11635

17/2

ΑΥΓΗ Η ΑΚΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙ

NDEatique LE MO m

ΥΑΡΙΟΥ 2013 17 ΦΕΒΡΟ 2 TEYXOΣ

EΛΛ ΗΝΙ ΚΗ

ΕΚΔ ΟΣΗ

diplo

i* Serge Halim

14 &,40 730 6'+4 7#2 -,*7# -35 -6,%

752 $'/ 1 4 253 $)0, &752 .5,)0 4-3,6 25 4-3,) 6'+4 .5,6%+5174 43/&74/6.

5/$*, 7&74 .5.& .53 76 1430 7#0 11#0 52*+415 176 +47* 730 4-3 ) /60 o/7 -6'0 5-43 22)5 +)/40 6 -/&4

2001, ' 240: «

63, 4-74+ / 6 46%0 .53 5 +6 6% #152 %6 -&,4+ 7* ,6%14 #

». !.6, 4 75 $2 1

2 .53 .57&-32 176 /*..

176 ! $52317* 75. ?:@5A+* C>45-674,)1+5 >B/<, >C +3>?@ @CB3,

ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ 1952 • Β’ ΠΕΡΙΟΔΟΣ • ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 11635 • KΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013 • TIMH: 3 €

*<. ?, ?:?@+1 BA 45@, 2:;?: C:?,(A)< ?:@5A+ :A6 0@21 ?@< 7@C< <, 2>?< A740?

7?=C =B@< 0)A ,(?3< 1B@ A:5@=7 =9ABC0@=B@92< :&< >C C:A0?

9C@ C=9A)> 7@C @0?A5A+3C =A6> BA> :58(6=71 BA6 :A>BC@ C:1 7:A;?3 >C C:?@5* BA> :58(6=71 BA6 A;:;C9B@92<, C> B;A7A9;4B8= =? C>(;/:@=B@94 93>8:;&BC ;4 C'A) 1BA6, 5A6 (A@ 8 C>C'A C+>A*=?@< 1B@ :A5@B@9A) C>B@:4 A@ ;4; &< >C A38=8 BA6 7:1;@A A:3A6, 9C@ 8 ?>A,A: 7? BA 5C(;?

B;C, 9C(&< 8< 9C@ B@< C:C+/ 4> =6>02(89C> '+C>A3 C5@7: #3C< 7? B8> :&58=8 9A9C > :;A=,*7CBC +@C /< FARC B8< A5A7 )>BC@ =,?01> :4>BC B@< 6:A:6;&>A6> A:A@A +2<), ,;8=@7 A@ A:A3?< C>C"/ >A6> 4=,87C; ?:?7#4=?@<, B?5?@& , BA =B;CB@/B@92< - 9C@ =6,>4 :@> 4>B?> A@9@A9;CB3C BA6 =47C A>3C 7?;@4 3?< +@C >?AC: B8 7?B4 B8 0A5A' C5@7:4>, C:1 455A< 39A=@ 7*>?< @ C917C. @ A 4@>BC =C5?)?

C:A9C5):B?@ =&7C B8< 5 :AB2. :/< , «$& & #39 >B? @5:2> 9C5)B?;C C:1 BA6<, ?3>C@ @9&>, BA7@> , " , "+1< $/B?; , $& :;&8> 6:A6; - &%" $ % $ # # &$ & $&" &" %& % $# % ! # $ &$& $ % #"! %#% # "! % %&

2B=@, # % $ % $ !% %# % % !" , %& =8 7A@4"?@, %& !% ! $& !, $# »1 . 4(? 06B@9* ?:27#C> A:C0&> BA6 @?"

C=B@9& BA6< & $" ! :@A ;@"A=: C>B@:45A6< :C@,>30@ B/> 59)A6> BA6< >C :C3"?@ BA 01B8=C> A@ A:A3A@ :;A=? A:5A=B4=@C B;A'A =?@ 7? ;A) :A527A6, 5@#694 0@?>2$?@<. C 7:A;?3 >C ?'A0@4C. =? CB2;7A>?< 45@. );@A, BA 45@ 72B/: =BA C';@9C>@94 $# "BA> :15?7A BC ?:17?>C !"$&" "& =B;CB@&B?<

!" %& A:5@=71 9C@ ! %&" %$& & # & $&% # # # !"

54« & & & $# ", # ? A ;C>=A64 # ! ! %#

Η ΑΥΓΗ

Ο πόλεμος

στο Μάλι επέμβαση 276μα για την 76' ,4 5 », επιχείρη 2002, !.7 @ 4-7)+ /360 +9A5@91< C9 τρομοκρατία :;1?0;A< (A 9??:@,?@;*«ενάντια στην 176%: A 455A< 0)>C78 Licorne ( A>1 =B;CB@/B@92< ?@ BA =C @ B8 B@< +C55@92<

, 6:4;, =BA)> 7?

BA6 21A6 C@&>C B8=?@< B/> C;,&> B@< ,C;C9B8;3=A6> «=B;C A >C 1B@ =BA =)>A5 ?>0?,17?>A ?<», 0?0A72>A6 0?9C?B3C< 'C3+@9A)< 51$@+9 C3C< /> B8< B?5?6B B?< B4=?@<. @C >C B/> 9@>*=? ;C> =A64 ,A)> C>B3(?

B?3C< >?BC@ >C 96;@C; :?;@+;C'* B8< ?9=B;C 54>B 0?> 8 ;/(?3 4>?BC@ B@< B?A5A958 7:1;?=? >C B8> A:A3C 9CBC:@ =BA 45@, 7? 2>C :5*(A< +?74B/> ?>(A6 3, 4, < 9;CB8(?

A672@ :;A8+ (;@C7#?6B@9 5?6BC3?< 872;? =B&>, (C :;2:? ?:@=92'B89? , C>C9C@ BA :C=@C=71 =,A5@C 67? 72=C =BA> ,;1>A BA @7:A69BA) 8> B;?@< >/< >C B8> ?>B4$A ! $52317*2. /< =B;CB4;,8<, BA 2 ?#;A6C;3A6, 2001, 176 03/B@9* ?>4>B@C =BA6< 8 B;2,A>BC< 176 7C91 BA 4##C B8 +C55@9* =B;CB@ ,B6:*7CBA< 7?B4 Center, 7? BA6< 4.600 ?:A72>8 BA6 ?#0A740?< World Trade ?:@,?@l», 8 A:A3C < :);+A6< BA6 3$?@ B@< 1 100 =B@< # 8 «Serva r Zajec *

Olivie

O

,&<- C>47? ;49) =B25>? #58(?3 -?:@B6 :;&8> «#@B;3 ;/<) >C :C;?7 06>47?@< =B8> ;9?B2< ,@*<». =B@< ?7:15?7?< BC@ />8< ';@9 C>C:B)==A> >C B8< +C551' B8> > =B;CB@/B&> 5@40?< 455/ ,&;C< 9C@ ?>?;+A)> +@C B8< 3A6 :A=BA 20C'A< 672>A6 ?7'65 +?>@9? =8?>1< ?$C@;?B@9* C:AB;A:* "&>8 :A6 2,?@ 527A6 =? 7@C =67'2;A>BC. C> 9C@ 4 +C55@9 BA6 /*., 7C=3C +@C BC :?;3:B/=8 BA C;3=@ 6 2003, =B8> 6< 0@=BC+7A)<, @1,@ 03,/< 94:A@A B4=,?@ =BA> >?A=6>B8;8B =677? =B8> 64=@ C;>?3BC@ >C 1, BA>3"A>BC< ?@ BA 91 B6,A0@/9B@=7 :A6 (C 087@A6;+*= C>BC=B?3 > C:?@5*

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Η γαλλική επέμβαση στο Μάλι Οι ιμάμηδες εισβάλλουν στην πολιτική Άρθρο Σερζ Αλιμί: Η χειρότερη επιλογή

ΣΕΛ. 31-34

ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ

ΒΙΟΜΕ

Μαρτυρίες μεταλλωρύχων για τα ματωμένα μεροκάματα

Πήραν στα χέρια τους το εργοστάσιο οι απλήρωτοι εργαζόμενοι

ΣΕΛ. 22-23

ΣΕΛ. 24

THN TETAΡΤΗ ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΤΗ ΧΩΡΑ

Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ ΕΙ Σ ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

(ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ LEVY ECONOMICS):

Μακιαβελικά τρυκ της κυβέρνησης για την οικονομία ΣΕΛ. 14-15

ΛΟΥΚΑΣ ΑΞΕΛΟΣ:

Η επιστροφή του Γκράμσι μας διδάσκει ότι καμία ήττα δεν είναι οριστική ΣΕΛ. 47

ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΟΥΛΕΣ

Mιλά ο σκηνοθέτης του βραβευμένου ντοκιμαντέρ «Φιλιά εις τα παιδία» ΣΕΛ. 45

ΧΑΛΙΛ ΜΟΥΣΤΑΦΑ:

Balkanatolia είναι η Θράκη ΣΕΛ. 23

Απεργία-μήνυμα για ανεργία - μισθούς Τέσσερα εκατομμύρια Έλληνες στα όρια της φτώχειας Ο Σαμαράς σχεδιάζει ανασχηματισμό προκειμένου να ξεκολΕφιαλτικές διαστάσεις παίρνει η φτώχεια στην Ελλάδα εξαιλήσει η κυβέρνησή του και συγκαλεί αύριο συνάντηση με Βετίας της σκληρής πολιτικής της κυβέρνησης Σαμαρά. Τέσσερα νιζέλο - Κουβέλη αναζητώντας απεγνωσμένα εκατομμύρια Έλληνες αντιμετωπίζουν πλέον σωσίβιο για να σωθεί από το ναυάγιο. Η κοιτο φάσμα της φτώχειας, ενώ η πραγματική αΣωσίβιο νεργία ξεπερνά το 30%. Οι μισθοί θυσιάζονωνία εισβάλλει στο προσκήνιο των εξελίξεμε ανασχηματισμό νται στον βωμό του κέρδους, τα δημόσια έσοων με την πανελλαδική απεργία της Τετάρτης αναζητάει ο Σαμαράς δα πέφτουν, οι εργαζόμενοι συνθλίβονται κι όπροκαλώντας απώλεια στήριξης στην κυβέρμως η κυβέρνηση δεν τολμάει ούτε καν να νηση. Τα συνδικάτα ζητούν να μπει φραγμός διεκδικήσει αναθεώρηση του Μνημονίου, προκειμένου να σταστις πολιτικές - σοκ και να σταματήσει το ξεπούλημα στρατηματήσει η καταστροφή, που παίρνει πλέον χαρακτήρα ανθρωγικών επιχειρήσεων του Δημοσίου, που είναι απαραίτητες για πιστικής κρίσης. την ανασυγκρότηση της χώρας. ΣΕΛ. 3, 10-11

Θύελλα για την αγωγή κατά της «Αυγής» με τις πλάτες Σαμαρά H εφημερίδα «Παραπολιτικά», με δικηγόρο τον Μ. Βορίδη, κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο της Ν.Δ., ζητάει 300.000 ευρώ για συκοφαντική δυσφήμηση «Η Αυγή»: Πολιτική δίωξη με στόχο την Αριστερά ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ: Ευθεία παρέμβαση Σαμαρά Βγαίνει από το αυγό η ακροδεξιά διαπλοκή

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ Για το βιβλίο του Κ. Τσουκαλά Η Ελλάδα της λήθης και της αλήθειας Γράφει ο Γ. Μερτίκας

ΕΝΘΕΜΑΤΑ Ναρκωτικά: από την καταστολή στη θεραπεία Γράφει ο καθηγητής Ν. Παρασκευόπουλος

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

Η κατάρρευση της κοινωνικής ασφάλισης

-,+*) *('&)%:

A$#(,+"! (

! !

0 % ! : «Diplo» 0/. «-,+*»: )./ 0/.('&%+./ $,(#%+/$"/ !# '%" '( / 0 $ : %' !./ ( / # ' * 0 ! * : % /$* !/ +./ ( / 0/. ( ,%

LE

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

0 - , : Cosco: O. « (.$# $,( *0# » $ '( #.%/.

0 -

: ( - *(/,

!./ '% 0. (/( 0/.%

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 10 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013 TEYXOΣ 1

diplomatique

«Diplo» « »

M

* Serge Halimi*

0 : )# /( $ # : -

!./ 0 /$ $ (

0 ( , ! - , - :

#%. /(*$#. $# !./ %/ ', /$ ,0 .

0 " : H !

-%+#( .(* , '. .$ /+!'" / 0 - % : /!/ %" % ' $ ( / 0%"$ 0 ! - : . '! # % $ (/ ' /% #"',1977)

0/ .-, 0+*+-0/)/ ('&%$#, " +!! # ' #$ "% ' " '# " ' # #$ % # & $# $ #$'& " # . 0# & # # % % ( % #% "% + ' " $ # & # $ # '$ . !! $ # ('" $ $ % & " ' , !! $ #' $ #, !! $ !$ ' % ’ % &' $# % # ( .

«Le Monde Diplomatique», # '' % # # $ #% $# ' ' $ #$'& " # , % % $ ! % % % % %, $! " $ ' " $ '$ %$ " +!! # , ' # % # %# $ $ $% %$ , ' , %$ #$ % $ " ' " : # '& , #% , !$ $ & ... /%# " # $( # % % « ' # '$». " #$ # &

+' ', / ! '%#" (/ # % #" #%+/$ *%., #"(/. +./ " $# /, *( '0.! '( /., ' & .' # ,(/ / ’ , . / '&, %#. !#+ # /%( .0 /+0 $!.# $#. : 0% ( /(.$' * (, /( , #( ' .+/% .0'& % ', ./0, %( $ , /! .$ * $ # (.0* 0,%./% "/ . - # "$ 0/. +./ " $# /, *(, / '& #"(/. !"/ / . "+# %# $ . ' '"# '.0'('!.0* 0/. % !/ ' .$ .0* 0%"$ %'0 #$# (/( $ !/( .0 0/. 0/ ' # '&!#(' ' . .0 !# /$ !/ .$! , ./!'% (# /. /% * !./ ( / / ( $ : #! (.$ !./ ( / #0 '+.0* 0/. /+ (.$ .0* &(/! , ' '"/ #%# %* !# / / / . ! (/ /%/ '$./0 0 !!/ /. ' !!/ ', $ % ',!# %' %/ $/ $,+0 "(',(, '. (, ' % !' !/ ,% /" ( ', ',( $ ( / 0 . / ' ' '"' 0.( ,(#&',( (/ +"(#. 0/. / '&, / 0/. # " / !/ . ' . .0* ! '%#" !./ ! %/, 0/. $ %/ $/ , (/ $ /!/ *$#. (/ !/ 0/ / .0 #. (/ /"%(',!# ! %' $’ /, ' /. (. 0., ', '. " .'. 0/. '. " .'. /( % '( /. $ ( # ',$"/ +./ (/ /(/0 (',( ' " .' % +!/, / '& ',( /%/ # #" ( " ./ / ,(/!"/. # '! (', ', 0#( %.0'& % ', ', /" #. / $ ' ! '( ,% , «Le Monde diplomatique» #( / ! '%'&$# (/ ! ( #. # (.0* 0 '$ .

. «New York Times» ./ ',( 14 .# (#" #0 $#. ! $/ / ( «International Herald Tribune». «Le Monde diplomatique», / ( #,% , #. #%" ', 50 .# (#" #0 $#. , #" # , ! (# , #" # $ ' ./ "0 ,'. - * Serge Halimi

«Le Monde diplomatique»

#0#" ', '. # /"%'. ( ( # !#%" ( %' +',( !./ #! '%.0* $ %/ +.0*, '. # /"%'.

«Diplo» #( ('( /. / ' %/! ', +./ (/( '( 0 $!'. % $.!' '. ( / ' .# ( "0 ,' $# 29 + $$# , #0 / / +/ .0 , / ' & ( %" , «Le Monde diplomatique» $# (/ +"(#. (/ .# ( ( , ' ', #0 " # /. $ / "/ 0/. . (/ +/ .0 #%.' .0 ', 0,0 ' '%#" $ ' # #%.0 . - / ! $/ #0/# "/ ', ‘70, !# ( $ ( .0 / '%. ( $ ( '% '+/ "/ 0/. ( /, ( .# #0 $#. «Le Monde diplomatique» 0,0 ' '%'&( $ . &' /, %# . $,( #./, /0' '& $/( #0 $#. $ / .(.0* -!#%.0*, $ . %# 0#( %.0* ,% 0/. ' , !# ' 1990, $ ( -$"/.

- ! ( /( /$ #" # !./ /+0 $!./ /, '0%/ '%"/ ( !"( ./! #.'( / ( .# ( (

#0 $# ( /$" # /. $ !#+ 0.( ' '" $ #( !.0%'& /%. !'& / ! (, ', #( '+/%. ',( '( % (' ', ' #&',( 0/. #( ./ ',( /% #%.'%.$! (/ ! $/. .’ /, ( '( +', $,( %'!* ( /(/+( $ ( / ' # #" ! ( #++& $ +./ . %0#./ 0/. ( '. / ( #0 $# (. - #, '&!# !/0%' "/ $ ( / 0 '$ $ / # (.0 «Le Monde diplomatique», / /, ' % ' #& ' ', !# !#+ !/ /% $,( !.',%+'&!# !# (

* $ !!"% %# ! % # % "% $ &%#, ' % /! " 0 '#, % %# $ & !!"%# !$ $ & " '" #!!$ $ '" " $! % ' ' , # & 35 ('&%$#. , ! # #% /% ' # # #% ' , ! '$% % $ ' ' & . / # # # & %& #%# ' " #% # & #'( $# %# % % ' # $ ' # #$ %# % % " '$%& « ' # '$» ’ % " # ! " . / " $ & $ " «Le Monde diplo ma tique»

#%$& # # ( #$ ' '# !$ $ %. , !!"%# #%# % " % # $ '$ & '# $# " ( '# , # # #! $ & $# %#$ " $ % # # & "% # # ! % $ + ' # $ ! $ # . / & %#$ #$ !& $! # '$ % # $ ' # $# %# #$%$ "% " " % ' # # " «Le Monde diplomatique» "% «/ ». / & '# #$ '$# # $! % #$ 4 !$ % ( #$ # ' % %# 8 !$ ), % &! " #'( #

«-,+*». )# ( #0 '+.0* ', / ' , "/, ' .0' /%0' ", 0/. ' . %+' / /( % ',, !# / % 0/( $# '!. ' , # #"/ . ./ % '( / '( 0 $!', (# . %'$ / #", !# $,( %'!* ', " ', ', - ( ).(0, #( '0.!.'+% ', . ./" #%/ %' # ! (', / / +/ .0 ! $/ #( ! % $ , (/ !.',%+*$#. (/ 0#% '$0' .0 0# /.'. - ! (' ', 0 . '.' / * /( /$*!/( ' - $' ./ $! $ !# / & ', ' . .0'& 0/. ', '.0'('!.0'& 0 $!',, !# / & 0, %( $ 0/. 0#% '$0' .0'& 0# / /"', #"(/. $,(* $ ' /%"$., ( , $.(+0 '( * ( - *(/. - /, ', 0 (#. $,+0#0%.! ( /(/ * $ / .'$ !#" #"(/., ., / #, ,( !#(' $ ', « " ', !',, ', -!#%.0/('& 0# / /.'& ', », ' - ( ).(0 +%/ # $ ( +0,% # . # % $ «New York Review of Books»: « ' %/+.0 /% ' ' .$ '%"/ #"(/. ., +./ +', $,( # #! (', !# ( # (.0* , #% (#./ ( *( (, #( ! '%'&!# (/ / /. *$',!# / ( / (/ ! #. , ( 0 #!'("/ !./ %'$ %.(* #,% / 0* .'"0 $ , ' '"/ / # . #. ', 0/( (# $&+ %'( '.0'('!"/ »1. !#" .$ #&',!#, 0/. '. " '. !/ $ ( «-,+*», ., /( . , .$ '%"/ /&#. (/ #"(/. « %/+.0*», 0 # '% ', (/ / #! ' " #. ', $,( % .0'& ' . .0'& , $,!! ', ( %/ # . (, (/ ', , /% ',( , . ', / '! (#. / ( # (.0* ', 0,%./% "/ +./ (/ '( , ' ',( $ ', /0 #. 0/. $0 %'& 0/( (# «$&+ %'( '.0'('!"/ ». /. / $,(# "$',!# (/ /(/ '&!# /( '& $ '( 0 $!' /%/ #"+!/ / './ %( $ , +./ " #"(/. /, ', ! $/ ', %',( ( # " / #( 0/.('&%+.', 0 $!',.

1 [Alain Minc, ‘An Open Letter to My Friends, the Financiers of America’, «The New York Review of Books», 25 ctobre 2012.]

(-#"( (#!: ! #! ! "!

' #$ % $ # & & www.mondediplomatique.fr.

% ' # # # %#$ " #% $ #$ $# $ : «Le Monde diplomatique» # #% # ' #' # % !!"%$ & ( ' , % " «/ » #% $ # ' " $# % ' # % # ' '$ &. /!! %#$ ! '$ & ' # & # &. " $ % $ #$ ' /!$ , %& , $'# & # #$ $ "% ! # $# %# #$% ' $ & . #$, ! , #!! " #% $ &, # $ & # #$ $ , $# "% $ # , #%# % # . / & # '$ % %# # "' , " !" # ' , $ % # %# % ( % %# %#$ %# .

Μ ΕΓΑΛ Η ΣΥ ΝΕ ΡΓ ΔΙ ΕΘ ΝΗ Σ ΑΣ ΙΑ

Η «Le M on diploma de ti με την «Α que» υγή» "! $ &

#$: * -.# ". .+ -,( * & +. -,( %%' . , &!#$ # # &! + )" & % : -,& ('* *) -) $ '*-,#,& 1977) & "

: * .# *+ , %%

%$ " ' . $: *)& "+.& ( .& Cosco $ ) & .+ *'!$+ ) , +($ ) ) ,#, - ( !& ! $* . )" ( & (.

$*+ %.( # *'!) (: $+& #-,( %%' . ) # ! " .#! -+'. " # , " % ! " &, $-.('#-$ &: -, "+. *'!$+ ) & ! %& # %.#, #-,( '%%,. " H - %", -,& -,& %%' . * $(-+( &, )+ +#. ") &. *'!$+ ) %& $ -,(

% (., *'!$+ ) # "+. !)*' + (.( .+*

Η ΑΥΓΗ ΕΤΟΣ ΙΔΡ ΥΣΗΣ 195 2•

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 2

ΟΣ ΚΟΡΥΦ

ΗΣ Το τρυκ Σα για τα κο μαρά νδύλια

Οι εντιμό τα του κυρί τοι φίλοι ου Σαμα ρά ΑΠΟΚ ΑΛΥΨ Ο Η συμβ ρόλος του ού Σαμα λου του Α ρά ντ Λαγκά στη λίστ . ρντ κα α κερδ οσκο ι το πι fund κό

ΣΕΛ. 10

..74 4& 7-2*27-/ 36, .!365 &1*2/6, 5*..74 7 -/ 5/7416 .7&52453' 7%) 7%) '+ 67/ , *.. +04"4 1774 / " 2*145 50$ 64) 507 1256417074 3+4). .7 4 67-) 362 6+%7/654 5367 07.

4641$ 3 5'52* &45 "47 6, « 5 -2 05 1 52*65 ,» . « 7%&1 .5» +43 *.

6,.+70641 7% 365 '7 .+4 367 5 % 902 05! !'7- 154 2436+2* 2/+4 502 36, , 6% , 6773"$1,6, 02 65& /4 + 4*... . +.433 6270 , 50$ 5/!",), .

36 ) 367 6,/ 524/*1, 052531 /47 0525'7/ ), . 2&45 65 me 6,) + 4*) /,), dia 5'52* 36,/ + 7-3!

67/ 2$.7 , '+ 36$ 7 67- 3-' 7% 5. 1 +67 6,/ ) 7 02 -0 .7- 67-, &1*2/6 154 6. 50536 7-2 6,/ +'0.71 5%27-, 36, &$) 50$ 67- 367 1+2 .!365 5"7317041$ fund.

ΣΕΛ. 6-7

ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ - ΚΟΥΒΕΛΗΣ

Οι τάσεις στο ΠΑΣΟΚ και η κόντρα για την Κεντροαριστερά ΣΕΛ. 8-9

ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΜΠΕΝΟΥ*

Τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης δημιουργήθηκαν ως κατακτήσεις του εργατικού κινήματος. Από το τέλος του 19ου αιώνα, την περίοδο ηγεμονίας του Μπίσμαρκ, αναπτύχθηκαν τα πρώτα ασφαλιστικά ταμεία υγείας στη Γερμανία από ομοιοεπαγγελματικές ενώσεις. Με συντεχνιακή δομή, οι ενώσεις αυτές εργαζομένων έφτιαξαν το ταμείο τους βασιζόμενο σε εισφορές τόσο δικές τους όσο και των εργοδοτών τους.

ΣΥΝΟΔ

Β’ ΠΕΡΙΟΔ ΟΣ • ΑΡ. ΦΥΛ ΤΗΣ ΚΥΡΙ ΛΟΥ 116 ΑΚΗΣ 29 • KΥΡ ΙΑΚΗ 10 ΦΕΒΡΟΥΑΡ ΙΟΥ 2013 • TIMH: 3 €

ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΑΚΑΣ:

Μη αναστρέψιμη η πορεία του ΠΑΣΟΚ ΣΕΛ. 9

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

2

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Η ΑΥΓΗ

Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης είναι σαρωτικές στον χώρο των media. Τα κυρίαρχα συγκροτήματα αποδείχθηκαν φούσκες. Στηρίζονταν στις σχέσεις διαπλοκής, με τον υπέρογκο τραπεζικό δανεισμό και τις υπερτιμημένες δημόσιες προμήθειες και έργα. Τώρα καταρρέει και το διεφθαρμένο δικομματικό πολιτικό σύστημα, του οποίου στυλοβάτες υπήρξαν τα media. Και είναι επόμενο να συμπαρασυρθούν και τα κανάλια. Χρεωκοπημένοι, πολιτικά και οικονομικά, οι καναλάρχες εκλιπαρούν για «κούρεμα» ή και χάρισμα των δανείων τους, για χαριστικά ομολογιακά δάνεια, καθώς και για νομιμοποίηση της παρατεταμένης παράνομης λειτουργίας τους. Θέλουν άδειες χωρίς να πληρώνουν στο κράτος για τις συχνότητες που κατέχουν. Με την ανοχή των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ. εγκατέστησαν καθεστώς ασφυκτικού ελέγχου στις ψηφιακές συχνότητες. Διαπραγματεύονται την πολιτική ισχύ τους, μετατρεπόμενοι καθημερινά σε προπαγανδιστές του Μνημονίου, σε άντρα παραπληροφόρησης της κοινής γνώμης. Πρόκειται για διπλή ομηρεία των δύο πόλων

Η συχνότητα του 902 TV να μείνει στην Αριστερά της διαπλοκής. Ο Σαμαράς επιχειρεί να στήσει δικό του σύστημα στα media, με πρωταγωνιστές επιχειρηματίες οι οποίοι δραστηριοποιούνται στη Δεξιά και στην Ακροδεξιά. Η νέα διαπλοκή ταυτίζεται με το άκρο του νεοφιλελευθερισμού και της Ακροδεξιάς, προσβλέπει στη μεγάλη πίτα των ιδιωτικοποιήσεων και θέτει στο στόχαστρό της την Αριστερά. Αυτή είναι η «μεταπολίτευση» με τη σφραγίδα της τρόικας. Μέσα σ’ αυτό το σκηνικό πολιτικών ανατροπών, η Αριστερά, ευρύτερα ο δημοκρατικός - αντιμνημονιακός χώρος, στερούνται τηλεοπτικού σταθμού πανελλαδικής εμβέλειας. Στο ΚΚΕ, ως βασική δύναμη της Αριστεράς τότε, το 1989, στο πλαίσιο του ενιαίου Συνασπισμού, είχε παραχωρηθεί η συχνότητα του 902. Η συρρίκνωση του ΚΚΕ σήμερα το αναγκάζει να αναστείλει τη λειτουργία του τηλεοπτικού σταθμού. Ψάχνει για ιδιώτες αγοραστές, με κίνδυνο μια συχνότητα που παραχω-

ρήθηκε στην Αριστερά να καταλήξει στα χέρια αδίστακτων επιχειρηματιών, οι οποίοι κάνουν το παιχνίδι του Σαμαρά, ανοικτοί ακόμη και προς την Ακροδεξιά. Με βάση τη νέα πραγματικότητα στην πολιτική και την Αριστερά, είναι θέμα ευθύνης του ΣΥΡΙΖΑ προς την κοινωνία να μην επιτρέψει να παραμείνει κλειστό το σύστημα των media, υπό τον πλήρη έλεγχο της καταρρέουσας διαπλοκής. Δεν μπορεί οι δημόσιες συχνότητες να αντιμετωπίζονται ως περιουσία των χρεωκοπημένων καναλαρχών. Είναι αναγκαίο να ανοίξουν οι συχνότητες σε κοινωνικούς φορείς και προοδευτικές συλλογικότητες. Και βεβαίως δεν μπορεί μια συχνότητα της Αριστεράς να αλωθεί από τους αντιπάλους. Το απόστημα της διαπλοκής στα media πρέπει να σπάσει. Πρώτο βήμα, να παραμείνει στον χώρο της Αριστεράς η τηλεοπτική συχνότητα του 902. Έχει διατυπωθεί σχετική

πρόταση από αριστερούς δημοσιογράφους. Μπορεί να αναζητηθούν βιώσιμες οικονομικά λύσεις, υπό τον όρο να μην αλλοιωθεί η κοινωνική - πολιτική σκοπιμότητα με την οποία δόθηκε ο σταθμός στην Αριστερά. Δεν πρόκειται για περιουσιακό στοιχείο ενός κόμματος, αλλά για κοινωνική περιουσία της Αριστεράς. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει καθήκον να μιλήσει καθαρά στην κοινωνία και να επιδιώξει την ανατροπή του καθεστώτος που επικρατεί στα media. Είναι θέμα δημοκρατίας, είναι θέμα κοινωνικής ανάγκης! Είναι ζήτημα στοιχειώδους πολιτικής προβλεπτικότητας εν όψει της επικείμενης δημοκρατικής ανατροπής. Ας γνωρίζουν, λοιπόν, όσοι απεργάζονται νέα σκάνδαλα εις βάρος της κοινωνίας, της Αριστεράς και της πολιτικής, ότι ακόμη κι αν αγοράζουν στη ζούλα τον 902 ή άλλο τηλεοπτικό σταθμό, θα υποστούν τις νόμιμες συνέπειες. Δεν θα γίνει αποδεκτή από μια δημοκρατική - αριστερή κυβέρνηση οποιαδήποτε παράνομη συναλλαγή, με δεδομένο ότι καμιά συχνότητα δεν είναι μεταβιβάσιμη.

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

Η κατάρρευση της κοινωνικής ασφάλισης

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 1

Αυτονόητη απόληξη αυτής της δομής είναι η ποικιλία διαφορετικών ταμείων που έχουν διαφορετικές εισφορές αλλά και διαφορετικές παροχές στους ασφαλισμένους τους (π.χ. «ευγενή ταμεία»). Οι αντιθέσεις μεταξύ των επιμέρους ταμείων, η δαιδαλώδης γραφειοκρατία που δημιουργήθηκε και γενικά η προβληματική αυτή λειτουργία επικρίνεται τόσο από τους κρατικοδίαιτους διανοούμενους, όσο και από την Αριστερά, οπότε η ενοποίησή τους γίνεται αποδεκτή ως «κοινό και αυτονόητο αίτημα», που υλοποιείται «επιτέλους» με τη δημιουργία του ΕΟΠΠΥ. Η ίδια όμως αυτή η δομή της ασφάλισης υγείας λειτουργεί ως προωθητική διαδικασία στην εμπορευματοποίηση των υπηρεσιών υγείας. Τα ταμεία αγοράζουν υπηρεσίες από τις δημόσιες υπηρεσίες, τους ελεύθερους επαγγελματίες, τις ιδιωτικές κλινικές, τα φαρμακεία. Το 60% των πόρων του ιδιωτικού τομέα υγείας προέρχεται από τα δημόσια ταμεία ασφάλισης, στοιχείο που επιβεβαιώνει τον χαρακτηρισμό του ιδιωτικού τομέα ως κρατικοδίαιτου. Παράλληλα, η απόλυτη συσχέτιση α-

Η ΑΥΓΗ ΠΡΩΙΝΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

σφαλιστικής κάλυψης για την υγεία με την εργασία αναδεικνύει και τη στρατηγική ανεπάρκεια αυτού του μοντέλου χρηματοδότησης κατά Μπίσμαρκ. Η σημερινή κρίση και ιδιαίτερα η ανεργία έφεραν στο φως τη βασική αυτή αδυναμία του ασφαλιστικού συστήματος: το ότι βασίζεται στην εργασιακή σχέση, οπότε αγνοούνται όλοι οι άνεργοι που γίνονται αυτόματα και ανασφάλιστοι με αποτέλεσμα τη δραματική έκρηξη μιας άνευ προηγουμένου ανθρωπιστικής κρίσης. Εφόσον βασικός μας στόχος είναι η φροντίδα υγείας του πληθυσμού ασχέτως ταυτότητας, ασφάλειας, χρώματος, θρησκείας κ.ο.κ., από δημόσιες υπηρεσίες με αποκλειστικό κριτήριο τις ανάγκες του, δεν υπάρχει κανένας λόγος ύπαρξης των δημόσιων ασφαλιστικών ταμείων περίθαλψης, τα οποία εξαρτούν την περίθαλψη από το εργασιακό καθεστώς. Το δημόσιο σύστημα υγείας πρέπει να στηριχθεί αποκλειστικά σε ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα (στο οποίο μπορούν να ενταχθούν και οι εργοδοτικές εισφορές). Η βαρύτητα της ανθρωπιστικής κρί-

σης (επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού και πλήρης αποδιάρθρωση των δημόσιων υπηρεσιών υγείας) επιβάλλει την ύπαρξη οράματος και άμεσων απαντήσεων από τον ΣΥΡΙΖΑ. Συγχρόνως, το αδιέξοδο όπου βρισκόμαστε συμβάλλει τελικά στην ευκολότερη κατανόηση και αποδοχή ριζοσπαστικών λύσεων. Μια νέα πολιτική υγείας, με σκοπό να παρέχονται δημόσιες, δωρεάν υπηρεσίες υγείας υψηλής επιστημονικής ποιότητας και λειτουργικής αποτελεσματικότητας για όλο τον πληθυσμό με βάση τις πραγματικές του ανάγκες, αποτελεί έναν στόχο ρεαλιστικό και άμεσα πραγματοποιήσιμο. Για την επίτευξη αυτού απαιτείται η εφαρμογή σειράς άμεσων και μεσοπρόθεσμων μέτρων, όπως: oΗ επαρκής χρηματοδότηση της υγείας με τριπλασιασμό τουλάχιστον σε πρώτο στάδιο- των δαπανών του δημόσιου προϋπολογισμού και ταυτόχρονη ορθολογική και διαφανή διαχείριση. o Η άμεση πρόσληψη προσωπικού με βάση τους ισχύοντες οργανισμούς

και η άμεση επιστημονική, θεσμική και οικονομική στήριξη, αναβάθμιση και επέκταση του θεσμού της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης σε όλους τους εργαζόμενους στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας, συμπεριλαμβανόμενων και των πανεπιστημιακών γιατρών. Με βάση την αρχική προσέγγιση πρέπει άμεσα να καταργηθεί η εσωτερική αγορά, άρα και ο ΕΟΠΠΥ, στις υπηρεσίες υγείας, οι οποίες θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν επίσης άμεσα από τον κρατικό προϋπολογισμό. Ένταξη των μονάδων του ΕΟΠΠΥ στο ΕΣΥ ως Κέντρων Υγείας Αστικού Τύπου που καλύπτουν όλους τους κατοίκους της χώρας και λειτουργούν αρχικά με τα ωράρια του ΕΟΠΠΥ. Στόχος είναι η δημιουργία ενός πλήρους δικτύου Κέντρων Υγείας σε όλη την επικράτεια με βάση γεωγραφικά και πληθυσμιακά κριτήρια διασυνδεδεμένων με το νοσοκομείο της αυτόνομης διοικητικά υγειονομικής περιφέρειας. Για να δρομολογηθεί ο στόχος της προάσπισης του κοινωνικού δικαιώματος της υγείας απαιτείται η ανάπτυ-

ξη κινηματικών διαδικασιών με εμπλοκή μαζικών οργανώσεων και κινήσεων, πέρα από τις συντεχνιακά σχετιζόμενες των επαγγελματιών υγείας. «Θέλουμε, πιστεύουμε και η εμπειρία μας από τη λειτουργία του Κοινωνικού Ιατρείου μας έπεισε ότι μπορούμε να αναπτύξουμε ένα νέο σύστημα δημόσιων υπηρεσιών υγείας που θα συνδυάζει την επιστημονική τεκμηρίωση με την ανθρωποκεντρική λειτουργία. Ένα νέο σύστημα [...] στο οποίο δεν θα έχει θέση καμία αγοραία συναλλαγή, ούτε εμπορευματική δραστηριότητα, εφόσον η λειτουργία του μπορεί να διασφαλιστεί από ένα δίκαιο σύστημα γενικής φορολογίας. Μια δημόσια λειτουργία που θα στηρίζεται σε δημοκρατικές διαδικασίες, που θα διασφαλίζουν τη συμμετοχή και την εμπλοκή όλων των εργαζομένων στον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση». (Από το ημερολόγιο 2013 του Κοινωνικού Ιατρείου Θεσσαλονίκης).

* Ο Αλέξης Μπένος διδάσκει Κοινωνική Ιατρική & Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας στο ΑΠΘ.

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ - ΕΚΔΟΣΗ: «Η ΑΥΓΗ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ Α.Ε.»

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΝΙΚΟΣ ΦΙΛΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΠΑΚΟΣ, ΚΩΣΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΚΑΚΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: ΠΟΛΥ ΚΡΗΜΝΙΩΤΗ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΥΡΙΤΣΗΣ, ΝΙΚΟΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ, ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΜΑΥΡΟΕΙΔΗΣ, ΛΑΜΠΡΟΣ ΤΣΟΥΚΝΙΔΑΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΪΚΟΣ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Σ. ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΤΟΥΜΠΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΣΠΥΡΟΣ ΛΟΥΠΕΤΗΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΑΓ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 12, 104 31 • ΤΗΛ. ΚΕΝΤΡΟ: 210 5231831-4 • ΦΑΞ: 210 5231822 • ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ - ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ: 210 5231820 • marketing@avgi.gr - ΦΑΞ: 210 5231830 INTERNET: www.avgi.gr e-mail: editors@avgi.gr • ΓΡΑΦΕΙΟ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ: Βασ. Ηρακλείου 37, ΤΗΛ. ΚΕΝΤΡΟ: 2310 261646, ΦΑΞ: 2310 266444, e-mail: avgi@otenet.gr ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ: Π. Παπίδας & Σια Ε.Ε., ΤΗΛ. : 210 8228258 ΕΚΤΥΠΩΣΗ: IΡΙΣ ΑΕΒΕ ΤΣΕΚ - ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ: Εφημερίδα «Η ΑΥΓΗ», Αγ. Κωνσταντίνου 12, 10431 Αθήνα

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

3

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

O βασιλιάς είναι γυμνός

Οι δηλώσεις Μέργου ήταν η θρυαλλίδα για να αποκαλυφθεί η αρχή του τέλους της κυβέρνησης. Σύσκεψη αρχηγών αύριο, υπό τον φόβο νέων μέτρων

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΕΛΙΓΓΩΝΗΣ

Εκτροχιασμός του προγράμματος, βαθιά ρήγματα στη Ν.Δ., διαφωνίες μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων, αλλά και νέες απαιτήσεις από τους δανειστές, συνθέτουν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ που δείχνει ότι αυτή η κυβέρνηση, υπό αυτές τις συνθήκες, δεν μπορεί να πάει μακριά. Ένας - ένας, τα κυβερνητικά στελέχη διαπιστώνουν ότι, ενάμιση μόλις μήνα μετά το κλίμα πολιτικής ευωχίας από την εκταμίευση της... «σούπερ δόσης», η κυβέρνηση Σαμαρά βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο. Κάθε μέρα που περνά φέρνει ολοένα και κοντύτερα τα νέα μέτρα, ενώ ο χρόνος ήδη μετρά αντίστροφα ώς τις αρχές Μαρτίου, οπότε οι «τροϊκανοί» θα έρθουν ξανά στην Αθήνα με νέες απαιτήσεις στις αποσκευές τους.

Το μεγάλο φιάσκο Το Μέγαρο Μαξίμου, εξάλλου, «έβγαλε» την περασμένη εβδομάδα, καταφέρνοντας... το ακατόρθωτο: ενώ η ομολογία του ΔΝΤ περί «λάθους» δημιουργούσε ευνοϊκό πεδίο για την επαδιαπραγμάτευση έστω και μικρών λεπτομερειών του Μνημονίου, η κυβέρνηση «έκαψε» ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί και... έφερε στην πρώτη γραμμή της δημόσιας συζήτησης την εκ νέου μείωση του κατώτατου μισθού! Μάλιστα, ο υπουργός Οικονομικών, Γ. Στουρνάρας, όπως παραδέχθηκε, ζήτησε κοι-

αλλά αμιγώς φιλελεύθερα και ακραιφνώς «μνημονιακά» στελέχη της Ν.Δ. Ο Κυρ. Μητσοτάκης χαρακτήρισε «εκτός λογικής και εφικτού» τη λήψη νέων μέτρων, ενώ η Μ. Γιαννάκου έκανε λόγο για «μεγάλο πολιτικό λάθος». Μ’ άλλα λόγια, οι δηλώσεις Μέργου, σε συνδυασμό με τις οργισμένες ανακοινώσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜ.ΑΡ., έδειξαν απλώς ότι, μέσα σε 7 μήνες, η δεδηλωμένη της κυβέρνησης Σαμαρά εξάντλησε τα περιθώρια ψήφισης νέων μέτρων λιτότητας.

Στουρνάρας στο στόχαστρο

νή δήλωση όλων των δανειστών ότι συμφωνούν με την παραδοχή του ΔΝΤ «και δεν την πήρε». Μερικές ώρες μετά το φιάσκο του υπουργού Οικονομικών στο Eurogroup, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου του απεφάνθη ότι τα επίπεδα του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα είναι ακόμη «υψηλά». Βεβαίως ο Γ. Μέργος δεν είπε τίποτα διαφορετικό από τους τεθειμένους στόχους του Μνημονίου, όπου αναφέρεται ότι η Ελλάδα πρέπει να προσεγγίσει τους μισθούς «των υπόλοιπων βαλκανικών χωρών». Ωστόσο, στην πολιτική, ως γνωστόν, υπάρχουν πράγματα που γίνονται, αλλά δεν λέγονται. Και αυτή η ρήση είναι η μόνη «καραμανλική» παρακαταθήκη που ασπάζεται

ακόμη η κυβερνώσα Ακροδεξιά του Αντ. Σαμαρά.

Ρήγμα στη Ν.Δ. Όμως, παρά την προσπάθεια του Μαξίμου για «σιωπητήριο», η «παραφωνία» Μέργου συνεχίζει να προκαλεί αντιδράσεις στο εσωτερικό της Ν.Δ., επειδή ακριβώς «πατά» σε έναν πραγματικό φόβο όλων: ότι η κυβέρνηση θα υποχρεωθεί, ως εκ της ρήτρας «αυτόματων περικοπών», να ισοσκελίσει τον εκτροχιασμό των εσόδων και του Μνημονίου με νέες μειώσεις μισθών και συντάξεων, αλλά και νέους «έκτακτους» φόρους. Είναι χαρακτηριστικό ότι, αυτή τη φορά, στα κεραμίδια δεν βγήκαν οι... συνήθεις ύποπτοι της «λαϊκής Δεξιάς»,

Ο αναβρασμός που επικρατεί στο εσωτερικό της Ν.Δ. προσωποποιείται, ευλόγως, στον Γ. Στουρνάρα. Ο υπουργός Οικονομικών, ακόμη και προχθές, όταν η κυβέρνηση προσπαθούσε όπως - όπως να επουλώσει τις πληγές Μέργου, ρωτήθηκε αν υπάρχει περίπτωση απολύσεων στο Δημόσιο και περιορίστηκε να πει ότι «δεν συζητάμε για απολύσεις αυτή τη στιγμή». Μ’ άλλα λόγια, άφησε ορθάνοιχτο το ενδεχόμενο για το μέλλον. Στο παρασκήνιο, ο Γ. Στουρνάρας αναμένεται να δεχθεί σφοδρότατες «γαλάζιες» επιθέσεις, ενώ, ήδη από χθες, ο Ν. Κακλαμάνης ζήτησε με έμμεσο τρόπο την παραίτησή του, μέσω της «Εφημερίδας των Συντακτών». Οι «καραμανλικοί» ήδη πνέουν μένεα εναντίον του, ενώ θεωρείται δεδομένο ότι, έστω κι αν ρισκάρει την επιδείνωση των σχέσεών του με τους

δανειστές, ο Αντ. Σαμαράς κάποια στιγμή θα αναγκαστεί να τού «φορτώσει» την αποτυχία και να τον «ανασχηματίσει».

