11672 by AVGI SA

7/4

ΓΗ ΑΥΙΑΚ ΗΣ Η ΤΗΣ ΚΥΡ

DE que MOdN iplomati

ΙΟΥ 2013 9 7 ΑΠΡΙΛ TEYXOΣ

LE EΛΛ ΗΝ

ΟΣΗ ΙΚΗ ΕΚΔ

ΜΕΤΑ

ΤΗΝ ΚΥ

ΠΡΟ

n* nique Pliho C C'FD. =>3A' =E3 < -AGBD 8<, D6DF9ECACED@. 6/?@G>DG C=.85EG=: ;F:. AF 2DF G89EC: /;C EG=: ?=;> >AG?>F,G ?E7?G, ED: (F,/ECAC: 6=BF;D@. GD@GBGG;9C: E5>9?G=;C :: EF 6<;7?DF 5BD?ED@4: GD@GB < BF FBED;C 3;FEG FBEF2 8G2<,C9 AG >AG(8 FDE9C: EG= 9BGBEFD. D 8D27EC 84?;FEF. -CD 6AG;G E<: 6DF6G;3 =A9EG;4F. ;D@. C'=2DF B @F8/ECAF F>GEC BF >FB<2 BG;D@G/ C>DE=2-.BG= -A<;FEGGD@G ;>GAG/;C F@7;F FD?D76G'GD EG= EC BF C9;F? FBF2B5A9C'=29FB?< (C8ED)BCEFD. CB 872GD 2DF D ;F: EG @=(4AB<?<: G =>.A-G=B CEF9AG GD 5?E7? =E4: @FD ?G=;C, C@C;7ED GD C>CB6 ?ED: 14 @FD BG;9&5 !>FA7&G, 5B9F 2DF E7 E< ?C G G&4 >F @7 "=;?DF?;4BG: <'C EG =A5 =E. 6385 @FE48 2012, CB,G= , EG9F 3 @A9?< EGGD@GBG;D@ C=A5>F @4: EAF>C&D@3 G=B, GD FF>7 E< -A<;F (G/8DG. F EF -4ADF B BF FBED;CE5>9? @7E<EF, >AG?> <!C 2C;.E @DB<ED ;F C>DE3A ;C2.8< @FE7A,5?F G>G9F 6CB 9@B=FB C>9 ;3BC: C=A5>F @7 ?/?E<2012, GD @=EG EG= 'CD FA-4: C>D6C;CEFAA=,;9?G=B G EG= G=B9G= >3 BF ?=BE. BF "E< ?/BG6 >F @3 >DEAG ,)BEF: , < EC8C= =A5 EAF>C&)B. "C>E4;(ADG =?<:EGB ?<: E5B FB4,C?FB ?E<B

6< F>7 ED@3: 4;>BC 2DF (CAB3?CD: BC: >AGE.?CD:. EG -*CBECAF8D? *-& ",» ?=2@C@AD;4 ?E< 6<;G?D7E<EF E3AD?C «& ,) >G= =DG,CE3C B -FAF@ >C;4EA5 EF9F 465? EG G>G9G @FD EG= 2012 F;;F E5B E<:, , EG >A72A EG= C@C;(A9G= -FAF@E3AF ?-46D7 G . C8D@. D@G/ ?/BG6 =BEA5E ?E< E7 : E< ?=2@C EG=: 27 D6A=;.E5B C=A5>F @G/ ,<@C F>7 EA9F @/ADF ?@48< E5ED@)B AD8F;(.BCD E5B -A<;FEG>D? 6<;DG=A29F CB7:EC&F, @FEF,4?C5B @FD E5B -AC5@GC>DE3A<?< < CBEAD@3 A5>F @3 ED? 7() 82DF 2DF 683+ -29 EF;C9G= / ;<-FBD?;G/ CB<;4A5 " 28$95 365 F>7 EF ;4?F @3 =>GCB7: @GDBG $4).6, 4 8- 2836 EAF>C&)B. >AG(C(8<;4B5B 8F'C C=BG * .*58 F57 0*59 $36 >D)B E5B C>D*/ %47 E5B 526, 6DF6D@ 47 (3)9 @)B ?E< 8" B7E<EF G: 3)5 6 0. 37 @FD >G8DED >8CDG 26247.42 289+ $ 6 <@C 5: >A7G6 7(37 +7, ;C ED: C@ED;3F: G;G8725B $9 8936 +874 %47 "/;*5BF >FAG=?D.?E 9+ 75 3947 ?<: GD@GB 4AC=B .9 93F=E7 >G= G8G@83A5?<:. : GD@GBG;D@3: 1+294/. #865 * 4893*5 '/ 078-%639 ,& 9+ 8- 4.9 6G-3 ?C 8&5 @3: 198733, 0'/ 63 37526, C=A5>F 6DC=,/BEADF>A7@CDEFD 2DF « ), E<: 37%1789, 8*.94 $6140'/ (6, 1934 ?9F E<: !>G=B, 2+7. #865 57 $47( 8-5 9%07 ?EG E48G: Lynch, %46 7ACB: 719.-8'9/ 73’ ).6 8-5 9 6, 941'56, 9 ' 3729 ?CD: E<: of America Merill E8C=A. EG=, D7E<EF E7 1"59/ (360 FA;G6 6 (3 86/ 19340'/ 7,8"5 074 ?E9EAG>G: ;C 284%1" (6, %-& » C>D1).4/ ' 4 294/ 86,, 929 29 , 198* 7() -, 28-075 !>FABD4, >A7@CDEFD 2DF «-$*( 86 1983 ", ", 9/ 84/ 045" 86, (3)2 394* 5)/ !D?48 -87, 909+5 +7/ G 7ED .48)8 0378 F @FD 86,. 9 ?=B76G=, F2GA., 6385?C &5. 9(+%6 8C40"/ -16 ?EGB G8G4B @)B 596 842 9 721'5 *F83: EG= 33 C?5ECAD@3 >F FB.;C?F 8-/ !’ 7.. ,24721) 74&5+&/ GA9?CD C>D@C FBE9*F?< E3AF E5B C=A5 95 6 %+ ( ) 8&5 EA4>C F>46C 3 », 6385 5. G>G9G: @FD C22/< -FAF2836 " @A9?< 6DC,BG>GD<;4BG 5 283& "=BC6A9G=: *( 2013 E< ?ED2;3 - +283&1*8& C>DE3A<?<: G C,BD@7 2@ED@G/ 5 074 .7 0 !%(# "-, >7 %-, + % 1927+&5 E5B >CAD??7ECA ?EF ?=?E3;FEF8G=,G/B BF 4-G=B ;C +!- ( 1 EG9F 93%7840 *84 8&5 @FD -$+&,*("" G/8DG EG= 2012. AED?;4BG: -AC5@G>9F: ,%%, , +% # »... .6 0611 EGB C>D*G 6D@F9EAF>C&)B , EF G>G9F C'F@G @F,C?E): E<: ( . -, & *'# %-$* C,BD@G/ 36< F>7 @C EG ?@<BD@7, G 8/?<: « ( "-$ , EG 9?G=;C F>7 19 '57 19%* !( -*6AF@FEF,4?C5B EGB 96DG EA7>G 6DF6D@F?9C: EG= 89F BF 'C-5A :. *% + ,C9 «E<» + +%' >G= ?E3,< F?<: E5B F>7 ED: ,C?9F >AG5 +-,# ), +!-&+) ACD 5: FA@CE3 6=?@G @3 E<: C'D. 8.BE , @E3AF. FE. G/: 6D.?E G@AD,G/B ?ED: d* 4-G=;C E< ?@<BG A=,;9&CEFD E<: 6DC,B ne Bular FBEF> FD FBF*4 /,CA< >G8DED C'G=?9F, G . "+)'# !%($! BG, G EAF>C&)B Marti >G=, 8725 ;9F EG=: BF F=E7B, *'# +!-&+ ' * ) ,!,) )». C>F22C8;FED@3 ;DF *D8C8C ;D@7 @9B6= (C EADB F>7 B E<: E=AG >FAF6C92;F , ED: EG>D@4: @GDB7 FA,AG2A.*G !4A@ DF@3 @FEC/ B 7>5: @FD EGB (<;FED?;7 EF ?/BGA 2 G;D< ,C;C8 B2@C8F @3 ?/=>G-AC)?C CEFD >4AF F>7 7BD?C ;4EA5 C@>F96C=?< -A7BG, F=E3 # #! E<: GD@GB 8FA9G= ?=2-A >F ?CDA. ! 6DF-4 : @F2@C CA9# ! EG= C=A5 G>G9G EC="C >A)EG GAC/E<@C ;C ;DF GBCDAG@3: C*<; CA;FB96F: ?EA)E< ,5EG=: C F6DF>AF2;F Echos, $8DE7E<EF» ,=B?< ?=;>B ;CAD@G/: F6D7A 6CB 4@A=( 6F: Les 'GA;)BEF: 3: 2DF BF «C>FB F: @FD EGB "=BEG «69@FD< DEGA9, EF #%%$ %"% $ ) >AG4>G= .*<BFC8>9&G=B ?C ;DF C>D67E<?< 2DF %"$ % ! FB-!FA@ EG EF'96D EG= «

BG6G @GA=* BG "EF,CA7E<E D@)B (TSCG BF @3 $ ! !# % #% $ #! " !: )B G8DE >78G=: G8/ 6<;D) ?-G8D 3 EG= ;CE. h n " II &,- ' ! AE9G= , 9 EG "/;*5 Domi

«A

ΟΝΟΣ ΑΣ ΧΡ ΑΣ ΙΑ EΝ Σ ΠΡΟΕΔΡΙ ΓΑΛΛ Η ΛΙΣΤΙΚ Α ΣΙ ΣΟ

Η ΑΥΓΗ

ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ: ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΛΙΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΟΛΑΝΤ ΠΩΣ ΕΚΑΝΕ ΣΤΡΟΦΗ ΣΕ ΕΞΙ ΜΗΝΕΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΕΝΤΟΣ ΕΥΡΩ ή ΔΡΑΧΜΗ;

Απαντούν: Ευ. Τσακαλώτος, Κ. Λαπαβίτσας, Κ. Μελάς ΣΕΛ. 10-11

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Τέταρτο Μνημόνιο Τ. ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΑΚΕΛ:

Μελετάμε κάθε σενάριο, ακόμη και το «μεγάλο αντίο» ΣΕΛ. 15

ΖΑΚ ΣΑΠΙΡ

ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ:

Η Κύπρος δημιούργησε ντε φάκτο δύο ευρώ ΣΕΛ. 41

στο τραπέζι Κόντρα Στουρνάρα - Μανιτάκη για τη συρρίκνωση του Δημοσίου Μεταφορά της συζήτησης για τα νέα επώδυνα μέτρα μετά τον Ιούνιο επιδιώκει ο Σαμαράς, με την ελπίδα να τα γλυτώσει μέχρι τις γερμανικές εκλογές και να αναζητήσει έπειτα συνολική πολιτική λύση, η οποία θα επισημοποιηθεί με τέταρτο Μνημόνιο. Οι αστοχίες στα έσοδα λόγω της ύφεσης, που αναμένεται να επιδεινωθεί μετά την κρίση στην Κύπρο, οι ιδιωτικοποιήσεις, το νέο χαράτσι στα ακίνητα, η διαθεσιμότητα στο Δημόσιο, τα ανοίγματα των ασφαλιστικών ταμείων εξαιτίας της έκρηξης της ανεργίας και η εκκρεμότητα του κρίσιμου θέματος της Εθνικής Τράπεζας, καθιστούν μαθηματικά βέβαιη τη λήψη νέων επώδυνων μέτρων, που προσπαθεί να μεταθέσει για αργότερα η κυβέρνηση. Την ίδια ώρα, ο Στουρνάρας, παρακάμπτοντας τον Μανιτάκη, διαπραγματεύεται με την τρόικα τη συρρίκνωση του Δημοσίου «καρφώνοντας» τον υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης για ολιγωρία, ενώ ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜ.ΑΡ. λένε ότι δεν θα δεχθούν απολύσεις.

ΖΟΕΛ ΠΟΜΕΡΑ

ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ:

Να μην αφεθούμε στην απελπισία ΣΕΛ. 49

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

Ξαναγράφουν την Ιστορία ΤΗΣ ΣIΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟYΛΟΥ

ΔΗΜ. ΤΡΙΜΗΣ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΣΗΕΑ:

Να ξαναδώσουμε κοινωνικό ρόλο στην ενημέρωση

ΤΕΥΧΟ

ΑΠΡΙΛ Σ 81 •

13 ΙΟΣ 20

Με την ομιλία του στις 13 Φεβρουαρίου 2007 ο τότε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθ. Hans-Gert Pöttering (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα), εγκαινίασε το σχέδιο ίδρυσης του «Σπιτιού της Ευρωπαϊκής Ιστορίας» και τέθηκε επικεφαλής της εννεαμελούς επιτροπής ειδικών -ιστορικών και μουσειολόγων- που συγκροτήθηκε, για την υλοποίηση του σχεδίου.

ΣΕΛ. 61

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 2

EΝΘΕΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΠΑΙΔΕΙΑ & ΚΟΙΝΩΝΙΑ»

Άρθρα: Αρ. Μπαλτάς, Κ. Δουζίνας

ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΣΑΜΑΡΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΡΟΪΚΑ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

&ΚΟΙΝ

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ 1952 • Β’ ΠΕΡΙΟΔΟΣ • ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 11672 • KΥΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013 • TIMH: 3 €

LE MONDE DIPLOMATIQUE ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΕΙΑ ΠΑΙΔΩ ΝΙΑ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΧΕΔΙΟ «ΑΘΗΝΑ»

ΣΕ ΔΙΝΗ Η ΕΘΝΙΚΗ Η τρόικα αμφισβητεί τώρα τη συγχώνευση της Εθνικής με την Eurobank. Ανέτοιμη να διασφαλίσει τον δημόσιο χαρακτήρα της τράπεζας η κυβέρνηση. Φόβοι για συστημική κρίση εν μέσω τραπεζικής αβεβαιότητας στην Ευρώπη. Η τρόικα μπλοκάρει το επιπλέον κόστος για την ανακεφαλαιοποίηση του 10% της Εθνικής, ενώ στο παρασκήνιο συζητείται και νέο πρόγραμμα για τη στήριξη των τραπεζών με επιπλέον 20 δισ. ευρώ. ΣΕΛ. 8-9

ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΕΡΕΥΝΑ

Η μάχη ηγεσίαςδιαφωνούντων στο ΚΚΕ

ΣΕΛ. 12

Το «γαλατικό χωριό» που νίκησε το σχέδιο «Αθηνά»

ΣΕΛ. 23

Σε τρία χρόνια χάθηκαν θέσεις εργασίας 35 χρόνων Καταρρέουν τα ασφαλιστικά ταμεία ΣΕΛ. 20

Πόσο επίκαιρος είναι ο Μποστ; Γράφει ο Νίκος Σαραντάκος

ENΘΕΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ

Ο πόλεμος Ινδίας Νοvartis για τα φάρμακα των φτωχών ΣΕΛ. 44

ΗΛ. ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΓΡΑΜ. ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΣΥΝ:

Να ξεπεράσουμε τη λογική της εκφώνησης ΣΕΛ. 19

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Η ΑΥΓΗ

Το δίλημμα του Σαμαρά Η κυβέρνηση επιμένει προσηλωμένη στην τρόικα, παρ’ ότι η σκληρή λιτότητα υπονομεύει ακόμη και τη συνοχή του τρικομματικού σχήματος. Είναι χαρακτηριστική η επίθεση Στουρνάρα στον Μανιτάκη, ο οποίος, μέσα στις αντιφάσεις του, υποστήριξε το αυτονόητο: το Δημόσιο δεν είναι εταιρεία, κανείς δημόσιος υπάλληλος δεν απολύεται χωρίς να ακολουθηθεί η νόμιμη διαδικασία των Πειθαρχικών Συμβουλίων. Θα φτάσει, άραγε, μέχρι τη λογική της συνέπεια αυτή η διαφωνία; Οι συζητήσεις για τη δόση, που αποφασίστηκε τον Δεκέμβριο και ακόμη εκταμιεύεται, οδηγούν την κυβέρνηση να ζητεί περισσότερο χρόνο. Ακριβέστερα, περισσότερο πολιτικό χρόνο. Η κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού θέτει στο τραπέζι το 4ο Μνημόνιο, μέσα σε μόλις τρία χρόνια. Η κυβέρνηση θα ήθελε οι μυστικές συζητήσεις που κάνει τώρα με την τρόικα να καταλήξουν σε μέτρα για ψήφιση το φθινόπωρο. Πανικόβλητος ο Σαμαράς, επιχειρεί να εκμεταλλευτεί την επαμφοτερίζουσα στάση ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜ.ΑΡ. Επισείει το ενδεχόμενο να πέσει η κυβέρνησή του και να έρθει ο ΣΥΡΙΖΑ! Το φόβητρο της «κυβέρνησης της Αριστεράς» θα μπορούσε να αποτελέσει στοιχείο της ιδιόρρυθμης μυστικής διαπραγμάτευσης που διεξάγει ο Σαμαράς, με μοναδικό στόχο του να περισωθεί πολιτικά. Παρ’ ότι ο πρωθυπουργός καταλαβαίνει ότι το φθινόπωρο θα είναι χειρότερη η κοινωνική κατάσταση και θα αποτελεί σενάριο επιστημονικής φαντασίας το ενδεχόμενο της επανεκλογής του, παρ’ ότι δέχεται εισηγήσεις κορυφαίων συνεργατών του για εκλογικό σάλτο, δεν τολμά να προχωρήσει. Ο σπουδαιότερος λόγος είναι ότι έχει αναλάβει δεσμεύσεις έναντι των πιστωτών, οι οποίοι περιμένουν να πάρουν το μερίδιό τους από τη λαφυραγώγηση της δημόσιας περιουσίας, ενώ το μνημονιακό πολιτικό σύστημα προσβλέπει στις δικές του «μίζες». Η κυβέρνηση Σαμαρά θα αποδειχτεί συντόμως παρελθόν. Όσο παραμένει, δυσκολεύει την αλλαγή πορείας της χώρας και δημιουργεί αναχώματα απέναντι σε μια κυβέρνηση κοινωνικής σωτηρίας που θα έχει αριστερό - ριζοσπαστικό πρόγραμμα. Αυτή είναι η τελευταία «προσφορά»! Άχαρη και οδυνηρή για έναν πολιτικό που έκανε καριέρα υποκρινόμενος ότι υπερασπίζεται το «εθνικό φιλότιμο». Θα μείνει στην Ιστορία ως κυβέρνηση που με την υποτέλειά της, την ακραία λιτότητα, τη δημαγωγία και το εκβιαστικό δίλημμά της περί ευρώ τροφοδότησε τον ευρωσκεπτικισμό. Κέρδισε μια θέση υποτελούς στην ευρωπαϊκή ελίτ της λιτότητας και στον μεγαλογερμανικό εθνικισμό. Η ανάδειξη μιας προοδευτικής κυβέρνησης στην Ελλάδα θα λειτουργήσει ως καταλύτης εξελίξεων και σε άλλες κοινωνίες, αρχής γενομένης από τον ευρωπαϊκό Νότο, όπου ήδη παρατηρούνται κοινωνικές - πολιτικές κινητικότητες. Η Ελλάδα δεν θα είναι μόνη της, οι αντίπαλοι δεν είναι αήττητοι, οι ευρωπαϊκές ελίτ δεν είναι ομογενοποιημένες. Η λαϊκή παρέμβαση αποτελεί το κλειδί για την αλλαγή πορείας. Με τις εκλογές και, κυρίως, με τη διαρκή παρουσία μετά.

Η ΑΥΓΗ ΠΡΩΙΝΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα για ένα κόμμα από το να το παίρνουν στην πλάκα ουδέτεροι, αντίπαλοι και φίλοι. Να το κάνουν ανέκδοτο, στιχάκι, νούμερο επιθεώρησης ή σκέτο νούμερο. Να γελούν μαζί του αντί να συμφωνούν, να διαφωνούν ή να θυμώνουν, βρε αδελφέ. Και να κοροϊδεύουν όσα ανακοινώνει μόλις τα ανακοινώσει - με την ένταση μάλιστα της κοροϊδίας να αυξάνεται ευθέως ανάλογα με την ένταση της αυστηρότητας της ανακοίνωσης. Ζούμε αυτές τις μέρες αυτό το φαινόμενο φονικής ιλαρότητας με τη ΔΗΜ.ΑΡ. του Φώτη Κουβέλη. Μιλάει για κόκκινες γραμμές και ξεσπάει εθνικό χάχανο. Ορθώνει ανάστημα για το χαράτσι και γελάει κάθε πικραμένος. Διακηρύσσει ότι πονάει η καρδιά της και ξεκαρδίζεται το πανελλήνιο. Ενώ οι διαρροές από το Μαξίμου και τη Συγγρού ρίχνουν λάδι σ’ αυτή τη φωτιά του γέλιου. Παίρνοντας στο ψιλό είτε τα λιονταρίσια όχι της ΔΗΜ.ΑΡ., είτε τις λεόντειες απαιτήσεις της στη διανομή της πίττας των διορισμών. Από ορισμένες απόψεις το φαινόμενο προσομοιάζει με όσα έγιναν την εποχή

ΣΗΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΚΥΡΙΑΚΗ

ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΚΑΡΤΕΡΟΥ

Η ΔΗΜ.ΑΡ. ως case study της λεγόμενης αποστασίας. Με τον Τσιριμώκο μασκαρά και τους κατεψυγμένους, που τη μια μέρα ορκίζονταν στη Δημοκρατία και την επόμενη ορκίζονταν από τον βασιλιά πρωθυπουργοί. Μόνο που τότε υπήρχε και πολλή οργή στο μίγμα των αντιδράσεων - ενώ με τη ΔΗΜ.ΑΡ.

μάλλον ξεπεράστηκε κι αυτό. Έγινε η Αριστερά της ευθύνης σκέτο καλαμπούρι και η κατάσταση αυτή θα χειροτερεύει όσο η μπλα-μπλα αντίθεσή της στα σκληρά μέτρα συνοδεύει την πάνω χέρι-κάτω χέρι συμμετοχή της στην επιβολή τους. Από μια άποψη η ΔΗΜ.ΑΡ. και η διαδρομή της από τα δεξιά της Αριστεράς στα αριστερά της Δεξιάς είναι -για να αντιγράψουμε τα βελτιωμένα αγγλικά του Αλέξη Τσίπρα - case study. Περίπτωση για μελέτη. Πώς σοβαροί κατά τεκμήριο άνθρωποι υποστηρίζουν τέτοιες ανοησίες; Πώς άλλα λένε, άλλα σκέφτονται και άλλα κάνουν; Πώς από την αντίθεση στα Μνημόνια έγιναν κήρυκες του μονόδρομου; Και πώς αναπαράγουν τα πιο μαύρα ακροδεξιά στερεότυπα για τους μέχρι χθες συντρόφους τους - όπως ότι επενδύουν στην καταστροφή της χώρας, άρα την επιδιώκουν; Το χειρότερο είναι ότι τα αντανακλαστικά τους έχουν προφανώς εξουδετερωθεί και δεν καταλαβαίνουν ότι τους έχουν πάρει στο ψιλό. Μωραίνει Κύριος, όπως λέει το Ευαγγέλιο; Ή τους πλάνεψε η ντόλτσε βίτα, όπως λέει το λαϊκό άσμα;

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

Ξαναγράφουν την Ιστορία ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 1 Στις 15 Σεπτεμβρίου 2008 οι «γενικές αρχές» της «Ευρωπαϊκής Ιστορίας» που πρότεινε η επιτροπή εγκρίθηκαν, ενώ το «Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας σε έναν τεράστιο χώρο στην καρδιά των Βρυξελλών, προβλέπεται να ανοίξει τις πύλες του το 2014. Πρόκειται για έναν μόνιμο χώρο έκθεσης της μνήμης της Ευρωπαϊκής Ιστορίας, για ένα διαρκές ευρωπαϊκό μουσείο, στο οποίο θα «διαμορφώνεται η ευρωπαϊκή ταυτότητα των Ευρωπαίων πολιτών». Το πρώτο πράγμα που τραβά την προσοχή σε αυτό το μεγαλεπήβολο σχέδιο, όπως κωδικοποιείται στα 112 σημεία των «γενικών αρχών», είναι ότι η Ιστορία αντικαθίσταται από τη μνήμη της Ιστορίας. Στόχος λοιπόν δεν είναι η μελέτη της Ιστορίας, αλλά η έκθεση της μνήμης της Ιστορίας της Ευρώπης, που θα «στεγαστεί» στο «Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας». Στη μνήμη, όπως είναι γνωστό, αποθεώνονται οι νεκροί, τα θύματα της Ιστορίας, αυτοί που υπέστησαν τα κακά της Ιστορίας. Το παρελθόν λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο παραδειγματικά, ένας τετελεσμένος χρόνος, ένας κλειστός χώρος στον οποίο συντελέστηκε το κακό το οποίο ευθύνεται για την ανθρώπινη τραγωδία. Από το «Σπίτι» λοιπόν θα απουσιάζει η Ιστορία ως λόγος, ως διανοητική λειτουργία προσέγγι-

σης όχι των νεκρών, αλλά των ζωντανών του παρελθόντος, ως κριτική προσπάθεια προσέγγισης των περιπετειών των κοινωνιών, των συγκρούσεών τους, των ιδεολογιών τους, των πολιτικών τους, των αντιφάσεών τους. Θα απουσιάζει δηλαδή το παρελθόν ως ένας δυναμικός χώρος άσκησης της πολιτικής (με την ευρεία έννοια του όρου), ως ένας χώρος σε διαλεκτική σχέση με το παρόν και το μέλλον -ένας ανοικτός χώρος συνεχούς διαλόγου, διαρκούς διαπραγμάτευσης των κοινωνιών με τον χρόνο (και τους χρόνους) τους. Αντί λοιπόν στο «Σπίτι» να ιστορικοποιηθεί η πληθυντικότητα, η πολυπλοκότητα και η συγκρουσιακότητα σε εθνική, ιδεολογική και ταξική βάση της ευρωπαϊκής μνήμης, θα μουσειοποιηθεί η Ιστορία της Ευρώπης, όπως αυτή την Ιστορία θα την «κατασκευάσουν» οι εννέα ειδικοί. Το δεύτερο ενδιαφέρον σημείο των «γενικών αρχών» αφορά την ίδια την Ιστορία της Ευρώπης που θα μνημονευτεί στο «Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας» - ειδικά την ιστορία του 20ού αιώνα, γιατί αυτή κυρίως αποτελεί το μεγάλο «πρόβλημα». Το μεγάλο κακό στον 20ό αιώνα άρχισε τον Οκτώβρη του 1917, όταν έγινε «το πραξικόπημα των μπολσεβίκων και εγκαινιάστηκε η περίοδος της δικτατορίας σε ένα μέρος της Ευρώπης, δικτατορία

που έληξε το 1989». Στο πλαίσιο αυτού του μεγάλου κακού εγγράφεται και ο ναζισμός, αφού ο κομμουνισμός και ο ναζισμός αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Στο «Σπίτι» λοιπόν θα μνημονευθούν τα θύματα του μεγάλου κακού -του κομμουνισμού και του ναζισμού. Αυτό το σχήμα δεν είναι καινούριο, έχει ήδη ξεκινήσει από τις αρχές κυρίως του 1990 και παρήγαγε μεγάλο όγκο αναθεωρητικών μελετών της Ιστορίας του 20ού αιώνα. Αυτό ωστόσο που είναι καινούριο είναι το γεγονός ότι η Ε.Ε. υιοθετεί πλέον ασυζητητί αυτό το σχήμα και πάνω σε αυτό στήνει τη μνήμη της ευρωπαϊκής Ιστορίας. Το κρίσιμο ερώτημα -ανάμεσα σε πάρα πολλά άλλαπου τίθεται εδώ δεν αφορά απλώς τα μεθοδολογικά, ιστορικά και πολιτικά λάθη βάσει των οποίων «κατασκευάζεται» η μνήμη της ευρωπαϊκής ιστορίας, αφορά κυρίως την ιδεολογία βάσει της οποίας στήνεται το παρόν και το μέλλον της Ευρώπης. Η εξίσωση του σοσιαλισμού -ο οποίος αναφέρεται ως μια Ουτοπία των κοινωνιών εκείνης της εποχήςμε τον ναζισμό δηλώνει την οριστική μετάβαση από την «πολιτική της ελπίδας» στην «πολιτική της ευθύνης», από την «πολιτική για το μέλλον» στην «πολιτική για το παρόν» αποκλειστικά. Η ουτοπία του σοσιαλισμού οδήγησε σε εγκλήματα, επομένως οι ιδεολογίες της ελπίδας (για κοινωνική ισότητα, δικαιοσύνη κ.λπ.) είναι όχι μόνο ξεπερασμένες, αλλά και απονομιμοποιημένες ιστορικά. Αυτό που έχει σημασία εί-

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ - ΕΚΔΟΣΗ: «Η ΑΥΓΗ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ Α.Ε.»

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΝΙΚΟΣ ΦΙΛΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΠΑΚΟΣ, ΚΩΣΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΚΑΚΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: ΠΟΛΥ ΚΡΗΜΝΙΩΤΗ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΥΡΙΤΣΗΣ, ΝΙΚΟΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ, ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΜΑΥΡΟΕΙΔΗΣ, ΛΑΜΠΡΟΣ ΤΣΟΥΚΝΙΔΑΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΪΚΟΣ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Σ. ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΤΟΥΜΠΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΣΠΥΡΟΣ ΛΟΥΠΕΤΗΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΑΓ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 12, 104 31 • ΤΗΛ. ΚΕΝΤΡΟ: 210 5231831-4 • ΦΑΞ: 210 5231822 • ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ - ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ: 210 5231820 • marketing@avgi.gr - ΦΑΞ: 210 5231830 INTERNET: www.avgi.gr e-mail: editors@avgi.gr • ΓΡΑΦΕΙΟ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ: Βασ. Ηρακλείου 37, ΤΗΛ. ΚΕΝΤΡΟ: 2310 261646, ΦΑΞ: 2310 266444, e-mail: avgi@otenet.gr ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ: Π. Παπίδας & Σια Ε.Ε., ΤΗΛ. : 210 8228258 ΕΚΤΥΠΩΣΗ: IΡΙΣ ΑΕΒΕ ΤΣΕΚ - ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ: Εφημερίδα «Η ΑΥΓΗ», Αγ. Κωνσταντίνου 12, 10431 Αθήνα

ναι το παρόν, η ιδεολογία του «ελεύθερου κόσμου» (του καλού, που έσωσε τον κόσμο από το κακό), η μοναδική που εγγυάται ότι δεν θα υπάρχουν συγκρούσεις (κοινωνικές εννοείται), δεν θα υπάρχουν ανατροπές, δεν θα υπάρχουν αιτήματα και διεκδικήσεις - παρά μόνο ανάγκες. Ο 20ός αιώνας λοιπόν γίνεται ένα μουσείο πάθους, από τον οποίο ο 21ος αιώνας πρέπει να κόψει οποιαδήποτε επαφή. Το τρίτο σημείο ωστόσο στο οποίο αξίζει να σταθούμε είναι ακόμη πιο σημαντικό. Ενώ όλα αυτά ετοιμάζονται στις Βρυξέλλες, στην υπόλοιπη Ευρώπη -στη χώρα μας κυρίως- «αγρόν αγοράζουμε», κι ας αφορά αυτό το «Σπίτι» το παρόν και το μέλλον, και όχι μόνο το παρελθόν. Πνιγμένοι στην οικονομική συγκυρία έχουμε ξεχάσει τη διαχρονικότητα της πολιτικής -οι Βρυξέλλες όμως δεν την έχουν ξεχάσει. Ο μόνος από την Ελλάδα που είχε την ετοιμότητα να συμβάλει στο άνοιγμα της συζήτησης ήταν το Ινστιτούτο «Ν. Πουλαντζάς», όταν στο πλαίσιο του Transform! Europe αποφασίστηκε μια πρώτη κλειστή συνάντηση ιστορικών στο Παρίσι, για ενημέρωση από έναν Γάλλο, αριστερό βουλευτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, προκειμένου να τεθούν οι βάσεις μιας ανοικτής συζήτησης για την αντιμετώπιση των «γενικών αρχών» του «Σπιτιού της Ευρωπαϊκής Ιστορίας». Η ιστορία συνεχίζεται...

Η Σία Αναγνωστοπούλου διδάσκει Ιστορία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

4 ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ DEAL ΕΘΝΙΚΗΣ - EUROBANK, ΧΑΡΑΤΣΙ, ΑΠΟΛΥΣΕΙΣ, ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΟΣΕΩΝ ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

«Βουνό» αποδεικνύονται για την κυβέρνηση τα εμπόδια που διαρκώς προκύπτουν στην εκπλήρωση των περισσότερων προαπαιτούμενων που θέτει η τρόικα για την αποδέσμευση όχι μόνο της δόσης του α’ τριμήνου (δηλαδή των 6 δισ. ευρώ) αλλά και αυτού του τελευταίου τμήματος της «υπερ-δόσης» του περασμένου Δεκεμβρίου (των 2,8 δισ. ευρώ). Η τελευταία θα έπρεπε να έχει χορηγηθεί (έστω και με τους ετεροχρονισμούς, αφού αρχικά έπρεπε να δοθεί από πέρυσι) τον Μάρτιο και, όπως αποδεικνύεται, δεν είναι εν τέλει και τόσο εύκολη υπόθεση όσο αρχικά αναμενόταν, ειδικά μετά και την προηγηθείσα πολιτική απόφαση καταβολής της, αφού προέκυψε εμπλοκή με ένα από τα προαπαιτούμενα που συνδέονται με αυτήν (απολύσεις στο Δημόσιο), σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Οικονομικών. Την κυβερνητική πλευρά, εκεί που ευελπιστούσε ώς την Πέμπτη, οπότε κατέφθασε η τρόικα, ότι οι εξελίξεις θα «τρέξουν» έτσι ώστε ώς τις 15 Απριλίου να έχουν ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις, προκειμένου να εγκριθεί η αποδέσμευση της δόσης σε έκτακτο Eurogroup προς το τέλος του μήνα (σε διαφορετική περίπτωση, το θέμα θα παραπεμφθεί στο Eurogroup της 13ης Μαΐου, ενώ εκκρεμεί βεβαίως και η συνεδρίαση του ΔΝΤ για τη συμμετοχή του στο ποσό της δόσης), πλέον την έχουν ζώσει τα φίδια. Η έγκριση της νέας δόσης των 6 δισ. ευρώ εξαρτάται από τη συνολική αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας για το α’ τρίμηνο του 2013 και δεν αναμένεται να εγκριθεί από το Eurogroup της Ιρλανδίας στις 12 Απριλίου, όπως υπολόγιζε αρχικά η κυβέρνηση. Ακόμη χειρότερα γι αυτή, οι τροϊκανοί αφήνουν να εννοηθεί ότι η διαπραγμάτευση για νέα μέτρα μπορεί να ξεκινήσει και άμεσα αντί για μετά τον Μάιο, εκτός αν για πολιτικούς λόγους η τρόικα δώσει παράταση στήριξης της συγκυβέρνησης... Ειδικότερα, εκεί που η κυβέρνηση όλο το τελευταίο διάστημα με διαρροές και με υπονοούμενα άφηνε να διαφανεί ότι δεν υπάρχει πλέον κάποιο πρόβλημα με το «προαπαιτούμενο» της κινητικότητας προσωπικού του Δημοσίου, οι τροϊκανοί ασκούν από την περασμένη Πέμπτη, οπότε ξεκίνησε και ο νέος γύρος συνομιλιών, ασφυκτικές πιέσεις για άμεσες και συγκεκριμένες ενέργειες μείωσης του προσωπικού. Αλλά και στο φλέγον ζήτημα του deal Εθνικής - Eurobank, οι ελεγκτές απαιτούν ρεαλιστικά σχέδια, που θα διασφαλί-

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

«Λερναία ύδρα» τα εμπόδια για τα προαπαιτούμενα της δόσης ζουν ότι οι δανειστές δεν θα χρειαστεί να βάλουν άλλα λεφτά για την ανακεφαλαιοποίηση. Οι επικεφαλής ελεγκτές της τρόικας έθεσαν, σύμφωνα με πληροφορίες, επιτακτικά το ζήτημα της μείωσης του προσωπικού στο Δημόσιο, καθώς δεν τους ικανοποιούν στο παραμικρό οι αριθμοί των αποχωρήσεων που τους έχει στείλει με τα σχετικά έγγραφα το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Επισημαίνουν ακόμη ότι τα Πειθαρχικά Συμβούλια προχωρούν με ρυθμό χελώνας. Μάλιστα, σε χθεσινό δημοσίευμα εφημερίδας γινόταν λόγος για λίστα που έχει στα χέρια της η τρόικα με ούτε έναν, ούτε δύο, αλλά... 27.000 επίορκους! Και σαν να μην αρκούσε αυτό, κυβερνητικοί κύκλοι κατέστησαν σαφές προχθές πως δεν θα λάβει μέρος στις διαπραγματεύσεις με τους Π. Τόμσεν, Κλ. Μαζούχ και Μ. Μορς για το θέμα αυτό (το Δημόσιο) ο καθ’ ύλην αρμόδιος υπουργός Αντ. Μανιτάκης, αλλά την κυβέρνηση θα εκπροσωπήσει ο υπουργός Οικονομικών Γ. Στουρνάρας. Το «καπέλωμα» αυτό προκάλεσε την άμεση αντίδραση του Αντ. Μανιτάκη, ο οποίος δήλωσε το βράδυ της Παρασκευής ότι «αυτοί οι οποίοι κάνουν τις διαπραγματεύσεις, να βάλουν και την υπογραφή τους». Εκτός όμως του Δημοσίου, οι τροϊκανοί συνεχίζουν να διατυπώνουν τις ενστάσεις ή και αντιρρήσεις τους για σχεδόν όλη την γκάμα των ζητημάτων που έχουν τεθεί στην ατζέντα, ακόμη και εκτός των υπό την στενή έννοια «προαπαιτούμενων»

Η έγκριση της νέας δόσης των 6 δισ. ευρώ εξαρτάται από τη συνολική αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας για το α΄ τρίμηνο του 2013 και δεν αναμένεται να εγκριθεί από το Eurogroup της Ιρλανδίας στις 12 Απριλίου. Οι τροϊκανοί αφήνουν να εννοηθεί ότι η διαπραγμάτευση για νέα μέτρα μπορεί να ξεκινήσει και άμεσα αντί για μετά τον Μάιο

των δόσεων. Για παράδειγμα, όπως ανέφεραν οι ίδιες πηγές, οι τρεις «τοποτηρητές» των δανειστών ζητούν επίμονα να πεισθούν για τις συνέργειες από το «deal» Εθνικής Eurobank και ότι δεν θα βάλουν άλλα λεφτά για ανακεφαλαιοποίηση. Οι αρμόδιοι θεωρούν ότι ναι μεν οι τροϊκανοί δεν μπορούν να θέσουν βέτο, ωστόσο επισημαίνουν με νόημα ότι «αυτοί βάζουν τα λεφτά», δηλώνοντας ωστόσο αισιόδοξοι ότι θα βρεθεί λύση, παρότι είναι εμφανές ότι οι δανειστές επιμένουν να διατυπώνουν ενστάσεις για τη σκοπιμότητα του deal, επισείοντας ως ε-

πιχείρημα τον κίνδυνο μια τόσο μεγάλη σε ενεργητικό τράπεζας να καταλήξει στο Δημόσιο λόγω της δυσκολίας ανεύρεσης ιδιωτικών κεφαλαίων και τους κινδύνους που ενδέχεται να συνεπάγεται κάτι τέτοιο για το έλλειμμα και το χρέος μιας χώρας που βρίσκεται σε πρόγραμμα προσαρμογής. Έτσι, ξεκίνησε από προχθές ένα καυτό τριήμερο, με συνεχείς επαφές μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας, σε μια προσπάθεια να καμφθούν οι αντιρρήσεις των δανειστών στην ολοκλήρωση του «deal». Σε αυτήν ακριβώς την αξίωση της τρόικας να μπουν στην παρούσα φάση όλα τα θέματα στον διάλογο και με ορατό τον κίνδυνο για την κυβέρνηση να οδηγηθεί σε λήψη νέων μέτρων το αργότερο ώς τον Ιούνιο, ο πρωθυπουργός Αντ. Σαμαράς ζήτησε με δική του πρωτοβουλία να δει σήμερα στις 11.00 π.μ. τους εκπροσώπους των δανειστών, προκειμένου να ζητήσει πίστωση χρόνου και, κυρίως να μην υπάρξει και νέο ναυάγιο στις συζητήσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Κύκλοι του υπουργείου Οικονομικών έλεγαν ότι για το χαράτσι η τρόικα εξετάζει εάν το κενό θα καλυφθεί από τις τρεις προτάσεις που έχει καταθέσει η κυβέρνηση. Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών, σε ό,τι αφορά στο ΕΕΤΗΔΕ, η πρόταση που θα συζητηθεί με την τρόικα είναι να ονομάζεται πλέον Ενιαίος Φόρος και να εμπεριέχει έναν μειωμένο συντελεστή, ο οποίος σε σχέση με το ΕΕΤΗΔΕ θα

επιφέρει απώλεια εσόδων της τάξης του 10% - 15%. Η απώλεια αυτή στα έσοδα, που εκτιμάται στα 200 εκατ. ευρώ, θα καλυφθεί με τρεις τρόπους: o Από ακίνητα εκτός σχεδίου, ηλεκτροδοτούμενα, τα οποία σήμερα επιβαρύνονται με τον κατώτατο συντελεστή και θα πάνε στο εξής στον μέσο όρο των δήμων. o Από ακίνητα που ενοικιάζει από ιδιώτες το Δημόσιο, χωρίς όμως να εισπράττει το ΕΕΤΗΔΕ. o Από εξαιρέσεις που υπάρχουν σήμερα σε διάφορα ακίνητα, όπου οι δήμοι δεν επιβάλλουν ΕΕΤΗΔΕ ή ΤΑΠ. Και οι τρεις δράσεις μαζί θα αποφέρουν στο Δημόσιο περίπου 140 εκατ. και τα υπόλοιπα 60 από τα 200 της απώλειας, θα καλυφθούν από τη μεγαλύτερη απόδοση που έχει το ΕΕΤΗΔΕ (και στο εξής ο Ενιαίος Φόρος) σε σχέση με αυτή που υπολογίζει η τρόικα. Αυτή ακριβώς η εκτίμηση του οικονομικού επιτελείου προκάλεσε τις ανεπίσημες αντιδράσεις ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜ.ΑΡ. που κάνουν λόγο για άλλου είδους συμφωνία των πολιτικών αρχηγών (ενιαίος φόρος με αφορολόγητο και προοδευτικότητα συντελεστών συμφωνήθηκε να τεθεί προς συζήτηση, αναφέρουν παράγοντες της συγκυβέρνησης). Εν μέσω των εξελίξεων για τις Εθνική και Eurobank, ήταν φυσικό επακόλουθο η προχθεσινή πτώση του τραπεζικού δείκτη στο Χρηματιστήριο για επτά συνεχόμενες πτωτικές συνεδριάσεις, με αθροιστικές απώλειες 20,44%. Προχθές ο τραπεζικός δείκτης έκλεισε στο χαμηλό ημέρας και στις 106,23 μονάδες (-7,8%), προσεγγίζοντας τις τιμές Ιουνίου 1987 (το αμέσως χαμηλότερο κλείσιμο ήταν στις 22 Ιουνίου 1987 και στις 105,16 μονάδες).

Morgan Stanley: Προς νέα συμπίεση των αποδοχών

Η δεξιά... πόρτα ορθάνοιχτη στην τρόικα, η αριστερή έχει απαγορευτικό...

Την ίδια ώρα, πρωτογενές πλεόνασμα προβλέπει για την Ελλάδα το 2013 η Morgan Stanley, η οποία όμως εμμέσως πλην σαφώς μιλάει για νέα μείωση αποδοχών. Η ανάκαμψη δεν έχει ξεκινήσει ακόμη, αλλά τα στοιχεία που έρχονται είναι λιγότερο άσχημα, επισημαίνει η Morgan Stanley σε ανάλυσή της με προχθεσινή ημερομηνία για την ελληνική οικονομία. Επίσης, τονίζει ότι, καθώς το κόστος εργασίας ανά μονάδα πιθανότατα θα υποχωρήσει περαιτέρω, το κίνητρο για την Ελλάδα να βγει από την Ευρωζώνη ώστε να αυξήσει την ανταγωνιστικότητά της μέσω χαμηλότερης συναλλακτικής ισοτιμίας δεν υφίσταται πλέον.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ, ΑΝΑΤΡΕΠΕΤΑΙ Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΑΜΑΡΑ

Ο «Ιούνιος» ήρθε από τον Απρίλιο ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΕΛΙΓΓΩΝΗΣ

Απρόβλεπτες πολιτικές μεταβλητές δημιουργεί η οριακή κατάσταση, στην οποία βρίσκεται η κυβέρνηση, καθώς όλοι οι παράγοντες που εμπλέκονται στις συζητήσεις με την τρόικα κινούνται στην κόψη του ξυραφιού. Η ΔΗΜ.ΑΡ. και ο Αντ. Μανιτάκης βρίσκονται σε τροχιά σύγκρουσης με τον Γ. Στουρνάρα, η τρόικα παραμένει άκαμπτη και άτεγκτη, ενώ ο Αντ. Σαμαράς καλύπτει μεν πλήρως τον υπουργό Οικονομικών, αλλά αντιλαμβάνεται ότι... αν γίνουν όσα θέλει ο Γ. Στουρνάρας (και η τρόικα), η πτώση της κυβέρνησης θα είναι αναπόφευκτη. Ο Γ. Στουρνάρας, βεβαίως, συνεχίζει να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη του πρωθυπουργού. Όμως, τείνει να εξελιχθεί σε... «κόκκινο πανί» για τους ελάσσονες κυβερνητικούς εταίρους. Ο Ευ. Βενιζέλος ανέκαθεν ήταν δύσπιστος προς τον υπουργό Οικονομικών, ενώ ο Φ. Κουβέλης, ήδη από το βράδυ της Τετάρτης, δεν έκρυψε τη δυσφορία του για το γεγονός ότι το υπουργείο Οικονομικών ουσιαστικά διέψευσε τον ίδιο και τις δηλώσεις του για το χαράτσι. Συν τοις άλλοις, από το απόγευμα της περασμένης Παρασκευής, η κόντρα με τη ΔΗΜ.ΑΡ. παίρνει και προσωπικές διαστάσεις, καθώς ο Γ. Στουρνάρας συγκρούεται ανοιχτά με τον Αντ. Μανιτάκη. Είναι χαρακτηριστικό ότι κύκλοι του υπουργού Οικονομικών έσπευσαν να ενημερώσουν τους δημοσιογράφους πως η τρόικα απέρριψε το σχέδιο Μανιτάκη, ενώ στην ερώτηση αν στη διαπραγμάτευση για το Δημόσιο θα παραστεί ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθ-

μισης, η απάντηση ήταν αρνητική: «την κυβέρνηση εκπροσωπεί ο υπουργός Οικονομικών», έλεγαν οι ίδιες πηγές. Στη συγκεκριμένη διαρροή απάντησε, με οξύ τρόπο, η πλευρά Μανιτάκη, με άλλη διαρροή: «όποιοι κάνουν τη διαπραγμάτευση, να βάλουν και την υπογραφή τους», έλεγαν κύκλοι του υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης.

«Απολύσεις ή ναυάγιο» Στο Μαξίμου, πάντως, ζουν για μία ακόμη φορά τη διάψευση των προσδοκιών τους. Κατά πληροφορίες, ο Αντ. Σαμαράς ήταν πεπεισμένος ότι οι «τροϊκανοί» δεν θα άφηναν την κυ-

βέρνηση να περιέλθει σε κατάσταση αδιεξόδου. Ωστόσο, όπως φάνηκε από την περασμένη Πέμπτη, οι τεχνοκράτες έχουν έρθει κρατώντας πιο σκληρή στάση από αυτή που είχαν πριν φύγουν. Για τον λόγο αυτό, ο πρωθυπουργός κάλεσε τους κ.κ. Μορς, Τόμσεν, Μαζούχ σήμερα στο Μαξίμου, προκειμένου να τους ζητήσει πίστωση χρόνου, αλλά και αναβολή της «συνολικής συμφωνίας». Όμως, ώς την ώρα που η «Αυγή» έπαιρνε τον δρόμο για το τυπογραφείο, η τρόικα έπαιζε σκληρό πόκερ και ουσιαστικά έφερνε την κυβέρνηση αντιμέτωπη με ένα δίλημμα-εκβιασμό: ή να υποχωρήσει σε απευθείας απολύσεις «εδώ και τώρα» ή να οδηγηθεί στις ελληνικές

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΝΙΚΟΣ ΛΙΟΝΑΚΗΣ

Μπορεί η ΔΗΜ.ΑΡ. και δευτερευόντως το ΠΑΣΟΚ να έχουν επικεντρώσει στη... μετονομασία του «χαρατσιού» σε «ενιαίο φόρο ακινήτων» για να μεταθέσουν τις βασικές ανησυχίες τους, ωστόσο εκείνο που τρομοκρατεί πολιτικά τους δύο κυβερνητικούς εταίρους είναι το σχεδόν βέβαιο ενδεχόμενο -αν δεν υπάρξει κάποια περίοδος «χάριτος» προς την ελληνική κυβέρνηση- η τρόικα να απαιτήσει νέα μέτρα ακόμα και στο κοντινό μέλλον. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος και ο Φώτης Κουβέλης έχουν διαμηνύσει και δημόσια ότι δεν μπορούν να γίνουν ανεκτά μέτρα που θα περιλαμβάνουν νέες περικοπές σε μισθούς και συντάξεις. Είχαν δεσμευτεί και στο παρελθόν. Ωστόσο οι συνθήκες τώρα είναι πολύ χειρότερες οικονομικά και κοινωνικά και το γεγονός ότι ακόμα και οι ίδιοι επιχειρηματολογούν ότι δεν μπορούν τέτοια νέα μέτρα να στηριχτούν από τη Βουλή, την οικονομία και την κοινωνία, αποδεικνύει το αδιέξοδο που αντιμετωπίζουν. Γνωρίζουν ότι αν κάνουν πίσω σε αυτό, πέρα από το πολιτικό κόστος που ενδεχομένως αυτή τη φορά να καταστεί μοιραίο για τα κοινοβουλετικά τους μεγέθη, οι πρώτες απώλειες θα έρθουν από τις Κοινοβουλευτικές τους Ομάδες και εκ των πραγμάτων θα προκύψει πολύ σοβαρή κρίση στην κυβέρνηση. Το πρόβλημα για τη ΔΗΜ.ΑΡ. είναι μεγαλύτερο από ό,τι για το ΠΑΣΟΚ, που παρουσιάζεται περισσότερο ευεπίφορο να δικαιολογήσει νέες δικές του υποχωρήσεις, με τη βασική προϋπόθεση πάντως να στηρίζονται οι δύσκολες αποφάσεις και από τη ΔΗΜ.ΑΡ. Ειδάλλως, όπως έχει αφήσει να διαρρεύσει η Ιπποκράτους, το ΠΑΣΟΚ

Στενεύουν δραματικά τα περιθώρια... αναδιπλώσεων για ΔΗΜ.ΑΡ. και ΠΑΣΟΚ δεν είναι διατεθειμένο να συνεχίσει να ψηφίζει απαιτήσεις της τρόικας και η ΔΗΜ.ΑΡ. να «κρύβεται» από πίσω για να γλιτώνει το πολιτικό κόστος. Βέβαια αυτές οι αναφορές είχαν στόχο να πιέσουν και τον Φ. Κουβέλη, εν όψει της περασμένης σύσκεψης των τριών αρχηγών, να αποδεχτεί κάποια λύση για το «χαράτσι». Όμως, σίγουρα αφορούν και στη μελλοντική στάση της Αγ. Κωνσταντίνου, την οποία είδαν να μην ψηφίζει το σχέδιο «Αθηνά», με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να επαφίεται για τη στήριξή του στο

ΠΑΣΟΚ. Αλλά και ο Ευ. Βενιζέλος, που αιτιολογεί την αναφανδόν στήριξή του στην κυβέρνηση με το δόγμα «πρέπει να πετύχει γιατί έτσι θα ανέβει η χώρα και εμείς μαζί της», θα αντιμετωπίσει αντιδράσεις στο εσωτερικό του κόμματός του. Σε κάθε περίπτωση, τα περιθώρια των υποχωρήσεων και για τους δύο έχουν στενέψει δραματικά. Είναι σε γνώση του Φ. Κουβέλη η κριτική που υφίσταται σε κοινωνικό, αλλά και σε εσωκομματικό επίπεδο για τις αναδιπλώσεις του

καλένδες η συγχώνευση και άρα στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (και από εκεί ποιος ξέρει πού...) η Εθνική και η Eurobank.

«Συνολική συμφωνία» ίσον... Μνημόνιο 4 Συνεργάτες του πρωθυπουργού, εξάλλου, σχολιάζοντας τη σημερινή συνάντησή του με την τρόικα, δεν ισχυρίζονταν ότι θα προκύψει λύση. Έλεγαν απλώς ότι ο Αντ. Σαμαράς θέλει «να έχει προσωπική εποπτεία των συζητήσεων» και, κυρίως, να ζητήσει να μην ανοίξουν τώρα όλα τα θέματα, γιατί αυτό θα φέρει την κυβέρνηση αντιμέτωπη με νέα δέσμη μέτρων - δηλαδή με ένα τέταρτο Μνημόνιο. Ώς τώρα, πάντως, η τρόικα δεν φαινόταν να έχει διάθεση υποχώρησης. Για τον λόγο αυτό, ο πρωθυπουργός αναμενόταν να τηλεφωνήσει στους επικεφαλής των δανειστών (ΔΝΤ, Κομισιόν, ΕΚΤ), προκειμένου να ζητήσει πολιτική στήριξη στη δυσκολότερη στιγμή της κυβέρνησής του. Επίσης, ήδη από χθες, ο Αντ. Σαμαράς βρισκόταν σε διαρκή τηλεφωνική επαφή με τους Ευ. Βενιζέλο και Φ. Κουβέλη, με δύο στόχους: πρώτον, να βάλουν (κι άλλο) νερό στο κρασί τους και, δεύτερον, να πέσουν οι τόνοι στην κόντρα Στουρνάρα - Μανιτάκη. Ωστόσο, το βασικότερο πρόβλημα για τον Αντ. Σαμαρά τώρα δεν είναι ότι βρίσκεται σε μια κατάσταση «μπρος η τρόικα και πίσω οι εταίροι». Το πρόβλημα είναι ότι, ενώ εφάρμοζε τη στρατηγική «αν τη βγάλουμε ώς τον Ιούνιο, τον Σεπτέμβριο απογειωνόμαστε», κινδυνεύει να μη βγάλει τον Απρίλιο.

σε μείζονα ζητήματα, με αποκορύφωμα τη συμφωνία του στη σύσκεψη των αρχηγών σε μια πρόταση που θα αφορά το «χαράτσι» και την οποία θα έπρεπε να διαπραγματευτεί με την τρόικα ο Γ. Στουρνάρας. Μετά τους «πανηγυρικούς» τόνους της Αγ. Κωνσταντίνου για μια -το λιγότερο- αμφιλεγόμενη απόφαση όσον αφορά στις υποσχέσεις περί «ελάφρυνσης» των πολιτών, η ηγεσία της ΔΗΜ.ΑΡ. ανέδειξε θέμα αντιπαράθεσης με τον υπουργό Οικονομικών κατηγορώντας τον ότι δεν συζήτησε με την τρόικα την κοινή πρόταση των αρχηγών για αντικατάσταση του «χαρατσιού» με ενιαίο φόρο ακινήτων που θα είναι προοδευτικός και θα περιλαμβάνει αφορολόγητο. Το γεγονός αυτό δεν άργησε να αναδείξει μια άλλη παράμετρο στην εξίσωση της δυσχερούς και πιεστικής θέσης στην οποία έχει περιέλθει η ΔΗΜ.ΑΡ. από την επιλογή της να στηρίζει αυτή την κυβέρνηση: τη σύγκρουση του Αντ. Μανιτάκη με τον Γ. Στουρνάρα, για το θέμα της απόλυσης δημόσιων υπαλλήλων. Οι διαρροές που εξέδωσε ο δεύτερος, ότι είναι εκείνος που εκπροσωπεί την κυβέρνηση στη συζήτηση με την τρόικα για τη διοικητική μεταρρύθμιση -και μάλιστα ενώ είχε προηγηθεί πολύωρη σύσκεψη με τον Αντ. Σαμαρά-, προκάλεσαν την έντονη αντίδραση του Αντ. Μανιτάκη, συνεργάτες του οποίου διαμήνυαν ότι όποιος διαπραγματεύεται, πρέπει και να υπογράψει τις απολύσεις. Ο υπουργός διαθέτει την πλήρη στήριξη του Φ. Κουβέλη, με συνεργάτες του να τονίζουν ότι αν προκύψει θέμα απολύσεων, θα υπάρξουν σίγουρα «διαρροές» ψήφων στη Βουλή από τη ΔΗΜ.ΑΡ. Ίδιο είναι το κλίμα και στην Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ αναφορικά με αυτό το ενδεχόμενο.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

6 Στις 22 Μαρτίου, με απόφαση των Γ. Στουρνάρα - Τ. Αθανασόπουλου, απομακρύνθηκε από το Δ.Σ. του ΤΑΙΠΕΔ η κ. Άννα Ζωηρού, η οποία, περνώντας στην αντεπίθεση τέσσερις ημέρες μετά, έστειλε επιστολή στον Αντ. Σαμαρά, με κοινοποίηση στους πολιτικούς αρχηγούς. Σε αυτήν καταγγέλλει τον τρόπο λειτουργίας του Ταμείου και όσα γράφει εκεί τα επανέλαβε και σε συνάντηση που είχαμε μαζί της. Η ίδια ισχυρίζεται ότι αιτία της αποπομπής της ήταν το γεγονός ότι σε κάποιες από τις υποθέσεις ιδιωτικοποιήσεων ήταν αρνητική, η μόνη για την ακρίβεια αρνητική, αφού όλοι οι υπόλοιποι, του εκπροσώπου της ΔΗΜ.ΑΡ. συμπεριλαμβανομένου, έλεγαν «ναι σε όλα». Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι η συνομιλήτριά μας είχε τοποθετηθεί, ως μη εκτελεστικό μέλος, στο Δ.Σ τον Ιούλιο του 2011, επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ, μετά από πρόταση του προέδρου του ΛΑΟΣ Γ. Καρατζαφέρη, ενώ η θητεία της έληγε σε ένα χρόνο από τώρα. Η (τυπική) απόφαση απομάκρυνσης ελήφθη από τον τέως πρόεδρο του ΤΑΙΠΕΔ Τ. Αθανασόπουλο και τα άλλα μέλη δύο ημέρες μετά όμως, του ασκήθηκαν οι διώξεις κακουργηματικού χαρακτήρα για την περίοδο που ήταν πρόεδρος της ΔΕΗ, πράγμα που τον υποχρέωσε σε παραίτηση... Η κ. Ζωηρού υποστηρίζει ότι κάποιοι δεν ήθελαν την καταγραφή διαφορετικής, ενοχλητικής προφανώς, άποψης στις επικείμενες μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις (βλ. ΟΠΑΠ, ΔΕΠΑ), παρά το γεγονός ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται κατά πλειοψηφία, με την ίδια να μην είναι καν εκτελεστικό μέλος.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΝΑ ΖΩΗΡΟΥ:

Όσα συμβαίνουν πίσω από τις κλειστές πόρτες του ΤΑΙΠΕΔ Ο Τ. Αθανασόπουλος απομάκρυνε την Α. Ζωηρού από το ΤΑΙΠΕΔ δύο ημέρες πριν παραιτηθεί ο ίδιος μετά την άσκηση διώξεων κακουργηματικού χαρακτήρα εναντίον του για την περίοδο που ήταν πρόεδρος της ΔΕΗ Το παρασκήνιο για ΟΠΑΠ -ΔΕΠΑ Για καθεμία από τις μεγάλες αυτές υποθέσεις μάς είπε: «Ο ΟΠΑΠ είναι το καλύτερο περιουσιακό στοιχείο που διαθέτει η χώρα λόγω των εσόδων του Οργανισμού, αλλά και του κοινωνικού έργου που εμφανίζει. Είχα πει ότι δεν αντιλαμβάνομαι γιατί ξεκινούμε από αυτήν την ιδιωτικοποίηση. Περίμενα να ξεκινήσουμε α-

πό ζημιογόνες για το Ελληνικό Δημόσιο επιχειρήσεις. Είχα επιπλέον διαφωνήσει κυρίως για τη χρονική στιγμή, η οποία είναι πολύ δυσμενής. Θα μπορούσαμε στο μέλλον να εισπράξουμε πολύ περισσότερα σε καλύτερη συγκυρία», είναι η άποψή της. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την επέκταση της συμφωνίας ΟΠΑΠ και τεχνολογικού παρόχου (Ιντραλότ), υ-

ποστήριξε πως, μετά από δικές της ενέργειες, έγινε συζήτηση στο ΤΑΙΠΕΔ (επί διοικήσεως Κ. Μητρόπουλου όμως) και ελήφθη η απόφαση να ζητηθεί από τη διοίκηση του ΟΠΑΠ «να μην προβεί σε υπογραφή σύμβασης, που θα λειτουργούσε δεσμευτικά για τον επόμενο ιδιοκτήτη». Η συνέχεια είναι γνωστή... Για το άλλο «φιλέτο», αυτό της ΔΕΠΑ, επαναλαμβάνει τα όσα καταγγέλλει και στην επιστολή της προς τον πρωθυπουργό, ότι δηλαδή «έγινε αλλαγή των όρων του διαγωνισμού μετά το άνοιγμα των ενδεικτικών προσφορών, κάτι στο οποίο εγώ διαφώνησα. Σε έναν τεχνοκρατικό οργανισμό, όπως το ΤΑΙΠΕΔ, δεν πρέπει να υπεισέρχονται υποκειμενικά στοιχεία, γιατί κάτι τέτοιο δεν βοηθάει στην αξιοπιστία του», μας είπε. Στο ερώτημα δε, που η ίδια απηύθυνε στην ηγεσία του Ταμείου, γιατί αυτό συνέβη, η απάντηση που πήρε ήταν ότι έγινε για να δοθεί η δυνα-

Ν.ΠΑΠ.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Τέρμα η ασυλία, ήταν το μήνυμα - προειδοποίηση που απέστειλε την Τετάρτη, στη συνέντευξη Τύπου, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ένα μήνυμα που είχε ως αποδέκτες όσους συνεργήσουν στο έγκλημα της εκποίησης δημόσιας περιουσίας, θέμα το οποίο, κατά πολλούς, είναι και το μεγάλο διακύβευμα του νέου γύρου πιέσεων της τρόικας. Ο Αλέξης Τσίπρας δεν κρύφτηκε πίσω από περίτεχνες διατυπώσεις, γι’ αυτό και όταν ρωτήθηκε για το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, έκανε λόγο για «έγκλημα, αλλά και σκανδαλώδη λειτουργία του περίφημου ‘Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου’». Τα στοιχεία δε που χρησιμοποίησε για να στοιχειοθετήσει τη βαριά αυτή κατηγορία, ήταν τα εξής: o Πρώτον, η διαρκώς μειούμενη αξία της δημόσιας περιουσίας. Στο πρώτο Μνημόνιο είχαν εγγραφεί 50 δισ. από αποκρατικοποιήσεις (ο Γ. Σταθάκης έχει καταγγείλει ότι αυτό έγινε βάσει μαθηματικού τύπου του ΔΝΤ!), με την Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου να αποτιμά εν συνε-

τότητα για νέες συμπράξεις. «Ποιοι ευνοούνται;» αναρωτιέται και προσθέτει: «Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι οι Ρώσοι είχαν ανάγκη από εύνοια». Για το συνολικό (αρχικό) τίμημα των 50 δισ., εκφράζει την απορία πώς αυτό προέκυψε, δεδομένου ότι «το επίσημο νούμερο του εκτιμητή για κάθε ιδιωτικοποίηση χωριστά γίνεται γνωστό την ώρα που ανοίγουν οι προσφορές και όχι νωρίτερα». Καταγγέλλει επίσης ότι δεν έγινε αποδεκτό το αίτημά της να μαγνητοφωνούνται τα πρακτικά, όπως και ότι οι συνεδριάσεις γίνονται στην αγγλική (!) γλώσσα, προκειμένου να διευκολύνονται οι μόνιμοι δύο παρατηρητές των δανειστών. Κλείνοντας εκφράζει την πεποίθησή της ότι «η τρόικα ενδιαφέρεται για άμεση είσπραξη εσόδων και τίποτε άλλο».

ΑΛ. ΤΣΙΠΡΑΣ:

Tέρμα η ασυλία, κύριοι των ιδιωτικοποιήσεων χεία στα 280 δισ. την απόδοση όλων των ακινήτων. Στο τρίτο όμως Μνημόνιο, η αποτίμηση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων από το ίδιο το ΤΑΙΠΕΔ ανέρχεται στα 9,6 δισ. o Δεύτερον, οι επιπτώσεις από τις επικείμενες εκποιήσεις στην εθνική ασφάλεια, ακόμη όμως και

στην επιβίωση των πολιτών, όπως χαρακτηριστικά είπε ο Αλ. Τσίπρας. Η αποκρατικοποίηση ΕΥΔΑΠ και ΔΕΗ θα σημάνει την αύξηση των τιμολογίων, ενώ η τυχόν πώληση του ΟΠΑΠ ισοδυναμεί με απώλεια 800900 εκατ. ευρώ τον χρόνο, που είναι τα κέρδη του Οργανισμού, και άρα

νέα δημοσιονομικά κενά. o Τρίτον, η, κατά τον επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, λειτουργία του ΤΑΙΠΕΔ έξω από το πλαίσιο νομιμότητας και στοιχειώδους διαφάνειας, επίσης εκτός δημόσιου κοινοβουλευτικού ελέγχου. Δηλωτικό όλων των παραπάνω, το γεγονός ότι, όπως

κατήγγειλε, ζήτησε πρακτικά συνεδριάσεων του ΤΑΙΠΕΔ και αρνήθηκαν να του τα δώσουν! o Τέταρτον, η εκπαραθύρωση του μέλους του Δ.Σ. του ΤΑΙΠΕΔ κ. Άννας Ζωηρού, γιατί, όπως εξήγησε ο Αλ. Τσίπρας, «δεν ήθελαν να υπάρχει καταγεγραμμένη στα πρακτικά των συνεδριάσεων η άρνηση ή η επισήμανση ότι είναι παράνομες οι διαδικασίες». Κλείνοντας τη σχετική αναφορά ο πρόεδρος της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ εξήγαγε ένα πολιτικό συμπέρασμα («αυτή η κυβέρνηση, αντί να διεκδικεί διαγραφή χρέους, επιμένει στις αποκρατικοποιήσεις»), έστειλε όμως και το -προς πάντα εμπλεκόμενο- μήνυμα: «Σε αυτή τη χώρα, ουδείς έχει ασυλία. Όσοι νομίζουν ότι έχουν ασυλία είναι γελασμένοι, και ιδίως όταν διαχειρίζονται τη δημόσια περιουσία λες και είναι τσιφλίκι των παππούδων τους. Θέλουμε διαφάνεια», είπε με έμφαση ο Αλ. Τσίπρας για να καταλήξει: «Θέλουμε συνταγματική νομιμότητα και θα το απαιτήσουμε. Και να ξέρουν ορισμένοι, οι οποίοι κρύβονται, ότι θα αναγκαστούν πολύ σύντομα να βγουν στο φως».

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΜΑΤΣΑΝΤΩΝΗΣ, ΦΙΛΙΑΤΡΑ 1922 - ΑΘΗΝΑ ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Μ’ ένα νεύμα του πέφτανε στη φωτιά... Δεν είχε «πατήσει» τα είκοσι ένα και «πήρε τον δρόμο των Κλεφτών, των Καπεταναραίων...» - κατατάχθηκε στον ΕΛΑΣ, στην Ομάδα του αν/γού της Σχ. Ευελπίδων Επαμεινώντα Παπαδόπουλου από το Σιδηρόκαστρο (Μεσσηνίας) που έγινε ο 9ος Λόχος του ΙΙΙ Τάγ/τος του 9ου Συν/τος του ΕΛΑΣ. (Ας αναφέρουμε: από τα Φιλιατρά κατετάγησαν στον ΕΛΑΣ 48, σκοτώθηκαν 9, 25 εκτελέστηκαν από Ιταλούς και Γερμανούς, 7 από τρομοκράτες της Δεξιάς μετά την απελευθέρωση, 29 φυλακίστηκαν). Τον Λοχαγό τους τον λάτρευαν σαν πατέρα τους (κι ας ήταν συνομήλικός τους), μ’ ένα νεύμα του «πέφτανε στη φωτιά» στις πάμπολλες μάχες στον Μοριά κατά κατακτητών και ταγματασφαλιτών. Την αποφράδα μέρα, 20 Φεβρουαρίου 1945, στην Καλαμάτα το 9ο Συν/μα παρέδωσε τα όπλα. (Εγώ με τον Επαμεινώντα δεν παραβρεθήκαμε στην πένθιμη τελετή, φύγαμε και κάπου κρύψαμε τα όπλα μας. Γυρίσαμε και ανταμώσαμε με τους αντάρτες που μοιάζαν σαν να γύριζαν από κηδεία αγαπημένου προσώπου). Κι άρχισαν τα κυνηγητά και του Θεόδωρου, διέφευγε, κρύφτηκε, κάποτε πιάστηκε και φυλακίστηκε στη φ. Κυπαρισσίας, σε άλλες. Αποφυλακίστηκε αρχές δεκαετίας του πενήντα. Ξανακυνηγήθηκε, κρύφτηκε, κάποτε «ηρέμησαν», ο Θ. «βγήκε στο φως», παντρεύτηκε και με τη γυναίκα του Γεωργία πάλεψαν τη ζωή, αγωνιστικά έμπλεοι με τα ιδανικά της Εθνικής Αντίστασης «θέλουμε κι εμείς ελεύθερη πατρίδα και πανανθρώπινη τη λευτεριά...». Καλό δρόμο, Θόδωρε, πάνω κείθε χαιρέτα τον Επαμεινώντα, τους άλλους ΕΛΑΣίτες - εδώ ελάχιστοι απομένουμε... ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ

• Στη μνήμη του Θεόδωρου προσφέρω στην «Αυγή» 50 ευρώ

Έφυγε η Σίλβια Στολτίδου Έφυγε από τη ζωή στις 13 Μαρτίου στο Γκρατς της Αυστρίας η Σίλβια Στολτίδου. Τη Σίλβια θα τη θυμόμαστε πάντα. Ήταν Αυστριακή συντρόφισσα στα δύσκολα χρόνια του αντιδικτατορικού αγώνα, τότε που σπουδάζαμε στην Αυστρία. Πολλοί Αυστριακοί και Αυστριακές μάς βοήθησαν εκείνα τα χρόνια. Η Σίλβια, όμως, ήταν κάτι το ιδιαίτερο. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Γκράτς Ιστορία και Λατινικά. Την ελληνική γλώσσα την έμαθε ως αυτοδίδακτη, αλλά τόσο τέλεια, ώστε να κάνει άριστες μεταφράσεις κειμένων, πεζών και ποιητικών. Ήταν αυτή που πρώτη μετέφρασε, για τον γερμανόφωνο Τύπο, τα κείμενα του Πατριωτικού Μετώπου και του ΚΚΕ Εσωτερικού, που μας στάλθηκαν από την Ελλάδα. Ήταν αυτή που μετείχε ενεργά, σε όλες τις αντιδικτατορικές εκδηλώσεις που διοργανώναμε τότε στην Αυστρία, με μεταφράσεις κειμένων πολιτικών αλλά και ποιημάτων των Ελύτη, Σεφέρη, Ρίτσου και όχι μόνο. Ήταν αυτή που, αψηφώντας πραγματικούς κινδύνους εκείνη την εποχή, κατέβηκε στην Ελλάδα, μεταφέροντας χρήματα και μηνύματα στους συντρόφους μας στην Αθήνα. Ήταν μια γλυκιά κοπέλα, καλοσυνάτη, σεμνή, ευγενική, δραστήρια και ευφυέστατη που στάθηκε δίπλα μας σε όλη τη διάρκεια της δικτατορίας. Αν και πέρασαν 45 χρόνια περίπου από τότε, δεν την ξεχνάμε ποτέ! Οι συντρόφισσες και οι σύντροφοι που σπούδασαν στο Γκρατς της Αυστρίας

ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ:

Είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε τη σωτηρία της χώρας Στόχος να σώσουμε την Ελλάδα μέσα στην Ευρωζώνη και όχι το ευρώ στην Ελλάδα Την ετοιμότητα του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας εξέφρασε ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματος, Αλέξης Τσίπρας, στη συνέντευξη τύπου που παραχώρησε την περασμένη Τετάρτη. Ο Αλ. Τσίπρας ξεκαθάρισε πως η ετοιμότητα αυτή δεν έχει καμία σχέση με την ετοιμότητα της τρικομματικής κυβέρνησης του «ναι σε όλα»: αντίθετα, επεσήμανε πως ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ είναι προετοιμασμένος για μια σκληρή αναμέτρηση με τους δανειστές και τους εκβιασμούς της κ. Μέρκελ κι είναι έτοιμος να συγκροτήσει μια αριστερή και ριζοσπαστική κυβέρνηση, για να σταματήσει την κοινωνική καταστροφή που συντελείται από την πιστή εφαρμογή του Μνημονίου. Αναφερόμενος στις βασικές προϋποθέσεις ώστε να πετύχει η διαπραγμάτευση προς όφελος του ελληνικού λαού, ο Αλ. Τσίπρας τόνισε πως θα πρέπει η Ελλάδα να διαθέτει μια ηγεσία αποφασισμένη και πλήρως προετοιμασμένη για τη συγκεκριμένη διαδικασία, να συγκροτηθούν οι συμμαχίες εκείνες στο ευρωπαϊκό επίπεδο που θα ενισχύσουν τα διαπραγματευτικά όπλα και, βεβαίως, ο λαϊκός παράγοντας να βρίσκεται σε διαρκή εγρήγορση και κινητοποίηση. Ως προς τον τελευταίο παράγοντα, κύκλοι του κόμματος τονίζουν πως το επίπεδο των κοινωνικών αντιδράσεων δεν είναι αυτό που θα περίμενε κανείς συνυπολογίζοντας την όξυνση της επίθεσης που εξαπολύει η κυβέρνηση. Ωστόσο, εκτιμούν πως η σημερινή κινητοποίηση στην πλατεία Συντάγματος, στις 6 μ.μ., η οποία καλείται από τον Συντονισμό Πρω-

τοβάθμιων Σωματείων, την ΟΛΜΕ και τη ΔΟΕ, μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία ενός νέου και νικηφόρου κύκλου μαζικών κινητοποιήσεων, ενόψει και των διαπραγματεύσεων που διεξάγονται αυτές τις μέρες μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας. Δηλώνοντας τις προθέσεις του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ ως προς τη διακυβέρνηση της χώρας, ο Αλ. Τσίπρας ξεκαθάρισε πως «δεν είμαστε έτοιμοι να κυβερνήσουμε όπως αυτοί. Εμείς είμαστε έτοιμοι να εκφράσουμε τη θέληση της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού μας, τη θέληση για μια αλλαγή πορείας. Είμαστε έτοιμοι και ως κυβέρνηση να αντισταθούμε, γιατί αυτό νομίζω κι εσείς μας το πιστώνετε ότι το ξέρουμε καλά. Και κυρίως είμαστε έτοιμοι, οικοδομώντας τις κατάλληλες συμμαχίες στον ευρωπαϊκό Νότο και όχι μόνο, να αντιστρέψουμε τον εκβιασμό προς τους δανειστές. Είμαστε έτοιμοι να σταματήσουμε την καταστροφή». Μιλώντας για τον χαρακτήρα της κυβέρνησης που θα συγκροτήσει ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, ο Αλ. Τσίπρας διευκρίνισε πως «θα είναι κυβέρνηση κοινωνικής σωτηρίας, αλλά δεν μπορεί παρά να είναι αριστερή αυτή η κυβέρνηση. Και μάλιστα ριζοσπα-

στικά αριστερή. Γιατί οι λύσεις που χρειάζονται σήμερα είναι ριζοσπαστικές λύσεις». Και πρόσθεσε: «Η πρώτη επαναστατική κυβέρνηση του Τσάβες στη Βενεζουέλα είχε ακόμα και δεξιούς υπουργούς, γιατί ήθελε να δώσει έναν πανεθνικό χαρακτήρα σ’ αυτή την προσπάθεια». Στόχος της κυβέρνησης αυτής, σημείωσε, θα είναι «να σώσουμε την Ελλάδα μέσα στην Ευρωζώνη. Στόχος μας είναι να σώσουμε την Ελλάδα μέσα στο ευρώ. Όχι να σώσουμε το ευρώ στην Ελλάδα. Κι όχι να σώσουμε το ευρώ στην Ελλάδα πάση θυσία όπως μας λένε τώρα τελευταία». Ακόμα επεσήμανε πως «για μας η επιστροφή σε εθνικό νόμισμα, η έξοδος δηλαδή από το κοινό νόμισμα, θα είναι μια εξέλιξη η οποία δεν θα αφορά μόνο την Ελλάδα. Αλλά είναι σαν να βρισκόμαστε σ’ ένα κτήριο το οποίο έχει πάρει φωτιά και μας λένε ότι η λύση είναι να πάμε από το κλιμακοστάσιο. Προφανώς, άμα καεί το κτήριο, θα τρέξουμε στο κλιμακοστάσιο να σωθούμε. Εμείς όμως θέλουμε να σβήσουμε τη φωτιά. Γι’ αυτό η επιλογή μας δεν είναι το κλιμακοστάσιο, αλλά η πυρόσβεση». Χ.Σ.

Εκδήλωση, με ομιλήτρια την Ν. Βαλαβάνη «Μετά την Κύπρο, τι;» είναι το θέμα εκδήλωσης, στην οποία θα μιλήσει η Νάντια Βαλαβάνη, βουλευτής Β’ Αθηνών. Η συζήτηση, που διοργανώνεται από τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Αλίμου θα γίνει αύριο, Δευτέρα, στις 7.30 το απόγευμα, στο Πολιτιστικό Κέντρο Αλίμου (Ιωνίας 96).

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

OIKONOMIA Η ΛΥΣΗ ΣΤΑ «ΧΕΡΙΑ» ΤΟΥ ΣΑΜΑΡΑ, ΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΑΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΜΕ ΤΟΥΣ

Τα σημεία «τριβής» για τη

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣ

Και οι Γερμανοί φοβούνται για τις καταθέσεις τους ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΚΑΚΗ ΜΠΑΛΗ

Το βασικό θέμα στα βραδινά τοκ σόου της γερμανικής τηλεόρασης το τελευταίο δεκαπενθήμερο είναι η ασφάλεια των τραπεζικών καταθέσεων. Μετά το σοκ που προκάλεσε η πρώτη απόφαση του Eurogroup για την Κύπρο, που προέβλεπε «κούρεμα» καταθέσεων και κάτω από τα 100.000 ευρώ, οι μονότονες δηλώσεις των πολιτικών ότι «η εγγύηση για τις 100.000 ισχύει» πείθουν όλο και λιγότερους. Κι αυτό διότι στη γερμανική κοινή γνώμη είναι σαφές ότι δεν είναι μόνο οι τράπεζες του Νότου επιρρεπείς σε χρεωκοπίες. Οπότε η δήλωση της σιδηράς κυρίας της Baﬁn, της γερμανικής εποπτικής αρχής τραπεζών, ότι πρέπει να συζητήσουμε πώς θα εκκαθαρίζονται «ακόμη και μεγάλες τράπεζες», έκανε πολλούς να τεντώσουν τ’ αυτιά τους. Η συνήθως σιωπηλή Έλκε Κένιγκ επέλεξε να δώσει την Παρασκευή μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης στο Spiegel και να σχολιάσει το μοντέλο «διάσωσης» των δύο μεγάλων τραπεζών στην Κύπρο λέγοντας ότι «χρειαζόμαστε επειγόντως ένα ενιαίο σύστημα εκκαθάρισης των κλυδωνιζόμενων τραπεζών, ακόμη κι αν αυτές είναι μεγάλες». Άφησε, δηλαδή να εννοηθεί ότι οι εποχές που τα ευρωπαϊκά κράτη και συγκεκριμένα η Γερμανία- έσωζαν πάση θυσία τις χρεωκοπημένες τράπεζές τους έχουν παρέλθει. «Οι πρώτοι που πρέπει να πληρώνουν είναι οι μέτοχοι και οι ομολογιούχοι των τραπεζών», είπε η Κένιγκ και συνέχισε: «Βεβαίως πρέπει να προστατεύονται οι καταθέτες, αλλά θα πρέπει να συζητήσουμε μέχρι ποίου ποσού». Σε μια χώρα που ο μέσος πολίτης προτιμά να βάζει λεφτά στην τράπεζα για τα γε-

ράματά του, παρά να κάνει τις αποταμιεύσεις του ακίνητα, δεν υπάρχει τίποτε χειρότερο από την αβεβαιότητα για τις καταθέσεις. Η αβεβαιότητα αυτή πάει πακέτο τις τελευταίες μέρες με την οργή που προκαλούν οι αποκαλύψεις των off shore leaks, της διεθνούς δημοσιογραφικής έρευνας για τους φορολογικούς παραδείσους. Το θέμα έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις στη Γερμανία, με τους πολιτικούς να απειλούν με κυρώσεις και πληθώρα σχολιαστών να τους καταγγέλλει για υποκρισία, καθώς η λειτουργία αυτού του δικτύου των υπεράκτιων εταιρειών, των «ιδρυμάτων» και των εταιρειών- «γραμματοκιβωτίων» είναι γνωστή από χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων δεν ευδοκίμησαν οι -λιγοστέςπροσπάθειες να αλλάξει το νομικό πλαίσιο και τουλάχιστον να γίνει πιο δύσκολη η απόδραση των πλούσιων και ισχυρών φοροφυγάδων στους παραδείσους. Καθώς αποκαλύφθηκε, μεταξύ πολλών άλλων, ότι και η Deutsche Bank έστησε πάνω από 300 υπεράκτιες εταιρείες για τους πελάτες της, η επικεφαλής της Bafin βγήκε να απειλήσει τις γερμανικές τράπεζες με ελέγχους και «επιπτώσεις», για την περίπτωση που αποδειχθεί ότι βοηθάνε τους πελάτες τους να φοροδιαφύγουν μέσω υπεράκτιων εταιριών. Η εμπλοκή της με τις off shore είναι το μικρότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η ισχυρότερη ιδιωτική τράπεζα της Γερμανίας. Το μεγάλο της ζόρι είναι ότι ελέγχεται από την αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και από την Bundesbank για το ενδεχόμενο να έχει «κουκουλώσει» ζημίες δισεκατομμυρίων από την αγορά παραγώγων το διάστημα 2008-2009.

Μεγάλη «πίεση» και έντονη ανησυχία έχει προκαλέσει στην κυβέρνηση η άρνηση της τρόικας να ολοκληρωθεί η συμφωνία μεταξύ της Εθνικής και της Eurobank, θέτοντας νέους όρους στο «τραπέζι» της διαπραγμάτευσης. Παρά τις συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν τις προηγούμενες ημέρες μεταξύ των δύο πλευρών, αλλά και των τραπεζών, μέχρι στιγμής δεν έχει εξευρεθεί οριστική λύση, ενώ του θέματος έχει επιληφθεί προσωπικά ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος προσανατολίζεται να ζητήσει πολιτική λύση του ζητήματος, σε ανώτατο επίπεδο (Λαγκάρντ, Μέρκελ). Σε κάθε περίπτωση, όλα αναμένεται να εξαρτηθούν από το τι θα ειπωθεί στη σημερινή συνάντηση μεταξύ αυτού και των επικεφαλής της τρόικας.

Η «μάχη» Στη «μάχη» προκειμένου να μεταπεισθεί η τρόικα και να άρει τις όποιες ενστάσεις αναφορικά με την ολοκλήρωση του deal «ρίχτηκε» και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιώργος Προβόπουλος, που είχε συνάντηση με το τεχνικό κλιμάκιο των ξένων εμπειρογνωμόνων, ενώ συναντήσεις υπήρξαν και με τη συντονιστική επιτροπή συγχώνευσης των δύο τραπεζών, το ΤΧΣ και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Προβόπουλος εξήγησε στους εκπροσώπους των δανειστών ότι ένα «ναυάγιο» στην εν λόγω συμφωνία θα είχε ολέθριες συνέπειες για την οικονομία και το τραπεζικό σύστημα. Άλλωστε, ήδη η ελληνική αγορά «τραβάει» τα πάνδεινα, λόγω των εξελίξεων, με τον τραπεζικό δείκτη να καταγράφει πτώση της τάξης του 53,05% από την αρχή του έτους. Σε αυτήν την, έτσι κι αλλιώς, εύθραυστη ψυχολογία έρχεται να συντελέσει αρνητικά και η φημολογία περί ενδεχόμενου κουρέματος καταθέσεων σε μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα, εφόσον οι διαπραγματεύσεις δεν εξελιχθούν ομαλά και προκύψουν ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα, είτε σε δημοσιονομικό επίπεδο είτε σε τραπεζικό. Προς το παρόν, κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιώνεται από κάπου, όμως θα πρέπει να σημειώσουμε πως ήδη εκθέσεις ξένων οίκων, όπως της Nomura, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Ούτως ή άλλως, ακόμη και η όποια παραφιλολογία ενδέχεται να προκαλέσει ντόμινο δυσμενών εξελίξεων για την ελληνική οικονομία, στοιχείο το οποίο γνωρίζει πολύ καλά η ελληνική κυβέρνηση και προσπάθησε να το «περάσει» στην τρόικα.

Οι κίνδυνοι Ποιοι είναι όμως οι κίνδυνοι σε

Ποιοι οι φόβοι της τρόικας και τι προτείνει εναλλακτικά

νεργητικό εκτιμάται στα 170 δισ. ευρώ, δηλαδή λίγο μικρότερο από ένα ελληνικό ΑΕΠ, και, δεύτερον, έχει ισχυρές αμφιβολίες ότι η τράπεζα θα καταφέρει να βρει το περίπου 1,6 δισ. ευρώ ιδίων κεφαλαίων που απαιτείται, προκειμένου να καλύψει το 10% της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου. Η τρόικα επίσης θεωρεί ότι το σχήμα Εθνικής - Eurobank θα χρειαστεί πρόσθετα κεφάλαια για να ανακεφαλαιοποιηθεί, πέραν των 15,5 δισ. ευρώ.

περίπτωση που δεν ολοκληρωθεί επιτυχημένα η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου; Τότε, όπως αναφέρουν πληροφορίες, το ΤΧΣ αναμένεται να αποκτήσει πέραν του 90% των μετοχών, αλλά και να ασκεί το management. Μέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές, η τρόικα και ειδικά το ΔΝΤ δεν κάνουν πίσω στις βασικές τους αιτιάσεις, καθώς θεωρούν ότι ο κίνδυνος κρατικοποίησης είναι αναπόφευκτος, ενώ ταυτόχρονα εκτιμούν ότι αν το σχήμα Εθνικής Eurobank κρατικοποιηθεί με συνολικές κεφαλαιακές ανάγκες μαζί με τις προνομιούχες μετοχές συνολικά 17,8 δισ. ευρώ, το ΤΧΣ θα είναι αδύνατον στο μέλλον να βρει στρατηγικό επενδυτή για το τραπεζικό σχήμα. Επίσης, η τρόικα εγείρει θέμα για το αν και κατά πόσο μπορούν να επιτευχθούν οι συνέργειες που παρουσιάζονται και μάλιστα «αυξήθηκαν» κατά 800 εκατ. με 1 δισ. ευρώ, πέραν αυτών που έχουν ανακοινω-

Βέβαια, τα ανωτέρω τα γνώριζαν από πέρυσι οι τροϊκανοί, όταν έδωσαν το «πράσινο φως» για να προχωρήσει η συνένωση των δύο τραπεζών, γεγονός που δημιουργεί αυτόματα απορίες για τους λόγους που τους έκαναν να αλλάξουν τώρα γνώμη. Παράγοντες της αγοράς τόνιζαν πάντως ότι με την «κρατικοποίηση» των δύο ομίλων η τρόικα αποκτά ισχυρή βάση εντός του εγχώριου χρηματοπιστωτικού συστήματος, καθώς, μέσω του ΤΧΣ, που θα είναι ο βασικός τους μέτοχος, θα μπορεί να ακυρώσει τη συγχώνευση και να αναζητήσει αγοραστή σε πρώτη φάση για την Eurobank και σε δεύτερο χρόνο για την Εθνική, με ό,τι συνεπάγεται αυτό.

Nίκος Νανόπουλος

Αλέξανδρος Τουρκολιάς

θεί. Επιπλέον φαίνεται ότι αμφισβητείται η ικανότητα εσωτερικής δημιουργίας κεφαλαίου ακόμη και στα επίπεδα που είχε προβλέψει η ΤτΕ για τις δύο τράπεζες μαζί, περίπου 7,5 δισ. ευρώ έως το 2014.

Πάντως, οι τελευταίες πληροφορίες ανέφεραν πως η τρόικα έχει απορρίψει την πρόταση να υπάρξει παράταση για την ανακεφαλαιοποίηση ειδικά της Εθνικής - Eurobank. Εάν ισχύσει κάτι τέτοιο, η Εθνική θα αναγκαστεί να πραγματοποιήσει την πρόταση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας να υλοποιηθούν δύο αυξήσεις κεφαλαίου, με τον όρο να προηγηθεί η αύξηση κεφαλαίου της Εθνικής Τράπεζας ώστε να μπορέσει να καλύψει τη συμμετοχή της στην Eurobank, που φθάνει το 85%. Ακόμη όμως κι αν υιοθετηθεί εν τέλει αυτή η πρόταση, θεωρείται πλέον δεδομένο πως η όποια λύση μεταφέρεται στην κρίσιμη συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά με την τρόικα σήμερα.

Τι ζητάει η τρόικα Σύμφωνα με πληροφορίες, η τρόικα ζητάει να γίνουν δύο ξεχωριστές ανακεφαλαιοποιήσεις, ενώ φαίνεται ότι δεν δέχεται να δοθεί παράταση για την πραγματοποίηση της διαδικασίας. Τα βασικά «αγκάθια» που θέτει η τρόικα, προκειμένου να δώσει το «πράσινο φως» και να ολοκληρωθεί η συμφωνία, είναι, πρώτον, ότι φοβάται ότι το μέγεθος της ενιαίας τράπεζας που θα προκύψει αν συμβεί αυτό θα είναι πολύ μεγάλο και... δυσκίνητο για περαιτέρω πώληση, αφού το ε-

Κρύβεται κάτι;

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

OIKONOMIA ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΗΣ ΤΡΟΪΚΑΣ

συμφωνία Εθνικής-Eurobank Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ:

Υπό δημόσιο έλεγχο οι τράπεζες Τράπεζες υπό δημόσιο έλεγχο (εκείνες που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) και αλλαγή των διοικήσεών τους είναι τα άμεσα αιτήματα της αξιωματικής αντιπολίτευσης για την εξυγίανση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Αιτήματα που υπενθύμισε ο Αλέξης Τσίπρας, στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε την προηγούμενη Τετάρτη, με τον Γιάννη Δραγασάκη να εξειδικεύει την πρόταση, κάνοντας ταυτόχρονα εκτενή αναφορά στη συγχώνευση Εθνικής -Eurobank, αλλά και τις αντιδράσεις που εκείνη συναντάει. Η αναμόρφωση του τραπεζικού συστήματος δεν είναι κενή (κοινωνικού) περιεχομένου, σημειωτέον, καθώς, όπως εξήγησε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, οι τράπεζες πρέπει να αξιοποιηθούν ως μοχλός στήριξης της οικονομίας και των κοινωνικών αναγκών. Η νέα σεισάχθεια, με άλλα λόγια η αναπροσαρμογή των δανείων, δεν είναι σύνθημα για τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, είναι δέσμευση.

Άρα λοιπόν, τόνισε ο Γ. Δραγασάκης -παίρνοντας τη σκυτάλη από τον επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ-, ο μόνος τρόπος για να διασωθούν οι τράπεζες, είναι να περάσουν τώρα σε δημόσιο έλεγχο, να ανασυγκροτηθεί το σύστημα και να γίνει, τέλος, διάλογος, εν καιρώ, για τη μελλοντική αρχιτεκτονική του. Δεν πρέπει εξάλλου να διαφύγει της προσοχής ότι για το τεράστιο, όπως εξελίσσεται, θέμα του γάμου Εθνικής -Eurobank, η αξιωματική αντιπολίτευση δεν έχει θεσμική ενημέρωση, την αφήνουν στο σκοτάδι οι Ι. Στουρνάρας -Γ. Προβόπουλος, την ώρα μάλιστα που η Διοίκηση της Εθνικής επιμένει πως δεν υπάρχει πρόβλημα. Επισημάνσεις που έκαναν τον Γ. Δραγασάκη να επαναλάβει το ιστορικό ερώτημα «ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο;». Επιμύθιο: Ο κίνδυνος αφελληνισμού του τραπεζικού συστήματος είναι δεδομένος με αυτήν την πορεία των πραγμάτων - η ανησυχητική επισήμανση από τα χείλη του Αλ. Τσίπρα. ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΜΕ... ΠΟΣΑ ΘΑ ΚΛΕΙΣΟΥΝ ΟΙ ΑΥΞΗΣΕΙΣ ΜΕΤΟΧΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

Χωρίς προβλήματα η ανακεφαλαιοποίηση Alpha και Πειραιώς ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣ

Με «καλό ρυθμό» φαίνεται ότι προχωρούν, σε αυτή τη φάση, οι ανακεφαλαιοποιήσεις των άλλων δύο συστημικών τραπεζών. Πρώτη ανοίγει τη διαδικασία η Alpha Bank, προσκαλώντας σε γενική συνέλευση τους μετόχους της για την κεφαλαιακή της ενίσχυση με 4,6 δισ. Οι αναγκαίες εγκρίσεις αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί έως την 16η Απριλίου που είναι προγραμματισμένη η 2η επαναληπτική γενική συνέλευση, ενώ η περίοδος άσκησης δικαιωμάτων προτίμησης θα λάβει χώρα στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Μαΐου. Η Alpha Bank αξιοποιεί τη θετική καθαρή της θέση άνω των 2 δισ. καθώς και το γεγονός ότι διαθέτει τις χαμηλότερες κεφαλαιακές ανάγκες σε σχέση με τις υπόλοιπες συστημικές τράπεζες. Οι μέτοχοι που θα συμμετέχουν στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου θα επωφεληθούν όχι μόνο της καθαρής θέσης, αλλά και των συνεργιών που θα προκύψουν με την Εμπορική Τράπεζα (οι οποίες εκτιμώνται άνω των 250 εκατ. ετησίως). Η Alpha «βγαίνει» με σκοπό να αντλήσει το σύνολο των κεφαλαιακών της αναγκών με έκδοση κοινών μετοχών, με τους ιδιώτες να καλούνται να καλύψουν έως το 10% του συνόλου, δηλαδή 457 εκατ., ενώ στην περίπτωση υπερβάλλουσας ζήτησης μπορεί να διατεθούν επιπλέον μετοχές αξίας 93 εκατ. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα δικαιώματα προτίμησης (Rights) αφορούν μόνο το 10% της αύξησης και όχι το σύνολο της κεφαλαιακής ενίσχυσης των 4,6 δισ.

