν, αφήνει να συσσωρεύονται οι κόμποι που στη συνέχεια μόνο το σπαθί μπορεί να κόψει, και επιτρέπει την άνοδο στην εξουσία σε ανθρώπους, κάτι που στη συνέχεια μόνο μια εξέγερση μπορεί να ανατρέψει. Ο φαταλισμός που φαίνεται να κυριαρχεί στην Ιστορία είναι ακριβώς η απατηλή όψη αυτής της αδιαφορίας, αυτής της απουσίας. Διάφορα γεγονότα ωριμάζουν στη σκιά, επειδή χέρια εντελώς ανεξέλεγκτα υφαίνουν το πανί της συλλογικής ζωής, και η μάζα το αγνοεί. Τα πεπρωμένα μιας ολόκληρης εποχής μανιπουλάρονται σύμφωνα με τις στενές θεωρήσεις, με τους άμεσους σκοπούς μικρών δραστήριων ομάδων, και η μάζα των πολιτών το αγνοεί. Αλλά τα γεγονότα που ωρίμασαν ξεχύνονται, το υφασμένο στη σκιά πανί φτάνει στο τέλος του, και τότε φαίνεται πως ο φαταλισμός τα παρασέρνει όλα και όλους, πως η Ιστορία δεν είναι παρά ένα τεράστιο φυσικό φαινόμενο, μια έκρηξη, ένας σεισμός, όπου όλοι είναι θύματα: κι αυτοί που ήθελαν κι αυτοί που δεν ήθελαν, κι αυτοί που ήξεραν κι αυτοί που αγνοούσαν, κι αυτοί που ήταν δραστήριοι, κι αυτοί που ήταν αδιάφοροι. Και οι τελευταίοι εξάπτονται, θα ’θελαν να εξαιρεθούν από τις συνέπειες, θα ’θελαν να ήταν σαφές πως οι ίδιοι δεν το θέλησαν, πως οι ίδιοι δεν φέρουν ευθύνη. Και μερικοί κλαψουρίζουν φαρισαϊκά, άλλοι βρίζουν χυδαία, αλλά κανένας, ή μάλλον λίγοι αναρωτιούνται: αν είχα επιτελέσει το ανθρώπινο καθήκον μου, αν είχα προσπαθήσει να ακουστεί η φωνή μου, η γνώμη μου, η βούλησή μου, θα είχαν συμβεί όσα συνέβησαν; Και κανένας, ή ελάχιστοι ενοχοποιούν τον εαυτό τους για την αδιαφορία, τον σκεπτικισμό, για το ότι δεν στήριξαν ηθικά και υλικά τις πολιτικές και οικονομικές ομάδες που ακριβώς μάχονταν για να αποφευχθεί το τόσο μεγάλο κακό, που στόχευαν να διασφαλιστεί το ελάχιστο έστω καλό. Αυτοί προτιμούν να μιλούν για αποτυχία των ιδεών, για την οριστική κατάρρευση των προγραμμάτων κι άλλα παρόμοια τερπνά. Συνεχίζουν την αδιαφορία τους, τον σκεπτικισμό τους. Αύριο θα ξαναρχίσουν τη ζωή τους με γνώμονα την απουσία από κάθε άμεση ή έμμεση ευθύνη. Και δεν είναι πως δεν βλέπουν τα πράγματα καθαρά, πως δεν είναι ικανοί να παρουσιάσουν καταπληκτικές λύσεις για τα πλέον επείγοντα προβλήματα, ή και για εκείνα που χρειάζονται ευρύτερη προετοιμασία και περισσότερο χρόνο αλλά είναι εξίσου επείγοντα. Όμως αυτές οι λύσεις μένουν εξαιρετικά άγονες, αυτή η συνεισφορά στη συλλογική ζωή δεν διαπερνιέται από κανένα ηθικό φως· είναι συνέπεια μιας διανοουμενίστικης περιέργειας, και όχι μιας επείγουσας αίσθησης της ιστορικής ευθύνης που τους χρειάζεται όλους δραστήριους στη ζωή, στην πράξη, που δεν ανέχεται αγνωστικισμούς και αδιαφορίες κανενός είδους. Πρέπει λοιπόν να εκπαιδευτούμε σ’ αυτή τη νέα ευαισθησία, πρέπει να τελειώσουμε οριστικά με τις ανερμάτιστες μεμψιμοιρίες των αιώνιων αθώων. Πρέπει να ζητήσουμε λογαριασμό απ’ τον καθέναν για το πώς διεκπεραίωσε το έργο που του ανέθεσε και του αναθέτει καθημερινά η ζωή, γι’ αυτά που έκανε και κυρίως γι’ αυτά που δεν έκανε. Δεν πρέπει η κοινωνική αλυσίδα να βαραίνει μόνο ελάχιστους, αλλά οτιδήποτε συμβαίνει να μην αποδίδεται στην τύχη και στο μοιραίο· αντίθετα, να είναι ευφυές έργο των ανθρώπων. Γι’ αυτό είναι αναγκαίο να εξαφανιστούν οι αδιάφοροι, οι σκεπτικιστές, εκείνοι που εκμεταλλεύονται το ελάχιστο καλό που προκαλεί η δραστηριότητα των λίγων, και δεν θέλουν να αναλάβουν την ευθύνη του μεγάλου κακού που η απουσία τους απ’ τον αγώνα αφήνει να προετοιμάζεται και να συμβαίνει.

(26 Αυγούστου 1916) ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ

Η Κ. Ευαγγέλου διδάσκει στο Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ. Το πρωτότυπο κείμενο ήταν ενιαίο, χωρίς παραγράφους. Για λόγους διευκόλυνσης του αναγνώστη, ωστόσο, διαμορφώσαμε παραγράφους στην παρούσα δημοσίευση.

1 Στο ιταλικό πρωτότυπο, assenteismo: η απουσία, η αδιαφορία, ιδίως επί πολιτικών ή κοινωνικών προβλημάτων.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

39

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

Σύντροφοι όλων των γλωσσών… ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑΚΟΥ

Όπως και τον περασμένο μήνα, που είχαμε μιλήσει για την αλληλεγγύη, έτσι και στο σημερινό μας σημείωμα θα αναφερθούμε σε μια λέξη που θα μας χρειαστεί και που θα θέλαμε να ακούμε συχνότερα, τη λέξη συντροφικότητα και, μαζί μ’ αυτήν, τη λέξη σύντροφος. Κι αν η συντροφικότητα είναι λέξη σύγχρονη, του εικοστού αιώνα, ο σύντροφος μάς έρχεται από την κλασική αρχαιότητα: είναι αυτός που ανατράφηκε μαζί με κάποιον άλλον, που συνδέεται στενά μαζί του, ο συμπαραστάτης· και ήδη από την αρχαιότητα έχει πάρει και μεταφορικές σημασίες, όπως στη γνωστή αποφθεγματική φράση του Δημάρατου που μας παραδίδει ο Ηρόδοτος, ότι «τη Ελλάδι πενίη … σύντροφος εστί», η φτώχεια είναι συνυφασμένη με την Ελλάδα. Στα νεότερα χρόνια η λέξη πήρε διάφορες επιπλέον σημασίες, έτσι σύντροφος ονομάστηκε ο συνεταίρος, και συντροφία η εμπορική εταιρεία, με την συχνή παλιότερα συντομογραφία Σία, π.χ. Γεωργόπουλος και Σία. Σύντροφος λέγεται και αυτός που ζει μαζί

Ο Νίκος Σαραντάκος είναι συγγραφέας, μεταφραστής και κατοικοεδρεύει στα sarantakos.wordpress.com και www.sarantakos.com.

μας, με τον οποίο συνδεόμαστε με ιδιαίτερη συναισθηματική σχέση, το ταίρι μας, ο/η σύζυγος κάποτε, ιδίως όταν λέμε για τον σύντροφο της ζωής μας, αλλά και ο ερωτικός σύντροφος, ενώ τελευταία, όλο και περισσότερο, η λέξη «σύντροφος» χρησιμοποιείται στον Τύπο για οποιαδήποτε ερωτική σχέση εκτός γάμου, όχι απαραίτητα μακρόχρονη. Και βέβαια, η λέξη «σύντροφος» είναι προσφώνηση ανάμεσα σε μέλη κομμουνιστικών, αριστερών και σοσιαλιστικών κομμάτων ή κινημάτων. Με αυτή τη σημασία, του ομοϊδεάτη και του συναγωνιστή, η λέξη «σύντροφος» πρέπει να εμφανίστηκε στη γλώσσα μας, στα τέλη του 19ου αιώνα. Την έχω συναντήσει στην αναρχοσοσιαλιστική εφημερίδα Επί τα Πρόσω το 1896: «Αι ιδέαι ημών διαδίδονται αθορύβως εις πάσας τας πόλεις και κωμοπόλεις της μικράς ταύτης γωνίας της Γης. Εν Αθήναις οι σύντροφοί μας εργάζονται απαύστως», διαπίστωνε με ικανοποίηση ένα άρθρο. Πάντως, οι συνδικαλισμένοι εργάτες στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα συνηθίζουν να αλληλοαποκαλούνται «αδελφοί», ενώ υπάρχει και το «πολίτης», στους πρώτους σοσιαλιστές του Καλλέργη και του Δρακούλη. Εννοείται ότι όταν ιδρύεται το 1918 το ΣΕΚΕ, υιοθετεί από την πρώτη στιγμή την προσφώνηση «σύντροφοι», το ίδιο και το ΚΚΕ, ενώ τη λέξη τη χρησιμοποιούν και οι αντίπαλοι για να αναφερθούν ειρωνικά στους

κομμουνιστές (π.χ. «τα συντρόφια»). Το ΕΑΜ στην Εθνική Αντίσταση προτίμησε το «συναγωνιστής» (λέξη που τη μιαίνουν σήμερα οι Χρυσαβγίτες που την έχουν υιοθετήσει), ενώ στα μεταπολεμικά χρόνια η ΕΔΑ διάλεξε το «φίλος». Μετά τη μεταπολίτευση όλα τα αριστερά κόμματα υιοθέτησαν το «σύντροφος», μαζί και το ΠΑΣΟΚ που έσπευσε να οικειοποιηθεί τα σύμβολα της αριστεράς -και την προσφώνηση αυτή τη διατηρούν ακόμα και σήμερα· οφείλουμε πάντως να αναγνωρίσουμε στο ΠΑΣΟΚ ότι εμπλούτισε την παραπολιτική ορολογία με τον όρο «συντροφικά μαχαιρώματα». Στα ελληνικά η λέξη «σύντροφος», με τη σημασία που μας ενδιαφέρει, αποτελεί μεταφραστικό δάνειο, μάλλον από το ιταλικό compagno, που προέρχεται από το υστερολατινικό companio κι αυτό από τα λατινικά cum (συν) και panis (ψωμί), δηλαδή αυτός με τον οποίο τρώμε μαζί ψωμί· στην ίδια λέξη ανάγεται και η δική μας ταπεινή κομπανία, αλλά και το αγγλικό company. Η ιταλική λέξη, μαζί με άλλες αντίστοιχές της εμφανίστηκαν με τη σημασία αυτή από τα μέσα του 19ου αιώνα όταν οι σοσιαλιστές της Ευρώπης αναζήτησαν μια προσηγορία περισσότερο εξισωτική αλλά και πιο οικεία από τα ταξικά monsieur, sir και τα λοιπά. Τα μέλη του συμβουλίου της (πρώτης) Διεθνούς Ένωσης των Εργαζομένων, στη δεκαετία του 1860, προτιμούσαν την προσηγορία «πολίτης», αλλά

ήδη από τότε εμφανίζεται και το «σύντροφος» σε κείμενα ιδίως ιταλικά. Στα αγγλικά η αντίστοιχη λέξη είναι comrade, ομόρριζη με τη γαλλική camarade, που ανάγονται και οι δύο, μέσω ισπανικών, στο λατινικό camara, (και αυτό στο ελληνικό καμάρα). Είναι δηλαδή οι camarades αυτοί που μοιράζονται το ίδιο δωμάτιο, ιδίως τον ίδιο θάλαμο στο στρατό («καμαράντ» αλληλοαποκαλούνταν και οι κρατούμενοι στα ναζιστικά στρατόπεδα, θα το θυμάστε ίσως από τους στίχους του Καμπανέλλη στο Μαουτχάουζεν). Και στα γερμανικά υπάρχει το Kamerad αλλά το αντίστοιχο της κομματικής προσηγορίας είναι το Genosse (γκενόσε), που σημαίνει περίπου αυτόν που απολαμβάνει το ίδιο πράγμα μαζί μας, ενώ οι Ισπανοί και οι ισπανόφωνοι λατινοαμερικάνοι έχουν το compañero (κομπανιέρο), ομόρριζο με το ιταλικό που είδαμε. Διάσημο ήταν και το ρωσικό товáрищ (ταβάριτς), που ανάγεται σε μια λέξη товáр, παλαιοτουρκικό δάνειο, που σήμαινε κατά περιόδους «στρατόπεδο» και «εμπόρευμα», άρα η αρχική σημασία της λέξης θα ήταν ο συστρατιώτης ή ο συνεταίρος. Σύντροφοι από πολλές γλώσσες, σύντροφοι από πολλές χώρες, λέξεις που θα χρειαστεί να ξανακουστούν τώρα, με την ολομέτωπη επίθεση του κεφαλαίου κατά της εργασίας σε όλο τον κόσμο και σε όλη την Ευρώπη… καιρός να ξεσκονίσουμε τα αγωνιστικά λεξικά μας.

H αδύνατη επανεκκίνηση της οικονομίας

O Δημήτρης Β. Παπαδημητρίου, πρόεδρος του Levy Economics Institute of Bard College της Νέας Υόρκης και καθηγητής οικονομικών στο Bard College μίλησε στο διεθνές συνέδριο που διοργάνωσαν το ΙΝΕΡΠΟΣΤ και το Levy Institute στην Αθήνα, προχθές και χθες, 8-9 Μαρτίου 2013, με θέμα «Προκλήσεις και πολιτικές επιλογές για την Ευρωζώνη και την Ελλάδα». Δημοσιεύουμε σήμερα ένα απόσπασμα, που αναφέρεται στο κρίσιμο ζήτημα της επανεκκίνησης της ελληνικής οικονομίας. Το πλήρες κείμενο, στην ηλεκτρονική έκδοση της «Αυγής» (www.avgi.gr) και στο μπλογκ των «Ενθεμάτων» (enthemata.wordpress.com). ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ Β. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Yπάρχει το κρίσιμο ζήτημα της επανεκκίνησης της ανάπτυξης της οικονομίας της χώρας. Η τελευταία έκθεση (χειμώνας 2013) του European Economic Forecast δεν είναι ενθαρρυντική. Οι προβλέψεις κάνουν λόγο για αρνητική ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ το 2013, και για την Ελλάδα περαιτέρω συρρίκνωση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 4,4%. Κατά την άποψή μου, αυτή είναι η πιο αισιόδοξη εκδοχή, καθώς άλλες προ-

βλέψεις αναφέρουν ότι η συρρίκνωση θα κινηθεί στα επίπεδα του 2012 (δηλαδή, 6%). Η συνεχιζόμενη λιτότητα, που συνδυάζει περικοπές δαπανών και αύξηση των φόρων, μαζί με μειώσεις μισθών και συντάξεων, είναι η αιτία της εμβάθυνσης της ύφεσης και της περαιτέρω επιδείνωσης των ποσοστών ανεργίας-υποαπασχόλησης. Το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) προβλέπει αύξηση της ανεργίας στο 30%, αν και ο πρωτογενής προϋπολογισμός της κεντρικής κυβέρνησης μπορεί να εξισορροπηθεί ή να εμφανίσει ακόμη και ένα μικρό πλεόνασμα το 2014. Το κόστος αυτού του επιτεύγματος, που έχει λάβει πανηγυρικό χαρακτήρα για την κυβέρνηση, είναι αφόρητο και ηθικά απαράδεκτο. Η επικίνδυνη και παράλογη ιδέα της λιτότητας υποθέτει ότι δεν θα επηρεαστεί η συμπεριφορά του εγχώριου ιδιωτικού τομέα με τη μείωση του δημόσιου ελλείμματος. Επιπλέον, θεωρεί ότι η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας με στόχο τη μείωση του μοναδιαίου κόστους θα εξασφαλίσει τα επίπεδα ανταγωνιστικότητας που θα αυξήσουν τις καθαρές εξαγωγές και θα μειώσουν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Ωστόσο, πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο βασίζονται σε πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών προκειμένου να τροφοδοτήσουν την εγχώρια ανάπτυξη και να διατηρήσουν σε εύ-

ρωστη κατάσταση τους ισολογισμούς του κράτους και του ιδιωτικού τομέα. Η αντίδρασή τους στη δημοσιονομική σύσφιξη των εμπορικών εταίρων είναι είτε να προβούν στην υποτίμηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών τους είτε να μειώσουν το κόστος τους. Στο τέλος, αυτή η αντίδραση πυροδοτεί ένα είδος σύγχρονης μερκαντιλιστικής δυναμικής, που οδηγεί σε κούρσα προς τα κάτω από την οποία λίγες δυτικές χώρες μπορούν να βγουν κερδισμένες. Μόνο η Γερμανία έχει ειδικευτεί στη σύγχρονη μερκαντιλιστική δυναμική και έχει παίξει καλά τα χαρτιά της. Έχει παγώσει τους μισθούς ενώ έχει αυξήσει σημαντικά την παραγωγικότητα. Ως αποτέλεσμα, παρά το σχετικά υψηλό βιοτικό της επίπεδο, έχει μετατραπεί σε παραγωγό χαμηλού κόστους στην Ευρώπη. Με δεδομένα τα πλεονεκτήματα παραγωγικότητας που διαθέτει, η Γερμανία είναι σε θέση να ανταγωνιστεί με τις χώρες εκτός της ευρωζώνης, παρά ένα φαινομενικά υπερτιμημένο νόμισμα. Για τη Γερμανία, ωστόσο, το ευρώ είναι σημαντικά υποτιμημένο, παρόλο που οι περισσότερες χώρες στην ευρωζώνη θεωρούν ότι είναι ιδιαίτερα υπερτιμημένο. Το αποτέλεσμα είναι να μπορεί η Γερμανία να «τρέχει» πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, επιτρέποντας στον εγχώριο ιδιωτικό τομέα και την κυβέρνηση να εμφανίζουν ελλείμματα που ήταν σχετικά μικρά.

Η πολιτική επιλογή για την Ελλάδα είναι να επαναδιαπραγματευθεί επιθετικά τους όρους της λιτότητας, εκμεταλλεύοντας τα κολοσσιαία λάθη του ΔΝΤ, και να επανεκινήσει τη μηχανή της ανάπτυξης. Μια επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας με βάση την ιδιωτική πρωτοβουλία θα απαιτήσει τεράστια συμβολή από νεοσύστατες επιχειρήσεις, μεγάλες επιχειρήσεις και ξένο κεφάλαιο. Ιστορικά, οι επενδυτές έχουν βρει τη χώρα «ανελκυστική». Απομένει λοιπόν στον κρατικό τομέα να κάνει τη βαριά δουλειά, και αφού ξέρουμε ότι ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα είναι στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, αν δεν έχει ήδη χρεοκοπήσει, η πηγή χρηματοδότησης θα πρέπει να προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μόνο ένα σχέδιο ανάπτυξης τύπου Μάρσαλ μπορεί να σώσει μια χώρα βυθισμένη σε τόσο βαθιά ύφεση όπως είναι η Ελλάδα. Ποιο θα είναι το κόστος; Δεν ξέρω ακριβώς, αλλά θα έλεγα της τάξης των 4050 δις ευρώ. Το ποσό αυτό μπορεί να ακούγεται ιδιαίτερα μεγάλο, αλλά δεν είναι μεγαλύτερο από το ποσό που έχει καταβάλλει η χώρα σε πληρωμές τόκων προς τους ξένους δανειστές της από το 2008. Μια ικανοποιητική μακροπρόθεσμη λύση, όσο δύσκολη κι αν είναι, μπορεί να επιτευχθεί, αλλά απαιτεί εμπνευσμένη καθοδήγηση και δυναμική ηγεσία. Το ζήτημα πλέον δεν είναι μόνο οικονομικό, αλλά άκρως πολιτικό.

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

10 MAΡΤΙΟΥ 2013

ΤΟ BLOG ΤΩΝ «ΕΝΘΕΜΑΤΩΝ»: enthemata.wordpress.com e-mail: enthemata@gmail.com

Ομοφοβία, ρατσισμός και θανατοπολιτική με οργή και σε πένθος ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

Στο πρόσφατο, θαυμάσιο, ντοκιμαντέρ How to survive a plague, που αφηγείται την ιστορία της ACT UP στη Νέα Υόρκη, βλέπεις εικόνες από γνωστές δράσεις της οργάνωσης που απαίτησε, στον δημόσιο χώρο, την αλλαγή της κρατικής πολιτικής για το AIDS στην Αμερική της δεκαετία του ’90. Μια από αυτές ήταν οι «πολιτικές κηδείες» για τα θύματα της ασθένειας. Τα φέρετρα περιφέρονταν στο Νότιο Μανχάταν, και η απόδωση τιμής μεταμορφωνόταν σε διαδήλωση – κάποια έφταναν μέχρι έξω από το προεκλογικό στρατηγείο του Μπους το ‘92, με το μήνυμα «το αίμα μας πάνω σου». Μέσα από τον θάνατο, με μια ταυτότητα σε διακινδύνευση και σε στιγμή απόλυτου στιγματισμού της, κάποιοι τόλμησαν να αντιμιλήσουν. Σε μια συγκλονιστική σκηνή, ο ακτιβιστής Μπομπ Ράφσκι, έξω από το στρατηγείο του Μπους και μπροστά από το φέρετρο ενός συντρόφου του, σταματάει, γέρνει το κεφάλι, τα σημάδια της ασθένειας εμφανή στο πρόσωπό του, και φωνάζει: «Με οργή και σε πένθος, αυτή η μάχη δεν θα σταματήσει μέχρι να είμαστε όλοι μας ασφαλείς. ACT UP, αντεπιτεθείτε, πολεμήστε το AIDS». Πιστεύω αξίζει να ξαναδεί κανείς αυτήν τη σκηνή, όπου ένας ακτιβιστής, καταδικασμένος σε θάνατο από μια κρατική πολιτική, παίρνει στα χέρια του την θανατο-εικόνα του και λέει «Αντεπιτεθείτε!». Και να τη δει στη σημερινή συγκυρία. Αξίζει να τη δει, για παράδειγμα, ως αντιστάθμισμα σε εκείνη την άλλη σκηνή, όπου ο βουλευτής της Χρυσής Αυγής Η. Παναγιώταρος φωνάζει «Γαμημένες αλβανικές κωλοτρυπίδες!» έξω από το Χυτήριο. Ή ως αντιστάθμισμα σε όλες εκείνες τις σκηνές που γεμίζουν την καθημερινότητά μας σήμερα και προσδιορίζουν επιθετικά τον φυλετικά, σεξουαλικά, ή κοινωνικά «Άλλον» ως οιονεί νεκρό. Όλες αυτές οι σκηνές συνδέονται, όσο κι αν δεν το καταλαβαίνουμε με την πρώτη. Ας ξεκινήσω όμως από τα γνωστά. Πανθομολογείται σήμερα μια έξαρση της ομοφοβίας και του σεξουαλικού ρατσισμού, μαζί με τη γενικότερη έξαρση της μισαλλοδοξίας και του φυλετικού ρατσισμού. Η κλασική μας ανάγνωση γι’ αυτή την εξέλιξη ακολουθεί το σχήμα της βιοπολιτικής. Ζούμε σε μια εποχή έντονα βιοπολιτικής διακυβέρνησης, δηλαδή διαχείρισης πληθυσμών, οργάνωσης του πώς κάποιοι άνθρωποι (οι «δικοί μας») θα ζουν, και προγραφής όλων των άλλων, όσων αφήνονται, ουσιαστικά, να πεθάνουν. Η γενικότερη κατεύθυνση είναι, ως εκ τούτου, η κατεύθυνση της δημιουργίας «καθαρών», «κανονικών» σωμάτων – και η απορριμάτωση, η αποκειμενοποίηση όλων των άλλων. Μέσα σε αυτό το βιοπολιτικό σχήμα πρέπει να κατανοηθεί αρχικά η εκ νέου έμφαση στον ρατσισμό, τη μισαλλοδοξία, και την ομοφοβία. Όμως θέλω να θυμίσω πόσο πολύ οι στρατηγικές αυτές λειτουργούν και σε μια παράλληλη της βιοπολιτικής οικονομία, αυτήν που ο Ακίλλε Μπέμπε ονομάζει necropolitics, και στα δικά μας συμφραζόμενα θα την ονόμαζα θανατοπολιτική. Παράλληλα λοιπόν με τη βιοπολιτική, βλέπουμε σήμερα να οργανώνεται όλο και περισσότερο μια ιδιότυπη θανατοπολιτική που δεν περιορίζεται, όσο κι αν προτυπώνεται, στις κινήσεις της Χρυσής Αυγής. Μιλάμε για μια ευρύτερη στρατηγική, κατά την οποία τα σώματα νεκρών παρελαύνουν επίσης γύρω μας, ορίζοντας τις ζωές των ζωντανών – είτε ως φόβητρο, είτε ως τακτική ξεκαθαρίσματος, είτε ως παράπλευρες απώλειες· με έμφαση στο αναπόφευκτο και τελεσίδικο της λέξης απώλεια. Μια εικόνα θανάτου οργανώνεται γύρω μας: όχι μόνο τα

Ο Δημήτρης Παπανικολάου διδάσκει νεοελληνική φιλολογία, θεωρία της λογοτεχνίας και σπουδές φύλου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης

Έργο του Φράνσις Μπέικον, 1966

φαντάσματα των νεκρών, αλλά και τα δηωμένα, τα χτυπημένα (και σαν νεκρά φωτοσοπαρισμένα), τα ακρωτηριασμένα, τα βιασμένα, τα νεκροζώντανα σώματα παρατίθενται προς συμμόρφωσιν, αλλά και προς γνώσιν. Κι εδώ μια βασική πλέον διαφορά, μια καινούρια στιγμή της εποχής της κρίσης. Στο θέμα της ομοφοβίας φαίνεται ίσως πιο ξεκάθαρα: αν οι παλιές έμφυλες και σεξουαλικές ιεραρχίες στην Ελλάδα κατέληγαν στο τι δεν μπορεί να είναι ένας καλός Έλληνας/μια καλή Ελληνίδα (πούστης, λεσβία, γαμημένη κωλοτρυπίδα, πόρνη κ.ο.κ.), αν δηλαδή παλιότερα οι ιεραρχίες προέβαλλαν τα αποκείμενά τους ως εθνικώς διαγραμμένα, οι καινούριες τους επιβιώσεις τα φαντασιώνονται, όλο και περισσότερο, ως νεκρά. Σε αυτό, η νέα ομοφοβία και ο νέος φαλλοσεξισμός έρχονται να συναντήσουν το νέο ρατσισμό, που κι αυτος, την εποχή της κρίσης, (ξανα)δουλεύει όλο και περισσότερο όχι με εικόνες αποκλεισμένων ή διωγμένων Άλλων, αλλά νεκρών ή ζωντανόνεκρων. Σαν το νέο ρατσισμό, έτσι και η νέα ομοφοβία και ο νέος φαλλοσεξισμός «της κρίσης»: γίνονται, όλο και περισσότερο, όχι μόνο βιοπολιτικές στρατηγικές, αλλά και θανατοπολιτικές. Έτσι, αν σήμερα ο εθνικισμός, ο μάτσο ανδρισμός, η εθνομαγκιά και η εθνοφοβία μανατζάρουν σώματα ανθρώπων στην υπηρεσία της εθνοβιοπολιτικής (μας λένε: «Κλειστείτε μέσα και όλα θα πάνε καλά»), η ομοφοβία, ο ρατσισμός και ο νεοσεξισμός, καλούνται να μανατζάρουν και την εικόνα οιωνεί νεκρών, στην υπηρεσία μιας αναγκαίας και παραπληρωματικής θανατοπολιτικής (μας λένε: «Εκεί έξω κυκλοφορούν ζόμπι»). Κι ο μεγάλος κίνδυνος είναι ότι η θανατοπολιτική (όπως και η ομοφοβία και ο ρατσισμός που τη στηρίζει) δεν είναι μακριά και απ’ έξω μας. Κολακεύει δομές που έχουν βαθειά σκαλωθεί όχι μόνο σ’ αυτό που λέμε δημόσιο, αλλά και σ’ αυτό που ονομάζουμε ιδιωτικό· όχι μόνο σ’ αυτό που λέμε συντήρηση, αλλά και σ’ αυτό που αναγνωρίζουμε ως προοδευτικό. Σκε-

φτείτε το αυτό κάθε φορά που βλέπετε έναν μετανάστη και κάπου βαθειά χωμένη μέσα σας αισθάνεστε τη φοβία ότι μπορεί να έχει μια μεταδοτική θανατηφόρα ασθένεια· κάθε φορά που ακούτε ότι πέθανε ο γκέι γνωστός σας και ρωτάτε «από AIDS;»· κάθε φορά που βλέπετε μια γυναίκα με εμφανή σημάδια κακοποίησης και εξάρτησης, και σκέφτεστε ότι μπορεί να είναι ξένη, ή πόρνη, ή και τα δύο. Και κάθε φορά που θα θυμάστε τον παλιό –την εποχή του πάρτι– εαυτό σας, να έχει γελάσει με την επιγραφή «Προσεχώς Βουλγάρες» που έβγαζαν τα μπουζουκάδικα στην επαρχία. Γιατί η θανατοπολιτική δεν είναι το έργο ενός φασίστα που ουρλιάζει κάτι αποκρουστικό. Είναι το έργο αυτού που χρησιμοποιεί μια σκηνή που ήδη έχεις σκεφτεί και απωθήσει, ως σκηνικό πολιτικής επιθυμίας. Το πρόβλημα με την επίθεση στην Κωνσταντίνα Κούνεβα δεν ήταν τελικά μόνο η ολιγωρία της αστυνομίας ή η ένδειξη ότι πλήρωσε τη συνδικαλιστική της δράση· ήταν η διάθεση να δημιουργήσουν, με το παράδειγμά της, ένα σώμα οιονεί νεκρό. Το πρόβλημα με το προεκλογικό σκάνδαλο των «ιερόδουλων», δεν ήταν η πολιτική αναξιοπρέπεια της έκθεσής τους, αλλά η ρητορική προβολή αυτών των γυναικών ως οιονεί φορέων και διασπορέων θανάτου. Το πρόβλημα με τις «γαμημένες αλβανικές κωλοτρυπίδες» του Παναγιώταρου δεν είναι ούτε η προσβολή, ούτε η ρητορική του βιασμού που ενδεχομένως φέρνει στο μυαλό, ούτε καν τα δικά του απωθημένα. Το πρόβλημα είναι ότι τη φράση αυτήν τη φωνάζει γιατί ξέρει ότι θα ακουστεί από ένα ποτισμένο εθνομοφοβία κοινό, για το οποίο, όπως λέει ο Λεό Μπερσανί, the rectum is the grave, το ορθό είναι τάφος, το ορθό σημαίνει θάνατο. Ή, για να το πω στα συμφραζόμενα του, ο Παναγιώταρος φωνάζει για να τον ακούσουν όσοι, λιγότερο ή περισσότερο συνειδητά, συντονίζονται στο ρυθμό της φράσης «η γαμημένη κωλοτρυπίδα θα γίνει ο τάφος σας». Το πώς απαντάει κανείς σε όλα αυτά, είναι γνωστό, έχει τη γενεαλογία του, και συνδέεται απολύτως με τους τρόπους απάντησης στη βιοπολιτική γενικώς, αυτούς τους τρόπους που τόσο πολύ, τόσοι πολλοί, ιχνηλατούμε τον τελευταίο καιρό και σε αυτήν τη χώρα. Act Up, Fight Back, Fight Death. Με οργή και σε πένθος, η μάχη αυτή δεν τέλειωσε ποτέ και ούτε τώρα έχει τελειώσει. Αφυπνισθείτε, αντισταθείτε, αμυνθείτε, αντεπιτεθείτε, πολεμήστε τη θανατοπολιτική, πολεμήστε το θάνατο, πολεμήστε τους τεχνουργούς του, πολεμήστε και τους λακέδες του.

Μνήμη Αλέξη Δημαρά Το Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστημίου Αθηνών και το Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστημίου Πατρών σας προσκαλούν στην Ημερίδα στη μνήμη του Αλέξη Δημαρά την Παρασκευή 15 Μαρτίου στο αμφιθέατρο Άλκης Αργυριάδης (κεντρικό κτίριο Πανεπιστημίου Αθηνών, Προπύλαια). Το πρόγραμμα έχει ως εξής: 16.00 Χαιρετισμός (Βασίλης Τσελφές) και Εισαγωγικές παρατηρήσεις (Φωτεινή Ασημακοπούλου και Παντελής Κυπριανός). Πρώτη συνεδρία (16.20-18.00: Δαυίδ Αντωνίου, Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Ρούλα Ζιώγου-Καραστεργίου, Παναγιώτης Κιμουρτζής, Άννα Φραγκουδάκη. Δεύτερη συνεδρία (18.15-20.30): Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη, Μπάμπης Νούτσος, Χάρης Αθανασιάδης, Σήφης Μπουζάκης, Βασίλης Κρεμμυδάς

5/41

Η ΑΥΓΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

Οκτώβριο του 2002, οι εκπρόσωποί της εκφράζουν στο βρετανικό υπουργείο Εμπορίου τους φόβους τους ότι ο Λευκός Οίκος θα παραχωρήσει υπερβολικά πολλά προνόμια στις γαλλικές, ρωσικές και κινεζικές πετρελαϊκές εταιρείες ως αντάλλαγμα για το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις τους δεν θα ασκήσουν το δικαίωμα βέτο που διαθέτουν στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. «Μα θα μας ξεπεράσει η Total!», αγανακτεί ο εκπρόσωπος της ΒΡ1 Τον Φεβρουάριο του 2003, τέτοιες ανησυχίες αποδεικνύονται αβάσιμες: ο Γάλλος πρόεδρος Ζακ Σιράκ πρόβαλε βέτο στο ψήφισμα που προωθούσε η αμερικανική κυβέρνηση και, συνεπώς, ο τρίτος πόλεμος του Ιράκ θα πραγματοποιηθεί χωρίς την κάλυψη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Δεν τίθεται πλέον ζήτημα τήρησης των συμφωνιών που υπέγραψε ο Σαντάμ Χουσέιν με τη γαλλική Total και άλλες πετρελαϊκές εταιρείες, οι οποίες δεν υλοποιήθηκαν ποτέ, παρά το γεγονός ότι ο σχεδιασμός τους είχε ολοκληρωθεί προ πολλού. Την παραμονή της εισβολής, για να καθησυχάσει τις αγγλοσαξονικές εταιρείες, η αμερικανική κυβέρνηση αναθέτει σε δύο από τα μέλη τους τον χειρισμό της υπόθεσης: στον Γκάρι Βόγκλερ (ExxonMobil) και στον Φίλιπ Τζ. Κάρολ (Shell). Τον Οκτώβριο του 2003 θα αντικατασταθούν από άλλους δύο επαγγελματίες του κλάδου: τον Ρομπ Μακ Κη (ConocoPhilips) και τον Τέρι Ανταμς (ΒΡ). Το ζητούμενο είναι να υπάρξει ένα αντίβαρο στην παντοδυναμία του Πενταγώνου και των νεοσυντηρητικών που το ελέγχουν και έχουν τοποθετήσει τους ανθρώπους τους σε όλες σχεδόν τις θέσεις, αλλά βρίσκονται αντιμέτωποι με έντονη αμφισβήτηση, ακόμα και στο εσωτερικό της ίδιας της κυβέρνησης. Η εξέλιξη αυτή δεν βοηθάει στο να ξεκαθαριστεί ποιες ακριβώς είναι οι αμερικανικές φιλοδοξίες, οι οποίες αμφιταλαντεύονται διαρκώς ανάμεσα σε δύο πόλους. Από τη μια πλευρά, οι ιδεολόγοι προβάλλουν ολοένα και πιο αλλόκοτες ιδέες: επιθυμούν την κατασκευή ενός αγωγού πετρελαίου που θα μεταφέρει το ιρακινό πετρέλαιο στο Ισραήλ, τη διάλυση του ΟΠΕΚ (Οργανισμός Πετρελαιοεξαγωγικών Κρατών) ή ακόμα τη μετατροπή του «απελευθερωμένου» Ιράκ σε πειραματικό εργαστήριο για τη δημιουργία ενός νέου πετρελαϊκού μοντέλου, το οποίο στη συνέχεια θα επιβληθεί σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Από την πλευρά τους, οι μηχανικοί και οι επιχειρηματίες, που επιδιώκουν το κέρδος και τα χειροπιαστά αποτελέσματα, εκφράζουν έναν πολύ πιο προσγειωμένο ρεαλισμό.

Το σοκ της εισβολής Το σοκ της εισβολής αποδεικνύεται καταστροφικό για την ιρακινή βιομηχανία πετρελαίου. Όχι τόσο λόγω του καταιγισμού των βομβών και των πυραύλων της αμερικανικής αεροπορίας όσο εξαιτίας της γενικευμένης λεηλασίας την οποία υπέστη το κράτος σε κάθε του μορφή: διοικητικές υπηρεσίες, σχολεία, πανεπιστήμια, αρχεία, βιβλιοθήκες, τράπεζες, νοσοκομεία, μουσεία και επιχειρήσεις καταστρέφονται ή λεηλατούνται και απογυμνώνονται συστηματικά. Καθώς κυκλοφόρησε η φήμη ότι τα μηχανήματα γεώτρησης περιέχουν χαλκό, διαλύονται και καταστρέφονται από τους πλιατσικολόγους, οι οποίοι αφήνουν στο πέρασμά τους άχρηστα συντρίμμια. Οι λεηλασίες διαρκούν δέκα εβδομάδες, από τις 20 Μαρτίου ώς τα τέλη Μαΐου του 2003. Από τις ζημίες που υπέστη η ιρακινή πετρελαϊκή βιομηχανία, το ένα τρίτο οφειλόταν στις μάχες και τα δύο τρίτα επήλθαν στη συνέχεια. Όλα αυτά έγιναν κάτω από τη μύτη της Task Force Rio (Restore Iraq Oil), η οποία στελεχωνόταν από το φημισμένο US Corps of Engineers

Το σοκ της εισβολής αποδεικνύεται καταστροφικό για την ιρακινή βιομηχανία πετρελαίου. Όχι τόσο λόγω του καταιγισμού των βομβών και των πυραύλων της αμερικανικής αεροπορίας όσο εξαιτίας της γενικευμένης λεηλασίας (σώμα μηχανικών) και από πεντακόσιους υπεργολάβους οι οποίοι υποτίθεται ότι είχαν ειδική εκπαίδευση στην προστασία πετρελαϊκών εγκαταστάσεων. Αν και η ιδιαίτερα σύντομη διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων εμπόδισε τους οπαδούς του Σαντάμ να ανατινάξουν τις πετρελαιοπηγές, από τον Ιούνιο του 2003 άρχισαν τα σαμποτάζ. Το μοναδικό κτήριο που προστατεύτηκε ήταν το γιγαντιαίο συγκρότημα όπου στεγάζεται το υπουργείο Πετρελαίου, στο οποίο εργάζονται 15.000 υπάλληλοι και το οποίο έχει υπό τον έλεγχό του είκοσι δύο θυγατρικές εταιρείες. Γιατί όμως προστατεύθηκαν τα κοιτάσματα και το υπουργείο και όχι ο εξοπλισμός ή το State Oil Marketing Organization (SOMO), ο οργανισμός που εξάγει το αργό πετρέλαιο; Για τις κατοχικές αρχές, ο μοναδικός πραγματικός θησαυρός του Ιράκ είναι τα βαρέλια που βρίσκονται κάτω από τη Γη. Δεν τους ενδιαφέρουν ούτε οι εγκαταστάσεις ούτε το προσωπικό. Το υπουργείο γλίτωσε την τελευταία στιγμή- από την αδιαφορία και την ανικανότητά τους επειδή στεγάζει τα γεωλογικά και τα σεισμικά δεδομένα των ογδόντα γνωστών κοιτασμάτων που περιέχουν 115 δισεκατομμύρια βαρέλια αργού. Όλα τα άλλα μπορούν πολύ

εύκολα να αντικατασταθούν από πιο πρόσφατο, «made in USA» εξοπλισμό και από την τεχνογνωσία των διεθνών πετρελαϊκών εταιρειών. Μάλιστα, η λεηλασία καθιστά ακόμα πιο αναγκαία την παρουσία τους. Ο Ταμίρ Αμπάς Γκαντμπάν, ο νεαρότερος γενικός διευθυντής του υπουργείου, παρουσιάστηκε τρεις ημέρες αργότερα στο άδειο κτήριο και έγινε -ελλείψει υπουργού Πετρελαίου, καθώς δεν υπήρχε πλέον ιρακινή κυβέρνηση- ο Ν°2 του θεσμού, υπό τη σχολαστική επιτήρηση του Μάικλ Μομπς, ενός ακόμα νεοσυντηρητικού, τον οποίο το Πεντάγωνο εμπιστεύεται απόλυτα. Η χειρότερη χρονιά του ιρακινού πετρελαϊκού τομέα από την εποχή που πρωτολειτούργησε, πριν από εβδομήντα χρόνια, υπήρξε η περίοδος από τον Μάιο του 2003 ώς τον Ιούνιο του 2004, όταν τη χώρα διοικούσε ο Πολ Μπρέμερ, ένας αλαζονικός ανθύπατος, ο οποίος επί ένα χρόνο διέθετε απόλυτη εξουσία. Η μείωση της παραγωγής κατά ένα εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως, δηλαδή κατά το ένα τρίτο του προπολεμικού επιπέδου, αντιπροσωπεύει διαφυγόντα κέρδη που υπερβαίνουν τα 13 δισ. δολάρια.

Εκτεταμένα σαμποτάζ Οι εγκαταστάσεις, οι οποίες φυλάσσονται από μόλις 3.500 φύλακες, που, χωρίς αναγκαία μέσα, γίνονται διαρκώς στόχος σαμποτάζ (140 από τον Μάιο του 2003 ώς τον Σεπτέμβριο του 2004), των οποίων το κόστος εκτιμάται στα 7 δισ. δολάρια. Όπως μας δήλωσε ο Γκαντμπάν, «η λεηλασία υπήρξε γενικευμένη, ο εξοπλισμός κλάπηκε και τις περισσότερες φορές τα κτήρια πυρπολήθηκαν». Ο ανεφοδιασμός του διυλιστηρίου της Ντόρα που βρίσκεται κοντά στην Βαγδάτη, γινόταν με πολλές διακοπές λόγω των ζημιών που υφίσταντο τα χιλιάδες χιλιόμετρα των σωληνώσεων σε ολόκληρη την επικράτεια της χώρας. «Μονάχα μια λύση υπήρχε τότε: να αφήσεις να καεί όλη η ποσότητα αργού πετρελαίου που περιείχε το τμήμα του αγωγού που είχε υποστεί σαμποτάζ, μέχρι και το τελευταίο λίτρο, και στη συ-

νέχεια να τον επισκευάσεις...». Παρ’ όλα αυτά, η Ντόρα συνέχισε τη λειτουργία της. Πραγματικό κατόρθωμα, και μάλιστα τη στιγμή που το προσωπικό της είχε μείνει απλήρωτο. Η ηγετική ομάδα της πετρελαϊκής βιομηχανίας δέχτηκε το μεγαλύτερο πλήγμα. Μέχρι το 1952, σχεδόν όλα τα στελέχη της Iraq Petroleum Company (IPC) ήταν ξένοι. Ουσιαστικά, στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις επικρατούσε ένα είδος απαρτχάιντ: οι ξένοι τεχνικοί έμεναν σε περιφραγμένα και καλά φυλασσόμενα συγκροτήματα από βίλες με περιποιημένο κήπο και άψογο γκαζόν, ενώ το ντόπιο εργατικό δυναμικό ζούσε σε τενεκεδουπόλεις δίπλα στις μονάδες. Το 1952, η ένταση με το γειτονικό Ιράν του Μοχάμεντ Μοζαντέκ ανάγκασε την IPC να επανεξετάσει τις σχέσεις της με τη Βαγδάτη. Μία από τις ρήτρες της νέας συμφωνίας αφορούσε την κατάρτιση Ιρακινών που θα αναλάμβαναν καθήκοντα στελέχους. Είκοσι χρόνια αργότερα, τα τρία τέταρτα των χιλίων εξειδικευμένων θέσεων εργασίας καλύπτονται από ντόπιους: έτσι εξηγείται άλλωστε και η επιτυχία της εθνικοποίησης το 1972, όταν η INOC, η εθνική εταιρεία, ανέλαβε την εκμετάλλευση του συνόλου των κοιτασμάτων της χώρας. Η παραγωγή θα φθάσει σε επίπεδα αδιανόητα την εποχή της IPC.

Η εκκαθάριση του Μπάαθ Καθώς το προηγούμενο της αποναζιστικοποίησης της Γερμανίας μετά την ήττα του 1945 είχε μετατραπεί σε πραγματική ψύχωση για την Ουάσιγκτον, επέβαλε την πλήρη εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού από τα στελέχη του κόμματος Μπάαθ, πολύ αυστηρότερη από εκείνη που επιφυλάχθηκε στα ηγετικά στελέχη των ναζί. Και μόνο το γεγονός ότι κάποιος ήταν μέλος του Μπάαθ, του μοναδικού επιτρεπόμενου κόμματος που κυβέρνησε τη χώρα από το 1968 ώς το 2003, αρκούσε για να απολυθεί ή για να συνταξιοδοτηθεί. Εκδιώκονται δεκαεπτά από τους είκοσι τέσσερις ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 6

LE

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

diplomatique βελτιώσει τις σχέσεις της με τη Βαγδάτη, υπόσχεται την κατασκευή ενός αγωγού πετρελαίου που θα συνδέει το Κουρδιστάν με τις ακτές της Μεσογείου. Εκβιασμός; Πιθανότατα, τουλάχιστον εν μέρει. Όμως, από την άλλη πλευρά, χωρίς τον πόλεμο, θα είχαν άραγε τη δυνατότητα οι ξένες εταιρείες να βάλουν τους Ιρακινούς να ανταγωνίζονται μεταξύ τους; Σε κάθε περίπτωση, οι στόχοι που είχαν θέσει οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν επιτευχθεί. Γι’ αυτές, ακόμα και στον τομέα του πετρελαίου, ο πόλεμος υπήρξε μια τεράστια αποτυχία. Ο Άλαν Γκρίνσπαν -ο άνθρωπος που διηύθυνε από το 1987 ώς το 2006 την αμερικανική κεντρική τράπεζα και ο οποίος είναι σε θέση να γνωρίζει τη σημασία που έχει το πετρέλαιο για την παγκόσμια οικονομία- προέβη στη δήλωση που ανταποκρίνεται πιθανότατα όσο το δυνατόν περισσότερο στην αλήθεια γι’ αυτήν την αιματηρή υπόθεση: «Εκφράζω τη λύπη μου για το γεγονός ότι θεωρείται πολιτικό ατόπημα η αναγνώριση αυτού που όλος ο κόσμος γνωρίζει: ένα από τα μεγάλα διακυβεύματα του πολέμου στο Ιράκ ήταν το πετρέλαιο της περιοχής4».

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 5

γενικούς διευθυντές της εθνικής εταιρείας, καθώς και αρκετές εκατοντάδες μηχανικών: πρόκειται για ανθρώπους οι οποίοι την τελευταία εικοσιπενταετία διατήρησαν το επίπεδο της παραγωγής κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες. Η ομάδα που δημιούργησε την INOC απολύεται από την «Επιτροπή για την Εκκαθάριση από το Μπάαθ», που διευθύνεται από τον σημερινό πρωθυπουργό Νούρι αλ Μαλίκι, ο οποίος έλειπε από τη χώρα τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια. Ο Μαλίκι τούς αντικαθιστά με τσιράκια του: το επίπεδο της ανικανότητάς τους μπορεί να συγκριθεί μονάχα με το μέγεθος της αφοσίωσής τους προς τον αρχηγό τους. Όταν το φθινόπωρο του 2003 ο Μακ Κη διαδέχτηκε τον Κάρολ στη θέση-κλειδί του πετρελαϊκού συμβούλου του Αμερικανού Ανθύπατου, έκανε την εξής διαπίστωση: «Όλοι όσοι κατέχουν κάποια θέση είναι ανίκανοι και διορίστηκαν από το υπουργείο για λόγους θρησκευτικούς, πολιτικούς ή πελατειακούς. Τα άτομα στα οποία στηρίχθηκε η πετρελαϊκή βιομηχανία την εποχή του Σαντάμ Χουσέιν και τα οποία τη νεκρανάστησαν μετά την απελευθέρωση της χώρας, εκδιώχτηκαν συστηματικά2». Κι όπως είναι αναμενόμενο, η εκκαθάριση ανοίγει διάπλατα τον δρόμο σε κάθε καρυδιάς... συμβούλους, Αμερικανούς κατά κύριο λόγο. Κατασκηνώνουν στις διευθύνσεις του υπουργείου Πετρελαίου και παράγουν ολοένα περισσότερα υπομνήματα, εκθέσεις και εγκυκλίους που στηρίζονται στη μεθοδολογία της διεθνούς πετρελαϊκής βιομηχανίας, χωρίς ωστόσο και να ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την εφαρμογή τους στη συγκεκριμένη κατάσταση που επικρατεί στη χώρα… Η υιοθέτηση δύο κορυφαίων νομοθετικών κειμένων -του νέου Συντάγματος και του Πετρελαϊκού Νόμου- θα τους προσφέρει την απρόσμενη ευκαιρία να ανατρέψουν τους κανόνες του παιχνιδιού. Η επιβίωση του συγκεντρωτικού κράτους έχει εξ ορισμού αποκλειστεί από την Ουάσιγκτον, στο όνομα του αγώνα ενάντια στον ολοκληρωτισμό και της επανόρθωσης των εγκλημάτων, με θύματα τους Κούρδους την περίοδο του Σαντάμ. Συνεπώς, το νέο καθεστώς -ομοσπονδία ή ακόμα και συνομοσπονδία-, θα είναι αποκεντρωμένο σε τόσο μεγάλο βαθμό ώστε ουσιαστικά θα εξαρθρωθεί. Αρκεί να συγκεντρωθούν τα δύο τρίτα των ψήφων σε ένα από τα τοπικά κοινοβούλια των τριών επαρχιών της χώρας για να ασκηθεί βέτο στις αποφάσεις της κεντρικής κυβέρνησης. Όμως, μονάχα το Κουρδιστάν έχει τα μέσα και επιθυμεί να επωφεληθεί από τη νέα κατάσταση. Εκ των πραγμάτων, η εξουσία για τα πετρελαϊκά ζητήματα θα μοιραστεί ανάμεσα στη Βαγδάτη και στο Ερμπίλ, την έδρα της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν (KRG), η οποία επιβάλλει τη δική της ερμηνεία του Συντάγματος για τα ζητήματα αυτά: τα κοιτάσματα που βρίσκονται ήδη υπό εκμετάλλευση θα παραμείνουν στην αρμοδιότητα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, ενώ η χορήγηση νέων αδειών θα ανήκει στην αρμοδιότητα των επαρχιών. Ανάμεσα στις δύο πρωτεύουσες ξεσπάει εντονότατη διαμάχη, που επιδεινώνεται από το γεγονός ότι η KRG παραχωρεί στις ξένες πετρελαϊκές εταιρείες πολύ πιο συμφέροντες όρους από εκείνους της Βαγδάτης. Οι διεθνείς πετρελαϊκοί κολοσσοί, που θα επενδύουν στο κουρδικό έδαφος, θα αποκτούν την κυριότητα ενός ποσοστού της παραγωγής, το οποίο μπορεί να είναι ιδιαίτερα υψηλό κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών της εκμετάλλευσης ενός κοιτάσματος. Αυτό ακριβώς το καθεστώς

Οι διεθνείς πετρελαϊκοί κολοσσοί, που θα επενδύουν στο κουρδικό έδαφος, αποκτούν την κυριότητα ενός ποσοστού της παραγωγής, το οποίο είναι ιδιαίτερα υψηλό κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών της εκμετάλλευσης ενός κοιτάσματος

ήθελαν να επιβάλουν οι Αμερικανοί -τόσο οι πολιτικοί όσο και οι υπεύθυνοι του πετρελαϊκού κλάδου- μόλις κατέφθασαν στη χώρα, χωρίς όμως και να το κατορθώσουν. Παρά το γεγονός ότι το Κοινοβούλιο αποτελούσε στόχο της γενικής κατακραυγής, αντιτάχθηκε στην εξέλιξη, υποστηριζόμενο από μια κοινή γνώμη, η οποία δεν είχε ξεχάσει το ιστορικό προηγούμενο της εταιρείας IPC. Ο Ταρίκ Σαφίκ, ο «πατέρας» της εθνικής πετρελαϊκής εταιρείας INOC, εξήγησε ενώπιον του αμερικανικού Κογκρέσου τους τεχνικούς λόγους της άρνησης3. Τα κοιτάσματα είναι ήδη γνωστά και οριοθετημένα, συνεπώς οι ξένες εταιρείες δεν αναλαμβάνουν τον παραμικρό επιχειρηματικό κίνδυνο, ενώ εξ ορισμού δεν απαιτείται το παραμικρό κόστος για γεωλογικές έρευνες. Επιπλέον, η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων είναι μια από τις φτηνότερες και πλέον συμφέρουσες παγκοσμίως. Από το 2008, η Βαγδάτη θα προσφέρει στους κολοσσούς της πετρελαϊκής βιομηχανίας λιγότερο ενδιαφέροντα

συμβόλαια: 2 δολάρια το βαρέλι για τα μεγαλύτερα κοιτάσματα και κανένα δικαίωμα στα κοιτάσματα. Παρ’ όλα αυτά, η ExxonMobil, η Bp, η Shell, η Total, καθώς επίσης και ρωσικοί, κινεζικοί, πακιστανικοί, τουρκικοί ή αγκολέζικοι όμιλοι σπεύδουν να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους, ελπίζοντας ότι η κατάσταση θα εξελιχθεί μελλοντικά με τρόπο που θα ευνοεί περισσότερο τα συμφέροντά τους. Στις 24 Μαΐου του 2010, το «Newsweek» κάνει λόγο για «ιρακινό θαύμα»: «Η χώρα έχει τις δυνατότητες να μετατραπεί στην επόμενη Σαουδική Αραβία». Τέσσερα χρόνια αργότερα, τη στιγμή που η παραγωγή έχει αυξηθεί (περισσότερα από 3 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως το 2012), οι πετρελαϊκές εταιρείες εκφράζουν τον εκνευρισμό τους για τους όρους που τους έχουν επιβληθεί: οι επενδύσεις που απαιτήθηκαν ήταν υψηλές, η κερδοφορία τους μετριότατη και τα βαρέλια που βρίσκονται στα κοιτάσματα δεν είναι δυνατόν να συνυπολογιστούν στα δικά τους βεβαιωμένα αποθέματα, με αποτέλεσμα να είναι χαμηλή η τιμή της μετοχής τους στο χρηματιστήριο. Παρά τους εκβιασμούς της ομοσπονδιακής κυβέρνησης της Βαγδάτης, η οποία απειλεί να κηρύξει έκπτωτες τις εταιρείες που θα υπέκυπταν στον πειρασμό να υπογράψουν συμβόλαια με το Κουρδιστάν, η ExxonMobil και στη συνέχεια η Total αδιαφορούν για τις συνέπειες. Μάλιστα, η αμερικανική εταιρεία απάντησε στην απειλή της ομοσπονδιακής κυβέρνησης με μια επιπλέον πρόκληση: να βγάλει προς πώληση το συμβόλαιο εκμετάλλευσης του West Qurma που της έχει κατακυρωθεί, του μεγαλύτερου κοιτάσματος της χώρας στο οποίο όφειλε να επενδύσει 50 δισ. δολάρια, διπλασιάζοντας με αυτόν τον τρόπο την ετήσια παραγωγή της χώρας. Η Βαγδάτη βρίσκεται αντιμέτωπη με μεγάλες πιέσεις: εάν συνεχίσει να αρνείται τους όρους των εταιρειών, θα προτιμήσουν το Κουρδιστάν, έστω κι αν τα αποθέματά του είναι τρεις φορές μικρότερα από εκείνα που βρίσκονται στο νότιο τμήμα της χώρας... Η δε Τουρκία, η οποία δεν κάνει τίποτε για να

1. Greg Muttitt, «Fuel on the Fire. Oil and Politics in Occupied Iraq», Vintage Books, Λονδίνο, 2011.

2. ό.π.