Ανασχηματισμός και ΕΣΠΑ Εξάλλου, η «ανασχηματισμολογία» έχει ήδη μπει με ένταση στην κυβερνητική ατζέντα. Σύμφωνα με παριστάμενους υπουργούς, ο Αντ. Σαμαράς, στην προχθεσινή συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, ήταν ιδιαίτερα αυστηρός προς τα μέλη της κυβέρνησής του και έδειξε έτοιμος για «διορθωτικές κινήσεις». Άλλωστε, εκτός του ανασχηματισμού, ο ένοικος του Μεγάρου Μαξίμου δεν φαίνεται να έχει αυτή τη στιγμή άλλο πολιτικό χαρτί -ή σωσίβιο- για να αναπνεύσει πολιτικά. Ακόμη και η «διαφήμιση» του ΕΣΠΑ από πλευράς της κυβέρνησης κρίνεται ανεπαρκής για να συντηρήσει το κλίμα τεχνητής ελπίδας, που αποτελεί στρατηγικό στόχο της κυβέρνησης στην επιδίωξή της να κερδίσει πολιτικό χρόνο. Σε κάθε περίπτωση, στην αυριανή σύσκεψη των αρχηγών, θα συζητηθούν όλα τα «αγκάθια» και, όπως όλα δείχνουν, η συζήτηση θα γίνει σε βαρύ κλίμα. Εξάλλου, η περασμένη εβδομάδα δεν ήταν μια... απλώς δύσκολη εβδομάδα για την κυβέρνηση. Ανέδειξε ρήγματα στη Ν.Δ., γύμνια πολιτικής, ακόμη και το αδιέξοδο του προγράμματος. Ενδεχομένως, δηλαδή, να ήταν η εβδομάδα κατά την οποία η κλεψύδρα άρχισε να αδειάζει.

ΣΤΟΝ ΓΡΗΓΟΡΗ ΠΕΠΟΝΗ

Δίνουν αύριο εξηγήσεις Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ για τα «κόκκινα» δάνεια ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Εξηγήσεις ενώπιον του οικονομικού εισαγγελέα Γ. Πεπόνη θα δώσουν αύριο, Δευτέρα, οι γενικοί διευθυντές της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ Μ. Δασκαλάκης και Ρ. Σπυρόπουλος αντιστοίχως. Με τις απαντήσεις τους θα κλείσει ο πρώτος κύκλος της προκαταρκτικής έρευνας για τα οικονομικά εν γένει και τη δανειοδότηση των δύο κομμάτων ειδικότερα, κατά τη δεκαετία 2000-2011. Αυτό που θα κληθούν να απαντήσουν, είτε αυτοπροσώπως είτε -που είναι και το πιθανότερο- με υπομνήματα διά των συνηγόρων τους, είναι με ποιες μεθόδους έχουν φτάσει τα δύο πάλαι ποτέ κόμματα εξουσίας να έχουν δανειστεί πάνω από 250 εκατομμύρια ευρώ και αν πρακτικά μπορούν τώρα να αποπληρώσουν αρχικά κεφάλαια και τόκους. Αξίζει να επισημανθεί ότι Συγγρού και Ιπποκράτους έχουν υποθηκεύσει τις μελ-

λοντικές τους επιχορηγήσεις, παίρνοντας ως δεδομένα τα εκλογικά τους ποσοστά εποχής δικομματισμού... Η πραγματικότητα αποδείχθηκε όμως πολύ χειρότερη και για τους δύο, περισσότερο όμως για την περίπτωση του Ευ. Βενιζέλου, η εκλογική απήχηση του οποίου έχει περιοριστεί στο 1/4 των ποσοστών που το ΠΑΣΟΚ κάποτε απολάμβανε. Ας σημειωθεί ότι η Ν.Δ. εμφανίζεται να έχει δώσει ως εγγύηση την κρατική επιχορήγηση ως το 2020, το ΠΑΣΟΚ ως το 2019. Η προκαταρκτική εξέταση ξεκίνησε με την κατάθεση στοιχείων εκ μέρους του βουλευτή Λ. Αυγενάκη, βουλευτή τότε της Δημοκρατικής Συμμαχίας, και σήμερα της ΝΔ. Ακόμη πιο ηχηρή ήταν στα συμπεράσματά της η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, στην οποία παρατίθενται στοιχεία για τον δανεισμό των κομμάτων. Σύμφωνα με πληροφορίες από την έκθεση αυτή, η Ν.Δ. έχει δα-

νειστεί 132,4 εκατομμύρια και το ΠΑΣΟΚ 120,7 εκατ., ως επί το πλείστον από την Εθνική και την Αγροτική Τράπεζα. Πολύ πιο χαμηλά, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δανειστεί 8,2 εκατ. και το ΚΚΕ 10,9, δάνεια που μπορούν να εξυπηρετηθούν, ιδίως σε ό,τι αφορά το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Α-

πό την πλευρά του ο Περισσός έχει υποθηκεύσει και ακίνητα ιδιοκτησίας του. Δεν είναι όμως μόνο η ραγδαία πτώση ποσοστών, και συνακόλουθα της κρατικής επιχορήγησης, που προβληματίζουν τα επιτελεία Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ. Είναι και η διαχείριση που έκαναν τα τελευταία χρόνια.

Πριν έξι χρόνια, ο δανεισμός του ΠΑΣΟΚ ήταν στα 67 εκατομμύρια και της Ν.Δ. στα 77 εκατομμύρια. Η -εσφαλμένη- πεποίθησή τους όμως ότι θα απολαμβάνουν εσαεί ποσοστά άνω του 35% και θα εναλλάσσονται στο Μέγαρο Μαξίμου τους ώθησε σε κακοδιαχείριση, εξ ου και τα παραπάνω ανοίγματα. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ έχει υποσχεθεί ότι θα ρίξει φως στην οικονομική διαχείριση της περιόδου Παπανδρέου. Αξίζει να επισημανθεί ότι τα «κόκκινα» δάνεια ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. έχουν απασχολήσει και τον ξένο Τύπο: Reuters, Focus, Handelsblatt έχουν τα πιο πρόσφατα δημοσιεύματα. Περισσότερο δηκτικό το Focus, που αναρωτιέται πώς είναι δυνατόν τα δύο κόμματα αυτά να σώσουν τη χώρα (όπως διατείνονται) και την ίδια στιγμή αυτά να είναι τόσο υπερχρεωμένα, ώστε να αδυνατούν να πληρώσουν μισθούς υπαλλήλων και ενοίκια στην ώρα τους.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡOYAΡΙΟΥ 2013

4

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Πώς αντιμετωπίζει η Αριστερά τη στρατηγική έντασης που έχει επιλέξει η κυβέρνηση Σαμαρά, με τη δυσφήμηση των λαϊκών αγώνων και του ΣΥΡΙΖΑ, την καταστολή των κινητοποιήσεων, την κινδυνολογία περί δραχμής και εξομοίωση της Αριστεράς με τη Χρυσή Αυγή μέσω της γνωστής θεωρίας των δύο άκρων; Με το ερώτημα αυτό, ως βασικό της εκδήλωσης που οργάνωσε την περασμένη Δευτέρα στο «Ακροπόλ» ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, εκατοντάδες πολίτες έδωσαν βροντερό «παρών», με τους παλιότερους να θυμούνται προδικτατορικές ιστορικές στιγμές, τότε που το εν λόγω θέατρο αλλά και τα άλλα της οδού Ιπποκράτους ήταν οι χώροι συγκέντρωσης κατά του παλατιανού πραξικοπήματος. Και την περασμένη Δευτέρα, λοιπόν, το «Ακροπόλ» ξαναγέμισε από εκατοντάδες αγωνιστές όλων των γενεών, αποφασισμένους να προτάξουν τη δημοκρατία, την κοινωνική αλληλεγγύη και δικαιοσύνη ως απάντηση στη στρατηγική της έντασης που προωθεί η κυβέρνηση Σαμαρά. «Η στρατηγική της έντασης έχει πολιτικό στόχο την Αριστερά και κατά κύριο λόγο στην παρούσα φάση, τη δική μας Αριστερά», επεσήμανε από την πρώτη στιγμή ο πρόεδρος της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ, προειδοποιώντας ότι «η στρατηγική της έντασης α λα ελληνικά θα είναι πιθανώς σκληρότερη του αναμενομένου». Επέστησε δε την προσοχή με την υπογράμμιση ότι «δεν είναι απίθανο να δούμε αυτή (η ένταση) να εκφράζεται με ακραίες μορφές, όπως μας υποψιάζει άλλωστε η πρόσφατη πρακτική τοποθέτησης βομβών σε μεγάλους χώρους συνάθροισης». Για όλα αυτά υπάρχουν άλλωστε, πρόσφατα και μη, προηγούμενα περιστατικά που επικαλέστηκε ο Α. Τσίπρας για να φτάσει να κάνει τον παραλληλισμό μεταξύ της ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς και της σημερινής κυβέρνησης Σαμαρά - Δένδια - Βορίδη - Φ. Κρανιδιώτη - Κεδίκογλου.

ΜΑΖΙ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑ ΚΑΙ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ... Ούτε πόντο πίσω, ούτε πόντο στους αντιπάλους Ο Α. Τσίπρας αναφέρθηκε διεξοδικά στη δέουσα απάντηση της Αριστεράς, με πρώτο ζητούμενο την αποφυγή των παγίδων του συστήματος. Η ουσία όμως της πολιτικής της δράσης έγκειται αλλού: «Να μην εκχωρήσουμε ούτε πόντο από τον ριζοσπαστισμό μας, αυτόν τον ριζοσπαστισμό που τράβηξε με το μέρος του τις πλατιές λαϊκές τάξεις στις εκλογές του Ιουνίου», τόνισε ο Α. Τσίπρας και συνέχισε με την επισήμανση, «κάθε υποχώρηση από το σημείο αυτό θα αυξήσει την πίεση του ‘φοβου’ που καλλιεργείται από το καθεστώς της διαπλοκής». Υπάρχει όμως και το άλλο, το πιο άμεσο και καθημερινό, γι’ αυτό και πιο σημαντικό, όπως το αξιολόγησε ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας: «Να ενεργοποιήσουμε σε κάθε πόλη και γειτονιά, από άκρη σε άκρη, δίκτυα, θεσμούς, ομάδες, δομές κοινωνικής αλληλεγγύης», και εν τέλει «να χτυπήσουμε τη Χρυσή Αυγή και κάθε στρατηγική έντασης εκεί όπου σήμερα και οι δύο πάνε να ενσφηνωθούν: στις γειτονιές και τις τοπικές κοινωνίες». Τελικώς, Ακροδεξιά και νεοφιλε-

Το μόνο άκρο

Εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ με ομιλητές τους Αλ. Τσίπρα, Γ. Κιμούλη, Αρ. Μανωλάκο και Ν. Παρασκευόπουλο

λευθερισμός είναι το ένα και μόνο πολιτικό άκρο, είπε σε ψηλούς τόνους ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, οι δύο διαφορετικές όψεις του ίδιου μνημονιακού νομίσματος: η οικονομική τρομοκρατία από τη μία, η κρατική καταστολή και η περιστολή των δικαιωμάτων από την άλλη. Γι’ αυτό και τίθεται τώρα επί τάπητος ένα μέγα ζήτημα: «Ζήτημα δημοκρατίας». Το σημερινό καθήκον της Αριστεράς ανέδειξε από την πλευρά του ο Α. Μανωλάκος: «Στις σημερινές, συνθήκες απέναντι στους προπαγανδιστές των ΜΜΕ και της Συγγρού, απέναντι στο δόγμα ‘νόμος και τάξη’ και τους μηχανισμούς του Δένδια, απέναντι στους φενακισμούς του Στουρνάρα και απέναντι στην ξενοφοβία και τον συνεπικουρούντα

Για τον Αντόνιο Γκράμσι Τα βιβλία του Αντόνιο Γκράμσι «Για την αλήθεια ή για το να λέμε την αλήθεια στην πολιτική» και του Λουκά Αξελού «Ξαναδιαβάζοντας τον Γκράμσι» παρουσιάζουν αύριο Δευτέρα στις 7.30 το βράδυ οι εκδόσεις Στοχαστής. Η εκδήλωση θα γίνει στην αίθουσα Ακροατήριο - Auditorium Σίνα 2-4 και Πανεπιστημίου. Χαιρετισμό θα απευθύνει ο Αλέξης Τσίπρας και θα μιλήσουν οι: Λαοκράτης Βάσσης, φιλόλογος-συγγραφέας, Γιώργος Μανιάτης, καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκος Ξυδάκης, δημοσιογράφος, Ρούντι Ρινάλντι εκδότης της εφημερίδας «Δρόμος» της Αριστεράς. Την εκδήλωση θα κλείσει ο Λουκάς Αξελός, συγγραφέας και υπεύθυνος των εκδόσεων Στοχαστής.

τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς φασιστοναζισμό της Χρυσής Αυγής, η Αριστερά έχει το καθήκον να συμβάλλει στην περαιτέρω απονομιμοποίηση της τριανδρικής κυβέρνησης με την ενίσχυση της δράσης του κόσμου της εργασίας».

Οι ευθύνες της άλλης, πλην ΣΥΡΙΖΑ, Αριστεράς Και «είναι απορίας άξιον -είπε σε άλλο σημείο της παρέμβασής του ο πρώην πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ- πώς ένα τμήμα της παραδοσιακής Αριστεράς, που αυτοχαρακτηρίζεται υπεύθυνη, εντάχθηκε και δυστυχώς παραμένει εγκλωβισμένο στο πολιτικό σχέδιο που εκπροσωπεί η κυβερνητική τριανδρία, ψελλίζοντας διάφορα για τον διακριτό ρόλο της. Εξίσου απορίας άξιον είναι πώς ένα άλλο τμήμα της αριστεράς, το ΚΚΕ, συνεχίζει να λειτουργεί κλεισμένο σε έναν σεχταρισμό που η Ιστορία και οι εμπειρίες του τόπου έχουν απορρίψει». «Η δημοκρατία, η αλληλεγγύη, το κράτος πρόνοιας είναι ο στίβος που ευνοεί τις πλειοψηφίες (...) Η διεύρυνση της κοινωνικής βάσης θα έχει σε βάθος χρόνου επίδραση στην πολιτική, ευνοώντας όσους συγκλίνουν στην έκφραση των κοινών

συμφερόντων, των πολλών ανθρώπων», ήταν η προσέγγιση του Ν. Παρασκευόπουλου, που έστειλε ταυτόχρονα μήνυμα αισιοδοξίας: «Δεν ζούμε ένα τέλος της Ιστορίας, αλλά μία αρχή». Για να ανταποκριθεί ο ΣΥΡΙΖΑ στις απαιτήσεις των πολιτών, πρέπει «να στρέψει έμπρακτα το βλέμμα του στον πολίτη», είπε ο Γ. Κιμούλης, προτείνοντας λιγότερες αναλύσεις και περισσότερο συναίσθημα. «Δεν θέλουν να σκεφτούν, έχουν ανάγκη να τους νιώσουν! Και αυτό δεν είναι λαϊκισμός, είναι κάλυψη ανάγκης!». Ο σκηνοθέτης και ηθοποιός κάλεσε δε το κοινό να αναλογιστεί μήπως εδώ «προηγείται κάτι του φόβου... Και αυτό δεν είναι τίποτε άλλο από την ενοχή και τη διατήρηση του ενοχικού συναισθήματος του πολίτη». Σε αυτή τη διπολική μάχη, όμως, δεν συγκρούονται μόνο δύο πολιτικοκοινωνικά συστήματα, αλλά και δύο διαφορετικοί πολιτιστικοί κόσμοι, κατά τον Ν. Παρασκευόπουλο: Ο πολιτισμός της μέλισσας και ο πολιτισμός των λύκων. Και, ως γνωστόν, δεν μπορεί να είναι κανείς ταυτόχρονα και λύκος και μέλισσα... ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

H λογική των κοινωνικών μεταρρυθμίσεων Στο Κρίση-μο Σεμινάριο, που οργανώνει η Πρωτοβουλία για την Υπεράσπιση της Κοινωνίας και της Δημοκρατίας, αυτή την Τρίτη 19 Φεβρουαρίου (ώρα 19.15, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων): H λογική των κοινωνικών μεταρρυθμίσεων. Εισηγητές: Διονύσης Γράβαρης (Πανεπιστήμιο Κρήτης), Γιάννης Δραγασάκης (βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ), Μαρία Πετμεζίδου (Παν. Θράκης). Συντονισμός: Δημήτρης Χριστόπουλος (Πάντειο Πανεπιστήμιο).

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

5

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΛ. ΤΣΙΠΡΑΣ: HΤΑΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΔΝΤ ΝΑ ΠΕΙ ΓΙΑ ΛΑΘΟΣ, ΔΕΝ ΤΟ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΑΜΕ

Λάθος απάντηση Στουρνάρα με το «λάθος» του ΔΝΤ ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΚΩΣΤΑΣ ΠΟΥΛΑΚΙΔΑΣ

Μνημονιακοί έως μυελού οστέων

Επί 3 χρόνια η χώρα και οι κυβερνήσεις της παίζουν παθητική άμυνα με τις εξωτερικές δυνάμεις του Μνημονίου. Και τώρα που με τον λάθος πολλαπλασιαστή βρέθηκε μία ευκαιρία για να βγουν στην αντεπίθεση, έδωσαν την μπάλα στους αντιπάλους. Αυτό που ανέδειξε στη Βουλή ο Αλέξης Τσίπρας είναι ότι ουσιαστικά ο Γιάννης Στουρνάρας προβοκάρισε τη δυνατότητα που είχε η Ελλάδα να αξιοποιήσει την παραδοχή του ΔΝΤ ότι έκανε λάθος με τον πολλαπλασιαστή. Ο πρόεδρος της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ υπενθύμισε ότι ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών χαρακτήρισε «ακαδημαϊκή» τη συζήτηση. Υπενθύμισε ακόμη ότι υπάρχει έκθεση του υπουργείου Οικονομικών από το 2011 που μιλά για τον λάθος πολλαπλασιαστή (ο οποίος έπρεπε να είναι 2 αντί για 0,5) και ότι το ΔΝΤ από τον Οκτώβριο παραδέχθηκε το λάθος του. Άρα η κυβέρνηση είχε επιχειρήματα. Η ουσία είναι τι έκανε ο υπουργός: «Ζήτησα κοινή δήλωση των τριών ‘πυλώνων’, ΔΝΤ, ΕΚΤ και Ευρωπαϊκής Επιτροπής». Την κέρδισε; «Δεν πήρα τη δήλωση αυτή», παραδέχθηκε ο Γ. Στουρνάρας. Επειδή τα πάντα

Το πολιτικό πρόβλημα των υπουργών και των κομμάτων της κυβέρνησης είναι ότι πιστεύουν στο Μνημόνιο ως μέσο εξόδου από την κρίση. «Επειδή μία παράμετρος, που χρησιμοποιούσε το ΔΝΤ στις προβλέψεις του, είναι λάθος, σημαίνει ότι πρέπει να ακυρώσουμε ολόκληρο το πρόγραμμα, να βγούμε από το Μνημόνιο, να ζητήσουμε επαναδιαπραγμάτευση;», είπε ο Γ. Στουρνάρας δείχνοντας ότι είναι «μνημονιακότερος του Μνημονίου», όπως τον χαρακτήρισε ο πρόεδρος της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ. Το ερώτημα είναι τι μπορούσε να κάνει η κυβέρνηση. Θα μπορούσε να ζητήσει επαναδιαπραγμάτευση, σύμφωνα με τις προεκλογικές δεσμεύσεις της. Ο Αλ. Τσίπρας τούς έθεσε ένα ευρύτερο πλαίσιο κινήσεων: να διεκδικήσουν νέο «κούρεμα» του χρέους, να συντονιστούν με τις άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, να διεκδικήσουν τη διεξαγωγή διάσκεψης για το χρέος. Ο υπουργός προανήγγειλε «κούρεμα» με βάση το Μνημόνιο, που σημαίνει νέα επώδυνα μέτρα, αλλά ταυτόχρονα δεσμεύθηκε ότι δεν θα υπάρξουν άλλα μέτρα! Τελικά μήπως την αλήθεια για την κρυφή ατζέντα της κυβέρνησης την είπε ο Γ. Μέργος, που θεωρεί υψηλό τον κατώτατο μισθό;

κρίνονται στο πεδίο της αποτελεσματικότητας, αυτό που κέρδισε, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, είναι «μόνο μία επιστολή από τον Όλι Ρεν και μία τοποθέτηση του εκπροσώπου του ΔΝΤ, οι οποίοι έχουν διαφορετικές απόψεις για το θέμα». Μό-

νο που, όπως του τόνισε ο Αλ. Τσίπρας, ο Όλι Ρεν στην επιστολή του «δεν αναφέρθηκε ούτε καν στη λέξη ύφεση» και θεωρεί άνευ σημασίας τις επιπτώσεις. Ο Γ. Στουρνάρας ισχυρίστηκε ότι «από το καλοκαίρι εμείς ως κυβέρνη-

ση αναδείξαμε τα ζητήματα αυτά» και δεν περίμενε το Eurogroup της περασμένης Δευτέρας. «Το θέσατε λίγο ως πολύ όπως στο ανέκδοτο με τον λαγό και το λιοντάρι, ο λαγός καμιά φορά λέει και κανένα αστειάκι στο λιοντάρι», σχολίασε ο Αλ. Τσίπρας.

Εθνικό έγκλημα η ιδιωτικοποίηση των ΔΕΠΑ, ΔΕΣΦΑ Την πλήρη διαφωνία του με την παράδοση σε ιδιώτες τόσο της ΔΕΠΑ (Δημόσια Επιχείρηση Αερίου) όσο και της ΔΕΣΦΑ (Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου Α.Ε.) δήλωσε ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, με αφορμή την τελετή υπογραφής της τριμερούς διακυβερνητικής συμφωνίας Ελλάδας - Αλβανίας - Ιταλίας για την κατασκευή του Αδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου, η οποία πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη. Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ υπογράμμισε πως η πολιτική της κυβέρνησης σε σχέση με τα ενεργειακά θέματα, θέματα ύψιστης γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής σημασίας, ακολουθεί την πεπατημένη τού πάλαι ποτέ δικομματισμού, κινούμενη με πλήρη αδιαφάνεια, χωρίς συγκεκριμένο εθνικό σχέδιο ενεργειακής πολιτικής, με μοναδικό γνώμονα τις πιέσεις που υφίσταται από εγχώριους και υπερεθνικούς κύκλους. Στο πλαίσιο αυτό, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης τονίζει πως η αποδοχή της μνημονιακής πρόβλεψης για την άμεση προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων των στρατηγικής σημασίας φορέων ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ συνιστά έγκλημα. Επιπροσθέτως, επανέφερε το πολύ σοβαρό θέμα της

παράκαμψης του Κοινοβουλίου για τις ιδιωτικοποιήσεις, επισημαίνοντας πως η θέση της κυβέρνησης ότι δεν αποτελούν αντικείμενο διαβούλευσης τα θέματα των ιδιωτικοποιήσεων συνιστά υπονόμευση των θεσμών και της δημοκρατίας.

Τι είπε ο Αλ. Τσίπρας στον Ρώσο πρέσβη και τον Αμερικανό βοηθό υφυπουργό Εξωτερικών

Τα ενεργειακά θέματα στο επίκεντρο των διεθνών επαφών του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Στο περιθώριο δεξίωσης της ρωσικής πρεσβείας, την περασμένη Τρίτη, ο πρόεδρος της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, Αλέξης Τσίπρας, συναντήθηκε με τον Ρώσο πρέσβη Βλαντίμιρ Τσικβισβίλι. Στη συνάντηση, ο πρέσβης έθεσε στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, μεταξύ άλλων, και το ζήτημα της ενεργειακής πολιτικής, καθώς είναι γνωστή η επιθυμία της ρωσικής κυβέρνησης να αποκτήσει πρόσβαση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Τα θέματα της ενεργειακής πολιτικής τέθηκαν και κατά τη συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα με τον βοηθό υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Έρικ Ρούμπιν, την περασμένη Πέμπτη, σε συνέχεια της προηγούμενης συνάντησης που είχαν οι δύο άνδρες επί αμερικανικού εδάφους,

Ο βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Έρικ Ρούμπιν

Ο πρόεδρος της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Αλ. Τσίπρας με τον Ρώσο πρεσβευτή Βλαντίμιρ Τσικβισβίλι

στις 23 Ιανουαρίου, στο πλαίσιο των διπλωματικών επαφών της αντιπροσωπείας του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ στις ΗΠΑ. Κατά τη συνάντηση, ο Αλ. Τσίπρας ανέφερε στον Αμερικανό αξιωματούχο ότι το ζήτημα της άμεσης εκμετάλλευσης των υποθαλάσσιων ενεργειακών πηγών της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και η κήρυξη Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης αποτελεί άσκηση κυριαρχικού δι-

καιώματος, που, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, δεν χρειάζεται τη συναίνεση ή την έγκριση οποιουδήποτε άλλου κράτους. Πρόσθεσε δε πως, λόγω της δεινής οικονομικής θέσης που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, οι κινήσεις αυτές πρέπει να προχωρήσουν άμεσα. Ο Έρικ Ρούμπιν, απαντώντας στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, υπογράμμισε πως η πιο ε-

πωφελής οδός για το ελληνικό κράτος είναι αυτή της άμεσης εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων χωρίς την ανακήρυξη ΑΟΖ, καθώς η διαδικασία κήρυξής της δεν εξασφαλίζει την εκμετάλλευση ούτε την υποκαθιστά, αλλά, αντίθετα, ενέχει κινδύνους εντάσεως και προσχηματικής παραπομπής της εκμετάλλευσης στις ελληνικές καλένδες. Χ.Σ.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

6

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ ΣΤΗΝ ΕΤ3:

ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΟΥ ΣΑΜΑΡΑ Ο ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

Θέλουν να κλείσουν την «Αυγή»

Τα «Παραπολιτικά», μαγνήτης κρατικών διαφημίσεων

Η αγωγή κατά της «Αυγής», με την οποία ζητούν 300.000 ευρώ, συνιστά ρεβανσισμό από πλευράς Σαμαρά ενάντια στις αντίθετες απόψεις, τόνισε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, Αλέξης Τσίπρας, σε συνέντευξη που παραχώρησε στην τηλ. εκπομπή «Λαβύρινθος» της ΕΤ3, στον δημοσιογράφο Αλέξανδρο Τριανταφυλλίδη, το βράδυ της Παρασκευής. Ο Αλ. Τσίπρας υπογράμμισε πως, με την κίνηση αυτή, επιδιώκουν να κλείσουν την «Αυγή», επειδή εξέπεμψε μια μεγάλη αλήθεια: Μια συχνότητα που δόθηκε στο ΚΚΕ για να εκπέμπει τον λόγο της Αριστεράς, προσπαθούν να την μετατρέψουν σε συχνότητα της κυβέρνησης. Ο Αλ. Τσίπρας τόνισε επίσης πως η κυβέρνηση Σαμαρά επιδιώκει να φτιάξει «νέα τζάκια». Η στρατηγική αυτή περνάει μέσα από τον έλεγχο των μέσων μαζικής ενημέρωσης, επεσήμανε, ενώ υπογράμμισε πως και η δημόσια τηλεόραση εντάσσεται στη στρατηγική αυτή του ασφυκτικού ελέγχου της πληροφόρησης και της ενημέρωσης.

ΣΥΡΙΖΑ:

Ομολογία διαπλοκής η εμπλοκή Βορίδη Ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ σχετικά με την αγωγή της εφημερίδας «Παραπολιτικά» κατά της εφημερίδας «Η Αυγή» Η αγωγή της εφημερίδας «Παραπολιτικά», με τον αφανή ιδιοκτήτη, κατά της εφημερίδας «Η Αυγή», με δικηγόρο τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο της Ν.Δ. κ. Βορίδη, δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί ως μια ευθεία πολιτική παρέμβαση της Ν.Δ. και του κ. Σαμαρά εις βάρος της ελευθεροτυπίας και της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας. Μετά την υπόθεση του κ. Μελισσανίδη, που φέρεται, σύμφωνα με δημοσιεύματα, ως υποψήφιος αγοραστής του ΟΠΑΠ και ο οποίος κατά περίεργη σύμπτωση έχει ως δικηγόρο τον κ. Φ. Κρανιδιώτη, στενό συνεργάτη του πρωθυπουργού, η επιλογή του κ. Βορίδη ως δικηγόρου των «Παραπολιτικών» σε μια τέτοιου είδους αγωγή, συνιστά μείζον πολιτικό θέμα που εγείρει σοβαρά ερωτήματα για τη σχέση της Ν.Δ., και προσωπικά του πρωθυπουργού, με συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα. Να θυμίσουμε ότι o κ. Βορίδης είχε χαρακτηρίσει το θέμα της καταγγελίας για απειλές εις βάρος δημοσιογράφου του περιοδικού «Unfollow» από συστηθέντα ως Δ. Μελισσανίδη ως «πλημμέλημα της πλάκας, μια απειλή μεταξύ ιδιωτών». Τώρα, η ιδιότητά του ως δικηγόρος στη συγκεκριμένη αγωγή δεν εκθέτει μόνο τον ίδιο, αλλά συνολικά την κυβέρνηση. Θα ήταν αφελές να θεωρήσουμε ως απλές συμπτώσεις τις σχέσεις συγκεκριμένων επιχειρηματιών με άτομα προερχόμενα από την κυβέρνηση και το στενό πρωθυπουργικό επιτελείο. Τόσο η υπόθεση της λίστας Λαγκάρντ και η εμπλοκή σε αυτήν συνεργατών του κ. Σαμαρά, όσο και η αγωγή κατά της «Αυγής» καταδεικνύουν ότι οι προεκλογικές κορώνες του κ. Σαμαρά κατά της διαπλοκής απεδείχθησαν τόσο αληθινές όσο και οι αντίστοιχες περί επαναδιαπραγμάτευσης του Μνημονίου.

Στη μακρόχρονη ιστορία της «Η Αυγή» αντιμετώπισε πολλές φορές τους φανατισμούς και την ανοικτή δίωξη που μεθόδευσαν ή και απροκάλυπτα επιχείρησαν αυταρχικές εξουσίες, το επιθετικό κεφάλαιο, η αμερικανοκρατία και η Ακροδεξιά. Η εφημερίδα μας είναι μάλιστα η μοναδική εφημερίδα την οποία η χούντα έκλεισε, εξόρισε και φυλάκισε τους αναγνώστες και τους δημοσιογράφους της και λεηλάτησε την περιουσία της. Οι διώξεις κατά της «Αυγής» είναι το τίμημα της ανεξαρτησίας της από τα μεγάλα συμφέροντα και της ταύτισής της με την Αριστερά, τα συμφέροντα του λαού και τη δημοκρατία. Δεν μας εξέπληξε, και πολύ περισσότερο δεν μας φόβισε, η χθεσινή, προαναγγελθείσα από ημέρες μέσω των twitter και του Διαδικτύου, αγωγή της εφημερίδας «Παραπολιτικά». Καλώς τους! Δεν μας εκπλήσσει, με

Οι στενές επαφές του «συστήματος» Σαμαρά με την εφημερίδα «Παραπολιτικά» έχουν πολλά ποδάρια. Την προηγούμενη Κυριακή, η «Α» αποκάλυψε - και όπως όλα δείχνουν απεσόβησε - σχέδιο εξαγοράς της συχνότητας του 902 TV με κύριο χρηματοδότη τον εφοπλιστή Ευ. Μαρινάκη, ο οποίος αρνείται ότι βρίσκεται πίσω από την εφημερίδα «Παραπολιτικά» ως χρηματοδότης, όπως δημοσίευσε η «Α». Ο εκδότης της ίδιας εφημερίδας, Γ. Κουρτάκης, αρνείται επίσης ότι υπηρετεί τον Αντ. Σαμαρά, υποστηρίζοντας ότι «η εφημερίδα δεν είναι όργανο κανενός κόμματος, διάγουμε αντικειμενική δημοσιογραφία και ουδόλως έως και σήμερα έχουμε ελεγχθεί για την ορθή άσκηση του δημοσιογραφικού μας λειτουργήματος». Στον στενό πυρήνα της εφημερίδας, συμμετέχει από τη νευραλγική θέση του εμπορικού διευθυντή ο κ. Γιάννης Παππάς, «μεταγραφή» των τελευταίων μηνών, προκειμένου να ενισχύσει το εγχείρημα. Ο κ. Παππάς, προερχόμε-

νος επαγγελματικά από τον Όμιλο «Πήγασος» της οικογένειας Μπόμπολα, προέρχεται συγχρόνως πολιτικά από τη Ν.Δ., αλλά και από τα... φυλλοκάρδια του Αντ. Σαμαρά, την «Πολιτική Άνοιξη», όπου διετέλεσε κορυφαίο στέλεχος. Από το 1993 συνδέεται στενά με τον Αντ. Σαμαρά. Στις εκλογές της 6ης Μαΐου 2012 εξελέγη βουλευτής της Ν.Δ. στα Δωδεκάννησα, όμως ατύχησε στις εκλογές του Ιουνίου. Ουδέν κακόν αμιγές καλού. Ο κ. Παππάς ανέλαβε ρόλο στα «Παραπολιτικά», όπου και αρθρογραφεί «αντικειμενικά» υποστηρίζοντας ότι «ο Αντώνης Σαμαράς είναι ο μόνος φερέγγυος για την ‘αλλαγή εκ βάθρων’ που χρειάζεται η χώρα». Ο ίδιος διεκδικούσε να αναλάβει υψηλή θέση στον ΟΠΑΠ- οργανισμό - μαγνήτη εν όψει της εκποίησής του-, όμως από την παρούσα θέση αυτό που διεκδικεί είναι μια πολύ καλή χορηγία από τον ΟΠΑΠ προς τα «Παραπολιτικά». Οι επιτυχίες του κ. Παππά ως μάνατζερ διαφήμισης διαδέχονται η μία την

άλλη. Μέσα στους λίγους μήνες της έκδοσής της έχει κατορθώσει να προσελκύσει ως διαφημιζόμενους τους περισσότερους κρατικούς φορείς, κάτι πρωτόγνωρο για νέα εφημερίδα. Στον κατάλογο των επιτυχιών του συγκαταλέγονται: τα ΕΛΠΕ, η ΕΚΟ, η ΕΥΔΑΠ (με πληρωμένες μαύρες διαφημίσεις publi), ΟΛΠ, Εθνική Τράπεζα, ΔΕΠΑ. Παρ’ ότι εφημερίδα μόλις μερικών μηνών, κέντρισε το ενδιαφέρον και του κ. Προβόπουλου, ο οποίος της ενέκρινε καταχώριση για δημοσίευση ισολογισμών, γενικών συνελεύσεων κ.λπ. Αυτές οι επιτυχίες άραγε θα μπορούσαν να υπάρξουν χωρίς τα πολιτικά κονέ του κ. Παππά; Χωρίς τις πλάτες ενός μεγαλοεπιχειρηματία του τύπου του κ. Μαρινάκη; Και μια απορία: Για ποιο λόγο τα «Παραπολιτικά» κατέφυγαν σε λιβελλογράφημα εναντίον του διαφημιστή Θ. Κοτιώνη της Bold, μιας από τις τρεις μεγάλες διαφημιστικές, που διαχειρίζεται μεταξύ άλλων τα διαφημιστικά προγράμματα της ΔΕΗ και του ΟΤΕ- Cosmote;

Ο 902 στη Ζούγκλα με τον Σαμαρά; Αντιδράσεις στη Ν.Δ. έχει προκαλέσει η αποκάλυψη της «Α» ότι ο επιχειρηματίας Φ. Βρυώνης, μεγαλοοφειλέτης του Δημοσίου και αφανής μέτοχος του καναλιού Extra 3, συνόδευε τον πρωθυπουργό στο Κατάρ, μαζί με άλλους επιχειρηματίες. Κυβερνητικοί βουλευτές διερωτώντο τι είδους μπίζνες επιδιώκει ο κ. Βρυώνης και τι σχέσεις έχει με τον πρωθυπουργό. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Βρυώνης επιδιώκει να πάρει άδεια για πανελλαδικό κανάλι και έχει κάνει συζητήσεις με το ΚΚΕ για τον 902 TV. Πολλοί διερωτώνται ποια συμφέροντα εκπροσωπεί ο κ. Βρυώνης, δεδομένου ότι ο ίδιος είναι ανοικτός, με χρέη προς το Δημόσιο. Μετά το δημοσίευμα της «Α» ο δημοσιογράφος Μάκης Τριανταφυλλόπουλος, με τον οποίο συνεργάζεται στενά ο κ.

Βρυώνης, αναγκάστηκε να παραδεχθεί ότι συνάντησε τον πρωθυπουργό, «όχι για κανάλια ή επιχειρηματικές δραστηριότητες, αλλά αποκλειστικά για θέματα που ταλαιπωρούν τον ελληνικό λαό». Ο Μ. Τριανταφυλλόπουλος απέφυγε να ενημερώσει για ποια ακριβώς «θέματα του λαού» συζήτησαν, πότε και πού ακριβώς έγινε η συνάντηση. Ο δημοσιογράφος παραδέχθηκε επίσης ότι υπάρχουν σχέδια δημιουργίας νέου καναλιού, στο οποίο πρόκειται ο ίδιος να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο. Μπορεί τα σχέδια για το πανελλαδικό κανάλι να αργούν ακόμη, αλλά ο Τριανταφυλλόπουλος προχωρεί τον Μάρτιο σε συνεργασία με τον Βρυώνη σε νέο περιφερειακό κανάλι, το Zoom, όπου θα εμφανίζονται επίσης η σύζυγός του, Κιμ, και ο Κώστας Χαρδαβέλλας.

Καλώς τους! δεδομένο το γενικότερο πολιτικό κλίμα. Σε μια περίοδο που οι νεοναζί επιτίθενται σε ανυπεράσπιστους πολίτες, ο Δένδιας καλύπτει βασανιστήρια εις βάρος πολιτών μέσα στα κρατητήρια της ΓΑΔΑ, ο κυρίαρχος συστημικός λόγος επιχειρεί να ταυτίσει την Ακροδεξιά με την Αριστερά, μπράβοι της ακροδεξιάς διαπλοκής απειλούν δημοσιογράφους και ο Βορίδης θεωρεί το γεγονός «προσωπική διαφορά της πλάκας σε επίπεδο πταίσματος», είναι αναμενόμενη η αγωγή με τις πλάτες της κυβέρνησης. Δεν είναι τυχαία η επιλογή του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου της Ν.Δ. Μ. Βορίδη να αναλάβει τη νομική - πολιτική ευθύνη της δίωξης. Η ακροδεξιά διαπλοκή σηκώνει κε-

φάλι. Δεν χρειάζεται άλλη επιβεβαίωση του δημοσιεύματος της προηγούμενης Κυριακής της «Αυγής». Πανικόβλητος ο πρωθυπουργός, επιχειρεί να στήσει τη νέα διαπλοκή με στόχο να θέσει το κυβερνητικό μπλοκ υπό την πλήρη ηγεμονία του και να διασφαλίσει τη μακροημέρευσή του στην ηγεσία της Ν.Δ., όταν, συντόμως, χάσει τις εκλογές. Το δέλεαρ για τον σχηματισμό των νέων βαρόνων είναι η λεηλασία της δημόσιας περιουσίας μέσω των ιδιωτικοποιήσεων. Η ακροδεξιά διαπλοκή επιχειρεί λαίμαργα να βάλει στο χέρι κερδοφόρους τομείς του Δημοσίου. Η επίθεση κατά της «Αυγής» είναι επίθεση κατά της Αριστεράς και του ΣΥΡΙΖΑ. Ευ-

ρύτερα είναι επίθεση κατά της κοινωνίας. Επιχειρούν να εκφοβίσουν τους πολίτες και να τρομοκρατήσουν τον λαϊκό παράγοντα, σε μια περίοδο που, όπως δείχνουν οι κινητοποιήσεις των ημερών και η απεργία της Τετάρτης, αντιστέκεται στη μνημονιακή μοιρολατρεία και την υποταγή στους πιστωτές. Η αγωγή κατά της «Αυγής» συνιστά πολιτική δίωξη. Το δημοσίευμα δεν περιλαμβάνει μειωτικούς χαρακτηρισμούς και συκοφαντίες. Στηρίζεται σε γεγονότα και αποκαλύπτει το πολιτικό νήμα που τα ενώνει. Είμαστε υπερήφανοι που σηκώνουμε αυτό το βάρος της πολιτικής αντιπαράθεσης, υπερασπιζόμενοι το δημόσιο συμφέρον και τη μοναδική λυτρωτική πολιτική επιλογή για τον λαό, τη δημοκρατική ανατροπή. Καλώς τους! Το κύριο άρθρο της «Αυγής» του Σαββάτου 16/2/2013

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

7

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΟΥΡΤΑΚΗ ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΒΟΡΙΔΗ

Επίθεση στην «Αυγή» με τις πλάτες Σαμαρά Το ρεπορτάζ της «Α» για τη νέα διαπλοκή, με ακροδεξιά σφραγίδα μάλιστα, επιβεβαιώνει η αγωγή που κατέθεσαν εναντίον μας η εφημερίδα «Παραπολιτικά» και ο εκδότης Γιάννης Κουρτάκης, με δικηγόρο τον Μαυρουδή Βορίδη, κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο της Ν.Δ. Είναι προφανές ότι η επιλογή Βορίδη να συμπράξει στην επιχείρηση φίμωσης της εφημερίδας και εκφοβισμού της κοινωνίας ήταν εν γνώσει του πρωθυπουργού. Χαρακτηριστική είναι η προσχηματική απάντηση του κυβερνητικού εκπροσώπου Σίμου Κεδίκογλου ότι δεν σχολιάζει υπόθεση που βρίσκεται στη Δικαιοσύνη. Και να σκεφτεί κανείς ότι ο κ. Κεδίκογλου υπήρξε δημοσιογράφος. Σε ένα κείμενο 18 σελίδων και 7.000 λέξεων οι Κουρτάκης- Βορίδης κατηγορούν την «Α» ότι τα δημοσιεύματά της συνιστούν ένα «συκοφαντικό και εξυβριστικό λιβελλογράφημα», με «όλως αναιτιολόγητους ισχυρισμούς». Να σημειωθεί ότι το δημοσίευμα της «Α» για τα «Παραπολιτικά», μόλις 10 λέξεων, δεν περιλαμβάνει κανένα χαρακτηρισμό και δεν κατονομάζει τον Γ. Κουρτάκη. Με την αγωγή ο εκδότης των «Παραπολιτικών» Γ. Κουρτάκης ζητεί αποζημίωση συνολικού ύψους 312.000 ευρώ από την «Αυγή», τον διευθυντή Νίκο Φίλη και τη δημοσιογράφο Αγγέλα Νταρ-

ζάνου. Σύμφωνα με την αγωγή, «οι εναγόμενοι [δηλαδή η «Αυγή»] δολίως ισχυρίζονται ενώπιον τρίτων ότι η εφημερίδα ‘Παραπολιτικά’, «παρά τον ενημερωτικό της σκοπό, αποτελεί όργανο απόκρυψης ή παρασιώπησης γεγονότων επ’ ωφελεία πολιτικών συμφερόντων, εις βάρος όμως των Ελλήνων, εντασσόμενη στο υποτιθέμενο γενικότερο σχέδιο ολοκληρωτικού ελέγχου των media και σε διαπλεκό-

μενες συναλλαγές, συσχετίζοντάς μας ευθέως με τον κ. Μαρινάκη και τις επιχειρήσεις του, ισχυριζόμενοι μάλιστα ότι αποτελούμε τη ‘ναυαρχίδα’ του ‘ομίλου’ του, πλήττοντας ευθέως την ανεξαρτησία της εφημερίδας μας». Στην αγωγή προστίθεται ότι «αμφισβητείται ευθέως η ταυτότητα, η αντικειμενικότητα και η δημοσιογραφική ύπαρξη της εφημερίδος μας, παρουσιάζοντας αυτήν ως όργανο πα-

ροχής εκδούλευσης για την προώθηση ή τη συγκάλυψη αδιαφανών πρακτικών του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας και του πρωθυπουργού, ο οποίος ως γνωστόν είναι εγκατεστημένος στο Μέγαρο Μαξίμου, υπαινίσσονται δηλαδή ότι λειτουργεί ως προμετωπίδα ικανοποίησης αθέμιτων συμφερόντων του κυβερνώντος κόμματος, αντίθετα με την υποχρέωσή της περί αντικειμενικής και ορθής ενημερώσεως των αναγνωστών μας, ο δε όρος ‘βρόμικη δουλειά’ παραπέμπει, αν μη τι άλλο, σε έκνομες ή αήθεις δραστηριότητες». Όπως σημειώνουν λίγο παρακάτω: «Μας αποδίδουν την κατηγορία ότι όχι μόνο η εφημερίδα δεν αρθρογραφεί αντικειμενικώς παρά τον συνταγματικά κατοχυρωμένο σκοπό της, ότι όχι μόνο δρα ενάντια στα συμφέροντα του ελληνικού λαού κάνοντας τις ‘βρόμικες δουλειές’ της κυβερνήσεως, εξυπηρετώντας στον αντίποδα πολιτικά συμφέροντα, αλλά ότι δρούμε εις βάρος ακόμη και των συναδέλφων μας δημοσιογράφων, εξυπηρετώντας το σχέδιο ‘ολοκληρωτικού’ ελέγχου των media». Με τον τρόπο αυτό, η «Α»

«πλήττει ευθέως την επαγγελματική υπόσταση, τη φήμη και το κύρος της εφημερίδας μας. [...] Η εφημερίδα μας δεν είναι όργανο κανενός κόμματος, διάγουμε αντικειμενική δημοσιογραφία και ουδόλως έως και σήμερα έχουμε ελεγχθεί για την ορθή άσκηση του δημοσιογραφικού μας λειτουργήματος.» Σημειώνεται επίσης ότι με τα «Παραπολιτικά» ουδεμία σχέση έχει ο επιχειρηματίας Β. Μαρινάκης. Όπως προκύπτει και από την παράθεση των 10 σειρών του δημοσιεύματος της «Α» (βλ. κείμενο για τον εφοπλιστή Μαρινάκη»), η «Α» περιορίστηκε στην καταγραφή πληροφοριών και γεγονότων. Η αγωγή διακρίνεται από μια πρωτοτυπία: ο ενάγων είναι εφημερίδα και δημοσιογράφος και ζητούν από άλλη εφημερίδα αποζημίωση 312.000 ευρώ. Πρόκειται για συμπεριφορά ενδεικτική ακροδεξιών αντιλήψεων, που επιχειρούν να φιμώσουν την αντίθετη φωνή. Χρησιμοποιούν μάλιστα το αστείο επιχείρημα ότι η «Α» «δημοσίευσε το επίδικο άρθρο υποκινούμενη και από εμπορικά συμφέροντα, αποπειρώμενη να πλήξει το κύρος μιας εφημερίδας, δηλαδή μιας ευθέως ανταγωνιστικής προς αυτούς επιχειρήσεως». Προφανώς οι ενάγοντες αγνοούν ότι η φυσιογνωμία της νεοπαγούς «παραπολιτικής» εφημερίδας τους απευθύνεται σε διαφορετικό κοινό από αυτό μιας ιστορικής εφημερίδας της Αριστεράς.