Γιάννης Κωστόπουλος

Μιχάλης Σάλλας

Συγκεκριμένα, οι μέτοχοι καλούνται να καταβάλουν για κάθε μία υφιστάμενη μετοχή 0,86 ευρώ (457,1 εκατ. ευρώ / 534 εκατ. που είναι ο αριθμός των υφιστάμενων μετοχών), έναντι 8,6 ευρώ ανά μετοχή που θα ίσχυε για να καλυφθεί το σύνολο των κεφαλαιακών αναγκών (4,6 δισ.).

ρώ, ενώ το υπόλοιπο ποσό των 333,5 εκατ. ευρώ με παροχή δικαιώματος προτίμησης και δικαιώματος προεγγραφής στους παλαιούς μετόχους και, τέλος, με διάθεση των αδιάθετων μετοχών από το Διοικητικό Συμβούλιο. Αξίζει να σημειωθεί πως η συμμετοχή των ιδιωτών αναμένεται να... διαχωριστεί. Για παράδειγμα, private placement 400 εκατ. ευρώ, όπου θα συμμετέχουν θεσμικοί επενδυτές, όπως οι τράπεζες, μεταξύ αυτών και η BCP. Την ίδια στιγμή, υπάρχει η Societe Generale και άλλοι ιδιώτες επενδυτές που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον, όπως το fund «PPF». Τέλος, η τράπεζα θα προχωρήσει σε αύξηση κεφαλαίου κατά 570 εκατ. ευρώ για την κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών της ΑΤΕ και 524 εκατ. ευρώ για τα κυπριακά υποκαταστήματα. Τα δυο τελευταία ποσά θα καλυφθούν εξ ολοκλήρου από το ΤΧΣ και δεν υπολογίζονται για την κάλυψη του 10% από ιδιωτικά κεφάλαια.

Τράπεζα Πειραιώς Την ίδια ώρα, έως 7,335 δισ. ευρώ θα είναι η αύξηση κεφαλαίου της Τράπεζας Πειραιώς για την κάλυψη των κεφαλαιακών της αναγκών, σύμφωνα με την πρόταση που θα καταθέσει στη γενική συνέλευση των μετόχων την Παρασκευή 12 Απριλίου. Το 10% των 7,335 δισ. ευρώ, ήτοι 733,5 εκατ. ευρώ, που αφορά τους ιδιώτες επενδυτές, η Τράπεζα σκοπεύει να το καλύψει με ιδιωτική τοποθέτηση και μερική κατάργηση του δικαιώματος προτίμησης των παλαιών μετόχων έως 400 εκατ. ευ-

Εθνική - Eurobank και το deal που δεν ολοκληρώθηκε ΤΗΣ ΚΕΡΑΣΙΝΑΣ ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟΥ

Το deal Εθνικής - Eurobank έχει ανακοινωθεί από τον Οκτώβριο με έγκριση της τρόικας και με τις δημόσιες δηλώσεις της κυβέρνησης ότι αλλάζει το κλίμα στην τραπεζική αγορά και διευκολύνεται η διοχέτευση ρευστότητας στην πραγματική οικονομία. Η συγχώνευση προχώρησε, η δημόσια πρόταση έγινε με επιτυχία, η Εθνική τύπωσε νέες μετοχές, που διαπραγματεύονται από τα τέλη Φεβρουαρίου στο ταμπλό, και αυτό που μένει είναι η νομική ένωση και ο επανασχεδιασμός για τα υποκαταστήματα, τους υπαλλήλους και τα κοινά προϊόντα που θα προσφέρουν. Ξαφνικά όμως η τρόικα άλλαξε στάση ζητώντας τη χωριστή ανακεφαλαιοποίηση των δύο τραπεζών. Δηλαδή η τρόικα λέει ότι δεν πρέπει να γίνει η συγχώνευση, που ήδη έχει γίνει! Τι κρύβεται πίσω από αυτή την ξαφνική αλλαγή στάσης; Ισχυρίζονται ότι μια μεγάλη τράπεζα, που θα έχει ενεργητικό 170 δισ., σχεδόν όσο το ΑΕΠ της χώρας, με 81 δισ. χαρτοφυλάκιο δανείων και πάνω από 60 δισ. καταθέσεις, δημιουργεί κίνδυνο για την επιτυχία της ανακεφαλαιοποίησης, επειδή δεν θα είναι εύκολο να προσελκύσουν τους ιδιώτες μετόχους. Γι’ αυτό θα πρέπει να μη γίνει η συγχώνευση και να ανακεφαλαιοποιηθούν χωριστά, να παραμείνουν χωριστές νομικές οντότητες, με την προοπτική να διευκολυνθεί η πώλησή τους ή ακόμα και να τεμαχιστούν και να διατεθούν στους επίδοξους επενδυτές ως τεμάχια. Σημειώνεται ότι υπάρχουν αρκετές θυγατρικές ελκυστικές για τους επενδυτές, με την Financebank να αποτελεί το «φιλέτο». Δεν είναι ακόμη φανερό ποιοι ευνοούνται από την αποτυχία της συγχώνευσης και κρύβονται πίσω από τις αποφάσεις της τρόικας για αλλαγή στάσης. Εκείνο, όμως, που είναι φανερό, είναι ότι δεν έχει μείνει τίποτε όρθιο, αλλά ανατρέπονται οι διαδικασίες και οι αποφάσεις που έχουν πάρει οι ίδιες μνημονιακές δυνάμεις και αναζητούνται άλλες, αποσπασματικές λύσεις, που συνήθως έχουν καταστροφικές συνέπειες, χειρότερες από τις προηγούμενες, που είχαν δρομολογηθεί. Δεν διστάζουν, κάθε φορά που δεν τους βγαίνει ένα αρχικό σχέδιο, να ψηφίζουν ακόμη και νόμους για να νομιμοποιούν τις παράνομες ενέργειές τους, μην ξεχνώντας να απαλλάσσουν τους υπευθύνους. Δεν έχουν πλέον ενδοιασμούς, καταφεύγουν σε ωμούς εκβιασμούς και δεν τηρούν ούτε και τις δικές τους αποφάσεις, συνεχώς δε εφαρμόζουν αποσπασματικές λύσεις δοκιμαστικά και ό,τι «τους κάτσει». Αναζητούν με απροκάλυπτο τρόπο διέξοδο στα αδιέξοδα στα οποία έχουν περιέλθει. Οι εργαζόμενοι στον τραπεζικό κλάδο, που κάποιοι δεν θα διστάσουν να τους παρουσιάσουν ως «συντεχνία», δοκιμάζονται με αυτές τις πολιτικές. Αποτελούν εξειδικευμένο και έμπειρο προσωπικό, που αντί να απαξιωθεί εργασιακά θα πρέπει να αξιοποιηθεί για τη στελέχωση του αναδιαρθρωμένου τραπεζικού συστήματος της χώρας. Ενός τραπεζικού συστήματος που η Αριστερά οραματίζεται να θέσει στην υπηρεσία της κοινωνίας για την εξυπηρέτηση των αναγκών της πραγματικής οικονομίας. Όσο συνεχίζεται η αναπαραγωγή αυτού του ασφυκτικού κλοιού που επιβάλλει το ελληνικό πολιτικό σκηνικό, οι τεχνοκρατικές «λύσεις» για τα προβλήματα της οικονομίας, που επινοούνται και επιβάλλονται χωρίς προσχήματα και χωρίς τον παραμικρό ενδοιασμό, θα αποδειχτούν μηχανισμοί καταστροφής, που θα μεταφερθούν στη συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας. Την ίδια στιγμή, τα συμφέροντα της παρασιτικής ολιγαρχίας, ξένης και εγχώριας, προωθούνται και μάλιστα προστατεύονται. Έτσι η ανατροπή αυτής της ανήθικης, αντιδημοκρατικής και αδιέξοδης πολιτικής είναι απόλυτα αναγκαία και θα πρέπει να συνεχιστεί η προσπάθεια από όλους για την επίτευξή της.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

OIKONOMIA

Διαπραγμάτευση μέσα στο ευρώ ή δραχμή; Μετά τη δεύτερη απόφαση του Eurogroup για την Κύπρο εκφράζονται απόψεις για επανεξέταση της θέσης του ΣΥΡΙΖΑ για το ευρώ ή της θέσης του ΑΚΕΛ για το ευρώ; Θεωρείτε ότι υπάρχει τέτοιο θέμα ή ότι μπορούν να αναζητηθούν λύσεις στο πλαίσιο της Ευρωζώνης; Τι δείχνουν οι άλλες εμπειρίες, όπως της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας, της Ρουμανίας ή της Ουγγαρίας κ.ά. όσον αφορά το νόμισμα και την ύπαρξη η όχι Μνημονίου

Πώς κρίνετε το κλίμα ευρωσκεπτικισμού που διαπιστώνεται στην Ευρώπη; Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για την κρίση στην Ευρωζώνη; Για παράδειγμα η πρόταση που εκφράζει ο Στιούαρτ Χόλαντ, που τάσσεται υπέρ της πρότασης της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής ήδη από το 2011 (Νιου Ντιλ, ομόλογα από ΕΤΕπ κ.ά.) ή η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για ευρωπαϊκή διάσκεψη για το χρέος αποτελούν ικανοποιητικές ιδέες; ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΠΑΚΟΣ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΙΜΟΣ

ΚΩΣΤΑΣ ΛΑΠΑΒΙΤΣΑΣ:

Ο ΣΥΡΙΖΑ να επανεξετάσει τη θέση του για το ευρώ Το ΑΚΕΛ ήδη επανεξετάζει, και ορθώς, την άποψή του για το ευρώ. Θεωρώ ότι αυτό πρέπει να συμβεί και στον ΣΥΡΙΖΑ. Θεωρώ επίσης ότι η άποψη που έχει εκφράσει ο ΣΥΡΙΖΑ σε ό,τι αφορά το ευρώ και σε ό,τι αφορά τη δική του πολιτική πρόταση για απόρριψη του Μνημονίου και της δανειακής σύμβασης εντός του ευρώ πλέον έχει φτάσει στα όριά της. Πρέπει να ξαναδεί το θέμα σοβαρά και ανοιχτά, και να δείξει εμπιστοσύνη στον ελληνικό λαό. Οι λύσεις που μπορούν να αναζητηθούν στο πλαίσιο της Ευρωζώνης είναι λύσεις που εξυπηρετούν τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου και μόνο. Λύση υπέρ των εργατικών και των λαϊκών στρωμάτων της Ελλάδας αλλά και γενικότερα μέσα στο πλαίσιο της Ευρωζώνης, κατά την άποψή μου, είναι παντελώς ανέφικτη. Επιπλέον βλέπουμε ότι ακόμα και η θέση περί αναδιαπραγμάτευσης είναι ανέφικτη: Στο δεύτερο Eurogroup παρουσίασαν στον κ. Αναστασιάδη έναν ωμό εκβιασμό. Ένα δίλημμα το οποίο του έλεγε ότι μέχρι το απόγευμα της Δευτέρας θα έχεις ρευστότητα. Μετά, κανονίστε την πορεία σας. Κι αναγκαστικά, επειδή δεν είχε άλλο σχέδιο, υποχώρησε, διότι αλλιώς, την Τρίτη το πρωί, θα υπήρχε χάος. Άρα λοιπόν όχι μόνο δεν υπάρχουν λύσεις για τα λαϊκά στρώματα, αλλά δεν τίθεται καν θέμα να συζητηθούν ευνοϊκότερες ρυθμίσεις. Αυτό που τίθεται από την πλευρά των εχόντων και των κατεχόντων είναι εκβιασμός. Οι παραπάνω χώρες είναι πολύ διαφορετικές, οπότε δεν καταλαβαίνω ποιος είναι ο ειρμός και η κοινή γραμμή. Εάν η συμπερίληψη των παραπάνω χωρών θέλει να δείξει ότι υπάρχουν χώρες και εκτός ευρώ που αντιμε-

τωπίζουν κρίση, κομίζετε γλαύκα εις τας Αθήνας. Προφανώς, οι καπιταλιστικές οικονομίες αντιμετωπίζουν κρίσεις, ανεξαρτήτως του νομίσματος. Όμως, αυτό που έχουμε μπροστά μας είναι μια συγκεκριμένη κρίση που αντιμετωπίζει ένα συγκεκριμένο νομισματικό σύστημα. Αυτό πρέπει να μας απασχολήσει, όχι το αν υφίστανται κρίσεις γενικά. Το νόμισμα, λοιπόν, και το Μνημόνιο είναι άμεσα συνδεδεμένα, στην περίπτωση τόσο της Ελλάδας όσο και της Κύπρου αλλά και άλλων χωρών. Το να μην το βλέπει κανείς συνιστά παραγνώριση του προφανούς. Το νόμισμα έχει πολύ μεγάλη σημασία και είναι λάθος να λέγεται ότι η κρίση οφείλεται σε βαθύτερα αίτια του καπιταλισμού και το νόμισμα είναι απλώς ένα επιφαινόμενο. Βεβαίως και η κρίση έχει βαθιά αίτια κι έχει να κάνει με τη δομική σύνθεση του καπιταλισμού, αλλά το νόμισμα το ίδιο δεν είναι ποτέ επιφαινόμενο. Το νόμισμα είναι η κορυφή μιας πυραμίδας. Έχει πολύ μεγάλη σημασία δηλαδή εάν το νόμισμα είναι δραχμή ή αν είναι ευρώ ή αν είναι δολάριο. Στην περίπτωση της Ελλάδας, άλλο πράγμα είναι λειτουργεί με το ευρώ, άλλο να λειτουργεί δανειζόμενη με βάση το δολάριο από τις ΗΠΑ κι άλλο να επιστρέψει στη δραχμή. Αυτό το καταλαβαίνουν όλοι οι άνθρωποι. Να τίθεται ως θέμα αριστερής πολιτικής ή αριστερής ανάλυσης, συνιστά, νομίζω, άγνοια του προφανούς. Η αλλαγή του νομίσματος επιτρέπει ανάκτηση έλεγχου στη νομισματική πολιτική, δίνει πολύ μεγαλύτερα περιθώρια στη δημοσιονομική πολιτική κι ανοίγει το περιθώριο για αναδιανομή και για αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού ζητήματος. Τη στιγμή αυτή η αλλαγή του νομίσματος είναι κομβικό σημείο για τη ρήξη με τον ελληνικό καπιταλι-

Οι λύσεις που μπορούν να αναζητηθούν στο πλαίσιο της Ευρωζώνης είναι λύσεις που εξυπηρετούν τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου και μόνο. Λύση υπέρ των εργατικών και των λαϊκών στρωμάτων της Ελλάδας είναι παντελώς ανέφικτη. Επιπλέον βλέπουμε ότι ακόμα και η θέση περί αναδιαπραγμάτευσης είναι ανέφικτη

σμό. Έτσι ήταν από την πρώτη στιγμή, τώρα έχει αποδειχθεί πλέον πέραν πάσης αμφιβολίας. Άρα, λοιπόν, όποιος λέει ότι το νόμισμα δεν έχει σημασία αποφεύγει τη ρήξη με τον ελληνικό καπιταλισμό.

Το κλίμα του ευρωσκεπτικισμού υπάρχει ευρύτατα κι αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό. Ο λόγος για τον οποίο υπάρχει είναι η κρίση που έχουν δημιουργήσει η Ευρωζώνη και η Ε.Ε. ευρύτερα, και φυσικά οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν για την αντιμετώπιση της κρίσης, οι οποίες δεν είναι τυχαίες ούτε είναι απόρροια της ιδεοληψίας: πηγάζουν από τα μεγάλα συμφέροντα που είναι κεντρικά για την Ευρωζώνη. Οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν πλήττουν ευθέως την εργατική τάξη, την εργασία, την απασχόληση, το κράτος πρόνοιας κ.λπ. Είναι πολύ φυσιολογικό, επομένως να υπάρχει ευρωσκεπτικισμός. Οι λαοί της Ευρώπης δεν μπήκαν σ’ αυτό το κοινό νόμισμα γιατί πιστεύουν σε κάποιο υπέρτατο καλό ούτε η Ευρωζώνη είναι κάτι τέτοιο. Μπήκαν για να έχουν καλύτερες συνθήκες ζωής και διαβίωσης και δεν τις έχουν. Επίσης το θέμα δεν είναι μόνο κοινωνικό ή οικονομικό, αλλά και άμεσα πολιτικό: αυτό που βλέπουμε να γίνεται είναι ωμότατη επιβολή αντιδημοκρατικών διαδικασιών -π.χ. τοποθέτηση τραπεζιτών στη θέση του πρωθυπουργού-, αλλά και πέρα από αυτό έχουμε ωμότατους εκβιασμούς χώρας προς χώρα. Έχουμε δηλαδή ιεραρχία χωρών. Η Ε.Ε. δεν είναι συνεταιριστικός όμιλος αλλά μια ιεραρχική, καπιταλιστική και, στη βάση της, ιμπεριαλιστική ολότητα. Ο κόσμος το προσλαμβάνει αυτό και αντιδρά πολύ φυσιολογικά. Θα είναι τραγικό αν η Αριστερά επιτρέψει στην Άκρα Δεξιά να επωφεληθεί από αυτόν τον ευρωσκεπτικισμό και να προτείνει δυναμικές και δραστικές λύσεις. Η πρόταση του Σ. Χόλαντ κατατέθηκε πριν από τρία χρόνια, αλλά δεν προχώρησε. Είναι μια πρόταση που αποτελεί μέρος ευρύτερων προτά-

σεων, που όλες έχουν να κάνουν με το ευρωομόλογο, οι οποίες είναι λύσεις που δεν προχώρησαν για πολύ προφανείς λόγους, εφόσον συνεπάγονται κόστος για τις χώρες του κέντρου, κόστος που έχει να κάνει με το ρίσκο που θα πάρουν και με τη φορολογία. Η Ευρωζώνη δεν είναι φτιαγμένη έτσι. Είναι φτιαγμένη για να αποφεύγεται αυτό το κόστος. Άρα λοιπόν έχουμε απόρριψη αυτών των λύσεων κι έχουμε επιβολή λύσεων που πηγάζουν από το κέντρο, οι οποίες είναι λύσεις λιτότητας και περικοπής του εργατικού κόστους. Δεν υπάρχουν άλλες εναλλακτικές λύσεις μέσα σ’ αυτό. Είναι κυνήγι φαντασμάτων να ψάχνει κανείς να βρει τρόπο να κάνει κάτι προοδευτικό. Πρέπει να αναγνωρίζουμε την πραγματικότητα, την οποία έχουμε μπροστά μας τρία χρόνια. Δεν υπάρχει κίνηση κοινωνικού φαινομένου που διαρκεί τρία χρόνια κι οφείλεται στην ιδεοληψία της κ. Μέρκελ. Ο βασικός μαρξισμός λέει ότι, αν έχεις κάτι το οποίο επιμένει μ’ αυτόν τον τρόπο, οι ρίζες του είναι κοινωνικές και υλικές. Πρέπει λοιπόν η Αριστερά, ο ΣΥΡΙΖΑ, να το αναγνωρίσει αυτό, να καταλάβει τι έχει απέναντί της. Δεν υπάρχει κατά την άποψή μου εναλλακτική λύση εντός της Ευρωζώνης που να είναι υπέρ του εργατικού και του λαϊκού στοιχείου. Η Αριστερά πρέπει να καταθέσει ριζοσπαστική λύση που θα περιλαμβάνει και το σπάσιμο αυτής της ¨Ένωσης και την έξοδο από αυτήν ή τον ριζικό αποχωρισμό. Να μην το φοβηθεί, γιατί αλλιώς ούτε την κοινωνία θα μπορέσει να αλλάξει ούτε να διαπραγματευτεί ούτε να σταθεί απέναντι στις εσωτερικές της υποχρεώσεις με στοιχειώδη αξιοπρέπεια.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

OIKONOMIA

ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ:

ΚΩΣΤΑΣ ΜΕΛΑΣ:

Δεν είναι το νόμισμα το άλφα και το ωμέγα της πολιτικής μας

Λύσεις εντός Eυρωζώνης υπάρχουν, αλλά... Η κριτική σκέψη ως απαύγασμα της διαφωτιστικής διαδικασίας και της ανάδειξης του ανθρώπου στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος επιτρέπει όλα τα ζητήματα να τίθενται υπό τη βάσανό της. Συνεπώς όλα δύνανται να επανεξεταστούν και μάλιστα ανεξαρτήτως του αν έχουν προκύψει νέα δεδομένα. Τίποτε ως εκ τούτου δεν αποτελεί θέσφατο. Όμως το ζήτημα του ενιαίου νομίσματος και της εξόδου της χώρας από αυτό, επειδή εκτός των άλλων αποτελεί και ένα πρόβλημα συνολικής στρατηγικής όχι του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά της χώρας, θα πρέπει να αποτελέσει πρόβλημα βαθιού αναστοχασμού του συνολικού πολιτικού προσωπικού της χώρας. Επειδή τα ζητήματα στρατηγικού προσανατολισμού δεν πρέπει να αποτελέσουν ευκαιριακές επιδιώξεις κάρπωσης πρόσκαιρων πολιτικών ωφελημάτων, θα πρέπει να γίνονται με γνώμονα το πολυεπίπεδο συμφέρον της κοινωνίας και της χώρας. Άρα με όρους. Ευτυχώς η επιστημονική επικοινωνία, βασισμένη στη συμφωνία των διαδικασιών με ορισμούς, τείνει να δημιουργήσει ένα πεδίο ικανό όχι να αποκαλύψει την αλήθεια, αλλά Λύσεις μπορούν τουλάχιστον να αποκαλύψει το ψεύδος. Λύσεις μποκάλλιστα να ρούν κάλλιστα να υπάρ- υπάρξουν εντός της ξουν εντός της Ευρωζώνης, αλλά προϋποθέτουν Eυρωζώνης αλλά σημαντικές αλλαγές στην προϋποθέτουν αρχιτεκτονική της, κάτι σημαντικές αλλαγές που σήμερα φαντάζει αρστην αρχιτεκτονική της, κετά δύσκολο και μακρινό. Η κρίση λειτουργεί προς ε- κάτι που σήμερα ντελώς αντίθετη κατεύθυν- φαντάζει αρκετά ση από μια επιθυμητή και δύσκολο και μακρινό. «ορθολογική» τοιαύτη. ΌΗ κρίση λειτουργεί προς μως οι περιορισμοί της πραγματικότητας -οικονο- εντελώς αντίθετη μικής, πολιτικής, κοινωνι- κατεύθυνση από μια κής- δεν αποτινάζονται με επιθυμητή και μια ακοστολόγητη έξοδο από το ευρώ. Αυτό αποτελεί «ορθολογική» τοιαύτη. αυταπάτη πρώτου μεγέ- Όμως οι περιορισμοί της θους. πραγματικότητας -

οικονομικής, πολιτικής,

Το ενιαίο νόμισμα, όπως έχει κοινωνικής- δεν δομηθεί, προϋπο- αποτινάζονται με μια θέτει σαφέστατα συγκεκρι- ακοστολόγητη έξοδο μένο μείγμα οικονομικής από το ευρώ. Αυτό πολιτικής η οποία απορρέει από το νεοκλασικό υπό- αποτελεί αυταπάτη δειγμα ενδογενούς μεγέ- πρώτου μεγέθους. θυνσης. Δηλαδή ασκείται μια οικονομική πολιτική η οποία θεωρητικά, αν ακολουθηθεί «κατά γράμμα», δεν θα επιτρέψει την εμφάνιση παρεκκλίσεων από τους στόχους και επομένως δεν θα παρουσιάζει κρίσεις. Απλούστατα διότι θα είναι βασισμένη στην ανάπτυξη της παραγωγικότητας μέσω της τεχνολογίας, της εκπαίδευσης και της καινοτομίας. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 56

Η απόφαση μοιάζει με αλλαγή παραδείγματος, με μια επανεθνικοποίηση των προβλημάτων. Η έλλειψη αλληλεγγύης υπογραμμίσθηκε από σχεδόν όλους τους αναλυτές. Το ευρώ κατά κάποιον τρόπο διασπάται, όχι μόνο λόγω των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων στην Κύπρο, αλλά και επειδή η επανεθνικοποίηση σημαίνει πως το ευρώ της Πορτογαλίας ή της Ιταλίας είναι διαφορετικό από αυτό της Γερμανίας ή της Ολλανδίας, καθώς εξαρτάται από τη φερεγγυότητα του εγχώριου τραπεζικού συστήματος και του ίδιου του κράτους. Κάτι που θα ήταν αδιανόητο, βέβαια, π.χ. για το δολάριο του Τέξας. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, ποιος είναι ο απώτερος στόχος των ελίτ; Ας υποθέσουμε ότι η πρώτη προτίμησή τους είναι μια συντηρητική ομοσπονδιοποίηση, με δημοσιονομική πειθαρχία, με περιορισμένες μεταβιβάσεις από τις πιο επιτυχημένες περιοχές σε αυτές με τα μεγαλύτερα προβλήματα και με ένα σύστημα πολιτικής διακυβέρνησης όπου θα υπάρχει ακόμη ισχυρότερη θωράκιση από δημοκρατικές πιέσεις. Επίσης οι γερμανικές ελίτ, ιδιαίτερα, μπορεί να στοχεύουν σε ένα πιο συντηρητικό τραπεζικό σύστημα, όπου οι κερδοσκοπικές δραστηριότητες δεν θα κυριαρχούν. Με λίγα λόγια μέρος του στόχου μπορεί να είναι και το αγγλοσαξονικό χρηματοπιστωτικό σύστημα για να επικρατήσει το γερμανικό μοντέλο καπιταλισμού. Όπως και να έχουν τα πράγματα, το ενδιαφέρον για μας είναι ποιες είναι οι δεύτερες και τρίτες προτιμήσεις των ελίτ. Αν δεν τους βγει η πρώτη προτίμηση, για συντηρητική ομοσπονδιοποίηση, θα δεχθούν μια Ευρωζώνη με περισσότερη αλληλεγγύη ή θα προτιμήσουν τη διάλυση; Αυτή η ερώτηση είναι κρίσιμη. Γιατί, αν η δεύτερή τους επιλογή είναι η διάλυση, τότε τα πράγματα είναι πιο δύσκολα για τους λαούς, του Νότου πρωτίστως, αλλά όχι μόνο. Σε αυτή την περίπτωση, αν η μόνη προοπτική είναι μια μόνιμη περιθωριοποίηση και στασιμότητα, τότε η έξοδος από το ευρώ μπορεί να παρουσιαστεί πιο ελκυστική για τους από κάτω. Αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι οι από κάτω θα πρέπει να έχουν την έξοδο από το ευρώ ως πρώτη επιλογή. Θα μπορούσαν να επιμείνουν στην αλληλέγγυα λύση, ακριβώς για να αναδείξουν ποιες είναι αυτές

οι δυνάμεις που πολεμούν με τέτοια σφοδρότητα λύσεις που είναι και πιο αποτελεσματικές, και πιο δίκαιες, και πιο δημοκρατικές. Αν, όμως, η δεύτερη επιλογή των ελίτ είναι κάποιος συμβιβασμός με μια πιο αλληλέγγυα ένωση, τότε τα πράγματα αλλάζουν. Σε αυτή την περίπτωση η καλύτερη λύση των από κάτω είναι σίγουρα να παλέψουν εντός της Ευρωζώνης. Με τους αγώνες τους να αναγκάσουν τις ελίτ να δεχθούν ότι η πρώτη επιλογή τους είναι μη αποδεκτή και άρα ανέφικτη. Και δεν είναι μια υπερβολική υπόθεση να κάνει κανείς. Βεβαίως οι ελίτ κατηγορηματικά αντιστέκονται στην πιο αλληλέγγυα Ευρώπη. Αλλά θυμίζω ότι παλαιότερα ήταν το ίδιο κατηγορηματικά ενάντια στα πακέτα διάσωσης των κρατών μελών, στις αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ κ.λπ. Από την πρώτη στιγμή ήταν φανερό ότι η διάλυση θα είχε μεγάλο κόστος για τους από πάνω. Το ότι το αρνήθηκαν, και ακόμα σε κάποιο βαθμό συνεχίζουν να το αρνούνται, είναι απλώς μέρος του διαπραγματευτικού παιχνιδιού. Οι διάφορες εμπειρίες αναδεικνύουν το πόσο αλληλέγγυες και ενωμένες ήταν οι ελίτ, τόσο του Βορρά όσο και του Νότου, στις πολιτικές της λιτότητας. Το γεγονός ότι ποτέ δεν έδωσε το Eurogroup συνολική λύση, ότι αντιμετώπιζαν κάθε επεισόδιο κρίσης και κάθε χώρα ξεχωριστά, μόνο τυχαίο δεν μπορεί να θεωρηθεί. Αλλά νομίζω ότι φθάνουμε πολύ σύντομα στο σημείο όπου τα αδιέξοδα αυτής της προσέγγισης δεν θα μπορούν να κρυφτούν. Νομίζω δεν είναι πιστευτό ότι μπορούμε να πάμε μπροστά, πόσο μάλλον στον σοσιαλισμό, χωρίς μια παρόμοια ενότητα των από κάτω σε υπερεθνικό επίπεδο. Οι λαοί, σε πρώτη φάση του

Το ενδιαφέρον για μας είναι ποιες είναι οι δεύτερες και τρίτες προτιμήσεις των ελίτ. Αν δεν τους βγει η πρώτη προτίμηση, για συντηρητική ομοσπονδιοποίηση, θα δεχθούν μια Ευρωζώνη με περισσότερη αλληλεγγύη ή θα προτιμήσουν τη διάλυση;

Νότου, έχουν κάθε συμφέρον να μπλοκάρουν τη συνέχιση της παρούσας προσέγγισης, αλλά και την ίδια στιγμή να διευρύνουν την ατζέντα. Μόνο ένα παράδειγμα: Η Κύπρος έδειξε τη σημασία υπερεθνικών λύσεων για τα προβλήματα των φορολογικών παραδείσων, του φορολογικού ανταγωνισμού, του ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Προβλήματα που έχουν άμεση σχέση με τη δυνατότητα ενός άλλου κοινωνικού μοντέλου. Ο ευρωσκεπτικισμός τροφοδοτείται και στο οικονομικό επίπεδο και στο πολιτικό. Τροφοδοτείται τόσο από την οικονομική αποτυχία αντιμετώπισης της κρίσης όσο και από τη διάχυτη αίσθηση ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί είναι θωρακισμένοι από τη δημοκρατία και τον λαϊκό παράγοντα. Βέβαια ο ευρωσκεπτικισμός δεν είναι ενιαίος. Στον Νότο υπερισχύει ο φόβος, η αβεβαιότητα, το παράπονο για την έλλειψη αλληλεγγύης. Στον Βορρά καλλιεργείται, εδώ και χρόνια, το στερεότυπο του καταναλωτικού και χαλαρού Νότου που θα χρειάζεται ατέρμονες επιδοτήσεις για να συνεχιστεί ο ίδιος τρόπος ζωής. Στερεότυπο που επικρατεί και εντός των κρατών μελών, όπως φαίνεται από τα αποσχιστικά κινήματα στην Ιταλία και την Ισπανία. Τα λαϊκά στρώματα δεν αντιπροσωπεύονται επαρκώς στο πολιτικό επίπεδο -αναζητούν και την οικονομική ευημερία και το αίσθημα του ανήκειν- και έτσι ο ευρωσκεπτικισμός βρίσκει έδαφος. Λύσεις προφανώς υπάρχουν. Αυτό που λείπει είναι η πεποίθηση ότι μπορεί να αλλάξει η Ευρώπη, να αλλάξει η Ευρωζώνη. Αλλά αυτό αποτελεί μονάχα την επιφάνεια των πραγμάτων. Γιατί ο βαθύτερος σκεπτικισμός έχει να κάνει με την ίδια την πολιτική. Με τη δυνατότητα να αλλάξουν τα πράγματα ριζικά. Η συζήτηση για το ευρώ και τη δραχμή πρέπει να φθάσει και σε αυτό το επίπεδο. Το πρωτεύον είναι πώς αλλάζεις τους συσχετισμούς, πώς συνδυάζεις τη δράση σου στο τοπικό επίπεδο με αυτή στο εθνικό και υπερεθνικό. Με ποιο πρόγραμμα αλλάζεις την ατζέντα. Μας κατηγορούν ότι αυτό αποτελεί «άλλα λόγια να αγαπιόμαστε» ή «στρίβειν διά του αρραβώνος». Μόνο που αυτό υποθέτει ότι έχουμε συναποφασίσει ποιο είναι το κυρίαρχο. Είναι άλλο πράγμα να είμαστε ανοικτοί σε όλα τα ενδεχόμενα και όλα τα σενάρια. Και άλλο από την πίσω πόρτα να αναδείξουμε το νόμισμα ως το άλφα και το ωμέγα της πολιτικής μας.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ H ΑΛΕΚΑ ΠΑΠΑΡΗΓΑ ΚΛΕΙΝΕΙ ΤΗΝ ΠΟΡΤΑ ΣΤΟΥΣ ΔΙΑΦΩΝΟΥΝΤΕΣ

Το πλήθος και το ύφος των άρθρων και των παρεμβάσεων των πρωτοκλασάτων στελεχών του ΚΚΕ ενόψει του 19ου Συνεδρίου του κόμματος μαρτυρούν ότι η εσωκομματική αντιπαράθεση που εξελίσσεται στο πλαίσιο του προσυνεδριακού διαλόγου, όπως αυτός ήρθε στο φως της δημοσιότητας μέσα από τον «Ριζοσπάστη» ως την περασμένη Κυριακή, είναι κάτι παραπάνω από σφοδρή. Το γεγονός επιβεβαιώνεται κι από τη σπουδή του ίδιου του «Ριζοσπάστη» να απαντά με το γνωστό επιχείρημα περί «εχθρών του κόμματος» το οποίο συμπληρωνόταν από το ότι οι θέσεις για το 19ο Συνέδριο έχουν ψηφιστεί από τη συντριπτική πλειοψηφία των μελών του κόμματος, σε όλα τα δημοσιεύματα του έντυπου και ηλεκτρονικού Τύπου που ανέδειξαν -το καθένα από τη δική του σκοπιά, βεβαίως- την αντιπαράθεση που έχει ξεσπάσει. Από την πλευρά των διαφωνούντων, οι βασικές αιχμές γύρω από τις οποίες αρθρώνεται η κριτική στη γραμμή που ακολουθεί το κόμμα έχει να κάνει με τα παρακάτω σημεία, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους: τα στελέχη και τα μέλη αυτά θέτουν ότι η ηγεσία του κόμματος έχει εγκαταλείψει τις θέσεις που είχε ψηφίσει το 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ, το οποίο είχε ως βασικό προγραμματικό κόμβο τη συγκρότηση του Αντι-Μονοπωλιακού Αντι-Ιμπεριαλιστικού Δημοκρατικού μετώπου (ΑΑΔΜ) ως όχημα για την πορεία προς τον σοσιαλισμό, το οποίο αντικαθίσταται πλέον με τη λαϊκή εξουσία. Η εγκατάλειψη αυτή, σημειώνουν, αποτυπώνεται θεωρητικά στην αλλαγή της αντίληψης του κόμματος σε ό,τι αφορά τη θέση της Ελλάδας στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα, καθώς πλέον το ΚΚΕ υποστηρίζει πως η χώρα βρίσκεται σε θέση αλληλεξάρτησης, ενώ οι διαφωνούντες υπογραμμίζουν πως η θέση αυτή αντιβαίνει τον λενινισμό. Η εγκατάλειψη της γραμμής του ΑΑΔΜ, επισημαίνουν οι διαφωνούντες, είναι αυτή που ευθύνεται για την εκλογική συντριβή που υπέστη το ΚΚΕ στις δύο πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις, μέσα σε συνθήκες κατάρρευσης των εκλογικών ποσοστών της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, και διευκόλυνε τον ΣΥΡΙΖΑ να φτάσει στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ακόμα ασκούν κριτική στην άρνηση του ΚΚΕ για συγκρότηση κυβέρνησης της Αριστεράς επικαλούμενοι είτε ότι σε επίπεδο τακτικής το ΚΚΕ θα έπρεπε να θέσει τους όρους του με σκοπό να αποκαλύψει τον ρόλο του ΣΥΡΙΖΑ ως «οπορτουνιστικής δύναμης» είτε ως αναγκαίο στάδιο στην κατεύθυνση προς τον στρατηγικό στόχο του σοσιαλισμού. Στο ίδιο μοτίβο δεν έλειψαν και κριτικές για τον τρόπο που χειρίστηκε κάποια ζητήματα ο «Ριζοσπάστης», ιδίως σε σχέση με την έννοια της Αριστεράς.

«Οι οπορτουνιστές δεν γίνονται επαναστάτες» Από την πλευρά της ηγεσίας, χρησιμοποιείται σκληρή γλώσσα προς τους διαφωνούντες, η οποία προμηνύει οργανωτικές εξελίξεις στο ΚΚΕ. Όσοι διαφωνούν, κατηγορούνται για οπορτουνισμό και φραξιονισμό αλλά και για αστική παρέκκλιση. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Αλέκα Παπαρήγα έκανε λόγο για «αγράμματα στελέχη», ενώ υποστήριξε πως η αυθεντική διαφωνία προς την κομματική καθοδήγηση μπορεί να εκφραστεί μόνο από τα μέλη του κόμματος που συμφωνούν με τη γραμμή. Επιπλέον κατηγόρησε για οπορτουνισμό όλη την υπόλοιπη Αριστερά, κάνοντας μάλιστα προσωπική αναφορά στον Π. Λαφαζάνη και τον Αλ. Αλαβάνο.

Να επανέλθουμε στην τακτική των συμμαχιών «Οι διαφορές του ΑΑΔΜ με τη Λαϊκή Συμμαχία είναι μεγάλες. Το ΑΑΔΜ πρόκειται για συμμαχία κοινωνική αλλά και πολιτική, για συσπείρωση Αντιμονοπωλιακή - Αντιιμπεριαλιστική - Δημοκρατική. Συσπείρωση στη βάση της αντίθεσης μονοπωλίων - ιμπεριαλισμού από τη μια και του λαού από την άλλη. Αντίθετα στη Λαϊκή Συμμαχία γίνεται λόγος για συσπείρωση μόνο κοινωνική και (όχι πολιτική), αποκλείει καθαρά τη συμμαχία, ακόμα και την κοινή δράση με άλλα πολιτικά κόμματα» είχε επισημάνει στον προσυνεδριακό διάλογο («Ρ», 1/3) ο πρώην βουλευτής του κόμματος, Αντ. Σκυλάκκος, επιχειρώντας να αναδείξει τη μεταβολή θέσεων και τις συνέπειές της στο πολιτικό επίπεδο. Και πρόσθεσε:

Αντιπαράθεση για τις πολιτικές θέσεις και τη στρατηγική του ΚΚΕ

«Μπορούμε βέβαια να ακολουθήσουμε τον ‘μοναχικό’ δρόμο. Οι δυσκολίες όμως θα είναι τεράστιες, μέχρι και αξεπέραστες». Ασκώντας κριτική για την θέση του ΚΚΕ σχετικά με την ιμπεριαλιστική αλληλεξάρτηση, ο Π. Γεωργιάδης, πρώην επικεφαλής του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών του ΚΚΕ, είχε υπογραμμίσει («Ρ», 24/3): «Διερωτάται κανείς, πώς η Ελλάδα μπορεί να ανακατανέμει την παγκόσμια αγορά με το 0,34% (από 0,72% το 1980) του παγκόσμιου ΑΕΠ; Ένα βήμα προς την υπερβολή είναι αρκετό για να σε βγάλει έξω από τον μαρξισμό, μας διδάσκει ο Λένιν!». Αυτό είχε αποτέλεσμα, επεσήμανε, «στο όνομα της στρατηγικής να στραγγαλίζεται και να εξαφανίζεται κάθε έννοια λενινιστικής τακτικής», το οποίο οδήγησε με τη σειρά του στο πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα, όπου «χάσαμε τις μισές μας δυνάμεις ‘εν ριπή οφθαλμού’». Ο Ν. Μπογιόπουλος, δημοσιογράφος του «Ριζοσπάστη», τόνισε («Ρ», 31/3) πως το ΚΚΕ δεν πρέπει να «παραιτείται από κανένα όπλο και α-

πό κανένα ενδεχόμενο -έστω και το πιο αμυδρό- στον επαναστατικό αγώνα, μη εξαιρουμένου του ενδεχομένου κυβέρνησης του ΑΑΔΜ, η οποία θα συνιστούσε διαστρέβλωση αν συσχετιζόταν με ‘στάδια’, με ‘ενδιάμεσες εξουσίες’ ή με την ‘αριστερή’ κυβέρνηση αστικής διαχείρισης που ευαγγελίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ». Επιπλέον επέκρινε τον «Ριζοσπάστη» για τη γραμμή που ακολουθεί, σημειώνοντας πως: «Δημοσιεύματα όπως το διήγημα για το δολοφόνο του 15χρονου, τα ‘πέρασε για λίγο από τον ΔΣΕ’ για τον Μίσσιο, ανιστόρητες αναφορές ότι ‘το ΚΚΕ καμία σχέση δεν έχει με την Αριστερά’, κείμενα όπου αντί επιχειρημάτων βρίθουν ασυνταξιών και αφορισμών, πρωτοσέλιδα όπου απουσιάζει ή υποβαθμίζεται το σημαντικό της επικαιρότητας (π.χ. θάνατος Τσάβες), δεν συνηγορούν στην εκτίμηση περί ‘βελτίωσής του’».

Ο οπορτουνιστής δεν γίνεται επαναστάτης «Οι οπορτουνιστές δεν μπορεί να γίνουν επαναστάτες, με τίποτα. Οι επαναστάτες δυστυχώς γίνονται και οπορτουνιστές, το αντίθετο όμως δεν γίνεται. Είναι κρίσιμο ζήτημα» επεσήμανε η Αλ. Παπαρήγα μιλώντας στην πρόσφατη Συνδιάσκεψη της Κομματικής Οργάνωσης Αττικής. Και πρόσθεσε: «Και τι μαζικότητα δηλαδή θα αποκτήσει το κίνημα; Μόλις πάμε εμείς με τον Λαφαζάνη, και δεν λένε με τον Λαφαζάνη, να τον τραβήξουμε απ’ τον Συνασπισμό και μόλις πάμε ε-

ΔΙΑΦΩΝΟΥΝΤΕΣ:

ΗΓΕΣΙΑ:

Η εγκατάλειψη του Αντι-Μονοπωλιακού Αντι-Ιμπεριαλιστικού Δημοκρατικού Μετώπου ευθύνεται για την εκλογική συντριβή του ΚΚΕ

Οπορτουνιστές και φραξιονιστές οι διαφωνούντες

Ασκούν κριτική στην άρνηση του ΚΚΕ για συγκρότηση κυβέρνησης της Αριστεράς

Οι θέσεις για το 19ο Συνέδριο έχουν ψηφιστεί από τη συντριπτική πλειοψηφία του κόμματος

μείς και κάνουμε κι ενιαίο φορέα -έτσι το καταλαβαίνουν- συμμαχικό, ο εργάτης δεν θα φοβάται μη χάσει τη δουλειά του στην απεργία, αμέσως ο λαός θα ξεσηκωθεί και θα ακολουθήσει; Είναι κι αστεία». Ακόμα υποστήριξε πως ο Αλ. Αλαβάνος χρησιμοποιείται από το σύστημα ως εμπόδιο για το ΚΚΕ: «Είναι τυχαία η ανάσυρση του Αλαβάνου, που τον είχαν στο ανάθεμα; Είναι καθαρά ο νέος αντιΚΚΕ αριστερός χώρος, τον οποίο προσπαθούν να τον δυναμώσουν και να τον ανασυγκροτήσουν». Ακόμα η Αλ. Παπαρήγα τόνισε πως όσοι διαφωνούν με τη γραμμή δεν έχουν καθαρή σκέψη: «Η πιο ουσιαστική κριτική, και βαθιά, είναι όταν συμφωνείς με τη στρατηγική του Κόμματος. Γιατί τότε μπορείς να κρίνεις ουσιαστικά, όχι αυτός που διαφωνεί, αυτός που διαφωνεί δεν μπορεί να κρίνει γιατί κυριαρχεί η διαφωνία του. Κρίνει με βάση τη διαφωνία του». Τέλος, έδειξε την τύχη που θα έχουν όσοι διαφωνούν με τις θέσεις για το 19ο Συνέδριο του κόμματος τονίζοντας (Real News) πως «το ΚΚΕ θα απορρίψει εκείνες τις απόψεις που, είτε συγκαλυμμένα είτε ανοιχτά, προτείνουν τον αφοπλισμό του ΚΚΕ». Για οπορτουνισμό έκανε λόγο και ο Γ. Μαρίνος, μέλος του Π.Γ. του ΚΚΕ («Ρ», 31/3): Αυτή η θέση (σ.σ.: ανάγκη για οικοδόμηση του σοσιαλισμού) δεν μπορεί να υποκατασταθεί από προσεγγίσεις που θολώνουν τα νερά, εισάγοντας άμεσα ή έμμεσα, απροκάλυπτα ή πονηρά, ενδιάμεσο στάδιο, ενδιάμεση εξουσία ανάμεσα στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό, χρησιμοποιώντας για το σκοπό αυτό την πολιτική των συμμαχιών. Αυτό κάνει ο οπορτουνισμός». Επιπλέον χαρακτήρισε όσους διαφωνούν ως μια οικτρή μειοψηφία που φραξιονίζει με στόχο να εγκλωβίσει το κόμμα στις αυταπάτες του κοινοβουλευτισμού: «Σε όλη αυτή τη διαδικασία εκφράστηκαν λιγοστές διαφορετικές απόψεις, η έγκριση των ντοκουμέντων έγινε με συντριπτική πλειοψηφία και συνιστά προκλητική ασέβεια στους χιλιάδες κομμουνιστές και κομμουνίστριες, αλλά και αυθαιρεσία, κάθε απόπειρα υποτίμησης ή αμφισβήτησης αυτών των συλλογικών, δημοκρατικών διαδικασιών. Συνεπώς οι θέσεις του φραξιονισμού ισοδυναμούν με προσπάθεια ακύρωσης σημαντικών ιδεολογικοπολιτικών βημάτων που έχει κατακτήσει το ΚΚΕ αυτά τα χρόνια... κι αυτό με στόχευση τον εγκλωβισμό σε κοινοβουλευτική λύση». «Οι σύντροφοι αυτοί υιοθετούν όλες τις εχθρικές αντιλήψεις για το Κόμμα, την πολιτική των οπορτουνιστών κάθε είδους και ταυτόχρονα ενισχύουν το οπλοστάσιο των αντιπάλων σε βάρος του Κόμματος» σημείωσε χαρακτηριστικά ο Δ. Γόντικας, επίσης μέλος του Π.Γ. του ΚΚΕ.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΑΝΑΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΛΙΣΤΑ ΛΑΓΚΑΡΝΤ

Ο «χρήσιμος ηλίθιος», οι «αυτοαναφλέξεις» και η μεθόδευση της συγκάλυψης

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΚΩΣΤΑΣ ΠΟΥΛΑΚΙΔΑΣ

Μεθοδευμένα Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ οδηγούν «στα βράχια» την προκαταρκτική επιτροπή για τη λίστα Λαγκάρντ. Από την ώρα που έφθασε η ώρα της ακρόασης των πολιτικών προσώπων (όπως ο Ευάγγελος Βενιζέλος και ο Γιώργος Παπανδρέου), μπήκε σε εφαρμογή πιο αποφασιστικά το σχέδιο της συγκάλυψης μιας υπόθεσης που εμπλέκει επιχειρηματίες και κατεστημένους μεγαλοεκδότες, αλλά και πρόσωπα που σχετίζονται με νυν και πρώην πολιτικά στελέχη της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ. Ο Γ. Παπανδρέου προσανατολίζεται να στείλει (πιθανώς την Τρίτη) υπόμνημα και να μην προσέλθει στην επιτροπή. Η κατ’ αντιπαράσταση εξέταση Διώτη - Μπίκα δεν ολοκληρώθηκε ποτέ οπότε η επιτροπή δεν κατέληξε πώς και πότε ήρθε η λίστα στην Ελλάδα. Ομοίως η εξέταση του πρ. επικεφαλής του ΣΔΟΕ Γιάννη Καπελλέρη διεκόπη, με αποτέλεσμα να ξανακαλείται ο μάρτυρας την Τετάρτη. Ταυτόχρονα από τον πρόεδρο της επιτροπής Χρήστο Μαρκογιαννάκη έχει απαγορευτεί να απαντώνται κρίσιμες ερωτήσεις όταν αναφέρονται σε επιχειρηματίες (Μπόμπολας, Λαυρεντιάδης, όμιλος Λάτση κ.ά.). Και η κρίσιμη εξέταση Βενιζέλου έγινε με τέτοιο τρόπο ώστε να επικρατήσει η παραφιλολογία αντί της ουσίας, όπως επεσήμαναν οι Θοδωρής Δρίτσας και Σταύρος Κοντονής σε κοινή τους δήλωση με την οποία κατήγγειλαν τον πρόεδρο της επιτροπής ότι σκοπίμως επιχειρεί να ταυτίσει τον χρυσαυγίτη βουλευτή Ηλία Κασιδιάρη με την παρουσία της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ επεφύλαξε για τον εαυτό του τον ρόλο του «χρήσιμου ηλίθιου» (σύμφωνα με τον ορισμό του Λένιν). Είπε ότι «κάποιοι πίσω από την πλάτη μου» και εν αγνοία του έκαναν συνεννοήσεις για τη διαχείριση της λίστας Λαγκάρντ, «φωτογραφίζοντας» τους Γιώργο Παπακωνσταντίνου, Ιωάννη Διώτη (ΣΔΟΕΕ) και Κωνσταντίνο Μπίκα (ΕΥΠ). Δείχνει έναν υπουργό που δεν ελέγχει κρίσιμες υπηρεσίες του, όπως τον ΣΔΟΕ.

Αναπάντητα ερωτήματα Ωστόσο έμειναν πολλά κενά. Κανείς δεν γνωρίζει πια πού βρίσκονται οι εκτυπώσεις της λίστας Λαγκάρντ που παρέλαβε ο Ε. Βενιζέλος από τον Ι. Διώτη. Υπενθυμίζεται ότι ο στενός συνεργάτης του προέδρου του ΠΑΣΟΚ Ηλίας Βεργίτσης έχει παραδεχθεί ότι υπήρχε λίστα 40 - 50 προσώπων. Χάθηκαν οι εκτυπώσεις, όπως χάθηκε το CD από τον Γιώργο

Παπακωνσταντίνου... Παράλληλα, με τις διαρκείς και προβοκατόρικες εντάσεις δεν έγιναν ερωτήσεις ουσίας. Έτσι ο Ευ. Βενιζέλος δεν απάντησε γιατί κράτησε τη λίστα επί 12 ή 15 μήνες στο γραφείο του. Δεν απάντησε γιατί, ενώ είχε τη λίστα στο γραφείο του, σε ερώτηση του Αλέξη Τσίπρα στη Βουλή απέκρυψε την ύπαρξή της και αποπροσανατόλισε τη συζήτηση, ενώ το ίδιο έκανε και σε ερωτήσεις του Δημήτρη Παπαδημούλη. Δεν εξήγησε πότε αναζήτησε το USB. Στην επιτροπή είπε ότι το έψαξε το πρωί της 1ης Οκτωβρίου 2011, μόλις επέστρεψε από τις Βρυξέλλες. Αλλά στους οικονομικούς εισαγγελείς και στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας έχει καταθέσει ότι αναζήτησε το USB το βράδυ 1ης Οκτωβρίου, όταν μίλησε με τον Ι. Διώτη και αντελήφθη ότι ο ΣΔΟΕ δεν είχε τη λίστα Λαγκάρντ. Γιατί αυτή η αλλαγή κατάθεσης; Για να συμπέσει με την πραγματογνωμοσύνη της ΕΛ.ΑΣ. που δείχνει ότι το μεσημέρι ο χρήστης «soﬁa» άνοιξε τη λίστα...

O χρήστης «soﬁa» Και την Πέμπτη οι αποκαλύψεις χάθηκαν μέσα στις «αυτοαναφλέξεις». Για παράδειγμα, πρώτη φορά ο Ευ. Βενιζέλος παραδέχθηκε ότι η γραμματέας του Σοφία Μπέλμπα ήταν παρούσα στη συνάντηση με τον Ι. Διώτη και ενδεχομένως εκείνη παρέλαβε το αρχείο. Το συγκεκριμένο γεγονός «πνίγηκε» με τις διαρροές ότι η Ζ. Κωνσταντοπούλου απαίτησε από τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ να μην κάθεται σταυροπόδι - η πραγματικότητα είναι πως του επεσήμανε: «επειδή έχετε βάλει σχεδόν το πόδι σας επάνω στο έδρανο, σας παρακαλώ να είστε πιο ευπρεπής, όταν παρίστα-

Η κρίσιμη εξέταση Βενιζέλου έγινε με τέτοιο τρόπο ώστε να επικρατήσει η παραφιλολογία αντί της ουσίας Ο πρώην επικεφαλής του ΣΔΟΕ εμφάνισε την ηλεκτρονική του αλληλογραφία, ο Ευ. Βενιζέλος αντιπαρέθεσε μόνο τον λόγο του!

σθε σε αυτή την επιτροπή». Όμως η ουσία ήταν ότι, εκείνη την ώρα που ο Ευ. Βενιζέλος ένιωσε την ανάγκη να κάθεται τόσο άνετα, η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ τον ρωτούσε αν έχει ηλεκτρονικούς υπολογιστές στο γραφείο του και εκείνος της απαντούσε «άπειρους»! Αμέσως μετά αποκαλυπτόταν ότι στο γραφείο του εργάζεται η Σ. Μπέλμπα, που ταυτίζεται με τον χρήστη «soﬁa», που, σύμφωνα με την πραγματογνωμοσύνη της ΕΛ.ΑΣ., άνοιξε τη λίστα Λαγκάρντ. Και την ώρα που μιλούσαν για τη «Σοφία», ο Ευ. Βενιζέλος άρχισε να εμπλέκει την οικογένειά του και όταν η Ζ. Κωνσταντοπούλου απόρησε γιατί αναφέρει την κόρη του, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ άρχισε να φωνάζει ότι «είναι κραυγαλέα αήθης η ερώτηση» και δεν υπήρξε άλλη απάντηση για την εμπλοκή της Σ. Μπέλμπα που ενδεχομένως παρέλαβε τη λίστα Λαγκάρ-

ντ (αφού ο Ε. Βενιζέλος δεν χρησιμοποιεί ηλεκτρονικούς υπολογιστές).

Και τι έγινε δηλαδή! Ο Ευ. Βενιζέλος δεν έφερε αποδείξεις ή ενδείξεις ότι παρέλαβε τη λίστα από τον Ι. Διώτη στις αρχές Αυγούστου 2011, όπως ισχυρίζεται. Ενώ ο πρώην επικεφαλής του ΣΔΟΕ εμφάνισε την ηλεκτρονική του αλληλογραφία, ο Ευ. Βενιζέλος αντιπαρέθεσε μόνο τον λόγο του: «Εγώ να δεχθώ την τελευταία εκδοχή Διώτη, ότι μου το έδωσε στις 8 Ιουλίου. Και τι έγινε δηλαδή; Ότι κάποια γραμματέας μου, που το παρέλαβε, το άνοιξε στις 21.00 το βράδυ για 17 δευτερόλεπτα, είδε τρία τυχαία ονόματα για να ξέρει τι είναι αυτό και το έβαλε σε ένα κουτί και το ξανανοίξαμε την 1η Οκτωβρίου; Τι προκύπτει από τις 8 Ιουλίου για το οποίο εγώ πρέπει να δώσω εξηγήσεις;».

Ο Γ. Παπανδρέου προσανατολίζεται να στείλει (πιθανώς την Τρίτη) υπόμνημα και να μην προσέλθει στην επιτροπή Η κατ’ αντιπαράσταση εξέταση Διώτη Μπίκα δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, οπότε η επιτροπή δεν κατέληξε πώς και πότε ήρθε η λίστα στην Ελλάδα

Παιχνίδια Βενιζέλου με τους μιντιάρχες Μέχρι και δηλώσεις υποστήριξης και... αποκήρυξης εκδοτών της διαπλοκής περιελάμβανε η εμφάνιση Βενιζέλου. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κατέστησε σαφές ότι στηρίζει τον όμιλο Μπόμπολα και αποκηρύσσει την εκδότρια της «Ελευθεροτυπίας» Μάνια Τεγοπούλου, εμπλεκόμενος στις επιχειρηματικές αντιπαραθέσεις τους. Χωρίς να ερωτηθεί, και από την αρχή της συνεδρίασης, είπε ότι δεν έκρυψε τη λίστα Λαγκάρντ στο γραφείο του προκειμένου να μην μάθουν οι πολίτες ποιοι εκδότες έβγαλαν στο εξωτερικό τα χρήματά τους, γιατί έχει στείλει στη Βουλή λίστα 54.000 πολιτών με καταθέσεις στο εξωτερικό. «Είναι μεγάλα εκδοτικά ονόματα, τα οποία έστειλα εγώ στη Βουλή. Γιατί, λοιπόν, φοβήθηκα να ακουστούν αυτά τα ονόματα στη λίστα, ενώ τα έστειλα στη Βουλή με τον πιο επίσημο τρόπο ως νόμιμο αποδεικτικό μέσο;».

Ο στόχος όμως του Ευ. Βενιζέλου δεν ήταν να υπερασπιστεί τον εαυτό του και γι’ αυτό συνέχισε λέγοντας: «Γίνεται συζήτηση για τον κ. Μπόμπολα, αλλά για την κυρία Τεγοπούλου δεν γίνεται. Κυκλοφορεί, όμως, εκ πλαγίου η ‘Ελευθεροτυπία’ ως όργανο συγκεκριμένου κόμματος και χώρου». Ο Ευ. Βενιζέλος δεν περιορίσθηκε στην εκτίμησή του ότι η εφημερίδα είναι όργανο κόμματος, αλλά στήριξε προσωπικά τον Φ. Μπόμπολα προσθέτοντας: «Και ο μεν Μπόμπολας μπορεί να εξηγήσει από τις άλλες δραστηριότητές του, στα δημόσια έργα ή στη ναυτιλία, τι γίνεται, η κ. Τεγοπούλου από πού θα εξηγήσει;». Ο Ευ. Βενιζέλος εμφανίζεται να γνωρίζει ότι η εκδότρια δεν μπορεί να εξηγήσει τα χρήματά της. Ίσως έχει «φακέλους» για την Τεγοπούλου. Και ποιος ξέρει για πόσους άλλους...

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

AΡΘΡΑ

Η φθορά της δημοκρατίας δίδαξε ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΡΗ

Προχθές πέθανε ο ναύαρχος Νίκος Παππάς, ο κυβερνήτης του «Βέλους» που μέσα στη δικτατορία, μαζί με τους συναδέλφους και συνεργάτες του, πήρε τη δύσκολη απόφαση το 1973, με ένα όραμα: τη δημοκρατία. Αξίζει την τιμή της δημοκρατίας μας, όλων των δημοκρατών, γιατί ακριβώς τη δύσκολη στιγμή έπραξε το καθήκον του, έπραξαν το καθήκον τους και έστειλαν πανίσχυρο μήνυμα αντίστασης στη χούντα. Γιατί εργάστηκε για να ενωθούν αξιωματικοί διαφορετικών πολιτικών απόψεων και ιδεολογικών προτιμήσεων. Γιατί το έκανε εκείνος, όπως και τόσοι άλλοι; Μα για τη δημοκρατία, την ελευθερία όλων, τις ελεύθερες εκλογές, την λειτουργία και πάλι της Βουλής. Αυτή η πίστη, αυτός ο στόχος, η δημοκρατία, είναι που δικαιώνουν την ανταρσία. Η κινητήριος δύναμη δεν ήταν βεβαίως ένας θαυμασμός στην απειθαρχία, ούτε η βούληση επιβολής των προσωπικών πολιτι-

κών, κοινωνικών, οικονομικών απόψεών τους. Ήταν το αντίθετο. Η αποκατάσταση της δημοκρατικής νομιμότητας, η ανατροπή της ομάδας των πραξικοπηματιών που έκλεισαν τη Βουλή και γέμισαν τα στρατόπεδα. Ο Νίκος Παππάς ανήκε στη γενιά που είχε ζήσει τη φθορά της προδικτατορικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, ήταν από κείνους που απέρριψαν τα αντιδημοκρατικά και αντικοινοβουλευτικά συνθήματα, κατανόησαν ότι η δημοκρατία είναι υπέρτερη αξία, πάνω από τις επιμέρους κομματικές διαφωνίες ή τις προσωπικές αντιδικίες, είναι το πλαίσιο αντιπαράθεσης των διαφορετικών πολιτικών. Έμαθαν πολύ γρήγορα και σκληρά ότι, αντί να φθείρουμε τη δημοκρατία, οφείλουμε, είναι προς το συμφέρον μας, να την υπερασπιζόμαστε πάση θυσία. Τα γεγονότα τους απέδειξαν ότι η φθορά της δημοκρατίας ενισχύει πάντα τους εχθρούς της και τους εσωτερικούς και τους εξωτερικούς. Η κλιμάκωση της κομματικής σύγκρουσης τείνει -όταν συντρέχει και

Τιμώντας τον αγώνα για τη δημοκρατία του Ν. Παππά και των συναγωνιστών του, που έζησαν τη φθορά της δημοκρατίας και την ανάταση του ενωτικού αγώνα για την αποκατάστασή της

η πολιτική ρευστότητα- να γίνεται ανεξέλεγκτη ωθώντας πολιτικούς και πολίτες σε χαλάρωση των δημοκρατικών ανακλαστικών τους. Υποβαθμίζοντας την πολιτική αντιπαράθεση σε προσωπικές αντιδικίες με ή χωρίς βαριές κουβέντες. Βάζοντας «στο παιγνίδι», στην πολιτική αντιπαράθεση - στην αρχή με στόχο βεβαίως να τις αξιοποιήσουν - τις δυνάμεις που υπονομεύουν τη δημοκρατία, συνωμοτούν ή σχεδιάζουν την ανατροπή της. Δεν υπάρχει εξωτερικός φραγμός (ή εξωτερική βοήθεια...) σε μια τέτοια καταστροφική πορεία. Υπάρχει μόνον η συνειδητή άρνηση των πολιτικών δυνάμεων του συνταγματικού τόξου να μετάσχουν στη διαδικασία φθοράς. Και όταν έχουν εμπλακεί, η άρνηση όσων συνειδητοποιούν τον κίνδυνο να συνεχίσουν, με στόχο να βρουν τρόπο να βγουν και οι άλλοι. Πώς; Μα προτάσσοντας τις πραγματικές διαφωνίες τους - αυτές που αφορούν την οικονομική και κοινωνική πολιτική, τον διεθνή προσανατολισμό της χώρας. Και θέτοντας πά-

νω από τα πρόσωπα τη θεσμική λειτουργία και τη προάσπισή της. Γιατί η δημοκρατική θεσμική λειτουργία δεν είναι το πεδίο της προσωπικής δικαίωσης ή ακόμη και προστασίας από αμφισβητήσεις. Είναι το πεδίο λήψης αποφάσεων για το σύνολο, πληροφόρησης των πολιτών και έκφρασης των επιλογών και των διαθέσεών τους μέσω των αντιπροσώπων τους. Η ώρα του «κράτει» είναι όταν οι εξελίξεις τείνουν να ξεφύγουν από τον έλεγχο, όταν εμφανώς οι εχθροί της δημοκρατίας δυναμώνουν. Της αυτοσυγκράτησης. Το καταλαβαίνουμε πότε οι εξελίξεις ξεφεύγουν από τον έλεγχο: η εικόνα της δημοκρατικής λειτουργίας δεν έχει χαμένους και κερδισμένους - όπως στις εκλογές - αλλά έχει μόνον χαμένους. Κανείς δεν είναι ικανοποιημένος και ο ένας δείχνει τον άλλον. Το θέμα όμως δεν είναι η διαχείριση της δημοκρατικής αποτυχίας, αλλά η αποφυγή της.

Τα μηνύματα της κοινωνίας στον ΣΥΡΙΖΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΗΣΤΟΥ

Τα ποιοτικά στοιχεία της δημοσκόπησης (GPO) που παρουσιάστηκε τη Δευτέρα στην εκπομπή του κ. Πρετεντέρη «Ανατροπή» αποτελούν ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για όλα τα κόμματα και ιδιαιτέρως για τον μεγάλο σχηματισμό της Αριστεράς τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ. Στην ερώτηση πώς κρίνουν τις προσπάθειες της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει την κρίση, αρνητικά απαντά το 61,1% (από 57,3% τον προηγούμενο μήνα). Στην ερώτηση αν πιστεύουν ότι θα πετύχει τους στόχους της η κυβερνητική πολιτική, αρνητικά απαντά το 62,8%. Στην ερώτηση ένα χρόνο μετά τις εκλογές πώς είναι τα πράγματα, το 60,3% απαντά χειρότερα, το 19,9% καλύτερα και το 19,3% τα ίδια. ΕΧΟΥΜΕ λοιπόν ένα συντριπτικά πλειοψηφικό ρεύμα (πάνω από 60%) του εκλογικού σώματος να θέλει την ανατροπή αυτής της κυβέρνησης και των πολιτικών που εφαρμόζονται. Όμως, στην ερώτηση αν θα μπορούσε να υπάρξει άλλη κυβερνητική λύση εκτός από τη σημερινή, ΝΑΙ απαντάει το 35,7% και ΟΧΙ το 59,9%. Στην ερώτηση αν ο ΣΥΡΙΖΑ είναι έτοιμος να κυβερνήσει, ΝΑΙ δηλώνει το 24,7% και ΟΧΙ το 73,7%. Και τέλος, αν η λύση είναι η άμεση προ-

σφυγή στις κάλπες, ΝΑΙ απαντάει το 28,3% και ΟΧΙ το 70,7%. Για να ολοκληρώσουμε την παρουσίαση της δημοσκόπησης, στην πρόθεση ψήφου, στην κορυφή, έχουμε απόλυτη ισοπαλία Ν.Δ. - ΣΥΡΙΖΑ από 20,3%, με αδιευκρίνιστη ψήφο 21,7%. Ακολουθούν: Χρυσή Αυγή 9%, ΠΑΣΟΚ 7,5%, ΑΝ. ΕΛΛ. 6,3%, ΚΚΕ 5,8% ΔΗΜ.ΑΡ. 5% και άλλο κόμμα 4,1%. ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ αυτά, όπως και αν τα μελετήσεις, αρκεί να τα μελετήσεις, δείχνουν πως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει καταφέρει ακόμα να πείσει τη συντριπτική αντιμνημονιακή πλειοψηφία ότι μπορεί να ηγηθεί και να κυβερνήσει. Το ερώτημα που προκύπτει και που υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε κυριολεκτικά να βασανίζει στον ύπνο και τον ξύπνιο τα στελέχη και τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ είναι: ΓΙΑΤΙ; Αν το θέσουν κοιτώντας τους πίνακες, έστω και τα στοιχεία στα οποία αναφερόμαστε, δεν μπορεί, κάτι χρήσιμο θα βρουν για να ξεπεράσουν τα εμπόδια. ΕΔΩ αρχίζουν οι δυσκολίες. Δυσκολίες που έχουν να κάνουν με τις ιδεοληψίες και τον αποκλεισμό της Αριστεράς από τις κυβερνητικές ευθύνες. Στον ΣΥΡΙΖΑ συνυπάρχουν ετερογενείς πολιτικές ομάδες οι οποίες... ζαλίζονται μπροστά στην ευθύνη της διακυβέρνησης του τόπου. Στην ιδρυτική συνδιάσκεψη όλες οι δυνάμεις αυτές κατέγραψαν ένα εσωκομματικό ποσοστό περί το 25%.

Όσο και αν η πλειοψηφία είναι σημαντική, αν δεν υπάρχει αντίστοιχη κουλτούρα μεγάλου κόμματος και σαφής καταστατικός χάρτης, δύσκολα μπορείς να κατακτήσεις την εμπιστοσύνη τόσο μεγάλου μέρους της κοινωνίας για να κάνεις πράξη την πολιτική σου. Το καλό είναι πως δεν υπάρχει άλλη τόσο σημαντική εναλλακτική πολιτική δύναμη για να πάρει τη θέση σου. Το κακό είναι πως

Τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων, όπως και αν τα μελετήσεις, δείχνουν πως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει καταφέρει ακόμα να πείσει τη συντριπτική αντιμνημονιακή πλειοψηφία ότι μπορεί να ηγηθεί και να κυβερνήσει. Γιατί;

δεν υπάρχει χρόνος. Η χώρα καταστρέφεται. ΚΑΙ ΕΝΩ η πολιτική αριθμητική λέει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μόνος του δεν μπορεί να σχηματίσει ΤΩΡΑ ισχυρή κυβέρνηση, εν τούτοις μια σειρά στελεχών και μελών τσακώνονται λες και ήδη έχουν γίνει κυβέρνηση αποκλείοντας κάθε συνεργασία. Άλλοι, ακόμα και σήμερα, ισχυρίζονται πως η ευθύνη ανάληψης της κυβέρνησης δεν είναι αυτοσκοπός. Αν δεν είναι ιερή υποχρέωση, τότε να πουν στους πολίτες να ψάξουν αλλού τη λύση. Εμείς μπορούμε να πετάμε τους φελλούς, μέχρι το Τζακ Ντάνιελς να ωριμάσει. ΔΥΣΤΥΧΩΣ η πολυφωνία, όταν δεν είναι δημιουργική, μετατρέπεται σε κακοφωνία, η οποία προκαλεί σύγχυση που αποτυπώνεται καθαρά στη συγκεκριμένη δημοσκόπηση. Ασφαλώς και το ευρώ, όπως έχει πλέον διαμορφωθεί η κατάσταση, είναι μείζον θέμα και κάθε σοβαρό κόμμα που φιλοδοξεί να κυβερνήσει πρέπει να έχει σχέδια και επιστημονικά τεκμηριωμένες θέσεις για κάθε ενδεχόμενο. Το θέμα είναι πως όσοι έχουν την άποψη να φύγουμε από το ευρώ τώρα δεν κάνουν κανέναν κόπο να παρουσιάσουν τις μελέτες που υποχρεούνται, ώστε ο ελληνικός λαός να μπορεί να σταθμίσει αν συμφέρει. Και το κυριότερο, κάνουν ένα τραγικό πολιτικό σφάλμα. Θεωρούν εντελώς αυθαίρετα πως οι ίδιοι θα είναι

κυβέρνηση για να διαχειριστούν αυτές τις δυσκολίες! Την περίπτωση να κυβερνά πάλι μια δεξιά πλειοψηφία ούτε που την έχουν φανταστεί! ΤΙ ΩΡΑΙΑ που είναι τα μονοψήφια εκλογικά ποσοστά! Λες ό,τι θες χωρίς παρεξήγηση, κατακεραυνώνεις τον καπιταλισμό και πανηγυρίζεις που η κριτική σου δικαιώθηκε. Το έκανε στη συγκεκριμένη εκπομπή ο κ. Σοφιανός του ΚΚΕ. Και λοιπόν; Και η δική μου κριτική στον καπιταλισμό και την τρέχουσα κρίση δικαιώνεται. Άλλαξε τίποτα; Έσωσα τη χώρα; Λύτρωσα τα 2 εκατομμύρια ανέργους και κατεστραμμένους επαγγελματίες; Εμπόδισα τους χιλιάδες απελπισμένους που αυτοκτονούν; Η επανάσταση σήμερα είναι γνώση, εμπειρία, θέληση, νέες ιδέες, προγράμματα για κάθε τι που μπορεί να βάλει μπροστά τη νέα παραγωγική μηχανή που χρειαζόμαστε. Αυτοί είναι οι σημερινοί επαναστάτες. Και τέτοιοι δεν βρίσκονται μόνον στην Αριστερά. Είναι παντού μέσα στη χώρα. Είναι οι επιστήμονες μετανάστες μας στο εξωτερικό, που πρέπει να τους βρεις, αρκεί να μην φοβηθείς, σύντροφε του κομματικού μηχανισμού, ότι θα απειληθεί η θεσούλα σου και θα αλλάξει ο εσωκομματικός συσχετισμός δυνάμεων. Μπροστά μας είναι η κοινωνία και μας στέλνει το μήνυμα. Θα το λάβουμε; dchristou52@gmail.com

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΑΚΗΣ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ, ευρωβουλευτής ΑΚΕΛ: Ποιο είναι το κλίμα που εισπράττετε από τους συναδέλφους σας στις Βρυξέλλες; Κατανοούν ότι αυτό που έγινε στην Κύπρο αφορά και τις χώρες τους ή προσχωρούν στη λογική των «ειδικών περιπτώσεων»; Οι Βρυξέλλες δεν έχουν μια και μόνη εικόνα. Υπάρχουν 750 ευρωβουλευτές και, όπως είναι φυσικό, υπάρχει ποικιλία απόψεων και αντιδράσεων. Είναι βέβαιο πάντως ότι φίλοι και μη, για να το θέσω ήπια, θεωρούν την Κύπρο φορολογικό παράδεισο, που μάζευε τα λεφτά των Ρώσων, τα οποία στη συνέχεια κατά έναν μαγικό τρόπο τα μοιράζονταν μεταξύ τους οι Κύπριοι. Υπάρχει βέβαια και μια μικρή μερίδα αριστερών ή και προοδευτικών ευρωβουλευτών που κατανοούν σε βάθος το ζήτημα, αλλά δεν είναι αρκετό. Από την άλλη, οι ευρωβουλευτές του ΕΛΚ, που είναι και η μεγαλύτερη ομάδα, θεωρούν μάλλον ότι η Κύπρος είναι ειδική περίπτωση και ότι το όλο θέμα δεν αφορά άλλα κράτη. Κοντόφθαλμη σκέψη. Επειδή όμως φαίνεται πως στην επόμενη ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα συζητηθεί η απόφαση του Eurogroup, είναι τεράστιας σημασίας να συγκροτηθεί μια πλειοψηφούσα άποψη που να υποστηρίζει ότι η περίφημη αλληλεγγύη έχει πάει περίπατο και ότι αν δεν ανακτηθεί άμεσα το χαμένο έδαφος στη δυνατότητά μας για κοινή επίλυση κοινών προβλημάτων, τότε κινδυνεύει το ήδη διαβρωμένο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Προσωπικά θα διατυπώσω την άποψη πως μόλις η Κύπρος ξανασταθεί στα πόδια της, θα ξαναπιάσει το νήμα από την αρχή και θα πάρει αποφάσεις. Θα μελετήσουμε κάθε σενάριο, ακόμη και το «μεγάλο αντίο». Είναι καλό να το ξέρουν έγκαιρα. Στην Κύπρο άνοιξε η συζήτηση για το νόμισμα. Μια αντίστοιχη συζήτηση γίνεται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Βλέπετε κάποιον κοινό παρονομαστή; Η συζήτηση για το νόμισμα είναι λογικό να ανοίξει τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες. Για μένα, είναι πέρα από ξεκάθαρο ότι η ένταξη στο ευρώ δεν βοήθησε όλους εξίσου. Πράγμα που σημαίνει ότι κάποιους τους έβλαψε. Μάλιστα ο βαθμός βλάβης του ενός ήταν σε πολλές περιπτώσεις ανάλογος του βαθμού ωφελείας για κάποιους άλλους. Δεν είμαι σε θέση να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι τώρα είναι η ώρα αλλαγής νομίσματος και επιστροφής στη λίρα. Δεν θα περιγράψω εδώ τα πιθανά μείζονα προβλήματα που θα δημιουργηθούν. Ωστόσο, αρκετοί απ’ όσους υποστηρίζουν αυτήν την άμεση κίνηση έχουν πολλά εκατομμύρια στο εξωτερικό και με την επιστροφή σε μια υποβαθμισμένη λίρα, θα επιστρέψουν

Πρέπει να είμαστε έτοιμοι για όλα... «Όσα συζητάμε είναι οικονομικά, αλλά πρωτίστως πολιτικά. Γι’ αυτό πρέπει να είμαστε έτοιμοι για πιθανό συνδυασμό αυτών των ζητημάτων. Δεν θέλουμε να μας επιβληθεί μια λύση ένεκεν της οικονομικής δυσπραγίας» λέει στην «Αυγή» ο ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ Τάκης Χατζηγεωργίου, ο οποίος αναφέρεται επίσης στο κλίμα που επικρατεί στις Βρυξέλλες, στη διακυβέρνηση Χριστόφια και στο ενδεχόμενο εξόδου από την Ευρωζώνη.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑΜΑΛΗ

και οι ίδιοι για το αγοραστικό πλιάτσικο. Είμαι ταυτόχρονα της άποψης πως η Κύπρος θα πρέπει να ετοιμαστεί για την επιστροφή στο νόμισμά της. Σωστή κίνηση είναι η κίνηση που γίνεται στην ώρα της. Όσον αφορά τη σχέση όσων συζητάμε με το Κυπριακό: όσα συζητάμε είναι οικονομικά, αλλά πρωτίστως πολιτικά. Γι’ αυτό πρέπει να είμαστε έτοιμοι για πιθανό συνδυασμό αυτών των ζητημάτων. Δεν θέλουμε να μας επιβληθεί μια λύση ένεκεν της οικονομικής δυσπραγίας, γι’ αυτό πρέπει εμείς πρώτοι να δούμε πώς αποφεύγεται η επιβολή μιας λύσης και πώς σκοπεύουμε να χειριστούμε αυτήν την εξαιρετικά κρίσιμη κατάσταση, στοχεύοντας στην επίλυση. Η συζήτηση για το νόμισμα ευρώ ή κυπριακή λίρα- αφορά, κατά τη γνώμη σας, μια Κύπρο με άλλο μοντέλο ανάπτυξης ή στοχεύει στη διατήρηση του μοντέλου του χρηματοπιστωτικού κέντρου; Η ανακάλυψη υδρογοναθράκων στην Αποκλειστική Οικονομική μας Ζώνη είναι ευκαιρία ε-

μπλουτισμού του οικονομικού μας μοντέλου. Πέρα από την ίδια τη δραστηριότητα γύρω από τον τομέα των αερίων, πολλοί άλλοι τομείς μπορούν να αναπτυχθούν. Που θα έχουν να κάνουν είτε με την οικοδομική βιομηχανία είτε με τις υπηρεσίες. Είμαστε χώρα μικρής έκτασης και με προβλήματα στην υδατική μας επάρκεια. Αυτό σημαίνει πως, ενώ δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε άλλους, πρέπει να συντηρήσουμε τον γεωργικό μας τομέα. Είμαστε νησί, πρέπει να προετοιμαζόμαστε και για το κακό σενάριο. Διαφωνώ με τον σοφό κύριο Κρούγκμαν που μας διαμηνύει από μακριά να στραφούμε στη γεωργία με άμεση έξοδο από το ευρώ για να δούμε χαΐρι. Ο τίτλος του νομπελίστα δεν πρέπει να αποτελεί από μόνος του εχέγγυο. Έχουμε ήλιο ολοχρονίς και θαυμάσιες παραλίες. Δεν μπορούμε ούτε δικαιούμαστε να φύγουμε από τον τουρισμό. Να αναβαθμίσουμε τις δυνατότητες και να βελτιώσουμε το προϊόν, ναι. Και να μεγαλώσουμε την τουριστική περίοδο, οργανώνοντας

τον λεγόμενο θεματικό τουρισμό. Όντας χώρα χωρίς πρώτες ύλες (τουλάχιστον ώς τώρα) δημιουργήσαμε και ένα χρηματοπιστωτικό κέντρο, που κτυπήθηκε σχεδόν θανάσιμα από την πρόσφατη απόφαση στο Eurogroup. Δεν πρέπει να εγκαταλείψουμε τον τομέα. Έχουμε τη γνώση -και τη δύναμη- να τον ξαναστήσουμε. Σε πιο υγιείς βάσεις και άρα πιο βιώσιμο και ανθεκτικό. Στα σίγουρα δεν πρόκειται να αναπτύξουμε αυτοκινητοβιομηχανία... Κατάληξη; Με λίρα ή ευρώ, αυτά μπορούμε να κάνουμε. Το ΑΚΕΛ, διά του Δ. Χριστόφια, είχε την ευθύνη της διακυβέρνησης την τελευταία περίοδο. Η κυβέρνηση του Ν. Αναστασιάδη, ως πιο «πρόσφατη», ισχυρίζεται πως το ΑΚΕΛ ευθύνεται για τις σημερινές εξελίξεις. Τι απαντάτε; Ο Δημοκρατικός Συναγερμός υποσχέθηκε για να πάρει την εξουσία πως θα βελτίωνε το Μνημόνιο. Είδαμε τι έγινε. Ορκιζόταν πως είχαμε τη δυνατότητα ενδιάμεσου δα-

Μια όχι και τόσο μεμονωμένη περίπτωση «Η Κύπρος είναι μεμονωμένη περίπτωση» επαναλαμβάνουν μονότονα στις Βρυξέλλες, στη Φραγκφούρτη, αλλά και στην Αθήνα. Και, ναι, η Κύπρος είναι ιδιαίτερη περίπτωση, αλλά όλες οι «ιδιαίτερες περιπτώσεις» στην Ε.Ε. δεν θα έπρεπε λογικά να έχουν ως κοινό παρονομαστή το λεγόμενο «κοινοτικό κεκτημένο»; H Κύπρος είναι ιδιαίτερη περίπτωση, μεμονωμένη και μοναδική. Είναι μια μικρή χώρα με μεγάλες τράπεζες, σε αντίθεση με την Ελλάδα, που, με βάση τη μνημονιακή αφήγηση, είναι μια χώρα με διεφθαρμένο και υπερτροφικό δημόσιο τομέα. Πώς γίνεται τότε τα Μνημόνια της Ελλάδας και της Κύπρου να μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό; Eίναι φανερό πλέον για όλους ότι η τρόικα επιβάλλει με ιδεολογικούς -αν όχι ιδεοληπτικούς- όρους την ίδια συνταγή σε κάθε χώρα που η προτεσταντική ηθική της Γερμανίας έχει στοχοποιήσει διά της ενοχο-

ποιήσεως. Η ενοχοποίηση περιγράφει μια «αμαρτία» για την οποία επιβάλλεται μια «καθαρτήρια τιμωρία». Η διαφορά της Κύπρου είναι αυτό ακριβώς που έλεγε εδώ και μήνες ο Σόιμπλε: Ότι η Κύπρος λόγω μεγέθους δεν συνιστά άμεσο συστημικό κίνδυνο και έτσι προσφέρεται για πειράματα και για παραδειγματισμό. Το κυπριακό πείραμα είχε θέμα: «Πώς να στείλετε μια χώρα πίσω στη λίθινη εποχή με μια απόφαση». Γιατί, κακά τα ψέματα, η Κύπρος ως διεθνές τραπεζικό κέντρο τελείωσε την Παρασκευή της πρώτης απόφασης του Eurogroup. Η κινητοποίηση του κυπριακού λαού διέσωσε τους μικροκαταθέτες από το κούρεμα, και αυτό είναι σημαντικό για όλη την Ευρωζώνη, αλλά μέχρι εκεί. Η ανακοίνωση της ΑΗΚ (της κυπριακής ΔΕΗ) ότι «η ζήτηση ρεύματος κατέρρευσε» και η μείωση της κατανάλωσης κατά 25% τα λέει όλα... Το ερώτημα είναι ένα: Who’s next? ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑΜΑΛΗ

νείου, όπως το ονόμαζε ο κ. Αναστασιάδης, κάτι που θα μας έδινε τον κρίσιμο και αναγκαίο χρόνο. Ήταν κουβέντα του αέρα. Και βέβαια πήγαν στο Eurogroup παντελώς απροετοίμαστοι, χωρίς σενάρια και με μια πίστη σχεδόν αρρωστημένη για την περίφημη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και για την αποτελεσματικότητα των γνωριμιών με δεκάδες πρωθυπουργούς και προέδρους. Όλα πήγαν περίπατο μπροστά σε ειλημμένες αποφάσεις. Το ΑΚΕΛ ήταν βέβαια κυβέρνηση τα τελευταία πέντε χρόνια. Νομίζω πως δεν αποτελεί γενναιότητα να δεχτώ πως υπήρξαν και λάθη και παραλείψεις. Δεν προβλέφθηκε έγκαιρα το βάθος και το εύρος της κρίσης. Σκέφτομαι ακόμα πως ίσως και το δάνειο των δυόμισι δισ. που πήραμε από τη Μόσχα μας έδωσε την εντύπωση πως έχουμε χρόνο ή έστω την αίσθηση πως και ένα δεύτερο δάνειο ήταν εφικτό. Η ερώτηση όμως αφήνει έξω τους μεγάλους ενόχους, που ήταν κάποιοι τραπεζίτες, καθώς και την παντελή έλλειψη ουσιαστικής εποπτείας. Η εκκωφαντική σιωπή τους στις συνέπειες από το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων, που άγγιζαν τα πέντε δισ., και τα επισφαλή (αμαρτωλά μάλλον) δάνεια δεκάδων εκατομμυρίων σε άγνωστες μονές της ελληνικής υπαίθρου, είναι μόνο δύο πολύ μικρά παραδείγματα των εγκληματικών λαθών τους. Όμως το κυριότερο θέμα που μπαίνει μπροστά μας είναι τι κάνουμε τώρα. Χρειαζόμαστε όλη τη σύνεση και όλη την πίστη στη συναίνεση για να κρατηθούμε και να προχωρήσουμε. Πιστεύω και υποστηρίζω πως υποχρεούμαστε να λέμε την άποψή μας χωρίς να αποκρύπτουμε τίποτα. Υπάρχει, όμως τρόπος να λεχθεί η άποψη χωρίς αυτό να τραυματίζει τη δυνατότητά μας να δημιουργήσουμε ξανά το μέλλον. Πατρίδα κάθε προοδευτικού ανθρώπου πρέπει να είναι το μέλλον.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

AΡΘΡΑ

Ο «καναπές», εχθρός της κοινωνίας Δύο απόπειρες έγιναν έως τώρα για να ξαναμαζευτούν οι «αγανακτισμένοι πολίτες» στο Σύνταγμα. Η δεύτερη μάλιστα πρόσκληση, αυτή της περασμένης Κυριακής, έγινε και υπό το βάρος του κυπριακού δράματος. Ε, λοιπόν, η ανταπόκριση δεν ήταν σπουδαία, και στις δύο. Κάποιοι τη χαρακτήρισαν θλιβερή. Ας πούμε πως, απλώς, δεν φάνηκε να συγκινείται το μέγα πλήθος. Ούτε, φυσικά, το μέγα πάθος. Το ίδιο ή σχεδόν το ίδιο ισχύει και για πολλές απεργιακές κινητοποιήσεις, τις περισσότερες. Ιδίως για τις προκηρυσσόμενες από την ΓΣΕΕ και την ΑΔΕΔΥ. Τις χαρακτηριζόμενες και ως «γενικές απεργίες». Η συμμετοχή σ’ αυτές, και περισσότερο στις απεργιακές συγκεντρώσεις που τις συνοδεύουν, πολύ απέχουν από το να μπορούν να θεωρηθούν πετυχημένες. Έτσι για να το πούμε όσο πιο διακριτικά γίνεται... ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΪΚΟΥ

Το φαινόμενο προσφέρει, φυσικά, ικανοποίηση στους κυβερνώντες. Οι δε δημοσιολογούντες απολογητές της πολιτικής τους το ερμηνεύουν ως ένα είδος συγκατάνευσης προς τις κεντρικές κυβερνητικές επιλογές. Ότι και καλά οι πολίτες καταλαβαίνουν, παραχωρούν πίστωση,

κι άλλη πίστωση, κι άλλη πίστωση χρόνου και ανοχής προς την τρικομματική κυβέρνηση. Και πάντως ακόμη αντέχουν. Είναι εδώ που κυριολεκτικά αποθεώνεται η θεωρία της «σιωπηλής πλειοψηφίας». Αποθεώνεται, ακριβώς επειδή βολεύει. Βολεύει προκειμένου, προπάντων, να χαρακτηρίζονται εύκολα «θλιβερές μειοψηφίες» οι πάσης φύσεως αντιδρώντες προς οτιδήποτε. Και προκειμένου να ενεργοποιούνται εκδηλώσεις «κοινωνικού αυτοματισμού».

Δεν ξέρω, από την άλλη μεριά, αν η Αριστερά και τα συνδικάτα έχουν μπει στον κόπο να μελετήσουν το φαινόμενο. Και να επιχειρήσουν να το ερμηνεύσουν. Ως βάση της -οφειλόμενης γι αυτούς- προσπάθειας αναστροφής του. Το βέβαιο είναι πως δεν συναντούν ενθουσιώδη αποδοχή τα μηνύματά τους. Εκτός κι αν, προκειμένου για τα κόμματα, αρκούνται (και επαναπαύονται) στη στενά δική τους απήχηση. Κάτι που, κι αν ισχύει, δεν βοηθάει ώστε οι επιλογές τους να αποκτήσουν χαρακτηριστικά ρεύματος. Να μετατραπούν σε πλειοψηφικές. Και, επομένως, να διαμορφωθούν συνθήκες ανατροπής...

Η αίσθηση της ματαιότητας... Στα παλιά «φυλλάδια δι’ αρχαρίους» της Αριστεράς διάβαζε κανείς πως «η όξυνση των προβλημάτων οδηγεί στη συνειδητοποίηση και στη ριζοσπαστικοποίηση των μαζών». Ε λοιπόν φαίνεται πως ο «κανόνας» δεν έχει πλέον ισχύ. Όχι πάντως καθολική ισχύ. Ή πιθανώς αυτή η «συνειδητοποίηση» δεν είναι πάντα ιδιαιτέρως... εκδηλωτική. Γιατί εδώ κι αν έχουμε «όξυνση των προβλημά-

των». Πιο... όξυνση δεν γίνεται. Εδώ, λοιπόν, στην Ελλάδα της κρίσης, μετά από τρία χρόνια μνημονιακής λαίλαπας, στη συνείδηση των πολιτών της χώρας φαίνεται πως κυριαρχεί η αίσθηση του μάταιου. Της ματαιότητας του όποιου αγώνα για οτιδήποτε. Έχει περάσει, κατά τα φαινόμενα, η αντίληψη πως η τρόικα και τ’ αφεντικά της είναι παντοδύναμοι. Πως δεν παλεύονται με τίποτα. Κι επομένως δεν έχει νόημα καμιά προσπάθεια, δεν μπορεί νάχει αντίκρισμα κανένας αγώνας. Αίσθηση η οποία δεν αποκλείεται να εδραιώθηκε ακόμη περισσότερο μετά την κυπριακή περιπέτεια. Θα πρέπει να πούμε πως οι κυβερνώντες, καθώς και οι απολογητές της πολιτικής τους (που λέγαμε..), κάνουν ό,τι μπορούν για να ενισχύσουν αυτή την εικόνα. Από την άλλη μεριά τα τρομοκρατικά διλήμματα τύπου «ευρώ ή δραχμή», σε συνδυασμό με τη φιλοσοφία στήριξής στους, σύμφωνα με την οποία η μια επιλογή οδηγεί στο ένα και η άλλη αναποτρέπτως στο άλλο, φαίνεται πως έχουν εδραιωθεί στη συνείδηση της κοινωνίας. Περισσότερο απ’ όσο θα

περίμενε κανείς. Ενώ δεν είναι, σίγουρα, χωρίς σημασία (ως προς την ερμηνεία των φαινομένων «παραίτησης») και η πρωτοφανής στην έκτασή της εκστρατεία συκοφάντησης του παλιού «κινήματος των αγανακτισμένων». Όπως και σχεδόν κάθε προσπάθειας αυτενέργειας των πολιτών. Με ιδιαιτέρως επιβαρυντικό τον ρόλο και του ΚΚΕ εν προκειμένω. Ποιος δεν θυμάται πως ο Περισσός είχε λοιδορήσει ακόμη και... το κίνημα της πατάτας. Δύσκολο να πιστέψει κανείς πως οι πολίτες περιμένουν τη λύτρωση από τους σημερινούς εντολοδόχους των μνημονιακών επιλογών. Ή αν απλώς αφήνονται στη μοίρα τους. Δεν ξέρει επίσης να πει αν «αναθέτουν» τη σωτηρία τους από τον τωρινό ζόφο στην Αριστερά, στον ΣΥΡΙΖΑ εν προκειμένω. Και περιμένουν από κείνον τα πάντα. Όπως και νάναι, πάντως, και με το «καλύτερο» δυνατό σενάριο, δίχως την άμεση, τη μαζική, τη δυναμικά διεκδικητική λαϊκή συμμετοχή (πριν και μετά...), η όποια εξέλιξη θα αποδειχθεί στρεβλή και ανάπηρη. Και θα είναι κρίμα...