3. «Reconstruction in Iraq’s oil sector: Running on empty?», κατάθεση του Tariq Shafiq στην αμερικανική κοινοβουλευτική επιτροπή για τις διεθνείς σχέσεις στη Μέση Ανατολή και στη Νότια Ασία, Ουάσιγκτον, 17 Ιουλίου 2007.

4. Alan Greenspan, «Η εποχή των αναταράξεων: Περιπέτειες σε ένα νέο κόσμο», Ωκεανίδα, Αθήνα, 2007. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΚΡΙΒΟΠΟΥΛΟΣ

7/43

Η ΑΥΓΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

Προς ένα Συμβούλιο Οικονομικής και Κοινωνικής Ασφάλειας Ο θάνατος ενός υπερασπιστή του ανθρώπου Του Stéphane Hessel *

O

ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ - ΙΟΥΛΙΟΣ 2003

Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών είναι ένα από τα μεγάλα κεκτημένα του 20ού αιώνα. Αναδείχθηκε ως ένα αναντικατάστατο εργαλείο διαχείρισης προβλημάτων, διαφορετικών μεταξύ τους. Πράγματι, η πολυπολικότητα, δηλαδή η διαβούλευση των εθνών μεταξύ τους, εμφανίζεται ως αναγκαιότητα, δεδομένου του παγκόσμιου χαρακτήρα των περισσότερων διακυβευμάτων. Είναι παράνοια το να πιστεύουμε ότι ένας ηγεμονικός μοναδικός πόλος μπορεί να υπάρξει. Εξάλλου, παρ’ όλο που τα κράτη διαθέτουν τους κύριους μοχλούς απόφασης, η διακυβερνητικότητα δεν συνιστά πια τη μόνη συνιστώσα της διεθνούς συνεργασίας: νέες σχέσεις χτίζονται ανάμεσα σε κυβερνητικούς και μη θεσμούς. Η εθνική κυριαρχία είναι όλο και πιο περιορισμένη, όχι μόνο εξαιτίας τον οικονομικών και χρηματοπιστωτικών δυνάμεων που επιβάλλουν περιορισμούς, αλλά και, όπως δείχνει η ανάπτυξη του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ του Πόρτο Αλέγρε, από τον αυξανόμενο ρόλο των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και των πολιτών που τις στελεχώνουν. Η Χάρτα του ΟΗΕ υπήρξε, άλλωστε, προπομπός τους, ήταν αυτή που εφηύρε τον όρο ΜΚΟ και τους έδωσε συμβουλευτικό ρόλο στον ίδιο τον ΟΗΕ. Είναι, λοιπόν, χάρη στον ΟΗΕ που αναδύθηκαν καινούργιες δυνάμεις κατά την τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα. Το 1945, μόνο οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, κάποιες οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι κοινοβουλευτικές οργανώσεις ήταν παρούσες στη διεθνή σκηνή... Όλο και περισσότερο εμφανίζονται και άλλοι τύποι, όχι μόνο στον Βορρά, αλλά και στον Νότο, ιδιαίτερα στη Βραζιλία και την Αφρική. Το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ, που χρόνο με τον χρόνο δυναμώνει την παρουσία του, συμβολίζει τον αναβρασμό αυτό. Παρά την κινητικότητα, όμως, δεν έχουμε ακόμα βρει τον τρόπο να δώσουμε στις ΜΚΟ μια αποτελεσματικότερη πρόσβαση στους κυβερνητικούς θεσμούς. Ποιον ρόλο, για παράδειγμα, θα μπορούσε να παίξει μια παγκόσμια γερουσία ή μια παγκόσμια ένωση πολιτών; Σε ποιο μοντέλο αντιπροσωπευτικότητας θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε; Πρόκειται για σημαντικό πρόβλημα, καθώς είναι εξαιρετικά δύσκολο να προκύψει μια πραγματική νομιμότητα μέσα από τα κινήματα. Τουλάχιστον, ξεκινώντας από σήμερα, θα μπορούσαμε να καλλιεργήσουμε τη συμβολή των κινημάτων, της αντιπαγκοσμιοποίησης της βασισμένης στον πολίτη, τις ηθικές * Ο Stéphane Hessel υπήρξε πρεσβευτής και συγγραφέας

Stéphane Hessel

Από τον ΟΗΕ λείπει ένας θεσμός υψηλότατου επιπέδου, όπως το Συμβούλιο Ασφαλείας, που θα έδινε τον σφυγμό και θα εξασφάλιζε τη συνοχή στο σύνολο των ήδη υπαρχουσών οικονομικών, χρηματοπιστωτικών και πολιτιστικών δομών

αξίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα θεμελιώδη δικαιώματα κατέχουν κεντρική θέση στη λειτουργία του ΟΗΕ, ο οποίος θα έπρεπε να μπορεί πραγματικά να τα εγγυηθεί. Δομές όπως η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και ο Ύπατος Αρμοστής επιτρέπουν να ασκείται πίεση σε χώρες που τα παραβιάζουν. Πέρα από αυτά, όμως, η αποτελεσματικότητα του ΟΗΕ πρέπει να βελτιωθεί. Πώς; Εφοδιάζοντας με «δόντια» τις διεθνείς συνθήκες (για τις ελευθερίες, το περιβάλλον, την υγεία...). Πώς θα εφεύρουμε, για παράδειγμα, σε παγκόσμιο επίπεδο, έναν θεσμό τόσο αποτελεσματικό όσο το Συμβούλιο της Ευρώπης, το οποίο επιβάλλει κυρώσεις διά του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων; Αντίθετα με ό,τι

συμβαίνει στην Ευρώπη, δεν υπάρχει σε διεθνές επίπεδο ο ίδιος βαθμός κοινών δημοκρατικών αξιών, ούτε ο ίδιος βαθμός κοινών αρχών διακυβέρνησης που θα νομιμοποιούσαν τη δημιουργία ενός τέτοιου θεσμού. Και πώς θα φέρεις μπροστά σ’ ένα δικαστήριο, για μη εφαρμογή κανόνων υγείας, στέγασης ή εκπαίδευσης, μια φτωχή χώρα όπως το Περού ή τα Φίτζι; Πρέπει, λοιπόν, να εργαστούμε για την προοδευτική κατασκευή της κοινής συνείδησης σε παγκόσμιο επίπεδο και να δώσουμε εκτελεστική ισχύ στη Χάρτα του ΟΗΕ. Το Προοίμιό της θέτει τους στόχους του ΟΗΕ: την ειρήνη και την ασφάλεια, την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων ανάμεσα στα έθνη στη βάση της ισότητας των πολιτών και της αυτοδιάθεσης των λαών, τη διεθνή συνεργασία με στόχο την επίλυση οικονομικών, κοινωνικών και ανθρώπινων προβλημάτων. Μπορούμε, επομένως, να πούμε ότι υπάρχουν και οι θεσμοί και οι διαδικασίες, αλλά λείπει η πολιτική βούληση. Δεν υπάρχει, για παράδειγμα, σε παγκόσμιο επίπεδο, θεσμός όμοιος με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με δικούς του πόρους, που θα μπορούσε να επιβάλει κοινές δράσεις. Ακόμα και το Συμβούλιο Ασφαλείας που είναι εξάλλου ο μόνος μη δημοκρατικός θεσμός του ΟΗΕ, αφού τα πέντε μόνιμα μέλη του έχουν την υπεροχή- εξαρτάται από τα μέσα που του δίνουν οι κυβερνήσεις για να δράσει. Όταν υπάρχει συμφωνία για κοινούς στόχους, τα πράγματα εξελίσσονται, ακόμα κι αν είναι πιο δύσκολο ανάμεσα σε 191 αντί για 15 ή 25! Κάτι τέτοιο δεν είναι, λοιπόν, αδύνατο. Η δημιουργία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, το 2003, δείχνει ότι τα κράτη μπορούν να αποφασίσουν να αγωνιστούν ενάντια σε κοινά καθορισμένους κινδύνους και να αποδεχτούν, άρα, να περιορίσουν ή να εγκαταλείψουν την κυΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 8

Αντίο, Στεφάν Η μαρτυρία του Ντομινίκ Βιντάλ, συγγραφέα και δημοσιογράφου της Le Monde diplomatique, που μιλά για τη σχέση του με τον Στεφάν Εσέλ, δίνοντας μια άγνωστη, στα μίντια, διάσταση του χαρακτήρα του, εκείνη του λάτρη της ποίησης. Γνώριζα τον Στεφάν Εσέλ πολλά χρόνια, είχα όμως την ευκαιρία να εργαστώ μαζί του πιο στενά, από το 2010. Εκείνη την εποχή, η Μισέλ Αλιό-Μαρί, υπουργός Δικαιοσύνης, απειλούσε με αγωγές τους πρωτοστατούντες του μποϊκοτάζ των προϊόντων με προέλευση από τις ισραηλινές αποικίες. Ένας από αυτούς ήταν και ο Εσέλ. Τον επισκεφθήκαμε, λοιπόν, για να του προτείνουμε να ξεκινήσουμε τη συλλογή υπογραφών «αλληλεγγύης με τον Στεφάν Εσέλ και όλα τα θύματα της καταστολής». Δεν δίστασε ούτε λεπτό. «Αν το όνομά μου μπορεί να προστατέψει τους μαστόρους της ειρήνης, ας το κάνουμε». Το μανιφέστο του «Αγανακτήστε» πουλιόταν ήδη σε εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα. Η συλλογή υπογραφών είχε μεγάλη επιτυχία και συνεισέφερε αποτελεσματικά στο ναυάγιο των σχεδίων της υπουργού. Στη διάρκεια της μάχης που δίναμε συνέβη κι ένα εξαιρετικό γεγονός. Δεχόμενη πιέσεις, η διευθύντρια της École nationale supérieure de la rue d’Ulm απαγόρευσε μια διάλεξη-συζήτηση με τον Στεφάν και άλλους Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους προσκεκλημένους. Το αποτέλεσμα ήταν να γίνει τελικά η συζήτηση με 1.500 παρευρισκόμενους στην πλατεία του Πάνθεον, δίπλα από τη Σχολή, κάτω από τη βροχή και με τσουχτερό κρύο. Ο Στεφάν είχε την Παλαιστίνη στην καρδιά του, μαζί με τόσους άλλους ανθρώπινους αγώνες. Κανένα ανθρωπιστικό θέμα δεν του ήταν άγνωστο, από τους παράνομους μετανάστες μέχρι την ανάπτυξη της Αφρικής. Αυτός είναι και ο λόγος που τα πήγαινε τόσο καλά με τους νέους. Αποφεύγοντας τον ξύλινο λόγο, τους καλούσε να αγανακτήσουν και να παλέψουν για ιδανικά που αξίζουν. Πόσο διαφορετικός ήταν από την ελίτ της πολιτικής και των μίντια! Ο ουμανισμός του εκφραζόταν επίσης μέσα από την αγάπη του για την ποίηση. Θυμάμαι μια μαγική στιγμή. Κάποια Χριστούγεννα του προσφέραμε μια δίγλωσση ανθολογία της γερμανικής ποίησης. Άνοιγε, λοιπόν, τον τόμο, έβρισκε τον τίτλο ενός ποιήματος και μετά έκλεινε το βιβλίο και απήγγειλλε απ’ έξω το ποίημα, και στα γαλλικά και στα γερμανικά. Γνώριζε από μνήμης δεκάδες, χιλιάδες ποιήματα. Αντίο, Στεφάν! ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΛΙΑ ΚΑΪΜΑΚΗ

MONDE

LE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

8/44

Η ΑΥΓΗ

diplomatique

ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

Η τηλεόραση μακριά από τα μέτωπα Του Ignacio Ramonet*

Σ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1991

τη σύγκρουση του Κόλπου, οι πρακτικές της λογοκρισίας μετατράπηκαν σε ρητά διατυπωμένους κανόνες. Ο γαλλικός στρατός, επικαλούμενος ένα νομοθετικό διάταγμα του 1944, απαγορεύει επίσημα στους δημοσιογράφους να βρίσκονται «στη γραμμή του πυρός». Οι διευθυντές ενημέρωσης των γαλλικών καναλιών δέχθηκαν να μεταδίδουν εικόνες που έχουν κινηματογραφηθεί από τους εικονολήπτες της Σχολής Κινηματογράφου και Τύπου του Στρατού (ECPA) και έχουν ελεγχθεί από την Υπηρεσία Ενημέρωσης και Δημοσίων Σχέσεων του Στρατού (Sipra), την οποία διευθύνει ο στρατηγός Ρειμόν Ζερμανός1. Οι Αμερικανοί δημοσιογράφοι, οι οποίοι υπόκεινται σε σχεδόν εξίσου αυστηρούς περιορισμούς επιβεβλημένους από το Πεντάγωνο, κατέθεσαν μήνυση κατά της κυβέρνησης και δήλωσαν: «Οι περιορισμοί ισοδυναμούν με πολιτική λογοκρισίας και αυτό για πρώτη φορά στη νεότερη πολεμική ιστορία2». Στην πραγματικότητα, δεν είναι η πρώτη φορά που εφαρμόζονται παρόμοιοι περιορισμοί, αλλά είναι όντως η πρώτη φορά που τους παραδέχεται επίσημα το Πεντάγωνο. Έτσι, τα τηλεοπτικά κανάλια που

* Ο Ignacio Ramonet διετέλεσε διευθυντής της Le Monde Diplomatique από το 1990 ώς το 2008

έχουν στείλει δεκάδες δημοσιογράφους στην περιοχή (καθένα από τα τέσσερα μεγάλα αμερικανικά δίκτυα ABC, CBS, NBC και CNN έχει στείλει περισσότερα από εκατό άτομα και δαπανά κατά μέσο όρο περίπου 5 εκατομμύρια δολάρια την εβδομάδα...) στερούνται εικόνων από το μέτωπο. Ο πόλεμος του Κόλπου εξακολουθεί να είναι αόρατος και οι τηλεθεατές αισθάνονται βαθιά απογοήτευση, καθώς είχαν συνηθίσει στη φρενήρη κάλυψη των γεγονότων που οδήγησαν στην πτώση των καθεστώτων του Ανατολικού Μπλοκ. Εξάλλου, μετά από τις πρώτες δύο ημέρες «συνεχούς ενημέρωσης», τα κανάλια διαπίστωσαν ότι δεν είχαν πλέον και πολλά πράγματα να δείξουν σε απευθείας σύνδεση και ότι το όργιο τηλεφωνικών συνδέσεων με ανταποκριτές που δεν είχαν νεότερα να πουν και ομολογούσαν ότι παρακολουθούσαν και οι ίδιοι το CNN για να μαθαίνουν τι συμβαίνει κατέληξε να κουράσει τους τηλεθεατές και συνέβαλε στο να σχηματίσουν οι πολίτες μια ακόμα πιο απαξιωμένη εικόνα για τους δημοσιογράφους3. Το μοντέλο του CNN αποδείχθηκε απάτη. Όταν ο δημοσιογράφος βρίσκεται επιτόπου, φορτωμένος με ηλεκτρονικό εξοπλισμό δεκάδων κιλών, κλεισμένος συνήθως μέσα σε ένα στούντιο ή στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου, τότε δεν έχει τη δυνατότητα να κινηθεί και να αναζητήσει πληροφορίες: στην καλύτερη περίπτωση περιορίζεται στον ρόλο του ατόμου που προσφέρει απλώς τη μαρτυρία του για όσα γεγονότα τυχόν υποπίπτουν στην αντίληψή του. Έτσι, μαζί με τους τηλεθεατές, καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα στο οποίο οδηγήθηκε ο Φαμπρίς, ο ήρωας του «Μοναστηριού της Πάρμας» του Σταντάλ, στο Βατερλό: το γεγονός ότι βρίσκεται εκεί δεν είναι αρκετό για να γνωρίζει4. Ο ρεπόρτερ του CNN Τζον Χόλιμαν (ο οποίος εργαζόταν με τους δύο καλύτερους δημοσιογράφους του

Οι περιορισμοί του Πενταγώνου στην Ενημέρωση ισοδυναμούν με πολιτική λογοκρισίας και αυτό συνέβη για πρώτη φορά στη νεότερη πολεμική ιστορία

καναλιού, τον Μπέρνι Σο και τον διάσημο Πίτερ Αρνέτ) έγινε διάσημος επειδή ήταν ο πρώτος που μετέδωσε την είδηση ότι άρχισε ο βομβαρδισμός της Βαγδάτης. Έδωσε την ανταπόκρισή του τηλεφωνικά, κοιτάζοντας από το παράθυρο του ξενοδοχείου του, χωρίς να γνωρίζει ποιος βομβάρδιζε, με ποια στρατιωτικά μέσα και ποιους στόχους, όπως επίσης δεν γνώριζε και ποια ήταν η φύση της αντίδρασης της ιρακινής αεράμυνας. Με λίγα λόγια, δεν υπήρχε καμία είδηση, πέρα από εκείνη που θα μπορούσε να δώσει οποιοσδήποτε κάτοικος της Βαγδάτης που θα είχαν κατορθώσει να βρουν στο τηλέφωνο οι

υπεύθυνοι του καναλιού...

1. Libération, Παρίσι, 11-1-1991 και Le Figaro, Παρίσι, 12-1-1991.

2. Le Monde, 12-1-1991.

3. Le Monde, 12 Ιανουαρίου 1991.

4. (ΣτΜ) Μάλιστα, ο Σταντάλ, ο οποίος πολέμησε στο Βατερλό ως ανώτερος αξιωματικός της επιμελητείας, σημείωσε τα εξής στο ημερολόγιό του: «Από τις 12 ώς τις 3, είδαμε όλα όσα μπορεί να δει κανείς σε μια μάχη, δηλαδή τίποτα».

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΛΙΑ ΚΑΪΜΑΚΗ

Ο θάνατος ενός υπερασπιστή του ανθρώπου ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 7

ριαρχία τους. Η αναγνώριση του τι είναι μη αποδεκτό, μπορεί να επεκταθεί και πέρα από τα ανθρώπινα δικαιώματα -το αποδεικνύει η δημιουργία του UNAIDS1, ακόμα κι αν αυτό κατέστη δυνατόν ελλείψει αντικρουόμενων συμφερόντων. Πώς, όμως, θα μπορούσαμε, για παράδειγμα, να συμφωνήσουμε για το δίκαιο εμπόριο; Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου υποστηρίζει τα συμφέροντα των μεγάλων εμπορικών ομίλων. Γιατί, παρ’ όλο που η μάχη ενάντια στη φτώχεια αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους του ΠΟΕ, η διαπραγμάτευση γέρνει προς όφελος των υπερασπιστών του νεοφιλελευθερισμού, όπως φαίνεται από την περίφημη «συναίνεση της Ουάσιγκτον». Στις συναντήσεις του ΔΝΤ ή της Παγκόσμιας Τράπεζας, οι υπουργοί προσπαθούν να υπερασπιστούν τους προϋπολογι-

σμούς τους και όχι να βοηθήσουν τους φτωχούς. Από τον ΟΗΕ λείπει ένας θεσμός υψηλότατου επιπέδου, όπως το Συμβούλιο Ασφαλείας, που θα έδινε τον σφυγμό και θα εξασφάλιζε τη συνοχή στο σύνολο των ήδη υπαρχουσών οικονομικών, χρηματοπιστωτικών και πολιτιστικών δομών. Η δράση του ΟΗΕ απέναντι στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε (φτώχεια, πανδη-

μίες, μόλυνση, εμπορευματοποίηση των δημόσιων αγαθών...) δείχνει τα όριά της. Τη δεκαετία του ‘90 διοργάνωσε μεγάλες συνδιασκέψεις για την υγεία, τα δικαιώματα των γυναικών, τη μάχη ενάντια στη φτώχεια, τα δημογραφικά προβλήματα, τα δικαιώματα του ανθρώπου, από τα οποία προέκυψαν εξαίρεται κείμενα. Πού είναι, όμως, η εφαρμογή τους; Η δημιουργία ενός συντονιστικού θεσμού σε

υψηλό επίπεδο θα επέτρεπε την ανατροπή της σημερινής ιεραρχίας των διεθνών συμβάσεων. Ένα Συμβούλιο Οικονομικής και Κοινωνικής Ασφαλείας που θα είχε την ίδια ικανότητα λήψης αποφάσεων με το σημερινό Συμβούλιο Ασφαλείας. Σαν ένα διευρυμένο G8, που θα συγκέντρωνε τις μεγάλες χώρες του Βορρά και του Νότου, καθώς και τις χώρες με τον μεγαλύτερο πληθυσμό. Θα μπορούσε να συνοδεύεται από έναν γενικό γραμματέα, ο οποίος θα λειτουργούσε ως εισαγγελέας, σηματοδοτώντας τις διαφορές ανάμεσα στις υποσχέσεις και τις δράσεις. Ρόλος του θα ήταν να ενθαρρύνει επιτέλους τον σεβασμό των αποφάσεων και να επαγρυπνεί για την εφαρμογή των προγραμμάτων δράσης.

1. (ΣτΜ) Πρόγραμμα του ΟΗΕ που συντονίζει τη δράση ενάντια στην πανδημία του AIDS. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΚΡΙΒΟΠΟΥΛΟΣ

Η ΑΥΓΗ • 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

45

5

«boxes»

βα, και του προσώπου του. Θεωρώ το βιβλίο (λίγο παραπάνω από 950 σελίδες, είναι όλο το έργο του, το ποιητικό, κείμενα στοχασμού και ποιητικής, συνομιλία με τον εαυτό μας, πεζογραφήματα, τεχνοκριτικά κείμενα κλπ) εξαιρετικά χρήσιμο για τους μαχόμενους λογοτέχνες, με αναφορές ώστε να συνεχιστεί η έρευνα και από άλλους. Με καλή στοιχειοθεσία, καλό χαρτί αλλά δυστυχώς έχει το μειονέκτημα κακής βιβλιοδεσίας, πράγμα που το κάνει όταν ανοίγεις το βιβλίο να σπάζει. Η τρίτη συνάντησή μου με τον Αναστάσιο Δρίβα έγινε μέσα από το πολύ καλό βιβλίο της Μαίρης Μικέ και του Ευριπίδη Γαραντούδη. Κατάφεραν ως ομάδα εργασίας, διαμένοντας η κ. Μικέ στη Θεσσαλονίκη και ο κ. Γαραντούδης στην Αθήνα, να κοντρολάρουν τα βήματά τους με σταθερή επιστημονική συμπεριφορά, αποστασιοποιημένα από την δραματικότητα του μύθου που φέρει ο Δρίβας, και να διαβούν ένα έδαφος το οποίο είναι ολισθηρό. Μία ολοκληρωμένη και σοβαρή μελέτη που περιμένει τη συνέχειά της με αφορμή τον Δρίβα, την παραγωγική αλήθεια και να ζωντανέψει επιτέλους μια γενιά ποιητών, πεζογράφων, δοκιμιογράφων και κριτικών της νεοελληνικής λογοτεχνίας της περιόδου που πάνω της στηρίχτηκε ένα μέρος της γενιάς του ’ 30. ΜΙΑ ΔΕΣΜΗ ΑΧΤΙΔΕΣ ΣΤΟ ΝΕΡΟ* Στο νερό το χώμα λυώνει στη φωτιά το σίδερο και το χρυσάφι κ΄ υπάρχουν δηλητήρια πιο δραστικά. Μη βλαστημάς - ένα με τη σκόνη με την άμμο μικροσκοπικά μόρια στο λεπτόν άνεμο της χρυσής τεφρής αυγής κ΄ ύστερα να μην τελειώνει βήματα η ανθρώπινη ζωή. Για κάτσε εδώ στην πηγή στη δροσιά κ’ έχω μια σκέψη τρυφερή του νερού τ’ αχτινοβόλημα του φεγγαριού την άχνη.Βαδίζω. ΙΙ Ναυαγός. Είναι η ώρα για τα μεγάλα φωτεινά επίπεδα.Τα φαγωμένα ερείπωμένα λυγμικά πανάρχαια γκρίφια Τα χωνεμένα βήματα στην άμμο τα σχοίνα και το κρασί το σύφλογο όμοιο βαθύ και σύφλογο, σαν ήλιος, το χειμώνα είναι η ώρα όπου κερδίζαμε τον θάνατο κι΄ωσάν τις πέτρες άφωνοι και ριγηλοί περιδιαβάζαμε στην τρικυμία.

V (στον ποιητή Καίσαρα Εμμανουήλ) Ούτε κι απόψε βρήκαμε τη γεύση και το χρώμακαι το βαθύ γαρύφαλλο του κακού θα μαδήσει στα φλογερά σου δάκτυλα σα νέφος μέσ’ στη δύση. * Πρώτη δημοσίευση: Τα Νέα Γράμματα, χρ. Β΄, τχ. 9-10 (Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 1936) σσ. 765-773. Το ποίημα «Μια δέσμη αχτίδες στο νερό ΧV» σώζεται σε ατελέστερη χειρόγραφη μορφή που παραδίδει δεκατέσσερις στίχους (η φωτογραφία του χειρογράφου στο βιβλίο Αναστάσιος Δρίβας, Μια δέσμη αχτίδες στο νερό. Ποιήματα, Επιλογή και επιμέλεια Τάσου Κόρφη, Αθήνα, Πρόσπερος 1978, σ. 8, βλ. το παράρτημα χειρογράφων. Και βλ. στο βιβλίο «Αναστάσιος Δρίβας, Τα ΕΡΓΑ» φιλολογική επιμέλεια του Ευρ. Γαραντούδη και της Μαίρης Μικέ.

Η Ρούλα Αλαβέρα είναι συγγραφέας

Τρομοκρατία

και σύστημα εξουσίας

Εν μέσω οικονομικής κρίσης που απειλεί συθέμελα την ελληνική κοινωνία, τα ΜΜΕ της χώρας μας πρόβαλλαν, τελευταία, με καταιγιστικό τρόπο τις νέες εξελίξεις στο χώρο της τρομοκρατίας. Συλλήψεις μελών της οργάνωσης «Πυρήνες της Φωτιάς», γιάφκες με εκρηκτικά και όπλα., εκκλήσεις των Αστυνομικών Αρχών προς τους πολίτες, να συμβάλουν με πληροφορίες στον εντοπισμό υπόπτων κλπ. ενίσχυσαν το αίσθημα ανασφάλειας αλλά και φόβου των ποΤΟΥ ΖΗΣΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

λιτών, οι οποίοι, έτσι κι αλλιώς, αντιμετωπίζουν καθημερινά τη «Δαμόκλειο Σπάθη» της επικείμενης χρεοκοπίας της χώρας μας. Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, οφείλω να τονίσω, πως η τρομοκρατική βία, είτε στρέφεται ενάντια σε άτομα, είτε είναι συμβολικού χαρακτήρα και αποσκοπεί στην πρόκληση ζημιών σε συγκεκριμένους χώρους, δεν είναι δυνατόν να αποτελέσει μέσον για την επίτευξη πολιτικών στόχων. Σε αντίθεση με άλλες εποχές, όταν η εξουσία ήταν προσωποποιημένη, ταυτιζόταν δηλαδή στη συνείδηση του λαού με ένα συγκεκριμένο πρόσωπο εξουσίας, όπως π.χ. τον μονάρχη, η εξόντωση του οποίου θα μπορούσε να λειτουργήσει συμβολικά, δρομολογώντας πιθανές πολιτικές εξελίξεις, στις οργανωμένες κοινωνίες, όπως οι δικές μας, η ατομική βία είναι όχι μόνον πολιτικά αναποτελεσματική, αλλά και αδιέξοδη, καθώς κανείς από τους φορείς του συστήματος εξουσίας δεν είναι αναντικατάστατος. Περιμένουν πάντα στην ουρά, οι επίδοξοι διάδοχοι, τρίβοντας κυριολεκτικά τα χέρια τους! Με την έννοια αυτή, η τρομοκρατική βία, αντί να συμβάλει στην πολιτική αφύπνιση, νομιμοποιεί στη συνείδηση του λαού τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του κράτους, οι οποίοι, ως γνωστόν, υφίστανται για να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση μαζικής αμφισβήτησης του συστήματος. Όπως ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα, έτσι και τα μέσα που επιλέγει κανείς δεν αγιάζουν το σκοπό. Αντίθετα. Η χρήση ατομικής βίας ως μέσου επίτευξης πολιτικών στόχων, εκθέτει τους ίδιους τους πολιτικούς στόχους. Είναι αλήθεια; πως σε περιπτώσεις που οι καταπιεσμένοι «δεν έχουν να χάσουν τίποτα... παρά μόνον τις αλυσίδες τους» (Κομμουνιστικό Μανιφέστο) και τέτοιες περιπτώσεις υπάρχουν στην εποχή μας πολλές, ιδιαίτερα στις εξαρτημένες και εξαθλιωμένες οικονομικά χώρες του Τρίτου Κόσμου, καταφεύγουν συχνά, ενόψει της στρατιωτικής υπεροχής του αντιπάλου, στη λύση της ατομικής βίας. Τέτοιου είδους πράξεις, όσο κατανοητές κι αν είναι για συναισθηματικούς αλλά και πρακτικούς λό-

γους, δεν πρέπει να αποτελέσουν παρά μόνον την ultima ratio ενός επαναστατημένου λαού που αγωνίζεται για την επιβίωσή του «Ειρήσθω εν παρόδω», ο όρος «τρομοκρατία» είναι ιδιαίτερα διφορούμενος και χρείει κάθε φορά επαναπροσδιορισμού με βάση τις εκάστοτε οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές αλλά και ιστορικές συνθήκες κάτω από τις οποίες τα δρώντα υποκείμενα επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν αυτού του είδους μορφές πάλης ενάντια στο σύστημα που τους καταπιέζει. Μήπως δεν είναι τρομοκρατία ο πόλεμος στην υπηρεσία των οικονομικών και εξουσιαστικών συμφερόντων της εκάστοτε κυρίαρχης κοινωνικής τάξης ή η καταδίκη εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, κυρίως παιδιών, που πεθαίνουν κάθε χρόνο από την πείνα, την έλλειψη νερού, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης κλπ..; Η τρομοκρατική βία δεν μπορεί στις κοινωνίες μας σε καμιά περίπτωση να υποκαταστήσει την επαναστατική πράξη των πολιτικά συνειδητοποιημένων μαζών, γι’ αυτό και δεν νομιμοποιείται ιδεολογικά. Πολύ περισσότερο σήμερα που η δύναμη του συστήματος εξουσίας δεν συνίσταται τόσο στην ύπαρξη κατασταλτικών μηχανισμών όσο στις διάφορες μορφές συμβολικής βίας, όπως π.χ. ο καταναλωτισμός, η μόδα, τα πρότυπα ομορφιάς και κοινωνικής καταξίωσης και πάνω απ’ όλα τα ΜΜΕ γενικά και της τηλεόρασης ειδικότερα που αποτελούν και τα πλέον αποτελεσματικά μέσα συνειδητής χειραγώγησης και ενσωμάτωσης των μαζών στη λογική του συστήματος. Η εμμονή στη λογική της ατομικής βίας αποτελεί ανασταλτικό φραγμό στη διαδικασία πολιτικής συνειδητοποίησης των ανθρώπων του μόχθου, καθώς ενισχύει την αίσθηση αδυναμίας απέναντι στους μηχανισμούς του κατεστημένου. Η χειραφέτηση των κοινωνιών μας, όσο κι αν μια τέτοια άποψη, ενόψει των φαινομένων αλλοτρίωσης των καιρών μας, φαίνεται ουτοπική, προϋποθέτει κυρίως δύο πράγματα α) αγώνα των πο.λιτών των αναπτυγμένων βιομηχανικών χωρών για τη γεφύρωση του αναπτυξιακού χάσματος μεταξύ Βορρά και Νότου, που αποτελεί, άλλωστε, και την κύρια αιτία της σύγχρονης διεθνούς τρομοκρατίας και β) τη μαζική άρνηση του συστήματος εξουσίας που έχει αναγορεύσει την εμπορευματοποίηση των πάντων και μαζί με αυτή το χρήμα σε κυρίαρχη αξία της κοινωνικής ζωής.

Ο Ζήσης Δ. Παπαδημητρίου είναι ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Νομικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Η ΑΥΓΗ • 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

46

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

6

Πολιτική συμμετοχή και μη-συμμετοχή Το «παράδοξο» και η αντίφαση ΜΑΡΩ ΠΑΝΤΕΛΙΔΟΥ ΜΑΛΟΥΤΑ, Πολιτική Συμπεριφορά: Θεωρία, Έρευνα και Ελληνική Πολιτική. εκδόσεις Σαββάλα, σελ. 353

«boxes»

Σε καιρούς βαθιάς Κρίσης ή έντονης «κρισολογίας», όπως η περίοδος που διανύουμε, η συζήτηση περί πολιτικής γενικά αυξάνεται και, ειδικότερα, αυξάνεται ο λόγος περί πολιτικής συμπεριφοράς και πολιτικής συμμετοχής, δηλαδή «συμμετοχής στα κοινά». Αναζητούνται ευθύνες στο συλλογικό και στο ατομικό επίπεδο και συνδέεται η κατάσταση της χώρας και της κοινωνίας με τις ατομικές επιλογές και τις συλλογικές προτιμήσεις του παρελθόντος. Της εποχής, δηλαδή, για την οποία η τρέχουσα αίσθηση είναι ότι δεν ασχοληθήκαμε αρκετά με την πολιτική συμπεριφορά, με μια λέξη ότι δεν συμμετείχαμε αρκετά, άρρητα εννοώντας ότι κάΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΙΡΜΠΑ

ποιοι μπορούσαν και δεν το έκαναν. Ταυτόχρονα, η τάση της συζήτησης είναι να επεκτείνεται στο μέλλον και μάλιστα προς δεοντολογικές κατευθύνσεις: η μελλοντική πολιτική συμπεριφορά αποκτά καίρια σημασία και αυτή τη φορά «πρέπει», ως άτομα ή ως συλλογικότητες, να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή από ό,τι παλαιότερα, να συμμετάσχουμε περισσότερο και με καλύτερο τρόπο, υπονοώντας προφανώς και πάλι ότι έχουν όλοι εξίσου αυτή τη δυνατότητα. Αναπτύσσεται λοιπόν το «παράδοξο» η συζήτηση περί «αξίας» της πολιτικής συμπεριφοράς να βρίσκεται στο απόγειό της ακριβώς όταν η κύρια έκφρασή της, δηλαδή η πολιτική συμμετοχή, βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο της, τουλάχιστον στο επίπεδο μιας γενικευμένης αντίληψης περί της αποτελεσματικότητάς της. Σε μια στιγμή που ξεδιπλώνεται ακριβώς αυτό το φαινομενικό παράδοξο, έρχεται το βιβλίο της Μάρως Παντελίδου-Μαλούτα Πολιτική Συμπεριφορά: Θεωρία, Έρευνα και Ελληνική Πολιτική, να οργανώσει, να συστηματοποιήσει επιστημονικά, να εμπλουτίσει και να αναπτύξει περαιτέρω τη συζήτηση περί πολιτικής συμπεριφοράς, μακριά από ευχολόγια και επιφανειακές προσεγγίσεις. Η συγγραφέας, καθηγήτρια στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών, ειδικεύεται σε θέματα πολιτικής συμπεριφοράς, έχει πραγματοποιήσει πολυάριθμες μελέτες, εκδόσεις και δημοσιεύσεις στο πεδίο, ενώ το βιβλίο της «Το Φύλο της Δημοκρατίας» (Σαββάλας, 2002), που αφορά την πολιτική συμπεριφορά των έμφυλων υποκειμένων, είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα για την ελληνική πολιτική επιστήμη. Το βασικότερο χαρακτηριστικό της Πολιτικής Συμπεριφοράς, το οποίο διατρέχει και τα τρία μέρη του βιβλίου, είναι η διαρκής μέριμνα για σύνδεση θεωρίας και έρευνας, καθώς και ο σταθερός προσανατολισμός προς την ερευνητική πλαισίωση πορισμάτων και επιχειρημάτων. Στο πρώτο και περισσότερο «εγχειριδιακό» μέρος του βιβλίου παρουσιάζεται σφαιρικά το αντικείμενο της πολιτικής

συμπεριφοράς. Γίνεται αναδρομή στην πορεία εξέλιξής του, ενώ εξηγούνται βασικές έννοιες και η σχέση τους με θεωρητικά ρεύματα. Παράλληλα, αναπτύσσεται η σχέση της πολιτικής συμπεριφοράς με την πολιτική δράση και την εκλογική συμπεριφορά, καθώς και με τις αξίες, την ιδεολογία και τις πολιτικές αναπαραστάσεις. Στο δεύτερο και περισσότερο πυκνό αναλυτικά μέρος του, το βιβλίο, ανεβαίνοντας τη «σκάλα της εξειδίκευσης», επικεντρώνει στα χαρακτηριστικά της πολιτικής συμμετοχής ως ειδικότερης έκφανσης της πολιτικής συμπεριφοράς, με συγκεκριμένη στόχευση και αναφορά στο πολιτικό σύστημα, και αναλύει τη στενή σχέση της με τη δημοκρατία. Ενώ, δηλαδή, η πολιτική συμπεριφορά αποτελεί μια σχετικά ουδέτερη και περισσότερο ευρεία έννοια (αφού όλοι διαθέτουν κάποια εκδήλωση πολιτικής συμπεριφοράς, ακόμη και οι πολιτικά απαθείς), η πολιτική συμμετοχή έχει εντονότερη, θετική φόρτιση και θεωρείται ζωτικό στοιχείο των δημοκρατικών συστημάτων. Η συγγραφέας αναδεικνύει, όμως, και τη δυσκολία πλήρους εννοιολόγησης της πολιτικής συμμετοχής στο παραπάνω πλαίσιο και αναμετράται με ορισμένες αδυναμίες των ορισμών που προσφέρουν οι «κλασικές» θεωρήσεις της πολιτικής επιστήμης. Σε αυτό το πλαίσιο θέτει, πρώτον, το ερώτημα, που έχει βέβαια τεθεί συχνά στη βιβλιογραφία τις τελευταίες δεκαετίες, αν ως πολιτική συμμετοχή μπορεί να θεωρηθεί ακόμη και η «ανομική» προώθηση αιτημάτων ή μόνο, όπως προβλέπουν παραδοσιακές προσεγγίσεις, η θεσμοθετημένη και νομικά προβλεπόμενη. Η συγγραφέας συντάσσεται ξεκάθαρα με τη σύγχρονη τάση που ισχυρί-

ζεται ότι δεν μπορεί η πολιτική συμμετοχή και ιδιαίτερα η ερευνητική της προσέγγιση σήμερα να περιοριστεί σε θεσμοθετημένες και νομικά επιτρεπτές δράσεις, αλλά οφείλει να συμπεριλάβει εννοιολογικά όλες τις πιθανές όψεις του φαινομένου, στην εξέλιξή του στο χρόνο, άρα και τις ανομικές πολιτικές δράσεις πολιτών που θεωρούν ότι οι θεσμοθετημένοι τρόποι συμμετοχής δεν τους αρκούν. Το δεύτερο επίπεδο στο οποίο διατυπώνονται εννοιολογικές ενστάσεις σε σχέση με περισσότερο καθιερωμένους ορισμούς της πολιτικής συμμετοχής είναι η προϋπόθεση ότι για να κατηγοριοποιηθεί μια συμπεριφορά ως συμμετοχική θα πρέπει να φέρει κάποιο ελάχιστο αίτημα αλλαγής, διεκδίκησης ή επηρεασμού του πολιτικού συστήματος. Η συγγραφέας προσχωρεί στην άποψη ότι η συγκεκριμένη αντίληψη είναι υπερβολικά δυτικοκεντρική και, αναφερόμενη κυρίως σε παραδείγματα πρώην σοσιαλιστικών χωρών, προτείνει τη θεωρητική χαλάρωση της έννοιας, ώστε να μπορεί να συμπεριλάβει «όλες τις μορφές δραστηριότητας που γίνονται ηθελημένα με σημείο αναφοράς το πολιτικό σύστημα». Όσο και αν βασίζεται σε ιστορικά παραδείγματα, η συγκεκριμένη διατύπωση έχει ιδιαίτερη μεθοδολογική αξία, προλαμβάνοντας ενδεχομένως μελλοντικές εξελίξεις και φαινόμενα στο ιδιαίτερα ρευστό σύγχρονο διεθνές κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον. Το τρίτο επίπεδο στο οποίο το συγκεκριμένο βιβλίο εφιστά τη μεθοδολογική κυρίως προσοχή του ερευνητή της πολιτικής συμπεριφοράς είναι το ανωτέρω «παράδοξο». Η απόλυτα θετική ταύτιση της πολιτικής συμμετοχής με την ποιότητα της δημοκρατίας και η αντιμετώπισή της ως αυταξίας από τη μια μεριά ή η απόλυτα απενοχοποιη-

μένη, σε επίπεδο lifestyle, αντιμετώπιση της πολιτικής απάθειας από την άλλη (το δίλημμα «θάλασσα ή κάλπη» είναι πολύ πρόσφατο), αποτελούν κινδύνους για την έρευνα της πολιτικής συμπεριφοράς, τόσο στο επίπεδο της διατύπωσης ερωτημάτων από τους ερευνητές, όσο και στο επίπεδο παροχής απαντήσεων από τους ερωτώμενους. Αφού θέτει τους παραπάνω προβληματισμούς, η συγγραφέας κλείνει το δεύτερο μέρος του βιβλίου με μια εμπεριστατωμένη ανάλυση της σύγχρονης σχέσης πολιτικής συμμετοχής και δημοκρατίας. Στο τελευταίο και περισσότερο εμπειρικόερευνητικό μέρος του βιβλίου, απομονώνονται οι βασικές ερμηνευτικές μεταβλητές της πολιτικής συμπεριφοράς, δηλαδή η ηλικία, η κοινωνική θέση και το φύλο. Στην περίπτωση κάθε μεταβλητής, αιτιολογείται η σημασία της με βάση ερευνητικά πορίσματα, οι διαφοροποιήσεις με βάση τις διαφορετικές κατηγορίες της, με έμφαση στον ελληνικό χώρο, ο τρόπος ορθής χρήσης της ερευνητικά, καθώς και οι περιορισμοί και οι δυνατότητές της. Η ανάλυση και τα στοιχεία που παρατίθενται στο συγκεκριμένο μέρος του βιβλίου διαλύουν οποιεσδήποτε αυταπάτες μπορεί να είχε ο αναγνώστης ότι το «παράδοξο» της σχέσης Κρίσης και μη συμμετοχής είναι όντως παράδοξο. Καθίσταται σαφές ότι η πολιτική συμμετοχή δεν είναι μια ελεύθερη και διαρκώς διαθέσιμη επιλογή όλων ανεξαιρέτως των πολιτών. Αντίθετα, οι πολλαπλές κοινωνικές ανισότητες καθιστούν τη συμμετοχή όχι μια υπόθεση δεοντολογικής «ευθύνης» κάθε πολίτη, αλλά μια κοινωνικά καθοριζόμενη συμπεριφορά, ακριβώς όπως και τη μη-συμμετοχή. Προφανώς, αυτός ο κοινωνικός επικαθορισμός είναι εντονότερος σε περιόδους κρίσης, όταν και οι κοινωνικές ανισότητες είναι εντονότερες. Δεν υπάρχει λοιπόν κανένα παράδοξο μη συμμετοχής, αλλά μια έντονη αντίφαση, στην αναλυτική αποκωδικοποίηση της οποίας συμβάλλει το συγκεκριμένο βιβλίο, όντας χρήσιμο και πέραν των συνόρων της πολιτικής επιστήμης: ζούμε σήμερα σε μια εποχή που από τη μια μεριά οτιδήποτε συλλογικό θεωρείται διαβλητό ως μη-ατομικό και η Κρίση γιγαντώνει τις κοινωνικές ανισότητες, οι οποίες υπονομεύουν τη δυνατότητα πολιτικής συμμετοχής για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Από την άλλη, αρθρώνεται η ανάγκη ακριβώς για μεγαλύτερη, ευρύτερη και βαθύτερη πολιτική συμμετοχή. Η συγκεκριμένη αντίφαση απειλεί να υπονομεύσει την ίδια την αρχή της πολιτικής ισότητας, πάνω στην οποία δομείται η δημοκρατία και, συνεπώς, η αντιμετώπισή της αποτελεί μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες προκλήσεις. Και το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση θα ήταν ίσως να περάσουμε από τη θεώρηση της πολιτικής συμμετοχής ως αυτονόητης αυταξίας, στην αντιμετώπισή της ως επίδικου αντικειμένου, άμεσα εξαρτώμενου από τις κοινωνικές συνθήκες.