Διάψευση Μαρινάκη με πέντε μήνες καθυστέρηση Μπορεί όλη η αγορά και το Διαδίκτυο να βοούν ότι ο εφοπλιστής Ευ. Μαρινάκης είναι ο αφανής δημιουργός της εβδομαδιαίας εφημερίδας «Παραπολιτικά», ο ίδιος όμως έμοιαζε να το απολαμβάνει επί πέντε μήνες και μόλις προχθές, με αφορμή το δημοσίευμα της «Α», το αρνήθηκε. Από τον Αύγουστο, σε δεκάδες δημοσιεύματα, ο κ. Μαρινάκης εμφανιζόταν ως ο ουσιαστικός ιδιοκτήτης της εφημερίδας, χωρίς όμως να προκαλέσουν την αντίδρασή του. Ούτε βεβαίως και ο Γ. Κουρτάκης, ο κατά τον νόμο εκδότης, διαμαρτυρήθηκε ότι του... παίρνουν την επιχείρηση, όπως έσπευσε προχθές με την αγωγή του κατά της «Α». Σε μεταγενέστερα δημοσιεύματα ο Ευ. Μαρινάκης εμφανίζεται να δημιουργεί μιντιακό Όμιλο και με την επιθυμία του να εξαγοράσει τηλεοπτικό κανάλι. Στο εξώδικό του προς την «Α» (δημοσιεύθηκε στο φύλλο της Παρασκευής), ο μεγαλοεφοπλιστής μάς καταλογίζει δόλο επειδή κατά τη γνώμη του, με το δημοσίευμα «επιχειρείται η σύνδεση του ονόματός του με συγκεκριμένα πολιτικά συμφέροντα ως και εκδοτικές δραστη-

Ενόχλησε το δημοσίευμα της «Α», γιατί αποκάλυπτε το πολιτικό σχέδιο πίσω από τις μιντιακές επενδύσεις ριότητες τρίτων». Ας δούμε τι έγραψε η «Αυγή» της Κυριακής: «Δ. Μελισσανίδης, Β. Μαρινάκης, Φ. Βρυώνης, πρωταγωνιστές στο παρασκήνιο για τα μίντια Σαμαρά, με στόχο την παραμονή της Δεξιάς στην εξουσία». Και ακόμη: «Ανάμεσα στα νέα τζάκια της διαπλοκής φιγουράρει ο εφοπλιστής Β. Μαρινάκης, ο οποίος εδώ και καιρό έχει δημιουργήσει έναν μίνι μιντιακό όμιλο, με ‘ναυαρχίδα’ την εβδομαδιαία εφημερίδα ‘Παραπολιτικά’, η οποία συχνά αναλαμβάνει τη ‘βρόμικη δουλειά’ του Μαξίμου». Ο κ. Μαρινάκης αποδίδει τις αναφορές στο πρόσωπό του σε προσπάθεια να... απαξιωθεί ο Ολυμπιακός (!), του οποίου είναι πρόεδρος, ενώ θεωρεί ότι «διακυβεύεται η προσωπικότητά του, όσο και η ασφάλεια, η δι-

Το πρώτο τεύχος της εφημερίδας «Παραπολιτικά», αποκαλυπτικό για τη σκοπιμότητα της έκδοσης. Συκοφαντίες κατά Τσίπρα, άνοιγμα προς Χρυσή Αυγή

κή του και της οικογένειάς του, με τέτοιου είδους δημοσιεύματα που τον εμπλέκουν σε άσχετα με αυτόν συμφέροντα και δραστηριότητες». Αλήθεια, γιατί είναι συκοφαντικό και δόλιο και απειλεί την προσωπική του ασφάλεια, όσο και της οικογένειάς του, το δημοσίευμα σύμφωνα με το ο-

ποίο ο πρωθυπουργός εμπιστεύεται τον κ. Μαρινάκη για να συγκροτήσει μιντιακό όμιλο; Γιατί απαξιώνεται ο Ολυμπιακός επειδή ο κ. Μαρινάκης εμφανίζεται στο δημοσίευμα να έχει την αμέριστη στήριξη του κ. Σαμαρά και ο ίδιος να δραστηριοποιείται στα μίντια; Μήπως και άλλοι πρόεδροι ΠΑΕ δεν είχαν σχέση ιδιοκτησίας με ΜΜΕ, όπως ο Βαρδινογιάννης, ο Κόκκαλης, αλλά και ο Αλαφούζος και ο Κούγιας με τους οποίους βρίσκεται στα δικαστήρια; Να υποθέσουμε ότι ο εφοπλιστής αντέδρασε οψίμως επειδή η «Α» αποκάλυψε το πολιτικό νήμα που συνδέει τις εκδοτικές δραστηριότητες, τις οποίες δεκάδες δημοσιεύματα αποδίδουν στον κ. Μαρινάκη; Επειδή αποκαλύψαμε το πολιτικό σχέδιο του κ. Σαμαρά για τη δημιουργία μιντιακού ομίλου που θα εξυπηρετήσει τα σχέδια για τη συγκρότηση νέας πολιτικής παράταξης, του περιβόητου «Ευρωπαϊκού Συναγερμού»; Από τα θρανία του Κολλεγίου Αθηνών ο κ. Μαρινάκης έχει αποκτήσει πολλές γνωριμίες. Όπως π.χ. με τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο της Ν.Δ. Μαυρουδή Βορίδη, που εκείνα

τα χρόνια πρωταγωνιστούσε σε φασιστικές ενέργειες, αργότερα και σε επιθέσεις με τσεκούρι εναντίον διαδηλωτών. Κατά σύμπτωση, ο δικηγόρος που υπογράφει την αγωγή της εφημερίδας «Παραπολιτικά» κατά της «Α» είναι ο κ. Βορίδης. Μπορεί κανείς να αφήσει αναξιοποίητες τέτοιες φιλίες; Είναι ενδεικτικό ότι ο Ευ. Μαρινάκης στο εξώδικό του αποφεύγει να αναφερθεί ονομαστικά στην εφημερίδα «Παραπολιτικά». Επιλέγει να μιλήσει αορίστως για «απολύτως αναληθείς αναφορές που», κατά τη γνώμη του, «συνοδεύονται από δυσφημιστικούς και αήθης χαρακτηρισμούς, όπως ενδεικτικά ‘Το μακρύ χέρι’, ‘Οι νέοι βαρώνοι’, ‘Η βρόμικη δουλειά’». Έχει ενδιαφέρον να μάθουμε εάν το πρώτο φύλλο της εφημερίδας «Παραπολιτικά» με την ανήθικη επίθεση εναντίον του Αλ. Τσίπρα ήταν, κατά τη γνώμη του κ. Μαρινάκη, μια «καθαρή δουλειά». Θα αντιτείνει ότι ο ίδιος δεν έχει καμία ευθύνη γιατί πρόκειται για εκδοτική δραστηριότητα τρίτου. Ας το δεχθούμε. Θα είχε ενδιαφέρον όμως να μας πει τη γνώμη του για το δημοσίευμα.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

8

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΣΦΡΑΓΙΣΕΙ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΤ. ΣΑΜΑΡΑ

Ο Ευ. Βενιζέλος κοιτάζει μόνο δεξιά ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΝΙΚΟΣ ΛΙΟΝΑΚΗΣ

Εν μέσω της πίεσης που ασκούν οι εσωκομματικές παρασκηνιακές κινήσεις και ζυμώσεις από ομάδες ή στελέχη που έχουν αποφασίσει να αμφισβητήσουν κεντρικές επιλογές του στο επικείμενο συνέδριο, ο Ευάγγελος Βενιζέλος, προκειμένου να τους απαντήσει, εξωθήθηκε στο να ξεκαθαρίσει ποιες πολιτικές δυνάμεις βλέπει ως δυνητικούς συμμάχους του. Ωστόσο, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ δεν έκανε τίποτε άλλο απ’ το να επιβεβαιώσει τους λόγους που εξαρχής εγείρουν τις έντονες εσωτερικές διαφοροποιήσεις: Την πλήρη πρόσδεση του ίδιου, και συνεπώς του κόμματος που οραματίζεται, με τον Αντ. Σαμαρά και την κυβέρνησή του. Ειδικότερα, ξεκαθάρισε ότι δεν τίθεται θέμα αποχώρησης του κόμματος από την κυβέρνηση, αναφέροντας στη συνεδρίαση της ΚΟΕΣ ότι «το ζήτημα της κυβέρνησης στο Συνέδριο θα τεθεί με όρους εθνικής ευθύνης και εθνικής στρατηγικής και όχι ως ζήτημα ανασχηματισμού μιας κάποιας κυβέρνησης». Μάλιστα είπε ότι αυτό «αφορά την παρούσα Βουλή, αλλά και το βασικό ερώτημα που θα τεθεί στον ελληνικό λαό στο τέλος της τετραετίας για την επόμενη Βουλή, για την επόμενη κυβέρνηση και θα κυριαρχήσει στις επόμενες εκλογές». Λίγο παρακάτω θα επαναλάμβανε το μότο που συμπυκνώνει όλη τη στρατηγική του, ότι «το ΠΑΣΟΚ έπεσε με τη χώρα και θα ανέβει μαζί της», προκειμένου να... υπενθυμίσει στα διαφωνούντα στελέχη ότι «δεν υπάρχει άλλη λύση».

Ψάχνει γέφυρα συνεννόησης με τους εσωκομματικούς αντιπάλους, ζητώντας επικαιροποίηση της κυβερνητικής συμφωνίας

Με αυτόν τον τρόπο επιχείρησε να διακόψει τη συζήτηση για απομάκρυνση του κόμματος από το κυβερνητικό σχήμα και παράλληλα να δείξει ότι υπάρχει «μέτωπο» με όποιο κόμμα δεν αποδέχεται αυτή την «αλήθεια». Σε αυτό το πλαίσιο, έκοψε κάθε ενδεχόμενο -που θα μπορούσε να αξιοποιήσει ακόμα και για να ικανοποιήσει ορισμένες φωνές μέσα στο ΠΑΣΟΚ- για διάλογο με τον ΣΥΡΙΖΑ, λέγοντας εμφατικά ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι Κεντροαριστερά».

Και κόκκινες γραμμές θα βάλουμε... Την ίδια στιγμή, έριξε ένα ακόμα «χαρτί» στο... τραπέζι της εσωκομματικής αντιπαράθεσης, προκειμένου με εύσχημο τρόπο να προσφέρει σε εκείνους που εκφράζουν προβληματισμούς, αλλά και διάθεση για σύγκρουση στο συνέδριο, ένα πάτημα ώστε να υπάρξει συμφωνία «κάπου στη μέση», όπως ε-

κτιμούν στελέχη πέριξ του Ευ. Βενιζέλου ότι θα γίνει τελικά την 28η Φεβρουαρίου. Σε αυτό το πλαίσιο είναι σαφές ότι απευθυνόταν τόσο σε στελέχη όπως οι Κ. Σκανδαλίδης και Χρ. Παπουτσής όσο και στους «παπανδρεϊκούς» πρώην υφυπουργούς που «δεν δίνουν λευκή επιταγή στον Σαμαρά», όταν μίλησε για επικαιροποίηση της κυβερνητικής συμφωνίας. Με σκοπό να δείξει ότι η συμμετοχή στην κυβέρνηση δεν θα επιφέρει αλλοίωση της φυσιογνωμίας του ΠΑΣΟΚ, μίλησε για την αναγκαιότητα σύναψης μιας «νέας, επίκαιρης, στοχοθετημένης και ειλικρινούς ως προς το περιεχόμενό της συμφωνίας, προγραμματικής σύγκλισης των τριών κομμάτων», με προϋπόθεση να μην υπάρξουν νέα δημοσιονομικά μέτρα. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν μοιάζει τυχαία η παρέμβαση του Χρ. Παπουτσή, ο οποίος με άρθρο του δεν εξέφρασε ενστάσεις για την παραμονή στην κυβέρνηση αν και με «κόκκινες γραμμές», αλλά αντίθετα άφησε να εννοηθεί ότι είναι υπέρ και μιας πιο ουσιαστικής συμμετοχής στο κυβερνητικό σχήμα, λέγοντας ότι «η κρισιμότητα της περιόδου που διερχόμαστε επιβάλλει καθαρή και έντιμη κυβερνητική συνεργασία. Με κυβερνητικά στελέχη με ουσιαστικές αρμοδιότητες, πολιτική ευθύνη και κοινωνική ευαισθησία». Από την άλλη, αμφισβήτησε τη στρατηγική της «επίθεσης» στον ΣΥΡΙΖΑ, υποστηρίζοντας ότι δεν μπορεί να οικοδομηθεί η σύγχρονη Κεντροαριστερά «γκρεμίζοντας τις γέφυρες επικοινωνίας με όλες τις άλλες δυνάμεις της Αριστεράς».

Στο βάθος συνεργασία με Ν.Δ. α λα γερμανικά Όμως η θέση της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ είναι κατηγορηματική και την αποσαφήνισε και η κοινοβουλευτική εκπρόσωπος του, Ε. Χριστοφιλοπούλου, δηλώνοντας αφενός ότι στόχος είναι η συνεργασία με την Κεντροαριστερά, προεκλογικά, αφετέρου ότι, εφόσον οι συνθήκες το απαιτήσουν και η Ν.Δ. μετατραπεί σε Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, δεν αποκλείεται να υπάρξει συνεργασία, όπως εκείνη του μεγάλου συνασπισμού στη Γερμανία. Ομοίως, είπε ότι «η μετεκλογική συνεργασία είναι κάτι που έχει να κάνει με τις ανάγκες της χώρας και τους πολιτικούς συσχετισμούς που θα προκύψουν μετά τη λαϊκή εντολή». Ερώτημα πάντως παραμένει τι στάση θα κρατήσουν τελικά τα «παπανδρεϊκά» στελέχη, στις τάξεις των οποίων παρατηρείται έντονη κινητικότητα, με τον Μιχ. Καρχιμάκη να δημοσιοποιεί στα μέσα της περασμένης εβδομάδας κείμενο με 75 υπογραφές που ζητούν μαζική συμμετοχή στο συνέδριο ώστε να υπάρξει πίεση προς πιο «προοδευτικές» κατευθύνσεις. Εντύπωση προκάλεσε όμως -ιδιαίτερα λόγω της συγκυρίας-και η κίνηση από το περιβάλλον του Γ. Παπανδρέου να δημοσιοποιηθεί εκτενές κείμενο με το οποίο επιχειρούνταν να «σπάσουν 15 μύθοι» γύρω από το πρόσωπό του και ειδικότερα για το θέμα του ελλείμματος που παρέλαβε και την υπαγωγή στο Μνημόνιο.

Ο Ανδ. Λοβέρδος «αλληθωρίζει»... ακροδεξιά προς Σαμαρά Μέσα σε αυτό το κλίμα ο Ανδ. Λοβέρδος δεν απέκλεισε επιστροφή του στο ΠΑΣΟΚ, δηλώνοντας ότι θα συνεργαζόταν με το ΠΑΣΟΚ και τον Ευ. Βενιζέλο και θα συμμετείχε με το κόμμα του σε κυβέρνηση συνεργασίας με τους «πρώην συντρόφους του». Ωστόσο, αποδεχόμενος την ακραία δεξιά ατζέντα που έχει θέσει η κυβέρνηση και υιοθετώντας ανάλογη ρητορική, ο πρώην υπουργός εμφανίζεται να ενδιαφέρεται πρωτίστως να στείλει... μηνύματα προς τον Αντ. Σαμαρά. Με φρασεολογία που θύμισε εκείνη του Ν. Δένδια, ότι «πρέπει να κλείσουμε τους ανοικτούς λογαριασμούς με τη Μεταπολίτευση», ο Ανδ. Λοβέρδος «αβάνταρε» ουσιαστικά τη Χρυσή Αυγή χαρακτηρίζοντάς τη ως το «πρώτο κίνημα που γεννιέται αυθεντικά μετά τη Μεταπολίτευση», την ίδια ώρα που βάφτιζε τις νεοναζιστικές πρακτικές της «ακτιβισμό πάνω σε μεγάλα προβλήματα», που «παράγει εμπιστοσύνη».

AΚΑΡΠΕΣ ΟΙ «ΖΥΜΩΣΕΙΣ» ΜΕΤΑΞΥ ΠΑΣΟΚ KAI ΔΗΜ.ΑΡ. ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΝΙΚΟΣ ΛΙΟΝΑΚΗΣ

Με χρονικό ενός προαναγγελθέντος «διαζυγίου» μεταξύ των δύο κυβερνητικών εταίρων που έχουν θέσει ως βασικό στόχο για την κομματική τους επιβίωση την ανασύσταση της «Κεντροαριστεράς» μοιάζει η κατάληξη που είχε η προσπάθεια του Ευ. Βενιζέλου να προσεγγίσει τον Φ. Κουβέλη, ενόψει του Συντακτικού Συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ. Το γεγονός ότι η ΔΗΜ.ΑΡ. διά του προέδρου της, αλλά και διά της απόφασης της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος, διευκρίνιζαν την περασμένη Κυριακή ότι η προώθηση της συγκρότησης του δημοκρατικού σοσιαλισμού «δεν έχει σχέση με συναντήσεις κομμάτων, με συναντήσεις κορυφής, ούτε με εκλογικές συνεργασίες», αλλά ότι «θα γίνει με όρους κοινωνίας», δεν άφηνε περιθώρια στον Ευ. Βενιζέλο να προσδοκά ρεαλιστικά κάτι περισσότερο από ένα... «ευχαριστούμε, αλλά δεν θα πάρουμε». Συνεπώς, προς τι η επιμονή του Ευ. Βενιζέλου;

Η Ιπποκράτους ποντάρει σε πίεση προς τη ΔΗΜ.ΑΡ. Η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ θέλει να συντηρεί πάση θυσία τη συζήτηση για συνεργασία και διάλογο με τη ΔΗΜ.ΑΡ., διότι προσβλέπει σε άλλα οφέλη, επικοινωνιακής φύσης. Στην Ιπποκράτους εκτιμούν ότι η πίεση που ασκείται με αυτόν τον τρόπο στον κυβερνητικό τους εταίρο είναι αποτελεσματική και ότι λειτουργεί προς όφελός τους. Άλλωστε, μετά την επίσημη άρνηση του Φ. Κουβέλη, αντίδραση που χαρακτήρισε «αμήχανη και αμυντική», ο Ευ. Βενιζέλος προανήγγειλε ότι δεν θα σταματήσει να απευθύνει προσκλήσεις. Πράγματι, η κίνηση του Ευ. Βενιζέλου να προαναγγείλει από τη συνεδρίαση της ΚΟΕΣ ότι θα απηύθυνε νέα, προσωπική πρόσκληση στον Φ. Κουβέλη μέσω επιστολής για συμμετοχή των στελεχών του στο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, αλλά και σε προσυνεδριακό διάλογο, προκάλεσε αιφνιδιασμό στο επιτελείο της Αγ. Κωνσταντίνου. Κεντρικός στόχος του ΠΑΣΟΚ είναι να απευθυνθεί στο κομμάτι εκείνο της ΔΗΜ.ΑΡ., σε επίπεδο στελεχών, αλλά και ψηφοφόρων, που βλέπουν θετικά ένα τέτοιο εγχείρημα. Να λειτουργήσει δηλαδή ως «σφήνα» στον «όμορο» πολιτικό χώρο, προσπάθεια που δικαιολογείται να συνεχίζει όσο βρίσκει ευήκοα ώτα σε στελέχη όπως ο Ν. Μπίστης, ο οποίος υποστηρίζει ότι η συνέχιση αυτής της στάσης της ΔΗΜ.ΑΡ. έχει ως αποτέλεσμα να χάνει «από δεξιά και από αριστερά». Ενδεικτικό της στάσης του είναι το σχόλιο που έκανε μετά την επιστολή

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η «μεγάλη Κεντροαριστερά» μπορεί να περιμένει

Ε, Φώτη στάσου, να το συζητήσουμε...

Κουβέλη, ότι «δυστυχώς, όποιος δεν θέλει να ζυμώσει για την Κεντροαριστερά, δέκα μέρες κοσκινίζει». Η δυσφορία που εξέφρασε και η οποία παραπέμπει σε αμφισβήτηση της επιλογής του Φ. Κουβέλη και της ομόφωνης απόφασης της Εκτελεστικής Επιτροπής ενδεχομένως να συνοδευτεί στο επόμενο διάστημα με εξελίξεις. Επιπλέον, η πρωτοβουλία του Ευ. Βενιζέλου ενέχει και σημαντική εσωκομματική πτυχή. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ έσπευσε να επαναφέρει το θέμα της «συμπόρευσης» με τη ΔΗΜ.ΑΡ. μόλις δύο εβδομάδες πριν το Συντακτικό Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ. Με αυτόν τον τρόπο, θέλει να εμφανιστεί ως εκείνος, ανάμεσα στις δύο συγγενικές ομάδες, που αναλαμβάνει τις πρωτοβουλίες για τη συγκρότηση του χώρου ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και τη Ν.Δ. και να πιέζει τον Φ. Κουβέλη, δείχνοντάς τον εμμέσως πλην σαφώς ως εκείνον που βάζει προσκόμματα στο «αναγκαίο» αυτό εγχείρημα. Παράλληλα, δεν είναι λίγοι εκείνοι εντός του ΠΑΣΟΚ (κυρίως το «μεταρρυθμιστικό» μπλοκ του Ευ. Βενιζέλου) αλλά και στελέχη και προσωπικότητες του «εκσυγχρονισμού», που θεωρούν ως βασική προϋπόθεση για την επιβίωση του χώρου και μέσα σε αυτόν και του ΠΑΣΟΚ την κυριολεκτική συμπόρευση των δύο κομμάτων. Χαρακτηριστική είναι η πρόταση που είχε απευθύνει ο Γ. Φλωρίδης (Κοινωνικός Σύνδεσμος) -στο πρώτο φόρουμ για την Κεντροαριστερά, στο οποίο συμμετείχαν, εκτός από το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜ.ΑΡ., οι έξι κινή-

σεις που κινούνται στις παρυφές των δύο παρατάξεων- για διάλυση των δύο παρατάξεων και μετασχηματισμό τους σε μια νέα, ενιαία παράταξη της Κεντροαριστεράς. Αυτή την περίοδο πάντως, σε μεγάλη μερίδα στελεχών στο ΠΑΣΟΚ είναι διαδεδομένη η αντίληψη ότι το κόμμα τους θα είχε μεγαλύτερο όφελος από μια προσέγγιση πρωτίστως προς τον ΣΥΡΙΖΑ και δευτερευόντως στη ΔΗΜ.ΑΡ. ή σε κάθε περίπτωση χωρίς αποκλεισμούς της μιας εκ των δύο παρατάξεων.

«Μακριά κι αγαπημένοι» με τον Ευ. Βενιζέλο Από την πλευρά της ΔΗΜ.ΑΡ., οι διαδοχικές και κατηγορηματικές αρνήσεις της στα συνεχή καλέσματα του ΠΑΣΟΚ, καθιστούν σαφές ότι δεν επιθυμεί να έρθει πιο κοντά στον Ευ. Βενιζέλο από ό,τι ορίζει η σχέση συνεργασία τους στην κυβέρνηση. Άλλωστε, η ίδια η ΔΗΜ.ΑΡ. «πυρπόλησε» την προοπτική κομματικού διαλόγου με την Ιπποκράτους, εγείροντας «ξαφνικά» θέμα «ηθικού» και «πολιτικού» ζητήματος του ΠΑΣΟΚ, όταν φούντωνε η υπόθεση για τη «λίστα Λαγκάρντ». Έκτοτε οι αποστάσεις από τον κυβερνητικό της εταίρο είναι διακριτές. Το ίδιο περίπου υπονόησε ο Φ. Κουβέλης στην απαντητική επιστολή του προς τον Ευ. Βενιζέλο, με την οποία αρνήθηκε την πρόσκλησή του για «συνάντηση κορυφής», αξιοποιώντας το επιχείρημα που είχε παραθέσει στην επιστολή του ο Ευ. Βενιζέλος για να πιέσει για το διακύβευμα της συνεργασίας, ότι δηλαδή η επιρροή του χώρου της Κεντροαριστεράς «είναι μεγαλύτερη από

την κοινοβουλευτική αποτύπωσή της». Ο πρόεδρος της ΔΗΜ.ΑΡ. «απάντησε» στον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ ότι «χρειάζεται ουσιαστικός αναστοχασμός» γι’ αυτό ότι «τα ‘γιατί’ έχουν μεγάλη αξία» και ότι «αν δεν απαντηθούν -πριν απ’ όλα- και από όλους καθαρά, ειλικρινά και πειστικά, η ανασυγκρότηση του ευρύτερου προοδευτικού χώρου υπάρχει κίνδυνος να μετατραπεί σε μια μη αξιόπιστη πολιτική διαδικασία». Αλλά και ο Ευ. Βενιζέλος δεν είχε κρύψει τη δυσφορία του προς τις σχετικές βολές της ΔΗΜ.ΑΡ., λέγοντας από τη συνεδρίαση της ΚΟΕΣ ότι «η ΔΗΜ.ΑΡ. και πολλές κινήσεις, σαρξ εκ της σαρκός του ΠΑΣΟΚ, θέτουν είτε ευθέως είτε υπαινικτικά το ‘ηθικό ζήτημα’». Προκειμένου δε να φέρει... προ των ευθυνών του τον Φ. Κουβέλη, πρόσθεσε ότι «το ζήτημα είναι να βγεις ηθικά αλώβητος αφού δοκιμαστείς, όχι να αποφεύγεις τη δοκιμασία». Παρ’ όλα αυτά δήλωσε έτοιμος να τεθεί ακόμα και επικεφαλής της αντιπροσωπείας του ΠΑΣΟΚ εάν κάνει το ίδιο και ο Φ. Κουβέλης και επιχειρηματολόγησε γιατί δεν θα συνιστούσε «συνάντηση κορυφής» κάτι τέτοιο «γιατί ταυτόχρονα θέλουμε ανοικτό διάλογο και στο επίπεδο των Κοινοβουλευτικών μας Ομάδων και στο επίπεδο των οργανώσεών μας». Πάντως δεν έπεισε τον πρόεδρο της ΔΗΜ.ΑΡ. που ανταπάντησε ότι η συμπόρευση της Κεντροαριστεράς «δεν είναι υπόθεση που εξαρτάται από μία συνάντηση ‘κορυφής’, ιδίως όταν οι διεργασίες αυτού του ευρύτερου χώρου είναι σε εξέλιξη».

9

ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΤΣΑΚΑΣ:

Μη αναστρέψιμη η πορεία του ΠΑΣΟΚ Η στροφή του ΠΑΣΟΚ προς τον νεοφιλελευθερισμό είναι μη αναστρέψιμη κι έχει συντελεστεί ήδη από τη δεκαετία του ‘90 τονίζει ο Αντώνης Κοτσακάς και -όπως λέει- από τότε ο ίδιος εξέφρασε τις διαφωνίες του και πήρε αποστάσεις από αυτό. Συνεπώς, επισημαίνει, δεν θα πρέπει να αναμένονται εκπλήξεις στο συνέδριο ως προς την κατεύθυνση του κόμματος. Ο τέως γραμματέας του ΠΑΣΟΚ και πρώην υφυπουργός της δεύτερης κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου, μέλος πλέον της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, καταθέτει στην «Αυγή» της Κυριακής τις απόψεις του για για το πάλαι ποτέ κραταιό κόμμα του οποίου ήταν στέλεχος, εν όψει του επικείμενου συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ.

γάλο σεβασμό τους ανθρώπους του ΠΑΣΟΚ, αλλά βρίσκομαι σε απόλυτη διαφωνία με τις ηγετικές του ομάδες, από τα μέσα της δεκαετίας του ‘90. Φοβάμαι ότι το Κίνημα που ίδρυσε ο Α. Παπανδρέου κινδυνεύει να καταγραφεί στη συλλογική ιστορική μνήμη του λαού μας ως κάτι αρνητικό. Αυτό θα το αδικεί και ίσως το καλύτερο θα ήταν να κλείσει τον κύκλο του με αλλαγή ονόματος και συμβόλων.

Εν όψει του συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ, πώς βλέπετε να διαμορφώνεται η στάση του σε σχέση με τη συμμετοχή στην κυβέρνηση;

Τα μεσαία στρώματα συμπιέζονται προς τα κάτω και αναπτύσσουν έναν ιδιότυπο ριζοσπαστισμό. Ο ριζοσπαστισμός δεν έχει ιδεολογικό προσανατολισμό και περιορίζεται στην αντίθεση. Η πολιτική ιστορία διδάσκει ότι όταν τα μεσαία στρώματα βρίσκονται σε κρίση και δεν έχουν πολιτική έκφραση στο εποικοδόμημα, συνήθως μετατοπίζονται προς τις ακραίες συντηρητικές δυνάμεις. Η ριζοσπαστική Αριστερά δεν μπορεί παρά να μελετήσει με προσοχή τα μεσαία στρώματα και να προσπαθήσει να τους δώσει πολιτική έκφραση και προσανατολισμό. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσα από μια προγραμματική πλατφόρμα που θα είναι ρεαλιστική και συνάμα οραματική.

H συντηρητική μετατόπιση της σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη συνολικά αλλά και στη χώρα μας, με καθυστέρηση κάποιων ετών, αποτελεί στρατηγική επιλογή. Η επιλογή αυτή τη μετέτρεψε πλήρως σε συστημική δύναμη. Κατά συνέπεια, δεν περιμένω σοβαρή διαφοροποίηση. Μετά την πρόσδεση του ΠΑΣΟΚ στον νεοφιλελευθερισμό και το Μνημόνιο, πώς εκτιμάτε το μέλλον του κόμματος; Υπάρχει περίπτωση να προκύψουν διαφωνίες επί των στρατηγικών αυτών ζητημάτων; Διαφωνίες θα υπάρξουν, αλλά σε κάθε περίπτωση θα είναι μειοψηφικές. Το μέλλον του κόμματος σχετίζεται άμεσα με την οριζόντια κίνηση των κοινωνικών δυνάμεων. Το ΠΑΣΟΚ, για να υπάρξει στο μέλλον είναι υποχρεωμένο να προσδιορίσει με σαφήνεια τις κοινωνικές ή τις ταξικές του αντιστοιχίσεις. Να απαντήσει δηλαδή καθαρά στο ερώτημα: «με ποιους και για ποιους;» Ποιες ήταν οι καθοριστικές στιγμές που σας οδήγησαν στην απόφαση να αποχωρήσετε από το ΠΑΣΟΚ; Η κρίση μου για το ΠΑΣΟΚ είναι προφανές ότι εμπεριέχει τον υποκειμενισμό ενός ανθρώπου που επί 35 χρόνια ήταν μέλος και στέλεχός του. Αντιμετωπίζω με με-

Ο ιστορικός χώρος της σοσιαλδημοκρατίας έχει διαρρήξει τους δεσμούς του με τα μεσαία στρώματα που εκπροσωπούσε παραδοσιακά. Προς τα πού κινούνται αυτή τη στιγμή; Με ποιον τρόπο μπορεί να συνάψει σχέσεις η ριζοσπαστική Αριστερά με αυτά;

Έχουν κάποια τύχη κινήσεις όπως αυτή του Α. Λοβέρδου; Νομίζω πως όχι. Στην καλύτερη γι’ αυτές περίπτωση, μπορεί να υπάρξουν οριακά και συμπληρωματικά, αν η οικονομική ελίτ το θελήσει, ως μικρές συνιστώσες των συστημικών δυνάμεων. Ας μην αποκλείσουμε εν τέλει τη διαμόρφωση ενιαίου πολιτικού μετώπου του λεγόμενου «Φιλοευρωπαϊκού Τόξου», ως τελευταία γραμμή άμυνας του σημερινού status. ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΙΜΟΣ

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

10

OIKONOMIA

Οι συλλογικές συμβάσεις και οι εραστές της νομιμότητας ΤΟΥ AΡΙ ΚΑΖΑΚΟΥ

Πριν από λίγες εβδομάδες ο υπουργός Γ. Στουρνάρας κάλεσε τη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού να συνεχίσει να εισπράττει το τέλος ηλεκτροδότησης (ΕΕΤΗΔΕ) μέσω των λογαριασμών κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος, χωρίς να λάβει υπόψη της όσα αντίθετα έκρινε το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών με την υπ’ αριθμ. 1101/2012 απόφασή του, που εκδόθηκε επί συλλογικής αγωγής και η οποία παράγει δεσμευτικότητα έναντι πάντων. Αυτό οδήγησε την Ένωση Εισαγγελέων Ελλάδος να εκδώσει ανακοίνωση, στην οποία αναφέρει ότι «θεωρεί απαράδεκτο το γεγονός μέλος της κυβέρνησης να εμφανίζεται ότι ενεργεί παρά το Σύνταγμα και να εντέλλεται ή να παροτρύνει τη διοίκηση ή τρίτους φορείς να μη συμμορφωθούν με εκτελεστές δικαστικές αποφάσεις παρά τον νόμο και το άρθρο 95 παρ. 5 του Συντάγματος, πράγμα που δεν είναι δυνατόν να συμβαίνει σε συντεταγμένη, ευνομούμενη πολιτεία...». Δεν επρόκειτο για ατύχημα. Οι εραστές της νομιμότητας ξαναχτύπησαν πριν από λίγες μέρες, όταν τα δικαστήρια της χώρας άρχισαν να αναστέλλουν τις μαζικές απολύσεις (με φερετζέ τη «διαθεσιμότητα») που άρχισε η κυβέρνηση, εφαρμόζοντας τον Ν.

4093/2012. Η Ενιαία Αρχή Πληρωμών, επικαλούμενη εντολές του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης, αρνήθηκε να συμμορφωθεί με τις εκδιδόμενες δικαστικές διαταγές και να εγκρίνει την καταβολή του συνόλου αποδοχών στους εργαζομένους για τους οποίους τα δικαστήρια είχαν διατάξει την αναστολή των απολύσεων. Δύο λαμπρά δείγματα τήρησης της νομιμότητας... Θα μου πεις, αυτά είναι παρωνυχίδες μπροστά στο τσαλαπάτημα της νομιμότητας και της δημοκρατίας, που αποτελεί πια τον κανόνα για τη λειτουργία αυτής της, έστω, λυμφατικής και ολιγαρχικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Γι’ αυτό και κάθε απόπειρα των αυτουργών της εκτροπής να υπερασπιστούν τη νομιμότητα και τη δημοκρατία απέναντι στις πρακτικές της Χρυσής Αυγής, στην πραγματικότητα πριμοδοτεί το κόμμα το οποίο εκφράζει αυθεντικά τα κακά ένστικτα που ξυπνά στους ανθρώπους η κρίση και η φτώχεια. Ωστόσο, η δήλωση του Όλι Ρεν για τον σεβασμό που δείχνει η Επιτροπή απέναντι στις συνδικαλιστικές ελευθερίες στη χώρα μας

ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΙΝΕ/ΓΣΕΕ

Tο Μνημόνιο ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Σουρνάρας - Όλι Ρεν: «Εραστές» της νομιμότητας και της υποκρισίας

αποτελεί κορυφαία εκδήλωση υποκρισίας. Η Επιτροπή, κατά τον Όλι Ρεν πάντοτε, προωθεί τον διάλογο μεταξύ των εργοδοτών και των εργαζομένων και τον καθορισμό διαδικασίας καθορισμού κατώτατου μισθού, σε αρμονία με τα συνδικαλιστικά δικαιώματα που κατοχυρώνουν ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. και οι διεθνείς συμβάσεις εργασίας της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Βέβαια, γνωρίζουμε ότι η κατοχύρωση της συλλογικής αυτονομίας από το ελληνικό Σύνταγμα, τον Χάρτη και τις διεθνείς συμβάσεις αναφέρεται σε αυτονομία, όχι σε καθορισμό μισθών από το κράτος με νόμο. Οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας είναι οι νόμοι που δίνουν στον εαυτό τους εργαζόμενοι και εργοδότες. Ο καθορισμός κατώτατου μισθού με νόμο σε ορισμένες χώρες της Ε.Ε. αποτελεί επιλογή ανάγκης, γιατί εκεί για νομικούς

Kάθε απόπειρα των αυτουργών της εκτροπής να υπερασπιστούν τη νομιμότητα και τη δημοκρατία απέναντι στις πρακτικές της Χρυσής Αυγής, στην πραγματικότητα πριμοδοτεί το κόμμα το οποίο εκφράζει αυθεντικά τα κακά ένστικτα που ξυπνά στους ανθρώπους η κρίση και η φτώχεια Ο συνδικαλισμός είναι ο τρόπος που έχουμε οι εργαζόμενοι και γενικότερα η κοινωνία να μη γινόμαστε δούλοι της ανάγκης βιοπορισμού και να μην υποτασσόμαστε στη βία του ισχυροτέρου

και πραγματικούς λόγους δεν είναι δυνατή η σύναψη εθνικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας που καλύπτουν το σύνολο των εργαζομένων. Οι ερπύστριες της τερατώδους προπαγάνδας τσαλακώνουν ακόμη και αυτό το νομοθετημένο πρόγραμμα, όταν πρέπει να το κρύψουν. Οι αναιδείς ψευδολόγοι παραλείπουν να πουν ότι ρητά αναφερόμενος στόχος του δεύτερου Μνημονίου (Ν. 4046/2012 και ΠΥΣ 6/28.2.2012) είναι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας διά της εσωτερικής υποτίμησης μέσω της μείωσης των μισθών και ότι για τη βελτίωση αυτή επιβάλλεται μια πολιτική, που, όπως και η καταστροφή που προκαλεί, δεν έχει ορατό τέλος. Η υλοποίηση αυτού του προγράμματος δεν θα ήταν δυνατή μέσω συλλογικών συμβάσεων. Αυτό έδειξε και η επιμονή των μερών της εθνικής γενικής συλλογικής σύμβασης εργασίας με συμφωνία τους στις αρχές του προηγούμενου χρόνου να μη θιγεί η σύμβασή τους των ετών 2010 2012 και ο μισθός των 750 ευρώ. Για την επίτευξη του τεθέντος στόχου, η «ελεύθερη» αγορά χρειάζεται τη σιδερένια γροθιά του κράτους, τον καθορισμό μισθών με νόμο. Το επαναλαμβάνω: Ο συνδικαλισμός είναι ο τρόπος που έχουμε οι εργαζόμενοι και γενικότερα η κοινωνία να μη γινόμαστε δούλοι της ανάγκης βιοπορισμού και να μην υποτασσόμαστε στη βία του ισχυροτέρου. Όπως συμβαίνει με όλα τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, συνυφαίνεται τόσο στενά με τους υλικούς όρους αξιοπρεπούς διαβίωσης, ώστε να είναι αδιανόητη η ύπαρξή μας χωρίς τη στήριξη της δύναμης και της αλληλεγγύης που εξ ορισμού φέρνει ο συνδικαλισμός, ακόμη και όταν κάνει λάθη, ακόμη και όταν βρίσκεται σε κρίση και πλήττεται η αξιοπιστία του. Όπως, όταν ο αέρας είναι μολυσμένος, δεν παύουμε να αναπνέουμε, αλλά προσπαθούμε να καθαρίσουμε τον αέρα, έτσι και με τον συνδικαλισμό. Πλανώνται όσοι πιστεύουν ότι μπορούν να μας κόψουν τον αέρα.

* Ο Άρις Καζάκος είναι καθηγητής Εργατικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ

Δραματικές διαστάσεις λαμβάνει πλέον από τους πρώτους μήνες του 2013 η ανθρωπιστική κρίση στη χώρα, καθώς συνεχίζεται με ανεξέλεγκτους ρυθμούς η ύφεση και η αύξηση της ανεργίας. Σύμφωνα με πρόσφατες αναθεωρημένες εκτιμήσεις του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, μέχρι το 2013 τουλάχιστον 4.000.000 άνθρωποι θα έχουν περάσει και επίσημα το κατώφλι της φτώχειας, έναντι 3,4 εκατομμυρίων το 2012. Μάλιστα, υπολογίζεται ότι οι πραγματικά άνεργοι θα προσεγγίζουν τα 2.000.000 (το επίσημο ποσοστό θα φτάσει το 30% ή 1,8 εκ. άνεργους έναντι 1.350.000 τον Νοέμβριο του 2012) ενώ οι «νεόπτωχοι» εργαζόμενοι, που διαρκώς διευρύνονται μετά και την πλήρη κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων εργασίας, υπολογίζονται ότι τους επόμενους μήνες θα ξεπεράσουν τα 2.000.000. Να σημειωθεί ότι πέρα από τις περικοπές μισθών και συντάξεων που υπολογίζονται αντίστοιχα στο 50%, μισθωτοί και συνταξιούχοι εν μέσω οικονομικής εξαθλίωσης, καλούνται το 2013 να πληρώσουν δυσανάλογα υψηλούς φόρους και χαράτσια.

«Οροφή» τα 500 ευρώ; Από την περασμένη εβδομάδα εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι (υπολογίζονται σε 600.000) θα συνεχίσουν να εργάζονται τους επόμενους μήνες με αποδοχές που κατά κύριο λόγο θα οδηγηθούν στο επίπεδο των

500 ευρώ. Η λήξη των 42 κλαδικών συμβάσεων εργασίας την περασμένη εβδομάδα σηματοδοτεί το πέρασμα σε ένα καθολικό σύστημα Ατομικών Συμβάσεων Εργασίας (ΑΣΕ), με δραματικά μειωμένους μισθούς, έως και 50%. Συνολικά υπολογίζεται ότι το 80% των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα θα αμείβεται με Ατομικές Συμβάσεις Εργασίας και με μισθό που μπορεί να πέσει μέχρι τα 586 ευρώ μεικτά. Σε αντίστοιχο επίπεδο μείωσης οδηγήθηκαν χιλιάδες εργαζόμενοι μέσω 930 επιχειρησιακών συμβάσεων που υπογράφησαν μέχρι τον Νοέμβριο του 2012, ενώ η λήξη προηγούμενων κλαδικών συμβάσεων τον ίδιο χρόνο οδήγησε 1.200.000 εργαζόμενους (δηλαδή το 60% των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα) σε ατομικές συμβάσεις με δραστικές μειώσεις μισθών. Να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τις μνημονιακές προβλέψεις και τις δεσμευτικές ρήτρες που τις συνοδεύουν, στο κατώτατο επίπεδο αμοιβών του ιδιωτικού τομέα, που θα αναθεωρηθεί επί τα χείρω το αργότερο από τις αρχές του 2014, όπως επιβεβαίωσε κατηγορηματικά και ο κ. Όλι Ρεν, διαψεύδοντας τις κυβερνητικές «διαψεύσεις», προβλέπεται να συγκλίνουν εντός τριετίας και οι εργαζόμενοι του ευρύτερου και του στενού δημόσιου τομέα, που σήμερα διατηρούν τα «κουτσουρεμένα» κατά 25% έως 50% «ειδικά μισθολόγια». Με άλλα λόγια, με λιγότερα από 500 ευρώ καθαρά θα εργάζονται τα επόμενα χρόνια όλοι οι εργαζόμενοι, ανεξαρτήτως κλάδου.

Ανθρωπιστική καταστροφή βιώνουν πλέον όχι μόνο άνεργοι και χαμηλοσυνταξιούχοι, αλλά και 2.000.000 νεό-πτωχοι εργαζόμενοι των 500 ευρώ

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

11

OIKONOMIA

οδηγεί στη φτώχεια 4.000.000 πολίτες

Φορολογική επιδρομή μετά τις μειώσεις

Αναλυτικά, σύμφωνα με το ΙΝΕ, η μείωση των μισθών και των συντάξεων κατά το 2011-2013 θα είναι 30% πλέον της μείωσης του 20% κατά το 2010. Το ίδιο η ύφεση κατά το 20092012 μείωσε σωρευτικά το ΑΕΠ κατά 25%, η ανεργία κατά την ίδια περίοδο τριπλασιάστηκε (1.200.000 άτομα, 2012) και το επίπεδο φτώχειας από 28,1% του πληθυσμού (2008) αυξήθηκε σε 31% (3.400.000 άτομα, 2011), με αυξητικές τάσεις το 2012 στο επίπεδο των 3.900.000 ατόμων. Την ίδια στιγμή μισθωτοί και συνταξιούχοι βιώνουν το πλέον άδικο φορολογικό σύστημα, που αποτελεί έναν μηχανισμό αναδιανομής σε βάρος της μισθωτής εργασίας και σε όφελος των ανώτερων εισοδηματικών στρωμάτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι κατέβαλαν ως άμεση φορολογία 6,5 δισ. ευρώ, 47,9% (2009), 6,9 δισ. ευρώ, 52,6% (2010), 7,1 δισ. ευρώ, 55,5% (2011), ενώ οι επιχειρήσεις κατέβαλαν ως άμεση φορολογία 4,7 δισ. ευρώ, 35,1% (2009), 4,1 δισ. ευρώ, 30,7% (2010), 3,6 δισ. ευρώ, 28,7% (2011). Σημειώνεται τέλος ότι, σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ, η φορολογική επιβάρυνση στην Ελλάδα αυξήθηκε στο 35,6% των μεικτών αμοιβών το 2011 από 34,3% το 2000, τη στιγμή που ο μέσος όρος στα κράτη - μέλη του ΟΟΣΑ υποχώρησε στο 31,7% το 2011 από 33,3% το 2000. Υψηλότερη κατά 12% σε σχέση με τον μέσο όρο στην Ελλάδα είναι η επιβάρυνση στον μισθό του παντρεμένου εργαζόμενου με δύο παιδιά, καθώς διαμορφώνεται στο 37,8% το 2011 από 35,3% το 2000, τη στιγμή όπου ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ υποχώρησε το 2011 στο 25,4% από 27,5% το 2000.