Σκοτεινά ερωτήματα, δύσκολες επιλογές ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ Α. ΣΕΒΑΣΤΑΚΗ*

Η τεχνική του «μοναδικού δρόμου», της «έλλειψης άλλης λύσης» που υπερπροβάλλεται από την κυβέρνηση πετυχαίνει αρκετά. Απελευθερώνει τους πολιτικούς εκφραστές και κυβερνητικούς τελεστές από το άγχος να υπερασπίζονται μια πολιτική, η οποία έχει πολιτικό κόστος. Μπορούν μάλιστα να βρίζουν την τρόικα, τον Σόιμπλε, αλλά εντέλει να υπακούουν, αφού «δεν υπάρχει άλλη λύση». Μπορούν να αποστασιοποιούνται από την ασκούμενη «υποχρεωτική» πολιτική. Πετυχαίνουν έτσι να αποδεσμεύονται από τις επιπτώσεις του ίδιου του πολιτικού τους έργου. Μια κουτοπόνηρη ντρίμπλα, που επιχειρεί να μεταμφιέσει την ανικανότητα σε ειλικρίνεια. Η πολιτική και κυβερνητική πράξη παράγεται στον «αυτόματο» της ευρωπαϊκής αναγκαιότητας από τους αυτονόητα κακούς τροϊκανούς και εμείς (οι πολιτικοί τελεστές δηλαδή) «εκτελούμε, αλλά αθώοι, αφού δυσφορούμε κιόλας». «Τι να κάνουμε; Είναι μια Ευρώπη που δεν μας αρέσει, αλλά εκτός της θα μας φάνε οι λύκοι». Γι’ αυτό ήταν ζωτικής σημασίας για την ελληνική πλευρά η καταρράκωση

και η συντριβή της Κύπρου. Αλλά πράγματι στερείται ο τόπος μας άλλης διεξόδου; Πράγματι δεν μπορεί να υποδειχθεί και πολιτικά να κερδηθεί διαφορετική λύση από την εξοργιστικά καταστροφική των τριών τελευταίων ετών; Είναι αλήθεια δηλαδή ότι ο ΣΥΡΙΖΑ και οι υπόλοιπες αριστερές ομάδες και χώροι, δεν μπορούν να υποδείξουν το πολιτικά «άλλο», που θα λειτουργεί, θα αναδιανείμει, θα ισορροπεί, θα εκλογικεύει, θα ανατρέπει; Νομίζω ένα λάθος είναι ότι έχει υποτιμηθεί, δεν αναλύεται (και άρα παγιδεύει σε μια ρηχή αισιοδοξία) , η δυναμική που κρύβουν οι μνημονικές συμβάσεις. Ότι δηλαδή κάθε στάδιο ενδοτισμού, κάθε υπογεγραμμένη φάση, κάθε στάδιο, Μνημόνιο Ι, ΙΙ, ΙΙΙ κ.λπ. χειροτερεύει τους όρους για αυτόν που θα θελήσει την αλλαγή. Δεν δεσμεύει μόνο τεχνικά, αλλά μετακινεί ολόκληρη τη σκηνή και τα διαμειβόμενα προς τα δεξιά. Δηλαδή οι διάφορες εφαρμογές μετά το 2010 λειτουργούν όλο και ανελαστικότερα για τον ΣΥΡΙΖΑ και τις άλλες αριστερές δυνάμεις, αλλά ακόμα και για τους αντινεοφιλελεύθερους στο εσωτερικό των κομμάτων εξουσίας. Το κυριότερο όμως, για μένα, δεν είναι οι ποικίλες τεχνικοικονομικές και θεσμικές δυσχέρειες που προστίθενται με κάθε μνημονική μέρα που περνάει. Το κυριότερο είναι ότι η με-

τατόπιση προς τα δεξιά δεν είναι μόνο στο επίπεδο των θεσμίσεων, αλλά στο επίπεδο της συλλογικής συνείδησης. Είναι απολύτως αδιέξοδη η παρανόηση και η συνακόλουθη καλλιέργεια προσδοκίας, ότι το να εφευρεθεί ο άλλος δρόμος, να διατυπωθεί ο άλλος τρόπος, περίπου είναι σαν τη συγγραφή άλλου στόρυ. Άλλου σεναρίου. Το κέντρο δεν είναι στον λόγο, αλλά σε έναν βαθύ, υπόρρητο συλλογικό εγερτικό συντονισμό που θα κάνει

Η ψόφια λαϊκή συμπεριφορά, η παράλυτη απελπισία δεν μπορεί να ανορθωθεί από κανένα ΣΥΡΙΖΑ, από καμιά Αριστερά, από καμιά σάλπιγγα, αν δεν συντελεστεί μια δομική ποιοτική ανατροπή στη συλλογική συνείδηση

δυνατή την αλλαγή. Όσο ο λαός βυθίζεται στην ηττοπαθή πολιτική απραξία, τόσο θα διευρύνεται η εμπράγματη Δεξιά, η Δεξιά στις διαρκείς καθημερινές εφαρμογές, αλλά και η μικρή (ή μεγάλη) καθημερινή βία η οποία θα καταλαμβάνει τον κενό χώρο της κοινωνικής έγερσης. Νομίζω είναι υπερβολικά φορμαλιστικό να απαιτεί κανείς από τον ΣΥΡΙΖΑ (και ο ΣΥΡΙΖΑ από τον εαυτό του) την κατασκευή απλώς ενός νέου αφηγήματος, όταν μάλιστα είναι εξαιρετικά δύσκολη η ανατροπή σε εθνικό επίπεδο, ιδίως σε μια μικρή, παραγωγικά εξαρτώμενη χώρα, με εκμηδενισμένη πολιτική υπεραξία και, το κυριότερο, μια χώρα παραδειγματικά κακοδιοικημένη. Ξέρω ότι τέτοιες σκέψεις για τις κολοσσιαίες δυσκολίες μιας αριστερής διεξόδου μοιάζουν δεξιές ή οπορτουνιστικές. Ότι χρυσώνουν το χάπι του «συμβιβασμού που αναγκαστικά θα έρθει» κλπ Όμως μεγαλύτερη «δεξιά απόκλιση» από τον ύπνο του λαού, δεν υπάρχει. Μεγαλύτερη «δεξιά απόκλιση» από την επιείκεια και τη συγχωρητική κολακεία των διάσπαρτων λαϊκών ελαττωμάτων, δεν υπάρχει. Και μεγαλύτερη ψευδαίσθηση ότι γενικόλογα στερεότυπα θα αφυπνίσουν τα εν υπνώσει αριστερά ανακλαστικά επίσης δεν υπάρχει. Τις μέρες της κυπριακής κατάρρευσης (και προδοσίας) άκουγα αρκετούς πολίτες, λαϊκούς ανθρώπους,

να επιχαίρουν. «Εμείς δηλαδή τι είμαστε και μας τσάκισαν τα χαράτσια; Ξέρεις τι μισθούς είχαν στην Κύπρο;». Ο λαϊκός εκμαυλισμός των 40 τουλάχιστον, χρόνων δεν μπαίνει καν στο στόμα της Αριστεράς ούτε λαμβάνεται υπόψη στο κτίσιμο της κριτικής και της πρότασης. Ο λαϊκός εκμαυλισμός, η ιδιοτελής σχέση με την εξουσία, δεν διαμόρφωσε μόνο τη μικρή διάσπαρτη διαφθορά, αλλά κυρίως τους όρους ηθικής κατάρρευσης και εκμηδένισης του κινήματος, έκλειψης της αλληλεγγύης, εξαφάνισης της σύμπνοιας, αλλά και της πολιτικής οξυδέρκειας. Αυτών των φαινομένων που, έκθαμβοι, βλέπουμε σήμερα. Η ψόφια λαϊκή συμπεριφορά, η παράλυτη απελπισία, δεν μπορεί να ανορθωθεί από κανένα ΣΥΡΙΖΑ, από καμιά Αριστερά, από καμιά σάλπιγγα, αν δεν συντελεστεί μια δομική ποιοτική ανατροπή στην συλλογική συνείδηση. Εκεί είναι η ρίζα του προβλήματος κι όχι στον Σαμαρά ή στον Σόιμπλε ή στα μικροτεχνάσματα και τις κουτοπονηριές του πολιτικού συστήματος. Και το πολιτικό τοπίο που διαμορφώνεται πάνω στην κρυφή πληγή και ενοχή του καθένα, για σύμπασα τη νέα Αριστερά, είναι πιο απόκρημνο, πιο απροσδόκητο και πιο αμφίσημο.

* Ο Δημήτρης Α. Σεβαστάκης είναι ζωγράφος, Αν. καθηγητής ΕΜΠ dsevastakis@arch.ntua.gr

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 7 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ EKΔΗΛΩΣΕΙΣ o Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Αχαΐας διοργανώνει εκδήλωση με θέμα τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις και την απάντηση του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, τη Δευτέρα 8 Απριλίου στο Αίγιο, στην αίθουσα «Πολύκεντρο, δίπλα στο ΤΕΙ Αιγίου, στις 8 μ.μ. Εισηγείται ο Γιώργος Σταθάκης, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ. Θα προηγηθεί, στις 6.30 μ.μ, η προβολή της ταινίας «Το Δόγμα του Σοκ», που βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο της Ναόμι Κλάιν. Στην εκδήλωση θα συμμετάσχει και η Μαρία Κανελλοπούλου, βουλευτής Αχαΐας του κόμματος. o Την Τρίτη 9 Απριλίου έχει προγραμματιστεί ανοιχτή εκδήλωση με θέμα την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ για την φορολογική μεταρρύθμιση, στις 7.30 μ.μ., στην Πάτρα, στην Αγορά Αργύρη (Αγίου Ανδρέου 14). Εισηγούνται ο Γιώργος Σταθάκης και ο Τρύφωνας Αλεξιάδης, μέλος της Επιτροπής Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ. o Η «Εποχή» για την Κύπρο: Η εφημερίδα «Εποχή» διοργανώνει ανοιχτή εκδήλωση - συζήτηση με θέμα «Μαθήματα από την Κύπρο: Η απάντηση της Αριστεράς», τη Δευτέρα 8 Απριλίου 2013 και ώρα 7.00 μ.μ., στο αμφιθέατρο Αντωνιάδη, στην ΑΣΟΕΕ, Πατησίων και Δεριγνύ, στην Αθήνα. Θα μιλήσουν οι: Μάκης Μπαλαούρας, οικονομολόγος, εφημερίδα «Εποχή», Ευκλείδης Τσακαλώτος, βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, Σταύρος Τομπάζος, Πανεπιστήμιο Κύπρου, Κώστας Μελάς, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Μάνια Μπαρσέφσκι, μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ. o Βριλήσσια: Εκδήλωση με θέμα «Κύπρος - Ελλάδα - Ευρώπη: Η κρίση είναι του συστήματος» διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Βριλησσίων, την Τρίτη 9 Απριλίου, στις 8 μ.μ., στο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Βριλησσίων (Κισσάβου 11). Εισηγούνται οι: Ρένα Δούρου, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, Σπύρος Λαπατσιώρας, καθηγητής Οικονομίας Πανεπιστημίου Κρήτης, μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ.

ΤΟ ΝΕΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ

Υπουργείο εφοπλιστών και ακτοπλοΐα «άγονων γραμμών»

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΣΥΡΜΑΛΕΝΙΟΥ*

Η εξυπηρέτηση των εφοπλιστικών συμφερόντων, η κατάργηση των εργασιακών δικαιωμάτων των ναυτεργατών, η δημιουργία ενός νέου καθεστώτος στον χώρο της ακτοπλοΐας με περικοπές δρομολογίων, η ιδιωτικοποίηση των λιμανιών και η επανασύσταση του υπουργείου με τη στρατιωτικοποιημένη δομή του παρελθόντος είναι μερικοί από τους στόχους του νέου νομοσχεδίου που προωθεί το υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου δημιουργώντας ουσιαστικά ένα «υπουργείο εφοπλιστών» και όχι ένα υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και Ναυτεργασίας, όπως θα όφειλε να είναι. Οι βασικές ρυθμίσεις που προωθούνται είναι: Οι ρυθμίσεις για το Λιμενικό Σώμα υποβαθμίζουν την υπόστασή του, αφού το Αρχηγείο του εντάσσεται στη δομή του υπουργείου υπό τον υπουργό, καταργούνται βασικές διευθύνσεις του, ενώ με την εμπλοκή των υπηρεσιών του στις πολιτικές υπηρεσίες υποβαθμίζονται και οι πολιτικοί του υπάλληλοι. Το ν/σ πλήττει καίρια τους ναυτεργάτες, αφού θεσμοθετούνται οι ατομικές συμβάσεις εργασίας στα κατώτερα πληρώματα των ποντοπόρων πλοίων και των

σκαφών αναψυχής, μειώνεται δραστικά η οργανική σύνθεση των πληρωμάτων της ακτοπλοΐας από 1.11 έως 31.3, ενώ δραστική μείωση θέσεων εργασίας συντελείται και με τη μείωση δρομολόγησης των ταχύπλοων από 7 σε 4 μήνες τον χρόνο, όπως και με τη δυνατότητα δρομολόγησης δεύτερου πλοίου της ίδιας εταιρείας σε συγκεκριμένες γραμμές για 2 μόνο μήνες τον χρόνο. Η μείωση των θέσεων εργασίας θα σημάνει βεβαίως και τεράστια απώλεια ασφαλιστικών εισφορών προς το ΝΑΤ.

Ακτοπλοΐα στα μέτρα των εφοπλιστών Με την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για την ακτοπλοΐα (Ν. 2932/2001) ουσιαστικά επιτυγχάνονται όλες οι αλλαγές που επί χρόνια ζητούσαν οι εφοπλιστές, ενώ είναι γνωστό ότι η χώρα μας είναι η μόνη χώρα στην Ε.Ε. που βασίζει τις θαλάσσιες μεταφορές της αποκλειστικά στον ιδιωτικό τομέα, την ίδια ώρα που έχει τα ακριβότερα εισιτήρια συγκριτικά με τις άλλες χώρες της Ευρώπης. Βασικές αλλαγές είναι όσα προαναφέρθηκαν για τις μειώσεις των δρομολογήσεων, καθώς επίσης και η δυνατότητα παύσης δρομολόγησης για επιθεώρηση των πλοίων για δύο μήνες συν 45 μέρες ακόμα, που ουσιαστικά οδηγούν σε κατάργηση της δεκάμηνης υποχρεωτικής δρομολό-

γησης τον χρόνο. Αν όλα αυτά συνδυαστούν με τις περικοπές των κονδυλίων για τις γραμμές δημοσίου συμφέροντος («άγονες γραμμές»), τότε οι συνέπειες των ακτοπλοϊκών συνδέσεων με τα νησιά, ιδιαίτερα τα μικρά, θα είναι δραματικές. Πρότασή μας είναι η δημιουργία ενός δημόσιου - κοινωνικού φορέα χάραξης των δρομολογίων και εκτέλεσης των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών, ώστε το αυτονόητο κοινωνικό δικαίωμα της μεταφοράς να υλοποιείται απρόσκοπτα καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η πρότασή μας αυτή, που επιδιώκει τη συνεργασία κράτους και τοπικής αυτοδιοίκησης, δεν καταργεί τους ιδιωτικούς φορείς, αναλαμβάνει όμως πρωτίστως τις γραμμές της ενδοεπικοινωνίας, που κατά βάση χαρακτηρίζονται γραμμές δημοσίου συμφέροντος. Όσο για το μεταφορικό ισοδύναμο, για τιμές εισιτηρίων ανάλογες με εκείνες της ηπειρωτικής Ελλάδας, φαίνεται ότι έχει μετατεθεί στις ελληνικές καλένδες και το υπουργείο αποσιωπά έντεχνα την ύπαρξή του.

Ιδιωτικοποίηση των λιμανιών Στα θέματα των λιμανιών ερώτημα αποτελεί εάν η ηγεσία του υπουργείου είναι υπέρ των ιδιωτικοποιήσεων ή υπέρ των παραχωρήσεων, ενώ είναι γνωστό ότι το σενάριο της πλήρους ιδιωτι-

κοποίησης ισχύει μόνο στη Μεγάλη Βρετανία και το 96% των λιμανιών της Ε.Ε. βρίσκονται υπό δημόσιο έλεγχο. Οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ για τα λιμάνια είναι: Ανάδειξη των λιμανιών διεθνούς σημασίας σε μοχλούς ανάπτυξης των θαλασσίων μεταφορών με τη διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα τους. Ακύρωση της μεταβίβασης της πλειοψηφίας των μετοχών του ΟΛΠ Α.Ε. και του ΟΛΘ Α.Ε. στο ΤΑΙΠΕΔ. Θεσμοθέτηση φορέων περιφερειακής και νομαρχιακής εμβέλειας, τα οποία θα ενισχύουν το έργο των επιμέρους λιμανιών. Σε ό,τι δε αφορά τα νησιά, θα πρέπει να πούμε ότι οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης αγωνίστηκαν για πολλά χρόνια για να πετύχουν το αυτονόητο, τη διαχείριση δηλαδή των λιμανιών τους από την ίδια την τοπική αυτοδιοίκηση. Από τη σύσταση των Δημοτικών Λιμενικών Ταμείων μέχρι σήμερα έχουν υλοποιηθεί από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους σημαντικά έργα υποδομής στα λιμάνια. (Oλόκληρη η εισήγηση για το νομοσχέδιο στο beta.avgi.gr)

* Ο Νίκος Συρμαλένιος είναι βουλευτής Κυκλάδων του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η Χρυσή Αυγή πουλάει εκδούλευση στους εφοπλιστές ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΣΠΥΡΟΣ ΡΑΠΑΝΑΚΗΣ

Διαβάζοντας κανείς τα εκτενή αποσπάσματα που παρατίθενται σε διπλανή στήλη δίχως τις υπογραφές, εύκολα θα κατέληγε στο συμπέρασμα πως πρόκειται για διαφορετικές τοποθετήσεις από την Ένωση Εφοπλιστών και το ΣΕΕΝ. Είναι πράγματι αξιοθαύμαστη η ευφράδεια και η στιβαρή γραμμή των βουλευτών της Χρυσής Αυγής όταν πρόκειται για ζητήματα που αφορούν τον εφοπλισμό και τα προνόμιά του. Το πρόσφατο δημοσίευμα του Guardian την 1 Απριλίου με τίτλο «Η νεοναζιστική Χρυσή Αυγή γίνεται παγκόσμια με πολιτικές φιλοδοξίες» επαναφέρει στη δημοσιότητα ένα κοινό μυστικό, που κρύβεται μεταξύ των γραφείων της Χρυσής Αυγής, των σκοτεινών δρόμων της παρανομίας και των εφοπλιστικών εταιρειών στον Πειραιά. «Η ομάδα της οποίας το έμβλημα θυμίζει τη σβάστικα και τα μέλη της χαιρετούν ναζιστικά (...) εν μέσω φημών για στήριξη από εφοπλιστές έχει καταφέρει να ανοίξει γραφεία σε όλη την Ελλάδα» γράφει η εφημερίδα. Σίγουρα δεν πέφτουμε από τα σύννεφα. Η δημοσιότητα που πήρε το θέμα εξαιτίας του μεγέθους και του κύρους της εφημερίδας προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση του γ.γ. της Χρυσής Αυγής, ο οποίος έκανε λόγο για «Βρετανούς λασπολόγους» που κατασυκοφαντούν το κόμμα του.

Τα «καθαρά χέρια» Έστω λοιπόν ότι τα χέρια των βουλευτών της Χρυσής Αυγής είναι καθαρά (κι ας χαιρετούν ναζιστικά, όπως θα έλεγε και ο Μιχαλολιάκος). Πώς όμως εξηγείται η τόσο συνεπής προάσπιση των εφοπλιστικών συμφερόντων και μάλιστα με τον πιο επίσημο τρόπο, με δημόσιες τοποθετήσεις στη Βουλή; Δύο απαντήσεις θα μπορούσαν να δοθούν αθώα: Είτε πρόκειται για παρανόηση των βουλευτών της Χ.Α. (όπως «παρανόησαν» την υπερψήφιση της πώλησης των νησιών σε ιδιώτες) είτε θέλουν την ελληνική σημαία στα πλοία λόγω εθνικής υπερηφάνειας και πατριωτισμού. Η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα, όμως, δεν μπορεί να είναι τόσο απλοϊκή. Ακόμη κι αν η «θερμή» σχέση εφοπλιστών με τη νεοναζιστική Χρυσή Αυγή είναι φήμη, οι επίσημες πολιτικές τοποθετήσεις και θέσεις τους αφορούν συγκεκριμένους τομείς της ναυτιλιακής αγοράς. Η διαμαρτυρία

του Ηλία Παναγιώταρου για την έκτακτη διετή φορολόγηση των εφοπλιστών και η πρότασή του για νέες επιδοτήσεις με αντάλλαγμα μερικές θέσεις εργασίας Ελλήνων ναυτικών (με μισθούς Φιλιππίνων βέβαια) αντικατοπτρίζει με τον πιο γλαφυρό τρόπο τα αιτήματα των Ελλήνων εφοπλιστών. Συγκεκριμένα, η θέση του βουλευτή της Χρυσής Αυγής τον περασμένο Νοέμβριο κατά της φορολόγησης του εφοπλιστικού κεφαλαίου αφορά την ποντοπόρο ναυτιλία. Το κομμάτι εκείνο δηλαδή του εφοπλιστικού κεφαλαίου που επένδυσε πάνω από 3,1 δισ. δολάρια για αγορές και ναυπηγήσεις πλοίων. Την πιο κερδοφόρα ελληνική επιχειρηματική δραστηριότητα, με εκπροσώπους της να φιγουράρουν σε υψηλές θέσεις στις λίστες του ομίλου Lloyd’s. Προσφάτως, μάλιστα, πραγματοποιήθηκαν εντυπωσιακές και πρωτοπόρες επενδύσεις σε πλοία νέας τεχνολογίας από

εταιρείες ελληνικών συμφερόντων.

Πολιτική κάλυψη και «ανταλλαγή» υπηρεσιών Πολλά από αυτά τα ονόματα «ξεφεύγουν» από τους εφοπλιστικούς κύκλους ως έμμεσοι και ορισμένες φορές άμεσοι «αιμοδότες» της νεοναζιστικής οργάνωσης. Από την ενοικίαση και ανακαίνιση των γραφείων τους μέχρι τη χρηματοδότηση πολιτικών εκδηλώσεων και προεκλογικών δραστηριοτήτων. Την ίδια στιγμή ερωτήματα προκαλεί ο ρόλος που παίζουν συγκεκριμένες εφημερίδες γύρω από το «ξέπλυμα» και την κάλυψη του κόμματος του κ. Μιχαλολιάκου. Από την άλλη εύλογα θα αναρωτιόταν κανείς γιατί, ενώ η Χρυσή Αυγή έχει ως πάγια τακτική να τρομοκρατεί και να εκβιάζει εργοδότες ώστε να αντικαταστήσουν τους τυχόν μετανάστες εργαζόμενους με Έλληνες (με αντίστοιχα εξευτελιστικά με-

ροκάματα), όταν αφορά τον κλάδο της ναυτιλίας επιδεικνύεται αξιοθαύμαστος πολιτισμός και τακτ. Ιδιαίτερα μάλιστα σε έναν κλάδο όπου η ανάγκη για εργασία Ελλήνων προκύπτει για λόγους ασφάλειας (ναυτικών και επιβατών, αφού πολλά ναυάγια θρήνησαν θύματα λόγω των πληρωμάτων «Βαβέλ» που δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν) και εύρυθμης λειτουργίας των πλοίων, όχι από εθνικιστικές και αλυτρωτικές τάσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η απουσία του καμποτάζ από το λεξιλόγιο της Χρυσής Αυγής. Η Χρυσή Αυγή υποστηρίζει τους Έλληνες εργάτες, αρκεί να μην έχουν αφεντικό εφοπλιστή. Ο αρχηγός της νεοναζιστικής οργάνωσης ήταν ξεκάθαρος στη μεγάλη απεργία των ναυτεργατών τον Φεβρουάριο. Έπειτα από γραπτή ανακοίνωση στήριξης (δύο αράδες), δήλωνε: «Οπωσδήποτε είμαστε στο πλευρό των απεργών. Από την άλλη ό-

μως υπάρχει κι ένας ολόκληρος λαός που απαιτεί από το κράτος και είναι κι αυτός θύμα της υποθέσεως. Από τη μια υπάρχει ένα ανήμπορο κράτος, από την άλλη οι εργατοπατέρες δεν είναι αθώοι, έτσι; Έχουν κάνει πολλά...». Ίσως, λοιπόν, οι «εβραιοκομμουνιστές και οι μασόνοι», με επικεφαλής τον Τσίπρα και τα «ξένα κέντρα», να σπέρνουν αδιάλειπτα φήμες για τις σχέσεις της Χρυσής Αυγής και των εφοπλιστών. Η ιστορία βέβαια έχει να πει πολλά. Η ιστορική συμμαχία φασιστών και μεγάλου κεφαλαίου είναι ξανά στο προσκήνιο. Η συνεπής στάση του συγκεκριμένου κόμματος γύρω από συγκεκριμένα θέματα έχει να πει πολλά περισσότερα. Το ίδιο και η «διακριτική» στήριξη που παρέχουν εφοπλιστικοί κύκλοι. Ένα είναι σίγουρο: ο χορός θέλει δύο και, όταν πρόκειται για τον επικίνδυνο χορό της φασιστικής εκτροπής, φασίστες και μεγάλο κεφάλαιο δεν προχωράνε χώρια.

ήδη παρατηρείται». 1. Καθιέρωση αρχής ελεύθερης κυκλοφορίας των υπηρεσιών στις θαλάσσιες μεταφορές εντός Ε.Ε., με πρόβλεψη για σταδιακή άρση του Καμποτάζ

τιλιακές εταιρίες; 2) Με ποιον τρόπο προτίθενται να στηρίξουν τις ναυτιλιακές εταιρείες; Πρόκειται να ρυθμιστεί νομοθετικά το πλαίσιο που διέπει εν συνόλω τη ναυτιλία στην Ελλάδα ώστε να καταστεί ευνοϊκότερο το κλίμα για επιστροφή ελληνικών σημαιών και ναύλων στη ναυτιλία μας;». 25/1/2013 Νικόλαος Κούζηλος, βουλευτής Χρυσής Αυγής, ερώτηση προς υπουργούς Ναυτιλίας και Οικονομικών για τη χρηματοδότηση των ναυτιλιακών εταιρειών.

ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ ΚΑΙ ΕΦΟΠΛΙΣΤΕΣ

Μια φωνή και μια γροθιά «Θα ήθελα να αναφερθώ στην έντονη κριτική που ασκείται από μερίδα του ευρωπαϊκού Τύπου κατά της ελληνικής εφοπλιστικής κοινότητας με κατηγορίες για ανεπαρκή φορολόγηση των κερδών της και μη συνεισφορά της στην επίλυση του αδιεξόδου της ελληνικής οικονομίας. Πρόκειται για υποκριτικά σχόλια, δεδομένου ότι ανάλογα φορολογικά καθεστώτα εφαρμόζουν οι περισσότερες ευρωπαϊκές και μη χώρες, όχι μόνο για την εθνική τους ναυτιλία, αλλά και για την προσέλκυση ξένων εφοπλιστικών επενδύσεων. Μήπως επιθυμούν να στερήσουν από την Ελλάδα την πρωτοκαθεδρία στη διεθνή ναυτιλιακή κατάταξη;[...] Η ανταγωνιστικότητα είναι η καθοριστική παράμετρος για να επιβιώσει το ελληνικό πλοίο στον διεθνή στίβο της θάλασσας. Θα είναι πράγματι απογοητευτικό εάν μια τόσο ελπιδοφόρος προοπτική για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, στη δίνη της οικονομικής κρίσης, ανατραπεί στον βωμό των μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων». 6.2.2013 Θεόδωρος Βενιάμης, πρόεδρος Εθνικής Ένωσης Εφοπλιστών

«Βλέπουμε στον προϋπολογισμό ότι από φορολόγηση των πλοίων από ελληνική σημαία θα αποκομίσουμε 80 εκατ. ευρώ. Το πιο εύκολο που θα κάνουν οι Έλληνες πλοιοκτήτες είναι να αλλάξουν τη σημαία για να γλυτώσουν τα λεφτά, αντί να βρεθεί μια χρυσή τομή κι από δύο - τρεις Έλληνες που είναι μάξιμουμ σε κάθε πλήρωμα, ο καπετάνιος και ο πρώτος μηχανικός, να δοθούν κίνητρα για να είναι και οι υπόλοιποι ναύτες Έλληνες». 3/11/2012 Ηλίας Παναγιώταρος, βουλευτής της Χρυσής Αυγής στην επιτροπή οικονομικών υποθέσεων για τον προϋπολογισμό. «Οι επενδύσεις (στην ακτοπλοΐα) βασίσθηκαν στην υποχρέωση της χώρας μας για την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού κανονισμού 3577/921 το 2004, η οποία όμως ποτέ δεν ολοκληρώθηκε[...] Αν θέλουμε πράγματι να προστατεύσουμε τη ναυτική εργασία οφείλουμε να βελτιώσουμε την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού πλοίου και να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο αποχώρησης πλοίων από τις γραμμές μας, η οποία δυστυχώς

26/2/2013 Μιχάλης Σακέλλης, πρόεδρος Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας, στην ετήσια γενική συνέλευση. «1) Θα δοθούν εγγυητικές επιστολές από το κράτος για να μπορέσουν να λύσουν το πρόβλημα ρευστότητας οι ναυ-

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΗΛΙΑΣ ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ:

Να ξεπεράσουμε το μοντέλο της εκφώνησης Τη συγκρότηση Νεολαίας που θα συμπυκνώνει τις πολλαπλές ταυτότητες των νέων ανθρώπων στο αξιακό πλαίσιο της ριζοσπαστικής Αριστεράς θέτει ως στοίχημα ο νέος γραμματέας της Νεολαίας Συνασπισμού, Ηλίας Χρονόπουλος, ο οποίος εκλέχτηκε πριν από δύο βδομάδες από το 7ο και τελευταίο συνέδριο της Οργάνωσης. Ο 27χρονος απόφοιτος του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Αναλαμβάνεις τον ρόλο του γραμματέα της Νεολαίας ΣΥΝ σε μια περίοδο μεταβατική, τόσο για τη Νεολαία όσο και για τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ. Ποιες ιδιαιτερότητες βλέπεις στη συγκεκριμένη φάση; Η βασική ιδιαιτερότητα της περιόδου είναι ότι πρέπει να σκεφτόμαστε και να δρούμε ταυτόχρονα σε πολλά επίπεδα. Η συγκρότηση της ενιαίας Νεολαίας, για παράδειγμα, είναι μια υπόθεση που με τον πολιτικό και οργανωτικό φόρτο της θα δικαιολογούσε «αποκλειστική» ενασχόληση. Στη φάση που είμαστε όμως, δεν μας επιτρέπονται τέτοιου τύπου «διαμερισματοποιήσεις». Πρέπει η συγκρότηση της ενιαίας Νεολαίας να πηγαίνει χέρι-χέρι με μια προσπάθεια να επανεμφανιστεί η νεολαία στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής, να βγει μπροστά στην υπόθεση της ανατροπής και της ανάδειξης μιας κυβέρνησης της Αριστεράς. Χρειαζόμαστε μια ενιαία μεθοδολογία για όλα όσα έχουμε να κάνουμε Στην τοποθέτησή σου στο συνέδριο είχες επισημάνει ότι η πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ στους νέους του εκλογικού σώματος δεν έχει συνοδευτεί από αντίστοιχη οργανωτική ενίσχυση της Νεολαίας ΣΥΝ. Πού οφείλεται αυτή η υστέρηση; Η μία όψη του νομίσματος και μάλλον η κυρίαρχη είναι αυτό που αποκαλούμε «κρίση του κομματικού φαινομένου» και η επικράτηση του αντι-πολιτικού στοιχείου, δύο φαινόμενα που εμφανίζονται με μεγάλη ένταση στις νέες και τους νέους, όπου πολλές φορές η οργή για τα αδιέξοδα που βιώνουμε παίρνει ένα χαρακτήρα «μάχης γενεών»: η γενιά που «φταίει» και η γενιά που «πληρώνει». Εμείς, χωρίς να συμμεριζόμαστε μια τέτοια αντίληψη, αναγνωρίζουμε ότι η άλλη όψη του νομίσματος έχει να κάνει με το μοντέλο των αριστερών νεολαιών των τελευταίων είκοσι χρόνων, το ο-

ποίο περιστρεφόταν γύρω από την εκφώνηση μιας κεντρικής γραμμής, ένα μοντέλο που αδυνατούσε να αξιοποιήσει και να εντάξει την επινοητικότητα των νέων ανθρώπων, να αποδείξει ότι η συμμετοχή στην Αριστερά είναι μια απελευθερωτική διαδικασία. Προφανώς οι ευθύνες δεν πρέπει να ισομοιραστούν σε όλες τις αριστερές νεολαιίστικες οργανώσεις, κι εμείς έχουμε κάνει αρκετά βήματα κόντρα σε αυτή τη λογική. Παραμένει γεγονός, ωστόσο, ότι αν θέλουμε να φτιάξουμε μια πραγματικά μαζική και ριζοσπαστική οργάνωση νεολαίας -κι αυτό το θέλουμε όλες και όλοι- πρέπει αυτή η οργάνωση να σηματοδοτεί πρώτα απ’ όλα έναν άλλο τρόπο να κάνουμε πολιτική ως νέοι άνθρωποι: να σπάσουμε την ανάθεση, να επανεφεύρουμε τη συλλογική ζωή, να επανοικειοποιηθούμε τον δημόσιο χώρο, να αξιοποιήσουμε ταλέντα, δεξιότητες, επιθυμίες κι ενδιαφέροντα. Να φτιάξουμε μια νεολαία που θα μπορεί να χωράει πολλές ταυτότητες, να μιλάει «πολλές γλώσσες» και να απευθύνεται στον μαθητή, τη φοιτήτρια, τον νέο εργαζόμενο, τη νέα άνεργη, τον νέο αγρότη, τη νέα επιστήμονα, τον νέο καλλιτέχνη, στη νεολαία που μεταναστεύει για να βρει μια αξιοπρεπή ζωή ή και για να επιβιώσει, στους νέους μετανάστες που ζουν στην Ελλάδα, σε όσους και όσες υφίστανται διακρίσεις λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού τους και της έμφυλης ταυτότητάς τους κ.ο.κ. Να φτιάξουμε μια Νεολαία που την ίδια στιγμή θα μπορεί να ενοποιεί τους παραπάνω σε ένα αριστερό αξιακό πρότυπο: τη νέα και τον νέο που πάει κόντρα στην αδράνεια και εισέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο διεκδικώντας αυτό που του έχουν στερήσει και ταυτόχρονα υλοποιεί στο σήμερα έναν διαφορετικό τρόπο να δημιουργούμε, να παράγουμε, να μαθαίνουμε, να κάνουμε σχέσεις, να διασκεδάζουμε, να ζούμε.

Τα περισσότερα μέλη της οργάνωσης προέρχονται από τον φοιτητικό χώρο. Υπάρχει τρόπος επιτυχούς παρέμβασης στους νέους εργαζόμενους με έναν τρόπο που να υπερβαίνει τον εργατισμό άλλων οργανώσεων της Αριστεράς; Τρόπος επιτυχούς παρέμβασης, με την έννοια μιας συγκεκριμένης επιτυχημένης «συνταγής», είναι δύσκολο να πούμε πως έχει βρεθεί και σίγουρα δεν θα μπορέσει να υπάρξει μονάχα μια τέτοια. Υπάρχουν, αντίθετα, αρκετά παραδείγματα που μπορούν να αξιοποιηθούν και να διευρυνθούν: από σωματεία βάσης μέχρι τις εργατικές λέσχες και προφανώς το «Δίκτυο Επισφαλώς Εργαζομένων Α-

Πρέπει η συγκρότηση της ενιαίας Νεολαίας να πηγαίνει χέρι-χέρι με μια προσπάθεια να επανεμφανιστεί η νεολαία στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής Να σπάσουμε την ανάθεση, να επανεφεύρουμε τη συλλογική ζωή, να επανοικειοποιηθούμε τον δημόσιο χώρο, να αξιοποιήσουμε ταλέντα, δεξιότητες, επιθυμίες κι ενδιαφέροντα Το σημαντικό είναι να υπάρξει ένα πλατύ μέτωπο απέναντι στον φασισμό, που θα περιλαμβάνει μαθητές, αλλά και δασκάλους, καθηγητές και γονείς

υπογραμμίζει πως η οργανωτική ανάπτυξη της Νεολαίας του Συνασπισμού περνάει μέσα από την αξιοποίηση των ιδιαιτεροτήτων των νέων ανθρώπων και θέτει ως διακύβευμα των προσεχών φοιτητικών εκλογών τη συγκρότηση ενός δημόσιου και δημοκρατικά οργανωμένου πανεπιστημίου. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΣΙΜΟ

νέργων» που συνιστά μια καλή βάση για να δουλέψουμε το επόμενο διάστημα. Ν’ αποφύγουμε τον εργατισμό σημαίνει πρώτα απ’ όλα να καταστήσουμε τους ίδιους τους νέους εργαζόμενους βασικό κορμό του αγώνα αντί να καυχιόμαστε ότι παλεύουμε «γι’ αυτούς», αλλά χωρίς αυτούς. Αυτό, με τη σειρά του, συνεπάγεται ότι πρέπει να έχουμε υπομονή και μια μέριμνα να εμπλέκουμε τους ίδιους τους πληττόμενους σε οτιδήποτε σχεδιασμό κάνουμε παλεύοντας με προοπτική νίκης ακόμα και στο σημερινό ασφυκτικό περιβάλλον εργοδοτικής τρομοκρατίας. Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται ενίσχυση της παρέμβασης της Χρυσής Αυγής στα σχολεία. Τι πιστεύεις ότι πρέπει να κάνετε για να αναχαιτίσετε το φαινόμενο; Εδώ το σημαντικό είναι να υπάρξει ένα πλατύ μέτωπο απέναντι στον φασισμό, που θα περιλαμβάνει μαθητές, αλλά και δασκάλους, καθηγητές και γονείς. Τέτοιες προσπάθειες ήδη γίνονται από τον δικό μας χώρο, αλλά έχουμε ακόμα πολύ δρόμο. Από τη μεριά μας, ωστόσο, γνωρίζουμε ότι η πάλη απέναντι στον φασισμό σημαίνει να πάψει η «εθνική υπεροχή», η «ματσό» ταυτότητα να γίνεται σημείο αυτο-αναγνώρισης για νέους οι οποίοι κατά τ’ άλλα βιώνουν μια σειρά αποκλεισμών και προσπαθούν να πιαστούν απ’ οτιδήποτε μπορεί να τους κάνει να αισθανθούν «ανώτεροι». Χρειαζόμαστε αντιφασιστικό αγώνα με συγκεκριμένες δράσεις, χρειαζόμαστε την οικοδόμηση μιας μαζικής αντιφασιστικής κουλτούρας. Να μην ξεχνάμε πως η ηγεμονία μιας αριστερής πολιτικής-πολιτιστικής ταυτότητας μες στη νεολαία, η συλλογική οργάνωση των νέων ανθρώπων με πυρήνα τη δημοκρατία και την αλληλεγγύη, η διατήρηση της ελπίδας ζωντανής από την Αριστερά και τους αγώνες, στερούν «οξυγόνο» από την Ακροδεξιά, συγκροτούν το αντίπαλο δέος στον εκφασισμό.

Σε δέκα μέρες θα πραγματοποιηθούν οι φοιτητικές εκλογές. Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί στην ανώτατη εκπαίδευση εν μέσω κρίσης; Ποιο είναι το ιδιαίτερο στίγμα της Αριστερής Ενότητας; Η επίθεση στην ανώτατη εκπαίδευση έχει, πέραν όλων των άλλων, ένα σαφές ιδεολογικό στίγμα: Προσπαθεί να καταστήσει σαφές ότι από εδώ και πέρα δεν θα είναι «αυτονόητο» να σπουδάζουν οι νέοι και οι νέες, να έχουν πτυχία με αξία, δωρεάν συγγράμματα, δωρεάν σίτιση και στέγαση, αλλά πολύ περισσότερο ότι δεν θα έχουν συλλογική ζωή, ότι η δημοκρατία είναι κάτι «αχρείαστο» για το Πανεπιστήμιο. Προφανώς, αν κι η επίθεσή τους έχει αποτέλεσμα, την ίδια στιγμή συσσωρεύει δυσαρέσκεια, αντιθέσεις, προβλήματα κι αδιέξοδα. Αυτή λοιπόν είναι η στιγμή για να θέσουμε το ερώτημα στις φοιτήτριες και στους φοιτητές: τι παιδεία, τι πανεπιστήμιο θέλουμε; Μέσα απ’ αυτό το ερώτημα ξεπηδούν μια σειρά από άλλα, κυρίως το ζήτημα της ανάγκης για μια συνολική ανατροπή, για την ύπαρξη μιας κυβέρνησης της Αριστεράς που θα βάλει τις βάσεις για μια διαφορετική πορεία. Δεν ξεχνάμε ωστόσο ότι το «πανεπιστήμιο των αναγκών μας» δεν είναι μονάχα μια σειρά διαφορετικών θεσμικών προτάσεων και ρυθμίσεων αλλά είναι και μια διαφορετική εκπαιδευτική καθημερινότητα, μια καθημερινότητα της αλληλεγγύης, της αυτοοργάνωσης, της δημοκρατίας και της συλλογικής ζωής - την οποία έχουμε βάλει μπροστά με τα δίκτυα αλληλεγγύης, τα αυτοδιαχειριζόμενα κυλικεία, την προσπάθεια για επανίδρυση των συλλόγων. Αυτή η νέα καθημερινότητα και η πρωτοβουλία να μιλήσουμε για ανατροπή του σημερινού θεσμικού πλαισίου και αντικατάστασή του με μια εναλλακτική πρόταση, συγκροτούν το ιδιαίτερο στίγμα της Αριστερής Ενότητας.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

OIKONOMIA

«Λουκέτα» και απολύσεις δεν αναχαιτίζονται... ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Την ώρα που βαθαίνει η ύφεση και υπολογίζεται ότι δεν πρόκειται να κλείσει κάτω από το 5% και το 2013 (ακόμα και ο πρόεδρος του ΣΕΒ «προειδοποιεί» ότι η ύφεση θα είναι παρούσα σε υψηλά επίπεδα και το 2014), τα «λουκέτα» αναμένονται πολλαπλάσια και φέτος (η ΓΣΕΒΕΕ προβλέπει ότι κινδυνεύουν άμεσα άλλες 55.000 επιχειρήσεις και απειλούνται συνολικά 195.000 θέσεις απασχόλησης), η ανεργία συνεχίζει να καλπάζει με εφιαλτικά ποσοστά γύρω από το 27% με την Ελλάδα να αναδεικνύεται πρωταθλήτρια στην Ευρώπη, κυβέρνηση και υπουργείο Εργασίας έχουν αποδυθεί σε μια προσπάθεια που δεν απέχει σημαντικά από αυτό που θα χαρακτήριζε κανείς πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας στην αγορά εργασίας. Την περασμένη εβδομάδα και ταυτόχρονα με την ομιλία του πρωθυπουργού στο συνέδριο για το νέο ΕΣΠΑ ο υπουργός Εργασίας Γ. Βρούτσης έσπευσε να δημοσιοποιήσει στοιχεία για τις ροές απασχόλησης που καταγράφει πλέον σε μηνιαία βάση το νέο ηλεκτρονικό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ», που αποτυπώνει σε πανελλαδικό επίπεδο προσλήψεις και απολύσεις ανά περιφέρεια, κλάδο, ακόμα και μέγεθος επιχείρησης. Σύμφωνα λοιπόν με το υπουργείο Εργασίας οι προσλήψεις τον Μάρτιο του 2013 παρέμειναν σταθερές (στις 46.488) σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα πέρσι, ενώ μειώθηκαν οι απολύσεις, που υπολογίζονται σε 37.358 από 54.023 την περσινή χρονιά. Το συμπέρασμα (του υπουργείου) προφανές: Μειώνονται οι απολύσεις, δηλαδή οι καταγγελίες συμβάσεων, και για πρώτη φορά ίσως από την έναρξη των μνημονιακών μέτρων έχουμε θετικό ισοζύγιο μεταξύ προσλήψεων και απολύσεων. Εκ πρώτης όψεως αυτό φαίνεται αληθές. o Ωστόσο, αν ρίξει κανείς μια πρόχειρη ματιά στα στοιχεία της πρόσφατης έρευνας του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ που εξετάζει την κατάσταση της απασχόλησης αναλύοντας τα μηνιαία δελτία του ΟΑΕΔ, διαπιστώνει ότι αυτό το θετικό ισοζύγιο αφορά μόνο τον περασμένο μήνα. Το ισοζύγιο προσλήψεων - απολύσεων παρέμεινε αρνητικό και τον Ιανουάριο του 2013 (-17.507 θέσεις εργασίας) και οριακά- τον Φεβρουάριο (-281 θέσεις εργασίας). Και είναι θετικό κατά 8.950 θέσεις εργασίας μόνο τον Μάρτιο και αφορά κυρίως τουριστικές περιοχές (Κρήτη, Ν. Αιγαίο).

o Επιπλέον, σύμφωνα με το ΙΝΕ, από το 2011 και μετά χάθηκαν πάνω από 200.000 θέσεις εργασίας και συνολικά 507.000 από την έναρξη της κρίσης το 2008, όσες δημιουργήθηκαν σε βάθος πέραν της δεκαετίας και συγκεκριμένα από το 2001! Σύμφωνα ακόμα με τα επίσημα στοιχεία της ΓΣΕΒΕΕ, τη διετία 2010 - 2011 έκλεισαν πάνω από 90.000 επιχειρήσεις και χάθηκαν περισσότερες από 150.000 θέσεις απασχόλησης (μισθωτών και εργοδοτών), ενώ από την έναρξη της κρίσης και μέχρι το 2011 έβαλαν «λουκέτο» περισσότερες από 120.000 επιχειρήσεις. Για το 2013 η εκτίμηση είναι ότι από τις 170.000 επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν προβλήματα 55.000 είναι

Σταθερές οι προσλήψεις, λιγότερες οι απολύσεις μόνο τον Μάρτιο, λόγω εποχικής απασχόλησης

«στο κόκκινο», ενώ για κάθε 1 πρόσληψη εκτιμάται ότι θα αντιστοιχούν 4 απολύσεις, έναντι 7 απολύσεων τον περασμένο Ιούλιο.

1.200 απολύσεις κάθε μέρα! o Με άλλα λόγια βρισκόμαστε όντως μπροστά σε ένα νέο σκηνικό στην αγορά εργασίας: Αφενός η κρί-

ση και τα διαδοχικά μνημονιακά μέτρα «κατάπιαν» εκατοντάδες χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, κυρίως τη διετία 2010 - 2011, με αποτέλεσμα οι απολύσεις στις εναπομείνασες (ειδικότερα από τον Ιούλιο του 2012) να σημειώνουν σταδιακή μείωση, αφετέρου οι προσλήψεις ανέργων, κυρίως σε προγράμματα εποχικής απασχόλησης, που μπορεί να έχουν σε ορισμένες περιπτώσεις και τον χαρακτήρα επαναλαμβανόμενων - διαδοχικών προσλήψεων (ακόμα και μέσα σε ένα δίμηνο), αποτελούν ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος της «πίτας» των νέων προσλήψεων μαζί με τις προσλήψεις ορισμένου χρόνου. o Αυτό που επιχείρησε να αποκρύ-

ψει μέσα από το θετικό ισοζύγιο απασχόλησης το υπουργείο Εργασίας είναι η δραματική εικόνα στην αγορά εργασίας σύμφωνα με τα οποία τον περασμένο μήνα, δηλαδή τον Μάρτιο, καθημερινά περίπου 1.200 εργαζόμενοι απολύονταν ή εξαναγκάζονταν σε οικειοθελή αποχώρηση. Τέλος, μέσω της ανάλυσης των στοιχείων του ΟΑΕΔ, το ΙΝΕ επισημαίνει την εκρηκτική αύξηση των μισθωτών ανέργων σε όλη τη διάρκεια του 2012, ενώ τον Δεκέμβριο του 2012 οι εγγεγραμμένοι άνεργοι μισθωτοί πλησίασαν τους 990.000 και αντιστοιχούσαν στο 39% του συνόλου των εγγεγραμμένων ανέργων έναντι 31% και 37% των δύο προηγούμενων ετών.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΑΡΘΡΑ

Παραβατικότητα, συντάξεις-«μαϊμού» και το κραχ των Ταμείων ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ Π. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ(*)

Ένας ακόμη εφαρμοστικός νόμος του τρίτου Μνημονίου συζητείται αυτές τις μέρες στη Βουλή, αναζητώντας τις κακοδαιμονίες του Ασφαλιστικού Συστήματος σε λάθος κατεύθυνση. Αρκετές ρυθμίσεις του, που στοχεύουν στην πάταξη της παραβατικότητας και στον «εξορθολογισμό» των Υπηρεσιών που μεριμνούν για την Απασχόληση και την Κοινωνική Ασφάλιση, θα είχαν σημασία, αν δεν λειτουργούσαν στο κενό. Γιατί μετά τη διαχρονική λεηλασία των αποθεματικών, μετά το κούρεμα των ομολόγων των Ταμείων (που αναγκαστικά είχαν τοποθετήσει τις εισφορές στο δημόσιο χρέος), μετά την εισφοροκτόνο ανεργία του Μνημονίου, μετά την εισοδηματική καταβύθιση του συνόλου των εργατοϋπαλλήλων, μετά την άρνηση της επαναρτίωσης των πόρων τους με κάθε μέτρο, η όποια μεμονωμένη κατεύθυνση «απολύμανσης» ενός συρρικνωμένου και καθημαγμένου πεδίου δεν μπορεί να οδηγήσει σε θεσμικά αποτελέσματα εν μέσω γενικής -εργασιακής και κοινωνικής- κατάρρευσης. Το Ασφαλιστικό Σύστημα βρίσκεται σε κραχ. Οι συντάξεις (έστω και αυτές οι δραστικά συρρικνωμένες) κινδυνεύουν. Τα Ταμεία αδυνατούν, παρά τον όποιο εξορθολογισμό, να καταβάλουν συντάξεις και παροχές. Παρά τις επανειλημμένες διαβεβαιώσεις των κυβερνητικών παραγόντων, που διαψεύδονται όμως από την πραγματικότητα, είναι σίγουρο ότι, και τους προσεχείς μήνες, θα επέλθει νέα μείωση στις συντάξεις κατά τουλάχιστον 20-30%. Τα Μνημόνια έστησαν έναν μηχανισμό διαρκούς απομείωσης των συνταξιοδοτικών παροχών μέχρι το 2060! Στόχος τα επόμενα χρόνια είναι, σύμφωνα με το πρώτο Μνημόνιο (ν. 3845/2010, σελ. 1381), σύνταξη για όλους, «υπολογισμένη με βάση τα ελάχιστα απαιτούμενα μέσα διαβίωσης». Όλα τα μεγέθη, μετά τη σταδιακή αποχώρηση του κράτους από το σύστημα και την εγγύηση μόνον της βασικής σύνταξης των 360 ευρώ, θα βρίσκονται υπό διαρκή μείωση αναλόγως των εισπράξεων από τις εισφορές και του αριθμού των συνταξιούχων. Γι’ αυτό δεν πρέπει οι εκπρόσωποι

Τα όποια μέτρα εξορθολογισμού και πάταξης της παραβατικότητας δεν πρόκειται να επηρεάσουν τη βιωσιμότητα ενός ασφαλιστικού συστήματος που καταρρέει με πάταγο της συγκυβέρνησης να ξαναπούν στον ελληνικό λαό ότι, υπό το καθεστώς των Μνημονίων, δεν θα ληφθούν νέα μέτρα μείωσης των συντάξεων και των άλλων προνοιακών παροχών. Η συνταξιοδοτική δαπάνη έχει καθοριστεί ποια είναι ως ποσοστό του ΑΕΠ και από πού προέρχεται, ήδη από το πρώτο Μνημόνιο και μέχρι το 2060! Είναι άλλο ζήτημα, αν αυτοί οι μηχανισμοί μόνιμης μείωσης καταργηθούν με νεώτερους νόμους. Έτσι λοιπόν είναι προσχηματικός και παραπλανητικός ο τίτλος του νομοσχεδίου «Αντιμετώπιση της παραβατικότητας στην Κοινωνική Ασφάλεια...». Μεγάλες οι φιλοδοξίες του… Να χτυπήσει «με το κοντάρι τους ανεμόμυλους», αφού μεταθέτει την ευθύνη διάλυσης του Ασφαλιστικού Συ-

Παρά τις επανειλημμένες διαβεβαιώσεις των κυβερνητικών παραγόντων, που διαψεύδονται όμως από την πραγματικότητα, είναι σίγουρο ότι, και τους προσεχείς μήνες, θα επέλθει νέα μείωση στις συντάξεις κατά τουλάχιστον 20%-30%.

στήματος στις ανεπαίσθητες συνέπειες της παραβατικότητας κάποιων πολιτών και παραγόντων των δομών απασχόλησης και συντάξεων. Στη Γερμανία βρίσκονται ήδη υπό εξέταση 53.000 περιπτώσεις ιατρικών λαθροχειριών στα Ασφαλιστικά Ταμεία για τα έτη 2010-2011, όπως μας πληροφορεί έγκυρο δημοσίευμα του δημοσιογράφου Andreas Mihm της Allgemeine Zeitung στις 17-12013. Ο Γερμανός εκπρόσωπος δεν βγήκε να δυσφημήσει τη χώρα του και τους συμπατριώτες του ούτε η είδηση είναι κάθε μέρα στα κεντρικά γερμανικά δελτία ειδήσεων. Απλώς ανέφερε ότι το φαινόμενο δεν είναι γενικευμένο και ότι είναι αντιμετωπίσιμο. Και το θέμα έπαψε να απασχολεί την επικαιρότητα. Εμείς, με την αμετροέπεια και τον μνημονιακό ζήλο που μας διακρίνει, προσπαθούμε να καλύψουμε τις αληθινές πληγές του Ασφαλιστικού Συστήματος και «πιπιλίζουμε» διαρκώς την «καραμέλα» των απατηλών συντάξεων ως κύριο λόγο απομείωσης του ποσού τους. Και βεβαίως ο περιορισμός της παραβατικότητας είναι σε σωστή κατεύθυνση, κυρίως στους νομούς όπου έδρασαν ισχυροί παράγοντες του μετανοημένου πολιτικού συστήματος. Και βεβαίως όλο το πλέγμα της αυστηροποίησης και της πειθαρχικής αντιμετώπισης των παραβατικών συμπεριφορών και η ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών για την καταπολέμηση της «μαύρης» ή αδήλωτης εργασίας πρέπει να λειτουργήσουν αποτελεσματικά. Και βεβαίως είναι σοβαρή η εξοικονόμηση των 420 εκατ. ευρώ, όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση, που θα έχει το σύστημα κατ’ έτος όταν παταχθεί το φαινόμενο. Όμως όταν ένα σύστημα καταρρέει, δεν αιμοδοτείται, έχει διαρκείς απώλειες, σε ετήσια βάση, 6-7 δισ. ευρώ από την ανεργία και τη μείωση των μισθών, 2 δισ. ευρώ από τη «μαύρη», ανασφάλιστη, ελαστική και νεα-

νική απασχόληση της εργασιακής «ειλωτείας» και 1,4 δισ. ευρώ από τον περιορισμό της κρατικής επιχορήγησης για το έτος 2013, τα όποια μέτρα εξορθολογισμού και πάταξης της παραβατικότητας δεν πρόκειται να επηρεάσουν τη βιωσιμότητά του. Εξάλλου, η συρρίκνωση του ρόλου του ΟΑΕΔ, ο περιορισμός του σε διεκπεραιωτικά καθήκοντα υπέρ της ενίσχυσης του ρόλου των Ιδιωτικών Γραφείων Ευρέσεως Εργασίας (ΙΓΕΕ) και των Εταιρειών Προσωρινής Απασχόλησης (ΕΠΑ), υποβαθμίζει την κρατική πολιτική απασχόλησης και πάταξης της ανεργίας. Οδεύουμε, όπως επιτάσσει το Μνημόνιο, σε προϊούσα ιδιωτικοποίηση των πολιτικών απασχόλησης, κάτι που φαντάζει εντελώς ανώδυνο για το κοινωνικο-οικονομικό σύστημα, εμπερικλείει όμως μέγιστους κινδύνους για τους πολίτες. Το θεσμικό τέλος δύο ιστορικών Οργανισμών, του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας και του Οργανισμού Εργατικής Εστίας, που είχαν σπουδαίο ρόλο στη στήριξη των κατώτερων εργατικών και συνταξιοδοτικών στρωμάτων, δείχνει ότι το μνημονιακό κράτος εγκαταλείπει την όποια κοινωνικότητα τού είχε απομείνει. Ο πολιτισμός, η αναψυχή, η διασκέδαση των εργατικών στρωμάτων, η λαϊκή στέγη, δεν αποτελούν πλέον γι’ αυτό προτεραιότητα. Αυτός ο προσανατολισμός προκύπτει ανάγλυφα και από το κεφάλαιο για τους ανάπηρους, που εξελίσσεται σε δράμα: Από την καθυστέρηση για τη συγκρότηση των Επιτροπών και από τη μνημονιακή δέσμευση για δραστική μείωση των αναπηρικών συντάξεων μέχρι την ακραία αναλγησία του άρθρου 66 του νομοσχεδίου, που ζητάει πίσω τις καταβληθείσες αναπηρικές συντάξεις, αν το ποσοστό αναπηρίας που θα τους αποδοθεί θα είναι κάτω από 67%. Το νομοσχέδιο για την αντιμετώπιση της παραβατικότητας στην Κοι-

νωνική Ασφάλιση είναι στο κενό. Ή μάλλον περιφέρεται σαν φάντασμα στα πολεμικά συντρίμμια του Μνημονίου. Ζητάει άλλοθι για τη συνολική καταστροφή που προξένησαν -και προξενούν ακόμη- οι μνημονιακές πολιτικές στην Ελλάδα, κυρίως στο κοινωνικό κράτος και όλα τα υποσυστήματά του. Άλλοθι που δεν πρέπει να του δοθεί. Συμπερασματικά, το συζητούμενο νομοσχέδιο: o Αναγορεύει την υπαλληλική τάξη, κυρίως των υπηρετούντων στις Υπηρεσίες Εργασίας και Ασφάλισης, σε οιονεί εγκληματούσα τάξη. o Αυστηροποιεί το ήδη σκληρό Δημοσιοϋπαλληλικό Πειθαρχικό Δίκαιο που θέσπισε το τρίτο Μνημόνιο (ν. 4093/2012), αντίθετα στις αρχές του κράτους δικαίου και ειδικότερα στην ασφάλεια που πρέπει να παρέχει στους πολίτες, αντίθετα στις αρχές του ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού και του Συντάγματός μας. o Μετακυλίει την ευθύνη για τη λεηλασία των αποθεματικών και για το «κραχ» του Ασφαλιστικού Συστήματος, στους περήφανους και φιλόπονους Έλληνες δημοσίους υπαλλήλους. o Δημιουργεί μόνιμες τεχνητές δεξαμενές παραγωγής επίορκων δημοσίων υπαλλήλων, προκειμένου να υλοποιείται κατ’ έτος η σκληρή μνημονιακή δέσμευση για μαζικές απολύσεις. Το προωθούμενο νομοσχέδιο δεν απαντά στα τραγικά αδιέξοδα της ελληνικής κοινωνίας, στα οποία έχει περιπέσει λόγω της καταστροφικής πολιτικής του Μνημονίου.

* Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ και πρόεδρος της Ένωσης για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ, www.enypekk.gr).

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΘΕΜΑΤΑ

Αποχαιρετισμός στην αγωνίστρια Βαγγελιώ Γεωργαντά - Φρατζεσκάκη Άλλη μια ανιδιοτελής αγωνίστρια της Εθνικής Αντίστασης και της Αριστεράς, η Βαγγελιώ Γεωργαντά - Φρατζεσκάκη, έφυγε πριν από λίγες ημέρες και κηδεύτηκε τη Δευτέρα στο Νεκροταφείο Ζωγράφου. Στην κηδεία της παρευρέθηκαν συγγενείς και σύντροφοί της. Την αποχαιρέτησαν ο Δημ. Παλαιολογόπουλος εκ μέρους του ΠΣΑΕΕΑ, ο Γιάννης Μπαλάφας από τον ΣΥΡΙΖΑ, ο Σπύρος Λυκούδης και η Δώρα Καλλιπολίτη από τη ΔΗΜ.ΑΡ. Στον επικήδειό του ο Δημ. Παλαιολογόπουλος ανέφερε: «Ο Πανελλαδικός Σύνδεσμος Αγωνιστών ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης αποχαιρετά ένα από τα επίλεκτα μέλη του. Αποχαιρετά την αντιπρόεδρο του συνδέσμου μας, τη Βαγγελιώ Γεωργαντά - Φρατζεσκάκη. Αποχαιρετούμε την αγωνίστρια που αφιέρωσε όλη της τη ζωή στον αγώνα τον καλό, για μια πατρίδα ελεύθερη και δημοκρατική, για έναν καλύτερο κόσμο, χωρίς πολέμους και αίματα, έναν κόσμο όπου θα βασιλεύουν η ελευθερία, η δημοκρατία και η δικαιοσύνη. Η Βαγγελιώ γεννήθηκε στο χωριό Σχηματάρι της Βοιωτίας. Παιδί πολυμελούς οικογένειας (4 αγόρια και 4 κορίτσια), είχε γαλουχηθεί ακριβώς μ’ αυτά τα ιδανικά. Όταν οι ξένοι κατακτητές πάτησαν τον τόπο μας στα 1941-1944, όλη η οικογένεια στρατεύτηκε στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Τα αδέλφια, οι αδελφές, οι γονείς, καθένας α-

Η Βαγγελιώ Γεωργαντά Φρατζεσκάκη στα χρόνια των ηρωικών αγώνων και των φυλακών

πό το δικό του μετερίζι. Και πλήρωσε με πολύ αίμα αυτόν τον αγώνα, αφού τα τρία από τα οκτώ παιδιά της οικογένειας έδωσαν τη ζωή τους. Δεκαεφτά χρόνων ήταν τότε και η Βαγγελιώ, όταν άφησε το σπίτι και το χωριό της κι ανέβηκε στο βουνό. Ενταγμένη στις γραμμές της ΕΠΟΝ, πάλεψε τον ξένο κατακτητή ώς την ημέρα της απελευθέρωσης. Και ανταμείφθηκε φυσικά από το ανάλγητο μεταπολεμικό κράτος με βασανιστήρια και πολύχρονη φυλάκιση. Συνελήφθη το 1949 και καταδικάστηκε ‘τετράκις εις θάνατον’, όπως έλεγε η απόφαση του Στρατοδικείου. Στη φυλακή έμεινε πάνω από 12 χρόνια και είναι γνωστές οι ταλαιπωρίες για όλους όσοι πέρασαν από εκείνα τα κάτεργα. Ωστόσο δεν απεμπόλησε ούτε για μια στιγμή τις ιδέες της για τον κόσμο που οραματίστηκε. Γι’ αυτό και βγαίνοντας από τη φυλακή εντάχθηκε και πάλι στις γραμμές της Αριστεράς αγωνιζόμενη ώς την τελευταία μέρα της ζωής της. Τώρα θα κατοικείς κι εσύ μέσα στις λαμπρές σελίδες της Ιστορίας των αγώνων του λαού μας, δίπλα στους δικούς σου. Δίπλα στ’ αγαπημένα σου αδέλφια: o Στον Βαγγέλη σου, που σκοτώθηκε πολεμώντας τους Γερμανούς στη μάχη στο Μήλεσι Αττικής. o Στον Βάσο σου, τον μαχητή του Δημοκρατικού Στρατού, που σκοτώθηκε το 1949 στον αδελφοκτόνο εμφύλιο. o Στον Μήτσο σου, που εκτελέστηκε μαζί με τους άλλους αγωνιστές στο Λαζαρέτο της Κέρκυρας. Τον Μήτσο σου, που κάθε χρονιά, μαζί με τη Μαριγούλα, έβαζες λουλούδια στον τάφο του. o Κοντά στις αγωνίστριες αδελφές σου, τη Σωτηρία και τη Αριάδνη, κοντά στους γονείς σου, και στον Γιάννη σου, κοντά στον σύντροφό σου».

ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΜΕΙΟΝΟΤΙΚΩΝ ΑΠΟ ΧΡΥΣΑΥΓΙΤΕΣ ΣΤΗΝ ΞΑΝΘΗ

Η Χρυσή Αυγή παίζει με τη φωτιά

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΣΑΚΕΛΛΙΩΝ

Ήδη από τις εκλογές και εντεύθεν η Χρυσή Αυγή φρόντισε να δείξει το πραγματικό της πρόσωπο στη Θράκη. Κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού τόσο στην Ξάνθη όσο και στη Ροδόπη ομάδες της Χ.Α. προχωρούσαν σε «επισκέψεις αβροφροσύνης» σε μειονοτικά χωριά προκαλώντας τους κατοίκους. Μάλιστα καγχασμό είχε προκαλέσει μια προκήρυξη της οργάνωσης που απευθύνονταν στους μειονοτικούς και τους διαβεβαίωνε ότι «δεν θα τους πάρει τα σπίτια». Η ίδια σημείωνε ότι έβγαλε αυτή την επιστολή γιατί στα τζαμιά διαδιδόταν ότι η Χ.Α. θα πάρει τα σπίτια των κατοίκων.

Επιδρομές μίσους Η πρακτική της οργάνωσης λίγο αργότερα θα διέψευδε ακόμη και το δικό της άλλοθι. Τα συνθήματα που φωνάζουν κατά τη διάρκεια των «επιδρομών» τους καθόλου φιλικά δεν ακούγονται στα αυτιά των μειονοτικών. Η εξορία στην Τουρκία είναι η μία επιλογή, η άλλη είναι ο θάνατος. Γιατί όταν ακούγεται το σύνθημα «Τούρκοι θα πεθάνετε» ή «Τούρκοι θα φύγετε» είναι προφανές ότι τα συνθήματα αυτά δεν παρακινούν στη δημιουργία φιλικών σχέσεων. Πριν από λίγες ημέρες στο κέντρο της Ξάνθης οι χρυσαυγίτες επιτέθηκαν σε έναν νεαρό από τη μειονότητα, τον ξυλοκόπησαν, με αποτέλεσμα ο άνθρωπος να οδηγηθεί στο νοσοκομείο. Επιχειρήσαμε να μιλήσουμε μαζί του αλλά αρνήθηκε, γιατί πια αυτό που κυριαρχεί είναι ο φόβος. Ταυτόχρονα οι χρυσαυγίτες εκφοβίζουν και μαθητές από τη μειονότητα στα φροντιστήριά τους και τα παιδιά αναγκάζονται να λένε χριστιανικά ονόματα για να γλιτώσουν. Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες η στάση της αστυνομίας στο επεισόδιο με τον νεαρό που ξυλοκοπήθηκε ήταν τουλάχιστον ατυχής. Λίγα μέτρα από το συμβάν είναι τα γραφεία της ΔΗΜ.ΑΡ., όπου εκείνη την ώρα είχε εκδήλωση με τον Σπύρο Λυκούδη. Σε απόσταση πάλι λιγότερη των 50 μέτρων βρισκόταν ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Χουσεΐν Ζεϊμπέκ και λίγο πιο πέρα ο βουλευτής της Ν.Δ. Αλέκος Κοντός. Μιλάμε πάντα για την κεντρική πλατεία της πόλης.

Απάντηση στις προκλήσεις Η αστυνομία, όπως μας λένε, άφησε ουσιαστικά τους χρυσαυγίτες να κάνουν τη βόλτα τους καταμεσής στην πλατεία. Από αφέλεια άραγε; Επίσης χαρακτηρίζεται λάθος η επιλογή από πολλούς η στάση των αντιεξουσιαστών, που επιδιώκουν να απαντήσουν στη βία της Χ.Α. με βία. Την απόλυτη καταδίκη του στη δράση της «φασιστικής συμμορίας της Χ.Α.» εκφράζει ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Χουσεΐν Ζεϊμπέκ τονίζοντας ότι στην περιοχή της Θράκης «έχουμε κατακτήσει» εδώ και πολλά χρόνια το δικαίωμα να ζούμε αρμονικά

και η πολυπολιτισμικότητα της περιοχής δεν πρέπει να χαθεί. Άλλωστε η τοπική κοινωνία, τονίζει ο βουλευτής, είναι αποφασισμένη να δώσει μια ηχηρή απάντηση στη δράση της Χ.Α. (αναφέρεται σε ένα συλλαλητήριο που επρόκειτο να γίνει το Σάββατο ενάντια στη δράση της οργάνωσης). Η πολιτεία πρέπει να πάρει αποφασιστικά μέτρα ενάντια στους τραμπουκισμούς της οργάνωσης, ο φασισμός θα ηττηθεί. Θα νικήσουμε τον φόβο, τονίζει ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Στον φόβο και στην αντίδραση της κοινωνίας αναφέρεται ο Νίκος Ανταμπούφης, δημοτικός σύμβουλος και γραμματέας του Δημοτικού Συμβουλίου με την παράταξη της Αριστεράς «Πολίτες για την Ξάνθη», και σε δήλωσή του στην «Αυγή» σημειώνει: «Με αφορμή τα τελευταία γεγονότα και το απαράδεκτο γεγονός του ξυλοδαρμού συμπολίτη μας μόνο και μόνο επειδή προερχόταν από τη μειονότητα χρήζει της απόλυτης καταδίκης μας και τονίζουμε πως είχε ξεκάθαρα ρατσιστικά χαρακτηριστικά». Ο Νίκος Ανταμπούφης καταδικάζει και συνολικά τη δράσης της οργάνωσης στην Ξάνθη και στην περιοχή και τονίζει πως «οι δημοκρατικές δυνάμεις του τόπου θα δώσουν ένα ξεκάθαρο μήνυμα μη ανοχής της δράσης της Χ.Α.». Σημειώνει επίσης ότι έχει αρχίσει να δημιουργείται και ένα αίσθημα φόβου στους πολίτες της μειονότητας. Μαζί του συμφωνεί και ο γραμματέας του ΠΑΣΟΚ στην περιοχή της Ξάνθης Αχιλλέας Τσαρτσάρας, ο οποίος εκφράζει τη συμφωνία του με τον Χουσεΐν Ζεϊμπέκ στο θέμα της αντιμετώπισης «αυτού του ρατσιστικού μορφώματος», όπως χαρακτηρίζει τη Χ.Α., τονίζει ότι πρέπει η ίδια η κοινωνία της Ξάνθης να πάρει την κατάσταση στα χέρια της, δεν μπορεί να μένει αδιάφορη. Είναι ντροπή, λέει, για την Ξάνθη να διαταραχθεί η αρμονική συμβίωση πολλών χρόνων και επιβεβαιώνει και εκείνος τις «μπούκες» της Χ.Α. στα παιδιά της μειονότητας που πηγαίνουν στα φροντιστήρια και τον φόβο που προκαλεί.

Επιθέσεις σε φροντιστήρια Ο τέως πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Ξάνθης Κώστας Γούναρης τονίζει «ότι η μισαλλόδοξη δράση της Χ.Α. έχει μεταφερθεί και στη Θράκη και αυτό είναι πολύ επικίνδυνο. Σημειώνει και αυτός τις επιθέσεις στα φροντιστήρια αναφέρει τον τραυματισμό δασκάλου από τη μειονότητα τις προκλήσεις σε λιτανεία, τις μηχανοκίνητες πορείες στα χωριά κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού και βεβαίως την πρόσφατη επίθεση στον νεαρό από την Πάχνη. Σημειώνει επίσης πως μήπως είναι η ώρα οι 3.166 πολίτες που ψήφισαν Χ.Α. στην Ξάνθη να σκεφτούν την ατομική τους ευθύνη και να κοιταχτούν στον καθρέφτη δεδομένου ότι δεν υπάρχει συλλογική ευθύνη αλλά μόνο ατομική;».

Απειλεί και δημοσιογράφους Ο Γιάννης Σιδηρόπουλος, δημοσιογράφος της «Xanthis presss», έχει ανοικτό μέτωπο με τη Χρυσή Αυγή και τονίζει πως απειλές δέχονται και δημοσιογράφοι από την οργάνωση αυτή. Παράλληλα επισημαίνει πως η δράση της γίνεται επικίνδυνη όταν στοχοποιεί τη μειονότητα, αναφέρεται και αυτός στις επιθέσεις της Χ.Α. έναντι των μειονοτικών, τονίζει πως είναι ευθύνη της πολιτείας να προστατεύσει το κλίμα της περιοχής και επισημαίνει ότι η ίδια η κοινωνία μπορεί να νικήσει τον φόβο. Τονίζει επίσης ότι η ίδια η πολιτεία με τη στάση της πρέπει να διαλύσει τους ψιθύρους. Και αυτό είναι ένα κρίσιμο ζήτημα για το μέλλον. Επισημαίνει επίσης ότι οι χρυσαυγίτες στην Ξάνθη δεν είναι πολλοί, αλλά ενισχύονται με ομοϊδεάτες τους από την Καβάλα κυρίως αλλά και την Αλεξανδρούπολη. Τονίζει επίσης ότι είναι χρέος της πολιτείας να διαφυλάξει την αρμονική συμβίωση ανάμεσα στους πληθυσμούς της περιοχής. Αυτό επισημαίνει και η πρόεδρος της ΕΛΜΕ Ξάνθης Μαρία Λουκοπούλου, που σημειώνει ότι το Δ.Σ. της ΕΛΜΕ έχει ήδη βγάλει ψήφισμα καταδίκης και του συγκεκριμένου γεγονότος αλλά και γενικότερα της φασιστικής βίας.

Η κοινωνία αντιδρά Να σημειωθεί ότι και ο μητροπολίτης Ξάνθης Παντελεήμων έχει καταδικάσει τη Χ.Α. με αφορμή τη συμμετοχή της σε μια λιτανεία ενός χωριού. «Το αυγό του φιδιού δεν είναι πια αυγό». Η κοινωνία της Ξάνθης φαίνεται ότι αρχίζει να αντιδρά έναντι στη φασιστική βία της Χ.Α. Γνωρίζει πολύ καλά τι κινδύνους μπορεί να δημιουργήσει μια ένταση τέτοιου είδους στην περιοχή. Η Ξάνθη, όπως και η Κομοτηνή, δεν είναι ας πούμε Λαμία. Και αυτό πρέπει να το καταλάβει πολύ καλά τόσο ο υπουργός Δημόσιας Τάξης όσο και η κυβέρνηση. Άλλωστε επίθεση είχε δεχτεί και ένα δικό της στέλεχος, ο Αλέκος Κοντός, εξαιτίας του θέματος των μεταναστών. Αλλά η κυβέρνηση φαίνεται ότι «βολεύεται» στη θεωρία των δύο άκρων. Την τόσο ανιστόρητη και τόσο επικίνδυνη. Γιατί απ’ ό,τι φαίνεται το πρόβλημά της δεν είναι η Χ.Α. αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά δεν έχει δικαίωμα να παίζει με τη φωτιά.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΑΙΔΕΙΑ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

«Η σχολή μας βγάζει ανθρωπολόγους, μουσικολόγους, μουσικούς παιδαγωγούς. Σημειωτέον, ότι το 70% των αποφοίτων απορροφάται στον κλάδο του. Σε όλα τα μουσικά σχολεία της Ελλάδας διδάσκουν πτυχιούχοι του ΤΕΙ. Αν έκλεινε ποιος, θα δίδασκε την παράδοσή μας; Όλα θα τερματίζονταν εκεί;» Από τον κυκεώνα των μεταρρυθμίσεων παρασύρεται και η παιδεία με το διαβόητο σχέδιο «Αθηνά», ωστόσο εκείνοι που πιστεύουν στη σημασία της παράδοσής μας και του πολιτισμικού μας υπόβαθρου αντιστάθηκαν και κατάφεραν να σώσουν το μοναδικό ΤΕΙ στο είδος του σε όλη τη χώρα. Πρόκειται για το ΤΕΙ Παραδοσιακής Μουσικής και Λαϊκής Τέχνης, οι σπουδαστές και καθηγητές του οποίου ορθώνοντας το ανάστημά τους στις επιταγές της τρόικας και της εντολοδόχου τρικομματικής κυβέρνησης κατόρθωσαν τη συνέχιση της λειτουργίας της Σχολής, παρ’ ότι στο αρχικό σχέδιο του υπουργείου προβλεπόταν η κατάργησή του.

Φοιτητές και καθηγητές απέτρεψαν το κλείσιμο της σχολής Πώς σώθηκε το ΤΕΙ Παραδοσιακής Μουσικής και Λαϊκής Τέχνης Άρτας

Δανείζουν τη Βρετανική Βιβλιοθήκη Θα πει βέβαια κάποιος... «Φοιτητές που επειδή δεν μπορούσαν να περάσουν πουθενά αλλού, πήγαν εκεί και διαμαρτύρονται». «Όμως όλοι οι εισακτέοι στη Σχολή είναι πλήρως συνειδητοποιημένοι ως προς την επιλογή τους», απαντούν φοιτητές, που σπουδάζουν εκεί, και συνεχίζουν: «...έπειτα, μια σχολή που κατέχει πάνω από 6000 τόμους βιβλίων, τα οποία ζητεί προς δανεισμό και η περίφημη British Library, μια σχολή με μουσικολογικές σπουδές που επικεντρώνονται στην ελληνική λαϊκή και παραδοσιακή μουσική, αλλά και στις παραδόσεις του ελλαδικού χώρου, με παρουσιάσεις στο διεθνές στερέωμα και θετική ανταπόκριση, δεν θα την χαρακτήριζε κάποιος τυχαία!». Η χρησιμότητα του συγκεκριμένου γνωστικού πεδίου κάθε άλλο παρά αμελητέα είναι, ενώ προβληματικός είναι και ο τρόπος λήψης της απόφασης για το κλείσιμο της σχολής. «Δεν πρόκειται απλώς για μουσική. Πέραν του ότι το Τμήμα έχει διεθνώς αναγνωρισμένο πρόγραμμα σπουδών ως πρότυπο, συμβάλλει στην εκμάθηση και διάδοση της παράδοσης, στην καλλιέργεια της ιστορίας του λαϊκού μας πολιτισμού, της ταυτότητάς μας, ενισχύοντας έτσι την ενεργητική συμμετοχή των μελλοντικών γενεών στην ύπαρξη της ελλαδικής συλλογικότητας, εντός της οποίας διατηρούνται ζωντανοί οι θησαυροί του παρελθόντος», εξηγούν

διδάσκοντες της Σχολής.

Άμεση κινητοποίηση

Απορροφάται το 70%!

Προαναφέρθηκε ότι ένα δεύτερο ζήτημα, που γεννάται, είναι το πώς ελήφθη η αρχική απόφαση για κατάργηση του ΤΕΙ. «Κινεί τις υποψίες, ότι, ενώ οι καθηγητές έπαιρναν διαβεβαιώσεις από κάθε ‘ιθύνοντα’, πως δε θα κλείσει η Σχολή, παρέλαβαν στις 5 Μαρτίου ένα έγγραφο που έλεγε ότι στις 6 Μαρτίου θα τεθεί στη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής θέμα μεταφοράς του εκπαιδευτικού προσωπικού στη Σχολή Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων στο Ληξούρι. Από εκεί βγαίνουν κυρίως τεχνικοί, ηχολήπτες, ουδεμία σχέση με τις δικές μας σπουδές!», ενημερώνει ο Αλέξανδρος «...και για όλα αυτά μας ενημέρωσαν μία μέρα πριν. Πώς να αντιδράσουμε σε μια μέρα μόλις;». Η αντίδραση όλων αυτών των ανθρώπων, που αγαπούν το αντικείμενό τους, ήταν άμεση. Ένωσαν τις δυνάμεις τους, δημιούργησαν ένα Σύλλογο, που δεν πρόσκειται σε κόμματα ή πολιτικούς φορείς, και πρόβαλαν αντίσταση στο σχέδιο κατάργη-

«Η κατάργηση του μόνου Τμήματος με το συγκεκριμένο αντικείμενο δεν θα σήμαινε μόνο, ότι θα απαξιωνόταν το πτυχίο όσων πήραμε το δίπλωμά μας ή ότι κάποιοι δημόσιοι υπάλληλοι θα έχαναν τη δουλειά τους», υποστηρίζει ο Αλέξανδρος Σολάκογλου, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου των φοιτητών, και συνεχίζει: «Η σχολή μας βγάζει ανθρωπολόγους, μουσικολόγους, μουσικούς παιδαγωγούς. Σημειωτέον, ότι το 70% των αποφοίτων απορροφάται στον κλάδο του. Σε όλα τα μουσικά σχολεία της Ελλάδας διδάσκουν πτυχιούχοι του ΤΕΙ. Αν έκλεινε ποιος θα δίδασκε την παράδοσή μας; Όλα θα τερματίζονταν εκεί;» διερωτάται ο Αλέξανδρος. «Η παράδοση είναι η ταυτότητα ενός λαού. Και από αυτήν κρίνεται αν ως μάζα θα μπει στα καλούπια που του βάζουν ή, ανένταχτος ων, ο ίδιος θα καθορίσει την πορεία του κράτους του κατά το συμφέρον του ιδίου και όχι των ισχυρών».

σης της ταυτότητας και των δυνατοτήτων της χώρας. Με συμβολικούς αποκλεισμούς της γέφυρας της Άρτας, κλείσιμο της Σχολής, παράσταση στο Δημοτικό Συμβούλιο, από όπου έλαβαν την ομόφωνη συμπαράσταση όλων των συνέδρων, αλλά και του περιφερειάρχη, Αλέξανδρου Καχριμάνη, που παρενέβη στο υπουργείο Παιδείας για το θέμα.

Η τέχνη παίρνει θέση Πάντα στην Ελλάδα ο κόσμος του πνεύματος και των τεχνών έδινε δυναμικό παρών. Καλλιτέχνες με αξιόλογη παρουσία στο μουσικό στερέωμα δίνουν το δυναμικό παρών αντιμαχόμενοι τα κακώς κείμενα στη χώρα. «Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι το θέμα της παιδείας έχει τόσες τραγικές ελλείψεις... έρχονται να θεωρήσουν πολυτέλεια το να κάνεις μουσική και γνώση ιστορική της πορείας του πολιτισμού και τραγουδιού», είπε ο τραγουδιστής Βασίλης Λέκκας, σε συνέντευξή του στο «Αχελώος TV», και λάβρος ων συνέχισε: «Στην Άρτα έχει μουσικό ΤΕΙ. Είδατε... ρεπορτάζ

γι’ αυτά τα παιδιά. Ό,τι σαχλαμάρα, διαγωνιστικό και διαφημιστικό reality show, γίνεται στα κανάλια πάνε και το προτείνουν ως πρόταση τέχνης. Στα ΤΕΙ παίζονται παραδοσιακά όργανα, τραγουδιστές, νέα παιδιά, που προσπαθούν να μάθουν όργανα, να παίξουν ελληνική μουσική… δεν πήγαν τα κανάλια να τους κάνουν ένα αφιέρωμα». Tη συμπαράστασή του στους ανθρώπους που φοιτούν, αλλά και στους καθηγητές, που καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να μεταλαμπαδεύσουν στα νέα μυαλά την πολιτισμική μας παράδοση, εκδήλωσε και ο Στάθης Αρτινός, μουσικός και συνθέτης με καταγωγή από την πόλη της Άρτας: «Αυτοί που κάποτε ευαγγελίζονταν την πολιτική άνοιξη, μαζί με εκείνους που σώζουν διαρκώς τη χώρα και τον πολύπαθο λαό της στο όνομα του σοσιαλισμού με το έργο Carmina Burana στη διαπασών, τώρα προχωράνε σε ένα ακόμη σχέδιο σημαντικό... Αλλάζουν τον χάρτη της παιδείας με ‘αντικειμενικά επιστημονικά κριτήρια’... Σε αυτές τις αλλαγές δε θα μπορούσε να λείπει το Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής που βρίσκεται στην Άρτα... Το μοναδικό τμήμα στην Ελλάδα με αυτό το αντικείμενο». Με επιστολή του στο πλευρό των φοιτητών στάθηκε και ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου. «...Αγαπητοί καθηγητές και σπουδαστές, ακόμα κι αν κάνουν το ατόπημα και κλείσουν το Τμήμα, οδηγώντας κάποιους από σας ως και στην απόγνωση, χρησιμοποιήστε την αρχέγονη φλόγα της μουσικής κι ανάψτε μια φωτιά στη μέση, να ‘ρθουν να ζεστάνουν τα χέρια τους οι παγωμένοι. Θανάσης Παπακωνσταντίνου, Μεταξοχώρι, 7-32013». Οι αντιδράσεις για το σχέδιο «Αθηνά» συνεχίζονται στην Πάτρα, την Κρήτη, την Καβάλα, τη Λιβαδειά και σε όλη την Ελλάδα η νεολαία ξεσηκώνεται και διεκδικεί. Τελικά μάλλον ως λαός δεν είμαστε όσο αδύναμοι μερικοί θα ήθελαν να νομίζουν. Αυτό αντιλαμβάνεται κανείς κρίνοντας τουλάχιστον από το ότι το Σχέδιο όχι απλώς δεν έχει ψηφιστεί ακόμη, αλλά για μία ακόμη φορά ετοιμάζεται από την τρόικα εσωτερικού Προεδρικό Διάταγμα, όπως και με τόσες άλλες κρίσιμες ψηφοφορίες, παρακάμπτοντας τη Βουλή και τις δημοκρατικές διαδικασίες. Συμπέρασμα; Όταν δεν στεκόμαστε απλοί, αποχαυνωμένοι θεατές όσων μας επιβάλλουν, ο ανασταλτικός φόβος του επερχόμενου κακού νικιέται και τότε κάτι μπορεί να αλλάξει!

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΚΟΣΜΟΣ BOΡΕΙΑ ΚΟΡΕΑ

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΤΡΙΚΚΑ

Η μετατόπιση του παγκόσμιου γεωπολιτικού ενδιαφέροντος προς την Ασία συμβαδίζει το τελευταίο διάστημα με την όλο και πιο επικίνδυνη κλιμάκωση της έντασης στην κορεατική χερσόνησο. Όπως και πριν από έξι δεκαετίες, η αντιπαράθεση του Βορρά με τον Νότο εντάσσεται στον εντεινόμενο ανταγωνισμό ανάμεσα στην σταθερά ανερχόμενη Κίνα και τις ΗΠΑ, που επιδιώκουν να διατηρήσουν την κυριαρχία τους στην περιοχή. Μια σειρά απειλών και προκλήσεων ανάμεσα σε Πιονγκιάνγκ και Σεούλ, με βασικότερη από όλες την πυρηνική δοκιμή που πραγματοποίησε τον περασμένο μήνα η Βόρεια Κορέα, συνέβαλαν στη δραματική αύξηση των εντάσεων στην περιοχή προκαλώντας φόβους ακόμη και για ένα «θερμό» συνοριακό επεισόδιο μεταξύ των δύο πλευρών που, με τη σειρά του, θα μπορούσε να πυροδοτήσει έναν πόλεμο με ανεξέλεγκτες συνέπειες. Η Ουάσιγκτον έχει αυτή τη στιγμή ενισχύσει σημαντικά τις δυνάμεις της στη Νότια Κορέα -στέλνοντας πολεμικά πλοία, συστοιχίες πυραύλων και βομβαρδιστικά Β2 και Β52 ικανά να φέρουν πυρηνικά όπλα- ενώ ξεκαθαρίζει προς πάσα κατεύθυνση ότι δεν μπλοφάρει. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι τόνισε ότι η χώρα του δεν θα ανεχτεί μια «πυρηνική Βόρεια Κορέα» ενώ ο υπουργός Άμυνας, Τσακ Χάιγκελ προειδοποίησε τον Κινέζο ομόλογό του για την «εντεινόμενη απειλή» την οποία αντιπροσωπεύει «η επιθετική επιδίωξη της Βόρειας Κορέας για πυρηνικά όπλα». Απέναντι στο μπαράζ αυτό δηλώσεων, το Πεκίνο εμφανίστηκε από ψύχραιμο έως υποχωρητικό. Ο υπουργός Εξωτερικών Ζανγκ Γεσούι εξέφρασε την έντονη ανησυχία του για τη νέα κορεατική κρίση και κάλεσε τις δύο πλευρές να δείξουν αυτοσυγκράτηση και να αποφύγουν μέτρα που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την κατάσταση. Η κινεζική ηγεσία πήρε εξάλλου αποστάσεις από την απόφαση της Πιονγκιάνγκ να θέσει ξανά σε λειτουργία έναν πυρηνικό αντιδραστήρα που είχε κλείσει το 2007 εκφράζοντας τη «θλίψη» του για την εξέλιξη. Η αποδοκιμασία για τις μονομερείς κινήσεις της Βόρειας Κορέας πήρε και τη μορφή ενός δημοσιεύματος της αγγλόφωνης έκδοσης της «Λαϊκής Ημερησίας», που ανέφερε πως «Κίνα και ΗΠΑ έχουν κοινό συμφέρον την αποπυρηνικοποίηση της κορεατικής χερσονήσου» και ότι η πολιτική του Πεκίνου απέναντι στη Βόρεια Κορέα «πρέπει σταδιακά να μεταβληθεί». Η μοναδική κίνηση του Πεκίνου που φάνηκε να συμβάλλει στο κλίμα έντασης ήταν η ματαίωση της συμ-

Παιχνίδια πολέμου με απρόβλεπτη κατάληξη Στα άκρα η πολεμική ρητορική και από τις δύο πλευρές Επιθετική η Ουάσιγκτον, από απόσταση παρακολουθεί το Πεκίνο

μετοχής σε προγραμματισμένη τριμερή διάσκεψη με τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία. Η κινεζική κυβέρνηση επικαλέστηκε για την απόφασή της τη διπλωματική κρίση με την Ιαπωνία για τις διαφιλονικούμενες βραχονησίδες Σενάκου / Ντιαογιού, μια κρίση που πέρσι αποκάλυψε την υπόγεια αντιπαράθεση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας και την οποία το Πεκίνο θα μπορούσε κάποια στιγμή να χρησιμοποιήσει ως αντιπερισπασμό εφόσον συνεχιστούν οι αμερικανικές πιέσεις στην κορεατική χερσόνησο.

Διογκώμενη απειλή Με δεδομένο ότι η πυρηνική τεχνολογία της Πιονγκιάνγκ θεωρείται σχετικά πρωτόγονη και κατά γενική

ομολογία δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή η δυνατότητα κατασκευής πυραύλων με πυρηνική κεφαλή, η διόγκωση της «απειλής» και οι επιθετικές κινήσεις της Ουάσιγκτον στα νότια σύνορα της Κίνας ενδεχομένως να εντάσσονται κάπου αλλού. Να αποτελούν απλώς μια προσπάθεια άσκησης πίεσης στην Κίνα με στόχο να αμβλυνθεί η αντίθεσή της στους αμερικανικούς σχεδιασμούς για τη Μέση Ανατολή με κύρια μέτωπα τη Συρία και το Ιράν; Ένα σημαντικό, όμως, μέρος του πολιτικοστρατιωτικού κατεστημένου των ΗΠΑ φαίνεται να αντιμετωπίζει την κλιμάκωση στην κορεατική χερσόνησο σαν αυτοσκοπό. Το περιοδικό Survival που εκδίδει

το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών φιλοξένησε πρόσφατα ένα άρθρο με τον ενδεικτικό τίτλο «Πόλεμος με την Κίνα», το οποίο υπογράφει ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζέιμς Ντόμπινς. Το άρθρο περιγράφει εξαιρετικά επικίνδυνα «παιχνίδια πολέμου» στην περιοχή, τα οποία προφανώς εκφράζουν γενικότερες αντιλήψεις ορισμένων κύκλων. «Μετά την εξαφάνιση της Σοβιετικής Ενωσης, η Κίνα έχει γίνει ο κατ’ εξοχήν αντίπαλος της Αμερικής, η δύναμη με την οποία οι ΗΠΑ αναμετρώνται στρατιωτικά.... Με τον πόλεμο της Αμερικής στο Ιράκ να έχει τελειώσει, εκείνον στο Αφγανιστάν να αποκλιμακώνεται και την Αλ Κάι-

ντα να έχει πια σπρωχτεί στα σχοινιά, ο πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα ανήγγειλε τη ‘στροφή προς την Ασία’ έχοντας ως βασική έγνοια την Κίνα» σημειώνει χαρακτηριστικά ο αρθρογράφος. Στο πλαίσιο αυτής της «στροφής» ή αλλιώς της επιθετικότερης διείσδυσης της Ουάσιγκτον στην περιοχή, η κυβέρνηση Ομπάμα πέτυχε τα τελευταία χρόνια εντυπωσιακές διπλωματικές επιτυχίες. Σημαντικότερη ανάμεσά τους ήταν αναμφίβολα η δημιουργία της Συνεργασίας του Ειρηνικού (Trans Paciﬁc Partnership), μιας εμπορικής συμφωνίας ανάλογης της NAFTA στην Βόρεια Αμερική, η οποία διασφαλίζει τα αμερικανικά συμφέροντα δένοντας μια σειρά χώρες στο άρμα της Ουάσιγκτον. Πέτυχε επίσης τη δημιουργία αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων στη βόρεια Αυστραλία και προχώρησε τους σχεδιασμούς για μια αντιπυραυλική ασπίδα στον Ειρηνικό που θα εκτείνεται από τις Φιλιππίνες έως το Γκουάμ. Και κατόρθωσε να μετατρέψει σε αντικείμενο διεθνούς διαλόγου ακόμη και το καθεστώς εμπορικής χρήσης της Θάλασσας της Νότιας Κίνας, μιας περιοχής που, όπως είναι επόμενο, έχει ζωτική σημασία για το Πεκίνο. Οι κινήσεις αυτές δικαιώνουν σε μεγάλο βαθμό τους αναλυτές που εκτιμούν ότι η εκλογή του Μπάρακ Ομπάμα στην αμερικανική προεδρία στηρίχτηκε σε μεγάλο βαθμό από κέντρα συμφερόντων που επιδιώκουν μια επιθετικότερη στάση απέναντι στο Πεκίνο. Τα κέντρα αυτά -ίσως τα πιο ακραία ανάμεσά τους- φαίνεται να εκφράζει και ο Ντόμπινς, ο οποίος περιγράφει στο άρθρο του τους αμερικανικούς στρατηγικούς υπολογισμούς για τις πιθανότητες να ξεσπάσει ένας νέος κορεατικός πόλεμος. Ανάμεσα στα πιθανά σενάρια που αναφέρονται είναι μια νέα στρατιωτική αντιπαράθεση με την Κίνα στην κορεατική χερσόνησο, η επακόλουθη επέκταση της σύγκρουσης γύρω από την Ταϊβάν και τη Νότια Θάλασσα της Κίνας και η εμπλοκή της Ινδίας. Πριν όμως φτάσουμε στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Ντόμπινς περιγράφει τους άμεσους στόχους που θα είχε μια αμερικανική επέμβαση στη Βόρεια Κορέα: «τον έλεγχο των βάσεων εκτόξευσης βαλιστικών πυραύλων και εγκαταστάσεων όπλων μαζικής καταστροφής», ένας στόχος που, όπως γράφει, θα απαιτήσει «ουσιαστική και εκτεταμένη εμπλοκή αμερικανικών χερσαίων δυνάμεων». Ο αναλυτής δεν διστάζει φυσικά να αναγνωρίσει ότι το σενάριο παρουσιάζει «μεγάλες πιθανότητες να προκληθούν αναμετρήσεις, τυχαίες ή όχι, μεταξύ αμερικανικών και κινεζικών δυνάμεων».

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Σύνταξη: Κώστας Βούλγαρης, Κώστας Γαβρόγλου, Λήδα Καζαντζάκη, Γιώργος Μερτίκας, Άλκης Ρήγος, Πέτρος-Ιωσήφ Στανγκανέλλης, Kώστας Χριστόπουλος

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΤΕΥΧΟΣ 538

7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

www.avgi-anagnoseis.blogspot.com

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Απόκριση στον Κάρλο Γκίντζμπουργκ

Η μικροϊστορία, τα Annales, η κλίμακα

Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε την «μικροϊστορία» ως το γνωστικό διάβημα μιας ομάδας ιστορικών που εμφανίστηκε στην Ιταλία στις αρχές της δεκαετίας του 1970, κι έφτασε στην μεγαλύτερη ανάπτυξή του στα μέσα της δεκαετίας του 1980, για να γίνει ευρύτερα γνωστό στη χώρα μας, μέσω της ερευνητικής παραγωγής ενός εκ των πρωταγωνιστών της, του Κάρλο Γκίντζμπουργκ, περί τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Πρόκειται περισσότερο για την κωδική ονομασία της θεωρητικής, μεθοδολογικής και πρακτικής προσπάθειας μιας ομάδας ιστορικών, παρά για μια συγκροτημένη σχολή ή ρεύΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ-ΙΩΣΗΦ ΣΤΑΝΓΚΑΝΕΛΛΗ

μα. Σύμφωνα με τον Γκίντζμπουργκ «η πειραματική στάση που

συνένωσε προς το τέλος της δεκαετίας του 1970 την ομάδα των ιταλών ερευνητών της μικροϊστορίας... βασίστηκε στη συνειδητοποίηση ότι όλα τα στάδια που καθοδηγούν την έρευνα είναι κατασκευασμένα κι όχι δεδομένα. Όλα: η ταυτοποίηση του αντικειμένου και της σημαντικότητάς του, η επεξεργασία των κατηγοριών με βάση τις οποίες αναλύεται, τα κριτήρια επαλήθευσης, οι υφολογικοί και αφηγηματικοί τρόποι μέσω των οποίων τα αποτελέσματα μεταδίδονται στον αναγνώστη. Αυτός όμως ο τονισμός της κατασκευαστικής φάσης που συνδέεται με την έρευνα συνδεόταν με μια κατηγορηματική άρνηση των σκεπτικιστικών συνεπαγωγών, οι οποίες είναι εντονότατα παρούσες στην ευρωπαϊκή και αμερικάνικη ιστοριογραφία των δεκαετιών του 1980 και 1990. Κατά την γνώμη μου, η ιδιαιτερότητα της ιταλικής μικροϊστορίας θα πρέπει να αναζητηθεί σε αυτό το γνωσιακό στοίχημα».