Ο Γιάννης Τσίρμπας είναι διδάκτορας πολιτικής επιστήμης

Η ΑΥΓΗ • 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

47

7

Ξαναδιαβάζοντας

κλασικά βιβλία

Άντον Τσέχωφ, Η κυρία με το σκυλάκι Γιατί οι άνθρωποι πρώτα ερωτεύονται και μετά κλαίνε;

Το αποκαλούν συχνά ως το πιο ρομαντικό διήγημα του Άντον Τσέχωφ. Μέσα στις 5 και κάτι χιλιάδες λέξεις του χώρεσαν η νωχελική καλοκαιρινή Κριμαία, η παγωμένη απαστράπτουσα Μόσχα και η θλιβερή επαρχία. Μια ολόκληρη Ρωσία με την κοινωνία της, και μόνο δύο ήρωες: η Άννα Σεργκέγιεβνα, με γερμανικό επίθετο, και ο κάπως ώριμος στην ηλικία Γκούροφ, που ανακαλύπτει επιτέλους την αληθινή αγάπη και είναι έτοιμος να σπάσει το καβούκι του μικροαστού, ή του απλώς κυνικού, απέναντι στις γυναίκες. Μια ιστορία αναπάντεχης αγάπης, μια παραθεριστική περιπετειούλα, που καταλήγει, κόντρα σε όλους τους νόμους της κοινωνίας, σε ένα αληθινό πάθος. ΤΗΣ ΕΥΓΕΝΙΑΣ ΚΡΙΤΣΕΦΣΚΑΓΙΑ

Το φινάλε της Κυρίας με το σκυλάκι παραμένει ανοιχτό: «Φαινόταν, ότι ακόμα λίγο και η απάντηση θα βρεθεί, και τότε θα ξεκινήσει μια νέα, όμορφη ζωή. Και οι δυο τους συνειδητοποιούσαν, ότι το τέλος είναι ακόμα πολύ μακριά, και το πιο δύσκολο και περίπλοκο μόλις αρχίζει». Ο Τσέχωφ έγραψε την Κυρία το 1898, πέντε και κάτι χρόνια πριν πεθάνει στα 44 του χρόνια, και δυο και κάτι χρόνια πριν παντρευτεί την Όλγα Κνίπερ, ηθοποιό του Θεάτρου Τέχνης. «Εκείνος κι εκείνη αγαπήθηκαν, παντρεύτηκαν και έζησαν δυστυχισμένοι», λέει κάποια στιγμή στο σημειωματάριό του, και όπως πιστεύεται, ήταν αρχή ενός νέου μυθιστορήματος που δεν έχει γραφτεί ποτέ. Τουλάχιστον στο χαρτί. Στη ζωή ο Τσέχωφ έκανε το μοιραίο βήμα -όπως πιστεύεται από πολλούς-, ο συγγραφέας παντρεύτηκε τελικά μετά το στενό μαρκάρισμα της Κνίπερ, αλλά ίσως την εξήγηση αυτής του της απόφασης, ο ίδιος Τσέχωφ τη δίνει στην Κυρία με το σκυλάκι, γραμμένη προφητικά δυο χρόνια πριν. Οι παραλληλισμοί είναι έκδηλοι: το γερμανικό όνομα της Αννα Σεργκέγιεβνα (η Κνίπερ είναι γερμανίδα), ο Γκούροφ είναι φιλόλογος, αλλά τα βράδια του τα περνάει παίζοντας χαρτιά στη Λέσχη των Γιατρών (οι δύο ιδιότητες του Τσέχωφ). Ξαναδιαβάζοντας την Κυρία με το σκυλάκι, που ο Τέχοφ έγραψε μετά από έναν χρόνο σιωπής, πιστεύεις ότι αυτό το έργο ήταν στην ουσία η τελεία και παύλα του ανθρώπου και του συγγραφέα Τσέχωφ. Μετά απ’ αυτό, ο ρεαλισμός, κατά τα λεγόμενα του Γκόρκι, «θα έπρεπε να πεθάνει, γιατί τίποτε καλύτερο δε θα μπορούσε πλέον να γραφτεί». Στο διήγημα, ο Τσέχωφ, και όχι ο Γκούροφ, παραδίδεται επιτέλους σε μια γυναίκα. Παραδίδεται στην ανάγκη μιας συντροφιάς, μιας ζεστής αγκαλιάς. Ο έρωτας καθαυτός στην Κυρία με το σκυλάκι είναι γερασμένος, σαν να αγαπήθηκαν στο τέλος της ζωής οι δύο τρόφιμοι του Γηροκομείου. Υπάρχει μια συνθλιπτική λύπη, ένας πόνος με τον οποίον ξεκινάει η ιστορία αγάπης, και με αυτόν τελειώνει. Είπαμε: το φινάλε είναι ανοιχτό, θα γραφτεί είτε με τον χωρισμό τους, είτε με το γάμο, αλλά πάντα με την ίδια κατάληξη: «εκείνος κι εκείνη αγαπήθηκαν, παντρεύτηκαν (ή όχι) και έζησαν δυστυχισμένοι». Η Άννα Σεργκέγεβνα, η κυρία με το σκυλάκι, «με όμορφα γκρίζα μάτια και αδύναμο λαιμό», δεν γίνεται πιο συμπαθητική ή σημαντική όσο προχωράμε προς το τέλος. Ούτε σταματάει να κλαίει για άλλους πλέον λόγους. Όλη η μεταμόρφωση γίνεται στον εγκέφαλο του ήρωα, ο οποίος είναι έτοιμος να αγαπήσει, ή μάλλον, πρέπει να προλάβει να αγαπήσει, διαισθανόμενος, όπως ο φυματικός Τσέχωφ, ότι πρόκειται για την τελευταία φορά, ότι άλλη ευκαιρία σε τούτη τη ζωή δεν θα υπάρξει. Η μόνη πραγματικά γοητευτική και πραγματική, η μόνιμη αξία, παραμένει η φύση. Μόνο η θάλασσα δεν απογοητεύει τον άνθρωπο: «έτσι βούιζε εκεί κάτω, όταν δεν υπήρχε ούτε η Γιάλτα, ούτε η Ορεάνδα, έτσι βουίζει και τώρα και θα βουίζει το ίδιο αδιάφορα και βουβά, όταν εμείς δε θα υπάρχουμε. Και σ’ αυτή τη μονιμότητα, σ’ αυτή την πλήρη αδιαφορία για τη ζωή και το θάνατο του καθενός μας, κρύβεται, πιθανόν, η εγγύηση της αιωνίας σωτηρίας,

της ακατάπαυστης κίνησης της ζωής στη Γη και της αδιάκοπης τελειότητας». Ο Τσέχωφ, ο οποίος μέχρι τα 41 του έκανε «διπλή ζωή», με την «ιατρική νόμιμη σύζυγο και τη λογοτεχνία ερωμένη», δεν αγαπούσε καμιά από τις ηρωίδες του. Δεν είχε ούτε τη Νατάσα Ροστόβα του, ούτε την Άννα Καρένινα: στην πλειοψηφία ήταν αξιολύπητες, αδύναμες, κλαψιάρες, υστερικές. Μήπως ο Τσέχωφ ήταν τελικά λίγο μισογύνης; «Η γυναίκα από καταβολής κόσμου θεωρείται πλάσμα βλαβερό και κακοήθες. Βρίσκεται σε τόσο χαμηλό επίπεδο σωματικής, ηθικής και πνευματικής ανάπτυξης, ώστε ακόμα και ο κάθε στερημένος πολιτικών δικαιωμάτων λωποδύτης πιστεύει πως έχει το δικαίωμα να την κρίνει...». Σαφώς δεν είναι τα λόγια του ίδιου του Τσέχωφ, απλά καταγράφει τις σκέψεις κάποιου Ιβάν Ιβάνοβιτς (Από το σημειωματάριο του Ιβάν Ιβάνοβιτς. Σκέψεις και σημειώσεις, 1898-1903) Και συνεχίζει, διευρύνοντας το κλαμπ των μισογύνηδων: «Ένας απόστρατος υπολοχαγός, που έκλεψε την πεθερά του και φορούσε τα ημιμποτάκια τής γυναίκας του, ισχυριζόταν, πως αν ο άνθρωπος προέρχεται από τον πίθηκο, τότε πρώτη από αυτό το ζώο

προήρθε η γυναίκα, και μετά - ο άντρας. Ο τιμητικός σύμβουλος Σλιούνκιν, η γυναίκα του οποίου έκρυβε από αυτόν την καράφα με βότκα, έλεγε συχνά: ‘Το πιο κακόβουλο έντομο στον κόσμο είναι το γυναικείο φύλο... Είναι αμαρτωλό και ανήθικο...’». Και ούτω καθεξής. Η γυναίκα, κατά τον Ιβάν Ιβάνοβιτς είναι: «πονηρή, φλύαρη, ματαιόδοξη, ψεύτρα, υποκρίτρια, ατάλαντη, ιδιοτελής, ελαφρόμυαλη, μοχθηρή... και ευκολότερα βρίσκει πολλούς άντρες παρά έναν!». Ή στο Γυναίκα από την οπτική γωνιά ενός μεθύστακα (1885): «Όλες οι γυναίκες μαζί δεν είναι τίποτε άλλο από οξινισμένο, γλυκισμένο, πολύ νοθευμένο κρασί με έντονο κόκκινο χρώμα». Μήπως τελικά υπήρχε κάποια εμμονή; Ο ίδιος ο Τσέχωφ έγραφε στην επιστολή του: «Δε λέω, θα παντρευτώ. Αλλά δώστε μου μια γυναίκα, που σαν τη σελήνη θα εμφανιζόταν στον ουρανό αραιά και πού. Δε θ’ αντέξω την ευτυχία που θα συνεχίζεται από το πρωί ως το άλλο πρωί...». Περισσότερο από όλες τις άλλες τον τρόμαζε η λέξη «παντοτινά». Στην Κυρία με το σκυλάκι παντοτινή είναι μόνο η θάλασσα... Κι εδώ, πάλι, δεν υπάρχει κανένα συμπαθητικό θηλυκό! Η ίδια η Κυρία είναι ξανθιά αξιολύπητη, υστερική χαζούλα, η κυρία του κυρίου, η σύζυγος του Γκούροφ με τα μαύρα φρύδια, είναι γελοία μες στην προσποιητή σοβαρότητά της. Ο Γκούροφ, που τον πάντρεψαν, όταν ήταν ακόμα φοιτητής, «άρχισε να την απατά εδώ και καιρό, την απατούσε συχνά και γι’ αυτό σχεδόν πάντα μιλούσε άσχημα για τις γυναίκες, και όταν παρουσία του μιλούσαν γι’ αυτές, εκείνος έλεγε: ‘Κατώτερα όντα!’» Και καμιά άλλη από τις παλιές του γνωστές δεν υπήρξε επίσης άξια λόγου. Μόνο η θάλασσα έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας μοιραίας, λατρευτής γυναίκας: «Περπατούσαν και μιλούσαν για το πόσο παράξενα είναι φωτισμένη η θάλασσα: το νερό είχε λιλά χρώμα, πολύ τρυφερό και ζεστό, με τη χρυσή λωρίδα, χαραγμένη πάνω του με το φεγγάρι». Η ζωή γενικά είναι ωραία, το μόνο που την χαλάει είναι... ο άνθρωπος! «Ο Γκούροφ συλλογιζόταν, ότι αν σκεφτεί κανείς, τα πάντα είναι υπέροχα σε τούτο τον κόσμο... τα πάντα εκτός από αυτά που σκεφτόμαστε και κάνουμε, όταν λησμονούμε τους ανώτερους σκοπούς της ύπαρξης, την ανθρώπινη μας αξιοπρέπεια»... Οι διάλογοι είναι απίστευτα ρηχοί, ανούσιοι, τετριμμένοι... Και τί να πουν εξάλλου; Η αγάπη για την Κυρία με το σκυλάκι μάλλον δεν άλλαξε και πολύ τη γνώμη του Γκούροφ για το γυναικείο φύλλο στο σύνολό του. Άλλαξε τον ίδιον. Αλλά κι σ’ αυτό το σημείο ο Τσέχωφ αφήνει ερωτηματικά - το φινάλε παραμένει ανοιχτό. Όπως ανοιχτό παραμένει το θέμα της θέσης της γυναίκας στην κοινωνία, η εικόνα της στα μάτια των ανδρών, οι σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων. 115 χρόνια αργότερα λίγα πράγματα άλλαξαν. Η προσπάθεια εισαγωγής νέων ηθών και νέου τύπου σχέσεων ανάμεσα στα δυο φύλα, η οποία μεταξύ άλλων έφερε τις τσεχωφικές δεσποινίδες στα εργοτάξια του σοσιαλισμού, μάλλον απέτυχε επίσης. Ο κόσμος συνεχίζει να είναι ανδροκρατούμενος και η ιστορία γράφεται με ανδρική πέννα. Όπως στο γιαπωνέζικο θέατρο, όπου όλους τους ρόλους -ακόμα και γυναικείους- ερμηνεύουν οι άνδρες. Το 2003 βγήκε ένα καταπληκτικό βιβλίο, Τα παιδιά γράφουν στον Θεό, του ρώσου συγγραφέα Μιχαήλ Ντίμοφ. Τα παιδιά, που έθεσαν τις ερωτήσεις τους στο Θεό, ήταν 6-10 ετών. Ένα από αυτά, ο Ανδρέας της Δ’ Δημοτικού, αναρωτήθηκε, ακριβώς όπως το έκανε ο Τσέχωφ έναν αιώνα πριν: «Γιατί οι άνθρωποι πρώτα ερωτεύονται και μετά κλαίνε;» Πράγματι, γιατί; Η Κυρία με το σκυλάκι κυκλοφορεί σε διάφορες μεταφράσεις στα ελληνικά, από τους εκδοτικούς οίκους Libro, Μελάνι, Σύγχρονη Εποχή.

Η Ευγενία Κριτσέφσκαγια είναι κλασική φιλόλογος

48

Η ΑΥΓΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

8

Μια χειραφετημένη γυναίκα ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΟΥΣΜΟΥΤΗΣ, Η Μαριέττα ΓιαννοπούλουΜινώτου, ο Γιάννης Ψυχάρης και ο Ούγκο Φόσκολο, Ευθύνη / Αναλόγιο λδ΄, Εκδόσεις Κοράλι, Αθήνα, 2012 Διαβάζοντας το ανά χείρας βιβλίο τού Δ. Ν. Μουσμούτη, πρόσφατο πόνημα του παραγωγικότατου και βραβευμένου λόγιου και ερευνητή - γνωστού από τις μελέτες του, μεταξύ άλλων, για τον Γρηγόριο Ξενόπουλο, τον Διονύση Ρώμα, το θέατρο της Ζακύνθου αλλά και την γενικότερη καλλιτεχνική ζωή της, τον Διονύση Σέρρα, τον Σταθάτειο Δραματικό Διαγωνισμό (σε συνεργασία με την Κυριακή Πετράκου) και, βέβαια, τον Ούγκο Φόσκολο -, στον απόηχο του Επιστημονικού Συνεδρίου που πραγΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΤΣΟΥΠΡΟΥ

ματοποιήθηκε στην Αθήνα και στην Ζάκυνθο με θέμα το έργο τής Ζακυνθίας Μαριέττας Γιαννοπούλου-Μινώτου (1900-1962), διαπιστώνει κανείς (ή επιβεβαιώνει, αν έτυχε να παρακολουθήσει το Συνέδριο) ότι η περίπτωση της συγκεκριμένης προσωπικότητας είναι πράγματι μία από τις πλέον αξιοπρόσεκτες «στον χώρο όχι μόνο των επτανησιακών αλλά και ευρύτερα των νεοελληνικών γραμμάτων χάρη στην έκταση και την ιδιομορφία του έργου της, συγγραφικού (κριτικές μελέτες, βιογραφίες, μεταφράσεις), ερευνητικού και εκδοτικού». Σύμφωνα και με όσα αναγράΔημήτρης Πετσετίδης, φονται στο σύντομο βιογραφικό «Όνειρα εν μεγεθύνσει » της, στο Πρόγραμμα του ως άνω Συνεδρίου, η Μαριέττα Γιαννοπούλου-Μινώτου, «προικισμένη με έμφυτη ροπή προς τα γράμματα και με απεριόριστη εκ μέρους της οικογένειας της πνευματική και οικονομική στήριξη, απέκτησε ευρύτατη παιδεία. Ήταν η εκδότρια του γυναικείου περιοδικού Εύα Νικήτρια (1921 - 1923) και διευθύντρια για μεγάλο χρονικό διάστημα της Ιονίου Ανθολογίας (1927 - 1935), την οποία εξέδιδε με τον πνευματικό συνοδοιπόρο και σύζυγό της Σπύρο Μινώτο (18981988). Πολυγραφότατη, δημοσίευσε πάσης φύσεως κείμενα σε πλείστα έντυπα και εφημερίδες στην Ελλάδα και το εξωτερικό, χρησιμοποιώντας τα ψευδώνυμα «Μαριέττα η Επτανησία» και «Χειραφετημένη». Το 1921 συμμετείχε στο πρώτο γυναικείο συνέδριο που διεξήχθη στην Ελλάδα, ενώ το 1927 πρωτοστάτησε στις τελετές που διοργανώθηκαν στη Ζάκυνθο για τα 100 χρόνια από το θάνατο του ποιητή Ούγου Φώσκολου και εξέδωσε το Πανηγυρικόν Λεύκωμα Ζακύνθου αφιερωμένο στην «Εκατονταετηρίδα του Ούγου Φώσκολου 1827-1927». Το 1929 παρακολούθησε στην Αθήνα το Συνέδριο για την Ειρήνη και τον Μάιο του 1930 τις Δελφικές Εορτές. Με δική της πρωτοβουλία διοργανώθηκε στην Αθήνα τον Ιούνιο του 1932 η «Πρώτη Εβδομάς Ελληνικού Βιβλίου»». Όπως γίνεται φανερό ήδη από τα παραπάνω, η Μαριέττα ΓιαννοπούλουΜινώτου υπήρξε πρωτοπόρος της γυναικείας χειραφέτησης και, επιπλέον, ένθερμη οπαδός της δημοτικής. Το τελευταίο το διαπιστώνει ιδίοις όμμασι ο αναγνώστης τού ανά χείρας βιβλίου, μέσω των εννέα επιστολών που η Μαριέττα Γιαννοπούλου-Μινώτου έστειλε στον Γιάννη Ψυχάρη, έχοντας ως αφορμή, για τις πρώτες τουλάχιστον από αυτές, την προσδοκώμενη συνεργασία του «Μεγάλου Δάσκαλου» στο Πανηγυρικόν Λεύκωμα Ζακύνθου διά την Εκατονταετηρίδα του Ούγου Φώσκολου, που κυκλοφόρησε ως έκδοση της Ιονίου Ανθολογίας τον Νοέμβριο του 1927. Ο, έως εξαντλητικός, σχολιασμός, δε, που ακολουθεί την κάθε επιστολή, αποτελεί στο σύνολό του ένα απολύτως τεκμηριωμένο (όπως φαίνεται και από την εκτενέστατη Βιβλιογραφία που παρατίθεται στο τέλος) και επαρκές μελέτημα, γεγονός

κάθε άλλο παρά ασυνήθιστο στην περίπτωση του πάντα διεξοδικού Δ. Ν. Μουσμούτη, αλλά, οπωσδήποτε, ζητούμενο για αρκετές άλλες, όχι αντίστοιχης ποιότητας και σχολαστικότητας ερευνητικές εργασίες. Με την ευκαιρία ωστόσο, αξίζει να αναφερθούμε και σε μία άλλη πλευρά τής Μινώτου, στην σχέση της, πιο συγκεκριμένα, με τον λαό και με την τοπική λαϊκή παράδοση. Για την σχέση αυτή μιλά ο Διονύσης Σέρρας, προλογίζοντας την δεύτερη έκδοση (2003) της συλλογής των διηγημάτων τής Μαριέττας Μινώτου με τον τίτλο Ζακυθινά Αγρολούλουδα, από τον οίκο «ΤΡΙΜΟΡΦΟ», 75 σχεδόν χρόνια μετά από την πρώτη έκδοση του 1929: «Αξιόλογη και πολυγραφότατη Ζακυνθινή λογία, με πολύπλευρη πνευματική δράση και αναγνώριση πανελλήνια, η Μαριέττα Γιαννοπούλου-Μινώτου στάθηκε σταθερά και ασταμάτητα -σε όλη τη 45χρονη συγγραφική της πορεία και προσφορά- κοντά στον ανόθευτο και σύνθετο (μες στην απλότητά του) ‘κόσμο’ τού λαού, μη στρέφοντας μόνο την πένα της σε υψηλά και μεγάλα πνεύματα ή γεννήματα Πνοής του νησιού (και της χώρας της) ούτε αποστρέφοντας απαξιωτικά τα ‘μάτια του νου και της ψυχής’ από πρόσωπα και πράγματα της καθημερινής ζωής, στην πόλη και στην ύπαιθρο. Παρά την αριστοκρατική της καταγωγή, παρά τις βαθύτερες καταβολές, τις διδαχές και τις επιταγές ενός άλλου αυστηρότερου

‘κόσμου’, διαμορφωμένου μες από ποικίλες και πολύπλοκες ιστορικές κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, για να επιβάλει και να διαφυλάξει τη δική του διαφορετικότητα και «φύση», η Μ. Γιαννοπούλου- Μινώτου - πρωτοπόρα και τολμηρή φεμινίστρια, σ’ εποχή ανδροκρατίας ή περιορισμών και διεκδικήσεων - δεν περιφρόνησε τον αδικημένο (μα, τελικά, δικαιωμένο) ποπολάρο, δεν αδιαφόρησε για τη ‘μοίρα’ τού εξαρτημένου από την κάθε λογής εξουσία πολύμοχθου βιοπαλαιστή, δεν διέγραψε από τα ενδιαφέροντα και τις επιλογές της τα απλά μα εκφραστικά και πολύσημα δημιουργήματα του λαϊκού μας πνευματικού πολιτισμού. Μ’ ευαισθησίες πολλές, μ’ ανησυχίες ασυνήθιστες, μ’ ερευνητική διάθεση περισσή, με ικανό γνωστικό εξοπλισμό, με στάση διασωστική αξιοθαύμαστη και ξεχωριστή, η Μ. ΓιαννοπούλουΜινώτου, ποτισμένη από το γόνιμο παράδειγμα άλλων ζακυνθινών (και μη) προσώπων ή μορφών και σύμφωνα με το «πνεύμα», που είχε καλλιεργήσει και εμφυσήσει ο θεμελιωτής της Λαογραφίας στην Ελλάδα Νικόλαος Πολίτης (1852-1921), αγκάλιασε αδέσμευτα και μητρικά κάθε άξιο κ’ ευφρόσυνο δώρημα της λαϊκής πνευματικής δημιουργίας». Η ως άνω περιγραφείσα ενασχόληση, εξάλλου, συνδέεται άμεσα και με την αγάπη της συγγραφέως για την δημοτική, βασικό κοινό της σημείο με τον Δάσκαλο Γιάννη Ψυχάρη.

ΦΥΛΛΑ ΣΤΟΝ ΚΑΙΡΟ

Έξοδος

Στ’ αλήθεια, αγαπημένη μου φίλη, βάλτωσα. Κινούμαι εντός του αχρόνου χρόνου ως παρατηρητής των πραγμάτων. Άλλωστε ασκητής είμαι κι όχι αυτός που κανοναρχεί τα πράγματα. Αλλά ευφυής η παγίδα στην οποία σπεύδω να υποθηκεύσω την αταραξία που χτίστηκε πάνω σε θεμέλια μιας αμφίβολης πίστης. Σου είχα πει πως κείμαι στις παρυφές της οργής. Άρα το πρώτο βήμα είναι να μην γλιστρήσουμε στην οργή, στην παθιασμένη οργή, την δίκαιη οργή. Και σιγά-σιγά, ή ακόμη γρήγορα, αν οι καιροί το απαιτούν, να κάνουμε την οργή πολιτική πράξη. Σου είχα πει θυμάμαι για τα τρία εγκλήματα της «μνημονιακής συμμορίας». Την μετανάστευση των νέων, την εξαχρείωση των αγροτών και την παραβίαση της δημοκρατίας. Το ένα δένει με το άλλο. Θ’ αρχίσω από το τελευταίο. Να συναχθεί το κοινόν και να κάνει μια συντακτική συνέλευση. Εκεί να τυπώσει τα δικαιώματα και να ορίσει τις υποχρεώσεις ενός εκάστου και όλων μαζί, όσων ζουν σε τούτη τη γη. Είτε έχουν μέσα τους αίμα ελληνικό είτε όχι, αλλά να είναι οι τελευταίοι πολίτες της νέας δημοκρατίας. Κι αφού τελειώσουμε με τούτο το σοβαρό καθήκον, που θα δίνει στον λαό τις εγγυήσεις που πρέπει όσον αφορά στην κάθε μέρα του, αφού θα σέβεται το ψωμί που θα βγαίνει από τον μόχθο των ανθρώπων, τότε ένα δεύτερο καθήκον είναι να στηρίξει ο λαός την γη του. Να την δουλέψει και πάλι με μεράκι, να κάνει γνήσιους συνεταιρισμούς, χωρίς τα τσακάλια που αλυχτούνε, να βγάλει τα γεννήματα της γης, τόσα όσα του φτάνουν να ζήσει με αξιοπρέπεια. Να επιβληθεί η ξεκούραση της γης, ώστε να ξαναβρεί την δύναμη της. Και στον καιρό της αγρανάπαυσης τα χωράφια να γίνονται κέντρα όπου ο άνθρωπος θα ξεκουράζεται από τον μόχθο του και θα μοιράζεται το έχει του με τους γείτονές του. Το τρίτο σημαντικό καθήκον είναι να φέρουμε τους νέους μας πίσω. Να εμπνευστούν από το ξαναχτίσιμο της χώρας και να στέρξουν να βοηθήσουν. Μα πάνω απ’ όλα να θυμηθούμε τον αργό χρόνο στα πράγματα. Κι όσον αφορά στον ειδικό τόπο μας, την Ροδόπη, έχουμε ένα σημαντικό καθήκον. Να υπερασπιστούμε με άκρα συνέπεια τις ομορφιές του από την λαίλαπα του χρυσού που τον απειλεί. Ίσως μου πεις ότι αυτά είναι ουτοπία. Αλλά τι σημαίνει ουτοπία; Σημαίνει ότι δεν έχει τόπο, ή αλλιώς μπορεί να έχει τόπο μέσα στις καρδιές των ανθρώπων. Να συναντηθούν οι ουτοπίες μας, τούτο είναι καθήκον στ’ αλήθεια επαναστατικό. Να μπορέσουμε να βγούμε από το εγώ και να μιλήσουμε για τα μύχια πάθη μας, ακόμη και για όσα μας πλήγωσαν. Με λίγα λόγια, να επιχειρήσουμε να κατακτήσουμε την αυτογνωσία μας. Αν τούτα τα καθήκοντα πληρωθούν στον ένα ή στον άλλο βαθμό, τότε στ’ αλήθεια θα έχουμε κάνει ένα μεγάλο βήμα εξόδου από την σημερινή αθλιότητα. Θα μου πεις, μπορούμε; Ναι, και πάλι ναι. Αρκεί να βγούμε από την λατρεία της θλίψης μας. Υπάρχει όμως μια αυστηρή προϋπόθεση και ξέρω ότι συμφωνείς. Αυτοί πρέπει να φύγουν. Άμεσα και ολοκληρωτικά, χωρίς υποσημειώσεις. Όταν με το καλό γίνουν όλα αυτά τότε θα γυρίσω στο κονάκι μου. Θα ‘ρχεσαι εκεί και θα σε κερνώ ρακί και λουκούμι και θα κουβεντιάζουμε για τα απλά πράγματα. Αυτά που τόσο μας έλειψαν. Η μάλλον όλον τούτο το καιρό έλειψε η χαρά από τα πράγματά μας. Αυτήν να ξαναβρούμε. ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΣΑΚΕΛΛΙΩΝ

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

49

ΚΟΣΜΟΣ «Επωμίζεστε μεγάλη ευθύνη. Είναι η αρχή της δημιουργίας μιας άλλης Ευρώπης. Μιας σύγκρουσης με την καπιταλιστική Ευρώπη, άλλα όχι με απομάκρυνση από τους λαούς της Ευρώπης» ήταν τα λόγια με τα οποία ο Ολιβιέ Μπεζανσενό, μέλος της ηγεσίας του Νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος της Γαλλίας (ΝPA), περιέγραψε τη σημασία μιας κυβέρνησης του ΣΥΡIΖΑ στην Ελλάδα. Ο νεαρός Μπεζανσενό, που είναι Ιστορικός και εργάζεται ως ταχυδρόμος, βρέθηκε στην Αθήνα για το Διεθνές Τριήμερο του Rproject και μίλησε στην «Αυγή» για την Αριστερά, τις αραβικές εξεγέρσεις και τις ιταλικές εκλογές.

κυβέρνησης είναι ότι θα ήταν μια σύγκρουση, μία ρήξη με την υπάρχουσα καπιταλιστική Ευρώπη. Ωστόσο παράλληλα δεν θα μπορούσε να απομακρυνθεί από τους άλλους λαούς της Ευρώπης. Είναι η αρχή της δημιουργίας μια άλλης Ευρώπης. Επωμίζεστε μια μεγάλη ευθύνη.

Tην ώρα που μερίδες της Αριστεράς -όπως το ΚΚΕ- ισχυρίζονται πως δεν θα αλλάξει τίποτα με μία ενδεχόμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, οι λαοί και η Αριστερά της Ευρώπης ελπίζουν πως ο ΣΥΡΙΖΑ θα κάνει την αλλαγή. Τι ισχύει;

ΟΛΙΒΙΕ ΜΠΕΖΑΝΣΕΝΟ:

Ο ΣΥΡΙΖΑ να κάνει την αρχή για τη δημιουργία μιας άλλης Ευρώπης ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑΜΑΛΗ

Μόλις πρόσφατα, μετά την επίσκεψή σας στην Τυνησία, δηλώσατε: «Ξέρω τώρα ότι η επανάσταση είναι εφικτή, είναι εδώ, μπροστά στα ίδια μου τα μάτια. Καμία επανάσταση δεν μοιάζει με άλλη, δεν υπάρχει μοντέλο. Όπου έγιναν προσπάθειες να ξεπατικωθεί κάπου αλλού μια επανάσταση, η κατάληξη ήταν συχνά άσχημη». Πόσο εφικτή θεωρείτε μια επανάσταση στη Γαλλία, όταν ο «εχθρός» δεν είναι ένα καθεστώς τύπου Μπεν Άλι και η φτώχεια δεν είναι τόσο γενικευμένη; Πιστεύω πράγματι ότι δεν υπάρχει κανένα φορητό μοντέλο επαναστάσεων. Δεν υπάρχουν κανόνες κατασκευασμένοι εκ των προτέρων. Στην Ιστορία έχουμε παραδείγματα επαναστάσεων που έγιναν σε καιρό ευημερίας και άλλες που έγιναν σε καιρούς ύφεσης. Έχουν ενδιαφέρον τα κοινά σημεία ανάμεσα στις αραβικές επαναστάσεις αλλά και σε αυτό που πραγματοποιείται προοδευτικά στην Ευρώπη. Το κοινό χαρακτηριστικό είναι πάντα το ζήτημα της ριζοσπαστικής αλλαγής της κοινωνίας που επανέρχεται συνεχώς. Αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα είναι για μας, στη Γαλλία, ιδιαίτερο: το γεγονός ότι μπορούμε να περάσουμε από την ιδέα της αντίστασης και της άμυνας στην ιδέα του τι μπορούμε να κάνουμε στην πράξη, δηλαδή περνάμε από την ιδέα της αντίστασης στην ιδέα της επίθεσης. Στη Γαλλία υπάρχει μια χρονική καθυστέρηση: πιστεύαμε ότι ξεφύγαμε από την κρίση της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης και, όσο νομίζαμε πως η κρίση περνούσε, τόσο τελι-

κά μεγάλωνε η κρίση στην Ελλάδα και την Ισπανία. Επομένως πιστεύω ότι δεν μπορούμε να φανταστούμε οποιαδήποτε αλλαγή ή μετατροπή χωρίς μια γενικότερη αλλαγή ανά την Ευρώπη. Κι αν υπάρξει μία επαναστατική αλλαγή σε μία χώρα, θα προκαλέσει ντόμινο και θα εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Και φυσικά βασιζόμαστε στους Έλληνες για μια τέτοια αλλαγή.

To εθνικό νόμισμα που προτείνεται από μερίδες της Αριστεράς θα λειτουργούσε θετικά σε αυτό το ντόμινο που θέλουμε να προκληθεί; Εμείς, ως διεθνιστές, δεν μπορούμε να φανταστούμε αυτή τη στιγμή ότι θα ήταν δυνατή μία τέτοια αναδίπλωση στο πλαίσιο μιας μόνο χώρας. Κι αυτό γιατί δεν είμαστε διεθνιστές απέναντι στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αλλά είμαστε διεθνιστές απέναντι στους ευρωπαϊκούς λαούς. Αυτή τη στιγμή υπάρχει φυσικά ένα εθνικό ζήτημα που τίθεται στην Ελλάδα γιατί είναι θύμα της τρόικας. Η κατάσταση δεν είναι ίδια στη Γαλλία. Ο εθνικισμός στη Γαλλία είναι ένα δηλητήριο. Επομένως, το πραγματικό ερώτημα είναι πώς θα δημιουργήσουμε μια άλλη Ευρώπη που έρχεται σε ρήξη με τη σημερινή, έχοντας στο κέντρο της τους λαούς, με δημόσιες ευρωπαϊκές υπηρεσίες, με κοινωνικά ευρωπαϊκά δικαιώματα τα οποία διασφαλίζουν τα εθνικά κοινωνικά δικαιώματα, με εξ ολοκλήρου ευρωπαϊκές τραπεζικές υπηρεσίες. Θα μπορούσαμε πολιτικά να φανταστούμε μία ευρωπαϊκή συντακτική συνέλευση,

στην οποία κάθε χώρα θα στέλνει τους αντιπροσώπους της με σκοπό να επεξεργαστούν και να διασφαλίσουν τα δικαιώματα της εργατικής τάξης.

ήσεις των εργαζομένων στην Ευρώπη, η γενική απεργία της 14ης Νοέμβρη, μία συντονισμένη κινητοποίηση, όπως δεν είχαμε ξανά στην ιστορία.

Μετά από τέσσερα χρόνια κρίσης δεν αναπτύσσεται κάποιο κίνημα εργατικής αλληλεγγύης που να προβάλει πανευρωπαϊκή αντίσταση;

Ιταλικές εκλογές. Ποια είναι τα συμπεράσματά σας;

Η οικονομική κρίση επιφέρει και μία βαθιά θεσμική πολιτική κρίση. Η εκλογική εναλλαγή των κομμάτων δημιουργεί νέους πολιτικούς χώρους για το καλύτερο ή το χειρότερο. Υπάρχει επομένως μία αντίθεση ανάμεσα στην Άκρα Δεξιά από τη μία πλευρά και στο αντικαπιταλιστικό κίνημα από την άλλη. Είναι πιο εύκολο να σπείρεις το μίσος από το να ξανακαλλιεργήσεις το πολιτικό πνεύμα. Εμείς θέλουμε κυρίως να κατασκευάσουμε μαζί μία νέα κοινωνία. Επομένως η ελπίδα και η νότα αισιοδοξίας είναι οι κινητοποι-

Οι μήνες που θα έρθουν στην Ελλάδα είναι ουσιαστικά το πεπρωμένο όλων των άλλων χωρών της Ευρώπης. Υπάρχει η δυνατότητα να δημιουργηθεί μία νέα τομή

Στις ιταλικές εκλογές η Αριστερά δεν κατόρθωσε να επιτύχει κάτι αξιόλογο, αλλά κέρδισε ο Μπέπε Γκρίλο ενσωματώνοντας στην αντιφατική ρητορική του πολλά από τα συνθήματα και τις αξίες της Αριστεράς, όπως ο δημόσιος χαρακτήρας της Παιδείας, της Υγείας κ.λπ. Τι συμπεράσματα βγάζουμε; Ότι το εργατικό κίνημα στην Ιταλία δεν τα πηγαίνει καθόλου καλά. Άρα ο Μπέπε Γκρίλο δεν είναι ΣΥΡΙΖΑ. Kατάφερε να εκμεταλλευτεί τις προσδοκίες του κόσμου που απορρίπτει τα κόμματα, αλλά και να ενσωματώσει προσδοκίες οι οποίες θα μπορούσαν να είναι κι εκείνες των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ. Το πολιτικό του πρόγραμμα όμως δεν είναι καθόλου αριστερό: στο θέμα της μετανάστευσης, στο θέμα των σωματείων. Και γι’ αυτόν τον λόγο η κατάσταση στην Ελλάδα είναι πολύ ιδιαίτερη για την υπόλοιπη Ευρώπη. Γιατί εδώ υπάρχει ο συνδυασμός της κοινωνικής ριζοσπαστικοποίησης από τη μία και της πολιτικής ριζοσπαστικοποίησης από την άλλη. Οι μήνες που θα έρθουν στην Ελλάδα είναι ουσιαστικά το πεπρωμένο όλων των άλλων χωρών της Ευρώπης. Υπάρχει η δυνατότητα να δημιουργηθεί μία νέα τομή. Είναι φανερό ότι η απάντηση στη συζήτηση που υπάρχει στην Ελλάδα για το τι θα σήμαινε η άφιξη μια αριστερής

Είναι σαφές πως εγώ είμαι εξωτερικός παρατηρητής και δεν είμαι εδώ για να δώσω μαθήματα. Είναι όμως αλήθεια ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη θεωρούμε πως η κοινωνική και πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα είναι ελπιδοφόρα. Και φυσικά εδώ ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ιδιαίτερη ευθύνη, και κυρίως αν κερδίσει τις εκλογές. Συγχρόνως, όμως, πιστεύουμε ότι αυτή η εκλογική νίκη δεν είναι ο τελικός στόχος, αλλά η αρχή. Το πραγματικό ερώτημα είναι πώς θα εφαρμόσει μέσα σε λίγους μήνες σημαντικά μέτρα, όπως την κατάργηση του Μνημονίου ή την κρατικοποίηση των τραπεζών. Σήμερα ακόμη και τα πιο στοιχειώδη μέτρα θεωρούνται αυτομάτως από τους καπιταλιστές ως κήρυξη πολέμου. Δεν αρκούν λοιπόν οι εξαγγελίες, το κεφάλαιο δεν θα επιτρέψει εύκολα να εκδιωχθεί. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι θεσμοί, έτσι όπως λειτουργούν σήμερα, δεν επιτρέπουν παντού στην Ευρώπη να δημιουργηθεί ένα αντίπαλο δέος ώστε να εμποδίσουμε τους καπιταλιστές και να προστατευτούμε από τις καπιταλιστικές λογικές. Αλλά και πέρα από τις κυβερνήσεις τίθεται το ζήτημα πώς ο ελληνικός λαός θα έχει πραγματικά την εξουσία, πώς μπορεί να οργανώσει διαφορετικά την παραγωγή αλλά και τις τοπικές κοινότητες, τους δήμους με δημοκρατικό τρόπο. Προ μερικών εβδομάδων ο πρόεδρος Ολαντ ήρθε στην Ελλάδα και ζήτησε να αγοράσουμε γαλλικές φρεγάτες και η Suez να πάρει το νερό. Πώς το σχολιάζετε; Η σημερινή γαλλική κυβέρνηση είναι μία ιμπεριαλιστική κυβέρνηση που έρχεται για μπίζνες στην Ελλάδα, διεξάγει έναν στρατιωτικό πόλεμο στο Μάλι, υπερασπίζεται τα οικονομικά συμφέροντα εξόρυξης ουρανίου του γαλλικού επιχειρηματικού ομίλου Αreva. Εμείς είμαστε διεθνιστές και αντιιμπεριαλιστές και αγωνιζόμαστε ενάντια στην ίδια μας την κυβέρνηση. Ωστόσο, ένα μέρος της ριζοσπαστικής Αριστεράς στη Γαλλία, το οποίο μπορεί να έχει και σχέσεις με το ΣΥΡΙΖΑ, εγκρίνει τον στρατιωτικό πόλεμο. Επομένως ο διεθνισμός είναι κάτι πολύ σημαντικό.

50

Η ΗΑΥΓΗ ΑΥΓΗ•• ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΡΙΤΗ 16 10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ MAΡΤΙΟΥ2012 2013

ΚΟΣΜΟΣ

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΤΡΙΚΚΑ

Οι «προφητείες» πολλών ξένων σχολιαστών για την κοινωνική έκρηξη ή ακόμη και τον εμφύλιο που υποτίθεται ότι θα πυροδοτούσε η είδηση του θανάτου του Ούγκο Τσάβες φυσικά δεν επιβεβαιώθηκαν, αφού δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους για να αποχαιρετήσουν έναν λαϊκό ήρωα και όχι για να πανηγυρίσουν το τέλος ενός δικτάτορα. Η μελλοντική όμως πορεία της μπολιβαριανής επανάστασης ή του «τσαβισμού» παραμένει κάθε άλλο παρά προδιαγεγραμμένη και θα εξαρτηθεί από μια σειρά κρίσιμους παράγοντες. Το πρώτο κρίσιμο τεστ θα αποτελέσουν, όπως είναι επόμενο, οι νέες προεδρικές εκλογές. Το Σύνταγμα του 1999 προβλέπει ότι θα πρέπει να διεξαχθούν μέσα σε 30 μέρες από τον θάνατο του προέδρου. Ο αντιπρόεδρος Νίκολας Μαδούρο, τον οποίο ο Τσάβες έχρισε ως διάδοχο πριν αναχωρήσει από τη Βενεζουέλα για την εγχείρησή του στην Κούβα, θα είναι κατά πάσα πιθανότητα ο νικητής, αφού οι τελευταίες μετρήσεις δείχνουν ότι εξασφαλίζει σημαντικό προβάδισμα έναντι του υποψηφίου της Δεξιάς, Ενρίκε Καπρίλες. Λογικά, η αναμέτρηση θα πραγματοποιηθεί νωρίς, πιθανότατα μέσα στον Μάρτιο, προκειμένου ο Μαδούρο να μπορέσει να κεφαλαιοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερο το κλίμα συγκίνησης για τον πρόωρο χαμό του Τσάβες. Ο Μαδούρο δεν φαίνεται προς το παρόν να αμφισβητείται στο εσωτερικό του Ενωτικού Σοσιαλιστικού Κόμματος της Βενεζουέλας (PSUV), ωστόσο το μεγάλο ερώτημα είναι κατά πόσο ο συνδικαλιστής πρώην συνεργάτης του Τσάβες θα μπορέσει να διατηρήσει τους δεσμούς που είχε ο προκάτοχός του με τον στρατό. Την καθοριστική σημασία αυτών των δεσμών υπογράμμισε άλλωστε η τηλεοπτική εμφάνιση -αμέσως μετά την αναγγελία του θανάτου του Τσάβες από τον Μαδούρο- του αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων της χώρας, Ντιέγο Μορέλο, που απήθυνε στον λαό έκκληση για «ενότητα, ηρεμία και κατανόηση» και υποσχέθηκε ότι ο στρατός θα παραμείνει πιστός στο Σύνταγμα. Ο άνθρωπος που καλείται να συνεχίσει το έργο του Τσάβες είναι ένας από τους παλαιότερους συνερ-

Η επόμενη μέρα γάτες του εκλιπόντος προέδρου. Δραστηριοποιήθηκε στην πολιτική από πολύ νέος συμμετέχοντας στη μαοϊκή Σοσιαλιστική Λίγκα. Ταξίδεψε στην Κούβα, όπου εκπαιδεύτηκε στη συνδικαλιστική οργάνωση, πριν επιστρέψει στο Καράκας για να ενταχθεί στο σωματείο εργαζομένων στις συγκοινωνίες. «Έχει έναν πολύ ισχυρό ιδεολογικό προσανατολισμό, που βρίσκεται κοντά στην κομμουνιστική ιδεολογία», δηλώνει ο πανεπιστημιακός Ραμόν Πινιάγκο. Η παραμονή του στην Κούβα φαίνεται άλλωστε να είχε καθοριστική συμβολή στη συγκρότησή του, καθώς θεωρείται από τη δεξιά πτέρυγα του PSUV ως κατεξοχήν άνθρωπος της Αβάνας στη Βενεζουέλα. Ακόμη όμως και οι πολιτικοί αντίπαλοι του αναγνωρίζουν τη σημαντική συμβολή του Μαδούρο στη δημιουργία της ALBA, την προσπάθεια δηλαδή σύγκλισης των αριστερών κυβερνήσεων της Λατινικής Αμερικής, καθώς και την ένταξη της Βενεζουέλας στην οικονομική κοινότητα της MERCOSUR. Οι προσπάθειές του αυτές και η πολύχρονη θητεία του στο υπουργείο Εξωτερικών θα του εξασφαλίσουν πιθανότατα την αναγκαία διεθνή υποστήριξη και την αλληλεγγύη ισχυρών γειτόνων όπως η Βραζιλία και η Αργεντινή, τη στιγ-

Πώς ο Τσάβες άλλαξε τη Βενεζουέλα o Η ανεργία υποχώρησε από το 14,5% της συνολικής εργατικής δύναμης το 1999 στο 7,6% το 2009. o Ο πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε από 23.867.000 το 1999 σε 29.278.000 το 2011. o Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξήθηκε από 4.105 δολάρια σε 10.801 δολάρια το 2011. o Το επίπεδο του πληθυσμού που ζούσε σε συνθήκες ακραίας φτώχειας έπεσε από το 23,4% το 1999 σε 8,5% το 2011. o Η παιδική θνησιμότητα έχει πέσει από τους 20 θανάτους σε κάθε 1.000 γεννήσεις το 1999 σε 13 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις. o Η κατανάλωση των νοικοκυριών αυξήθηκε από 2.426 δολάρια το 1999 σε 3.707 δολάρια το 2011.

μή που η εχθρότητα της Ουάσιγκτον θεωρείται δεδομένη. Καθοριστικό ρόλο στις μελλοντικές εξελίξεις αναμένεται όμως να διαδραματίσει και ο πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης, Ντιοσντάδο Καμπέγιο, ο άνθρωπος του στρατού στη σημερινή πολιτική ηγεσία της χώρας. Ο Καμπέγιο συνδέθηκε με τον Τσάβες ακόμη πιο νωρίς, καθώς ήταν ένας από τους στρατιωτικούς που συμμετείχαν στο αποτυχημένο πραξικόπημα του 1992 και φυλακίστηκαν μαζί του. Έγινε προσωπάρχης του Τσάβες το 2001, ενώ, ένα χρόνο μετά, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη συντριβή του πραξικοπήματος εναντίον του Τσάβες. Έχει διατελέσει υπουργός Εσωτερικών, Δικαιοσύνης, Υποδομών και Δημοσίων Έργων, ενώ για τέσσερα χρόνια ήταν κυβερνήτης της επαρχίας Μιράντα, θέση που εγκατέλειψε όταν ηττήθηκε στις εκλογές από τον σημερινό ηγέτη της δεξιάς αντιπολίτευσης, Ενρίκε Καπρίλες. Ο Καμπέγιο έχει βρεθεί συχνά στο στόχαστρο της αντιπολίτευσης, που τον χαρακτηρίζει ως τυπικό παράδειγμα της «μπολιγαρχίας», των κυβερνητικών δηλαδή αξιωματούχων που εκμεταλλεύτηκαν τη θέση τους για να πλουτίσουν στα χρόνια της διακυβέρνησης Τσάβες.

Το μέλλον όμως της μπολιβαριανής επανάστασης δεν θα κριθεί στους διαδρόμους της εξουσίας, αλλά πάνω από όλα στους δρόμους και τις γειτονιές, στις κοινωνικές αποστολές και τα κοινοτικά συμβούλια που ο Τσάβες φιλοδοξούσε να αναδείξει σε βασικό πυλώνα του μοντέλου του για τον «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα». Το σύνθημα «ο Τσάβες είμαστε όλοι εμείς», που πρωτοακούστηκε τις μέρες τις νοσηλείας του, σημαίνει ακριβώς αυτό, ότι για τη μεγάλη πλειοψηφία του λαού της Βενεζουέλας -κάτι που αποτυπώθηκε σε 14 διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις- ο εκλιπών πρόεδρος δεν ήταν ο «γκαουντίγιο» των κυρίαρχων ΜΜΕ, αλλά η ελπίδα και το όχημα για μια καλύτερη ζωή. «Ο Τσάβες είναι μια πόρτα, η πόρτα για τους αγώνες που θέλουμε να δώσουμε. Όμως στην άλλη πλευρά αυτή της πόρτας βρίσκεται ο λαός» δήλωνε πριν από μερικά χρόνια η Ιραΐντα Μοροκοϊμα από τις Επιτροπές Αστικών Εκτάσεων. Στα 14 χρόνια που έμεινε στην προεδρία της Βενεζουέλας, ο Τσάβες μπορεί να μην έφερε τον σοσιαλισμό, αλλά κατόρθωσε να δημιουργήσει αρκετές ρωγμές στις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Ενθάρρυνε τις καταλήψεις εργοστασίων από εργαζομένους, υποστήριξε τη δημιουργία χιλιάδων συνεταιρισμών και συνέβαλε καθοριστικά στη συγκρότηση εκείνου που ήθελε περισσότερο από κάθε τι να θεωρηθεί σαν πολιτική παρακαταθήκη του: τα περισσότερα από 30.000 κοινοτικά συμβούλια που δημιουργήθηκαν στις γειτονιές και τα χωριά σαν πυρήνες άμεσης δημοκρατίας. Είναι οι συλλογικότητες αυτές που περισσότερο από κάθε άλλο παράγοντα θα γείρουν την πλάστιγγα και θα κρίνουν την τύχη της διαδικασίας κοινωνικής αλλαγής που συντελείται τα τελευταία χρόνια στη Βενεζουέλα. Όπως σημειώνει και ο Γκονσάλο Γκόμες, ιδρυτής της αριστερής λατινοαμερικάνικης ιστοσελίδας Aporrea, η μετά Τσάβες εποχή δεν κριθεί, όχι τόσο από τα πρόσωπα, αλλά «από τη δική μας δυνατότητα να συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε, να βαθαίνουμε και να προωθούμε την μπολιβαριανή επανάσταση, από τη στιγμή που η ηγεσία που ξεκίνησε τη διαδικασία δεν θα βρίσκεται πια εκεί».