ΤΗΝ ΤΕΤΑΡΤΗ 20 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

Η κοινωνία επιστρέφει με 24ωρη απεργία Η εκτόξευση της ανεργίας στο 27%, οι δραματικές περικοπές μισθών μετά την οριστική κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων, οι διεργασίες για νέα μείωση του κατώτατου μισθού, η δραστική περιστολή των απεργιών, οι επιστρατεύσεις και η κλιμάκωση της στρατηγικής της έντασης και του αυταρχισμού απέναντι σε κάθε διαμαρτυρία και εργατική κινητοποίηση πριμοδοτούν την 24ωρη γενική απεργία που έχουν προκηρύξει για την ερχόμενη Τετάρτη ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ. Μετά από μια περίοδο υποχώρησης του μαζικού κινήματος, οι απεργίες των ναυτεργατών και των εργαζομένων στα ΜΜΜ απέδειξαν ότι «το παιχνίδι δεν έχει τελειώσει», αντιθέτως η κυβέρνηση αιφνιδιάστηκε, με τα σημάδια αποσταθεροποίησης στο εσωτερικό της να είναι πλέον εμφανή. Ταυτόχρονα, η παραδοχή εκ μέρους του ΔΝΤ του «λάθους» που εκτόξευσε την ύφεση και θα οδηγήσει σχεδόν 2.000.000 άτομα στην ανεργία μέχρι το τέλος του 2013 φαίνεται να εγκαι-

ΣΥΡΙΖΑ: ΠΡΟΣ«ΒΟΥΛΓΑΡΟΠΟΙΗΣΗ» ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΝ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΚΛΑΔΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΡΙΕΤΙΑΣ Τον δρόμο για τη «βουλγαροποίηση» των μισθών όλων των κλάδων, ιδιωτικού, δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, εντός της επόμενης τριετίας, ανοίγει η λήξη 42 κλαδικών συμβάσεων εργασίας και οι περιβόητες δεσμευτικές «ρήτρες ανταγωνιστικότητας» που συνοδεύουν τα διαδοχικά Μνημόνια και θα καθορίσουν με απόλυτο τρόπο το ύψος των αμοιβών όλων των εργαζομένων της χώρας. Η επερχόμενη βίαιη και γενικευμένη αναδιάρθρωση του συστήματος μισθών στην Ελλάδα, τεκμηριώθηκε κατά τη συνέντευξη της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ την περασμένη ε-

Στις 11.00 στο Πεδίο του Άρεως, προσυγκέντρωση της Αυτόνομης Παρέμβασης στο Μουσείο 10.30 νιάζει μια νέα περίοδο με την κοινωνία και τους εργαζόμενους να επιστρέφουν στο προσκήνιο. ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ, που προγραμματίζουν την κεντρική απεργιακή τους συγκέντρωση στο Πεδίο του Άρεως στις 11.00, εγκαλούν τη συγκυβέρνηση πως συνεχίζει το καταστροφικό της έργο και μάλιστα με όλο και μεγαλύτερη επιμονή, την ώρα που ΔΝΤ και τρόικα με περίσσιο θράσος παραδέχονται τώρα ότι «το πρόγραμμα ήταν λάθος», ζητώντας συγγνώμη! Κι όμως, η συγκυβέρνηση επιμένει στην εφαρμογή του πιο ανάλγητου, του πιο ανελέητου σχεδίου αποσάθρωσης

εργασιακών, μισθολογικών, ασφαλιστικών, συλλογικών και κοινωνικών δικαιωμάτων από τη Μεταπολίτευση κι έπειτα, εις βάρος των εργαζόμενων και της κοινωνίας.

• Σε απεργιακή «επιστράτευση» καλεί τους εργαζόμενους του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, τους συνταξιούχους και τους νέους η Αυτόνομη Παρέμβαση ζητώντας σε μαζική συμμετοχή στην 24ωρη γενική απεργία της ερχόμενης Τετάρτης και σημειώνοντας ότι «μπορεί να γίνει η αρχή ενός μεγάλου ξεσηκωμού για την ανατροπή του Μνημονίου και της τρικομματικής συγκυβέρνησης». Τέλος, κατηγορεί την κυβέρνηση για αυταρχισμό, τονίζοντας ότι «το δόγμα ‘νόμος και τάξη’, με στόχο την επιβολή των μνημονιακών πολιτικών, βασιλεύει παντού. Η τρομοκρατία δεν αγγίζει μόνο τους εργασιακούς χώρους, αλλά επεκτείνεται σε όλες τις πλευρές της πολιτικής και κοινωνικής μας ζωής». Α. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Μόνιμη «ρήτρα» μείωσης των μισθών

βδομάδα. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Αλ. Μητρόπουλος, «με τη λήξη των κλαδικών ΣΣΕ μπαίνουμε και επίσημα σε ένα καθολικό σύστημα Ατομικών Συμβάσεων Εργασίας (ΑΣΕ), χωρίς εγγυημένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο, που θα ορίζεται πλέον από τη λεγόμενη... ‘ελεύθερη’ διαπραγμάτευση μεταξύ του εργαζόμενου και του εργοδότη». Ωστόσο αυτή η εξέλιξη είναι «δεμένη», σύμφωνα με τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, με δύο υποχρεωτικού χαρακτήρα ρήτρες: o Τη ρήτρα της συγκρίσιμης ευθυγράμμισης (ανταγωνιστικής υποτί-

μησης) με τις χώρες της Κεντρικής και Ν.Α. Ευρώπης (σελ. 713 του ΦΕΚ Α 28/14.2.2012 του Ν.

4046/2012 - δεύτερο Μνημόνιο). Πρόκειται για μια διαρκή και μόνιμη ρήτρα ανεξάρτητα από την πορεία της οικονομίας και της βιωσιμότητας του χρέους. Δηλαδή θα καθορίζει (από την κυβέρνηση) νομοθετικά τον κατώτατο μισθό για τον οποίο οι λεγόμενοι «κοινωνικοί εταίροι» θα εκφράζουν απλώς άποψη! Ειδικότερα ωστόσο για τον κατώτατο μισθό υπάρχει η πρόβλεψη του πρώτου Μνημονίου, σύμφωνα με την οποία όλες οι ΣΣΕ μπορούν να αποκλίνουν από τα εκάστοτε όρια της

Εθνικής Γενικής ΣΣΕ (που στο εξής θα διαμορφώνει η κυβέρνηση). o Με βάση την τρίτη επικαιροποίηση του πρώτου Μνημονίου (27.7.2011), οι μισθοί του Δημοσίου και των ΔΕΚΟ πρέπει να ευθυγραμμιστούν με τους μισθούς του ιδιωτικού τομέα (σελ. 12-13). Η σταδιακή ολοκλήρωση αυτής της άγνωστης μέχρι σήμερα ρήτρας θα γίνει μέσα σε τρία χρόνια. Αυτό θα καθηλώσει όλους τους μισθούς (και των τριών μισθολογίων) στα επίπεδα του ιδιωτικού τομέα, που, αφού θα ορίζεται μονομερώς από την κυβέρνηση- θα ενεργοποιεί τη ρήτρα «βουλγαροποίησης» για όλα τα μι-

σθολόγια και όχι μόνο του ιδιωτικού τομέα. «Πρόκειται» όπως τόνισε «για την πλέον βίαιη και πρωτόγνωρη, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στον πλανήτη, γενικευμένη αναδιάρθρωση μισθών εντός της προσεχούς τριετίας, που θα αφορά όχι μόνο τους μισθούς του ιδιωτικού τομέα, αλλά και του ευρύτερου και του στενού δημόσιου τομέα που σήμερα καλύπτονται από τα ‘κουτσουρεμένα’ μετά τις διαδοχικές μνημονιακές προβλέψεις ‘ειδικά’ μισθολόγια. Οι μισθοί και των τριών κλάδων θα οδηγηθούν κάτω από τα σημερινά επίπεδα των 500 ευρώ»!

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

12

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΗ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ*

Για πρώτη φορά ίσως στην ιστορία των προεδρικών εκλογών στην Κύπρο, από το 1960, το αποτέλεσμα δεν φαίνεται να είναι το άμεσο ζητούμενο. Δεκάδες δημοσκοπήσεις έχουν ήδη δει το φως της δημοσιότητας, μην αφήνοντας ιδιαίτερες αμφισβητήσεις για το ποιος θα είναι ο νικητής. Το μόνο ερώτημα που απομένει, με βάση πάντα τις δημοσκοπήσεις, είναι κατά πόσον ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Νίκος Αναστασιάδης θα πετύχει την εκλογή του από τον πρώτο γύρο των εκλογών ή θα χρειαστεί και δεύτερος την Κυριακή 24 Φεβρουαρίου. Αν υπάρχει κάποιο ενδιαφέρον, αυτό επικεντρώνεται στο ποιος θα καταλάβει τη δεύτερη θέση. Ο υποψήφιος της Αριστεράς, ο γενετιστής Σταύρος Μαλάς φαίνεται, με βάση πάντα τις δημοσκοπήσεις, να διαθέτει ένα προβάδισμα δύο έως τεσσάρων μονάδων έναντι του τρίτου Γιώργου Λιλλήκα, ο οποίος υποστηρίζεται από το σοσιαλιστικό κόμμα ΕΔΕΚ και άλλες ομάδες πολιτών. Στην Κύπρο έχουν θέσει υποψηφιότητα και διεκδικούν την ψήφο των 550 χιλιάδων ψηφοφόρων συνολικά έντεκα υποψήφιοι. Εκτός από τους τρεις προαναφερθέντες, εκλογή διεκδικούν, μεταξύ άλλων, η τέως υπουργός Εμπορίου Πραξούλα Αντωνιάδου, η εκπρόσωπος του κινήματος των Αγανακτισμένων Μακαρία Άντρη Στυλιανού, εκπρόσωπος του ΕΛΑΜ που είναι κίνημα αντίστοιχο της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα και ο γραφικός Κυριάκος Ούτοπος, ο οποίος στην προεκλογική του ατζέντα υποστηρίζει ότι θα θέσει σε εφαρμογή

ΚΥΠΡΙΑΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Τα εύκολα και τα δύσκολα

την Πολιτεία του Πλάτωνος.

Το πραγματικό στοίχημα Ο Νίκος Αναστασιάδης σε προεκλογικές του ομιλίες φροντίζει να τονίζει διαρκώς ότι το ζητούμενο σε αυτές τις εκλογές δεν είναι το πρόσωπο που θα εκλεγεί, αλλά οι πολιτικές που θα τεθούν σε εφαρμογή για να εξέλθει η Κύπρος από το οικονομικό αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει τους τελευταίους έξι μήνες. Τον Δεκέμβριο, ο αποχωρών Πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας είχε υπογράψει προσύμφωνο Μνημονίου με την τρόικα, με στόχο την ανακεφαλαιοποίηση των κυπριακών τραπεζών και την κάλυψη των αναγκών του δυσπραγούντος δημοσίου κορβανά. Με βάση της εκτιμήσεις της τρόικας η Κύπρος χρειάζεται τα επόμενα τρία χρόνια γύρω στα 10 δισ. ευρώ για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και άλλα πέντε δισ. περίπου για τις

δημοσιονομικές της ανάγκες. «Με καλή διαχείριση αυτών των χρημάτων, η Κύπρος θα μπορούσε να επιστρέψει στις αγορές μέχρι το 2015» σύμφωνα με τον καθηγητή χρηματοοικονομικών στο ΤΕΠΑΚ κ. Παναγιώτη Θεοδοσίου.

Tο πραγματικό στοίχημα των εκλογών στην Κύπρο είναι η ανόρθωση της οικονομίας και η αποκατάσταση της αξιοπιστίας της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε.

Το θέμα του Μνημονίου, μετά την αποτυχία της κυβέρνησης Χριστόφια να συνάψει διμερές δάνειο με τη Ρωσία, αναμένεται ότι θα ολοκληρωθεί μετά τον Μάρτιο και εφόσον ικανοποιηθούν δύο προϋποθέσεις: o Πρώτον, ότι το δάνειο που θα δοθεί στην Κύπρο θα είναι βιώσιμο. Το ΔΝΤ δεν επιθυμεί εμπλοκή στο κυπριακό Μνημόνιο εάν το ύψος του δημοσίου χρέους μετά τον δανεισμό υπερβαίνει το 120% του ΑΕΠ, ενώ από πλευράς Κομισιόν προτάσσεται ως εναλλακτική λύση η ιδιωτικοποίηση τριών κερδοφόρων ημικρατικών οργανισμών. Το θέμα του φυσικού αερίου προς το παρόν δεν είναι δυνατόν να μπει στους υπολογισμούς, αφού όπως τονίζει ο υπουργός Εμπορίου Νεοκλής Συλικίωτης, «οι πρώτες ροές χρήματος από την αξιοποίησή του θα προκύψουν μετά το 2019». o Δεύτερον, οι εκ των υστέρων α-

παιτήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και κάποιων βορείων ευρωπαϊκών χωρών για διερεύνηση καταγγελιών περί ξεπλύματος ρώσικου κυρίως βρόμικου χρήματος, μέσω των κυπριακών τραπεζών. Το θέμα, σύμφωνα με Κύπριους αναλυτές, παρότι υπαρκτό, εγείρεται κατά τρόπο επιλεκτικό, αν αναλογιστεί κανείς πρακτικές που εφαρμόζονται στο City του Λονδίνου, το Λουξεμβούργο, το Λιχτενστάιν και ακόμα στην ίδια τη Γερμανία. Στις κυπριακές τράπεζες, σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου βρίσκονται κατατεθειμένα πέραν των 70 δισ. ευρώ. Εξ αυτών τα 22 εμφανίζονται επισήμως ως προερχόμενα από μη Ευρωπαίους καταθέτες, έχοντας προέλευση κυρίως τη Ρωσία και την Ουκρανία. Από τα υπόλοιπα 50 εκατ., ωστόσο, αρκετά δισ. επίσης ανήκουν σε Ρώσους οι οποίοι τα τελευταία χρόνια έχουν αποκτήσει την ιθαγένεια της Κυπριακής Δημοκρατίας με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου. Εν ολίγοις, το πραγματικό στοίχημα των εκλογών στην Κύπρο, με την ανεργία να καλπάζει στο πρωτόγνωρο 15% είναι η ανόρθωση της οικονομίας και η αποκατάσταση της αξιοπιστίας της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. Ένα στοίχημα το οποίο ο νέος Πρόεδρος θα πρέπει να κερδίσει οπωσδήποτε.

* O Διονύσης Διονυσίου είναι δημοσιογράφος, σύμβουλος έκδοσης της εφημερίδας «Πολίτης» της Λευκωσίας

Κύπρος: Η οικονομία πρώτη στην ατζέντα των εκλογών ΛΕΥΚΩΣΙΑ: ΒΑΛΙΑ ΚΑΪΜΑΚΗ

Μένω παγωμένη μπροστά στην ταμπέλα «Ζητείται προσωπικό». Σουβλατζίδικο είναι βέβαια, αλλά ούτε θυμάμαι από πότε έχω να δω κάτι τέτοιο. Κι όμως, όσο κι αν ξενίζει τον Έλληνα επισκέπτη σε σχέση με τη δική μας κατάσταση, η οικονομία είναι το κύριο θέμα στην Κύπρο. Για πρώτη φορά, οι εκλογές για την ανάδειξη Προέδρου της Δημοκρατίας στην Κύπρο δεν θα γίνουν με φόντο το Κυπριακό, αλλά κάτω από τη σκιά του Μνημονίου. Κι όμως, ακούγεται συχνά σε συζητήσεις στις παρέες: «Θα μας οργανώσει το Μνημόνιο!», «Επιτέλους, θα μπει τάξη!». Είναι ακόμα αρχή. Η Κύπρος, που αντίθετα με την Ελλάδα κατάφερε να απορροφήσει τον κραδασμό της ΟΝΕ χωρίς επιπτώσεις για τον μέσο πολίτη, βλέπει τις τιμές ν’ ανεβαίνουν καθημερινά και μόνο με την αναφορά στο Μνημόνιο. Η δε ανεργία είναι το μεγαλύτερο ζήτημα αυτή τη στιγμή,

με τους δείκτες να σκαρφαλώνουν επικίνδυνα και να ξεπερνούν το 15%. Για πρώτη φορά, ένας νέος που εισέρχεται στην αγορά εργασίας ανησυχεί για το μέλλον του. Μόλις πριν από έναν μήνα, με το τέλος της κυπριακής προεδρίας της Ε.Ε., οι επισκέπτες των Βρυξελλών άδειασαν τη Λευκωσία. Λίγες μέρες μετά, σχεδόν οι ίδιοι Ευρωπαίοι ηγέτες που αρνήθηκαν να διοργανώσουν Σύνοδο Κορυφής εξαιτίας της διαίρεσης του νησιού, συγκεντρώθηκαν εκεί χωρίς αιδώ (το συντηρητικό τους κομμάτι τουλάχιστον) για τη Σύνοδο του ΕΛΚ, σαφέστατη παραχώρηση στον επικρατέστερο για την προεδρία Νίκο Αναστασιάδη. Γεγονός που δεν απέτρεψε την πισώπλατη μαχαιριά για τη διερεύνηση ξεπλύματος βρόμικου χρήματος και μάλιστα από ιδιωτική εταιρεία. Ο εφιάλτης των Κυπρίων δεν είναι μόνο μια τέτοια διαδικασία, αλλά το πού θα μπορούσε να οδηγήσει: στην κατάργηση της χα-

μηλής φορολόγησης για τις εταιρείες και στο τέλος του «φορολογικού παραδείσου». Δεν είναι μόνο τα κεφάλαια στις τράπεζες, είναι και οι ξένες εταιρείες που αποκτούν ένα φτηνό «πόδι» στην Ευρώπη. Στην παραλιακή λεωφόρο της Λεμεσού, οι ταμπέλες στα ρώσικα συναγωνίζονται τις ταμπέλες στα κινέζικα. Η προεκλογική εκστρατεία κύλισε ήρεμα, με ένταση μόνο τις τελευταίες μέρες. Η προαναγγελθείσα ήττα του ΑΚΕΛ, που διεξήγαγε μια τίμια, αλλά υποτονική εκστρατεία, καθώς και η σύμπραξη του ΔΗΚΟ (παρά την «αποστασία»

υιού Παπαδόπουλου προς το Γιώργο Λιλλήκα) με το ΔΗΣΥ, καθόρισαν μια εκστρατεία χωρίς εκπλήξεις. Σπάνια, σε εκλογικές αναμετρήσεις δύο γύρων, η μάχη μεταφέρεται στη δεύτερη θέση κι όμως αυτό ακριβώς έγινε. «Το όνειρο κάθε επιτελείου», αναφέρει κομματικό στέλεχος επικοινωνίας. Ωστόσο, ο πολιτικός χάρτης της χώρας δεν ταράχθηκε και δεν προβλέπεται να αλλάξει σύντομα. Ακόμα και αν ο «ανεξάρτητος» Λιλλήκας προχωρήσει μετά τις εκλογές σε δημιουργία νέου κόμματος.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

13

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΦΟΡΟΙ, ΜΕΙΩΣΕΙΣ ΜΙΣΘΩΝ, ΑΝΕΡΓΙΑ ΚΑΙ ΥΦΕΣΗ ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Διαλύθηκαν και οι τελευταίες αμφιβολίες για διατήρηση βαθιάς ύφεσης και το 2013 εξαιτίας της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής. Παρ’ ότι η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε στοιχεία-σοκ για την ύφεση (6,5% το 2012) και τις παρενέργειές της (27% ανεργία τον Νοέμβριο 2012) ως αποτέλεσμα των μνημονιακών επιλογών και της χρήσης υποεκτιμημένου δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή, η κυβέρνηση υπεραμύνεται ποικιλοτρόπως μέτρων που συντηρούν το πρόβλημα. Επιπλέον, φροντίζει να τα «διατυμπανίζει», όπως έγινε με τη δήλωση του γενικού γραμματέα του υπουργείου Οικονομικών Γιώργου Μέργου ότι «το μοναδιαίο κόστος εργασίας μειώθηκε στην Ελλάδα, αλλά ο κατώτατος μισθός (σ.σ.: 586 ευρώ) παραμένει σε υψηλά επίπεδα» ή τη φαλκίδευση του ΕΣΠΑ συνδέοντας, Βρυξέλλες και Αθήνα, την πορεία του, με την εκτέλεση του Μνημονίου. Παρ’ ότι η ειδησεογραφία βοά για τον κυνισμό και την επιπολαιότητα

Επιμένουν στη λάθος συνταγή κυβέρνηση - τρόικα με την οποία χειρίζονται το θέμα των πολλαπλασιαστών, οι δανειστές επιμένουν στο «λάθος» επιβεβαιώνοντας όσους καθημερινά και με πλείστα όσα επιχειρήματα καταδεικνύουν τον «τιμωρητικό» χαρακτήρα των υφεσιακών μέτρων και την αντιμετώπιση της Ελλάδας ως «πειραματόζωου». Χαρακτηριστική επίδειξη νεοφιλελεύθερου δογματισμού, που φθάνει στα όρια της ιδεοληψίας, ήταν τα σχόλια που έκανε, ερωτηθείς για την πρόβλεψη του ΚΕΠΕ ότι η ανεργία θα φθάσει στο 30%, ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ Gerry Rice. Ούτε λίγο ούτε πολύ, απάντησε με το στερεότυπο επιχείρημα των τροϊκανών πως το κλειδί για την τόνωση της ανάπτυξης και την καταπολέμηση της ανεργίας είναι... η εφαρμογή του προγράμματος! Από τα υφεσιογόνα μέτρα που ετοιμάζει η κυβέρνηση, μόνο εκείνα που απασχόλησαν το τελευταίο διάστημα την ειδησεογραφία, είναι: 1. Τα νέα σενάρια μείωσης του κατώτατου μισθού, που αναζωπυρώθηκαν μετά την πρόσφατη δήλωση του γενικού γραμματέα του υπουργείου Οικονομικών Γ. Μέργου,

σύμφωνα με την οποία «ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα παραμένει σε υψηλά επίπεδα» (σ.σ.: στα 586 ευρώ!), κάτι που θεωρείται προανάκρουσμα νέων μειώσεων το 2014 και κατ’ επέκτασιν νέας υφεσιακής επιπλοκής σε ζήτηση και κατανάλωση.

2. Στο Συμβούλιο Κορυφής, Βρυξέλλες και δανειστές έβαλαν νέα θηλιά στην ελληνική οικονομία, με τις παραγράφους 80 και 81 του κειμένου των συμπερασμάτων με το οποίο η κυβέρνηση συνυπέγραψε την παροχή απεριόριστης εξουσίας στη Κομισιόν να κόβει από τα κονδύλια του κοινοτικού προϋπολογισμού «μέρος ή σύνολο» των πληρωμών της προς την Ελλάδα εάν διαπιστώσει ότι δεν τηρεί όλα όσα έχει συμφωνήσει με την τρόικα στο πλαίσιο των Μνημονίων μαζί της!

3. Εντόνως υφεσιακή είναι η ασκούμενη δημοσιονομική και ειδικότερα η φορολογική πολιτική. Παρ’ ότι η κυβέρνηση εμφάνισε τον Ιανουάριο πρωτογενές πλεόνασμα χάρη σε «αλχημείες», στάση πληρωμών του Δημοσίου (ακόμη χρωστάει επιστροφές φόρων του 2012) και περι-

κοπές δαπανών που έχουν απονεκρώσει ζωτικές λειτουργίες του κράτους, η δυναμική του προμηνύει συνέχιση της ύφεσης. Και τούτο, επειδή στο μεν σκέλος των δαπανών αφαιρούνται πολύτιμα κονδύλια για ανάκαμψη (π.χ. συρρίκνωση δαπανών ΠΔΕ στο ένα τρίτο του στόχου: 67 εκατ. ευρώ αντί 200 εκατ. ευρώ), στο δε σκέλος των εσόδων αντανακλάται σε όλο του το μεγαλείο ο μνημονιακός παραλογισμός, αφού μειώθηκαν οι εισπράξεις από: o ΦΠΑ κατά 161 εκατ. ευρώ, κάτι που καταδεικνύει τις δραματικές παρενέργειες της ύφεσης (και όχι μόνο το συντελούμενο όργιο φοροδιαφυγής). o Λοιπούς έμμεσους φόρους κατανάλωσης (ΕΦΚ καπνού, κ.λπ.) κατά 153 εκατ. ευρώ, λόγω μειωμένης αγοραστικής δυνατότητας και κατανάλωσης των ελληνικών νοικοκυριών. Στον αντίποδα, αυξήθηκαν αποκλειστικά από τις κατηγορίες εκείνες των φορολογουμένων που συστηματικά αφαιμάσσουν οι μνημονιακές κυβερνήσεις εξαιτίας της αναποτελεσματικότητάς τους στη σύλληψη

της φοροδιαφυγής. Έτσι, υψηλότερα του μηνιαίου στόχου κινήθηκαν τα έσοδα από: o Φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων κατά 222 εκατ. ευρώ. o Φόρους περιουσίας (δηλαδή το άγριο «χαράτσωμα» των ιδιοκτητών ακινήτων) κατά 108 εκατ. ευρώ. Μειώνεται έτσι διαρκώς το διαθέσιμο εισόδημα εις βάρος της κατανάλωσης και εν τέλει της όποιας προοπτικής ανάπτυξης. Παράλληλα, ενώ δεν έχει ξεκινήσει ακόμη η περίοδος υποβολής δηλώσεων εισοδήματος, ειδικά εφέτος καλούνται να περάσουν ουκ ολίγες φορές το κατώφλι της οικείας ΔΟΥ και να πληρώσουν, σε προθεσμίες που λήγουν από 28 Φεβρουαρίου ώς τέλος Απριλίου, φόρους και χαράτσια 2,5 δισ. ευρώ. Μέσα στις επόμενες 75 ημέρες λήγουν οι προθεσμίες πληρωμής των δόσεων φόρου εισοδήματος, ΦΑΠ 2010 και 2011 και Ειδικού Τέλους Ακινήτων που καταβάλλεται μέσω ΔΕΗ και υποχρεούνται να περάσουν έως και 6 φορές ώς το τέλος του Απριλίου από την εφορία (κατά μέσον όρο, μία φορά κάθε 123 ημέρες)!

ζουν οι αγορές, υποτίθεται ότι το ευρώ ανέκαμψε, επειδή άρχισε να αποκαθίσταται η εμπιστοσύνη των επενδυτών στην Ευρωζώνη. Αυτό είπε ο Ντράγκι, αυτό σιγόνταρε η Λαγκάρντ. Αυτό που δεν είχε κλείσει την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές είναι εάν, στο τελικό ανακοινωθέν, οι υπουργοί Οικονομικών και οι κεντρικοί τραπεζίτες των G20 -των ισχυρότερων βιομηχανικών και αναπτυσσόμενων χωρών του πλανήτη-

συμπεριέλαβαν απόφαση για χρονική παράταση της δημοσιονομικής εξυγίανσης, χαλάρωση της λιτότητας δηλαδή. Σύμφωνα με προηγούμενη απόφασή τους, το 2010, στο Τορόντο, οι G20 είχαν δεσμευτεί να μειώσουν στο μισό τα ελλείμματά τους μέχρι το τέλος του 2013. Ωστόσο, για πολλές χώρες η τήρηση αυτής της δέσμευσης συνεπάγεται αν όχι ύφεση, τουλάχιστον στασιμότητα. Γι’ αυτό και ήταν πολλοί αυτοί που κόντραραν τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος επέμεινε στην αναγκαιότητα της έγκαιρης επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων. Οι οικοδεσπότες Ρώσοι άφησαν να εννοηθεί ότι θα περνούσε στο ανακοινωθέν μια τριετής παράταση, ο επικεφαλής του ΟΟΣΑ, Άνχελ Γκουρία, έκανε έκκληση για «περισσότερη ευελιξία», ώστε να μην πνιγεί εν τη γενέσει της η ανάκαμψη στην Ευρώπη, η οποία ούτως ή άλλως θα καθυστερήσει μερικούς μήνες, όπως προέβλεψε, ενώ και ο «σκληρός» επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων της Ε.Ε., Όλι Ρεν, υποστήριξε ότι η ευρωπαϊκή οικονομία θα αναπτυχθεί «αργά» φέτος, συνεπώς ίσως θα έπρεπε να δοθεί περισσότερος χρόνος σε κάποιες χώρες ώστε να πετύχουν τους δημοσιονομικούς στόχους τους.

ΣΥΝΟΔΟΣ G20 ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ

Ο ακήρυχτος (νομισματικός) πόλεμος ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΚΑΚΗ ΜΠΑΛΗ

Ούτε διαγωνισμός για το επόμενο Νόμπελ Ειρήνης να ήταν. Στον δρόμο για τη σύνοδο κορυφής των G20 στη Μόσχα πολιτικοί, αξιωματούχοι και τραπεζίτες διαγκωνίζονταν για το ποιος θα είναι ο καλύτερος ειρηνοποιός, ποιος θα εμφανιστεί πειστικότερος δηλώνονταν ότι δεν έχει ξεσπάσει νομισματικός πόλεμος στον πλανήτη. Από τον διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, μέχρι τη διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κριστίν Λαγκάρντ, κι από τον οικοδεσπότη Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν μέχρι τον επίτροπο Όλι Ρεν, όλοι έσπευσαν να χαρακτηρίσουν «υπερβολική» και «ατελέσφορη» τη συζήτηση περί νομισματικού πολέμου, την ώρα που μάχονταν μάλλον λυσσαλέα για τις διατυπώσεις στο τελικό ανακοινωθέν. Αυτός ο ακήρυχτος πόλεμος, πάντως, αναθερμάνθηκε από την κίνηση της Τράπεζας της Ιαπωνίας να βάλει μπρος τις μηχανές και να τυπώνει γεν, ρίχνοντας έτσι την ισοτιμία του ιαπωνικού νομίσματος έναντι του ευρώ και του δολαρίου. Επιπλέον, η διαφαινόμενη οικονομική πολιτική που θα ακολουθήσει στη δεύτερη

Οι G20 έσπευσαν να χαρακτηρίσουν υπερβολική και ατελέσφορη τη συζήτηση περί νομισματικού πολέμου, την ώρα που μάχονταν λυσσαλέα για τις διατυπώσεις στο τελικό ανακοινωθέν που κρύβει κάτω από το... χαλί τις διαφορές τους για τα εργαλεία της ανάπτυξης θητεία του ο Αμερικανός πρόεδρος Ομπάμα -δημόσιες επενδύσεις για την τόνωση της απασχόλησης, επιδίωξη να αυξηθεί ο κατώτατος μισθός- σε συνδυασμό με τη συνήθεια της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας επίσης να τυπώνει αβέρτα χρήμα, έχουν ενισχύσει την ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου. Συνεπώς, οι χώρες που βλέπουν το νόμισμά τους να ισχυροποιείται -από αυτές της Ευρωζώνης μέχρι τις αναδυόμενες οικονομίες, τύπου Βραζιλίας- φο-

βούνται ότι θα χάσουν σε ανταγωνιστικότητα οι εξαγωγές τους. Όμως στη Μόσχα, παρά το βαρύ κλίμα, όλοι προσπάθησαν να λειτουργήσουν πυροσβεστικά. Δεν έστησαν στον τοίχο την Ιαπωνία, έκαναν ότι αποδέχονται πως πρόθεση της νέας νομισματικής πολιτικής της είναι να αντιμετωπίσει τον χρόνιο αποπληθωρισμό - κι όχι να κάνει φθηνότερα τα προϊόντα της στις διεθνείς αγορές. Υποτίθεται ότι τις ισοτιμίες των νομισμάτων τις καθορί-

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

14 Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε σπειροειδή πτώση για σχεδόν έξι χρόνια τώρα, με τις χειρότερες πτυχές τής ύφεσης να οφείλονται φυσικά στη βίαιη δημοσιονομική εξυγίανση και στα δρακόντεια μέτρα λιτότητας. Ωστόσο, στελέχη της σημερινής κυβέρνησης και άλλοι θεσμικοί παράγοντες αισιοδοξούν ότι επέρχεται η ανάκαμψη. Εξαπάτηση, ψευδείς προσδοκίες ή προβλέψεις βασισμένες όντως σε πραγματικές ενδείξεις; Αν οι προβλέψεις βασίζονται σε μη ρεαλιστικές και ριζικά εσφαλμένες υποθέσεις, τότε ναι, μπορεί κάποιος να είναι αισιόδοξος, ακόμη και σε κατάσταση ευφορίας όσον αφορά την ανάκαμψη της οικονομίας. Αυτό συμβαίνει συνέχεια με τα καθεστωτικά οικονομικά, όπου χρησιμοποιούνται πολύ εξελιγμένα μακρο-οικονομικά μοντέλα, αλλά τα οποία δεν έχουν καμία σχέση με τις πραγματικές συνθήκες που επικρατούν. Το έχουμε δει αυτό το έργο και με τις προβλέψεις της τρόικας για την αύξηση του ελληνικού ΑΕΠ, τα κυβερνητικά ελλείμματα και το χρέος. Αυτού του είδους οι προβλέψεις σχεδόν πάντα αναθεωρούνται και πάντα προς το χειρότερο, επειδή βασίζονται σε ανοησίες σχετικά με τη συμπεριφορά των αγορών. Πάντως, οι οικονομολόγοι της κυβέρνησης θα έπρεπε να έχουν πειστεί έως τώρα ότι τα μέτρα λιτότητας που εφαρμόζονται δεν θα καταλήξουν σε ένα ελληνικό «success story». Αλλά δεν λένε να το καταλάβουν, παρά τα συγκεχυμένα μηνύματα που εκπέμπονται από την κυβέρνηση προς την κοινή γνώμη: έτσι, τη μία ημέρα ανακοινώνεται ότι θα επιτευχθεί διαρθρωτικό πλεόνασμα, την άλλη ότι τα φορολογικά έσοδα είναι εκτός στόχου και πως το κενό αυτό θα πρέπει να καλυφθεί (μια δήλωση που εκτός από κουραστική είναι πλέον και εξοργιστική) με «επιπλέον» περικοπές δαπανών και μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις. Όλο αυτό το σκηνικό μπορεί να θεωρηθεί ως μια επικοινωνιακή στρατηγική που πράγματι αγγίζει τα όρια της εξαπάτησης. Αλλά αυτά τα πολιτικάντικα μηνύματα δεν αφορούν τους Έλληνες πολίτες και φυσικά ο κόσμος δεν θα έπρεπε να απασχολεί στο ελάχιστο τον εαυτό του με τα μακιαβελικά τρικ της κυβέρνησης. Αυτό που θέλει να γνωρίζει είναι η στρατηγική της κυβέρνησης για την καταπολέμηση της ανεργίας, τη συντριβή του βιοτικού επιπέδου και τη διάβρωση του κοινωνικού ιστού της χώρας μας. Γιατί μέχρι τώρα καμία κυβέρνηση δεν έχει ασχοληθεί με αυτά τα ζητήματα, παρά το γεγονός ότι αυτά είναι τα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν προκειμένου να αποφευχθεί μια ολική εθνική καταστροφή. Το ΔΝΤ παραδέχθηκε για δεύτερη φορά σε τέσσερις μήνες ότι δεν υπολόγισε σωστά τον δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή

OIKONOMIA Ανάκαμψη προς το τέλος του 2013; Ούτε κατά διάνοια, μας λέει στη συνέντευξη που ακολουθεί ο κ. Δημήτρης Β. Παπαδημητρίου, πρόεδρος του διεθνούς φήμης Levy Economics Institute, Καθηγητής Οικονομικών στην έδρα «Jerome Levy» και εκτελεστικός αντιπρόεδρος του Bard College στη Νέα Υόρκη. Όχι μόνο αυτό, αλλά η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας το 2013 και το 2014 θα είναι ακόμη χειρότερη από αυτή του 2012, εάν η ελληνική κυβέρνηση συνεχίσει με τα μέτρα που εφαρμόζονται. Ελπίζει μόνο ότι θα βρεθεί μια κυβέρνηση που θα έχει την τόλμη και το όραμα να πει «enough is enough» («ως εδώ και μη παρέκει»). Ο κ. Παπαδημητρίου έχει εκτελέσει χρέη αντιπροέδρου στην Επιτροπή για την Επιθεώρηση του Εμπορικού Ελλείμματος του αμερικανικού Κογκρέσου και έχει διατελέσει διακεκριμένος μελετητής στην Ακαδημία Κοινωνικών Επιστημών της Σαγκάης. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ Χ. Ι. ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΥ*

«Το 2013 και το 2014 θα είναι ακόμη πιο ταραχώδεις χρονιές από ό,τι ήταν το 2012» όσον αφορά τον αντίκτυπο των περικοπών του προϋπολογισμού στην ανάπτυξη. Αθώο λάθος ή ψεύτικη δικαιολογία για μία κατά τα άλλα θεαματικά αποτυχημένη πολιτική; Αν έπρεπε να διαλέξω ανάμεσα σε ένα αθώο λάθος και μια ψεύτικη δικαιολογία, θα επέλεγα το δεύτερο. Κι αυτό επειδή η παραδοχή του ΔΝΤ ότι υπολόγισε εσφαλμένα τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές δεν συνεπάγεται, όσον αφορά το Ταμείο, καμία αλλαγή στους όρους που συμφωνήθηκαν για τα προγράμματα «διάσωσης». Το ΔΝΤ είναι διαβόητο για τις εξωφρενικές του εκτιμήσεις όσον αφορά τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές που χρησιμοποιεί στις παρεμβάσεις του. Εφαρμόζει δίχως παρέκκλιση την πολιτική «ένα μέγεθος για όλους» - ανεξάρτητα αν πρόκειται για χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Ευρώπης ή αλλού. Αλλά τώρα που έχει παραδεχθεί πόσο έξω έπεσαν οι εκτιμήσεις του για την Ελλάδα, και δεν έχει ποτέ στο παρελθόν παραδεχθεί κάτι τέτοιο, είναι ανήθικο να αρνηθεί να προσαρμόσει ανάλογα τα προγράμματα δημοσιονομικής εξυγίανσης. Ο κλήρος, συνεπώς, πέφτει στην κυβέρνηση να διεκδικήσει επιθετικά την επαναδιαπραγμάτευση των μέτρων λιτότητας, σε συνδυασμό με την παράταση της περιόδου για την εφαρμογή της δημοσιονομικής εξυγίανσης. Να πει «enough is enough,» αντί να ακολουθεί πειθήνια τις εντο-

λές της τρόικας. Η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να μετατραπεί σε έναν φορέα αλλαγής, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και τις άλλες χώρες της περιφέρειας. Το ΔΝΤ θα επιμείνει στην ίδια πολιτική που εφαρμόζει καθαρά για λόγους εγωισμού, ιδιαίτερα από τη στιγμή που δεν θα βρεθεί μια κυβέρνηση να του πει πόσο εντελώς άσχετος και επικίνδυνος είναι, τελικά, αυτός ο οργανισμός. Το Levy Economics Institute χρησιμοποιεί το ειδικά σχεδιασμένο μακρο-μοντέλο του για την εκτίμηση των βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων τάσεων στην ελληνική οικονομία; Τι θα πρέπει να περιμένουμε για το 2013 και το 2014; Όπως γνωρίζετε, το μακρο-οικονομικό μοντέλο που αναπτύχθηκε για την Ελλάδα βασίζεται σε μια παρόμοια δομή ενός μοντέλου που χρησιμοποιούμε για τις Ηνωμένες Πολιτείες και το οποίο είναι ένα ευρέως αναγνωρισμένο μακρο-μοντέλο για τις ακριβείς προσομοιώσεις της πορείας των χρηματοοικονομικών ισορροπιών για τον κυβερνητικό, ιδιωτικό και εξωτερικό τομέα για τα επόμενα 4-5 χρόνια. Το μοντέλο του Levy Institute διαφέρει σημαντικά από τα μακρο-οικονομικά μοντέλα που αναπτύχθηκαν και χρησιμοποιούνται από το ΔΝΤ, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Παγκόσμια Τράπεζα. Το μοντέλο μας μπορεί να προσομοιώσει τα δημόσια

ελλείμματα, τα ελλείμματα του ιδιωτικού τομέα (τόσο των νοικοκυριών όσο και των επιχειρήσεων) και τα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών για το ενδιάμεσο χρονικό διάστημα. Το 2006, για παράδειγμα, είμαστε σε θέση να προβλέψουμε με ακρίβεια τη Μεγάλη Κάμψη του 2007-09 για τις ΗΠΑ και την παγκόσμια οικονομία. Το μακρο-οικονομικό μοντέλο του Levy Institute για την ελληνική οικονομία προβλέπει ότι θα επιτευχθεί μεν διαρθρωτική ισορροπία στον δημόσιο τομέα το 2014, αλλά το συνολικό έλλειμμα θα συνεχίσει να είναι πολύ υψηλό και θα εκτοξεύσει το δημόσιο χρέος σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα, καθιστώντας το απόλυτα μη βιώσιμο. Εκτιμούμε ότι ένα νέο, πολύ γενναίο «κούρεμα» της τάξης του 60-70% θα είναι αναγκαίο τα επόμενα δύο χρόνια και ο δανεισμός με ακόμη χαμηλότερα επιτόκια. Αλλά οι προβλέψεις δεν τελειώνουν εδώ, και οι προβλέψεις για τα ελλείμματα και το χρέος δεν είναι καν οι πιο σημαντικές. Τα χειρότερα αφορούν την ανεργία και την πτώση του ετήσιου κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Το 2013 και το 2014 θα είναι ακόμη πιο ταραχώδεις χρονιές από ό,τι ήταν το 2012. Ως ήταν αναμενόμενο, το πνεύμα της λιτότητας επιβλήθηκε και στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, με την Ελλάδα να λαμβάνει τελικά αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ λιγότερα από τα τα-

Οι οικονομολόγοι της κυβέρνησης θα έπρεπε να έχουν πειστεί έως τώρα ότι τα μέτρα λιτότητας που εφαρμόζονται δεν θα καταλήξουν σε ένα ελληνικό «success story»

μεία της Ε.Ε. για την περίοδο 20142021 από ό,τι είχε λάβει κατά την προηγούμενη περίοδο. Πόσο μεγάλη επίδραση μπορεί να έχει αυτή η εξέλιξη στις μελλοντικές τάσεις ανάπτυξης; Την περίοδο μεταξύ 20072014, η Ελλάδα έλαβε πάνω από 20 δισ. ευρώ από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία και το ταμείο συνοχής. Όπως γνωρίζουμε, ο καινούργιος ευρωπαϊκός προϋπολογισμός, που συμφωνήθηκε την περασμένη εβδομάδα, είναι χαμηλότερος για την περίοδο 2014-2021, θύμα της υστερίας της λιτότητας που έχει κυριεύσει την Ευρώπη, και η κατανομή για την Ελλάδα είναι επίσης πολύ χαμηλότερη από αυτήν της προηγούμενης περιόδου. Δεν είναι ξεκάθαρο πόσο δυναμικά διαπραγματεύτηκε η κυβέρνηση την ξεχωριστή περίπτωση της Ελλάδας, που αποτελεί τη μοναδική χώρα που βρίσκεται σε βαθιά ύφεση για έξι συνεχόμενα χρόνια, με σωρευτική μείωση του ΑΕΠ άνω του 20%. Αλλά αν υπολογίσουμε τον δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή περίπου στο 2, κάθε ευρώ που θα επενδύεται μέσω αυτού του ευρωπαϊκού προγράμματος, ή άλλων αναπτυξιακών προγραμμάτων, θα έχει διπλάσια οικονομική απόδοση με ανάλογη αύξηση στην απασχόληση. Διάφορες εκτιμήσεις δείχνουν, για παράδειγμα, ότι μια μείωση της τάξης των τεσσάρων δισεκατομμυρίων ευρώ από αυτά τα κονδύλια θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στο ΑΕΠ μιας χώρας ακόμη και της τάξης των είκοσι επτά δισεκατομμυρίων ευρώ και να περιορίσει κατά εκατόν είκοσι πέντε χιλιάδες την αύξηση νέων θέσεων εργασίας για την περίοδο 2014-2021. Όπως μπορείτε να συμπεράνετε, συνεπώς, η επίπτωση της μείωσης των κονδυλίων που θα λάβει η χώρα για τα επόμενα έξι χρόνια είναι πολύ σημαντική, ειδικά για μία χώρα που οικονομικά βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση και με τους ανέργους να πλησιάζουν τα 1,5 εκατομμύρια.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

15

OIKONOMIA

Περί λαθών του ΔΝΤ και εγχωρίων φονταμενταλιστικών αντιλήψεων ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Ποιες είναι οι προβλέψεις του Levy Institute για την οικονομία των ΗΠΑ; Οι ΗΠΑ βιώνουν μια κατάσταση εύθραυστης ανάκαμψης. Η οικονομική ανάπτυξη είναι αναιμική και η ανεργία και η υποαπασχόληση παραμένουν πεισματικά σε υψηλά επίπεδα. Η επικίνδυνη και εξωφρενική ιδέα της λιτότητας έχει αγκαλιάσει πολλούς στην Ουάσιγκτον. Ο πρόεδρος Ομπάμα απέτυχε να πείσει με δυναμικό τρόπο την άλλη πλευρά για τους κινδύνους που εσωκλείει η αποτυχία μιας νέας, σημαντικής τόνωσης της οικονομίας. Τα αρνητικά στοιχεία του ΑΕΠ για το τελευταία τρίμηνο του 2012 ήταν μια κλήση αφύπνισης. Οι προβλέψεις του Levy Institute δείχνουν ότι για να επιτευχθεί μια σημαντική μείωση της ανεργίας, ας πούμε στο επίπεδο του 6,5% ή 5,5%, το κυβερνητικό έλλειμμα θα πρέπει να διατηρηθεί στα σημερινά επίπεδα. Αν γίνει αυτό, η ανεργία μπορεί να μειωθεί στο επίπεδο που αναφέραμε σε δύο και τρία χρόνια αντίστοιχα. Αλλά αυτό δεν είναι ικανοποιητικό, που σημαίνει ότι απαιτείται μεγαλύτερη τόνωση της οικονομίας προκειμένου να επιτευχθούν τα προαναφερθέντα επίπεδα ανεργίας σε συντομότερο χρονικό διάστημα. Το επιπλέον κόστος που θα προκύψει είναι ακόμη τιμή ευκαιρίας, αφού θα ωθήσει την οικονομία σε υψηλότερα ποσοστά ανάπτυξης και θα αυξήσει την απασχό-

Τώρα που το ΔΝΤ έχει παραδεχθεί πόσο έξω έπεσαν οι εκτιμήσεις του για την Ελλάδα, είναι ανήθικο να αρνηθεί να αναπροσαρμόσει τα προγράμματα δημοσιονομικής εξυγίανσης

ληση και τα εισοδήματα. Δυστυχώς, όμως, υπάρχουν πολλοί που δεν θέλουν για κάποιο λόγο να δουν αυτήν την πραγματικότητα. Έτσι, ο «δημοσιονομικός γκρεμός» συνεχίζει να αποτελεί απειλή και μπορεί να τον βρούμε ξανά σύντομα μπροστά μας. Τα πάντα θα εξαρτηθούν από τη θέση που θα πάρει το αμερικανικό Κογκρέσο και ο πρόεδρος Ομπάμα. Έχετε δώσει το τελευταίο διάστημα μια σειρά συνεντεύξεων στις ΗΠΑ σε μεγάλα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, όπου προειδοποιείτε για τον κίνδυνο της μη δημοσιονομικής τόνωσης της οικονομίας. Ποια είναι η πραγματική εκτίμησή σας για την όλη κατάσταση; Θέλω να πιστεύω ότι στο τέλος θα υπερισχύσει η λογική και όχι η ιδεολογία και οι προκαταλήψεις. Αλλά δεν είμαι σίγουρος γι’ αυτό. Κοιτάξτε την κατάσταση στην Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη. Τελικά, όμως, ίσως επικρατήσει στις ΗΠΑ μια πιο ισορροπημένη κατάσταση. Προσδοκάτε ότι θα επιστρέψει η παγκόσμια οικονομία σε κρίση και ύφεση εάν η οικονομία της Ευρώπης καταγράψει ξανά αρνητικά ποσοστά ανάπτυξης το 2013; Η κρίση στην Ευρωζώνη δεν έχει τελειώσει σε καμία περίπτωση. Δεν έχει γίνει καμία σοβαρή

προσπάθεια μέχρι τώρα για να επισκευαστεί το ελαττωματικό οικοδόμημα του ευρώ. Συνεχίζει να επικρατεί έντονη διαφωνία όσον αφορά την ανάγκη μιας δημοσιονομικής και τραπεζικής ένωσης και, πιο σημαντικό, όσον αφορά τη γνωμάτευση για την προώθηση της ανάπτυξης. Αντιθέτως, οι υπεύθυνοι για τη διαχείριση της Ε.Ε. συζητούν για τους τρόπους με τους οποίους θα μειώσουν περαιτέρω τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, δηλαδή σε λιγότερο από το 1% του ΑΕΠ της Ευρώπης, ο οποίος, σε σύγκριση με τον προϋπολογισμό των ΗΠΑ, είναι δεκαοκτώ φορές μικρότερος. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ζούμε σε μια αλληλένδετη παγκόσμια οικονομία, που σημαίνει ότι σε περίπτωση που παραπαίει ένα μεγάλο εμπορικό μπλοκ, όπως η Ευρώπη, ή η ΗΠΑ, ή η Ασία, οι επιπτώσεις για τον υπόλοιπο κόσμο μπορεί να είναι οδυνηρές. Η σύντομη λοιπόν απάντηση στο ερώτημά σας είναι, ναι, η παγκόσμια οικονομία θα βρεθεί ξανά σε κατάσταση ύφεσης εάν η ανάπτυξη στην Ευρώπη συνεχίσει να είναι αρνητική και για το τρέχον έτος.