Τα Annales της δεκαετίας του 1960: ένας προπάτορας- «αντίπαλος» Σε αυτό το σημείο οφείλω να περιγράψω, σχηματικά, ορισμένες πτυχές του είδους της κοινωνικής ιστορίας που επικρατούσε κατά τη δεκαετία του 1960, μέσω του κύκλου των Annales, διότι η μικροϊστορία συγκροτείται αρχικά ως κριτική της. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της κυρίαρχης κοινωνικής ιστορίας εκείνης της περιόδου ήταν η συστηματική χρήση ποσοτικών μεθόδων. Πλείστοι ιστορικοί των Annales θεώρησαν ότι η ένταξη των υπάλληλων τάξεων στην γενική ιστορία μπορούσε να επιτευχθεί μόνο κάτω από το έμβλημα του «αριθμού και της ανωνυμίας», μέσα από τη δημογραφία και την κοινωνιολογία, μέσα από την ποσοτική μελέτη των κοινωνιών του παρελθόντος. Αυτό οφειλόταν σε τρεις λόγους: στην κριτική στάση έναντι της κυρίαρχης «γεγονοτολογικής», πολιτικής ιστορίας «των μεγάλων ανδρών» και, ταυτόχρονα, στην έλλειψη ικανών, αξιόπιστων και «επιστημονικά αποδεκτών» μαρτυριών, που θα μπορούσαν να μας διαφωτίσουν

Ο ζωγράφος του μήνα: Αλέξανδρος Βέργης

με πιο συγκεκριμένο τρόπο για τις διάφορες πτυχές των υπαλλήλων τάξεων του παρελθόντος. Ο τρίτος (υπόρρητος) λόγος απορρέει από την προσπάθεια δημιουργίας μιας ιστορικής επιστήμης συμμορφωμένης με το (κυρίαρχο, κοινωνικά) μοντέλο των φυσικών επιστημών. Αυτό που έπρεπε να γίνει ήταν η εγκατάλειψη του μοναδικού, του τυχαίου (το υποκείμενο, το γεγονός, η «εξαιρετική» περίπτωση) ώστε οι κοινωνικοί επιστήμονες να αφιερώσουν όλες τους τις δυνάμεις στο μοναδικό δυνατό αντικείμενο επιστημονικής έρευνας: το επαναλαμβανόμενο γεγονός και τις παραλλαγές του, τις παρατηρήσιμες κανονικότητες, με απώτερο σκοπό τη διατύπωση μιας νόρμας. Κύρια χαρακτηριστικά της ήταν και είναι η πρωτοκαθεδρία της έρευνας όσο το δυνατόν μεγαλύτερων συσσωματώσεων, η επιμονή στην ποσοτικοποίηση κατά την ανάλυση των κοινωνικών φαινομένων, η επιλογή της διερεύνησης μιας επαρκώς μακράς χρονικής περιόδου, ώστε να είναι δυνατή η παρατήρηση συνολικών μεταβολών - και, ως συνέπεια του τελευταίου, η ανάλυση διαφοροποιημένων χρονικοτήτων. Από αυτές τις εναρκτήριες αξιώσεις προέκυψαν κάποιες συνέπειες που σημάδεψαν βαθιά τις διαδικασίες που χρησιμοποιήθηκαν. Η επιλογή των σειρών και του αριθμού επέβαλε όχι μόνο την ανακάλυψη των κατάλληλων μαρτυριών (ή την επεξεργασία με διαφορετικές μεθόδους των ήδη υπαρχουσών), αλλά και τον καθορισμό δεικτών που να χρησιμεύουν στην αφαίρεση από την αρχειακή μαρτυρία ενός περιορισμένου αριθμού ιδιοτήτων, κάποιων συγκεκριμένων τμημάτων/πτυχών, με σκοπό τη μελέτη των μεταβολών τους εντός μιας χρονικής περιόδου: αρχικά, τιμές και εισοδήματα, στη συνέχεια επίπεδα πλούτου, ταξινομήσεις με βάση το επάγγελμα, γεννήσεις, γάμοι, θάνατοι, τίτλοι βιβλίων ή είδη

εκδόσεων, λατρευτικές χειρονομίες κλπ. Είχε γίνει πλέον δυνατή η μελέτη της συγκεκριμένης εξέλιξης των παραπάνω δεικτών. Κυρίως, όμως, η χρησιμοποίησή τους για την κατασκευή λιγότερο ή περισσότερο περίπλοκων μοντέλων. Αυτές οι διαδικασίες εντάσσονταν συνολικά σε μια μακροϊστορική προοπτική. Πιο συγκεκριμένα, θεωρούσαν ότι η κλίμακα παρατήρησης δεν αποτελεί μια μεταβλητή της έρευνας, διότι υπέθεταν, τουλάχιστον άρρητα, μια εκ των πραγμάτων συνέχεια του κοινωνικού, που εξουσιοδοτούσε μια προσέγγιση των αποτελεσμάτων, η αλληλουχία των οποίων δεν φαινόταν να δημιουργεί κάποιο πρόβλημα: η ενορία, ο Νομός ή το Διαμέρισμα, η πόλη ή το επάγγελμα, φαινόταν με αυτό τον τρόπο ότι μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως ουδέτερα πλαίσια, να γίνουν αποδεκτά όπως ακριβώς εξήχθησαν από τις πηγές, να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο της απλής συσσώρευσης δεδομένων. Οι αρχειακές μαρτυρίες θεωρούνται ως πηγές άντλησης δεδομένων, τα οποία μπορούν να κατηγοριοποιηθούν, να μετρηθούν και να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή μοντέλων. Κατασκευάζεται, έτσι, ένα ταξινομικό πλαίσιο, σύμφωνα με το οποίο κάποια φαινόμενα (θεωρούμενα ως δεδομένα) κρίνονται ως «φυσιολογικά», αφού παρουσιάζονται ως επαναλαμβανόμενα, ενώ κάποια άλλα απορρίπτονται ως «εξαιρέσεις. Το ότι η ιστορική γνώση συνεπάγεται την κατασκευή σειρών μαρτυριών, αυτό είναι κάτι το προφανές. Λιγότερο προφανής είναι η στάση που ο ιστορικός μπορεί να υιοθετήσει απέναντι στις «ανωμαλίες» που αναδύονται από τις μαρτυρίες, ή τις «ανώμαλες» μαρτυρίες. Ο Φυρέ, για παράδειγμα, πρότεινε να τις παραμερίσουμε, θεωρώντας ότι το «άπαξ» (αυτό που είναι μαρτυρημένο μόνο μια φορά / αυτό που προέρχεται από μια και μοναδική μαρτυρία), δεν είναι χρησιμοποιήσιμο εντός της προοπτικής της σειραϊκής ιστορίας. Όμως το «άπαξ», σύμφωνα με τον Γκίντζμπουργκ, δεν υπάρχει. Κάθε μαρτυρία, ακόμα κι αν ξεφεύγει τελείως από μια «κανονικότητα», είναι εντάξιμη σε μια σειρά (ή και σε περισσότερες από μία), κι όχι μόνο αυτό: μπορεί να χρησιμεύσει, αν αναλυθεί με σωστό τρόπο, στο να ριχθεί φως σε μια πιο ευρεία σειρά μαρτυριών. Ο δεύτερος, χρονολογικά, «αντίπαλος» των μικροϊστορικών είναι η λεγόμενη ιστορία των νοοτροπιών. Σύμφωνα με την κριτική του Γκίντζμπουργκ, «χάρη στην διαταξική έννοια της «συλ-

λογικής νοοτροπίας», τα αποτελέσματα μιας έρευνας που διεξήχθη στο λεπτότατο στρώμα της κοινωνίας, το οποίο απαρτιζόταν από καλλιεργημένα άτομα, επεκτείνονται σιωπηρά ώσπου αγκαλιάζουν [μια ολόκληρη ιστορική περίοδο] χωρίς να αφήσουν τίποτε απ’ έξω. Πίσω από τις θεωρητικές κατασκευές γύρω από τη συλλογική νοοτροπία επανεμφανίζεται η παραδοσιακή ιστορία των ιδεών».

Η ποσοτική ιστορία και η ιστορία των νοοτροπιών, αν και σύμφωνα με τις θεωρητικές διακηρύξεις των μελών της «σχολής» των Annales αποσκοπούν και εκκινούν από μια προσπάθεια «εκδημοκρατισμού» ή μάλλον «εξίσωσης» (egalisation) της ιστορίας, μέσω της ένταξης μεγαλύτερων ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ

Η ΑΥΓΗ • 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Απόκριση στον Κάρλο Γκίντζμπουργκ ΣΥΝΕΧΕΙΑ AΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ

τμημάτων του πληθυσμού των κοινωνιών του παρελθόντος, ή και του συνόλου τους, στο στόχαστρο της ιστορικής έρευνας, στην πραγματικότητα δεν επιτελούν κάτι τέτοιο. Η σημαντικότερη έλλειψη της σειραϊκής ιστορίας εμφανίζεται ακριβώς εκεί όπου θα έπρεπε να βρίσκεται ο θεμελιακός σκοπός της: στην «εξίσωση των υποκειμένων ως προς τον ρόλο τους ως οικονομικών και κοινωνικο- πολιτισμικών παραγόντων». Αυτή η εξίσωση (egalisation) είναι διπλά παραπειστική. Από τη μια μεριά θέτει σε παρένθεση ένα στοιχείο: σε κάθε κοινωνία οι μαρτυρίες είναι εκ των πραγμάτων άνισες, αφού οι συνθήκες ένταξης στην παραγωγή τους συνδέονται με την εξουσία και άρα με την ανισότητα. Από την άλλη μεριά, εκμηδενίζει τις διαφορετικότητες των υπαρχουσών μαρτυριών, εμμένοντας μόνο σε αυτό που είναι ομοιογενές και συγκρίσιμο. Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι αυτή η αντιθετικιστική στάση του Γκίνζμπουργκ συμβαδίζει και με ένα αξιακά προσανατολισμένο γνωστικό ενδιαφέρον. Ένας αμερικάνος ιστορικός που, παρά τις διαφορές του ως προς τη μέθοδο, άσκησε κριτική στην κυρίαρχη τάση της κοινωνικής ιστορίας των Annales, έθεσε το ζήτημα ως εξής: «είχαμε σε κάποιο βαθμό συνειδητο-

ποιήσει ότι υιοθετώντας τις ποσοτικές μεθόδους συμμετείχαμε στη γραφειοκρατική και αναγωγιστική λογική της μεγάλης επιστήμης, που αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος του συστήματος στο οποίο ασκούσαμε κριτική». Μια «προοδευτική» (πολι-

τικά) ιστορική επιστήμη, λοιπόν, η οποία αποσκοπεί στη συσσώρευση δεδομένων και «προοδεύει» όσο αυξάνεται ο όγκος τους, αλλά, παράλληλα, και μια ιστορική επιστήμη που δεν προβληματίζεται για την ταξινόμηση που εφαρμόζει, αναπαράγοντας, έτσι, την κυρίαρχη ταξινόμηση της εποχής της. Το μικροϊστορικό παράδειγμα είναι θεμελιωδώς διαφορετικό. Βασίζεται στην αρχή σύμφωνα με την οποία η επιλογή μιας κλίμακας παρατήρησης παράγει κάποια αποτελέσματα γνώσης και μπορεί να γίνει το εργαλείο μιας συγκεκριμένης γνωστικής στρατηγικής. Η μεταβολή της εστιακής απόστασης του αντικειμένου δεν σημαίνει μεγέθυνση ή σμίκρυνση των διαστάσεων του αντικειμένου στο στόχαστρο: σημαίνει μεταβολή της μορφής και της πλοκής. Σημαίνει μεταβολή του περιεχομένου της παρουσίασης, δηλαδή της επιλογής αυτού που είναι δυνατόν (και ενδιαφερόμαστε) να παρασταθεί.

Η κλίμακα Θα επιμείνω λίγο ακόμα στην επιλογή της κλίμακας, διότι συχνά η μικροϊστορία θεωρείται ως ένα αντιθετικό, ασύμμετρο παράδειγμα ως προς κάτι άλλο, την παραδοσιακή μορφή ιστορικής παρατήρησης. Θα πρέπει να καταστεί έκδηλο ότι κάτι τέτοιο δεν είναι ακριβές. Μια εικόνα για να γίνει πιο σαφής η φράση «μεταβολή της κλίμακας»: Το 1966 ο Michelangelo Antonioni σκηνοθέτησε μια ταινία με τον χαρακτηριστικό τίτλο Blow up. Σε αυτή την ταινία, αφηγείται την ιστορία ενός λονδρέζου φωτογράφου ο οποίος φωτογραφίζει μια σκηνή της οποίας είναι μάρτυρας. Όταν εμφανίζει τις φωτογραφίες, η σκηνή τού φαίνεται ακατανόητη, υπάρχουν κάποιες λεπτομέρειες τις οποίες δεν μπορεί να εντάξει σε ένα εξηγητικό σχήμα. Από περιέργεια τις μεγεθύνει - αυτό σημαίνει ο τίτλος), μέχρι του σημείου μια λεπτομέρεια, που προηγουμένως δεν φαινόταν εξαιτίας του απειροελάχιστου μεγέθους της, να τον οδηγήσει σε ένα πεδίο ανάγνωσης διαφορετικό από τα προηγούμενα, τα οποία είχαν να κάνουν με την ανάγνωση των φωτογραφιών ως συνόλου. Η αλλαγή της κλίμακας του επέτρεψε να περάσει από μια ιστορία σε μια άλλη (ή και σε πολλές άλλες). Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τη μικροϊστορία. Κάποια πράγματα μπορούν να παρατηρηθούν και να εξηγηθούν μόνο στο μικροεπίπεδο. Η επιλογή της κλίμακας είναι συνάρτηση του ενδιαφέροντος, του αντικειμένου παρατήρησης και του τρόπου κατασκευής του. Αλλάζω κλίμακα σημαίνει κατασκευάζω ένα αντικείμενο εντός της, και συγκροτώ ένα κατάλληλο εννοιολογικό πλαίσιο για να το παρατηρήσω.

Όσα «διαφεύγουν» της προσοχής Σύμφωνα με τον Εντοάρντο Γκρέντι, η κυρίαρχη κοινωνική ιστορία, έχοντας επιλέξει να οργανώσει τα δεδομένα της στο εσωτερικό κατηγοριών οι οποίες επιτρέπουν τη μέγιστη δυ-

νατή συσσωμάτωσή τους αφήνει να της διαφύγουν όλα όσα εντάσσονται στο πεδίο των συμπεριφορών και της κοινωνικής εμπειρίας ή της κατασκευής της ταυτότητας μιας ομάδας, κάνοντας αδύνατη, εξαιτίας του ίδιου του τρόπου έρευνας, την ενσωμάτωση όσο το δυνατόν περισσότερο διαφοροποιημένων δεδομένων. Αυτό που απασχολεί τους μικροϊστορικούς είναι η ανάπτυξη μιας ερευνητικής στρατηγικής που να μη βασίζεται πια, κατά κύριο λόγο, στην μέτρηση ιδιοτήτων αφηρημένων από την ιστορική πραγματικότητα αλλά, αντίθετα, να προχωρά έχοντας ως κανόνα την ενσωμάτωση και τη μεταξύ τους διάρθρωση, του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού αυτών των ιδιοτήτων. Το μικροϊστορικό διάβημα αποσκοπεί στον εμπλουτισμό της κοινωνικής ανάλυσης με περισσότερες, πιο σύνθετες και πιο ευέλικτες μεταβλητές. Πρόκειται για την προσπάθεια κατασκευής «ενός παραδείγματος που να αποβλέπει στη γνώση

του ατομικού, αλλά και που, παράλληλα, δεν θα εγκαταλείπει την προσπάθεια φορμαλιστικής περιγραφής και επιστημονικής γνώσης ακόμα και του ατομικού». Το ατομικό, αυτό που εθε-

ωρείτο ως «ανωμαλία» εντός ενός (προκατασκευασμένου, συχνά άρρητου) κανόνα, ένα συμβάν, αλλά και ένα δίκτυο σχέσεων, μια λογική συμβιβασμού, ένα σύστημα δοξασιών, η ταυτότητα μιας ομάδας, είτε μικρής είτε μεγάλης, μια συγκυρία, θα πρέπει να διερευνάται με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να ενταχθεί σε μια συγκριτική οπτική. Οι μικροϊστορικοί χρησιμοποιούν τις «ανωμαλίες» (σημάδια, ενδείξεις, ίχνη) για να φωτίσουν αρχειακές σειρές, οι οποίες αν μελετηθούν με βάση την ομοιότητά τους και μόνο θα μείνουν αδιαφανείς και σκοτεινές. Με την έννοια του «εξαιρετικού φυσιολογικού», αυτού του οξύμωρου που λάνσαρε ο Γκρέντι, διαφαίνεται η έλλειψη συνοχής της πραγματικότητας και των συστημάτων κανόνων, στο εσωτερικό των οποίων κατασκευάζονται οι στρατηγικές των ιστορικών υποκειμένων, υπογραμμίζεται η δημιουργικότητα, η ικανότητα προσαρμογής και ελιγμών τους, και όχι η απλή αποκρισιμότητά τους στις συνθήκες του πλαισίου εντός του οποίου κινούνται. Το «εξαιρετικό φυσιολογικό» σημαίνει επίσης ότι μια μοναδική μαρτυρία, ένα μοναδικό ντοκουμέντο, ένα μοναδικό γεγονός, περιέχουν εντός τους στοιχεία τόσο «φυσιολογικά», ώστε να μην έχουν συλληφθεί προηγουμένως (όπως το Χαμένο γράμμα του Πόε), τα οποία όμως προσφέρουν το κλειδί για την αποκωδικοποίηση αυτού το οποίο θα παρέμενε βουβό από κάποιον που θα το ερευνούσε μόνο από την οπτική γωνία της επαναληπτικότητας των παραγόντων: το μεγάλο, από το οποίο, αφαιρώντας, θα φτάναμε στο μικρό, ή σε σύγκριση με το οποίο το μικρό θα παρουσιαζόταν μόνο ως μια απλοποίησή του ή, το αντιπροσωπευτικό δείγμα, όπως αυτό χρησιμοποιείται στην κοινωνική ιστορία. Έχουμε να κάνουμε, λοιπόν, υπό μια έννοια, και με μια διαφορετική, αντιθετική κίνηση γενίκευσης: η «γενική ιστορία» γενικεύει διά της συσσώρευσης δεδομένων, διά της έκτασης, διατηρώντας μόνο ένα μέρος των χαρακτηριστικών τους (όσα μπορούν να ποσοτικοποιηθούν, να μετρηθούν και να συγκριθούν μεταξύ τους) ενώ, αντίθετα, οι «μικροϊστορικές» εργασίες, οι οποίες είναι μελέτες περίπτωσης, εργάζονται με μια συνολική, εντατική, εις βάθος ανάλυση. Γι’ αυτό το λόγο, είναι πολύ σημαντική η γνώση του πλαισίου αναφοράς, που γίνεται με την ένταξη ενός γεγονότος, μιας συμπεριφοράς ή μιας έννοιας εντός μιας σειράς ομοίων γεγονότων, συμπεριφορών, εννοιών, ακόμα κι αν αυτά απέχουν στο χρόνο και τον χώρο. Το πλαίσιο είναι η ταυτοποίηση όχι μόνο του συνόλου των πραγμάτων που μοιράζονται έναν κοινό χαρακτήρα, αλλά μπορεί να είναι και το πεδίο μιας αναλογίας, δηλαδή το πεδίο της ομοιότητας σχέσεων μεταξύ πραγμάτων που μπορεί και να είναι πολύ διαφορετικά, μεταξύ συστημάτων σχέσεων εντός των οποίων εντάσσονται διαφορετικά πράγματα. Έτσι, ένα ιστορικό υποκείμενο μπορεί να ενταχθεί σε πλαίσια διαφορετικών διαστάσεων και επιπέδων, από το συνολικό στο τοπικό.

Δεν υπάρχει ένα ενοποιημένο, ομοιογενές πλαίσιο αναφοράς στο εσωτερικό του οποίου τα ιστορικά υποκείμενα προσδιορίζουν τις επιλογές τους. «Αυτή η άρνηση μπορεί να γίνει κατανοητή με δύο αλληλοσυμπληρούμενους τρόπους. Ως μια επίκληση στην πολυπλοκότητα των εμπειριών και των κοινωνικών αναπαραστάσεων, οι οποίες είναι κάποτε αλληλοσυ-

Ημερολόγια Βιτρίνας, στον «Ίκαρο»

γκρουόμενες, κάποτε αμφίσημες, διαμέσου των οποίων οι άνθρωποι κατασκευάζουν τον κόσμο και τις πράξεις τους, αλλά και ως μια πρόσκληση για αντιστροφή του συνηθισμένου τρόπου ανάλυσης των ιστορικών, δηλαδή αυτού που συνίσταται στο να αρχίζουμε από το συνολικό πλαίσιο αναφοράς ενός κειμένου για να εντάξουμε και να ερμηνεύσουμε το κείμενο. Αυτό που προτείνεται είναι, αντίθετα, η ανακατασκευή της πολλαπλότητας των πλαισίων αναφοράς που είναι αναγκαία για την ταυτοποίηση και την κατανόηση των παρατηρούμενων συμπεριφορών. Και έτσι, ξαναβρίσκουμε το πρόβλημα της κλίμακας παρατήρησης. Αυτό που μας επιτρέπει να συλλάβουμε η εμπειρία ενός υποκειμένου, μιας ομάδας ή ενός χώρου, είναι μια συγκεκριμένη πτυχή της συνολικής ιστορίας».

Γιατί όμως όλα αυτά; Είναι το γνωστικό ενδιαφέρον που υποχρεώνει, κατά κάποιον τρόπο, τους μικροϊστορικούς να προβούν σε όλες αυτές τις θεωρητικές κινήσεις που περιέγραψα σχηματικά παραπάνω. Είναι η προσπάθεια άρσης, στο πεδίο της ιστοριογραφίας, της ανισότητας των φωνών των κυρίαρχων και των μελών των υπάλληλων τάξεων, όσων «δεν έχουν φωνή»: Στην περίπτωση του Γκίντζμπουργκ, οι δεύτεροι οφείλουν να εντάσσονται στην ιστορική έρευνα όχι διά της ανωνυμίας (ως μια ομοιόμορφη και ομοιογενής μάζα της στατιστικής), ούτε ως άβουλοι αποδέκτες ή καταναλωτές μιας κυρίαρχης, συμπαγούς κουλτούρας που καταφθάνει από «ψηλά» ή «απ’ έξω», αλλά ως παραγωγοί νοήματος, πολιτισμού, κουλτούρας, η οποία συναλλάσσεται, συνδιαλέγεται, παρά την ανισότητα των σχέσεων ισχύος, με την ηγεμονική. Επειδή, όμως ,η κοινωνική ισχύς έχει ήδη αποτυπωθεί στο είδος και την ποσότητα των διασωζόμενων μαρτυριών, είναι απαραίτητη η εύρεση μιας μεθόδου ανάγνωσής τους που να επιτρέπει και στο παραμικρό ίχνος, τον παραμικρό ψίθυρο των καταπιεσμένων, να εντοπιστεί στις μαρτυρίες. Γνωρίζοντας, βέβαια, κατά βάθος, ότι «μονάχα στη λυτρωμένη ανθρωπότητα ανήκει ολότελα το παρελθόν της». Ολόκληρο το κείμενο, μαζί με το δεύτερο μέρος του και με τις βιβλιογραφικές παραπομπές, δημοσιεύεται στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας και στο μπλογκ των «Αναγνώσεων»

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Kείμενα των: Πολυμέρη Βόγλη, Αριστείδη Μπαλτά, Δημήτρη Παπανικολάου, Κώστα Δουζίνα, Γιάννη Ιωαννίδη, Πόπης Πολέμη, Νίκου Σαραντάκου ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 730

KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΓΝΩΜΕΣ & ΙΔΕΕΣ - ΛΟΓΟΣ & ΤΕΧΝΕΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: ΜΑΝΟΣ ΑΥΓΕΡΙΔΗΣ, ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΑΝΤΖΟΠΟΥΛΟΥ, ΙΩΑΝΝΑ ΜΕΪΤΑΝΗ, ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ

Η ΗΓΕΜΟΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΚΑΙ Η «ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ»

Το τέλος της μεταεθνικότητας; ΤΟΥ ΠΟΛΥΜΕΡΗ ΒΟΓΛΗ

Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε την ιστορία της μεταπολεμικής Ευρώπης σαν ένα εγχείρημα επαναθεμελίωσής της ως μεταεθνικής οντότητας. Μετά το 1945 δρομολογήθηκαν διαδικασίες υπέρβασης του έθνους-κράτους, τόσο στη Δυτική όσο και (με διαφορετικούς, όμως, όρους) στην Ανατολική Ευρώπη. Το παρελθόν του Παγκοσμίου Πολέμου λειτούργησε ως κινητήρια δύναμη για τη στενότερη συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Η λογική ήταν απλή: η στενότερη οικονομική συνεργασία θα μείωνε τις αντιπαλότητες μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών και, κατ’ επέκταση, θα μείωνε τον κίνδυνο ενός νέου, ακόμη πιο καταστροφικού, πολέμου στην Ευρώπη. Παράλληλα, στην πραγματικότητα που είχε δημιουργήσει η διαίρεση της Ευρώπης σε δύο εχθρικά στρατόπεδα, η απειλή του αντιπάλου λειτουργούσε ως παράγοντας συσπείρωσης και σταθερότητας. Η στενότερη συνεργασία και η υπέρβαση του έθνους-κράτους υποσχόταν τη διατήρηση της ειρήνης στην Ευρώπη. Στη Δυτική Ευρώπη η διαδικασία ενοποίησης είχε ως κριτήριο ένταξης νέων κρατών την ύπαρξη κοινοβουλευτικών δημοκρατικών θεσμών — οι οποίοι λειτουργούσαν σε αντίστιξη με τα κομμουνιστικά καθεστώτα της Ανατολικής Ευρώπης. Για τους λαούς της Νότιας Ευρώπης που είχαν βρεθεί κάτω από δικτατορικά καθεστώτα, η πρόσδεση στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης λειτουργούσε ως δικλείδα ασφαλείας για την αποφυγή τυχόν εκτροπών. Η (δυτικο)ευρωπαϊκή ενοποίηση υποσχόταν τη διατήρηση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, στις «μεταπολιτεύσεις» της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Ταυτόχρονα, η ένταξη των φτωχότερων χωρών του Νότου στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης προσέδωσε στο όλο εγχείρημα ακόμη πιο φιλόδοξες διαστάσεις: στόχος δεν ήταν μόνο η οικονομική συνεργασία αλλά και η οικονομική σύγκλιση, δηλαδή η μείωση των ανισοτήτων μεταξύ φτωχών και πλούσιων ευρωπαϊκών κρατών. Η οικονομική σύγκλιση, για τις φτωχότερες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, ήταν συνδεδεμένη με την υπόσχεση της ευμάρειας. Μετά το 1989 και τον τερματισμό της διαίρεσης της Ευρώπης, η απειλή ενός γενικευμένου πολέμου είχε εξαλειφθεί και οι δημοκρατικοί κοινοβουλευτικοί θεσμοί εδραιώνονταν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Απέμενε μόνο η πραγματοποίηση της υπόσχεσης της ευμάρειας, μέσω της οικονομικής ενοποίησης, για τη δημιουργία μιας ενωμένης Ευρώπης. Ωστόσο, η πορεία προς την οικονομική ενοποίηση με την ταυτόχρονη διεύρυνση προς Ανατολάς υπήρξε ανομοιόμορφη: κάποιες χώρες εντάχθηκαν στο ευρώ, κάποιες άλλες εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ κάποιες άλλες έμειναν στον προθά-

Ο Πολυμέρης Βόγλης διδάσκει σύγχρονη ιστορία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ, «Λουόμενοι»

λαμό της. Η ιδέα της ενωμένης Ευρώπης αντικαταστάθηκε από την ιδέα μιας Ευρώπης πολλών «ταχυτήτων», δηλαδή αποκλεισμών και διακρίσεων. Η ενοποίηση συνέχιζε να προωθεί την ιδέα μιας μεταεθνικής Ευρώπης, αλλά σε αυτή τη νέα Ευρώπη δεν θα ήταν όλοι ίσοι. Σε αυτή τη διαδικασία, η Ελλάδα βρέθηκε ενταγμένη στο «κλαμπ των ισχυρών». Αυτή η ένταξη αποτύπωνε μέχρις ενός σημείου και πραγματικές αλλαγές που είχαν συμβεί στην ελληνική κοινωνία και τις προσδοκίες που αυτές καλλιεργούσαν. Η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, η σύγκλιση στον τρόπο ζωής και τις καταναλωτικές συνήθειες, η πύκνωση των επαφών και των ανταλλαγών με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η αύξηση της κινητικότητας για σπουδές και εργασία διαμόρφωναν μια μεταεθνική αντίληψη του εαυτού για όλο και περισσότερους Έλληνες. Το βασικό στοιχείο αυτής της μεταεθνικής αντίληψης του εαυτού ήταν η αίσθηση μιας ταυτόχρονα διαφορετικότητας αλλά και ισότητας με τους άλλους «ισχυρούς» Ευρωπαίους. Η επίκληση της ελληνικής «ιδιαιτερότητας» ή ο φόβος για την απώλεια της εθνικής ταυτότητας, που κάποιοι επίμονα καλλιεργούσαν, δεν οδήγησε στην απόρριψη της μεταεθνικής, ευρωπαϊκής ταυτότητας. Άλλωστε, η ίδια η ευρωπαϊκή ταυτότητα κατασκευαζόταν βασισμένη στη διαφορετικότητα — το σύνθημα των ευρωπαϊκών φορέων της εποχής ήταν «όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι». Η κυκλοφορία του κοινού νομίσματος εξακόντισε, σε φαντασιακό επίπεδο, μια αίσθηση ισότητας μεταξύ των «πρώην» φτωχών του Νότου και των πλούσιων του Βορρά. Άλλωστε, η γραμμή μεταξύ πλουσίων και φτωχών είχε αναδιαταχθεί με το κριτήριο της συμμετοχής στο ευρώ. Η Ελλάδα ως χώρα-μέλος του ευρώ ήταν μεταξύ των «ισχυρών» και «πλούσιων» χωρών της Ευρωζώνης. Η υπόσχεση της ευμάρειας φαινόταν να έχει, επιτέλους, εκπλη-

ρωθεί, καλλιεργώντας την αίσθηση της υπεροχής (ο μύθος της «ισχυρής Ελλάδας») και της ασφάλειας (ο μύθος της «θωρακισμένης οικονομίας»). Όλα αυτά μέχρι το 2010… Η οικονομική κρίση διέψευσε βίαια αυτές τις υποσχέσεις και προσδοκίες. Ωστόσο, εκείνη που προκάλεσε τις περισσότερες αντιδράσεις και αναζωπύρωσε την αναδίπλωση στο έθνος-κράτος ήταν η πολιτική της Γερμανίας. Σε πολλές χώρες που βρίσκονται στο φάσμα της οικονομικής κρίσης πληθαίνουν σήμερα οι φωνές που στρέφονται όχι μόνο κατά της Μέρκελ αλλά κατά της ευρωπαϊκής ενοποίησης συνολικά. Αυτό συνέβη γιατί η ηγεμονική πολιτική της Γερμανίας αμφισβήτησε με τον πιο άμεσο τρόπο την ισότητα μεταξύ των κρατών-μελών, δημιουργώντας εύλογα σε πολλούς λαούς την αίσθηση της «εθνικής ταπείνωσης». Επιπλέον, αυτή η αίσθηση εντάθηκε από το γεγονός της επιβολής (συχνά με τον εκβιασμό της χρεοκοπίας) οικονομικών μέτρων. Όλα αυτά έφεραν στην επιφάνεια τη θεμελιώδη αντίφαση της ευρωπαϊκής ενοποίησης ως μεταεθνικού εγχειρήματος: ενώ η οικονομική ενοποίηση συμφωνείται και προωθείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η πολιτική νομιμοποίησή της εξακολουθεί να συντελείται σε εθνικό επίπεδο. Με άλλα λόγια, αυτό που γίνεται αντιληπτό ως «εθνική ταπείνωση» είναι στην πραγματικότητα η απουσία πολιτικής νομιμοποίησης στα μέτρα που εφαρμόζονται ή και επιβάλλονται στην Ελλάδα και η αντίδραση στην ηγεμονική πολιτική της γερμανικής κυβέρνησης που εδραιώνει σχέσεις ανισότητας μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Σε κάθε περίπτωση, το βέβαιο είναι ότι όσο συνεχίζεται η ηγεμονική πολιτική της Γερμανίας θα υποθάλπεται ως αντίδραση η ρητορική της «εθνικής ταπείνωσης», τροφοδοτώντας με αυτόν τον τρόπο τους εθνικούς ανταγωνισμούς που κατέστρεψαν την Ευρώπη στο παρελθόν. ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΩΝ «ΕΝΘΕΜΑΤΩΝ» ΚΑΙ ΤΟΥ REDNOTEBOOK, ΜΕ ΤΗ Μ. ΜΕΛΟΡ

Αντιμετωπίζοντας τη λιτότητα: τράπεζες για την κοινωνία Την Τετάρτη 10 Απριλίου, στις 7:30 μ.μ., στον πολυχώρο της Ανοιχτής Πόλης (Μέγαρο Ερμής, Πανεπιστημίου και Γαμβέτα 1, 1ος όροφος), τα «Ενθέματα» και το Red Notebook οργανώνουν εκδήλωση με τίτλο «Αντιμετωπίζοντας τη λιτότητα: Τράπεζες για την κοινωνία». Ομιλήτρια θα είναι η βρετανίδα κοινωνική επιστήμων Mary Mellor, ομότιμη καθηγήτρια στο Northumbria University του Νιούκαστλ. Την ομιλήτρια θα παρουσιάσει και τη συζήτηση θα συντονίσει ο οικονομολόγος Πέτρος Λινάρδος-Ρυλμόν, ερευνητής εργασιακών σχέσεων στο ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Οι κυπριακές εξελίξεις: σημείο καμπής; ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΜΠΑΛΤΑ

Ψυχρά και από απόσταση. Για να δούμε καλύτερα τη γενική εικόνα.

Η στρατηγική του κεφαλαίου 1. Σύνθετες συνθήκες τείνουν να αποτρέπουν τις παραγωγικές λεγόμενες επενδύσεις, παροχετεύοντας μεγάλες μερίδες του κεφαλαίου στα ιδιαίτερα κερδοφόρα (αλλά επισφαλή) «στοιχήματα» άμεσης απόδοσης. Η κυριαρχία του χρηματοπιστωτικού τομέα, με όλα τα συμπαρομαρτούντα (επενδυτικά funds, εξωχώριες εταιρείες, σύνθετα χρηματιστηριακά προϊόντα, οίκοι αξιολόγησης κλπ.), συναρτάται ευθέως με αυτή τη γενική τάση. 2. Η τάση αυτή δημιούργησε και διατηρεί έναν υπερδιογκωμένο χρηματοπιστωτικό τομέα, που κατά κανόνα αποτιμάται σε μεγέθη πολύ μεγαλύτερα από το εκάστοτε αντίστοιχο ΑΕΠ. Η τρέχουσα κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος συναρτάται ευθέως με την εν λόγω υπερδιόγκωση ενώ η τελευταία —ως φούσκα που κινδυνεύει να σκάσει- συνιστά μόνιμη απειλή για ολόκληρο τον χρηματοπιστωτικό τομέα και, από κει, για ολόκληρη την καπιταλιστικά οργανωμένη παγκόσμια οικονομία. 3. Η ίδια κρίση, όπως κάθε καπιταλιστική κρίση υπερσυσσώρευσης, καταστρέφει κεφάλαιο. Η καταστροφή αυτή μετατρέπει πολλές τράπεζες σε κελύφη που, για να επιβιώσουν, απαιτούν ανακεφαλαιοποίηση. 4. Ανακεφαλαιοποίηση απαιτείται γιατί, λόγω της στενής αλληλοδιαπλοκής των τραπεζικών ιδρυμάτων, η κατάρρευση μιας μεγάλης τράπεζας συμπαρασύρει άλλες και οδηγεί σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Κάποιες τράπεζες ονομάζονται «συστημικές» γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο. 5. Η μετατροπή των τραπεζών σε κελύφη συνεπάγεται κενό ρευστότητας. Το κενό ρευστότητας αποτρέπει «παραγωγικού» χαρακτήρα επενδύσεις και από αυτή την πλευρά. Η συνεχιζόμενη απουσία «παραγωγικών» επενδύσεων δημιουργεί ύφεση. 6. Μέχρι τις εξελίξεις στην Κύπρο, η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών επιτυγχανόταν με δημόσιο χρήμα. Η αντιμετώπιση αυτή εξέφραζε, εκτός των άλλων, την ενότητα του κεφαλαίου απέναντι στην κρίση. Στην κλίμακα της Ευρώπης, αυτή η ενότητα και αυτή η αντιμετώπιση είχαν ενδυθεί σταθερό ιδεολογικό περίβλημα: «ισότιμοι εταίροι βοηθούν συλλογικά εκείνον που έχει πρόβλημα» . 7. Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με δημόσιο χρήμα αυξάνει το δημόσιο χρέος, και από εκεί τα ελλείμματα. Αυτή η αύξηση προσκαλεί προγράμματα λιτότητας που θα εξοικονομήσουν τους απαιτούμενους πόρους. Αλλά τα προγράμματα λιτότητας εντείνουν την ύφεση. Η ύφεση αυξάνει παραπέρα τα ελλείμματα και αυτή η αύξηση απαιτεί νέα, βαθύτερα, προγράμματα λιτότητας. Άρα, η ύφεση εντείνεται περισσότερο. Η καθοδική σπείρα δεν έχει σαφές πέρας. 8. Η κυρίαρχη (νεοφιλελεύθερη) ορθοδοξία πρεσβεύει: για να πραγματοποιηθούν «παραγωγικές» επενδύσεις, για να αποτραπεί η

Ο Αριστείδης Μπαλτάς είναι ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ

Kρίστιαν Μπολτάνσκι, «Θεατρική σύνθεση», 1981 (λεπτ.)

ύφεση και για να σταματήσει η καθοδική σπείρα, απαιτείται η δημιουργία ζωτικού χώρου (Lebensraum) για το ισχυρό κεφάλαιο, δηλαδή εκείνο που δεν καταστρέφεται από την κρίση. Η δημιουργία αυτού του ζωτικού χώρου έχει ονομαστεί «μεταρρυθμίσεις»: απελευθέρωση από τα κρατικά δεσμά των δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών και άνοιγμα των επαγγελμάτων, απελευθέρωση των εργασιακών σχέσεων από κάθε δημόσιο ή κρατικό έλεγχο, συμπίεση του κόστους της εργασιακής δύναμης με τη συνεπικουρία μιας διαρκώς αυξανόμενης ανεργίας, μείωση του κοινωνικά προσδιορισμένου κόστους αναπαραγωγής της ίδιας της εργασιακής δύναμης: δεν είναι πλέον ευθύνη του κράτους, όπως δεν ήταν ποτέ του εργοδότη, το αν ο μισθός επαρκεί για την υγειονομική περίθαλψη, για τις σπουδές των παιδιών ή για την αποπληρωμή του στεγαστικού δανείου. Όπως ζούσαν (ή δεν ζούσαν) οι εργάτες την εποχή του Όλιβερ Τουίστ μπορούν (ή δεν μπορούν) να ζήσουν και σήμερα. Με την πρόσθετη επιβαρυντική συνθήκη ότι το κοινωνικό —και πολιτικό— μαξιλάρι των μεσοστρωμάτων μπορεί να συμπιεστεί πολύ περισσότερο. 9. Η κυρίαρχη ορθοδοξία ήδη υλοποιείται καθημερινά και αμείλικτα στην κλίμακα της Ευρώπης. Με άλλοθι τη δημοσιονομική προσαρμογή, τα προγράμματα λιτότητας οικοδομούν με εντεινόμενους ρυθμούς το σύνολο των παραπάνω συνθηκών. 10. Οι εξελίξεις στην Κύπρο σηματοδοτούν σημείο καμπής. Η ευθύνη για την ανακεφαλαιοποίηση μιας τράπεζας επαφίεται στην ίδια και στους καταθέτες της. Και στο κράτος στου οποίου τη δικαιοδοσία υπόκειται. Αλλά έτσι, στην κλίμακα τουλάχιστον της Ευρώπης, παύει η ενιαία αντιμετώπιση του προβλήματος εκ μέρους του κεφαλαίου. Και, ταυτόχρονα, καταρρέει το ιδεολόγημα των «ισό-

τιμων εταίρων που βοηθούν». 11. Το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα ούτε αναγνωρίζει σύνορα. Κατευθύνεται πάντοτε εκεί όπου του εξασφαλίζεται η μεγαλύτερη κερδοφορία. Η κυρίαρχη ορθοδοξία ομνύει στο όνομα αυτής της ελευθερίας και επιδιώκει τη θεσμική κατοχύρωσή της. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ευρωζώνη συνιστούν, εκτός των άλλων, πολιτικές και νομικές αποκρυσταλλώσεις αυτής της ελευθερίας. 12. Το κεφάλαιο δεν έχει μεν πατρίδα, αλλά κάθε μερίδα του στηρίζεται σε ένα κράτος και τις υπηρεσίες που του παρέχει, ενώ ταυτόχρονα το ίδιο υπόκειται στη θεσμική και πολιτική δικαιοδοσία του κράτους αυτού. 13. Ανεξάρτητα από το ιστορικό βάθος και τις περιπέτειες των διαδικασιών εθνογένεσης, στη μία ή την άλλη περίπτωση, ανεξάρτητα από το πώς η εκάστοτε κρατική υπόσταση συνδέθηκε ή όχι με τέτοιες διαδικασίες, ανεξάρτητα από την ετερογένεια των αντίστοιχων πληθυσμιακών μεγεθών και ανεξάρτητα από τις συναφείς ιδεολογικές ταυτίσεις ή και πολιτικές αντιπαραθέσεις, κάθε κράτος εξακολουθεί κατά κανόνα να αναφέρεται σε ένα έθνος. 14. Τα παραπάνω επιτρέπουν σε κάθε μερίδα του κεφαλαίου να ενδυθεί τα εθνικά χρώματα του κράτους στο οποίο στηρίζεται και στη δικαιοδοσία του οποίου υπόκειται, και να προσλαμβάνεται υπό αυτά τα χρώματα κατά τη διακίνησή του. Δικαιούμαστε έτσι να μιλάμε, π.χ., για γερμανικό κεφάλαιο και για τα αντίστοιχα γερμανικά συμφέροντα. Αυτό δεν συνεπάγεται ότι το γερμανικό ή όποιο άλλο εθνικό, κατά τα παραπάνω, κεφάλαιο είναι ενιαίο ή δεν χωρίζεται σε μερίδες με εν πολλοίς ανταγωνιστικά συμφέροντα.

Τα πολιτικά συμφραζόμενα 15. Ο τρόπος αντιμετώπισης του κυπρια-

κού ζητήματος συνιστά σημείο καμπής, γιατί το εθνικό χρώμα του κεφαλαίου τίθεται ρητά στο προσκήνιο εις βάρος τόσο της προηγούμενης φαινομενικά αδιατάρακτης διεθνικής ενότητάς του όσο και του ιδεολογήματος των «ισότιμων εταίρων»: επισφαλείς κυπριακές τράπεζες, ύποπτα ρωσικά κεφάλαια, υγιείς οικονομίες του ευρωπαϊκού πολιτικού Βορρά (όπου δεν περιλαμβάνεται, βέβαια, η Ιρλανδία, αλλά ούτε καν το Λουξεμβούργο ή η Γαλλία). 16. Ο ίδιος τρόπος αντιμετώπισης συνιστά σημαντικό βήμα για την εμπέδωση της πρόδηλης πλέον στρατηγικής της γερμανικής κυβέρνησης: μετατροπή της οικονομικής ισχύος της Γερμανίας σε πολιτική ηγεμόνευση επί των «ισότιμων εταίρων». Αυτή η στρατηγική ηγεμόνευσης παράγει εκ των πραγμάτων φυγόκεντρες δυνάμεις οι οποίες, ωστόσο, παραμένουν υποταγμένες. Τουλάχιστον μέχρι στιγμής. 17. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, το «όχι» της κυπριακής Βουλής συνιστά εξ αντικειμένου άρνηση της γερμανικής πολιτικής. Και υπ’ αυτές τις συνθήκες οι —τουλάχιστον πρόσκαιροι και βεβαίως ιδιοτελείς- κρυφοί φίλοι του κυπριακού «όχι» είναι περισσότεροι και περισσότερο ετερογενείς από ό,τι κοινώς νομίζεται. 18. Η γερμανική στρατηγική και η κυρίαρχη (νεοφιλελεύθερη) ορθοδοξία που την υποβαστάζει έχει αρχίσει πλέον να προσκρούει σε πολιτικά όρια: εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αποτελέσματα ιταλικών εκλογών, κυπριακό «όχι», εντυπωσιακή άνοδος της ενεργού κοινωνικής αντίστασης σε Ισπανία, Πορτογαλία και αλλού, ραγδαία διάδοση και εμβάθυνση αντιγερμανικών αισθημάτων σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό Νότο και όχι μόνον εκεί. 19. Σε πείσμα αυτών των ορίων, η γερμανική στρατηγική αναπτύσσεται μονότροπα, χωρίς να επερωτά ούτε ίχνος της κυρίαρχης (νεοφιλελεύθερης) ορθοδοξίας. Το κεφάλαιο δεν φαίνεται να διαθέτει Σχέδιο Β, δηλαδή σχέδιο που θα επεδίωκε να απορροφήσει μέρος τουλάχιστον της λαϊκής δυσαρέσκειας, αν όχι απόγνωσης, μέσω κάποιων μέτρων κεϋνσιανής έμπνευσης. 20. Η άτεγκτη προώθηση αυτής της στρατηγικής οδηγεί στη διεύρυνση και εμβάθυνση της κοινωνικής ριζοσπαστικότητας. Όσο το κεφάλαιο και οι κυβερνήσεις που εκφράζουν τα συμφέροντά του αδυνατούν, για εγγενείς δικούς τους λόγους, να χαράξουν Σχέδιο Β, τόσο η κοινωνική ριζοσπαστικότητα θα τείνει να προσλάβει χαρακτηριστικά που αμφισβητούν συνολικά την καπιταλιστική οργάνωση των κοινωνιών. 21. Η κοινωνική πόλωση επιφέρει πολιτική πόλωση, ενώ οι πολιτικά ενδιάμεσες δυνάμεις (κεντρώες ή σοσιαλδημοκρατικές) τείνουν να αποδυναμώνονται μέχρις εξαφανίσεως. 22. Η «κοινωνική έκρηξη» που μνημονεύουν πλέον πολλοί κινδυνεύει, με τα παραπάνω, να είναι ρητά αντικαπιταλιστική. Και αυτό το ενδεχόμενο προξενεί δικαίως τον μέγιστο φόβο. 23. Η γερμανική στρατηγική ήταν και είναι υποχρεωμένη να κινηθεί σε ένα ασταθές γεωπολιτικό πλαίσιο. Οι εξελίξεις στην Κύπρο συνιστούν σημείο καμπής, γιατί συντείνουν

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΕΝΘΕΜΑΤΑ αποφασιστικά στην ταχεία ρευστοποίηση αυτού του πλαισίου: η Ρωσία εμφανίζεται πρώτη φορά τόσο ρητά στο πολιτικό κάδρο της Ευρώπης ενώ, με καταλύτη αυτήν την εμφάνιση, όλα τα εκκρεμή διεθνή ζητήματα στην περιοχή μας αποκτούν τον χαρακτήρα του επείγοντος: Οι δρόμοι του ρωσικού φυσικού αερίου. Η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι τύχες του εμφυλίου στη Συρία και των διευκολύνσεων του ρωσικού στόλου εκεί. Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Το Παλαιστινιακό. Το Κυπριακό. Οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ, Τουρκίας-Κύπρου, Τουρκίας-Ρωσίας, Τουρκίας-αραβικών χωρών, Ρωσίας-Γερμανίας κλπ. Και όλα αυτά με φόντο τις αντιπαραθέσεις δολαρίου, ευρώ, γουάν και γιεν, την εγκατάσταση της αντιπυραυλικής ασπίδας των ΗΠΑ, την όξυνση της ρητορικής της Βόρειας Κορέας, τα βήματα οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσης στη Λατινική Αμερική και την προσπάθεια των BRIICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Ινδονησία, Κίνα, Νότια Αφρική) να πυκνώσουν τις οικονομικές σχέσεις τους και να οργανώσουν τις νομισματικές. 24. Η ρευστοποίηση του γεωπολιτικού πλαισίου είναι εξαιρετικά επικίνδυνη. Αν μια καθολική πολεμική ανάφλεξη δεν φαίνεται να τίθεται σήμερα στην ημερήσια διάταξη γιατί, εκτός των άλλων, δεν φαίνεται να συγκροτούνται σαφώς οι δύο πόλοι ενός γενικευμένου πολεμικού μετώπου, πρόσθετοι τοπικοί πόλεμοι είναι πολύ πιθανοί, ενώ ένα τυχαίο συμβάν μπορεί κάλλιστα να προκαλέσει τη μείζονα πόλωση. 25. Η εξέλιξη και η εμβάθυνση της οικονομικής κρίσης, σε συνάρτηση με την άτεγκτη γερμανική στρατηγική, μπορεί να αποτελέσει από μόνη της καταλύτη πολέμου. Και αυτό το βλέπουν πλέον πολλοί. 26. Αυτές οι συνθήκες δημιουργούν τον πειρασμό να θυμηθούμε μια παλιά μεγαλόσχημη ρήση: είτε η επανάσταση θα αποτρέψει τον πόλεμο είτε ο πόλεμος θα προκαλέσει την επανάσταση. Όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, ειρηνική βεβαίως επανάσταση.

Στα καθ’ ημάς 27. Μεγάλο μέρος του ελληνικού, κατά τα παραπάνω, κεφαλαίου είναι εν πολλοίς κρατικοδίαιτο. Το εφοπλιστικό κεφάλαιο που αλλάζει εύκολα σημαία αποτελεί ειδική περίπτωση. Το τραπεζικό κεφάλαιο έχει πληγεί βαριά από την κρίση. 28. Ένα κρατικοδίαιτο κεφάλαιο έχει ουσιαστικά μόνο βραχυχρόνια συμφέροντα, ενώ συνυφαίνεται εξαιρετικά στενά με την εκάστοτε κυβερνητική εξουσία προς αμοιβαίο όφελος. 29. Οι συνθήκες αυτές παράγουν μειωμένη ισχύ ως προς τις διεθνείς σχέσεις της χώρας σε όλα τα επίπεδα. Δηλαδή παράγουν υποτέλεια. 30. Οι εξελίξεις στην Κύπρο συνιστούν σημείο καμπής, γιατί αυτή η υποτέλεια αναδείχθηκε σε όλη της τη μεγαλοπρέπεια: η πλήρης υποταγή της ελληνικής κυβέρνησης στη γερμανική στρατηγική δεν αφορά μόνο το εσωτερικό της Ελλάδας αλλά ακόμη και ό,τι εκλαμβάνεται πλατιά, για βαθιούς ιστορικούς λόγους, ως «εθνικό ζήτημα». 31. Το φορτίο της Κύπρου θα συνεχίσει να στοιχειώνει τους εδώ αγώνες μας για απροσδιόριστα μεγάλο διάστημα και σε πολλά επίπεδα. Οι εξελίξεις στην Κύπρο συνιστούν σημείο καμπής και για αυτό τον πρόσθετο λόγο.

Η τρανς Aριστερά — και η ανάγκη της Ριζοσπαστική πολιτική, φύλο και σεξουαλικότητα ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

Η πρώτη αντίδρασή μου, όταν άκουσα την προηγούμενη εβδομάδα τον Πάνο Σκουρλέτη να αναφέρεται σε τρανσέξουαλ αριστερούς μιλώντας για τα στελέχη της ΔΗΜΑΡ, ήταν να σκεφτώ ότι μάλλον ο εκπρόσωπος Tύπου του ΣΥΡΙΖΑ δεν γνωρίζει την ανθρωπογεωγραφία του ίδιου του πολιτικού χώρου τον οποίο εκπροσωπεί. Μου φάνηκε, δηλαδή, περίεργο να μην ξέρει ότι και βέβαια υπάρχουν «τρανσέξουαλ» αριστεροί και αριστερές, και ότι οι περισσότεροι από αυτούς βρίσκονται πολύ κοντά στον ΣΥΡΙΖΑ, συμμετέχοντας στον πολύ δημιουργικό διάλογο που κάνουν οι ομάδες φύλου/σεξουαλικότητας και δικαιωμάτων εντός του κόμματος και των συνιστωσών του. Να μου πεις, μια άστοχη παρομοίωση έκανε ο άνθρωπος, διευκρινίζοντας μάλιστα ότι είπε τη φράση «πολιτικά μιλώντας». Περί αυτού παρακάτω. Η δεύτερή μου σκέψη, μόλις άκουσα για τρανσέξουαλ αριστερούς, ήταν ο χαμός που θα επακολουθούσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – παρόμοιος μ’ αυτόν που είχε προκληθεί για προηγούμενες αντίστοιχες δηλώσεις στελεχών ή συνεργαζόμενων με τον ΣΥΡΙΖΑ. Με το που γίνονται τέτοιες δηλώσεις, τα αντανακλαστικά των χρονικογράφων του διαδικτύου είναι να βγουν να καταγγείλουν συλλήβδην το κόμμα για κοινωνικό αρχαϊσμό. Άντε τώρα να πείσεις ότι δεν είσαι (ομοφοβικός ή τρανσφοβικός) ελέφαντας... Ή, τέλος πάντων, να δεις κατά πόσο μπορεί να είσαι λιγάκι, και να κάτσεις, πολιτικά, να το αντιμετωπίσεις. Αν γυρνώ και (συ)ζητώ τα ρέστα από εκείνη τη φράση, δεν είναι μόνο γιατί πιστεύω ότι η Αριστερά που θέλει να εκπροσωπεί ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ο χώρος όπου όταν κάνεις ένα τέτοιο λεκτικό παραστράτημα βγαίνεις και λες κι ένα δημόσιο συγγνώμη. Είναι γιατί πιστεύω ότι, με την αφορμή αυτή, μπορούμε και πρέπει να συζητήσουμε τρία καίρια και αλληλένδετα ζητήματα που αναδύονται: πολιτικοκοινωνικής στόχευσης, πολιτικού λόγου και πολιτικής γενεαλογίας. Τα παίρνω με τη σειρά. Υπάρχει κόσμος που περιμένει από τη νέα Αριστερά να παραγάγει όχι απλώς μια ρητορική ανοχής, αλλά πραγματικά ριζοσπαστική πολιτική στα ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας. Πολύς επίσης κόσμος πιστεύει ότι, την εποχή της Κρίσης, όταν οι έμφυλες ιεραρχίες σκληραίνουν, η επιμονή της Αριστεράς σε αυτά τα ζητήματα επιβεβαιώνει παραδειγματικά τη ριζοσπαστικότητα και την πολιτική της βούληση. Το να έχει όλο και πιο προοδευτικές και ενημερωμένες πολιτικές φύλου και σεξουαλικότητας, δεν είναι για την Αριστερά μόνο δείγμα του γενικότερου πολιτικού πολιτισμού της· σήμερα, γίνεται και μια απολύτως αναγκαία ένδειξη ότι δεν είναι διατεθειμένη να συστραφεί, εν καιρώ μνημονίων, σε κοινωνικοπολιτικές ατζέντες εθνοπαραδοσιακές, κοινωνικοπατριαρχικές, και βιοπολιτικά κανονιστικές. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ο μάτσο πολιτικός λόγος φαίνεται ακόμα πιο προβληματικός τώρα. Αν παλιότερα έβλεπες δυο πρώην συντρόφους να βρίζονται στα παράθυρα, ο ένας να αποκαλεί τον άλλον «ψεκασμένο», και ο άλλος, υπό πίεση, να τον λέει «τρανσέξουαλ αριστερό», μάλλον θα μειδιούσες. Τ’ αγόρια τσακωθήκανε και το παράθυρο έγινε καφενείο. Σήμερα όμως, στη σκηνή αυτή, το χαμόγελο παγώνει. Αφενός γιατί στο νου, όσο κι αν δεν το θες, έρχονται άλλες, πολύ πιο βίαιες πρόσφατες σκηνές, όπου η μάτσο έμφυλη ρητορική ήλθε να συνδαυλίσει ρατσιστικά, εθνεγερτικά και ετεροφοβικά ουρλιαχτά· αν ο φασίστας είναι μάτσο, πρέπει να κάτσεις να σκεφτείς γιατί εσύ δεν πρέπει να είσαι. Αφετέρου, ίσως είναι και καιρός να αναλύσουμε τη λογική κάποιων μεταφορών

Ο Δημήτρης Παπανικολάου διδάσκει νεοελληνική φιλολογία, θεωρία της λογοτεχνίας και σπουδές φύλου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Ρενέ Μαγκρίτ, «Το μοντέλο», 1922

που μας φαίνονται αθώες. Από πού κι ως πού, από ποιον και γιατί, για παράδειγμα, η εικόνα του διεμφυλικού, του/της τρανς, ταυτίζεται με το ψέμα ; Ή, επίσης, πώς και γιατί η ιδέα της Αριστεράς ταυτίζεται με κάτι που είναι «φυσικά» ριζωμένο (όπως ίσως κάποιοι θεωρούν ότι είναι το βιολογικό φύλο); Ποιος ταυτίζει την Αριστερά με κάτι που δεν πρέπει να εξελίσσεται και να αλλάζει στη βάση αρχών που εμπεριέχουν την επιλογή, την τόλμη, την επιθυμία και τον ενσώματο αναστοχασμό; Στο μυαλό μου η τρανς Αριστερά είναι αδιανόητο να χρησιμοποιείται ως βρισιά, ακριβώς γιατί θεωρώ ότι είναι μια εικόνα που θα έπρεπε, αντίθετα, να μας εμπνεύσει. Κι έρχομαι, έτσι, στο τελευταίο ζήτημα, αυτό της πολιτικής γενεαλογίας: αν θεωρούμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτήν τη στιγμή ο πολιτικός φορέας που βρίσκεται κοντά στα κινήματα, τότε ας σκεφτούμε πραγματικά τι σημαίνει «το προσωπικό είναι πολιτικό». Πρόκειται, άλλωστε, για τη βασική συνθήκη προβληματισμού των κινημάτων σήμερα, την πιο ουσιαστική τεχνολογία παραγωγής των νέων ιδεών τους. Οι νεοφιλελεύθεροι που εύκολα παιανίζουν το τραγούδι της «αναγνώρισης δικαιωμάτων», αποκρύπτουν μονίμως το παρελθόν, τους κοινωνικούς αγώνες και το ριζοσπαστικό λόγο αυτής της δύσκολης εξίσωσης, «προσωπικό/πολιτικό». Όχι, ελπίζω, η Αριστερά – η οποία αυτήν ακριβώς την κινηματική γενεαλογία, που είναι κοινοτική, συλλογική, ιστορικά διεκδικητική (και όχι ατομική), θέλει να αναθερμάνει. Έτσι νοείται η πολιτική γενεαλόγηση: ένα διαφορετικό πλάγιασμα της πολιτικής, που αναστοχάζεται διαρκώς τους όρους, την ιστορικότητα, και το δύσκολο παρελθόν των διεκδικήσεών της. Αν κάποιοι προσβλήθηκαν με τη φράση «τρανσέξουαλ αριστεροί», τίποτα δεν λύνεται με το να τους ζητήσουμε προσωπικά συγγνώμη. Γιατί δεν είναι μόνο δικό τους θέμα. Το θέμα είναι όλων μας, κι αγγίζει αυτά τα νήματα που, σε τόσο δύστροπο καιρό, ένας ολόκληρος πολιτικός χώρος προσπαθεί με αγωνία να ξαναπιάσει.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Αριστερή μελαγχολία και ιστορική αναγκαιότητα ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΔΟΥΖΙΝΑ

Η επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στο Λονδίνο είχε ιστορικό χαρακτήρα. Εξακόσιοι άνθρωποι, οι περισσότεροι ξένοι, παρευρέθηκαν στη συγκέντρωση που οργάνωσε ο ΣΥΡΙΖΑ Λονδίνου στις 15 Μαρτίου. Ο ενθουσιασμός, η πανηγυρική ατμόσφαιρα και η προσδοκία κυριαρχούσαν. Είχα να βρεθώ σε τέτοια συγκέντρωση από τη δεκαετία του ’70, μου είπε άγγλος φίλος. Πολλοί, στο τέλος της ομιλίας αλλά και στις άλλες συναντήσεις, συνέχαιραν τον Τσίπρα και ζητούσαν διευκρινίσεις και συμβουλές για το πώς μπορεί να επαναληφτεί σε άλλες χώρες το «θαύμα του ΣΥΡΙΖΑ». Για κάποιον που δεν ζει στην Ελλάδα, οι επιτυχίες της ελληνικής Αριστεράς είναι άνευ προηγούμενου, περισσότερες από αυτές οποιουδήποτε άλλου ευρωπαϊκού λαού που αντιστέκεται τα μέτρα λιτότητας. Πριν λίγες μέρες, μια έκκληση του Κεν Λοουτς και άλλων γνωστών προσωπικοτήτων, στην Guardian, για τη δημιουργία ενός νέου αριστερού κόμματος στη Βρετανία, χρησιμοποιεί τον ΣΥΡΙΖΑ ως μοντέλο για την ευρωπαϊκή Αριστερά. Έχουν δίκιο. Οι επιτυχίες του ΣΥΡΙΖΑ δημιουργούν τη βάση για μια μεγάλη ανατροπή που θα ανασχέσει την καταστροφή του κοινωνικού δεσμού, αποτελώντας αφετηρία για μια νέα Ελλάδα. Ο ελληνικός λαός υιοθέτησε τον ΣΥΡΙΖΑ ως το υποκείμενο της ριζικής αλλαγής φέρνοντας το σύστημα εξουσίας των τελευταίων σαράντα χρονών στο χείλος του γκρεμού. Πώς έγινε αυτό; Ο έρωτας και η επανάσταση έρχονται απρόσκλητοι, σε κτυπάν κατακούτελα, λεν οι Γάλλοι. Μετά το χτύπημα, τίποτα δεν είναι το ίδιο. Το μεγάλο καθήκον του «ερωτευμένου επαναστάτη» είναι να διατηρήσει τον αρχικό ενθουσιασμό. Στην κλασική φιλοσοφία της Ιστορίας, πρώτα δημιουργείται η αναγκαιότητα αλλαγής στο κοινωνικό είναι και αργότερα εκφράζεται από την κοινωνική συνείδηση. Στο χρονικό διάστημα ανάμεσα στα δυο, το παλιό καθεστώς ζει σε μια γκρίζα ζώνη μεταξύ του συμβολικού και του φυσικού του θανάτου. Εδώ ακριβώς βρισκόμαστε. Το ιστορικό συμβάν δημιουργεί το ίδιο την προϊστορία του, που αδήριτα θα οδηγήσει στην πραγμάτωση του. Η μελλοντική αλλαγή φτιάχνει την ιστορική πορεία του σήμερα. Είμαστε σήμερα συστατικά του μέλλοντος που θα αλλάξει το παρόν μας. Αυτά σκέφτομαι κάθε φορά που φίλοι από την Ελλάδα μου λένε ότι ο κόσμος πήγε σπίτι του, οι αντιστάσεις δεν προχωρούν. Αυτά άκουγα, θυμάμαι, και την άνοιξη του 2011. Μετά από 12 γενικές απεργίες, και πολλές διαδηλώσεις, η κυβέρνηση είχε περάσει τα μνημονικά μέτρα. Και μετά ήλθε, σαν θαύμα, το Σύνταγμα, αλλάζοντας το σκηνικό τακτικίστικων κινήσεων και χορογραφημένων αντιπαρατάξεων. Ο ΣΥΡΙΖΑ υιοθετήθηκε από το πλήθος του 2011, που έγινε κυρίαρχος λαός το 2012 και ψήφισε αριστερά. Οι βιαστικοί πίστεψαν ότι η συνολική αλλαγή ήταν πια ζήτημα μηνών. Αλλά στο παρόν μεσοδιά-

Ο Κώστας Δουζίνας είναι διευθυντής του Birkbeck Institute for the Humanities, London University. Από τις εκδόσεις νήσος κυκλοφορεί το βιβλίο του «Ριζοσπαστική πολιτική και νομική φιλοσοφία» (μετ. Μιχάλης Λαλιώτης).

Έργο της Κατερίνας Δροσοπούλου, από την πρώτη ατομική της έκθεση ζωγραφικής, που εγκαινιάζεται την Πέμπτη 11 Απριλίου στις 19.30 στην αίθουσα «ΠΕΡΙΤΕΧΝΩΝ» (Ηροδότου 5, Κολωνάκι) και θα διαρκέσει μέχρι τις 18 Μαΐου.

στημα βρίσκεται η διαφορά μεταξύ ιστορικής αναγκαιότητας και καθημερινής πολιτικής πρακτικής. Ο Ζακ Λακάν έλεγε ότι για να κάνεις ψυχανάλυση πρέπει να είσαι τόσο απελπισμένος που θα περιόριζες και το φαγητό σου ακόμη για να βρεις χρήματα για την ανάλυση. Έτσι είναι και η αντίσταση. Αντίσταση στην εξουσία υπάρχει παντού και πάντα. Γίνεται όμως φανερή όταν η συλλογικότητα λέει «αρκετά», «ως εδώ και μη παρέκει». Αυτό συνέβη το 2011. Οι αντιστάσεις είναι τοπικές, συγκεκριμένες, μέσα και απέναντι στην εξουσία. Αποδομούν το οπλοστάσιο, τους θεσμούς και τα ιδεολογήματα της εξουσίας και χρησιμοποιούν τα υλικά για να τα ξανακτίσουν διαφορετικούς κόσμους. Απέναντι στην πείνα, η αντίσταση δημιουργεί κινήματα αλληλεγγύης, απέναντι στην ανεργία φτιάχνει αυτοδιοικούμενες επιχειρήσεις, απέναντι στην άγνοια και το ψέμα δημιουργεί εναλλακτικές εστίες γνώσης, απέναντι στο έλλειμμα δημοκρατίας αμεσοδημοκρατικους θεσμούς. Η αντίσταση, επομένως, δεν εφαρμόζει απλώς αξίες και αρχές ούτε έχει προβλέψιμο σημείο έκρηξης. Αντίθετα, η αίσθηση δικαιοσύνης και ισότητας διατηρούνται ή χάνονται ανάλογα με την ένταση και έκταση της αντίστασης. Αλλά και ο κατάλληλος χρόνος, ο αριστοτελικός «καιρός» της συμπύκνωσης των δράσεων και της αντιστασιακής έκρηξης εξαρτάται από τις συγκεκριμένες συνθήκες. Όπως έλεγε ο Χέγκελ, το ιστορικό γεγονός επαναλαμβάνεται· και μόνο η δεύτερή του έλευση φέρνει τη ριζική αλλαγή. Θα λέγαμε λοιπόν ότι μια συμπύκνωση των επιμέρους αντιστάσεων, ένα «δεύτερο Σύνταγμα», θα επιβεβαιώσει την ιστορική αναγκαιότητα της αλλαγής. Αλλά αυτή είναι η αναγκαιότητα ταυ ενδεχόμενου, που το μέλλον θα μετατρέψει αναδρομικά σε πραγματικότητα. Μετά τις εκλογές του 2012, οι βασικοί παράμετροι του συσχετισμού εξουσίας άλλαξαν. Βρισκόμαστε σε ένα νέο πολιτικό πλα-

τό, μια προσωρινά σταθερή κοιλάδα. Είμαστε στην κατάσταση πριν τις 25 Μάη 2011, αλλά σε ψηλότερο οροπέδιο. Γιατί όμως βρίσκονται οι αντιστάσεις σε ύφεση; Η πιο συνηθισμένη ερμηνεία εκτιμά ότι ο κόσμος δεν είναι αρκετά συνειδητοποιημένος, κουράστηκε, έχει αποδεχθεί τον κυβερνητικό εκφοβισμό και προπαγάνδα, ενδιαφέρεται μόνο για το ατομικό του συμφέρον. Αυτή η βιαστική προσέγγιση θυμίζει εκείνο που ο Βάλτερ Μπένγιαμιν ονόμαζε «αριστερή μελαγχολία». Χαρακτηρίζει τον επαναστάτη που, προσκολλημένος στην παλιά του θεωρία και ιδεώδες —ακόμη και στην αποτυχία του ιδεώδους αυτού—, δεν στρέφεται στη δυνατότητα να παρέμβει στην τρέχουσα πολιτική πρακτική αλλάζοντας τον κόσμο. Είναι μια μετεξέλιξη της αριστερής πίστης στην ιστορική νομοτέλεια που δυναμώνει όσο οι προβλέψεις της αποτυχαίνουν. Έχουμε βέβαια πολλούς λόγους να πενθούμε: χάσαμε το ενιαίο κίνημα, την ενιαία εργατική τάξη, την κοινή μαρξιστική ανάλυση. Και, αντί να σκεφτούμε το νέο κίνημα και κόμμα, με νέα θεώρηση και πρακτική, η προσκόλληση στο χαμένο αντικείμενο του πόθου δεν επιτρέπει να το εγκαταλείψουμε. Έτσι, η αδυναμία της μελαγχολικής Αριστεράς να αλλάξει αμέσως τα πράγματα οδηγεί αδήριτα στο απάνεμο λιμάνι της ιδεολογικής καθαρότητας. Ιστορικά, όλοι οι δογματισμοί και οι φανατισμοί, θρησκευτικοί, ιδεολογικοί, εθνικοί, είναι απόρροια ήττας. Εμφανίζονται όταν μια γενικά αποδεκτή πίστη γίνεται αντικείμενο κριτικής και υποχωρεί. Ο δογματισμός είναι καταρχάς αμυντικός, αλλά γρήγορα οδηγείται στον «ναρκισσισμό των μικρών διαφορών»: «Η θεωρία είναι σωστή αλλά ο κόσμος δεν καταλαβαίνει», παραπονιέται ο μελαγχολικός, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα: και παράδοξα: «Αν η πολιτική μας γίνει πιο μαξιμαλιστική ο κόσμος θα ακολουθήσει». Πρέπει λοιπόν η Αριστερά να διδαχθεί από τις αντιστάσεις που άλλαξαν το πολιτικό σκη-

νικό, αν δεν θέλει να παραμείνει στη θέση του μόνιμα πενθούντος αυτό που θα μπορούσε να έχει γίνει. Η δυναμική, η ενέργεια και η κοινωνική μνήμη των πλατειών αποτελούν σοβαρή παρακαταθήκη για το μέλλον. Μπορεί όμως η συντακτική δύναμη που πρωτοεμφανίστηκε εκεί να γίνει μόνιμη; Η δημόσια συνεύρεση του πλήθους με κοινή πολιτική επιθυμία ήταν το «καινό δαιμόνιο» των πλατειών. Το πλήθος μετατράπηκε σε δύναμη αλλαγής και μετέφερε τη «δημόσια σφαίρα» από τα μεταφυσικά σχήματα του Χάμπερμας και των δημοσκοπήσεων στη φυσική συνύπαρξη σωμάτων και ιδιαιτεροτήτων. Μπορεί να θεσμοποιηθεί αυτή η ενέργεια; Φοβάμαι ότι διαδηλώσεις, απεργίες και κομματικές συναθροίσεις δεν αρκούν. Αυτές οι συνηθισμένες στρατηγικές έβρισκαν πάντα μια «οροφή», που ανέκοπτε την πορεία της Αριστεράς. Συνεργασίες και δικτυώσεις, αλληλεγγύη και μοίρασμα γνώσεων και δεξιοτήτων, δημόσια συζήτηση και δράση είναι το καινούργιο που φέρνει η εποχή των εξεγέρσεων. Αν οι πλατείες άδειασαν, πρέπει να τις ξαναγεμίσουμε, με εικονικές πλατείες, κλαδικές και τοπικές συνελεύσεις, πολιτικές δικτυώσεις και πολιτιστικές επαναστάσεις. Οι γνώσεις και δεξιότητες του πλήθους βρίσκουν συνεχώς νέους τρόπους συνεργασίας και δικτύωσης, νέες ιδέες για ζωή. Το κοινωνικό ήθος της οριζοντιότητας δημιουργείται βέβαια από κάτω. Η Αριστερά το αγκαλιάζει και βοηθά να διαχυθεί παντού, διατηρώντας τη δημοκρατική αυτοδιοίκηση της πλατείας. Η δεύτερη κληρονομιά και μνήμη των πλατειών είναι η αισθητική της πράξης. Ο γραμμικός χρόνος της δουλειάς αντικαταστάθηκε από την τελεολογική διάσταση της δημιουργίας. Οι δικτυώσεις, δεξιότητες και συνεργασίες που μαθαίνουμε για τη δουλειά μας έγιναν πολιτικά εργαλεία, ενάντια στις αρχές της πειθαρχίας, της κάθετης οργάνωσης και της αυταρχικής διοίκησης του μεταφορντικού καπιταλισμού. Η πράξη συνιστά υποκείμενα, η συλλογική πράξη αλλάζει τον κόσμο. Πώς όμως θα διατηρηθεί αυτή μετά το άδειασμα των πλατειών; Σήμερα, η κριτική της ιδεολογίας δεν αρκεί. Χρειάζεται οι συμπεριφορές να αποδεσμευτούν από το εξατομικευτικό κύκλωμα επιθυμίας-ικανοποίησηςματαίωσης. Το πολιτικό βάπτισμα της πλατείας ξεκίνησε διαδικασίες απο-υποκειμενικοποίησης και παραγωγής νέων υποκειμενικοτήτων. Ο τρόπος ζωής που μάθαμε στις πλατείες πρέπει, από προσωρινό διάλειμμα, να γίνει μόνιμη πρακτική και συνείδηση. Το αριστερό κόμμα πρέπει λοιπόν να έχει εύπλαστη φύση, εναλλασσόμενο κέντρο, πορώδεις παρυφές που επιτρέπουν τη συνεργασία με τα κοινωνικά δίκτυα. Πρέπει να είναι εργαστήριο πειραματισμού για δομές, ιδέες, θεσμούς. Αν η ιστορική αναγκαιότητα οδηγεί το παλιό καθεστώς στο τέλος του, το ίδιο ισχύει και για τα παραδοσιακά κομματικά μοντέλα. Χρειαζόμαστε ένα κόμμα «νέου τύπου» που συνομιλεί και συνεργάζεται με τη «γενική διάνοια» του ύστερου καπιταλισμού. Για να πετύχει η Αριστερά, πρέπει να αφήσει τη μελαγχολία των προκάτ συνταγών και λύσεων, την ασφάλεια του κομματικού πρωτόκολλου και επετηρίδας. Είμαστε το μέλλο,ν αλλά δεν έχουμε καμιά εγγύηση γι’ αυτό. Θάρρος, φαντασία και πειραματισμός είναι τα προτάγματα της ιδέας του κομμουνισμού σήμερα. Η Ευρώπη και η ευρωπαϊκή Αριστερά παίζονται στην Ελλάδα.

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013 TEYXOΣ 9

diplomatique

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Άμεση η ανάγκη διαχωρισμού λιανικών και επενδυτικών τραπεζών Του Dominique Plihon*

«A

ΓΑΛΛΙΑ: EΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΕΔΡΙΑΣ

Σοσιαλ-ηττοπάθεια α λα γαλλικά Παρ’ όλο που μερικές φορές κατηγορείται για απραξία, ο κ. Φρανσουά Ολάντ διόλου δεν χρονοτρίβησε από τη στιγμή που ανέλαβε την εξουσία. Στον Φρανσουά Μιτεράν είχαν χρειαστεί δύο χρόνια για να κάνει τη στροφή στη λιτότητα, το 1983, μετά από μερικές διόλου αμελητέες δομικές μεταρρυθμίσεις. Στον δεύτερο σοσιαλιστή πρόεδρο της Ε’ Γαλλικής Δημοκρατίας χρειάστηκαν μόλις έξι μήνες προκειμένου να διαπραγματευθεί τη φιλελεύθερη στροφή με τον ενθουσιασμό νεοφώτιστου. Με εκείνες τις κινήσεις του, ο πρώτος εξέφρασε την εγκατάλειψη των εργατικών και λαϊκών στρωμάτων, των αιωνίως ξεχασμένων. Ο επίγονός του πρόσθεσε σε αυτήν και το διαζύγιο με ένα μεγάλο κομμάτι των μεσαίων στρωμάτων. Ένα διαζύγιο που γίνεται ακόμα πιο επώδυνο υπό το φως του πρόσφατου σκανδάλου Καουζάκ (βλ. σελ. 43) Της Martine Bulard*

αρθρογράφος της οικονομικής εφημερίδας Les Echos, Ζαν-Μαρκ Βιτορί, δεν έκρυβε την ικανοποίησή του μετά το ταξίδι του προέδρου στην Ντιζόν, στα μέσα του Μαρτίου: «Ο Φρανσουά Ολάντ σχεδιάζει με μικρές, επιλεκτικές κινήσεις, μια εξαιρετικά φιλόδοξη πολιτική, ειδικά για μια κυβέρνηση της Αριστεράς: γενική επανεξέταση της κοινωνικής προστασίας, σμίκρυνση των ορίων του κράτους, άνοδο της παραγωγικότητας στον δημόσιο τομέα, σε βάθος ανανέωση του κοινωνικού δια-

* Η Martine Bulard είναι δημοσιογράφος της Le Monde Diplomatique.

λόγου. Μια θαρραλέα επιλογή προς μια φιλελεύθερη πολιτική της Αριστεράς1»... την οποία έχουμε αρκετή δυσκολία να ξεχωρίσουμε από μια φιλελεύθερη πολιτική της Δεξιάς. Μόλις ανέλαβε την εξουσία, ο Φ. Ολάντ, όπως και ο Νικολά Σαρκοζί πριν από αυτόν, συγχρόνισε τον βηματισμό του με εκείνον της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ. Εξορμώντας στην πρώτη του ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής για να «επαναδιαπραγματευθεί» το Σύμφωνο Σταθερότητας και τον Συντονισμό των Οικονομικών Πολιτικών (TSCG) προκειμένου να «ευνοηθεί η ανάπτυξη και η απασχόληση2» (μια προεκλογική υπόσχεσή του), επέστρεψε με τον «χρυσό κανόνα» ανά χείρας: το δημοσιονομικό έλλειμμα δεν πρέπει να υπερβαίνει το 3%. Αντίο, απασχόληση. Καλημέρα, λιτότητα. Η μεταστροφή αυτή είχε προετοιμαστεί από τον Ντιντιέ Μιγκό, φίλο του προέδρου και χαίροντα ιδιαίτερης εκτίμησης από τον Σαρκοζί, ο

οποίος τον είχε ορίσει επικεφαλής του Ελεγκτικού Συνεδρίου: πρέπει «να βρεθούν 33 δισεκατομμύρια ευρώ το 20133», δήλωνε ήδη από τον Ιούλιο του 2012. Από τη στιγμή που στήθηκε το σκηνικό, ο επιφορτισμένος με τη σκηνοθεσία προωθεί «τη» λύση: «Το ήμισυ της επικείμενης προσπάθειας να επικεντρωθεί στη μείωση των δαπανών». Και αναφέρει ως παραδείγματα την υγεία, την επαγγελματική εκπαίδευση, τις τοπικές κοινότητες... Σε πρώτο χρόνο, αυτή η θεμελιακή κατεύθυνση συμπορεύτηκε με μια σειρά μέτρων που άφηναν μερικούς αδιόρθωτους ονειροπόλους να ελπίζουν σε μια «δίκαιη λιτότητα» (το νέο σύνθημα): σχολική επιδότηση για τα νοικοκυριά που δοκιμάζονται πιο πολύ, δημιουργία μιας ειδικής φορολογικής κλίμακας της τάξης του 75% για τα πολύ υψηλά εισοδήματα, επιβολή εισφοράς 24% επί των υπεραξιών, φορολόγηση ορισμένων κεφαλαιακών ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 2

υτή η χρονιά υπήρξε εξαιρετικά δύσκολη, ιδιαίτερα για τους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας. Ωστόσο, προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε δυναμικά τις βαθύτερες αιτίες του προβλήματος: τα δημόσια οικονομικά εξυγιαίνονται. Οι λιγότερο ανταγωνιστικές οικονομίες επιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα. Έχει δρομολογηθεί η εξυγίανση του χρηματοοικονομικού τομέα. Η δομή της διακυβέρνησης βελτιώνεται. Δεν μπορούμε ακόμα να πανηγυρίσουμε, ωστόσο υπάρχουν λόγοι για να είμαστε αισιόδοξοι και νομίζω ότι οι επενδυτές και οι εταίροι μας το αναγνωρίζουν». Αυτά δήλωσε ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, στις 14 Δεκεμβρίου του 2012, ενθουσιασμένος από τη συμφωνία για την τραπεζική ένωση, στην οποία κατέληξε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Με γεμάτα τα χέρια από τη χρηματοοικονομική κρίση, την οποία δεν κατόρθωσαν να αντιμετωπίσουν, οι ευρωπαϊκές αρχές επιδείκνυαν επί μήνες μεγάλη κινητικότητα, προσπαθώντας να μεταρρυθμίσουν το ευρωπαϊκό σύστημα επιτήρησης των τραπεζών. Στη σύνοδο του Ιουνίου του 2012, οι κυβερνήσεις ανέθεσαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συντάξει συγκεκριμένες προτάσεις. Ήδη από τον Σεπτέμβριο, η τελευταία έδωσε στη δημοσιότητα το -φεντεραλιστικής έμπνευσηςσχέδιό της, το οποίο και χαρακτήρισε «κβαντικό άλμα» για την Ένωση. Τελικά, το πρόγραμμα των μέτρων που υιοθετήθηκε από τους 27 στη σύνοδο του Δεκεμβρίου του 2012 περιλαμβάνει τρία κύρια σκέλη: τη συγκεντρωτικού χαρακτήρα επιτήρηση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ταμείου για την εγγύηση των καταθέσεων και την κατάρτιση ενός κοινού μηχανισμού για την αντιμετώπιση των χρεωκοπιών των τραπεζών. Η πλειονότητα των προβεβλημένων από τα μέσα ενημέρωσης οικονομολόγων και πολιτικών επιφύλαξε ευνοϊκή υποδοχή σε αυτό που παρουσιάστηκε ως πρόοδος στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Λόρενς Μπουν, διευθύντριας οικονομικής έρευνας στην Bank of America Merill Lynch, πρόκειται για «ένα ακόμα βήμα για την Ευρώπη». Από την πλευρά του, στο τέλος της συνόδου, ο Μισέλ Μπαρνιέ, επίτροπος με αρμοδιότητα την εσωτερική αγορά, δήλωσε ότι πρόκειται για «ιστορική» επιτυχία. Η κρίση απέδειξε την αντίφαση ανάμεσα στον ολοένα και περισσότερο διεθνοποιημένο χαρακτήρα των ευρωπαϊκών τραπεζών και στα συστήματα επιτήρησης και εγγύησης των καταθέσεων, τα οποία εξακολουθούν να έχουν εθνικό χαρακτήρα. Κατά τον ίδιο τρόπο, το καθεστώς της χρεωκοπίας των τραπεζών ρυθμίζεται από τις διαδικασίες του εθνικού δικαίου, τη στιγμή που, λόγω της διεθνούς διάστασης των δραστηριοτήτων τους, η αδυναμία τους να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους πυροδοτεί έναν συστημικό κίνδυνο, ο οποίος διαχέεται πέρα από τα σύνορα. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 3

* Ο Dominique Plihon είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικής Οικονομίας στο πανεπιστήμιο Paris-XIII, μέλος του επιστημονικού συμβουλίου της Attac (Οργάνωση για τη Φορολόγηση των Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών και για τη Δράση των Πολιτών).

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

diplomatique

Σοσιαλ-ηττοπάθεια α λα γαλλικά ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 1

εισοδημάτων στο ίδιο επίπεδο με τα εργασιακά εισοδήματα, δημιουργία μιας ημι-δημόσιας τράπεζας επενδύσεων, πάγωμα ενός μέρους των ενοικίων, πλήρης κάλυψη των εξόδων για το αντισυλληπτικό χάπι, σύνταξη στα 60 για όσους πληρώνουν εισφορές για πάνω από σαράντα χρόνια, δημιουργία θέσεων στην εκπαίδευση (δέκα χιλιάδες για το 2013) και επίσημο τέλος στη Γενική Αναθεώρηση της Δημόσιας Πολιτικής (RGPP), του σαρκοζικού σχεδίου που φιλοδοξούσε να καταργήσει τις μισές θέσεις δημοσίων υπαλλήλων... Όμως, η επιστροφή στην τάξη δεν άργησε να έρθει. Προορισμένη να προκαλέσει εντύπωση στην κοινή γνώμη, προκειμένου να συγκαλύψει την παραίτηση από κάθε μεγάλης κλίμακας φορολογική μεταρρύθμιση, η συμβολική φορολογική κλίμακα του 75% εξαφανίστηκε χωρίς να αφήσει ίχνη. Βρίθοντας από κάθε είδους απαλλαγές, η φορολόγηση του κεφαλαίου και των υπεραξιών συρρικνώθηκε με σχεδόν μαγικό τρόπο. Έχοντας φύγει από την πόρτα, η RGPP επέστρεψε από το παράθυρο με ολοκαίνουργια φορεσιά: τον «Εκσυγχρονισμό της Δημόσιας Δράσης» (MAP)... κι όλα αυτά εν ονόματι της εξοικονόμησης των 33 δισ. του Μιγκό. Από την άλλη, δεν υπήρξε κανένα πρόβλημα ως προς την εξεύρεση 20 δισ. ευρώ υπέρ των επιχειρήσεων, μεγάλων και μικρών. Αυτή τη φορά ήταν ένας πρώην εργοδότης, ο Λουί Γκαλουά4, που προετοίμασε την κοινή γνώμη για την απαραίτητη πτώση του «μισθολογικού κόστους» εν ονόματι της ιερής και απαραβίαστης «ανταγωνιστικότητας». Προκειμένου να αναλύσει τα ρίσκα της επιχειρηματικής δραστηριοποίησης, η έκθεσή του υποδείκνυε αρκετούς άλλους παράγοντες, ιδιαίτερα την έρευνα και την εκπαίδευση. Όμως το «σύμφωνο ανταγωνιστικότητας» δεν κρατούσε παρά μόνο ένα κεντρικό σημείο, το οποίο υπογράμμισε ο πρωθυπουργός Ζαν-Μαρκ Αϋρώ: «Οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να επωφεληθούν από επιστροφή φόρου ισοδύναμη με μείωση της τάξης του 6% στις εργοδοτικές εισφορές των μισθών ύψους μέχρι 2,5 φορές τον βασικό5». Αντιρρήσεις; Καμία. Ωστόσο, οι μειώσεις τού σήμερα στις εισφορές, ποτέ δεν έγιναν οι επενδύσεις και οι θέσεις εργασίας τού αύριο, αλλά πάντοτε μετατράπηκαν σε κέρδη. Μεταξύ 1980 και 2011, το μερίδιο των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών στην προστιθέμενη αξία των μη χρηματοπιστωτικών εταιρειών μειώθηκε κατά 1,7 μονάδες. Αποτέλεσμα: οι επενδύσεις παρέμειναν σχεδόν σταθερές (+0,2 της μονάδας), το μερίδιο όμως των διανεμόμενων κερδών αναρριχήθηκε κατά 6 μονάδες Για να αντισταθμιστεί αυτή η γενναιοδωρία, πανηγυρίστηκε η επίσημη επάνοδος του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ). Η αύξησή του, προγραμματισμένη για το επόμενο έτος (7,7 δισ. ευρώ), διόλου δεν διαφέρει από τον «Κοινωνικό ΦΠΑ» που είχε ψηφιστεί στο τέλος της θητείας του Σαρκοζί. Πρόκειται για τον φόρο που καταργήθηκε αμέσως από τον Ολάντ, καθώς «εξασθένησε ακόμη περισσότερο την ανάπτυξη, έστειλε ανθρώπους στην ανεργία, ακρωτηρίασε την αγοραστική ικανότητα». Οξυδερκής διάγνωση. Για ποιον λόγο όμως ο ΦΠΑ της Αριστεράς δεν θα έχει τις

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

diplomatique

ίδιες επιπτώσεις με τον ΦΠΑ της Δεξιάς; Η διολίσθηση δεν σταματά εδώ. Το βροντερό «ο πραγματικός αντίπαλός μου είναι το χρηματοπιστωτικό σύστημα» (λόγος του Ολάντ στο Μπουρζέ, 22 Ιανουαρίου 2012) πολύ σύντομα τοποθετήθηκε στην αποθήκη με τα ενθύμια της προεκλογικής εκστρατείας. Ενόσω οι «αρθροκράτες» υμνολογούσαν καθημερινά τα δόγματα της μοναδικής σκέψης, η επιχειρηματική ελίτ διέσωζε τα προνόμιά της - εκείνα που οδήγησαν στη χρηματοπιστωτική καταστροφή του 2008. Απαιτώντας ακόμη λιγότερα και από τον Βρετανό συντηρητικό Ντέιβιντ Κάμερον, ο Ολάντ παραιτήθηκε από κάθε μέσο δράσης το οποίο θα τον βοηθούσε να ξεφύγει από τη δίνη των απαιτήσεων των τραπεζών για διψήφια ποσοστά κέρδους.

«Δουλεύετε περισσότερο για να κερδίζουμε περισσότερα»! Για να ολοκληρώσει την εικόνα, ο πρόεδρος θα γιορτάσει την πρώτη επέτειο της ανόδου του στην εξουσία με έναν νόμο που κονιορτοποιεί τις αρχές του Εργατικού Δικαίου, καθαγιάζοντας τα πρωτεία των κλαδικών συμβάσεων επί των συλλογικών και ελαχιστοποιώντας τις πιθανότητες δικαστικής διεκδίκησης. Η παρτιτούρα είχε μελοποιηθεί από τον Σαρκοζί και περιείχε το πέρασμα από το «δουλεύουμε περισσότερο για να κερδίζουμε περισσότερα» στο «δουλεύουμε περισσότερο για να κερδίζουμε λιγότερα». Με τίτλο «Σύμφωνο ανταγωνιστικότητας - εργασίας», είχε αποσυρθεί από την κυκλοφορία μαζί με τον δημιουργό της. Να την που ξαναβγαίνει στην επιφάνεια, επισφραγισμένη από την Αριστερά, με τη ζαχαρωμένη ονομασία «Διασφάλιση της απασχόλησης». Κι όποιος καταλάβει τη διαφορά να μας την πει. Για τον προηγούμενο πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας, «αν η πλειοψηφία των μισθωτών μιας επιχείρησης συμφωνήσουν [...] να ορίσουν τη διάρκεια της εργασίας τους ή να ευνοήσουν την απασχόληση έναντι του μισθού ή τον μισθό έναντι της απασχόλησης, θα μπορούν να το κάνουν6». Για τον καινούργιο πρόεδρο και για τον νέο νόμο, αυτό επαναδιατυπώνεται ως εξής: «Οι επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες λόγω της

οικονομικής συγκυρίας, μπορούν προσωρινά να τροποποιήσουν, σεβόμενες τη δημόσια κοινωνική ευταξία, το συνολικό ισοζύγιο χρόνου εργασίας-μισθού-απασχόλησης». Με πόσο κομψούς όρους διατυπώνονται αυτά τα πράγματα! Με πιο απλά λόγια, μόνο ο επικεφαλής της επιχείρησης θα καθορίζει το προαναφερθέν «ισοζύγιο». Θα μπορεί να αυξήσει τον χρόνο εργασίας, να μειώσει τους μισθούς όλων όσων παίρνουν πάνω από 1,2 φορές τον βασικό μισθό (δηλαδή 1.340 ευρώ καθαρά, ποσό που θεωρείται η υπέρτατη πολυτέλεια), ακόμη και να υπαγορεύσει τη μετάθεση σε άλλο τόπο εργασίας. Αυτό είναι - το δέχεσαι ή δεν το δέχεσαι. Ο εργαζόμενος έχει την ελευθερία να αρνηθεί: σε αυτή την περίπτωση, θα απολυθεί... Η διάταξη δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να επαναφέρει μία από τις πιο παλιές υποδείξεις της νεοφιλελεύθερης Ιεράς Συνόδου που ονομάζεται Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Από το 1994 πρότεινε «να αναθεωρηθούν οι σχετικές με την ασφάλεια της απασχόλησης ρυθμίσεις, να αυξηθεί η ελαστικότητα του χρόνου εργασίας (...), να ενθαρρυνθούν οι ατομικές συμβάσεις μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών7». Η αντίληψή του για τη μάχη εναντίον της ανεργίας; Να έχουν όλοι δουλειά, ακόμα κι αν γίνουν φτωχοί εργαζόμενοι. Μέχρι στιγμής, η Γαλλία αντιτασσόταν σε αυτά, προκαλώντας την μήνιν του οργανισμού. Τελικά υπέκυψε. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι επιχειρήσεις, προκειμένου να εφαρμόσουν αυτά τα μέτρα που ποδοπατούν τις συμβάσεις εργασίας, πρέπει να εξασφαλίσουν την έγκριση της πλειοψηφίας των μισθωτών. Ποιο είναι όμως το περιθώριο ελιγμών των τελευταίων, όταν έχουν να διαλέξουν ανάμεσα στη Σκύλλα -την απόλυση- και τη Χάρυβδη - τη μείωση των αποδοχών τους; Όσο για τα οφέλη για την απασχόληση, είναι τόσο άφθονα όσο και το τρεχούμενο νερό στην έρημο, όπως καταδεικνύει η συμφωνία που υπογράφηκε στη Renault: αύξηση του χρόνου εργασίας, πάγωμα μισθών, «εθελοντική» κινητικότητα, με αντάλλαγμα... την κατάργηση 8.260 θέσεων απασχόλησης και την ασαφή υπόσχεση περί επαναπατρισμού μερικών

γραμμών παραγωγής που είχαν μεταφερθεί εκτός Γαλλίας, για μια παραγωγή που, σε παγκόσμιο επίπεδο, θα παραμείνει μικρότερη από τη μισή του 2005. Βεβαίως, το κείμενο περιλαμβάνει δεκαεννέα άρθρα - και δεν αποτελούν όλα τους απλή μεταγραφή των σαρκοζικών σχεδίων. Σε αυτά βρίσκουμε μερικές κοινωνικές βελτιώσεις, όπως τη μικρο-φορολόγηση των συμβάσεων πολύ μικρής διάρκειας ή την επέκταση της επικουρικής ασφάλισης ασθενείας. Όμως, τα περισσότερα από τα ευνοϊκά για τους μισθωτούς μέτρα παραπέμπονται σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις, τη στιγμή που η ενισχυμένη ευελιξία τίθεται σε ισχύ εδώ και τώρα. Αυτή τη φορά, τον δρόμο δεν τον άνοιξε μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων, αλλά ένα συνδικαλιστικό μέτωπο: η Γαλλική Δημοκρατική Συνομοσπονδία Εργασίας (CFDT), προσκείμενη στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, η Γενική Συνομοσπονδία Στελεχών (CGC) και η Γαλλική Συνομοσπονδία Χριστιανών Εργατών (CFTC). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των τελευταίων εκλογών στα συνδικάτα, αντιπροσωπεύουν λιγότερους από τους μισούς μισθωτούς, όμως η Εθνική Διεπαγγελματική Σύμβαση (ANI) που υπέγραψαν με τις εργοδοτικές οργανώσεις επιβάλλεται σε όλους... ακόμη και στους βουλευτές, καθώς σχεδόν απαγορεύεται η υποβολή τροπολογιών, κάτι που τους μετατρέπει σε απλούς επικυρωτές ειλημμένων αποφάσεων. Άλλωστε, αυτού του τύπου η υπονόμευση των δημοκρατικών αρχών έχει γίνει ένα εξαιρετικά δημοφιλές άθλημα. Στο εξής, πριν από κάθε συζήτηση στο Κοινοβούλιο, ο εθνικός προϋπολογισμός θα πρέπει να περάσει από διπλό κόσκινο: πρώτα εκείνο της Κομισιόν των Βρυξελλών, η οποία θα κρίνει τη συμμόρφωσή του με την καινούργια Βίβλο, το σύμφωνο δημοσιονομικής πειθαρχίας που επικύρωσε τον προηγούμενο Ιούνιο ο Φ. Ολάντ, και κατόπιν εκείνο του Ανωτάτου Συμβουλίου Δημοσίων Οικονομικών, επιφορτισμένου να ορίζει κατά πόσο «η κυβέρνηση έχει επιδείξει σεβασμό στον ‘χρυσό κανόνα’». Εδώ έχουμε μια θαυματουργή ιδεολογική ομοφωνία: από τα έντεκα μέλη αυτής της σύναξης σοφολογιωτάτων, τα εννέα έχουν πάρει ανοιχτά θέση υπέρ της μείωσης των δημοσίων δαπανών. Οι υπόλοιποι «τηρούν το απόρρητο των διαβουλεύσεων». Ούτως ή άλλως, το Ανώτατο Συμβούλιο «δεν μπορεί να δημοσιοποιήσει τη μειοψηφούσα άποψη»8. Οι βουλευτές καλούνται απλώς να συμμορφωθούν με τους χρησμούς.