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΛΟΥΙΣ ΙΝΑΣΙΟ ΛΟΥΛΑ ΝΤΑ ΣΙΛΒΑ

Η Ιστορία θα βεβαιώσει, δικαιολογημένα, τον ρόλο που έπαιξε ο Ούγκο Τσάβες στην ολοκλήρωση της Λατινικής Αμερικής και τη σημασία της 14ετούς προεδρίας του για τους φτωχούς ανθρώπους της Βενεζουέλας, εκεί όπου πέθανε την Τρίτη μετά από μία μεγάλη μάχη με τον καρκίνο. Ωστόσο, προτού περάσει ο απαιτούμενος χρόνος ώστε να μπορούμε να ερμηνεύσουμε την Ιστορία, θα πρέπει πρώτα να έχουμε κατανοήσει τη σημασία του Τσάβες τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό πολιτικό πλαίσιο. Μονάχα τότε μπορούν οι ηγέτες και οι λαοί της Νοτίου Αμερικής, της, κατά πολλούς, πιο δυναμικής ηπείρου σήμερα, να ορίσουν τους επόμενους στόχους ώστε να μπορέσουμε να εδραιώσουμε τη διεθνή ενότητα που πετύχαμε την περασμένη δεκαετία. Οι στόχοι αυτοί έχουν επαναπροσδιοριστεί τώρα που στερούμαστε της βοήθειας της ανεξάντλητης ενέργειας του Τσάβες, της βαθιάς πεποίθησής του για την προοπτική της ολοκλήρωσης των χωρών της Λατινικής Αμερικής και της δέσμευσής του στις κοινωνικές μεταβολές που πρέπει να γίνουν για να ελαφρυνθούν οι άνθρωποι από τα βάσανά τους. Τα κοινωνικά προγράμματα του Τσάβες, ειδικά στους τομείς της Υγείας, της Στέγασης και της Παιδείας, κατάφεραν να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο δεκάδων χιλιάδων Βενεζουελάνων. Δεν χρειάζεται να συμφωνεί κανείς με όλα όσα έλεγε ή έκανε ο Τσάβες. Δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί πως ήταν μια προσωπικότητα αμφιλεγόμενη, συχνά διχαστική, που ποτέ δεν απέφευγε την αντιπαράθεση και τη συζήτηση και που κανένα θέμα γι’ αυτόν δεν ήταν ταμπού. Πρέπει να παραδεχθώ πως συχνά ένιωθα πως θα ήταν πολύ πιο φρόνιμο για τον Τσάβες, να μην είχε πει όλα όσα έλεγε. Αλλά αυτό ήταν ένα προσωπικό χαρακτηριστικό του, το οποίο, ακόμη και από απόσταση, δεν πρέπει να αποδομεί την ποιότητά του ως πολιτικού άνδρα. Μπορεί κανείς να διαφωνεί με την ιδεολογία του Τσάβες και με ένα πολιτικό στυλ το οποίο οι επικριτές του εκλάμβαναν ως απολυταρχικό. Δεν έκανε εύκολες πολιτικές επιλογές και ποτέ δεν έκανε πίσω στις αποφάσεις του. Ωστόσο, κανένας έστω ελάχιστα ειλικρινής, ούτε καν οι μεγαλύτεροι αντίπαλοί του, δεν μπορεί να αρνηθεί το επίπεδο της συντροφικότητάς του, της εμπιστοσύνης, ακόμη και της αγάπης που ένιωθε ο Τσάβες για τους φτωχούς της Βενεζουέλας και για το όραμα της ολοκλήρωσης της Λατινικής Αμερικής. Από τους πολλούς κατέχοντες εξουσία και πολιτικούς ηγέτες που έχω γνωρίσει στη ζωή μου, λίγοι πίστευαν όσο εκείνος στην ενότητα της ηπείρου μας και των διαφορετικών λαών της -αυτόχθονων

THE NEW YORK TIMES

Η Λατινική Αμερική μετά τον Τσάβες Ο πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας αποχαιρετά τον ηγέτη της Βενεζουέλας Ινδιάνων, απογόνων Ευρωπαίων και Αφρικανών, πρόσφατων μετανάστών. Ο Τσάβες έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην υπογραφή της συνθήκης του 2008 που θεσμοθέτησε την Ένωση των Κρατών της Νότιας Αμερικής, έναν διακρατικό οργανισμό 12 χωρών που ίσως μια μέρα οδηγήσει την ήπειρο προς τη δημιουργία ενός μοντέλου όπως αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 2010 η Κοινότητα των Χωρών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής μεταπήδησε από τη θεωρία στην πράξη αποτελώντας ένα πολιτικό φόρουμ παράλληλο με αυτό του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (δεν συμπεριλαμβάνει τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά όπως ο ΟΑΚ). Η δημιουργία της Τράπεζας του Νότου, ενός νέου θεσμού δανεισμού, ανεξάρτητου από την Παγκόσμια Τράπεζα και την Ενδοαμερικανική Αναπτυξιακή Τράπεζα, δεν θα ήταν εφικτή χωρίς τον Τσάβες. Τέλος, τον ενδιέφερε εξαιρετικά η οικοδόμηση στενότερων δεσμών μεταξύ Λατινικής Αμερικής και αφρικανικού και αραβικού κόσμου. Αν ένα δημόσιο πρόσωπο πεθάνει δίχως να αφήσει πίσω του ιδέες, η κληρονομιά και το πνεύμα του τελειώνουν μαζί του. Αυτό όμως δεν μπορεί να ειπωθεί για τον Τσάβες, με την ισχυρή, δυναμική και αξέχαστη προσωπικότητά του, οι ιδέες του οποίου θα συζητούνται για δεκαετίες σε πανεπιστήμια, συνδικάτα, κόμματα και οπουδήποτε υπάρχουν άνθρωποι

που τους ενδιαφέρει το ζήτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ανακούφισης της δυστυχίας και της δικαιότερης κατανομής της εξουσίας μεταξύ των λαών του κόσμου. Ίσως οι ιδέες του εμπνεύσουν τους νέους στο μέλλον, όπως η ζωή του Σιμόν Μπολιβάρ, του μεγάλου ελευθερωτή της Λατινικής Αμερικής, ενέπνευσε και τον ίδιο τον Τσάβες. Η κληρονομιά του Τσάβες στη σφαίρα των ιδεών θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο αν είναι να γίνει πραγματικότητα στον βρώμικο κόσμο της πολιτικής, όπου οι ιδέες και αμφισβητούνται και τίθενται σε αντιπαράθεση. Ένας κόσμος χωρίς αυτόν θα απαιτήσει από τους άλλους ηγέτες να επιδείξουν προσπάθεια και δύναμη θέλησης σαν τη δική του, ώστε τα όνειρά του να μην τα θυμόμαστε μόνο στα χαρτιά. Για να διατηρήσουν την κληρονομιά του, οι υποστηρικτές του Τσάβες στη Βενεζουέλα έχουν πολλή δουλειά μπροστά τους. Θα πρέπει να οι-

«Χαρισματικός και ιδιοσυγκρασιακός, ικανός να χτίζει φιλίες, να επικοινωνεί με τις μάζες όσο λίγοι ηγέτες το έχουν καταφέρει, ο Τσάβες θα μας λείψει»

κοδομήσουν και να ενδυναμώσουν τους δημοκρατικούς θεσμούς. Θα πρέπει να βοηθήσουν να γίνει το πολιτικό σύστημα πιο διάφανο και πιο λειτουργικό, να κάνουν την πολιτική συμμετοχή πιο προσιτή, να ενισχύσουν τον διάλογο με τα κόμματα της αντιπολίτευσης, και να ενδυναμώσουν τα σωματεία και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Η βενεζουελάνικη ενότητα και η επιβίωση των επιτευγμάτων του Τσάβες, που τόσο δύσκολα αποκτήθηκαν, απαιτούν όλα τα παραπάνω. Είναι αναμφίβολα η φιλοδοξία όλων των Βενεζουελάνων -είτε ευθυ-

51 γραμμίζονται είτε έρχονται σε αντίθεση με τις θέσεις του Τσάβες, είτε είναι στρατιώτες είτε πολίτες, είτε καθολικοί είτε ευαγγελιστές, πλούσιοι ή φτωχοί- να αξιοποιηθεί η προοπτική ενός κράτους τόσο πολλά υποσχόμενου όσο το δικό τους. Μόνο η ειρήνη και η δημοκρατία μπορούν να κάνουν αυτές τις φιλοδοξίες πραγματικότητα. Οι πολυμερείς θεσμοί που ο Τσάβες βοήθησε να δημιουργηθούν θα βοηθήσουν να εξασφαλιστεί η εμπαίδωση της ενότητας της Νότιας Αμερικής. Δεν θα είναι πια παρών σε συναντήσεις κορυφής της Νότιας Αμερικής, αλλά τα ιδανικά του, και η κυβέρνηση της Βενεζουέλας, θα συνεχίσουν να εκπροσωπούνται. Η δημοκρατική συντροφικότητα μεταξύ των ηγετών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής είναι η καλύτερη εγγύηση για την πολιτική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ενότητα που οι λαοί μας θέλουν και χρειάζονται. Οδεύοντας προς την ενότητα, είμαστε σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή. Όσο σταθεροί και αν είμαστε, πρέπει να γίνουμε ακόμη περισσότερο, καθώς διαπραγματευόμαστε τη συμμετοχή των εθνών μας σε διεθνή φόρα όπως τα Ηνωμένα Έθνη, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα. Οι θεσμοί αυτοί, γεννημένοι από τις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, δεν έχουν επιδείξει αρκετά καλά ανακλαστικά στις πραγματικότητες του πολυπολικού κόσμου σήμερα. Χαρισματικός και ιδιοσυγκρασιακός, ικανός να χτίζει φιλίες, να επικοινωνεί με τις μάζες όσο λίγοι ηγέτες το έχουν καταφέρει, ο Τσάβες θα μας λείψει. Θα τιμώ πάντα τη φιλία και τη συνεργασία, που, κατά τη διάρκεια των οκτώ ετών που δουλέψαμε μαζί ως πρόεδροι, παρήγαγε τέτοια οφέλη για τη Βραζιλία και τη Βενεζουέλα και για τους λαούς μας. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑΜΑΛΗ

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

52

ΚΟΣΜΟΣ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ n.kyriakidis@avgi.gr

Κορεατικό θρίλερ Για άλλη μια φορά, το στρατιωτικό και διπλωματικό παζλ στην κορεατική χερσόνησο μοιάζει με σπαζοκεφαλιά. Η αμερικανική εμμονή για το βορειοκορεατικό πυρηνικό πρόγραμμα ρίχνει λάδι στη φωτιά και διαταράσσει τις λεπτές ισορροπίες στην περιοχή. Η απόφαση 2094, που εγκρίθηκε την Τετάρτη ομόφωνα από τα 15 μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, περιορίζει τις πηγές χρηματοδότησης των στρατιωτικών προγραμμάτων της Πιονγκγιάνγκ, θέτει υπό επιτήρηση τους διπλωμάτες της και προσθέτει στην υπάρχουσα «μαύρη λίστα» νέα ονόματα ιδιωτών και εταιρειών της Β. Κορέας, των οποίων δεσμεύονται τα περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό. Από την πλευρά του, το καθεστώς αντέδρασε οργισμένα. Κατήγγειλε μονομερώς τις συμφωνίες μη-επίθεσης με τον Νότο, έθεσε τις δυνάμεις του σε επιφυλακή και έφτασε μέχρις του σημείου να απειλήσει ευθέως τις ΗΠΑ με προληπτικό πυρηνικό χτύπημα! Οι Αμερικανοί είναι πάντως αισιόδοξοι. Πιστεύουν ότι αυτή τη φορά οι κυρώσεις θα έχουν αποτέλεσμα στο να ανασχέσουν τις πυρηνικές φιλοδοξίες της Πιονγκγιάνγκ. «Θα πλήξουν σκληρά» το καθεστώς, υποστήριξε η Αμερικανίδα πρέσβης στον ΟΗΕ, Σούζαν Ράις. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Σύμφωνα με τον Μάρκους Νόλαντ, αναλυτή του Peterson Institute for International Economics στη Ουάσιγκτον, όλα εξαρτώνται από την Κίνα, «παράγοντα-κλειδί για τη Βόρεια Κορέα σε θέματα τραπεζών και θαλάσσιων μεταφορών». Οι βορειοκορεατικές εταιρείες στρατιωτικής τεχνολογίας διαχειρίζονται από την Κίνα τους πόρους χρηματοδότησης του πυρηνικού προγράμματος της Πιονγκγιάνγκ. Βέβαια, το Πεκίνο ψήφισε υπέρ της νέας δέσμης κυρώσεων σε συνεννόηση με την Ουάσιγκτον, αλλά πολλοί εκφράζουν αμφιβολίες για το κατά πόσο η Κίνα προτίθεται πραγματικά να τις τηρήσει. Επομένως, παραμένει εξαιρετικά αμφίβολο για την ώρα αν θα κλείσουν οι στρόφιγγες που τροφοδοτούν με χρήμα τη Β. Κορέα...

Παιχνίδια και ισορροπίες Η Κίνα ψήφισε τις κυρώσεις και δήλωσε αντίθετη στην πρόσφατη βορειοκορεατική πυρηνική δοκιμή, αλλά ο κύριος στόχος της είναι η απομάκρυνση του κινδύνου κατάρρευσης του καθεστώτος στην Πιονγκγιάνγκ. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα έφερνε πιο κοντά την προοπτική επανένωσης της κορεατικής χερσονήσου μακροπρόθεσμα και την ενίσχυση της αμερικανικής επιρροής στην περιοχή. Σ’ αυτό το πλαίσιο, το Πεκίνο προειδοποίησε «άπαντες» την Παρασκευή να αποφύγουν κλιμάκωση της έντασης κρίνοντας σκόπιμο να υπενθυμίσει πως «η Κίνα και η Βόρεια Κορέα διατηρούν ομαλές διπλωματικές σχέσεις»... Και οι αναλυτές, από την πλευρά τους, υπενθυμίζουν πως κατά το παρελθόν οι εμπορικές συναλλαγές ανάμεσα στη Βόρεια Κορέα και την Κίνα ενισχύονταν κάθε φορά που τα Ηνωμένα Έθνη υιοθετούσαν κυρώσεις κατά της Πιονγκγιάνγκ... Όπως υπογραμμίζει το Reuters, οι νέες κυρώσεις είναι απίθανο να σταματήσουν το πυρηνικό πρόγραμμα της Β. Κορέας. Η εξήγηση είναι απλή. Επτά χρόνια προηγούμενων μέτρων από τον παγκόσμιο οργανισμό και περισσότερα από 50 χρόνια κυρώσεων από τις ΗΠΑ απέτυχαν να αποτρέψουν τις προσπάθειες της Πιονγκγιάνγκ να αποκτήσει απαγορευμένα όπλα. Όλοι πάντως συμφωνούν σε μια διαπίστωση που διαφοροποιεί την κατάσταση σε σχέση με το παρελθόν: Υπό την ηγεσία του Κιμ Γιονγκ-ουν, του νέου διαδόχου της δυναστείας Κιμ, το πυρηνικό πρόγραμμα του Βορρά έγινε ακόμα πιο επιθετικό. Παράλληλα, ο νέος ηγέτης δείχνει πιο αποφασισμένος από τον πατέρα του να αγνοήσει τις «νουθεσίες» του ισχυρού συμμάχου του, της Κίνας, κι αυτό τον κάνει ακόμη πιο απρόβλεπτο...

Περίπου 20 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη οδηγήθηκαν από τους Ναζί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Τα νέα στοιχεία που φέρνει στο φως η ιστορική έρευνα, αποκαλύπτουν ότι ο αριθμός αυτών των κολαστηρίων ήταν στην πραγματικότητα πολύ μεγαλύτερος απ’ ό,τι θεωρούνταν μέχρι σήμερα. Η έρευνα έγινε από ομάδα ερευνητών υπό τον Αμερικανό ιστορικό Μάρτιν Ντιν, διήρκεσε 13 χρόνια και έ-

Ο αγώνας συνεχίζεται Για τη Λατινική Αμερική, το πνεύμα της επανάστασης και της κοινωνικής απελευθέρωσης είναι ενταγμένο στον μακρόχρονο, δίχως ανάπαυλα, αγώνα της ενάντια στον ζυγό της αποικιοκρατικής και ιμπεριαλιστικής εξάρτησης. Είναι μέρος της ταυτότητάς της, στοιχείο της αλήθειας της. Ο Τσάβες ανανέωσε αυτό το πνεύμα της λατινοαμερικανικής κουλτούρας και του έδωσε νέο περιεχόμενο στους πεζούς και ανέλπιδους καιρούς, στο μεταίχμιο του περασμένου με τον νέο αιώνα. Πώς θα κρίνει η Ιστορία έναν ηγέτη που, όπως σχολίασε ο συγγραφέας Ταρίκ Αλί, «είχε απόλυτη αίσθηση του καθήκοντος απέναντι στον λαό του»; Πάντως, όχι με διακριτική επιείκεια, όπως θα περίμενε κανείς. Ο Ούγκο Τσάβες ήταν αγαπητός και «στιγματισμένος», στομφώδης και προκλητικός, μια επιθετική φυσιογνωμία που είχε πολύ μεγάλη επιρροή στη χώρα του και σ’ όλη την περιοχή της Λατ. Αμερικής. Η Ιστορία θα τον κρίνει για όλα αυτά, αλλά κυρίως για το έργο του όσο είχε την εξουσία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, από το 1997 έως το 2011, μείωσε το ποσοστό των Βενεζουελάνων που ζούσαν στη φτώχεια από 54% σε 31%, καθώς και εκείνων που ζούσαν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας από 23% σε 9%. Η Βενεζουέλα έκανε κι άλλα άλματα. Ο αναλφαβητισμός μειώθηκε δραστικά, κέντρα υγείας άνοιξαν σε φτωχογειτονιές της εργατικής τάξης και καθιερώθηκαν τα λαϊκά παντοπωλεία. Έμειναν πίσω, η ανεργία, η εγκληματικότητα, η φτώχεια στην ύπαιθρο, τα κοινωνικά προβλήματα. Έτσι λοιπόν, ο αγώνας συνεχίζεται. Για όλα αυτά που δεν έγιναν και γι’ αυτά που πρέπει ακόμα να γίνουν...

Το φως της Ιστορίας δειξε ότι στην Ευρώπη λειτουργούσαν συνολικά 42.500 στρατόπεδα συγκέντρωσης (!), έξι φορές περισσότερα απ’ τα περίπου 7.000 που επιβεβαίωναν οι μέχρι τώρα ιστορικές πηγές. Ο αριθμός αυτός, λένε οι ερευνητές, διαψεύδει τον μεταπολεμικό ισχυρισμό της γερμανικής κοινωνίας ότι «κανείς δεν γνώριζε τι συνέβαινε» στη χώ-

ρα κατά τη ναζιστική περίοδο. Σύμφωνα με τους Αμερικανούς ιστορικούς, υπήρχαν 30.000 στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, 1.150 εβραϊκά γκέτο, 980 στρατόπεδα συγκέντρωσης, 1.000 στρατόπεδα αιχμαλώτων πολέμου και 500 στρατόπεδα καταναγκαστικής πορνείας για τις «ανάγκες» του γερμανικού στρατού. Η

πολύχρονη ιστορική έρευνα έδειξε ότι τα κέντρα εγκλεισμού είχαν διαφορετικές «λειτουργίες». Υπήρχαν π.χ. στρατόπεδα «εκγερμανισμού» αιχμαλώτων, στρατόπεδα όπου έγκυες γυναίκες υποχρεώνονταν σε εκτρώσεις, όπου ψυχικά ασθενείς δολοφονούνταν με «προγράμματα ευθανασίας» και φυσικά εκείνα που λειτουργούσαν ως κέντρα μεταγωγών στην πορεία των κρατουμένων προς τα στρατόπεδα μαζικής εξόντωσης...

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΚΟΣΜΟΣ

κάποιοι προκαλούν προβλήματα στην Κύπρο. Σχετικά είναι και τα δημοσιεύματα των «Financial Times» που λένε ότι η κρίση πρέπει να αξιοποιηθεί για τη λύση του Κυπριακού. Εμείς δεν είχαμε αυταπάτες, πως δεν θα καταβαλλόταν μια τέτοια προσπάθεια. Γι’ αυτό χρειάζεται να αγωνιστούμε για να μην επιτρέψουμε μια τέτοια διασύνδεση.

ΑΝΤΡΟΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ Κ.Ε. ΑΚΕΛ:

Γεωπολιτικός άθλος Χριστόφια με το φυσικό αέριο

Υπάρχει περίπτωση να βγάλει άλλα κρυφά χαρτιά στο τραπέζι, όπως αυτό της έρευνας για τη νομοθεσία ξεπλύματος;

Ο ίδιος δεν διεκδίκησε τον προεδρικό θώκο της Κυπριακής Δημοκρατίας, ωστόσο η επιλογή του Σταύρου Μαλά, εκ του αποτελέσματος τουλάχιστον, τον δικαίωσε. Και ο Άντρος Κυπριανού, γ.γ. του ΑΚΕΛ, καλείται σήμερα να παίξει ουσιαστικό ρόλο στην πολιτική ως ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η «Αυγή» συζήτησε μαζί του για την επόμενη μέρα της διακυβέρνησης Χριστόφια, των εκλογών, της οικονομίας αλλά και του ΑΚΕΛ. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΒΑΛΙΑ ΚΑΪΜΑΚΗ

Ποια είναι τα διδάγματα για την Αριστερά μετά από μια 5ετία διακυβέρνησης και μάλιστα σε αντίξοες συνθήκες; Ολοκληρωμένη αποτίμηση για το έργο που έγινε κατά την πενταετία διακυβέρνησης Δημήτρη Χριστόφια θα γίνει σύντομα από τα σώματα του κόμματος. Για τώρα θα αρκεστώ σε κάποιες πρώτες γενικές αναφορές. Κατά την άποψή μας έγιναν πολλά και σημαντικά που ξεκινούν από τον γεωπολιτικό «άθλο» που πέτυχε ο Δ. Χριστόφιας σε ό,τι αφορά το φυσικό αέριο, την πετυχημένη Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέχρι σημαντικές τομές και μεταρρυθμίσεις που είχε ανάγκη η κυπριακή κοινωνία, όπως η επίλυση του υδατικού, του προβλήματος της βιωσιμότητας του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, της προώθησης έργων υποδομής, πολιτισμού, παιδείας και πολλά άλλα. Όλα αυτά μέσα σε συνθήκες οικονομικής κρίσης. Παρ’ όλα αυτά μπορούν να αντληθούν πολλά συμπεράσματα από τις δυσκολίες που κλήθηκε να αντιμετωπίσει μια κυβέρνηση στην οποία αξίζει να πούμε ότι συμμετείχαν τα πρώτα τρία χρόνια περίπου και το ΔΗΚΟ και η ΕΔΕΚ. Οι δυσκολίες αφορούν την υπονόμευση των προσπαθειών της από την αντιπολίτευση, από πολιτικά πρόσωπα από τις τάξεις των συγκυβερνώντων κομμάτων, από το κατεστημένο της κυπριακής κοινωνίας, μερίδα της Εκκλησίας και των ΜΜΕ. Δυσκολίες προέκυψαν και από προβλήματα που προκάλεσαν άτομα που διορίστηκαν από την κυβέρνηση αλλά και μερίδα της κρατικής μηχανής. Λέγοντας αυτά δεν υπαινίσσομαι ότι δεν έγιναν λάθη ή δεν υπήρξαν αδυναμίες και παραλείψεις. Αυτά θα τα συζητήσουμε με το κομματικό σύνολο πολύ αυτοκριτικά. Άποψή μου είναι ότι, παρόλο που είχαμε εκτιμήσει ορθά τις δυσκολίες που θα συναντούσαμε στην πορεία μας, δεν καταφέραμε να βρούμε τρόπο να τις περιορίσουμε. Επίσης αυτό που χρειαζόταν ήταν μεγαλύτερη τα-

χύτητα στη λήψη αποφάσεων σε κάποιες περιπτώσεις και καλύτερος συντονισμός μεταξύ της κυβέρνησης και των συγκυβερνώντων κομμάτων. Παρά τις δυσκολίες πρέπει να επισημάνω ότι η παρουσία μιας κυβέρνησης με κοινωνικές και εργασιακές ευαισθησίες στην εξουσία, την ώρα της οικονομικής κρίσης, περιόρισε τις αρνητικές συνέπειες εις βάρος των εργαζομένων, μέχρι τη στιγμή που χρειάστηκε να προσφύγουμε στον μηχανισμό στήριξης. Σε ό,τι αφορά την οικονομία θα πω μόνο αυτό: ακόμα και αν δεν υπήρχε καθόλου αύξηση στο δημοσιονομικό έλλειμμα από την κυβέρνηση Δ. Χριστόφια, η τρόικα θα ερχόταν στην Κύπρο, αφού το ποσό που απαιτείται για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ανέρχεται στα 10 δισ., κάτι που η οικονομία δεν μπορούσε σε καμιά περίπτωση να καλύψει. Αυτό που ίσως θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά ήταν μεγαλύτερη ταχύτητα στη λήψη κάποιων αποφάσεων. Ούτε όμως αυτό θα ανέτρεπε την αρνητική πορεία της οικονομίας. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, τα «μνημονιακά» μέτρα πέρασαν από τη Βουλή, αλλά Μνημόνιο δεν υπεγράφη. Τι συνέβη ακριβώς; Η τρόι-

Δεν πρόκειται να αποδεχθούμε να αλυσοδεθεί η προοπτική του φυσικού αερίου στα ιδιωτικά συμφέροντα ούτε να φορτωθούν κι άλλα βάρη οι εργαζόμενοι και να καταργηθούν δικαιώματά μας

53

κα θέλησε να υπογράψει με νέο Πρόεδρο ή ο Πρόεδρος Χριστόφιας δεν θέλησε να το κάνει; Υπενθυμίζω ότι το Νιόβρη του 2012 καταλήξαμε σε κατ’ αρχήν συμφωνία με την τρόικα. Αυτή, με απαίτηση της κυβέρνησης Δ. Χριστόφια, δεν συμπεριλάμβανε ιδιωτικοποιήσεις, δεν καταργούσε θεσμικές κατακτήσεις για τους εργαζόμενους και δεν υποθήκευε τον φυσικό πλούτο της Κύπρου. Τα προβλήματα άρχισαν από τη στιγμή που το Eurogroup απαίτησε τη συμπερίληψη πρόσθετων μέτρων στο Μνημόνιο, όπως οι ιδιωτικοποιήσεις, ενώ τώρα εντείνεται η ψιθυρολογία για αύξηση του εταιρικού φόρου, επιβολή φορολογίας επί των καταθέσεων κ.ά. Ο Δ. Χριστόφιας κατέστησε σαφές ότι ήταν έτοιμος να υπογράψει το Μνημόνιο όπως είχε συμφωνηθεί, αλλά δεν αποδεχόταν νέους όρους. Ο κ. Αναστασιάδης είναι γεγονός ότι υποστηρίχθηκε από Ευρωπαίους αξιωματούχους. Το αν έχει αναλάβει δεσμεύσεις έναντί τους θα φανεί στην πορεία. Στην κοινωνία υπάρχει, για την ώρα τουλάχιστον, μια διάχυτη «φιλομνημονιακή» διάθεση. Πού οφείλεται αυτή; Υπάρχει επιθυμία σε μεγάλη μερίδα του λαού να συμφωνηθεί το Μνημόνιο γιατί ανησυχεί από ενδεχόμενη επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας. Την ίδια στιγμή όμως τα κόμματα, εκτός του ΑΚΕΛ, και τα ΜΜΕ επηρέασαν την κοινή γνώμη και τη στάση της στο Μνημόνιο. Για παράδειγμα η συντριπτική πλειοψηφία του κυπριακού λαού είναι ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις, άρα ένα Μνημόνιο που θα προβλέπει ιδιωτικοποιήσεις είναι λογικό πως δεν θα γίνει εύκολα αποδεκτό. Ποιες είναι οι προβλέψεις σας για την πορεία της κυπριακής οικονομίας το αμέσως επόμενο διάστημα;

Δυστυχώς προβλέπεται συνέχιση της οικονομικής ύφεσης και των αρνητικών ρυθμών ανάπτυξης, τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2013. Η ανεργία προβλέπεται να αυξηθεί, ενώ η πίεση λόγω της μη ύπαρξης χρηματοδότησης ενδεχομένως να οξύνει ακόμα περισσότερο τα προβλήματα. Σε μεγάλο βαθμό το ξεπέρασμα των προβλημάτων θα εξαρτηθεί από το ποιες θα είναι τελικά οι πρόνοιες του Μνημονίου ή αν θα εξασφαλιστεί χρηματοδότηση από αλλού. Η πιο θετική προοπτική για την Κύπρο και τον κυπριακό λαό είναι η αξιοποίηση των κοιτασμάτων του φυσικού αερίου. Ως ΑΚΕΛ πιστεύουμε πως το φυσικό αέριο αποτελεί ένα πλεονέκτημα και μια εγγύηση για το μέλλον της Κύπρου, αρκεί αυτό να αξιοποιηθεί προς όφελος του λαού και όχι των οποιωνδήποτε ιδιωτικών συμφερόντων. Πόσο πιθανό είναι να θέσει η τρόικα στο τραπέζι των διαπραγματεύσων το Κυπριακό έμμεσα ή άμεσα; Μας ανησύχησε η δήλωση του υπουργού Οικονομικών, ο οποίος μετά το τελευταίο Eurogroup υπέδειξε πως δεν μπορεί να πει αν είναι για οικονομικούς ή πολιτικούς λόγους που

Η παρουσία μιας κυβέρνησης με κοινωνικές και εργασιακές ευαισθησίες στην εξουσία περιόρισε τις αρνητικές συνέπειες εις βάρος των εργαζομένων, μέχρι τη στιγμή που χρειάστηκε να προσφύγουμε στον μηχανισμό στήριξης

Ήδη θέτουν και άλλα ζητήματα. Μας ανησυχεί ιδιαίτερα το θέμα των κατηγοριών για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και η διαχείρισή του. Μας ανησυχεί η τροπή που πήραν τα πράγματα, αφού προεκλογικά όλες οι πολιτικές δυνάμεις στην Κύπρο τόνιζαν πως δεν επρόκειτο να γίνει αποδεκτή η ανάληψη από ιδιωτική εταιρεία του ελέγχου, αλλά τελικά αυτό δυστυχώς συμφωνήθηκε από την κυβέρνηση στο Eurogroup. Κάτι που, όπως είχε καταθέσει εκεί η προηγούμενη κυβέρνηση, παραβιάζει το Σύνταγμα της Δημοκρατίας, ενώ εγκυμονεί κινδύνους για πιθανή μαζική απόσυρση καταθέσεων. Ποια είναι η επόμενη μέρα για το ΑΚΕΛ; Μετά το εκλογικό αποτέλεσμα, όρθιο, ισχυρό και με ψηλά το κεφάλι, το ΑΚΕΛ καλείται να ασκήσει τον ρόλο της αντιπολίτευσης. Το σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται να λειτουργήσουμε όπως λειτούργησε η αντιπολίτευση κατά την πενταετία Χριστόφια. Αποδείχθηκε πως τα νέα αντιπολιτευτικά «ήθη», με τις απαξιωτικές και ισοπεδωτικές επιθέσεις, δεν έπλητταν το ΑΚΕΛ ή τον Δημήτρη Χριστόφια προσωπικά, αλλά τους θεσμούς και την κοινωνία ολόκληρη. Ως ΑΚΕΛ ξεκαθαρίσαμε από το βράδυ των προεδρικών εκλογών πως δεν πρόκειται να ακολουθήσουμε παρόμοια πορεία. Θα παραμείνουμε σοβαροί, υπεύθυνοι και εποικοδομητικοί. Ασκώντας σοβαρή, τεκμηριωμένη και δημιουργική κριτική στην κυβέρνηση, όπου διαφωνούμε και στηρίζοντας την όποια πρότασή της με την οποία συμφωνούμε. Υπερασπιζόμενοι σταθερά τα συμφέροντα των εργαζομένων, των ανέργων, των νέων, όλων όσοι προσβλέπουν σήμερα στο ΑΚΕΛ και στον πρωταγωνιστικό ρόλο που μπορεί να έχει για να υπερασπιστεί όσα απειλούν το παρόν και το μέλλον της Κύπρου και του λαού μας. Οι εξελίξεις από εδώ και πέρα θα είναι καταιγιστικές και κρίσιμες. Η δική μας έγνοια δεν είναι άλλη από το να διασφαλίσουμε πώς θα υπερασπιστούμε τα συμφέροντα μας Κύπρου και την προοπτική μας για επανένωση και ευημερία, τα συμφέροντα του λαού και τα δικαιώματά του. Γι’ αυτό ξεκαθαρίσαμε εξαρχής πως δεν πρόκειται να αποδεχθούμε να αλυσοδεθεί η προοπτική του φυσικού αερίου στα ιδιωτικά συμφέροντα, να ξεπουληθεί ο δημόσιος πλούτος, να γίνει η οικονομική κρίση άλλοθι για να φορτωθούν κι άλλα βάρη οι εργαζόμενοι και να καταργηθούν δικαιώματά μας. Στόχος μας είναι η δημιουργία προϋποθέσεων που θα μας επιτρέψουν να επιστρέψουμε στην εξουσία σε πέντε χρόνια.

54

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΠΕΡΙΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΙΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΗ

Κάτι, επιτέλους, αλλάζει Κάτι αλλάζει. Και πρέπει να το χαιρετίσουμε. Αναφέρομαι στην πολιτική και τη δικαστική βούληση να εντοπίσει και να καταδικάσει όσους χρόνια τώρα, από τις δημόσιες θέσεις τους, λυμαίνονται το χρήμα που δεν τους ανήκει. Αναφέρομαι στη διαφθορά που, χρόνια τώρα, πολλά χρόνια τώρα, εξαπλώνεται σαν λαδοκηλίδα, που όλοι την ξέρουν, όλοι τη βλέπουν, και που κανένας ποτέ δεν πήγαινε στη Δικαιοσύνη. Οι περιπτώσεις Τσοχατζόπουλου και Παπαγεωργόπουλου -ο ένας κόντεψε να είναι πρωθυπουργός μας, ο άλλος θεωρήθηκε πολλές φορές από την πλειοψηφία των δημοτών της Θεσσαλονίκης άξιος να τους κυβερνάει και να τους αντιπροσωπεύει- δείχνει ότι κάτι στην Ελλάδα, επιτέλους, αλλάζει. Ότι η διαφθορά στα ανώτατα κλιμάκια έπαψε πια να θεωρείται «φυσιολογική» και, προ πάντων, ατιμώρητη. Υπάρχουν, βεβαίως, πάντα και οι δύσπιστοι. Οι επαγγελματίες γρινιάρηδες. Που μιλάνε για την κορυφή του παγόβουνου, που υποστηρίζουν ότι πράξεις σαν αυτές είναι στάχτη στα μάτια του λαού, ότι σκοπό έχουν να κρύβουν άλλες, σοβαρότερες ανομίες. Μπορεί να έχουν και δίκιο. Όμως η έννοια της απόλυτης δικαιοσύνης, της απόλυτης πάταξης της διαφθοράς, εξακολουθεί να είναι ένα ζητούμενο ακόμα και σε δημοκρατίες πολύ πιο εξελιγμένες από τη δική μας, αΟι περιπτώσεις Τσοχατζόπουλου και κόμα και σε κοινωνίες πολύ Παπαγεωργόπουλου δείχνουν ότι η διαφθορά πιο εύρωστες οικονομικά αστα ανώτατα κλιμάκια έπαψε πια να θεωρείται «φυσιολογική» και, προ πάντων, ατιμώρητη πό τη δική μας. Θα έλεγα ότι εξακολουθεί να είναι ζητούμενο ακόμα και σε ιδεολογίες και συστήματα και κόμματα που επαγγέλλονται μια διαφορετική κοινωνία. Να είναι τυχαίο ότι η διαφθορά στην Ευρώπη χτυπάει με τον ίδιο τρόπο κόμματα της Αριστεράς και της Δεξιάς, να είναι τυχαίο ότι και στον «υπαρκτό» όχι μόνο δεν είχε απαλειφθεί αλλά ήταν ένα από τα βασικότερα αν όχι το βασικότερο- χαρακτηριστικά του πολιτικού εκείνου συστήματος; Η αρχή όμως έγινε. Και οφείλεται στην πίεση του λαϊκού αισθήματος που, σε αυτή τη χώρα, δεν είχε δει ποτέ κανένα επίσημο (πολιτικό ή επιχειρηματικό ή άλλου είδους) λαμόγιο να ενοχλείται από τη δικαιοσύνη. Σε αυτή τη χώρα όσοι έκλεβαν ήταν σίγουροι ότι δεν θα πάθαιναν ποτέ τίποτα. Και η αλυσίδα δεν είχε τέλος. Και εμείς, οι υπόλοιποι, θεωρούσαμε σχεδόν φυσικό ο τάδε πολιτικός ή ο δείνα μεγαλοεπιχειρηματίας να περιφρονεί τον νόμο και να πλουτίζει. Ένας αταβισμός. Βεβαίως το λαϊκό αίσθημα πολλές φορές επενδύει υπερβολικές προσδοκίες στην αναζήτηση και καταδίκη ενόχων. Υπάρχει η παγίδα του να πιστέψουμε ότι «όλοι ΕΙΝΑΙ ένοχοι». Ότι όλοι οι γνωστοί πολιτικοί πρέπει να εξαφανιστούν από προσώπου γης, ότι πρέπει να έρθουν νέα κόμματα, νέες δομές (πόσο μακριά, αλήθεια, είναι αυτά που πρεσβεύουν οι Χρυσές Αυγές όλου του κόσμου;). Υπάρχει ο κίνδυνος, αντί για πραγματικές πολιτικές μεταρρυθμίσεις, να γλιστρήσουμε σε ένα γενικό «εισαγγελικό» κλίμα. Να γίνουμε όλοι εισαγγελείς, να πιστεύουμε ότι, εκτός από τον εαυτό μας και τη μάνα μας, όλοι οι υπόλοιποι είναι απατεώνες. Η επιχείρηση «Καθαρά χέρια» πριν χρόνια στην Ιταλία έδιωξε τους παλιούς Χριστιανοδημοκράτες και έφερε τον (απείρως χειρότερο) Μπερλουσκόνι. Αποδεικνύοντας ότι η έννοια της κάθαρσης έχει, κι αυτή, τα όριά της. Να σημαίνουν όλα αυτά ότι πρέπει να σταματήσει η διεργασία που φαίνεται να έχει ξεκινήσει με τους Τσοχατζόπουλο, Παπαγεωργόπουλο και άλλους; Όχι βέβαια! Οι ένοχοι πρέπει να τιμωρούνται, και μάλιστα παραδειγματικά. Απλώς να έχουμε υπόψη μας ότι ένα κλίμα γενίκευσης και στοχοποίησης των πάντων επίσης δεν βοηθά.

Το αξιοσημείωτο κονσέρτο Οι άνθρωποι που αγαπούν τη μουσική της καλύπτουν μια ευρύτατη γκάμα: από τους ειδικούς που σέβονται την αταλάντευτη πίστη της στα ηχοχρώματα τα οποία η ίδια από την αρχή έχει διαλέξει, σε νέους που ανακαλύπτουν στις ενορχηστρώσεις της μουσικές σχολές στις οποίες δεν έχουν ακόμα εντρυφήσει αλλά το αποτέλεσμα τους αρέσει, σε ξένους που ενδιαφέρονται για την ελληνική μουσική χωρίς να προσφεύγουν στο φολκλόρ, μέχρι σε απλούς ακροατές που καθηλώνονται από τις μελωδίες της και από ένα συχνά επαναλαμβανόμενο μουσικό ύφος, που παραμένει αναγνωρίσιμο από κομμάτι σε κομμάτι - και είτε σου αρέσει είτε το απορρίπτεις μια κι έξω. Ακόμα κι αν δεν είχαμε το μουσικό τοπίο που έχουμε -άνυδρο το τοπίο, οι μετριότητες πολλές, και ηγεμονεύουν- η μουσική της Ελένης Καραΐνδρου θα ξεχώριζε. Ακόμα κι αν δεν είχε βρει στον δρόμο της τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, η μουσική της πάλι θα έβρισκε τον τρόπο να ξεχωρίσει. Μοναδικό βέβαια όχημα οι ταινίες του Αγγελόπουλου, της έδωσαν την ευκαιρία να στήσει το σκηνικό του δικού της κόσμου και να κάνει ευρύτερα γνωστές τις συνθέσεις της. Όμως η μουσική της παρουσία γινόταν ήδη έντονα αισθητή από το πρώτο της έργο -αυτό που τουλάχιστον εμείς γνωρίσαμε ως πρώτο της έργο-, τα τραγούδια που είχε γράψει μέσα στη δικτατορία για τη Μαρία Φαραντούρη σε στίχους του Κ. Χ. Μύρη. Τότε, με τον Θεοδωράκη και τον Χατζιδάκι και τον Ξαρχάκο και τον Σαβ-

βόπουλο να μεγαλουργούν, εκείνη η «Μεγάλη αγρύπνια» διεκδικούσε τον δικό της προσωπικό χώρο, αφήνοντας πίσω της ορισμένα πολύ ωραία τραγούδια: θα έλεγα μάλιστα ότι εκείνο το «πλοίο για την άγονη γραμμή» ακόμα σήμερα ταξιδεύει στο μυαλό όσων το γνώρισαν τότε, κι όσων κάθε τόσο το βάζουν και το ξανακούνε. (Κι όμως τα τραγούδια που ακολούθησαν ήταν λίγα. «Όσα έπρεπε», είχε πει η ίδια η Καραΐνδρου σε μια συνέντευξη που είχε δώσει πριν χρόνια, απαντώντας σε ένα ερώτημα που σκέφτονται -ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια που τα καλά τραγούδια έχουν λιγοστέψει απελπιστικά- πολλοί. Μπορείς όμως να αναγκάσεις έναν συνθέτη που προτιμά την χωρίς στίχους μουσική να γράψει τραγούδια; Δεν μπορείς). Έμεινε ο κινηματογράφος και το θέατρο. Με τα βιολιά, το πιάνο, το σαξόφωνο, και τα άλλα αγαπημένα της όργανα: τα όμποε, τις βιόλες, τις άρπες. Με μια περιρρέουσα λιτότητα και μια αυστηρότητα που ελέγχει την κάθε λεπτομέρεια - ακόμα κι αν η εκτέλεση δίνεται σε ένα ανοιχτό θέατρο βράχων μια καλοκαιρινή βραδιά με ψάθινες καρέκλες. Η μουσική της ακούγεται ίδια, όπως ακούγεται σε μια σοβαρή αίθουσα συναυλιών, κι όπως ακούγεται στα CD. Είναι κι αυτό ένα δομικό στοιχείο της μουσικής της παρουσίας. Είναι πλέον αρκετά τα CD με έργα της που κυκλοφορούν - κυρίως, αλλά όχι μόνο, με τις «αγγελοπουλικές» μουσικές της. Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένας νέος δίσκος -η α-

φορμή για να γραφτεί τούτο το σημείωμα- με τίτλο «Concert in Athens» (ECM). Και δεν θα είναι ίσως υπερβολή να πει κανείς ότι είναι η καλύτερη, η πιο αντιπροσωπευτική μέχρι σήμερα συλλογή έργων της. Ηχογραφημένο ζωντανά τον Νοέμβριο του 2010 στο Μέγαρο Μουσικής, με την Καμεράτα και μαέστρο τον Αλέξανδρο Μυράτ, αυτό το αθηναϊκό κονσέρτο περιλαμβάνει έργα από το θέατρο («Ο θάνατος του εμποράκου» όπως τον είδε ο Ζυλ Ντασσέν, τα «Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ;» και «Ο γυάλινος κόσμος» όπως τα είδε ο Αντώνης Αντύπας), από την τηλεόραση (το «10» της Πηγής Δημητρακοπούλου από το έργο του Καραγάτση) και, βεβαίως, από το σινεμά («Σκόνη του χρόνου», «Αιωνιότητα και μια μέρα», «Το βλέμμα του Οδυσσέα», «Τοπίο στην ομίχλη», «Ο μελισσοκόμος», «Ταξίδι στα Κύθηρα»). Τέσσερις σολίστ: ο Γιαν Γκαρμπάρεκ στο σαξόφωνο, ο Κιμ Κασκασιάν στη βιόλα, ο Βαγγέλης Χριστόπουλος στο όμποε και η ίδια η Καραΐνδρου στο πιάνο. Μαθαίνω ότι ο δίσκος γνωρίζει, συν τοις άλλοις, και εμπορική επιτυχία - άλλη μια απόδειξη ότι η ποιότητα, η απόρριψη της ευκολίας και το όραμα βρίσκουν πάντα τον τρόπο, ακόμα και στις δύσκολες εποχές, να κερδίσουν τον χώρο τους και τους αποδέκτες τους. Εγώ, για παράδειγμα, από την ημέρα που κυκλοφόρησε, τον ακούω καθημερινά.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ&ΤΕΧΝΕΣ

55

Ο Γκρίνμπαϊν και ο αρχαίος κόσμος ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΑΡΘΑΛΙΤΗ

O πενηντάχρονος Ντουρς Γκρίνμπαϊν θεωρείται στη Γερμανία ένας απ’ τους καλύτερους ποιητές της γενιάς του. Μάλιστα, πριν από κάποιον καιρό είχαμε την ευκαιρία να τον δούμε και στην Αθήνα. O Γκρίνμπαϊν ξέρει να γοητεύει τους ακροατές του. Σ’ αυτόν τον ευφυέστατο άνθρωπο διακρίνεις μια ευγένεια, αλλά και μια παιδεία λόγου και στοχασμού που στην Ελλάδα σπανίζουν και που όσοι είχαμε την τύχη να βγούμε έξω τις νοσταλγούμε. Πρόσφατα από τη Μικρή Άρκτο παρουσιάστηκε μια επιλογή ποιημάτων του. Ρέκτης αυτής της μετάφρασης ο Αθανάσιος Λάμπρου, ένας από τους αξιόλογους εργάτες των γραμμάτων μας σήμερα. Φιλόπονος μεταφραστής και καλός ποιητής (ο Λαβύρινθος κι η Μελέτη Θανάτου είναι τα τελευταία ποιητικά βιβλία του), ο Λάμπρου ήταν αυτός που, μεταξύ άλλων, έκανε πρώτη φορά γνωστό στην Ελλάδα τον Γερμανό ομότεχνό του. Αναδιφώντας αυτή την ανθολόγηση, εντυπωσιάστηκα από μια σειρά ποιημάτων που εμπνέονται από τον αρχαίο κόσμο και περιλαμβάνονται στη συλλογή Νύχτα Μεταμόρφωσης ή, όπως θα προτιμούσα, Εξαϋλωμένη Νύχτα. Έλληνες και Ρωμαίοι (ο Χρύσιππος, η Julia Livilla, ο Νέρων κι ο Τίτος, η Κλεοπάτρα), πρόσωπα ιστορικά και ψευδοϊστορικά, διαβαίνουν σ’ αυτή την ποίηση, που μοιάζει με γοητευτική πινακοθήκη χαρακτήρων. Παραθέτω ένα δείγμα:

ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ

Κυβερνήτρια μιας ετοιμοθάνατης πόλης Πράγματι, το καλλιτεχνικό του όνομα τα άξιζε Εκείνος Ευτυχίδης από τη Σικυώνα. Κανένας άλλος δεν είχε φτιάξει μια τέτοια Τύχη. Ήταν το αριστούργημά του, φημισμένο σ’ όλο τον κόσμο, Θρυλικό μέχρι τις Πύλες του Ηρακλή. Ήταν το πρότυπο άγαλμα από τούς καιρούς του Σέλευκου Μέχρι την πτώση της Ρώμης, το πρότυπο που δεν έφτασε Κανένας. Οι Έλληνες γλύπτες έφτιαξαν πολλά αντίγραφά του

Σε μάρμαρο και σε χαλκό. Η μορφή της χαράχτηκε Σε μυριάδες νομίσματα. Στήθηκε μεγεθυμένη με εντολή Των ολιγαρχών σε πολλές πόλεις στα παράλια της Μικράς Ασίας Ή πάλι σμικρυμένη σαν αγαλματίδιο σε τερακότα Που έπαιρνε κανείς μαζί του στα ταξίδια σαν φυλαχτό. Αυτή ήταν η θριαμβική της πορεία Σε όλα τα βασίλεια γύρω απ’ τη Μεσόγειο μέχρι την Ινδία. Πώς έστεκε πάνω στο βάθρο των βράχων Προστάτιδα θεά, Κυρίαρχη, η Κυρία Κόσμος. Βάζοντας τα πόδια το ένα πάνω στο άλλο, Τυλίγοντας το πανωφόρι μες τις πτυχώσεις Γύρω απ’ το λεπτό κορμί της και πάνω Στην κεφαλή της το στέμμα, επαγρυπνούσε Σαν μια γυναίκα που μεριμνά για την ευημερία της πόλης. Ο δημιουργός της έζησε καταμεσής σε μια σεισμογενή Περιοχή, δημιουργώντας, χωρίς να βγαίνει απ’ το δρόμο του, Πάνω στο χώμα που κόχλαζε, ένας Όμηρος της γλυπτικής. Δεν πρόλαβε πια εκείνους τους καιρούς όταν άνοιξε η γη Κι η πατρίδα του σωριάστηκε σε ερείπια. Ο ίδιος είχε γίνει σκόνη πια όταν έπεσε η Αντιόχεια, Η γενέθλια γη. Εφτά αιώνες μετά είχαν όλα σκορπίσει. Από τις πολυτελέστατες εκείνες οικίες στον Ορόντη ποταμό Έμεινε μόνο ένα άγαλμα, το έργο του μαΐστορα Της Τύχης: του Ευτυχίδη από τη Σικυώνα. Νομίζω πως η οξυδέρκεια του αρχαίου οράματος του Γκρίνμπαιν είναι προφανής. Ο Γερμανός ποιητής αναδεικνύεται καλός μαθητής του Καβάφη και του Πάουντ: εδώ προέχει η ιστορική και όχι η μυθική προοπτική. Η ιστορική θέαση όμως και εδώ εμπλουτίζεται από εκείνη τη στοχαστική ματιά που μεταστοιχειώνει το καθ’ έκαστον σε καθόλου και κάνει την ιστορία να λειτουργεί ως καθρέφτης κάθε καιρού και κάθε τόπου. Μια τέτοια θέαση του αρχαίου κόσμου μάταια θα αναζητήσουμε -λυπούμε που το λέω- στους σύγχρονους νεοέλληνες συγγραφείς.

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Δ. ΠΙΚΙΩΝΗΣ

Κόσμημα αρχιτεκτονικής και σχολικής μόρφωσης Σκαρφαλωμένο στους πρόποδες του Λυκαβηττού, στη Σίνα 70, το Δημοτικό Σχολείο «Δημήτρης Πικιώνης», που σήμερα έρχεται να θυμίσει τα λίγα κτήρια Μπάουχαουζ στο κέντρο της Αθήνας, χρήζει ανακαίνισης. Στο πλαίσιο της προσπάθειας να βρεθούν οι τρόποι, σ’

αυτή τη δύσκολη περίοδο, της ανακαίνισής του στοχεύει η εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί στις αίθουσές του την Τρίτη στις 6.30 μ.μ., με θέμα την προσωπικότητα του Δημήτρη Πικιώνη. Θα μιλήσουν η Αγνή Πικιώνη, κόρη του μεγάλου αρχιτέκτονα και

αρχιτέκτων η ίδια, ο Δημήτρης Φατούρος, ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, και ο επίσης αρχιτέκτονας Δημήτρης Αντωνακάκης. Παρέμβαση θα κάνει η Ελένη Πορτάλιου, αρχιτέκτων και δημοτική σύμβουλος του Δήμου Αθηναίων. Είσοδος ελεύθερη.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

56

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ

Σκουριά και άκανθος Δουλεύει καλά η βιομηχανία του ξυλοδαρμού εκεί πέρα στη Χαλκιδική. Δουλεύει καλά η βιομηχανία του φόβου μαζί με όλες τις διεστραμμένες επινοήσεις της φρίκης που αχαλίνωτες πια εφαρμόζονται εις βάρος παιδιών και εφήβων. Με φυσικούς αυτουργούς νέους ανθρώπους που ελεύθερα ή λιγότερο ελεύθερα (χωρίς τούτο να αποτελεί άλλοθι) αποφάσισαν να δουλέψουν στη βιομηχανία του ξυλοδαρμού και του φόβου. Και μάλιστα με διαρκώς ταχύτερους ρυθμούς, αφού η εντατικοποίηση του ξυλοδαρμού και η μαζική εξόρυξη του ακάνθινου και πολύτιμου προϊόντος που λέγεται φόβος είναι απαραίτητη για την εξόρυξη του χρυσού, επειδή πριν μολυνθεί το έδαφος και το υπέδαφος και το υπέρδαφος, χρειάζεται πρώτα να μολυνθεί, και να δειλιάσει, και να δουλοποιηθεί η ψυχή των ανθρώπων. Έτσι που να διαταραχθεί η χθόνια και αιτιώδης σχέση του ανθρώπου με τον τόπο, δηλαδή η αιτιώδης σχέση του ανθρώπου με τη διάρκεια, άρα με τον χρόνο. Αυτό είναι μια άγρια πολιτισμική διαμάχη (και όχι πολιτιστική, όπως αρέσκονται οι αμόρφωτοι να ονομάζουν τις δραστηριότητες επί το «λαϊκότερον», ενώ για τις ίδιες δραστηριότητες επί το «επισημότερον», προτιμούν τη λέξη -διότι περί όρου ιστορικής κοινωνιολογίας ούτε λόγος να γίνεται- «πολιτισμικόν»), μια διαμάχη που εφόσον εκφεύγει διαρκώς από τα όρια της δραστήριας αντίρρησης και γίνεται αυτούσιος λόγος ύπαρξης, αποκτά ολοένα και περισσότερο ενδιαφέρον, αφού τρίβει τα ξεχασμένα ήλεκτρα της ευψυ-

χίας, ενεργοποιώντας έτσι τις συμπερασματικές και παρηγορητικές ικανότητες (και δυνατότητες), αυτές τις βαθύτατα πολιτικές πτερώσεις του όντος. Ο αντίπαλος το γνωρίζει. Και αγωνίζεται λυσσασμένα να επιβληθεί, διότι γνωρίζει ότι πολιτισμικά δεν είναι δυνατόν να πείσει. Να παραπείσει ναι, αλλά να πείσει όχι. Διότι το έδαφος είναι εδώ. Δεν είναι που η Άκανθος είναι τοπικός διοικητικός σχηματισμός στη Χαλκιδική. Είναι που η άκανθος είναι ο πολιτισμικός μύθος του μαρτυρίου, είναι που στο σώμα μας μπορεί να υπάρξει (στο σώμα όλων, δερόντων και δερομένων) το υπερακάνθιο τραύμα. Και είναι που η άκανθος παραμένει από την αρχαιότητα (από την αρχή του χάους, δηλαδή) μέχρι σήμερα ένα πολύτιμο πολύπλοκο άνθος που φυτρώνει ελεύθερα, πάει να πει πως δεν ανήκει στην οικόσιτη ομορφιά και κάποτε αποτέλεσε το «είδος» της έμπνευσης ώστε να δημιουργηθεί ο περίτεχνος κορινθιακός ρυθμός στους κίονες. Είδος και ρυθμός. Αυτό είναι το πολύπλοκο πολιτισμικό παιχνίδι εκεί στις Σκουριές της Χαλκιδικής, εκεί όπου οι ψυχές κάθε στιγμή αποφασίζουν εάν θα είναι μονοπύθμενες ή αν θα είναι διπύθμενες. Όπως και η θάλασσά τους. Όπως και ο τόπος τους, όπως και ο χρόνος τους. Γιατί πάντοτε η υποταγή είναι μονοπύθμενη. Όταν τη σπάσουν τα κύματα του φόβου, μολύνει τον περιβάλλοντα χρόνο με ανεπίστρεπτες καταστροφές. Ενώ η ελευθερία είναι διπύθμενη. Ακόμα και τραυμα-

ΔΙΑ-ΔΙΚΤΥΩΜΕΝΟΣ Μια εφημερίδα τεχνών είναι ο παράδεισος των απανταχού πολιτιστικών συντακτών. Ιδιαίτερα όταν είναι καθημερινής βάσης και επιπλέον διαθέτει πολιτικό στίγμα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι το ιδεατό. Επειδή όμως δεν είμαστε σε εποχή εξιδανίκευσης η «artdaily.org» με βάση το Σαν Σεμπαστιάν στη χώρα των Βάσκων προσπαθεί με σεμνότητα, δίχως στρογγυλέματα, να διασώσει τη μνήμη εμβληματικών μορφών της σύγχρονης εικαστικής τέχνης και παράλληλα να παρέμβει στα διεθνή πολιτιστικά

ΥΠΑΡΧΕΙ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΝΑΒΟΥΡΗ kostaskanavuris @hotmail.com

Είδος και ρυθμός. Αυτό είναι το πολύπλοκο πολιτισμικό παιχνίδι εκεί στις Σκουριές της Χαλκιδικής, εκεί όπου οι ψυχές κάθε στιγμή αποφασίζουν εάν θα είναι μονοπύθμενες ή αν θα είναι διπύθμενες

τισμένη είναι πλεύσιμη. Μπορεί να κλείσει μέσα της με κόπο και οδύνη τον ορυμαγδό των τραυμάτων και των πραγμάτων, μπορεί να νιώσει την απώλεια και να την ανακρούσει σε όλες της τις φλέβες. Συμβαίνει στη Χαλκιδική. Κι ας λέει όσα θέλει αυτό το σουδάριο ο Πάχτας. Το πολιτισμικό παίγνιο δεν τον υπερβαίνει απλώς. Τον αγνοεί, όσο κι αν χτυπάει φτεράκια κοτόπουλου δίκην πτερώματος του αετού. Σε άλλες εποχές κάτι τέτοιο θα άξιζε αντιπαράθεση. Σ’ αυτές τις μέρες αξίζει (ή μάλλον αντιστοιχεί) την κάθε λοιδορία. Χωρίς βεβαίως να μας διαφεύγει ότι ένας διαπιστωμένος ουτιδανός, όπως ο Πάχτας, εξελέγη από την τοπική κοινωνία και τώρα είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ανώνυμης (ας κρατήσουμε το «ανώνυμης») Εταιρείας του ξυλοδαρμού και του φόβου. Χωρίς επίσης -πικρά- να μας διαφεύγει ότι η Χαλκιδική έχει ήδη υποστεί μια ανυπολόγιστη οικιστική καταστροφή με κακόσχημα τον τουρισμό. Μια εμπέδωση μικροαστικού μονάζοντος μικροκαπιταλισμού που δεν ενδιαφέρεται για τίποτα και για κανέναν πέραν της ιδιωτείας του πλουτισμού που επιφέρει και την ιδιωτεία της κατανόησης του φυσικού και του πολιτικού κόσμου. Στις συνειδήσεις αυτή η καταστροφή, ας είμαστε ειλικρινείς, συνεχίζεται και σήμερα. Πολλοί κλαυθμυρίζουν ότι ο χρυσός θα απομακρύνει θέσεις οικοδομικής εργασίας -δηλαδή συνέχισης της οικιστικής καταστροφής- από τη Χαλκιδική. Ή θέσεις εργασίας από την καταστρατήγηση των

πολύτιμων ακτών της, με τη διαπόμπευση κάθε έννοιας ήσυχης συμμετοχής στον φλοίσβο του χρόνου, στη ρητίνη των εφηβικών σφαλμάτων, στον ένδακρυ αποχαιρετισμό μιας μέρας που φεύγει, στο αυθόρμητο. Είναι μιας αγκαλιάς που δεν ορίζεται από τα όρια κάποιας διατεταγμένης, «μουσικής» υποτίθεται, ευαισθησίας ή διατεταγμένης, φασιστικά, χαράς που δολοφονεί τη μύχια ανάγκη της απέραντης αφής. του κόσμου και του σώματος. Εδώ λοιπόν, είναι το κρίσιμο σημείο. Εδώ είναι το οδυνηρό πολιτισμικό παίγνιο που ζητάει διαθέσιμο «νουν αληθείας», όπως θα έλεγε και ο Ανδρέας Κάλβος: Οι Σκουριές, το αρχέγονο δάσος, η ματαίωση της εξόρυξης του χρυσού, να μην είναι το τέλος αυτής της μεγαλειώδους και πάνδημης έγερσης. Αλλά να είναι η συνειδησιακή αρχή μιας άλλης περιφερειακής όρασης περί τα πράγματα και περί τα γεγονότα. Το «οικοδομώ» να περιέχει και τη δομή του όλου και τον οίκο εντός της δομής. Το «αλιεύω» να υποχωρήσει από το φονικό των πληθυσμών της θάλασσας. Η θάλασσα να παύσει -επιγενώμενη- ως ανταλλάξιμη υγρότητα στα χέρια των εμπόρων. Θέλω να πω πως δεν αρκεί (κι αυτό είναι το εθνολογικό μύθευμα του πολιτισμού που ονομάζεται πολιτισμικό) να μη γίνουν οι Σκουριές οξείδωση μεσ’ τη σκουριά των ανθρώπων. Χρειάζεται τελικά και ο επόμενος πυθμένας της θάλασσας. Ο πυθμένας που παράγει θάλασσα. Μια βαριά βιομηχανία «τρικυμίας στα χείλη». Των ανθρώπων.

nikoskourmoulis@gmail.com

Artdaily δρώμενα. Με μεγάλα ανοίγματα στη πρώτη σελίδα σταθερής βάσης, χωρίς δηλαδή κυλιόμενο φωτοκολλάζ, η «Αrtdaily» ξεκαθαρίζει αμέσως τις θέσεις της. Περιδιαβαίνοντας τις χορταστικές σελίδες της, διαβάζουμε καταρχήν για την προκολομβιανή τεχνοτροπία στη γλυπτική. Εν συνεχεία η εφημερίδα πηγαίνει στη Φρανκφούρτη, όπου στον εκθεσιακό χώρο «Σκιρν» εκτίθενται οι τε-

λευταίοι καμβάδες πριν από τον θάνατο τους, των: Ανρί Ματίς, Βίλεμ Ντε Κούνινγκ, Τζόρτζια Ο’Κιφ, Φράνσις Πικάμπια, Κλοντ Μονέ, Αλεξέι φον Τζολένσκι και πολλών άλλων καινοτόμων. Το επόμενο θέμα έρχεται από το Λούβρο, όχι όπως φαντάζονται πολλοί. Είναι συνεντεύξεις Γάλλων καλλιτεχνών - ακτιβιστών, για την απελευθέρωση του Παλαιστίνιου ζωγράφου (πολιτογραφημένου Γάλλου) Ζορζ Ιμπραΐμ Αμπντάλα, ο οποίος δια-

Τhe Art Newspaper Με κύριο αντικείμενο τα μουσεία και το υπουργείο πολιτισμού των ΗΠΑ, η εφημερίδα των τεχνών με έδρα την Ουάσιγκτον έχει πλούσιο ρεπορτάζ από όλους τους κλάδους της πολιτιστικής ζωής. Η εφημερίδα πριν αυτονομηθεί στο διαδίκτυο, πέρασε και από την αγκάλη της «Ουάσιγκτον Ποστ». Στο προσωπικό της, απασχολούνται τόσοι δημοσιογράφοι όσοι σε μια «κανονική» καθημερινή εφημερίδα σχεδόν. Πρώτο θέμα, η επικείμενη ευρωπαϊκή μπιενάλε που φιλοξενείται από το «Ερμιτάζ» στην Αγ. Πετρούπολη. Το διάσημο μουσείο βρίσκεται αυτή την εποχή στο στόχαστρο δριμύτατης κριτικής, που αφορά τα εκθέματα αλλά και την στροφή του προς τη «σκουπιδοτέχνη», σύμφωνα με τους επικριτές. Ο διευθυντής Μιχαήλ Πιοτρόφσκι απαντά πως ο στόχος του είναι να χτίσει γέφυ-

ρες πολιτισμού κάνοντας συγκερασμό των υπαρχουσών τάσεων. Παρακάτω η εφημερίδα ασχολείται με την προσέγγιση του ιδρύματος «Γκετί», στη σύγχρονη τέχνη της Λατινικής Αμερικής. Το ίδρυμα ρίχνει στο τραπέζι μέχρι και 11 εκατομμύρια δολάρια για χορηγία νέων γκαλερί και χώρων τέχνης στη Λατινική Αμερική. Πολύτιμες τοιχογραφίες της αρχαίας Βαβυλώνας κλάπηκαν, διαβάζουμε δίπλα, από το Μουσείο «Νεμπουχαντνεζάρ» της Βαγδάτης. Οι έρευνες βρίσκονται στο σκοτάδι... Δεν θα μπορούσε η Unesco να μείνει έξω από μια πολεμική σύρραξη βεβαίως. Η οποία προσφέρει 12 εκατομμύρια δολάρια για να σώσει αρχαίους παπύρους στο Τιμπουκτού του Μαλί. Η «The Art Newspaper», προσφέρει μια σφαιρική εικόνα για τα πολιτιστικά δρώμενα και τις ανάγκες των αναγνωστών για έγκυρη πληροφόρηση.