*Ο Χ. Ι. Πολυχρονίου είναι ερευνητής και Policy Fellow στο Levy Economics Institute του Bard College * Ο Δημήτρης Β. Παπαδημητρίου είναι πρόεδρος Levy Economics Institute)

Εγώ όμως θα σ’το συντομέψω αυτό το μακρύ μονοπάτι και θα σε απαλλάξω απ’ τον κόπο να μελετήσεις Φυσική, Φαρμακευτική, Βοτανική και Ανατομία. Ένα να ξέρεις, φίλε μου: τράβα τους το αίμα και βάζε τους να πίνουν ζεστό νερό. Ιδού το μυστικό της θεραπείας πασών των ασθενειών του κόσμου τούτου... Τίποτ’ άλλο δεν υπάρχει για να σε διδάξω. Γνωρίζεις πλέον εις βάθος την Ιατρική.

Lesage Υπάρχει μια γενικά παραδεκτή ρήση σύμφωνα με την οποία οι μόνοι που δεν υποπίπτουν σε λάθη ποτέ είναι οι άνθρωποι οι οποίοι δεν κάνουν απολύτως τίποτε. Όλοι οι υπόλοιποι και υποπίπτουν σε λάθη και υφίστανται τη βάσανο της δημόσιας κριτικής και πολλές φορές καταλήγουν και στην αυτοκριτική. Στο ελληνικό δημόσιο σκηνικό εδώ και πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα η αποδοχή λάθους εκ μέρους οποιουδήποτε συμμετέχει στα δημόσια δρώμενα εκλείπει παντελώς. Ουδείς αποδέχεται ότι έχει υποπέσει σε λάθος ή, ακόμη ευκολότερο, έχει υποπέσει δεν λάθος πρόβλεψη (τι πιο εύκολο να συμβεί;). Τα παραπάνω αναφέρονται με αφορμή το θέμα που έχει προκύψει την τελευταία περίοδο και αφορά τους λανθασμένους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές τους οποίους χρησιμοποίησε η τρόικα (ΔΝΤ, ΕΚΤ, Ε.Ε.) για να προβλέψει τις επιπτώσεις της δημοσιονομικής προσαρμογής στο ΑΕΠ της χώρας, αλλά και γενικότερα για το κατά πόσο το συγκεκριμένο οικονομικό πρόγραμμα είχε δομηθεί με τρόπο κατάλληλο για την επίτευξη των στόχων οι οποίοι εμπεριέχονται στο ίδιο και αφορούν πρωτίστως τα μακροοικονομικά μεγέθη. Δυστυχώς το επιβληθέν οικονομικό πρόγραμμα ποτέ δεν κρίθηκε ούτε ακόμη και σήμερα ως ένα πρόγραμμα το οποίο ως τέτοιο θέτει συγκεκριμένους στόχους, διαθέτει μέσα και τρόπους τους οποίους χρησιμοποιεί οργανικά και συνεκτικά για την επιτυχία των στόχων. Δεν χρειάζεται να υπεισέλθω σε τεχνικές λεπτομέρειες κατασκευής και λειτουργίας των προγραμμάτων οικονομικής

πολιτικής. Όμως ένα πρόγραμμα τέτοιου είδους κρίνεται εκ του αποτελέσματος. Δηλαδή αν επιτυγχάνει στους στόχους οι οποίοι έχουν τεθεί. Αν επιλύει με τον τρόπο που έχουν υιοθετήσει οι συντάκτες του τα προβλήματα που κατ’ αυτούς χρειάζεται να επιλυθούν. Στον κύριο ερώτημα το οποίο έχει τεθεί, αν δηλαδή το πρόγραμμα επέτυχε στους στόχους τους οποίους είχαν θέσει οι δημιουργοί του, η απάντηση καθαρή και ξάστερη και απολύτως τεχνοκρατικά και ουδέτερα είναι: ΟΧΙ, κατηγορηματικά ένα μεγάλο ΟΧΙ. Οι αλλεπάλληλες και συνεχείς διορθωτικές κινήσεις, η κατηγορηματική βασική θέση (η οποία λειτούργησε ως βασική προκείμενη του όλου προγράμματος) ότι το δημόσιο χρέος της Ελλάδος δεν χρειάζεται να απομειωθεί διοικητικά, αλλά κυρίως το μεγάλο κόστος ευκαιρίας (το οποίο όχι μόνο δεν είχε προβλεφθεί αλλά και συστηματικά αποκρύβεται), το οποίο καταβάλλει η ελληνική οικονομία (τεράστια ανεργία, διάλυση μεγάλου μέρους του οικονομικού - παραγωγικού ιστού της οικονομίας της χώρας, απαξίωση ειδικοτήτων και δεξιοτήτων της εργατικής δύναμης) αποτελούν αδιάψευστες μαρτυρίες για την πλήρη αποτυχία του οικονομικού προγράμματος. Το ότι εξακολουθεί να εφαρμόζεται με αμέτρητες αλλαγές στηριζόμενες σε βοηθητικές υποθέσεις δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι πρόκειται για το ίδιο αρχικό πρόγραμμα. Μεθοδολογικά τα ζητήματα τέτοιου είδους είναι λυμένα για τους γνωρίζοντες. Τελευταία το ΔΝΤ1 (όχι η ΕΚΤ2 η οποία διαφωνεί με το ΔΝΤ) παραδέχτηκε ότι οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές που χρησιμοποιήθηκαν δεν ήταν σωστοί. Αυτή όμως η γνώση (;) προέκυψε εκ των υστέρων, όταν οι οικονομολόγοι του Ταμείου αναζήτησαν εξηγήσεις για τις βαρύτερες από τις αναμενόμενες επιπτώσεις που είχε η λιτότητα σε όλα τα κράτη της Ευρώπης, που ξεκίνησαν το 2010 την προσπάθεια μείωσης ελλειμμάτων και χρέους. Προσοχή, εδώ προκύπτουν σοβαρότατα ζητήματα, τα οποία άπτονται της επιστημονικής επάρκειας ή, σωστότερα, του απόλυτου φονταμενταλισμού ο οποίος διέπει τους διακονούντες την ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΣΕΛΙΔΑ 20

16

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

AΡΘΡΑ

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΓΟΥΝΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ:

Ένας από τους πυλώνες για τη διάσωση της κοινωνίας ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΗΛΙΟΥ

Ο γ.γ. του υπουργείου Οικονομικών κ. Μέργος στον ρόλο του «λαγού» προαναγγέλλει τη μείωση του κατώτατου μισθού. Οι φοροοφειλέτες ελάχιστων ποσών απειλούνται με κατασχέσεις μισθών, συντάξεων και περιουσιακών στοιχείων, ακόμη κι αν πρόκειται για ανθρώπους με εισοδήματα 1.000 ευρώ τον μήνα. Κάθε αυταπάτη πλέον εξαφανίζεται και ο κόσμος της εργασίας συνειδητοποιεί ετεροχρονισμένα τη σημασία της ήττας του Ιουνίου. Οι προσδοκίες ότι οι κυβερνώντες θα «απαγκιστρώσουν» σταδιακά την Ελλάδα από το Μνημόνιο αποδείχθηκαν οριστικά φρούδες ελπίδες. Η εκτίμηση ότι η κυβέρνηση θα φοβηθεί την πολιτική φθορά καθώς στην αντιπολίτευση βρίσκεται ένα δυνατό πλέον αριστερό κόμμα και θα φρενάρει τα μέτρα εξαθλίωσης του κόσμου της εργασίας και της ανεργίας για να μπορέσει να διατηρηθεί στην εξουσία αποδεικνύεται λανθασμένη. Η λογική

της ανάθεσης στον ΣΥΡΙΖΑ του καθήκοντος ανατροπής της κυβέρνησης αποδεικνύεται αναποτελεσματική. Κανένα κόμμα δεν μπορεί να ανατρέψει μια κυβέρνηση, όσο κι αν το επιθυμεί, αν δεν εμφανιστούν οι μάζες στο προσκήνιο, όπως αποδεικνύεται γενικά στην Ιστορία αλλά και όπως έδειξε η πρόσφατη ιστορία των τελευταίων τριών χρόνων στην Ελλάδα. Η απεργία της 20ής Φεβρουαρίου θα δείξει πολλά για το μέλλον. Το μέλλον που περιμένει με ανυπομονησία ο κόσμος της εργασίας για να αλλάξει η ζωή του, το μέλλον με κυβέρνηση της Αριστεράς μπορεί να βρίσκεται πλέον πολύ κοντά. Τι θα κάνει όμως η κυβέρνηση της Αριστεράς για τους «από κάτω», γι’ αυτούς που όχι μόνο την ψηφίζουν, αλλά αποτελούν τον «φυσικό» της κοινωνικό σύμμαχο; Η τάξη της εργασίας είναι σήμερα διαιρεμένη, βρισκόμαστε πια στο σημείο που η αγορά εργασίας έχει ήδη γίνει δυαδική. Από τη μία πλευρά υπάρχει το ολοένα και συρρικνούμενο και συνεχώς απειλούμενο κομμάτι της «μόνιμης και σταθερής» εργασίας και από την άλλη υπάρχει το κομμάτι της «επισφαλούς, περιστασιακής ή ε-

λαστικής, ενοικιαζόμενης», αλλά και «ανασφάλιστης ή μαύρης» εργασίας. Η κρίση έχει δημιουργήσει και έναν τρίτο πόλο που τείνει να πάρει χαρακτηριστικά μεγάλης διάρκειας, τον κόσμο της μακροχρόνιας ανεργίας: όλες εκείνες και εκείνους που η βαρβαρότητα του νεοφιλελευθερισμού έχει μετατρέψει σε «υπεράριθμους». Η κυβέρνηση της Αριστεράς όχι μόνο θα θέλει, αλλά θα είναι υποχρεωμένη από τις συνθήκες να ασχοληθεί πρώτα και κύρια με όλες τις βάναυσα πληττόμενες κατηγορίες των «από κάτω» για να ανατρέψει την πορεία κοινωνικής αποσάθρωσης και να δημιουργήσει μια διαφορετική κοινωνική συνοχή. Το αργό παραγωγικό δυναμικό δεν είναι αργό από τη φύση του, υπάρχουν οι άνθρωποι που θέλουν να αξιοποιήσουν τις γνώσεις και δυνατότητές τους και τα μηχανήματα και τα κτήρια που είναι έτοιμα να χρησιμοποιηθούν. Η Αριστερά πρέπει να δώσει τη δυνατότητα πρώτα και κύρια στους νέους και τους άνεργους να χρησιμοποιήσουν το αργό παραγωγικό δυναμικό. Πρέπει στο όνομα της κοινωνικής συνοχής να βάλει τα συμφέροντά τους πάνω από τα συμφέρο-

ντα του κεφαλαίου και των τραπεζών, οι οποίες σε τελική ανάλυση δεν χρησιμοποιούν την περιουσία που διαθέτουν. Πρόκειται για ένα δύσκολο νομικά και κοινωνικά θέμα, αλλά σε καιρό «πολέμου» σαν τον σημερινό κανείς δεν περιμένει ότι οι λύσεις θα βρεθούν εύκολα. Οι κινήσεις από τους «από κάτω» γίνονται ήδη, με πρωτοπόρο παράδειγμα τη ΒΙΟ.ΜΕ. στη Θεσσαλονίκη. Οι νέοι που δεν έχουν μπει στην αγορά εργασίας και δεν προβλέπεται να μπουν, έδωσαν μόνοι τους την προοπτική σε μια κυβέρνηση της Αριστεράς με το κίνημά τους στο Σύνταγμα και τις άλλες πλατείες το καλοκαίρι του 2011. Ζήτησαν να τους δοθεί η δυνατότητα να μείνουν στη χώρα, παίρνοντας τη ζωή τους στα χέρια τους. Η Αριστερά μπορεί να χρησιμοποιήσει τον δημόσιο πυλώνα του τραπεζικού συστήματος, μπορεί να δημιουργήσει ένα ειδικό ταμείο με το οποίο να χρηματοδοτήσει τα συνεργατικά εγχειρήματα των νέων. Σ’ αυτή τη χώρα δεν έλειψαν ποτέ οι καινοτόμες ιδέες. Τώρα που το παλιό σύστημα καταρρέει είναι ευκαιρία να φτιαχτεί ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, βασισμένο στην ά-

μεση δημοκρατία, στον κοινωνικό έλεγχο, στην κάλυψη των αναγκών. Οι μικροί επιχειρηματίες βιώνουν το στάδιο της καταστροφής που επιφέρει η συγκεντροποίηση του κεφαλαίου. Από το ωράριο των καταστημάτων μέχρι τη φορολογική τους αφαίμαξη, όλες οι πολιτικές στρέφονται εναντίον τους. Η λύση που θα τους προτείνει η Αριστερά θα είναι να συνεταιριστούν, να εντάξουν και τους εργαζόμενούς τους στο νέο παραγωγικό μοντέλο, να απεμπλακούν από τη χίμαιρα του συνεχούς υπερδανεισμού, να επανενταχθούν στην κοινωνία και να προσφέρουν με τις γνώσεις τους και την εμπειρία τους στην κάλυψη των κοινωνικών αναγκών και στην κοινωνική και οικονομική ανασυγκρότηση. Η προοπτική της συνεταιριστικής και αλληλέγγυας οικονομίας αποτελεί βασικό πυλώνα του προγράμματος της Αριστεράς, αναγκαία συνθήκη για να σταθεροποιηθεί η κοινωνία και η οικονομία, αλλά και για να επιβιώσει μια κυβέρνηση που θα έχει να αντιμετωπίσει τον πόλεμο των μεγάλων συμφερόντων του εξωτερικού και του εσωτερικού.

Η κατάσταση δεν σηκώνει... κουβαδάκια ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΗΣΤΟΥ

Μια χαρά πηγαίνει το πρόγραμμα σωτηρίας και εκσυγχρονισμού της ελληνικής οικονομίας. Η ανεργία έπιασε το 27%, η ανεργία των νέων, που είναι το μέλλον του τόπου, όπως λέει και ο Ελλάς - Ελλάς Αντώνης Σαμαράς, χτύπησε το 62%, αλλά πού θα πάει, δεν θα φτάσει το 100%; Τότε θα μηδενίσει το κοντέρ και θα ξεκινήσει από την αρχή! Σόρι για το χιούμορ, αλλά έχω στο νου μου τον Φώτη Κουβέλη, που διαφωνεί με όλα, αλλά δεν θα ρίξει και την κυβέρνηση γι’ αυτά. Όσο για τον... παπουτσωμένο γάτο του ΠΑΣΟΚ, αυτός φροντίζει από τώρα για το μέλλον όλων τους. Δεν ενώνουμε, Φανούρη, τα μαγαζιά μας να σωθούμε; είπε στον Κουβέλη. Ντούκου κι εγώ, απάντησε ο γαμπρός της εξουσίας, Ανδρέας Λοβέρδος. ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ λοιπόν; Ο Αλέκος Αλαβάνος βγήκε μπροστά να κατοχυρώσει την «πατέντα» εξόδου από το ευρώ, που οδηγεί κατ’ ευθείαν στον σοσιαλισμό. Κατά συνέπεια, όσοι πρόθυμοι, αργά ή γρήγορα, τον ακολουθήσουν, όπως συχνά καλεί από τα άρθρα του ο καθηγητής Γ. Ρούσης, πρέπει να αποδεχτούν την ηγεμονία του Αλέκου. Έξυπνο. Δεν έχει

σημασία για ποιο σοσιαλισμό μιλάμε. Άλλωστε στο μυαλό αυτών των ανθρώπων, που στα εξήντα τους προσβλήθηκαν από παιδικές ασθένειες, ένας ήταν ο... σοσιαλισμός και ας κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος. Και επειδή αυτό που θέλουν δεν μπορεί να είναι δημοκρατικό, με την εκλογική εντολή της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού, θα γίνει με κατάληψη της εξουσίας. Τους συνιστώ, την επιχείρηση κατάληψης να την αρχίσουν ή βράδυ ή πρωί, διότι ντάλα μεσημέρι θα την ξεκινήσει το ΚΚΕ, ώστε να μην μπερδευτούν! ΠΩΣ να τοποθετηθείς σοβαρά, όταν οι αμετανόητοι ηττημένοι του 20ού αιώνα αρνούνται να βγάλουν συμπεράσματα για τα αίτια της καταστροφής και την ανάγκη νέου σοσιαλιστικού υποδείγματος; Πού να βρουν τις δυνάμεις να μελετήσουν την τρομακτική σημερινή πραγματικότητα, τις ανάγκες συνεργασιών, την ικανότητα και τον κόπο για διαμόρφωση προτάσεων που να γίνονται κατανοητές από τον λαό, απέναντι σε αντιπάλους ενός παγκόσμιου συστήματος που μπορεί να τους κάνει μια χαψιά; Και δεν μπαίνουν στον κόπο, διότι δεν πιστεύουν ότι με αυτά που λένε έχουν πιθανότητες να συγκινήσουν τους δοκιμαζόμενους σκληρά πολίτες. Παίζουν στα σίγουρα, ως μειοψηφικές δυνάμεις

διαμαρτυρίας, κάνοντας πολιτική (που λέει ο λόγος) για τον εαυτό τους και την παρέα τους. ΣΕ ΜΙΑ εποχή που οι πλούσιοι αρνούνται την ανακατανομή εισοδημάτων και εκδηλώνουν αποσχιστικές τάσεις, τόσο σε επίπεδο Ευρώπης (π.χ. Βρετανία) όσο και σε εθνικό (π.χ. Βόρεια Ιταλία, Καταλωνία), η Αριστερά, όπως την φαντάζονται ο Αλέκος Αλαβάνος και οι φίλοι του, θέλει να βγάλει την Ελλάδα εκτός ευρώ. Την πιο φτωχή χώρα της Ένωσης! Δυστυχώς ούτε ο Μαρξ ούτε ο Λένιν ζουν για να απαντήσουν.

Κανείς δεν μπορεί να εμποδίσει όσους διαφωνούν να βγουν στην κοινωνία και να ζητήσουν την έγκρισή της για τις απόψεις τους. Κανείς όμως δεν έχει το δικαίωμα να υπονομεύει την πολιτική που έχει ανάγκη ο λαός

ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ στην πλέον κρίσιμη και δύσκολη φάση της νεότερης ιστορίας μας. Το πείραμα που άρχισε να δοκιμάζεται στην Ελλάδα συνεχίζεται και για να ολοκληρωθεί θα απαιτηθούν αυταρχικές εκτροπές. Δεν είναι καθόλου απίθανο το σενάριο η κυβέρνηση Σαμαρά να πέσει πρόωρα και να έρθει στην εξουσία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ο ΣΥΡΙΖΑ, με σκοπό να αποτύχει ώστε να επαναρχίσει για μεγάλο διάστημα, χωρίς αντιστάσεις, το πείραμα που οδηγεί στην εξαφάνιση των Ελλήνων. Και ενώ όλες οι δημοκρατικές πατριωτικές δυνάμεις οφείλουν να ενώσουν τις προσπάθειές τους για να εμποδίσουν τον αφανισμό, υπάρχουν πολιτικοί που υποτίθεται ότι υπηρετούν την Αριστερά από τα 22 τους χρόνια μέχρι σήμερα, ως επαγγελματικά στελέχη, οι οποίοι φαντασιώνονται τη συνταγή που έχει αποτύχει. Έχουν απλοποιήσει τα πράγματα μέχρι τρέλας, λέγοντας με άλλα λόγια αυτό που επαναλαμβάνει η ηγεσία του ΚΚΕ. «Κανένα πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί στον καπιταλισμό. Όλα θα λυθούν στον σοσιαλισμό», που θα ξεκινήσει (και θα εξαπλωθεί) από αυτήν εδώ τη... νησίδα που λέγεται Ελλάδα! ΘΑ ΕΘΝΙΚΟΠΟΙΗΣΟΥΜΕ, για παράδειγμα, την «Ελληνική Χαλυβουργία», θα την ονομάσουμε «Άρης Βελουχιώτης» και οι ηρωικοί και μα-

χητικοί εργάτες της θα παράγουν φουλ το μπετοσίδερο. Τι θα το κάνουμε το προϊόν, αν δεν υπάρχει οικοδομική δραστηριότητα; Τι θα το κάνουμε αν δεν μπορεί, γιατί δεν συμφέρει ή και γιατί η ύφεση θα έχει εξαπλωθεί, να το εξάγουμε; Θα το στοιβάζουμε στην αυλή μέχρι να γίνει μια πολύ - πολύ μεγάλη πυραμίδα που να φαίνεται από την Αίγινα, ώστε να έρχονται τουρίστες να την δουν πληρώνοντας εισιτήριο για να φωτογραφηθούν; Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ είναι πολύ σοβαρή για να παίζουν με τα... κουβαδάκια τους τόσο μεγάλοι άνδρες. Τα στελέχη και τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ και όσοι βρίσκονται κοντά του, κατανοώντας τις τεράστιες δυσκολίες και τις ανάγκες διατύπωσης με καθαρά λόγια μελετημένης εναλλακτικής λύσης, οφείλουν να θέσουν στο μεγάλο κόμμα της Αριστεράς κανόνες και πολιτική πρόταση που να είναι σεβαστή από όλους όσοι μετέχουν των προσπαθειών του ΣΥΡΙΖΑ. Κανείς δεν μπορεί να εμποδίσει όσους διαφωνούν να βγουν στην κοινωνία και να ζητήσουν την έγκρισή της για τις απόψεις τους. Κανείς όμως δεν έχει το δικαίωμα να εμποδίζει και να υπονομεύει την πλειοψηφία να ασκήσει την πολιτική που έχει ανάγκη ο λαός. dchristou52@gmail.com

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

17

ΜΕΡΙΚΕΣ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ

H πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ για την οικονομική ανάπτυξη ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΘΑΚΗ*

Η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης, όπως γίνεται σύμφωνα με το Μνημόνιο, έχει δύο σκέλη. Τη μείωση των μισθών κατά 40% και τη βίαιη προσαρμογή των δημοσίων οικονομικών κατά 20% του ΑΕΠ, ή περίπου 40 δισ., εντός μιας τριετίας. Η πολιτική αυτή έχει συρρικνώσει σε χρόνο ρεκόρ την πραγματική οικονομία από 240 δισ. το 2009 σε 185 δισ. σήμερα. Το Μνημόνιο θεωρεί, λανθασμένα, ότι η οικονομία θα ανακάμψει με την προσέλκυση ή την τόνωση των ιδιωτικών επενδύσεων λόγω του νέου χαμηλού εργατικού κόστους και λόγω των ιδιωτικοποιήσεων. Μόνο που οι ιδιωτικοποιήσεις θα φέρουν στην καλύτερη περίπτωση 7-8 δισ. την επόμενη 5ετία, άρα λιγότερο από 2 δισ. ετησίως. Ενώ η ιδέα ότι η χώρα μπορεί να γίνει «παραγωγός χαμηλού κόστους», ανταγωνιστική των γειτονικών χωρών (Βουλγαρία, Τουρκία κ.λπ.) είναι απλά λάθος στρατηγική επιλογή. Σε κάθε περίπτωση η μεταστροφή της οικονομίας απαιτεί σήμερα τεράστιους επενδυτικούς πόρους της τάξης των 40-50 δισ., ίσως και παραπάνω, στα επόμενα τρία ή τέσσερα χρόνια. Συνεπώς, η έξοδος από το Μνημόνιο πρέπει να συνοδευτεί με κρίσιμες επιλογές. Πρώτον αναφορικά με τη σταθεροποίηση της οικονομίας με επιλογές οικονομικής πολιτικής στον αντίποδα του Μνημονίου. Δεύτερον, με την αναζήτηση εναλλακτικών προτάσεων για τις αναπτυξιακές προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Και τα δύο παραπάνω, για να συζητηθούν, πρέπει να είναι αποσαφηνισμένο προφανώς το ευρύτερο οικονομικό και γεωπολιτικό πλαίσιο της χώρας. Συνεπώς, εδώ η υπόθεση εργασίας είναι ότι η ελληνική οικονομία είναι και παραμένει εντός του ευρώ και ότι η πολιτική στην Ε.Ε., θα προχωρήσει σε στοιχειώδεις, εν πολλοίς αναπόφευκτες, προσαρμογές- λόγω των αδιεξόδων της σημερινής της πο-

λιτικής, αλλά χωρίς ριζικές αναδιατάξεις. Αυτές θα ήταν βεβαίως επιθυμητές και αποτελούν κοινό τόπο των ιδεών των ευρωπαϊκών συνδικάτων, και πρόσφατα των γερμανικών, των αριστερών κομμάτων και ορισμένων σοσιαλδημοκρατικών, αλλά λόγω της ευρύτερης πολιτικής συγκυρίας δεν είναι αναμενόμενες. Για τη σταθεροποίηση της οικονομίας, οι βασικές συντεταγμένες είναι οι ακόλουθες: Α. Προϋπολογισμός. Σταθεροποιείται στο 41-43% του ΑΕΠ, με αναστολή των περαιτέρω περικοπών στις συνολικές δημόσιες δαπάνες, και με αύξηση των φορολογικών εσόδων, από το 38,5% που είναι σήμερα, προκειμένου να ισοσκελιστεί ο προϋπολογισμός σε αυτά τα επίπεδα. Η σταθεροποίηση των δαπανών συνολικά μπορεί να συνδυαστεί με την αναδιάταξή τους υπό το πρίσμα μιας καλύτερης αξιοποίησης των πόρων, μείωσης της σπατάλης και της διαφθοράς και της αναπτυξιακής μεταστροφής πολλών κατηγοριών δαπανών. Το ίδιο ισχύει και στα φορολογικά έσοδα. Αυτά μπορούν να αυξηθούν σημαντικά από τα ευκατάστατα στρώματα, με την αντιμετώπιση της φοροασυλίας, της φοροδιαφυγής και της φοροκλοπής, και ταυτόχρονα μπορούν να απαλύνουν τα υπερφορολογημένα φτωχότερα στρώματα. Η αναδιανομή των φορολογικών βαρών και η αναδιάταξη των δαπανών θα έχει άμεσο όφελος για την τόνωση της ζήτησης και

Απαιτείται σταθεροποίηση των δημοσίων δαπανών στο 41-43% του ΑΕΠ, με αναστολή των περαιτέρω περικοπών και με αύξηση των φορολογικών εσόδων προκειμένου να ισοσκελιστεί ο προϋπολογισμός σε αυτά τα επίπεδα

την οικονομική ανάκαμψη. Β. Άμεση σταθεροποίηση των μισθών. Η άμεση σταθεροποίηση των μισθών σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και η επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων είναι επιβεβλημένη προκειμένου να αποτραπεί η περαιτέρω συρρίκνωση της οικονομίας, να σταθεροποιηθεί η ζήτηση και να αποθαρρυνθεί ο νέος κύκλος απολύσεων που ενθαρρύνεται από την καταρρέουσα ιδιωτική ζήτηση. Γ. Διαχείριση του δημόσιου χρέους. Εδώ η πρόταση είναι σαφής. Το χρέος απαιτεί βιώσιμο σχέδιο διαχείρισης, μία αναθεωρημένη τελικά δανειακή σύμβαση, η οποία θα προβλέπει και νέο «κούρεμα», -που έτσι και αλλιώς θα γίνει αλλά κυρίως θα συναρτά την εξυπηρέτηση και αποπληρωμή του χρέους από τους δείκτες ανάκαμψης τόσο της πραγματικής οικονομίας, όσο και της απασχόλησης. Συνεπώς θα είναι η συνδυασμένη επίδραση της απομείωσης του χρέους, της οικονομικής μεγέθυνσης και του ήπιου πληθωρισμού που θα οδηγήσει, όπως προβλέπει το σύνολο της οικονομικής θεωρίας στην εξυπηρέτησή του και όχι η «παρδαλή» ιδέα του δημοσιονομικού πλεονάσματος και της εσωτερικής υποτίμησης που το καθιστά εξόφθαλμα μη βιώσιμο. Αναφορικά με την ανάπτυξη υπάρχουν 4 θεματικές: 1. Κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα, -ιδιωτική, κρατική ή συνεταιριστική, που λειτουργεί επιτυχώς σήμερα, παρά την αρνητική συγκυρία, πρέπει να στηριχθεί. Το κράτος έχει πρακτικά εγκαταλείψει όλα τα συνήθη αναπτυξιακά εργαλεία που στηρίζουν τις εξαγωγικές επιχειρήσεις, την εγχώρια παραγωγή, την καινοτόμα επιχειρηματικότητα. Ταυτόχρονα διατηρεί στο ακέραιο το περίπλοκο και κατακερματισμένο θεσμικό πλαίσιο, μαζί και το φορολογικό, που συντηρεί την πολιτική διαμεσολάβηση ως μόνιμη συνθήκη κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας. Τα πετυχημένα οικονομικά δίκτυα πρέπει συνεπώς να ενισχυθούν με την άρση των θεσμικών εμποδίων και τη θετική αρωγή που θα τα ενισχύσει. Η πολιτική διαμεσολά-

βηση πρέπει να εξοβελιστεί με μόνιμο και διαρκή τρόπο.

2. Οι νέες αναπτυξιακές δυνατότητες φυσικά θα προκύψουν από συντεταγμένες παρεμβάσεις στους παραγωγικούς τομείς, στη γεωργία και τη μεταποίηση, όπου υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες παραγωγικής αναβάθμισής τους. Εδώ προέχει η στροφή σε νέα ποιοτικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας και η ανάπτυξη μικρών και ευέλικτων έργων υποδομών που αρμόζουν στην ανανέωση του παραγωγικού δυναμικού της οικονομίας. Από εκεί και πέρα είναι μιας μακράς πνοής επιλογή για τον τρόπο ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, του τουρισμού, του τομέα ανακύκλωσης και κυρίως των καινοτομικών δραστηριοτήτων. Σε όλους αυτούς του τομείς υπάρχουν ήδη εξαιρετικές πρωτοβουλίες, τεράστιο ανθρώπινο κεφάλαιο και επιτυχημένα εγχειρήματα. Χρειάζεται όμως ριζική αλλαγή της κρατικής πολιτικής. Από τη μόνιμη ενασχόλησή της με τα τσιμεντοβόρα έργα, πρέπει να στραφεί στη συστηματική ενασχόληση του με τις πραγματικές δυνατότητες παραγωγικής ανανέωσης της οικονομίας. Αυτό προϋποθέτει ιστορικές τομές αναφορικά με το χωροταξικό και περιβαλλοντικό πλαίσιο, την αποτύπωση και διαχείριση των υδάτινων πόρων, πληθώρα άλλων θεσμικών παρεμβάσεων που θα υποστασιοποιήσουν τις αναπτυξιακές επιλογές, με βάση υπαρκτά δεδομένα, στρατηγικές ε-

Η ιδέα ότι η χώρα μπορεί να γίνει «παραγωγός χαμηλού κόστους», ανταγωνιστική των γειτονικών χωρών (Βουλγαρία, Τουρκία κ.λπ.) είναι απλώς λάθος στρατηγική επιλογή

πιλογές και δυνατότητες τήρησης των δεσμεύσεων από την πλευρά της δημόσιας διοίκησης.

3.Κάθε κύκλος ανόδου της ελληνικής οικονομίας, ιστορικά, ταυτίζεται με έναν κύκλο μεγάλων επενδύσεων. Αυτό παραμένει ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα στη σημερινή συγκυρία. Στη δεκαετία του 1990 αυτό αναπληρώθηκε με τα μεγάλα έργα και την επέκταση των ελληνικών επιχειρήσεων στα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη. Σήμερα το πρόβλημα παραμένει αδιευκρίνιστο. Το κενό φαίνεται να καλύπτεται από την υπερεκτίμηση των προοπτικών του ορυκτού πλούτου, αναφορικά κυρίως με τους υδρογονάνθρακες, τη φευγαλέα προβολή φαραωνικών σχεδίων για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, για ζώνες ελεύθερου εμπορίου ή για μεγαλεπήβολα σχέδια οικιστικής και εμπορικής ανάπτυξης. Η πραγματικότητα επιβάλλει όμως να αναζητήσουμε τελείως διαφορετικούς δρόμους. Τι μπορεί να περιλαμβάνει ένας νέος κύκλος μεγάλων έργων υποδομής; Αναμφίβολα, προέχει η αναβάθμιση των δικτύων ενέργειας, μεταφορών και επικοινωνιών και η διασύνδεσή τους με τα ευρωπαϊκά και τα περιφερειακά δίκτυα της περιοχής. Ίσως να πρέπει να σκεφτούμε τις διακρατικές συμφωνίες με νέο πνεύμα, για την επίτευξη συνεργασιών μεγάλης κλίμακας. Ίσως όμως η προσοχή μας να πρέπει να στραφεί σε έργα και επενδύσεις ενδιάμεσης κλίμακας, ικανά να κινητοποιήσουν ένα νέο κύμα ιδιωτικών επενδύσεων και επιχειρηματικών πρωτοβουλιών που να είναι πιο συμβατές με το μορφωμένο ανθρώπινο κεφάλαιο που διαθέτει σε αφθονία η χώρα. Ίσως, τέλος, οι ίδιες οι αλλαγές στη δομή και τη διάρθρωση των κοινωνικών και οικονομικών υποδομών της χώρας να προσφέρουν τις δυνατότητες μιας νέας πιο αποκεντρωμένης και ισορροπημένης περιφερειακής ανασυγκρότησης της ελληνικής οικονομίας, ανοικτής και παρούσας στη διεθνοποιημένη οικονομία.

4. Στο επίκεντρο των αλλαγών βρίσκονται εκ των πραγμάτων οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις της δημόσιας διοίκησης, οι αλλαγές στο τραπεζικό σύστημα με τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού κρατικού πυλώνα, η σημαντική ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας ως τρίτου πεδίου συνεταιριστικής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Τα θέματα αυτά αποτελούν μέρος πιο εξειδικευμένων προσεγγίσεων, στα οποία θα επανέλθουμε.

* Το κείμενο είναι περίληψη της ομιλίας στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Simon Frazer που διοργάνωσε στρογγυλό τραπέζι με θέμα την πολιτική οικονομικής ανάπτυξης του ΣΥΡΙΖΑ, με ομιλητές τους Γιάννη Μηλιό και Γιώργο Σταθάκη

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

18

AΡΘΡΑ

Ουκ αν λάβουν... δεκάρα τσακιστή Το κίνημα «Δεν πληρώνω» ήταν επιλογή, ήταν στάση, ήταν άποψη. Το κίνημα «Δεν μπορώ να πληρώσω» δεν είναι καν... κίνημα. Και, φυσικά, δεν πρόκειται περί επιλογής, ούτε περί στάσης ή άποψης. Είναι η ίδια η πραγματικότητα. Όπως διαμορφώθηκε στη βάση της πολιτικής που εφαρμόζεται σχεδόν τρία χρόνια τώρα. Αφορά δε πολίτες που θα ήθελαν να μπορούσαν να είναι εντάξει με τις υποχρεώσεις τους. Απέναντι στην εφορία, απέναντι στα χαράτσια, απέναντι στις τράπεζες, απέναντι στους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας. Και το πάλεψαν όσο μπόρεσαν. Ε, λοιπόν, έχουν φτάσει στο αμήν. Έχουν στεγνώσει, πώς το λένε. Οπότε, ουκ αν λάβει ο οποιοσδήποτε το οτιδήποτε παρά των μη εχόντων... ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΪΚΟΥ

Τώρα, λέει, θα ξεκινήσει το μεγάλο, το άγριο κυνηγητό των οφειλετών. Των κάπου 2,5 εκατομμυρίων οφειλετών. Τόσους τους λογαριάζουν στο κυβερνητικό οικονομικό επιτελείο. Εννοώντας φυσικά εκείνους που χρωστούν στην εφορία. Όχι τους χρεώστες των τραπεζών από μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Ούτε όσους χρωστούν φως, νερό, τηλέφωνο. Κι απ’ αυτά τα 2,5 εκατομμύρια, το 85-90% είναι μικροοφειλέτες. Όπου ως χρέος 3.000 ευρώ (μπορεί και λιγότερο τελικά), θ’ αρχίσουν οι κατασχέσεις. Κατασχέσεις

Ο ιστορικός Μαρκ Μαζάουερ, στην ενδιαφέρουσα διάλεξή του στην Αθήνα, προχώρησε σε μια πολιτικά χρήσιμη «αποκάλυψη» για τον ολοκληρωτισμό της θεωρίας των άκρων, η οποία πρακτικά καταλήγει σε μια συνηγορία υπέρ του νεοναζισμού. Εξ ίσου ενδιαφέρουσα είναι και η ιστορική «νομιμοποίηση» που απέδωσε ακόμη και στα φαινόμενα πολιτικής βίας, τα οποία έχουν καταγραφεί κατά την τριετία του Μνημονίου κυρίως από τον αντεξουσιαστικό χώρο, επισημαίνοντας ότι αυτά δεν αποτελούν ουσιαστική απειλή για την κοινοβουλευτική δημοκρατία και αποδοκιμάζοντας την «εξομοίωση όλων των μορφών ‘ανομίας’». «Είναι μεγαλύτερο πρόβλημα η απονομιμοποίηση του πολιτικού συστήματος από την αναβολή κάποιων μαθημάτων», είπε ο Βρετανός ιστορικός, απογοητεύοντας προφανώς τον Έλληνα πανεπιστημιακό που απαιτούσε μια «καθαρή» απάντηση στο αν «η Αριστερά σέβεται τους νόμους όταν οργανώσεις της παρενοχλούν καθηγητές». Το συμπέρασμα του Μαρκ Μαζάουερ, που μάλλον ενόχλησε αρκετούς «σελέμπριτις» του ακροατηρίου του, ήταν ότι έχει την προσδοκία από την Αριστερά και ιδιαίτερα από τον ΣΥΡΙΖΑ να παίξει ρόλο στην επανανομιμοποίηση της πολιτικής και στην αποκατάσταση

μισθών και συντάξεων, κατασχέσεις αποταμιεύσεων (αν υποτεθεί ότι κάποιοι απ’ αυτούς έχουν ακόμη αποταμιεύσεις), κατασχέσεις σπιτιών. Και καλά όσους έχουν μισθούς και συντάξεις, θα τους καταδικάσουν στην πείνα. Και καλά όσους έχουν σπίτια για να τα πάρουν. Θα τους πετάξουν στον δρόμο, έτσι για να φουσκώσει κι άλλο ο δείκτης του φαινομένου των νεοαστέγων. Με τους άλλους τι θα γίνει, όσους βρίσκονται ήδη από καιρό στην ανεργία και δεν διαθέτουν ούτε καλύβι; Θα τους περάσουν χειροπέδες ασφαλώς. Για να εισπράξουν, πάντως, χλωμό το βλέπω. Γιατί, βλέπεις, η κυβέρνηση το κατάφερε κι αυτό. Να στραγγίξει στην

εντέλεια τη φοροδοτική ικανότητα των Ελλήνων. Κατάφερε επίσης να πολλαπλασιάσει τη φοροδιαφυγή. Στους «από άποψη» φοροδιαφεύγοντες, να προσθέσει τους πάρα πολλούς πλέον εξ ανάγκης «φοροφυγάδες». Κι έτσι φτάσαμε στην κατά 7% υστέρηση εσόδων μόνο τον Γενάρη του 2013, σύμφωνα με τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Πότε; Όταν αυξήθηκαν οι φόροι. Όταν καταργήθηκε το αφορολόγητο όριο. Όταν εκτοξεύτηκε ο ΦΠΑ. Όταν επιβαρύνθηκε δραματικά ο φόρος στο πετρέλαιο θέρμανσης. Όταν παίρνουν, παίρνουν, παίρνουν από παντού. Ή μάλλον προσπαθούν να πάρουν από παντού...