Φαύλος κύκλος Τα αποτελέσματα αυτού του πρώτου χρόνου

Υπεύθυνη έκδοσης: Βάλια Καϊμάκη Συντακτική ομάδα: Κορίνα Βασιλοπούλου, Θανάσης Κούτσης, Χάρης Λογοθέτης, Βασίλης Παπακριβόπουλος Επικοινωνία: info@monde-diplomatique.gr Αρχείο κειμένων: www.monde-diplomatique.gr Facebook: www.facebook.com/monde.diplomatique.gr

3/33

Η ΑΥΓΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ 7 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

διακυβέρνησης εντυπωσιάζουν: η χώρα φλερτάρει με την ύφεση, ενόσω η ανεργία και το έλλειμμα κορυφώνονται. Δεν πρόκειται για κάποιο θαύμα: η μείωση των δημοσίων δαπανών και οι περικοπές στους μισθούς συνεπάγονται πτώση της οικονομικής δραστηριότητας, η οποία προκαλεί άνοδο της ανεργίας και των καταβαλλόμενων κοινωνικών επιδομάτων, που ακολουθούνται από πτώση των φορολογικών εσόδων και άρα άνοδο του ελλείμματος... Ο φαύλος κύκλος είναι γνωστός. Ακόμη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αρχίζει να αναρωτιέται για τις επιπτώσεις μιας τέτοιας θεραπείας. Κι όμως, η ομάδα Ολάντ, παρά τις καλές προθέσεις του ξεκινήματος, υποκύπτει και αυτή στις χάρες της μαγικής σκέψης. Με το πρόσχημα της συνέχισης του δανεισμού με χαμηλό κόστος από τις «αγορές», προκειμένου να αποφύγει το ελληνικό ή το ισπανικό σύνδρομο, η Γαλλία σπεύδει να επιδείξει τα διαπιστευτήριά της. Θα μπορούσε αντιθέτως να εμπνευστεί από την Ισλανδία, που χαλιναγώγησε τις τράπεζες. Ή να παρακάμψει τις χρηματοπιστωτικές αγορές μέσω ενός υποχρεωτικού εσωτερικού δανεισμού μεγάλης κλίμακας, μια και το επίπεδο της εθνικής αποταμίευσης της το επιτρέπει. Θα μπορούσε εξίσου άνετα να επαναφέρει τους φόρους στο επίπεδο της δεκαετίας του 1980 -πριν η αντιφορολογική τρέλα που κληρονόμησε ο αμερικανικού τύπου νεοσυντηρητισμός μολύνει όλα τα κράτη- ή να προχωρήσει σε ευρείες δομικές μεταρρυθμίσεις. Σε αυτά τα επιχειρήματα συχνά αντιπαρατίθεται η γερμανική αδιαλλαξία όμως η Γερμανία, ιδιαίτερα εξαρτημένη από τις εξαγωγές και από το ευρώ, θα αντιμετώπιζε έντονες δυσκολίες αν η Γαλλία εγκατέλειπε το ευρώ. Ο εκβιασμός θα μπορούσε να είναι διπλής κατεύθυνσης. Ένα πράγμα είναι βέβαιο: δεν μπορείς αφ’ ενός να μιλάς για «συστημική κρίση», αφ’ ετέρου να έχεις ως μόνο ορίζοντα τη συνέχιση, προς το χειρότερο, όσων έχουν ήδη δοκιμαστεί. Η κοινωνική ηττοπάθεια του Ολάντ οφείλεται κατά πολύ στον φόβο απέναντι στη ρήξη. Όπως έλεγε ο Αμερικανός πρόεδρος Φράνκλιν Ρούσβελτ, την ημέρα της ανάληψης των καθηκόντων του, στις 4 Μαρτίου 1933: «Το μόνο πράγμα που πρέπει να φοβόμαστε είναι τον ίδιο τον φόβο τον απροσδιόριστο, τον παράλογο, τον αδικαιολόγητο τρόμο που παραλύει». Θα έπρεπε όμως, τότε, οι ελίτ της σοσιαλιστικής Αριστεράς να ήταν σε θέση να ξεφύγουν από τον ζυγό των ιδεολογικών προκαταλήψεων. Διότι τα στελέχη των Σοσιαλιστών και οι βασικότεροι εμπειρογνώμονές τους έχουν εκπαιδευθεί στις ίδιες σχολές και έχουν στρατολογηθεί από τους ίδιους πολιτικούς κύκλους, που στο κράτος βλέπουν τον βασικότερο πρόξενο της σπατάλης, στις ιδιωτικοποιήσεις την εγγύηση της αποτελεσματικότητας και στο «κόστος εργασίας» τον υπ’ αριθμόν ένα οικονομικό εχθρό. Χαρακτηριστικό είναι ότι τον βασικό υπερασπι-

στή του νόμου για τη διασφάλιση της απασχόλησης εκ μέρους της συνομοσπονδίας CFDT, Φρανσουά Σερέκ, τον ξαναβρίσκουμε γενικό επιθεωρητή Κοινωνικών Υποθέσεων, διορισμένο από την κυβέρνηση, και πρόεδρο της Terra Nova, της προσκείμενης στο Σοσιαλιστικό Κόμμα λέσχης προβληματισμού που θεωρητικοποιεί την εγκατάλειψη των λαϊκών στρωμάτων και εγκωμιάζει τον περιορισμό της ομπρέλας της κοινωνικής ασφάλισης... Με την ίδια λογική, ο πρώην γενικός γραμματέας της CFDT δεν εκπλήσσεται όταν οι εργοδότες αρνούνται να δεχθούν αυξήσεις στις κοινωνικές εισφορές που τους επιβαρύνουν, προκειμένου να βελτιωθούν οι παροχές της κοινωνικής ασφάλισης, δέχεται όμως να ξοδέψει (ελαφρώς) περισσότερα αν πρόκειται για επικουρική ασφάλιση... ιδιωτική, επί της ουσίας. Ήδη, σχεδόν οι μισές από τις τρέχουσες δαπάνες υγείας δεν καλύπτονται από την κοινωνική ασφάλιση το ένα τρίτο των Γάλλων δηλώνουν ότι στερούνται κάποιες ιατρικές φροντίδες ελλείψει χρημάτων. Το ίδιο ισχύει και για τις συντάξεις: επτά μεταρρυθμίσεις μέσα σε είκοσι χρόνια, με συνεχείς μειώσεις. Το 1993, ο πρωθυπουργός Εντουάρ Μπαλαντίρ επέβαλε την αποσύνδεση του ύψους των συντάξεων από το ύψος των μισθών, συνδέοντάς τις με τον τιμάριθμο. Το 2013, εξαφανίζεται και αυτή η σύνδεση, για χάρη μιας συμφωνίας για τις επικουρικές συντάξεις που υπογράφηκε -μεταξύ άλλων- από τη CFDT και από τους εργοδότες. Και η κυβέρνηση σκοπεύει να επεκτείνει τη ρύθμιση σε όλο το σύστημα, με το πρόσχημα της καταπολέμησης του ελλείμματος. Ενός ελλείμματος που γεννήθηκε όχι από κάποια αύξηση στις συντάξεις, αλλά από την πτώση των εσόδων από τις εισφορές, λόγω της «κουτσής» ανάπτυξης, που με τη σειρά της οφείλεται στη λιτότητα... Τέτοια είναι η φρικιαστική λογική των αλυσιδωτών αντιδράσεων που περιγράφηκαν παραπάνω. Κοινωνικά άδικη και οικονομικά αναποτελεσματική, η βόμβα της λιτότητας απειλεί τις ίδιες τις κοινωνίες. Ο Έλληνας σοσιαλιστής ευρωβουλευτής Δημήτρης Δρούτσας το συνοψίζει κάπως έτσι: «Εφαρμόσαμε πολιτικές αντίθετες στις ιδέες μας. Πήραμε μέτρα στα οποία δεν πιστεύαμε. Το λογικό αποτέλεσμα; Ο κόσμος έχασε την εμπιστοσύνη του. Η ελληνική κοινωνία πιέζεται αφόρητα και φοβάμαι ότι ετοιμαζόμαστε για μια έκρηξη9. Είναι ψευδαίσθηση να νομίζεις ότι μπορείς να χορέψεις με τον καπιταλισμό χωρίς να πάθεις ζημιά. 1. Jean Marc Vittori, «Le temps des choix courageux», 13 Μαρτίου 2013, www.lesechos.fr. 2. «Renaissance de l’Europe», λόγος στο Cirque d’hiver, Παρίσι, Μάρτιος 2012. 3. «Didier Migaud: «Il faut trouver de l’ordre de 33 milliards d’euros pour 2013»», Le Monde, 3 Ιουλίου 2012. 4. Πρώην πρόεδρος της EADS, της εταιρείας που ανάμεσα σε άλλα κατασκευάζει τα Airbus, νυν μέλος των Δ.Σ. της Peugeot Citroën, της Air France κ.λπ. 5. Agence France-Presse, 5 Νοεμβρίου 2012. 6. Παρέμβαση σε εννέα γαλλικά τηλεοπτικά δίκτυα, μεταξύ των οποίων τα TF1 και France 2, 291-12. 7. «Η στρατηγική του ΟΟΣΑ για την απασχόληση», ΟΟΣΑ, Παρίσι, 1994. Βλ. Serge Halimi, «Les chantiers de la démolition sociale», Le Monde diplomatique, Ιούλιος 1994. 8. Άρθρο 21 της Συνθήκης. Βλ. Raoul Marc Jennar, «Traité flou, conséquences limpides», Le Monde diplomatique, Οκτώβριος 2012. 9. Συνέντευξη στο Mediapart, Παρίσι, 10 Μαρτίου 2013, www.mediapart.fr. EΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΟΥΤΣΗΣ

Άμεση η ανάγκη διαχωρισμού λιανικών και επενδυτικών τραπεζών ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 1

Ωστόσο, όπως προωθείται από τους Ευρωπαίους ιθύνοντες, το ενιαίο ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει τα τραπεζικά ιδρύματα δεν δίνει λύσεις στα θεμελιώδη ερωτήματα που έθεσε η κρίση. Το σχέδιο επικεντρώνεται στη ζώνη του ευρώ και στις δεκαεπτά χώρες - μέλη της: Αυτό αποδεικνύεται από την επιθυμία να ανατεθεί ο ρόλος κεντρικού επιτηρητή στην ΕΚΤ, παρά το γεγονός ότι το 2010 δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕΤΑ) με αποστολή να επιτηρεί τις τράπεζες των 27. Ποιοι θα είναι οι αντίστοιχοι ρόλοι των δύο οργάνων; Μπορούμε, αλήθεια, να κατηγορήσουμε τους Βρετανούς επειδή δεν επιθυμούν να ανήκουν στη δικαιοδοσία της ΕΚΤ, τη στιγμή που η χώρα τους δεν έχει υιοθετήσει το ενιαίο νόμισμα; Από την άλλη πλευρά, όμως, στο Σίτι του Λονδίνου πραγματοποιείται το 40% των συναλλαγών σε ευρώ...

Ερωτήματα για την εγγύηση των καταθέσεων Η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού ταμείου εγγύησης των καταθέσεων, το οποίο θα καλείται να αποζημιώνει μέχρις ενός ποσού τους καταθέτες σε περίπτωση χρεωκοπίας της τράπεζάς τους, εγείρει επίσης επίμονα ερωτήματα. Παρά το γεγονός ότι έχει δρομολογηθεί η εναρμόνιση των καθεστώτων εγγύησης των καταθέσεων, στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν σαράντα διαφορετικά καθεστώτα. Οι γαλλικές αρχές, όπως εξάλλου και εκείνες του συνόλου των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν δεσμευθεί ότι θα αποζημιώσουν τους καταθέτες των τραπεζών μέχρι το ποσό των 100.000 ευρώ. Τι θα συμβεί όμως απέναντι στις δυσκολίες της Ισπανίας, της Ελλάδας ή της Πορτογαλίας;1 Πράγματι, η Γερμανία και η Φινλανδία θα μπορούσαν να αρνηθούν να συνεισφέρουν σε αυτό το ταμείο, με πρόσχημα ότι κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με αύξηση της μεταφοράς εισοδημάτων από τον Βορρά προς τον Νότο της Ευρώπης, πράγμα που αρνούνται να δεχθούν οι περισσότερες χώρες του Βορρά... Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της για να περιορίσει το πεδίο της εφαρμογής της τραπεζικής ένωσης και κατόρθωσε να ενταχθούν στο καθεστώς της επιτήρησης από τις κεντρικές ευρωπαϊκές αρχές μονάχα οι 200 μεγαλύτερες από τις 6.000 τράπε-

Η κρίση αποκάλυψε ότι το σημερινό μοντέλο -της λεγόμενης «τράπεζας πολλαπλών συναλλαγών»-, το οποίο υπερασπίζεται μετά μανίας ο χρηματοοικονομικός τομέας, εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους τόσο για την κοινωνία όσο και για τις επιχειρήσεις

ζες της ζώνης του ευρώ. Σε αυτό το σημείο συναντάμε μια νέα έκφραση των πολιτικών και ιδεολογικών επιλογών των 27: πρόκειται για την επιλογή μιας Ευρώπης στην οποία θα κυριαρχούν οι αγορές, ο ανταγωνισμός και η εξουσία του χρηματοοικονομικού τομέα. Μέσα σε αυτήν τη συγκυρία, οι κυβερνώντες είχαν δύο επιλογές: να μεταφέρουν στο ευρωπαϊκό επίπεδο την εγγύηση των καταθέσεων για να αντιμετωπίσουν τυχόν χρεωκοπία κάποιων μεγάλων τραπεζών ή να θεσπίσουν όρια για το μέγεθος των τραπεζών και των τραπεζικών τομέων. Επέλεξαν την πρώτη λύση, καθώς αυτή επιτρέπει στους ηγέτες να μην λάβουν μέτρα ενάντια στο εξοργιστικά μεγάλο μέγεθος που έχει αποκτήσει ο χρηματοοικονομικός τομέας. Η ανάθεση στην ΕΚΤ των καθηκόντων του μοναδικού και «ανεξάρτητου» επόπτη εντάσσεται στην ίδια λογική. Πράγματι, για τους φιλελεύθερους οικονομολόγους, το ζητούμενο είναι να περιοριστεί ο ρόλος των πολιτικών παραγόντων, έτσι ώστε να ενισχυθεί η «αξιοπιστία» απέναντι στις χρηματαγορές. Όμως, οι νέες προνομιακές αρμοδιότητες της ΕΚΤ θα αυξήσουν σημαντικά την εξουσία ενός θεσμού, ο οποίος δεν εκλέγεται από τους πολίτες. Έτσι, η τραπεζική ένωση αποτελεί ακόμα ένα βήμα προς την αποπολιτικοποίηση (δεδομένου ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 4

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

diplomatique

Άμεση η ανάγκη διαχωρισμού λιανικών και επενδυτικών τραπεζών ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 3

διοικητικά) και την αύξηση του δημοκρατικού ελλείμματος του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Για να σώσουν τα προσχήματα, οι εμπνευστές της μεταρρύθμισης ισχυρίζονται ότι η ΕΚΤ θα υπόκειται σε αυξημένες απαιτήσεις όσον αφορά τα ζητήματα διαφάνειας. Αν και είναι αλήθεια ότι ο πρόεδρός της εμφανίζεται τακτικά ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για να απαντήσει στις ερωτήσεις των βουλευτών, γνωρίζουμε όλοι ότι αυτή η ενέργεια έχει καθαρά τυπικό χαρακτήρα. Το ίδιο θα συμβεί και στην περίπτωση του τραπεζικού ελέγχου. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, ο οποίος υπήρξε στο παρελθόν επικεφαλής της Goldman Sachs Europe, θα μπορεί -»εντελώς ανεξάρτητος»- να συνεχίσει να ευνοεί τους γίγαντες του χρηματοοικονομικού τομέα εις βάρος του συλλογικού συμφέροντος... Εξάλλου, υπάρχει το ενδεχόμενο να προκύψουν συγκρούσεις με τις εκλεγμένες κυβερνήσεις. Για παράδειγμα, πώς είναι δυνατόν να συμβιβαστεί η επιτήρηση της ΕΚΤ, η οποία στηρίζεται στη λογική της αγοράς, με τη δημιουργία των δημόσιων επενδυτικών τραπεζών που προωθεί η κυβέρνηση του Γάλλου πρωθυπουργού Ζαν Μαρκ Ερό ή ενός ευρύτερου δημόσιου ευρωπαϊκού τραπεζικού πόλου, στον οποίο η λήψη των αποφάσεων θα γίνεται με κριτήρια διαφορετικά από εκείνα του χρηματοπιστωτικού τομέα; Για να διαθέτει η μεταρρύθμιση συνοχή και αποτελεσματικότητα, θα έπρεπε να υπάρξει μια τροποποίηση του καταστατικού της ΕΚΤ, έτσι ώστε να τεθεί ο θεσμός υπό δημοκρατικό έλεγχο, για παράδειγμα υπό τον έλεγχο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι μεταρρυθμίσεις που έχουν δρομολογηθεί δεν αμφισβητούν τις υπάρχουσες ρυθμίσεις και τον τρόπο λειτουργίας των τραπεζών, στις οποίες κυριαρχεί η λογική των ευρωπαϊκών και των διεθνών χρηματαγορών. Η φερεγγυότητα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τα ίδια κεφάλαιά τους -δηλαδή κυρίως από το κεφάλαιο που έχουν εισφέρει οι μέτοχοί τους- και συνεπώς από τις εκτιμήσεις και την αξιολόγηση των αγορών, γεγονός που ενισχύει το μοντέλο της τράπεζας με μετοχικό χαρακτήρα, η οποία έχει ως στόχο την οικονομική αποδοτικότητα. Συνεπώς, χαλαρώνουν οι δεσμοί που υπάρχουν ανάμεσα στις τράπεζες μιας χώρας και στις ανάγκες της χρηματοδότησής της (κι όχι μόνο των επιχειρήσεών της και των νοικοκυριών της, αλλά και του κράτους).

Ο διαχωρισμός των τραπεζών Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα μπορούσαν να είχαν κάνει διαφορετικές επιλογές. Για παράδειγμα, ν’ απομονώσουν τον ευρύτατο τομέα της λιανικής τραπεζικής, ο οποίος επικεντρώνεται στην καρδιά της τραπεζικής δραστηριότητας (συγκέντρωση των καταθέσεων, χορήγηση πιστώσεων μικρής κλίμακας, χρηματοδότηση όλων όσοι δραστηριοποιούνται στην οικονομική ζωή, τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο), κατά τρόπο ώστε η φερεγγυότητά του να εξασφαλίζεται από ένα αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο. Μεταξύ άλλων, θα μπορούσε να απαγορευθεί στις τράπεζες λιανικής τραπεζικής να προβαίνουν σε κερδοσκοπικές πράξεις υψηλού ρίσκου. Ο επιδιωκόμενος στόχος θα μπορούσε να συνίσταται στον διαχωρισμό των δραστηριοτήτων της λιανικής

τραπεζικής και της επενδυτικής τράπεζας, αντίθετα απ’ ό,τι συμβαίνει στην περίπτωση του σημερινού μοντέλου όπου αυτές οι δύο δραστηριότητες αναμειγνύονται. Το σημερινό μοντέλο -της λεγόμενης «τράπεζας πολλαπλών συναλλαγών»- το οποίο υπερασπίζεται μετά μανίας ο χρηματοοικονομικός τομέας, οδηγεί στον σχηματισμό ομίλων με σημαντικό μέγεθος, οι οποίοι αποκαλούνται «μεγάλες συστημικές οντότητες». Η κρίση του 2008 αποκάλυψε τους κινδύνους που εγκυμονούν, τόσο για την κοινωνία, όσο και για τις επιχειρήσεις: Τα ίδια κεφάλαια και οι καταθέσεις που συσσωρεύονται μέσα από τη δραστηριότητα της λιανικής τραπεζικής εξανεμίστηκαν μέσα σε χρόνο μηδέν από τις ζημίες που προκλήθηκαν από τις κερδοσκοπικές δραστηριότητες. Έτσι, η επενδυτική τράπεζα Natixis έθεσε σε κίνδυνο την επιβίωση του ομίλου Banque populaire Caisse d’ épargne (BPCE), στον οποίο ανήκει, συσσωρεύοντας ζημίες που κυμαίνονται μεταξύ 5 και 8 δισ. ευρώ, οι οποίες οφείλονται στις επενδύσεις της σε αμερικανικά τοξικά χρηματοοικονομικά προϊόντα. Αυτές οι «επικίνδυνες σχέσεις» περιόρισαν την ικανότητα του χρηματοοικονομικού τομέα να χρηματοδοτεί τον παραγωγικό τομέα - και είναι μία από τις αιτίες της διαρκούς οικονομικής πίεσης που υφίσταται η ζώνη του ευρώ. Ωστόσο, σαν να μην είχε συμβεί τίποτα από όλα αυτά, οι ευρωπαϊκές αρχές ετοιμάζονται να ενισχύσουν ακόμα περισσότερο το μοντέλο των τραπεζών πολλαπλών συναλλαγών. Η έκθεση Λιικάνεν2 (Οκτώβριος του 2012), την εκπόνηση της οποίας διέταξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, περιορίζεται σε συστάσεις για δημιουργία εξειδικευμένων θυγατρικών που θα αναλαμβάνουν χρηματιστηριακές συναλλαγές υψηλού κινδύνου για δικό τους λογαριασμό, δηλαδή κερδοσκοπικά εγχειρήματα τα οποία θα πραγματοποιούνται από τις τράπεζες με τα ίδια κεφάλαιά τους. Το ελάχιστο αυτό μέτρο δεν θα οδηγήσει στον διαχωρισμό των τραπεζών που επιδίδονται στη λιανική τραπεζική και των επενδυτικών τραπεζών, ο οποίος επιβλήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες από τον πρόεδρο Φραγκλίνο Ρούζβελτ, το 1933, με τον νόμο Glass-Steagall Act, και στη Γαλλία, το 1944, από το πρόγραμμα του Εθνικού Συμβουλίου της Αντίστασης. Οι συγκεκριμένες πολιτικές κατέστησαν δυνατή την αποφυγή των τραπεζικών κρίσεων για πολλές δεκαετίες, μέχρι τη στιγμή που τέθηκαν σε αμφισβήτηση (το 1984 στη Γαλλία3 και το 1999 στις Ηνωμένες Πολιτείες). Προφανώς, αυτοί που μας κυβερνούν σήμερα δεν επιθυμούν να διδαχθούν τίποτα από την ιστορία. Στα τέλη του 2012, η γαλλική κυβέρνηση αποφάσισε να πραγματοποιήσει τη δική της τραπεζική μεταρρύθμιση, αγνοώντας τον στόχο της εφαρμογής ενιαίων αλλαγών σε ολόκληρη την κλίμακα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στον προεκλογικό λόγο που εκφώνησε ο Φρανσουά Ολάντ στο Μπουρζέ, υποσχέθηκε ότι «θα ελέγξει τον χρηματοοικονομικό τομέα [...] με την ψήφιση ενός νόμου για τις τράπεζες, ο οποίος θα τις υποχρεώσει να διαχωρίσουν τις πιστωτικές από τις κερδοσκοπικές τους δραστηριότητες». Όμως, κάτω από την πίεση των λόμπι που θίγονταν, η γαλλική κυβέρνηση μαγείρεψε ένα νομοσχέδιο πολύ λιγότερο τολμηρό κι από τις συστάσεις της έκθεσης Λιικάνεν. Πράγματι, το κείμενο του νόμου που παρου-

Το ενιαίο ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει τα τραπεζικά ιδρύματα και προωθείται από τους Ευρωπαίους ιθύνοντες δεν δίνει λύσεις στα θεμελιώδη ερωτήματα που έθεσε η κρίση

σιάστηκε στο υπουργικό συμβούλιο, στις 19 Δεκεμβρίου του 2012, επιχειρεί μια ασαφή διάκριση ανάμεσα στις «χρήσιμες» τραπεζικές δραστηριότητες και στις «κερδοσκοπικές» δραστηριότητες (τίτλος Ι, άρθρο 1). Όπως παρατηρεί η οργάνωση Finance Watch4, το εννοιολογικό ολίσθημα από τις «δραστηριότητες χορήγησης πιστώσεων» στις «χρήσιμες» δραστηριότητες -έννοια για την οποία το λιγότερο που μπορούμε να πούμε είναι ότι είναι υποκειμενική- «μας οδηγεί αναπόφευκτα σε μια μη μεταρρύθμιση, δεδομένου ότι στον δημόσιο διάλογο για τη χρησιμότητα των τραπεζικών δραστηριοτήτων δεν θα επιτευχθεί ποτέ η απαραίτητη συναίνεση των εμπλεκομένων». Θα είναι, λοιπόν, δυνατόν να επιχειρούνται από μια τράπεζα που επιδίδεται σε λιανική τραπεζική δραστηριότητες «παροχής επενδυτικών υπηρεσιών» (δηλαδή, διεξαγωγή χρηματιστηριακών συναλλαγών), καθώς επίσης και «εξασφάλισης της ύπαρξης τιμών αγοράς και πώλησης των χρηματοοικονομικών εργαλείων» (δηλαδή, κατά κύριο λόγο, κερδοσκοπία πάνω σε παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα), δεδομένου ότι μπορεί να είναι «χρήσιμες»(!) για την πελατεία της και για τη χρηματοδότηση της οικονομίας... Βέβαια, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι θα απαγορευθεί στις τράπεζες λιανικής τραπεζικής η πώληση παράγωγων χρηματοοικονομικών προϊόντων που βασίζονται σε αγροτικές πρώτες ύλες, καθώς επίσης και η πραγματοποίηση χρηματιστηριακών συναλλαγών υψηλών συχνοτήτων, δηλαδή χρηματιστηριακές εντολές που πραγματοποιούνται με αυτοματοποιημένο τρόπο από ταχύτατους υπερυπολογιστές, έτσι ώστε να μπορούν να επωφελούνται μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου από την παραμικρή συμφέρουσα διακύμανση ενός επιτοκίου. Εάν οι απαγορεύσεις περιοριστούν μονάχα σε αυτήν την κατεύθυνση, τότε θα αφορούν μικρό μονάχα μέρος των κερδοσκοπικών δραστηριοτήτων. Σύμφωνα, μάλιστα, με εκτιμήσεις που παρουσίασαν οι ίδιοι οι τραπεζίτες, το σύνολο της μεταρρύθμισης

θα περιέχει απαγορευτικές διατάξεις μονάχα για το 2-4% της τραπεζικής δραστηριότητας στη Γαλλία... Οι υπέρμαχοι του νέου νόμου προβάλλουν το επιχείρημα ότι με το νέο νομοθετικό κείμενο (με τον τίτλο ΙΙ) ενισχύονται οι εξουσίες των τραπεζικών αρχών [Αρχή Προληπτικής Εποπτείας και Διευθέτησης (ACPR)] και ο έλεγχος των χρηματαγορών [Αρχή των Χρηματαγορών (Autorité des marchés financiers)]. Ποιες όμως εξουσίες θα διαθέτουν οι θεσμοί αυτοί απέναντι σε τόσο ισχυρούς γίγαντες; Το άθροισμα των ισολογισμών των τριών μεγάλων γαλλικών τραπεζών αντιπροσωπεύει δυόμισι φορές το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της χώρας! Μονάχα ο πλήρης διαχωρισμός της λιανικής τραπεζικής και των επενδυτικών τραπεζών θα μπορούσε να δημιουργήσει μια κάποια ασφάλεια για την οικονομία και την κοινωνία. Το νομοσχέδιο δέχθηκε επιθέσεις από όλες τις πλευρές για τις ανεπάρκειές του. Για να αντιμετωπίσει την πολύπλευρη κριτική, η σοσιαλιστική ομάδα στο Κοινοβούλιο πρότεινε τροπολογίες με τις οποίες επιχειρείται να γίνει αυστηρότερη η μεταρρύθμιση και να υπάρξει καλύτερος ορισμός και μεγαλύτερος περιορισμός των «πράξεων για την εξασφάλιση τιμών αγοράς και πώλησης» που θεωρούνται χρήσιμες για την εξασφάλιση ρευστότητας στην αγορά χρηματοοικονομικών προϊόντων, δηλαδή για δυνατότητα των διάφορων παικτών της αγοράς να διαπραγματεύονται αυτά τα προϊόντα. Ωστόσο, οι τροπολογίες δεν θα οδηγήσουν σε πραγματικό διαχωρισμό της λιανικής τραπεζικής και των επενδυτικών τραπεζών. Όλες οι μεταρρυθμίσεις που έχουν δρομολογηθεί -τόσο στην κλίμακα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ζώνης του ευρώ, όσο και στη Γαλλίαπαρουσιάζουν το εξής κοινό χαρακτηριστικό: καμία από αυτές δεν αμφισβητεί την εξουσία των τραπεζών πολλαπλών συναλλαγών που δεσπόζουν στον παγκοσμιοποιημένο χρηματοοικονομικό τομέα, καθώς και τη δυνατότητά τους να προκαλούν τεράστιες καταστροφές.

(ΣτΜ) Το κείμενο γράφτηκε πριν από την κυπριακή κρίση, ωστόσο υπό το φως της γίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρον. 2 «Έκθεση της επιτροπής Ευρωπαίων εμπειρογνωμόνων για την τραπεζική μεταρρύθμιση». Ο Erkki Liikanen είναι πρόεδρος της φινλανδικής κεντρικής τράπεζας. 3 (ΣτΜ) Μόλις τον τρίτο χρόνο της προεδρίας του σοσιαλιστή Φρανσουά Μιτεράν... 4 Επιστολή της Finance Watch στον Πιέρ Μοσκοβισί, τον Γάλλο υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών, στις 11-12-12. 1

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΚΡΙΒΟΠΟΥΛΟΣ

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

36 ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ»: Η ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΥΠΟ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Ανάγκη για τοπικά σύμφωνα κοινωνικής συνοχής

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ

Ο Καλλικράτης σχεδιάσθηκε το 2010 ως πρόγραμμα με στόχο τη διοικητική μεταρρύθμιση στους ΟΤΑ, που θα αποτελούσε δημιουργική απάντηση στην πολύπλευρη κρίση που αντιμετώπιζε η χώρα. Μάλιστα, πριν την εφαρμογή του είχε καταφέρει να εξασφαλίσει ιδιαίτερα αυξημένη συναίνεση στο χώρο της αυτοδιοίκησης, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από σχετική έρευνα.Δεκαοχτώ μήνες μετά, οι υψηλές προσδοκίες είχαν μετατραπεί σε διαψεύσεις.1 Το θέμα της συγκυρίας αναδεικνύεται, με κρίσιμη παράμετρο το ότι ο «Καλλικράτης» αποτελεί μια καλή ευκαιρία για τη διοικητική διαχείριση του Μνημονίου. Κατά συνέπεια, η ανάγκη να δούμε με διαφορετικό τρόπο την οργάνωση της τοπικής αυτοδιοίκησης καθίσταται επίκαιρη. Από την προαναφερθείσα έρευνα προκύπτει ότι τα σημαντικότερα προβλήματα στην εφαρμογή του «Καλλικράτη» αποτελούν τόσο η έλλειψη οικονομικών πόρων σε σχέση με τις νέες αρμοδιότητες όσο και το ανελαστικό, γραφειοκρατικό θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας. Επίσης, καταγράφεται ότι αρνητικές πλευρές στον σχεδιασμό του σχετίζονται, κυρίως, με την αδυναμία του ελληνικού συστήματος διοίκησης (κεντρικής και τοπικής) να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις ενός τέτοιου εγχειρήματος. Παράλληλα, ενώ οι δήμοι ενισχύονται με 220 νέες αρμοδιότητες, οι θεσμοθετημένοι από το κράτος πόροι τους έχουν μειωθεί την τελευταία τριετία πάνω από 60%. Μια τόσο ριζική αλλαγή στην αρχιτεκτονική της διοίκησης διαφοροποιεί, εξ αντικειμένου, τον χαρακτήρα του διοικητικού μηχανισμού. Οι αλλαγές που συντελούνται οδηγούν σε υποχώρηση του κράτους, μια λειτουργία που έχει περιγραφεί θεωρητικά ως «αποκένωση του κράτους». Το αποκενωμένο κράτος αναζητά τρόπους να αντιμετωπίσει τη δραματική συρρίκνωση των πόρων, αποφεύγοντας να φορτωθεί κοινωνικές υποχρεώσεις. Με τον τρόπο αυτό διοχετεύει κοινωνικά αιτήματα και ευθύνες τόσο «προς τα κάτω» (περιφέρειες και δήμοι) όσο και «προς τα έξω» (αγορά, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών), με αποτέλεσμα να συγκαλύπτονται ευκολότερα οι κοινωνικές αντιθέσεις. Η τάση αποκένωσης του κράτους, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση, διαμορφώνουν ιδιαίτερα κρίσιμες επιδράσεις στην τοπική αυτοδιοίκηση: στις συνθήκες του Μνημονίου, με δύο χρόνια εφαρμογής του «Καλλικράτη» κινείται σε περιβάλλον οξείας οικονομικής κρίσης και δημοσιονομικής ασφυξίας. Οι σήμοι αποστερούνται ανθρώπινο δυναμικό, συρρικνώνουν βασικούς τομείς άσκησης κοινωνικής πολιτικής (πρόνοια, παιδεία, πολιτισμός) και εξαναγκάζονται σε μια ανώδυνη διαχειριστική λειτουργία, χωρίς αναπτυξιακό χαρακτήρα και όραμα. Οι ΟΤΑ έχουν, βέβαια, τις δικές τους ευθύ-

Ο Γιάννης Ιωαννίδης είναι δρ του Παντείου Πανεπιστημίου, διευθυντής ΟΤΑ

Μίμης Βιτσώρης, «Σπίτια»

νες, παραλείψεις και στρεβλώσεις. Η αυτοδιοίκηση δεν αποκόπηκε ποτέ από την κεντρική εξουσία ούτε διεκδίκησε την πολιτική, διοικητική και οικονομική αυτοτέλειά της. Ωστόσο, η αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να αποτελεί μικρογραφία, κακέκτυπο ή εξάρτημα του κράτου,ς ασκώντας εξουσία με τους τρόπους, τα μέσα και την οπτική του κράτους. Το γεγονός ότι οι δήμοι, πολλές φορές, αποτελούν ενεργούμενα της κεντρικής πολιτικής σκακιέρας είναι βασική ευθύνη και των αιρετών της. Οι πελατειακές σχέσεις πολλών δημάρχων με τις εκάστοτε κυβερνήσεις διεύρυναν την εξάρτηση, έστω και αν προσωρινά εξασφάλιζαν πόρους και ευνοϊκή μεταχείριση για δικές τους τοπικές υποθέσεις. Το πολιτικό προσωπικό της αυτοδιοίκησης δεν απέκτησε το απαραίτητο status και χαρακτηριστικά αντίστοιχα των λειτουργιών του ούτε φυσικά βρίσκεται σε μία εν δυνάμει συγκρουσιακή κατεύθυνση με την κυβέρνηση. Σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο, είναι σημαντικό η αυτοδιοίκηση να αποφύγει αδράνειες και προκαταλήψεις, υπερβαίνοντας στην πράξη ψευδεπίγραφα διλήμματα. Μια ιδεοληπτική ταύτιση γίνεται με τον όρο «συμφέρον». Συγκεκριμένα, το «κρατικό συμφέρον» ταυτίζεται συστηματικά με το «δημόσιο συμφέρον», και συνακόλουθα το «δημόσιο συμφέρον» εκλαμβάνεται ως «κοινωνικό συμφέρον». Η εξίσωση αυτή είναι εμφανώς αυθαίρετη. Η κάθε κρατική (κεντρική ή τοπική) δραστηριότητα δεν ταυτίζεται εκ προοιμίου με το δημόσιο συμφέρον, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις είναι δυνατόν να το αντιβαίνει ή και να το καταπατά. Επιπρόσθετα, ούτε το δημόσιο συμφέρον που εκπροσωπεί η τοπική αυτοδιοίκηση δεν εκφράζει στο σύνολό του το κοινωνικό συμφέρον της τοπικής κοινωνίας. Οι τοπικές υποθέσεις διαφοροποιούνται από τις κεντρικές, καθώς δεν εξαντλούνται στη δημόσια σφαίρα αλλά την υπερβαίνουν, καθώς υπεισέρχονται σε μεγάλο βαθμό στην καθημερινή, ακόμη και την προσωπική ζωή των κατοίκων μιας τοπικής κοινωνίας. Στην αυτοδιοίκηση, λοιπόν, το κοινωνικό και συλλογικό συμφέρον δεν ταυτίζεται πάν-

τα με ότι χαρακτηρίζεται ως δημόσιο συμφέρον. Συνεπώς, είναι δυνατόν να υιοθετηθούν προσεγγίσεις που θα προκρίνουν μια επιχειρηματικότητα τοπικού κοινωνικού συμφέροντος, σε σχέση με τη «δημόσια επιχειρηματικότητα» που επιδιώκει την ταύτιση του «δημόσιου» με το «κρατικό». Μια τέτοια επιχειρηματικότητα αποτελεί επιχειρηματικότητα για το συλλογικό όφελος, καθώς συμβάλλει σε παροχή αγαθών που προάγουν το αίσθημα του «ανήκειν». Το παραγόμενο κεφάλαιο είναι δυνατόν να αναδιανεμηθεί σε τοπικό επίπεδο, με κοινωνικούς όρους — θα διαθέτει, έτσι, συλλογικό χαρακτήρα, συνιστώντας ένα πολύτιμο απόκτημα κοινωνικής αναπαραγωγής που αντιμάχεται τον αποκλεισμό, συνεισφέρει στην αλληλεγγύη και την κοινωνική συνοχή της πόλης. Η επιχειρηματικότητα κοινωνικού συμφέροντος είναι σημαντικό να ανταποκρίνεται σε όρους αποτελεσματικότητας και ωφελιμότητας, συνδυάζοντας κοινωνικά με οικονομικά κριτήρια. Οι παρεχόμενες υπηρεσίες είναι δυνατόν να διέπονται από μια σχέση «χρησιμότητας-τιμής», όπου το κόστος ενός δημοτικού προγράμματος θα συσχετίζεται με την ωφελιμότητα που έχει για το κοινωνικό σύνολο. Εάν οι δήμοι πασχίζουν για μια κοινωνία των αναγκών, διεκδικώντας τη λύση προβλημάτων της καθημερινότητας, πρέπει να ιεραρχήσουν τις ανάγκες σε σχέση με τους πραγματικούς διαθέσιμους πόρους σε οικονομικά μέσα και ανθρώπινο δυναμικό. Για να αναπτυχθούν επιχειρηματικότητες κοινωνικού συμφέροντος, απαιτείται η ουσιαστική παραχώρηση ζωτικού χώρου στην τοπική κοινωνία. Η αυτοδιοίκηση μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης, συμβάλλοντας καθοριστικά στη δημιουργία θεσμών πολυμερούς οργάνωσης και εντάσεως συμμετοχής προσφέροντας το απαραίτητο «οξυγόνο» στις άλλες εμπλεκόμενες δυνάμεις, αναγκαίο προαπαιτούμενο για να μη γραφειοκρατικοποιηθούν και ενσωματωθούν.2 Προκύπτει, λοιπόν, η ανάγκη μιας νέας και σύνθετης πραγματικότητας, όπου ορίζονται συναρμοδιότητες, ενθαρρύνονται δυνάμεις

και συντίθενται πόροι. Η τέχνη της διοίκησης μιας πόλης επιτυγχάνεται με τη συμμετοχή όχι μόνο των επίσημων θεσμικών εκφράσεων αλλά και των «ζωντανών» δυνάμεων της πόλης όπως οι οργανώσεις του «τρίτου τομέα» και της κοινωνίας των πολιτών, οι συλλογικότητες εθελοντικής δράσης, οι τοπικοί θεσμοί διαλόγου και επικοινωνίας, τα ανεπίσημα πλέγματα και τα πρωτογενή τοπικά δίκτυα, το σύνολο, δηλαδή, των αποθεματικών δυνάμεων που δρουν σε τοπικό επίπεδο. Η τοπική αυτοδιοίκηση αποτελεί τον κατεξοχήν χώρο που μπορεί να ανιχνεύσει κοινές μορφές δράσεων, δημιουργώντας ένα μείγμα συνέργειας και συναυτουργίας, συνθέτοντας διαφορετικές δυνάμεις που δρουν ως «τοπικοί συμμέτοχοι» αλλά και ως «ισοδύναμοι παίκτες». Η πολιτική δυναμική ενός τέτοιου μείγματος αναδεικνύει ένα νέο πλαίσιο δημόσιας συμμετοχής και προσδίδει νέα αντίληψη στην ιδιότητα του πολίτη. Μια μορφή που θα μπορούσε να προκύψει από αυτή την ισχυρή σύνθεση είναι η συγκρότηση ενός τοπικού συμφώνου κοινωνικής συνοχής, που περικλείει κοινωνική δυναμική, αξιοποιεί πλευρές της αλληλέγγυας οικονομίας, συγκροτεί τοπική συναίνεση και διαμορφώνει ένα ισχυρό αίσθημα εντοπιότητας των κατοίκων. Η αυτοδιοίκηση δεν πρέπει να εξαντλείται στους υφιστάμενους θεσμικούς πόρους, αλλά να αξιοποιεί νέους κοινωνικούς πόρους. Η νέα αρχιτεκτονική της αυτοδιοίκησης δεν θα προέλθει από την εξάλειψη των αρνητικών του «Καλλικράτη», αλλά ενσωματώνοντας τις καινούργιες κατακτήσεις που επιβάλλουν οι νέες συνθήκες. Η αυτοδιοίκηση οφείλει να διεκδικήσει τον αυτονόητο κοινωνικό χαρακτήρα της, να ξαναβρεί την ουσία της ύπαρξής της, δηλαδή να παραμείνει και τοπική και αυτοδιοίκηση, υπηρετώντας με αποτελεσματικότητα την εγγύτητα της σχέσης της με την τοπική κοινωνία. Έτσι μόνον θα αντιπαρατεθεί με το παρόν, επινοώντας το μέλλον και δίνοντας έκφραση σε μια κοινή αίσθηση οράματος.

Το 93% των δημάρχων δήλωσαν ότι τον Νοέμβριο του 2010 είχαν «υψηλές» ή «πολύ υψηλές» προσδοκίες. Ενάμιση χρόνο μετά, μόνο το 36% χαρακτηρίζει την εφαρμογή του «Καλλικράτη» με «υψηλό» ή «πολύ υψηλό» βαθμό επιτυχίας. Τον ερευνητικό πληθυσμό αποτελούσαν οι αιρετοί 79 ΟΤΑ στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη. Η έρευνα ολοκληρώθηκε στα μέσα του 2012· τα πλήρη στοιχεία και η ανάλυσή της, στην Επιθεώρηση Διοικητικών Επιστημών, τχ. 18.

Ήδη έχουμε περιπτώσεις ΟΤΑ που δοκιμάζουν ένα διευρυμένο φάσμα συνεργασιών με συλλόγους ή αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες, οι οποίες, ως ενδιάμεσοι φορείς μεταξύ δήμων και ενδιαφερομένων χρηστών, εξασφαλίζουν τη συνέχεια ενός προγράμματος ή μιας λειτουργίας σε τοπικό επίπεδο. Μάλιστα, ορισμένοι ΟΤΑ αξιοποιούν μια νέα δυνατότητα με τη δημιουργία κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης (Νόμος 4019/2011), στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΕΝΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΑ «ΛΟΓΙΑ ΠΕΡΙ ΜΕΘΟΔΟΥ» ΤΟΥ Κ. Θ. ΔΗΜΑΡΑ

Η ανατρεπτικότητα της επιμονής ΤΗΣ ΠΟΠΗΣ ΠΟΛΕΜΗ

«Πρέπει να φυλαγόμαστε πάντοτε από την αμάθεια, την ηλιθιότητα και την κακοπιστία κι από την σύνθεσή τους, τον φανατισμό, που δεν είναι σε θέση να διακρίνουν την επιστήμη από την πολιτική και την αλήθεια από την σκοπιμότητα· κι ο μόνος τρόπος να νικήσουμε κι αυτούς τους αντιπάλους, είναι να ξαναλέμε τακτικά τις βασικές αλήθειες της ιστορίας μας». Το παράθεμα αυτό του Κ. Θ. Δημαρά, από κείμενό του του 1952, «πάντα επίκαιρο», χρησιμοποίησε ο Φίλιππος Ηλιού για να κλείσει τη δική του εισήγηση, το 1993, στην Επιστημονική Συνάντηση που διοργάνωσε το Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών τιμώντας τη μνήμη του ιδρυτή του. Με τον τίτλο της εισήγησης εκείνης, δέκα χρόνια αργότερα, τον Οκτώβριο του 2003, επέγραψε ο Φίλιππος το κομψό τομίδιο των εκδόσεων Ερμής με Τρία κείμενα για τον Κ. Θ. Δημαρά, το οποίο αποτελεί την καλύτερη εισαγωγή στο έργο που προλογίζουμε εδώ. Στις αρχές του 2004, ο Φίλιππος (πέθανε στις 4 Μαρτίου) ταχυδρόμησε ως ύστατο χαιρετισμό στους φίλους του αυτές ακριβώς τις Ασέβειες του ιστορικού, επισφραγίζοντας, και με τον τρόπο αυτό, μια μακρά και γόνιμη σχέση μαθητείας και φιλίας. Είχε προλάβει, τις ίδιες εκείνες μέρες, να εμπιστευτεί στον Μανόλη Σαββίδη το σώμα των επιφυλλίδων του Κ. Θ. Δημαρά που παρουσιάζεται τώρα σε αυτούς τους τόμους, και να δημοσιεύσει στα Ιστορικά «τον τελευταίο επιστημονικό του οβολό, κλείνοντας τον κύκλο όπως άνοιξε: με τον Διαμαντή Κοραή και τον Κωνσταντίνο Θησέως Δημαρά». […] tst [Η χρονολογική τάξη, στους δύο τόμους, προσφέρει την] ευκαιρία, μέσα από την πλούσια παρακαταθήκη των επιφυλλίδων, να διερευνηθεί η μακρά και πυκνή διαδρομή του συντάκτη τους. Μπορεί πράγματι κανείς, ξεφυλλίζοντας τους τόμους αυτούς να παρακολουθήσει τον βηματισμό από τον ιδανισμό, τον ευσεβισμό και τον χριστιανικό κοινωνισμό στη λογοκρατία, τον επιστημονισμό και τον φιλοσοφημένο αγνωστικισμό. Ας αρκεστούμε να δώσουμε το στίγμα της αφετηρίας, που κάθε άλλο παρά προοιωνιζόταν τα μελλούμενα· ο εισηγητής της έννοιας του νεοελληνικού Διαφωτισμού και ο πρώτος μελετητής του προτρέπει εν έτει 1932: «όποιος μπορεί, ας επιστρέψει στις χριστιανικές αξίες, όπως διαμορφώθηκαν την εποχή του Μεσαίωνα· οι αξίες αυτές δίνουν περιθώρια για μία τέχνη και μία λογοτεχνία ζωντανή και γόνιμη, για μίαν ηθική σύμφωνη με τους εκάστοτε κοινωνικούς όρους. Αλλιώς θα τραβήξουμε εμπρός προς τον γκρεμό. Tertiur non datur», ενώ το 1936 επισημαίνει: «η μεγάλη πλάνη της Αναγεννή-

H Πόπη Πολέμη είναι ιστορικός, συνεργάτρια στο Βιβλιολογικό Εργαστήρι «Φίλιππος Ηλιού» του Μουσείου Μπενάκη

Αυτές τις μέρες κυκλοφορούν τα Σύμμικτα Δ΄ του Κ.Θ. Δημαρά. Σε δύο επιβλητικούς τόμους (1.183 σελίδες), συνέκδοση του Μουσείου Μπενάκη (Βιβλιολογικό Εργαστήρι «Φίλιππος Ηλιού») και του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, συγκεντρώνονται 301 κείμενα του Κ.Θ. Δημαρά, ως επί το πλείστον επιφυλλίδες, από το 1931 μέχρι το 1989, με γενικό άξονα (και τίτλο των τόμων) «Λόγια περί Κ. Θ. Δημαράς. Σκίτσο του Αντώνη Πρωτοπάτση, μεθόδου». Την επιλογή από το περιοδικό «Ελεύθερα Γράμματα», των κειμένων είχε κάνει ο 9.11.1945 Φίλιππος Ηλιού και τους τόμους επιμελήθηκε η Πόπη Πολέμη. Από την Εισαγωγή της δημοσιεύσουμε εκτενή αποσπάσματα· για τις ανάγκες της παρούσας δημοσίευσης έχουν απαλειφθεί οι σημειώσεις. σεως, την οποίαν εσυνέχισε και έφερε στις ακρότατες συνέπειές της ο σημερινός πολιτισμός, είναι ότι επίστευσε μέχρις υπερβολής στον ορθολογισμό, στη δύναμη του ανθρώπινου νου». Εξάλλου, κριτικός της λογοτεχνίας στην αρχή, ο Δημαράς γλιστρά σταδιακά από την αισθητική θεώρηση στην ιστορική. Οι αναβαθμοί, από τη φιλολογία στην ιστορία, εκτίθενται επίσης ανάγλυφα στις σελίδες που έπονται […]. Πλάι στις μετατοπίσεις και την αλλαγή της χρωστικής, για να χρησιμοποιήσουμε τον δικό του όρο, στις έξι δεκαετίες που καλύπτουν αυτοί οι δύο τόμοι μπορεί επίσης κανείς να διαγνώσει κάποιες σταθερές (εμμονές κάποτε): υψηλή συνείδηση του ρόλου του διανοουμένου, αποφυγή προσωπικών αντεγκλήσεων, πίστη στην αγωγή. Το υπόβαθρο είναι στέρεο. Για την πανθομολογούμενα ευρύτατη ευρωπαϊκή του παιδεία, αψευδής μάρτυρας θα ήταν ο κατάλογος της βιβλιοθήκης του που επιβάλλεται να συνταχθεί. Στη συγκρότηση συνεισέφεραν πολλά, συναντήσεις και αναγνώσεις, άνθρωποι αλλοτινοί και σύγχρονοι, ξένοι και Έλληνες. Εν αρχή οι δάσκαλοι των οποίων τιμούσε την παρουσία στη ζωή του, είτε απομακρύνθηκε ο ίδιος από τη διδασκαλία τους είτε όχι: Γιάννης Αποστολάκης, Μανόλης Τριανταφυλλίδης, Στίλπων Κυριακίδης, Κωνσταντίνος Άμαντος, Θεόφιλος Βορέας). Παράλληλα, οι πρώτοι διδάξαντες, αρχαίοι Έλληνες και Λατίνοι, αλλά και νεότεροι, ο Πασκάλ στις απαρχές, έπειτα, νέοι δάσκαλοι, ο Βολταίρος, ο «μεγαλοφυέστερος ιστοριογράφος των νεωτέρων χρόνων», ο Μισελέ, ο Ρενάν, «μεγάλος διδάσκαλος όλων μας, φιλολόγων και ιστοριογράφων». Πλάι τους, οι περίπου συγκαι-

ρινοί διανοούμενοι και ομότεχνοι από τον Julien Benda και τον φίλο και οδηγό Albert Thibaudet ώς τον Luceib Febvre, «τον μεγαλύτερο ιστοριογράφο του καιρού μας». Στα καθ’ ημάς, από τα πρώτα βήματα πανταχού παρών ο Παλαμάς, ενώ διστακτικά θα ανατείλει αργότερα, για να μη δύσει ποτέ, ο αστερισμός των τριών Κ: Κοραής, Καταρτζής, Κουμανούδης […] Σταδιακά κρυσταλλώνονται οι μεθοδεύσεις: ο συγκριτισμός που προστατεύει από την «αυτοπεψία» και τη φενάκη του «περιούσιου λαού», από τη στρεβλή εντύπωση της μίμησης, εκεί όπου πρόκειται για επιλογή, για «διψώσα έλαφο», η οποία επιλέγει ό,τι έχει ανάγκη· η στάθμιση των πνευματικών φαινομένων και οι ποσοστώσεις (αισθητή στατιστική), η μελέτη του λεξιλογίου και οι μέσοι όροι που έρχονται ως αντιστάθμισμα στην ηρωολατρία —τύπου Καρλάυλ είτε Αποστολάκη—, φωτίζουν διαφορετικά το ζήτημα των «γενεών», αναδιαρθρώνουν την περιοδίκευση, αναβαθμίζουν τις πυκνώσεις και τις επικαλύψεις (αλλαγή χρωστικής) σε σχέση με τις τομές. Φαντασία πιθανή η ιστορία, αλλά, καθό επιστήμη, προϋποθέτει έναν έστω αυτοσχέδιο λογισμό πιθανοτήτων. […] Λογικό επακόλουθο του σεβασμού στη χρονικότητα των φαινομένων, ο σεβασμός που επιδεικνύει στη μορφή με την οποία παραδόθηκαν τα τεκμήρια του παρελθόντος, είτε πρόκειται για κείμενα προς έκδοση είτε για τα τοπωνύμια των οποίων καταδικάζεται η αλλαγή. Λογικό επακόλουθο των ανανεούμενων ζητήσεων και η έγνοια του για την υποδομή της έρευνας, τα πρόσφορα μέσα και τα καλά εργαλεία: βιβλιοθήκες και μουσεία-αποθετήρια ποικίλων τεκμηρίων, μικροφωτογραφήσεις, «σειρές ρομπότ» πε-

ριοδικών είτε ανάλογες εφαρμογές της τελευταίας τεχνολογίας και, από την άλλη πλευρά, ευρετήρια, λεξικά, και ιδίως βιβλιογραφίες· η εθνική αυτογνωσία για τον Κ. Θ. Δημαρά δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την προσφυγή στην εθνική βιβλιογραφία, αναδρομική και τρέχουσα. […] Στην υποδομή της έρευνας θα πρέπει να λογιστεί και η έγνοια για την καλλιέργεια του «βιογραφικού είδους», το οποίο η Ευρώπη έχει την πολυτέλεια να το αντιμετωπίζει «με κάποιαν υπεροψία», επειδή απλούστατα το καλλιέργησε αποτελεσματικά σε περασμένους καιρούς. Και πάντως τη βιογραφία, όπως την εννοεί και την καλλιεργεί τουλάχιστον στην ωριμότητά του ο Δημαράς, βρίσκεται σαφώς στην τροχιά του κλασικού έργου του Φεβρ Le problème de l’incroyance au XVIe siècle. La religion de Rabelais (11942). «Δεν είναι πια τόσο η έκθεση του τρόπου με τον οποίο ο ένας, ο βιογραφούμενος, διέπλασε το συλλογικό σώμα όπου έζησε, αλλά περισσότερο η έκθεση του τρόπου με τον οποίο το συλλογικό σώμα διεμόρφωσε την προσωπικότητα που του είταν απαραίτητη». Η αλλαγή αυτή της οπτικής εικονογραφείται με τον καλύτερο τρόπο στη μονογραφία που αφιέρωσε ο Κ. Θ. Δημαράς στον «εθνικό ιστοριογράφο», ενώ τα απεικάσματα είναι πολλά στην ύλη αυτών των τόμων. Ούτως ή άλλως, σταθερό διακύβευμα παραμένει η σύνθεση. Το αρχικό πρόγραμμα μελέτης της νέας ελληνικής φιλολογίας, το οποίο καταστρώθηκε μέσα στην περισυλλογή και την ανάγκη «εθνικής απογραφής» της Κατοχής, απέδωσε έγκαιρα τους καρπούς του, την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (11948-1949). Αναμφίβολα, το σώμα των επιφυλλίδων διαπερνά ο απόηχος των ευρύτερων φιλολογικών και ιστοριογραφικών σχεδιασμών είτε επιτευγμάτων για να εκβάλλει στο πλατύ κοινό, τις βεβαιότητες του οποίου επιχειρεί σταθερά να διεμβολίσει. Και ασφαλώς η υψηλή εκλαΐκευση, η επιφυλλιδογραφική επίμονη δημόσια παρέμβαση του Δημαρά, αποτελεί οργανικό στοιχείο της προσφοράς του, πλάι στα έργα υποδομής και σύνθεσης που δημιούργησε, αλλά και τους θεσμούς τους οποίους ιδεάστηκε είτε εμψύχωσε. […] Η μέθοδος, για να επιστρέψουμε στην αφετηρία, είναι μία: συνδυασμός ηθικής και λογικής. Και το ζητούμενο στο βάθος, ένα: η αλήθεια, που από μόνη της είναι επαναστατική. Ζητούμενο κομβικό, που ακριβώς φέρνει τον οπαδό των πολλαπλών αιτίων στο ίδιο μετερίζι με τον μαρξιστή Φίλιππο Ηλιού, αλλά και προοικονομεί τις γόνιμες υπερβάσεις. Ο «άπολις» ιστορικός, απαλλαγμένος από ένα ακόμη ίδιον της νεοελληνικής χαρακτηρολογίας, την κλίση προς την «εθνική ανακρίβεια», τη σαγήνη των μύθων, των πλαστών παραδόσεων και τον λαογραφισμό, χωρίς φανατισμούς και μισαλλοδοξίες, με διαδοχικές προσεγγίσεις (trial and error), καλείται να δώσει νόημα στα τεκμήρια και τον κόσμο που τα παρήγαγε, να αναμετρηθεί με το παρελθόν για να σχεδιάσει το μέλλον.

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΤΟ BLOG ΤΩΝ «ΕΝΘΕΜΑΤΩΝ»: enthemata.wordpress.com e-mail: enthemata@gmail.com

Ο ΜΠΟΣΤ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ

Cherchez να φαμ!

Το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς μας προσκαλεί στην παρουσίαση του βιβλίου της Ιφιγένειας Καμτσίδου «Το κοινοβουλευτικό σύστημα. Δημοκρατική αρχή και πολιτική ευθύνη» (εκδ. Σαββάλας), Θα μιλήσουν: Ισμήνη Κριάρη-Κατράνη (Πάντειο Πανεπιστήμιο), Παναγιώτης Μαντζούφας (Νομική ΑΠΘ), Χριστόφορος Βερναρδάκης (Τμήμα Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ). Η παρουσίαση γίνεται στον πολυχώρο της Ανοιχτής Πόλης (Μέγαρο Ερμής- Πανεπιστημίου 56, 1ος όροφος), την Πέμπτη 11 Απριλίου, ώρα 19.00.

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑΚΟΥ

Μια σημαντική έκθεση που οργανώνει το Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΑ άνοιξε προχτές τις πύλες της στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς 138. Με τίτλο «Cherchez να φαμ!» και υπότιτλο «Ο Μποστ του Τύπου», η έκθεση είναι αφιερωμένη στο γελοιογραφικό έργο του Μέντη Μποσταντζόγλου, του αξέχαστου Μποστ. Στην έκθεση παρουσιάζονται, ανάμεσα στα άλλα, 42 γελοιογραφίες, με ιδιαίτερη έμφαση στην περίοδο 1959-1966, που ήταν η χρυσή εποχή του Μποστ. Πολλοί θα διακρίνουν ομοιότητες ανάμεσα στη χώρα της μαμα-Ελλάς, του Πειναλέοντα και της Ανεργίτσας και στη σημερινή Ελλάδα, καθώς η λαίλαπα των μέτρων λιτότητας έχει σαρώσει εργασιακές κατακτήσεις δεκαετιών. Επειδή όμως στον μισόν αιώνα που έχει περάσει αναπόφευκτα έχουν ξεχαστεί πρόσωπα και πράγματα, είναι απαραίτητος κάποιος υπομνηματισμός που να κατατοπίζει τους νεότερους και να φρεσκάρει τη μνήμη των παλαιότερων. Για να πάρουν οι αναγνώστες της Αυγής μια γεύση από την έκθεση, παρουσιάζω μία από τις γελοιογραφίες που εκτίθενται· θα τη σχολιάσω κάπως αναλυτικά, για να φανεί το εύρος και ο πλούτος των μποστικών λογοπαιγνίων.Το σκίτσο δημοσιεύτηκε στις 17 Ιανουαρίου 1960 στην Ελευθερία, εγκαινιάζοντας τη γόνιμη συνεργασία του Μποστ με την εφημερίδα αυτή. Τις μέρες εκείνες, ο Έλληνας υπουργός οικονομικών Παναγιώτης Κανελλόπουλος επισκέπτεται τη Βόννη για να συζητήσει οικονομικά θέματα. Η Ελλάδα θέλει να πουλήσει περισσότερα καπνά, να συνάψει δάνεια, να συνδεθεί με την Κοινή Αγορά, να πάρει κάποιες αποζημιώσεις για τα θύματα του ναζισμού. Οι Γερμανοί κρατούν σφιχτά κλειστό το χέρι τους, όπως ομολογεί το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας: «Πενιχρά τα αποτελέσματα των συνομιλιών εις την Μπον. Δημιουργούνται νέοι, ουχί ευμενείς όροι. Ουδέν θετικόν δια τα θύματα του ναζισμού». Ο Μποστ σχολιάζει την επίσκεψη, φτιάχνοντας μιαν έξοχη σύνθεση με αμέτρητα υπονοούμενα. Τα πολυπόθητα μάρκα δίνουν αφορμή για αλυσιδωτά λογοπαίγνια με τον Μάρκο Μπότσαρη, κι έτσι οι Γερμανοί παρομοιάζονται με τους Τούρκους πριν από το 1821, ο Λούντβιχ Έρχαρτ (ισόβιος υπουργός οικονομικών επί Αντενάουερ και στη συνέχεια, από το 1963 έως το 1967, καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας) φοράει φέσι και γούνες σαν τον Αλήπασα και αποκαλείται μπέης και πασιάς της Βόννης, η οποία είναι βέβαια Βιλαέτι. Ο Κανελλόπουλος βαφτίζεται «Καπετάν Πάνος εκ Παλαιών Πατρών» (ήταν Πατρινός) και αποστέλλεται «εις Γερμανών» καβάλα στον Πήγασο, μια και ο Κανελλόπουλος ήταν και λογοτέχνης. Καθώς καλπάζει τ’ άλογο αφήνει πίσω του φύλλα χαρτί. Το πρώτο γράφει επάνω Σο-

Παρουσίαση του βιβλίου της Ιφιγένειας Καμτσίδου

Κρίση-μα σεμινάρια: για την Ευρώπη Το Κρίση-μο Σεμινάριο, που οργανώνει η Πρωτοβουλία για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας, αυτή την Τρίτη 9 Απριλίου (ώρα 19.15, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων) έχει θέμα: H κρίση της Ευρώπης και η ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας». Εισηγήσεις: Σουζάννα Βέρνυ, Σωτήρης Βαλντέν, Δημήτρης Παπαδημούλης (βουλευτής). Συντονισμός: Γιώργος Καπόπουλος. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 19 Μαΐου (ανοιχτή από Πέμπτη έως Κυριακή), ενώ την Κυριακή 14 Απριλίου θα πραγματοποιηθεί η ημερίδα «Ξαναθυμόμαστε τον Μποστ», όπου συμμετέχουν οι Κώστας Γεωργουσόπουλος (φιλόλογος, μεταφραστής και κριτικός θεάτρου), Στάθης Σταυρόπουλος (γελοιογράφος), Θανάσης Παπαγεωργίου (σκηνοθέτης), Γιάννης Κοντός (ποιητής), Μανόλης Σαββίδης (φιλόλογος), Τάσος Σακελλαρόπουλος (ιστορικός), Κώστας Μποσταντζόγλου (γραφίστας, γιος του Μποστ) και Νίκος Σαραντάκος. Την έκθεση επιμελείται η θεατρολόγος Μαρίνα Κοτζαμάνη του πανεπιστημίου Πελοποννήσου ως προσφορά στη μνήμη της μητέρας της, της ιστορικού τέχνης Μαρίας Κοτζαμάνη, που είχε σχεδιάσει και προτείνει τη διοργάνωσή της και που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή. νέτα. Ο Κανελλόπουλος είχε πράγματι εκδώσει μια τέτοια ποιητική συλλογή, που είχε γίνει κοινός γελοιογραφικός τόπος, αφού όλοι σχεδόν οι γελοιογράφοι της εποχής τον παράσταιναν με τα σονέτα στο χέρι, σε ρολό ή σε βιβλία. Το άλλο χαρτί γράφει «Εγενήθην το 1402. Απεστάλην εις Βόνην το 1960» (υπαινιγμός στο μυθιστόρημα Γεννήθηκα στα 1402 του Κανελλόπουλου). Ο Πήγασος μεταφράζεται και στα τούρκικα Greek Hava Yolari – Τουρκ Χαβά Γιολαρί λέγονται οι τουρκικές αερογραμμές. Το κείμενο κάτω από τον τίτλο έχει αναφορές σε Ελύτη ή Μακρυγιάννη (ότι έτζι ήθελεν σωθεί η πατρίς), τα μάρκα τα κρύβουν όχι σε θησαυροφυλάκιο αλλά σε «χανεσί», ενώ πλάι στον μιναρέ υπάρχει, αντί για την ημισέληνο, αγκυλωτός σταυρός, κάτι που σε νεότερες εποχές θα προκαλούσε από κατακραυγή έως διπλωματικό επεισόδιο. Ακόμα και οι μικρές λεπτομέρειες αξίζουν προσοχή: κάτω στα τείχη, ο στρατιώτης με τη χατζάρα λέει «Έρδε Πάνο». Αυτό το έρδε είναι αρβανίτικο και θα πει «ήρθε», και μάλλον παραπέμπει στο «Έρδε Κώτσο», με το οποίο οι βασιλόφρονες των Μεσογείων χαιρέτισαν την επάνοδο του Κωνσταντινου. Επίσης, το Ζητούνι, από το οποίο φαίνεται να έρχεται ο Κανελλό-

πουλος (πινακίδα κάτω δεξιά), δεν είναι απλώς η παλιά ονομασία της Λαμίας επί Τουρκοκρατίας, αλλά παραπέμπει στη ζητιανιά. Ο διάλογος είναι σχετικά σύντομος, όπως είναι λογικό για να κρατηθεί η ισορροπία σε τόσο φορτωμένο σκίτσο· ο Έρχαρτ παραφράζει το πασίγνωστο ποίημα του Βαλαωρίτη («Τ’ άλογο, τ’ άλογο Ομέρ Βρυώνη»), ενώ ο Κανελλόπουλος ζητιανεύει, όχι χωρίς τσαμπουκά, με αλλεπάλληλες γενικές πληθυντικού που μπερδεύονται με αιτιατικές ενικού (των Μάρκων – τον Μάρκον). Το μαιανδρικό κείμενο στη μπορντούρα του σκίτσου, όπως συνήθιζε ο Μποστ, αναφέρεται σε θέματα που δεν θίγει το κυρίως σκίτσο: τις πλημμύρες που είχαν πλήξει τις μέρες εκείνες την Κομοτηνή και την Καβάλα, και μια μάντισσα, τη Λεϊλά, που είχε συλληφθεί από την αστυνομία· κατά διαβολική σύμπτωση, δεν ήταν ανατολίτισσα αλλά… Γερμανίδα και έδωσε στον Μποστ την ευκαιρία για το υπέροχο λογοπαίγνιο με τη «λεϊλασία». Και τι σημαίνει άραγε το καταληκτικό «θ’ απάγωμεν ψηλά»; Θα απαγάγουμε ψιλά ή θα πάμε ψηλά; Μα, ασφαλώς και τα δύο – όλα τα είχε λογαριάσει ο δαιμόνιος Μποστ!

«Ο Αναγνώστης» στο διαδίκτυο Ένα καινούργιο ηλεκτρονικό περιοδικό για το βιβλίο και τις τέχνες, «Ο Αναγνώστης», στο διαδίκτυο. Aποτελεί συνέχεια του «Διαβάζω», καθώς στο νέο εγχείρημα μετέχουν οι συνεργάτες του, με την πρόθεση να εμπλουρτίσουν τις καλύτερες παραδόσεις του. Το περιοδικό θα ανανεώνεται καθημερινά, ενώ θα θεσμοθετήσει τα Βραβεία του «Αναγνώστη» για τα βιβλία που εκδόθηκαν το 2012. Aνάμεσα στα άλλα, κείμενα της Ζυράννα Ζατέλη, της Ρέας Γαλανάκη και του Γιώργος Ξενάριος γράφουν για τη δυσκολία του να είναι κανείς σήμερα συγγραφέας. Πολλές ειδικές στήλες: «Memoirs» (Στρ. Χαβιαράς), «Ο ημιμαθής» (χιουμοριστική στήλη της Αλ. Σαμοθράκη), «Βιβλίο και κινηματογράφος» (Γ. Παναγιωτάκης), «Βιβλίο και μουσική» (Αλ. Χαρκιολάκης), «Διαβάζουμε;» (Β. Αποστολίδου), «Περιοδικώς» (Σπ. Κακουριώτης), «Κόμικ» (Λ. Τσενέ), «Σπίτια Συγγραφέων» (Λ. Κονομάρα), «Φουαγέ» (Ό. Σελλά). Επίσης, ο Θανάσης Μήνας συναντά τον Ίαν Ράνκιν στο Εδιμβούργο και συνομιλεί μαζί του, και ο Ανδρέας Ρικάκης για την «Άννα Καρένινα» του Τολστόι και άλλα πολλά στο www.oanagnostis.gr

Η ΑΥΓΗ • 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Διαδρομές της νεωτερικότητας

Ημερολόγια Βιτρίνας, στον «Ίκαρο»

«H ύλη ως αφήγηση». Ομαδική έκθεση στον χώρο τέχνης CAMP!, στην πλατεία Κοτζιά Η ιστορία του μοντέρνου ξεκινά με την αυτονόμηση του χρώματος, ως μέσου της αφήγησης, απέναντι στις παραδοσιακές, ιλουζιονιστικές αναπαραστάσεις θρησκευτικών μυθολογικών, ιστορικών αλλά και καθημερινών σκηνών και προσώπων. Η καθοριστική τομή επιτυγχάνεται με τις άγριες και παχιές πινελιές των κινημάτων του φωβισμού και του εξπρεσιονισμού. Συνεχίζεται με τις ασύμμετρες κηλίδες των ψυχογραφημάτων του ταχισμού, τις εκρηκτικές πιτσίλες της χειρονομιακής γραφής, τις «άχρωμες» ή μονόχρωμες και απτές ζωγραφικές επιφάνειες της αναλυτικής τέχνης αλλά και με τους «έτοιμους» για μια νέα ερμηνεία ανεστραμμένους ουρητήρες του Ντυσάν, τις εγκαταστάσεις με τα ευτελή και φθαρτά υλικά της άρτε πόβερα, τα υποκείμενα στη φυσιολογική φθορά καθημερινά υλικά του Μπόις και του Αρνάν. Μορφή και περιεχόμενο ταυτίζονται. Ο καλλιτέχνης μιλά μέσα από την υφή της ζωγραφικής ή της γλυπτικής του επιφάνειας, την παρουσία του ίδιου του αντικειμένου, για τα συναισθήματά και τις ιδέες του στο θεατή. Ένας νέος χώρος συνάντησης δημιουργείται ανάμεσα στην ύλη στο υλικό και την υλικότητα της τέχνης. Αυτόν ακριβώς το χώρο συγκροτεί και η παρούσα έκθεση που φέρει τον τίτλο «Η ύλη ως αφήγηση». Τα έργα που εκτίθενται ακολουθούν διαφορετικές τεχνοτροπίες και τεχνικές και αποκλίνουν στο χρόνο δημιουργίας τους. Συγκλίνουν όμως σε έναν τόπο κοινό, όπου συντελείται η πραγματική αναζήτηση μιας σύγχρονης ταυτότητας των ελλήνων εικαστικών που πόρρω απέχει τόσο από τον αρχαιόπληκτο ακαδημαϊσμό όσο και από τον στείρο μιμητισμό του μοντέρνου. Γι’ αυτό και οι δημιουργοί τους, παλαιότεροι, νεότεροι, και νέοι συμβαδίζουν με στις πρωτοπορίες που διαμορφώνονται κάθε φορά στον καιρό τους, χωρίς όμως να χάνουν ή να αποσβήνουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Βλέπουμε ανάγλυφα πλασμένους τοίχους με χρώματα, λαμαρίνες και επιδέξια πλεγμένες μεταλλικές κουρτίνες, έργα φτιαγμένα με γύψο, τσιμέντο και υφάσματα, «έτοιμα» αντικείμενα, βιντεο- εγκαταστάσεις, αιωρούμενα ξύλινα κουτιά, φωτισμένες «κυψέλες». Η έκθεση, στο κέντρο της Αθήνας, που διαρκεί μέχρι τις 10 Απριλίου, βασίζεται σε μια ιδέα των εικαστικών καλλιτεχνών Γιώργου Διβάρη και Κώστα Χριστόπουλου, που υλοποίησε με γνώση και ευαισθησία η ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης Λίνα Τσίκουτα. Πρόκειται για μια από τις πλέον σημαίνουσες εκθέσεις που έχω δει στο CAMP!. Η Τσίκουτα θέτει, όχι τυχαία πιστεύω, ως αφετηρία τη ρηξικέλευθη, για τα πολιτιστικά δρώμενα της ελληνικής επικράτειας και όχι μόνον, δεκαετία του ‘60 και τους κινούμενους στο διεθνές προσκήνιο Έλληνες εκφραστές της. Μας ξεναγεί, με ιδιαίτερη προσοχή στις επιλογές της, από γενιά σε γενιά στις νεωτερικές διαδρομές της τέχνης μέχρι τις μέρες μας. Προβάλλει τον πλαστικό κόσμο ως έναν απτό κόσμο συνομιλίας με την ιστορία, την προσωπική και τη συλλογική, έναν κόσμο αυτογνωσίας με τα μέσα της καλλιτεχνική έκφρασης. Λ. Κ. Συμμετέχουν οι: Ανδρέας Βούσουρας, Γιώργος Γυπαράκης, Δανιήλ, Βαγγέλης Δημητρέας, Γιώργος Διβάρης, Διοχάντη, Θοδωρής Ζαφειρόπουλος, Στέφανος Καμάρης, Βλάσης Κανιάρης, Άντζυ Καρατζά, Μιχάλης Κατζουράκης, Νίκος Κεσσανλής, Πέγκυ Κλιάφα, Νίκος Μακαρούνας, Σταύρος Μπονάτσος, Γιάννης Μπουτέας, Κρίτων Παπαδόπουλος, Λεωνίδας Παπαδόπουλος, Ρένα Παπασπύρου, Ευτύχης Πατσουράκης, Ανδρέας Σάββα, Χριστίνα Σγουρομύτη, Άγγελος Σκούρτης, Μάριος Σπηλιόπουλος, Άσπα Στασινοπούλου, Γιώργος Τσακίρης, Παντελής Χανδρής, Πάνος Χαραλάμπους, Γιώργος Χαρβαλιάς, Πυθαγόρας Χατζηανδρέου, Έρση Χατζηαργυρού, Γιούλα Χατζηγεωργίου, Θάλεια Χιώτη, Κώστας Χριστόπουλος, Αλέξανδρος Ψυχούλης. -Την Παρασκευή 5 Απριλίου, ώρα 19.30, η επιμελήτρια της έκθεσης Λίνα Τσίκουτα και οι καλλιτέχνες θα συζητήσουν, στο χώρο της έκθεσης με αφορμή το θέμα, «Η Ύλη ως Αφήγηση», την εξελικτική πορεία, της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, από τη γενιά του 1960 ως τη γενιά του 2010 -Την Τετάρτη 10 Απριλίου με το κλείσιμο της έκθεσης μετά τις 21.00 θα ακολουθήσει πάρτυ CAMP! Ευπόλιδος 4 και Απελλού 2, 1ος όροφος, Πλατεία Κοτζιά, τηλ. 210 3247679

Ο ζωγράφος του μήνα Ο ζωγράφος του Απριλίου είναι ο Αλέξανδρος Βέργης. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κέρκυρα, ζει και εργάζεται σήμερα στην Αθήνα. Φοίτησε στην Καλλιτεχνική Σχολή Κέρκυρας (2004-2007) με δάσκαλο τον Σπύρο Αλαμάνο. Σπούδασε στη συνέχεια ζωγραφική στην ΑΣΚΤ της Αθήνας με δασκάλους τον Γιάννη Χρηστάκη (2007-2009) και τον Γιάννη Ψυχοπαίδη (20092012). Ταυτόχρονα παρακολούθησε μαθήματα χαρακτικής και φωτογραφίας με δασκάλους τη Βίκυ Τσαλαματά και τον Μανόλη Μπαμπούση αντίστοιχα. Έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις, όπως η «Διεθνής Τριενάλε Χαρακτικής - Ex Libris», στη Λευκάδα (2008), η «Mail- Art» που διοργάνωσε η ΑιματοΤΗΣ ΛΗΔΑ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

λογική Εταιρεία, στο Σύνταγμα(2010), η «1η Έκθεση Απορριφθέντων-rejected», στην γκαλερί συν, στα Εξάρχεια, η «Συνειρμοί», στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων «Μελίνα», η «applause» των φοιτητών του National College of Art &Design, στην γκαλερί Moxies Studios, στο Δουβλίνο, η «Με Ασβέστη και Θάλασσα» του Ζ’ Εργαστηρίου Ζωγραφικής του Γιάννη Ψυχοπαίδη, στο Σπίτι της Κύπρου, στην Αθήνα, η «In Art» των φοιτητών των τριών Καλών Τεχνών, Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Φλώρινας, στην γκαλερί Ζήνα Αθανασιάδη, στη Θεσσαλονίκη (2011), η ομαδική «Ο Θάνατος του Δημιουργού», στην γκαλερί BETON 7 και η «Πατρίδα των Καιρών, Σημαίες-Λάβαρα», στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακο-

γιάννης, στην Αθήνα (2012), η «Ημερολόγια Βιτρίνας: 11+1 Νέοι Καλλιτέχνες», στις Εκδόσεις Ίκαρος, στην Αθήνα (2013). Ο Βέργης δημιουργεί χρησιμοποιώντας διαφορετικές μορφές της καλλιτεχνικής έκφρασης. Μεταφέρει σχισμένα κομμάτια τυπωμάτων του πάνω σε καλυμμένες με στόκο επιφάνειες από κόντρα πλακέ τις οποίες ζωγραφίζει με ακουαρέλες, χρωματιστά μολύβια και μαύρα μολύβια αλλά και με πενάκι. Με την πρώτη ματιά αντικρίζουμε εδώ ένα άναρχο κολλάζ παράταιρων στοιχείων, όπως εκείνα με τα οποία μας έχουν εξοικειώσει οι ντανταϊστές έναν αιώνα πριν. Διακρίνουμε ειδώλια κυκλαδικά, φιγούρες πρωτόγονες και θραύσματα φράσεων που έχουν πλαστεί με τεχνικές διαφορετικές και αντλούνται από σημαίνοντα κινήματα του μοντερνισμού, όπως ο σουρεαλιστικός αυτοματισμός, ο λυρικός εξπρεσιονισμός ή ο γραμμικός πριμιτιβισμός του γερμανού Πενκ της δεκαετίας του ‘60. Ανακαλύπτουμε, όταν τα παρατηρήσουμε προσεκτικά, μια μήτρα ενιαία που συνδέει τις μεμονωμένες μορφές. Και συνθέτει τις σκληρές χαράξεις των οξυγραφιών με τα νεφελώδη και διάφανα υδάτινα χρώματα και τις συγκεχυμένες γραμμές της ψυχικής ταραχής σε ένα αποσπασματικό και πολυσήμαντο, ποιητικό σώμα. Είναι ο αρχέτυπος και παλλόμενος χώρος των αισθήσεών μας που μεταρσιώνεται εν τέλει στο καθολικό χώρο δράσης του καλλιτέχνη. Εκεί όπου οι γραφές συγγενεύουν και ο αποπνικτικός, εσωτερικός μονόλογος βρίσκει τη διέξοδο στον απελευθερωτικό διάλογο με τον «άλλο».

«12 νέοι εικαστικοί καλλιτέχνες VΙΙ» Η έκθεση «12 νέοι εικαστικοί καλλιτέχνες» ανοίγει για 7η φορά τις πύλες της, την Τρίτη, 9 Απριλίου, ώρα 19.30. Συμμετέχουν οι «Ζωγράφοι του μήνα», της προηγούμενης χρονιάς: Βασίλης Γεροδήμος, Γιάννης Δελαγραμμάτικας, Θεώνη Δημοπούλου, Αγγέλα Καράλη, Χριστίνα Μαϊφόση, Πένυ Μονογιού, Απόστολος Πλαχούρης, Αλίκη Παππά, Γιώργος Σακκάς, Μαρίνα Σαρματζή, Βασιλική Τζούτη, Έλενα Χασαλεύρη. Διάρκεια έκθεσης: 9-27 Απριλίου 2013 Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων «Μελίνα», Ηρακλειδών 66 και Θεσσαλονίκης, Θησείο, Στάση Κεραμεικός. Ώρες λειτουργίας: Τρίτη έως και Σάββατο: 10.00-20.00, Κυριακή: 10.00-14.00

Η ΑΥΓΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

«Νεοελληνικός Διαφωτισμός» Μελετώντας τρόπους μελέτης του Συνήθως οι επέτειοι δίδουν την ώθηση και για τη διεξαγωγή επιστημονικών συνεδρίων. Μια τέτοια αφορμή ήταν ο εορτασμός των εκατό χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης των Ιωαννίνων Κατά την εποχή που εδραιωνόταν ο όρος «Διαφωτισμός», ο Kant (1784) είχε αρνηθεί να συγκατανεύσει ότι διανύεται μια «διαφωτισμένη εποχή» («aufgeklärter Zeitalter»). Απλώς, έγραφε, «ζούμε μέσα σε μιαν εποχή διαφωτισμού» («Zeitalter der Aufklärung»). Κάθε φορά ζυγίζει περισσότερο η διαδικασία από τις επιπτώσεις της, που με τη σειρά τους, βέβαια, επιτρέπουν την αναπαραγωγή -στις εκάστοτε νέες συνθήκες- της διαφωτιστικής πρακτικής (βλ. το βιβλίο μου: Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Τα όρια της διακινδύνευσης, Αθήνα 2005, σσ. 15-17, 260-263). Στην εποχή μας με ποιΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΝΟΥΤΣΟΥ

ους τρόπους γίνεται αντιληπτή η συμμετοχή μας σε πρακτικές «Διαφωτισμού», αλλά και στους τρόπους μελέτης του; Ειδικότερα, πώς τίθεται σήμερα το ζήτημα των τρόπων επίτευξης του «ποιοτικού ποσού» («das qualitative Quantum», κατά τον Hegel) της πνευματικής εργασίας; Αν μείνουμε στο πεδίο έρευνας του «νεοελληνικού Διαφωτισμού» μια απόπειρα κωδικοποίησης του πλέγματος των αιτίων, που καθιστούν σχεδόν ανέφικτη αυτήν την επίτευξη, θα μας έδιδε τα εξής: α) η τρέχουσα επικοινωνιακή υπόσταση των βιβλίων (μέσω «κολλητών») και των ιδεών τους. β) ο κορεσμός των συνεδρίων, με τις αυτοαναλώσεις των θαμώνων τους. γ) η συχνή πρακτική να συμφύρεται «υποκείμενο» και «αντικείμενο», δηλαδή ο συγγραφέας με τον κριτικό του. δ) η λιποβαρής επιστημολογία της επιστήμης των κειμένων. ε) η «μεταμοντέρνα» αμεριμνησία που αρέσκεται στον οποιοδήποτε «χυλό». στ) η αντικατάσταση των αναλυτικών εργαλείων από τη χύμα περιγραφή. ζ) η αυταρέσκεια ως αυτοπεριορισμός που αποκλείει τη νέα γνώση. η) η σύντμηση του χρόνου μαθητείας και το ανετότερο έτσι «δικαίωμα εισόδου», με τις υπάρχουσες βέβαια εξαιρέσεις, στο πεδίο των ιδεών. θ) η απουσία περιοδικών με κριτές. ι) η θεσμική κατανομή της οικείας επιστημονικής γνώσης, με την τριμερή διαίρεση της Φιλοσοφικής Σχολής στην οποία εκπαιδεύονται κυρίως αφιλοσόφητοι ιστορικοί και ανιστόρητοι φιλόλογοι. ια) η πρόδηλη φοβία για τον ιστορικό τρόπο του σκέπτεσθαι. ιβ) οι υποσημειώσεις σκοπιμότητας που αντί να κοστίζουν αποδεικνύονται επωφελείς. ιγ) η σπάνια ανταλλαγή «draﬅs» και η σεμιναριακή τους αντιμετώπιση από άλλους συναδέλφους. λα) η συνεχής έλλειψη εργαλείων βάσης (Λεξικά, Βιβλιογραφίες κλπ.). Μάλλον θα πρέπει, επιπλέον, να δώσω ένα παράδειγμα «σπατάλης» που θα μπορούσε να καταλογισθεί ως μέρος του εγχώριου ακαδημαϊκού «χρέους». Ας υποθέσουμε ότι διαδραματίζονται οι επόμενες διεργασίες: α) εδραιώνεται «πελατειακή» σχέση μέλους Δ.Ε.Π. και Πρυτανείας. β) λαμβάνεται απόφαση -από την τελευταία που ανανεώνεται- χωρίς την εισήγηση κανενός άλλου ενδιάμεσου συλλογικού οργάνου, ιδίως όταν αυτό διαθέτει και το κριτήριο της επιστημονικής «αρμοδιότητας». γ) αποφασίζεται η έγκριση ποσού 13.000 ευρώ . δ) τυπώνεται ογκώδες δερματόδετο βιβλίο σε 1000 αντίτυπα. ε) αναζητείται χώρος για την αποθήκευσή του. στ) σε ποιους τάχα να διατεθεί και για ποιο λόγο, ιδίως αν διανέμεται και αποστέλλεται δωρεάν; ζ) στους προπτυχιακούς ή στους μεταπτυχιακούς φοιτητές; η) παρακάμπτεται η δυνατότητα το κύριο σώμα της «αναστατικής» επανέκδοσης να έχει ήδη ψηφιοποιηθεί, εδώ και τέσσερα χρόνια (βλ. και άρθρο μου στην Αυγή /»Ενθέματα», 3.3.2013). θ) ως προς τα περισσότερα μέρη των «Προλεγομένων» τίποτε δεν είναι άγνωστο από τα έως τώρα δημοσιεύματα (1996, 2002 και κυρίως 2007) του επιμελητή. ι) επιπλέον, τα «Προλεγόμενα» δεν λαμβάνουν υ-

Xωρίς τίτλο

πόψη τα πορίσματα διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου (2006, 2009), αποκλειστικά για το θέμα που αυτά πραγματεύονται (χωρίς, δηλαδή, να «παραμείνει στο περιθώριο της έρευνας λόγω ποικίλων δυσχερειών»). ια) παρεισφρέουν εκατοντάδες ορθογραφικά λάθη. ιβ) «επιπολάζουν», για να στοιχηθώ μ’ αυτήν την πρακτική που όντως είναι ξένη στον «σημερινό» αναγνώστη, δεκάδες εκφραστικά «ολισθήματα». ιγ) αγνοούνται δεκάδες σημεία σχολιασμού ως προς το περιεχόμενο του κειμένου. ιδ) συγκροτούνται «Ευρετήρια», για παράδειγμα «Εννοιών και Όρων», στα οποία εντάσσονται και τα τοπωνύμια. ιε) κοντολογίς, ποια ανάγκη πράγματι ικανοποίησε μια τέτοια απλόχερη δαπάνη; Συνήθως οι επέτειοι δίδουν την ώθηση και για τη διεξαγωγή επιστημονικών συνεδρίων (βλ. §. β΄). Μια τέτοια αφορμή ήταν ο εορτασμός των εκατό χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης των Ιωαννίνων. Προφανώς ο σχεδιασμός ενός επιστημονικού συνεδρίου προϋποθέτει την υποτύπωση μιας υπόθεσης εργασίας που τελεί, έως την ολοκλήρωσή του, υπό επαλήθευση. Αν όμως είχε προκριθεί, λόγου χάρη, η εξής τιτλοφόρηση: «Ιστορία-Λογιοσύνη. Η Ήπειρος και τα Ιωάννινα από το 1430 έως το 1913», μήπως εξυπαρχής θα έπρεπε να τεθεί το ερώτημα για το ερμηνευτικό βάρος της διάζευξης: «Ιστορία-Λογιοσύνη»; Δηλαδή, αν η «λογιοσύνη» ως αυτοτελής ιδιότητα των «λογίων» ήταν δίπλα και πέρα (αυτό υποδηλώνει η παύλα) από την ιστορία, τουλάχιστον απ’ αυτήν που προσδιορίζεται με δύο ανακριβώς παρατιθέμενα «τεκμήρια» (το ένα είναι ο «Ορισμός» [= Διάταγμα] του Σινάν πασά και το άλλο μέρος ποιήματος του Σικελιανού). Επιπλέον, οι σύνεδροι, που θα προσπαθούσαν να πραγματευθούν τη «λογιοσύνη» πώς θα απέτρεπαν την πιθανότητα να μην περιορισθούν στο ένα δέκατο του συνόλου των συνέδρων; Κυρίως, πώς διακριτός αριθμός μελών του συνεδρίου (με μετρημένες στα δάχτυλα εξαιρέσεις ) θα αποδείκνυαν ότι δεν «λογιοτατίζουν» ως «παρέα των Λογάδων»; Τί θα εγγυηθεί ότι θα παρουσιασθεί και ιδίως θα συζητηθεί η συνόψιση της έως τώρα επιστημονικής έρευνας και η παραγωγή νέας; Με «ανακοινώσεις» /»σύμμεικτα» που θα προκύπτουν από μια πανοραμική κατόπτευση - κακέκτυπα «εκθέσεων ιδεών»- του ιστορικού πεδίου, το οποίο ωστόσο θα εκτείνεται από μισόν αιώνα έως μια χιλιετηρίδα; Από το Βυζάντιο «μέχρι σήμερα» και σε κάθε περίπτωση να έχουν στην οθόνη τους οι εισηγητές και οι εισηγήτριες όλη την «οθωμανική εποχή» ή την «Οθωμανοκρατία», τουτέστιν μια «διαδρομή πέντε αιώνων», με τρία λεπτά ξενάγησης ανά αιώνα; Πώς, τέλος, θα πι-

στοποιούνταν ότι δεν παρήλασε και κουστωδία ιστοριολογούντων (αριθμολόγων, φοροεπιτρόπων, παραμυθολόγων, ιεροδιδασκάλων, θεολόγων, φιλοσοφοθεολογούντων, εραστών της ιστοριοδιφίας κλπ.) , με τους οποίους θα είχε «συναγελασθεί» επί τετραήμερο ικανός αριθμός υποψηφίων διδακτόρων και νέων επιστημόνων και ο τοπικός τύπος θα καμάρωνε για τους «διακεκριμένους ακαδημαϊκούς» που γέννησε ή φιλοξενούσε η πόλη; Τουλάχιστον, οι υποψήφιοι διδάκτορες θα μπορούσαν να εντοπίσουν το θόρυβο που προκαλούν τα αυτοεπαναλαμβανόμενα λογύδρια ενός τετάρτου της ώρας; Ίσως μ’ αυτές συνολικά τις προϋποθέσεις εύστοχα να είχε αυτοχρισθεί « Α΄ Πανηπειρωτικό Συνέδριο» (και όχι τρίτο)... Με το ερώτημα να γίνεται οξύτερο: πού θα οδηγούσε ο συνδυασμός «συμβαντολογικής ιστορίας», αρχειοδιφίας, ιστοριοδιφίας, πρωτοβάθμιας αρχαιολογίας και εκκλησιαστικής ιστορίας; Μάλλον σε βραχύπνοες «περιηγήσεις» ή «ξεναγήσεις» χειρογράφων, «μπουγιουρτιών», μοναστηριών, με ή χωρίς τα «μετόχια» τους, «δημοσίων μνημείων», προικοσύμφωνων, τοπωνυμίων, λεξικογραφίας, μαχών, φωτογραφιών, πινάκων, οικογενειών, συντεχνιών, εορτών, «εθνικών διακηρύξεων» (που ανατρέχουν στο «όμαιμον» του Ηροδότου), «τιμής του Αρχαγγέλ(λ)ου Μιχαήλ» και τέλος «Μεγάλων και Σεπτών Παραδόσεων της Εκκλησίας και του Γένους»; Ίσως έτσι να νιώθουν άνετα όσοι και όσες αποκλείσθηκαν, αρκετές δεκάδες, εφόσον θα είχε προκριθεί η «κλειστή»/ονομαστική πρόσκληση, ή αυτοαποκλείσθηκαν, μια και η επιστολή που έλαβαν είχε παραλήπτες «ελλογιμώτατους». Έτσι οι κατεξοχήν αρμοδιότεροι, στο οικείο πεδίο έρευνας, εντός και εκτός της χώρας, στην πλειονότητά τους αδυνατούν από μακριά να συναγάγουν, χωρίς έστω να έχουν πρόσβαση σε κάποιο είδος περίληψης, μέσα από τους τωρινούς εκκωφαντικούς τίτλους τη βαρύγδουπη «συγκομιδή» των Πρακτικών...