νύει το 28ο έτος φυλάκισής του. Η συγκεκριμένη δράση μάλιστα λαμβάνει χώρα μπροστά στον πίνακα του Ευγένιου Ντελακρουά «Η Ελευθερία». Στη συνέχεια ένα φιλοτεχνημένο άρθρο για τον πρωτοπόρο της μπαρόκ τεχνοτροπίας Φεντερίκο Μπαρόκι, όπως και μια εκτενής αναφορά για τις «αντιθέσεις» των Ιρλανδών μοντερνιστών (π.χ. Φράνσις Μπέικον) κλείνουν μια ενημερωτική ενότητα, με δοκιμιακές αναφορές, που ξαναφέρνουν στην επιφάνεια τις δυνατότητες του δημοσιογραφικού λόγου.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ

57

Θεωρώντας «πρωτοφανή για τον θεσμικό μας πολιτισμό» την απόρριψη ενός πλεονασματικού οικονομικού απολογισμού, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ Σ. Χατζάκης καταθέτει στην «Α» τη δική του άποψη για την αντιπαράθεση που έχει ξεσπάσει στους κόλπους της δεύτερης κρατικής μας σκηνής, τονίζοντας ότι η ανάπτυξη του θεάτρου είναι το κλειδί για τη διάσωση των θέσεων εργασίας, την παραγωγή καλλιτεχνικού έργου και την παρηγορία των ανθρώπων που βιώνουν τον σημερινό «οικονομικό πόλεμο». Παράλληλα, κάνει έκκληση να πέσουν οι τόνοι, θεωρώντας ότι η εσωστρέφεια κάνει κακό στο ΚΘΒΕ... Κύριε Χατζάκη, ο απολογισμός του καλλιτεχνικού διευθυντή εγκρίθηκε ή απορρίφθηκε; Ο ιδρυτικός νόμος του ΚΘΒΕ προβλέπει πως ο απολογισμός απορρίπτεται από τα 2/3 του συνόλου των μελών του Δ.Σ. και όταν γίνει αυτό πηγαίνει η απόφαση πλήρως αιτιολογημένη στον υπουργό Πολιτισμού ώστε να αποφασίσει για τα περαιτέρω. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τρία μέλη και ο πρόεδρος δεν ενέκριναν τον απολογισμό. Θεωρώ πρωτοφανές για τον θεσμικό μας πολιτισμό να απορριφθεί θετικός απολογισμός με την επίκληση υπερβάσεων σε κάποιους κωδικούς. Οι υπερβάσεις, που αφορούν το καλλιτεχνικό έργο και τα εκτός έδρας των εργαζομένων, οφείλονται στο πολλαπλάσιο έργο και την πολιτική ανάπτυξης. Επιπλέον, όχι μόνο ισοσταθμίστηκαν αλλά είχαμε και πλεόνασμα μέσα στον ίδιο τον κωδικό, ύψους 1.283.742,41 ευρώ. Αυτό με κάνει να επιφυλάσσομαι για κάθε νόμιμο δικαίωμά μου σχετικά με αυτήν την απόφαση. Κατηγορηθήκατε ότι καθυστερήσατε να παρουσιάσετε τον απολογισμό... Ο απολογισμός της προηγούμενης περιόδου, 2010-11, εγκρίθηκε σε συνεδρίαση του Δ.Σ. τον Ιούλιο του 2012. Φέτος αυτό έγινε νωρίτερα, στο τέλος Φεβρουάριου. Πέραν των υπερβάσεων, η σύμβαση που υπογράψατε με το «Ακροπόλ» θεωρήθηκε από την πλειοψηφία του Δ.Σ. ετεροβαρής. Σε αυτή τη σύμβαση, που είναι αναρτημένη στη «Διαύγεια», χωρίσαμε τις παροχές, τα έξοδα και τα έσοδα 50%-50% και οι πόροι που εισφέρει κάθε πλευρά θεωρούνται από την ίδια τη σύμβαση ισοβαρείς. Εάν στις παραγωγές αυτές είχα προσλάβει τους ίδιους συντελεστές, τα έξοδα θα ήταν πολλαπλάσια, ενώ, αν δεν είχε γίνει αυτή η συμπαραγωγή, θα είχα να αντιμετωπίσω τώρα γύρω στους 70 απολυμένους. Αν είχα την επιχορήγηση άρτια και στην ώρα της, δεν θα είχα κανέναν λόγο να προχωρήσω σε συμπαραγωγή. Το ίδιο και αν είχα τη σύμπραξη του Εθνικού Θεάτρου -χωρίς αυτό να υπονοεί οποιαδήποτε συνένωση, πρέπει να το τονίσω, γιατί ζούμε σε πονηρούς καιρούς. Το κείμενο της σύμβασης συντάχθηκε και υπογράφτηκε από τη νομική υπηρεσία του ΚΘΒΕ και συζητήθηκε στο Δ.Σ. του, μία φορά παρουσία μου, στις 16.7.12, και μία φορά παρουσία του κ. Κιρκινέζου, εκ μέρους του Ακροπόλ, στις 17.10.12. Ο ί-

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΣΠΥΡΟ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗ

με στηρίξουν γιατί ανοίγω σκηνές. Με όλες αυτές τις δράσεις, αισθάνονται κατοχυρωμένοι. Εγώ στο ΚΘΒΕ πήγα ως συνάδελφός τους, όχι ως διοικητής. Πάντως το σκηνικό «εμφυλίου» μόνο την ανάπτυξη του ΚΘΒΕ δεν ωφελεί... Όλη αυτή η ιστορία έχει κάνει κακό στο Κρατικό. Πρέπει να σταματήσουμε να προτάσσουμε την εσωστρέφεια. Κάνω έκκληση προς όλες τις πλευρές να κατεβάσουμε τους τόνους τώρα. Δεν είναι αργά, ασχέτως αν έχουμε πληγωθεί από αυτήν την ιστορία. Αν σας προταθεί η ανανέωση της θητείας σας, θα δεχθείτε;

ΣΩΤΗΡΗΣ ΧΑΤΖΑΚΗΣ:

Πρωτοφανές να απορρίπτεται θετικός απολογισμός διος ο πρόεδρος παρευρισκόταν στις παρουσιάσεις και τις πρεμιέρες τών, κατ’ αυτόν, παράνομων συμβάσεων. Αναρωτιέμαι: Τότε δεν ήταν παράνομες; Δεν το είχε καταλάβει τότε; Γιατί δεν το κατήγγειλε; Η σύμβαση για την αμοιβή σας ως σκηνοθέτη σε αυτές τις παραστάσεις είχε υπογραφεί πριν από τη σύμβαση συμπαραγωγής; Οι συμβάσεις στο θέατρο πάντοτε υπογράφονται πριν ξεκινήσουν οι πρόβες, για να κλείνουμε τους καλλιτέχνες. Όλοι οι συντελεστές υπογράψαμε με το Ακροπόλ, γιατί στο ΚΘΒΕ υπάρχει μακρά λίστα αναμονής αποπληρωμής χρεών. Όλοι ήθελαν να υπογράψουν με τον ιδιώτη που είχε χρήματα διαθέσιμα, ενώ εμείς δεν είχαμε πάρει ακόμη την επιχορήγηση. Το ποσό της αμοιβής μου ήταν ο μέσος όρος που παίρνουν όλοι οι σκηνοθέτες στο ΚΘΒΕ και το συμβόλαιο αυτό βρίσκεται επίσης αναρτημένο στη «Διαύγεια». Στη συνέντευξή του στην «Αυγή», ο πρόεδρος του ΚΘΒΕ διαπιστώνει ότι τα χρήματα που εισέπραξε το ΚΘΒΕ από αυτή τη συνεργασία μπήκαν στα ταμεία του άτοκα... Στις περιοδείες με τις εισπράξεις της παράστασης χρηματοδοτείται η επόμενη, αυτό φαίνεται και από τα καταθετήρια. Στις λίγες

περιπτώσεις δε που οι παραστάσεις ήταν «αγορασμένες» από δήμους, αυτά τα χρήματα εισπράχθηκαν πολύ αργότερα. Ο κ. πρόεδρος, που δεν είναι άνθρωπος της θεατρικής πράξης και δεν έχει την εμπειρία της περιοδείας, δεν το γνωρίζει αυτό, όπως είναι φυσικό. Στις δηλώσεις σας κάνετε λόγο πάντα για την ανάπτυξη του ΚΘΒΕ. Όμως η απόφασή σας να αποσύρετε τις παραστάσεις από τη Μονή Λαζαριστών δεν αποτελεί μια κίνηση συρρίκνωσης του έργου του; Απέσυρα το καλλιτεχνικό έργο από τη Μονή προκειμένου, αφενός, να επαναπροσδιοριστεί η σχέση του ΚΘΒΕ με τον φορέα και,

Κάνω έκκληση προς όλες τις πλευρές να κατεβάσουμε τους τόνους. Δεν είναι αργά, ασχέτως αν έχουμε πληγωθεί από αυτήν την ιστορία

αφετέρου, να μας δοθούν τα στοιχεία για το τι αφορούν τα 208.000 ευρώ που πληρώνει ετησίως το ΚΘΒΕ στη Μονή. Από το 2002 και μετά δεν μας έχει δοθεί από κανέναν πρόεδρο του ΚΘΒΕ εκτέλεση προϋπολογισμού της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας της Μονής Λαζαριστών στην οποία συμμετέχουμε με 71%. Απάντηση δεν πήρα ούτε και όταν κατέθεσα συγκεκριμένες προτάσεις για την ανάπτυξη της Μονής. Μετά από αυτά, σε λίγες μέρες θα ανακοινώσουμε την επιστροφή του ΚΘΒΕ στη Μονή διατηρώντας στο ακέραιο το αίτημα να μάθουμε πού πάνε τα χρήματά μας. Θα παρουσιαστούν εκεί το αντιφασιστικό Κύμα, το χοροθέατρο Imagine, ο Τζον Λένον ονειρεύεται και το Blasted της Σάρα Κέιν, σκηνοθετημένο από τη Ρούλα Πατεράκη, την οποία και θα τιμήσουμε για την προσφορά της στην πόλη. Επανερχόμαστε για να αποδείξουμε ότι στόχος μας δεν ήταν η συρρίκνωση αλλά η διαύγεια και η ανάπτυξη. Η στήριξη που σας παρέχουν οι ηθοποιοί του θεάτρου ερμηνεύεται από τον πρόεδρο ως «ένδειξη εργοδοτικού συνδικαλισμού». Είναι σκληρός και άδικος χαρακτηρισμός για ανθρώπους του θεάτρου που δεν έχουν άλλους πόρους παρά το Κρατικό και τα ιδιωτικά θέατρα πόλης. Επέλεξαν να

Δεν ξέρω τι θα κάνω, έχω τραυματιστεί από αυτήν την ιστορία και αυτή τη στιγμή χρειάζομαι να θυμηθώ γιατί μπήκαμε στο θέατρο, ποια ήταν η διαφωνία μας με την κανονικότητα, τι είναι εκείνο που μας επιτρέπει να εργαζόμαστε για την ενδοχώρα του ανθρώπου. Για την ώρα χρειάζομαι ανασύνταξη. Παρά την αίσθηση μετεωρισμού παραμένει μέσα μου ένας πυρήνας δύναμης και θετικότητας, γιατί θέλω να ξεπεραστούν οι δυσκολίες της χώρας. Και η λέξη κλειδί γι’ αυτό είναι η ανάπτυξη: να σώσουμε τους εργαζόμενους, να παράγουμε καλλιτεχνικό έργο, να παρηγορούμε τις ψυχές των ανθρώπων. Σας προσάπτουν συχνά ότι οι επιλογές του ρεπερτορίου σας είναι ετεροβαρείς, προκειμένου να προσελκύσουν το «μεγάλο κοινό»... Άλλο σκηνοθέτης σε ιδιωτικό θέατρο και άλλο διευθυντής κρατικού θεάτρου. Όπως μου έμαθε ο Ν. Κούρκουλος, σε αυτή τη θέση ένα μεγάλο μέρος του εαυτού σου οφείλεις να το ξεχάσεις και να συντονίσεις το βήμα σου με τον μέσο όρο της κοινωνίας, χωρίς λαϊκισμό. Πρέπει να ανοίγεις μια βεντάλια στην οποία να έχεις ένα αντίστοιχο θέαμα για όλες τις κατηγορίες του πληθυσμού. Αν έκανα αυτά που έχω στην ψυχή μου, πιθανότατα να ήμασταν είκοσι στη σκηνή και δέκα στην πλατεία και σε τρεις μήνες η παράσταση να είχε κατέβει. Πώς να το κάνω αυτό όταν η μισθοδοσία των εργαζομένων είναι όσο και η κρατική επιχορήγηση και όλα τα υπόλοιπα πρέπει να βρεθούν από το ταμείο; Μόνο ανοίγοντας τη βεντάλια... Μην ξεχνάτε ότι το θέατρο δημόσιου συμφέροντος ανήκει σε όλους γιατί όλοι το πληρώνουν.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

58

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ 15ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΠΑΤΡΙΣΙΟ ΓΚΟΥΣΜΑΝ

O κινηματογραφιστής του Αλιέντε και της «ανήσυχης» Λατινικής Αμερικής ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΤΕΡΖΗ

Ο Μάικλ Μουρ, ο Σον Πεν, ο Όλιβερ Στόουν, το προοδευτικό Χόλιγουντ αποτίει φόρο τιμής στον Ούγκο Τσάβες, όμως είναι ελάχιστα γνωστό πως ο μπολιβαριανός επαναστάτης του Καράκας, πέρα από τις προσωπικές του σχέσεις με τους Αμερικανούς σταρ, ενδιαφέρθηκε να ενισχύσει ουσιαστικά και την εθνική κινηματογραφία της Βενεζουέλας. Τα αποτελέσματα ωστόσο ήταν πενιχρά. Κάποιοι θυμούνται με νοσταλγία την κοσμογονία στον κινηματογράφο της Χιλής την περίοδο του Σαλβαδόρ Αλιέντε, όταν μια ομάδα νέων κινηματογραφιστών στρατεύτηκε στον αγώνα για κοινωνική αλλαγή. Στο περίφημο κινηματογραφικό μανιφέστο που συνέταξε εκείνα τα χρόνια στη Χιλή ο σκηνοθέτης Μιγκέλ Λιτίν αναφερόταν: «Οι λαοί είναι οι γενεσιουργοί της δράσης και, τελικά, οι πραγματικοί δημιουργοί. Ο κινηματογραφιστής είναι το μέσο επικοινωνίας τους. Το χιλιανό σινεμά, εξαιτίας της ιστορικής αναγκαιότητας, πρέπει να είναι επαναστατική τέχνη. Αυτό σημαίνει ότι πραγματοποιείται με τη συνεργασία καλλιτέχνη και λαού, που ενώνονται για έναν κοινό σκοπό, την ελευθερία». Ο Λιτίν σχεδίαζε να δώσει σε κάθε εργάτη εργοστασίου μία κάμερα και να τον εκπαιδεύσει ώστε να γυρίζει ο καθένας τη δική του ταινία. Ήδη το cinema novo στη Βραζιλία είχε δώσει τους καρπούς του, και στην Αργεντινή δρούσε η ομάδα Cine Liberacion: Οι Φερνάντο Σολάνας και Οκτάβιο Τζετίνο γυρίζουν στα 1967 την τετράωρη εμβληματική ταινία πολιτικής ανάλυσης «La Hora de los Hornos» (Η ώρα των Υψικαμίνων). Σε ένα σημείο η ταινία σταματά α-

Το Διεθνές Φεστιβάλ πραγματοποιείται από τις 15 έως τις 24 Μαρτίου πότομα: «Τώρα εσύ πρέπει να βγάλεις συμπεράσματα, να συνεχίσεις την ταινία. Έχεις τον λόγο». Ο κινηματογράφος θεωρείται το κατεξοχήν μέσο αφύπνισης των συνειδήσεων, καθώς σε χώρες με υψηλά ποσοστά αναλφαβητισμού το βιβλίο δεν μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο διαφώτισης. Στον κινηματογράφο της Χιλής του Αλιέντε πρωταγωνίστησε και ο Πατρίσιο Γκουσμάν, ο σπουδαίος ντοκιμαντερίστας στο έργο του οποίου πραγματοποιεί σε λίγες μέρες αφιέρωμα το 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης. Ο Χιλιανός σκηνοθέτης θα δώσει το «παρών» στη διοργάνωση για να παρουσιάσει τις ταινίες του στο ελληνικό κοινό. Από τους σημαντικότερους ντοκιμαντερίστες του παγκόσμιου κινηματογράφου, ο Πατρίσιο Γκουσμάν γεννήθηκε το 1941 στο Σαντιάγο της Χιλής. Σπούδασε κινηματογράφο στη Μαδρίτη και στα τέλη της δεκαετίας του ‘60 επέστρεψε στην πατρίδα του με στόχο να πραγματοποιήσει την πρώτη του ταινία, ένα φιλμ μυθοπλασίας. Ωστόσο βρήκε μια κοινωνία σε αναβρασμό, η «Λαϊκή Ενότητα» του Αλιέντε διεκδικούσε την εξουσία και ο Γκουσμάν στρέφει την κάμερά του στην προεκλογική εκστρατεία, στα όσα διαδραματίζονται στους δρόμους της Χιλής, οριοθετώντας την αρχή ενός έργου - σταθμού στη φιλμογραφία του. «Η μάχη της Χιλής», που θα την ολοκληρώσει εξόριστος, χρόνια μετά, στην Κούβα, χωρίζεται σε τρία μέρη: «Η εξέγερση της μπουρζουαζίας», «Το

πραξικόπημα», «Η δύναμη του λαού» - ο Γκουσμάν αποτυπώνει στην οθόνη το καθηλωτικό χρονικό μιας εποχής. Αναλαμβάνοντας την εξουσία το 1970, μετά την νίκη του στις εκλογές, ο Αλιέντε έλεγε: «Αξιώνουμε να δημιουργήσουμε έναν διαφορετικό κόσμο, να αποδείξουμε ότι μπορούν να γίνουν βαθιές αλλαγές που αποτελούν επανάσταση. Πρέπει να δημιουργήσουμε μια κυβέρνηση δημοκρατική, εθνική, επαναστατική και λαϊκή, που θα οδηγήσει στον σοσιαλισμό». Το όραμα του Αλιέντε, το πραξικόπημα του Πινοσέτ, οι κοινωνικές συγκρούσεις, όλα καταγράφονται από την κάμερα του Γκουσμάν σε ένα μοναδικό ντοκουμέντο. Μετά το πραξικόπημα συλλαμβάνεται από τη χούντα του Πινοσέτ, και κρατείται για σύντομο χρονικό διάστημα, πριν καταφέρει να διαφύγει από τη χώρα τον Νοέμβριο του 1973. Ταξιδεύει στην Κούβα, την Ισπανία και τη Γαλλία, απ’ όπου, εξόριστος πλέον, υπερασπίζεται τα πιστεύω του και στηλιτεύει την πολιτική κατά-

σταση στη Χιλή με όπλο του την κάμερα. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του από την εξορία στα τέλη της δεκαετίας του ‘90, παρουσιάζει για πρώτη φορά στους συμπατριώτες του τη «Μάχη της Χιλής» και συνειδητοποιεί ότι η νέα γενιά αγνοεί εντελώς το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν. Η ταινία του σοκάρει και αυτές ακριβώς οι εμπειρίες της δύσκολης επιστροφής και της αναψηλάφησης του παρελθόντος θα αποτυπωθούν στην ταινία του «Χιλή, η επίμονη μνήμη» (1997). Στο ντοκιμαντέρ «Χιλή, ένας γαλαξίας προβλημάτων» (2010), ο Γκουσμάν θέτει ερωτήματα που σχετίζονται με τη μνήμη και την διαρκή προσπάθεια ενός λαού να επουλώσει τα τραύματα του παρελθόντος, ενώ «Η υπόθεση Πινοσέτ» (2001), με αφορμή τη σύλληψη του Πινοσέτ στο Λονδίνο, δίνει φωνή στα ίδια τα θύματα που επέζησαν για να καταθέσουν ενώπιον των αρχών όσα βίωσαν. Το ντοκιμαντέρ «Σαλβαδόρ Αλιέντε» (2004), σε πρώτο πρόσωπο, συνιστά μια εξομολόγηση του Γκουσμάν για την επιρροή που άσκησε η προσωπικότητα του Αλιέντε στη ζωή του. Εκτός από δικές του λήψεις αλλά και αρχειακό υλικό, στην ταινία για τον Αλιέντε ο Γκουσμάν χρησιμοποιεί και πλάνα που είχε γυρίσει ο κορυφαίος Ολλανδός κινηματογραφιστής Γιόρις Ίβενς, από τους θεμελιωτές της τέχνης του ντοκιμαντέρ, συνθέτοντας το πιο προσωπικό του ίσως έργο. Με αφηγήτρια την Κάρμεν Καστίγιο, η ταινία συμμετείχε στο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ των Καννών 2004. Εξίσου πολιτική, ωστόσο με διαφορετικό θεματικό άξονα, είναι η ταινία του σκηνοθέτη «Ο σταυρός του Νότου» (1992), στην οποία θίγει ζητήματα θρησκείας, πνευματικότητας και μύθων, όπως αυτά εμφανίζονται στη Λατινική Αμερική. «Μου αρέσει αυτή η ταινία γιατί είναι η περιγραφή ενός τελετουργικού το οποίο δεν μπορώ να εξηγήσω» λέει ο ίδιος ο Γκου-

«Η μάχη της Χιλής», μέρος τρίτο: «Η δύναμη του λαού»

σμάν. «Δεν είναι ένα παιδαγωγικό φιλμ, αλλά ένα μείγμα ιστορίας και θρησκευτικού στοχασμού». Το 2010 ο Γκουσμάν υπογράφει το ντοκιμαντέρ «Νοσταλγώντας το φως», την πιο ώριμη στιγμή της φιλμογραφίας του, ένα υπαρξιακό δοκίμιο, στο οποίο αναμοχλεύει με ποιητική διάθεση όλα όσα τον συγκινούν και τον παρακινούν ως άνθρωπο και ως δημιουργό. Είναι ουσιαστικά ένα πολιτικό σχόλιο για τα «φαντάσματα» που κληρονόμησε στη Χιλή το καθεστώς Πινοσέτ. Στο «Νοσταλγώντας το φως» ο Γκουσμάν, ξεκινώντας από το προσωπικό του ενδιαφέρον για την αστρονομία, επικεντρώνεται στην έρημο της Ατακάμα, όπου αστρονόμοι, αρχαιολόγοι, αλλά και συγγενείς των «εξαφανισμένων» θυμάτων της δικτατορίας κάνουν «παράλληλες» έρευνες... Κάπου εκεί στην έρημο ήταν και το μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης του καθεστώτος Πινοσέτ, παλιό ορυχείο του 19ου αιώνα, με τους κοιτώνες των εργατών να είναι μικρά κελιά. Η δικτατορία το μόνο που έκανε ήταν να προσθέσει ένα συρματόπλεγμα γύρω γύρω... Ο Γκουσμάν συζητά με παλιούς κρατούμενους εκεί, όχι ακριβώς για τη δικτατορία, αλλά για την ομάδα αστρονομίας που είχαν φτιάξει στο στρατόπεδο, με επικεφαλής έναν γιατρό που είχε κάποιες γνώσεις. Τελικά το στρατιωτικό καθεστώς απαγόρευσε τις αστρονομικές παρατηρήσεις, γιατί φοβήθηκε ότι οι κρατούμενοι θα δραπέτευαν με τη βοήθεια των άστρων... Ο σκηνοθέτης, αφού για μεγάλο διάστημα στην πορεία του φιλμ «απωθεί» συστηματικά το πολιτικό μέρος της ταινίας του, θα μας δείξει τελικά ηλικιωμένες γυναίκες που με ένα μικρό φτυαράκι σκάβουν την αχανή έρημο για να ανακαλύψουν τα απομεινάρια των συντρόφων ή συγγενών τους. «Οι γυναίκες της Καλάμα», όπως ονομάζονται, ψάχνουν στην έρημο εδώ και 28 χρόνια και όταν βρίσκουν κάτι, είναι ελάχιστα ανθρώπινα μέλη, γιατί η χούντα στην πραγματικότητα δεν έθαψε εκεί τα πτώματα των «αγνοούμενων», αλλά ανθρώπινα υπολείμματα... Ο Γκουσμάν φτιάχνει με απέραντη καρτερικότητα ένα παγκόσμιας απήχησης υπαρξιακό, ποιητικό δοκίμιο για τον χρόνο και τη μοίρα του ανθρώπου στον κόσμο... Αδιάκοπος υπηρέτης του σινεμά τεκμηρίωσης υψηλής ευαισθησίας, όταν δεν κινηματογραφεί, ο Πατρίσιο Γκουσμάν διδάσκει την τέχνη του ντοκιμαντέρ σε πανεπιστήμια στην Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική, ενώ έχει ιδρύσει και το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του Σαντιάγο.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ

59

Όλα γίνονται για να καταλήξουν σ’ ένα βιβλίο... Μετά την ολοκλήρωση της πεντάτομης «Ιστορίας της Βιβλιοθήκης στον δυτικό κόσμο», ο αρχιτέκτων και ιστορικός του βιβλίου Κωνσταντίνος Στάικος βάλθηκε να ανασυστήσει τη «Βιβλιοθήκη του Πλάτωνα». Το ομώνυμο βιβλίο του, τοποθετημένο ήδη στα ράφια των βιβλιοπωλείων, δείχνει έναν άλλο τρόπο προσέγγισης των εργαλείων που συνεισέφεραν στη δημιουργία του πλατωνικού έργου. Έργο δύσκολο αλλά προκλητικό, αφού κανείς στο παρελθόν δεν ασχολήθηκε με το βιβλιακό υπόστρωμα του πλατωνικού έργου. Ο Κωνσταντίνος Στάικος επέλεξε «την αντίστροφη οδό» προκειμένου να οδηγηθεί στα βιβλία που διέθετε η βιβλιοθήκη του φιλοσόφου. Ανέτρεξε στους πλατωνικούς Διαλόγους ερευνώντας τις νύξεις και τα σχόλια που οδηγούν ευθέως σε συγκεκριμένα έργα, προγενέστερα του φιλοσόφου. Άλλωστε, όπως επισημαίνει ο συγγραφέας στον πρόλογό του βιβλίου του, «το ‘συμπόσιο των βιβλίων’ δεν είναι ένα περιστασιακό γεύμα», αλλά εξελίσσεται σε «μια καθημερινή ‘διατροφική’ συνήθεια για να καταλήξει σε έναν πανηγυρικό χορό, τον χορό των βιβλίων!». Μιλώντας μαζί του γι’ αυτή τη σπάνια βιβλιοθήκη που συστήνει αυτή τη φορά στο αναγνωστικό κοινό, ο γνωστός ιστορικός του βιβλίου μάς ξεναγεί στα ράφια και τους παπύρους της και επιπλέον μας δίνει στοιχεία και πληροφορίες για τη σχέση των Αθηναίων πολιτών με την έννοια βιβλίο, για τα βιβλιοπωλεία, τις οικογενειακές βιβλιοθήκες και τη βιβλιοθήκη της Ακαδημίας, την αγορά του βιβλίου, ακόμα και για τις «εκδοτικές» πρακτικές στα χρόνια του Πλάτωνα. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥ ΚΡΗΜΝΙΩΤΗ

Τι σας έκανε να ασχοληθείτε με τη βιβλιοθήκη του Πλάτωνα; Εγώ θα έλεγα γιατί άργησα τόσο να ασχοληθώ με αυτή τη βιβλιοθήκη, αφού στον πρώτο τόμο της Ιστορίας των Βιβλιοθηκών «Από τον Μίνωα στην Κλεοπάτρα» αναφέρω ότι η λειτουργία της Ακαδημίας δεν μπορούσε παρά να έχει ως υπόστρωμα μια πολύ σημαντική συλλογή βιβλίων. Μία ομολογία του Πλάτωνα που καταγράφεται στον «Γοργία» πως είχε ανατρέξει στην οικογενειακή βιβλιοθήκη για να δει τον τρόπο με τον οποίο ο Σόλων είχε μεταγράψει τα βαρβαρικά ονόματα σε ελληνικά με έβαλε να σκεφτώ ότι όσα γνωρίζαμε για τον κόσμο του βιβλίου από τα χρόνια του Σωκράτη δεν ανταποκρίνονταν ακριβώς στην αλήθεια. Όλοι όσοι έχουν προσεγγίσει τον Πλάτωνα έχουν κυρίως ασχοληθεί με την ερμηνεία των έργων και του στοχασμού του. Κανείς έως τώρα δεν ασχολήθηκε την πηγή αυτών των γνώσεων, με το βιβλιακό υπόστρωμα δηλαδή των διαλόγων του. Για να κρίνει ο Πλάτωνας τις αντιλήψεις των προσωκρατικών φιλοσόφων και των διαφόρων σχολών που εκκολάφθηκαν στην Ιωνία και την Κάτω Ιταλία, κυρίως, αλλά και τις διάσημες σοφιστικές διατριβές, δεν μπορούσε παρά να είχε τα έργα τους σε γραπτό κείμενο. Πώς ήταν οργανωμένη η βιβλιοθήκη του;

Νομίζω ότι η βιβλιοθήκη του Πλάτωνα είχε οργανωθεί στον νου του από την εποχή που διέτριβε στον κύκλο του Σωκράτη. Ο Σωκράτης είχε καταφερθεί εμφανώς κατά της πρακτικής των σοφιστών και των νέων μεθόδων που εισήγαγαν στην εκπαίδευση και επομένως ο Πλάτων, εκτός από τα έργα των προσωκρατικών φιλοσόφων, θα πρέπει να είχε κι ένα τμήμα με τις περίφημες διατριβές τους. Μετά το θάνατο του Σωκράτη και το πρώτο του ταξίδι στην Κάτω Ιταλία, προτού ακόμα ιδρύσει την Ακαδημία (387 π.Χ), ερχόμενος σε επαφή με τη φιλοσοφία των Πυθαγορείων, ένα νέο υλικό σε μορφή βιβλίου περιήλθε στην κατοχή του. Από αυτούς μάλιστα μυήθηκε και στη μαθηματική επιστήμη, τον σαγήνευε ιδιαίτερα καθώς η απόδειξη μαθηματικών θεωρημάτων ήρθε ως βοήθεια αναμφισβήτητη να επαληθεύσει φιλοσοφικές θεωρίες του. Άρα λοιπόν στη βιβλιοθήκη του δεν είναι μόνο τα φιλοσοφικά συγγράμματα, αλλά και τα μαθηματικά, επίσης κοσμογονικά και αστρονομικά έργα, όπως και ιατρικά. Αυτά είναι τα προφανή για τη βιβλιοθήκη του Πλάτωνα. Βρήκατε κάτι επιπλέον που σας εξέπληξε; Μολονότι πολλοί φιλόσοφοι, ακόμη και την εποχή του μιλάνε για τα «άγραφα δόγματα» του Πλάτωνα και υποστηρίζουν ότι ακολούθησε τη γραμμή του Πυθαγόρα και του Σω-

Μια συζήτηση με τον Κωνσταντίνο Στάικο, με αφορμή την «ανασύσταση» της βιβλιοθήκης του Πλάτωνα κράτη που λέγεται πως δεν έγραψαν ποτέ τίποτα, παρ’ όλα αυτά ο ίδιος πιστεύει στην εγκυρότητα του γραπτού λόγου όταν ανατρέχει στην οικογενειακή βιβλιοθήκη. Αποδεικνύεται έτσι ότι τα φιλοσοφικά και άλλα κείμενα κάθε δημιουργού θησαυρίζονταν στην οικογενειακή βιβλιοθήκη την οποία κληροδοτούσε ο γονιός στο παιδί. Για πρώτη φορά διαπιστώνεται ότι, εκτός από τα χωράφια και την κινητή περιουσία, οι Αθηναίοι μεριμνούσαν και για τα γραπτά τους κείμενα. Ο Πλάτων, άλλωστε, του οποίου η καταγωγή ερχόταν από τον ίδιο τον Σόλωνα, εκτός από τους νόμους του προγόνου του είχε επίσης στη βιβλιοθήκη του πολιτικά και άλλα συγγράμματα του θείου του Κριτία. Πότε άρχισε να συγκροτεί τη βιβλιοθήκη του; Συστηματικά ο Πλάτωνας άρχισε να αποκτά βιβλία, εκτός οικογενειακής βιβλιοθήκης, παλαιοτέρων αλλά και συγχρόνων του φιλοσόφων και ποιητών μια δεκαετία περίπου πριν από τη συγκρότηση της Ακαδημίας, δηλαδή το 387 π.Χ. Γνωρίζουμε από ασφαλή θέση ότι αναζητούσε σε γραπτό κείμενο τις διδαχές του Πυθαγόρα, μέσω του μαθητή του Φιλόλαου. Αναζητούσε επίσης μαθηματικά έργα του Αρχύτα και είχε αποκτήσει τους «Μίμους» του Σώφρονα μεγάλου ποιητή της Κάτω Ιταλίας. Υπάρχει διασύνδεση ανάμεσα στη βιβλιοθήκη του Πλάτωνα και τη βιβλιοθήκη της Ακαδημίας ή ήταν το ίδιο και το αυτό; Πρέπει να υπολογίζουμε ότι η προσωπική συλλογή βιβλίων του Πλάτωνα, που πρέπει να χρονολογείται ήδη από τα χρόνια του Σωκράτη και η οποία εμπλουτίστικε αποφασιστικά μετά το πρώτο του ταξίδι στην Κάτω Ιταλία, ήταν προσβάσιμη από όλα τα μέλη της Ακαδημίας και όχι μόνο. Προφανώς κληροδότησε ο ίδιος τη βιβλιοθήκη του στον επόμενο σχολάρχη της Ακαδημίας, τον Σπεύσιππο, δημιουργώντας έτσι παράδοση στο να κληροδοτεί ο εκάστοτε σχολάρχης την προσωπική του και τη βιβλιοθήκη της σχολής στο διάδοχό του.

Η έννοια της βιβλιοθήκης ήταν οικεία στον Αθηναίο πολίτη της εποχής του Πλάτωνα; Η έννοια της δημόσιας βιβλιοθήκης δεν υπήρχε στα χρόνια του Περικλή. Τα έργα του Ομήρου ή των μεγάλων τραγικών θησαυρίζονταν, ίσως, σε κάποιο κρατικό αρχείο που δεν ήταν προσβάσιμο στο κοινό. Την εποχή του Πεισίστρατου έγινε η πρώτη έκδοση των ομηρικών επών, τα οποία φυλάσσονταν στην Ακρόπολη. Από την έκδοση αυτή οι ραψωδοί απήγγειλλαν συγκεκριμένα αποσπάσματα στα Παναθήναια και άλλες γιορτές. Τι μας αποκαλύπτει η βιβλιοθήκη του για την αγορά του βιβλίου και την εκδοτική πρακτική της εποχής του; Τα χρόνια του Πλάτωνα υπάρχουν δύο οργανωμένες βιβλιοθήκες, της Ακαδημίας και της σχολής του Ισοκράτη. Όμως, τόσο οι διάλογοι του Πλάτωνα, ρητορικά και φιλοσοφικά δοκίμια και κάθε λογής ποιητικό έργο, θεατρικού χαρακτήρα ή μη, κυκλοφορούσε στην αγορά με μορφή παπύρινου ρόλου. Τα βιβλιοπωλεία της εποχής ήταν αντιγραφικά εργαστήρια, συχνότατα επανδρωμένα από μορφωμένους δούλους. Εκεί οι Αθηναίοι προμηθεύονταν τα βιβλία τους. Στον χώρο της Ακαδημίας πιστεύω ότι η έκδοση των Διαλόγων ήταν ανοικτή στα στενότερα μέλη του κύκλου του Πλάτωνα, οι οποίοι μετά την ανάγνωση του τελικού κειμένου είχαν το ελεύθερο να εκδίδουν τους διαλόγους του και να τους διακινούν όχι μόνο στην Αθήνα αλλά και σε άλλα κέντρα του ελληνικού κόσμου. Όταν δηλαδή ο κωμωδιογράφος Κρατίνος ο Νεότερος σε έναν θεατρικό του διάλογο γράφει «Α. Προφανώς είσαι άνθρωπος και έχεις ψυχή. Β. Κατά τον Πλάτωνα όμως δεν είμαι βέβαιος αλλά υποψιάζομαι πως έχω», σημαίνει ότι με κάποιον τρόπο -και όχι μόνο προφορικά- είχε πέσει στα χέρια του κάποιο αντίγραφο των διαλόγων. Και γιατί να διαβάσουμε σήμερα για τη βιβλιοθήκη του Πλάτωνα; Η επιστημονική διαδικασία δεν έχει υπόσταση αν δεν στηρίζεται σε γραπτές αντιλήψεις και θεωρίες άλλων. Πόσο μάλιστα στην αρχαία εποχή, που στο λεξιλόγιο των Ελλήνων ένα πνεύμα, ένας τόνος ή μια τελεία μπορούσε να αλλάξει τελείως την έννοια του λόγου. Οπότε καλό είναι να γνωρίζουμε την ιστορία της σημασίας του λόγου ως θέση για πρόσωπα και πράγματα, ειδικά σήμερα που ανατρέπονται τα πάντα γύρω μας. Άλλωστε, όπως έχει πει ο Μαλαρμέ, όλα γίνονται για να καταλήξουν σε ένα βιβλίο... Άλλως δεν υπάρχεις!

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

60

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ

KΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ

ΤΟΥ ΛΕΑΝΔΡΟΥ ΠΟΛΕΝΑΚΗ

ΟΙ «ΔΙΚΑΙΟΙ» ΤΟΥ ΚΑΜΥ ΜΕ ΤΟ «ΕΛΑΣΣΟΝ ΘΕΑΤΡΟ»

Μέρες που είναι... Λίγο καιρό μετά τη συντριβή του ναζισμού, και ενώ το έλλειμμα της πολιτικής δεν ήταν ακόμη τόσο εμφανές στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο, ο πρόωρα χαμένος Αλμπερ Καμύ κατήγγελλε ανοιχτά, χωρίς να εγκαταλείπει τα ιδανικά του ανθρωπισμού, τους επαγγελματίες «ανθρωπιστές» που αναλαμβάνουν ως «σωτήρες», εργολαβικά, την ελευθερία των άλλων· έτσι στην «Πτώση» και, κυρίως, στους «Δίκαιους», που είναι μια ελεύθερη απόδοση των «Δαιμονισμένων» του Ντοστογιέφσκι. Μπαίνω εδώ στον πειρασμό να πω ότι για το συχνό φαινόμενο των ποικίλων, περιφερόμενων, ψευδών «αμλετικών» μορφών επίδοξων «σωτήρων», με το ένδυμα της πολιτικής και με την «απαίτηση του ιδεώδους» ανά χείρας ως γραμμάτιο για άμεση είσπραξη, φταίει επίσης μια ύποπτη, συχνή παρανάγνωση των μεγάλων ανθρωπιστικών κειμένων και του ίδιου του «Άμλετ», από την Αναγέννηση έως τις μέρες μας, η οποία αγνοεί την τελική κατάφαση του ήρωα στην ακέραιη ζωή. Κάθε φορά που φωνάζουμε για την κακοποίηση των κλασικών, οι καλοθελητές μάς κολλάνε τη ρετσινιά των «συντηρητικών». Ας είναι. Θυμίζω επίσης ένα άκρως ενδιαφέρον, άγνωστο μέχρι πρόσφατα στην Ελλάδα, συγγενικό έργο του Όσκαρ Ουάιλντ, που έχει ενδεχομένως επηρεάσει τον Καμύ στη σύλληψη των «Δικαίων», με τίτλο: «Βέρα ή οι μηδενιστές». («Vera or The Nihilists»). Εκδόθηκε μόλις πέρυσι στα ελληνικά από τον εκδοτικό οίκο «Κουκκίδα» με ει-

σαγωγή και σχόλια του Κωνσταντίνου Πουλή, σε μετάφραση του ίδιου. Ο Ουάιλντ γράφει μια τραγωδία επάνω στην αληθινή ιστορία της νεαρής αναρχικής Βέρα Ζοσούλιτς, που είχε ενταχθεί στην ομάδα του Νετσάγιεφ. Παίχτηκε για μια μόνο βραδιά στη Νέα Υόρκη και κατέβηκε μετά από δραστική παρέμβαση της τσαρικής πρεσβείας, λόγω του εκρηκτικού της περιεχομένου! Έκτοτε αποσιωπήθηκε παγκοσμίως και δεν υπάρχει στις περισσότερες εκδόσεις των Απάντων του συγγραφέα. Κλείνω την παρένθεση και επιστρέφω στον Καμύ. Στους «Δίκαιους» ο Καμύ καταπιάνεται με το καυτό και πάντα επίκαιρο θέμα της επαναστατημένης νεολαίας. Αντί άλλης εισαγωγής, παραθέτω, μέρες που είναι, αυτούσιο ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Γιώργου Χειμωνά, από το βιβλίο του «Ποιον φοβάται η Βιρτζίνια Γουλφ», που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα της παράστασης. «Έληξε η αμφισβήτηση. Αποφανατίστηκαν οι επαναστάσεις. Καταγγέλθηκε η απάτη κάθε ‘πρωτοπορίας’. Μια οργισμένη οργιαστική Σιγή βλάστησε σε όλες τις ρωγμές. Κοιτάξτε αυτούς τους νεαρούς των δεκαπέντε - δεκαεφτά χρονών. Κοιτάξτε τους καλά. Προσέξτε την Κατήφειά τους. Τη νεκρική τους απάθεια, τη σιωπή τους, τη δύσαρθρη ομιλία τους, τη δύσθυμη σκληρότητά τους. Προσέξτε πόσο Ακίνητος είναι αυτός ο Νέος Άνθρωπος. Πόσον Αμίλητο Φόνο κουβαλάει

KΡΙΤΙΚΗ MOYΣΙΚΗΣ

μέσα του. Κι αν ακόμα δεν είναι αυτοί οι Συναγερμός, θα έρθουν παιδιά, έφηβοι που θα είναι προορισμένοι για τον Νέο Λόγο. Απλά για τον Λόγο. Για λέξεις που ποτέ δεν διαπράχθηκαν, για νοήματα που ποτέ δεν ορθολογήθηκαν, για εικόνες που ποτέ δεν μιλήθηκαν. Φοβηθείτε τους.» Δεν πρόκειται μόνο για πολιτική τραγωδία αλλά για την τραγωδία της ασύμμετρης πολιτικής· χωρίς οντολογικό περιεχόμενο είναι καταδικασμένη στη σισύφεια επανάληψη του ίδιου. Η σκηνοθεσία (και διασκευή) των Δημήτρη Παρίσογλου - Μιχάλη Σακκούλη βλέπει, ευτυχώς, το έργο ομόλογα. Είναι «σωστή», αποφεύγει το εύκολο κήρυγμα, στήνει μια γρήγορη παράσταση πυκνών ρυθμών σε ύφος αφηρημένα ρεαλιστικό, που θητεύει στο αιώνιο χωρίς να αφίσταται του σήμερα. Ένα κουρδισμένο, υπαρξιακό θρίλερ, λίγο πριν την έκρηξη των αναθυμιάσεων της βαλτωμένης Ιστορίας. Σαν

να μην μπορούν οι ήρωες να ξεφύγουν μόνοι από το δύσμορφο μοιραίο. Το έργο δεν είχε ανάγκη, πιστεύω, της επικουρίας των οπωσδήποτε άρτιων video (Γιάννης Λουκόπουλος), των ήχων (Peter Demerson) ή άλλων σύγχρονων τεχνικών μέσων, ώστε να έρθει κοντά μας. Η λιτή σκηνογραφία του Αρίσταρχου Τσούση κερδίζει. Το ισχυρό σημείο είναι οι δουλεμένες υποκριτικές. Ο Νίκος Αναστασόπουλος «γράφει» σε ζυγό υψηλής ακριβείας τους δυο ρόλους. Η Μαρία Μαυροματάκη, με ανεξάντλητες πηγές ενέργειας, αντλεί από σκοτεινό βάθος. Η νεαρή Ιωάννα Ασημακοπούλου φωτεινότατη, με ταλέντο και εύρος σκηνικό. Ο Άκης Σιδέρης χαράζει το ρόλο του ανεξίτηλα. Ο Ηρακλής Κωστάκης έχει σκηνικό βάρος, ο Στάθης Παναγιωτίδης εσωτερικότητα, ο Μιχάλης Σακκούλης είναι μια δυνατή, ολοκληρωμένη παρουσία. Το τραγούδι του Θανάση Παπακωνσταντίνου «δένει».