Για ποια κοινωνία μιλάμε; Τόσο μυαλό θέλει πια; Τόσο μυαλό θέλει για να καταλάβεις πως αν πας στα ύψη το πετρέλαιο, δεν θα εισπράξεις περισσότερα, γιατί θ’ αγοράσουν πετρέλαιο πολύ λιγότεροι; Κι αν πας τον ΦΠΑ στο 23%, θα εισπράξεις λιγότερα, αφού θα κλείσουν μαγαζιά, αφού ο κόσμος θα καταναλώνει λιγότερο, αφού θ’ αποφεύγεται η έκδοση αποδείξεων για να μην επιβαρύνεται το κόστος; Αν αυξήσεις τα τέλη κυκλοφορίας, δεν θα βάλεις

και πολλά στο ταμείο, γιατί θα κατατεθούν σωρηδόν οι πινακίδες. Κι αν μετατρέψεις σε μόνιμο το, μέσω ΔΕΗ, «έκτακτο» χαράτσι των ακινήτων, θάχεις τελικά χασούρα, γιατί όλο και περισσότεροι πολίτες θα πληρώνουν (λόγω αδυναμίας) μονάχα το ρεύμα, ίσα-ίσα για να μη μείνουν στο σκοτάδι. Το λογικά πιθανότερο είναι τελικά ότι οι σχεδιάζοντες τα μέτρα που μας επιβάλλονται δεν έχουν καταλάβει ποιος ακριβώς είναι ο χώρος αναφοράς τους. Για ποια ακριβώς κοινωνία λογαριάζουν. Πρόκειται για την κοινωνία στην οποία τα 9/10 των οικογενειών υπέστησαν, κατά την τελευταία τριετία, μείωση εισοδήματος κατά 38%, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της ΓΣΕΒΕΕ. Σε όσες οικογένειες βεβαίως εξακολουθούν να υπάρχουν εισοδήματα. Με τις 4 στις 10 ελληνικές οικογένειες να μετρούν πάνω από έναν ανέργους, σύμφωνα με την ίδια έκθεση. Με τις 500.000 οικογένειες δίχως κανέναν εργαζόμενο. Με τις 700.000 οικογένειες με μόνον έναν εργαζόμενο. Με τους πάρα πολλούς Έλληνες πολίτες που σήμερα ζουν με τη σύνταξη της γιαγιάς. Ή με τη συνδρομή συγγενών όσων απ’ αυτούς ακόμη αντέχουν. Πρόκειται για την

H βία των θεσμών ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΚΙΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

της αξιοπιστίας των θεσμών της δημοκρατίας που έχουν τρωθεί βαθιά από τον διεφθαρμένο δικομματισμό. Η ανάλυση αυτή βρίσκει συνηγορία και στην ιστορική εμπειρία, σύμφωνα με την οποία η Αριστερά όλων των αποχρώσεων, ακόμη κι αυτή που εξ ορισμού απορρίπτει την κοινοβουλευτική δημοκρατία ως καμουφλάζ της δικτατορίας του πλούτου, την έχει υπερασπίσει πολύ πιο αποτελεσματικά από αστικά κόμματα που ομνύουν σ’ αυτήν. Την έχει υπερασπίσει ακόμη και με βίαια, «αντικοινοβουλευτικά» μέσα που, εκ του αποτελέσματος, αποδείχθηκαν πολύ αποτελεσματικότερα από τη «νομιμόφρονα σιωπή» και τη συνένοχη «μη βία» των αστικών δυνάμεων απέναντι σε αντικοινοβουλευτικές εκτροπές. Αυτό το ιστορικό δεδομένο, άλλωστε, αναγνωρίζεται έμμεσα στην ακροτελεύτια διάταξη του ελληνικού συντάγματος (το περίφημο

πρώην 114 και νυν 120), η οποία ορίζει πως η τήρησή του επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων «που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσον εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία». Και προφανώς η ίδια η βία μόνο να αποκλειστεί δεν μπορεί από αυτήν την αντίσταση. Η προσέγγιση δεν είναι ακαδημαϊκή. Πολύ περισσότερο που η τρόικα, οι εταίροι πιστωτές και η συγκυβέρνηση επιχειρούν έναν βίαιο επαναπροσδιορισμό των ορίων της δημοκρατικής και της συνταγματικής νομιμότητας, ερήμην του ίδιου του συντάγματος. Κι αντί να είναι απολογούμενοι για την πολύπλευρη κατάλυση της ήδη ανάπηρης νομιμότητας αυτής, επιχειρούν να θέσουν την Αριστερά στη θέση του απολογούμενου για κάθε μορφής κοινωνική αντίδραση. Κατά το γνωστό κλισέ: «Καταδικάζετε τη βία απ’ όπου κι αν προέρχεται;». Στη θέση των αμήχανων μηρυκασμών που ακούγονται συχνά από την Αριστερά θα έπρεπε να ακουστεί μια ορθή-κοφτή απάντηση, που θα αντέστρεφε τη σχέση εγκαλούντων-απολογούμενων: «Καταδικάζουμε τη μήτρα κάθε μορφής βίας, την πολιτική, ταξική,

οικονομική βία που ενσωματώνουν τα Μνημόνια. Καταδικάζουμε την πρωταρχική βία που φωλιάζει σ’ όλους τους θεσμούς, τις ‘μεταρρυθμίσεις’ και τις αποικιοκρατικές σχέσεις που έχουν επιβάλει οι πιστωτές. Καταδικάζουμε την ανομία των γκαουλάιτερ, των επιτρόπων, την κατάλυση της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας. Καταδικάζουμε τη βίαιη κοινωνική γενοκτονία που συντελείται βάσει σχεδίου και όχι εκ ‘λάθους’, εν ονόματι της ‘ανταγωνιστικότητας’. Καταδικάζουμε τη βία των θεσμών που διαβάζουν το σύνταγμα με φακούς ταξικής μυωπίας και μεταμορφώνουν τη δημοκρατία σε αυταρχικό και ανήθικο καθεστώς σε βάρος της τεράστιας κοινωνικής πλειοψηφίας». Η βία των θεσμών, η βία ενός κράτους που οικοδομήθηκε στα μέτρα του καταρρεύσαντος δικομματισμού, για να εξυπηρετήσει σχέσεις πελατείας με τους κατόχους του πλούτου, σχέσεις εκμαυλισμού με τις υποτελείς τάξεις, σχέσεις υποτέλειας με τα ευρωπαϊκά και διατλαντικά κέντρα εξουσίας, αυτή η βία είναι η πραγματικότητα που θα είχε να αντιμετωπίσει μια Αριστερά με την πρόκληση της διακυβέρνησης ενώπιόν της. Η κατά Μαζάουερ «αποκατά-

κοινωνία όπου το περίπου 70% των ελληνικών νοικοκυριών βρίσκεται σε απόγνωση. Έχοντας ήδη προχωρήσει σε αιματηρές περικοπές στην ένδυση, στη θέρμανση, στις μετακινήσεις, ακόμη και στη διατροφή. Και για να εξηγούμαστε. Η περί ης ο λόγος, άκρως διαφωτιστική, έκθεση του Ινστιτούτου της ΓΣΕΒΕΕ, αφορά στο 2012. Σκέψου φέτος τι έχουμε να δούμε... ...Φέτος, οπότε το μόλις κατατεθέν στη Βουλή «μεσοπρόθεσμο» προβλέπει κι άλλα πολλά δισ. επί των κεφαλών μας. Φέτος οπότε ισχύει ήδη η νέα ρήτρα του 3ου Μνημονίου, σύμφωνα με την οποία ενεργοποιείται αυτομάτως η υποχρέωσή μας για και- νέα μέτρα, στην περίπτωση που δεν πιάνουμε τους στόχους. Δηλαδή στα σίγουρα. Και η τρόικα μάς ξανάρχεται όπου νάναι. Με τους παλιούς ή με καινούργιους «πολλαπλασιαστές», ποιος ξέρει. Το μόνο βέβαιο είναι πως τα δικά τους λάθη, των πιστωτών και των κυβερνήσεών μας, αυτά ακριβώς τα οποία οδήγησαν στην ως άνω περιγραφομένη κατάσταση, θα κληθούν να την πληρώσουν οι μόνοι αθώοι του αίματος. Για το δικό τους αίμα άλλωστε πρόκειται...

σταση της αξιοπιστίας των θεσμών» προϋποθέτει μια ρήξη τεράστιας έντασης με τους θεσμούς αυτούς, προκειμένου να απαλλαγούν από τη βία που εμπεριέχουν, τις σχέσεις ταξικής κυριαρχίας που ενσωματώνουν και, κυρίως, τους όρους ακρωτηριασμού της κρατικής κυριαρχίας που έχουν αποδεχθεί στο πλαίσιο της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης. Άλλωστε, μια κυβέρνηση που θέλει να υπερασπίσει τη δημοκρατία υπέρ της λαϊκής πλειοψηφίας δεν έχει απλώς να αποκαταστήσει την «αξιοπιστία» των θεσμών, αλλά να αναμετρηθεί με αυτό που ο Γκράμσι ονόμαζε «καισαρισμό»: δηλαδή τη ροπή των κοινοβουλευτικών δημοκρατιών προς τον αυταρχισμό στη διάρκεια των μεγάλων καπιταλιστικών κρίσεων, με την υποβάθμιση μέχρι εξευτελισμού των θεσμών που εξαρτώνται από την εκλογική διαδικασία, και την ταυτόχρονη ενίσχυση των «ανεξάρτητων», προστατευμένων από τις επιρροές της κοινής γνώμης θεσμών. Κρατική και ευρωπαϊκή γραφειοκρατία, Κομισιόν, ΕΚΤ, χρηματοπιστωτικοί όμιλοι, τρόικα, task force... Κατ’ εξοχήν πεδίο άσκησης του ακραίου «καισαρισμού» της Ε.Ε. η Ελλάδα, αποτελεί ταυτόχρονα πεδίο υπεράσπισης της δημοκρατίας σε ευθεία σύγκρουση με τον «ευρωκαισαρισμό» και τους βίαιους θεσμούς του.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΑΡΘΡΑ

19

Τα ορφανά του Φρίντμαν και το «πειραματόζωον Ελλάς» ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΑΠΑΚΟΥ

Στο προηγούμενο σημείωμα προσπάθησα να πω μεταξύ άλλων ότι ακόμη και αυτός ο εμπνευστής του νεοφιλελευθερισμού, ο Μίλτον Φρίντμαν, ενδεχομένως θα διαχώριζε τη θέση του μπροστά στην πρωτοφανή βαναυσότητα του ελληνικού προγράμματος, αφού τη δεκαετία του ‘80 υποστήριζε ότι «μια ήπια μείωση της παραγωγής και της απασχόλησης» είναι παρενέργειες αποδεκτές προσωρινά, προκειμένου να μειωθεί ο πληθωρισμός και να πάρουν μπροστά η οικονομία και η ανάπτυξη. Μη λησμονούμε ότι ο νεοφιλελευθερισμός αναπτύχθηκε σε μια συγκυρία στασιμοπληθωρισμού, που διαδέχθηκε τη «χρυσή» κεϋνσινή μεταπολεμική τριακονταετία. Αναπτύχθηκε δηλαδή σε μια περίοδο οικονομικής στασιμότητας και υψηλού πληθωρισμού (σ.σ.: 12% στις ΗΠΑ το 1980, έπεσε στο 5% επί Ρήγκαν το 1985), κατά συνέπεια είχε κάποια βάση παρά την ακραιφνώς ταξική του στόχευση και την αντικεϋνσιανή αντιπαρεμβατική ρητορική του. Το πόσο έχουν μεταλλαχθεί τα σημερινά ζόμπι του νεοφιλελευθερισμού μπορεί να φανεί καθαρά από τις σημερινές ιδεοληψίες περί ισοσκελισμένων ή πλεονασματικών προϋπολογισμών εν μέσω ύφεσης, ενώ ακόμη και ο Ρήγκαν, πριν από τριάντα χρόνια, σχεδόν τετραπλασίασε το δημόσιο έλλειμμα προκειμένου να τονώσει την αμερικανική οικονομία. Η ΚΡΙΣΗ του 2008, που δεν είναι κυκλική αλλά αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης δράσης του χρηματοπιστωτικού κερδοσκοπικού κεφαλαίου εις βάρος του παραγωγικού και των δυνάμεων της εργασίας, οφείλεται, βεβαίως και στην ανεξέλεγκτη λειτουργία των δυνάμεων της αγοράς, όμως η επικράτηση των χρηματοπιστωτικών ζόμπι είναι παρενέργεια, όχι στόχος του νεοφιλελευθερισμού. Ο παραγωγικός επιχειρηματικός κόσμος, που στήριξε τις νεοφιλελεύθερες αναδιαρθρώσεις για να αναπαραγάγει τα κέρδη και την ηγεμονία του, δεν θα «σκότωνε» ποτέ την κατανάλωση παρά μόνο σε επιμέρους στοχευμένους τομείς. Υπό αυτήν την έννοια ακόμη και ένας νεοφιλελεύθερος θα μετρίαζε τη δοσολογία του ελληνικού προγράμματος, τόσο για τις μειώσεις μισθών όσο κυρίως για τις μεγάλες φορολογικές επιβαρύνσεις. (Δύσκολα πάντως θα μπορούσε να προβλεφθεί ποια θα ήταν η εξέλιξη αν ο Κλίντον, αυτός ένας ήπιος κεϋνσιανός, δεν άναβε το πράσινο φως στην ανεξέλεγκτη λειτουργία των επενδυ-

τικών τραπεζών το 1996). Αν όμως έχει κάποια βάση ότι ακόμη και ο Φρίντμαν θα διαχώριζε τη θέση του μπροστά στο μέγεθος της σκληρής πολιτικής που εφαρμόζεται στην Ελλάδα, είναι βέβαιο ότι θα υπερθεμάτιζε ακούγοντας τα ορφανά του στην κυβέρνηση Σαμαρά να μιλούν κατά των συνδικάτων και να θέτουν θέμα περιορισμού των απεργιών. Ο περιορισμός της δύναμης των συνδικάτων ήταν η μόνιμη επωδός του, εξ ου και η εμμονή της Θάτσερ στην πολιτική πυγμής απέναντι στις μεγάλες διαδηλώσεις και οι συγκρούσεις με τους ανθρακωρύχους. Η «διαρροή» Βρούτση για τον περιορισμό των απεργιών είναι αντιγραφή των απόψεων Φρίντμαν για την καθιέρωση της υποχρεωτικής μυστικής και καθολικής ψηφοφορίας, η οποία στην πραγματικότητα θα μηδένιζε τη δυνατότητα προκήρυξης απεργιακών κινητοποιήσεων. Η ΑΝΕΡΓΙΑ είναι ο ασφαλέστερος δρόμος για τη μείωση των μισθών. Αυτή τη γραμμή ακολουθεί σήμερα η κυβέρνηση Σαμαρά. Ειδικότερα όμως για ορισμένους τομείς του δημοσίου τομέα, όπου υπάρχουν ισχυρά συνδικάτα, δεν αρκούν αποφάσεις για μείωση των μισθών: πρέπει, σύμφωνα με την κυβέρνηση Σαμαρά, να καταργηθούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και η δυνατότητα των συνδικάτων να προχωρήσουν σε απεργιακές κινητοποιήσεις. Ανεξαρτήτως της άποψης, που έχει ο καθένας για ορισμένες συνδικαλιστικές ηγεσίες, όπως η γραφειοκρατική, η κρατικοδίαιτη και η πελατειακή τους λειτουργία, η επιβολή της μυστικής καθολικής ψηφοφορίας δεν έχει στόχο την εξυγίανσή τους, αλλά είναι πρόσχημα για την επιβολή των μνημονιακών πολιτικών και των

Αν έχει κάποια βάση ότι ακόμη και ο Φρίντμαν θα διαχώριζε τη θέση του μπροστά στο μέγεθος της σκληρής πολιτικής που εφαρμόζεται στην Ελλάδα, είναι βέβαιο ότι θα υπερθεμάτιζε ακούγοντας τα ορφανά του στην κυβέρνηση Σαμαρά να μιλούν κατά των συνδικάτων και να θέτουν θέμα περιορισμού των απεργιών. Ο περιορισμός της δύναμης των συνδικάτων ήταν η μόνιμη επωδός του...

ιδιωτικοποιήσεων. ΕΙΝΑΙ πλέον σαφές ότι η σημερινή κυβέρνηση, όπως και η κυβέρνηση Παπαδήμου (σ.σ.: για τον Παπακωνσταντίνου ούτε λόγος ο ίδιος ζήτησε και πήρε το πρώτο Μνημόνιο από την τρόικα και το εμφάνισε ως δικό του), δεν διαπραγματεύονται ουσιαστικά με την τρόικα όχι επειδή δεν έχουν εθνική συνείδηση, αλλά επειδή οι αντιλήψεις τους εγγράφονται στο Μνημόνιο και -πλην λίγων επιφυλάξεων- είναι εγγεγραμμένες στο πολιτικό τους DNA. Τη δική τους πολιτική εφαρμόζουν οι άνθρωποι, όχι βεβαίως χωρίς εσωτερικές αντιθέσεις, κυρίως για τη δοσολογία των περικοπών και την ένταση του αυταρχισμού. Ο Γ. Μέργος για παράδειγμα τα πιστεύει αυτά που λέει για τη μείωση των μισθών. Αυτή η πολιτική, όμως, είναι καταστροφική, πιο πολύ και από τον νεοφιλελευθερισμό, ενώ η υπερβολική δοσολογία της μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την αναπαραγωγή της κυρίαρχης τάξης πραγμάτων. Με το «πειραματόζωον Ελλάς» κυριαρχία θέλουν τα ζόμπι, όχι συλλογικές διαπραγματεύσεις και κοινωνικό συμβόλαιο. ΔΥΣΤΥΧΩΣ για την Ελλάδα και την Ευρώπη τα ζόμπι του χρηματoπιστωτικού κεφαλαίου και οι μονεταριστές του σκληρού ευρώ βρίσκονται στο τιμόνι σε μια ιστορικών διαστάσεων περίοδο. Αντιθέτως η πολιτική Ομπάμα, συγκεκριμένα για την υπέρβαση της κρίσης και όχι γενικότερα, είναι σωστότερη από τη σκληρή πολιτική της Μέρκελ και τηρουμένων των αναλογιών προσιδιάζει με την πολιτική Ρούσβελτ, αν εξαιρέσει κανείς τους υψηλούς φόρους έως 80%, που επέβαλε στους πλούσιους ο θεμελιωτής του «New Deal», που ήταν αναγκαίοι λόγω της μεγάλης κρίσης του ‘30. ΟΡΙΣΜΕΝΟΙ στην ιστορική Αριστερά, είτε από πολιτική ανεπάρκεια, όπως η ηγεσία του ΚΚΕ, είτε επειδή μπερδεύουν το βάθος και την ιστορικότητα της σημερινής σύγκρουσης με τις κυκλικές κρίσεις του καπιταλισμού, δεν κατανοούν ότι η κρίση χρέους χρησιμοποιείται ως πολιορκητικός κριός για την επιβολή της σκληρής λιτότητας και της μαζικής ανεργίας. Όταν όμως δεν μπορείς να διακρίνεις τις διαφορές του κεϋνσιανισμού από τα ορφανά του Φρίντμαν, δυσκολεύεσαι να κατανοήσεις το σημερινό περιεχόμενο της σύγκρουσης Δεξιά - Αριστερά, όπως επίσης δεν μπορείς να διακρίνεις τη διαφορά αυταρχικής δημοκρατίας από τη χούντα ή το βοναπαρτικό καθεστώς κ.ο.κ. Τέτοιες μηχανιστικές - ισοπεδωτικές αντιλήψεις έκαναν κάποτε τον Μαρξ να αναφωνήσει: «Εγώ πάντως δεν είμαι μαρξιστής»...

ΦΡΑΝΣΟΥΑ ΟΛΑΝΤ

Ένας πρόεδρος που δεν έχει πείσει Φτάνει την Τρίτη για επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ. Το παραδοσιακο «Ελλάς - Γαλλία - Συμμαχία» δεν επαρκεί βεβαίως για να περιγραφεί η σημερινή σχέση. Ο Φρανσουά Ολάντ έρχεται ως πρόεδρος της Γαλλίας, ως ηγέτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος, αλλά και ως ετερόρρυθμος εταίρος -ουρά, κατά το κοινώς λεγόμενο- της πολιτικής Μέρκελ. Έρχεται επίσης ως ηγέτης μιας χώρας που δανείζεται μεν με χαμηλά επιτόκια, αλλά ταυτόχρονα είναι σε ύφεση και πιέζεται να ακολουθήσει πολιτική λιτότητας για να μην αποτελέσει μέρος του ευρωπαϊκου Νότου. Έρχεται ακόμα ως πρόεδρος που επιβάλλει υψηλή φορολογία στους πλούσιους Γάλλους, αλλά και ως πρόεδρος που προωθεί την ιδιωτικοποίηση του νερού της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης από τον γαλλικό κολοσσό Suez, την εταιρεία ύδρευσης που απ’ όπου έχει περάσει αντιμετωπίζεται ως πανούκλα και που το 2009 ο Δήμος των Παρισίων τής αφαίρεσε τη διαχείριση του νερού επαναφέροντας τον στο Δημόσιο. Ο Φρ. Ολάντ φτάνει επίσης στην Αθήνα λίγες μέρες αφότου προχώρησε σε χειρονομία με την οποία ξεπαγώνει η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην Ε.Ε., αλλάζοντας την πολιτική της «ειδικής σχέσης μόνο» του Ν. Σαρκοζί. Η εκλογή Ολάντ εξ αρχής δεν είχε δημιουργήσει ιδιαίτερα υψηλές προσδοκίες, αλλά σύντομα φάνηκε η δυσκολία του να αντιπαρατεθεί στη γερμανική πολιτικη. Καταρχάς έκανε πίσω αμέσως στη σύνοδο κορυφής του Ιουνίου, όταν, ενώ έλεγε ότι θα ζητήσει επαναδιαπραγμάτευση του Συμφώνου Δημοσιονομικής Σταθερότητας, τελικά τον «γύρισε» η Μέρκελ, με ψίχουλα για «Σύμφωνο Ανάπτυξης», που ήσαν 120 δισ., ουσιαστικά ήδη δεσμευμένα για την ανάπτυξη, και πέρα για πέρα ανεπαρκή. Απλώς ήταν η σκόνη για να χρυσωθεί το πισωγύρισμα του Ολάντ, προς εσωτερική κατανάλωση. Η διαπραγματευτική του αδυναμία φάνηκε και στην πρόσφατη σύνοδο για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πρόγραμμα, όπου η Γαλλία περιορίστηκε στη διαφύλαξη των κονδυλίων της ΚΑΠ, χωρίς να αντιπαραταχθεί στην νεοφιλελεύθερη «άλωση» της Ε.Ε. από Κάμερον και Μέρκελ, που επέβαλαν ουσιαστικά θατσερική λογική, έναν προϋπολογισμό ύφεσης που διόλου δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες μιας ηπείρου που βυθίζεται στην ύφεση και την ανεργία. Τούτων δοθέντων, δεν πρέπει να κάνει εντύπωση ότι ξεκίνησε νεο-αποικιακή επέμβαση στο Μάλι. Χωρίς να υποτιμάται ο κίνδυνος των ισλαμιστών, ωστόσο η απάντηση της γαλλικής κυβέρνησης ξάφνιασε γιατί κινείται στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του «ισλαμικού τρομοκρατικού κινδύνου», με όρους και φρασεολογία του νεοσυντηρητικού στρατοπέδου επί Μπους του νεότερου. Πέραν του ΚΚΓ, και του Μελανσόν, ακόμη και ο πρώην ΥΠΕΞ επί Σιράκ, Ντομινίκ ντε Βιλπέν, έκανε λόγο για έναν πόλεμο «χωρίς στόχο» και τον επέκρινε. Σε κάθε περίπτωση, ο Φρ. Ολάντ είναι ο ηγέτης της δεύτερης ισχυρότερης χώρας της Ευρωζώνης, του Συμβουλίου Ασφαλείας, των G7, και έρχεται μεθαύριο στην Ελλάδα. Δεν είναι αμελητέα ποσότητα δηλαδή. Οφείλει όμως αυτό να το αποδείξει με το να απαγκιστρωθεί από την ολέθρια για την Ευρώπη και για την ίδια τη χώρα του πολιτική της γερμανικής ηγεσίας. Γ.Κ.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡOYAΡΙΟΥ 2013

20

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΑΝΤΙΔΡΑ Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΤΟ ΑΛΙΣΒΕΡΙΣΙ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ ΥΠ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΙΚΙΑ ΣΤΕΦΑΝΑΚΟΥ

Η τρίτη εβδομάδα από τη δημοσιοποίηση του σχεδίου για την αναδιάρθρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης βρίσκει τον υπουργό Παιδείας σε κατάσταση πολιορκίας, καθώς καλείται να χειριστεί τα πλήθη των βουλευτών και άλλων παραγόντων που συρρέουν στο Μαρούσι, ζητώντας διορθώσεις στο σχέδιο των συγχωνεύσεων. Οι ευχαριστίες του προέδρου του ΤΕΙ Σερρών στους πολιτικούς του νομού που βοήθησαν ώστε το ίδρυμα να βγει κερδισμένο από την «αναδιάρθρωση», άναψαν φωτιές στον Κ. Αρβανιτόπουλο. Ο υπουργός Παιδείας δεν προλαβαίνει πια τις συσκέψεις με βουλευτές που απαιτούν την αποκατάσταση του ονόματός τους στις εκλογικές τους περιφέρειες, μετά την έμμεση προσβολή που υπέστησαν ότι εκείνοι δεν είναι άξιοι να προστατεύσουν τα συμφέροντα του νομού τους. Και η αποκατάσταση δεν είναι άλλη από τη ματαίωση της μετακόμισης κάποιου ή κάποιων τμημάτων. Η διαπραγματευτική ισχύς των πολιτικών παραγόντων κάθε περιοχής αυξάνει κατακόρυφα αν το αίτημα στηρίζεται και από τη μητρόπολη. Ο ίδιος ο υπουργός Παιδείας περιέγραψε ανάγλυφα την εικόνα που επικρατεί αυτές τις ημέρες στο υπουργείο, όταν, σε ανεπίσημη συνάντησή του με δημοσιογράφους του εκπαιδευτικού ρεπορτάζ, έσπευσε να ενημερώσει για τις καθημερινές του συναντήσεις με «μητροπολίτες, βουλευτές, πανεπιστημιακούς, φοιτητές και δημάρχους». Ο χρόνος της πρόσκλησης των δημοσιογράφων δεν ήταν διόλου τυχαίος, καθώς είχαν

Ξεθεώνονται στο παζάρι, αλλά η «Αθηνά» δεν ξηλώνεται... προηγηθεί δύο γεγονότα που εξέθεταν τον υπουργό. Το πρώτο ήταν οι δηλώσεις (σε ραδιοφωνικό σταθμό) του αναπληρωτή υπουργού Παιδείας (αρμόδιου για θέματα πολιτισμού), Κ. Τζαβάρα. Ο Κ. Τζαβάρας όχι μόνο επιτέθηκε στον πολιτικό του προϊστάμενο για το «κούρεμα με την ψιλή» που υφίσταται ο νομός Ηλείας, χάνοντας τρία από τα τέσσερα τμήματα ΤΕΙ, τα οποία λειτουργούν σε Πύργο και Αμαλιάδα, αλλά έθεσε συνολικά θέμα ορθότητας του σχεδιασμού. Όπως είπε χαρακτηριστικά, αδυνατεί να καταλάβει «τι είδους μεταρρύθμιση είναι αυτή που μεταφέρει πληθυσμούς από τη μία πόλη στην άλλη, με το πρόσχημα του εξορθολογισμού». Το δεύτερο γεγονός ήταν η συνάντηση που είχε ο Κ. Αρβανιτόπουλος με τον υφυπουργό Αθλητισμού Γ. Ιωαννίδη και βουλευτές του νομού Θεσσαλονίκης οι οποίοι έχουν θιγεί ανεπανόρθωτα από τις δηλώσεις του προέδρου του ΤΕΙ Σερρών, καθώς το ΤΕΙ της συμπρωτεύουσας διαλύεται για χάρη της γενέτειρας του Κ. Καραμανλή αλλά και της Φλώρινας. Μετά τη συνάντησή τους με τον υπουργό Παιδείας, οι βουλευτές έσπευσαν

να δημοσιοποιήσουν την επιτυχία τους, καθώς, όπως μετέφεραν σε άλλους παράγοντες του νομού, ο Κ. Αρβανιτόπουλος θα βγάλει από τη λίστα των συγχωνεύσεων-μετακομίσεων τρία τμήματα. Με βάση το αρχικό σχέδιο, το ΤΕΙ Θεσσαλονίκης χάνει 10 τμήματα. Ωστόσο, οι βουλευτές της Θεσσαλονίκης δεν χάρηκαν και πολύ την επιτυχία τους, καθώς την επομένη ο υπουργός Παιδείας δήλωσε φιλικά στους δημοσιογράφους ότι «επανεξετάσαμε και μάλλον δεν πάει στο ΤΕΙ Σερρών το Τμήμα Μηχανολογίας και Οχημάτων». Δηλαδή, πέσαμε στο ένα και στη γενική δήλωση ότι «όπου υπάρχουν α-

στοχίες θα διορθωθούν». Προς τιμήν της, η διοίκηση του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης αντέδρασε από την πρώτη στιγμή σε όλο αυτό το αλισβερίσι, δηλώνοντας ότι αρνείται να μπει στη λογική των προσθαφαιρέσεων και ότι «οποιαδήποτε διαβούλευση με το υπουργείο θα διεξαχθεί μόνο με τήρηση θεσμικών διαδικασιών». Αυτές ακριβώς τις διαδικασίες που αρνείται πεισματικά η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Ο Κ. Αρβανιτόπουλος μπορεί να ξεθεώνεται στις συσκέψεις και στις διαπραγματεύσεις, μπο-

ρεί να κάνει κάποιες αλλαγές ως αποτέλεσμα πολιτικών πιέσεων, όμως το συνολικό σχέδιο δεν πρόκειται να θιγεί. Διότι αποτελεί μνημονιακή δέσμευση. Το επικαιροποιημένο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα που προωθούν κυβέρνηση και τρόικα αποκαλύπτει πλήρως τον βασικό στόχο των συγχωνεύσεων. Οι συγχωνεύσεις, τη διετία 2013-2015, θα φέρουν στα ταμεία των δανειστών 67,4 εκ. ευρώ μόνο από τη μείωση των λειτουργικών δαπανών και 21,9 ευρώ από τη μείωση του έκτακτου προσωπικού σε ΑΕΙ και ΤΕΙ...

Περί λαθών του ΔΝΤ και εγχωρίων φονταμενταλιστικών αντιλήψεων ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΕΛΙΔΑ 15

οικονομική επιστήμη στο ΔΝΤ ως προς τη δυνατότητά τους, με βάση τον τρόπο που αντιλαμβάνονται ότι λειτουργεί η οικονομία και συνεπώς την κατασκευή αντίστοιχων υποδειγμάτων, να προβαίνουν σε προβλέψεις για τις οποίες δεν έχουν στοιχειωδώς την αμφιβολία ότι θα αποτύχουν πέρα και έξω από τα λεγόμενα στατιστικά σφάλματα. Η πίστη τους προς το οπλοστάσιο της οικονομικής θεωρίας την οποία αποδέχονται είναι ακλόνητη και απόλυτη. Η απαγωγική λογική της κυρίαρχης οικονομικής θεωρίας κλονίζεται συθέμελα όταν προσκρούει

στην απλή εμπειρική (άρα και ιστορική) πραγματικότητα των ανθρώπινων κοινωνιών3. Το ΔΝΤ υποστηρίζει ότι υποπέσαμε σε λάθος διότι οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές τους οποίους είχαμε υπολογίσει τα τελευταία 30 χρόνια στις ανεπτυγμένες οικονομίες μάς είχαν δείξει συγκεκριμένα αποτελέσματα και τα οποία εφαρμόσαμε στην παρούσα κρίση και πρωταρχικά στην ελληνική οικονομία. Όμως η παρούσα κρίση δεν μοιάζει με ό,τι είχε συμβεί τα τελευταία χρόνια. Παραδόξως το ίδιο είχε συμβεί και στην περίπτωση της οικονομικής κρίσης της Ιρλανδίας τη δεκαετία του 1980. Τότε το πρώτο οικονο-

μικό πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής είχε αποτύχει διότι δεν γνώριζαν ότι θα έπρεπε η δημοσιονομική προσαρμογή να επικεντρωνόταν στη μείωση των δαπανών κατά το μεγαλύτερο μέρος (70,0%) και όχι στο σκέλος των εσόδων, όπως μέχρι τότε θεωρούνταν σωστό. Αυτό συνάχθηκε από μια βασικά εμπειρική μελέτη και έγινε θεωρητικό δόγμα για τα επόμενα τριάντα χρόνια και το οποίο εφαρμόσθηκε σε όλες τις χώρες από τη μεριά του ΔΝΤ4. Επομένως, παραδέχεται το ΔΝΤ, δεν γνωρίζαμε πώς έχουν τα πράγματα σήμερα, αλλά παρόλα αυτά προχωρήσαμε ακάθεκτοι στην εφαρμογή ενός προγράμματος χωρίς

δεύτερη σκέψη για το σωστό των απόψεών μας. Δεν υπήρξε σκοπιμότητα (sic). Καμία αντίρρηση, δεν υπήρξε σκοπιμότητα. Όμως ο Οιδίποδας, ο οποίος σκότωσε τον πατέρα του και παντρεύτηκε τη μητέρα του, επίσης δεν είχε σκοπιμότητα ακριβώς επειδή δεν γνώριζε. Όμως όταν έμαθε τι έχει συμβεί... έβγαλε τα μάτια του και περιφερόταν στις ερημιές. Είμαστε ανεκτικοί, πολύ ανεκτικοί: Αν το πείραμα πραγματοποιούταν στο εργαστήριο, με στόχο τη διερεύνηση μιας υπόθεσης εργασίας, πιθανόν να μην σκεφτόμαστε τη συμπεριφορά του Οιδίποδα. Όμως πρόκειται για μια ολόκληρη χώρα, για ένα λαό που, ενώ θα έπρεπε να κατα-

βάλει έστω ένα συγκεκριμένο τίμημα ως κόστος για τις «αμαρτίες» στις οποίες υπέπεσε, καταδικάζεται σε τουλάχιστον δεκαπενταετή καταναγκαστικά έργα. Επομένως αρκεί μια απλή αποδοχή περί μη σκοπιμότητας; IMF, World Economic Outlook, October 2013 2 EBC, Monthly Bulletin, December 2013.

3 Για όλα αυτά δες: Κ. Μελάς, Η Ατελέσφορη Επιστήμη, Ευρασία 2013.

4 Francesco Giavazzi -Marco Pagano, Can Severe Fiscal Contractions Be Expansionary? Tales of Two Small European Countries, http://www.nber. org/chapters/c10973 1

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

21

OIKONOMIA Μνήμη Γιώργη Π. Σταυρόπουλου Για τα 25 χρόνια από τον θάνατο του πατέρα μου Γιώργη Π. Σταυρόπουλου (Ρίον, 1915-1988), κομμουνιστή και αγωνιστή για την αταξική κοινωνία μέχρι το τέλος του, καταθέτω 200 ευρώ στην «Αυγή» και για το δυνάμωμά της. Η βελτίωσή της είναι συνεχής και εντυπωσιακή, ενώ η πρόσφατη έναρξη συνεργασίας με τη Diplo μια θετική έκπληξη (ίσως μελλοντικά και με τη διαχρονική μου συντρόφισσσα Humanite). H κυκλοφορία της αυξάνεται, αλλά πρέπει να την ανεβάσουμε ακόμη. Μπορούμε. Προσωπικά θέλω την «Αυγή» αταλάντευτα στο πλευρό ενός ΣΥΡΙΖΑ αντιμνημονιακού, αντισυστημικού και αντικαπιταλιστικού, δίνοντάς του την ώθηση για το αναγκαίο πέρασμά του στη δεύτερη φάση ριζοσπαστικοποίησης. Η αντίληψη για κατάκτηση εκλογικής και κοινωνικής ηγεμονίας με στροφή στον «ρεαλισμό» της Κεντροαριστεράς θα αποτελούσε αυτοκτονική επιλογή, βυθίζοντάς μας στην απογοήτευση. Η προσπάθειά μας πρέπει να στοχεύει στην ευρύτερη συστράτευση ομάδων, όπως οι άνεργοι, οι εργάτες, οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι αγρότες, οι μικροεπαγγελματίες, οι συνταξιούχοι (επιρροή μας μόνο 30%-35%, προοπτική για 70%-80%). Οι συμμαχίες μας με πολιτικούς χώρους, κινήματα και συλλογικότητες είναι μονόδρομος: πάντα προς τα αριστερά μας (ΚΚΕ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ, Μέτωπο Αλαβάνου, ανένταχτοι κ.ά.). Άλλωστε, τον κεντροαριστερό χώρο καλύπτουν ευχαρίστως τόσο το αξιοθρήνητο ΠΑΣΟΚ όσο και η απερίγραπτη και θλιβερή ΔΗΜ.ΑΡ. Επομένως, ενέργειες τύπου επισκέψεις σε ΔΝΤ, ΗΠΑ και Σόιμπλε «τσαλακώνουν» το προφίλ μας, ειδικά στην τρέχουσα χρονική περίοδο, δημιουργώντας σύγχυση στον κόσμο μας και δίνοντας «υλικό» στους πολλαπλούς αντιπάλους μας. Τέλος, «πειράζοντας» λίγο τον τίτλο ενός αγαπημένου μου πίνακα του P. Klee: «Έξω από την Ευρωζώνη και το ευρώ, η ζωή (μπορεί να) είναι πολύχρωμη» και σίγουρα διαφορετική σε σύγκριση με τα σημερινά και μελλοντικά αδιέξοδα, που δημιουργεί και θα διαιωνίζει η αδηφάγος τρόικα με τους πρόθυμους αυτόχθονες υπηρέτες της. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Γ. ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

Αναπληρωτής καθηγητής Δερματολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Το Ξύπνημα του Κυκλώνα Η δημοτική κίνηση Αλίμου «Άνω Κάτω στο Καλαμάκι» και οι εκδόσεις Θεμέλιο παρουσιάζουν την Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου, στις 7.30 το βράδυ, στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αλίμου (Λ. Ιωνίας 96, Άνω Καλαμάκι), το βιβλίο του Γιώργου Μήλλα Το Ξύπνημα του Κυκλώνα. Για το βιβλίο θα μιλήσουν η Νάντια Βαλαβάνη, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέκος Καλύβης, τ. αναπληρωτής πρόεδρος της ΓΣΕΕ και ο Στάθης Κουτρουβίδης, ιστορικός. Τη συζήτηση θα συντονίσει η Ελένη Μπελιά, δημοτικός σύμβουλος του Δήμου Αλίμου.

ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Μαραθώνα Πολιτική εκδήλωση με θέμα «Η κυβερνητική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ και η κινηματική δράση» διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Μαραθώνα την Κυριακή 17 Φεβρουαρίου, στις 11.00 π.μ., στον Κινηματογράφο Αλίκη, στο Πολιτιστικό Πάρκο Νέας Μάκρης. Εισηγείται ο Γιάννης Τόλιος, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ EKM και Διδάκτορας Οικονομικών Επιστημών. Θεωρώντας την αμφίδρομη σχέση με την κοινωνία βασικό στοιχείο για την υλοποίηση του προγράμματος της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας, οι διοργανωτές της εκδήλωσης καλούν τους πολίτες του Μαραθώνα να συμμετάσχουν, ώστε να γνωρίσουν τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ και να εκφράσουν τις απόψεις τους.

ΑΓΡΟΤΕΣ ΜΙΛΟΥΝ ΣΤΗΝ «ΑΥΓΗ» ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΥΣ

Εμείς με τη γη είμαστε ερωτευμένοι ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΗΛΕΚΤΡΑ ΒΙΣΚΑΔΟΥΡΑΚΗ

Απάντηση στην κρίση δίνουν οι αγρότες ρίχνοντας στη γη ιδέες για να ανθίσουν και δημιουργώντας νέους συνεταιρισμούς από τις στάχτες των παλαιότερων, με σκοπό να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της αγοράς. Την ίδια στιγμή ζητούν από το κράτος να συμβάλει στη διαμόρφωση νέας στρατηγικής για τον αγροτικό τομέα, για να εξασφαλιστεί η διατροφική επάρκεια και να παράγονται ποιοτικά προϊόντα εν όψει εφαρμογής της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.

Η Ελλάδα κινδυνεύει με επισιτιστική κρίση «Η αποσύνδεση της επιδότησης από την παραγωγή είχε σαν αποτέλεσμα μερίδα των αγροτών να σταματήσουν να παράγουν» δήλωσε στην «Αυγή» ο Χρήστος Γκόντιας, αγρότης από τη Δράμα. Τόνισε μάλιστα ότι πρέπει να αλλάξει η στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι στην Κοινή Αγροτική Πολιτική, γιατί όπως σημείωσε «στην Ελλάδα είμαστε αντιμέτωποι με την επισιτιστική κρίση» και συνεπώς «πρέπει αυτοί που μας κυβερνούν να λάβουν αποφάσεις που δεν θα περιορίζονται μόνο στους αριθμούς, αλλά θα απαντούν στις διατροφικές ανάγκες και θα εξασφαλίζουν βιωσιμότητα στον παραγωγό και να ανοίξουν οι στρόφιγγες των τραπεζών».

ταιρισμός, μέσω του οποίου οι παραγωγοί δημητριακών, βαμβακιού, ελιάς, οπωροκηπευτικών και ξηρών καρπών αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους, γιατί μεσοσταθμικά η μείωση της τιμής πώλησης των προϊόντων στους εμπόρους άγγιξε και το 40% το 2012 σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Όπως επεσήμανε ο Γιώργος Καραΐσκος, προσωρινός πρόεδρος του νέου συνεταιρισμού, «οι νέοι αγρότες έχουν αντιληφθεί την ανάγκη για συλλογική δράση, αλλά δεν προχωρούν σε κινήσεις γιατί φοβούνται, βλέποντας ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας δεν επιτρέπει ανοίγματα». Δικαιολόγησε τη στάση τους λέγοντας πως «ο εκφυλισμός του συνεταιριστικού κινήματος είναι η αιτία που αποθαρρύνει τους νέους, αλλά πρέπει οι παλαιότεροι να βγουν μπροστά και να μας ακολουθήσουν, γιατί άλλος δρόμος από τη συνεργασία των αγροτών δεν υπάρχει».

Ροδακινοπαραγωγοί έρμαια των εταιρειών Δεν παρέλειψε όμως να μιλήσει και για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ανεξάρτητοι παραγωγοί, αναφερόμενος στην περίπτωση των ροδακινοπαραγωγών, και ο κ. Καραΐσκος τόνισε πως «όσοι δεν συμμετέχουν σε συνεταιρισμό δέχονται τον εκβιασμό των εταιρειών τυπο-

ποίησης, γιατί το προϊόν είναι νωπό και έτσι δεν είναι λίγες αυτές που τα τελευταία τέσσερα χρόνια αναγκάζουν τους παραγωγούς να δίνουν τη σοδειά τον Αύγουστο σε εξευτελιστικές τιμές και όταν οι εταιρείες πουλήσουν το τυποποιημένο προϊόν να τους ξεπληρώσουν». Σημειωτέον ότι η τιμή πώλησης πέρσι για το ροδάκινο ήταν 0,23 ευρώ το κιλό.

Απλήρωτοι οι αγελαδοτρόφοι Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και με τις γαλακτοβιομηχανίες, καθώς η ΑΓΝΟ κήρυξε πτώχευση, ενώ η ΜΕΒΓΑΛ αποπληρώνει τους κτηνοτρόφους με καθυστέρηση 4-5 μηνών, δίνοντάς τους μεταχρονολογημένες επιταγές, όπως μας βεβαίωσε αγελαδοτρόφος της Θεσσαλίας, ο οποίος επέλεξε να διατηρήσει την ανωνυμία του. «Φοβόμαστε ότι η καθυστέρηση στις πληρωμές θα γίνει καθεστώς, αν και εμείς που διατηρούμε τον συνεταιρισμό ΘΕΣΗ - ΓΑΛΑ δεν κινδυνεύουμε άμεσα», επιβεβαίωσε ο πρόεδρός του Θανάσης Βακάλης. Σημείωσε, μάλιστα ότι «Είναι μεγάλη η ασυδοσία όσων εμπλέκονται στο εμπόριο γάλακτος, γιατί οι ανεξάρτητοι παραγωγοί το αγελαδινό το πουλάνε φέτος έναντι 0,45 ευρώ το λίτρο, τιμή μειωμένη 0,02 του ευρώ σε σχέση με το 2012, ενώ στο ράφι κυμαίνεται στα 1,2 ευρώ».

Γλιτώσαμε από τους μεσάζοντες «Εμείς είμαστε ερωτευμένοι με τη γη και αυτό που θέλουμε είναι να μπορούμε να παράξουμε ποιοτικά προϊόντα», επεσήμανε ο κ. Γκόντιας. Έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στη λειτουργία του συνεταιρισμού βάμβακος λέγοντας: «Είμαστε μια ομάδα 150 αγροτών που καλλιεργεί βαμβάκι, με συνολική δυναμική 13.000 στρεμμάτων, ο καθένας από εμάς δεν έχει περισσότερα από 250 στρέμματα και με τον συνεταιρισμό έχουμε καταφέρει να παίρνουμε εφόδια σε καλύτερες τιμές και να πουλάμε ακόμη και 0,04 λεπτά του ευρώ ανά κιλό ακριβότερα σε σχέση με τη Θεσσαλία». Σημειωτέον ότι η τιμή βάμβακος κυμαίνεται στα 0,40-0,45 ευρώ ανά κιλό. Ο κ. Γκόντιας εξήγησε ότι με τον συνεταιρισμό «γλιτώσαμε από τους μεσάζοντες, που καρπώνονταν το κέρδος που έχουμε τώρα εμείς, μόνο και μόνο γιατί μετέφεραν το βαμβάκι στα εκκοκκιστήρια». Επίσης, τόνισε ότι στην Δράμα οι καλλιεργητές ηλιανθού, πατάτας και σίτου έχουν στήσει τους συνεταιρισμούς. «Πέρσι αγρότες της Δράμας αποφάσισαν να καλλιεργήσουν ροδιές και πιπεριές Φλωρίνης και μέσα από τον συνεταιρισμό κατόρθωσαν να εξάγουν σε 15 ευρωπαϊκές χώρες», κατέληξε ο κ. Γκόντιας.