Ο Παναγιώτης Νούτσος διδάσκει Κοινωνική και Πολιτική Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Μια βραδιά για την Μάρθα Εκδήλωση στην μνήμη της Μάρθας Πύλια διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ Ροδόπης την Τετάρτη 10 Απριλίου και ώρα 8 το βράδυ στο καφέ μπαρ «Ραδιόφωνο» της Κομοτηνής Μιλούν οι Κώστας Βούλγαρης Νίκος Μαυρέλος Σταμάτης Σακελλίων

Πένθος και μελαγχολία Τί είναι πένθος, ποιά η διαφορά του από τη μελαγχολία, ποιά είναι η σχέση τους με την τέχνη και τη δημιουργικότητα;

Η Πινακοθήκη Γρηγοριάδη σας προσκαλεί σε ένα διάλογο, την Παρασκευή 12 Απριλίου, στις 7.30 μ.μ. Ομιλητές: - Κώστας Μπαζαρίδης, ψυχίατρος-ψυχαναλυτής: Πένθος και δημιουργικότητα - Παναγιώτης Σ. Παπαδόπουλος, δρ φιλοσοφίας: Σχόλια για τη μελαγχολία του καλλιτέχνη - Συντονίζει η παιδοψυχίατρος Αλίκη Γρηγοριάδου

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΚΟΣΜΟΣ

Ζακ Σαπίρ: Χωρίς δράματα και προσχήματα δημιουργήθηκαν δύο ευρώ Ο Ζακ Σαπίρ, ένας από τους βαθύτερους γνώστες της ρωσικής πολιτικής, διευθυντής του Κέντρου Μελετών Μεθόδων Βιομηχανοποίησης (CEMI-EHESS) και διευθυντής Μελετών στη Σχολή Ανώτατων Σπουδών Κοινωνικών Επιστημών στο Παρίσι, αναλύει τα συμφέροντα της Ρωσίας στη νοτιοανατολική Μεσόγειο καθώς και τις εξελίξεις στην κυπριακή κρίση. Ο Σαπίρ επισημαίνει την de facto δημιουργία δύο ειδών ευρώ. «Εκείνοι που συνέλαβαν αυτό το σύστημα δεν κατάλαβαν ότι έτσι προσέφεραν την πιο τρανή απόδειξη πως τίποτε δεν είναι ευκολότερο από το να φύγει μια χώρα από την Ευρωζώνη» λέει χαρακτηριστικά. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΕΝΗ ΤΣΕΡΕΖΟΛΕ

Πιστεύετε ότι η Ρωσία εγκατέλειψε την Κύπρο; Ή ότι, εν πάση περιπτώσει, αυτή η ρωσική απόφαση ήταν αναμενόμενη με δεδομένες τις προνομιακές σχέσεις που συνδέουν Μόσχα και Βερολίνο; Δεν μπορούμε να πούμε ότι η Ρωσία «παράτησε» την Κύπρο, γιατί η θέση της Μόσχας ήταν πάντα πολύ καθαρή: η Ρωσία δεν θέλει να σώσει μια χώρα που ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και που, εξαιτίας του γεγονότος αυτού, εξαρτάται από την τελευταία. Η οριοθέτηση των ζωνών επιρροής είναι ένα σημαντικό θέμα για τους Ρώσους ηγέτες. Έπρεπε οι Βρυξέλλες να διευθετήσουν το κυπριακό ζήτημα. Επιπλέον οι Ρώσοι ηγέτες γνώριζαν απολύτως ότι ένα τμήμα των «ρωσικών» περιουσιών στην Κύπρο προέρχονται από φοροδιαφυγή στη Ρωσία. Αυτός είναι ένας άλλος παράγοντας που σίγουρα έπαιξε ρόλο. Τούτο δεν σημαίνει ότι η Ρωσία είναι αδιάφορη έναντι των εξελίξεων στην Κύπρο. Επέκρινε, μέσω του Βλαντίμιρ Πούτιν ή του Ντμίτρι Μεντβέντεβ, τα σχέδια διάσωσης που επιβλήθηκαν από την «τρόικα». Υπ’ αυτή την άποψη, η έμμεση κριτική της Μόσχας στη γερμανική στάση σε σχέση με την Κύπρο μου φαίνεται πολύ σαφής. Η Μόσχα όντως προβληματίζεται από την κατάσταση ορισμένων ρωσικών επιχειρήσεων,

που πλήττονται από την τραπεζική κρίση στην Κύπρο. Αλλά δεν πρέπει να δίνουμε υπερβολική σημασία στο γεγονός αυτό. Αν υπάρξει ανάγκη, η ρωσική κυβέρνηση θα βοηθήσει αυτές τις επιχειρήσεις. Όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, πώς διαγράφονται τα συμφέροντα της Ρωσίας στην ανατολική Μεσόγειο; Η Ρωσία έχει μακροπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα συμφέροντα στην περιοχή αυτή. Μακροπρόθεσμα θα ήθελε να αποσυνδέσει την Τουρκία από τις ΗΠΑ και να πείσει τους ηγέτες της Άγκυρας ότι τα συμφέροντά τους θα προστατεύονται καλύτερα από τις καλές σχέσεις με τους προς ανατολάς γείτονές τους, δηλαδή τη Συρία και το Ιράκ, και από τη Ρωσία. Βραχυπρόθεσμα η Ρωσία θέλει πάνω από όλα να αποφύγει μια δυτική επέμβαση στον εμφύλιο στη Συρία. Αν δεν μπορεί να το αποφύγει, τότε θα τεθεί θέμα εξεύρεσης άλλου λιμένα για τον ρωσικό στόλο της Μεσογείου. Μπορεί να πάει ο νους μας στην Κύπρο, αλλά όχι με τη σημερινή κατάσταση. Όσο η Κύπρος είναι μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ οι Ρώσοι ηγέτες θα αποφύγουν να δεσμεύσουν πολύ βαθιά τα ρωσικά συμφέροντα στο νησί. Σε ποιο βαθμό η παρουσία της Ρωσίας στην περιοχή α-

πειλείται από την ήττα, αργά ή γρήγορα, του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία και την απώλεια του λιμένα Ταρτούς; Αυτός είναι πράγματι ένας από κύριους προβληματισμούς της Ρωσίας. Είναι σαφές ότι η συνέχιση του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, και βεβαίως μια υποθετική ήττα του καθεστώτος Άσαντ, θα αποσταθεροποιούσαν την περιοχή, και όχι μόνον αυτή. Πίσω από τη Συρία διαγράφεται το Ιράν. Κατά τη γνώμη σας, ο τρόπος συμπεριφοράς στην Κύπρο είναι αποκαλυπτικός μιας νέας ευρωπαϊκής προσέγγισης σχετικά με τις τραπεζικές κρίσεις στην Ευρωζώνη; Ο τρόπος διευθέτησης της κυπριακής κρίσης δημιουργεί ένα προηγούμενο. Βλέπουμε να αναδύεται ένα νέο «δόγμα» της Ευρωζώνης. Στο εξής, σε περίπτωση κρίσης, το βάρος θα κατανέμεται μεταξύ των φορολογουμένων, των μετόχων και των καταθετών. Μπορούμε να συζητήσουμε σχετικά με την ορθότητα ή όχι, ενός τέτοιου δόγματος. Πρέπει όμως να παρατηρήσουμε δύο πράγματα. Καταρχήν, πρόκειται πράγματι για ένα δόγμα. Η άποψη ότι η Κύπρος αποτελεί μια εξαιρετική περίπτωση, άποψη που επανέλαβε ο Φρανσουά Ολάντ την Πέμπτη, 28 Μαρτίου στην τηλεόραση, δεν ισχύει με κανέναν τρόπο. Ο Κλαας Νοτ, μέλος του Συμβουλίου της ΕΚΤ, εξέ-

Ο τρόπος διευθέτησης της κυπριακής κρίσης δημιουργεί ένα προηγούμενο. Βλέπουμε να αναδύεται ένα νέο «δόγμα» της Ευρωζώνης

φρασε επίσης την Παρασκευή 29 Μαρτίου την καταρχήν συμφωνία με την πολύ αμφιλεγόμενη δήλωση του Γερούν Ντέισελμπλουμ, του προέδρου του Eurogroup που ήταν ο πρώτος που είχε κάνει λόγο για ένα νέο δόγμα. Αυτό προκύπτει απευθείας από την γερμανική πίεση. Η κυρία Μέρκελ αποφάσισε, με αφορμή την κυπριακή κρίση, να υποδείξει με σαφήνεια ότι δεν τίθεται πλέον θέμα ο Γερμανός φορολογούμενος να συνεχίσει να συμβάλλει. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στη Γερμανία βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο. Είναι μια στάση την οποία εξάλλου μπορούμε να καταλάβουμε απολύτως. Ωστόσο περικλείει το τέλος της Ευρωζώνης και τούτο για δύο λόγους: Από τη μια το να θίγονται οι καταθέτες των τραπεζών είναι εξαιρετικά αντιπαραγωγικό λόγω των επιπτώσεων πανικού, «bank run», που μπορεί να προκληθούν. Έπειτα, αν η Γερμανία δεν θέλει πλέον να πληρώνει, και γνωρίζουμε ότι πρέπει να καταβάλλει από 8% ως 10% του ΑΕΠ της κάθε χρόνο έτσι ώστε να λειτουργεί η Ευρωζώνη, η τελευταία είναι de facto καταδικασμένη. Ποια θα έπρεπε να είναι λύση για την τραπεζική κρίση της Κύπρου; Καταρχήν η κρίση θα έπρεπε να είχε αντιμετωπιστεί όχι τώρα, αλλά ήδη από τον Ιούνιο του 2012, όταν υπολογίστηκαν οι συνέπειες της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Θα έπρεπε κατόπιν να γίνει μια γενική μεταρρύθμιση του τραπεζικού συστήματος, που θα ανάγκαζε σε συμμετοχή τους μετόχους αλλά θα απέφευγε να θίξει τους καταθέτες. Τέλος, ένα ταμείο που θα επέτρεπε την αποπληρωμή των ποσών που καταβλήθηκαν θα μπορούσε να είχε συσταθεί με τους πόρους του φυσικού αερίου, που θα γίνουν στο μέλλον αντικείμενο εκμετάλλευ-

σης. Δεν θα είχαν «δοθεί» χρήματα στην Κύπρο, αλλά θα είχε καταβληθεί το απαραίτητο ποσό για την ανακεφαλαιοποίηση, με δεδομένο ότι η Κύπρος θα έχει μέσα σε λίγα χρόνια τα μέσα να ξεπληρώσει το ποσό. Βρισκόμαστε μπροστά στην αρχή του τέλους του ευρώ ως ενιαίου νομίσματος; Εισερχόμαστε σε μια ζώνη αναταράξεων άνευ διεξόδου; Η κυπριακή κρίση ήταν πράγματι σημαντική, όχι λόγω του μεγέθους της χώρας - η Κύπρος δεν αντιπροσωπεύει παρά το 0,2% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης - αλλά λόγω των μέτρων που ελήφθησαν και των συνεπειών τους. Οι τελευταίες έπληξαν πολύ βαθιά την Ευρωζώνη. Η επιστροφή των ελέγχων των κεφαλαίων και του ελέγχου των συναλλαγών, που διαπιστώσαμε με αυτή την κρίση, προβλέψιμα. Αυτό αντιστοιχεί τόσο σε μια πραγματικότητα, όπως στη Ρωσία ή την Αργεντινή, όσο και σε μια σοβαρή εξέλιξη του δόγματος των διεθνών οργανισμών και του ΔΝΤ. Εκείνο που προκύπτει είναι ότι δημιουργήθηκαν, χωρίς δράματα και χωρίς προσχήματα, δύο ευρώ. Ένα κυπριακό, που η εφαρμογή του είναι περιορισμένη λόγω των ελέγχων και των περιορισμών που του επιβάλλονται, και ένα άλλο για την υπόλοιπη Ευρωζώνη. Εκείνοι που συνέλαβαν αυτό το σύστημα δεν κατάλαβαν ότι έτσι προσέφεραν την πιο τρανή απόδειξη ότι τίποτε δεν είναι ευκολότερο από το να φύγει μια χώρα από την Ευρωζώνη. Όλες οι παρεμβάσεις που αναφέρονταν στις καταστροφικές πτυχές μίας τέτοιας εγκατάλειψης κατέρρευσαν μπροστά στα γεγονότα: στην πραγματικότητα, από τη στιγμή που έγινε αποδεκτή μια ισχυρή «χρηματοπιστωτική καταστολή», τίποτε δεν είναι πιο απλό από την έξοδο από το ευρώ.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΚΟΣΜΟΣ ΖΙΛΜΠΕΡ ΑΣΚΑΡ:

Στις γερασμένες κοινωνίες δεν «πιάνει» η ουτοπία Ποιες κομματικές και κοινωνικές δυνάμεις επέτρεψαν στην Αραβική Άνοιξη «να συμβεί»; Θεωρούμε πως η Αραβική Άνοιξη ήταν νικηφόρα ή ότι θα φανεί στο μέλλον; Πρώτον ο όρος Αραβική Άνοιξη που έχει υπερισχύσει, είναι λανθασμένος, διότι η άνοιξη, αναφέρεται σε βραχυπρόθεσμα γεγονότα, όπως η άνοιξη των λαών τον 19ο αιώνα. Αντίθετα, αυτό που συμβαίνει τώρα στις αραβικές χώρες έχει μακροπρόθεσμη δυναμική, είναι μια επαναστατική διαδικασία. Δεν πρόκειται για επανάσταση, με την λογική πως ολοκληρώθηκε, αλλά με τη λογική πως ξεκίνησε και κανείς δεν ξέρει πότε θα τελειώσει. Η επαναστατική αυτή διαδικασία έχει τις ρίζες της στην κοινωνικο-οικονομική κατάσταση στη περιοχή. Για να γίνει σαφές στο ελληνικό κοινό, να πούμε ότι στις αραβικές χώρες είχαν επί 7 δεκαετίες μια κατάσταση σαν αυτή που βιώνετε εσείς σήμερα, όχι τόσο έντονη, αλλά σίγουρα δεν απείχε πολύ. Δημιούργησε τεράστια ανεργία και έφτασε σε σημείο βρασμού. Βέβαια, πρόκειται για τις συνέπειες ενός πολύ διεφθαρμένου καπιταλισμού που αναπτυχθηκε στην περιοχή όπου κυριάρχησαν αυταρχικά καθεστώτα και κάπως έτσι ήρθε η έκρηξη. Είναι μόνο η αρχή, δεν θα υπάρξει σταθερότητα στην περιοχή μέχρι να υπάρξει πραγματική λύση στα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα και αυτό δεν θα συμβεί χωρίς βαθιές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα μπορείτε να φαντάζεστε λύσεις εντός παγκόσμιου καπιταλισμού χωρίς αλλαγή συστήματος, στις αραβικές χώρες κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Χρειάζεται ριζοσπαστική αλλαγή, γι’ αυτό λέω πως ίσως θα πάρει πολλά χρόνια, με την εξέγερση να έχει τα πάνω και τα κάτω της. Είδαμε άλλωστε πως μέσα σε δύο χρόνια εκείνοι που πίστευαν πως οι ταραχές τελείωσαν με την πτώση του Μουμπάρακ και του Μπεν Άλι έκαναν λάθος.

«Ο όρος Αραβική Άνοιξη, που έχει υπερισχύσει, είναι λανθασμένος» εξηγεί ο Ζιλμπέρ Ασκάρ, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών (SOAS) του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Ο διάσημος Λιβανέζος αναλυτής, που γράφει συχνά για τη Monde Diplomatique και το ZNet, βρέθηκε στην Αθήνα για το τριήμερο του R Project στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και μίλησε στην «Αυγή» της Κυριακής για τις αραβικές εξεγέρσεις. Ο ίδιος προβλέπει πως στην περιοχή θα επικρατήσει αστάθεια και τονίζει πως η Αριστερά πρέπει να απαντά με σαφές και πλήρες εναλλακτικό πρόγραμμα.

Τα κυρίαρχα ΜΜΕ επιχειρούν να παρουσιάσουν τις εξεγέρσεις στις αραβικές χώρες σαν διεκδίκηση για «καλύτερο καπιταλισμό» με «πολιτικές ελευθερίες». Πώς το σχολιάζετε; Αυτά είναι ανοησίες. Aυτού του τύπου οι ανοησίες προπαγανδίζονται απο νεοφιλελεύθερους. Ένας διάσημος εξ αυτών εξηγούσε σε άρθρο του στους Financial Times πως ο μικροπωλητής που αυτοπυρπολήθηκε στην Τυνησία , το έκανε

κή, με πρόγραμμα, και να κερδίσει τις μάζες πράγμα το οποίο φάνηκε και από τις συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις στην Τυνησία και από την επιτυχία του Νασερικού υποψήφιου στις προεδρικές εκλογές της Αιγύπτου. Υπάρχει δυναμική, η οποία για να ξεδιπλωθεί χρειάζεται μια Αριστερά με σαφώς διαμορφωμένο αριστερό πρόγραμμα. Παρατηρούμε πως ο πληθυσμός των αραβικών χωρών είναι σαφώς νεαρότερος από τον πληθυσμό της Ευρώπης. Η Ελλάδα είναι χώρα γερόντων. Πόσο πιθανή είναι η εξέγερση;

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑΜΑΛΗ

για «την ελεύθερη αγορά». Πρόκειται για ύβρη στην μνήμη του. Η πραγματικότητα όμως, όπως αυτή ακούστηκε απο τα συνθήματα της τυνησιακής εξέγερσης ήταν «Η απασχόληση είναι δικαίωμα», όπως καταλαβαίνει, δεν πρόκειται για αίτημα που υμνεί τον νεοφιλελευθερισμό. Στην εξέγερση της Αιγύπτου, το σύνθημα ήταν «Ψωμί, ελευθερία (πολιτική) και κοινωνική δικαιοσύνη». Δεν μιλάμε λοιπόν για καπιταλιστικές αξίες. Το γεγονός πως οι βασικές διεκδικήσεις ήταν κοινωνικές εξηγεί γιατί οι ακραίες ισλαμιστικές δυνάμεις που ανέλαβαν την ηγεσία

«Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι μονολιθικός, αυτός ο πλουραλισμός επιτρέπει τον έντονο εσωτερικό διάλογο που μόνο καρποφόρος μπορεί να είναι. Ο κόσμος ελπίζει στον ΣΥΡΙΖΑ και αυτό είναι θετικό»

στην Τυνησία και την Αίγυπτο δεν είναι σε θέση να σταθεροποιήσουν την κατάσταση, διότι ακριβώς δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτά τα αιτήματα. Η οικονομική προοπτική που προσφέρουν είναι η συνέχιση του ίδιου συστήματος, με την ΕΚΤ, το ΔΝΤ κ.ο.κ. και γι’ αυτό ακριβώς το τέλος τους είναι προδιαγεγραμμένο. Θα μπορούσαμε να πούμε πως οι εξεγέρσεις ξεκινώντας από τις αραβικές χώρες συνεχίζονται στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Θα μπορούσε όλο αυτό να λειτουργήσει ως ντόμινο; Σίγουρα. Όμως, τα όσα συμβαίνουν στις αραβικές χώρες και τις χώρες του Νότου της Ευρώπης είναι περισσότερο σύμπτωση παρά το αποτέλεσμα της ίδιας κρίσης. Αυτό το οποίο βλέπουμε στον ευρωπαϊκό Νότο είναι αποτέλεσμα της παγκόσμιας νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής οικονομίας. Αυτή η κρίση δεν έχει φτάσει ακόμη στο σημείο όπου επερωτά το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα. Εδώ είναι η μεγάλη διαφορά με τις εξεγέρσεις στις αραβικές χώρες. Εκεί, είναι πράγματι σε μια επαναστατική διαδικασία. Μέχρι τώρα όμως, αυτό το οποίο βλέπουμε στον ευρωπαϊκό Νότο δεν μπορεί να περιγραφεί ως επαναστατική διαδικασία, είναι μία κρίση στην οποία ο κόσμος αντιστέκεται μαζικά, πράγμα πολύ σημαντικό, αλλά δεν έχει φτάσει σε αυτό το κομβικό σημείο.

Η Αριστερά πρέπει να απαντήσει με πλήρες εναλλακτικό πρόγραμμα

Θεωρείτε πως υπάρχει έδαφος συνεργασίας ανάμεσα στην Αριστερά και το Ισλάμ στις αραβικές εξεγέρσεις; Σίγουρα υπάρχει έδαφος για προσηλυτισμούς σε αρχικό στάδιο σε όλες τις χώρες, από την Αίγυπτο έως τη Συρία. Στα αρχικά στάδια βλέπουμε ανθρώπους να πηγαίνουν από την Αριστερά στους φονταμεταλιστές του Ισλάμ. Όπως είδαμε σε Τυνησία και Αίγυπτο, τα δύο αυτά μέτωπα έχουν αντίθετες απόψεις, οικονομικές, πολιτισμικές κ.λπ. Βλέπουμε λοιπόν τώρα και στις δύο χώρες, που πλέον βρίσκονται στο δεύτερο στάδιο, πως τα δύο αυτά μέτωπα έρχονται αντιμέτωπα το ένα με το άλλο. Παρατηρείται επίσης μια συνεργασία των πιο προοδευτικών κομματιών του παλαιού καθεστώτος και των φιλελεύθερων με την Αριστερά ενάντια στους φονταμενταλιστές. Προσωπικά, διαφωνώ με αυτήν την πρακτική. Σαφώς η υπεράσπιση των δημοκρατικών δικαιωμάτων είναι κάτι θεμιτό αλλά νομίζω πως η Αριστερά θα έπρεπε να συγκροτήσει την εικόνα της ως η μόνη εναλλακτική, στην υπάρχουσα κοινωνική δομή. Μόνο αν παρουσιαστεί αυτόνομα ως η μοναδική εναλλακτική θα κερδίσει τον κόσμο. Η δημοκρατική συμμαχία με τους φιλελεύθερους μπορεί να αποτρέψει πολλές κοινωνικές δυνάμεις από το να συστρατευθούν στον αγώνα. Υπάρχει ανάγκη η Αριστερά να δώσει προοπτι-

Σωστή παρατήρηση και ισχύει πως τις επαναστάσεις τις οραματίζονται πιο εύκολα οι νεαρότερες κοινωνίες απ’ ό,τι οι γηρασμένες κοινωνίες του δυτικού κόσμου, της Ευρώπης, των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας. Ωστόσο, πρώτον η νεολαία διατηρεί την προοπτική της ως ‘αναζωογονητής’ της κοινωνίας, ακόμη και αν είναι η μειοψηφία. Η αποτελεσματικότητα της νεολαίας είναι πάντα μεγαλύτερη από αυτή των γηραιότερων. Τώρα, σε ό,τι αφορά την ψήφο, είναι περισσότερα τα προβλήματα, διότι στον δρόμο η νεολαία είναι αυτή που δίνει τον ρυθμό, αλλά αν είναι περισσότεροι οι γηραιότεροι, είναι πιο δύσκολο να αποφευχθεί μια συντηρητική κυβέρνηση. Είναι μια ιδιαίτερη πρόκληση αυτή για την Αριστερά, και δη για τη ριζοσπαστική Αριστερά, να παρουσιάσει ένα πρόγραμμα αξιόπιστο, ικανό να πείσει τον κόσμο ότι αξίζει να το ζήσει. Μέχρι τη δεκαετία του ‘60, η ριζοσπαστική Αριστερά ήταν βαθιά ιδεολογικοποιημένη και αυτό ήταν αρκετό για κινητοποιήσει τον κόσμο το 1968. Σήμερα, χρειάζεται μια πιο ώριμη ριζοσπαστική Αριστερά, ικανή να δώσει σαφείς απαντήσεις, αξιόπιστες, που δεν ακούγονται ουτοπικές. Στις γερασμένες κοινωνίες δεν «πιάνει» η ουτοπία. Έχει αυτό το πρόγραμμα ο ΣΥΡΙΖΑ; Αυτό για το οποίο είμαι σίγουρος -χωρίς να γνωρίζω τις λεπτομέρειες του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ- είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σε θέση να κάνει αυτή τη συζήτηση. Εσείς ξέρετε καλύτερα απο μένα πως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι μονολιθικός, αυτός ο πλουραλισμός επιτρέπει τον έντονο εσωτερικό διάλογο που μόνο καρποφόρος μπορεί να είναι. Ο κόσμος ελπίζει στον ΣΥΡΙΖΑ και αυτό είναι θετικό.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΚΟΣΜΟΣ ΓΑΛΛΙΑ: ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΤΣΕΡΕΖΟΛΕ

Σίγουρα το σκάνδαλο Καουζάκ ήταν το τελευταίο που χρειαζόταν ο Φρανσουά Ολάντ. Λίγες ημέρες μετά την -το λιγότερο- «χλωμή» τηλεοπτική του συνέντευξη κι ενώ στο Διαδίκτυο έδιναν και έπαιρναν τα αρνητικά (έως περιπαικτικά και ειρωνικά) σχόλια εις βάρος του, έσκασε η «βόμβα» Καουζάκ, του ανθρώπου, ας μην ξεχνάμε, που είχε αναλάβει να υλοποιήσει την εμβληματική πρόταση του Ολάντ, τη φορολόγηση δηλαδή κατά 75% των εισοδημάτων άνω του ενός εκατομμυρίου ευρώ. Ενώ επί τέσσερις μήνες (και εντός της Βουλής, στις αρχές Δεκεμβρίου) ο μέχρι πρότινος υπουργός Προϋπολογισμού αρνιόταν ότι ήταν κάτοχος λογαριασμού στο εξωτερικό, στις 2 Απριλίου ενώπιον των ανακριτών παραδεχόταν την ύπαρξη ενός λογαριασμού ύψους 600 χιλιάδων ευρώ στην Ελβετία. Ήταν αναγκασμένος να το κάνει γιατί τις αμέσως επόμενες ώρες οι ελβετικές τραπεζικές αρχές θα κοινοποιούσαν την είδηση στη γαλλική πλευρά... Την υπόθεση έφερε στο προσκήνιο η ιστοσελίδα ερευνητικής δημοσιογραφίας Μεντιαπάρ που έχει ιδρύσει ο πρώην αρχισυντάκτης της Le Monde, Εντουί Πλενέλ. Εδώ και λίγα 24ωρα οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές ενώ ασκούνται πιέσεις στον Ολάντ για ανασχηματισμό, κάτι που ο πρόεδρος απορρίπτει. Η γραμμή άμυνας των Σοσιαλιστών (η οποία όλο και δυσκολότερα μπορεί να σταθεί υπό το βάρος των αποκαλύψεων) είναι ότι πρόκειται για ένα «προσωπικό» σφάλμα που δεν αγγίζει την κυβέρνηση. Είναι όμως έτσι; Όχι. Γιατί μπορεί να έρχονται τώρα στην επιφάνεια ένα σωρό λεπτομέρειες για τον βίο και την πολιτεία του Καουζάκ όταν εργαζόταν στο γραφείο του υπουργού Υγείας την περίοδο 1988 - 1991, Κλοντ Εβέν, με αρμοδιότητα την πολιτική φαρμάκου, ωστόσο το πλήγμα είναι βαθύτερο.

Η σκοτεινή πλευρά του χειρουργού Καουζάκ... Σε πρώτο λοιπόν επίπεδο ο Καουζάκ, χειρουργός στο επάγγελμα, που επιμελώς είχε φροντίσει να καλλιεργήσει την εικόνα του άτεγκτου ελεγκτή έναντι των εργαστηρίων, αποδεικνύεται ότι είχε και μια άλλη, κρυφή πλευρά: τις στενές του σχέσεις με φαρμακευτικές εταιρείες και εργαστήρια, ενώ δύο χρόνια μετά την αποχώρησή του από το υπουργικό γραφείο ίδρυε δικό του για να ασκήσει απρόσκοπτα λόμπινγκ στα φαρμακευτικά εργαστήρια, τα οποία ήδη γνώριζε πάρα πολύ καλά. Από τις δραστηριότητες αυτές εικάζεται ότι προέρχονται τα χρήματά του στο εξωτερικό, ενώ ο δικηγόρος του επιχειρούσε να πείσει ότι τα χρήματα

Το σκάνδαλο που τινάζει στον αέρα την προεδρία Ολάντ - και όχι μόνον αυτή... προέρχονταν αποκλειστικά από την ιατρική του δραστηριότητα. Την ίδια στιγμή ήλθαν στην επιφάνεια και άλλου είδους σκοτεινοί δεσμοί του Καουζάκ με την Άκρα Δεξιά. Συγκεκριμένα ο άνθρωπος που άνοιξε τον λογαριασμό στην Ελβετία το 1992 δεν ήταν άλλος από τον Φιλίπ Πενένκ, στενό σύμβουλο της Μαρίν Λεπέν - ο λογαριασμός πέρασε τελικά στο όνομα του πρώην υπουργού έναν χρόνο μετά, μέσω της ελβετικής χρηματοπιστωτικής εταιρείας Reyl & Cie, ενώ το 2009 ο λογαριασμός μεταφέρθηκε στη Σιγκαπούρη μέσω μίας θυγατρικής της ελβετικής τράπεζας Julius Baer. Τα χρήματα προέρχονται από τουλάχιστον δύο επενδύσεις στα ορυχεία ασημιού στο Περού, στις αρχές του 1990, μέσω μίας εταιρείας που ιδρύθηκε το 1998 από πρώην μέλη της ακροδεξιάς εξτρεμιστικής φοιτητικής οργάνωσης GUD, με την οποία είχε τότε πάρε - δώσε το ζεύγος Καουζάκ. Ωστόσο, πέρα από το προσωπικό ζήτημα, που είναι ήδη πάρα πολύ σοβαρό σε ό,τι αφορά τους προσωπικούς, επαγγελματικούς και πολιτικούς δεσμούς ενός ανθρώπου που την τελευταία 25ετία στελέχωνε τα υπουργικά γραφεία για να καταλήξει στη θέση του υπουργού Προϋπολογισμού, τίθεται σοβαρό πολιτικό ζήτημα σε πολλά επίπεδα. Πλήττεται η αξιοπιστία του Ολάντ (και η προσωπική και ως εκφραστή του ύπατου πολιτικού θεσμού), εκείνη του υπουργού Οικονομικών, Πιέρ Μοσκοβισί (του οποίου οι φορολογικές υπηρεσίες απέτυχαν να εντοπίσουν τον λογαριασμό του Καουζάκ), αλλά και ευρύτερα του συνόλου του πολιτικού κόσμου.

Βυθίζεται ο Ολάντ και κλονίζεται η 5η Δημοκρατία Στο επίπεδο του προέδρου της Δημοκρατίας η περιβόητη «μέθοδος Ολάντ» βρίσκεται (ξανά) στο επίκεντρο έντονων επικρίσεων: «Το λάθος είναι προσωπικό, δεν αφορά στην κυβέρνηση», είναι η γραμμή Ολάντ, όπως την παρουσίασε στην άρον - άρον τηλεοπτική του παρέμβαση την Τετάρτη το πρωί, μια μέρα την ομολογία Καουζάκ. Ωστόσο ήδη αναφύεται το κρίσιμο ερώτημα: Μπορεί ο πρόεδρος να μην γνώριζε; Στο εσωτερικό του Σοσιαλιστικού Κόμματος ακούγονται ήδη επικρίσεις, ανωνύμως, για τη μοναχική άσκηση εξουσίας του προέδρου - «το ίδιο έκανε και όταν ήταν υπεύθυνος του κόμματος: δεν συμβουλευόταν κανέναν, νόμιζε ότι τα ξέρει όλα και αποφάσιζε την τελευταία στιγμή». Α-

Ολάντ, το ίδιο το γαλλικό πολιτικό σύστημα σείεται συθέμελα. Αυτό ακριβώς που επισημαίνει ο Ζαν Λικ Μελανσόν, που πρότεινε μια διαδήλωση στις 5 Μαΐου, επέτειο του δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών, προκειμένου να προωθηθεί, μέσα από μια «πορεία πολιτών», η «6η Δημοκρατία» και να γίνει ένα «μεγάλο ξεκαθάρισμα» μετά την κρίση Καουζάκ, ώστε «να καθαρίσει αυτή η απολύτως αφόρητη πολιτική κατάσταση». «Η αλυσίδα του ψεύδους αρχίζει στο Σοσιαλιστικό Κόμμα και τελειώνει στο Εθνικό Μέτωπο, είναι απολύτως απίστευτο» προσέθεσε ο Μελανσόν. Πράγματι, το νέο σκάνδαλο θίγει και τη Μαρίν Λεπέν, καθώς ο Πενένκ είναι στενός της συνεργάτης - αίφνης είναι δυσκολότερο για το Εθνικό Μέτωπο να χρησιμοποιήσει το γνωστό του μότο «όλοι διεφθαρμένοι», παρότι η Λεπέν προσπάθησε να αστειευτεί λέγοντας ότι «το 1992 εγώ σπούδαζα νομικά»...

«moralisation.fr»...

Ο άγνωστος λογαριασμός στην Ελβετία, οι στενές οικονομικές διασυνδέσεις με την «αδιάφθορη» Άκρα Δεξιά της Λεπέν, αλλά και οι πρόσφατες αποκαλύψεις για την oﬀ shore δράση του συνθέτουν το νέο προφίλ του Ζ. Καουζάκ. Είναι ο ίδιος στον οποίο είχε αναθέσει ο Ολάντ τη φορολόγηση των πολύ πλουσίων... κούγονται και βαρύτερες κατηγορίες: «Δεν διαθέτει στρατηγική σκέψη, μόνο τακτική. Αποφασίζει όσο το δυνατόν πιο αργά, για να έχει όσο το δυνατόν περισσότερες πόρτες ανοικτές»... Οι δε δημοσκοπήσεις, 11 μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, σπάνε αρνητικά ρεκόρ: 29%, το ποσοστό που είχαν Σιράκ και Σαρκοζί, αλλά μετά από τρία χρόνια στην προεδρία... Ωστόσο η υπόθεση Καουζάκ ανα-

δεικνύει έντονα και τις δυσλειτουργίες ενός συστήματος που μοιάζει να πλησιάζει στο τέλος του. Η 5η Γαλλική Δημοκρατία, η οποία οικοδομήθηκε έναντι των αδυναμιών της 3ης, είναι σήμερα «ξέπνοη», όπως χαρακτηριστικά εξηγεί ο καθηγητής, ιστορικός Πασκάλ Ορύ, ο οποίος εξηγεί ότι σήμερα η κατάσταση επιδεινώνεται σε σχέση με τη δεκαετία του 1930, για δύο λόγους: «Η διάλυση των μεγάλων πολιτικών κουλτούρων και όλων των μέσων στήριξης, όπως τα συνδικάτα, τα κόμματα, οι ενώσεις» με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του συνόλου του «πολιτικού οικοδομήματος». Αυτό δημιουργεί «αστάθεια πολύ μεγαλύτερη από ό,τι τη δεκαετία του 1930». Ο δεύτερος παράγοντας είναι «η διάλυση της εθνικής ταυτότητας»: «Σήμερα είμαστε πεπεισμένοι ότι οι σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονται αλλού (στις Βρυξέλλες, τις αγορές). Εξ ου και μια σχετικοποίηση του εθνικού πολιτικού διαλόγου. Εφόσον λοιπόν το εθνικό πλαίσιο δεν είναι το πρωταρχικό, οι εθνικοί θεσμοί αποδυναμώνονται de facto».

Μελανσόν: Μια πορεία για την 6η Δημοκρατία Είναι λοιπόν βέβαιο ότι, πέραν του

Την ίδια στιγμή η άγρια χαρά που αισθάνθηκε η Δεξιά, με την αποκάλυψη του σκανδάλου, είχε να κάνει με το γεγονός ότι αυτό ήλθε λίγες μόλις ημέρες μετά την, μάλλον αναπάντεχη, ανακοίνωση από την Εισαγγελία του Μπορντό ότι ο Νικολά Σαρκοζί κατηγορείται επίσημα για «κατάχρηση ατόμου σε θέση αδυναμίας» έναντι της δισεκατομμυριούχου Λιλιάν Μπετανκούρ, προκειμένου να χρηματοδοτήσει, με ρευστό, την προεκλογική του εκστρατεία. Η απόφαση ήλθε σε μια περίοδο που φούντωναν οι φήμες για επιστροφή του Σαρκό στην ενεργό πολιτική... Το θέμα είναι ότι σήμερα, μια περίοδο κατά την οποία η Ευρώπη διέρχεται μία από τις χειρότερες κρίσεις της, με τη Γερμανία να καθορίζει τις εξελίξεις, η Γαλλία, με μια οικονομία σε κακή κατάσταση, βρίσκεται αντιμέτωπη όχι απλά με σκάνδαλα του πολιτικού κόσμου, αλλά με δύο πλήγματα που όμως έχουν ένα κοινό σημείο: τη σχέση των πολιτικών με το χρήμα. Μια σχέση μέχρι πρότινος ταμπού, που όμως πλέον επικαθορίζει όλο το πολιτικό σκηνικό. Δεν ήταν άλλωστε διόλου τυχαίο το γεγονός ότι ο μονίμως χαμένος των προεδρικών αναμετρήσεων, κεντρώος Φρανσουά Μπαϊρού, έσπευσε να «σηκώσει», υπογραμμίζοντας ότι δεν πρόκειται για κομματική πρωτοβουλία, μια ιστοσελίδα με τίτλο «moralisation.fr». Μια ανοικτή επιστολή προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την επείγουσα ηθικοποίηση του δημόσιου βίου...

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ ΤΡΙΤΗ 16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2012 2013

ΚΟΣΜΟΣ

ΤΗΣ ΚΑΚΗΣ ΜΠΑΛΗ

Για τους φτωχούς αρρώστους του πλανήτη, αλλά και για την παγκόσμια φαρμακοβιομηχανία, αυτός ο Απρίλιος θα περάσει στην ιστορία. Κι αυτό διότι το ανώτατο δικαστήριο της Ινδίας, με μια απόφαση - σταθμό, επέτρεψε να παραμείνει φθηνό ένα φάρμακο για τη λευχαιμία απορρίπτοντας σχετική προσφυγή της πολυεθνικής φαρμακοβιομηχανίας Novartis. Χάρη στην απόφαση των Ινδών δικαστών οι καρκινοπαθείς στην Ινδία θα συνεχίσουν να πληρώνουν τη θεραπεία τους με το γενόσημο του αντικαρκινικού φαρμάκου Glivec, 175 δολάρια τον μήνα, αντί για τα 2.600 που τιμάται το πρωτότυπο. Η δικαστική διαμάχη για το Glivec μεταξύ Ινδίας και της Novartis ξεκίνησε από το 2006. Τότε η ελβετική φαρμακοβιομηχανία ζητούσε να κατοχυρώσει και πάλι την πατέντα της για το εν λόγω φάρμακο, που είχε λήξει, επειδή έκανε νέες έρευνες για τη βελτίωσή του. Η υπόθεση έφτασε μέχρι το ανώτατο δικαστήριο, το οποίο απέρριψε οριστικά το αίτημα της Novartis, κρίνοντας ότι «το επίμαχο σκεύασμα δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις καινοτομίας και εφευρετικότητας ώστε να λάβει τη νομική προστασία που απορρέει από την αναγνώριση της ευρεσιτεχνίας». Οι δικαστές αποφάνθηκαν ότι οι μικρές βελτιώσεις δεν δικαιολογούν το «κλείδωμα» ενός «ελεύθερου» φαρμάκου, οπότε η τοπική φαρμακοβιομηχανία μπορεί να συνεχίσει να το παρασκευάζει σε λιγότερο από ένα δέκατο της αρχικής τιμής. Αυτή η απόφαση ισχύει κατ’ αρχάς μόνο για την Ινδία, αλλά μπορεί να αποκτήσει πιλοτικό χαρακτήρα για όλο τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Άλλωστε η Ινδία έχει κηρύξει από καιρό τον πόλεμο στις πολυεθνικές του φαρμάκου. Η Novartis είναι η τέταρτη κατά σειρά που χάνει μια δικαστική μάχη: είχαν προηγηθεί ανάλογες ήττες για τη Roche, την Pﬁzer και την Bayer.

Από τον... τσαμπουκά στη νομοθεσία Το εξαιρετικά ενδιαφέρον σ’ αυτή την υπόθεση είναι ότι η Ινδία απέδειξε πως μπορεί να φρενάρει τις πολυεθνικές με τον νόμο, ότι δεν χρειάζεται πλέον να «παρανομεί». Από το 2005, που έγινε μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, η πολυπληθής αστιατική χώρα υποχρεώθηκε να αποδεχτεί τις πατέντες, αλλά δεν σήκωσε τα χέρια ψηλά. Πέρασε μια νομοθεσία, συμβατή με τους κανόνες του ΠΟΕ, που όμως δεν επιτρέπει στις φαρμακοβιομηχανίες να «κλειδώνουν» από την πίσω πόρτα ένα φάρμακο που απελευθερώθηκε. Η εταιρεία καλείται κάθε φορά να

Η απόρριψη από το ανώτατο δικαστήριο της Ινδίας του αιτήματος της Novartis για κατοχύρωση πατέντας σε αντικαρκινικό φάρμακο «κατοχυρώνει» το δικαίωμα των φτωχών στη θεραπεία

Η μεγάλη νίκη του «φαρμακείου των φτωχών» αποδείξει ότι βρήκε έναν καινούργιο τρόπο να παρασκευάζει τη δραστική ουσία, ώστε να έχει σημαντικά βελτιωμένα αποτελέσματα στη θεραπεία των ασθενών -και μόνο τότε παίρνει την πατέντα της πίσω. Καθώς το κόστος των γενοσήμων στις περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες του κόσμου είναι εντυπωσιακά χαμηλότερο από το κόστος του πρωτότυπου φαρμάκου, οι πολυεθνικές εφευρίσκουν κάθε τρεις και λίγο τεχνικές μικροβελτιώσεις για να διατηρούν τα κέρδη τους και μετά τη λήξη της πατέντας. Επιπλέον, για επιλεγμένα φάρμακα, εξαιρετικά σημαντικά για την υγεία του πληθυσμού, η Ινδία επιβάλλει στους κολοσσούς υποχρεωτικές αδειοδοτήσεις για γενόσημα, δίνοντάς τους έ-

να ποσοστό επί του κέρδους, αλλά στην τιμή της κόπιας κι όχι του πρωτότυπου. Για παράδειγμα υποχρέωσε τη γερμανική Bayer να δώσει την άδεια παρασκευής γενόσημου του αντικαρκινικού φαρμάκου Nexavar στην ινδική φαρμακοβιομηχανία Natco έναντι ενός ποσοστού της τάξης του 6% επί του τζίρου. Η θεραπεία ασθενών με καρκίνο στο συκώτι και τα νεφρά με το πρωτότυπο Nexavar στοιχίζει 5.500 δολάρια τον μήνα. Με το γενόσημο το κόστος πέφτει στα 187 δολάρια.

χανία γενοσήμων, ένας από τους μεγαλύτερους εργοδότες της χώρας, αλλά και ένας από τους μεγαλύτερους

παίκτες στην παγκόσμια αγορά γενοσήμων. Η Ινδία αφενός διαθέτει το εξειδικευμένο προσωπικό που χρειάζεται η φαρμακοβιομηχανία, αφετέρου έχει πολύ χαμηλό κόστος παραγωγής, οπότε τα γενόσημά της είναι περιζήτητα σε όλο τον πλανήτη και το... παρατσούκλι της είναι «το φαρμακείο των φτωχών» . Γι’ αυτό και πανηγύρισαν για την απόφαση όλες οι διεθνείς οργανώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας, ανάμεσά τους και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα. Ο μόνος τρόπος να βοηθηθούν οι ασθενείς του Τρίτου Κόσμου είναι να υπάρχουν φθηνά φάρμακα. Τα πρωτότυπα φάρμακα είναι πάντοτε ακριβά όχι επειδή είναι τόσο ακριβή η δραστική ουσία τους, αλλά διότι περιλαμβάνεται στην τιμή τους το ενίοτε τεράστιο κόστος της έρευνας. Αλλά δεν μπορεί να πληρώνεται επ’ άπειρον, αυτή είναι η λογική της πατέντας με ημερομηνία λήξεως. Εάν δεν είχαν βγει τα γενόσημα, κανείς φτωχός ασθενής με AIDS δεν θα ζούσε. Το 2000 το ετήσιο κόστος της θεραπείας του AIDS ήταν 10.000 δολάρια. Σήμερα είναι 150 δολάρια χάρη στα γενόσημα από την Ινδία...

Η ελπίδα της επιβίωσης Μετά την απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου της Ινδίας βγήκε να πανηγυρίσει η τοπική φαρμακοβιομη-

Γλωσσάρι Γενόσημο: είναι το σκεύασμα που αποτελεί αντίγραφο ενός φαρtμάκου που υπάρχει ήδη στην αγορά. Το γενόσημο έχει την ίδια δραστική ουσία με το πρωτότυπο, ενδέχεται όμως να έχει παρασκευαστεί με άλλη τεχνολογία και να περιλαμβάνει διαφορετικά έκδοχα για την απορρόφηση της δραστικής ουσίας. Για παράδειγμα ασπιρίνη μπορεί να πουλάει μόνο η Bayer, αλλά κάθε εταιρεία που παρασκευάζει παυσίπονο με ακετυλοσαλικυλικό οξύ ουσιαστικά πουλάει ασπιρίνη με άλλο όνομα. «Ορφανό» ή «ελεύθερο» φάρμακο: είναι το φάρμακο εκείνο που t έχει λήξει η πατέντα του, άρα μπορεί μια εταιρεία να παρασκευάσει το γενόσημό του.

διαδικασία με τα πρωτότυπα φάρμακα. Κοντολογίς, τα γενόσημα υπόκεινται στους ίδιους ελέγχους με τα «κανονικά» φάρμακα. Συνταγογράφηση: Σε όλο και περισσότερες χώρες τα ασφαλιστικά tταμεία εγκρίνουν κατά προτεραιότητα -κάποιες και αποκλειστικάτη συνταγογράφηση γενοσήμων, όταν υπάρχουν. Κι αυτό διότι κατά κανόνα η τιμή των γενοσήμων είναι αισθητά χαμηλότερη- σε κάποιες χώρες έως και 95%-, ενώ είναι κι ένας τρόπος για πολλές χώρες να στηρίξουν την εθνική τους φαρμακοβιομηχανία. Να σημειωθεί ότι το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς στον δυτικό κόσμο το έχουν τα γενόσημα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γερμανία.

Πατέντα: είναι η πνευματική ιδιοκτησία που έχει μια εταιρεία στο Φαρμακοβιομηχανία: Ισχυρές φαρμακοβιομηχανίες γενοσήμων έt φάρμακο που ανακάλυψε. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση μια πατέντα συ- tχουν, πέρα από τους... συνήθεις υπόπτους (ΗΠΑ, Γερμανία, Γαλλία), νήθως ισχύει για είκοσι χρόνια, ενώ σε ειδικές περιστάσεις μπορεί να πάρει και μια μικρή παράταση. Αδειοδότηση: Για να δώσει ο κάθε Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκου tάδεια πώλησης σε ένα γενόσημο, ακολουθεί ουσιαστικά την ίδια

το Ισραήλ, η Ινδία, η Βραζιλία, η Αργεντινή, η Νότια Αφρική και η Νότια Κορέα. Να σημειωθεί ότι όλες οι πολυεθνικές του φαρμάκου, που παράγουν πρωτότυπα σκευάσματα, έχουν φτιάξει και θυγατρικές που φτιάχνουν γενόσημα.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΚΟΣΜΟΣ

45 ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ n.kyriakidis@avgi.gr

Κι όμως στη Σουηδία οι εργάτες παίρνουν αυξήσεις!

Στη μέση του πουθενά Η έκφραση στα πρόσωπα των δύο εργαζομένων της Τράπεζας Κύπρου, που διαδήλωσαν την περασμένη εβδομάδα έξω από τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας στη Λευκωσία, αποτυπώνει με λεπτομέρεια τη μετάπτωση της οργής σε αγωνία, το πέρασμα απ’ τον θυμό στην αβεβαιότητα. Για τα θύματα της «ευρωδιάσωσης» του Σόιμπλε και των «προθύμων» του στα διευθυντήρια της Ε.Ε., ο κλοιός αυτών των δύο βασανιστικών συναισθημάτων θα αποτελεί στο εξής μια παράμετρο της ζωής τους, ένα σημείο αναφοράς στην καθημερινότητά τους. Και δεν είναι μόνον η απόγνωση για τα λεφτά στις τράπεζες που χάθηκαν ή το άγχος για το τί θα απογίνουν όσα έμειναν, άλλά πώς θα ξημερώσει η επόμενη ημέρα, αν θα υπάρχει δουλειά και

εισόδημα. Και για τον αντιπαθητικό «κλειδοκράτορα» της «ευρω-μπάνκας», που δεν χάνει ευκαιρία να αυτοεπαίρεται για το γερμανικό success story, κάθε δήλωσή του στο εξής θα αποτελεί κι ένα μνημείο κυνισμού. Όπως αυτή που έκανε στις αρχές της εβδομάδας, «εξηγώντας» γιατί το Λουξεμβούργοπου κι αυτό διαθέτει «υπερτροφικό» τραπεζικό τομέα- δεν θα έχει ποτέ την τύχη της Κύπρου: «Η διαφορά με τη Κύπρο είναι ότι εκεί υπήρχαν κάποιες προβληματικές τράπεζες ενώ στο Λουξεμβούργο λειτουργούν πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες, ανάμεσά τους και πολλές γερμανικές...». Τι δεν καταλαβαίνεις δηλαδή; (Φωτογραφία Γιάννης Κουρτόγλου, Γαλλικό Πρακτορείο/Getty Images)

Την ώρα που σχεδόν παντού στην Ευρώπη οι εργατικές κατακτήσεις καταργούνται διά νόμου ή ακυρώνονται στην πράξη και οι περικοπές μισθών είναι ο κανόνας, ακούγεται σχεδόν εξωπραγματικό το ότι οι βιομηχανικοί εργάτες στη Σουηδία κατάφεραν να εξασφαλίσουν αυξήσεις μισθών 6,8% για την επόμενη τριετία! Οι αυξήσεις προβλέπονται στη νέα συλλογική σύμβαση εργασίας που υπογράφηκε την περασμένη Τρίτη μεταξύ της ένωσης εργοδοτών Teknikföretagen και των τριών μεγαλύτερων εργατικών συνδικάτων της χώρας, IF Metall, Unionen και της Σουηδικής Ένωσης Πτυχιούχων Μηχανικών (Sveriges Ingenjörer). Η νέα σύμβαση αφορά μισό εκατομμύριο εργαζόμενους στον τομέα της βιομηχανίας και προβλέπει συνολικές αυξήσεις μισθών 6,8% σε περίοδο τριετίας. Η σύμβαση «επεμβαίνει» φυσικά και στις εργασιακές σχέσεις επιτρέποντας, σύμφωνα με τα σουηδικά ΜΜΕ, «μεγαλύτερη ελαστικότητα» στον καθορισμό των ωραρίων απασχόλησης, απλούστερους κανόνες για την υπερωριακή εργασία, αλλά, το κυριότερο, υιοθετεί το μέτρο της «μερικής συνταξιοδότησης» για τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους ώστε να διευκολυνθεί η απορρόφηση των νεότερων από τον κλάδο. Αξίζει να σημειωθεί πως οι εργοδότες επέμεναν αρχικά σε αυξήσεις 6,6% αλλά συνάντησαν την ανυποχώρητη άρνηση των συνδικάτων. Ύστερα από σκληρές διαπραγματεύσεις επί δύο ημέρες, δέχθηκαν τελικά να δώσουν και το υπόλοιπο 0,2%...

Λετονία: Από την κρίση στη «δημογραφική καταστροφή» Από τα πρώτα θύματα της χρηματοπιστωτικής κρίσης στην Ευρώπη μετά το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων στις ΗΠΑ και τη χρεωκοπία της Lehman Brothers, το 2008, ήταν οι χώρες της Βαλτικής. Ανάμεσά τους, το χειρότερο πλήγμα το δέχθηκε η Λετονία, το άλλοτε θαύμα του «τούρμπο» καπιταλισμού... Η χώρα αναγκάστηκε να προσφύγει στο ΔΝΤ και την πρώτη κιόλας χρονιά της κρίσης είδε το ΑΕΠ της να συρρικνώνεται κατά 10,5%. Τον Δεκέμβριο του 2008 η ανεργία κυμαινόταν στο 7%, ένα χρόνο μετά, το Δεκέμβριο του 2009, το ποσοστό εκτοξεύθηκε στο 22,8%! Μέχρι σήμερα η Λετονία κατέχει τα πρωτεία στην Ε.Ε. σ’ ό,τι αφορά τον ρυθμό αύξησης της ανεργίας. Τουλάχιστον ως προς τα νούμερα, πέντε χρόνια μετά, η κατάσταση εμφανίζεται βελτιωμένη. Η ανάπτυξη επέστρεψε στην όμορφη χώρα της Βαλτικής και το δημόσιο έλλειμμα περιορίστηκε, ωστόσο τα οφέλη είναι αόρατα για τους πολλούς. Το σημαντικότερο όμως, είναι, πως οι χιλιάδες των Λετονών που αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν για να γλυτώσουν απ’ την ανεργία και τη φτώχεια, ούτε κατά διάνοια σκέπτονται να επιστρέψουν...

Μαζική φυγή Σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές, το 13% του πληθυσμού της Λετονίας μετανάστευσε μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, το 2008. Ανεπίσημα, το ποσοστό αυτό μπορεί να ξεπερνά και το 20%, τεράστιο μέγεθος για μια χώρα με πληθυσμό μόλις 2,2 εκατομμυρίων κατοίκων. Σε πρόσφατη ανταπόκρισή του από την πρωτεύουσα Ρίγα, το γαλλικό τηλεοπτικό δίκτυο France 24 χαρακτήριζε «δημογραφική καταστροφή» το κύμα φυγής από τη βαλτική χώρα. Σχεδόν 400 χωριά της Λετονίας έχουν εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους τους τα τελευταία χρόνια και κινδυνεύουν πια να σβηστούν από τον χάρτη! Στη χώρα κυκλοφορεί ως ανέκδοτο η φράση «ο τε-

λειές που προσφέρονται είναι κυρίως εποχικές. Η μετανάστευση δημιουργεί εκτός των άλλων και σοβαρά προβλήματα στον κοινωνικό προϋπολογισμό. Σήμερα, σε κάθε φορολογούμενο εργαζόμενο αντιστοιχούν τέσσερις συνταξιούχοι, αναλογία που δεν είναι βιώσιμη, καθώς ο πληθυσμός της χώρας γερνάει. Ο αριθμός των θανάτων ήταν πέρυσι μεγαλύτερος από τον αριθμό των γεννήσεων για πρώτη φορά ύστερα από δεκαετίες. Ένα ακόμα τραγικό αδιέξοδο προστίθεται στα τόσα που έχει προκαλέσει η κρίση.

«Γυρίστε πίσω» και μέσω Skype...

Όσοι νέοι Λετονοί δεν θέλουν να βρεθούν σ΄αυτή την κατάσταση, έχουν μερικές εναλλακτικές επιλογές, την εξής μία: μετανάστευση...

λευταίος που θα φύγει να σβήσει τα φώτα του αεροδρομίου»... Πρόκειται για μαζική «έξοδο» που έχει αφήσει βαθύ αποτύπωμα στην κοινωνία και την οικονομία της χώρας. Οι περισσότεροι από τους οικονομικούς μετανάστες προέρχονται από το πιο δυναμικό τμήμα του πληθυσμού, τους νέους μεταξύ 20 και 30 ετών, με πανεπιστημιακές σπουδές. Ήδη οι τοπικές επιχειρήσεις αδυνατούν να προσλάβουν εξειδικευμένο προσωπικό λόγω σοβαρής έλλειψης κατάλληλων επαγγελματιών. Το μεταναστατευτικό κύμα κατευθύνεται κυρίως προς τη Βρετανία και τη Ιρλανδία, αλλά και προς τις γειτονικές σκανδιναβικές χώρες, όπως η Φινλανδία, όπου όμως οι δου-

Η κυβέρνηση επεξεργάζεται αυτή την περίοδο ένα φιλόδοξο σχέδιο προσφοράς κινήτρων για τον επαναπατρισμό των Λετονών οικονομικών μεταναστών, υπολογίζοντας πως μέσα σε μια δεκαετία είναι δυνατόν να επιστρέψουν περίπου 80.000. Το πλάνο προβλέπει επιδότηση των επιχειρήσεων για δημιουργία θέσεων εργασίας, προγράμματα στέγασης και γονικής μέριμνας. Ωστόσο, για να πετύχει, θα πρέπει προηγουμένως να ανακοπεί το συνεχιζόμενο μεταναστευτικό κύμα. Είναι ενδεικτικό πως, παρά τη σχετική βελτίωση των οικονομικών δεικτών, άλλοι 37.000 Λετονοί μετανάστευσαν πέρυσι στο εξωτερικό. Η κυβέρνηση έχει φτάσει στο σημείο να παρακινεί τους εργοδότες να χρησιμοποιούν ακόμα και το... Skype για να παίρνουν συνεντεύξεις από όσους εργάζονται εκτός συνόρων, προσφέροντάς τους «ανταγωνιστικές» θέσεις εργασίας για να επιστρέψουν στην πατρίδα. Όμως οι Λετονοί αμφιβάλλουν αν με τέτοια και μόνον μέσα μπορεί να αντιστραφεί η τάση φυγής, ειδικά των νέων, καθώς το βιοτικό επίπεδο στη χώρα παραμένει ουσιαστικά στα ίδια επίπεδα από το 2008. Αυτός άλλωστε είναι κι ο βασικός λόγος που οι περισσότεροι παίρνουν την απόφαση να φύγουν. Κι όπως φαίνεται, μάλλον δύσκολα θα ξαναγυρίσουν...

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΚΟΣΜΟΣ

Η αιώνια επιστροφή του Μπερλουσκόνι και ποιοι την καθιστούν δυνατή ΤΗΣ ΡΟΣΑΝΑ ΡΟΣΑΝΤΑ

Η επίθεση στον Μπερσάνι, γιατί δεν παρουσιάζει στο κοινοβούλιο το «σχέδιο Β», με τον Μπερκουσκόνι να επιστρέφει πρωταγωνιστής, σύμφωνα με τα σενάρια της προεδρία της δημοκρατίας, ανάμεσα σε μια υποταγμένη Αριστερά και την ιστορική έλλειψη στην Ιταλία μιας τουλάχιστον φαινομενικά δημοκρατικής Δεξιάς διολισθαίνει σε μια θανατηφόρο όχθη την εύθραυστη δημοκρατία μας. Ούτε ο Ολάντ ούτε ο Μπερσάνι είναι δύο επαναστάτες, αλλά δεν θυμάμαι να έχω παρακολουθήσει έναν τόσο βίαιο πόλεμο όπως αυτόν που εξαπέλυσαν εναντίον τους. Ένας πραγματικός ταξικός πόλεμος. Έχει δίκαιο ο Γκαλίνο: η Δεξιά των ιδιοκτητών επιτίθεται εναντίον οποιουδήποτε δεν είναι καθαρός νεοφιλελεύθερος. Στη Γαλλία ή ήττα του Σαρκοζί συνοδεύτηκε από μια σκληρή επίθεση των αφεντικών, με το κλείσιμο εταιρειών, απολύσεις και μετατοπίσεις των επιχειρήσεων, που ενίσχυσαν αιφνιδιαστικά την ήδη αυξημένη από την κρίση ανεργία, με πάνω από 3 εκατομμύρια ανέργους, χωρίς να υπολογίσουμε τα άλλα δύο εκατομμύρια άτομα που έχουν εξαναγκαστεί να εργάζονται χωρίς συνέχιση της εργασιακής τους σχέσης και χωρίς δικαιώματα. Ο απλός κόσμος, η αγοραστική δύναμη του οποίου μειώνεται μήνα με τον μήνα, κατηγορεί διαρκώς περισσότερο τη σοσιαλιστική κυβέρνηση ότι δεν έχει κρατήσει τις υποσχέσεις της. Με άλλα λόγια ξεκίνησε η μάχη από τη Δεξιά και την Αριστερά. Στην Ιταλία ο Πιέρ Λουίτζι Μπερσάνι έγινε αντικείμενο μιας συστηματικής καταστροφολογίας, από το Προεδρικό Μέγαρο και τον Τύπο, γιατί τόλμησε να προτείνει να επιβεβαιωθεί στο κοινοβούλιο η πρόταση ενός προγράμματος, σίγουρα μετριοπαθούς, αλλά με την όχι αβάσιμη ελπίδα να μπορέσει να πάρει την ψήφο κάποιων βουλευτών του Γκρίλο, που αποτελούν μια αδέσποτη στρατιά χωρίς πρόγραμμα, από τους οποίους θα μπορούσαν να βρεθούν καμία ντουζίνα ψήφοι, όπως βρέθηκαν για την προεδρία της Γερουσίας. Το Προεδρικό Μέγαρο δεν του το επέτρεψε, σαν να είμαστε ήδη μια δημοκρατία με ουσιαστικές αρμοδιότητες του προέδρου της δημοκρατίας. Ο Μπερσάνι δεν δέχθηκε, αλλά ούτε εξεγέρθηκε μπροστά στη θέλη-

ση του αρχηγού του κράτους. Έτσι προωθείται το αποκαλούμενο «Σχέδιο Β», που στοχεύει στην επαναφορά στην κυβέρνηση ενός Μπερλουσκόνι που είναι περισσότερο από κάθε άλλη φορά θρασύς. «Θέλω αυτό», «θέλω εκείνο». Ανοξείδωτος. Πεπεισμένος ότι μπορεί να προτείνει για την κυβέρνηση μια πλειοψηφία στην οποία θα αποτελούσε βασικό στοιχείο και στο Προεδρικό Μέγαρο έναν δικό του άνθρωπο. «Ο Λέτα ή, γιατί όχι, εγώ ο ίδιος» είπε ο Μπερλουσκόνι. Δεν ξέρω πόσο θα διαρκούσε μια κυβέρνηση σαν αυτή που προτείνει ο Μπερσάνι, ακόμη και εάν του επέτρεπαν να την αποσπάσει από το κοινοβούλιο. Το βέβαιο είναι ότι η έννοια της προεδρικής απαγόρευσης είναι να ξανανοίξει τον δρόμο για μια εθνική ενότητα στην οποία ο Μπερλουσκόνι θα αποτελεί καθοριστικό παράγοντα. Κατά κάποιον τρόπο, το γεγονός ότι ο Ναπολιτάνο τον δέχθηκε στο Προεδρικό Μέγαρο δύο μέρες μετά τον εμετό των προβλημάτων που έθεσε ο Καβαλιέρε στην Πλατεία του Λαού στο κέντρο της Ρώμης, τον νομιμοποίησε, μιλώντας πολιτικά. Και σε όλη την Ιταλία φαίνεται ότι φύσηξε ένας... «αέρας ανακούφισης», φθάνει με τις απαγορεύσεις, αυτός που προτείνει και αποφασίζει είναι η λαϊκή ψήφος, θεωρία που τον προηγούμενο αιώνα έδωσε την εξουσία στις φασιστικές δικτατορίες! Γιατί η Ιταλία δεν ήθελε σε καμιά περίπτωση τον Μπερσάνι; Όχι βέβαια, επαναλαμβάνω, γιατί είχε ένα ανατρεπτικό, εξτρεμιστικό ή αντιευρωπαϊκό πρόγραμμα, αλλά γιατί ήταν ελαφρώς μεταρρυθμιστικό, ρεφορμιστικό, γιατί είχε σχέσεις με τον Βέντολα και την ομοσπονδία εργατών μετάλλου της CGIL FIOM, γιατί έχει επιτρέψει να φωλιάσουν στο κόμμα του επικίνδυνα υποκείμενα, όπως ο Ορφίνι και ο Φασίνα. Αυτό έπρεπε να το εμποδίσουν. Έφθασε η στιγμή να σταματήσουμε να αναρωτιόμαστε πώς είναι δυνατόν να επανεμφανίζεται πάντα ο Μπερλουσκόνι στην πολιτική σκηνή. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι, όταν φαίνεται ολοκληρωτικά ηττημένος υπάρχει πάντα ένα χέρι από τη Δεξιά ή την Αριστερά που τον σηκώνει από το τέλμα που βρίσκεται. Αντιθέτως θα πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί αυτό το σενάριο επαναλαμβάνεται πέμπτη φορά και εάν υπάρχει στη χώρα μια τόσο βαθιά ανεπάρκεια που του το επιτρέπει. Είναι εμφανής η ευθύνη της Αριστεράς, ειδικά του Ιταλικού Κ.Κ., που ήταν μετά τον πόλεμο το μεγαλύτερο και πιο ενδιαφέρον στη Δύ-

ση, γιατί δεν εξέτασε τις αιτίες της κατάρρευσης του ‘89, όταν τα παιδιά του Μπερλινγκουέρ προσηλυτίστηκαν αιφνιδίως από τον Φουκουγιάμα με το «τέλος της ιστορίας», με την ίδια στεγανότητα με την οποία είχαν αντιπαρατεθεί εναντίον οποιουδήποτε, μέχρι τον προηγούμενο μήνα, είχε ασκήσει κάποια κριτική στο σοβιετικό σύστημα. Από τη στιγμή που γίνει αποδεκτή αυτή η αδυναμία της Αριστεράς και των Ιταλών κομμουνιστών ειδικότερα, είναι αδύνατον να μην αναρωτηθούμε γιατί η Ιταλία φαίνεται α-

νίκανη, ιστορικά πια, να φτιάξει μια Δεξιά που να είναι τουλάχιστον τυπικά δημοκρατική και όχι στα πρόθυρα της ενοχοποίησης στο όνομα του ποινικού κώδικα. Αυτή είναι η κατάρα που μας ακολουθεί από την ενοποίηση της χώρας και δεν φαίνεται ότι οι δέκα «σοφοί» που πρότεινε η Προεδρία της Δημοκρατίας θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις αιτίες και να κόψουν τις ρίζες της. Δεξιά και Αριστερά φαίνονται άρρωστες μέσα στην ίδια την πολιτιστική και ηθική τους βάση. Σε αυτό

το σημείο βρίσκεται, προφανώς, η αιτία που στην ουσία βρισκόμαστε σε αυτή την πολύ άσχημη σημερινή κατάσταση. Εάν δεν κάνουμε αυτή τη διάγνωση με σοβαρότητα, δεν πρόκειται να βγούμε, ακόμη και όταν δεν λείπουν, όπως σήμερα, λογικές προτάσεις για να μπλοκάρουμε αυτή την πορεία που φαίνεται θανάσιμη για τη νεαρή και εύθραυστη δημοκρατία μας.

Από την προσωπική ιστοσελίδα της Ροσάνα Ροσάντα. Μετάφραση: Αργύρης Παναγόπουλος

ww w.athina984.gr

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ&ΤΕΧΝΕΣ

Η παρακμή του αναγνωστικού μας πολιτισμού

Όπως ακριβώς η Γενιά του Παλαμά, όπως ακριβώς η Γενιά του Σεφέρη, η Εστία υπήρξε πρωτίστως αυτό: ένα από τα βάθρα του αστικού πολιτισμού στην Ελλάδα

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ*

Συγκροτημένη «πνευματική ζωή» στη νεώτερη Ελλάδα σημαίνει στην ουσία δύο Γενιές. Η πρώτη είναι

η Γενιά του 1880, η γενιά του Παλαμά και του Ψυχάρη, η γενιά του μαχόμενου δημοτικισμού. Πατώντας πάνω στην κληρονομιά των Επτανησίων και του Σολωμού, συνεργός

ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ

ιδεολογική στην ανορθωτική προσπάθεια ενός Τρικούπη και ενός Βενιζέλου, θα εμπνεύσει άξιους ανθρώπους σε ποικίλους τομείς. Από τον Τριανταφυλλίδη ώς τον Καζαντζάκη, από τον Καλομοίρη ώς τον Τσάτσο, το γενεαλογικό της δέντρο θα εξακολουθήσει να δίνει καρπούς έως και πολύ μετά τον Πόλεμο. Η δεύτερη Γενιά είναι, φυσικά, αυτή του 1930 - η Γενιά του Σεφέρη και του Ελύτη, της ανανεωμένης ματιάς στην παράδοση αλλά και της ισότιμης σχέσης με τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό. Εμπνεόμενη με τη σειρά της από το παράδειγμα του Παλαμά και των δημοτικιστών, η Γενιά αυτή θα απλώσει ρίζες και κλαδιά σε όλα τα πεδία της νεοελληνικής έκφρασης, από τη μουσική ώς το θέατρο και από τα εικαστικά έως τον κινηματογράφο. Για πρώτη δε φορά σε τέτοιο βαθμό θα επιτύχει να κάνει αυτή την έκφραση γνωστή και εκτός των συνόρων της χώρας. Οι αναλογισμοί της πάνω στο ζήτημα του νέου ελληνισμού εξακριβωμένοι εξακολουθούν να σφραγίζουν τη συλλογική μας αυτοκατανόηση. Κατά την υπεραιωνόβια διαδρομή του, το «Βιβλιοπωλείον της Εστίας» συνέδεσε την ύπαρξή του και με τους δυο αυτούς μεγάλους σταθμούς. Από τη χρονιά της ίδρυσής του στα

1885 θα συνοδοιπορήσει, συχνά και εκδοτικά, με τον Παλαμά και την αναγεννητική προσπάθεια της γενιάς του. Όμως στο απόγειο της επιρροής του θα φτάσει με τη Γενιά του 1930, όταν θα περιλάβει στον κατάλογό του τα έργα των σημαντικότερων πεζογράφων της. Όλες αυτές τις δεκαετίες, από το «Πανελλήνιον Βιβλιογραφικόν Δελτίον» του Ιωάννη Κολλάρου ώς τη «Νέα Ελληνική Βιβλιοθήκη» του Άλκη Αγγέλου, κι από το περιοδικό του Ξενόπουλου ώς αυτό του Ζουμπουλάκη, η Εστία με τις πρωτοβουλίες της θα υποκαταστήσει ενίοτε τους ισχνούς και αμήχανους θεσμούς της φιλαναγνωσίας μας. Η καλλιέργεια των κλασσικών γραμμάτων αλλά και της σύγχρονης λογοτεχνίας· η μέριμνα για την επιστημονική και φιλολογική τεκμηρίωση· η έμφαση στο εκπαιδευτικό βιβλίο· η διαρκής ενημέρωση για τα εκτός Ελλάδος συμβαίνοντα: όλα αυτά από μόνα τους συγκροτούν ένα παιδευτικό πρόγραμμα δικαιούμενο να το ονομάσει κανείς «εθνικό». Και, εννοείται, αυτό το εθνικό πρόγραμμα είχε πολιτικό πρόσημο συγκεκριμένο, πρόσημο βαθιά και γνήσια αστικό. Όπως ακριβώς η Γενιά του Παλαμά, όπως ακριβώς η Γενιά του Σεφέρη, η Εστία υπήρξε πρωτίστως αυτό: ένα από τα βάθρα του αστικού πο-

λιτισμού στην Ελλάδα. Για τους λόγους αυτούς, το κλείσιμο του ενός σκέλους της δραστηριότητάς της, του βιβλιοπωλείου επί της οδού Σόλωνος, έχει όλο το συμβολικό βάρος του γεγονότος. Ήδη ο διαχωρισμός από το εκδοτικό σκέλος της επιχείρησης τα τελευταία χρόνια έδειχνε πόσο δύσκολο είναι στις μέρες μας να συνδυαστεί ο ρόλος του βιβλιοπώλη, από τη μια πλευρά, και του εκδότη, από την άλλη. Αν ο εκδότης μπορεί ακόμη να κρατήσει ώς ένα βαθμό το κρασί του ανέρωτο, ο βιβλιοπώλης είναι περίπου αδύνατο να τον ακολουθήσει. Συμπτώματα όπως η γνωστική υπερεξειδίκευση, η πληθωριστική βιβλιοπαραγωγή, οι αλυσίδες της λιανικής πώλησης και οι προσφορές των εφημερίδων, από τη μια μεριά· και από την άλλη, η υποβάθμιση της λογοτεχνίας, η άκρατη πολιτικολογία, ο χυδαίος οικονομισμός, η θεωριοκρατία και η αποθέωση του λάιφ στάιλ δεν καταδεικνύουν παρά το προφανές. Ότι δηλαδή ο τύπος του πεπαιδευμένου αστού, του ουμανιστή βιβλιόφιλου, του homo universalis έχει από καιρό παραχωρήσει τη θέση του σ’ έναν νέο τύπο μαζικού καταναλωτή που η σχέση του με το βιβλίο είναι πολύ λιγότερο βαθιά, συνήθως μονόπλευρη, κάποτε κι εντελώς πρόσκαιρη ή επιδερμική. Ο αναγνώστης αυτός μπορεί να αγοράζει ενίοτε εκδόσεις της Εστίας, άλλωστε λίγο πολύ ψωνίζει τα πάντα· δεν έχει όμως λόγο πλέον να συχνάζει στο βιβλιοπωλείο της. Καθώς του λείπει το ουσιώδες, η πνευματική συγκρότηση, ένα συγκροτημένο βιβλιοπωλείο, ένα βιβλιοπωλείο με άποψη, είναι το τελευταίο που μπορεί να εκτιμήσει ή να χρειαστεί. Σ’ αυτή τη χρόνια παρακμή του αναγνωστικού μας πολιτισμού πρέπει επομένως να αναζητήσουμε τα αίτια του πράγματος. Και όχι λ.χ. στο ίντερνετ και την ψηφιακή εποχή, ούτε στην οικονομική κατακρήμνιση της χώρας. Τέτοια φαινόμενα επιδείνωσαν την κρίση, την επιτάχυναν ραγδαία, δεν την προκάλεσαν όμως. Όπως στ’ άλλα πεδία του συλλογικού μας βίου, έτσι κι εδώ, στον ευαίσθητο χώρο της παιδείας και της καλλιέργειας των ιδεών, η Ελλάδα της νέας χιλιετίας μοιάζει να πορεύεται ακυβέρνητη, χωρίς έρμα και προσανατολισμό.

*Ο Κώστας Κουτσουρέλης είναι ποιητής, μεταφραστής

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ

Εστιάζοντας στην «Εστία» «Στην Μάν(ι)α όλων μας» είχε γράψει ο αξέχαστος φίλος, ποιητής Γιάννης Βαρβέρης, στην αφιέρωση μιας συλλογής του προς την κυρία Μαρίνα Καραϊτίδη. Έτσι, με το γιώτα μέσα σε παρένθεση, αφού η»κυρία Μάνια» ήταν όλων μας, ήταν μάνα όλων μας εκεί στο μικρό της γραφείο στο βάθος του βιβλιοπωλείου της «Εστίας». «Καλημέρα, παιδί μου, πόσο χαίρομαι που σε βλέπω», σου έλεγε και δεν ήταν η τυπική αστική ευγένεια, αν και η κυρία Μάνια διέθετε όλη την ευγένεια της αστικής αγωγής και καταγωγής που άνθισε σε άλλους καιρούς. Και όταν λέω «διέθετε», εννοώ ότι σου τη διέθετε αφειδώλευτα και με αγάπη. δεν ήταν προσόν, ήταν «αυτό» που είναι «αυτό» επειδή «έτσι είναι», όπως θα έλεγε και η Λωξάντρα της Μαρίας Ιορδανίδου, ένα βιβλίο από τις εκδόσεις της «Εστίας» που με συντροφεύει και θα με συντροφεύει εσαεί, αφού το Μακρύκιοϊ (Μακροχώρι), προάστιο καλοστεκούμενων αστών της Κωνσταντινούπολης είναι ο τόπος όπου γεννήθηκε και η μητέρα μου Ελένη Αγγελίδου. Η κυρία Μάν(ι)α λοιπόν. Που στ’ αλήθεια χαιρόταν ότι σ’ έβλεπε. «Καλημέρα σας, κυρία Μάνια, πέρασα για μια καλημέρα». Και η «καλημέρα» δεν ήταν ποτέ απλώς μια «καλημέρα»??? ένα μυστήριο πράγμα το πώς περνούσε η ώρα σ’ εκείνο το μικρό γραφείο, και πάντα να σε συστήσει με ενθουσιασμό σε όποιον έμπαινε (και πάντα κάποιος έμπαινε) κατά τη διάρκεια της συζήτησης. Και η κουβέντα; Από τα μικρά στα μεγάλα κι από τα μεγάλα στα μικρά με τον μοναδικό τρόπο που έχουν για να σε παρασύρουν οι χαριτωμένοι

(αυτοί που έχουν χάρη δηλαδή) άνθρωποι. Ήταν απολύτως φυσιολογικό η κουβέντα να πλέει σ’ εκείνο το μικρό γραφείο, από την αγωνία για το πού πάνε τα πράγματα στα λογοτεχνικά κουτσομπολιά (χωρίς ποτέ, μα ποτέ, ούτε ίχνος κακότητας, αλλά αντίθετα με τη χαμογελαστή και μειλίχια παραδοχή περί της ματαιότητας της κάθε έριδας) κι από τα λογοτεχνικά κουτσομπολιά στην αγαθότητα των προσωπικών περιστατικών. «Κύριε Καναβούρη (αυτός ο αμίμητος τρόπος να περνάει ακαριαία από τον πληθυντικό της ευγένειας στον ενικό της φιλίας) να πεις στον μπαμπά σου, παιδί μου, να μην σηκώνει βάρη τώρα που έκανε εγχείρηση καταρράκτη, γιατί εγώ έκανα μια βλακεία και τώρα δεν διορθώνεται». Κι απ’ έξω από το γραφείο να βουίζουν τα βιβλία στα ράφια, να βουίζει εκείνη η παβάνα της κουλτούρας που δεν είναι πόζα, αλλά το ήρεμο αποτέλεσμα χρόνων και χρόνων μέσα στην περιπέτεια του βιβλιοπωλείου, πάει να πει μέσα στην περιπέτεια του χρόνου, δηλαδή μέσα στην περιπέτεια του τόπου και στη χαρμολύπη του. «Κυρία Μάνια, πρέπει να φύγω». «Καλά. Θες λίγο τσίπουρο; Μου φέρανε ένα πολύ ωραίο από...». Κι ύστερα από ώρα: «Κυρία Μάνια φεύγω». «Γειά σου, παιδί μου, να ξανάρθεις». Πού να ξαναέρθω, κυρία Μάνια; «Απέσβετο» το «λάλον ύδωρ» του βιβλιοπωλείου της «Εστίας», εκεί στη Σόλωνος, σχεδόν απέναντι από τη Νομική. Έτσι, ξαφνικά, σαν μια ανάσα, πέρασαν 128 ολόκληρα χρόνια κι έγινε Σάββατο 30 Μαρτίου του 2013. Και το βιβλιοπωλείο της «Εστίας» έκλεισε. Και μείναμε ανέστιοι.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΝΑΒΟΥΡΗ kostaskanavuris @hotmail.com

Για 128 χρόνια το βιβλιοπωλείο της «Εστίας» ήταν μια εστία αναστάτωσης. Ένα συμπέρασμα πολιτικής θεωρίας για το πώς και το γιατί φεύγει το εργαλείο από το σιδερένιο χέρι κάθε συστήματος και γίνεται φωλεά του επικίνδυνου πνεύματος μιας κάποιας ανατροπής

ΔΙΑ-ΔΙΚΤΥΩΜΕΝΟΣ

λυτότητα της ιδεολογικής κώφωσης. Κι ένα γύρω οι άνθρωποί του. Αυτοί που σήμερα είναι χωρίς δουλειά. Οι ίδιοι που θα σ’ έπιαναν από το χέρι για να σε φτάσουν μέχρι τον τίτλο του βιβλίου. Που ήταν τίτλος τιμής και γι’ αυτόν που το πουλάει και γι’ αυτόν που το αγοράζει. Ένας τίτλος υψηλής καθημερινής ίδρυσης της αγοραίας συνθήκης σ’ ένα διαρκώς ανατροφοδοτούμενο αισθητικό, ηθικό και λογικό περιβάλλον. Σε ένα περιβάλλον όπου το προϊόν ήταν κυρίως η αιτιώδης σχέση μεταξύ ατομικού και συλλογικού υποκειμένου και κατόπιν η εργασιακή στιγμή της σύζευξης όπου η αντίτιμη δοσηθηρία δεν επιτίθεται στο νεύμα και γι’ αυτό το περιέχει ως πλούτο δρομαίο προς το άγνωστο. Αυτά τα ήξεραν καλά οι εργαζόμενοι στο βιβλιοπωλείον της «Εστίας» που έμειναν χωρίς δουλειά ύστερα από 128 χρόνια. Δεν είναι χθεσινοί. Ολόκληρα 128 χρόνια δούλευαν στο βιβλιοπωλείον της «Εστίας». Φαντάσου τη στιγμή που ο τελευταίος κλείνει την πόρτα. Εάλω η πόλις. Γιατί όταν ένα τέτοιο βιβλιοπωλείο κλείνει, ανοίγουν οι πόρτες στον ορυμαγδό, στις ποσότητες, στους αριθμούς (που πόρρω απέχουν από τα μαθηματικά), στις εταιρείες ενοικιαζόμενης δημοκρατίας. Ξέρω. Μέχρι να δημοσιευτούν αυτές οι γραμμές ο χώρος μπροστά από το βιβλιοπωλείο, επειδή είναι υπόστεγος, θα έχει γεμίσει ανέστιους. Κι από πάνω τους θα χάσκει κενή η προθήκη που σιωπηλά υπομνημάτιζε τα ιστορικά τεύχη της «Νέας Εστίας». Κάλβος, ας πούμε. «Της θαλάσσης τα κύματα». «Να ξανάρθεις». Πού να ξανάρθω, κυρία Μάν(ι)α όλων μας; Πού να εστιάσω;

nikoskourmoulis@gmail.com

DownBeat Είσαι τζαζ; Απόδειξη. Δηλαδή αν δεν έχεις κοντοσταθεί έστω και σαν λαθραναγνώστης στο «DownBeat», μάλλον δεν έχεις μέλλον σ’ αυτή τη μουσική. Ένα περιοδικό που αισιώς φέτος κλείνει 40 χρόνια ζωής. Ένα σημείο αναφοράς των οπαδών και μη, αφού οι αρθρογράφοι του έχουν πάρει διδακτορικό σ’ αυτή τη διατήρηση των λεπτών

Χαίνει κενό στο σύστημα των όρων συνύπαρξης, που λέγεται «πόλη». Χάσκει το μαύρο κέρδος του καιρού που γκρέμισε το σπίτι κι είναι απύλωτη σε τούτο το σημείο η πόλη, είτε το καταλαβαίνεις είτε δεν το καταλαβαίνεις. Πού να ξαναέρθω, κυρία Μάνια; Πού να ξαναέρθουμε όλοι μας; Δεν είναι ερώτημα της νοσταλγίας. Είναι ερώτημα -που δυστυχώς έχει άγρια απαντηθεί- συνείδησης της ανεκλάλητης ανάγκης που μας συνέχει για παιδεία, για ποίηση, για συντροφιά, για παραμυθία, για γεγονός ορθοστασίας. Αυτό ήταν το βιβλιοπωλείο της «Εστίας». Ένα γεγονός ορθοστασίας, από ελεύθερη προσωπική επιλογή, να στέκεσαι και να ξεφυλλίζεις το παν. Τον καιρό και τον χρόνο. Όρθιο μαζί με άλλους όρθιους που βρίσκονταν εκεί για τον ίδιο λόγο: Να βρουν εκείνο που τους θέλγει ώστε να μπορέσουν να κατορθώσουν τη μύχια ανάγκη τους να αναστατωθούν για να αναστατώσουν -ο καθένας με τον τρόπο του- τον κόσμο και τον μέσα τους τρόμο. Έτσι έγινε. Για 128 χρόνια το βιβλιοπωλείο της «Εστίας» ήταν μια εστία αναστάτωσης. Ένα συμπέρασμα πολιτικής θεωρίας για το πώς και το γιατί φεύγει το εργαλείο από το σιδερένιο χέρι κάθε συστήματος και γίνεται, εξ υποστάσεως, φωλεά του επικίνδυνου πνεύματος μιας κάποιας ανατροπής. Διότι η ανατροπή μπορεί να έλθει από παντού και κυρίως από εκεί που δεν το περιμένεις. Αυτό έχω την αίσθηση ότι υπήρξε το βιβλιοπωλείο της «Εστίας». Μια φωλεά ενδεχόμενου κινδύνου. Κινδύνου για το συμπαγές των επιχωρισμών, κινδύνου για το σύστημα των κατατάξεων, κινδύνου για την απο-

ισσοροπιών. Ένα περιοδικό που είναι τόσο εξωστρεφές όσο τα εξειδικευμένα θέματα που παρουσιάζει. Με εξώφυλλο τον αειθαλή σπιριτουέλ σαξοφωνίστα Τσαρλς Λόυντ, το μηνιαίο περιοδικό ταξιδεύει μέχρι το Ώστιν του Τέξας και το περίφημο φεστιβάλ («South by Southwestern»), εκεί που χτυπά η καρδιά της νέας τζαζ σκηνής. Χαρακτηριστικό του περιοδικού είναι ο τρόπος που δίδεται η πληροφορία: ποτέ διδακτική, πάντα απλόχερη και ανοιχτή στον διάλογο με τον αναγνώστη. Εξαιρετικές σελίδες πάνω στη ζωή και το έργο του πιανίστα Τζούνιορ Μανσέ, στους πιονιέρους της σάλσα (Τίτο Πουέντε, Τζο Κούμπα, Τίκο Ροντρίγκεζ), αλλά και στον συνθέτη και σαξοφωνίστα που προχώρησε το σώμα της τζαζ παράκατω, Λέστερ Μπόουι. Για όσους αγαπούν με πάθος τη μουσική. (www.downbeat.com)

Aperture

Dance

Από το 1952, παρακαλώ, ένα από τα αρχαιότερα περιοδικά εικόνας και ειδικότερα της φωτογραφίας. Έχει προβάλει όλες τις τεχνολογικές και αισθητικές διεργασίες στον χώρο της εικόνας και των μέσων της. Με το μότο του Ρίτσαρντ Άβεντον («η φωτογραφία είναι η δυναμική στιγμή στο πριν και το μετά του γεγονότος») να κοσμεί ακόμη την προμετωπίδα της έκδοσης, μπορούμε να ξεφυλλίσουμε με ηρεμία το περιοδικό. Ένα έντυπο που απαιτεί μελέτη, καθ’ ότι δεν ασχολείται με το λάιφ στάιλ, αλλά με τις κρυμμένες πτυχές της φωτογραφικής έκφρασης. Δίδεται έμφαση στον φωτογραφικό τόμο του «New York Times Magazine», με εικόνες απο το 2000 μέχρι σήμερα, μαζεμένες με φροντίδα από την αρχισυντάκτρια του περιοδικού, Κάθι Ράιαν. Όπως επίσης και στη «γεωφυσική φωτογραφία» του Ρίτσαρντ Μισράχ, με τα βιομηχανικά τοπία του αμερικάνικου Νότου. (www.aperture.org)

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη κατάφαση από τον τίτλο του περιοδικού. Ο κόσμος του χορευτή, θα μπορούσε να είναι ο εναλλακτικός τίτλος. Όπως θα περίμενε κανείς, μ’ έναν τέτοιο τίτλο, ο ξεπεσμός στο αγοραίο θα ήταν εύκολος. Και όμως δεν συντρέχει τέτοιος λόγος για τον ψηφιακό αυτό ιστότοπο. Αν και απευθύνεται σε επαγγελματίες του χώρου, ανοίγεται απρόσκοπτα σε όλο το κοινό που θέλει να παρακολουθήσει χορευτικές παραστάσεις. Από την κινησιολογία του θεάτρου, τους χορογράφους, τον σύγχρονο χορό και το μπαλέτο, το περιοδικό δεν πουλάει άποψη, ούτε αυθεντία. Παραμένει αρωγός της τέχνης που υπηρετεί και νιώθεις σε κάθε λέξη των δημοσιογράφων που απασχολεί να είναι ερωτευμένοι με την τέχνη του χορού. Στην οργισμένη και γενναία κίνηση των χορευτών ενός από τους καλύτερους χορογράφους της εποχής μας, του Γουέιν ΜακΓκρέγκορ, είναι αφιερωμένο το μεγαλύτερο κομμάτι του περιοδικού. Και το αμέσως επόμενο είναι η εκτενέστατη παρουσίαση νεότατων χορογράφων από μικρά θέατρα και εργαστήρια. Μια πραγματική μέθεξη δημιουργικότητας. (www.dancemagazine.com)

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ ΖΟΕΛ ΠΟΜΕΡΑ:

«Δεν πρέπει να αφεθούμε στην απελπισία» Ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Γάλλους δραματουργούς, ο Ζοέλ Πομερά, βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, προκειμένου να παρουσιάσει με τον θίασό του, την Compagnie Louis Brouillard, το πρότελευταίο του θεατρικό έργο, την Μεγάλη και θαυμαστή ιστορία του εμπορίου. Με την ευκαιρία αυτή, είχαμε μαζί του μια συζήτηση για το έργο του, αλλά και την κατάσταση του θεάτρου στη Γαλλία εν καιρώ κρίσης... ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΣΠΥΡΟ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗ

Πιστεύετε ότι η έννοια του ουμανισμού, που έχει ταυτιστεί με την ίδια την ευρωπαϊκή ιδέα, έχει κάποια αξία ακόμη σήμερα ή έχει συντριβεί από τη δύναμη των αγορών; Δεν χρησιμοποιώ συχνά τον όρο «ουμανισμός» στα έργα μου, παρά με μια κριτική στάση, με την έννοια ότι αποτελεί έναν όρο πολύ γενικό για να έχει ενδιαφέρον. Δεν έχω μια απαισιόδοξη οπτική, μολονότι βλέπω ότι συμβαίνουν τρομακτικά πράγματα γύρω μας. Γιατί διακρίνω ότι υπάρχουν δυνάμεις αντίστασης σε αυτήν την υλιστική νοοτροπία. Εξάλλου, δεν εξιδανικεύω το παρελθόν, δεν πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε μια ηθική κατάσταση χειρότερη απ’ όσο 30 χρόνια πριν. Σήμερα δεν πάνε καλά τα πράγματα, όμως δεν πρέπει να αφεθούμε μονάχα στην απελπισία. Αν δούμε την Ευρώπη πριν από 70 χρόνια, σε ηθικό επίπεδο, ήταν μια κόλαση. Πρέπει λοιπόν να επαγρυπνούμε, όχι όμως να βυθιζόμαστε στην απαισιοδοξία ή, πολύ περισσότερο στη μοιρολατρία... Στην Ιστορία του εμπορίου ο ήρωας ανήκει στη γενιά του ‘68 και τριάντα χρόνια αργότερα τον βρίσκουμε βυθισμένο στην απληστία. Η μετάλλαξη αυτή είναι μοιραία; Καθόλου. Μέσα από την μετάλλαξή του ήθελα να δείξω την εξέλιξη των ιδεών, όχι τόσο αυτήν ενός χαρακτήρα. Ήθελα να δείξω ότι η σύγχρονη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία έχει ενσωματώσει τις αξίες και τις ιδέες της επανάστασης του 1968. Ένα πολύ αποκαλυπτικό παράδειγμα είναι η διαφήμιση, αιχμή του δόρατος της νεοφιλελεύθερης σκέψης και πρακτικής. Η εξέλιξη της διαφήμισης είναι αποτέλεσμα τόσο της κουλτούρας του ‘68 όσο και της καλλιτεχνικών επαναστάσεων του 20ού αιώνα, του σουρεαλισμού, της ψυχανάλυσης, που άλλαξαν βαθύτατα τον άνθρωπο και την κοινωνία. Όλα αυτά ενσωματώθηκαν από τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία και πολιτική. Είναι πράγματι πολύ «ενδιαφέρουσα» πορεία... γιατί δείχνει ξεκάθαρα πόσο σύνθετη είναι η πραγματικότητα που ζούμε.

Ο Ζοέλ Πομερά είναι ένας δημιουργός με έντονα πολιτικό λόγο, ο οποίος συνυπάρχει αρμονικά με την ποιητικότητα των θεατρικών του κειμένων. Στην Αθήνα βρέθηκε για πρώτη φορά, προσκεκλημένος της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, στο πλαίσιο ενός αφιερώματος στο έργο του. Στην ερώτηση πώς του φάνηκε η Αθήνα της κρίσης παρατήρησε ότι δεν είχε χρόνο να τριγυρίσει στην πόλη, όμως αποκόμισε «την έντονη αίσθηση μιας συλλογικής κατάθλιψης. Το βλέπεις και στα μαγαζιά στον δρόμο, που μοιάζουν σαν εγκαταλειμμένα. Άλλο να ακούς να μιλάνε για την κρίση στην τηλεόραση κι άλλο να το ακούς από τους ίδιους τους ανθρώπους...». Πριν ξεκινήσουμε τη συνέντευξη, ρωτούσε με ενδιαφέρον για την κυπριακή κρίση και το πώς θα επηρεάσει την κατάσταση στην Ελλάδα. Στην παρατήρηση ότι η Γαλλία μπορεί να είναι το επόμενο θύμα, σχολίασε πως η ελληνική κρίση χρησιμοποιείται και εκεί σαν φόβητρο προκειμένου να περάσει χωρίς διαμαρτυρίες η περιοριστική πολιτική της λιτότητας...

Σε ποια κατάσταση βρίσκεται σήμερα το δημόσιο θέατρο στη Γαλλία; Θα λέγατε ότι βρίσκεται σε κίνδυνο; Ασφαλώς, όπως και οτιδήποτε ανήκει στη δημόσια σφαίρα άλλωστε. Δεν ανήκω σε αυτούς που θα έλεγαν ότι το θέατρο προέχει της παιδείας, της υγείας και των άλλων στοιχειωδών κοινωνικών αναγκών. Πιστεύω στο θέατρο, όμως το θέατρο δεν πρόκειται να σε ζεστάνει ή να σε χορτάσει ή να σου μάθει να γράφεις και να μετράς. Λοιπόν δεν πρέπει να το θεοποιούμε σε σχέση με τις υπόλοιπες κοινωνικές ανάγκες. Εδώ και δέκα χρόνια στη Γαλλία η χρηματοδότηση για το θέατρο και τον πολιτισμό δεν έχει αυξηθεί. Και οι κυβερνήσεις λένε «μην παραπονιέστε, να είστε ευχαριστημένοι που δεν έχει μειωθεί». Όμως μέσα σε δέκα χρόνια, στο δημόσιο θέατρο, οι δυνατότητες για την παραγωγή ή την πρόσκληση θεατρικών παραστάσεων έχουν ουσιαστικά μειωθεί στο μισό, εξαιτίας της αύξησης του κόστους ζωής. Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, το γαλλικό δημόσιο θέατρο θα έχει χρήματα για μισθούς, αλλά δεν θα μπορεί να φιλοξενεί ή να παράγει θεατρικά έργα πλέον. Θα είναι μια κατάσταση εντελώς παράλογη, καφκική, που θυμίζει τη σοβιετική εμπειρία. Στον δικό σας θίασο ακολουθείτε μια εξισωτική πολιτική σε ό,τι αφορά τις αμοιβές, που θυμίζει ανάλογα πειράματα που έγι-

ΚΥΚΛΟΙ/ΙΣΤΟΡΙΕΣ του Joël o Pommerat. Μετάφραση:

ναν μετά τον Μάη του ’68... Το σύστημά μας είναι εξισωτικό, όμως δεν είναι τόσο απλό. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας ενός έργου, στις πρόβες κ.λπ. όλοι πληρώνονται με τον ίδιο τρόπο, από τον σκηνοθέτη μέχρι τη γραμματέα, εκείνος που ήρθε πριν από δυο μήνες το ίδιο με εκείνον που συμμετέχει εδώ και δεκαπέντε χρόνια. Στη συνέχεια όμως, ενώ η αρχή της ισότητας παραμένει, οι δουλειές που κάνει ο

Δεν έχω μια απαισιόδοξη οπτική, μολονότι βλέπω ότι συμβαίνουν τρομακτικά πράγματα γύρω μας. Γιατί διακρίνω ότι υπάρχουν δυνάμεις αντίστασης σε αυτήν την υλιστική νοοτροπία Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, το γαλλικό δημόσιο θέατρο θα έχει χρήματα για μισθούς, αλλά δεν θα μπορεί να φιλοξενεί ή να παράγει θεατρικά έργα πλέον. Θα είναι μια κατάσταση εντελώς παράλογη, καφκική

καθένας δεν είναι ίδιες, ούτε ο χρόνος εργασίας. Έτσι, ο καθένας πληρώνεται ανάλογα με τον χρόνο εργασίας του, κάτι που δημιουργεί ανισότητες. Η κρίση για την ώρα δεν έχει επηρεάσει τον δικό μας θίασο. Ίσως γιατί στη

Λουίζα Μητσάκου. Σκηνοθεσία μουσική επιμέλεια: Γιάννης Λεοντάρης. Σκηνικά - κοστούμια: Θάλεια Ιστικοπούλου. Ερμηνεία: Γιάννης Αναστασάκης, Ανθή Ευστρατιάδου, Ευθύμης Θέου, Μαρία Μαγκανάρη, Θέμης Πάνου, Παναγιώτης Παπαϊωάννου, Ρεβέκκα Τσιλιγκαρίδου, Γιώργος Φριντζήλας. ΣΤΕΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΝ (έως 21/4).