TOY ΚΥΡΙΑΚΟY Π. ΛΟΥΚΑΚΟY

Κύκνειο άσμα για τον Μίκη Θεοδωράκη; Όπως ο Τέλεμαν και ο Χάυδν, ο Μίκης Θεοδωράκης ανήκει σε εκείνους τους μουσουργούς που βαρύνονται με το σύνδρομο του ιλίγγου προ της πληθωρικότητας της παραγωγής τους. Μιας πληθωρικότητας που συνομολογείται παρεμπιπτόντως από τον ίδιο τον Θεοδωράκη στο συνοδευτικό και βαθιά προσωπικό σχόλιο ανάλυσης έργων του, επί τη ευκαιρία της παρουσίασής τους σε συναυλία αφιερωμένη στη συμφωνική πτυχή της δημιουργίας του, που, μετά από αναβολές, έλαβε εν τέλει χώραν στην αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» του Μεγάρου Μουσικής. Στο αυτό πλαίσιο, η παραβολή του με τους επιφανείς Γερμανοαυστριακούς προκατόχους του οφείλει επίσης να μην ξενίσει τον απροετοίμαστο αναγνώστη αυτού του κειμένου, αφού ο Έλληνας maitre εντοπίζει στην κεντροευρωπαϊκή λόγια μουσική παράδοση μιαν αισθητική καταγωγή, τουλάχιστον αναφορικά με το συμφωνικό του έργο. Το πρόγραμμα της βραδιάς ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον, αφού όχι μόνον περιελάμβανε σπανιότητες, όπως, στο β’ μέρος, το μπαλέτο «Les amants de Teruel», έργο που είχε διευθύνει ο συνθέτης επικεφαλής της περιώνυμης και ιδιωματικής παριζιάνικης Ορχήστρας Συναυλιών Lamoureux, το μακρινό 1958, αλλά και επιστροφή σε μιαν Ηγερία της έμπνευσής

του, την αειθαλή Μαρία Φαραντούρη. Τη βιωματική μου αντιπαράσταση με τον αντίκτυπο της μουσικής του Θεοδωράκη ερμηνευμένη από την εμβληματική καλλιτέχνιδα είχα την ευκαιρία να σταθμίσω από γερμανικού εδάφους, όπου βρισκόμουν τη δεκαετία του 1980 για μεταπτυχιακές σπουδές. Η εξωστρεφής Ραδιοφωνία της Κολωνίας χάρισε τότε στους ακροατές της, στο πλαίσιο αναμεταδόσεων από την «Άνοιξη της Πράγας», κύκλο τραγουδιών του Θεοδωράκη για φωνή, κιθάρα, συμφωνική ορχήστρα και χορωδία. Πέρα από τη Φαραντούρη, το μέρος της κιθάρας επωμιζόταν τότε ο Κώστας Κοτσιώλης, ο ίδιος συνδυασμός δηλαδή που είχε δώσει την πρεμιέρα του κύκλου «Λόρκα», με την οποία ολοκληρώθηκε η συναυλία της 30ής Ιανουαρίου 2013 (κιθάρα Ιάκωβος Κολανιάν), λίγο νωρίτερα, στα 1982, στο (τότε) Ανατολικό Βερολίνο. Η κασέτα θα πρέπει να υπάρχει ακόμη στο αρχείο μου για να πιστοποιήσει ότι η γερμανική ραδιοφωνική εκφώνηση αφορούσε 6 τραγούδια «του έρωτα και του θανάτου». Παρά τους λόγους αυτονόητης αβρότητας που επιφύλαξαν το φινάλε της συναυλίας στη διακεκριμένη ερμηνεύτρια, κατά παράκαμψη της έντυπης σειράς, κέντρο βάρους της παρέμεινε η «Ραψωδία για βαρύτονο και ορχήστρα

εγχόρδων», που εγκαινίασε το γεγονός και που ο Θεοδωράκης φόρτισε με τον χαρακτηρισμό της ως «κύκνειου άσματός» του. Επιλέγοντας την πρόκληση της γυμνής τετραφωνίας των εγχόρδων, ο δημιουργός δεν επιβεβαίωσε απλώς την -οικεία ούτως ή άλλως- πλησμονή της μελωδικής ευχέρειας, αλλά -κυρίως- μια νεόκτητη κλασικιστική λιτότητα μέσων και εντάσεων που συνάδει με την κεντροευρωπαϊκή του επίκληση και τον εμφανίζει ως απρόσμενο συνεχιστή μιας μεγάλης παράδοσης «ατελεύτητης» μελωδίας. Αν και την χαρακτηρίζει ραψωδία, προφανώς λόγω της μελοποιημένης ποίησης του Διονύση Καρατζά που εμπεριέχει, η 50λεπτη περίπου σύνθεσή του μάς παραπέμπει στο είδος της ανεπτυγμένης σερενάτας, που, από την «Χάφνερ» και άλλες του Μότσαρτ, εκτείνεται στις δύο συμφωνικές του Μπραμς και σε εκείνες εγχόρδων του Ντβόρζακ και του Τσαϊκόφσκυ. Ίσως γι’ αυτό πιστεύουμε ότι τα αδόμενα μέρη θα μπορούσαν να λειτουργήσουν αφ’ εαυτών ως κύκλος τραγουδιών ή ραψωδία και η ορχηστρική ακολουθία να μορφοποιηθεί σε αυτοτελή συμφωνική σύνθεση, ως πυκνό απόσταγμα μιας από τις πλέον ενδιαφέρουσες βιογραφικές και δημιουργικές πορείες του 20ού αιώνα. Πάνω απ’ όλα, προκειμένου να αναδειχθεί ακόμη εναργέστερα η εσωτερικότητα της

γραφής, η πηγαία νοσταλγική χρώση της, αλλά και η συνέπεια απέναντι σε μιαν ευρωπαϊκή μορφολογική πειθαρχία που διαισθανόμαστε ότι θέλγει, ως καλλιτεχνικό credo και συνάμα πρόκληση, τον ώριμο Θεοδωράκη. Η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ έπαιξε με αφοσίωση υπό τον Μίλτο Λογιάδη και εξ ίσου αδιαμφισβήτητη πεποίθηση εξέπεμψε ο βαρύτονος Δημήτρης Τηλιακός, που δεν είχε χρεία μεγαφωνικής ενίσχυσης έναντι μιας ορχηστρικής συνοδείας τόσο απροσδόκητα διακριτικής και ευαίσθητης. Κύκνειο άσμα, λοιπόν; Μάλλον νέα δημιουργική αφετηρία για έναν Θεοδωράκη περισσότερο στοχαστικό και ευσύνοπτο...

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

61

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ ρείς (2009), που προβάλλεται με ελεύθερη είσοδο στο Ινστιτούτο Γκαίτε (Ομήρου 1416 στις 8.30 μ.μ.

ΤΡΙΤΗ

Γιατί η ποίηση; Συνεχίζοντας τον κύκλο των μηνιαίων ποιητικών συναντήσεων του περιοδικού Μανδραγόρας με θέμα «Γιατί η ποίηση;», διαβάζουν ποιήματά τους και συζητούν με το κοινό οι ποιητές: Αναστάσης Βιστωνίτης, Nικόλας Ευαντινός, Σωκράτης Σκαρτσής, Σταύρος Σταμπόγλης και η Λίνα Στεφάνου, με συντονιστή τον Γιώργο Δουατζή, στον Ελεύθερο Κοινωνικό χώρο Νοsotros (Θεμιστοκλέους 66, Εξάρχεια), στις 8.30 μ.μ.

Η ΑΤΖΕΝΤΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

ΤΕΤΑΡΤΗ

Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ Την πρόσφατα βραβευμένη με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2012 δημιουργό τιμά η Ανοιχτή Πόλη, διοργανώνοντας τη Δευτέρα εκδήλωση αφιερωμένη στο έργο της, στην οποία θα παρευρεθεί και η ίδια. Για την ποιήτρια και μεταφράστρια θα μιλήσουν η ποιήτρια Αθηνά Παπαδάκη, η νεοελληνίστρια Ελένη Φιλοκύπρου και

ΚΥΡΙΑΚΗ

Ζοο Μια ιστορία για ζώα, γραμμένη από ζώα, για να την ακούσουν ζώα... Ο παροιμιώδης μέσος ανθρωπάκος Σίμων Κορακάκης πιάνεται στον ιστό που υφαίνει με μαεστρία γύρω του η Μπάντα της Κόλασης, την οποία αποτελούν οι Κ. Ατελής, Α. Βασιλείου, Γ. Γαργαλάκος, Γ. Γεωργόπουλος, Γ. Γεωργοπούλου, Γ. Δελλής, Ν. Μαραγκόπουλος, Α. Σακελλαρίου, Μ. Συμεωνίδης, Υ. Τακάκη που παρουσιάζουν τη μουσικοθεατρική παράσταση Ζοο, στο Polis Art Cafe (Πεσμαζόγλου 5, Αίθριο Στοάς Βιβλίου), στις 8.00 μ.μ.

ΔΕΥΤΕΡΑ

Vandana Shiva Την Ινδή αγωνίστρια ενάντια στη φτώχεια και την οικολογική καταστροφή των Ινδών αγροτών από τις πολυεθνικές εταιρείες

η ιστορικός και σκηνοθέτης Έλενα Πατρικίου. Ποιήματά της θα διαβάσει η ηθοποιός Κατερίνα Χέλμη, ενώ στη συνέχεια θα προβληθεί ταινία - πορτρέτο της, σε σκηνοθεσία Δέσποινας Καρβέλα, στον Πολυχώρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Πολιτισμού Ανοιχτή Πόλη (Μέγαρο Ερμής, Πανεπιστημίου 56), στις 7.30 μ.μ.

παρουσιάζουν, μέσα από τα βιβλία της Η αρπαγή της σοδειάς και Πόλεμοι για το νερό (εκδόσεις Εξάρχεια), ο συγγραφέας Γιάννης Σχίζας, ο καθηγητής Βαγγέλης Πισσίας, ο εκδότης Νίκος Κατσιαούνης και ο περιβαλλοντολόγος Νίκος Ντάσιος στο Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο (Θεμιστοκλέους 37, Εξάρχεια), στις 7.30 μ.μ.

Τρέξε, αν μπορείς Πώς κρατιέται μια φιλία όταν μπαίνει στη μέση ο έρωτας και πώς λειτουργούν έρωτας και σεξ στο ζευγάρι, όταν ο ένας είναι σε αναπηρικό καρότσι; Ένα ερωτικό τρίγωνο, με γερή δόση μαύρου χιούμορ και πνευματώδεις διαλόγους, ανάμεσα σε έναν όμορφο, ετοιμόλογο, πανέξυπνο και παράλυτο από τη μέση και κάτω νεαρό, έναν αντιρρησία συνείδησης που τον φροντίζει και το κορίτσι που περνάει κάθε μέρα με το ποδήλατο και το τσέλο του μπροστά τους είναι η ταινία του Dietrich Brueggemann Τρέξε, αν μπο-

Sistah Jammaroots Έχει σημείο αναφοράς τις ρίζες της τζαμαϊκανής μουσικής παράδοσης, όμως είναι μια μουσική κολεκτίβα που δημιουργήθηκε στην Αθήνα. Αν και ντράμερ, η Μαρία Περδίκη, δηλαδή η Sistah Jammaroots, με τα ιδιαίτερα φωνητικά της, παρέα με τους Oscillators, αναμιγνύουν τις μουσικές τους επιρροές, πλάθοντας ένα ιδιότροπο μουσικό κράμα, με reggae αφετηρία, dub αισθητική, χορευτική διάθεση, πολλούς αυτοσχεδιασμούς και ιδιαίτερα χαρακτηριστικό ήχο, που παρουσιάζουν όλες τις Τετάρτες του Μαρτίου από τη σκηνή του Half Note Jazz Club (Τριβωνιανού 17, Μετς), στις 10.00 μ.μ.

ΠΕΜΠΤΗ

Portico Quartet Έχοντας στις αποσκευές του το ιδιόφωνο κρουστό που έγινε σήμα κατατεθέν του, το μουσικό γκρουπ από το Ανατολικό Λονδίνο Portico Quartet φτάνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, για να παρουσιάσει τη δουλειά του πάνω στη μουσική. Το γκρουπ αγκαλιάζει κάθε καινοτομία και επεκτείνει συνεχώς τους ορίζοντές του σε αφάνταστα ευρύ φάσμα, από κλασική-χορευτική μουσική, κινηματογραφική, άμπιεντ, electronica, έως τζαζ βορειοευρωπαϊκή, με μινιμαλιστικές πινελιές και συναρπαστική αφήγηση, με αβανγκάρντ πειραματισμό και φάνκι ιμπρεσιονισμό, σε μια συναυλία στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (Συγγρού 107), στις 8.30 μ.μ.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ agenda.avgi@gmail.com

Ποτέ ξανά! Εβδομήντα χρόνια συμπληρώνονται την Παρασκευή από την αναχώρηση του πρώτου συρμού που έκανε το δρομολόγιο θανάτου Θεσσαλονίκη - Άουσβιτς, οδηγώντας στην εξόντωση σχεδόν το σύνολο της άλλοτε ακμάζουσας εβραϊκής κοινότητας της πόλης. Γι’ αυτήν την επέτειο μνήμης διοργανώνεται τριήμερο με τίτλο «Ποτέ ξανά: 70 χρόνια από την αναχώρηση του πρώτου συρμού», που αρχίζει την Παρασκευή, με τα εγκαίνια της έκθεσης «Θεσσαλονίκη: το άνθος των Βαλκανίων», με επιμέλεια του Ιδρύματος Yad Vashem, στο φουαγιέ του Δημοτικού Μεγάρου (5.00 μ.μ.). Το Σάββατο διοργανώνεται πορεία μνήμης ανάμεσα σε δύο συμβολικά σημεία μαρτυρίου των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, από την πλατεία Ελευθερίας, στην οποία άρχισαν τα αντιεβραϊκά μέτρα τον Ιούλιο του 1942 (11.30 π.μ.), με προορισμό

Το αποτύπωμα της κρίσης Δεκαεπτά Έλληνες συγγραφείς αποτυπώνουν από μέσα και εν θερμώ την καθημερινότητα της κρίσης που γιγαντώνεται στην Ελλάδα στη συλλογή Το αποτύπωμα της κρίσης (Μεταίχμιο). Οι ιστορίες τους λειτουργούν ως μεγεθυντικός φακός αλλά και ως μαρτυρίες για μια τομή στη σύγχρονη κοινωνική ιστορία. Ιστορίες σοβαρές και αστείες, αισιόδοξες και αποκαρδιωτικές, που δεν καταγγέλλουν ούτε βγάζουν χρησμούς, αλλά φωτίζουν απ’ την καλή και απ’ την ανάποδη όσα συμβαίνουν γύρω μας ή και μέσα μας. Οι επιμελήτριες του βιβλίου Ελένη Μπούρα και Μικέλα Χαρτουλάρη συζητούν με τους συγγραφείς Βασίλη Γκουρογιάννη, Θεόδωρο Γρηγοριάδη, Σωτήρη Δημητρίου, Κώστα Κατσουλάρη, Μιχάλη Μοδινό και Κάλλια Παπαδάκη στο βιβλιοπωλείο Public (Καραγεώργη Σερβίας 1), στις 8.00 μ.μ.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

Θα σε πάρω να φύγουμε... Τη «χρυσή εποχή» της αθηναϊκής επιθεώρησης και την ιστορία της, μέσα από την οποία κυλά παράλληλα η ιστορία της Ελλάδας από τη δεκαετία του 1930 μέχρι τη δικτατορία του 1967 επιχειρεί να συμπυκνώσει σε μια παράσταση το μουσικοχορευτικό θέαμα Θα σε πάρω να φύγουμε που συνέθεσαν οι Άγγελος Πυριόχος, Φωκάς Ευαγγελινός και Γιώργος Κατσαρός, και παρουσιάζεται από σήμερα με έναν πολυμελή θίασο στο Θέατρο Badminton (Άλσος Γουδή), στις 8.30 μ.μ.

ΣΑΒΒΑΤΟ

Iernis

τον Παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό, αφετηρία των εκτοπίσεων. Την ίδια μέρα θα γίνει συναυλία σεφαραδίτικης μουσικής, με τη συμφω-

νική ορχήστρα του δήμου, στη μνήμη των θυμάτων στην Αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ (Πανεπιστημιούπολη), στις 8.30 μ.μ.

Κέλτικη μουσική από την Ιρλανδία, τη Σκωτία, τη Βρετάνη, αλλά και την Αμερική, σκοπούς χορευτικούς και τραγούδια από τον 16o αιώνα μέχρι τις μέρες μας, με παραδοσιακά όργανα, ιρλανδέζικο φλάουτο, φλογέρες, βιολί, κιθάρα, ιρλανδέζικο μπουζούκι, μπάντζο, μαντολίνο, μαντόλα, dulcimer, ερμηνεύει το μουσικό συγκρότημα Iernis (Μανώλης Γαλιάτσος, Κώστας Ξυδάκης, Χρυσούλα Κεχαγιόγλου, Ρεγγίνα Σοφού και Γιώργος Γαλιάτσος), στον Πολυχώρο Πολιτισμού Διέλευσις (Λέσβου 15 και Πόρου, Κυψέλη), στις 9.30 μ.μ.

62

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΘΕΜΑ

-5,3% στην Αττική.

ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ*

Είναι γνωστό ότι οι γεννήσεις μειώθηκαν δραματικά τη δεκαετία του ‘80 (από 148.000 το 1980 κατολίσθησαν γύρω στις 100.000 το 1990). Στη διάρκεια της δεκαετίας του ‘90 και τα έτη 2000-2003 κυμάνθηκαν λίγο πάνω από τις 100.000 χάρη στις, λίγες στην αρχή, γεννήσεις από αλλοδαπές. Η τάση αυτή, σε συνδυασμό με την αύξηση των θανάτων λόγω γήρανσης του πληθυσμού, είχε ως συνέπεια το σύνολο των θανάτων να ξεπερνάει συνεχώς τις γεννήσεις τα έτη 19982003 και να σημειώνεται φυσική μείωση του πληθυσμού της χώρας. Ο συνολικός όμως πληθυσμός της χώρας τα έτη αυτά αυξανόταν λόγω της εισόδου μεταναστών και λαθρομεταναστών. Μέχρι το 2003 δεν υπάρχουν στοιχεία για τις γεννήσεις και τους θανάτους κατά υπηκοότητα. Από το 2004 και μετά έχομε στοιχεία γεννήσεων κατά υπηκοότητα της μητέρας και θανάτους κατά υπηκοότητα του θανόντος. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι στο διάστημα 2004-2009 παρατηρείται μια τάση, με μικρές ταλαντεύσεις, μικρής αύξησης των γεννήσεων τόσο από Ελληνίδες όσο και από αλλοδαπές. Χάρη σ’ αυτές το σύνολο των γεννήσεων είναι συνεχώς μεγαλύτερο από το σύνολο των θανάτων την περίοδο αυτή. Όταν όμως διαχωρίσουμε τα στοιχεία αυτά κατά υπηκοότητα, όλα τα έτη αυτά, οι θάνατοι των Ελλήνων ξεπερνούσαν τις γεννήσεις από Ελληνίδες, ενώ οι γεννήσεις από αλλοδαπές ξεπερνούσαν κατά πολύ τους θανάτους αλλοδαπών (οι οποίοι είναι στην πλειονότητά τους πολύ νεότεροι των Ελλήνων στην ηλικία). Το 2010 σημειώνεται μια μικρή κάμψη των γεννήσεων, χάρη όμως στις γεννήσεις από αλλοδαπές και τους λίγους θανάτους αλλοδαπών, το σύνολο των γεννήσεων ξεπερνά και το έτος αυτό τους θανάτους. Το 2011 όμως σημειώνεται μεγάλη μείωση των γεννήσεων, η οποία, σε συνδυασμό με μια μικρή αύξηση των θανάτων, είχε ως αποτέλεσμα, για πρώτη φορά μετά από 7 έτη, το σύνολο των θανάτων να ξεπεράσει το σύνολο των γεννήσεων. Αυτή η ανατροπή όμως αφορά κυρίως τους Έλληνες, δεδομένου ότι στους αλλοδαπούς οι γεννήσεις από αλλοδαπές ξεπερνούν και πάλι κατά πολύ τους λίγους θανάτους αλλοδαπών. Στο άρθρο αυτό εξετάζουμε τη μείωση των γεννήσεων το 2011 σε σχέση με το 2010 με βάση τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ, πρώην ΕΣΥΕ), τα οποία δίνονται στον Πίνακα που ακολουθεί.

o Στις γεννήσεις από Ελληνίδες, από

Τα μέτρα των Μνημονίων μείωσαν τις γεννήσεις σε όλες τις περιφέρειες της χώρας το 2011 Στην 1η στήλη του Πίνακα δίνεται το σύνολο των γεννήσεων (από Ελληνίδες και αλλοδαπές) στις 13 περιφέρειες και στο Σύνολο Χώρας το 2010, στη 2η το 2011 και στην 3η η ποσοστιαία μείωσή τους. Στις τρεις επόμενες στήλες δίνονται τα αντίστοιχα στοιχεία για τις γεννήσεις από Ελληνίδες και στις τρεις τελευ-

Για πρώτη φορά το 2011 το σύνολο των θανάτων ξεπέρασε το σύνολο των γεννήσεων

ταίες εκείνα για τις γεννήσεις από αλλοδαπές. Στην τελευταία γραμμή του Πίνακα δίνονται τα ίδια στοιχεία για το Υπόλοιπο Χώρας, δηλαδή το σύνολο των 12 περιφερειών εκτός Αττικής, προκειμένου να συγκρίνουμε τη μείωση σ’ αυτές ως συνόλου με τη μείωση στην Αττική. Από τον Πίνακα αυτό φαίνεται ότι

το 2011 σε σχέση με το 2010 οι γεννήσεις μειώθηκαν σε όλες τις περιφέρειες ανεξάρτητα από την υπηκοότητα των μητέρων. Υπάρχουν όμως μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις περιφέρειες. Συγκεκριμένα, οι μειώσεις κυμάνθηκαν: o Στο σύνολο των γεννήσεων, από το -12,7% στη Στερεά Ελλάδα μέχρι το

-11,7% στη Στερεά Ελλάδα μέχρι 3,4% στην Αττική, και o Στις γεννήσεις από αλλοδαπές, από -20,1% στη Δυτική Μακεδονία μέχρι -5,3% στην Ήπειρο. o Στο Σύνολο Χώρας, η μείωση στις γεννήσεις από Ελληνίδες ήταν μικρότερη από εκείνη από αλλοδαπές. o Η μείωση των γεννήσεων στην Υπόλοιπη Χώρα ήταν μεγαλύτερη απ’ ό,τι στην Αττική τόσο στο σύνολο των γεννήσεων όσο και στις γεννήσεις από Ελληνίδες και αλλοδαπές. Οι μειώσεις των γεννήσεων οφείλονται σε πολλούς λόγους. Οι κυριότεροι από αυτούς, όπως έχουν δείξει διαχρονικές μελέτες του ΕΚΚΕ, είναι οικονομικοί. Οι λόγοι αυτοί οξύνθηκαν εξαιτίας των μέτρων των Μνημονίων (η ανεργία εκτινάχτηκε στα ύψη, οι μισθοί και συντάξεις μειώθηκαν δραστικά και έγιναν μεγάλες περικοπές στα επιδόματα τρίτεκνων και πολύτεκνων οικογενειών). Όλα αυτά αποτρέπουν τους νέους να συνάψουν γάμους και τα ζευγάρια να κάνουν παιδιά (όσα δεν έχουν) ή περισσότερα παιδιά (όσα έχουν). Οι λόγοι αυτοί ισχύουν τόσο για τους Έλληνες όσο και για τους αλλοδαπούς. Στους τελευταίους ίσως έχει συμβάλει και η παλιννόστηση στις πατρίδες τους εκείνων που δεν μπορούν να βρουν δουλειά εδώ και να ζήσουν τις οικογένειές τους. Σε ό,τι αφορά τη μικρότερη μείωση των γεννήσεων στην Αττική σε σύγκριση με την Υπόλοιπη Χώρα, ένας επιπλέον λόγος είναι το μεγαλύτερο κατά κεφαλή ΑΕΠ (κατά 40%) σε σχέση με εκείνο στο Υπόλοιπο Χώρας. Όλες οι κυβερνήσεις των τελευταίων 38 ετών έχουν, δυστυχώς, επιδείξει προκλητική αδιαφορία απέναντι στη συνεχή αυτή κατολίσθηση των γεννήσεων καθώς και στο γεγονός ότι τα 14 τελευταία χρόνια οι θάνατοι των Ελλήνων ξεπερνούν τις γεννήσεις από Ελληνίδες. Αντί να εφαρμόσουν τις προτάσεις που περιλαμβάνονται στο πριν από 20(!) ακριβώς χρόνια ομόφωνο πόρισμα της διακομματικής επιτροπής της Βουλής του 1993 για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος, έπαιρναν και παίρνουν μέτρα εναντίον των οικογενειών με παιδιά, με τη σημερινή τρικομματική κυβέρνηση να έχει ξεπεράσει όλες τις προηγούμενες στη σκληρότητα και στην αναλγησία απέναντί τους, με το να φορολογεί τιμωρητικά τις οικογένειες με παιδιά. Πρόκειται για εγκληματική στάση απέναντι στο υπ’ αριθμόν ένα εθνικό μας πρόβλημα.

* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι τέως αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

63

OIKOΛΟΓΙΑ

Πολλαπλώς προστατευόμενη από την εθνική και κοινοτική νομοθεσία περιβάλλοντος είναι η Οξειά, το νησάκι στο Ιόνιο κοντά στις εκβολές του ποταμού Αχελώου, το οποίο διοικητικά ανήκει στην Κεφαλλονιά, ένα από τα νησιά του συμπλέγματος των Εχινάδων. Οι ταλιμπάν της μνημονιακής παραπληροφόρησης πανηγυρίζουν το τελευταίο διάστημα διότι πωλήθηκε, λέει, έναντι πέντε εκατ. ευρώ από τους Ελληνοαυστραλούς ιδιοκτήτες της και αγοράσθηκε, μαζί με άλλα πέντε νησάκια, από τον εμίρη του Κατάρ προς αξιοποίηση, αλλά και γιατί ήρθησαν(;) τα σκοπίμως απροσδιόριστα «γραφειοκρατικά εμπόδια». Κι όμως η Οξειά προστατεύεται από τον νόμο για τα δασικά οικοσυστήματα, αφού με τη βούλα του Δασαρχείου από το 1989 έχει χαρακτηρισθεί τελεσίδικα δάσος (πεύκης) χωρίς να αμφισβητηθεί. Ο δασικός της χαρακτήρας επαναβεβαιώθηκε και πρόσφατα από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Τα νησάκια, δεκατρία τον αριθμό, βρίσκονται εντός του Εθνικού Πάρκου Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου Αιτωλικού, κάτω ρου και εκβολών ποταμών Αχελώου και Ευήνου και νήσων Εχινάδων, από τον Μάιο του 2006, οπότε η περιοχή ανακηρύχτηκε σε Εθνικό Πάρκο με την ΚΥΑ 22306/ΦΕΚ477Δ/31-05-2006. Οριοθετούνται μάλιστα ως Ειδική Ζώνη Προστασίας της Φύσης 4 με επιτρεπόμενες χρήσεις (μελισσοκομία, καλλιέργεια ελαιοδένρων κ.λπ.) που αποκλείουν κάθε «αξιοποίηση», αφού, κατά το προοίμιο της ΚΥΑ για τον σκοπό ίδρυσης του Πάρκου, «το νησιωτικό σύμπλεγμα των βορείων και νοτίων Εχινάδων διακρίνεται για τη μεγάλη βιολογική, οικολογική, αισθητική, επιστημονική, γεωμορφολογική και παιδαγωγική τους αξία». Επιπλέον έχουν ενταχθεί προ πολλού στο ευρωπαϊκό δίκτυο Νatura 2000 ως τμήμα της ευρύτερης περιοχής «Δέλτα Αχελώου, Λιμνοθάλασσα Μεσολλογγίου - Αιτωλικού και εκβολές Ευήνου, νήσοι Εχινάδες, νήσος Πεταλάς, Δυτικός Αράκυνθος και Στενά Κλεισούρας». Όλη η περιοχή περιλαμβάνεται στον κατάλογο των Ζωνών Ειδικής Προστασίας για την Ορνιθοπανίδα, όπως ορίζονται στην Οδηγία 79/409 για τη διατήρηση των άγριων πτηνών (ΦΕΚ 1495 Β.6/9/2010 ώς παράρτημα στη νέα ενσωμάτωση της παραπάνω Οδηγίας). Αλλά έχει χαρακτηρισθεί και Ειδική Ζώνη Διατήρησης με τον νόμο 3937/2011 για τη βιοποικιλότητα ως τόπος κοινοτικής σημασίας. Στις περιοχές Ναtura για την προστασία των ευαίσθητων οικοσυστημάτων τους επιτρέπονται έργα μόνον εφόσον εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον και δεν υπάρχουν άλλες εναλλακτικές λύσεις, οποιαδήποτε

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Λ. ΣΤΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗ L.Stavrogianni@avgi.gr

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ

Η Kατάρ(α) του συμπλέγματος των Εχινάδων νήσων δραστηριότητα εμπίπτει στη διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ενώ ένα έργο μπορεί να εγκριθεί εφόσον ενημερωθεί η Ε.Ε. και μόνον αν εξασφαλιστούν αντισταθμιστικά μέτρα (Οδηγία 92/43 περί οικοτόπων, άρθρο 6).

Πάντα δάσος Αναλυτικότερα, σύμφωνα με πληροφορίες από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, ο δασικός χαρακτήρας της Οξειάς (έκταση του νησιού 4.200 στρέμματα) πιστοποιείται από το 1989, καθώς σε αίτημα χαρακτηρισμού που υποβλήθηκε στις 8.3.2011 η απάντηση των αρμοδίων υπηρεσιών στις 18 Ιανουαρίου φέτος ήταν ξεκάθαρη: Έχει εκδοθεί η υπ’ αριθμ. πρωτοκόλλου 260/30.5.1989 Πράξη Χαρακτηρισμού της Διεύθυνσης Δασών Κεφαλληνίας, σύμφωνα με την οποία η έκταση έχει χαρακτηρισθεί ως δάσος και δασική, εμπίπτουσα ειδικότερα στην παράγραφο 1 (Δάση) και 2 (δασικές εκτάσεις) του άρθρου 3 του νόμου 998/79 για την προστασία των δασών. Επιπλέον η παραπάνω Πράξη Χαρακτηρισμού, αφού έλαβε τους τύπους δημοσιότητας σύμφωνα με το άρθρο 14 του νόμου 998/79, έχει κα-

ταστεί οριστική και τελεσίδικη. Αυτό σημαίνει ότι ουδείς κατέθεσε ένσταση κατά του χαρακτηρισμού.

Επιτρεπόμενες χρήσεις Η οριοθέτηση του Πάρκου, των Ζωνών Προστασίας και ο καθορισμός των επιτρεπόμενων δραστηριοτήτων έγινε το 2006. Είχε προηγηθεί καταδίκη του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (27 Οκτωβρίου 2005, υπόθεση C-166/04) για παραβίαση της Οδηγίας 79/409 περί προστασίας των άγριων πτηνών και των οικοτόπων τους - Ζώνη Ειδικής Προστασίας της λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου. Στη ζώνη Προστασίας Φύσης (ΠΦ)4, όπου περιλαμβάνεται το χερσαίο τμήμα των Βόρειων Εχινάδων (Ποντικός, Προβάτιο, Δρακονέρα, Τσακαλονήσιο, Πιστρός, Λαμπρινός, Καλόγηρος, Σοφιαία, Φίλιππος, Καρλονήσιο) και οι Νότιες Εχινάδες (Μάκρη, Μακροπούλα, Οξειά) επιτρέπονται οι εξής χρήσεις: o Η γεωργία στις υφιστάμενες, κατά την έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης 1319/1993 (ΦΕΚ 755Β), ελαιοκαλλιέργειες. * Η βόσκηση και οι παραδοσιακές εγκαταστάσεις εσταυλισμού μέχρι την εκπόνηση και έγκριση μελέτης βοσκοϊκανότητας. Ο τρόπος κατα-

σκευής των εγκαταστάσεων και η αισθητική ένταξή τους στο περιβάλλον καθορίζεται από τη μελέτη βοσκοϊκανότητας. o Η μελισσοκομία. o Η κατασκευή υποδομής στις ακτές για την εξυπηρέτηση των υδατοκαλλιεργειών. Η ήπια αναψυχή για ανάπτυξη της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης. Για το νησιωτικό σύμπλεγμα, απαιτείται η εκπόνηση ειδικής μελέτης, προκειμένου να τεκμηριωθούν η έκταση, οι όροι δόμησης και η υποδομή, στην οποία θα αναπτυχθεί η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και η ήπια αναψυχή, σύμφωνα με τη φέρουσα ικανότητα του οικοσυστήματος, και η έκδοση σχετικού Κανονισμού Διοίκησης και Λειτουργίας του Φορέα Διαχείρισης. o Η εγκατάσταση υποδομής για την εξυπηρέτηση των επιτρεπόμενων χρήσεων και δραστηριοτήτων, όπως μικρή αγροτική κατοικία επιφάνειας μέχρι 80 τ.μ., αποθήκες φύλαξης αγροτικών εργαλείων επιφάνειας μέχρι 50 τ.μ. κ.λπ. Η δόμηση επιτρέπεται «με τους όρους που αναφέρονται στην παρ. Α2.6 του παρόντος άρθρου». Για τις επιτρεπόμενες χρήσεις και δραστηριότητες ορίζονται κατώτατο όριο κατάτμησης και αρτιότητας τα δέκα (10) στρέμματα.

Η απόβαση του εμίρη σε νησί με δάσος πεύκης, εντός Πάρκου και δικτύου Νatura Η παραπάνω παράγραφος προβλέπει: «Επιτρέπεται μόνον η εγκατάσταση μόνιμης ελαφριάς υποδομής που εξυπηρετεί την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την οικολογική ευαισθητοποίηση του κοινού (όπως κέντρα οικολογικής ευαισθητοποίησης, παρατηρητήρια, πινακίδες, επιστημονικός εξοπλισμός κ.λπ.), την ήπια αναψυχή, τους λουόμενους (όπως σκιάδες, ντουζ, αποδυτήρια, αναψυκτήρια κ.λπ.) σε θέσεις και με όρους δόμησης που προτείνονται από ειδική μελέτη, για την εξυπηρέτηση των επιτρεπόμενων δραστηριοτήτων, καθώς και για τη φύλαξη και επόπτευση του χώρου. Οι κατασκευές πρέπει κατά κανόνα να είναι μικρού όγκου και ελαφρού τύπου, να ακολουθούν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική τεχνική της περιοχής, ώστε να προσαρμόζονται στην ιδιαίτερη αισθητική του περιβάλλοντος χώρου. Οι σχετικές αρχιτεκτονικές μελέτες εγκρίνονται από την αρμόδια ΕΠΑΕ ύστερα από γνώμη του Φορέα Διαχείρισης». Ο Φορέας Διαχείρισης του Πάρκου από τις 21 Φεβρουαρίου με ανακοίνωσή του ξεκαθαρίζει ότι κανένα αίτημα τουριστικής αξιοποίησης για την Οξειά δεν του έχει διαβιβαστεί για γνωμοδότηση...

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

64

AΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΖΟΖΕ ΜΟΥΡΙΝΙΟ

Πρωταγωνιστής και στο «Θέατρο των Ονείρων»... ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΓΑΛΟΥΠΗ

«Μια ζεστό και μια κρύο», οι σχέσεις του Μουρίνιο με τον Κριστιάν Ρονάλντο...

Παίζει τον ρόλο τού «κακού» και δεν το κρύβει. Δεν φοβάται να προκαλέσει, να γίνει αντιπαθής, να κοντραριστεί. Ο Ζοζέ Μουρίνιο είναι πλέον «ανοιχτό βιβλίο» για κάθε ποδοσφαιρόφιλο. Στο «Όλντ Τράφορντ», όμως, εξέπληξε τους πάντες όταν δήλωσε μετά το ματς «έχασε η καλύτερη ομάδα», αναγνωρίζοντας την ανωτερότητα της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Σε μια επίδειξη «φερ πλέι» ο Πορτογάλος τεχνικός έδειξε πως όταν θέλει ή, κυρίως, όταν τον συμφέρει, γίνεται και «καλός». Σαν να παίζει έναν διαφορετικό ρόλο στο θέατρο (των «ονείρων», στην προκειμένη...), ανάλογα με τις συνθήκες... Η πρόκριση της Ρεάλ Μαδρίτης επί της Μάντσεστερ συζητήθηκε πολύ μέσα στην εβδομάδα. Ο αλληλο-

Ο προπονητής που «κλέβει την παράσταση» έδω και πολλά χρόνια...

σεβασμός ανάμεσα στις δυο πλευρές, η μεγάλη μάχη στο τερέν, η κακή διαιτησία και οι αντιδράσεις, ο Κριστιάνο Ρονάλντο που δεν πανηγύρισε το γκολ σε βάρος της πρώην ομάδας του, οι 1.000 συμμετοχές του Γκιγκς. Την παράσταση, όμως,

πάλι έσπευσε να κλέψει ο «Special One», με την αμφιλεγόμενη προσωπικότητά του. Η Ρεάλ έχει μείνει 11 χρόνια μακριά από το Τσάμπιονς Λιγκ κι αυτός είναι ο πρωταρχικός στόχος. Την περασμένη σεζόν δεν τα κατάφερε, όμως κατέκτησε το πρωτάθλημα. Φέτος η «Πριμέρα Ντιβισιόν» χάθηκε νωρίς και όλο το βάρος έχει πέσει στο Τσάμπιονς Λιγκ. Η τιτανομαχία στο «Όλντ Τράφορντ» και η πρόκριση στους «8» αφήνει μόνο κέρδη για τη Ρεάλ. Μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι νίκησε δύο φορές και την Μπαρτσελόνα... Η ομάδα έχει αποκτήσει εμφανέστατα την ταυτότητα του προπονητή της. Παρά το γεγονός ότι η σχέση του Μουρίνιο με παίκτες - σύμβολα (όπως ο Κασίγιας), με τον Τύπο, αλλά και με μερίδα του κόσμου έχει περάσει από χίλια κύματα, ο

FIFA - UEFA: ΜΕΤΩΠΟ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ

«Καλή αρχή» με την τιμωρία της Λάτσιο TOY ΘΑΝΟΥ ΣΑΡΡΗ

Η UEFA και η FIFA σκληραίνουν τη στάση τους στα θέματα ρατσισμού, τα οποία, παρά τις προσπάθειες που γίνονται, συνεχίζουν να ταλαιπωρούν το ποδόσφαιρο σε κάθε του έκφανση. Η τέταρτη καταγγελία για ρατσιστικό κρούσμα προς τους οπαδούς της Λάτσιο, οι οποίοι έχουν μακρά ιστορία σε τέτοιου είδους θέματα, ήταν και η... φαρμακερή. Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία τιμώρησε με πρόστιμο 40.000 ευρώ τους «λατσιάλι», αλλά το σημαντικότερο είναι ότι τους επέβαλε ποινή δύο αγώνων κεκλεισμένων των θυρών για ευρωπαϊκά ματς. Το ποτήρι ξεχείλισε από τη συμπεριφορά των οπαδών της στο παιχνίδι με την Μπορούσια Μένχενγκλάντμπαχ για τους «32» του Γιουρόπα Λιγκ και τους ναζιστικούς χαιρετισμούς των «νοσταλγών». Ήδη η ομάδα της Ρώμης «κουβαλούσε» πρόστιμα που ξεπερνούσαν τις 200.000 ευρώ από τη δράση των «Ultras» της στη φάση των ομίλων και η ποινή της τιμωρίας της έδρας προκάλεσε έντονη αντίδραση στους διοικούντες τον ιταλικό σύλλογο, αφού για πρώτη φορά υπάρχει τιμωρία ομάδας για τέτοια αιτία. Στο παρελθόν, η UEFA έχει δεχτεί

σημαντική κριτική για τον τρόπο που αντιμετώπιζε τα θέματα ρατσισμού. Τα πρόστιμα που επέβαλε ήταν δεδομένο ότι δεν άλλαζαν την κατάσταση, ενώ σε σύγκριση με τα ποσά για άλλα ζητήματα, όπως ας πούμε η τιμωρία στον Δανό Μπέντνερ για «γκρίζα» διαφήμιση στο «Euro 2012» και οι 100.000 που κλήθηκε να πληρώσει, αυτά για τον ρατσισμό έμοιαζαν πολύ χαμηλά. Ειδικότερα μετά τα επεισόδια από Σέρβους στην ομάδα κάτω των 21 ετών της Σερβίας, η κατακραυγή για την ατιμωρησία ήταν μεγάλη. Το παράδειγμα της Λάτσιο δείχνει ότι υπάρχει πρόθεση από την UEFA για να αλλάξει στάση...

Αλλαγή στάσης... Κάτι ανάλογο όμως φαίνεται ότι συμβαίνει και με την Παγκόσμια Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία. Ο Κέβιν Πρινς Μπόατενγκ κατά τη διάρκεια του Ιανουαρίου είχε αποχωρήσει μαζί με την υπόλοιπη ομάδα της Μίλαν από φιλικό με την Προ Πάτρια, μετά από ρατσιστική επίθεση που δέχτηκε από τους αντίπαλους οπαδούς. Ο πρόεδρος της FIFA, Σεπ Μπλάτερ, είχε εκφράσει την αντίθεσή του στην πράξη των Ιταλών, που όμως έστειλαν ξεκάθαρο μήνυμα ότι οι παίκτες δεν πρόκειται να ανε-

Οι οπαδοί της Λάτσιο χαιρετούσαν ναζιστικά και στο ΟΑΚΑ στο ματς με τον Παναθηναϊκό, αλλά τότε δεν τιμωρήθηκαν...

χθούν άλλα ρατσιστικά κρούσματα. Η πλειοψηφία της ποδοσφαιρικής κοινότητας αποδοκίμασε τον Μπλάτερ για τη στάση του και ο Ελβετός έσπευσε γρήγορα να πλέξει το εγκώμιο του Γκανέζου παίκτη για τη «δυνατή και θαρραλέα στάση του». Πλέον, φαίνεται να αλλάζει εντελώς η πορεία. Προγραμματίστηκε συνάντηση με τον Μπόατενγκ και έγινε έκκληση για ένα «ενωμένο μέτωπο της ποδοσφαιρικής κοινότητας, έτσι ώστε να υπάρχει μηδενική ανοχή προς τον ρατσισμό». Σε αυτή την κατεύθυνση βρίσκο-

Πρώτη φορά έχουμε αποκλεισμό έδρας για ναζιστικούς χαιρετισμούς οπαδών...

νται και οι προθέσεις του Μπλάτερ για ίδρυση task force για τα θέματα ρατσισμού στα γήπεδα. Επικεφαλής της θα αναλάβει ο πρόεδρος της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας της Βόρειας, Κεντρικής Αμερικής και Καραϊβικής. «Είναι ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα, το οποίο έχει να κάνει επίσης με την παιδεία και την κατανόηση. Χρειάζεται αλληλεγγύη», τόνισε ο Μπλάτερ, δείχνοντας να καταλαβαίνει πλέον ότι οι «γιορτούλες» και τα events δεν αρκούν για να εκλείψει ο ρατσισμός από τα γήπεδα...

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

65

AΘΛΗΤΙΣΜΟΣ «Πρόκειται άμεσα να ξεκινήσω προπόνηση στο μπέιζμπολ ή το σόφτμπολ...»

Πορτογάλος καταφέρνει για ακόμα μία φορά να βάλει τη σφραγίδα του. Όπως έκανε σε Πόρτο, Τσέλσι και Ίντερ. Όπως κάθε ομάδα του Μουρίνιο, έτσι και η Ρεάλ «ανεβάζει στροφές» στον β’ γύρο, κάτι που έγινε ειδικά στην Ίντερ τη χρονιά που κατέκτησε το Τσάμπιονς Λιγκ, με κατακόρυφη άνοδο απόδοσης από τον Ιανουάριο και μετά. Η Ρεάλ Μαδρίτης με αυτές τις εμφανίσεις της κόντρα σε Μπαρτσελόνα, Μάντσεστερ, δείχνει ότι τώρα «απογειώνεται»!

Ανοιχτή μία... πόρτα Ακόμα, πάντως, κι αν δεν φτάσει φέτος στον στόχο της η Ρεάλ, κάτι που θα έχει σαν συνέπεια και την αποχώρηση του Μουρίνιο, φαίνεται ότι υπάρχει μια πόρτα ανοιχτή για τον προπονητή... Οι φιλοφρονήσεις και οι περιβόητες συναντήσεις για... κρασί με τον Φέργκιουσον, τα καλά λόγια για την εμφάνιση της Γιουνάιτεντ, μια παλιότερη δήλωση όταν ήταν στην Τσέλσι («είδα τον κόσμο της Μάντσεστερ που χειροκροτούσε τους παίκτες όταν τους νικήσαμε. Στην Πορτογαλία θα τους πετούσαν μπουκάλια»), ενδέχεται να είναι σημάδια για επικείμενη συνεργασία. Με τον Φέργκιουσον να δίνει το χρίσμα... Κάπως έτσι εξηγείται και ότι ο Μουρίνιο μετατράπηκε ξαφνικά σε «καλό παιδί», ενώ τόσο καιρό δεν αφήνει αντίπαλο σε χλωρό κλαρί. Γνωρίζει ότι έτσι πιέζει καταστάσεις στη Μαδρίτη, ενώ, πανέξυπνα, ανοίγει ορθάνοιχτα την πόρτα για το «Όλντ Τράφορντ». Και στο παρελθόν έχει παίξει σε διπλό ταμπλό! Το «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», άλλωστε, είναι μέσα στο πετσί του Μουρίνιο. Ποιος ξεχνάει την υπερβολική δήλωση πριν τον αγώνα στο Μάντσεστερ ότι «ο Κριστιάνο είναι καλύτερος από Μαραντόνα, Πελέ», όταν πριν από μόλις μερικά χρόνια είχε δηλώσει για τον συμπατριώτη του Ρονάλντο «μιλάει χωρίς ωριμότητα και ίχνος σεβασμού..., ίσως φταίνε τα δύσκολα παιδικά του χρόνια, ίσως η έλλειψη μόρφωσης»; Ένας πανούργος προπονητής, που αποθεώνει το αποτέλεσμα και είναι «μετρ» της τακτικής εντός - εκτός αγωνιστικών χώρων, δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη όταν επιλέγει την οδό των... άκρων, αφού πάντα κάτι έχει μέσα στο μυαλό του για να πετύχει τον στόχο του. Και γι’ αυτή τη σεζόν είναι προφανές ότι θέλει όσο τίποτα άλλο να οδηγήσει τη Ρεάλ στο ψηλότερο σκαλοπάτι της Ευρώπης... Δείχνει ότι μπορεί, όμως υπάρχει αρκετός δρόμος ακόμα μέχρι να το καταφέρει!

O ηγέτης της Βενεζουέλας είχε δώσει μεγάλη βαρύτητα στον αθλητισμό, κατασκευάζοντας περισσότερες από 2.000 αθλητικές εγκαταστάσεις...

ΟΥΓΚΟ ΤΣΑΒΕΣ

Πάθος με το μπέιζμπολ και τον... Μαραντόνα!

TOY NIKOY ΠΑΝΤΑΖΙΔΗ

Σε μία από τις τελευταίες του εμφανίσεις ενώπιον των δημοσιογράφων, ο Ούγκο Τσάβες είχε πει, για να δείξει την πρόοδο της υγείας του: «Πρόκειται άμεσα να ξεκινήσω προπόνηση στο μπέιζμπολ ή το σόφτμπολ ή και στα δύο μαζί!». O ηγέτης της Βενεζουέλας είχε ιδιαίτερη σχέση με τον αθλητισμό, αφού από μικρός ονειρεύοταν να γίνει παίκτης του μπέιζμπολ, που είναι και το «εθνικό» άθλημα της χώρας του. Έπαιζε από μικρό παιδί μπέιζμπολ και ίνδαλμά του ήταν ο Νέστος Ισαΐας Τσάβες, που σκοτώθηκε πρόωρα, σε αεροπορικό δυστύχημα, σε ηλικία 21 χρόνων. Ο Τσάβες έγινε μάλιστα και μέλος της ομάδας μπέιζμπολ του στρατού, όταν εντάχθηκε σ’ αυτόν. Φυσικά και στη διάρκεια της κυβερνητικής θητείας του το μπέιζμπολ παρέμεινε το πιο λαοφιλές άθλημα στη Βενεζουέλα, χωρίς να παραγνωρίζει και την επιρροή τού ποδοσφαίρου, όπως δείχνει και η φιλία που είχε με τον άλλοτε Αργεντίνο άσο Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα. Μάλιστα, είχε εγκρίνει δαπάνη 800 εκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή εννέα σταδίων (και όχι γηπέδων) για τις ανάγκες του Κόπα Αμέρικα του 2007...

Οκτώ σύγχρονα στάδια... Η Βενεζουέλα του Τσάβες απέκτησε οκτώ σύγχρονα στάδια σε οκτώ διαφορετικές πόλεις (Μπάρι, Καράκας, Πουέρτο Ορντάζ, Μαρακαΐμπο, Ματουρίν, Μερίντα, Πουέρτο Λα Κρουζ και Σαν Κριστόμπαλ), που είναι χωρητικότητας μεγαλύτερης των 38 χιλιάδων θεατών! Το άσχημο (για τον... Τσάβες) είναι ότι η Βενεζουέλα δεν είχε ανάλογη αγωνιστική παρουσία σ’ εκείνη τη διοργάνωση, αφού ναι μεν βγήκε πρώτη στον όμιλό της, αποκλείστηκε όμως στα προημιτελικά, χάνοντας 4-1 από την Ουρουγουάη (τον τίτλο είχε πάρει η Βραζιλία, που είχε νικήσει 3-0 στον τελικό την Αργεντινή). Σ’ εκείνο το Κόπα Αμέρικα υπήρξε παλλαΐκη συμμετοχή, καθώς είχαν κατατεθεί 4,5 εκατομμύρια προτάσεις από μαθητές όλες της χώρας στον διαγωνισμό για τη μασκότ! λευταία 7ετία, θεωρώντας ότι δεν μπορούν κάποιοι ζάπλουτοι να διατηρούν «εκτάσεις με... τρύπες», όταν υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν σπίτι! Επίσης, επέβαλε στις εταιρείες να δίνουν χρόνο στους εργαζόμενους για άσκηση 30 λεπτών, τρεις φορές την εβδομάδα, ενώ ο τελευταίος α-

θλητικός νόμος στη Βενεζουέλα προβλέπει οι κρατικές επιχειρήσεις να δίνουν το 1% των κερδών τους στον αθλητισμό.

Ούγκο, Φιντέλ, Ντιέγκο... Ο Ούγκο Τσάβες, όπως και ο Φιντέλ Κάστρο, είχε πολύ καλές σχέσεις με τον Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα.

Οι τρεις τους είχαν μια ιδιαίτερη σχέσης αλληλοϋποστήριξης. Το 2009, το Κοινοβούλιο της Βενεζουέλας ενέκρινε τροπολογία του Συντάγματος με βάση την οποία καταργούνταν οι περιορισμοί στην ανανέωση της θητείας προσώπων, ώστε ο Ούγκο Τσάβες να διεκδικήσει και τρίτη συνεχόμενη προεδρική θητεία, με τον Μαραντόνα να επισκέπτεται τον Τσάβες και στην κοινή τους εμφάνιση να φοράει μπλουζάκι με το σύνθημα: «Ναι στο δημοψήφισμα». Ο Τσάβες είχε εμφανίσει τον Μαραντόνα δίπλα του και σε πολιτική ομιλία, λίγο πριν τις βουλευτικές εκλογές του 2010 και παραφράζοντας τα λόγια του ηγέτη της απελευθέρωσης των χωρών της Νότιας Αμερικής από τον ισπανικό ζυγό Σιμόν Μπολιβάρ, είχε πει: «Ζήτω ο σοσιαλισμός, ζήτω η πατρίδα, ζήτω ο αθλητισμός, ζήτω ο... Μαραντόνα!». Εκείνη την περίοδο ο Μαραντόνα είχε κληθεί να ανανεώσει το συμβόλαιό του στο πάγκο της εθνικής Αργεντινής και σε ερώτηση σχετική με την επίσκεψή του στη χώρα είχε απαντήσει: «Ήρθα στη Βενεζουέλα για να συμβουλευτώ τον φίλο μου, τον οποίο στηρίζω μέχρι θανάτου». Από την πλευρά του ο Τσάβες είχε... πειράξει τον φίλο του λέγοντας πως «και να μείνει ο Ντιέγκο στον πάγκο της Αργεντινής, το Μουντιάλ στου 2014 στη Βραζιλία θα το κατακτήσει η... Βενεζουέλα!» Δυστυχώς, δεν ζει για να διαπιστώσει αν θα επαληθευθεί η «προφητεία» του...