Αναγκαία η συνεργασία των αγροτών Στη Θεσσαλία στήνεται ένας νέος συνε-

ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ Ο ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ

Δυναμώνουν οι κινητοποιήσεις Παραμένουν οι αγρότες στα σημεία των κινητοποιήσεων στην ηπειρωτική Ελλάδα και αύριο στον χορό μπαίνουν και οι Κρητικοί με σκοπό να δώσουν το «παρών» στη γενική απεργία της Τετάρτης. Εκτός του ότι η κυβέρνηση δεν δέχεται να καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου με τους αγρότες, επιδίδεται στην καταστολή και στις ποινικές διώξεις εναντίον τους. Από την πλευρά του, ο Αλέξης Τσίπρας κατήγγειλε τις επιθέσεις της κυβέρνησης κατά τον αγροτών και από τη Λαμία και τον κόμβο της Νίκαιας στη Θεσσαλία, όπου βρέθηκε την Πέμπτη, στηλίτευσε την επιλογή του πρωθυπουργού «να μην δέχεται να συναντήσει τους ανθρώπους του μόχθου και της παραγωγής την ίδια στιγμή που συναντά κάθε παρατρεχάμενο στο Μέγαρο Μαξίμου, κάθε μεγαλοδημοσιογράφο, κάθε επιχειρηματία, και μάλιστα μερικούς από αυτούς που χρωστάνε δισεκατομμύρια στο Δημόσιο, τους παίρνει μαζί του και στο Κατάρ σε διεθνείς επαφές». Η.Β.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

22

ΘΕΜΑΤΑ

ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΠΑΛΑΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΡΥΧΩΝ Σε μια από τις έρευνες, που αφορούσε τους εργαζόμενους στο ορυχείο Στρατωνίου Χαλκιδικής, διαπιστώθηκε ότι, από το σύνολο των 2.564 εξετασθέντων, οι 365 έπασχαν από πνευμονοκονίαση. Το 65% παρουσίασε το νόσημα μετά από επαγγελματική έκθεση μικρότερη των 10 ετών Με την «Ελληνικός Χρυσός» έγιναν δύο θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα. Το τελευταίο τον Ιούνιο του 2009, όταν ένας 44χρονος εργαζόμενος καταπλακώθηκε από κομμάτια μεταλλεύματος μέσα στη στοά. Ένας ακόμη τραυματίστηκε Οι εργαζόμενοι στα μεταλλεία δηλώνουν -φανερά τουλάχιστονυπέρμαχοι του έργου. Η εταιρεία χρησιμοποιεί το σώμα τους ως βασικό διαπραγματευτικό χαρτί. Ενίοτε τους κουβαλάει με πούλμαν για να κάνουν αντισυγκεντρώσεις στις διαμαρτυρίες των Επιτροπών Αγώνα. Τους υπόσχεται ψωμί. Για να πάρει χρυσάφι, είναι ο αντίλογος, και να αφήσει ερείπια

Ματωμένα μεροκάματα στα μεταλλεία Χαλκιδικής ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΜΑΡΙΑ ΛΟΥΚΑ

Η σιωπή είναι χρυσός, λένε. Στη Χαλκιδική κυριολεκτικά. Η λαϊκή ρήση συμπυκνώνει την απόκρυψη, από την πλευρά των ΜΜΕ, των δημοτικών αρχών και των ελεγκτικών μηχανισμών, των επιπτώσεων που θα έχει η μεταλλουργία χρυσού στη ζωή και το περιβάλλον της περιοχής, τον φόβο των εργαζομένων και των οικογενειών τους, που με τον εκβιασμό της ανεργίας συναινούν στα σχέδια της εταιρείας, το εμφυλιοπολεμικό κλίμα μεταξύ συμπατριωτών που μεγάλωσαν μαζί. Συμπυκνώνει ακόμα την έρημο των χωριών με τις μαυροντυμένες γυναίκες και των νεκροταφείων με τις επιγραφές 40άρηδων και 50άρηδων ανδρών, τη βραχνάδα των παλιών μεταλλωρύχων, τα γέλια που καταλήγουν σε βήχα, τις βαριές ανάσες στις κουβέντες. Αυτοί οι τελευταίοι σπάνε την ομερτά. Μιλάνε. Τις επιπτώσεις των μεταλλείων τις έχουν χαραγμένες στο σώμα τους. Ο Γιώργος Ρήγας είναι 69 χρονών από τη Μεγάλη Παναγιά. Στα νιάτα του ακολούθησε το πεπρωμένο όλων των ανδρών της οικογένειας. Πήγε και δούλεψε στα μεταλλεία, όπως ο πατέρας του που αρρώστησε και ο αδερφός του που πέθανε από πνευμονοκονίαση. «Βαριά δουλειά, στα έγκατα της γης. Έσπασα τα πλευρά μου μια μέρα. Μετά απεργίες, αγώνες, απολύσεις, δικαστήρια. Στο τέλος αρρώστησα κι έφυγα. Διαφωνώ με την ανοιχτή εξόρυξη, θα κάνει μεγάλο κακό στη Χαλκιδική. Δεν τα ‘χουμε με τους εργαζόμενους, αυτούς τους εκμεταλλεύονται. Βρήκαν τα παιδιά φτωχά και τα γελάσανε». Ο κ. Γιώργος δεν μπορεί να συνεχίσει άλλο, σπάει η φωνή του. Πιάνει το ακουστικό η γυναίκα του, η Μαρία: «Έ-

σπασε τα πλευρά του και στο τέλος έπαθε εγκεφαλικό και συνταξιοδοτήθηκε πρόωρα. Τον έδιωξαν κακήν κακώς με μια αναπηρική σύνταξη. Τώρα θέλουν να μας ξεριζώσουν. Όταν τρυπάνε το δάσος, είναι σαν να τρυπάνε την καρδιά μας. Μας έκαναν να μη μιλιόμαστε μεταξύ μας, αδέρφια μ’ αδέρφια και γιοι με πατεράδες. Ο Πάχτας φταίει» Ο κ. Γιώργος ανήκει σε μια παλιά και ηρωική γενιά μεταλλωρύχων της Χαλκιδικής που δούλευαν στα μεταλλεία επί Μποδοσάκη σε άθλιες συνθήκες. Τον Μάρτιο του 1977 άρχισε η μεγάλη απεργία των μεταλλωρύχων. Διήρκεσε πάνω από 7 μήνες και άντεξε την τρομοκρατία, τις επιθέσεις απ’ την αστυνομία, τη φτώχεια. Διαδήλωναν στη Θεσσαλονίκη με σύνθημα «πεινάμε, αλλά δεν προσκυνάμε». Στο τέλος ο Μποδοσάκης απέλυσε 250 εργαζόμενους χωρίς αποζημίωση. Έψαξαν χρόνια το δίκιο τους σε δικαστήρια και υπουργεία και τελικά, το 1982, αναγκάστηκαν με νόμο να τους επαναπροσλάβουν. Σήμερα στην πλειοψηφία τους είναι ενάντια στο έργο και πρωτοστατούν

στις κινητοποιήσεις. Ο Βασίλης Αβγολούπης ανήκει επίσης σ’ αυτή τη γενιά. Δούλεψε στα μεταλλεία από το 1963 έως το 1994. Όταν έφυγε, του διέγνωσαν αρχικά στάδια πνευμονοκονίασης «Τη δεκαετία του ‘60 ήταν τόσο άσχημα που δεν μπορώ να το περιγράψω. Ούτε να πλυθούμε δεν είχαμε νερό. Οι γαλαρίες ήταν τόσο χαμηλές που έπρεπε να περπατάς σκυφτός. Είχαμε συνέχεια ακρωτηριασμούς και θανάτους. Βλέπαμε κι εμείς ότι καθαρίζανε πού και πού και καταλαβαίναμε ότι θα ‘ρθει η Επιθεώρηση Εργασίας. Όταν κάποιος τραυματιζόταν βαριά ή πέθαινε, κάπως τα έφερναν βόλτα να βγαίνει πάντα καθαρή η εταιρεία. Τώρα, για να μη μιλάνε οι οικογένειες, προσλαμβάνουν τα παιδιά τους στο έργο. Καταλαβαίνω ότι αν μιλήσουν ενάντια στην εταιρεία, είναι φευγάτοι. Εγώ πάντως δεν θα συμβούλευα κανέναν να δουλέψει στα μεταλλεία». Ο Στέλιος Βασιλούδας ήταν πρόεδρος του σωματείου παλιά. Πρόλαβε τη σκυτάλη στην TVX και πήρε σύνταξη το 2002. Ένα χρόνο μετά, η κα-

ναδική εταιρεία κήρυξε πτώχευση και έφυγε αφήνοντας παντού ανεξέλεγκτες αποθέσεις τοξικών και 472 εργαζόμενους στον αέρα, χωρίς αποζημιώσεις και χαρτιά απόλυσης. Κατέλαβαν τη στοά 206 και διεκδίκησαν την αποκατάστασή τους. Την επικινδυνότητα της εργασίας τους είχε επιβεβαιώσει με την υπ’ αριθμόν 86/2002 απόφαση το Μονομελές Πρωτοδικείο Χαλκιδικής, που κλήθηκε να δικάσει το αίτημα της TVX να κηρυχθεί παράνομη η στάση εργασίας που πραγματοποιούσαν οι εργαζόμενοι στις 21 Ιουνίου 2002. Στο έγγραφό τους οι εργαζόμενοι ανέφεραν: «Οι συνθήκες, αντί να βελτιώνονται, χειροτερεύουν, τα καυσαέρια και οι σκόνες γίνονται πιο έντονα με τους ξέφρενους ρυθμούς παραγωγικής διαδικασίας, οι διαστάσεις των στοών μεγαλώνουν και γίνονται επικίνδυνες...». «Βλέπαμε ανθρώπους να παθαίνουν πνευμονοκονίαση ακόμα και με 6 μήνες δουλειά, άλλους να χάνουν την όρασή τους από έκρηξη στα φουρνέλα. Εμείς αγωνιζόμασταν για την ασφάλειά μας. Οι σημερινοί εργαζόμενοι λένε: πρώτα η δουλειά και μετά η υγεία. Αυτό είναι λάθος. Εμάς, επειδή είμαστε αντίθετοι στην επέκταση στις Σκουριές, μας θεωρούν εχθρούς τους. Μας βλέπουν στον δρόμο και μας προπηλακίζουν» λέει ο Στέλιος Βασιλούδας. Τα μεροκάματα στα μεταλλεία είναι ματωμένα. Το δείχνουν τα βιώματα των εργαζομένων, τα στατιστικά δελτία των ασφαλιστικών φορέων, οι διεθνείς επιδημιολογικές καταγραφές. Όσο κι αν η τεχνολογική εξέλιξη περιορίζει τους κινδύνους, δεν τους εξαφανίζει. Επαγγελματικά νοσήματα των πνευμόνων και προβλήματα στην ακοή είναι τα πιο συνήθη

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

23

ΘΕΜΑΤΑ γι’ αυτές τις κοινωνικές κατηγορίες. Στον κατάλογο πρέπει να προστεθεί και η αυξημένη πιθανότητα εργατικού ατυχήματος, καθώς οι υπόγειες εκμεταλλεύσεις χαρακτηρίζονται από πιθανότητες εγκλωβισμού ή κατάρρευσης της οροφής μαζί με τους κινδύνους που προκύπτουν από τη χρήση εκρηκτικών υλικών. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας επισημαίνει ότι μολονότι η εξόρυξη μετάλλων αντιπροσωπεύσει μικρό ποσοστό της εργασίας, είναι υπεύθυνη για το 3% των επαγγελματικών θανάτων παγκοσμίως. Υπολογίζεται ότι 30 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε μέρα σε εξορυκτικές δραστηριότητες. Χειρότερους δείκτες υγείας έχουν ειδικά οι εργαζόμενοι στα μεταλλεία χρυσού. «Τα δεδομένα σε όλο τον κόσμο τεκμηριώνουν ότι οι συγκεκριμένες μεταλλευτικές δραστηριότητες παράγουν πολυεπίπεδες εκθέσεις του ανθρώπινου πληθυσμού σε παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα. Η πρώτη ομάδα που εμφανίζει επιβάρυνση της υγείας της είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι ως μεταλλωρύχοι στα ορυχεία χρυσού» σημειώνει ο καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής στο ΑΠΘ Αλέξης Μπένος. Ενδεικτικά οι εργαζόμενοι στα χρυσωρυχεία της Νότιας Αφρικής έχουν 30% πιθανότητα να πεθάνουν νωρίτερα από τον γενικό πληθυσμό. Στα χρυσωρυχεία της Βόρειας Αμερικής η εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα είναι μεγαλύτερη κατά 13% από τον γενικό πληθυσμό. Έρευνες σε 45.000 μεταλλωρύχους το 2002 και το 2006 έδειξαν την ύπαρξη σταθερής συσχέτισης μεταξύ των εισπνεόμενων ουσιών στα μεταλλεία και της ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα. Στην Ελλάδα δεν έχουν γίνει ολοκληρωμένες επιδημιολογικές μελέτες στον συγκεκριμένο πληθυσμό. Υπάρχουν ορισμένες μεμονωμένες έρευνες, τις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70. Μια απ’ αυτές αφορούσε τους εργαζόμενους στο ορυχείο Στρατωνίου Χαλκιδικής και διαπίστωσε ότι, από το σύνολο των 2.564 εξετασθέντων, οι 365 έπασχαν από πνευμονοκονίαση. Το 65% παρουσίασε το νόσημα μετά από επαγγελματική έκθεση μικρότερη των 10 ετών. Ειδικά για την τελευταία περίοδο, τα στοιχεία δίνονται με το σταγονόμετρο. Με την «Ελληνικός Χρυσός» έγιναν δύο θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα. Το τελευταίο τον Ιούνιο του 2009, όταν ένας 44χρονος εργαζόμενος καταπλακώθηκε από κομμάτια μεταλλεύματος μέσα στη στοά. Ένας ακόμη τραυματίστηκε. Τον Νοέμβριο του 2011, 4 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ καταθέτουν ερώτηση για τους όρους υγιεινής στα μεταλλεία Χαλκιδικής. Στην απάντησή του ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης Μανιάτης ισχυρίζεται ότι η εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.» έχει συντάξει το προβλεπόμενο Έγγραφο Υγιεινής και Ασφάλειας και ότι το τελευταίο (τότε) πρόγραμμα προληπτικού ιατρικού ελέγχου (Οκτώβριος 2010 - Ιούνιος

2011) των εργαζομένων πραγματοποιήθηκε όχι με την εποπτεία κάποιου δημόσιου φορέα, αλλά με έξοδα της εταιρείας σε ειδικούς χώρους εντός των εγκαταστάσεων της, με τη συνεργασία ιδιωτών γιατρών, εκτός από τις ακτινογραφίες θώρακος που έγιναν στο ΙΚΑ Στρατωνίου και δεν είχαν ολοκληρωθεί. Σε επικοινωνία μας με τον Κωνσταντίνο Γρηγορόγλου, προϊστάμενο της Επιθεώρησης Μεταλλείων Βορείου Ελλάδος, απάντησε ως εξής για το θέμα των ελέγχων: «Έχουμε κάνει κάποιους ελέγχους, όχι εντατικούς, λόγω έλλειψης προσωπικού», για το θέμα της συνολικής καταγραφής των θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων στα μεταλλεία Χαλκιδικής. «Δεν έχουμε χρόνο να ασχοληθούμε με την επεξεργασία στατιστικών δεδομένων, είμαστε 5 μηχανικοί για ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα». Σε ερώτηση για το αν υπήρχαν καταπτώσεις οροφής στη στοά 53 και εκχείλιση όξινων νερών το καλοκαίρι, δήλωσε άγνοια. Σε αντίστοιχα ερωτήματα οι Επιθεωρήσεις Εργασίας Χαλκιδικής, Θεσσαλονίκης και Αθήνας αρνήθηκαν να απαντήσουν. Μάλιστα ο γενικός επιθεωρητής Μιχάλης Κανδαράκης υποστήριξε ότι αυτά τα στοιχεία αποτελούν «προσωπικά δεδομένα» και δεν είναι ανακοινώσιμα. Οι κάτοικοι της Χαλκιδικής είναι πεισμένοι για τις περιβαλλοντικές, παραγωγικές και κοινωνικές επιπτώσεις της «χρυσής» επένδυσης. Το βασικό επιχείρημα της εταιρείας είναι η δημιουργία θέσεων εργασίας. Το σχέδιο που έχει εκπονήσει μιλάει για τη δημιουργία 1.300 θέσεων εργασίας. Το Εργατικό Κέντρο Χαλκιδικής γνωρίζει ότι αυτή τη στιγμή εργάζονται περίπου 700 άτομα. Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, κάποιοι επιδοτούνται από τον ΟΑΕΔ και κάποιες συμβάσεις είναι ορισμένου χρόνου. Οι εργαζόμενοι δηλώνουν -φανερά τουλάχιστον- υπέρμαχοι του έργου. Η εταιρεία χρησιμοποιεί το σώμα τους ως βασικό διαπραγματευτικό χαρτί. Ενίοτε τους κουβαλάει με πούλμαν για να κάνουν αντισυγκεντρώσεις στις διαμαρτυρίες των Επιτροπών Αγώνα. Τους υπόσχεται ψωμί. Για να πάρει χρυσάφι, είναι ο αντίλογος, και να αφήσει ερείπια. Ο επίλογος, στη συγκλονιστική επιστολή του γιου ενός πρώην εργαζομένου στα μεταλλεία από το Στρατώνι Χαλκιδικής: «Έβλεπα και τρελαινόμουνα... τον μακαρίτη τον πατέρα μου με κιτρινισμένα δάχτυλα, να έρχεται με πονοκέφαλο και να μην μπορεί να ηρεμήσει από τις αναθυμιάσεις των αναλύσεων στο χημείο της εταιρείας. Βλέπω και τρελαίνομαι νέα παιδιά να κάνουν γαργάρα τις ιδέες τους και να ξεπουλιούνται. Βλέπω και τρελαίνομαι να δηλώνω ότι είμαι κατά της εταιρείας και να χάνω σεβασμό, φίλους, οικογένεια ...Και δεν αλλάζω απόψεις και μυαλά για το χρυσάφι όλης της γης» (πηγή: antigoldgreece.wordpress.com).

Όλοι έχουμε κατακάθια μέσα μας. Το θέμα είναι πού στρέφεις το βλέμμα σου. Το στρέφεις προς το πρόσωπο του άλλου, στον ορίζοντα του άλλου ή το αποστρέφεις;

ΤΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ «BALKANATOLIA» ΘΑ ΕΜΦΑΝΙΣΤΕΙ ΣΤΟ «HALF NOTE», ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ, 21-24 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

ΧΑΛΙΛ ΜΟΥΣΤΑΦΑ

Balkanatolia είναι η Θράκη Ο Χαλίλ Μουσταφά περνά πολλές ώρες την ημέρα στα δικαστήρια της Κομοτηνής ως δικηγόρος. Αλλά τον υπόλοιπο χρόνο του ασχολείται κυρίως με τη μουσική και συγκεκριμένα είναι εδώ και 10 χρόνια μέλος του συγκροτήματος «Balkanatolia». Παίζει ούτι, σάζι και τραγουδά. Το συγκρότημα αυτό είναι μεικτό. Δηλαδή οι μουσικοί του είναι και χριστιανοί και μουσουλμάνοι, Έλληνες και Τούρκοι, ή όποιον άλλον προσδιορισμό θέλετε να βάλετε. Εκτός από τον Χαλίλ, τα άλλα μέλη του συγκροτήματος είναι ο Μεχμέτ Μουσταφά, ο Μάριος Βλάχος, ο Βεΐσελ Αχμέτ, ο Δημήτρης Μπρέντας, ο Ισμαήλ Αχμέτ, ο Αλέξανδρος Πισκιούλης και αρκετές φορές συνεργάζονται με τον Βαγγέλη Κοντόπουλο. Όλοι αυτοί λοιπόν θα βρεθούν από τις 21-24 Φεβρουαρίου στο «Half Note», στην Αθήνα. Με αφορμή αυτές τις εμφανίσεις βρεθήκαμε με τον Χαλίλ Μουσταφά για τη συνέντευξη που ακολουθεί.

Ο εθνικισμός είναι το πιο αδούλευτο κομμάτι του παραλόγου ή αλλιώς των αντιδράσεων ενός όχλου. Και αυτό πράγματι με φοβίζει. Ξέρετε, η Αριστερά πάντα στην κριτική της έχει ένα στόχο. Αντίθετα, η Άκρα Δεξιά επιτίθεται χωρίς διάκριση και διάθεση ν’ αφουγκραστεί τον άλλο. Δεν μπορώ να φανταστώ κάποιο ευαίσθητο άτομο να δίνει βάση σε ακραίες εθνικιστικές κορώνες. Εμείς εδώ στη Θράκη μάθαμε ότι μπορούμε να απολαύσουμε τις ομορφιές του τόπου μας μόνο αν αναπτύξουμε τα αντισώματα κατά των ακραίων ανθρώπων και ιδεών. Κι αυτό που έχει καταφέρει η Θράκη είναι να κρατά το μέτρο κι’ αυτό το κατάφερε με πολύ κόπο.

Πόσο δύσκολο είναι, Χαλίλ, να δημιουργηθεί ένα μεικτό σχήμα στην Θράκη με τις τόσες φορτίσεις;

Αυτό που αναζητά ο κόσμος. Αμεσότητα, ειλικρίνεια, επικοινωνία και απλότητα.

Η αλήθεια είναι ότι δεν ήταν κάτι το προγραμματισμένο, προέκυψε ως φυσικό επακόλουθο της προγενέστερης συνεργασίας με τον Θανάση Γκαϊφύλλια, γύρω στα 1995-97. Ήταν μια προσπάθεια συμφιλίωσης των διεστώτων της Θράκης, είχαμε μάλιστα κυκλοφορήσει και ένα single δίγλωσσο. Όταν έκλεισε ο κύκλος της συνεργασίας με τον Θανάση, νιώσαμε την ανάγκη να προχωρήσουμε ένα βήμα παραπέρα τόσο από άποψη μουσική όσο και από στάση κοινωνική.

Ήχοι της Ανατολής, της Ευρώπης, της Μεσογείου πώς διαπλέκονται στα τραγούδια σας;

των»;

Είναι για σένα ο εθνικισμός «το καταφύγιο των καθαρμά-

Σήμερα, στους καιρούς της κρίσης, τι στ’ αλήθεια μπορεί να φέρει μια μουσική που δεν είναι «mainstream»;

Κινούμαστε από το πιο «κουλτουριάρικο» τραγούδι μέχρι το πλέον «παρακμιακό». Τρέφαμε αγάπη για διαφορετικές μουσικές, από το rock μέχρι την κλασική. Συναντηθήκαμε πάνω σε ήχους παραδοσιακούς.

Balkanatolia είναι η ίδια η Θράκη. Σήμερα πόσο μπορούν να συναντηθούν εναλλακτικά γκρουπάκια με ανθρώπους ή κινή-

σεις ανθρώπων εναλλακτικές; Αν μας καλέσει μια ομάδα ανθρώπων που καλλιεργούν τη γη να παίξουμε, θα πάμε και θα παίξουμε δωρεάν. Από την άλλη, στα φεστιβάλ των νεολαιών που πάμε ο κόσμος είναι αριστερός, στο HalfNote θα είναι κυρίως κοινωνικά αστοί. Κατά ένα τρόπο όμως υπάρχει μια κοινή συγκίνηση σε όλους αυτούς τους ανθρώπους. Το σχήμα απλώς διαμεσολαβεί για να βγάλουν οι άνθρωποι αυτό που έτσι κι αλλιώς έχουν μέσα τους. Εσύ από πού έχεις επηρεαστεί; Δεν θα σου πω ακριβώς για μουσική. Έμαθα να διαβάζω ποίηση από τον Ναζίμ Χικμέτ και τον Τάσο Λειβαδίτη. Άλλωστε οι πρώτες εμφανίσεις μέσα στη μειονότητα είχαν να κάνουν με το πολιτικό τραγούδι. Τελικά είναι τόσο δύσκολη η κατανόηση του άλλου, του ξένου, ως συνεργάτη, ως φίλου, ως συντρόφου; Όλοι έχουμε κατακάθια μέσα μας. Το θέμα είναι πού στρέφεις το βλέμμα σου. Το στρέφεις προς το πρόσωπο του άλλου, στον ορίζοντα του άλλου, ή το αποστρέφεις; Οι άνθρωποι που προσπαθούν να μοιραστούν τις ίδιες ματιές, τον ίδιο ορίζοντα, το ίδιο κάδρο, δεν χρειάζονται γλώσσες και άλλα σύνορα. Οι «Balkanatolia» ήταν η τυχερή στιγμή γιατί βρέθηκαν άνθρωποι που μοιράζονται ίδια οπτική στη ζωή τους. Οι διαφορές που έχουμε μέσα στο σχήμα δεν είναι μεγαλύτερες από αυτές που έχει ένας εργένης που μένει με τους γονείς του. ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΣΑΚΕΛΛΙΩΝ

24

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

OIKONOMIA Οι ιδιοκτήτες της εταιρείας «Βιομηχανική Μεταλλευτική» παράτησαν το εργοστάσιο και τους υπαλλήλους τους στην τύχη τους, απλήρωτους και χωρίς προοπτική. Οι εργαζόμενοι αποφάσισαν να πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους και να επαναλειτουργήσουν μόνοι τους το εργοστάσιο

Η ΒΙΟΜΕ της αυτοδιαχείρισης ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΜΑΡΟΥΛΑ ΠΛΗΚΑ

Ο Φίλιππος Χαρίδης δούλευε επί 17 συναπτά έτη στη Βιομηχανική Μεταλλευτική (ΒΙΟΜΕ), θυγατρικής της άλλοτε κραταιάς κεραμοποιίας πλακιδίων Φιλκεράμ Τζόνσον. Από το 2008 και μετά, σταδιακά, ο ίδιος, όπως και οι 70 εργαζόμενοι της συγκεκριμένης εταιρείας, μπήκε αρχικά στο καθεστώς του εργαζόμενου που υποαμείβεται, για να περάσει μέσα σε λίγους μήνες στο καθεστώς του εργαζόμενου χωρίς καθόλου αμοιβή, αφού η ΒΙΟΜΕ από το 2011 προχώρησε σε στάση πληρωμών και οι εργαζόμενοι μετά από τρεις μήνες σε επίσχεση εργασίας. Οι ιδιοκτήτες της εταιρείας παράτησαν το εργοστάσιο και τους εργαζόμενους στην τύχη τους, απλήρωτους και χωρίς προοπτική. Έτσι, πριν λίγους μήνες, οι εργαζόμενοι, αντί να ακολουθήσουν την πεπατημένη και τον δρόμο προς το ταμείο ανεργίας, χωρίς προοπτική να ξαναβρούν δουλειά, αποφάσισαν να πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους και να επαναλειτουργήσουν μόνοι τους το εργοστάσιο. Ο Φίλιππος Χαρίδης σήμερα είναι πιο αισιόδοξος από ό,τι πριν ένα χρόνο. «Ξεκινάμε να δουλεύουμε και θα υπερασπιστούμε αυτό που κάνουμε. Είμαστε καταδικασμένοι να πετύχουμε και πιστεύω ότι θα κερδίσουμε το στοίχημα» μας είπε. «Ψάξατε όλο αυτό το διάστημα κάποια άλλη δουλειά έξω από εδώ;» τον ρωτήσαμε και λάβαμε την αναμενόμενη απάντηση: Όλοι ψάξαμε, αλλά δεν υπάρχει τίποτε έξω από εδώ...».

Στην πρωινή συνέλευση Όταν φτάσαμε στη ΒΙΟΜΕ, νωρίς το πρωί της Παρασκευής, οι εργαζόμενοι - συνεργάτες στην πρώτη αυτοδιαχειριζόμενη από τους ίδιους τους εργάτες επιχείρηση της Ελλάδας ήταν μαζεμένοι στον χώρο του εργοστασίου και συζητούσαν το πώς θα οργανώσουν τα επόμενα βήματά τους. Ήταν η ώρα της συνέλευσης, όπου λαμβάνονται αμεσοδημοκρατικά οι αποφάσεις, την οποία δεν διέλυσαν για χάρη μας. Μας υποδέχτηκαν, μας καλωσόρισαν και ζήτησαν την υπομονή μας για να τελειώσουν τα όσα σοβαρά είχαν να συζητήσουν και να αποφασίσουν πώς θα κινηθούν. Όλοι τους νέοι άνθρωποι, αφού ο μεγαλύτερος σε ηλικία είναι γύρω στα 45 του χρόνια. Όλοι τους άνδρες, αφού -όπως μας είπαν- η ΒΙΟΜΕ ήταν «βαριά βιομηχανία» και υπήρχαν λίγες γυναίκες στα γραφεία. Όλοι τους με τις φόρμες της δουλειάς,

συζητούσαν έντονα και εξέπεμπαν μια περίεργη αυτοπεποίθηση. Όλοι τους έδειχναν σίγουροι ότι αυτό που για πολλούς απ’ έξω φαντάζει ως ένα μετέωρο βήμα έχει μεγάλες πιθανότητες όχι απλώς να πετύχει, αλλά να λειτουργήσει και ως «πατέντα» για άλλες επιχειρήσεις που έβαλαν λουκέτο και ίσως να ξαναζωντανέψουν έτσι πολλά από τα κτήρια - κουφάρια στις βιομηχανικές ζώνες. Εξάλλου, όπως και οι ίδιοι λένε, «δεν έχουμε τίποτε να χάσουμε». Εξάλλου, όπως γράφει και ένα πρόχειρο χειρόγραφο σημείωμα που έχει αναρτηθεί στο παλιό φυλάκιο: «Αυτός που αγωνίζεται μπορεί και να χάσει ή και να κερδίσει. Αυτός που δεν αγωνίζεται έχει ήδη χάσει». Η τόλμη των περίπου 40 πρώην εργαζομένων της ΒΙΟΜΕ και νυν συνεργατών πιθανόν να ξεπηδά και από το γεγονός ότι όλοι απέχουν πολλά χρόνια από τη σύνταξη και παράλληλα γνωρίζουν ότι στη Θεσσαλονίκη η αγορά εργασίας είναι μια απέραντη έρημος. Ίσως γι’ αυτό και αποφάσισαν να επιχειρήσουν να δημιουργήσουν μια μικρή όαση... «Το ότι είμαστε νέοι σε ηλικία και έχουμε όρεξη για δουλειά είναι το ατού μας...» λένε.

«Εργάτη, μπορείς χωρίς αφεντικά» Ο «πρόεδρος», όπως φωνάζουν όλοι οι εργαζόμενοι της νέας ΒΙΟΜΕ τον Μάκη Αναγνώστου, τις τελευταίες ημέρες είναι ιδιαιτέρως δημοφιλής στα μέσα ενημέρωσης. Πολλά

από αυτά προσπαθούν να υποβαθμίσουν, και πιθανόν όχι τυχαία, το εγχείρημα της αυτοδιαχειριζόμενης επιχείρησης, προβάλλοντάς το ως ουτοπία. Ο Μάκης Αποστόλου απαντά ψύχραιμα: «Η επιχείρηση δεν χρωστάει στις τράπεζες. Όλο αυτό το διάστημα έχει συσσωρεύσει χρέη στο Δημόσιο και στα ασφαλιστικά ταμεία... Δεν υπάρχει ιδιοκτήτης. Τις μετοχές της τις έχει η πτωχευμένη μητρική και εμείς ζητάμε να τις πάρουμε. Η ΒΙΟΜΕ δεν είναι πτωχευμένη. Το στοκ των εμπορευμάτων και τα μηχανήματα μας ανήκουν με δικαστικές αποφάσεις...». Έτσι απαντά για το σημερινό «καθεστώς» της επιχείρησης. Το νέο καθεστώς της συνεργατικής επιχείρησης βρίσκεται νομικά στα σκαριά. Όπως τόνισε ο Μάκης Αποστόλου, «δεν γινόμαστε αφεντικά. Εδώ δεν υπάρχουν αφεντικά. Είμαστε 40 νοματαίοι και θα λειτουργούμε με αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες. Όλοι ίσοι και αλληλέγγυοι». Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο που να καλύπτει τέτοιου τύπου επιχειρήσεις. Ωστόσο ο υφυπουργός Εργασίας Νίκος Παναγιωτόπουλος, στις συναντήσεις που είχε με τους εργαζόμενους της ΒΙΟΜΕ, όπως υποστηρίζουν οι τελευταίοι, είδε με ενδιαφέρον το όλο εγχείρημα και υποσχέθηκε ότι θα δημιουργηθεί (σύντομα;) το νομικό πλαίσιο. «Εμείς είπαμε ότι ξεκινάμε να δουλεύουμε το εργοστάσιο και ας έρθει να μας καλύψει μετά το νομικό πλαίσιο» μας είπε ο κ. Αναγνώστου. Οι ερ-

γαζόμενοι δεν ονειροβατούν. Γνωρίζουν ότι το εγχείρημά τους είναι δύσκολο. Γνωρίζουν ότι θα βρεθούν πολλοί που θα θελήσουν να το σταματήσουν. Ανάμεσά τους και τα παλιά τους αφεντικά, τα οποία ήδη διαμηνύουν ότι δεν θα καθίσουν με σταυρωμένα χέρια. «Ξέρουμε τις δυσκολίες. Πρέπει όμως να προχωρήσουμε. Δεν γίνεται αλλιώς. Δεν πάει άλλο...», λένε.

Στροφή στα βιολογικά προϊόντα Αυτές τις πρώτες ημέρες της επαναλειτουργίας της ΒΙΟΜΕ υπό τον έλεγχο των εργατών της, οι δουλειές είναι πολλές. Το στοκ των προϊόντων περνά από έλεγχο και επανασυσκευάζεται, προκειμένου να βγει σε πλειστηριασμό τμηματικά. Τα χρήματα που θα συγκεντρωθούν από αυτήν τη διαδικασία θα διατεθούν για την αγορά πρώτων υλών, ώστε να ξεκινήσει η πρώτη γραμμή ήπιας παραγωγής προϊόντων. Η νέα ΒΙΟΜΕ θα παράγει αρχικά βιολογικά προϊόντα καθαρισμού για οικιακή χρήση, τα οποία σε πρώτη φάση θα διοχετευθούν στη λιανική μέσα από αλληλέγγυες πρωτοβουλίες πολιτών που συμμετέχουν στο κίνημα «Χωρίς μεσάζοντες». Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ τα δύο τελευταία χρόνια έμειναν όρθιοι διότι εισέπραξαν εμπράκτως την αλληλεγγύη από εκατοντάδες πολίτες και συλλογικότητες, που δρουν τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων. Έτσι, όπως μας είπαν, αποφάσισαν ότι από την πώληση των προϊόντων τους ένα ποσοστό θα πηγαίνει σε ένα Ταμείο Αλληλεγγύης, ένα άλλο θα αποταμιεύεται για να αντιμετωπίσει τυχόν μελλοντικές ζημίες της επιχείρησης. Ένα σημαντικό ποσοστό από τις πωλήσεις θα επενδύεται για την επέκταση των δραστηριοτήτων του εργοστασίου και, τέλος, ένα κομμάτι των εσόδων θα διατίθεται για την επιβίωση των εργαζομένων. Οι 40 συνεργάτες, με τη μία ψήφο που διαθέτει ο καθένας στη συνέλευση, συμφώνησαν ότι αν τα κέρδη της νέας ΒΙΟΜΕ ξεπεράσουν τις προσδοκίες τους, θα μπει «οροφή» στις αποδοχές τους, ώστε να αυξηθούν οι συνεργάτες - μέτοχοι της επιχείρησης. Ρωτήσαμε, τέλος, τον Μάκη Αναγνώστου αν εισάγουν την «πατέντα» της αυτοδιαχείρησης μιας εγκαταλελειμμένης επιχείρησης από την Αργεντινή. «Αν ρωτάτε εμένα προσωπικά, η απάντηση είναι ‘όχι’. Η Ελλάδα έχει πλούσια ιστορία στο συνεταιριστικό κίνημα, ανεξάρτητα από το πώς εκφυλίστηκαν στη συνέχεια οι συνεταιριστικές οργανώσεις».

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Σύνταξη: Κώστας Βούλγαρης, Κώστας Γαβρόγλου, Λήδα Καζαντζάκη, Γιώργος Μερτίκας, Άλκης Ρήγος, Πέτρος-Ιωσήφ Στανγκανέλλης, Kώστας Χριστόπουλος ΤΕΥΧΟΣ 531

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

www.avgi-anagnoseis.blogspot.com

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΕΡΤΙΚΑΣ Η πολιτική μπροστά στη θεοδικία της αγοράς ΣΕΛ.1

ΚΩΣΤΑΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ Στους δρόμους της ποίησης ΣΕΛ. 2

ΠΕΤΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΥ Το1917 και το Πλάνο ΣΕΛ. 3

ΦΑΝΗΣ ΜΑΖΑΡΑΚΗΣ Απαρηγόρητοι άγιοι ΣΕΛ. 4

ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΤΣΟΥΠΡΟΥ Για παιδιά και νέους ΣΕΛ. 4

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΤΣΩΝΗΣ Στις ποδιές του Ολύμπου ΣΕΛ. 5

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ Ποιήματα του Μανώλη Πρατικάκη ΣΕΛ. 5

ΛΗΔΑ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ Χρονογραφήματα Άνδρου ΣΕΛ. 6

ΚΩΣΤΑΣ ΓΑΒΡΟΓΛΟΥ Ξαναδιαβάζοντας ΣΕΛ. 7

ΜΑΡΙΑ ΜΟΙΡΑ Οι μεσοτοιχίες ΣΕΛ. 8

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Εικόνες της πόλης ΣΕΛ. 8

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΕΤΣΕΤΙΔΗΣ Βιβλιοφιλία (σκίτσο) ΣΕΛ. 8

Ο ζωγράφος του μήνα: Γιάννης Δελαγραμμάτικας

Η πολιτική μπροστά στη θεοδικία της αγοράς ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ, Ελλάδα της λήθης και της αλήθειας. Από τη μακρά εφηβεία στη βιαία ενηλικίωση, εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 2013

Xωρίς τίτλο

Εξαγόρευσις είναι η κοινοποίηση ενός μυστικού, η εξομολόγησή του σ’ έναν τρίτο. Και το δοκιμιακό βιβλίο του Κ. Τσουκαλά η Ελλάδα της λήθης και της αλήθειας είναι μία εξαγόρευσις, μια δημοσιοποίηση ενός κοινού μυστικού που αφορά την πραγματικότητα της ελληνικής κοινωνίας. Η πραγμάτευση της ελληνικής κοινωνίας δεν μπορεί παρά να είναι μια πράξη αυτογνωσίας, που συνάμα νοηματοδοτεί ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΕΡΤΙΚΑ

την τωρινή ύπαρξή μας. Με τη σειρά της, η νοηματοδότηση εν μέσω μιας συντριπτικής κρίσης για την κοινωνία, και μάλιστα από έναν στοχαστή που το κύρος του ξεπερνά τα όρια της αριστεράς και απευθύνεται σ’ ένα ευρύτερο, πανελλήνιο, κοινό, δεν είναι μια θεωρητική άσκηση ή σκέτη αντανάκλαση κάποιου κοινωνικού είναι. Προβάλλει αξιώσεις για την πολιτική πράξη και δεσμεύει υποκείμενα σε μια προοπτική. Το κεντρικό επιχείρημα του βιβλίου η Ελλάδα της λήθης… είναι ότι η ελληνική κρίση είναι κρίση αναπαραγωγής ενός συστήματος που άγγιξε πλέον τα όρια του. Για να το αποδείξει αυτό ο Κ. Τσουκαλάς, αφού επιχειρήσει μια σύντομη ιστορική αναδρομή, επικεντρώνεται στις εξελίξεις των τελευταίων πενήντα χρόνων. Αναπτύσσοντας μια αφήγηση η οποία ισορροπεί μεταξύ των ευρύτερων γεωπολιτικών εξελίξεων και των αντίστοιχων ελλαδικών, εξετάζει τόσο την ενσωμάτωση της Ελλάδας στον διεθνή καταμερισμό εργασίας, μ’ αποκορύφωμα την ένταξη στην ευρωπαϊκή ένωση, μα και τις ιδιομορφίες της ανάπτυξης του ελληνικού καπιταλισμού. Αφετηρία της ανάλυσής του είναι το «φάντασμα του περιούσιου λαού», ο ελληνοκεντρισμός. Πρόκειται για την κατίσχυση της ταυτότητας του Έλληνα έναντι του Ρωμιού (ή και του Γραικού) που σε μεγάλο βαθμό ετεροκαθορίστηκε από τον ρομαντικό φιλελληνισμό, τις βλέψεις των ηγεμονικών ευρωπαϊκών δυνάμεων, μα και από τις επιδιώξεις μερίδων του ελληνικού μεταπρατισμού. Από εδώ προκύπτουν μια σειρά αντιφάσεις μεταξύ της οικουμενικότητας της ελληνικής ιδέας και της πραγμάτωσής της στα στενά περιθώρια του ελληνικού κράτους-έθνους, στην «ψωροκώσταινα». Αυτές οι αντιφάσεις παραμέ-

νουν ζωντανές ίσαμε την κατάρρευση της μεγάλης ιδέας και του παροικιακού ελληνισμού και, τελικώς, την αναδίπλωση στον ελλαδικό χώρο, για να συνεχιστούν ως αντιθέσεις μεταξύ των κρατικών θεσμών και του λαού. Παρακολουθώντας τον συλλογισμό του Κ. Τσουκαλά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η φενάκη περί περιούσιου λαού των Ελλήνων λειτούργησε ως υπεραναπλήρωση της έλλειψης μιας ηγεμονικής τάξης, η οποία θα ολοκλήρωνε κράτος και λαό. Δεν μπορεί δηλαδή να εννοηθεί ένας περιούσιος λαός χωρίς τον δικό του Θεό ο οποίος και θα του δώσει τον νόμο του, ή με εκκοσμικευμένους όρους θα καθορίσει τη νομή της επικράτειάς του. Η απουσία αυτών των όρων έδωσε τη δυνατότητα να συνεχιστεί η ύπαρξη ενός κράτους υβρίδιου που η παγκοσμιοποίηση το μετέτρεψε σε ασήμαντο επαίτη. Ο Κ. Τσουκαλάς αναλύει κομβικά θέματα της ιδιομορφίας του ελληνικού καπιταλισμού με βάση τον ευρωπαϊκό ιδεότυπο: κρατικοδίαιτα αστικά στοιχεία, νεόπλουτοι εργολάβοι και μεταπράτες, μικροϊδιοκτήτες και ψοφοδεής δημοσιοϋπαλληλία αλληλοδιαπλέκονται για να παράγουν το νεοελληνικό θαύμα, που πόρρω απέχει από το καπιταλιστικό πρότυπο της παραγωγικής απόδοσης και του διαχωρισμού κράτους και κοινωνίας των πολιτών. «Οι επιταγές», γρά-

φει, «για μια άνευ όρων ‘νομοτελειακή’ πλέον ανάγκη ‘μετάβασης’ είτε προς ένα ‘τυπικό’ σύστημα καπιταλιστικής οργάνωσης των κοινωνικών σχέσεων είτε ίσως προς ένα ‘άλλο’ άγνωστο κοινωνικό σύστημα που δεν διαφαίνεται καν στον ορίζοντα ακόμα και των πιο ευφάνταστων, απειλούν το σύστημα με κατάρρευση ή με άμεση έκρηξη». Με βάση την ανάλυσή του για τον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό είναι εύλογο να τίθεται το ερώτημα για τον ρόλο του πολιτικού συστήματος. Ωστόσο ο Κ. Τσουκαλάς διευκρινίζει ευθύς εξ αρχής ότι σκοπεύει να επικεντρωθεί σε ορισμένα διαρκή ιστορικά χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας που βοηθούν στην κατανόηση της τρέχουσας κρίσης. Ως εκ τούτου αντιπαρέρχεται τα ζητήματα που τίθενται σε σχέση με τους «ατελέσφορους, καταστρεπτικούς και ορισμένες φορές εγκληματικούς χειρισμούς των κατά καιρούς πολιτικών εξουσιών». Με δεδομένη όμως τη συνύφανση πολιτικής εξουσίας και κοινωνίας το πολιτικό σύστημα έχει παίξει ιστορικά τον μείζονα ρόλο στην εκποίηση της χώρας, παροχετεύοντας τη συσσώρευση στην κατανάλωση κι όχι στην παραγωγή. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ

Η ΑΥΓΗ • 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

26

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

2

ΣΥΝΕΧΕΙΑ AΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ

Όσον αφορά δε τους μεταπολιτευτικούς χρόνους, η αντιστροφή της πελατειακής σχέσης από προκαπιταλιστική-πατριαρχική σε σχέση εξάρτησης των κομμάτων από τους ψηφοφόρους έθεσε και θέτει ως πρωταρχικό στόχο της πολιτικής εξουσίας την αναπαραγωγή της και μόνον. Καμμία ιστορική και κοινωνιολογική ανάλυση δεν μπορεί να είναι επαρκής εάν δεν λάβει υπ’ όψιν τη δομή και τη λειτουργία της πολιτικής εξουσίας. Πολύ δε περισσότερο όταν γνωρίζει ότι στην Ελλάδα ουδέποτε υπήρξε ο «τυπικός» διαχωρισμός κράτους και κοινωνίας των πολιτών. Η εκτενής κριτική του Τσουκαλά στον ευρωπαϊκό σχηματισμό, όπου η Ελλάδα έχει προσανατολίσει τον ορίζοντα των προσδοκιών της, φαίνεται ν’ αντισταθμίζει αυτό το σημείο. Όπως τονίζει κι ο ίδιος οι ριζικές λύσεις δεν μπορεί παρά να ‘ναι πολιτικές. Σήμερα όμως στην Ευρώπη κυριαρχεί η θεοδικία της αγοράς, που αποσκοπεί στη εξουδετέρωση όσων ερωτημάτων θα μπορούσαν να συμβάλλουν σε μια επικίνδυνη ή ίσως και θανάσιμη (για την αγορά) επάνοδο του πολιτικού. Επάνοδος του πολιτικού σημαίνει, λοιπόν, την ανανοηματοδότηση του κοινωνικού ζητήματος. Σημαίνει τη σύγκρουση με τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία, σύμφωνα με την οποία για την εξαθλίωση των λαών ευθύνεται η ανεπάρκεια των ατόμων και, κατά συνέπεια, τα προβλήματα της κατανομής των βαρών στους ανταγωνισμούς της παγκοσμιοποίησης δεν ανήκουν στην αρμοδιότητα της πολιτικής εξουσίας. Η νεοφιλελεύθερη ιδεολογία πασχίζει να αποδείξει με ηθικολογίες την ενοχή ατόμων και λαών, επιβραβεύοντας τους νομάδες εκλεκτούς της, ενώ αποδομεί το θεμελιώδες ηθικό ζήτημα της κατανομής των βαρών, προϋπόθεση για την κοινωνική συνοχή. Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, λέει ο Τσουκαλάς, δεν περνά μέσα από την πανουργία των αγορών παρά μέσα από τη δημοκρατία που είναι η πολιτισμική συνεισφορά της αρχαίας Ελλάδας στην Ευρώπη. Η δημοκρατία δημιούργησε το συμβολικό πλαίσιο για να αμφισβητηθούν όλα τα έσχατα θεμέλια του «καλού», και για να συμπεριληφθεί το κάθε ριζικά «άλλο». Η αναλυτική ικανότητα του Κ. Τσουκαλά δεν αποβλέπει στη συμφιλίωση των αντιθέσεων· αποκρύπτει όμως κάποιες απ’ αυτές κι έτσι τις συγκαλύπτει. Ο νομοτελειακός (με ή χωρίς εισαγωγικά) σύμφωνα με τον ίδιο, εκσυγχρονισμός που -προσθέτουμε- λειτούργησε ως πρόσχημα για την εκποίηση, ή οι πολιτικοί ανταγωνισμοί για την ηγεμονία στην Ευρώπη, από μια Γερμανία που -προσθέτουμε- διεκδικεί το imperium μέσω της επιβολής αγοραίων νόμων, δεν είναι το δίχως όνομα απόλυτο κακό. Η κριτική και η αυτοκριτική παραμένει αμφίσημη όταν κινείται στη σφαίρα της διαλεκτικής παράθεσης, όπως ο μετέωρος υπότιτλος του βιβλίου «από τη μακρά εφηβεία στη βιαία ενηλικίωση». Αυτός μπορεί να σημαίνει τόσο την αναγνώριση και την καθυπόταξη στις νομοτέλειες, όσο και την αμφισβήτησή τους για να καθιδρυθεί ένας άλλος νόμος. Σε κάθε περίπτωση, η διαφυγή με το πρόσχημα ότι η Ελλάδα είναι πειραματόζωο, και από την άλλη ότι ο κόσμος έχοντας στραμμένο το βλέμμα σ’ αυτήν αναμένει μιαν απάντηση στα αδιέξοδα του νεοφιλελευθερισμού, ισορροπεί πάνω από την άβυσσο.