Γαλλία δεν έχει φτάσει σε τέτοια καταστροφικά επίπεδα που να επιβάλλει στους ανθρώπους να στραφούν σε στρατηγικές επιβίωσης...

Τι ρόλο πιστεύετε ότι παίζει το θέατρο στις σύγχρονες κοινωνίες; Μπορώ να μιλήσω μόνο για τη Γαλλία, όπου δεν παίζει κάποιον ιδιαίτερο ρόλο. Αποτελεί δυνητικά έναν χώρο ποίησης, όμως δεν είναι ο μόνος, ούτε έχει μεγαλύτερη δύναμη ή ενδιαφέρον από άλλες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης. Η κοινωνία έχει απόλυτη ανάγκη την τέχνη, την καλλιτεχνική δημιουργία, άρα και το θέατρο... Όμως, όλες οι μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης βρίσκονται σε άμιλλα, αν δεν βρίσκω στο θέατρο αυτό που έχω ανάγκη θα το ψάξω στο σινεμά, στο μουσείο, στη λογοτεχνία, στην ποίηση. Αν το θέατρο μου προσφέρει αυτό που έχω ανάγκη, θα πάω, αν όχι, θα το αφήσω να χαθεί. Πρέπει λοιπόν να το κάνουμε εμείς ουσιαστικό, κάνοντας κάτι που μην μπορεί να αγνοηθεί...

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

50 ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ

«Μήπως η περιφρόνηση του πολιτισμού είναι η πραγματική κρίση;»

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΤΕΡΖΗ

«Στο κάδρο του ελληνικού κινηματογράφου δεν υπάρχει η πολιτεία, είναι κυνικά απούσα από τον πολιτισμό»: Με μια αυταπόδεικτη διαπίστωση ξεκίνησε την ομιλία της την Τρίτη το βράδυ, κατά την τελετή απονομής των κινηματογραφικών βραβείων της χρονιάς, η πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, η σκηνοθέτις Κατερίνα Ευαγγελάκου. Η Ακαδημία Κινηματογράφου, θυμίζουμε, είναι μια πρωτοβουλία των ίδιων των κινηματογραφιστών τα τελευταία χρόνια, και οι βραβεύσεις της ήρθαν να αντικαταστήσουν τα «αμαρτωλά» κρατικά βραβεία, με παράπλευρη απώλεια ωστόσο τα μέχρι τότε χρηματικά έπαθλα της πολιτείας -ποσά διόλου ευκαταφρόνητα για τους χειμαζόμενους πλέον... «κινηματογραφιστές της κρίσης». Στην ταινία του 36χρονου Έκτορα Λυγίζου «Το αγόρι τρώει το φαγητό του πουλιού», που ψηφίστηκε από τα μέλη της Ακαδημίας «καλύτερη ταινία της χρονιάς», ο νεαρός Γιάννης Παπαδόπουλος (βραβείο καλύτερης ανδρικής ερμηνείας)

είναι ο «έκκεντρος» ήρωας που παλεύει να επιβιώσει στην Αθήνα της κρίσης, αλλά και να κρατήσει στη ζωή το καναρίνι του, αναζητώντας τροφή στα σκουπίδια και τα αποφάγια των άλλων. Χωρίς δουλειά, χωρίς χρήματα, στη συνέχεια χωρίς καν διαμέρισμα, με μια οικογένεια που υφίσταται μόνο σε φωτογραφίες στην οθόνη ενός υπολογιστή... Το σινεμά του Λυγίζου, στο σκηνοθετικό του ντεμπούτο στη μεγάλου μήκους (απέσπασε και το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου), είναι «κόντρα» στο σινεμά του Παπακαλιάτη που σπάει ταμεία φέτος... Οι ομότεχνοι του Λυγίζου έδειξαν καθαρά ότι το δικό του, ανήσυχο και «υποψιασμένο» σινεμά προκρίνουν και στηρίζουν, όχι μόνο με την ψήφο τους στα βραβεία αλλά και «εν τοις πράγμασι», μια και η παραγωγή του «Αγοριού...» έγινε κατορθωτή χάρη στην υλική υποστήριξη άλλων σκηνοθετών. Αλλά και στην «Κόρη» του Θάνου Αναστόπουλου, που απέσπασε τα σημαντικά βραβεία σκηνοθεσίας, σεναρίου και φωτογραφίας, η οικονομική χρεοκοπία του πατέρα της μικρής ηρωίδας σηματοδοτεί την χρεοκοπία μιας ολόκληρης κοι-

ΤΗΙΝΚ ΤΑΝΚ

Μιας και πλησιάζει η Πρωτομαγιά, ﬂash back στον χρόνο. Αγανακτισμένοι. Σύνταγμα. Μούτζες. Λέιζερ στην πρόσοψη της Βουλής. Οι ταξικοί εχθροί του Αγίου Παντελεήμονα της Αχαρνών, ενωμένοι στον άγιο παντελεήμονα της «αγανάκτισης». Τα νυφοπάζαρα, οι καντίνες, η τσίκνα, οι σημαιούλες έφεραν μεγαλύτερη καταστολή από τα δακρυγόνα, τους ασφαλίτες και τα ΜΑΤ. Υπήρχε και υπάρχει όμως κι άλλο ένα μεγάλο μέσο καταστολής (ή όχι) συγκεντρώσεων: η μουσική. Από την εποχή του Μελ Γκίμπσον στον «Braveheart» ξέρουμε ότι η μουσική εξαγριώνει τα πλήθη και εξημερώνει τα ήθη. Στις πολιτικές/κοινωνικές συγκεντρώσεις των καιρών μας, απλά εξημερώνει τα πλήθη. Έλα τώρα! Άκου Νταλάρα και Θεοδωράκη, ταξικά τραγούδια των ‘70s, μόλις... μισό αιώνα μετά και ξεσηκώσου. Με την καμία, αδερφέ! Πεδίον του Άρεως, ΓΣΕΕ, ντουντούκες, μικροφωνικές, σκαλωσιές, πάγωσε ξανά και ματαξανά η τσιμινιέρα και οι γεροντικές φωνές να θυμίζουν τις συγκεντρώσεις των ‘80s σε αυτούς που δεν τις έζησαν και τις θεωρούν γραφικές. Revolution Music για

Ο Έκτορας Λυγίζος (στο κέντρο) παραλαμβάνει το βραβείο για την ταινία του «Το αγόρι τρώει το φαγητό του πουλιού», κατά την τελετή της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

νωνίας, ηθική και πνευματική, προτού ακόμα φτάσει η χρεοκοπία στο ταμείο. «Μήπως η περιφρόνηση του πολιτισμού είναι η πραγματική κρίση;», αναρωτιόταν η Κατερίνα Ευαγγελάκου την περασμένη Τρίτη στην ομιλία της, που άνοιξε μια ούτως ή άλλως χαλαρή βραδιά, με καραγκιοζοπαίχτες, τη συγγραφέα

Βικτόρια Χίσλοπ, τον Αμερικανό ιδιοκτήτη του καταπληκτικού βιβλιοπωλείου «Ατλαντίς» στην Οία της Σαντορίνης, τον πάντα προσηνή Κώστα Βουτσά, την υψίφωνο Σόνια Θεοδωρίδου «ζευγάρι» με τον ράπερ MC Yinka, την εθνική ομάδα πόλο γυναικών, αλλά και την υπέρκομψη Ζωή Λάσκαρη με το ατυχέστατο λο-

γύδριό της περί ιστορίας του ελληνικού κινηματογράφου. Στο διά ταύτα, σε τι μεταφράζεται αυτή η περιφρόνηση της πολιτείας προς τον πολιτισμό του κινηματογράφου; Ο «νόμος Γερουλάνου» και τα κίνητρα που προέβλεπε για το σινεμά έμειναν στο συρτάρι, και η νομοθετημένη διακήρυξη πως «η κινηματογραφική τέχνη είναι δημόσιο αγαθό» που οφείλει η πολιτεία να προστατεύει, μένει γράμμα κενό. Το ποσοστό από τις εισπράξεις των κινηματογραφικών εισιτηρίων που οφείλει η πολιτεία σύμφωνα με τον νόμο να αποδίδει πίσω στην ελληνική παραγωγή κατακρατείται, το ημιθανές Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου «αργεί», καθώς η πολιτεία τού χρωστάει ακόμη και τον ΦΠΑ πολλών ετών -ούτε λόγος πια για αξιολόγηση σεναρίων και τακτικές ενισχύσεις. Και τελευταίο, το άσχημο «ανέκδοτο» του νομοθετημένου (από το 1989!) 1,5% για τον κινηματογράφο από τα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια -το ελληνικό κράτος είχε υποκύψει στους καναλάρχες - νταβατζήδες πολύ προτού εμφανιστεί η κρίση...

ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ

τους καιρούς μας; Τους καιρούς του youtube (oυυυ, κατάρα!), του facebook (αααα, εφιάλτης!), του twitter (ιιιι, ντροπή!) και της απίστευτης ταχύτητας μεταφοράς, παροχής και βέβαια παραμόρφωσης της πληροφορίας. Πάτα, ρε φίλε, στο θυμικό. Δώσε ένταση. Αντικατάστησε τη μικροφωνική του ‘70 με μια ψηφιακή κονσόλα του ‘13.

Πόρωσέ μας, ρε! Με κάτι που έχει σχέση με εμάς επιτέλους! Έρχεται Πρωτομαγιά και ξέρουμε πώς θα πορευτούν τα συνδικάτα, τα κόμματα και τι θα ακούγεται στις πορείες. Δεν βαρέθηκες; Δεν θες ρυθμό όταν πορεύεσαι; Ένταση όταν συγκρούεσαι; Έλα μπράβο. Κάνε την Τέχνη και τη Μουσική όπλο σου ξανά. Κάνε το αίμα τού απέ-

Πάγωσε in the name of... ναντι να παγώσει. Ανησύχησέ τον και λιγάκι. Αιφνιδίασέ τον. Έχεις σκεφτεί πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος μας αν αντί για τον τίμιο Κοντογιάννη στέκονταν απέναντι από τα ΜΑΤ ή τους φασίστες οι Rage Against The Machine και αν στο αίμα σου έτρεχε το «Killing In The Name of...»; ΑΝΤΙΤΗΙΝΚ: «-Ναι, αλλά μπορεί να έπεφτε πιο άγριο ξύλο έτσι πορωμένοι που θα ήμασταν με αυτά που λες... Να είχαμε έκτροπα.» ΤΗΙΝΚ: «-Καλά. Πιες το σφηνάκι σου.» Πόρωσέ με και στείλε με στην πορεία:

o «Du Hast» Rammstein o «Αll my friends are dead» Τurbonegro o «Roots Bloody Roots» Sepultura o «Cortez The Killer» Νeil Young o «Τhe Last Time» Paradise Lost o «Κilling In The Name of...» Rage Against The Machine

Μια παγωμένη τσιμινιέρα. Τίποτα παγωμένο

o «Walk» Pantera o «Αce Of Spades» Motorhead o «Β.Υ.Ο.Μ» System Of A Down o «Εnough Is Enough» Chumbawamba

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΕΡΙΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

Όση χαρά μπορεί να νιώθει κανείς όταν βλέπει ζωντανό και υγιές το μικρό ιστορικό μαγαζάκι του «Ίκαρου» στην οδό Βουλής, άλλη τόσο θλίψη μπορεί να νιώσει με το κλείσιμο του Βιβλιοπωλείου της Εστίας στην οδό Σόλωνος. Κι έχει απόλυτο δίκιο ο Αλέξης Παπαχελάς, που, σε ένα νοσταλγικό μικρό κείμενό του στην «Καθημερινή», εκφράζει τη στενοχώρια του που «ζούμε σε μια πόλη η οποία δεν μπορεί να προστατεύσει τα σημεία αναφοράς της κάθε γενιάς και τα παραδοσιακά της στέκια». Διότι, κρίση ή όχι, η ιστορία σε αυτή την πόλη, σε αυτή τη χώρα, επαναλαμβάνεται: η Ιστορία -αυτή τη φορά με Ι κεφαλαίο- διώκεται, διαγράφεται, χάνεται. Άλλοτε με τη βοήθεια απαίδευτων πολιτικών, άλλοτε με πρωτοβουλία άξεστων εκμεταλλευτών, πολύ συχνά με τη συνεργία των απλών πολιτών. Το Βιβλιοπωλείο της Εστίας είναι ένα κομμάτι ιστορίας που, από το περασμένο Σάββατο, έπαψε να υπάρχει. Έπεσε κι αυτό θύμα της κρίσης στον χώρο του βιβλίου, που μετράει ήδη το κλείσιμο τουλάχιστον ενός εκδοτικού οίκου (τα «Ελληνικά γράμματα», που δεν πήγαινε καλά ούτε προ κρίσης αλλά που με την κρίση το συγκρότημα Λαμπράκη αποφάσισε να μην στηρίξει αφήνοντας κατά μέρος τις φιλοδοξίες του να έχει μια ισχυρή παρουσία στον εκδοτικό χώρο), το λουκέτο μερικών όχι γνωστών στο ευρύ κοινό χονδρεμπόρων και τυπογραφείων, μια σειρά από ανεξόφλητα χρέη από πλευράς βιβλιοπωλών προς τους εκδότες, και εκδοτών προς διάφορους προμηθευτές, καθώς και μια μεγάλη -συχνά καλυμμένη- ανεργία στον χώρο. Το Βιβλιοπωλείο της Εστίας υπήρξε από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα βιβλιοπωλεία της Αθήνας. Αχώριστο αδελφάκι των ομώνυμων εκδόσεων (που, ευτυχώς, εξακολουθούν απρόσκοπτα τη δραστηριότητά τους, και το οποίο διευθύνει η Εύα Καραϊτίδη), το Βιβλιοπωλείο της Εστίας μπορούσε να υπερηφανεύεται για τέσσερα πράγματα: για την καλή ενημέρωσή του σε τίτλους, για τους καλούς πωλητές του (η πασίγνωστη Μαρία έμεινε πιστή ώς το τέλος, στα χαρακώματα) που ήξεραν όχι μόνο τι κυκλοφορεί αλλά και τη διαφορά μεταξύ Λέσινγκ και Χίσλοπ, την καλή του πελατεία (διανοούμενοι, κατά κύριο λόγο, αλλά και φοιτητές και νέα παιδιά) και, βεβαίως, την παρουσία της Μάνιας Καραϊτίδη, της «κυρίας Μάνιας», η οποία, ως ακοίμητος φρουρός και με όπλα λίγη τσικουδιά και ένα μπολ με στραγάλια, έδινε ζωή και χρώμα στο βιβλιοπωλείο. Από το μικρό γραφείο της Μάνιας,

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΙΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΗ

Μια «Εστία» έκλεισε που δεν φοβόταν να δείξει τον κουρνιαχτό του χρόνου και της παράδοσης στα έπιπλα, στα μικροαντικείμενα, στους πίνακες στους τοίχους, πέρασαν όλοι οι Έλληνες συγγραφείς, είτε εκδίδονταν στην «Εστία» είτε όχι. Μέσα σε εκείνο το μικρό γραφείο έγιναν χιλιάδες συζητήσεις (και χιλιάδες... τοπικοί μικροκαβγάδες), γεννήθηκαν χιλιάδες ιδέες, καταστρώθηκαν χιλιάδες σχέδια. Ήταν ένα από τα ζωντανά στρατηγεία της ελληνικής βιβλιοφιλικής ζωής, με τη Μάνια να προεδρεύει, να συντονίζει, να καταλαγιάζει, να προκαλεί. Το γραφείο της ήταν πάντα ανοιχτό, δεν έκλεινες ποτέ ραντεβού, μπορούσες να πας για μια δουλειά και να φύγεις

έχοντας τελείως άλλα πράγματα στο νου σου. Και η ίδια, που καμωνόταν την αυστηρή, ξεχείλιζε από χιούμορ και αισιοδοξία. Δεν ξέρω αν και πόσα λάθη από επιχειρηματική άποψη έγιναν, και το καλό βιβλιοπωλείο άρχισε σιγά-σιγά να χάνει την αίγλη και την πελατεία του. Γεγονός είναι ότι τα λίγα τελευταία χρόνια -σίγουρα έπαιξε ρόλο και η απουσία της Μάνιας λόγω προβλημάτων υγείας- το βιβλιοπωλείο είχε χάσει τη δυναμική του, και δεν ήταν σε θέση να κάνει τις παραγγελίες που έκανε κάποτε. Κάποιοι λένε ότι ο Γιάννης Καραϊτίδης, που είχε αναλάβει τη διεύθυνση, συνέχισε -σε καιρούς δύσκολους- την ίδια γεν-

Παραλειπόμενο t

ναιόδωρη πολιτική που είχε πάντα η οικογένειά του. Κάποιοι άλλοι λένε ότι απλώς δεν θέλησε να υπακούσει στις σειρήνες των καιρών που απαιτούσαν άλλα μάρκετινγκ, άλλα ήθη, άλλες συνήθειες. Και ξαναγυρνάμε στην αρχή αυτού του σημειώματος. Αυτή η πόλη, αυτή η χώρα, δεν είναι σε θέση να κρατήσει ζωντανή την ιστορία της, τις παραδόσεις της. Βεβαίως, η ζωή προχωράει μπροστά δίχως να κοιτάει τη δική μας μελαγχολία. Νέα βιβλιοπωλεία γεννήθηκαν, περισσότερο προσαρμοσμένα στην αισθητική και τις ανάγκες ενός νεότερου κοινού. Μερικά από αυτά (ελάχιστα, για να λέμε την αλή-

Σε μια από τις «Τέσσερις αθηναϊκές ιστορίες» της περασμένης Κυριακής, έγραφα για τη νέα συνήθεια των ταξιτζήδων να κάνουν πιάτσες (αφού λόγω κρίσης η πελατεία μειώθηκε και τα καύσιμα ακρίβυναν) όπου τους αρέσει, χωρίς -από ό,τι μου λένε- κάποιο σχεδιασμό σε συνεργασία με την τροχαία και τον δήμο αυτής της υπέροχης πόλης στην οποία πολλοί από εμάς ζούνε. Η φίλη Ε.Κ., χρόνια τώρα προσεκτική αναγνώστρια της στήλης, μου επισήμανε και ένα από τα παραλειπόμενα της νέας αυτής μάστιγας. Κολωνάκι, γωνία Σουηδίας και Μαρασλή. Από έναν στενό δρόμο σε έναν άλλο στενό δρόμο, ο οποίος μάλιστα είχε από πάντα μεγάλο πρόβλημα στην απρόσκοπτη διακίνηση των αυτοκινήτων. Οι ταξιτζήδες αποφάσισαν ότι το σημείο

θεια) κάνουν, μάλιστα, εξαιρετικά καλή δουλειά φέρνοντας τους φίλους του βιβλίου στον χώρο τους με χίλιους δύο τρόπους, βρίσκοντας την ισορροπία ανάμεσα στη βιβλιοφιλική επάρκεια και μια σύγχρονη μαρκετίστικη αντίληψη. Να σημαίνει, όμως, αυτό ότι η μοίρα της «Εστίας» ήταν προδιαγραμμένη; Δεν το πιστεύω. Σε όλες τις πρωτεύουσες του κόσμου, τα νέα, μοντέρνα βιβλιοπωλεία συμβιώνουν με τα παλιότερα, αφού εξακολουθούν να υπάρχουν άνθρωποι που προτιμούν τη μυρωδιά των παλιών βιβλιοπωλείων από εκείνη των νέων. Το ωραιότερο, μάλιστα, βιβλιοπωλείο που έχω δει στη ζωή μου, στο Μπουένος Άιρες, είναι ένα βιβλιοπωλείο απολύτως σύγχρονο που όμως στεγάζεται σε ένα παλιό θέατρο με θεωρεία και πολυελαίους, και τη σκηνή διαμορφωμένη έτσι ώστε να λειτουργεί ένα μικρό καφέ. Το παλιό με το καινούργιο. Και η διάθεση των ανθρώπων να κοιτάνε μπροστά κρατώντας ταυτόχρονα ζωντανή στο νου τους την ιστορία τους.

αυτό είναι κατάλληλο για να εγκαταστήσουν την πιάτσα τους. Αδιαφορώντας για τα περαιτέρω. Οι ταξιτζήδες όμως είναι, κι αυτοί, άνθρωποι. Με τις φυσικές ανάγκες τους. Τις οποίες, μην έχοντας πού αλλού να τις ικανοποιήσουν, τις διοχετεύουν στο πεζοδρόμιο. Ακριβώς έξω από το σχολείο. Ακριβώς στο κέντρο της πόλης με τα υψηλά ενοίκια και την όχι αμελητέα τουριστική κίνηση. Χαρίζοντας, εκτός από υπέροχες μυρωδιές, κι ένα καλό παράδειγμα πολιτισμού στα παιδιά. Εννοείται, η παρουσία τροχονόμων και δημοτικών αστυνομικών -το έγραφα και την περασμένη Κυριακή- εξαντλείται στην αυστηρή τήρηση των κανόνων παρκαρίσματος των υπόλοιπων αυτοκινήτων (η Σουηδίας, άλλωστε, είναι από τα αγαπημένα τους μέρη για να βάζουν πρόστιμα). Σε όλα τα υπόλοιπα (μεταξύ των οποίων και οι αναμμένες μηχανές των παρκαρισμένων ταξί που βοηθούν να έχουμε καθαρή ατμόσφαιρα στην πόλη) κάνουν τα στραβά μάτια. Κι από το πολύ να κάνουν τα στραβά μάτια, αυτοί όπως κι όλοι εμείς οι υπόλοιποι, έγιναν, γίναμε αλλήθωροι.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ

EΛΕΝΑ ΒΕΝΤΟΥΡΑ

Η Κερκυραία μούσα του Οδυσσέα Ελύτη ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ

Στο τεύχος 144 (Ιούλιος-Σεπτέμβριος, 2012) του εκλεκτού λογοτεχνικού περιοδικού Πόρφυρας που εκδίδεται στην Κέρκυρα και το διευθύνουν οι Δημήτρης Κονιδάρης και Περικλής Παγκράτης, στο τμήμα με σελίδες για τον Ελύτη, δημοσιεύθηκε το άρθρο της κυρίας Ανδρομάχης Μπάτζιου «Η ‘Ελένη’ στην ποίηση του Ελύτη». Σε αυτό διαβάζουμε πως η «φαντασία του ποιητή ξαναπλάθει τον αρχαίο ελληνικό μύθο», έτσι «ώστε το σύμβολο να είναι αναγνωρίσιμο». Ωστόσο, το ποίημα «Ελένη» των Προσανατολισμών, που περιλαμβάνεται στην ενότητα «Σποράδες», παραπέμπει σε πραγματικό πρόσωπο και όχι στη μυθική Ελένη. Σύμφωνα με το βιβλίο του ακαδημαϊκού Κωνσταντίνου Δεσποτόπουλου Αναπολήσεις (τόμος Α΄, Παπαζήσης, 2005), ο τίτλος του ποιήματος δόθηκε προς τιμήν μιας νεαρής Κερκυραίας, της φοιτήτριας Έλενας Βεντούρα. Υπάρχει και στο κείμενο «Οδυσσέας Ελύτης», που βρίσκεται στο βιβλίο του Φιλολογικά (Καστανιώτης, 2007). Στα δύο βιβλία του, ο σεβαστός καθηγητής γράφει πως αυτό έγινε κατά παράκληση του Νίκου Γκάτσου, «ερωτευμένου εξ αποστάσεως» με την Έλενα Βεντούρα. Το ποίημα δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 1937 στα Νέα Γράμματα. Η ένδειξη «Φθινόπωρο 1934» κάτω από αυτό σημαίνει πως άρχισε να γράφεται εκείνη την εποχή· οι Προσανατολισμοί εκδόθηκαν το 1940. Επιχειρώντας να ερμηνεύσει το «Ελένη», ο Μάριο Βίττι γράφει πως πρόκειται «για ερωτική κουβέντα που, δίχως να υποβαθμιστεί σε ερωτοτροπία, έχει την πρόθεση να γοητεύσει μια γυ-

ναίκα». Μάλιστα, έχει την άποψη πως σε αυτό «το ‘εσύ’ παίρνει το συναισθηματικό νόημα ενός χωρισμού μετά από ένα καλοκαίρι ερωτικό». Το καλοκαίρι του 1937, όταν ο Ελύτης φοιτούσε στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Κερκύρας, η Έλενα Βεντούρα είχε πάει στην Κέρκυρα για τις θερινές της διακοπές. Δεν γνωρίζουμε αν τότε συναντήθηκε με τον Ελύτη. Ο δημοσιογράφος Κώστας Δαφνής, ο καλύτερος φίλος του Ελύτη στο νησί, τόσο στη διάρκεια της θητείας του στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών όσο και αργότερα, δεν αναφέρει κάτι σχετικό. Το ιστορικό των Βεντούρα είναι συναρπαστικό, ανήκαν στους προύχοντες του νησιού και κατάγονταν από τη Βενετία. Ένας κλάδος της ήταν αυτός του Πιέρρου Βεντούρα και της Κατίνας Κοκκίδη από την Αθήνα, των γονιών της Έλενας, η οποία γεννήθηκε το 1917, και της αδελφής της, Άντας (ή Άδας), γεννημένης το 1921. Η οικογένεια έμενε στην οδό Καποδιστρίου 19, πίσω από τα καφενεία του Λιστόν, απέναντι από το ρεστοράν «Ρεξ», ενώ τα καλοκαίρια παραθέριζε στο Τρίκλινο, στο χωριό Κομπίτσι. Ο Πιέρρος, αδελφός του Γιώργου, πατέρα του χαράκτη Νίκου Βεντούρα, είχε σπουδάσει ιατρική στην Ιταλία. Ήταν μια ενδιαφέρουσα προσωπικότητα. Αν και τελείωσε την ιατρική επιτυχώς, δεν άσκησε το επάγγελμά του. Παραιτήθηκε από την ιδιότητα του γιατρού, όταν αρρώστησε ο αδελφός του κι αυτός δεν τα κατάφερε να τον θεραπεύσει. Μόλις εκείνος πέθανε, νεότατος, ίσως από βαριάς μορφής ηλίαση, ο Πιέρρος ανέλαβε την κηδεμονία των ανιψιών του, του Νίκου του χαράκτη και του

Μίμη του δικηγόρου, και περιορίστηκε στο ρόλο του κτηματία. Ωστόσο, έκανε το γιατρό χωρίς αμοιβή. Οι Βεντούρα επιπλέον είναι οι κληρονόμοι του Λορέντζου Μαβίλη. Ο παππούς του Μαβίλη ήταν πρόξενος της Ισπανίας στην Κέρκυρα. Μια κόρη Βεντούρα παντρεύτηκε τον παππού του Μαβίλη. Επίσης, οι Βεντούρα συνδέονται με την οικογένεια του Ιωάννη Καποδίστρια. Μητέρα του Λορέντζου Μαβίλη ήταν η Ιωάννα Καποδίστρια-Σούφη. Η Έλενα Βεντούρα, αφού πήρε το

Το ποίημα «Ελένη» των Προσανατολισμών, που περιλαμβάνεται στην ενότητα «Σποράδες», παραπέμπει σε πραγματικό πρόσωπο και όχι στη μυθική Ελένη πτυχίο της στη Φιλολογία, διορίστηκε μετά την Κατοχή καθηγήτρια στο γυμνάσιο Θηλέων της Κέρκυρας. Ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος γράφει πως στη διάρκεια της Κατοχής αγωνίστηκε για την μη ιταλοποίηση της γενέτειράς της. Τότε, η Έλενα που είχε ενταχθεί στο ΕΑΜ δίδασκε φιλολογικά μαθήματα σε μια ομάδα παιδιών της περιοχής. Ακόμα, τους έπαιζε πιάνο και τους μιλούσε για λο-

γοτεχνία και τέχνη, ωθώντας τα στο γράψιμο. Επειδή αγαπούσε την ποίηση, τους ανέλυε τα ποιήματα των Σεφέρη, Καρυωτάκη, Παλαμά, από την Ανθολογία του Ηρακλή Αποστολίδη. Ανάμεσα σ’ εκείνα τα παιδιά ήταν ο Ντίνος Δελφός, συνταξιούχος σήμερα, ο Γιώργος Αγιοβλασίτης, (έπαιξε ως ερασιτέχνης στην ταινία της Τόνιας Μαρκετάκη Η τιμή της αγάπης το ρόλο του Τρίνκουλου), κι ο ηθοποιός Θεόδωρος Έξαρχος. Μετά την Κατοχή, μόλις πέθανε ο αυστηρός πατέρας της Πιέρρος, η Έλενα Βεντούρα παντρεύτηκε τον γιατρό Ηλία Πολίτη, αριστερών πεποιθήσεων, και διορίστηκε στο γυμνάσιο Θηλέων της Κέρκυρας (η αδελφή της, η Άντα, η οποία διέκοψε τις σπουδές της στη Φιλολογία λόγω Κατοχής, παντρεύτηκε τον Αλκίνοο Βλάχο και απέκτησε δύο παιδιά, την Κατίνα Βλάχου, αρχιτέκτονα και συγγραφέα, και τον Σωτήρη Βλάχο, πολιτικό μηχανικό, πρώην δήμαρχο Παρελίων). Ενώ υπηρετούσε στο γυμνάσιο Θηλέων, η εικοσιοχτάχρονη τότε φιλόλογος έγραψε ένα τολμηρό διήγημα με τίτλο «Φλάρω» που για λόγους προνοίας το υπέγραψε ως Ελένη Σούφη. Πρόκειται για μια ιστορία με θέμα τον έρωτα ενός νεαρού, του Σπύρου Πανάρετου, που ζει στον κάμπο, και της Μαριγούλας. Το διήγημα δημοσιεύτηκε στα τοπικά Φιλολογικά Νέα που εξέδιδε ο Κώστας Δαφνής (τεύχος 2, Απρίλιος 1945), και το ανακάλυψε στο αρχείο του ο συγγραφέας Λουκιανός Ζαμίτ. Άλλο δημοσιευμένο κείμενό της δεν έχει βρεθεί προς το παρόν. Στη διάρκεια του Εμφυλίου η Έλενα απολύθηκε από το γυμνάσιο για τα πολιτικά της φρονήματα και ε-

γκαταστάθηκε με τον σύζυγό της στην Αθήνα. Έγινε βοηθός του Μανώλη Τριανταφυλλίδη, ενώ αργότερα δούλεψε στο Ευγενίδιο ίδρυμα και στη Βιβλιοθήκη της Βουλής. Αυτή την περίοδο, αρρώστησε σοβαρά και πέθανε στις 31 Ιουλίου του 1970, ενώ ο σύζυγός της, ο αιματολόγος Ηλίας Πολίτης (υπάρχει οδός στην πόλη της Κέρκυρας, στην περιοχή του Σαρόκου με το όνομά του), από τους πιο επιφανείς στην ειδικότητά του, αυτοκτόνησε το 1976. Δεν ξεπέρασε ποτέ το θάνατο της Έλενας, αλλά συνέβη και κάτι στη δουλειά του: μερικά παιδιά στο νοσηλευτικό ίδρυμα όπου εργαζόταν πέθαναν από μολυσμένο αίμα και πήρε την ευθύνη πάνω του, μολονότι δεν έφταιγε. Το ζευγάρι δεν απέκτησε παιδιά. Για τον έρωτα του Ελύτη και κάποιας Ελένης (αυτό ποτέ δεν διευκρινίστηκε, δηλαδή αν επρόκειτο για την Έλενα Βεντούρα ή κάποια άλλη Ελένη), ο Μάνος Χατζιδάκις που γνώριζε πρόσωπα και πράγματα σχετικά με τον Ελύτη, σημειώνει στο κείμενο «Για τον Οδυσσέα Ελύτη» που βρίσκεται στο βιβλίο Ο καθρέφτης και το μαχαίρι (Ίκαρος, 1988): «Η «Μαρία Νεφέλη» είναι μια δυνατή στιγμή του, μια επανάσταση απέναντι στο Χρόνο που προσπάθησε να τον σφραγίσει, απέναντι στον εαυτό του. Κι αρχίζω με μια δεύτερη «Ελένη», διαφορετική από εκείνη των «Προσανατολισμών». Πιο σύγχρονη και πιο αινιγματική»*.

o Περισσότερα για την Έλενα Βεντούρα και τον Οδυσσέα Ελύτη μπορεί να βρει ο αναγνώστης στο μυθιστόρημα του Φίλιππου Φιλίππου Ο ερωτευμένος Ελύτης, εκδόσεις Ψυχογιός, 2011.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ KΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ

ΩΔΗ ΣΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ, ΣΤΟ IΔΡΥΜΑ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗ

O λογισμός και το όνειρο Στις μέρες της ολόπλευρης κρίσης που περνάμε, η κοινωνία μας έχει ανάγκη από ήρωες, και ας λέει το αντίθετο ο Μπρεχτ. Ο Αλέξανδρος Παναγούλης είναι ένα όνομα - σύμβολο της αντίστασης κατά της χούντας, με το επιπρόσθετο στοιχείο ότι πέθανε νέος, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, την παραμονή της Πρωτομαγιάς του 1975, σε ένα παράξενο «τροχαίο» στη λεωφόρο Βουλιαγμένης, καταδιωκόμενος από μια μυστηριώδη κόκκινη «τζάγκουαρ» με αρχικά πινακίδων «Δ.Σ.», και έτσι έμεινε αλώβητος από όποιες «αμαρτίες» της μεταπολίτευσης. Έκανε, άρα, καλά ο Δήμος Α-

βδελιώδης να τον φέρει πάλι στο προσκήνιο με την παράστασή του στο «Ίδρυμα Κακογιάννη» («Ωδή στον Αλέξανδρο Παναγούλη»), βασισμένη στο βιβλίο του δημοσιογράφου Κώστα Μαρδά, με τον τίτλο «Αλέξανδρος Παναγούλης, πρόβες θανάτου». Γνωρίζω αρκετά καλά το Κυπριακό. Για την εμπλοκή -και παγίδευση- του Αλέκου Παναγούλη σε αυτό, μένει ακόμη να ειπωθούν πολλά. Υπάρχει, ως φαίνεται, μια άτυπη «συμφωνία κυρίων», ορισμένα πράγματα για το μαρτυρικό νησί να μη λέγονται δημόσια. Ο θάνατος του Παναγούλη μοιάζει να μην είναι ά-

KΡΙΤΙΚΗ MOYΣΙΚΗΣ

σχετος με την κυπριακή του περιπέτεια. Δεν κάνω όμως σήμερα ιστορία, ούτε αστυνομικό ρεπορτάζ, και εδώ σταματώ. Η παράσταση του Δήμου Αβδελιώδη, με μουσική, τραγούδι, ποίηση, κινηματογράφο, είχε τη μορφή διαλόγου ανάμεσα σε «ζώντες» και «νεκρούς». Η αφήγηση της μάνας, από τη μία μεριά, με την έμπειρη Ελένη Ερήμου, στον ρόλο της Αθηνάς Παναγούλη, και ο αντίλογος του «πέραν», με το «φάντασμα» του Αλέκου Παναγούλη. Ως προς το πρώτο, επισημαίνω το γεγονός ότι η μάνα - Παναγούλη υπήρξε λαϊκή γυναίκα, και όχι αστή, όπως δόθηκε από τη διδασκαλία. Η Ελένη Ερήμου ωστόσο διέθετε στοιχεία που συγκινούν το κοινό, όπως αμεσότητα και ειλικρίνεια. Ας δεχτούμε, λοιπόν, ότι η τραγωδία μιας μάνας είναι πέρα από ταξικές διακρίσεις. ΄Εστω. Παράλληλα δόθηκε κινηματογραφικά το υπερβατικό κομμάτι της ανάδυσης από τον Άδη των νεκρών μιας επικής μάχης με το ανέφικτο, όπου πρωταγωνιστούσε ο Αλέκος Παναγούλης. Η σκηνοθεσία έδωσε όλο της το βάρος εδώ. Αναρωτιέμαι μήπως θα ήταν προτιμότερο το αντίθετο, να επικεντρώνεται δηλαδή το πράγμα στην αφήγηση της μάνας, με απλώς επιβοηθητικό το ονειρικό, το υπεραισθητό. Στην παράσταση κυριάρχησε το λυρικό στοιχείο του ονείρου, σβήνοντας τη ζωντανή Ιστορία. Με τη συμβολιστική μουσική του Βαγγέλη Γιαννάκη (ζωντανά και καλά εκτελεσμένη από τους: Αλέξανδρο και Γιάννη Αβδελιώδη, Γιάννη Βιλιώτη, Γιάννη Πλαγιαννάκο, Παναγιώτη Ράπτη), με τα «υ-

ΤΟΥ ΛΕΑΝΔΡΟΥ ΠΟΛΕΝΑΚΗ

περβατικά» κινηματογραφικά του Αβδελιώδη (διεύθυνση φωτογραφίας του Φίλιππου Κουτσαφτή) και με τις ομόλογες εικαστικές παρεμβάσεις του Αριστείδη Πατσόγλου, στο τέλος περίσσεψε το όνειρο, λιγόστεψε ο λογισμός και μας έμεινε η νοσταλγία. Ανάμεσα στο «ονειρικό» κομμάτι και στον ρεαλισμό της μάνας δεν υπήρξε συστοιχία, με αποτέλεσμα να μεταπίπτει διαρκώς η θεατρική πραγματικότητα σε εικονική ψευδαίσθηση. Η σκηνοθεσία επιχείρησε να δώσει την «αποθέωση» του ήρωα, χρησιμοποιώντας, στα κινηματογραφικά της, ως συμβολική αντιστικτική «περσόνα» του τον μυθικό Προμηθέα. Κάτι που υπήρξε, κατά τη γνώμη μου, αν όχι λάθος, τουλάχιστον υπερβολή. Υπάρχουν άλλοι ήρωες της σύγχρονης ιστορίας μας, που έχουν περάσει στον νεοελληνικό μύθο, πιο συμβατοί με το ανθρώπινο μέγεθος του «δικού μας» Παναγούλη. Το ‘21 είναι γεμάτο από αυτούς. Σε κάθε περίπτωση το εύρημα δεν μπόρεσε να υπηρετήσει την παράσταση, αφήνοντας ακάλυπτους τους νέους ως επί το πλείστον και άπειρους ηθοποιούς (Γιώργος Φλωράτος, Γιώργος Ζιόβας, Ανδρέας Καρακόττας, Γιώργος Νικόπουλος, Βασίλης Σπυρόπουλος, κορυφαίες οι Δανάη Ρούσσου και Ρένα Κυπριώτη. «Χορός των Ωκεανίδων» με τις: Κέλλυ Αλεξοπούλου, Παρασκευή Δαμάσκου, Φίλια Δελαγραμμάτικα, Σοφία Δελαππόρτα, Τζούλια Διαμαντοπούλου, Μάργκω Καραγιάννη, Ηρώ Κισσανδράκη, Δήμητρα Κωτίδου, Νίκη Λεωνίδου, Κατερίνα Παπαγεωργίου).

TOY ΚΥΡΙΑΚΟY Π. ΛΟΥΚΑΚΟY

ΒΑΣΙΛΙ ΣΙΝΑΪΣΚΙ:

Ο αμφιλεγόμενος που λατρεύουν οι Γάλλοι Για ορισμένους θεατές των δύο προγραμμάτων που παρουσίασε η Εθνική Ορχήστρα της Γαλλίας, κατά την πρόσφατη επίσκεψή της στην Αθήνα (Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 25 και 26/02/2013), η μουσική διεύθυνση του Vassily Seraﬁmovich Sinaisky (γεν. 1947) κατέλιπε απροσδιόριστα δυσάρεστη επίγευση. Όχι αδίκως, αφού η μπαγκέτα του χρήζει ορισμένης εξοικείωσης του ακροατή. Έχοντας το προνόμιο της δορυφορικής ακρόασης της συναυλίας, την οποία οι επισκέπτες μας είχαν δώσει στην «Πόλη του Φωτός» την προτεραία της αναχώρησής τους για την Αθήνα, είχαμε την ευκαιρία να ενημερωθούμε από έγκυρα χείλη του ραδιοσταθμού της France Musique για την ιδιαίτερη σχέση που αυτός ο προ 40ετίας τροπαιούχος του Διαγωνισμού «Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν» και μαθητής του Ίλυα Μούζιν (ακόμη ένας πλάι στους Γκέργκιεφ, Κουρεντζή και Τεμιρκάνοφ!) έχει σφυρηλατήσει με τον γαλλικό σχηματισμό. Μια σχέση που μοιάζει να σέβεται τις προτεραιότητές του, οι οποίες, όπως οι ίδιοι διαπιστώσαμε στη διαδρομή μιας εξαιρετικά ενδιαφέρουσας ανάγνωσης της 1ης συμφωνίας του Jan Sibelius, δεν συναρτώνται απαραιτήτως με το ιδεώδες του Wohlklang, αλλά ευνοούν ενίοτε μιαν εμμονή αναλυτικής αποδόμησης του συμφωνικού ιστού με χαρακτηριστικά οργιώδους και ισότιμης πολυφωνίας. Η ισχυρή προσήλωση των Γάλλων μουσικών στον μαέστρο τους καταγράφηκε, πάντως, ήδη από την επισκεπτήρια κάρτα του συνδυασμού, την πολύχρωμη εισαγωγή «Καρναβάλι» του Αντονίν Ντβόρζακ, μια πραγματικά ιλαρή ερμηνεία, με τον τυπικό κεντροευρωπαϊκό λυρισμό της τσέχικης παράδοσης, πλατύ και ήρεμο σαν το λαμπύρισμα φθινοπωρινού ήλιου στην υπομονετική ροή του Μολδάβα. Για το απαραίτητο κοντσέρτο της βραδιάς η συναυλία της 25ης/02 προέβλεπε το πασίγνω-

στο και αγαπημένο opus 64, για βιολί και ορχήστρα, του Φέλιξ Μέντελσον - Μπαρτόλντυ, με διάσημο σολίστ τον 39χρονο Julian Rachlin. Ο Ρώσος δεξιοτέχνης ερμήνευσε σεμνά, αλλά και με κάποιο έλλειμμα προσωπικότητας, αφήνοντας στον διάλογό του με την ορχήστρα το πλέον ενδιαφέρον στοιχείο της ανάγνωσης. Η τέχνη του, ωστόσο, όπως και η ποιότητα του «ex Liebig» στραντιβάριους του έτους 1704 που αξιοποιεί, αποκαλύφθηκαν στην εσωτερικότητα του encore που χάρισε στο κοινό: σπάνια έχουμε απολαύσει σε εκδήλωση αποσπασματικό Μπαχ παρόμοιας βίωσης. Η πρώτη συναυλία έκλεισε με την προμνησθείσα 1η συμφωνία του Γιαν Σιμπέλιους σε μιαν ανάγνωση που επιβεβαίωσε τη ραδιοφωνική μας εντύπωση και φώτισε πλήθος λεπτομερειών της γραφής του συνθέτη, χωρίς να υπονομεύει την τσαϊκόφσκια φόρτιση της παρτιτούρας, ενώ επιφύλαξε κατάληξη εγερτήριου μεγαλείου σε αυτό το αριστούργημα της φινλανδικής μουσικής. Με μιαν ευπρόσδεκτη σπανιότητα, την εισαγωγή στην σαιξπηρικής αφετηρίας όπερα του Μπερλιόζ «Βεατρίκη και Βενέδικτος», εγκαινιάσθηκε η δεύτερη συναυλία και η απολαυστική ενσυναίσθηση των μουσικών βρήκε την απήχησή της στον δυναμισμό, τα χρώματα και τη χαρά ζωής της απόδοσής της. Έχοντας κρατήσει στη μνήμη μας την προ πολλών ετών εξαίρετη ερμηνεία του Δημήτρη Σγούρου στο αείποτε κινηματογραφικής διασημότητας κοντσέρτο σε ντο μείζονα του Β. Α. Μότσαρτ (αρ. κατ. Καίχελ 467, στο Ηρώδειο με τον Edmond de Stoutz επικεφαλής της Ορχήστρας Δωματίου της Λωζάνης), χαρήκαμε για το γεμάτο χαρακτήρα και παιγνιώδη κλασικότητα παίξιμο του ώριμου πλέον πιανίστα που, με πρόσθετο όπλο ένα εξαιρετικά ζωηρό αριστερό χέρι, επέδειξε οικονομία δυνα-

μικής και μετρημένη εκφραστικότητα στο β’ μέρος, βοηθούμενος από τα ευκίνητα τέμπι του μαέστρου και τα αέρινα έγχορδα της ορχήστρας. Την αθηναϊκή επίσκεψή του έστεψε ο σχηματισμός με μιαν εξαιρετική ερμηνεία της 8ης (Αγγλικής) συμφωνίας του Ντβόρζακ, που μας χάρισε επιτέλους την κεντροευρωπαϊκή ιδιωματικότητα της μουσικής πλοκής που μας είχε λείψει τόσο από τον Τεμιρκάνωφ στην ίδια όσο και από τον Πολωνό Γιάτσεκ Κάσπτσυκ -επικεφαλής της ΚΟΑ- στην 7η. Το 4ο μέρος της Συμφωνίας αποτέλεσε tour de force της ερμηνευτικής μεθοδολογίας του Σιναϊσκυ, όπως και τα ουσιώδη μουσικά «φιλοδωρήματά» του στο κοινό των δύο γεγονότων, το «Valse triste» του Σιμπέλιους στο πρώτο και η εισαγωγή από τον «Ρουσλάνο και Λουντμίλλα» του Γκλίνκα στο δεύτερο…

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ γκρέ, ξεκινά σήμερα, οργανωμένο από τις εκδόσεις Άγρα, παρουσία του γιου του συγγραφεα John Simenon, ο οποίος θα μιλήσει για την τέχνη του πατέρα του και θα συζητήσει με τον δημοσιογράφο Ανταίο Χρυσοστομίδη, ενώ στη συνέχεια θα προβληθούν οι ταινίες Betty (1991) του Claude Chabrol και Feux rouges (2004) του Cedric Kahn, στο βιβλιοπωλείο Ιανός (Σταδίου 24), από τις 8.00 μ.μ.

Η ΑΤΖΕΝΤΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Καβάφης

Δόμνα Σαμίου Στη μνήμη της μεγάλης κυρίας του παραδοσιακού μας τραγουδιού, της Δόμνας Σαμίου, αφιερώνουν τη συναυλία με τίτλο «Για δες περβόλι όμορφο», οι φίλοι, οι συνεργάτες και τα μέλη του καλλιτεχνικού της συλλόγου. Με αφορμή τη συμπλήρωση ενός έτους από τον θάνατό της, θα ερμηνεύσουν τα τραγούδια που με τόσο πάθος διαφύλαξε και διέδωσε, σκοπούς απ’ όλον τον ελληνικό κόσμο, που

τραγουδούν οι Βαγγέλης Δημούδης, Μιχάλης Ζάμπας, Ζαχαρίας Καρούνης, Κατερίνα Παπαδοπούλου και Χρήστος Σίκκης, μαζί με τη Χορωδία του Καλλιτεχνικού Συλλόγου Δημοτικής Μουσικής «Δόμνα Σαμίου», σε μουσική επιμέλεια του Σωκράτη Σινόπουλου, την Κυριακή στην αίθουσα Δ. Μητρόπουλος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών (Β. Σοφίας και Κόκκαλη), στις 8.30 μ.μ.

Με αφορμή το φετινό Έτος Καβάφη, έργα μοντέρνων και σύγχρονων, Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, που έχουν ερμηνεύσει με τη δική τους «γλώσσα» την εντύπωσή τους από τα ποιήματά του, σε διάλογο με χειρόγραφα του ποιητή και πρώτες εκδόσεις ποιημάτων του, χρησιμοποιώντας διαφορετικά εικαστικά μέσα και εκφράζοντας διαφορετικές ιδιοσυγκρασίες, παρουσιάζονται στην ομαδική έκθεση «Περιμένοντας τους Βαρβάρους: Αναφορά στον Καβάφη» (Ν. Βαλαωρίτης, Αικ. Γεγησιάν, Εμμ. Μπιτσάκης, Ν. Παπακωνσταντίνου, Δ. Τάταρης, A. Boghiguian, D. Hockney) που εγκαινιάζεται στην Γκαλερί Kalfayan (Χάρητος 11), στις 8.00 μ.μ.

ΤΕΤΑΡΤΗ ΚΥΡΙΑΚΗ

Σχολείο σκανδάλων Μια σάτιρα ηθών, υποστηριγμένη με μια περίτεχνη γλώσσα που εκφράζει την υποκριτική ιδεολογία της εποχής, όπου οι άνθρωποι επικοινωνούν με προσωπεία για να κρύψουν τα πάθη τους, το κλασικό Σχολείο σκανδάλων του Ιρλανδού δραματουργού Ρίτσαρντ Σέρινταν (1751-1816), παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Κοέν από σήμερα και για τέσσερις Κυριακές στο Θέατρο Σημείο (Χ. Τρικούπη 4, όπισθεν Παντείου), στις 9.30 μ.μ.

ΔΕΥΤΕΡΑ

...θα είσαι ο Νίκος Μια σημαντική μαρτυρία για τη συγκρότηση των αντιστασιακών οργανώσεων στη Θεσσαλονίκη και τα περίχωρά της, την ανασύσταση των οργανώσεων του ΚΚΕ και τη δράση τους από τα πρώτα χρόνια της Κατοχής μέχρι και το ξέσπασμα του Εμφυλίου, προσφέρει η μακρά συνέντευξη του Κώστα Πασχαλούδη, που περιλαμβάνεται στο βιβλίο Από δω και πέρα θα είσαι ο Νίκος, για το

οποίο μιλούν ο ιστορικός Πολυμέρης Βόγλης και ο πολιτικός επιστήμονας Νίκος Μαραντζίδης, μαζί με τον συγγραφέα, σε εκδήλωση που διοργανώνουν οι εκδόσεις Επίκεντρο στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη (Εθνικής Αμύνης 27, Θεσσαλονίκη), στις 7.30 μ.μ.

Τέχνη έναντι χρέους Τα έργα τέχνης που δημιούργησαν και προσέφεραν 32 από τους σημαντικότερους Έλληνες εικαστικούς καλλιτέχνες και τα οποία θα δημοπρατηθούν στο Λονδίνο στις 24/4 από τον διεθνή οίκο δημοπρασιών Bonhams με πρωτοβουλία της Ελληνογερμανικής Αγωγής, με σκοπό την προσφορά εσόδων για την αγορά κρατικών ομολόγων και τη μείωση του ελληνικού χρέους, θα παρουσιαστούν σήμερα στο χώρο της Image Gallery (Αμαλίας 36), στις 12 μ.

ΤΡΙΤΗ

Σιμενόν στο σινεμά Ένα τριήμερο κινηματογραφικό αφιέρωμα στον κορυφαίο Γάλλο συγγραφέα Ζωρζ Σιμενόν, τον εμπνευστή του επιθεωρητή Μαι-

Βλέμμα στον φασισμό Με την εμβληματική ταινία του Μιχαήλ Ρομ Αληθινός φασισμός (1965) και ομιλία από τον ευρωβουλευτή Λόταρ Μπίσκι ξεκινά σήμερα ο δίμηνος κύκλος εβδομαδιαίων προβολών με θέμα «Βλέμμα στον φασισμό», που διοργανώνεται από το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ και το Πανεπιστήμιο Αθηνών, σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη της Ελλάδος (Ι. Οδός και Μ. Αλεξάνδρου), στις 6.00 μ.μ.

ΠΕΜΠΤΗ

Βάκχες Σε μια βραδιά με κεντρικό άξονα την ανθρώπινη φωνή, παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα η σόλο όπερα για έναν τραγουδιστή-περφόμερ, μαγνητοταινία και live electronics Βάκχες της Γεωργίας Σπυροπούλου, μαζί με τρία ακόμη έργα (Brut, Saksti, Bouches) της βραβευμένης συνθέτριας που δημιουργεί έργα ακουστικά, ηλεκτροακουστικά και μεικτά, όπου η πρωτοπορία συναντά την προφορική παράδοση και η μουσική γραφή την πλαστικότητα του ήχου, σε μια συναυλία στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (Συγγρού 107), στις 9.00 μ.μ.

Λαμπράκης Ένα μακρύ οδοιπορικό στη ζωή, τη δράση και τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, μέσα από τα προσωπικά του ημερολόγια, καθώς και μαρτυρίες συνοδοιπόρων του, όπως των Νικηφόρου Βρεττάκου, Λεωνίδα Κύρκου, Ανδρέα Λεντάκη, με ιδιαίτερη αναφορά στο κίνημα ειρήνης, του «1-1-4» και του «15%» για την Παιδεία, πραγματοποιηθεί με το νέο του βιβλίο Ο Λαμπράκης και το κίνημα ειρήνης ο Πάνος Τριγάζης. Το βιβλίο θα παρουσιάσουν τη Δευτέρα ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας, ο βουλευτής Οδυσσέας Βουδούρης και το ηγετικό στέλεχος των Λαμπράκηδων Αριστείδης Μανωλάκος, με συντονίστρια τη γιατρό-συγγραφέα Μαρία Αρβανίτη-Σωτηροπούλου, σε εκδήλωση που διοργανώνουν οι εκδόσεις Ταξιδευτής στην αίθουσα Auditorium (Σίνα 2-4), στις 7.00 μ.μ.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

Καλάμιτυ Τζέιν Τη βραβευμένη σύγχρονη avant garde όπερα δωματίου με ελεύθερα αυτοσχεδιαστικά στοιχεία Calamity Jane: Γράμματα στην κόρη της, η οποία ξεκινάει από τα γράμματα που έγραψε η ανυπότακτη αυτή γυναίκα-θρύλος, αλλά δεν ταχυδρόμησε ποτέ στον καρπό του έρωτά της με τον πιστολά Μπιλ Χίκοκ, πλεγμένη με ινδιάνικα τραγούδια και αυτοσχεδιασμούς πάνω σε μουσικές των Chopin, Verdi, Bizet, Shostakovich, Gershwin, παρουσιάζει η σοπράνο και συνθέτης Μαρίκα Κλαμπατσέα στο Μεγάρο Μουσικής Αθηνών (Β. Σοφίας και Κόκκαλη), στις 8.30 μ.μ.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ agenda.avgi@gmail.com

ΣΑΒΒΑΤΟ

Ντοκουμέντο

La Follia

Χρησιμοποιώντας τα υλικά της περφόρμανς και του πολιτικού καμπαρέ, αλλά και κείμενα των Πρίμο Λέβι, Σάμιουελ Μπέκετ και subcomandante Μάρκος, δύο ηθοποιοί, οι Κάτια Γέρου και Ελεάνα Γεωργούλη, κι ένας μουσικός, ο Λεωνίδας Μαριδάκης, «επισκέπτονται» την γκρίζα ζώνη της κοινωνικής και πολιτικής κρίσης της εποχής μας, αλλ’ όχι μόνον, επιχειρώντας να ανοίξουν μια σχισμή φωτός και να θέσουν, μέσα από την παράσταση Ντοκουμέντο, που επιμελείται σκηνοθετικά ο Σάββας Στρούμπος, τα βασικά ερωτήματα: Μπορεί ο κόσμος να αλλάξει; Μπορεί ο άνθρωπος να σκεφτεί και να πράξει διαφορετικά; Από την Παρασκευή στο Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού Beton 7 (Πύδνας 7, Βοτανικός), στις 9.15 μ.μ.

Σε έναν απρόσμενο χώρο που χρησιμοποιείται για πρώτη φορά, τις σκάλες της εισόδου και το μπαλκόνι του φουαγιέ, ο Δημήτρης Ντάσσιος και μια πλειάδα καλλιτεχνών της Εθνικής Λυρικής Σκηνής παρουσιάζουν το πρωτότυπο θέαμα La Follia, όπου μέσα από διάσημες σκηνές όπερας και οργανικές συνθέσεις η τρέλα, με την έννοια της ακραίας συναισθηματικής αντίδρασης, είναι παρούσα μέσα από όλες τις εκφάνσεις της, με ελεύθερη είσοδο, στο θέατρο Ολύμπια (Ακαδημίας 59-61), στις 8.00 μ.μ.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

OIKOΛΟΓΙΑ Αρχιτεκτονική κληρονομιά Με γοργούς ρυθμούς προχωρά το πρόγραμμα «Καταγραφή και Ανάδειξη κτηρίων 19ου και 20ου αιώνα στην Αθήνα 1830-1940», που διεξάγει η Monumenta με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος». Όπως μας πληροφορεί, η καταγραφή στο 5ο διαμέρισμα της Αθήνας αποκαλύπτει μικρά και μεγάλα αρχιτεκτονικά διαμάντια και έχει ολοκληρωθεί στη γειτονιά της Αγίας Βαρβάρας και των Άνω Πατησίων. Η επιστημονική-οργανωτική ομάδα και οι εθελοντές συνεργάτες έχουν καταγράψει πολλά κτήρια των αρχών του 20ού αιώνα και έχουν πάρει συνεντεύξεις από κατοίκους της περιοχής Κυπριάδου. Για όλα αυτά παρέχεται ενημέρωση από το ιστολόγιο και το Facebook του προγράμματος. Επιπλέον όποιος-α επιθυμεί να αποστείλει «πληροφορίες, αναμνήσεις για κτήρια της Αθήνας» μπορεί μέσω του ιστολογίου (http://monu mentakatagrafi.wordpress.com/aut hor/monumentakatagrafi/).

Το ΥΠΕΚΑ στην υπηρεσία της ΠΑΕ Παναθηναϊκός Όχι μόνο έσπευσε σε χρόνο ρεκόρ ο γενικός γραμματέας Χωροταξίας και Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ να εξαιρέσει από την κατεδάφιση αυθαίρετες κατασκευές των εγκαταστάσεων του Παναθηναϊκού στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, αλλά δωρίζει και την ιδιοκτησία του γηπέδου στην ΠΑΕ, παρότι η έκταση έχει παραχωρηθεί κατά χρήση στον ερασιτέχνη από τον Δήμο Αθηναίων... Σε εφαρμογή, λοιπόν, τροπολογίας στον νόμο 4117/2013, με τον οποίο νομιμοποιούνται όλες οι αυθαιρεσίες στην Αλεξάνδρας και το υφιστάμενο γήπεδο «δύναται να λειτουργεί νομίμως» για πέντε

χρόνια και αναθέτει αρμοδιότητες της πολεοδομίας του δήμου αποκλειστικά στις υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ, των οποίων υποτίθεται ο ρόλος είναι επιτελικός, ο γενικός γραμματέας, Σ. Αλεξιάδης, στις 22 Μαρτίου, ύστερα από αίτηση της ΠΑΕ, την 1η Μαρτίου εξαιρεί από την κατεδάφιση αυθαίρετες κατασκευές. Στην απόφαση εξαίρεσης από την κατεδάφιση το γήπεδο... αλλάζει χέρια, ενώ στον νόμο η ΠΑΕ είναι ο χρήστης της εγκατάστασης. Αναγράφεται επί λέξει: «Στο οικόπεδο που βρίσκεται στο Οικοδομικό Τετράγωνο 22/69 του Δήμου Αθηναίων, ιδιοκτησίας

της ΠΑΕ Παναθηναϊκός, και έχει κατασκευαστεί το γήπεδο ‘Απόστολος Νικολαΐδης’, εξαιρούνται από την κατεδάφιση για χρονικό διάστημα πέντε ετών από τη δημοσίευση του Ν. 4117/2013 (29Α/5.2.2013), ήτοι έως 5.2.2018, οι εξής αυθαίρετες κατασκευές». Αυτές είναι τέσσερις θύρες εισόδου και εκδοτήρια εισιτήριων συνολικής επιφάνειας 125,90 τ.μ., κατασκευή περίφραξης συνολικού μήκους 10,15 μ. και 7 υπερυψωμένες βάσεις ισάριθμων θυρών στην είσοδο του γηπέδου μπάσκετ, όπως και 4 βάσεις προβολέων φωτισμού συνολικής επιφάνειας 125,90 τ.μ. Στην εν λόγω τροπολογία, με πα-

Prespa Νet Διασυνοριακό Σύμφωνο Συνεργασίας μεταξύ τριών περιβαλλοντικών οργανώσεων των τριών χωρών (Αλβανία, FYROM, Ελλάδα) που μοιράζονται τις λίμνες των Πρεσπών υπεγράφη στις 29 Μαρτίου με την επωνυμία Prespa Net. Πρόκειται για τις οργανώσεις MES, PPNEA και ΕΠΠ (Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών), που από καιρό δραστηριοποιούνται στην περιοχή για την ολοκληρωμένη διαχείριση της λεκάνης των Πρεσπών. Η συμφωνία περιγράφει λεπτομερώς τους στόχους και σκοπούς του δικτύου των οργανώσεων, τους τομείς συνεργασίας και τις ενδεχόμενες κοινές δραστηριότητες που θα αναληφθούν στο μέλλον. Στην ανακοίνωσή τους επισημαίνεται πως «είναι προφανές πλέον ότι η αντιμετώπιση των κρίσιμων ζητημάτων στην περιοχή απαιτεί διασυνοριακή προσέγγιση, καθώς οποιαδήποτε αποσπασματική και μονομερής προσέγγιση αποτελεί αναποτελεσματική χρήση οικονομικών και ανθρώπινων πόρων και δεν συμβάλλει στη ριζική αντιμετώπιση των προβλημάτων. Ως εκ τούτου, το δίκτυο Prespa Net θα εργαστεί ενεργά για να συνδράμει σε συνεργατικές δράσεις, στη βελτιωμένη συνεργασία μεταξύ των φορέων που είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση των λιμνών, στην καλύτερη πληροφόρηση για θέματα οικολογίας και αειφορικής ανάπτυξης, αλλά και για να ζητήσει επαρκείς πολιτικές προστασίας και διαχείρισης του περιβάλλοντος στην περιοχή».

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Λ. ΣΤΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗ L.Stavrogianni@avgi.gr

Χαρίζει και την ιδιοκτησία του γηπέδου ραγγελία προφανώς από το «Σκάι Περιβάλλον», θεωρούνται οι εγκαταστάσεις στην Αλεξάνδρας «νομίμως υφιστάμενες» αν δεν παραβιάζουν τις διατάξεις που ίσχυαν όταν κατασκευάστηκαν ή αυτές που ισχύουν σήμερα. Διαφορετικά «αυθαίρετες εγκαταστάσεις, που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις νομιμοποίησης, μπορούν να εξαιρούνται από την κατεδάφιση για χρονικό διάστημα πέντε (5) ετών από τη δημοσίευση του παρόντος και μετά την υπαγωγή αυτών στον Ν. 4014/2011 (σ.σ.: τακτοποίηση αυθαιρέτων) ως τροποποιήθηκε και ισχύει, εφόσον έχουν ανεγερθεί σε δομήσιμους χώρους και ταυτόχρονα δεν είναι επικίνδυνες από στατική άποψη και δεν παραβλάπτουν το άμεσο ή ευρύτερο περιβάλλον με τη χρήση που έχουν. Η απόφαση για την εξαίρεση από την κατεδάφιση εκδίδεται από τον γενικό γραμματέα Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος, ύστερα από εισήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Οικοδομικών και Κτηριακών Κανονισμών (ΔΟΚΚ) του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και την υπαγωγή στις διατάξεις του Ν. 4014/2011, ως έχει τροποποιηθεί και ισχύει». Μετά την έκδοση της απόφασης εξαίρεσης από την κατεδάφιση, ο ίδιος νόμος προβλέπει ότι εκδίδονται οικοδομικές άδειες για βελτίωση, επισκευή κ.λπ. των εγκαταστάσεων του γηπέδου από το ΥΠΕΚΑ εντός 30 ημερών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης του χρήστη της εγκατάστασης...

Στα αζήτητα η κωδικοποίηση της δασικής νομοθεσίας Στις ελληνικές καλένδες φαίνεται να οδηγείται το έργο «Κωδικοποίηση της δασικής νομοθεσίας», η προεργασία του οποίου είχε ξεκινήσει επί υπουργίας Τ. Μπιρμπίλη, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν περί τα 1,4 εκατ. ευρώ, καθώς είναι ενταγμένο στο επιχειρησιακό πρόγραμμα του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ και, αν δεν συμβασιοποιηθεί έως το τέλος του έτους, χάνεται. Προκηρύχθηκε τον Ιούνιο του 2012, ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο, οπότε έξι ενδιαφερόμενοι κατέθεσαν προσφορές, προκρίθηκαν τρεις στις αρχές του 2013 κατά το πρώτο στάδιο της διαγωνιστικής, η οποία συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε τον προηγούμενο μήνα μετά την αξιολόγηση - βαθμολόγηση των τεχνικών προσφορών από την αρμόδια επιτροπή. Όμως αγνοείται η τύχη του, αφού η αναθέτουσα αρχή, η Ειδική Γραμματεία Υδάτων (είχε αποδεχτεί με σχε-

τική απόφαση τα αποτελέσματα του πρώτου σταδίου), η οποία διαχειρίζεται και το επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη, τηρεί σιγήν ιχθύος. Αντίθετα, οι διάδρομοι στο ΥΠΕΚΑ βοούν πως με την πρώτη απόρριψη των ενδιαφερόμενων ξεκίνησε η φημολογία, προερχόμενη από...ψηλά, περί ακύρωσης του διαγωνισμού με το πρόσχημα ότι το έργο είναι ακριβό. Ανάλογες κωδικοποιήσεις άλλων υπουργείων και φορέων στο ίδιο πρόγραμμα ξεκινούν από 550.000 ευρώ (τουριστική νομοθεσία) και φτάνουν τα 2,7 εκατ. (υπουργείο Δημόσιας Τάξης) . Σύμφωνα με την προκήρυξη το συνολικό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης ήταν 18 μήνες και το έργο περιελάμβανε, εκτός των άλλων, ανάπτυξη βάσης δεδομένων, λογισμικό διαχείρισης και παροχής ηλεκτρονικών υπηρεσιών κ.λπ. Η αναγκαιότητα ολοκλήρωσής του για λογαριασμό

της Γραμματείας Δασών του ΥΠΕΚΑ πάλι στην προκήρυξη τεκμηριωνόταν ως εξής: «Η παλαιότητα και το εύρος της σχετικής νομοθεσίας και νομολογίας καθιστά το έργο της κωδικοποίησης αναγκαίο αλλά και εξαιρετικά πολύπλοκο. Ο όγκος της ισχύουσας δασικής νομοθεσίας ξεπερνά τα 150 νομοθετήματα (νόμοι και διατάγματα) και τις 1.000 υπουργικές αποφάσεις, Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις και εγκυκλίους. Σε αυτές το έργο της κωδικοποίησης θα πρέπει να συμπεριλάβει τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και τις γνωμοδοτήσεις του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, οι οποίες έχουν γίνει αποδεκτές σε υπουργικό επίπεδο. Το τελευταίο αυτό κομμάτι του έργου είναι ιδιαιτέρως σημαντικό, καθώς για πρώτη φορά αυτή η πληροφορία θα διατεθεί στο ευρύ κοινό. Η πιο πρόσφατη κωδικοποίηση της δασικής νομοθεσίας τέθηκε σε ισχύ το 1969».

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

56 Παρακαλούνται οι αναγνώστες να ενημερώνονται για τυχόν αλλαγές από τα παρακάτω τηλέφωνα Α ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΑΑΒΟΡΑ Ιπποκράτους 180, Νεάπολη, 2106423271-2106462253, Νεοναζί: Το ολοκαύτωμα της μνήμης 18:45 Blancanieves Χιονάτη 20:30, 22:30 ΑΒΑΝΑ Κηφισίας 234 και Λυκούργου 3, 2106756546, Μια καλύτερη ζωή 18:00, 20:30, 22:50 ΑΕΛΛΩ CINEMAX 5+1 CYTA Πατησίων 140, 2108259975 - 2108215327, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr Αίθουσα 1 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 18:30 3D, 21:00 3D, 23:30 3D Αίθουσα 2 Λίνκολν 18:45 Επιχείρηση: Argo 21:45 Αίθουσα 3 Ο Ολυμπος έπεσε 18:00, 20:15, 22:30 Αίθουσα 4 Stoker 18:30, 20:45, 23:00 ΑΘΗΝΑΙΟΝ Βασιλίσσης Σοφίας 124, Αμπελόκηποι, 2107782122-2112112222, www.athinaioncinemas.com Αίθουσα 1 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:50, 20:10, 22:30 Αίθουσα 2 Blancanieves - Χιονάτη 18:30 Παρενέργειες 22:40 Broken City 20:30 ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS Ζησιμοπούλου 7 & Ιωάννου Μεταξά, Γλυφάδα, 21089832382112112222, www.athinaioncinemas.com Αίθουσα 1 Η γεύση της εκδίκησης 18:00, 20:20, 22:40 Αίθουσα 2 Broken City 18:00, 20:10, 22:20 Αίθουσα 3 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 18:40, 20:50, 23:00 Αίθουσα 4 Blancanieves - Χιονάτη 22:10 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:50 3D, 20:00 3D ΑΙΓΛΗ Λεωφόρος Πεντέλης 98, Χαλάνδρι, 2106841010 Αίθουσα 1 Η επίθεση 18:30 Blancanieves - Χιονάτη 20:30, 22:30 Αίθουσα 2 Broken City 18:20 Η γεύση της εκδίκησης 20:40, 22:50 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ EUROPA CINEMAS Λεωφόρος Αλεξάνδρας και Πατησίων 77-79, σταθμός ΗΣΑΠ «Βικτώρια», 2108219298 Δεν κρατιέμαι 18:20, 20:30, 22:40 ΑΝΟΙΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ 2+1 Αγωνιστών στρατοπέδου 49, Χαϊδάρι, 2105813470-2105813450 Αίθουσα 1 Το μεγάλο ταξίδι της Ζαράφα (μεταγλ.) 17:30 Επιχείρηση: Argo 18:00, 20:15, 22:30 Αίθουσα 2 ART CINEMA Το αγόρι στο τελευταίο θρανίο 19:00, 21:00, 23:00 ΑΣΤΕΡΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ Ασκληπιού 4, Νέα Ιωνία, 2102712640-2155302920, Μετά το Μάη 18:30, 20:30, 22:30 ΑΣΤΥ Κοραή 4, Αθήνα, 2103221925, Hasta la Vista 17:45, 20:00, 22:15 ΑΤΛΑΝΤΙΣ 3D DIGITAL Λεωφόρος Βουλιαγμένης 245, Πλατεία Καλογήρων, Δάφνη, 2109711511 Αίθουσα 1 Δεν κρατιέμαι 18:00, 20:15, 22:30 Αίθουσα 2 Stoker 17:45, 20:00, 22:15 ΑΤΤΑΛΟΣ Κοτιαίου & Ελευθερίου Βενιζέλου Νέα Σμύρνη, 2109331280 Το κυνήγι 22:45 Ο έρωτας της βασίλισσας 17:45, 20:15 ΒΑΡΚΙΖΑ Θάσου 22, 2108973926 Αίθουσα 1 3D Digital Αν... 18:40, 20:40, 22:40 Αίθουσα 2 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 18:20 3D Broken City 20:40, 22:40 CINE CAPITOL Ιουλιανού & 3ης Σεπτεμβρίου, 3ος όροφος του εμπορικου κέντρου Capitol Mall. Σταθμός ηλεκτρικού ΒΙΚΤΩΡΙΑ, 2108210542, Τα

ΘΕΑΜΑΤΑ μυθικά πλάσματα του Νότου 18:10, 20:00 Παρενέργειες 21:40 CINERAMA Αγίας Κυριακής 30, Παλαιό Φάληρο, 2109403593-2109403595, Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει 19:45, 21:10 No 22:30 Συγχαρητήρια στους αισιόδοξους; 18:15 VILLAGE 15 CINEMAS @ THE MALL Ανδρέα Παπανδρέου 35 (παράπλευρος Αττική οδού) θέση ψαλίδι, Μαρούσι, Τηλ.14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 Ακάλυπτος 17:00, 19:10, 21:20, 23:40 Αίθουσα 2 Barbie: Η μπαλαρίνα με τις μαγικές πουέντ (μεταγλ.) 15:40, 17:40 Broken City 19:40, 22:00, 00:20 Αίθουσα 3 Δεν κρατιέμαι 20:30, 22:30, 00:30 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 16:30, 18:30 Αίθουσα 4 Ο Ολυμπος έπεσε 15:00, 17:20, 19:50, 22:15, 00:40 Αίθουσα 5 - Cinema Europa Heineken Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 16:20, 19:00, 21:40, 00:20 Αίθουσα 6 - Cinema Europa Παρενέργειες 18:30, 20:45, 23:00 Αίθουσα 7 - max screen - Cosmote Η γεύση της εκδίκησης 18:30, 21:15, 00:00 Αίθουσα 8 - Lays Tad, ο χαμένος εξερευνητής (μεταγλ.) 15:50, 17:50 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 19:50 3D, 22:10 3D, 00:30 3D Αίθουσα 9 Stoker 17:30, 19:45, 22:00, 00:15 Αίθουσα 10 Η γεύση της εκδίκησης 15:10, 17:40, 20:10, 22:40 Αίθουσα 11 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:00, 19:40 Passion 22:20, 00:40 Αίθουσα 12 Ξέχασέ το 16:20, 18:40, 21:00, 23:15 Αίθουσα 13 - gold class Η γεύση της εκδίκησης 20:00, 22:30 Αίθουσα 14 - gold class Broken City 18:40, 21:00, 23:20 VILLAGE 5 CINEMAS PAGRATI Υμηττού 110 & Χρεμωνίδου,Εμπορικό κέντρο Millennium, Παγκράτι, 210 7566240 - 14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 18:40, 21:10, 23:30 Αίθουσα 2 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 19:20 Ο Ολυμπος έπεσε 22:00, 00:30 Αίθουσα 3 - Cosmote Ακάλυπτος 17:15 Ξέχασέ το 19:30, 21:45, 00:00 Αίθουσα 4 Broken City 20:00, 00:35 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:40 3D, 22:15 3D Αίθουσα 5 Η γεύση της εκδίκησης 18:50, 21:20, 23:50 VILLAGE 9 CINEMAS @ FALIRO Παλαιά Λεωφόρος Ποσειδώνος 1 & Μωραϊτινη 3 Δέλτα Παλαιού Φαλήρου, Τηλ.14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 Broken City 19:00, 21:30, 00:00 Αίθουσα 2 Stoker 19:30, 21:50, 00:10 Αίθουσα 3 Ακάλυπτος 17:00, 19:00 Δεν κρατιέμαι 21:00, 23:00 Αίθουσα 4 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:00 Ο Ολυμπος έπεσε 19:40, 22:10, 00:40 Αίθουσα 5 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 18:50, 21:10, 23:30 Αίθουσα 6 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:00 3D, 19:20 3D, 21:40 3D, 00:00 3D Αίθουσα 7-VMAX - Cosmote Η γεύση της εκδίκησης 17:00, 19:30, 22:00, 00:30 Αίθουσα 8 - Gold Class Broken City 19:00, 21:30 Αίθουσα 9 - gold class Stoker 20:40, 23:00 VILLAGE CINEMAS ATHENS METRO MALL ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Λεωφόρος Βουλιαγμένης 276, Άγιος Δημήτριος, 210 6104100 - 14 848 ( Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 - Coca Cola Barbie: Η μπαλαρίνα με τις μαγικές πουέντ (μεταγλ.) 16:00 Broken City 22:15, 00:30 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:40 3D, 20:00 3D Αίθουσα 2 - Cosmote Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 17:00 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 19:00, 21:20, 23:30 Αίθουσα 3 Ραλφ, η επόμενη πίστα (μεταγλ.) 16:30 Ξέχασέ το 18:40, 21:00, 23:20 Αίθουσα 4 Ακάλυπτος 17:20, 19:30 Ο Ολυμπος

έπεσε 21:45, 00:15 Αίθουσα 5 Tad, ο χαμένος εξερευνητής (μεταγλ.) 17:10 Η γεύση της εκδίκησης 19:10, 21:30, 00:00 VILLAGE SHOPPING AND MORE Θηβών 228 & Παρνασσού, Άγιος Ιωάννης Ρέντης, 210 4215100 - 14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 Comfort Η γεύση της εκδίκησης 20:40, 23:10 Αίθουσα 2 - Comfort Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 20:20, 22:50 Αίθουσα 3 Επιχείρηση: Argo 18:15, 20:45, 23:15 Αίθουσα 4 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 18:40 3D, 21:10 3D, 23:40 3D Αίθουσα 5 Broken City 19:00, 21:20, 23:45 Αίθουσα 6 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:00, 19:30, 22:00, 00:30 Αίθουσα 7 Tad, ο χαμένος εξερευνητής (μεταγλ.) 17:20 Η γεύση της εκδίκησης 19:20, 21:50, 00:20 Αίθουσα 8 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:50, 20:20, 22:50 Αίθουσα 9 Η γεύση της εκδίκησης 18:10, 20:40, 23:10 Αίθουσα 10 Cosmote Ξέχασέ το 19:15, 21:45, 00:15 Αίθουσα 11 Παρενέργειες 18:20, 20:50, 23:20 Αίθουσα 12 Ο Ολυμπος έπεσε 17:45, 20:15, 22:40 Αίθουσα 13 Ξέχασέ το 18:00, 20:30, 23:00 Αίθουσα 14 Ο Ολυμπος έπεσε 19:00, 21:30, 00:00 Αίθουσα 15 Stoker 18:00, 20:10, 22:20, 00:30 Αίθουσα 16 Σάμμυ 2 (μεταγλ.) 17:30 Passion 19:30, 21:40, 23:50 Αίθουσα 17 Ομορφα πλάσματα 17:45, 20:45, 23:30 Αίθουσα 18 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 18:15 Δεν κρατιέμαι 20:15, 22:15, 00:15 Αίθουσα 19 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:15, 20:00, 22:45 Αίθουσα 20 Ακάλυπτος 17:40, 19:50, 22:00, 00:10 ΓΑΛΑΞΙΑΣ 3D DIGITAL Μεσογείων 6, Αμπελόκηποι, 2107773319-2107700491 Αίθουσα 1 Η γεύση της εκδίκησης 18:00, 20:15, 22:30 Αίθουσα 2 Stoker 18:40, 20:40, 22:40 GAZARTE Βουτάδων 34, Γκάζι, 21034522772103460347, www.gazarte.gr, Blancanieves Χιονάτη 18:00, 20:15, 22:30 ΓΛΥΦΑΔΑ ODEON Ζέππου 14 & Ξενοφώντος 31, Γλυφάδα, 2109650318, www.odeon.gr, www: iticket.gr Αίθουσα 1 Δεν κρατιέμαι 20:15, 22:30 Αίθουσα 2 Ξέχασέ το 19:30, 22:00 ΔΑΝΑΟΣ Λεωφόρος Κηφισίας 109 & Πανόρμου, Αμπελόκηποι, 2106922655, www.danaoscinema.gr Αίθουσα 1 Μην ενοχλείτε (14ο φεστιβάλ Γαλλόφωνου κινηματογράφου) 20:00 Augustine (14ο φεστιβάλ Γαλλόφωνου κινηματογράφου) 22:00 Couleur de peau: Miel (14ο φεστιβάλ Γαλλόφωνου κινηματογράφου) 18:00 Αίθουσα 2 Δεν κρατιέμαι 18:30, 20:30, 22:30 ΔΙΑΝΑ Περικλέους 14,Μαρούσι, 2108028587, Πίσω από τους λόφους 17:20 Ο έρωτας της βασίλισσας 20:00 Ο Ρόμπερτ Μίτσαμ είναι νεκρός 22:30 ΕΛΛΗ Ακαδημίας 64, Αθήνα, 2103632789, , Μια καλύτερη ζωή 18:30, 20:30, 22:30 ΕΜΠΑΣΣΥ NOVA ODEON Πατριάρχου Ιωακείμ 5 και Ηροδότου, Κολωνάκι, Αθήνα, 2107215944, www.i-ticket.gr, Δεν κρατιέμαι 18:00, 20:15, 22:30 ΙΛΙΟΝ Τροίας 34 & Πατησίων 113, 21088106026955466939, , No 22:40 Το πρόσωπο της ομίχλης 17:30, 20:10 ΙΝΤΕΑΛ Πανεπιστημίου 46, Αθήνα, 2103826720, Τα παιδιά του πολέμου 18:00, 20:10, 22:20 ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX CYTA Λεωφόρος Κηφισίας 245, (Ζηρίνειο), Κηφισιά, 21062335672106232808, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr Αίθουσα 1 Ξέχασέ το 18:15, 20:30, 22:45 Αίθουσα 2 Blancanieves - Χιονάτη 18:30, 20:45, 23:00

ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX CLASS CYTA Δροσίνη 6 (απέναντι από Βάρσο), Κηφισιά, 21062316012106231933, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr, Δεν κρατιέμαι 18:30, 20:30, 22:30 ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ FILMCENTER Λεωφόρος Συγγρού 106, 2109215305, Blancanieves Χιονάτη 18:30, 20:30, 22:30 ΝΑΝΑ CINEMAX CYTA Λεωφόρος Βουλιαγμένης 179 Δάφνη,(στάση ΜΕΤΡΟ Αγ.Ιωάννης), 2109703158-2109706865, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr Αίθουσα 1 Επιχείρηση: Argo 20:15, 22:30 Αίθουσα 2 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 18:45 Ακάλυπτος 21:30 Αίθουσα 3 Λίνκολν 19:15, 22:15 Αίθουσα 4 Η γεύση της εκδίκησης 19:00, 21:10, 23:20 Αίθουσα 5 Django, ο Τιμωρός 20:00, 23:00 Αίθουσα 6 Παρενέργειες 19:45, 22:00 ΝΙΡΒΑΝΑ CINEMAX CYTA Λεωφόρος Αλεξάνδρας 192, Αμπελόκηποι, 21064693982106445221, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr, Συγχαρητήρια στους αισιόδοξους? 18:30, 20:30, 22:30 ODEON KΟSMOPOLIS ΜΑΡΟΥΣΙ Λεωφόρος Κηφισίας .73 & Πουρνάρα (Κόμβος Αττικής οδού), 8011160000 - 2106786000, www.odeon.gr, www.i-ticket.gr Αίθουσα 1 Ξέχασέ το 18:40, 21:00, 23:20 Αίθουσα 2 Σαββατοκύριακο στο Hyde park 18:50 Ξέχασέ το 21:00, 23:20 Αίθουσα 3 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 18:20 Ξέχασέ το 21:00, 23:20 Αίθουσα 4 Οδηγός αισιοδοξίας 17:30, 20:20, 22:50 Αίθουσα 5 Tad, ο χαμένος εξερευνητής (μεταγλ.) 17:50 Broken City 19:50, 22:20 Αίθουσα 6 Η γεύση της εκδίκησης 17:20, 20:00, 22:30 Αίθουσα 7 Stoker 19:10, 21:20, 23:30 Αίθουσα 8 - Vodafone Ο Ολυμπος έπεσε 18:00, 20:30, 23:00 Αίθουσα 9 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:10 3D, 19:40 3D, 22:10 3D Αίθουσα 10 Δεν κρατιέμαι 17:00, 19:00, 21:10, 23:10 Αίθουσα 11 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:40, 20:10, 22:40 Αίθουσα 12 Ο Ολυμπος έπεσε 19:30, 22:00 ODEON ΟΠΕΡΑ Ακαδημίας 57, Αθήνα, 2103622683, www.odeon.gr , www.i-ticket.gr Αίθουσα 1 Οι αόρατες (14ο φεστιβάλ Γαλλόφωνου κινηματογράφου) 18:00 Punk (14ο φεστιβάλ Γαλλόφωνου κινηματογράφου) 20:30 Doudege wénkel (14ο φεστιβάλ Γαλλόφωνου κινηματογράφου) 22:30 Αίθουσα 2 Stoker 18:00, 20:15, 22:30 ΟDEON STARCITY Λεωφόρος Συγγρού 111 & Λεοντίου, Νέος Κόσμος, 2106786000, www.odeon.gr , www.i-ticket.gr Αίθουσα 1 Ξέχασέ το 18:40, 21:00, 23:20 Αίθουσα 2 Broken City 17:30, 19:50, 22:20 Αίθουσα 3 Δεν κρατιέμαι 17:00, 19:00, 21:10, 23:10 Αίθουσα 4 Stoker 19:10, 21:20, 23:30 Αίθουσα 5 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:40, 20:10, 22:40 Αίθουσα 6 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:10 3D, 19:40 3D, 22:10 3D Αίθουσα 7 Vodafone Ο Ολυμπος έπεσε 18:00, 20:30, 23:00 Αίθουσα 8 Σαββατοκύριακο στο Hyde park 19:30, 22:00 Αίθουσα 9 Οδηγός αισιοδοξίας 17:50, 20:20, 22:50 Αίθουσα 10 Η γεύση της εκδίκησης 17:20, 20:00, 22:30 ΟΣΚΑΡ Αχαρνών 330, Κάτω Πατήσια, 2102281563, , Λίνκολν 18:30, 21:20 ΠΑΛΑΣ Υμηττού 109, Παγκράτι, 2107511868, Μπιγκ Χιτ 22:30 Σμύρνη: Καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922 18:30 No 20:30 ΠΤΙ ΠΑΛΑΙ Ριζάρη 24, Παγκράτι, 21072918002107243707, Μαθήματα ζωής 18:30 Η επίθεση 20:30, 22:30 ΣΙΝΕ ΧΟΛΑΡΓΟΣ (πρώην ΑΛΟΜΑ) Μεσογείων

232 & Βεντούρη, Χολαργός, 2106525122, , Μια καλύτερη ζωή 19:15, 21:45 ΣΟΦΙΑ Ευσταθιάδου 2, Πλατεία Αγίας Τριάδος, Αργυρούπολη, 2109927447-2109917094, Ακάλυπτος 18:30, 20:30, 22:30 STER CINEMAS Λεωφ. Δημοκρατίας 67α, εμπορικό κέντρο ESCAPE, Ιλιον, 801 801 7837 -210 8092690, www.stercinemas.gr Αίθουσα 1 Tad, ο χαμένος εξερευνητής (μεταγλ.) 17:10 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 19:10 3D Η γεύση της εκδίκησης 21:30, 23:50 Αίθουσα 2 Ο Ολυμπος έπεσε 16:40, 19:00, 21:20, 23:40 Αίθουσα 3 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 16:30 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 18:30, 21:00, 23:20 Αίθουσα 4 Stoker 16:50, 20:50 Δεν κρατιέμαι 19:00, 23:00 Αίθουσα 5 Barbie: Η μπαλαρίνα με τις μαγικές πουέντ (μεταγλ.) 16:10 Broken City 20:00 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:40 3D, 22:00 3D Αίθουσα 6 Ακάλυπτος 18:00, 20:30, 22:30 Αίθουσα 7 Broken City 16:00, 18:50, 21:10, 23:30 ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΛΑΪΣ Ιερά Οδός 48 & Μεγάλου Αλεξάνδρου 134-136, 2103609695-2103612046, contact@tainiothiki.gr, www.tainiothiki.gr Αίθουσα 1 15ο Φεστιβάλ ντοκιμαντερ Θεσσαλονίκης 17:00 Αίθουσα 2 Ελκυστική ψευδαίσθηση 19:00, 20:30, 22:00 ΤΙΤΑΝΙΑ CINEMAX Πανεπιστημίου & Θεμιστοκλέους 5, Αθήνα, 2103811147, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr, Ερνστ Τέλμαν-Ο ηγέτης της τάξης του 17:00, 19:15 Welcome to the Show: Η μουσική κληρονομιά του Παύλου Σιδηρόπουλου 21:30, 22:45 ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 3D DIGITAL Λεωφόρος Ηρακλείου 386, Νέο Ηράκλειο, 21028268732102825607, www.triaasteria.gr Αίθουσα 1 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 18:00 3D, 20:15 3D, 22:30 3D Αίθουσα 2 Χίτσκοκ 18:40, 20:40, 22:40 ΤΡΙΑΝΟΝ FILMCENTER Κοδριγκτώνος 21 & Πατησίων 101, 2108222702-2108215469, Ανεμος ψυχής 20:30, 22:15 Νεοναζί: Το ολοκαύτομα της μνήμης 18:45 ΦΟΙΒΟΣ Εθνικής Αντιστάσεως 1, Περιστέρι, 2105711105, , Χίτσκοκ 18:30, 20:30 Passion 22:30 ΠΡΟΑΣΤΙΩΝ ΑΛΙΚΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΝΕΑΣ ΜΑΚΡΗΣ Λεωφόρος Μαραθώνος 196, 22940-69871, kedmarahon@yahoo.gr, D Τα μυθικά πλάσματα του Νότου 21:00 ΑΡΤΕΜΙΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Γιαννάκη 2, Μαρκόπουλο, 22990-23924, Ακάλυπτος 19:15, 21:15 ΜΑΓΙΑ Αβάντων 83 & Ιατρίδου, Χαλκίδα, 2221025625, www.odeon.gr, www.i-ticket.gr, Οδηγός αισιοδοξίας 19:30, 22:00 ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΟΝΕΙΡΟ Πειραιώς & Χρυσοστόμου Σμύρνης 84 (απέναντι από FACTORY OUTLET), 2104830330, Αλλοθι 21:00 ΣΙΝΕ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ Αγίου Γεωργίου & Ζάππα 4, Κορυδαλλός, 2104960955, Σαββατοκύριακο στο Hyde park 20:30, 22:00 ΣΙΝΕΑΚ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Πλατεία Δημαρχείου, 2104225653 Επιχείρηση: Argo 22:20 Λίνκολν 17:00, 19:40

ΚΩΣΤΑΣ ΜΕΛΑΣ

Λύσεις εντός Eυρωζώνης υπάρχουν, αλλά... ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 11

Αυτή είναι η μεγαλύτερη φενάκη στην ιστορία της οικονομικής πολιτικής. Διότι απλούστατα αυτή η λογική οδηγεί σε απόκλιση τις χώρες ανάλογα με το επίπεδο των παραγωγικών τους δυνατοτήτων και επομένως δεν υπάρχει λόγος ένωσης. Η ύπαρξη κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη αλλά και στην Ε.Ε. γενικότερα, σηματοδοτεί ότι οι χώρες μέλη χρησιμοποίησαν κατά το δοκούν τη μόνη ελεύθερη μακροοικονομική μεταβλητή που υπήρχε διαθέσιμη (η κάθε μία με τον ιδιόμορφο τρόπο που απέρρεε από τα χαρακτηριστικά της οικονομίας της) το χρέος (δημόσιο ή ιδιωτικό), για να σπρώξει την

οικονομία του, για λόγους πρωταρχικά πολιτικούς και κοινωνικούς, προς τη σύγκλιση. Συνεπώς και η λύση που επιβλήθηκε από τους Ευρωπαίους, ο δρόμος της μονόπλευρης δημοσιονομικής προσαρμογής (με Μνημόνιο ή χωρίς Μνημόνιο), με μεγαλύτερη βιαιότητα ή όχι, είναι κοινή για όλους ανεξαρτήτως αν είναι ή όχι στο ευρώ. Αν η οικονομική πολιτική ήταν διαφορετικής κατεύθυνσης και λάμβανε υπόψη την ανισότητα των παραγωγικών δυνατοτήτων μεταξύ των χωρών και προχωρούσε με βάση συγκεκριμένα κριτήρια σε μια σχετική βοήθεια των αδυνάτων χωρών μέσω αναδιανεμητικών πολιτικών, τότε και το νόμισμα θα είχε διαφορετική θέση στον μακροοικονομικό σχεδιασμό.

Ο ευρωσκεπτικισμός θα συνεχίσει να ανεβαίνει. Αλλά το άσχημο είναι ότι στην Ευρώπη λαμβάνει τη μορφή της φασίζουσας νεοδεξιάς. Αλλά και στην Ελλάδα πλέον παρουσιάστηκε το ίδιο φαινόμενο στην πλέον ακραία εκδοχή του. Νομίζω ότι δεν πάσχουμε από έλλειψη προτάσεων. Όπως οι παραπάνω και άλλες ακόμη στην ίδια κατεύθυνση, θα μπορούσαν να επιφέρουν λύσεις. Βεβαίως κάθε μια από αυτές χρειάζεται να μελετηθεί σύμφωνα με τα τεχνικά χαρακτηριστικά της. Εκεί υπάρχει συζήτηση και ενδεχομένως αντιρρήσεις. Αυτά όμως επιλύονται με τη συζήτηση. Όμως παράλληλα θα πρέπει να μελετηθούν οι πάσης φύσεως προϋ-

ποθέσεις οι οποίες αποτελούν τους απαραίτητους αρμούς τους που τις συνδέουν με την πραγματικότητα. Διότι το βασικό σε κάθε πρόταση είναι οι δυνατότητες εφαρμογής της να είναι υψηλές. Αν οι δυνατότητες στηρίζονται σε πλήθος ανέφικτων δυνατοτήτων, τότε η πρόταση χάνει το ενδιαφέρον της. Οι δυνατότητες, παρότι δεν είναι στατικές και δημιουργούνται μέρα με τη μέρα, δεν μετατρέπονται όλες σε πραγματικότητα την ώρα που χρειάζεται αυτό να συμβεί. Με αποτέλεσμα το χάσιμο της «στιγμής» να χειροτερεύει τα δεδομένα και συνεπώς και τη μετατροπή των δυνατοτήτων σε πραγματικότητα.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΣΚΑΚΙ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΟΣΜΑΣ ΚΕΦΑΛΟΣ kosmaskefalos@gmail.com

ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ ΣΤΟΥΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥΣ ΓΥΡΟΥΣ ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ o Τα Πανελλήνια Σχολικά Πρωταθλήματα θα διεξαχθούν από 27 μέχρι 29 Απριλίου στην Ερέτρια. Δηλώσεις συμμετοχής πρέπει να υποβληθούν μέσω Ενώσεων ή Τοπικών Επιτροπών μέχρι την Παρασκευή 12.4 (http://www.chessfed.gr/archives/2765). o Τα Παγκόσμια Σχολικά Πρωταθλήματα θα διεξαχθούν στο Πόρτο Καρράς της Χαλκιδικής από 6 μέχρι 15 Μαΐου (http://gamesfestival.chessdom.com/). o Ολοκληρώνονται σήμερα τα Ομαδικά Πρωταθλήματα Αν. Μακεδονίας και Θράκης, με κυρίαρχη τη συνάντηση ΟΦΣ Καβάλας - ΣΦΤΓ Καβάλας. Η νικήτρια θα ανέλθει στην Α’ Εθνική. Από τους αγώνες της Β’ Εθνικής ξεχωρίζει το ντέρμπι Πνεύμαθλον Καβάλας - Εθνικός Αλεξανδρούπολης. Η πρωτοπόρος ομάδα της Αλεξανδρούπολης αρκείται και σε ισοπαλία για να ανέλθει στον ΠΟΑ 2014, ενώ η ομάδα της Καβάλας θέλει οπωσδήποτε νίκη. o Μετά την επιτυχία της πρώτης εκδήλωσης καθιερώνονται κάθε Τρίτη τα τουρνουά μπλιτς στο Κάισσα Café, Μεσογείων 12, τηλ. τηλ.2114110320. Κάτι που εκτιμήθηκε ιδιαίτερα είναι ότι με το παράβολο των 5 ευρώ προμηθεύεται ο σκακιστής είδη από το μπαρ ίσης αξίας. Πληροφορίες από τη διαιτήτρια Μ. Παγκαλή, τηλ.6956021779. o Νέα ανοιχτά τουρνουά από τον όμιλο «ΣΑΧ» Θεσσαλονίκης (Χαλκιδικής 77, Συνεταιρισμός «Αλλοστρόπος») κάθε Δευτέρα (από 15.4) και κάθε Παρασκευή (από 19.4). Δηλώσεις συμμετοχής στο τηλέφωνο 2310866410 ή μέσω email: skakistes@gmail.com o Το 3ο Πασχαλινό Τουρνουά της Ε.Σ. Άμφισσας θα γίνει στους Δελφούς, στο ξενοδοχείο «Ηνίοχος», το χρονικό διάστημα 7 έως 12 Μαΐου. Ιδιαίτερα χαμηλό είναι το κόστος φιλοξενίας στο ξενοδοχείο των αγώνων: 20 ευρώ ανά άτομο, που περιλαμβάνει διαμονή, πρωινό και ένα γεύμα. Δηλώσεις συμμετοχής στο τηλέφωνο 6937465325 (Ι. Λαζογεώργου) ή στο e-mail: eskachess@gmail.com o Κυκλοφόρησε σε ηλεκτρονική μορφή το 4ο τεύχος του Ενημερωτικού Δελτίου της ΕΣΟ «Ελληνικό Σκάκι» (http://www.chessfed.gr/archives/2761).