Αθλητισμός στους τόπους δουλειάς... Οι κυβερνήσεις τού Τσάβες είχαν δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα στον αθλητισμό, κατασκευάζοντας περισσότερες από 2.000 νέες αθλητικές εγκαταστάσεις και καθιερώνοντας κρατικές υποτροφίες στους επίλεκτους αθλητές. Αντίθετα, τέθηκε υπό... διωγμό το γκολφ, που το διέδωσαν στη Βενεζουέλα οι αμερικάνικες εταιρείες πετρελαίου, με τον Τσάβες να κλείνει έξι γήπεδα γκολφ την τε-

Φιντέλ Κάστρο και Ούγκο Τσάβες εν δράσει...

Ο Μαραντόνα απευθύνει χαιρετισμό σε προεκλογική συγκέντρωση

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

66

ΣΚΑΚΙ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΟΣΜΑΣ ΚΕΦΑΛΟΣ kosmaskefalos@gmail.com

ΟΙ ΔΙΑΣΥΛΛΟΓΙΚΟΙ ΑΓΝΩΝΕΣ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ Ο ΔΗΜΟΦΙΛΕΣΤΕΡΟΣ ΘΕΣΜΟΣ

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ o Αρχίζει την Παρασκευή στο Λονδίνο το Τουρνουά των Διεκδικητών. Το πρόγραμμα του 1ου γύρου: Αρονιάν - Κάρλσεν, Γκέλφαντ - Ρατζάμποφ, Ιβαντσούκ - Γκριστσούκ, Σβίντλερ - Κράμνικ. Ο νικητής θα αναμετρηθεί με τον Ανάντ για την ανάδειξη του νέου παγκόσμιου πρωταθλητή (http://www.fide.com/). o Ομαδικό τουρνουά ράπιντ για αγόρια και κορίτσια έως 12 ετών διοργανώνει στις 24 Μαρτίου στην Αρχαία Ολυμπία η Σ.Α. Πύργου. Στο «Ολυμπιακό Πνεύμα», όπως είναι ο τίτλος της διοργάνωσης, θα αγωνιστούν εξαμελείς ομάδες με μοναδικό περιορισμό το όριο ηλικίας. Δηλώσεις συμμετοχής μέχρι 21/3 στον Μ. Σιγούρο, τηλ. 6932879488, email: msigouros@yahoo.com o Ο Δήμος Σιθωνίας διοργανώνει από 22 έως 24 Μαρτίου στο ξενοδοχείο GERANION, στη Νικήτη Χαλκιδικής, Διεθνές Φεστιβάλ Σκακιού Ράπιντ για νέους έως 20 ετών. Πληροφορίες - δηλώσεις συμμετοχής: Β. Τσαρουχάς 6944396466, vastsarouhas@yahoo.gr. o Ο σκακιστής και συνθέτης προβλημάτων Λεωκράτης Ανεμοδουράς εγκαινίασε μία νέα σελίδα στο διαδίκτυο με σταυρόλεξα (λύσεις online), κουίζ και ενδιαφέρουσες πληροφορίες: http://www.stavrolexaonline.gr/ o Με νικητές τους Στ. Χαλιορή, Β. Παπακώστα και Κ. Δάνο στα παιδιά κάτω των 16 ετών και με τον Άγγ. Σέρμπο στα κάτω των 10 έληξαν οι νεανικοί αγώνες του Φάρου Βαρβασίου Χίου. Ήδη έχουν αρχίσει οι προετοιμασίες για το μαζικό Σχολικό Πρωτάθλημα Χίου, το οποίο θα διεξαχθεί στις 31 Μαρτίου σε αίθουσες του 4ου Γυμνασίου. o Αγώνες στη μνήμη του 4ου παγκόσμιου πρωταθλητή Αλιέχιν θα διεξαχθούν από 21.4 έως 1.5 στο Λούβρο των Παρισίων και στο Ρωσικό Μουσείο της Αγίας Πετρούπολης. Θα αγωνιστούν οι Ανάντ, Αρονιάν, Κράμνικ, Γκέλφαντ, Σβίντλερ, Βασιέ Λαγκράβ, Φρεσινέ, Άνταμς και Ντινγκ Λιρέμ. Νωρίτερα (6-14.4), θα έχει πραγματοποιηθεί η ισχυρότερη διασυλλογική διοργάνωση στον κόσμο, το Πρωτάθλημα Ρωσίας. o Κυκλοφόρησε το 3ο διαδικτυακό τεύχος του Ενημερωτικού Δελτίου της ΕΣΟ (http://www.chessfed.net/).

Χίλιες σκακιέρες κάθε Κυριακή! Φινάλε σήμερα σε πολλές ομαδικές διοργανώσεις σε όλη την Ελλάδα. Ο θεσμός των διασυλλογικών παραμένει για δεκαετίες ιδιαίτερα δημοφιλής και ενεργοποιεί χιλιάδες σκακιστές και σκακίστριες. Η κορύφωση των φετινών αγώνων σε μαζικότητα παρατηρήθηκε τον Φεβρουάριο, όπου κάθε Κυριακή στήνονταν σε όλη τη χώρα περίπου χίλιες σκακιέρες! Ας επιχειρήσουμε μία χαρτογράφηση των πρώτων ομαδικών συναντήσεων του 2013: Ολοκληρώνονται σήμερα τα Ομαδικά Πρωταθλήματα Αττικής (ώρα έναρξης 10.30 π.μ.). Στον Προκριματικό Όμιλο Α’ Εθνικής (ΠΟΑ) αγωνίζονται 10 δεκαμελείς ομάδες. Το πρόγραμμα της τελευταίας αγωνιστικής (σε παρένθεση η βαθμολογία): Σ.Ο. Ν. Φιλαδέλφειας (10) - Α.Σ. Παπάγου (12), Σ.Ο. Αιγάλεω (10) - Πανελλήνιος (9), Σ.Ο. Χαλανδρίου (4) - ΦΟΝ Ηρακλείου (12), Σ.Ο. Καλλιθέας (5) - Ζήνων Γλυφάδας (7), ΣΑΣ Κορωπίου (6) - ΣΜΣ Ελευσίνας (5). Οι τρεις πρώτες ομάδες ανέρχονται στην Α’ Εθνική. Φινάλε στο Πρωτάθλημα Β’ Εθνικής (10 ομάδες - προηγείται ο Σ.Ο. Παγκρατίου), καθώς και στο αντίστοιχο Γ’ Εθνικής (10 - προηγείται η Εστία Ν. Σμύρνης). Με αγώνες μπαράζ ολοκληρώνεται σήμερα η Α’ Τοπική (20 ομάδες), ενώ έληξε η Β’ Τοπική (27 ομάδες). Στους δύο ομίλους του Κυπέλλου Αττικής Φιλίας «Ν. Στρόφαλης» (56 ομάδες) πρώτευσαν οι ομάδες της Π.Σ. Περιστερίου. Πλήρη αποτελέσματα στη διεύθυνση http://www.essnachess.gr/newsite/. Μια νέα διοργάνωση, το «Ομαδικό Κύπελλο Κάισσα εις Μνήμην Σαχταχτίνσκι», αρχίζει σήμερα στην Αττική με σύστημα διπλού νοκ άουτ (http://www.skakistiko.com/). Ομαδικοί αγώνες και στην Ένωση Θεσσαλονίκης - Χαλκιδικής με εννέα ομάδες στον ΠΟΑ (προηγούνται ο Παναθλητικός Συκεών και η Σ.Π. Τριανδρίας) , εννέα στην Α’ Τοπική (προηγείται ο Βορράς Αμπελοκήπων) και έξι στη Β’ Τοπική Κατηγορία.

Site: http://www.theschess.gr. Από μία νίκη και μία ήττα σημείωσαν στον πρώτο γύρο οι 3 ομάδες (ΟΦΣ Καβάλας, Σ.Ο.

Φέτος η Σύρος (όπως παλαιότερα η Ρόδος, από όπου είναι το στιγμιότυπο) θα φιλοξενήσει μικρούς σκακιστές για τους ομαδικούς Αιγαιοπελαγίτικους!

Ξάνθης, Σ.Κ. Καβάλας) του ΠΟΑ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Στην έναρξη του β’ γύρου ο ΟΦΣ Καβάλας νίκησε τον Σ.Ο. Ξάνθης. Με τρεις νίκες στη Β’ Εθνική άρχισε τους αγώνες του ο Εθνικός Αλεξανδρούπολης (http://www.chesskavala.gr/). Στον ΠΟΑ Κ.Δ. Μακεδονίας αγωνίζονται 9 ομάδες. Προηγείται ο Ο.Σ. Γιαννιτών, ο οποίος δίνει σήμερα τον τελευταίο και ιδιαίτερα δύσκολο αγώνα στην Καστοριά (http://www.esskedym.gr/). Ολοκληρώθηκε το Πρωτάθλημα της ΕΣΣΠ με συμμετοχή 9 ομάδων από τους νομούς Αχαΐας και Ηλείας. Πρώτη στον ΠΟΑ (5 ομάδες) τερμάτισε η Ε.Σ. Αιγιαλείας, η οποία ανέρχεται στην Α’ Εθνική. Πρωταθλήτρια Β’ Εθνικής (4 ομάδες) αναδείχθηκε η ομάδα του Έπαχτου Ναυπάκτου Όπως είχαμε την ευκαιρία να αναφέρουμε σε προηγούμενα φύλλα της «Αυγής», έχουν ολοκληρωθεί τα ομαδικά πρωταθλήματα Δυτικής Ελλάδας (πρωταθλητής ο ΣΠΖ Κέρκυρας) και Περιφέρειας Πελοποννήσου (πρωταθλητής ο Ν.Ο. «Ποσειδών» Καλαμάτας). Στις 16, 17 και 18 Μαρτίου θα διεξαχθεί στον Αγιόκαμπο της Λάρισας, θα διεξαχθεί η δεύτερη και τελική φάση του Ομαδικού Πρωταθλήματος Κεντρικής Ελλάδας. Στους αγώνες Κυπέλλου, οι οποίοι προηγήθηκαν, κυπελλούχος αναδείχθηκε η Σ.Ε. Βόλου. Οι ομαδικοί αγώνες στην Κρήτη θα γίνουν την άνοιξη. Οι καθιερωμένοι Αιγαιοπελαγίτικοι θα διεξαχθούν τη δεύτερη εβδομάδα του Πάσχα στον γραφικό Γαλησσά της Σύρου. Έως τώρα έχουν δηλώσει συμμετοχή οι ομάδες της Ικαρίας, της Καλύμνου, της Λέρου, της Ρόδου, της Σαντορίνης, της Σύρου και της Χίου. Το πρό-

1

8

1

7

6

2

5

4

2

6

5

4

3

9

7

1

8

7

1

4

8

2

5

9

3

6

9

5

6

3

4

7

1

8

2

8

3

2

9

6

1

4

7

5

4

7

1

5

8

2

6

9

3

1

4

7

2

5

8

3

6

9

5

2

9

6

1

3

8

4

7

6

8

3

7

9

4

5

2

1

Η λύση του χθεσινού προβλήματος

2 1

16…Βxη3! 17.θxη3 θ4 0-1

7

7

2

7

8 5

2 4

Mέτριας δυσκολίας

4

5

6

7

8

9

8

3 4 5

3

6

6

7

1

8 9

3 3

3

2

4 1

2

1

6

8 5

4

Την όμορφη και σύντομη παρτίδα αλιεύσαμε από τους περσινούς Αιγαιπελαγίτικους, οι οποίοι είχαν φιλοξενηθεί στη Λέρο: Ι. Φωτιάδης (1565) - Χρ. Πούντζας (2117) 1.δ4 Ιζ6 2.γ4 γ5 3.δ5 ε5 4.Ιγ3 δ6 5.ε4 Ιβδ7 6.Αδ3 Αε7 7.Ιηε2 α6 8.0-0 θ5 9.ζ4 εxζ4 10.Αxζ4 Ιη4 11.Ιη3 η6 12.α3 Αζ6 [η πρώτη παγίδα] 13.Αxδ6 [κρατάει τη θέση η συνέχεια 13.Ιηε2 Ιδε5 14.β3] 13...Αδ4+ 14.Ρθ1 Βθ4 [ενδιαφέρον παρουσιάζει το άμεσο 14...Ιxθ2!]

15.Ιζ5 [καλύτερο το 15.Ιηε2] 15...ηxζ5 16.Αη3 Δείτε (διάγραμμα) το εντυπωσιακό φινάλε:

5

ΛΥΣΗ ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ: 1) ΒΑΡΟΥΦΑΚΗ 2) ΟΑ, ΡΟΔΙΕΣ 3) ΡΑΚΕΝΔΥΤΟ 4) ΕΤΟΣ 5) ΝΤΕΣΑΝΤ 6) ΙΣΑΜΕ 7) ΛΑΔΗΣ, ΕΔΑ 8) ΜΑΣΩ, ΤΗΚΩ 9) ΦΑΣΑΡΙΑ ΚΑΘΕΤΑ: 1) ΒΟΡΟΣΙΛΩΦ 2) ΑΑΑ, ΣΑΣΑ 3) ΚΑΝΑΔΑΣ 4) ΟΣΕ, ΤΜΗΜΑ 5) ΥΕΝ, ΕΕΣ 6) ΦΙΔΕΣ, ΩΙ 7) ΑΔΥΤΑ, ΕΚΑ 8) ΚΟΤΟΝ, ΔΗ 9) ΗΡΟΣΤΡΑΤΟ

9

Μινιατούρα

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

SU DO KU 3

γραμμα θα είναι φέτος πυκνό, αφού από 7 μέχρι 12 Μαΐου θα πρέπει να ολοκληρωθούν ο ΠΟΑ, το Κύπελλο και το Παίδων - Κορασίδων Αιγαίου. Η εμπειρία έχει δείξει ότι όχι μόνον βγαίνει το πρόγραμμα, αλλά μένει χρόνος για τουρνουά γρήγορου σκακιού και για άλλες εκδηλώσεις!

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ι. ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1. Πολυδιαβασμένος οικονομολόγος στην εποχή της κρίσης (γεν.) 2. α) Αρχικά αεροπορικής εταιρείας β) Οπωροφόρα δέντρα (αντιστρ.) 3. Είναι συχνά ο ζητιάνος (αιτιατ.) 4. Του Καβάφη το φετινό 5. Γάλλος μαρκήσιος και συγγραφέας (δύο λέξεις) 6. Μέχρι 7. α) Έγραψε στίχους σε τραγούδια του Θεοδωράκη και του Λοΐζου β) Αξιωματική αντιπολίτευση τα χρόνια 1958-1961 8. α) Σημαίνει και τρώγω (αντιστρ.) β) Λιώνω (αντιστρ.) 9. Σαματάς ΚΑΘΕΤΑ 1. Στρατάρχης της Σοβιετικής Ένωσης (1881-1969) 2. α) Όμοια γράμματα οίκων αξιολόγησης β) Γυναικείο υποκοριστικό 3. Πόλη του είναι και το Βανκούβερ 4. α) Μία ΔΕΚΟ προς ιδιωτικοποίηση β) Υπάρχει και αστυνομικό 5. α) Αρχικά υπουργείου που πότε καταργείται και πότε επανασυνιστάται β) Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός 6. α) Ζυμαρικό για παρασκευή σούπας β) Αρχαίο επιφώνημα 7. α) Τα ανεξερεύνητα β) Συνδικαλιστικά αρχικά της πρωτεύουσας 8. α) Ένα κλαμπ τίτλος ταινίας του Κόπολα β) Αρχαίο μόριο 9. Διάσημος πυρομανής της αρχαιότητας (αιτιατ.)

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

67

ΘΕΑΜΑΤΑ Παρακαλούνται οι αναγνώστες να ενημερώνονται για τυχόν αλλαγές από τα παρακάτω τηλέφωνα Α ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΑΑΒΟΡΑ Ιπποκράτους 180, Νεάπολη, 2106423271-2106462253, Tru- No 18:00, 20:15, 22:30 ΑΒΑΝΑ Κηφισίας 234 και Λυκούργου 3, 2106756546, Το πρόσωπο της ομίχλης 17:30, 20:00, 22:30 ΑΕΛΛΩ CINEMAX 5+1 CYTA Πατησίων 140, 2108259975 2108215327, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr Αίθουσα 1 Παρενέργειες 18:00, 20:15, 22:30 Αίθουσα 2 Επιχείρηση: Argo 17:15, 19:30 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 21:45 Αίθουσα 3 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 18:00, 20:30, 23:00 Αίθουσα 4 Η ζωή του Πι 17:30 Django, ο Τιμωρός 22:50 Οι Άθλιοι 20:00 ΑΘΗΝΑΙΟΝ Βασιλίσσης Σοφίας 124, Αμπελόκηποι, 2107782122-2112112222, www.athinaioncinemas.com Αίθουσα 1 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:30 3D, 20:00 3D, 22:30 3D Αίθουσα 2 Επιχείρηση: Argo 20:20 Οι Άθλιοι 17:20 Πειρατεία στον ωκεανό 22:40 ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS Ζησιμοπούλου 7 & Ιωάννου Μεταξά, Γλυφάδα, 21089832382112112222, www.athinaioncinemas.com Αίθουσα 1 Πειρατεία στον ωκεανό 23:00 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 18:00 3D, 20:30 3D Αίθουσα 2 Επιχείρηση: Argo 18:00, 20:20, 22:40 Αίθουσα 3 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:00, 19:30, 22:00 Αίθουσα 4 Παρενέργειες 18:30, 20:40, 22:50 ΑΙΓΛΗ Λεωφόρος Πεντέλης 98, Χαλάνδρι, 2106841010 Αίθουσα 1 Πειρατεία στον ωκεανό 22:50 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 18:00, 20:30 Αίθουσα 2 Επιχείρηση: Argo 20:40, 22:40 Οι Άθλιοι 17:40 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ EUROPA CINEMAS Λεωφόρος Αλεξάνδρας και Πατησίων 77-79, σταθμός ΗΣΑΠ «Βικτώρια», 2108219298 Η γη της επαγγελίας 20:20, 22:30 Αγάπη 18:00 ΑΝΟΙΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ 2+1 Αγωνιστών στρατοπέδου 49, Χαϊδάρι, 2105813470-2105813450 Αίθουσα 1 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:30, 20:00, 22:20 Αίθουσα 2 ART CINEMA Το κυνήγι 20:15, 22:30 Μετά τη Λουτσία 18:30 ΑΣΤΕΡΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ Ασκληπιού 4, Νέα Ιωνία, 2102712640-2155302920, Αννα Καρένινα 18:30, 20:30 ΑΣΤΥ Κοραή 4, Αθήνα, 2103221925, Μετά το Μάη 18:00, 20:20, 22:30 ΑΤΛΑΝΤΙΣ 3D DIGITAL Λεωφόρος Βουλιαγμένης 245, Πλατεία Καλογήρων, Δάφνη, 2109711511 Αίθουσα 1 The Paperboy 18:00, 20:15, 22:30 Αίθουσα 2 Οδηγός αισιοδοξίας 17:15, 19:45, 22:15 ΑΤΤΑΛΟΣ Κοτιαίου & Ελευθερίου Βενιζέλου Νέα Σμύρνη, 2109331280 Τα μυθικά πλάσματα του Νότου 18:30 Το κεφάλαιο 20:15, 22:30 ΒΑΡΚΙΖΑ Θάσου 22, 2108973926 Αίθουσα 1 3D Digital Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:50 3D, 20:15 3D, 22:30 3D Αίθουσα 2 Το κεφάλαιο 18:10, 20:20, 22:30 CINE CAPITOL Ιουλιανού & 3ης Σεπτεμβρίου, 3ος οροφος του εμπορικού κέντρου Capitol Mall. Σταθμός ΒΙΚΤΩΡΙΑ, 2108210542, Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:30 3D, 20:00 3D, 22:30 3D CINERAMA Αγίας Κυριακής 30, Παλαιό Φάληρο, 2109403593-2109403595, Ο έρωτας της βασίλισσας 17:45, 20:15, 22:45 VILLAGE 15 CINEMAS @ THE MALL Ανδρέα Παπανδρέου 35 (παράπλευρος Αττική οδού) θέση ψαλίδι, Μαρούσι, Τηλ.14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 Ομορφα πλάσματα 17:00, 19:45, 22:15 Αίθουσα 2 Πειρατεία στον ωκεανό 17:00, 19:15 Παρενέργειες 21:15, 23:30 Αίθουσα 3 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 15:30 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 17:30, 19:30, 21:45, 23:45 Αίθουσα 4 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 16:30, 18:30, 20:45, 22:45 Αίθουσα 5 - Cinema Europa, Heineken Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:15, 20:00, 22:45 Αίθουσα 6 - Cinema Europa Οι διώκτες του εγκλήματος 17:45 Zero Dark Thirty 20:15, 23:15 Η γη της επαγγελίας 15:30 Αίθουσα 7 - max screen - Cosmote Οζ: μέγας και παντοδύναμος 15:00 3D, 18:00 3D, 21:00 3D, 00:00 3D Αίθουσα 8 - Lays The Paperboy 19:45, 22:00, 00:15 Barbie: Η μπαλαρίνα με τις μαγικές πουέντ (μεταγλ.)

16:15, 18:00 Αίθουσα 9 Οδηγός αισιοδοξίας 16:00, 18:45, 21:30, 00:00 Αίθουσα 10 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 16:15, 19:00, 21:45, 00:30 Αίθουσα 11 Η ζωή του Πι 15:30 Επι-

ΕΠΙΛΟΓΕΣ «ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΜΑΗ» του Ολιβιέ Ασαγιάς. Η γενιά που μεγαλώνει μετά τον Μάη του ‘68, στις αρχές της δεκαετίας του ‘70, με ένα ποιητικό κινηματογραφικό ύφος που τιθασεύει τον ρεαλισμό των επιμέρους σκηνών και θυμίζει το ευρωπαϊκό σινεμά των σπουδαίων δημιουργών. Έρωτες, πολιτικός εξτρεμισμός, άφθονη μουσική, ταξίδι «ενηλικίωσης» στην Ιταλία, προσωπικά αδιέξοδα, ματαίωση και απώλειες, με το κέντρο βάρους στο φίλτρο του χρόνου... (Άστυ, Νιρβάνα). «ΦΙΛΙΑ ΕΙΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ» του Βασίλη Λουλέ. Το πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ που αφηγείται την ιστορία πέντε παιδιών εβραϊκής καταγωγής στην Ελλάδα της γερμανικής Κατοχής. Πέντε «κρυμμένα παιδιά» που γλίτωσαν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τον θάνατο ζώντας μέσα στην απόλυτη σιωπή... (Πάλας Παγκρατίου).

«NΟ» του Πάμπλο Λαρέν. Ένας διαφημιστής κοντράρει το καθεστώς Πινοτσέτ στο επίπεδο της «διαχείρηση: Argo 18:00, 20:30, 23:00 Αίθουσα 12 Παρενέργειες 15:15, 17:30, 20:00, 22:30 Αίθουσα 13 - gold class Οζ: μέγας και παντοδύναμος 19:00, 21:45 Αίθουσα 14 - gold class Παρενέργειες 20:00, 22:30 VILLAGE 5 CINEMAS PAGRATI Υμηττού 110 & Χρεμωνίδου, Εμπορικό κέντρο Millennium, Παγκράτι, 210 7566240 - 14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 18:30, 21:10, 23:50 Αίθουσα 2 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 17:20 Επιχείρηση: Argo 19:20, 21:45, 00:10 Αίθουσα 3 - Cosmote Η αγάπη έρχεται στο τέλος 19:30, 21:30 Ομορφα πλάσματα 17:00, 23:30 Αίθουσα 4 Barbie: Η μπαλαρίνα με τις μαγικές πουέντ (μεταγλ.) 18:00 Παρενέργειες 19:45, 22:00, 00:15 Αίθουσα 5 Πειρατεία στον ωκεανό 17:45 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 19:50 3D, 22:30 3D VILLAGE 9 CINEMAS @ FALIRO Παλαιά Λεωφόρος Ποσειδώνος 1 & Μωραϊτινη 3 Δέλτα Παλαιού Φαλήρου, Τηλ.14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 Πειρατεία στον ωκεανό 18:00 Παρενέργειες 20:00, 22:15, 00:30 Αίθουσα 2 Επιχείρηση: Argo 19:40, 22:00, 00:20 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:00 Αίθουσα 3 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 19:10, 21:10, 23:10 Η γη της επαγγελίας 17:00 Αίθουσα 4 Οδηγός αισιοδοξίας 17:50, 20:10 Zero Dark Thirty 22:30 Αίθουσα 5 Ομορφα πλάσματα 19:00, 21:30, 00:00 Αίθουσα 6 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:10 3D, 19:50 3D, 22:30 3D Αίθουσα 7-VMAX - Cosmote Barbie: Η μπαλαρίνα με τις μαγικές πουέντ (μεταγλ.)

17:20 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 19:00, 21:40, 00:30 Αίθουσα 8 - Gold Class Οζ: μέγας και παντοδύναμος 20:00, 22:40 Αίθουσα 9 gold class Παρενέργειες 18:45, 21:00, 23:15 VILLAGE CINEMAS ATHENS METRO MALL ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Λεωφόρος Βουλιαγμένης 276, Άγιος Δημήτριος, 210 6104100 - 14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 - Coca Cola Οζ: μέγας και παντοδύναμος 16:30 3D, 19:15 3D, 22:00 3D Αίθουσα 2 - Cosmote Σάμμυ 2 (μεταγλ.) 16:15 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 18:15, 21:00, 23:45 Αίθουσα 3 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 18:15, 20:15 Ραλφ, η επόμενη πίστα (μεταγλ.) 16:00 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 22:15, 00:30 Αίθουσα 4 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 17:10 Επιχείρηση: Argo 21:40 Ομορφα πλάσματα 19:10, 00:10 Αίθουσα 5 Πειρατεία στον ωκεανό 19:00 Barbie: Η μπαλαρίνα με τις μαγικές πουέντ (μεταγλ.) 17:15 Παρενέργειες 21:15, 23:30 VILLAGE SHOPPING AND MORE Θηβών 228 & Παρνασσού, Άγιος Ιωάννης Ρέντης, 210 4215100 - 14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 Comfort Οζ: μέγας και παντοδύναμος 19:45, 22:30 Αίθουσα 2 - Comfort Παρενέργειες 19:15, 21:30, 23:45 Αίθουσα 3 Οι διώκτες του

«Μετά το Μάη» του Ολιβιέ Ασαγιάς χείρισης των εικόνων» και των συμβόλων, στο δημοψήφισμα που οργανώνει η χούντα το 1988 προκειμένου να κερδίσει νομιμοποίηση (Ααβόρα, Μικρόκοσμος, Σοφία). «ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ» του Κώστα Γαβρά. Στο στόχαστρο του εγκλήματος 17:20, 19:50, 22:30 Αίθουσα 4 Ψάχνοντας το Νέμο (μεταγλ.) 17:00 3D Οζ: μέγας και παντοδύναμος 19:00 3D, 21:45 3D, 00:30 3D Αίθουσα 5 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 20:00, 22:10, 00:20 Αίθουσα 6 Ραλφ, η επόμενη πίστα (μεταγλ.) 17:00 Παρενέργειες 19:15, 21:30, 23:45 Αίθουσα 7 The Paperboy 19:20, 21:40, 00:00 Barbie: Η μπαλαρίνα με τις μαγικές πουέντ (μεταγλ.)

17:30 Αίθουσα 8 Πειρατεία στον ωκεανό 18:15 Παρενέργειες 20:30, 22:45 Αίθουσα 9 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:00, 19:45, 22:30 Αίθουσα 10 - Cosmote Ραλφ, η επόμενη πίστα (μεταγλ.) 15:15 Zero Dark Thirty 17:20, 20:20, 23:20 Αίθουσα 11 Ομορφα πλάσματα 18:40, 21:20, 00:00 Αίθουσα 12 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 18:10 Django, ο Τιμωρός 20:10, 23:20 Αίθουσα 13 Επιχείρηση: Argo 19:10, 21:50, 00:20 Αίθουσα 14 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 19:00, 21:10, 23:20 Αίθουσα 15 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:45, 20:30, 23:15 Αίθουσα 16 Οδηγός αισιοδοξίας 19:30, 22:00, 00:30 Αίθουσα 17 Ομορφα πλάσματα 17:20, 20:00, 22:40 Αίθουσα 18 Λίνκολν 20:15, 23:30 Σάμμυ 2 (μεταγλ.) 18:00 Αίθουσα 19 Αν... 20:00, 22:20 Η γη της επαγγελίας 17:45, 00:30 Αίθουσα 20 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 18:30, 21:15, 00:00 ΓΑΛΑΞΙΑΣ 3D DIGITAL Μεσογείων 6, Αμπελόκηποι, 2107773319-2107700491 Αίθουσα 1 Παρενέργειες 18:20, 20:30, 22:40 Αίθουσα 2 Ο έρωτας της βασίλισσας 17:20, 20:00, 22:30 GAZARTE Βουτάδων 34, Γκάζι, 21034522772103460347, www.gazarte.gr, Αγάπη 18:30 Λίνκολν 21:10 ΓΛΥΦΑΔΑ ODEON Ζέππου 14 & Ξενοφώντος 31, Γλυφάδα, 2109650318, www.odeon.gr, www: i-ticket.gr Αίθουσα 1 Ομορφα πλάσματα 19:30, 22:15 Αίθουσα 2 Η γη της επαγγελίας 20:00, 22:30 ΔΑΝΑΟΣ Λεωφόρος Κηφισίας 109 & Πανόρμου, Αμπελόκηποι, 2106922655, www.danaoscinema.gr Αίθουσα 1 The Paperboy 18:00, 20:15, 22:30 Αίθουσα 2 Κατερίνα Γώγου-Για την Αποκατάσταση του Μαύρου 18:00, 20:00, 22:00 ΔΙΑΝΑ Περικλέους 14,Μαρούσι, 2108028587, Τα μυθικά πλάσματα του Νότου 22:30 Ο έρωτας της βασίλισσας 17:40, 20:00 ΕΛΛΗ Ακαδημίας 64, Αθήνα, 2103632789, Χαμένος Παράδεισος 17:30, 20:00, 22:30 ΕΜΠΑΣΣΥ NOVA ODEON Πατριάρχου Ιωακείμ 5 και Ηροδότου, Κολωνάκι, Αθήνα, 2107215944, www.i-ticket.gr, Οδηγός αισιοδοξίας 17:20, 20:00, 22:40 ΙΛΙΟΝ Τροίας 34 & Πατησίων 113, 21088106026955466939, , Μαθήματα ενηλικίωσης 18:15, 20:15, 22:15 ΙΝΤΕΑΛ Πανεπιστημίου 46, Αθήνα, 2103826720, Τα μυθικά πλάσματα του Νότου 22:20 Ο έρωτας της βασίλισσας 17:00, 19:40 ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX CYTA Λεωφόρος Κηφισίας 245, (Ζηρίνειο), Κηφισιά, 21062335672106232808, cinemax1@otenet.gr,

Κώστα Γαβρά, ένας χαρακτήρας στην κορυφή μιας από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές τράπεζες. Εάν οι μεγάλες τράπεζες εξουσιάζουν τη ζωή μας σήμερα, τότε τι είδους άνθρωποι εξουσιάζουν τις τράπεζες; (Ατταλος, Βάρκιζα, Όσκαρ, Άρτεμις Δημοτικός Κινηματογράφος). www.cinemax.gr Αίθουσα 1 Οδηγός αισιοδοξίας 20:00, 22:30 Ο έρωτας της βασίλισσας 17:20 Αίθουσα 2 Οι Άθλιοι 18:30 Ο έρωτας της βασίλισσας 21:20 ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX CLASS Cyta Δροσίνη 6 (απέναντι από Βάρσο), Κηφισιά, 21062316012106231933, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr, Παρενέργειες 18:00, 20:15, 22:30 ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ FILMCENTER Λεωφόρος Συγγρού 106, 2109215305, Spitfire: Back to Zero 22:30 No 18:20, 20:30 ΝΑΝΑ Cinemax Cyta Λεωφόρος Βουλιαγμένης 179 Δάφνη,(στάση μετρό Αγ. Ιωάννης), 21097031582109706865, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr Αίθουσα 1 Επιχείρηση: Argo 17:45, 20:00 Django, ο Τιμωρός 22:15 Αίθουσα 2 Η ζωή του Πι 18:30 Οι Άθλιοι 21:00 Αίθουσα 3 Οι Άθλιοι 19:00 Zero Dark Thirty 22:00 Αίθουσα 4 Παρενέργειες 18:30, 20:45, 23:00 Αίθουσα 5 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 18:00, 20:30, 23:00 Αίθουσα 6 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 19:15, 21:45 ΝΙΡΒΑΝΑ CINEMAX CYTA Λεωφόρος Αλεξάνδρας 192, Αμπελόκηποι, 21064693982106445221, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr, Μετά το Μάη 17:40, 20:10, 22:30 ODEON KΟSMOPOLIS ΜΑΡΟΥΣΙ Λεωφόρος Κηφισίας .73 & Πουρνάρα (Κόμβος Αττικής οδού), 8011160000 - 2106786000, www.odeon.gr, www.i-ticket.gr Αίθουσα 1 Οδηγός αισιοδοξίας 17:40, 20:20, 22:50 Αίθουσα 2 Λίνκολν 19:40, 22:40 Αίθουσα 3 Παίζοντας με την αγάπη 19:50 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 22:00 Αίθουσα 4 Μαθήματα ενηλικίωσης 23:00 Η γη της επαγγελίας 18:30, 20:50 Αίθουσα 5 Barbie: Η μπαλαρίνα με τις μαγικές πουέντ (μεταγλ.)

17:20 Μια νύχτα στην Αθήνα 19:10, 21:20, 23:30 Αίθουσα 6 Πειρατεία στον ωκεανό 19:00, 21:10, 23:20 Αίθουσα 7 Παρενέργειες 18:10, 20:40, 23:00 Αίθουσα 8 - Vodafone Ομορφα πλάσματα 17:30, 20:00, 22:30 Αίθουσα 9 The Paperboy 18:40, 21:00, 23:20 Αίθουσα 10 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 16:50, 19:30, 22:10 Αίθουσα 11 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:50 3D, 20:30 3D, 23:10 3D Αίθουσα 12 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 18:00, 20:10, 22:20 ODEON ΟΠΕΡΑ Ακαδημίας 57, Αθήνα, 2103622683, www.odeon.gr , www.i-ticket.gr Αίθουσα 1 The Paperboy 17:50, 20:10, 22:30 Αίθουσα 2 Η γη της επαγγελίας 19:30, 22:00 ΟDEON STARCITY Λεωφόρος Συγγρού 111 & Λεοντίου, Νέος Κόσμος, 2106786000, www.odeon.gr , www.i-ticket.gr Αίθουσα 1 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:50 3D, 20:30 3D, 23:10 3D Αίθουσα 2 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 18:10, 20:10, 22:20 Αίθουσα 3 Οδηγός αισιοδοξίας 17:40, 20:20, 22:50 Αίθουσα 4 Λίνκολν 19:40, 22:40 Αίθουσα 5 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 16:50, 19:30, 22:10 Αίθουσα 6 The Paperboy 18:40, 21:00, 23:20 Barbie: Η μπαλαρίνα με τις μαγικές πουέ-

ντ (μεταγλ.) 17:00 Αίθουσα 7 - Vodafone Ομορφα πλάσματα 18:20, 20:50 Μια νύχτα στην Αθήνα 23:30 Αίθουσα 8 Μαθήματα ενηλικίωσης 22:30 Η γη της επαγγελίας 17:30, 20:00 Αίθουσα 9 Παίζοντας με την αγάπη 19:50 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 22:00 Αίθουσα 10 Παρενέργειες 18:10, 20:40, 23:00 ΟΣΚΑΡ Αχαρνών 330, Κάτω Πατήσια, 2102281563, Η ζωή του Πι 18:00, 20:10 Το κεφάλαιο 22:20 ΠΑΛΑΣ Υμηττού 109, Παγκράτι, 2107511868, Σμύρνη: Καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922 18:30 Φιλιά εις τα παιδιά 20:30 Δον Κιχώτης 22:30 ΠΤΙ ΠΑΛΑΙ Ριζάρη 24, Παγκράτι, 21072918002107243707, Το πρόσωπο της ομίχλης 17:30, 20:00, 22:30 ΣΙΝΕ ΧΟΛΑΡΓΟΣ (πρώην ΑΛΟΜΑ) Μεσογείων 232 & Βεντούρη, Χολαργός, 2106525122, Παρενέργειες 18:30, 20:40, 22:50 ΣΟΦΙΑ Ευσταθιάδου 2, Πλατεία Αγίας Τριάδος, Αργυρούπολη, 2109927447-2109917094, Ο εξαιρετικός κύριος Lazhar 18:30 No 20:15, 22:30 STER CINEMAS Λεωφ.Δημοκρατίας 67α, εμπορικό κέντρο ESCAPE, Ιλιον, 801 801 7837 -210 8092690, www.stercinemas.gr Αίθουσα 1 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 19:30 3D, 22:00 3D Barbie: Η μπαλαρίνα με τις μαγικές πουέντ (μεταγλ.) 16:30, 18:00 Αίθουσα 2 The Paperboy 19:50, 22:10 Barbie: Η μπαλαρίνα με τις μαγικές πουέντ (μεταγλ.)

17:00, 18:30 Αίθουσα 3 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 00:00 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 16:20, 19:00, 21:30 Αίθουσα 4 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 16:30 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 18:30, 21:00, 23:30 Αίθουσα 5 Πειρατεία στον ωκεανό 23:40 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 16:45 3D Παρενέργειες 19:10, 21:20 Αίθουσα 6 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 16:10, 18:10 Επιχείρηση: Argo 20:15, 22:30 Αίθουσα 7 Zero Dark Thirty 16:50, 20:00 Ομορφα πλάσματα 23:00 ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΛΑΪΣ Ιερά Οδός 48 & Μεγάλου Αλεξάνδρου 134-136, 2103609695-2103612046, contact@tainiothiki.gr, www.tainiothiki.gr Αίθουσα 1 Γαλλικά animation 1: Από το κοντό στο μακρύ (8th Athens ANIMFEST) 18:30 Σπουδαστικό διαγωνιστικό Α’ (8th Athens ANIMFEST) 22:00 Διεθνές διαγωνιστικό 1 (8th Athens ANIMFEST) 20:00 Αίθουσα 2 Black Box 18:00, 19:30, 21:00, 22:30 ΤΙΤΑΝΙΑ CINEMAX Πανεπιστημίου & Θεμιστοκλέους 5, Αθήνα, 2103811147, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr, Δον Κιχώτης 18:30, 20:30 ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 3D Digital Λεωφόρος Ηρακλείου 386, Νέο Ηράκλειο, 2102826873-2102825607, www.triaasteria.gr Αίθουσα 1 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 18:00 3D, 20:30 3D, 22:40 3D Αίθουσα 2 Λίνκολν 17:15, 20:00, 22:30 ΤΡΙΑΝΟΝ Filmcenter Κοδριγκτώνος 21 & Πατησίων 101, 2108222702-2108215469, Κλειστό ΦΟΙΒΟΣ Εθνικής Αντιστάσεως 1, Περιστέρι, 2105711105 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 18:00, 20:20, 22:40 ΠΡΟΑΣΤΙΩΝ ΑΛΙΚΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΝΕΑΣ ΜΑΚΡΗΣ Λεωφόρος Μαραθώνος 196, 22940-69871, kedmarahon@yahoo.gr, , Μετά τη Λουτσία 21:00 ΑΡΤΕΜΙΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Γιαννάκη 2, Μαρκόπουλο, 2299023924, Το κεφάλαιο 19:00, 21:15 ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΟΝΑΡ (Πρώην ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΝΑ) Αγίας Παρασκευής 40, Ανάκασα- Αγ. Ανάργυροι, 2102690317, Αννα Καρένινα 19:30, 22:00 ΜΑΓΙΑ Αβάντων 83 & Ιατρίδου, Χαλκίδα, 22210-25625, www.odeon.gr, www.i-ticket.gr Το μεγάλο ταξίδι της Ζαράφα (μεταγλ.)

18:00 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 19:50, 22:30 ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΟΝΕΙΡΟ Πειραιώς & Χρυσοστόμου Σμύρνης 84 (απέναντι από FACTORY OUTLET), 2104830330, Λόρενς για πάντα 21:00 ΣΙΝΕ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ Αγίου Γεωργίου & Ζάππα 4, Κορυδαλλός, 2104960955, Ο άνθρωπος που γελά 21:40 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 20:00 ΣΙΝΕΑΚ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Πλατεία Δημαρχείου, 2104225653 Τα μυθικά πλάσματα του Νότου 17:30 Django, ο Τιμωρός 19:20 Αλλοθι 22:20

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 MAΡΤΙΟΥ 2013

68

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

MISS POTER • ΝΕΤ, 16.00 Bιογραφικό δράμα, παραγωγής Αγγλίας ΗΠΑ 2006. Παίζουν: Ρενέ Ζελβέγκιερ, Γιούαν Μακ Γκρέγκορ, Έμιλι Γουότσον.

ΦΟΡΕΣΤ ΓΚΑΜΠ • ΑΝΤ-1, 21.00 Δραματική ταινία του Ρόμπερτ Ζεμέκις, παραγωγής 1994, με τους Τομ Χανκς, Ρόμπιν Ράιτ, Γκάρι Σινίζ, Σάλι Φίλντ.

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ • ALPHA, 21.00 Αισθηματικό δράμα, παραγωγής ΗΠΑ - Γερμανίας 2003. Παίζουν: Αντζελίνα Τζολί, Κλάιβ Όουεν, Λίνους Ρόχε.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ • STAR, 22.45 Δραματική ταινία του Τάσου μπουλμέτη, παραγωγής 2003. Παίζουν: Γιώργος Χωραφάς, Ιεροκλής Μιχαηλίδης, Ρένια Λουιζίδου, Στέλιος Μάϊνας.

ΣΚΙΕΣ ΣΤΟ ΦΩΣ • ΕΤ-1, 19.00 Το πορτραίτο του Αλέξη Γρίβα, διευθυντή φωτογραφίας, ενός από τους σπουδαιότερους οπερατέρ, με πλούσιο έργο στη Χιλή του Αλιέντε και του Πινοτσέτ. ΕΙΜΑΙ Ο ΕΡΩΤΑΣ • ΕΤ-1, 22.00 Δραματική ταινία, παραγωγής Ιταλίας 2006, σε σκηνοθεσία Λούκα Γκουαντανίνο. Παίζουν: Τίλντα Σουίντον, Φλάβιο Παρέντι, Μαρίζα Μπέρενσον.

ΣΗΜΕΡΑ ΤΗΛ.: 210-77.01.911-5

ET1

08.00 Θεία Λειτουργία 10.30 Αρχονταρίκι (Ε) 11.30 Φωτόσφαιρα (Ε) 12.00 Δεν είσαι μόνος - Αφιέρωμα στη Δόμνα Σαμίου 13.00 Οι γυναικείες φωνές στο δημοτικό τραγούδι: Δόμνα Σαμίου (Ε) 16.15 Η Φιλαρμονική της Βιέννης στα Proms του BBC 18.00 Αll Star Game Μπάσκετ Ανδρών (Ζ) 21.00 Κόλαση και παράδεισος: Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι 22.00 Δεσμοί αγάπης. Δράμα 23.30 Νυχτερινή βάρδια (Ε) 24.00 Ειδήσεις 01.00 Μικροφίλμ: οι ταινίες

ΤΗΛ.: 210-60.66.000

NET

06.45 Σαββατοκύριακο στη ΝΕΤ 10.00 ΝΕΤ Παντού 12.00 Ειδήσεις 12.30 Με αρετή και τόλμη 13.00 Βουλή των Ελλήνων 14.00 Ανταποκριτές 15.00 Ειδήσεις 16.00 Miss Potter. Βιογραφικό δράμα 18.00 Ειδήσεις 18.15 Ες αύριον τα σπουδαία 19.00 Επτά 20.00 Ο πύργος του Ντάουντον (Ε) 21.00 Ειδήσεις 22.00 Αθλητική Κυριακή 01.00 Το βιολί. Δράμα

ΤΗΛ.: 2310-299.400

ET3

07.00 Τα αδέρφια μας οι άνθρωποι (Ε) 07.30 Θεία Λειτουργία 10.30 Η Θεσσαλονίκη της νοσταλγίας μας (Ε) 11.00 Προσκύνημα στη Μεγαλόνησο 12.00 Ο τόπος και το τραγούδι του 13.00 Ειδήσεις 13.30 Χωρίς αυτοκίνητο 14.00 Μητέρα γη 15.00 Κυριακή στο χωριό 17.00 Ειδήσεις 17.10 Κυριακή στο χωριό 18.00 Ελλήνων δρώμενα 19.00 Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα. Κομεντί 21.00 Balkan Express 22.00 Ειδήσεις 23.00 Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας. Ρομαντική κομεντί 01.00 Ο Βερολινέζικο τραγούδι. Ασπρόμαυρη ταινία

ΤΗΛ.: 210-69.03.000

MEGA

06.00 Τα μυστικά της Εδέμ (Ε) 07.00 ΜΕGA Σαββατοκύριακο 10.00 Όλα για την υγεία μου (Ε) 11.00 Γλυκές αλχημείες (Ε) 12.00 Masterchef (Ε) 13.10 Εμείς κι εμείς (E) 14.00 Eιδήσεις 14.50 Κεντρική σκηνή: δυνάμωσέ το. Κωμωδία 17.15 Παρέα στην κουζίνα, κάθε μέρα (Ε) 17.55 Ειδήσεις 17.30 Οι Βασιλιάδες (Ε) 18.50 Σ’ αγαπώ - μ’ αγαπάς (Ε) 20.00 Eιδήσεις 21.15 Αρκετά. Δράμα 24.00 Πρωταγωνιστές 01.30 Ειδήσεις 01.45 My boys

STAR

07.00 Παιδικό πρόγραμμα 12.00 Floricienta 13.00 Ειδήσεις 13.45 Ο ήρωας του βυθού. Κινούμενα σχέδια 15.30 Τα φιλαράκια 16.50 Mike and Molly 17.45 Ειδήσεις. Δελτίο στη Νοηματική 18.00 Ηuman target 18.50 Two and the half men 19.45 Eιδήσεις 21.00 Ο στρίγγλος που έγινε αρνάκι. Κωμωδία 22.45 Πολίτικη κουζίνα. Δραματική ταινία 01.00 King of California. Κωμωδία

ΤΗΛ.: 212-21.24.000

ALPHA

06.00 Macgyver (Ε) 08.00 Άκατα μάτατα με τα Ζουζούνια 10.00 Μες στην καλή χαρά 14.00 Ειδήσεις 14.15 Stars system 15.15 Jamie’s 30 meals 16.00 Εντιμότατοι κερατάδες (E) 16.55 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική 17.00 Aννίτα SOS 19.00 Eιδήσεις 20.00 Tι θα φάμε σήμερα μαμά; 21.00 Πέρα από τα σύνορα. Αισθηματικό δράμα 23.30 Cat city. Θρίλερ 01.45 Θυρίδα τηλεπώλησης

ΤΗΛ.: 210-48.00.170-4

ΣΚΑΪ

06.45 Καλημέρα με τον Γιώργο Αυτιά 10.00 Κυριακή με δράση 12.30 Στην πράξη 13.30 Ποδηλατοδράσεις 14.00 Γεύσεις στη φύση 15.00 Κηπουρέματα (Ε) 16.00 Μαστορέμετα 17.00 Joy 19.00 South Pacific 20.00 Frozen planet (E) 21.00 Tα νέα του ΣΚΑΪ 21.45 Goal 23.15 Ελεύθερος σκοπευτής 00.15 Ο πόλεμος των συνόρων

ΤΗΛ. 210-36.73.366

ΒΟΥΛΗ

13.10 Ώρα παράδοσης 14.00 Κάρτα μέλους 16.00 Τι λέει ο νόμος 17.20 Τεχνολογία στην Αρχαία Ελλάδα 17.50 Αστικό τοπίο 18.30 Αυτοπροσωπογραφίες «Ρεμπράντ 1606-1669» 19.00 Σε θέση ετοιμότητας 20.00 Κνωσός - το παλάτι του Μίνωα 20.30 Αύγουστος Στρίντμπεργκ: ένα ελεύθερο πνεύμα 22.00 Άϊντα. Όπερα του Βέρντι

ΤΗΛ.: 210-77.01.911-5

ΑΝΤ1

07.00 Tηλεκύβος 09.00 Το πιο γλυκό μου ψέμα 09.45 Φίλα το βάτραχό σου (Ε) 10.45 Wipe out (E) 11.50 Winter wipe out (Ε) 12.50 Super game 13.00 Ειδήσεις 13.30 Super game 13.40 Top gun. Περι-

ET1

06.30 Kιβωτός.gr (Ε) 07.30 Ουράνιο τόξο (E) 08.00 Αστυνόμος Σαΐνης 08.30 Μάρθα το σκυλάκι που μιλά (Ε) 09.00 H Mπέτσι στο νηπιαγωγείο (Ε) 09.30 Τρένο δεινοσαύρων (Ε) 10.00 Παραδοσιακά επαγγέλματα που χάνονται (Ε) 10.30 Βότανα, μυστικά και θεραπείες (Ε) 11.00 Όλη η δόξα, όλη η χάρη (Ε) 12.00 Σαν τα τρελά πουλιά (Ε) 13.00 Δέκα μέρες στο Παρίσι. Κωμωδία 14.30 Μάρθα, το σκυλάκι που μιλάει 15.00 H Mπέτσι στο νηπιαγωγείο 15.30 Little robots 16.00 Ποδόσφαιρο στις γειτονιές 16.30 Η μικρή Λουλού (Ε) 17.00 Μέσα από τα μάτια σου 18.00 Ωραίοι ως Έλληνες 19.00 Σκιές στο φως (Ε) 20.00 Ο γύρος του πλανήτη σε 360 μοίρες (Ε) 21.00 Παρασκήνιο 22.00 Είμαι ο έρωτας. Δράμα 24.00 Ειδήσεις 01.00 Σημείο ΑRT

ΤΗΛ.: 210-60.66.000

NET

06.00 Πρωινή ενημέρωση 08.00 ΝΕΤ στα γεγονότα 10.00 Συμβαίνει τώρα 12.00 Ειδήσεις 13.00 Μένουμε Ελλάδα 15.00 Eιδήσεις 16.00 H μεγάλη αλλαγή (Ε) 17.00 Ο θησαυρός της Αγγελίνας (Ε) 18.00 Ειδήσεις 18.15 136 21.00 Ειδήσεις 22.05 O πύργος του Ντάουντον (Ε) 23.00 NETweek 00.45 Champions NET

ΤΗΛ.: 2310-299.400

ET3

07.30 H χαρά της ζωγραφικής 08.00 Καλή ψαριά (Ε) 08.30 Ο υπέροχος βυθός της Μεσογείου (Ε) 09.00 Οι φύλακες του Ακρωτηρίου (Ε) 09.30 Το ημερολόγιο της Γης (Ε) 10.00 Ο τόπος και το τραγούδι του 11.00 Ένα κι ένα 12.50 Εκατογραφία - Προσωπογραφίες 13.00 Ειδήσεις 14.00 Η Ευρώπη του Rick Steve 14.30 Παγκόσμια κουζίνα 15.00 Τόλμη και γοητεία 15.30 Γεγονός 16.45 Μικρά κομμάτια Ιστορίας 16.50 Δες Θεσσ... Η Θεσσαλονίκης όπως είναι 17.00 Ειδήσεις 17.15 Μια μέρα σαν κι αυτή (Ε) 17.30 Τα κανάλια της Ευρώπης 18.00 Ο κόσμος των σπορ 18.30 Α λα καρτ (Ε) 19.00 Σχέδιο (Ε) 19.30 Αρχιτεκτονική (Ε) 20.00 Το έξυπνο πουλί. Κωμωδία 21.45 Δελτίο καιρού 22.00 Ειδήσεις 23.00 Animated... φιλόσοφοι 23.30 Έτσι βλέπω τον κόσμο 24.00 1929 01.00 Ο Στιβ Τζομπς και πώς άλλαξε τον κόσμο (Ε)

ΤΗΛ.: 210-69.03.000

ΤΗΛ.: 210-68.86.100

ANIMATED... ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ • ET-3, 23.00 Ο Εμπεδοκλής, από τους σπουδαιότερους φιλοσόφους της αρχαιότητας, μίλησε πρώτος για τα τέσσερα στοιχεία της φύσης και οραματίστηκε τη θεωρία της εξέλιξης.

ΔΕΥΤΕΡΑ

πέτεια 15.00 Oreo cooking 16.00 Λίτσα.com (E) 16.50 Ο πόλεμος των άστρων (Ε) 17.50 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική 18.00 Εργαζόμενη γυναίκα (Ε) 20.00 Ειδήσεις 20.50 Κλήρωση ΤΖΟΚΕΡ-ΠΡΟΤΟ 21.00 Φόρεστ Γκαμπ. Δράμα 00.10 Σε πρώτο πλάνο 01.10 Τηλεκύβος

ΤΗΛ.: 210-34.21.201-4

300 • STAR, 22.00 Ιστορική περιπέτεια, παραγωγής 2006, με τους Τζέραρντ Μπάτλερ, Ντόμινικ Γουέστ.

ΤΗΛ.: 210-68.86.100

06.00 Διπλανή πόρτα (Ε) 07.00 Πρωινό ΑΝΤ1 11.00 Fthis TV 12.00 Super game 12.10 Ονειροπαγίδα (Ε) 12.50 Με αγάπη 13.00 Ειδήσεις 13.30 Super game 13.40 Άκρως οικογενειακόν (Ε) 14.40 Super game 14.50 Κωνσταντίνου και Ελένης (Ε) 15.50 Το καφέ της Χαράς (Ε) 16.50 Βαλς με 12 θεούς 17.50 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική γλώσσα 18.00 Ελληνική σειρά (Ε) 19.00 Ελληνική σειρά (Ε)20.00 Ειδήσεις 21.15 Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής 22.15 Son 23.15 Ράδιο αρβύλα 00.15 OLA Μπάχαλο φέτος 01.30 Τηλεκύβος

ΤΗΛ.: 210-34.21.201-4

STAR

06.00 Παιδικό πρόγραμμα 08.00 ΦΜ live (E) 09.50 O πρίγκιπας του Bel Air 10.20 Φίλοι για πάντα 11.20 Ντεντέκτιβ Μονκ 12.30 Ειδήσεις 13.00 Μεσημεριανή Μελέτη 15.30 Μίλα 17.15 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική 17.50 ΦΜ live 19.45 Ειδήσεις 21.00 The closer 22.00 300. Περιπέτεια 00.15 Νόμος και τάξη: L.A. 01.30 Fringe

ΤΗΛ.: 212-21.24.000

ALPHA

06.50 Frazier 07.45 Θυρίδα τηλεπώλησης 08.00 Got to dance 09.00 Θυρίδα τηλεπώλησης 09.15 Η κουζίνα της μάμας (Ε) 10.15 Stars system (Ε) 11.30 Εντιμότατοι κερατάδες (Ε) 12.30 Ειδήσεις 13.00 Ελένη (Ε) 16.00 Δέστε τους 17.55 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική 18.00 Οικογενειακές ιστορίες 19.00 Ειδήσεις 20.00 Κάτι ψήνεται 21.00 Aλεξίσφαιροι ντεντέκτιβ 3. Κωμική περιπέτεια 23.00 Νόμος και τάξη: ειδική ομάδα 23.405 10η εντολή (Ε) 01.00 Θυρίδα τηλεπώλησης

ΤΗΛ.: 210-48.00.170-4

ΣΚΑΪ

06.00 Πρώτη γραμμή 10.00 Tώρα με την Πόπη Τσαπανίδου 13.15 Joy (E) 14.15 Παρά τρίχα (Ε) 14.45 Life με την Εύα Αντωνοπούλου 16.50 Δελτίο στη νοηματική 17.00 Μαγειρεύω οικονομικά 17.50 Chef στον αέρα (E) 19.00 ΣΚΑΪ με τον Νίκο Ευαγγελάτο 21.00 Tα νέα του ΣΚΑΪ - Eco news 22.00 Ηawaii Five - 0 23.15 CSI, Μαϊάμι: στον τόπο του εγκλήματος 00.15 H δίκη στον ΣΚΑΪ (E) 02.15 Από τις Άνδεις στον Αμαζόνιο

MEGA

05.45 Τα μυστικά της Εδέμ (Ε) 06.45 Κοινωνία ώρα Mega 10.00 Πρωινό μου 13.10 Εμείς κι εμείς (Ε) 14.00 Eιδήσεις 15.00 Απών (Ε) 16.30 Ειδήσεις 16.40 Παρέα στην κουζίνα, κάθε μέρα 16.50 Το κορίτσι που αγάπησα 17.50 Singles 2 (E) 19.00 Κλεμμένα όνειρα 20.00 Ειδήσεις 21.15 Fatmagϋl 22.30 Masterchef 23.50 Ανατροπή 01.15 Ειδήσεις

ΑΝΤ1

ΤΗΛ. 210-36.73.366

ΒΟΥΛΗ

17.00 Eιδήσεις 17.30 Γιάννης Μετζικώφ: η πιο απόλυτη συντροφιά 18.00 Oλομέλεια της Βουλής (Ζ) 22.00 Δελτίο Ειδήσεων στη νοηματική γλώσσα 22.10 Ο οίκος. Θέατρο 23.40 Κάρτα μέλους

ΧΡΗΣΤΙΚΑ ΕΚΑΒ 166 • ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ 11850 • ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ 14944 • ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ 199 • ΠΛΟΙΑ 1440 • KΤΕΛ 1440 • ΤΡΕΝΑ 1440 - τηλ. κράτησης 110 • ΛΙΜΕΝΑΡΧΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ 210-4511310-7 • «ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ» 210-3530000 • ΟΤΕ - ΒΛΑΒΕΣ 124 • ΔΕΗ 1253 • ΕΥΔΑΠ - ΒΛΑΒΕΣ 1022 • ΛΙΜΕΝΙΚΟ 108 • ΚΤΕΟ 1425 • ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ 171 • ΟΤΕ - ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ 11888

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

69

MEDIA ΜΙΜΗΣ ΜΑΝΩΛΑΚΟΣ ΜΙΜΗ ΤΟΥΦΕΞΗ

Μέτωπο εργαζομένων, συνταξιούχων και ανέργων για τον ΕΔΟΕΑΠ Τη διοίκηση του ΕΔΟΕΑΠ, ο οποίος θα κληθεί να διαχειριστεί το μέλλον του Ταμείου στην πιο κρίσιμη συγκυρία της Ιστορίας του, καλούνται να ψηφίσουν οι δημοσιογράφοι. Ο Μίμης Μανωλάκος και η Μιμή Τουφεξή είναι υποψήφιοι για το Δ.Σ. και υποστηρίζονται από τη «Συσπείρωση Δημοσιογράφων». Με κοινή ανακοίνωσή τους ζητούν «να γυρίσουμε σελίδα στον ΕΔΟΕΑΠ» και υπογραμμίζουν ότι το σύνολο των ασφαλιστικών μας δικαιωμάτων τίθεται σε αμφισβήτηση. Γι’ αυτό θα χρειαστεί ένα μέτωπο της διοίκησης του ΕΔΟΕΑΠ με όλα τα σωματεία του κλάδου, με τους εργαζόμενους, τους συνταξιούχους και τους ανέργους. Οι ευθύνες της απερχόμενης διοίκησης είναι τεράστιες. Όμως οι βασικοί αντίπαλοι των ασφαλιστικών δικαιωμάτων βρίσκονται εκτός του κλάδου των δημοσιογράφων. Είναι η τρόικα και τα Μνημόνια, είναι οι κυβερνήσεις που αναλαμβάνουν να προωθήσουν τις πολιτικές κατεδάφισης των ασφαλιστικών δικαιωμάτων, είναι οι εργοδότες που επιχειρούν να φορτώσουν το βάρος της κρίσης στους εργαζόμενους. Αυτοί είναι οι αντίπαλοι και αυτοί πρέπει να αντιμετωπιστούν. Προτεραιότητες για την επόμενη περίοδο, με πλατιά ενότητα και σκληρούς αγώνες, είναι: o Η διάσωση του αγγελιοσήμου, καθώς καλύπτει το κενό της εργοδοτικής εισφοράς. o Η προστασία του επιπέδου περίθαλψης απέναντι στην απειλή του ΕΟΠΥΥ. o Η ανάπτυξη δυναμικής διεκδίκησης πόρων από τους εργοδότες και ο περιορισμός της σπατάλης. o Η διεκδίκηση των κλεμμένων από τα αποθεματικά μέσω «κουρέματος». o Η αποτροπή των σχεδίων περαιτέρω μείωσης των επικουρικών συντάξεων.

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΓΕΝ. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΛΙΑΤΣΟΥ

«Βρόμικος πόλεμος λασπολογίας» από την «Αυγή» για την ΕΡΤ

Για δημοσίευμά μας, απέστειλε επιστολή ο γενικός διευθυντής ενημέρωσης της ΕΡΤ Αιμίλιος Λιάτσος, ο οποίος αναφέρει: Προς τη διεύθυνση της εφημερίδας Αυγή Σχετικά με δημοσίευμα του σημερινού (Παρασκευή 8 Μαρτίου) φύλλου της εφημερίδας σας (σ. 28) με τίτλο «‘Ημέτεροι’ και με... πλαστοπροσωπία στην ΕΡΤ» της δημοσιογράφου κυρίας Αγγέλας Νταρζάνου, επισημαίνουμε τα ακόλουθα:

Το δημοσίευμα εκφεύγει από κάθε κανόνα καλόπιστης κριτικής και δημοσιογραφικής δεοντολογίας, αποτελώντας λίβελλο αθλιότητας κατά της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης και των ανθρώπων που την υπηρετούν. Στηρίζεται, στην πραγματικότητα, σε μια συρραφή ψευδών και υστερόβουλων φημών από «πηγές» με ύποπτα και ιδιοτελή κίνητρα, που έχουν ως στόχο να διαβάλουν κάθε προσπάθεια που γίνεται για να παράσχει η ΕΡΤ αντικειμενική και αξιόπιστη ενημέρωση.

ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΤΗΣ «Α» ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΚΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΡΤ

«Ημέτεροι» και με... πλαστοπροσωπία στην ΕΡΤ Βαριές κατηγορίες εναντίον του γενικού διευθυντή ενημέρωσης της ΕΡΤ, Αιμίλιου Λιάτσου, κατέθεσαν στον Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, με κοινοποίηση στον εισαγγελέα, εργαζόμενοι της ΕΡΤ. Οι καταγγέλλοντες αναφέρουν σειρά ενεργειών της Γενικής Διεύθυνσης της ΕΡΤ και συγκεκριμένα: o Ότι η εβδομαδιαία εκπομπή «Επτά», αν και δεν απαιτεί ιδιαίτερη τεχνική υποστήριξη, έχει χρισθεί «μικτή παραγωγή» προκειμένου να προσληφθούν «ημέτεροι». Οι παρουσιάστριες της εκπομπής Β. Πετούρη και Α. Παπασωτηρίου και ο σκηνοθέτης Γ. Καλοφωλιάς είναι μόνιμοι υπάλληλοι της ΕΡΤ, το στούντιο και το οπτικοακουστικό υλικό της εκπομπής διατίθεται από την ΕΡΤ, η οποία μπορεί να διαθέσει και μοντάζ. o Ο λόγος που εχρίσθη η εκπομπή «μικτή» είναι για να εργαστούν σε αυτήν «ημέτεροι», όπως ο αρχισυντάκτης της εκπομπής Πέρης Χαλάτσης, ο οποίος προσελήφθη μέσω του ιδιώτη συμπαραγωγού. Ο Π. Χαλάτσης επιμελείται τα ρεπορτάζ, συντονίζει τους ρεπόρτερ και έχει το γενικό πρόσταγμα στο κοντρόλ κατά τη διάρκεια μετάδοσής της. o Ωστόσο, δεδομένου ότι ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος είναι συνταξιούχος και εάν εμφανιζόταν ως εργαζόμενος θα έπαιρνε μειωμένη σύνταξη, όπως προβλέπει ο νόμος, εμφανίζεται επισήμως ως αρχισυντάκτης ο γιος του Δημήτρης Χαλάτσης. Πρόκειται για περίπτωση πλαστοπροσωπίας. o Στη μεθόδευση αυτή της Γενικής Διεύθυνσης Ενημέρωσης δεν αντέδρασε ο διευθυντής ενημερωτικών εκπομπών Φώτης Καφαράκης. Η σύζυγός του, Τάνια Μαρκουτσά, εργάζεται στην ίδια εκπομπή, και πάλι μέσω του ιδιώτη συμπαραγωγού, ως ρεπόρτερ. Οι καταγγέλλοντες εργαζόμενοι της ΕΡΤ, με δισέλιδη αναφορά τους, ζητούν την παρέμβαση του επιθεωρητή και επιφυλάσσονται να επανέλθουν στο μέλλον με νέα στοιχεία. ΑΓΓΕΛΑ ΝΤΑΡΖΑΝΟΥ

EχουΜΜΕ και λέΜΜΕ Ένα ποτό πριν από τις εκλογές του ΕΔΟΕΑΠ Για ένα ποτό καλούν τους φίλους, συνυποψήφιους και συναδέλφους τους δημοσιογράφους, ο Μίμης Μανωλάκος και η Μιμή Τουφεξή, τη Δευτέρα το βράδυ, στο μπαρ «Ρινόκερως», στην οδό Ασκληπιού 22. Οι υποψήφιοι για το Δ.Σ. του ΕΔΟΕΑΠ που στηρίζονται από την παράταξη της «Συσπείρωσης» υπόσχονται πολλή κουβέντα σε μια χαλαρή βραδιά - διάλειμμα από τον προεκλογικό αγώνα. Δεύτερη 48ωρη στην ΕΡΤ Και αυτό το Σαββατοκύριακο, οι δημοσιογράφοι της ΕΡΤ πραγματοποιούν 48ωρη απεργία, ώς τις 6.00 το πρωί της Δευτέρας. Η ΕΡΤ δεν θα μεταδώσει δελτία ειδήσεων και ενημερωτικές εκπομπές. Την απεργία κήρυξε το Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ, μετά από πρόταση της συνέλευσης των δημοσιογράφων της ΕΡΤ, οι οποίοι βρίσκονται αντιμέτωποι με την παράνομη και καταχρηστική συμπεριφορά της Διοί-

Οι γελοιότητες περί «πλαστοπροσωπίας» και «μεθοδεύσεων» αρκούν για να προσδιορίσουν το μέγεθος της αήθειας και της στοχευμένης επίθεσης κατά της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης. Πρόκειται ουσιαστικά για έναν βρόμικο πόλεμο λασπολογίας και κατασυκοφάντησης, που -φυσικά- δεν μπορεί να μείνει αναπάντητος. Η συνέχεια θα δοθεί ενώπιον της Δικαιοσύνης.

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ «ΑΥΓΗΣ»

Σκληρή πολιτική κριτική για την ΕΡΤ Η «Α» δεν καταφεύγει σε «λιβέλλους» ούτε δημοσιεύει ψεύδη και υστερόβουλα κείμενα. Εάν κάνει κάποιο λάθος, το παραδέχεται. Σε κάθε περίπτωση δημοσιεύει την αντίθετη άποψη, όπως τώρα την επιστολή του κ. Λιάτσου. Στην προκειμένη περίπτωση, του δημοσιεύματος για την ΕΡΤ, τίποτε δεν έχει διαψευστεί. Την ΕΡΤ δεν την υπονομεύει η «Α», αλλά αυτοί που τη μετατρέπουν σε κυβερνητικό και κομματικό παραμάγαζο. Αυτοί που χρησιμοποιούν τα χρήματα του ελληνικού λαού όχι για την αντικειμενική ενημέρωσή του, αλλά για κακής ποιότητας «δημοσιογραφία» και εξυπηρετήσεις. Τα όσα γράψαμε δεν συνιστούν προσωπική αντιδικία, αλλά σκληρή, πλην όμως δίκαιη πολιτική κριτική. Εάν ο γενικός διευθυντής ενημέρωσης της ΕΡΤ Αιμ. Λιάτσος θεωρεί ότι τα θέματα πολιτικής κριτικής λύνονται στα δικαστήρια, δεν έχει παρά να προσφύγει. Εμείς δεν θα φοβηθούμε, θα συνεχίσουμε να παρουσιάζουμε τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας και τις διασταυρωμένες καταγγελίες για τον τρόπο που διοικείται η ΕΡΤ. ΥΓ.: Ο συνταξιούχος δημοσιογράφος Π. Χαλάτσης εμφανίστηκε στο ραδιομέγαρο της ΕΡΤ το απόγευμα της Πέμπτης, όταν έγινε γνωστή η προσφυγή στον Ελεγκτή Δημόσιας Διοίκησης. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, επισκέφθηκε τον χώρο των ειδήσεων. Για ποιο λόγο; Μήπως είχε συνεργασία με τον κ. Λιάτσο; Με ποια ιδιότητα; «Α»

κησης, η οποία δεν καταβάλλει στους δημοσιογράφους από τον περασμένο Νοέμβριο την αμοιβή για την εργασία της Κυριακής, των αργιών και τις υπερωρίες.

ρείτε να αγοράσετε όλα τα τεύχη από τα περίπτερα ώστε να μην μπορεί κανείς να τα διαβάσει. Θα είναι και αυτό μια κρατική ενίσχυση στην ανεξάρτητη δημοσιογραφία».

Πολιτικές παρεμβάσεις στην ΕΡΤ καταγγέλλει ο απελθών διευθύνων σύμβουλος Ο πρόεδρος της ΕΡΤ Ν. Τέλης θα ασκεί καθήκοντα διευθύνοντος συμβούλου στη θέση του παραιτηθέντος Νίκου Σίμου, έως ότου αυτός αντικατασταθεί. Ο Ν. Σίμος παραιτήθηκε επικαλούμενος τη συσσωρευμένη «αποδόμηση» της ΕΡΤ λόγω πολιτικών παρεμβάσεων, οι οποίες δημιουργούν κλίμα δυσλειτουργίας στη δημόσια τηλεόραση, την ώρα μάλιστα που και τα ιδιωτικά κανάλια αδυνατούν να προσφέρουν πρόγραμμα στο κοινό.

Ο Κώστας Αρβανίτης στο Κόκκινο Ο δημοσιογράφος Κώστας Αρβανίτης, γνωστός από την πρωινή ζώνη της ΝΕΤ, ανέλαβε τη διεύθυνση του ραδιοφωνικού σταθμού του Συνασπισμού «Στο Κόκκινο». Η θέση παρέμενε κενή επί έναν χρόνο. Αναμένεται νέο πρόγραμμα, νέες εκπομπές και διαφημιστική προβολή.

Ο Δ. Τρίμης προς την κυβέρνηση με αφορμή το Unfollow Μια φιλική συμβουλή από κάποιον που πέρασε πολλά χρόνια σε εφημερίδες και περιοδικά. Αν θέλετε να καταργήσετε την ελευθεροτυπία σε αυτή τη χώρα, δεν θα τα καταφέρετε με απειλές εισαγγελικών παρεμβάσεων. Δεν θα σας αφήσουμε. Αν τόσο πολύ σας αρέσουν αυτά τα περιοδικά μπο-

Ως και 24 μήνες απλήρωτοι στην «Εξπρές» Μετά από απεργιακές κινητοποιήσεις μίας εβδομάδας τουλάχιστον, η ΕΣΗΕΑ προσφεύγει στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας εναντίον της εταιρείας «Εξπρές Δ. Καλοφωλιάς Εκδοτική Εκτυπωτική Α.Ε.» για μη καταβολή δεδουλευμένων αποδοχών δημοσιογράφων, που κυμαίνονται κατά περίπτωση από 13 έως 24 μήνες! Όπως καταγγέλλει η ΕΣΗΕΑ στην Επιθεώρηση Εργασίας, η συνολική οφειλή ανέρχεται σε 1,7 εκατ. ευρώ, ενώ οφείλονται και ασφαλιστικές εισφορές.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

70 Άλλο και τούτο. Ο Άκης ζήτησε από το δικαστήριο να του αναγνωριστεί το ελαφρυντικό του προτέρου εντίμου βίου!

ΡΗΣΕΙΣ&

«Η κρίση έκανε καλό στην Αθήνα». Γ. Καμίνης. ( Άμα είναι έτσι, κύριε, να συνεχιστεί!)

ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΙΣ

ΚΑΚΟΗΘΕΙΕΣ ΥΠΟ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΥΡΙΤΣΕΩΣ & ΑΓΓΕΛΟΥ ΤΣΕΚΕΡΕΩΣ

Τους ανάγκαζε να τρέχουν και να ψηφίζουν κάθε τόσο Τι δεν καταλαβαίνετε για τον Τσάβες; Οποιοσδήποτε καταγγέλλει τον νεοφιλελευθερισμό είναι λαϊκιστής, τελεία και παύλα. Όταν τον κερδίζει και στις εκλογές μάλιστα, είναι επιπλέον και απολυταρχικός δικτάτορας. Ειδικά όταν τον κερδίζει σε τρεις εκλογές συνεχόμενες. Εάν δε μοιάζει και με Μεξικάνο βενζινά και μιλάει σπαστά αγγλικά, τότε είναι μέχρι και εχθρός της ανθρωπότητας. Είχε κάνει και φυλακή ο γελοίος. Καθίκι σαν τον Κολοκοτρώνη θα ήτανε. Το χειρότερο όμως είναι ότι πολέμησε την ελεύθερη ενημέρωση. Εξανάγκασε το Μega Βενεζουέλας να πληρώσει ΙΚΑ. Επίσης πούλαγε πετρέλαιο στην Κούβα, αντί να πουλάει ναρκωτικά στο Μαϊάμι. Εκτός από τρεις προεδρικές εκλογές και καμιά δεκαριά δημοψηφίσματα, τι άλλο αντιδημοκρατικό τού καταλογίζουμε; Σκέψου να κυβερνούσε με προεδρικά διατάγματα σαν αυτούς εδώ, τι θα του σούρνανε. ή να σχεδίαζε να αναβάλει τις αυτοδιοικητικές εκλογές για να μην τις χάσει. Αλλά έτσι πάνε αυτά. Δεν είναι όλοι οι Λατινομερικάνοι θαρραλέοι μεταρρυθμιστές σαν τον Πινοτσέτ. ή σαν τον Στουρνάρα έστω. Εξαιρετική η ομιλία Σαμαρά για τον Καραμανλή. Δεν ήταν βεβαίως του μεγέθους ενός Ευάγγελου Αβέρωφ ή ενός Σόλωνος Γκίκα, αλλά μια χαρά τα πήγε, σημείωσε ο πρωθυπουργός. Απλώς βιάστηκε λίγο να τελειώσει τον εμφύλιο, που είχε ακόμα τριάντα χρόνια ζωής μπροστά του. Λογικόν. Αν είχαμε μπει στο Μνημόνιο με ανοιχτά

τα ξερονήσια, θα είχε ανακάμψει πιο εύκολα η χώρα. Αν ζούσε σήμερα, θα ήταν αναμφιβόλως με το Μνημόνιο, προσέθεσε ο Βενιζέλος. Κατά πάσα πιθανότητα θα ήταν και στη λίστα Λαγκάρντ. Ο Κουβέλης θύμισε τους ισχυρούς δεσμούς που συνδέουν τον Καραμανλή με τη δεξιά πτέρυγα της ανανεωτικής Αριστεράς μέσω της ΕΑΔΕ. Μετά όμως τα βρήκανε με τον Παπανδρέου λίγο πριν συμμαχήσουν με τον Μητσοτάκη για να καταλήξουν τελικά σε συμπόρευση με τον Σημίτη. Μεσολάβησε η δυσάρεστη παρένθεση του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά τι σημασία έχει, όλοι με το Μνημόνιο δεν είμαστε; Ο Τσίπρας δέχεται κριτική από τα αριστερά γιατί στην ομιλία του δεν αναφέρθηκε στην καταστροφή της Αθήνας τη δεκαετία του ‘50. Ούτε καν μια αναφορά στον Ευταξία δεν έκανε. Σωστά το σκέφτηκε η κυβέρνηση. Επειδή τα παιδιά δεν δηλητηριάζονται με ικανοποιητικούς ρυθμούς από τα μαγκάλια, μπορούμε να τους ρίχνουμε δακρυγόνα στα σχολεία. Το υπερασπίζεται και ο Βορίδης, στον βαθμό που η Χαλκιδική είναι μακριά από την εκλογική του περιφέρεια. Στην Κερατέα τα έλεγε αλλιώς από ό,τι θυμόμαστε. Γι’ αυτό άλλωστε και οι κυβερνητικοί βουλευτές Χαλκιδικής κυκλοφοράνε με ψεύτικο μούσι και σφυρίζουν αδιάφορα. Αναδιπλώνεται πάντως η κυβέρνηση για την επένδυση χρυσού στη Θράκη. Στη Χαλκιδική θα προχωρήσει, γιατί έχουμε αγοράσει ήδη τα δακρυγόνα. Άσε που εκεί την έχουμε πουλήσει 11 ολόκληρα εκατομμύρια ευρώ και θα φανούμε αναξιόπιστοι.

ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ

Ο «σοφός», η Γερμανία και οι επιπτώσεις της λιτότητας Η γερμανική κυβέρνηση, προφανώς, δεν ακούει τους «σοφούς» συμβούλους της. Η διαπίστωση ενός από αυτούς, του καθηγητή Πέτερ Μπόφινγκερ, ότι οι εκλογές της Ιταλίας ήταν «σήμα συναγερμού» και η απόδειξη για το «τι συμβαίνει ότι το παραξηλώνουμε με τη λιτότητα», δεν ελήφθη υπόψη. Αντίθετα, ένα από τα μεγαλοστελέχη του κυβερνητικού συνασπισμού στο Βερολίνο, ο Φιλελεύθερος Ράινερ Μπρίντερλε, λίγο - πολύ είπε ότι η Ιταλία θα μπορούσε να εγκαταλείψει το ευρώ, εάν δεν συμμορφωθεί προς τας υποδείξεις. Ο Μπόφινγκερ επιμένει ότι η πολιτική της λιτότητας οδήγησε σε αρνητικά αποτελέσματα σε όλες τις κλυδωνιζόμενες

χώρες και καλεί την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να βάλει πλάτη, χωρίς τόσο αυστηρά προαπαιτούμενα.

Η δημοκρατία του μικρού Ανδρέα... Ο εκπρόσωπος Τύπου της ΔΗΜ.ΑΡ. Ανδρέας Παπαδόπουλος σχολίασε στο twitter τη δήλωση Τσίπρα ότι ο Τσάβες ήταν «εμπνευστής των ιδεών της δημοκρατίας και των μεγάλων επαναστατικών, δημοκρατικών και προοδευτικών κατακτήσεων». «Έως και ‘εμπνευστή των ιδεών της δημοκρατίας’ είπαν τον Τσάβες... Φαντάσου πώς φαντάζονται τη δημοκρατία...» έγραψε ο κ. Παπαδόπουλος στην ανάρτησή του. Έχει δίκιο. Τέσσερις εκλογικές αναμετρήσεις με ποσοστά πάνω από 60% κέρδισε ο Τσάβες κόντρα στην ενωμένη αντιπολίτευση και τα εκατομμύρια

αμερικάνικα δολάρια. Είναι δημοκρατία αυτό; Ενώ η δική τους, της ΔΗΜ.ΑΡ. που υποχρέωσε Σαμαρά και Βενιζέλο να υπογράψουν δέσμευση για το κυβερνητικό πρόγραμμα και την επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου χωρίς να τηρηθεί τίποτα, αυτό μάλιστα, είναι δημοκρατία. Έχουν και κόκκινες γραμμές. Παρακαλούν τώρα -με ευγένεια- την τρόικα να κατανοήσει ότι ο ελληνικός λαός δεν αντέχει άλλες περικοπές. Σε περίπτωση που δεν γίνει κατανοητό ε, δεν θα ρίξουν την κυβέρνηση γι’ αυτό. Μια χαρά περνάνε στην εξουσία. Δ.Χ.

Όσο για την Ελλάδα, ο Γερμανός «σοφός» επαναφέρει το θέμα του νέου κουρέματος του χρέους, καθώς εκτιμά ότι «η Ελλάδα δεν θα τα καταφέρει από μόνη της», και επιμένει ότι η μερική διαγραφή του χρέους πρέπει να γίνει πριν από τις γερμανικές εκλογές. Πάντως, ο Μπόφινγκερ θεωρεί ότι τα μέτρα λιτότητας που έχουν εφαρμοστεί μέχρι τώρα στην Ελλάδα πρέπει να συνεχιστούν, χωρίς να προστεθούν νέα, μέχρι να βγει η χώρα από την ύφεση. Και προτείνει, παράλληλα, ένα στιβαρό ευρωπαϊκό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων για να αναθερμανθεί η οικονομία σε όλες τις χώρες του Νότου. Κ.ΜΠ.

Ο νόμος του Μαυρουδή... Έχει δίκιο ο Βορίδης. Ο νόμος πρέπει να γίνεται σεβαστός από όλους. Ακόμα και αν χρειάζεται να βομβαρδιστεί μια μεγάλη κωμόπολη για να γίνει έρευνα σε κάποια σπίτια. Το πνεύμα του νόμου είναι αριστερή προπαγάνδα. Οι πολίτες είναι υποχρεωμένοι να πειθαρχούν στον νόμο. Όπως πειθαρχούν και τον σέβονται τα εκπαιδευμένα όργανα της τάξης. Πώς, για παράδειγμα, όταν μας συλλαμβάνουν με κάποια κατηγορία και ζητάνε να τους ακολουθήσουμε, το πρώτο που μας πληροφορούν είναι πως έχουμε δικαίωμα να μην μιλήσουμε, αλλά ό,τι πούμε μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε βάρος μας; Πώς δικαιούμαστε να καλέσουμε τον δικηγόρο μας, ή αν δεν έχουμε, να μας διορίσει το κράτος; Δ.Χ. Δεν πηγαίνει σινεμά ο Μαυρουδής;

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

71

ΡΗΣΕΙΣ&ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΙΣ «Ο Καραμανλής είχε και μια άλλη διάσταση βαθύτατα πνευματική. Περιστοιχιζόταν ο ίδιος από πνευματικούς ανθρώπους της εποχής του, όπως ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Δημήτρης Χορν, ο Αλέξης Μινωτής, ο Αλέξης Σολωμός και ο Οδυσσέας Ελύτης». Αντ. Σαμαράς. (Εσείς, κύριε, από ποιους πνευματικούς ανθρώπους περιστοιχίζεστε, ε;)

Διάψευση από Ν. Λέκκα

Πόρισμα συγκάλυψης;

Θυμάται κανείς τον Ευάγγελο Βενιζέλο που υποστήριζε ότι δεν μπορούσε να καταχωρισθεί το υλικό από το USB με τη λίστα Λαγκάρντ επειδή ήταν προϊόν υποκλοπής; Ο Νίκος Λέκκας, στέλεχος του ΣΔΟΕ, το διέψευσε. Συστήνεται επιτροπή, υπογράφεται πρωτόκολλο παράδοσης - παραλαβής, τυπώνεται όλο το υλικό και αν δεν μπορεί να το κάνει η επιτροπή, καλείται η Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών της ΕΛ.ΑΣ. για να συνδράμει, κατέθεσε στην προκαταρκτική επιτροπή της Βουλής. Πάντως ο Ν. Λέκκας έδειξε επιλεκτική ευαισθησία σε θέματα ηθικής. Κάποια στιγμή ο βουλευτής των Ανεξάρτητων Ελλήνων Βασίλης Καπερνάρος αναφέρθηκε σε «υπαλλήλους του ΣΔΟΕ που τα παίρνουν». Ο Ν. Λέκκας εξανέστη και έγινε μεγάλος καυγάς. Αργότερα τον ρώτησε ο Θοδωρής Δρίτσας πώς αντέδρασε όταν κατηγορήθηκε ότι σε σύσκεψη στο ΣΔΟΕ είπε πως πίσω από τον λογαριασμό Μιωνή είναι η Μαργαρίτα Παπανδρέου και γι’ αυτό δεν έκανε έρευνα.» Έκανα μία δήλωση σε ΜΜΕ» απάντησε. Ο Σταύρος Κοντονής τού επεσήμανε πως λίγο νωρίτερα φώναζε για μία φράση παραπάνω που ειπώθηκε και δεν είπε τίποτε όταν ενεπλάκη το όνομα της οικογένειας Παπανδρέου. Συμφώνησε ακόμη και ο πρόεδρος της επιτροπής Χρήστος Μαρκογιαννάκης, που συνήθως μυρμηγκιάζει το κεφάλι του...

Από τις 2 Οκτωβρίου παρέλαβε το ΣΔΟΕ τη λίστα Λαγκάρντ. Τον Νοέμβριο έλεγαν ότι σε 3 μήνες θα έχουν τα αποτελέσματα των ελέγχων. Όμως τις κλήσεις τις έστειλαν τον Φεβρουάριο! Ταυτόχρονα οι τράπεζες δεν έχουν δώσει πλήρη στοιχεία στο ΣΔΟΕ για να κάνει ελέγχους. Και το κάνουν αυτό οι τράπεζες, που όπως επεσήμαναν οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ που, μετέχουν στην προκαταρκτική επιτροπή, παίρνουν δισ. για την ανακεφαλαιοποίησή τους και εκατομμύρια από το ΤΑΙΠΕΔ ως σύμβουλοι αποκρατικοποιήσεων. Και την ίδια ώρα, όπως προκύπτει από επιστολή του Χρήστου Μαρκογιαννάκη, ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών Γιώργος Ζανιάς και ο γενικός γραμματέας Εσόδων Χάρης Θεοχάρης - αμφότεροι συνεργάτες του Γιώργου Παπακωνσταντίνου... -ενημερώνουν τον πρόεδρο της επιτροπής ότι απεστάλησαν όλα τα στοιχεία στο ΣΔΟΕ για τους συγγενείς του Γιώργου Παπακωνσταντίνου. Μόνο που τα στοιχεία δεν έχουν ποσά, ημερομηνίες κ.λπ. Αποτέλεσμα όλων αυτών: ακόμη δεν έχει γίνει έλεγχος στη λίστα Λαγκάρντ, ούτε καν στους συγγενείς Παπακωνσταντίνου. Αλλά η προκαταρκτική σε δύο εβδομάδες πρέπει να εκδώΚ.ΠΟΥ. σει πόρισμα. Αυτό δεν είναι σκηνικό συγκάλυψης;

Το μεσαίο δάχτυλο για Μέρκελ - Σαρκοζί!

Κ.ΠΟΥ.

ΚΑΤΑ ΤΑ ΛΟΙΠΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΪΚΟΥ

Ο Βενιζέλος στο «ΒΗMAgazino»: «Αν είχα γίνει αρχηγός το 2007, η Ελλάδα θα ήταν διαφορετική». Ώπα, μεγάλε. Μήπως έχεις ακουστά για το ναπολεόντειο σύνδρομο; Αν όχι, υπάρχουν ειδικοί, σπουδαίοι επιστήμονες. Ατρόμητος, πάντα, προ του γελοίου ο πρόεδρος Βαγγέλης. Αλλά τι τα θες, αν απευθύνεται σ’ εκείνους που αποθέωσαν τον Γιώργο, τέτοια και χειρότερα μπορεί να τους λέει, άφοβα. Οι οποίοι, προφανώς, ζούνε σ’ ένα άλλο, παράλληλο σύμπαν. Με την ιαχή «νά ’τος - νά ’τος ο πρωθυπουργός» υποδέχτηκαν, ως γνωστόν, τον Παπανδρέου στο Συνέδριο. Κούφια η ώρα που τ’ ακούει... Αλλά, θα μου πεις, τα ίδια δεν θά ‘καναν και οι νεοδημοκράτες για τον Καραμανλή;

Περιφρονώντας αμφότεροι την κοινή λογική. Πολιτικό I.Q. ραδικιού άλλωστε, και τα δύο target group. Αλλά να πάει ο Βενιζέλος στην εκδήλωση για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και να μιλάει εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ. Πώς τό ’χεις κι αυτό; Κακό πράγμα το εμμονικό άγχος, Βαγγέλη. Να το κοιτάξεις. «Τον πρότερο έντιμο βίο του» επικαλέστηκε ο Τσοχατζόπουλος για την υπεράσπισή του. Το άλλο με τον Τοτό το ξέρει ή μήπως να του το θυμίσουμε; Δεν πειράζει, θα του το θυμίσει η ζωή. Ο Βενιζέλος πάντως, για να μην ξεχνιόμαστε, απλώς αντιγράφει τον Μητσοτάκη. Τον οποίον, αν δεν είχαν ρίξει το 1993, θα είχε αλλάξει ο ρους της ιστορίας. Της παγκόσμιας, εννοείται.

«Όταν ο Σαρκοζί είπε του Παπανδρέου στις Κάννες ‘είσαι ηλίθιος’, αναφορικά με την πρόθεσή του να διεξαγάγει δημοψήφισμα στην Ελλάδα, τότε αυτός, ο Θαπατέρο και ο Γκονζάλες έπρεπε να σηκώσουν το μεσαίο δάχτυλο απέναντι στην Μέρκελ και στον Σαρκοζί!», τόνισε η Ισπανίδα Γραμματέας της Νεολαίας της Σοσιαλιστικής Διεθνούς στη διημερίδα του Ινστιτούτου Ερευνών και Πολιτικής Στρατηγικής με θέμα «Έξοδος από την κρίση: Η πρόκληση της εναλλακτικής πορείας». Στο πρόσφατο συνέδριο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, η τριαντάχρονη Ισπανίδα επέκρινε την ηγεσία της για τις χλιδάτες συνεδριάσεις και την απομάκρυνσή της Χ.Σ. από τα προβλήματα των ανθρώπων.

Θα πρέπει να ντρέπονται όλοι εκείνοι που έσπευσαν να εξομοιώσουν τον Ούγκο Τσάβες με τους Αφρικανούς δικτάτορες. Αλλά σιγά μην ντρέπονται, έχουν πει κι έχουν γράψει χειρότερα. Και είναι έτοιμοι για ακόμη χειρότερα. «Εκσυγχρονιστές» ή «μεταρρυθμιστές», πρώην αριστεροί πολλοί απ’ αυτούς. Ακόμη μεγαλύτερη η ντροπή. Όσοι δε επιχειρούν να χωρέσουν τον Τσάβες στα μέτρα των Δημοκρατιών δυτικού τύπου. Απλώς κοντράρουν στην πραγματικότητα. Και στην κοινή λογική. Το ξεπουπούλιασαν το νομοθέτημα του Ρουπακιώτη για τα ναρκωτικά οι δεξιοί. Αγνώριστο, καλοκαιρινό το κάνανε. Θυμάμαι καλά ότι ο υπουργός είχε αφήσει να εννοηθεί ότι θα παραιτηθεί εάν και εφόσον;

Ναι, μάλλον καλά θυμάμαι. Α, και πού είσαι. Οι 85 δεξιοί βουλευτές θα επαναφέρουν την «εξέταση DNA» για τους σπουδαστές των στρατιωτικών σχολών. Κι αν δεν αρέσει στο ΠΑΣΟΚ και στη ΔΗΜ.ΑΡ., σιγά που θα κάτσουν να σκάσουν. Υπάρχουν οι ΑΝ.ΕΛ. και η Χρυσή Αυγή. Η «άλλη» πλειοψηφία... Δεν τολμάει να κυκλοφορήσει στους δρόμους της Αθήνας, παραπονιέται στην Bild ο Γιάννης Στουρνάρας. Ε, καλά, ας κυκλοφορεί στο Βερολίνο, στις Βρυξέλλες, όπου θέλει τέλος πάντων. Για Λισσαβώνα, Μαδρίτη δεν θα του το συνιστούσα. Μπορεί και να τονε γνωρίσουνε. Προφανώς θεωρεί πολύ καθώς πρέπει και κομψό ο υπουργός να διασύρει τη χώρα του και τον λαό του στα πέρατα. Ότι και καλά έχει να κάνει με ημιαγρίους ιθαγενείς.

Η Άρτα τιμά τον Γιάννη Μπανιά Εκδήλωση μνήμης και τιμής στον Γιάννη Μπανιά διοργανώνουν ο Δήμος Άρτας και ο Σύλλογος «Σκουφάς», με αφορμή τη συμπλήρωση αυτές τις ημέρες ενός χρόνου από τον πρόωρο χαμό του. Η εκδήλωση για τον Γιάννη Μπανιά, γραμματέα της Κ.Ε. του ΚΚΕ Εσωτερικού, που πρωτοστάτησε στη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ και ήταν από τα πιο φωτισμένα στελέχη της ανανεωτικής Αριστεράς, θα γίνει την Πέμπτη 14 Μαρτίου στις 20.30 στην αίθουσα του Μ/Φ συλλόγου «Σκουφάς» στην Άρτα. Θα μιλήσουν: Γιώργος Γρ. Παππάς, σύμβουλος ε.τ. Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, Όλγα Γεροβασίλη, βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, και Μαρία Δέτσικα, φιλόλογος.

Ας το προσέξει πάντως. Το επιχείρησαν κι ο Παπανδρέου με τον Παπακωνσταντίνου και δεν τους βγήκε σε καλό.

πιχειρηματίες, αγαπητέ Ευριπίδη;

Γενικός ξεσηκωμός στην Πορτογαλία. Ετοιμάζονται και οι Ισπανοί.

Όταν εσύ πρώτος, ως υπουργός Παιδείας, έχεις εισηγηθεί τη «διασταλτική ερμηνεία» του άρθρου 16 του Συντάγματος.

Με το καλό και στα δικά μας, γρήγορα. Γι’ απόψε στις 6 κάτι ετοιμάζεται, λέει, στο Σύνταγμα. Για να δούμε... Επείγεται να μπει στην κυβέρνηση ο Βενιζέλος, επιμένει το ρεπορτάζ. Ή, έστω, να βάλει μέσα «επιφανείς» δικούς του. Απ’ όσους «επιφανείς» τού έχουν απομείνει, τέλος πάντων. Καταλαβαίνετε, θα επισφραγίσει έτσι τη γνήσια σοσιαλδημοκρατική πορεία του μετα-συνεδριακού ΠΑΣΟΚ. Εκτός κι αν έχει αυξημένη αίσθηση του χιούμορ, οπότε θα προτείνει τη Μαριλένα Κοππά. Τον Σκανδαλίδη, στη χειρότερη περίπτωση. Και γιατί μονάχα το 49% των πανεπιστημίων σε ιδιώτες ε-

Κολλημένο σε ξεπερασμένα δογματικά στερεότυπα σε βρίσκω.

Δηλαδή τώρα τι έγινε, κωλώνεις; Σιγά την αποκάλυψη του Βαξεβάνη. Για τον χουντικό (και καταδικασμένο) διευθυντή της Ν.Δ. Για την σαμαρική Ν.Δ. μιλάμε. Εξ άλλου, νά ’τανε το μόνο ακρο-ακροδεξιό μπουμπούκι εκεί μέσα. Εμπρός στον δρόμο που χάραξε ο Άκης. Δούκας, Παπαντωνίου, Βουλγαράκης παίρνουν σειρά για το εδώλιο. Άλλος με τη βάρκα μας. Σαπωνοποιείο «η Χρυσή Αυγή». Άνοιξε και μας περιμένει.

Όλους...

Η ΑΥΓΗ

Yσ τ ε ρ ό γ ρ α φ a

ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗ

Μια γενιά σε αναστολή...

Του ΤΑΣΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΜΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ

Και οι καπιταλιστές έχουν ψυχή... Υποψιάζομαι ότι κάτι δεν πάει καλά με τη «σωτηρία της χώρας». Οι γνωστοί άγνωστοι αναλυτές των τυλεπαραθύρων έχουν αρχίσει να δυσκολεύονται (ακόμα κι αυτοί που δεν ορρωδούν προ μηδενός και ουδενός) να δικαιολογήσουν την υπερβολική δόση που απαιτεί να λάβουμε η τρόικα. Είναι όλοι προβληματισμένοι και ανησυχούν όχι γιατί θα τα τινάξει ο « Έλλην ασθενείς», αλλά γιατί ο «Έλλην ασθενής» μπορεί να παρεξηγήσει την κατάσταση και να την περάσει σαν κρίση του συστήματος. Σαν κρίση της Ιδέας. Έτσι εσχάτως προσπαθούν να μας πείσουν ότι ο καπιταλισμός -και δη ο παγκοσμιοποιημένος- είναι κάτι το νομοτελειακό, κάτι το μαγικό, κάτι το θαυματουργό. Μόνο που καμιά φορά, λόγω αδέξιων χειρισμών ή εσφαλμένων υπολογισμών, άνθρωποι είμαστε, γίνονται κάποιες υπερβολές, κάποια λάθη. Αλλά, προς Θεού, χωρίς πρόθεση. «Προσοχή», λένε οι κομισάριοι του Μνημονίου, «μην μπερδεύετε όσα συμβαίνουν αυτή την περίοδο με μια κρίση του συστήματος». Προσοχή, λοιπόν, το σύστημα έχει πάει για ρεκτιφιέ, κάντε υπομονή. Εν τω μεταξύ, η χώρα

εκποιείται και οι κάτοικοί της εξοντώνονται. Λυπηρό, λένε οι μαθητευόμενοι μηχανικοί της οικονομίας, αλλά αυτό είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσουμε για το ρεκτιφιέ. Για να μπορέσουμε να γίνουμε ανταγωνιστικοί. Γιατί, σύμφωνα με τους πολιτικούς κομισάριους των Μνημονίων, η ανταγωνιστικότητα είναι αποκλειστική ευθύνη του εργαζομένου. Ποτέ δεν θυμάμαι κάποιος από δαύτους να ζητεί από το κεφαλαίο καθήλωση κερδών για την ανταγωνιστικότητα. Τώρα, θα μου πείτε, πού είναι η συνεισφορά τού κεφαλαίου στην ανταγωνιστικότητα που θα μας βγάλει από την κρίση; Δεν διακρίνεται πουθενά.

Σύμφωνα με τους πολιτικούς κομισάριους των Μνημονίων, η ανταγωνιστικότητα είναι αποκλειστική ευθύνη του εργαζομένου…

Δεν βλέπω εκείνους που πλούτισαν τις περασμένες δεκαετίες από τις μπίζνες τους με το ελληνικό κράτος πρόθυμους να συνεισφέρουν το κατιτίς τους . Προτιμούν να παρκάρουν τα κέρδη τους σε ελβετικές τράπεζες και σε υπεράκτιες εταιρείες εξωτικών νησιών. Περιμένοντας, σύμφωνα με το δόγμα της δημιουργικής καταστροφής (όπως θα έλεγαν στην London School of Εconomics), να επενδύσουν όταν η χώρα θα έχει μεταβληθεί σε κρανίου τόπο. Γι’ αυτό, προς Θεού, μη συγχέετε το μοντέλο του νεοφιλελευθερισμού με τη φτώχεια, την ανεργία, τη διάλυση των εργασιακών σχέσεων, την εξαθλίωση των μισθωτών και των συνταξιούχων, την εξόντωση των μικρομεσαίων. Αυτά είναι λάθη που τα κάνουν οι κερδοσκόποι, οι τοκογλύφοι, οι διευθύνοντες σύμβουλοι των πολυεθνικών, οι διαπλεκόμενοι επιχειρηματίες, οι τραπεζίτες, οι χρυσοκάνθαροι μάνατζερ, οι ντίλερ, οι ολιγάρχες αυτού του τόπου και αυτού του κόσμου. Οι οποίοι δεν είναι από τη φύση τους κακοί. Απλώς τους κατασκευάζουν έτσι.

Y

Η πιο βαριά συνέπεια της κρίσης την οποία ζούμε, τουλάχιστον ως προς τα μακροπρόθεσμα αποτυπώματα που θα αφήσει, είναι το τείχος που υψώνει στους νεότερους: η παρεμπόδιση των επιλογών, το μπλοκάρισμα των επιθυμιών, η ακύρωση στην πράξη σχεδίων και προγραμματισμών. Το σκέφτομαι αυτό και το γράφω διότι πρόσφατα έτυχε να βρεθώ στην επταμελή επιτροπή κρίσης δυο διδακτορικών διατριβών. Διαβάζοντας λοιπόν αυτές τις μελέτες είχα ανάμικτα συναισθήματα: χάρηκα για τις υψηλές ποιότητες που συνάντησα και συγχρόνως ένιωσα θλίψη για τις αχάριστες και σκληρές συνθήκες όπου αυτοί οι άνθρωποι θα κληθούν να επιβιώσουν και να υπηρετήσουν την υπόθεση της γνώσης. Χιλιάδες μορφωμένοι τριαντάρηδες βρίσκονται αυτή τη στιγμή καθηλωμένοι και αδρανοποιημένοι ή στην καλύτερη περίπτωση σε έναν βιοπορισμό χαμηλών πτήσεων. Είναι ωστόσο, σε μεγάλο βαθμό, η γενιά που μπορεί να στηρίξει έμπρακτα την αλλαγή του κοινωνικού και οικονομικού μοντέλου, μια πραγματική και όχι ιδεοληπτική νέα μεταπολίτευση. Η αδρανοποίηση για την οποία μιλώ τους έρχεται απ’ έξω, από την απίστευτη γήρανση των δομών και τον δημοσιονομικό τους στραγγαλισμό. Από αυτό που, όπως και αν το ονοματίσουμε, είναι μια μορφή βαναυσότητας. Οι ίδιοι το παλεύουν, αξιοποιούν τα μικρά ρήγματα και τις χαραμάδες, συνομιλούν με τα διεθνή ρεύματα και χτίζουν γέφυρες επικοινωνίας με τις ερευνητικές κοινότητες άλλων χωρών. Όλα αυτά ωστόσο τα προσπαθούν ορφανοί, δίχως αναγνώριση, σε συνθήκες αποτροπής κάθε ενθουσιασμού: δίχως καμιά ουσιαστική ενθάρρυνση, πέρα από τα φαιδρά μεγάλα λόγια περί κοινωνίας της γνώσης και κινητικότητας. Και όσο οι καλωπιστικές ρητορικές θα συνεχίζονται αδιαφορώντας για την πραγματικότητα, τόσο πιο ασύντακτη και τρελή θα μοιάζει αυτή η τελευταία. Σε αυτή την περίπτωση, το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι διακριτό από τη σαρωτική ανεργία και την υποαπασχόληση. Αφορά κατά βάθος τη διαδικασία ανανέωσης των εργαλείων με τα οποία μια κοινωνία κατανοεί τον εαυτό της και προχωρεί ή δεν προχωρεί σε επιθυμητές αλλαγές και ανατροπές. Ο αυτοματισμός των «προσαρμογών στη λιτότητα» είναι φυσικά το αντίθετο μιας τέτοιας επιλεγμένης αλλαγής: δεν μεταβάλλει το προηγούμενο παράδειγμα, απλώς το τσαλακώνει και το αποσυναρμολογεί διαχέοντας ανασφάλεια. Πώς αλλάζεις όμως κάτι χωρίς υποκείμενο των αλλαγών; Με ποιο τρόπο μπορεί να συγκροτηθεί το οτιδήποτε δίχως εμπιστοσύνη; Από την άλλη, ξέρουμε ότι η ελληνική κοινωνία δεν ανταμείβει γενικά την πνευματική προσπάθεια. Παρά την παραδοσιακή «μορφωσιολατρεία» που συνδέθηκε στο παρελθόν με την άνοδο των μικροαστικών στρωμάτων, η κοινωνία αντιμετωπίζει την έρευνα και τη θεωρία ως αντικείμενα πολυτελείας. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι η κρίση επιτείνει αυτό το είδος στενόμυαλου υπολογιστικού πνεύματος. Όταν ωστόσο η απουσία ανταμοιβών και αναγνώρισης γίνεται κανόνας, το ίδιο το κράτος μετατρέπεται σε σπόνσορα της στασιμότητας και της παρακμής. Στερώντας από μια ολόκληρη γενιά τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τα προσόντα της, το παρόν «σύστημα» μπορεί να εξαγγέλλει μόνο, με γλώσσα διαφημιστή, το επερχόμενο βασίλειο των αρίστων. Και τούτη η διαφήμιση που δεν θέλει να δει την πραγματικότητα είναι πια το σύμβολο αυτών των τελευταίων τριών χρόνων.

Y

Ο Καραμανλής ήταν ένας μεγάλος αντίπαλος της ιστορικής Αριστεράς. Και είναι προτιμότερο να έχεις μεγάλους πολιτικούς αντιπάλους, γιατί αυτό σε ωθεί να τους φτάσεις και να τους ξεπεράσεις. Εκτός αν αρκείσαι στο περίκλειστο κάστρο σου... Του άρεσαν οι πολιτικοί χρησμοί (τι εννοεί πάλι ο Καραμανλής;), ενώ μια φράση του «κλεμμένη» από τον Όσκαρ Ουάιλντ («πείρα είναι κυρίως το όνομα που δίνουν οι άνθρωποι στα λάθη τους»), υποτίθεται ότι υπερτόνιζε την πολιτική του σοφία. Οι κακές γλώσσες λένε πάντως ότι ήταν πιο πολύ επικοινωνία. ΑΙΡΕΤΙΚΟΣ