Νικητής ύστερα από δύο ήττες ο Κάρλσεν! ταλαμβάνουν τις κορυφαίες θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη των ΕΛΟ: Κάρλσεν, Κράμνικ, Αρονιάν, Ρατζάμποφ, Καριάκιν, Ανάντ, Τοπάλοφ, Νακαμούρα, Βανγκ Χάο και Χάμερ (http://norwaychess.com/en/).

Η είδηση ότι νικητής στο Τουρνουά Διεκδικητών του Λονδίνου αναδείχθηκε ο 22χρονος Νορβηγός Κάρλσεν σίγουρα δεν ξαφνιάζει. Ήταν το φαβορί της διοργάνωσης και στρογγυλοκάθισε στην κορυφή του βαθμολογικού πίνακα (παρέα με τον 31χρονο Αρμένιο Αρονιάν ή μόνος του), μέχρι και τον 11ο γύρο. Ενώ όλα έδειχναν πως το τουρνουά έχει τελειώσει (σιγά μην έχανε στους τρεις τελευταίους γύρους, όταν μάλιστα είχε βγάλει το δυσκολότερο μέρος του προγράμματός του) και ότι ο 38χρονος Ρώσος Κράμνικ, που τον ακολουθούσε, δεν φαινόταν να διαθέτει κουράγιο να φορτσάρει, ήλθαν οι μεγάλες ανατροπές! Στον 12ο γύρο ο πρωτοπόρος Κάρλσεν σημειώνει την πρώτη ήττα του από τον προτελευταίο του βαθμολογικού πίνακα, τον 44χρονο Ουκρανό Ιβαντσούκ. Ο Κράμνικ κερδίζει τον Αρονιάν και περνάει μισό βαθμό μπροστά. Στον 13ο γύρο ο Κάρλσεν νικάει τον 25χρονο Αζέρο Ρατζάμποφ, ενώ ο Κράμνικ φέρνει ισοπαλία με τον 45χρονο Ισραηλινό (πρώην Σοβιετικό) Γκέλφαντ. Συγκατοίκηση στην πρώτη θέση με τον Κάρλσεν να υπερέχει στα κριτήρια άρσης ισοβαθμίας (περισσότερες νίκες ή, με άλλη οπτική, περισσότερες ήττες...). Και ξημερώνει η τελευταία ημέρα των αγώνων, η 1η Απριλίου, με την «πρόβλεψη», να χάσουν και οι δύο πρώτοι, να στέκει μόνο σαν πρωταπριλιάτικο αστείο! Και όμως συνέβη! Πρώτος χάνει ο Κάρλσεν από τον 37χρονο Ρώσο Σβίντλερ και, ύστερα από σκληρή μάχη, ο έως τότε αήττητος Κράμνικ από τον Ιβαντσούκ. Γράφτηκε, όχι αδίκως, πως, αν ήξερε από πριν ο Κράμνικ, ένας από τους ικανότερους αμυντικούς όλων των εποχών, ότι του αρκεί η ισοπαλία για την πρόκριση, θα άρχιζε την παρτίδα του εντελώς διαφορετικά, χωρίς προοπτικές νίκης, αλλά και χωρίς να κινδυνέψει να χάσει... Σε αυτόν τον συναρπαστικό τελευταίο γύρο ο Αρονιάν κερδίζει τον Ρατζάμποφ, ενώ η μοναδική ισοπαλία σημειώθηκε μεταξύ του Γκέλφαντ και του 30χρονου Ρώσου Γκριτσούκ. Έτσι ο Κάρλσεν τερματίζει πρώτος με 8,5 βαθμούς σε 14 αγώνες και προκρίνεται να αντιμετωπίσει τον 44χρονο Ινδό Ανάντ στον τελικό του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος. Ο

Η καθοριστική παρτίδα

Ο Ιβαντσούκ στο Λονδίνο έγραψε τη δική του ιστορία: νίκησε τους δύο πρώτους και έχασε πέντε παρτίδες από χρόνο!

Κράμνικ, με τους ίδιους βαθμούς, αλλά με 4 νίκες (έναντι 5 του Κάρλσεν), μένει δεύτερος. Την τρίτη θέση με 8 βαθμούς μοιράζονται ο Αρονιάν και ο Σβίντλερ (ο σκακιστής που κέρδισε 19 μονάδες ΕΛΟ, τις περισσότερες από όλους) και την πέμπτη θέση με 6,5 βαθμούς, ο Γκριστσούκ και ο Γκέλφαντ. Έβδομος ΜΕ 6 ο Ιβαντσούκ, ίσως ο πιο πολυσυζητημένος παίκτης της διοργάνωσης. Είναι ο μόνος που κέρδισε τους δύο πρώτους και ο μοναδικός στην ιστορία μεγάλων τουρνουά που έχασε 5 παρτίδες από χρόνο!! Την τελευταία θέση κατάλαβε με 4 βαθμούς ο Ρατζάμποφ, ο οποίος απώλεσε 32 μονάδες ΕΛΟ. Τα έπαθλα (510.000 ευρώ) κυμαίνονταν από 115.000 για τον πρώτο μέχρι 21.000 για τον τελευταίο. Αναλυτική περιγραφή των αγώνων, με πλούσια σχόλια, παρουσίασε το http://www.skakistiko.com/

Πρόγευση από Κάρλσεν - Ανάντ Ο παγκόσμιος πρωταθλητής Ανάντ και ο διεκδικητής Κάρλσεν θα συναντηθούν πολύ πριν από το ματς για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, και συγκεκριμένα σε μόλις 30 ημέρες, σε ένα τουρνουά από τα πιο δυνατά στην ιστορία του σκακιού! Από 7 έως 15 Μαΐου θα διεξαχθεί στη Νορβηγία κλειστό τουρνουά με συμμετοχή 10 γκραν μετρ, από τους οποίους οι 6 πρώτοι κα-

Η λύση του χθεσινού προβλήματος

8 4

89 1

5 9 Mέτριας δυσκολίας

7 3

7 8

4 9

5 1

1 7

9 Η ΛΥΣΗ. ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ: 1. ΦΕΝΕΡ, ΓΑ 2. ΑΜΤ, ΟΟΣΑ 3. ΜΠΑΧΤΣΕ 4. ΕΕΣ, ΜΙΤΟ 5. ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ 6. ΟΡΙΑ, ΤΟΥΡ 7. ΣΙΝΤ, ΙΦΝΙ 8. ΣΚΕΤΑ 9. ΝΟΜΙΚΗ ΚΑΘΕΤΑ: 1. ΦΑΜΕΛΟΣ 2. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟ 3. ΝΤΑΣΤΙΝ 4. ΤΑΟ 5. ΡΟΤ, ΣΚ 6. ΟΣΜΩΤΙΚΗ 7. ΕΦΟΡΙΕΣ 8. ΓΑ, ΤΟΥΝΤΑ 9. ΓΟΥΡΙΑ

Ο λευκός βασιλιάς θα φθάσει ανενόχλητος στο α6 και το πιόνι β6 θα προαχθεί.

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

SU DO KU 6

Η συνάντηση που, όπως εξελίχθηκαν οι αγώνες, έκρινε τον τελικό νικητή ήταν μεταξύ του Ιβαντσούκ και του Κράμνικ. Είναι πλεονασμός, αλλά θα το αναφέρω ξανά: Την ώρα που ο Ρώσος πρώην παγκόσμιος πρωταθλητής βρισκόταν περισσότερο κοντά στην πρόκριση, υπέστη τη μοναδική του ήττα! Ιβαντσούκ (2757) - Κράμνικ (2810) [Β08] 1.δ4 δ6 2.ε4 Ιζ6 3.Ιγ3 η6 4.Ιζ3 Αη7 5.Αε2 0-0 6.0-0 α6 7.θ3 Ιγ6 8.Αη5 β5 9.α3 θ6 10.Αε3 ε5 11.δxε5 δxε5 12.Βγ1 Ρθ7 13.Αγ5 Πε8 14.Πδ1 Αδ7 15.β4 Βγ8 16.Βε3 Ιδ8 17.α4 βxα4 18.Ιxα4 Ιε6 19.Αγ4 Ιθ5 20.Ιγ3 Ιθζ4 21.Ιδ5 Αβ5 22.Αβ3 Αγ6 23.Πα5 Ββ7 24.η3 Ιxθ3+ 25.Ρη2 Ιθη5 26.Πθ1 Ρη8 27.Ιxη5 Ιxη5 28.ζ3 Αxδ5 29.Αxδ5 γ6 30.Αγ4 Βγ8 31.Ββ3 θ5 32.Αε3 Ιε6 33.Πθα1 θ4 34.ηxθ4 Βδ8 35.Πxα6 Πγ8 36.Πθ1 Πγ7 37.Αxε6 Πxε6 38.β5 Πβ7 39.β6 γ5 40.Πβ1 Αζ8 41.Βδ5 Ββ8 42.Πβα1 Πδ6 43.Πα8 Πxδ5 44.Πxβ8 Πxβ8 45.εxδ5 Αδ6 46.Πα6 Πβ7 47.Ρζ1 1-0 Η τελική θέση της τελευταίας παρτίδας των αγώνων (διάγραμμα):

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ι. ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ: 1. α) Συνοικία της Κωνσταντινούπολης στα τουρκικά β) Γη αρχαίων Σπαρτιατών 2. α) Συνεχόμενα στην Τάμτα β) Αρχικά διεθνούς οργανισμού 3. Μαζί με το 1.α οριζ. δημοφιλής αθλητική ομάδα της Τουρκίας 4. α) Του ανήκει το νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν» (αρχικά) β) Τον είχε η Αριάδνη (γεν.) 5. Κωμόπολη της Πιερίας (γεν.) 6. α) Πρέπει να βάζουν οι γονείς στα παιδιά β) Πόλη της Γαλλίας 7. α) Ελ... Ισπανός ήρωας β) Παλιά ισπανική κτήση στη Δυτ. Αφρική 8. Πάει μαζί με το «νέτα» 9. Σχολή που βγάζει πολλούς πολιτικούς ΚΑΘΕΤΑ: 1. Σύγχρονος Έλληνας τραγουδοποιός 2. Έλληνας σουρεαλιστής ποιητής (αιτιατ.) 3. Το μικρό όνομα του πρωταγωνιστή του «Πρωτάρη» 4. Η βάση κινεζικής θρησκείας (αντίστρ.) 5. α) Κόκκινο για γερμανομαθείς β) Τίτλος έργου της Μαριέττας Ριάλδη 6. Μια πίεση 7. Η συγχώνευση τους προκάλεσε αντιδράσεις στις τοπικές κοινωνίες (αντίστρ.) 8. α) Βυζαντινή νότα β) Πρωτοπόρος των μεταμοσχεύσεων που αμαύρωσε το όνομά του ως πρύτανης επί δικτατορίας (γεν.) 9. Τα κρεμάνε αρκετοί στα αυτοκίνητα

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

AΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΛΗΣ

Ο «αναμορφωτής» του ελληνικού μπάσκετ! TOY BΑΣΙΛΗ ΓΑΛΟΥΠΗ

Μετρημένοι στα δάχτυλα είναι οι μεγάλοι Έλληνες αθλητές που κρέμασαν τα παπούτσια τους, δίχως, όμως, ποτέ να τιμηθούν όπως τους αρμόζει. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Νίκος Γκάλης, αναμφισβήτητα η σπουδαιότερη μορφή του ελληνικού μπάσκετ κι ένας εκ των κορυφαίων ιστορικά σε ολόκληρο το φάσμα του αθλητισμού της χώρας μας. Η πρόσφατη υποψηφιότητα του Γκάλη για το αμερικάνικο «Hall of Fame», ύψιστη διάκριση για κάθε μπασκετμπολίστα, είχε συνέπεια να εκφράσει με συνέντευξη την πικρία του για όσους τον «ξέχασαν»: «Ας βλέπουν τους ξένους, μήπως και... ντρέπονται λίγο. Εμένα, όμως, μ’ ενδιαφέρει τι ξέρει ο κόσμος, δεν είμαι άνθρωπος που ασχολείται με το ποιος θα με τιμήσει. Ο κόσμος είναι ακόμη θερμός απέναντί μου». Φυσικά, είναι αλήθεια ότι ο φίλαθλος δεν ξέχασε ποτέ τον Γκάλη. Ακόμα και σήμερα, άλλωστε, διαβάζουμε συχνά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή στα φόρουμ για το περιβόητο «γκαλόσημο», ενδεικτικό της μεγάλης του προσφοράς στο ελληνικό μπάσκετ.

Ραντεβού στο «Αλεξάνδρειο» έχει δώσει στις 7 Μαΐου η «ελίτ» του αθλήματος για να τον τιμήσει... Ωστόσο όλα δείχνουν ότι μια μεγάλη γιορτή για τον Γκάλη θα πραγματοποιηθεί λίαν συντόμως, στις 7 Μαΐου στο «Αλεξάνδρειο». Στην εκδήλωση, την οποία προετοιμάζει ο Άρης, θα υπάρχουν εκλεκτοί προσκεκλημένοι, ενώ τα εισιτήρια γίνονται ανάρπαστα. Στην πίσω όψη, μάλιστα, από τα μαγικά χαρτάκια υπάρχει και χειρόγραφη αφιέρωση: «Με αγάπη, Nick Galis Ν. ΓΚΑΛΗΣ #6 7.5.13». «Κάλλιο αργά παρά ποτέ» δήλωσε πρόσφατα σε καθημερινή εφημερίδα ο πρόεδρος του Άρη Λευτέρης Αρβανίτης: «Θέλουμε να κάνουμε κάτι καλό για τον Νικ, το αξίζει, ελπίζουμε να του αρέσει, και να αρέσει και στον κόσμο». Οι προσκεκλημένοι είναι προσω-

πικότητες παγκόσμιας εμβέλειας, όπως οι Ομπράντοβιτς, Γιαννάκης, Σαν Επιφάνιο, Βράνκοβιτς, Τζάμσι, Ράτζα, Βολκόφ, ενώ η λίστα αυξάνεται διαρκώς. Δεν υπάρχει άγνωστη πτυχή στην μεγάλη καριέρα του Νίκου Γκάλη. Στις 23 Ιουλίου θα συμπληρώσει τα 56 του χρόνια κι όλοι γνωρίζουν ότι από τότε που σταμάτησε από την ενεργό δράση, το 1994, μετά την κόντρα που είχε με τον προπονητή του Παναθηναϊκού Κώστα Πολίτη, δεν έχει ασχοληθεί ξανά με το μπάσκετ από κανένα πόστο. Το τυπικό τέλος της καριέρας του ήρθε τον Σεπτέμβριο του 1995. Στην ιστορική γραπτή του δήλωση τόνιζε: «Φεύγω από το άθλημα που αγάπησα πικραμένος. Με μόνη ικανοποίηση ότι ακόμα και σήμερα πολλοί πιστεύουν ότι μπορώ να αλλάζω τις ισορροπίες. Ευχαριστώ όλους τους ανώνυμους φιλάθλους για την αγάπη που μου έδειξαν. Ζητώ συγγνώμη αν κάποιους πίκρανα. Τη ζωή πρέπει να την παίρνουμε όπως έρχεται αν θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι. Να μην ξεχνάμε όλοι ότι το μπάσκετ είναι παιχνίδι και ότι υπάρχουν νικητές και ηττημένοι». Η δήλωσή του στο «Ευρωμπάσκετ ‘87» ότι «αυτή η νίκη είναι η μεγα-

ΑΓΓΛΙΚΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΤΟΥ ΘΑΝΟΥ ΣΑΡΡΗ

Ο Πάολο Ντι Κάνιο, Ιταλός νυν προπονητής και πρώην ποδοσφαιριστής, επανήλθε στην ελληνική επικαιρότητα μετά τον ναζιστικό χαιρετισμό του Γιώργου Κατίδη της ΑΕΚ και τον σάλο που προκάλεσε. Δηλωμένος φασίστας, ήταν από τους πλέον χαρακτηριστικούς ακροδεξιούς εκπρόσωπους στα γήπεδα. Και ό,τι έκανε, το έκανε συνειδητά, φορώντας τη φανέλα της Λάτσιο, μιας ομάδας που ένα κομμάτι του σκληρού πυρήνα των οπαδών της ασπάζεται την ίδια ιδεολογία. Πλέον βρίσκεται στην κορυφή της επικαιρότητας και στα διεθνή ΜΜΕ, καθώς ανέλαβε την τεχνική ηγεσία της αγγλικής Σάντερλαντ προκαλώντας πάρα πολλές αντιδράσεις. Πρόκειται για έναν ποδοσφαιριστή ο οποίος σε διάστημα ενός μήνα είχε χαιρετήσει τέσσερις φορές φασιστικά ως παίκτης της Λάτσιο. Τη μία, μάλιστα, με αντίπαλο την Λιβόρνο, που παραδοσιακά στις εξέδρες της έχει αριστερούς οπαδούς. Μετά το τέλος του ματς ακολούθησαν εκτεταμένες συρράξεις και ο Ιταλός τιμωρήθηκε πρώτη φορά, με τον ίδιο να τονίζει ότι οι ποδοσφαιρικές αρχές είναι... αντιδημοκρατικές. Με τη λέξη «Ντούτσε» τατουάζ,

Αντιδράσεις για τον φασίστα Ντι Κάνιο! Αρνήθηκε το παρελθόν του για να προσληφθεί στη Σάντερλαντ... ο Ντι Κάνιο μεγάλωσε σε μια φτωχογειτονιά της Ρώμης «κολλώντας» από μικρός με ακροδεξιές ιδεολογίες. Ως προπονητής της Σουίντον έδειξε πολύ καλά στοιχεία και οι άνθρωποι της τονίζουν ότι ποτέ δεν προκάλεσε ή αναφέρθηκε σε πολιτικές ιδεολογίες. Οι ισχυρισμοί αυτοί, ωστόσο, δεν ήταν αρκετοί για να αποτρέψουν τις αντιδράσεις. Ο Ντέιβιντ Μίλιμπαντ, μέχρι πρότινος αντιπρόεδρος της Σάντερλαντ και πρώην υπουργός Εξωτερικών, υπέβαλε την παραίτησή του τονίζοντας ότι δεν μπορεί να συνεργαστεί με έναν δηλωμένο φασίστα. Ο Ντέιβ Χούπερ, γενικός γραμματέας του Συλλόγου Ανθρακωρύχων του Ντέραμ, τόνισε ότι «η πρόσληψη του Ντι Κάνιο είναι ντροπή και προδοσία για όλους όσοι πολέμησαν και πέθαναν από τον φασισμό». Χαρακτηριστική είναι και η δήλωση του υπεύθυνου για οπαδικό περιοδικό της ομάδας, που είναι βετεράνος πολέμου και τόνισε ότι ανάμεσα στους μεγαλύτερους σε ηλικία οπαδούς είναι κάποιοι που πάλεψαν κατά του φασισμού και πλέον αισθάνονται ότι δεν μπο-

ρούν να υποστηρίξουν το σύλλογο! Ο ίδιος ο Ντι Κάνιο κλείνει τα αυτιά του και ετοιμάζεται με το γνωστό του πάθος να καταφέρει αυτό που έκανε πάντα. Να κάνει τους άλλους να ανεχθούν τα φασιστικά «πιστεύω» του λόγω των επιδόσεών του μέσα στο γήπεδο ή, έστω, έξω από αυτό, στον πάγκο της ομάδας που αυτή τη στιγμή βρίσκεται μόλις έναν βαθμό πάνω από τη ζώνη του υποβιβασμού. Παράλληλα ξεκαθάριζε ότι οι καλύτεροι του φίλοι στην Αγγλία είναι μαύροι, γεγονός που δείχνει ότι δεν είναι ρατσιστής. Και παρότι αρχικά είχε δηλώσει ότι δεν μιλάει για τα πολιτικά, τελικά εξέδωσε ανακοίνωση ότι δεν είναι ούτε φασίστας, παρότι παλιότερα το δήλωνε ευθαρσώς και με καμάρι. Η φωτογραφία που κυκλοφόρησε και τον δείχνει να χαιρετά ναζιστικά πριν από τρία χρόνια στην κηδεία του ακροδεξιού Πάολο Σινιορέλι, κατηγορούμενου για εμπλοκή σε επίθεση που στοίχισε τη ζωή σε 85 άτομα, είναι ενδεικτική. Ο λαϊκιστικός λόγος του, πάντως, τον έχει κάνει δημοφιλή σε αρκετές ομάδες στις οποί-

ες έχει αγωνιστεί. Όσο για όσους αναρωτιώνται το αν ο πρόεδρος της Σάντερλαντ γνώριζε για τα «πιστεύω» του όταν αποφάσισε να τον προσλάβει είναι ενδεικτική για τη λογική που επικρατεί συχνά στο ποδόσφαιρο η δήλωση του πρώην εκτελεστικού διευθυντή της Μάντσεστερ Σίτι, Γκάρι Κρουκ. Όταν ο σύλλογος είχε περάσει για μικρό χρονικό διάστημα στα χέρια του πρώην Ταΐλανδού πρωθυπουργού Τακσίν Σιναβάτρα, τον ο-

ποίο βάραιναν κατηγορίες για διάφορα σκάνδαλα, παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλα, ο Κουκ αναρωτήθηκε: «Είναι ένας καλός τύπος; Ναι. Είναι ένας καλός τύπος για να παίξεις γκολφ μαζί του; Ναι. Έχει τα χρήματα για να ηγηθεί του συλλόγου; Ναι. Τώρα για το αν είναι ένοχος για κάτι άλλο εκεί έξω, δεν με στεναχωρεί και πολύ. Ηθικά νιώθω πολύ εντάξει σε αυτό το περιβάλλον...».

‘Εχει δώσει πολλές αφορμές στο παρελθόν ο Ντι Κάνιο...

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

AΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΞΑΘΛΙΩΣΗ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΑΣ

«Βαθιά ανησυχία» στην Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή! ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΠΑΝΤΑΖΙΔΗ

λύτερη, μέχρι την επόμενη» έχει γίνει από τότε σλόγκαν. Η μαχητικότητα, η προσήλωση στον στόχο του, η εργατικότητα και η σοβαρότητά του έχουν προκαλέσει το δέος ακόμα και στους μεγαλύτερους αντιπάλους του. Οι τίτλοι και οι νίκες με την εθνική Ελλάδας, τον Άρη και τον Παναθηναϊκό, οι... αμέτρητοι πόντοι του, η εκτίμηση των συναδέλφων του, το αιώνιο ερώτημα «γιατί να μην παίξει και στο ΝΒΑ;», μιας κι έμαθε το μπάσκετ στις ΗΠΑ, μοιάζουν όλα γνωστά και χιλιοειπωμένα. Κι όπως είχε πει κάποτε και ο Μπομπ Μάκαντου: «Είδα τον Γκάλη να κάνει πράγματα που δεν γίνονταν ούτε στους Λέικερς και τους Σέλτικς». Ωστόσο, ο Γκάλης εξακολουθεί να παραμένει ουσιαστικά ένας... γνωστός - άγνωστος στο ευρύ κοινό. Δηλαδή, ένας άνθρωπος που τον ξέρουμε τόσο καλά από την καριέρα του, αλλά και τόσο λίγο ως χαρακτήρα, αφού σπάνια ανοίγεται και ακόμα σπανιότερα δίνει συνεντεύξεις ή εκφράζει συναισθήματα. Είναι πάντα φειδωλός στα λόγια του, προσγειωμένος και μένει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Όπως είπε και ο Μιχάλης Κυρίτσης: «Ο Νίκος είναι ιδιαίτερος, ξεχωριστός άνθρωπος. Δεν ψάχνει και δεν έψαχνε τη δημοσιότητα. Δεν ζήτησε καμία θέση εργασίας, δεν πολιτεύτηκε, δεν ζήτησε τίποτε. Έμεινε σοβαρός, όπως ήταν πάντα». Κι όμως, υπάρχει μια στιγμή που ο «σκληρός» Νίκος Γκάλης έδειξε να... σπάει. Ήταν Μάιος του 2007, όταν τιμήθηκε πριν από τον τελικό της Ευρωλίγκα (που κατέκτησε ο Παναθηναϊκός) από τον Δήμο Αθηναίων. Ο Γκάλης αποθεώθηκε! Όσο κι αν έμοιαζε σφιγμένος, ως συνήθως σε δημόσια εμφάνισή του, βούρκωσε. Συγκινήθηκε! «Μίλησε» η ψυχή του... Αυτός είναι ο Νίκος Γκάλης! Μια κορυφαία αθλητική προσωπικότητα που, ουσιαστικά, δίδαξε το μπάσκετ και εισήγαγε τον επαγγελματισμό με την καλή έννοια- δίνοντας πνοή σε όλο το άθλημα. Στο «σπίτι» του, μέσα στο «Αλεξάνδρειο», που μεγαλούργησε, ετοιμάζεται μια γιορτή αντάξια της προσφοράς του και της αξίας του. Κι ας ελπίσουμε ότι κάποια στιγμή θα μάθουμε και στην Ελλάδα να τιμούμε όπως πρέπει τους ανθρώπους που, εν τέλει, έδωσαν περισσότερα απ’ όσα πήραν...

Έπρεπε ο ελληνικός αθλητισμός να φθάσει στο... «αμήν» για να αξιωθεί η Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή να βγάλει μια ανακοίνωση που να καταγράφει τα δεινά που υφίστανται τόσο η ίδια, όσα και οι ομοσπονδίες μέλη της από την μνημονιακή - αντιαθλητική - πολιτική. Δεν ξέρουμε βέβαια κατά πόσο ήταν τυχαίο ότι αυτή η αντίδραση του οργάνου, που -θεωρητικά- θα έπρεπε να ήταν ο «μπροστάρης» ενός διεκδικητικού αγώνα για τα δικαιώματα του αθλητισμού μας, ήρθε δύο μέρες αργότερα από το σχετικό -και αποκλειστικό- δημοσίευμα της «Αυγής» της Κυριακής, που στις 31 Μαρτίου είχε τίτλο «Ούτε... ψίχουλο στον ελληνικό αθλητισμό». Μπορεί οι -έχοντες την πλειοψηφία- διοικητικοί παράγοντες της ΕΟΕ να μην αναφέρονται και πάλι στις αιτίες που έφεραν αυτή την εξαθλίωση στον αθλητισμό και τις λέξεις «μνημόνια» και «τρόικα» η κυβέρνηση να τους έχει... απαγορεύσει να τις «ψελλίζουν», αλλά δεν μπορούμε να μην χαιρετίσουμε ότι είναι η πρώτη καταγεγραμμένη (σε δελτίο τύπου) «διαμαρτυρία» τα τρία τελευταία χρόνια, δείγμα πως ούτε οι «εν δυνάμει» σύμμαχοι της μνημονιακής κυβέρνησης δεν αντέχουν, πλέον, την πολιτική της! Το δελτίου της ΕΟΕ την Τετάρτη 3 Απριλίου αναφέρει: «H Ολομέλεια της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής κατά τη χθεσινή της συνεδρίαση, Τρίτη 2 Απριλίου 2013, εξέφρασε τη βαθιά της ανησυχία για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στον ελληνικό αθλητισμό. Ο έντονος προβληματισμός όλων των μελών προέρχεται από το γεγονός ότι, παρότι ξεκίνησε ο τέταρτος μήνας του 2013, οι Αθλητικές Ομοσπονδίες, αλλά και η ΕΟΕ, δεν έχουν πάρει ούτε ένα ευρώ από τους εγκεκριμένους από την Πολιτεία προϋπολογισμούς και, σε συνδυασμό με την εμπλοκή στα γρανάζια της γραφειοκρατίας, είναι αδύνατη η πληρωμή των υπαλλήλων, η κάλυψη των αναγκών, η εξόφληση των ανελαστικών δαπανών και φυσικά πρωτίστως η παραγωγή αθλητικού έργου. Η Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή κατανοεί στο έπακρο την δύσκολη εποχή για τη χώρα, αλλά και τα μεγάλα προβλήματα των πολιτών, ωστόσο, έχοντας τη βαθιά πίστη ότι ο αθλητισμός αποτελεί κοινωνικό αγαθό, θεωρεί ότι πρέπει να συνεχιστεί απρόσκοπτα τόσο η δική της λειτουργία όσο και των Αθλητικών Ομοσπονδιών, προκειμένου να μην υπάρχει πρόβλημα

Μόλις δύο μέρες μετά στο δημοσίευμα της «Αυγής»...

με δραματικό τόνο έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου να έχουν και σοβαρές αγωνιστικές επιπτώσεις οι Έλληνες αθλητές σε περίπτωση απουσίας τους από τη διοργάνωση. Αν δεν βρει άμεσα χρήματα η ομοσπονδία της γυμναστικής και ματαιωθεί η αποστολή στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα, όπου υπάρχουν σημαντικές ελπίδες για διακρίσεις, τότε όχι μόνο η ΕΓΟ θα χάσει το 30% του ποσού που έχει προκαταβάλει στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Γυμναστικής, αλλά κι οι Έλληνες γυμναστές θα έχουν συνέπειες στις «ranking list» των οργάνων τους.

Συνάντηση με Στουρνάρα... στη συμμετοχή των αθλητών και των αθλητριών στις προπονήσεις και στους αγώνες. Κατηγορηματική διαβεβαίωση της Ολομέλειας της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής είναι ότι οι Αθλητικές Ομοσπονδίες θα συνεχίσουν να διαχειρίζονται με σύνεση τα χρήματα της Πολιτείας, αποφεύγοντας σπατάλες και περιττά έξοδα και θα τα διοχετεύουν στην παραγωγή αθλητικού έργου, που είναι, ούτως ή άλλως, ο αποκλειστικός σκοπός της λειτουργίας τους».

Δραματική συνεδρίαση... Βέβαια, πριν από την έκδοση της ανακοίνωσης είχε προηγηθεί μια δραματική συνεδρίαση της ολομέλειας, όπου δύο ομοσπονδίες ζήτησαν «ταμιακή διευκόλυνση» από τη «μάνα» ΕΟΕ, πράγμα που έχει γίνει και στο παρελθόν, αλλά τα αιτήματα απορρίφθηκαν, αφού κι ίδια η Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή είναι ΝΠΔΔ και υπόκειται κι αυτή στις

διατάξεις του άρθρου 27/4110! Ο πρόεδρος της επιτροπής επιτραπέζιας αντισφαίρισης (πινγκπονγκ), Μανώλης Κολυμπάδης, ήταν ο πρώτος που ζήτησε «δανεικά», αφού ήταν η πρώτη φορά τα τελευταία 31 χρόνια, που οι υπάλληλοι της ομοσπονδίας του δεν πληρώθηκαν στο τέλος του μήνα. Μάλιστα αποκάλυψε ότι έγινε εσωτερικός δανεισμός από τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ομοσπονδίας του, προκειμένου να πληρωθούν το ΙΚΑ, η εφορία κ.λπ. και να μην έχουν άλλα «τρεχάματα» από το νόμο... Στουρνάρα! Το δεύτερο αίτημα, που κι αυτό απορρίφθηκε, είχε να κάνει με την αποστολή της εθνικής ομάδας ενόργανης γυμναστικής στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα της Μόσχας, λίγες μέρες μετά τους θριάμβους των Πετρούνια, Κοσμίδη, Μιλλούση και Τσολακίδη στα Παγκόσμια Κύπελλα. Ο πρόεδρος της ΕΓΟ, Σάκης Βασιλειάδης,

Στον... αέρα βρίσκεται η συμμετοχή του Λευτέρη Πετρούνια στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα...

Την επομένη του δημοσιεύματος της «Αυγής», στην αρχή της εβδομάδας, ο πρόεδρος της ΕΟΕ Σπύρος Καπράλος, ο γενικός γραμματέας της Μανώλης Κατσιάδακης και ο πρόεδρος του ΣΕΓΑΣ Κώστας Παναγόπουλος, που είχε επιφορτιστεί από την Ολομέλεια με τις πρωτοβούλιες για την ανάδειξη των οικονομικών προβλήματων των ομοσπονδιών και τις επαφές με τους κυβερνητικούς παράγοντες, συναντήθηκαν με τον υπουργό Οικονομικών, Γιάννη Στουρνάρα. Αντιγράφουμε από το δελτίο τύπου του ΣΕΓΑΣ: «Οι τρεις άνδρες κατέθεσαν συγκεκριμένες προτάσεις στον υπουργό, μέσα από τις οποίες θα μπορέσει ο ελληνικός αθλητισμός να επιβιώσει. Ο υπουργός δεσμεύτηκε να τις μελετήσει, ενώ οι δύο πλευρές αναμένεται να έχουν νέο ραντεβού στο άμεσο μέλλον».

Τροπολογία... Το μόνο... ευχάριστο σ’ όλη αυτή την κατάσταση είναι ότι -επιτέλουςτο υφυπουργείο Αθλητισμού κατάλαβε τη «γκάφα» του με την ψήφιση του άρθρου 27, του νόμου 4110 του υπουργείου Οικονομικών, όπου αντιμετωπίζει τους φορείς του ελληνικού αθλητισμού ως... Μη Κυβερνητικές Οργάνωσεις και κατά δήλωση του Γιάννη Ιωαννίδη, στην εκδήλωση βράβευσης των παικτριών της εθνικής πόλο από τον ΟΠΑΠ, «διευκολύνεται η διαδικασία επιχορήγησης των ομοσπονδιών και άλλων φορέων του αθλητισμού μετά τη σχετική τροπολογία που κατατέθηκε για την απεμπλοκή του αθλητικού χώρου από τις διατάξεις του νόμου 4110/2013». Έχουμε φθάσει να... πανηγύριζουμε για τα αυτονόητα!

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

ΤΟΠΟΙ ΖΩΗΣ - ΤΟΠΟΙ ΙΔΕΩΝ: ΚΡΙΣΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΩΝ • ΕΤ-3, 11.00 Ο Γιώργος Κεραμιδιώτης επιχειρεί να φιλμάρει τη διαδικασία μιας δημοσκόπησης. Τον βοηθά ο Χριστόφορος Βερναρδάκης, η Χαριτίνη Καρρά και οι συνεργάτες της V-PRC. ΑΝΕΞΙΧΝΙΑΣΤΗ ΛΗΣΤΕΙΑ • ALPHA, 21.00 Αστυνομικό θρίλερ, παραγωγής 2007, με τους Ντέμι Μουρ, Μάικλ Κέιν, Λαμπέρ Γουιλσόν.

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΚΟΣΜΩΝ • STAR, 23.15 Περιπέτεια φαντασίας, παραγωγής 2005, σε σκηνοθεσία Στίβεν Σπίλμπεργκ. Παίζουν: Τομ Κρουζ, Ντακότα Φάνινγκ, Τιμ Ρόμπινς, Μιράντα Ότο. Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ • ΝΕΤ, 01.00 Κοινωνικό δράμα, παραγωγής 2006, σε σκηνοθεσία Ματ Τόμπερ. Παίζουν: Άντονι Λαπάλια, Ιζαμπέλα Ροσελίνι, Βαϊόλα Ντέιβις.

Ο ΑΡΧΟΝΤΑΣ ΤΩΝ ΔΑΚΤΥΛΙΔΙΩΝ: ΟΙ ΔΥΟ ΠΥΡΓΟΙ • ALPHA, 21.00 Περιπέτεια φαντασίας, παραγωγής 2002, με τους Ελάιζα Γουντ, Βίγκο Μόρτενσεν, Ορλάντο Μπλουμ, Λιβ Τάιλερ, Ίαν ΜακΚέλεν, Κέιτ Μπλάνσετ, Ίαν Χολμ. ΤΡΙΠΛΟΣ ΠΡΑΚΤΟΡΑΣ • ΕΤ-1, 22.00 Κοινωνικό δράμα, παραγωγής Γαλλίας 2004, σε σκηνοθεσία Ερίκ Ρομέρ. Παίζουν: Κατερίνα Διδιασκάλου, Σερζ Ρένκο, Εμανουέλ Σαλινζέρ.

ΣΗΜΕΡΑ ΤΗΛ.: 210-77.01.911-5

ET1

08.00 Θεία Λειτουργία 10.30 Αρχονταρίκι (Ε) 11.30 Μουσική παράδοση «Τραγούδια και χοροί της Άνοιξης» (Ε) 12.30 Δεν είσαι μόνος 13.30 Φωτόσφαιρα 14.00 Το αλάτι της γης (Ε) 16.00 Θέατρο από το Αρχείο της ΕΡΤ - Το φιόρο του Λεβάντε 18.00 Παγκόσμια Ημέρα Υγείας 17.00 Εύρηκα 2 (Ε) 18.00 Υγεία στην Ευρώπη (Ε) 19.00 Αστικό τοπίο 20.00 Μεσόγειος (Ε) 21.00 Κόλαση και παράδεισος: Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι 22.00 Οι μεγάλες στιγμές της Eurovision - 50ός Πανευρωπαϊκός Διαγωνισμός Τραγουδιού Εurovision 2006 (E) 24.00 Ειδήσεις 01.00 Μικροφίλμ: οι ταινίες (E)

ΤΗΛ.: 210-60.66.000

NET

06.45 Σαββατοκύριακο στη ΝΕΤ 08.30 ΝΕΤ Παντού 12.00 Ειδήσεις 12.30 Με αρετή και τόλμη 13.00 Βουλή των Ελλήνων 14.00 Ανταποκριτές 15.00 Ειδήσεις 16.00 Η καλύτερη παρέα. Κωμωδία 18.00 Ειδήσεις 18.15 Ες αύριον τα σπουδαία 19.00 Επτά 20.00 Ξενοδοχείο «Ο Παράδεισος» 21.00 Ειδήσεις 22.00 Αθλητική Κυριακή 01.00 Ο αρχιτέκτονας. Δράμα

ΤΗΛ.: 2310-299.400

ET3

07.00 Τα αδέρφια μας οι άνθρωποι (Ε) 07.30 Θεία Λειτουργία 10.30 Οδοιπορικό στην Πίνδο 11.00 Τόποι ζωής - τόποι ιδεών (Ε) 12.00 Ο τόπος και το τραγούδι του 13.00 Ειδήσεις 13.30 Χωρίς αυτοκίνητο 14.00 Μητέρα γη (Ε) 15.00 Κυριακή στο χωριό 17.00 Ειδήσεις 17.05 Κυριακή στο χωριό (Συνέχεια) 18.00 Ελλήνων δρώμενα 19.00 Λυσιστράτη. Κωμωδία 21.00 Balkan Express 22.00 Ειδήσεις 23.00 Ο πόλεμος μεταξύ αντρών και γυναικών. Κωμωδία 01.00 Παράξενη κουλτούρα. Ταινία - ντοκιμαντέρ

ΤΗΛ.: 210-69.03.000

MEGA

06.00 Τα μυστικά της Εδέμ (Ε) 07.00 ΜΕGA Σαββατοκύριακο 10.00 Όλα για την υγεία μου (Ε) 11.00 Γλυκές αλχημείες (Ε) 12.00 Η ώρα η καλή (Ε) 13.10 Εμείς κι εμείς (E) 14.00 Eιδήσεις 14.50 Ξανθιές γκόμενοι. Κωμωδία 17.15 Παρέα στην κουζίνα, κάθε μέρα (Ε) 17.55 Ειδήσεις 17.30 Οι Βασιλιάδες (Ε) 19.00 Πίσω στο σπίτι (Ε) 20.00 Eιδήσεις 21.15 Ψύχωση. Θρίλερ 23.50 Πρωταγωνιστές 01.15 Ειδήσεις

ΤΗΛ.: 210-68.86.100

ΑΝΤ1

STAR

07.00 Παιδικό πρόγραμμα 12.00 Floricienta 13.00 Ειδήσεις 13.45 Η μηχανή του χρόνου 15.45 Τα φιλαράκια 16.50 Mike and Molly 17.45 Ειδήσεις. Δελτίο στη Νοηματική 18.00 Ηuman target 18.50 Two and the half men 19.45 Eιδήσεις 21.00 Τι 30, τι 40, τι 50. Κωμωδία 23.15 Ο πόλεμος των κόσμων. Περιπέτεια φαντασίας 01.45 Σκοτεινό ξύπνημα. Θρίλερ

ΤΗΛ.: 212-21.24.000

ALPHA

06.00 Macgyver (Ε) 08.00 Άκατα μάτατα με τα Ζουζούνια 10.00 Μες στην καλή χαρά 14.00 Ειδήσεις 14.15 Stars system 15.15 Έτσι απλά 16.00 Mr Bean 16.55 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική 17.00 Aννίτα SOS 19.00 Eιδήσεις 20.00 Tι θα φάμε σήμερα μαμά; 21.00 Ανεξιχνίαστη ληστεία. Αστυνομική 23.15 Εμπόριο λευκής σαρκός. Δραματικό θρίλερ 01.30 Οι ιστορίες του αστυνόμου Μπέκα (Ε)

ΤΗΛ.: 210-48.00.170-4

ΣΚΑΪ

06.45 Καλημέρα με τον Γιώργο Αυτιά 10.00 Κυριακή με δράση 12.30 Στην πράξη 13.30 Ποδηλατοδράσεις 14.00 Γεύσεις στη φύση 15.00 Γλυκειές αλχημείες (Ε) 16.00 Μαστορέμετα 17.00 Joy 19.00 South Paciﬁc 20.00 Frozen Planet (E) 21.00 Tα νέα του ΣΚΑΪ 22.00 Goal 23.00 Ελεύθερος σκοπευτής 02.00 Όταν ο καιρός άλλαξε την Ιστορία

ΤΗΛ. 210-36.73.366

ΟΠΩΣ ΣΑΣ ΑΡΕΣΕΙ • MEGA, 01.15 Κωμωδία, παραγωγής ΗΠΑΑγγλίας 2006, σε σκηνοθεσία Κένεθ Μπράνα. Παίζουν: Μπρις Ντάλας Χάουαρντ, Άλφρεντ Μολίνα, Ρομόλα Γκαράι.

ΚΥΡΙΑΚΗ

07.00 Τα φιλαράκια (Ε) 08.00 Τύχη βουνό (Ε) 09.00 Το πιο γλυκό μου ψέμα (Ε) 09.45 Ελεύθερος κι ωραίος (Ε) 10.45 Wipe out (E) 11.50 Winter wipe out (Ε) 13.00 Ειδήσεις 13.30 Μπερδέματα για δύο. Κωμωδία 15.20 Oreo cooking 15.30 Λίτσα.com (E) 16.50 Ο πόλεμος των άστρων (Ε) 17.50 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική 18.00 Εργαζόμενη γυναίκα (Ε) 20.00 Ειδήσεις 20.50 Κλήρωση ΤΖΟΚΕΡ-ΠΡΟΤΟ 21.00 Ο τελευταίος μαχητής του ανέμου. Ταινία φαντασίας 23.30 Σε πρώτο πλάνο 00.30 Gloverﬁeld. Ταινία επιστημονικής φαντασίας 01.50 Η αγάπη ήρθε από μακριά

ΤΗΛ.: 210-34.21.201-4

BATMAN BEGINS • STAR, 22.00 Περιπέτεια φαντασίας, παραγωγής 2005, σε σκηνοθεσία Κρίστοφερ Νόλαν. Παίζουν: Κρίστιαν Μπέιλ, Μάικλ Κέιν, Μόργκαν Φρίμαν, Γκάρι Όλντμαν, Κέιτι Χόλμς.

ΒΟΥΛΗ

11.20 «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Μπερλιόζ 13.10 Ώρα παράδοσης 14.00 Έδοξε τη Βουλή και τω Δήμω 15.00 Κάρτα μέλους 16.00 Τι λέει ο νόμος 17.20 Αστικό τοπίο - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο 18.00 Ποιος σκότωσε τους Μάγια; 19.00 Σε θέση ετοιμότητας 20.00 Έντβαρντ Μουνκ 22.00 Ο κουρέας της Σεβίλλης. Όπερα του Τζοακίνο Ροσίνι

ΤΗΛ.: 210-77.01.911-5

ET1

06.30 Ζωογραφία (Ε) 07.30 Ουράνιο τόξο (E) 08.00 Αστυνόμος Σαΐνης 08.30 Μάρθα, το σκυλάκι που μιλάει (Ε) 09.00 Ρομπότ σε δράση (Ε) 09.30 Σαρλό και φίλοι (Ε) 10.00 Pedal (Ε) 10.30 Πρόβα γάμου (Ε) 11.00 Παραμύθια πίσω από τα κάγκελα (Ε) 12.00 Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του (Ε) 12.30 Ο θείος μας ο Μίμης (Ε) 13.00 Κάλλιο πέντε και στο χέρι. Κωμωδία 14.30 Μάρθα το σκυλάκι που μιλάει (Ε) 15.00 Ρομπότ σε δράση 15.30 Σαρλό και φίλοι (Ε) 16.00 Ποδόσφαιρο στις γειτονιές 16.30 Το μυστικό σόου 17.00 Με θέα τη Γη (Ε) 18.00 Ωραίοι ως Έλληνες 19.00 Θυμάμαι 20.00 Κριστιάν Μπολτάνσκι (Ε) 21.00 Παρασκήνιο 22.00 Τριπός πράκτορας. Κοινωνικό δράμα 24.00 Ειδήσεις 01.00 Σημείο ΑRT

ΤΗΛ.: 210-60.66.000

NET

06.00 Πρωινή ενημέρωση 08.00 ΝΕΤ στα γεγονότα 10.00 Συμβαίνει τώρα 12.00 Ειδήσεις 13.00 Μένουμε Ελλάδα 15.00 Eιδήσεις 16.00 H μεγάλη αλλαγή (Ε) 17.00 Απόστολος και μόνος 18.00 Ειδήσεις 18.15 136 21.00 Ειδήσεις 22.05 Ο πύργος του Ντάουντον (Ε) 23.00 NETweek 00.45 Champions NET

ΤΗΛ.: 2310-299.400

ET3

07.30 H χαρά της ζωγραφικής 08.00 Πετρέλαιο: το έπος του μαύρου χρυσού 09.00 Αληθινά σενάρια (Ε) 09.00 Αληθινά σενάρια (Ε) 10.00 Ο τόπος και το τραγούδι του (Ε) 11.00 Ένα κι ένα 12.45 Μια μέρα σαν κι αυτή 12.50 Εκατογραφία - Προσωπογραφίες (Ε) 13.00 Ειδήσεις 14.00 Η Ευρώπη του Rick Steve 14.30 Άντονι Μπουρντέν: χωρίς κρατήσεις 15.00 Τόλμη και γοητεία 15.30 Γεγονός 16.50 Άγνωστες γνώσεις 16.55 Δες Θες... η Θεσσαλονίκη όπως είναι 17.00 Ειδήσεις 17.15 Μια μέρα σαν κι αυτή (Ε) 17.30 Τα κανάλια ης Ευρώπης 18.00 Ο κόσμος των σπορ 18.30 Ερευνητές των τροφών (Ε) 19.00 Σχέδιο (Ε) 19.30 Αρχιτεκτονική (Ε) 20.00 Σκιές στην άμμο. Αισθηματικό δράμα 21.45 Δελτίο καιρού 22.00 Ειδήσεις 23.00 Animated... φιλόσοφοι 23.30 Έτσι βλέπω τον κόσμο 24.00 World party

ΤΗΛ.: 210-69.03.000

MEGA

05.45 Τα μυστικά της Εδέμ (Ε) 06.45 Κοινωνία ώρα Mega 10.00 Πρωινό μου 13.10 Εμείς κι εμείς (Ε) 14.00 Eιδήσεις 15.00 Δέκα λεπτά κήρυγμα (Ε) 16.20 Ειδήσεις 16.30 Singles (E) 17.30 Παρέα στην κουζίνα, κάθε μέρα 17.50 Eπτά θανάσιμες πεθερές (Ε) 19.00 Fatmagϋl 20.00 Ειδήσεις 21.15 Κλεμμένα όνειρα 22.30 Mε τα παντελόνια κάτω 23.40 Ανατροπή 01.00 Ειδήσεις

ΤΗΛ.: 210-68.86.100

ΑΝΤ1

06.00 Διπλανή πόρτα (Ε) 07.00 Πρωινό ΑΝΤ1 11.00 Fthis TV 12.00 Oνειροπαγίδα 12.50 Με αγάπη 13.00 Ειδήσεις 13.30 Άκρως οικογενειακόν (Ε) 14.30 Κωνσταντίνου και Ελένης (Ε) 15.30 Το καφέ της Χαράς (Ε) 17.05 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική γλώσσα 17.10 Έκλεψα τη γυναίκα μου. Κωμωδία 19.00 Βαλς με 12 θεούς 20.00 Ειδήσεις 21.15 Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής 22.15 Son 23.15 Ράδιο αρβύλα 00.15 OLA Μπάχαλο φέτος 01.30 Κλεμμένη ζωή (Ε)

ΤΗΛ.: 210-34.21.201-4

STAR

06.00 Παιδικό πρόγραμμα 08.00 ΦΜ live (E) 09.50 O πρίγκιπας του Bel Air 10.20 Φίλοι για πάντα 11.20 Ντεντέκτιβ Μονκ 12.30 Ειδήσεις 13.00 Μεσημεριανή Μελέτη 15.30 Μίλα 17.15 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική 17.50 ΦΜ live 19.45 Ειδήσεις 21.00 The mentalist 22.00 Batman begins. Περιπέτεια 24.00 Νόμος και τάξη: L.A. 01.00 The forgotten

ΤΗΛ.: 212-21.24.000

ALPHA

06.50 Frazier 07.45 Θυρίδα τηλεπώλησης 08.00 Got to dance 09.00 Θυρίδα τηλεπώλησης 09.15 Η κουζίνα της μαμάς (Ε) 10.15 Stars system (Ε) 11.30 Εντιμότατοι κερατάδες (Ε) 12.30 Ειδήσεις 13.00 Ελένη 16.00 Δέστε τους 17.55 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική 18.00 Οικογενειακές ιστορίες 19.00 Ειδήσεις 20.00 Κάτι ψήνεται (Ε) 21.00 Ο άρχοντας των δαχτυλιδιών: Οι δύο πύργοι. Περιπέτεια φαντασίας 00.30 10η εντολή (Ε) 01.00 Οι ιστορίες του αστυνόμου Μπέκα (Ε)

ΤΗΛ.: 210-48.00.170-4

ΣΚΑΪ

06.00 Πρώτη γραμμή 10.00 Tώρα με την Πόπη Τσαπανίδου 13.15 Eco news (E) 13.45 Άριστη κουζίνα (Ε) 14.45 Life με την Εύα Αντωνοπούλου 16.50 Δελτίο στη νοηματική 17.00 Μαγειρεύω οικονομικά 17.50 Chef στον αέρα (E) 19.00 ΣΚΑΪ με τον Νίκο Ευαγγελάτο 21.00 Tα νέα του ΣΚΑΪ - Eco news 22.00 Ηawaii Five - 0 23.15 CSI, Μαϊάμι: στον τόπο του εγκλήματος 00.15 H Δίκη στον ΣΚΑΪ (E) 02.15 World’s toughest ﬁxes

ΤΗΛ. 210-36.73.366

ΒΟΥΛΗ

17.00 Eιδήσεις 17.30 Mαγικός φανός: Γιώργος Γραμματικάκης: ένας πραγματικός σύντροφος της ζωής μας 18.00 Oλομέλεια της Βουλής (Ζ) 22.00 Δελτίο Ειδήσεων στη νοηματική γλώσσα 22.10 Καλοκαίρι και καταχνιά. Θέατρο 00.10 Κάρτα μέλους

ΧΡΗΣΤΙΚΑ ΕΚΑΒ 166 • ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ 11850 • ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ 14944 • ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ 199 • ΠΛΟΙΑ 1440 • KΤΕΛ 1440 • ΤΡΕΝΑ 1440 - τηλ. κράτησης 110 • ΛΙΜΕΝΑΡΧΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ 210-4511310-7 • «ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ» 210-3530000 • ΟΤΕ - ΒΛΑΒΕΣ 124 • ΔΕΗ 1253 • ΕΥΔΑΠ - ΒΛΑΒΕΣ 1022 • ΛΙΜΕΝΙΚΟ 108 • ΚΤΕΟ 1425 • ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ 171 • ΟΤΕ - ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ 11888

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

MEDIA ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΙΜΗΣ πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ:

Η δημοσιογραφία να γίνει μοχλός για τη δημοκρατική ανασυγκρότηση της χώρας Πτωχευμένες εταιρείες- Πλούσιοι εκδότες- Άνεργοι δημοσιογράφοι. Αυτό το τρίπτυχο διαπιστώνει ο πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ Δημήτρης Τρίμης μιλώντας στην «Αυγή» και επιχειρώντας τη χαρτογράφηση του τοπίου των Μέσων Ενημέρωσης στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Την ευθύνη επιρρίπτει στη διαπλοκή του πολιτικού κατεστημένου με την οικονομική ελίτ. Η ίδια διαπλοκή ευθύνεται για την έλλειψη αξιοπιστίας των Μέσων και την έκπτωση του κοινωνικού ρόλου του Τύπου, ο οποίος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες της κοινωνίας για ενημέρωση. Μόνο μαζί με την κοινωνία οι δημοσιογράφοι και οι άνεργοι δημοσιογράφοι θα μπορέσουν να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους και να δώσουν δυναμική στην εργασία τους και περιεχόμενο στη δημοσιογραφία.

λι μας ψηλά, να αγωνιζόμαστε για τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, να φτιάξουμε ένα σωματείο νέου τύπου, αλληλεγγύης και αξιοπρέπειας, για να νικήσουμε τον φόβο και να δώσουμε ελπίδα στους εαυτούς μας και στους συνανθρώπους μας. Να ξαναφέρουμε τη δημοσιογραφία στο προσκήνιο, όχι ως σκάνδαλο διαπλοκής και διαφθοράς, αλλά ως μοχλό για τη δημοκρατική ανασυγκρότηση και τον πολιτισμό της χώρας. Αυτή είναι η βάση για να συνεχίσουν να έχουν δουλειά οι δημοσιογράφοι: να είναι χρήσιμοι στην κοινωνία, όχι στους εργοδότες τους.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΑΓΓΕΛΑ ΝΤΑΡΖΑΝΟΥ

Ποιος είναι ο απολογισμός για τους δημοσιογράφους στα χρόνια της μνημονιακής ύφεσης; Τον Σεπτέμβριο του 2011, όταν βρέθηκα στην ηλεκτρική καρέκλα, όπως είχατε γράψει, του προέδρου της ΕΣΗΕΑ, είχαμε συζητήσει για το πού θα οδηγούσε το μακελειό που ήδη προκαλούσαν από το 2009 οι εργοδότες του Τύπου: κατά των ανθρώπων, των εργασιακών δικαιωμάτων και της ανεξαρτησίας γνώμης της δημοσιογραφίας. Τότε, έκρουα τον κώδωνα ότι, εκτός από τα προφανή θύματα αυτής της βάρβαρης και προσχηματικής πολιτικής αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης, δηλαδή τους εργαζόμενους στον Τύπο και τα ΜΜΕ, το μεγάλο θύμα θα ήταν η ενημέρωση των πολιτών, η ίδια η λειτουργία της δημοκρατίας. Όμως και τα Μέσα Ενημέρωσης ως επιχειρήσεις δεν πάνε καλύτερα... Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τον δείκτη αναξιοπιστίας των Μέσων Ενημέρωσης να έχει φτάσει στο 90%. Η συνειδητοποίηση δηλαδή από την κοινωνία ότι «κάτι τρέχει» με τη διαπλοκή και τη διαφθορά ανάμεσα στις οικονομικές ελίτ, το πολιτικό κατεστημένο και τους βαρώνους της ενημέρωσης, ανατροφοδοτεί, έως την οριστική απαξίωση και καταστροφή, την ίδια τη λειτουργία της ενημέρωσης. Δυστυχώς, αυτή η εικόνα, αν και υπερβολική και ισοπεδωτική, εδράζεται σε πραγματικά δεδομένα, που με λίγα λόγια είναι: Πτωχευμένες, άρα εξαρτημένες, εταιρείες - Πλούσιοι εργοδότες και στελέχη των ΜΜΕ - Άνεργοι και φοβισμένοι δημοσιογράφοι. Τα λεφτά στις ξένες τράπεζες, ο τραπεζικός δανεισμός κομμένος, τα χρέη στο Δημόσιο και τα Ασφαλιστικά Ταμεία πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια πλέον, 30% εργαζόμενοι στον δρόμο και άλλοι τόσοι μερικώς

ή ολικώς απλήρωτοι για μεγάλα διαστήματα. Η ΕΣΗΕΑ τι έκανε όλο αυτό το διάστημα για να υπερασπίσει τα δικαιώματα των δημοσιογράφων; Όπου είχαμε τους εργαζόμενους μαζί μας, τα σωματεία του Τύπου αντιστεκόμαστε. Μόνο το 2012 πραγματοποιήσαμε γύρω στις 300 μικρές, μεγάλες, επιμέρους ή γενικές απεργιακές κινητοποιήσεις. Στην πραγματικότητα, καθυστερούσαμε όσο μπορούσαμε την πολιτική συντριβής ανθρώπων, δικαιωμάτων και του κοινωνικού μας ρόλου. Δεν μπορεί να είμαι ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα. Δεν τα καταφέραμε να συνδεθούμε με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, ώστε εκείνη να κατανοήσει και να στηρίξει τους αγώνες μας. Αποκλεισμένη ως επί το πλείστον η φωνή της ΕΣΗΕΑ και των Σωματείων του Τύπου από τον Τύπο (εδώ δουλεύει η ομερτά των εργοδοτών), όπως άλλωστε και η φωνή όλων των αγωνιζόμενων τμημάτων του κόσμου της εργασίας και των κοινωνικών οργανώσεων, εμπόδισε τη διαμόρφωση ενός μετώ-

Θύματα της κρίσης οι εργαζόμενοι στα ΜΜΕ και η ενημέρωση των πολιτών Μόνο το 2012 πραγματοποιήσαμε γύρω στις 300 μικρές, μεγάλες, επιμέρους ή γενικές απεργιακές κινητοποιήσεις. Στην πραγματικότητα, καθυστερούσαμε όσο μπορούσαμε την πολιτική συντριβής ανθρώπων, δικαιωμάτων και του κοινωνικού μας ρόλου

που διεκδίκησης μιας ανόθευτης, πλουραλιστικής ενημέρωσης.

τών;

Σε ποιους αναφέρεστε όταν μιλάτε για ομερτά εργοδο-

Θα σας δώσω ορισμένα παραδείγματα. Σε ποια δημοκρατική χώρα έκτακτες πολύωρες γενικές συνελεύσεις 2.500 δημοσιογράφων, με πλούσιο περιεχόμενο, προβληματισμό και αιτήματα, που αναφέρονται σε κεντρικά πολιτικά προτάγματα την εποχή της κρίσης, θα έμεναν κρυφά από την κοινή γνώμη, όπως στην Ελλάδα σήμερα; Σε ποιο κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας θα ήταν επιτρεπτό να συκοφαντεί μια μεγάλη εφημερίδα («Έθνος» της Κυριακής) με δισέλιδο δημοσίευμά της την ΕΣΗΕΑ και τον πρόεδρο της και η εφημερίδα να αρνείται να περιλάβει στις σελίδες της την απάντησή μας; Πότε προσκλήθηκε εκπρόσωπος των δημοσιογραφικών σωματείων λ.χ. στην ελληνική τηλεόραση για να τοποθετηθεί στον ρόλο των Μέσων την εποχή της καταστροφικής οικονομικής κρίσης; Αντίθετα, βλέπουμε να προβάλλεται η άποψη του γνωστού Δημήτρη Ρίζου ότι «Χειρότερη ΕΣΗΕΑ δεν έχω ξαναδεί»! (εφημ. «Παρόν» 24/3/2013) και κατά κόρον οι εμπνεύσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου και της «Ομάδας Αλήθεια» της Ν.Δ. για τον ύποπτο και αντιπατριωτικό χαρακτήρα της ΕΣΗΕΑ και του προέδρου της. Σύμφωνοι. Τα προβλήματα όμως στον κόσμο της δημοσιογραφίας είναι πιεστικά. Πώς μπορεί π.χ. να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της ανεργίας; Το μεγάλο μάθημα από την καταστροφή που βιώνουμε και εμείς οι εργαζόμενοι στα Μέσα Ενημέρωσης είναι να κρατάμε το κεφά-

Αυτό φαίνεται σαν ευχή. Ποια είναι αυτά τα Μέσα Ενημέρωσης που προτάσσουν την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και όχι την οικονομική ενίσχυση των ιδιοκτητών τους; Υποστηρίζω ότι πρέπει να στηριχθούμε κυρίως στις δικές μας δυνάμεις. Υπάρχει ένα πολυπληθέστατο, καταρτισμένο και έμπειρο δυναμικό, εκτός αγοράς εργασίας, που μπορεί να στελεχώσει αυτοδιαχειριζόμενα σχήματα σε όλο το φάσμα των λειτουργιών της ενημέρωσης και του πολιτισμού. Θα χρειαστεί διαρκής αγώνας, διαμόρφωση κοινών μετώπων με τις δημιουργικές δυνάμεις μέσα και έξω από τον δικό μας χώρο (πανεπιστήμια, κοινωνικές οργανώσεις διεθνείς και εγχώριες) για να ξεφύγουμε από τον σημερινό οδυνηρό κύκλο της καταστροφής. Τι μπορούμε να περιμένουμε από τις εκλογές της ΕΣΗΕΑ που θα γίνουν στο επόμενο διάστημα; Η «Συσπείρωση Δημοσιογράφων» είναι ιστορικά ο κεντρικός κορμός για να αναλάβει, και σε αυτή την πρωτοφανή φάση για τον Τύπο, τις ευθύνες για την έξοδο από την κρίση, με εμμονή σε αρχές όπως: Σωματεία για όλους χωρίς αποκλεισμούς, διασωματειακή συνεργασία σταθερή (Συνδικάτο Τύπου), Συλλογικές Συμβάσεις για όλους, Συντάξεις και περίθαλψη για όλους, Αλληλεγγύη και έμφαση στη στήριξη των ανέργων, εκεί που υπάρχει πραγματική ανάγκη, στήριξη και ανεξαρτησία της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης, ανεξαρτησία και σεβασμός στον Κώδικα Επαγγελματικής Ηθικής μας. Αρμόδια υπουργεία, πολιτική και οικονομική ελίτ, Ενώσεις Ιδιοκτητών και Συμβούλια Ραδιοτηλεόρασης, αλλά και Τμήματα Πανεπιστημίων, δεν μπορούν να κάνουν ότι δεν ξέρουν τίποτα για τον «φόνο».

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

62 Κύπριος επιχειρηματίας είχε κατάθεση 200.000 και δάνειο 150.000 ευρώ στη Λαϊκή. Έχασε όλη την κατάθεση, αλλά έμεινε το δάνειο!

ΡΗΣΕΙΣ&

ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΙΣ

«Η Ελλάδα έκανε πρόοδο, αλλά αργεί να φανεί φως στο τούνελ». Β. Σόιμπλε (Δηλαδή αυτό που βλέπει ο Σαμαράς δεν είναι φως;)

ΚΑΚΟΗΘΕΙΕΣ ΥΠΟ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΥΡΙΤΣΕΩΣ & ΑΓΓΕΛΟΥ ΤΣΕΚΕΡΕΩΣ

Να το βαφτίσουν Χαρατσάκι και να το φωνάζουν Άκη Άνετος, ευδιάθετος και παιγνιώδης εμφανίστηκε ο Ευάγγελος Βενιζέλος στην προανακριτική επιτροπή για τη λίστα Λαγκάρντ. Αντάλλαξε με τον Μαρκογιαννάκη μερικά αστεία σε βάρος της Ζωής Κωνσταντοπούλου και αποχώρησε αεράτος. Φταίει κι αυτή όμως. Του έκανε ιταμές ερωτήσεις, όπως αν γνωρίζει προσωπικά τον Λαυρεντιάδη. Και αν του λέει κάτι το όνομα Φώτης Μπόμπολας. Είναι σαφές ότι τέτοιες ερωτήσεις κατεβάζουν θλιβερά το επίπεδο της προανακριτικής. Γι’ αυτό και όλες οι απαντήσεις ήταν «έλεος», «μαζέψτε την» και «σιγά μη σου πω». Ο Βενιζέλος, που είναι και διαβασμένος άνθρωπος, επικαλέστηκε και διάφορες ψυχαναλυτικές θεωρίες περί γυναικείας υστερίας. Τις οποίες προσυπέγραψε και ο Μαρκογιαννάκης. Είναι θεωρίες που εισήγαγαν στην πολιτική διάφοροι επιφανείς κοινοβουλευτικοί Άνδρες των Βρετανών Συντηρητικών. Λίγο πριν δημοσιευτούν στη «Sun» φωτογραφίες τους με ζαρτιέρες. Χάρη στην επιμονή του Φώτη Κουβέλη, πετύχαμε την αλλαγή ονόματος στο χαράτσι της ΔΕΗ. Ευτυχώς. Θα ήταν δυσβάστακτο να το πληρώσουμε άλλον έναν χρόνο με το ίδιο όνομα. Ειδικά οι πιο αδύναμες κοινωνικές κατηγορίες. Θα μπορούσαν να του αλλάζουν κάθε χρόνο όνομα από εδώ και στο εξής, αλλά δεν είναι ώριμη η κυβέρνηση να συμφωνήσει κάτι τέτοιο.

Τι να κάνουμε, η κουλτούρα πολιτικής συνεργασίας θέλει και παραχωρήσεις. Τώρα ψάχνουν άλλο όνομα για τις απολύσεις των δημοσίων υπαλλήλων. Είπαν να τις αποκαλέσουν «Κινητικότητα των επιόρκων», αλλά είναι πολύ ξεκάρφωμα. Κακώς σκοτίζονται. Ας το πούνε «Σχέδιο Μεγαλέξανδρος» και ουδείς πρόκειται να αντιδράσει. Ή έστω «Δημόσιος Ζευς». Ας το πούμε όπως να ‘ναι, δήλωσε ο Στουρνάρας, αλλά να τους διώξουμε επιτέλους, μπας και πάρουμε τη δόση του προηγούμενου Μαρτίου. Είναι καθοριστικής σημασίας, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε την ύφεση του 2012. Αν πηγαίνουμε σιγά - σιγά προς τα πίσω, το 2008 θα έχουμε βγει από την κρίση χρέους. Και θα έχει επιστρέψει και το ΠΑΣΟΚ σε διψήφια ποσοστά. Αν πάνε και λίγο πιο πίσω, στο 1956, θα βρουν και το ΚΚΕ. Εκτός αν μετά το συνέδριο γυρίσουν στο 1930 Το χειρότερο, όμως, είναι ότι θα έχουν επιστρέψει και ο Κουβέλης και οι διάφοροι στον Συνασπισμό. Οπότε χίλιες φορές δραχμή και χρεωκοπία. Αυτό είναι και το σχέδιο του κόμματος που ίδρυσε ο Αλέκος Αλαβάνος. Σύνθημά του είναι «Όχι στο ευρώ, όχι στον Τσίπρα». Το ενδιαφέρον είναι ότι το κόμμα του Αλαβάνου θα έχει συλλογική ηγεσία. Αλλά θα έχει προσωποπαγή βάση.

ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ

Οι λαοί ζητούν αλληλεγγύη Πόσα πρωτοσέλιδα στη γερμανική Bild ή στη βρετανική Sun περί «ανεπρόκοπων Νοτίων» χρειάζονται για να πειστούν οριστικά οι Γερμανοί και οι Βρετανοί -πάρα πολλοί- αναγνώστες τους ότι οι Έλληνες, οι Πορτογάλοι, οι Κύπριοι τους παίρνουν τα λεφτά μέσα από την τσέπη; Προφανώς, πολύ περισσότερα απ’ ό,τι νομίζουμε. Οι αντιστάσεις των λαών της Ευρώπης σ’ αυτού του τύπου το λαϊκισμό είναι μεγάλες, το αίσθημα της συμμετοχής στην «ευρωπαϊκή οικογένεια», που χτίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες, παρά τις μπουλντόζες των πολιτικών και μερίδας του Τύπου αντέχει ακόμη.

Τα αποτελέσματα δημοσκόπησης που έκανε στις πέντε μεγαλύτερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οργάνωση Open Society Foundation (που έχει ιδρύσει εδώ και χρόνια ο πατέρας όλων των κερδοσκόπων, Τζορτζ Σόρος) δείχνει ότι οι λαοί της Ευρώπης πιστεύουν ακόμη στην αλληλεγγύη. Κι ακόμη περισσότερο, δείχνει ότι οι λαοί της Ευρώπης θεωρούν ότι οι άνθρωποι στις κλυδωνιζόμενες χώρες υποφέρουν χωρίς να φταίνε. Αυτοί οι 5.000 άνθρωποι που ρωτήθηκαν στην Ιταλία, την Ισπανία, τη Γερμανία, τη Γαλλία και τη Βρετανία -και μάλιστα στο διάστημα που είχε κορυ-

Τέσσερα Χαϊκού του Ανέμου ή Ασκήσεις Γραμματικής Μέλλων διαρκής Όταν ο άνεμος τα πανιά μας φουσκώσει Αυτοί μπακαλοτέφτερα θα ξεφυλλίζουν Ενεστώς Τώρα που ο άνεμος τα πανιά μας φουσκώνει Αυτοί μπακαλοτέφτερα φυλλομετράνε Παρατατικός Όταν ο άνεμος τα πανιά μας φούσκωνε Αυτοί πού κλωθοστριφογύριζαν; Υπερσυντέλικος (πολλαπλής επιλογής) Όταν ο άνεμος είχε κοπάσει Αυτοί Α) Θριαμβολογούσαν Β) Στρατολογούσαν Γ) Κατηγορούσαν Δ) Έβαζαν υποψηφιότητα Βένιος Αγγελόπουλος

φωθεί το κυπριακό δράμα- απάντησαν στην πλειοψηφία τους ότι ο καλύτερος τρόπος για να ξεπεραστεί η κρίση είναι η συνεργασία και η έμπρακτη αλληλεγγύη. Οι ίδιοι άνθρωποι δηλώνουν ότι καθιστούν υπεύθυνους για την κρίση τους πολιτικούς -κι όχι τους άλλους λαούςκαι θεωρούν ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ευρώπη είναι η φτώχεια, η αύξηση της ανεργίας, η μείωση των ευκαιριών για τους νέους και οι αρνητικές συνέπειες της κρίσης για τους ηλικιωμένους και τους αρρώστους. «Μόνο μαζί μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτόν τον κίνδυνο», είναι το μήνυμά τους. ΚΑΚΗ ΜΠΑΛΗ

Ο Λαμπράκης και το κίνημα Ειρήνης Οι εκδόσεις Ταξιδευτής παρουσιάζουν το νέο βιβλίο του Πάνου Τριγάζη «Ο Λαμπράκης και το κίνημα Ειρήνης», τη Δευτέρα 8 Απριλίου, στις 7 μ.μ., στην αίθουσα Auditorium στην οδό Σίνα 2-4. Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι: Αλέξης Τσίπρας, πρόεδρος της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, Οδυσσέας Βουδούρης, ανεξάρτητος βουλευτής, τέως πρόεδρος της Κίνησης Γιατροί Χωρίς Σύνορα, Αριστείδης Μανωλάκος, δημοσιογράφος, ιδρυτικό μέλος της Νεολαίας Λαμπράκη. Συντονίζει η Μαρία Αρβανίτη - Σωτηροπούλου, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ιατρικής Εταιρείας κατά της Πυρηνικής και Βιοχημικής Απειλής.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΡΗΣΕΙΣ&ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΙΣ

Κορυφαίος τραπεζίτης έλεγε προ ημερών αρκετά προβληματισμένος: «Αυτός που θα ελέγξει και θα διοικεί τις τράπεζες, ελέγχει τα δάνεια, διοικεί τις επιχειρήσεις και κυβερνά τη χώρα. Όλα τα άλλα είναι ασήμαντα μπροστά σε αυτήν την τραγωδία που μπορεί να έρθει». Πολύ αργήσατε, κύριε τραπεζίτα μας, να πάρετε χαμπάρι τι γίνεται και γιατί γίνεται.

Οι κόκκινοι αρχιερείς...

Η Ιαπωνία δείχνει πάλι τον δρόμο

Διαβάζοντας τις ατάκες από ομιλίες στελεχών της ηγεσίας του ΚΚΕ μένεις άναυδος. Αναρωτιέσαι σε ποιον τόπο και χρόνο ζουν αυτοί οι άνθρωποι. Απίθανες κατηγορίες κατά όσων ασκούν κριτική στην πολιτική της ηγεσίας. «Προτείνουν τον αφοπλισμό του κόμματος». «Διαστρεβλώνουν και συκοφαντούν μεθοδικά (!) τις θέσεις και τις δράσεις του κόμματος». «Κοινοβουλευτική αυταπάτη οι εκλογές». «Κανένα συμπέρασμα δεν έχουν βγάλει οι διαφωνούντες και άλλοι από την αντεπανάσταση του 1989 - 1991». «Οι οπορτουνιστές δεν μπορούν να γίνουν επαναστάτες με τίποτα...». Η επιστήμη σηκώνει ψηλά τα χέρια. Αυτοχαρακτηρίζονται επαναστάτες οι αρχιερείς και οι ψαλτάδες της μονοφωνικής απομόνωσης από τα εγκόσμια, όλοι αυτοί που δεν είναι σε θέση να αλλάξουν απολύτως τίποτα! Η συμφωνία Φλωράκη - Κύρκου για τον Συνασπισμό ήταν σχέδιο αντεπαναστατικό! Λόγω της συρρίκνωσης των δυνάμεων του κόμματος, οι εκλογές βαφτίζονται κοινοβουλευτική αυταπάτη. Πώς και πότε θα γίνει η σοσιαλιστική επανάσταση; Όταν τα φτωχά λαϊκά στρώματα συμμαχήσουν με την αγροτιά, καταλάβουν την εξουσία και καλέσουν τηλεφωνικά το κόμμα να εφαρμόσει τη δικτατορία του προλεταριάτου. Πότε; Κάποτε. Τι σημασία έχει; Και μέχρι το κάποτε τα φτωχά λαϊκά στρώματα και η μικρομεσαία αγροτιά ας κόψουν τον λαιμό τους. Όσοι δεν μπορούν να αντέξουν και να κάνουν υπομονή, ας πηδήξουν από τα μπαλκόνια τους. Και όσοι μένουν ισόγειο, ας κρεμαστούν από το σχοινί που έφτιαξαν οι καπιταλιστές. «Χριστός και Παναγία», όπως έλεγε και η ΣαπΔ.Χ. φώ Νοταρά.

ΚΑΤΑ ΤΑ ΛΟΙΠΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΪΚΟΥ

Στα 26 εκατομμύρια ψυχές μετρώνται πια οι άνεργοι στην Ευρώπη. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Eurostat.

Αν δεν ψηφίσει ο Κουβέλης το -μέσω της ΔΕΗχαράτσι, δεν το ψηφίζω κι εγώ, απείλησε. Δηλαδή δεν είναι πως το ψηφίζει επειδή του αρέσει ή το καταψηφίζει επειδή δεν του αρέσει. Αλλά ανάλογα με το τι θα κάνει ο διπλανός του.

Με τα χεράκια τους το πετύχανε το ρεκόρ η Μέρκελ και ο Σόιμπλε.

Αν σου θυμίζει πείσματα σε παιδικά παιχνίδια, μέσα είσαι.

Σε καλό δρόμο είσαστε, προσπαθήστε κι άλλο. Εννοείται πως για μας η Eurostat φυλάει τα καλύτε-

Αυτό δε που ο Βενιζέλος επείγεται τόσο να μπει στην κυβέρνηση, και το δείχνει.

Πρώτοι των πρώτων, μακράν.

Πολύ χαριτωμένο. Και κομψό. Και βαθιά πολιτικό επίσης.

ρα.

Τι τις θέλεις, καλέ μου, τις «κόκκινες γραμμές», αφού σε χαλάνε. Όταν μάλιστα ξεθωριάσουν, σκέτη θλίψη. Άσε που το εργάκι παραφορέθηκε και δεν πουλάει πια. Έως ακραία κακόγουστο, μιλάμε. Ωραιότατος ο Βενιζέλος. Και βαθιά πολιτικός.

Από το 1991 (από το 13 Συνέδριο) είχε να ζήσει το ΚΚΕ τόσο ζωηρή (και ενδιαφέρουσα) εσωκομματική ζύμωση. Γι’ αυτό η ηγεσία τάχει παίξει. Εμ βέβαια, τέτοιος και τόσος προβληματισμός, τους πέφτει κομματάκι βαρύς. Και δύσπεπτος.

Ο κεντρικός τραπεζίτης της Ιαπωνίας ανακοίνωσε την Πέμπτη νέα νομισματική χαλάρωση πλημμυρίζοντας με χρήμα την οικονομία, με στόχο να επιτευχθεί πληθωρισμός 2%! Με αυτή την πολιτική, την οποία γνωρίζει καλά η Ιαπωνία, καθώς την εφαρμόζει όποτε μπλοκάρει η οικονομία της, αφενός κρατά χαμηλά την ισοτιμία του γιεν σε σχέση με το ευρώ και το δολάριο καθιστώντας ανταγωνιστική την εξαγωγική οικονομία της, αφετέρου εισρέουν στην οικονομία τεράστιες ποσότητες χρήματος -πάνω από 1,4 τρισ. δολάρια- αναθερμαίνοντας και την εσωτερική ζήτηση. Η στρατηγική της «ποσοτικής χαλάρωσης», όπως αποκαλείται, είναι το τρίτο στάδιο, αν έχουν εξαντληθεί το κλασικά κεϊνσιανά «όπλα» για την αναθέρμανση μιας οικονομίας μέσω της αύξησης των δημοσιονομικών δαπανών και της νομισματικής χαλάρωσης. Τηρουμένων των αναλογιών, στην ίδια πολιτική καταφεύγει και η αμερικανική FED για την αναθέρμανση της οικονομίας, «πλημμυρίζοντας» την αγορά με πάνω από 1 τρισ. δολάρια ετησίως. Δεν καταφεύγει και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην ίδια μέθοδο, όμως, επειδή εκφράζονται φόβοι από τα ζόμπι της νεοκλασικής οικονομικής σχολής ότι το χρήμα αυτό θα εκτινάξει τον πληθωρισμό. Και αυτό επειδή οι Γερμανοί έχουν αρνητική εμπειρία από την έκρηξη του πληθωρισμού πριν από την άνοδο του Χίτ-

Να υποθέσουμε ότι κάτι καινούργιο γεννιέται εκεί στον Περισσό; Μακάρι... Και μέσα στην όλη σύγχυση και στον ορυμαγδό, ο άλλος στήνει «Γραμματεία Αποδήμου Ελληνισμού». Με ποιος ξέρει πόσους Γραμματείς και Φαρισαίους. Καλοπληρωμένους, εννοείται. Κι άντε ύστερα να τρέχει ο Μανιτάκης ν’ ανακαλύπτει «επίορκους» προς εξοβελισμόν. Να λοιπόν που το δράμα της Κύπρου αναδεικνύεται σε καταλύτη εξελίξεων. Πανευρωπαϊκών εξελίξεων δε. Άνοιξε πλέον δυναμικά η συζήτηση για την πορεία και για το μέλλον της Ευρώπης. Υπό το φάσμα του επεκτατικού γερμανικού μεγαλοϊδεατισμού. Στις πλάτες των Κυπρίων, βεβαίως, όλ’ αυτά.

Αλλά μήπως είναι η πρώτη φορά; Εδώ από ολόκληρη χούντα ξεμπερδέψαμε στις πλάτες των Κυπρίων. Κάπου 700.000 θέσεις εργασίας εξασφαλίζει, που λέτε, ο Βαγγέλης Βενιζέλος. Εντάξει, με το καλό, όμως, όταν ο Τσίπρας είχε μιλήσει για 100.000 θέσεις εργασίας, πέσανε να τονε φάνε. Οι ίδιοι τύποι, αυτοί των 700.000. Το πως έχουνε λατρέψει τα «Νέα» τον Σαμαρά, να το βλέπεις και να μην το πιστεύεις. Από τον Παπάγο είχε να πέσει τ’ ανάσκελα το Συγκρότημα από θαυμασμό σε δεξιό αρχηγό. Καλώς ορίσατε στο 1951.

λερ στην εξουσία. Αυτή η σκληρή μονεταριστική πολιτική είναι η πραγματική αιτία που η Ευρωζώνη ματώνει, ενώ ως σύνολο έχει καλύτερα θεμελιώδη μεγέθη, μικρότερο δημόσιο χρέος και έλλειμμα τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την Ιαπωνία. Τα ζόμπι της ΕΚΤ και η γερμανική πολιτική ηγεσία, δέσμιοι της τιμωρητικής προτεσταντικής αντίληψης και της νεοκλασικής οικονομικής σχολής, αρνούνται να δεχθούν ότι, εν μέσω κρίσης, το επιπλέον χρήμα που πέφτει στην οικονομία δεν λειτουργεί πληθωριστικά, ενώ και οι ομολογιούχοι είναι σίγουροι ότι δεν θα χάσουν τα χρήματά τους, οπότε τα επιτόκια δανεισμού παραμένουν χαμηλά. Ποιος δεν θυμάται το εγκληματικό λάθος της ΕΚΤ και του Τρισέ, ο οποίος, όταν ξέσπασε το πρόβλημα με τα επισφαλή στεγαστικά δάνεια, αύξησε τα επιτόκια της Κεντρικής Τράπεζας ακόμη και πάνω από 4%, ενώ ΗΠΑ, Βρετανία και Ιαπωνία ακολουθούσαν την ακριβώς αντίθετη πορεία; Μια σχεδόν αναγκαστική απόπειρα «ποσοτικής χαλάρωσης» έκανε η ΕΚΤ πέρυσι, όταν κινδύνευσε να «πέσει» η Ιταλία, χορηγώντας ρευστότητα περίπου ενός τρισ. ευρώ, χωρίς να παρατηρηθεί αναζωπύρωση του πληθωρισμού. Ακόμη και τα ζόμπι αναγκάζονται να υποχωρήσουν όταν κινδυνεύει να πέσει η Γραμμή Μαζινό και να τους παρασύρει... ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΠΑΚΟΣ

Τόση επιρροή έχει πια στη Λευκωσία ο Βγενόπουλος; Μετά τον Πρόεδρο Παπούλια, και ο Πρόεδρος Στεφανόπουλος λάβρος αντι-Μερκελιστής. Τον Σαρτζετάκη περιμένουμε και κλείσαμε.

γισμού) αναγκάστηκε να ομολογήσει φοροδιαφυγή και ξέπλυμα. Με χοντρά πακέτα μιλάμε. Εντάξει, νέοι είναι ακόμη στην εξουσία, μπορούνε και καλύτερα.

Στις ειδήσεις της ΝΕΤ της περασμένης Τετάρτης.

Οι σοσιαλιστές, σε πανευρωπαϊκή κλίμακα, μπορούνε και καλύτερα.

Το τι είπε ο Τσίπρας στην συνέντευξη τύπου, ένα λεπτό.

Ό,τι θυμούνται χαίρονται οι ανακριτές.

Το τι του απάντησαν η Ν.Δ., το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜ.ΑΡ., πέντε λεπτά και βάλε. Κι ας ήταν του Τσίπρα η συνέντευξη, ο Τσίπρας δηλαδή ο φορέας της είδησης. Άντε όμως να τα πεις αυτά στον Σίμο και στον Αιμίλιο. Και να τα καταλάβουν. Μπουμπούκια οι Γάλλοι σοσιαλιστές.

Είδες ο Αναστασιάδης; Στο τσακ-μπαμ καθάρισε με τον mini (έστω) ανασχηματισμό του.

Ο Ολάντ παρακολούθημα της Μέρκελ.

Ενώ ο δικός μας τόνε ψυρίζει κάνα τρίμηνο τώρα.

Ο Μοσκοβισί πιο Σόιμπλε από τον Σόιμπλε.

Άκλαυτος πήγε ο φουκαράς ο Μιχάλης Σαρρής.

Και ο Ζερόμ Καϊζάκ (πρώην υπουργός Προϋπολο-

Τις υποκλοπές, λέει, πίσωπίσω. Όσο για την... απόπειρα (!) κατά του Καραμανλή, άσε καλύτερα. Χρειάζεσαι μεγάλα αποθέματα χιούμορ για να το διαχειριστείς. Και πού να βρεθούν, μέρες που ‘ναι. Άμα δεις ανάπτυξη το 2014, να μου τρυπήσεις τη μύτη. Όχι, δεν το είπε ο Λαφαζάνης, ο Δασκαλόπουλος του ΣΕΒ το είπε. Πάλι καλά που ο Βενιζέλος δεν διέγνωσε και σ’ εκείνον περίσσευμα τεστοστερόνης...

Η ΑΥΓΗ

Yσ τ ε ρ ό γ ρ α φ a

KYΡΙΑΚΗ 7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗ

Αποδιοπομπαίοι τράγοι

Του ΤΑΣΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΜΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ

Πού να ήξερε ο Άνταμ Σμιθ ΣΕ ΕΝΑ ΔΙΑΣΗΜΟ απόσπασμα από το Ο Πλούτος των Εθνών, ο Άνταμ Σμιθ παρατηρούσε: «Τα πράγματα που έχουν τη μεγαλύτερη αξία χρήσης έχουν συχνά μικρή ή μηδενική αξία ανταλλαγής και, αντιστρόφως, εκείνα που έχουν τη μεγαλύτερη αξία ανταλλαγής έχουν συχνά μικρή ή μηδενική αξία χρήσης. Τίποτα δεν είναι πιο χρήσιμο από ό,τι το νερό, αλλά είναι δύσκολο να αγοράσει κάτι (...) Ένα διαμάντι, αντίθετα, δεν έχει σχεδόν καμία αξία χρήσης, αλλά μπορείτε να το ανταλλάξετε με μεγάλη ποσότητα από άλλα εμπορεύματα». Σχεδόν δυόμισι αιώνες αργότερα, μπορούμε να μετρήσουμε την «πρόοδο» που σημειώθηκε από τον καπιταλισμό. Το νερό, που ήταν ένας βασικός πόρος για την ανθρώπινη ζωή, αλλά δωρεάν, επειδή δεν ανήκε σε κανέναν και άνευ αξίας επειδή, άφθονο, έχει γίνει πλέον ένα πολύτιμο αγαθό. Η σπανιότητά του σε σχέση με τις ανάγκες του πληθυσμού και οι τεχνικές δυνατότητες διανομής και νομής του το καθιστούν ένα σύγχρονο διαμάντι. Το ότι το νερό έχει μετατραπεί σε εμπόρευμα μας εισαγάγει και στα σενάρια του μέλλοντος. Οι θεμελιώδεις,

για την επιβίωση του ανθρώπου, πόροι: καλλιεργήσιμη γη, δάση, θάλασσες, γενετική κληρονομιά της γεωργίας, βιοποικιλότητα, καθαρός αέρας, ορυκτά και πηγές ενέργειας, επειδή γίνονται όλο και πιο σπάνιοι, και λόγω των αυξανόμενων δυνατοτήτων της χρήσης τους, μετατρέπονται σε εμπορεύματα που ανοίγουν την αδηφάγο βουλιμία του κεφαλαίου. Ενώ συνειδητοποιούμε επιτέλους ότι οι φυσικοί πόροι δεν είναι άπειροι, ο καπιταλισμός θέλει να μετατρέψει την επερχόμενη σπανιότητά τους σε νέες περιοχές κέρδους. Το ιδεολόγημα που χρησιμοποιείται για να νομιμοποιήσει αυτή τη λεηλασία είναι πολυφορεμένο. Οι ιδιώτες -λένε- επενδύουν τα κεφάλαιά τους σε αυτούς τους πόρους, τους δίνουν αξία και τους καθιστούν περισσότερο διαθέσιμους: π.χ. στην περίπτωση του νερού με την κατασκευή αγωγών, δικτύων, φροντίζοντας τη συντήρησή τους κ.λπ. Αυτό αποφέρει βέβαια κέρδος στους ιδιώτες από τις πληρωμές των πολιτών-χρηστών, αλλά αυτά τα αναμενόμενα κέρδη τους ωθούν σε οικονομικά χρηστή διαχείριση, φροντίδα και διατήρηση των πό-

ρων, με ωφέλεια, τελικά, του κοινωνικού συνόλου. Η δημόσια διοίκηση, αντίθετα, είναι αναποτελεσματική και οικονομικά χρεωκοπημένη. Τι και αν οι ιστορίες ιδιωτικοποίησης των νερών όπου και αν εφαρμόσθηκαν, αποδείχτηκαν καταστροφικές. Τόσο στις τιμές για τους χρήστες όσο και στην ποιότητα του προϊόντος και της υπηρεσίας. Στις ανεπτυγμένες χώρες επέστρεψαν στη διαχείριση του Δημοσίου και στον Τρίτο Κόσμο οδήγησαν στην εξόντωση των αγροτικών πληθυσμών. Υπενθυμίζω ότι αυτό το ιδεολόγημα κυριάρχησε στην παγκόσμια οικονομία τα τελευταία 40 χρόνια. Δεν προκύπτει όμως, όταν εφαρμόστηκε σε δημόσια αγαθά όπως το σύστημα υγείας των ΗΠΑ, να έφερε αποτελεσματικότητα και κοινωνικά οφέλη. Είναι το πιο ακριβό και το πιο ταξικό μεταξύ των αναπτυγμένων χωρών. Και πού οφείλεται η Μεγάλη Οικονομική Κρίση που ζούμε, αν όχι στο κυνήγι του κέρδους με κάθε μέσο και με κάθε τρόπο από τους τυφλωμένους από τον «δημιουργικό εγωισμό» ιδιώτες επενδυτές;

ΜΑ ΟΤΑΝ ΕΧΕΙΣ πάνω από ένα εκατομμύριο ανέργους στον ιδιωτικό τομέα πως «κάνεις θόρυβο» για απολύσεις «λίγων χιλιάδων» του Δημοσίου; Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών εξέφρασε, κι αυτός, την ίδια απορία. Λέγοντας συγχρόνως ότι το μοντέλο της δημοσιονομικής προσαρμογής πρέπει να αλλάξει και να υπάρξει μια «αναπτυξιακή στροφή». Το τι είδους αναπτυξιακή στροφή διευκολύνεται με απολύσεις, αυτό βέβαια είναι άλλο ζητούμενο. Δυστυχώς αυτό το στιλ σκέψης έχει επεκταθεί σε ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας. Ενδημεί και σε αυτούς που υποφέρουν και δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις στοιχειώδεις υποχρεώσεις τους. Είναι μια σκέψη που συγχέει τις πιο διαφορετικές καταστάσεις για να καταλήξει στην πιο παράλογη θέση: ότι ο Α θα βγει κάπως από τη δεινή θέση στην οποία έχει βρεθεί (γιατί άραγε;) αν και ο Β, ο Γ ή ο Χ πέσουν κι αυτοί χάμω. Ως εάν η τιμωρία του ενός να αποτελεί τη συνταγή για τη γιατρειά του άλλου. Ξεκινάει από τους επίορκους για να φτάσει, με ισοπεδωτικά άλματα, σε ένα είδος αντι-κρατικού λαϊκισμού. Με ποια έννοια ωστόσο η αύξηση του αριθμού των ανέργων θα ωφελήσει τους ήδη ανέργους; Και με ποιο μαγικό τρόπο η άρση της προστασίας του ενός θα Με ποια έννοια η αύξηση δώσει ασφάλεια στον διτου αριθμού των ανέργων πλανό του; Ομολογώ ότι δεν μποθα ωφελήσει τους ήδη ρώ να καταλάβω αυτή τη ανέργους; Και με ποιο λογική. Για έναν κυρίως μαγικό τρόπο η άρση της λόγο: όσοι την αναπαράγουν δεξιά - αριστερά προστασίας του ενός μοιάζει να ξεμπερδεύουν θα δώσει ασφάλεια με το σύνθετο ζήτημα, τις στον διπλανό του; αλλαγές στο κράτος και στη διοίκηση, παίζοντας το χαρτί της απόλυσης. Πότε αυτό; Σε μια συγκυρία όπου περισσότεροι απολυμένοι σημαίνει λιγότερα έσοδα και μια πιο «ερημωμένη» αγορά. Και ακόμα χειρότερα: όταν περισσότεροι απολυμένοι ή υπό απόλυση άνθρωποι σημαίνει εκτράχυνση των άλλων πλευρών της κρίσης, των σοβαρών ηθικών της απόνερων. Υπάρχει λοιπόν μια σκέψη της κρίσης που ρέπει στην ευκολία. Κινείται ακόμα ανάμεσα σε σχηματικά δίπολα, από τη μια το κράτος των τεμπέληδων, από την άλλη η αγορά των ταλαίπωρων, από τη μια οι κηφήνες, από την άλλη οι μέλισσες. Η κατανομή των θυσιών συγχέεται με τη συστηματική διοχέτευση των θυμών σε επιλεγμένες κατηγορίες του πληθυσμού. Και η σωτηρία του έθνους ανάγεται στο άψε - σβήσε στην εκτέλεση κάποιων «ενόχων». Μένει έτσι εκτός κάδρου η πραγματική αλλαγή των όρων του παιχνιδιού κι αυτό που επικρατεί είναι απλώς το παιχνίδι αναζήτησης αποδιοπομπαίων τράγων για τις δυσκολίες και τα δεινά που αντιμετωπίζει ο καθένας ατομικά. Υπάρχουν πραγματικά προβλήματα στη δημόσια διοίκηση και στην οργάνωση του κράτους. Οργανωτικά και ουσίας, προβλήματα βασικής δομής και σκοπών. Αλλά καμιά μεγάλη κοινωνική κρίση δεν αντιμετωπίστηκε ποτέ με τον φόβο και την απειλή του χειρότερου. Η «κοινή» υποβάθμιση και διάλυση κράτους και αγοράς, δημόσιου και ιδιωτικού, ελάχιστη σχέση έχει με την αλλαγή και την ανασυγκρότηση του κράτους. Η εύκολη σκέψη, που αναζητεί απλώς ‘ενόχους’ για να τους φορτώσει όλο το κρίμα των καιρών, ανθίζει όταν η κοινωνία αναμασά διάφορες εκδοχές ήττας και διαίρεσης στο εσωτερικό της. Και δυστυχώς τέτοια είναι η συγκυρία που ζούμε τώρα.

Τελικά ο Ευάγγελος τα κατάφερε στην επιτροπή που ερευνά τις ευθύνες για την λίστα Λαγκάρντ. Ο κόσμος αντί να συζητά τις τυχόν πολιτικές ευθύνες του για τη μη αξιοποίησή της με σκοπό την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, ασχολήθηκε με το αμόκ του Κασιδιάρη. Κατά τα άλλα, αυτός, ένας «τσάρος» της οικονομίας, έβλεπε τους άλλους (Παπακωνσταντίνου, Μπίκα, Διώτη) να περνούν και να παίζουν με τη λίστα πίσω από την πλάτη του. Τόσο απλά... ΑΙΡΕΤΙΚΟΣ