Xωρίς τίτλο

ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

Δυνατότητες του ρυθμού ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΘΗΝΑΚΗΣ, Δωμάτιο μικρών διακοπών, εκδόσεις Κέδρος, σελ. 56 Δεύτερη μόλις συλλογή του Δημήτρη Αθηνάκη, αλλά ήδη έχει μεγάλη πείρα στην όλη ποιητική συνάφεια, δηλαδή ευκαιρίες να γνωρίσει, να σκεφθεί και να κρίνει, να κάνει τις επιλογές του, εκείνες που θα σφραγίσουν το δικό του ύφος και στίγμα. Δύσκολο, σε αυτή την περίπτωση, το δεύτερο βιβλίο, αφού τα άλλοθι της νεότητας και οι ανοχές, για τα πρώτα, «δοκιμαστικά» βήματα, δεν ισχύουν. οι απαιτήσεις προβάλλουν ακέραιες. ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

Την ποιητική συνάφεια, δηλαδή το περιρρέον ποιητικό κλίμα το εκφράζει και το ελέγχει, το ενσωματώνει, το διαχειρίζεται. Κι αυτό με τη σειρά του τον κατατρέχει; Τον εφησυχάζει; Τον ρουφά στην κινούμενη άμμο του; Τον ακυρώνει ως δυνατότητα μιας νέας ποιητικής φωνής; Όλα αυτά είναι η συνθήκη, μέσα στην οποία υπάρχει και διαμορφώνεται ως ποιητής. Ούτε καλή, ούτε κακή. Ούτε άγονη, ούτε γόνιμη. Ούτε αδιάφορη, ούτε και τελεσίδικη. Κάπως έτσι γίνεται πάντα. Τα «καλύτερα σχολεία» στην τέχνη δεν είναι κατ’ ανάγκην και τα πιο ένδοξα. Εξαρτάται από το αν θα βγει κανείς απ’ το χώρο, δηλαδή απ’ το επίπεδο της σπουδής. Και, βέβαια, πώς θα βγει. Προσώρας, έχουμε μια σαφή εξέλιξη της γραφής του, από το πρώτο του βιβλίο, αλλά και κάποια «δείγματα». Αυτά είναι που κρίνονται, αυτά υπόσχονται ή όχι, αυτά προδιαγράφουν την ενδεχομενικότητα, η οποία είναι ίσως κάτι περισσότερο απ’ το ήμισυ του παντός.

Πού εντοπίζονται αυτά τα δείγματα; Ποια διάθεση και τι συνάψεις αποτυπώνουν; Αντέχουν ως δείγματα ισχυρά, δηλαδή ως ποιητικοί πυρήνες; Η εξακτίνωση μπορεί να περιμένει. Ο ολοφυρμός της γλώσσας, όταν βιάζεται η παγιωμένη τάξη της, δεν είναι εύκολη υπόθεση. σπανίως συμβαίνει. Η ρευστοποίηση των λέξεων ενδιαφέρει, ο βρασμός και η εξαέρωση, η άσβεστη φλόγα της ποιητικής αναζήτησης. Η τήξη των εννοιών έπεται. Ο ρυθμός νομίζω πως είναι η κατ’ εξοχήν διαδικασία που οδηγεί τον Αθηνάκη στις ποιητικές αποκρυσταλλώσεις. Όπου εκτίθεται σε μια ρυθμική αγωγή της γλώσσας, όπου την εμπιστεύεται, η ποίηση προκύπτει. Η νύχτα όμορφη, πιο μόνη από ποτέ και τώρα λερωμένη. απάνω της γεννώ εγώ υπομονή κι όλο κοιτάζω πίσω Αντίθετα, όπου δοκιμάζει την απουσία του ρυθμού, ή μάλλον την εξώθησή του προς την αγωγή του πεζού λόγου, η ποίηση χάνει τον ειρμό των αρθρώσεών της, και τελικά διαφεύγει. μέρες οχτώ. έξι της δημιουργίας, μια της ξεκούρασης, και μια της δυστυχίας Τι ελλείπει εδώ; Μόνο ένας τόνος, στο πρώτο «μια», που θα γινόταν «μία», και θα άλλαζε όλο το ρυθμό αυτού του τρίστιχου, αλλάζοντας και τη θέση των αντιστικτικών/ταυτοτικών πόλων «ξεκούρασης»-»δυστυχίας», αφού θα τους τοποθετούσε σε διαφορετικά επίπεδα, μακριά απ’ την προφάνεια, με ανοικτές όλες τις ασύμμετρες συνάψεις τους. Είναι μακρύς ο δρόμος που διάλεξε ο Δημήτρης Αθηνάκης.

Στον κόσμο των περιοδικών Μανδραγόρας, τχ. 47. Διττό τεύχος, αφού ενσωματώνεται και τεύχος του περιοδικού Νέα συντέλεια, που μέχρι τώρα είχε μια αυτόνομη διαδρομή 10 τευχών. Στην ύλη τού Μανδραγόρα, σελίδες για τους Ανέστη Ευαγγέλου, Μάριο Χάκκα, Ανδρέα Κάλβο κ.ά. Επίσης, κείμενο του Γ. Αράγη για τον Εξώστη του Νίκου Καχτίτση, με τίτλο «Ένα πρόδρομο μεταμοντερνιστικό μυθιστόρημα», τίτλος που δεν υποστηρίζεται επαρκώς. Στη Νέα συντέλεια, μια πολιτική συνέντευξη του Νάνου Βαλαωρίτη στον Κώστα Κρεμμύδα κι ένα ανέκδοτο κείμενο του Ανδρέα Εμπειρίκου, υπό τον τίτλο «Έξοδος», γραμμένο στις 17/3/1940. Κουκούτσι, τχ. 7. Δοκίμιο της Ντενίς Λέβερτοφ, για την «ενδότητα» της οργανικής μορφής, «ευσύνοπτο» αφιέρωμα στην αυστραλιανή ποίηση, ποιήματα του Σαλβατόρε Κουαζίμοντο, συνεργασίες νεωτέρων κυρίως ποιητών. Όπως δηλώνεται, με το παρόν τεύχος το περιοδικό ολοκληρώνει τον πρώτο κύκλος παρουσίας του, διευρύνοντας το πεδίο του με την έκδοση λογοτεχνικών βιβλίων. Παρέμβαση, πνευματική επιθεώρηση της Κοζάνης, τχ. 165.

Ποιήματα, διηγήματα, μεταφράσεις, βιβλιοκριτικές, σχόλια, αλλά κι ένα ενδιαφέρον δοκίμιο με θέμα το οικονομικό κραχ του 1929 και την Κοζάνη. Συνοδεύεται από την έκδοση «Χρονολόγιο Κοζάνης», από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, του Β. Π. Καραγιάννη. επιμέλεια Κ. Παυλός. Νέο επίπεδο, περίοδος τρίτη. Ποιήματα, διηγήματα, ζωγραφική. Μία ακόμη «επανεκκίνηση» του μακρόβιου περιοδικού. Κ.Β. Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Δεδεμάδη το βιβλίο του Δρ Φιλοσοφίας Κων/νου Π. Αθανασάτου Πλάτων και σοφιστική ρητορική. Ο συγγραφέας ιχνηλατεί τη σφοδρή επίθεση του Πλάτωνος κατά της ρητορικής και αποτυπώνει τη βαθύτατη πίστη του φιλοσόφου ότι μόνον η αλήθεια, η επιστήμη, η δικαιοσύνη, η αρετή, δηλαδή η φιλοσοφία, προάγουν και καταξιώνουν τη συλλογική και την ατομική ζωή και γενικότερα την ανθρώπινη ύπαρξη. Η εργασία αυτή παρακολουθεί την πορεία της φιλοσοφικής σκέψης του Πλάτωνος για τη ρητορική από τον Γοργία ώς τον Φαίδρο.

Η ΑΥΓΗ • 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

27

3

Το 1917 και το Πλάνο Αλληλοαναιρούμενες διάρκειες, συνέχειες και τομές

Στις μέρες μας, ο απόηχος της επανάστασης του Οκτώβρη φτάνει με μορφές ανακλασμένες από φαινόμενα ιστορικής σκέδασης. Η «επιφάνεια» πάνω στην οποία πέφτουν τα γεγονότα του 1917 και «διασκορπίζονται» είναι η ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού που παρουσιάζει τον καπιταλισμό ως το πλέον φυσικό σύστημα, που επειδή είναι φυσικό, δεν μπορεί και να αμφισβητηθεί. Όμως, όπως επισημαίνει και το οπισθόφυλλο του πολύ ενδιαφέροντος βιβλίου Το διαρκές 1917, των εκδόσεων ΚΨΜ και της ομάδας Rednotebook, η επανάσταση του Οκτώβρη συνέβη, σε πείΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

σμα των αυτονόητων «κατασκευών» εισάγοντας τη λογική της ιστορίας στις μάζες, καθιστώντας δηλαδή ορατή στα μάτια του κόσμου τη δομή της κοινωνίας και τις δυνατότητες μετασχηματισμού της. Σήμερα και η ελάχιστη παρουσία του κράτους στην οικονομία, ειδικά στην Ελλάδα που η οικονομία της καταστρέφεται μέρα με την μέρα, κατακεραυνώνεται ως μια επιβίωση μορφών της σοβιετικής οικονομίας. Ποιες ήταν όμως οι αρχές της σοβιετικής οικονομίας, τι ρόλο έπαιξε η επανάσταση στον προσδιορισμό τους, που οφειλόταν η αναποτελεσματικότητα της και σε τι μπορεί η γνώση αυτή να ωφελήσει την στρατηγική μιας σύγχρονης αριστεράς; Η επανάσταση του 1917 συνδέεται με δύο απόπειρες συνολικής ρύθμισης του οικονομικού πεδίου υπό έκτακτες συνθήκες. Η πρώτη απόπειρα συνέβη τον καιρό του Εμφυλίου πολέμου (1917 - 1921) με την εφαρμογή του λεγόμενου πολεμικού κομμουνισμού, δηλαδή, της βίαιης κοινωνικοποίησης όλων των όρων της παραγωγής που οδήγησε σε καταστροφικά οικονομικά αποτελέσματα. Η αποτυχία του πολεμικού κομμουνισμού ανάγκασε τις επαναστατικές δυνάμεις να εφαρμόσουν την λεγόμενη Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕΠ) (1921 - 1928) για να αναπτερώσουν την παραγωγή, με την εισαγωγή αγοραίων λειτουργιών και με το να επιτρέψουν τη λειτουργία μιας μικτής οικονομίας. Η εφαρμογή του κεντρικού σχεδιασμού και η εγκαθίδρυση ενός ελέγχου των κλάδων, των επιχειρήσεων και της παραγωγής με την κατάστρωση οικονομικών πλάνων ξεκίνησε εντατικά αρχές του 1930 και διαμόρφωσε αυτό που ονομάστηκε αργότερα «υπαρκτός σοσιαλισμός»1. Πριν, στο πεδίο των ιδεολογικών και πολιτικών συγκρούσεων, είχαν επικρατήσει δύο προσεγγίσεις που προσδιόρισαν το χαρακτήρα του νέου οικονομικού θεσμού. Ο κεντρικός σχεδιασμός αποτελεί τομή με το πνεύμα της οκτωβριανής επανάστασης, εφόσον, με πολιτικά βίαιο τρόπο «έλυσε» δύο βασικές αντιθέσεις που εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου 1917 - 1930. Η αντίθεση παραγωγικών δυνάμεων και παραγωγικών σχέσεων «λύθηκε» υπέρ των πρώτων. Αυτή η συγκεκριμένη «λύση» κατήργησε τον «πόλεμο» εναντίον του οικονομισμού που είχε αναπτυχθεί στο εσωτερικό του μπολσεβίκικου κόμματος από τον Λένιν, την προηγούμενη περίοδο, και ανάθεσε στη κεντρική αρχή σχεδιασμού την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων με την μορφή συγκεκριμένων κλάδων της βαριάς βιομηχανίας και της παραγωγής μέσων παραγωγής. Η δεύτερη αντίθεση, που αφορά στο διαχωρισμό της πνευματικής από τη χειρωνακτική εργασία και της λειτουργίας της διεύθυνσης από τη λειτουργία της εκτέλεσης, «λύθηκε» και αυτή υπέρ της από τα πάνω καθοδήγησης της παραγωγής από την κεντρική αρχή σχεδιασμού και το πενταετές πλάνο δημιουργώντας έτσι ένα μετακαπιταλιστικό πλαίσιο παραγωγής ενός κοινωνικού σχηματισμού που βρισκόταν σε πορεία μετάβασης προς τον σοσιαλισμό2. Η σε κρατική βάση κοινωνικοποίηση της παραγωγής δεν σήμαινε και αναίρεση του διαχωρισμού των εργαζόμενων από τα αποτελέσματα της εργασίας τους. Αντίθετα, όπως θα φανεί από τη μετέπειτα πορεία εξέλιξης του «υπαρκτού σοσιαλισμού», αυτή η κρατική κοινωνικοποίηση

των όρων παραγωγής, η βίαιη κολεκτιβοποίηση της γης και ο πολιτικός αυταρχισμός - ολοκληρωτισμός του σταλινικού καθεστώτος θα διευρύνουν τη διάσταση εργαζόμενων - αποτελεσμάτων παραγωγής. Οι μετακαπιταλιστικές κοινωνίες του «υπαρκτού» έμειναν για πάντα μετακαπιταλιστικές χωρίς να γίνουν ποτέ σοσιαλιστικές. Ο κεντρικός σχεδιασμός, μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 70, είχε να επιδείξει σοβαρά επιτεύγματα σε σύγκριση με τις οικονομίες της «ελεύθερης» αγοράς. Οι ανατολικές κοινωνίες βιομηχανοποιήθηκαν γρήγορα, αναπτύσσονταν με πολύ υψηλούς ρυθμούς αλλά ποτέ δεν απόκτησαν την ανταγωνιστικότητα των δυτικών οικονομιών. Από το 1970 και μετά, οι κεντρικά σχεδιασμένες οικονομίες άρχισαν να φθίνουν μέχρι και τη κατάρρευση τους στα τέλη της δεκαετίας του 80.

Xωρίς τίτλο

Οι κριτικές που αναπτύχθηκαν για τις λειτουργίες και τα αποτελέσματα του κεντρικού σχεδιασμού ήταν δύο ειδών: Μια δεξιά και μια αριστερή. Η δεξιά κριτική επικαλούνταν τις απόψεις των νεοκλασικών οικονομολόγων και των οικονομολόγων της πληροφορίας και υποστήριζε πως η κεντρικά κατευθυνόμενη οικονομία των κρατικών επιχειρήσεων δεν λειτουργεί στο βέλτιστο σημείο και γενικά δεν μπορεί να παράγει βέλτιστες τιμές που αποτελούν τον πραγματικό καθοδηγητή των οικονομικών υποκειμένων. Βέλτιστες τιμές επιτυγχάνει μόνο η ελεύθερη αγορά. Στο ίδιο πλαίσιο, μια ελαφρά αναβαθμισμένη κριτική, υποστήριζε ότι δεν είναι τόσο η έλλειψη των βέλτιστων τιμών όσο η έλλειψη αυτονομίας των παραγωγικών μονάδων. Οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να επενδύσουν, ούτε να απευθυνθούν στη πελατεία που θέλουν, ούτε να καθορίσουν τις τιμές και κατά συνέπεια τα ποσοστά κέρδους που επιθυμούν. Από την άλλη, η αριστερή κριτική επικεντρωνόταν στο ακριβώς αντίθετο πεδίο. Ισχυριζόταν ότι στις οικονομίες του κεντρικού σχεδιασμού επικρατούν σε τέτοιο βαθμό οι εμπορευματικές σχέσεις που είναι αδύνατη η εμβάθυνση του σοσιαλιστικού τρόπου παραγωγής και είναι σχεδόν βέβαιη η παλινόρθωση του καπιταλισμού, αν δεν έχει ήδη παλινορθωθεί, στις λαϊκές δημοκρατίες. Εν συντομία, μπορούμε να πούμε ότι και οι δύο κριτικές είχαν λάθος. Η κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία λειτουργούσε κοντά στο βέλτιστο σημείο που είχε αποφασίσει ή ίδια. Η κατανομή των πόρων μεταξύ των οικονομικών δραστηριοτήτων που είχε αποφασίσει το πλάνο γινόταν, τουλάχιστον ως προς την ποσοτική διάσταση, αποτελεσματικά. Ο οικονομολόγος Peter Murrell διεξήγαγε πλήθος εμπειρικών μελετών και διαπίστωσε πως οι κρατικές επιχειρήσεις λειτουργούσαν πολύ κοντά στο βέλτιστο σημείο της τεχνολογίας τους και πως

η εφαρμογή στο μακροοικονομικό επίπεδο των αμερικάνικων αναπτυξιακών προτύπων θα επέφερε μια μικρή και μόνο βελτίωση στο ΑΕΠ3 της Σοβιετικής Ένωσης. Από την άλλη, η αυτονομία των επιχειρήσεων είχε επιτευχθεί σε αρκετές οικονομίες της ανατολικής Ευρώπης, με τη διευρυμένη εισαγωγή θεσμών της αγοράς, αλλά και πάλι παρατηρούνταν μεγάλες ελλείψεις στην αγορά σε καταναλωτικά προϊόντα κυρίως. Άρα, ούτε στο μη βέλτιστο χαρακτήρα, ούτε στην έλλειψη επαρκούς αυτονομίας των παραγωγικών μονάδων θα μπορούσε κανείς να αποδώσει τα προβλήματα του κεντρικού σχεδιασμού. Στο άλλο άκρο, η αριστερή κριτική κατέφυγε στον «φετιχισμό» προκρίνοντας την κατάργηση των εμπορευματικών σχέσεων. Οι ανεπτυγμένες εμπορευματικές σχέσεις είναι βέβαια ίδιον του καπιταλισμού αλλά η εξαφάνιση τους δεν σημαίνει αυτόματη επικράτηση του κομμουνισμού. Οι αριστεροί κριτές μπερδεύουν τη μορφή των παραγωγικών σχέσεων (εμπορευματικές σχέσεις) με τις ίδιες τις παραγωγικές σχέσεις. Θεωρητικά και πρακτικά είναι δυνατόν να υπάρξει άμεση κοινωνικοποίηση της παραγωγής με πλήρη εξαφάνιση των εμπορευματικών σχέσεων και ταυτόχρονα ολικός χωρισμός των εργαζόμενων από τους όρους και τα αποτελέσματα της παραγωγής, δηλαδή, με ολική οπισθοχώρηση των παραγωγικών σχέσεων. Ο στρατός και η μοναστική ζωή είναι δύο τέτοια συστήματα απολυταρχικού τρόπου παραγωγής με εξαλειμμένη την εμπορευματική παραγωγή. Δεν πρόκειται βέβαια για σοσιαλιστικά συστήματα. Ανακεφαλαιώνοντας, θα λέγαμε πως, κυρίως, στον κεντρικό σχεδιασμό οφείλονται τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που πήραν οι οικονομίες του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Η αναποτελεσματικότητα τους δεν οφείλεται στην έλλειψη των λειτουργιών της αγοράς και των βέλτιστων τιμών, ούτε βέβαια στην επικράτηση των εμπορευματικών σχέσεων ως μορφών παλινορθωμένου καπιταλισμού. Η κρίση, πρώτα, και η κατάρρευση, έπειτα, των κεντρικά σχεδιασμένων οικονομιών οφείλονται στην ανυπαρξία ενός σημαντικού αναπαραγωγικού μηχανισμού. Η έλλειψη συγκεκριμένης αγοράς κεφαλαίου στάθηκε πολύ σημαντική αιτία για αυτό. Χωρίς την αγορά κεφαλαίου οι κρατικές επιχειρήσεις έχουν δύο επιλογές, ή να παλιώσουν και να σταματήσουν να παράγουν, ή το κράτος να τις διασώσει παρατείνοντας με κάποιο τρόπο τη ζωή τους. Αντίθετα, με την αγορά κεφαλαίου η επενδυτική απόφαση θα λαμβάνονταν εγκαίρως αυξάνοντας την αποδοτικότητα του συστήματος4. Περιορίζοντας την κουβέντα στο οικονομικό πεδίο θα λέγαμε πως ο κεντρικός σχεδιασμός απέτυχε στο στόχο που ο ίδιος είχε βάλει, και που ήταν η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Χωρίς οργανωμένη αγορά κεφαλαίου η ορμή των αρχικών επενδύσεων χάνει το momentum της και οι παραγωγικές δυνάμεις δεν αναπτύσσονται. Σήμερα που το κεφάλαιο «απεργεί» ή απέχει από τις επενδύσεις, σήμερα που ο ιδιωτικός έλεγχος των παραγωγικών δομών της οικονομίας εκφράζεται μέσω χρηματικών τίτλων, η σύγχρονη αριστερά πρέπει να σκεφτεί ξανά τι μπορεί να κοινωνικοποιηθεί και με ποιο τρόπο. Ίσως, η κοινωνικοποίηση των αποφάσεων επένδυσης, δηλαδή, ενός σοβαρού τμήματος της κεφαλαιαγοράς να είναι μια σοβαρή στρατηγική πρόταση, στην εποχή που το κεφάλαιο κοινωνικοποιεί το χρέος και τις ζημιές. Χρειάζεται όμως διατήρηση και έλεγχος των κοινωνικοποιημένων όρων παραγωγής και αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς αλλαγή των παραγωγικών σχέσεων, χωρίς κλείσιμο της απόστασης του εργαζόμενου από το αποτέλεσμα της δουλειάς του, χωρίς δηλαδή ένα ξαναδιάβασμα του «πνεύματος του 1917».

1 Δες, «Κρατικός Σχεδιασμός και επιχείρηση στην ΕΣΣΔ», Γιάννης Μηλιός, Περιοδικό «Θέσεις», Τεύχος 33, περίοδος Οκτώβριος - Δεκέμβριος 1990.

2 Δες, «Σχέδιο και Αγορά στις Σοσιαλιστικές Οικονομίες», Γιώργος Σταμάτης, Εκδόσεις Κριτική, 1988.

3 The red and the black, Seth Ackerman, Jacobin Magazine, Issue 9.

4 Δες όπως και παραπάνω

Ο Πέτρος Σταύρου είναι οικονομολόγος

Η ΑΥΓΗ • 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

28

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

4

Απαρηγόρητοι άγιοι ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΒΑΡΑΣ, Της μη συμμορφώσεως οι άγιοι. Εμπειρίκος, Γκόρπας, Καρυωτάκης, εκδόσεις Γαβριηλίδης, σελ. 246 Στο βιβλίο του, ο συγγραφέας παρουσιάζει τους δικούς του «της μη συμμορφώσεως τους άγιους». Πρώτον-πρώτον τον ίδιο τον εμπνευστή του τίτλου, τον Ανδρέα και ανδρείο Εμπειρίκο. Ακολουθεί ο Θωμάς Γκόρπας, ο Μεσολογγίτης, ο αθυρόστομος, απρόβλεπτος και δύστροπος. Τρίτος στη σειρά -κι εδώ, φυσικά, η σειρά δεν είναι ΤΟΥ ΦΑΝΗ ΜΑΖΑΡΑΚΗ

αξιολογική- ο Κώστας Καρυωτάκης, δραστικά παρών, άλλοτε έκδηλα, άλλοτε υποδόρια, στο έργο τόσων και τόσων μεταγενέστερων. Ο συγγραφέας σπεύδει, από τον πρόλογο κιόλας του βιβλίου, να εξηγήσει τους λόγους της συνύπαρξης και συγκατοίκησης τριών φωνών που, σε μια πρώτη, πολύ επιπόλαια ματιά, θα έδιναν την εντύπωση πως ελάχιστα σχετίζονται μεταξύ τους. Γράφει χαρακτηριστικά: «Κανείς τους δεν συνεμορφώθη στους τρεχάμενους αισθητικούς και άλλους κανόνες της εποχής του. Έδρασαν εκτός διατεταγμένου πεδίου». Αναδεικνύει τους τρόπους που και οι τρεις ανανέωσαν την ποιητική έκφραση γλωσσικά, θεματικά, στιλιστικά. Και οι τρεις τους κατάργησαν το νόθο διαχωρισμό μεταξύ ποιητικών και αντιποιητικών θεμάτων· μεταξύ ποιητικών και μη ποιητικών λέξεων. «Εκεί που ένας άλλος βάζει αποσιωπητικά, εγώ περιγράφω», λέει ο Εμπειρίκος. Ο Γκόρπας θα κατεβάσει την ποίηση από τη θαλπωρή του γραφείου στην άσφαλτο, στα ταπεινά ουζερί, στα αποπνικτικά ταβερνεία, στις γωνίες των δρόμων. «Ο κύβος έχει οκτώ γωνίες/ ο δρόμος τού μεθυσμένου άπειρες» ή «Θα καταργήσω τον ουρανό/ θα καταργήσω τη γη/ και θ’ αφήσω μόνο ένα ουζερί/ για ένα ποτό για ένα τραγούδι για ένα χορό». Για τη μέθοδό του γράφει: «Πρέπει να βασανίζονται να ταπεινώνονται οι ωραίες λέξεις/ Όπως οι ωραίες γυναίκες μπας κι αγαπηθούν στο τέλος». Και ο Καρυωτάκης, αυτός που κατά τον Τέλλο Άγρα «έγραψε με ελευθεριότητες που δεν είχε αποτολμήσει κανείς στην ελληνική ποίηση», δεν θα διστάσει να αποκαλέσει την ποίηση «το καταφύγιο που φθονούμε», προαναγγέλλοντας τον στίχο του Αναγνωστάκη: η ποίη-

ση «είναι ο καλύτερος τοίχος να κρύψουμε το πρόσωπό μας». Όσον αφορά τη σειρά με την οποία πραγματεύεται τους τρεις ποιητές, διευκρινίζει πως αυτή δεν είναι ούτε αλφαβητική, καθώς κάτι τέτοιο δεν θα ταίριαζε στον Καρυωτάκη, που κατήγγειλε τη γραφειοκρατική ακαμψία και υπέφερε από αυτήν, ούτε χρονολογική, καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν ελάχιστα σουρεαλιστικό, διόλου ταιριαστό στον άνθρωπο που εισήγαγε τον υπερρεαλισμό στην Ελλάδα, τον Ανδρέα Εμπειρίκο, και φυσικά δεν είναι ούτε αξιολογική. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε πως ο δεύτερος και ο τρίτος στη σειρά δεν θα μπορούσαν να μοιραστούν με τον τρόπο τους την πρωτιά. Όπως καταλαβαίνετε, για τον Γιάννη Κουβαρά, η πρώτη θέση στο βάθρο πάσχει πάντοτε από την περιορισμένη της έκταση. Αλλά φαίνεται πως γι’ αυτόν - καταφεύγω σε μια τριμμένη και απλοϊκή έκφραση- όλοι οι καλοί χωράνε. Έτσι φτάνουμε σ’ αυτό που, κατά τη γνώμη μου, χαρακτηρίζει όλη τη δοκιμιακή-κριτική παραγωγή του. Η σχέση του με τα κρινόμενα κείμενα -ποιητικά στην πλειονότητά τους- είναι πάντοτε σχέση αγαπητική. Ποιητής και ο ίδιος, προσεγγίζει κάθε φορά το αντικείμενό του όπως ο ερωτευμένος τον έρωτά του. Ο κατά κανόνα θερμός λόγος του παραβλέπει, ή μάλλον δεν διστάζει να παραβλέψει, τις ατέλειες όταν αυτό επιβάλλεται από τη συνολική αίσθηση του έργου που τον απασχολεί. Είναι γνωστός απλοχέρης της λογοτεχνικής κριτικής, αλλά ο προσεκτικός αναγνώστης θα εντοπίσει εξίσου εύκολα μέσα στα κείμενά του την καλοπροαίρετη επιφύλαξη, την προσπάθειά του να είναι δίκαιος χωρίς να είναι δηκτικός, αλλά και την ανάγκη του να τιμήσει χωρίς αμετροέπειες και θυμιατίσματα. Δεν είναι τυχαίο πως στην ομιλία που έδωσε για τον Θωμά Γκόρπα στην Ένωση Αιτωλοακαρνάνων λογοτεχνών, και η οποία περιλαμβάνεται στον ανά χείρας τόμο, αναφέρεται στις 13 αφιερώσεις που ο Γκόρπας, σε συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του, απευθύνει αποκλειστικά και μόνο σε νεκρούς, γνωστούς ή άγνωστους, στιγματίζοντας έτσι την αρκετά συνηθισμένη στην πνευματική αγορά ανταλλαγή αφιερώσεων και φιλοφρονήσεων μεταξύ ζώντων, με κίνητρα όχι πάντοτε ανιδιοτελή. Τη συστέγαση του Α. Εμπειρίκου, του Θ. Γκόρπα, και του Κ. Καρυωτάκη στο ίδιο βιβλίο δικαιολογεί και ο εκφρασμένος θαυμα-

Xωρίς τίτλο

σμός του πρώτου προς τον τρίτο, καθώς και του δεύτερου προς τον πρώτο και τον τρίτο. «Το λέγω και θα το ξαναπώ πολλάκις/ είναι μεγάλος ποιητής ο Κώστας Καρυωτάκης», αναφωνεί ο Εμπειρίκος, «Εμπειρίκος ήχος που συνεχίζεται μες στα ποιήματά μας», «Καρυωτάκης ήχος πόλεως που κοιμάται», γράφει για τους άλλους δύο ο Γκόρπας. Βασική αξίωση, όπως δηλώνει -μάλλον αρκετά σεμνά- ο συγγραφέας των συγκεντρωμένων σ’ αυτόν τον τόμο κειμένων, είναι η «αχνή ελπίδα» να παρακινηθεί ο φιλοπερίεργος αναγνώστης να ανατρέξει στα κείμενα των ίδιων των ποιητών. Δεξιοτέχνης της ανθολόγησης ο Γιάννης Κουβαράς, δεινός στην κατάρτιση ποιητικών μπεστ οφ, φροντίζει να διανθίζει τα κείμενά του με κάθε δείγμα γραφής ικανό να διεγείρει την αναγνωστική μας όρεξη. Από αυτή την άποψη παραμένει πάντοτε ο χαρισματικός προπαγανδιστής της ποίησης που είχαμε την τύχη να γνωρίσουμε σχεδόν τριάντα χρόνια πριν. Το βιβλίο κλείνει με πέντε μελετήματα αφιερωμένα στον πικραμένο και κυνηγημένο από εσωτερικούς και εξωτερικούς δαίμονες Κώστα Καρυωτάκη (άβολο τον χαρακτηρίζει ο συγγραφέας, εντάσσοντάς τον στην τριάδα των μεγαλοφυών αγέλαστων της νεοελληνικής ποίησης, μαζί με τον Κάλβο και τον Καβάφη). Με την ταπεινή του τέχνη εξακο-

λουθεί να έχει, κατά τρόπο μόνο επιφανειακά παράδοξο, ιδιαίτερα μεγάλη απήχηση σε ευρύτατο φάσμα του αναγνωστικού κοινού. Είχε φτάσει, άλλωστε, «από εκατό δρόμους», για να χρησιμοποιήσουμε μια έκφρασή του ίδιου του Καρυωτάκη, σε αδιέξοδα ταυτόσημα σχεδόν με αυτά της εποχής μας. Η ανάδειξη του πολιτικού στοιχείου της ποίησής του και ο φωτισμός παραγνωρισμένων πτυχών του έργου του και της απήχησής του σε κοινό και ομότεχνους, συνιστούν ουσιαστικές συμβολές στη βαθύτερη γνωριμία μας με τον ποιητή. Το ότι του επιφυλάσσεται η τελευταία θέση στον τόμο, αποτελεί σίγουρα τιμητική χειρονομία προς το πρόσωπό του. Τελειώνοντας, θα ήθελα να κλείσω με ένα απόσπασμα από τον αποχαιρετισμό του Γιάννη Κουβαρά στον Θωμά Γκόρπα: «Ο Θωμάς Γκόρπας απεδήμησε παρά δήμον ονείρων Πρωταπριλιά (1-4-2003). Ναι, είναι ψέμα ότι πεθαίνουν οι ποιητές. Απλά αποσύρονται είτε θλίψεως και πλήθους γωνία, αόρατοι ακροβολιστές και εξορκιστές της μοναξιάς μας, είτε υποχωρούν οριστικά στα ενδότερα, στα υπόγεια καταφύγια των στίχων τους. Εκεί μας περιμένουν. Να μας παρηγορήσουν, αυτοί οι αιώνια απαρηγόρητοι παρηγορητές του κόσμου».

Ο Φάνης Μαζαράκης είναι φιλόλογος

Για παιδιά και νέους Ρέα Γιαννοπούλου, Ο Καμινατζής και ο Ζουέ, Εικονογράφηση - Εικόνα εξωφύλλου: Ντιάνα Γιαννοπούλου, Εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη, Αθήνα, 2012 Με ένα ενδιαφέρον βιογραφικό σημείωμα της συγγραφέως να το συνοδεύει (σπουδές θεάτρου, φιλολογίας και ζωγραφικής, γνωριμία με τους Jean Genet, Jean Marais, Jean-Louis Barault, μεταφράσεις από τα γαλλικά και τα πορτογαλικά), το ανά χείρας βιβλίο έρχεται να τοποθετηθεί ιστορικά σε μία άγνωστη ουσιαστικά για τα παιδιά και τους εφή-

βους μας εποχή, εκείνη της Τρίτης Δημοκρατίας στην Γαλλία και, ως εκ τούτου, να τα εξοικειώσει με έναν κόσμο τον οποίο δεν συναντούν συχνά στα βιβλία που απευθύνονται σε αυτές τις ηλικίες. Το πιο ελκυστικό, λοιπόν, χαρακτηριστικό τού παρόντος μυθιστορήματος είναι το χωροχρονικό του πλαίσιο και η προκύπτουσα από αυτό αναφορά, κυρίως, στους καλλιτεχνικούς κύκλους τής Μονμάρτρης εκείνης της εποχής (και όχι μόνον) και σε πρόσωπα όπως ο Αριστίντ Μπριάν, ο ΠιέρΟγκίστ Ρενουάρ, η Κωλέτ, ο Αύγουστος Ροντέν, η Σάρα Μπερνάρ, ο Εντγκάρ Ντεγκά, ο Ανρί ντε Τουλούζ Λωτρέκ, ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ, η Σουζάν Βαλαντόν, ο Μωρίς Ουτριλό, κάποια

από τα οποία, μάλιστα, περνούν και ως μυθιστορηματικοί ήρωες μέσα από το κείμενο· επιπλέον, στις τελευταίες σελίδες υπάρχουν χρήσιμες πληροφορίες τόσο για τα παραπάνω όσο και για αρκετά ακόμη πρόσωπα και πράγματα της περιόδου κατά την οποία εκτυλίσσεται η ιστορία των τριών βασικών ηρώων. Να μην παραλείψουμε εδώ και μία συμπτωματική αναφορά στη σημερινή συγκυρία: η δουλειά τού καμινατζή, δηλαδή, του καπνοδοχοκαθαριστή μπορεί να επανέρθει ως πιο αναγκαία από ποτέ στο προσκήνιο των τωρινών συνθηκών. γι’ αυτό, δεν είναι κακό να ενημερωνόμαστε. ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ Γ. ΤΣΟΥΠΡΟΥ

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Kείμενα των: Μάρκου Βογιατζόγλου, Νικόλα Σεβαστάκη, Κώστα Αθανασίου, Νίκου Παρασκευόπουλου, θεατρικής ομάδας «Σημείο Μηδέν» ΣΗΜΕΡΑ, ΛΟΓΩ ΠΛΗΘΩΡΑΣ ΥΛΗΣ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ, ΤΑ «ΕΝΘΕΜΑΤΑ» ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΜΕ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 723

KYΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΓΝΩΜΕΣ & ΙΔΕΕΣ - ΛΟΓΟΣ & ΤΕΧΝΕΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: ΜΑΝΟΣ ΑΥΓΕΡΙΔΗΣ, ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΑΝΤΖΟΠΟΥΛΟΥ, ΙΩΑΝΝΑ ΜΕΪΤΑΝΗ, ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ

Στη βαριά σκια του θατσερισμού ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΒΟΓΙΑΤΖΟΓΛΟΥ

Η απεργία της ερχόμενης Τετάρτης θα πραγματοποιηθεί, εκτός όλων των άλλων, στη σκιά των σχεδίων για τον περιορισμό του δικαιώματος στην απεργία και της «αναμόρφωσης» των συνδικάτων. Η κυβέρνηση προτείνει ένα εξωφρενικό μοντέλο απορρύθμισης του εργατικού κινήματος. Και στηρίζεται, κατά τη γνώμη μου, σε τρία δεδομένα, στην προσπάθειά της αυτή. Πρώτον, στην εμπεδωμένη, σε σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας, αντίληψη ότι οι ηγεσίες των εργατικών οργανώσεων είναι «ανίκανες», «πουλημένες», ακόμα και «λαμόγια». Αυτό, δυστυχώς, είναι το αποτέλεσμα τριάντα και πλέον ετών κυβερνητικού και γραφειοκρατικού συνδικαλισμού και δεν πρόκειται να αλλάξει απ’ την μια μέρα στην άλλη, όσες εικοσιτετράωρες απεργίες κι αν προκηρυχθούν (ιδίως, δε, αν αυτός που καλεί είναι ο Παναγόπουλος). Δεύτερον, στην ευνοϊκή, τρόπον τινά, για ένα τέτοιο εγχείρημα, συγκυρία. Η πολιτική πυγμής προς τα συνδικάτα είναι συμβατή με το τρέχον προφίλ της κυβέρνησης, και οι «παπαγάλοι» των μήντια έχουν ήδη στρατευθεί στην κατεύθυνση της ενεργοποίησης του «κοινωνικού αυτοματισμού». Τρίτον διότι —σε αντίθεση με τις υπόλοιπες κυβερνητικές πρωτοβουλίες «σωφρονισμού» της κοινωνίας, οι οποίες χαρακτηρίζονται από ερασιτεχνισμό— στην προκειμένη περίπτωση υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο δράσης, το οποίο εκτυλίσσεται απ’ το 2010 και χαίρει της υποστήριξης της εγχώριας οικονομικής ελίτ. Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά το τελευταίο σημείο. Οι πρόσφατοι σχεδιασμοί Βρούτση αποτελούν ένα από τα στάδια του λεγόμενου «θατσερικού μοντέλου» διάλυσης του εργατικού κινήματος. Το πρώτο στάδιο του ιδιότυπου αυτού νεοθατσερισμού το εφάρμοσαν —με επιτυχία, υπό τα χειροκροτήματα εργοδοτών και δανειστών— οι κυβερνήσεις Παπανδρέου και Παπαδήμου, καταργώντας, ουσιαστικά, τόσο τις συλλογικές συμβάσεις όσο και τον Οργανισμό Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ). Τα μετριοπαθή και συναινετικά σωματεία (η ραχοκοκκαλιά, δηλαδή, της νυν πλειοψηφίας της ΓΣΕΕ) ήρθαν σε πολύ δύσκολη θέση, καθώς η πόρτα του «κοινωνικού διαλόγου» έκλεισε

Ο Μάρκος Βογιατζόγλου είναι πολιτικός επιστήμονας (European University Institute, Φλωρεντία).

Αφίσα του A. Σεραφίμοβιτς για την «Απεργία» (1924) του Σεργκέι Αϊζενστάιν

απότομα στα μούτρα τους. Τα συνδικάτα όλης της χώρας σύρθηκαν, έτσι, σε ολοκληρωτική σύγκρουση με τις μνημονιακές κυβερνήσεις και τους εργοδότες και έχασαν όλες σχεδόν τις μάχες, σε επιχειρησιακό, κλαδικό και εθνικό επίπεδο. Γεγονός αναμενόμενο, δεδομένου ότι στην πλειονότητα εξ αυτών απουσίαζε η αγωνιστική παράδοση και εμπειρία, ενώ η βάση των σωματείων, οι εργαζόμενοι, βρίσκονταν υπό την επήρεια του «σοκ και δέους» της καλπάζουσας ανεργίας και της αγωνίας για το μεροκάματο. Το δεύτερο στάδιο είναι οι τωρινές προτάσεις Βρούτση. Στόχος είναι η κατάργηση των απεργιών αλληλεγγύης, των πολιτικών απεργιών και η παρεμπόδιση της δυνατότητας να κηρυχτεί, με νόμιμο τρόπο, απεργία οποιασδήποτε μορφής — στο πλαίσιο αυτό πρέπει να κατανοηθεί και η πολιτική επιστράτευση ναυτεργατών και απεργών του μετρό. Εάν, τέλος, περάσουν τα σχέδια της κυβέρνησης, το τρίτο στάδιο του ελληνικού νεοθατσερισμού θα είναι η περαιτέρω αυστηροποίηση των ποινών για τους παρανομούντες συνδικαλιστές και η φυλάκιση ορισμένων, για παραδειγματισμό των υπολοίπων. Το σενάριο που εξυφαίνεται μοιάζει εφιαλτικό, και δεν εξαντλείται στο να περάσουν εν ηρεμία τα πέτρινα χρόνια του Μνημονίου. Έχει μακροχρόνιο ορίζοντα, αποσκοπούν στην εγκαθίδρυση ενός πλαισίου που θα αποτρέπει διαχρονικά την εμφάνιση οποιασδήπο-

τε αγωνιστικής δυναμικής στο εργατικό κίνημα. Ωστόσο, ακόμα και στις δύσκολες συνθήκες της Ελλάδας του 2013, έχουμε στα χέρια μας κάποια πλεονεκτήματα τα οποία μπορούμε να αξιοποιήσουμε για να μπλοκάρουμε τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς. Συγκεκριμένα: t Ας θυμηθούμε ότι οι Συντηρητικοί της Θάτσερ είχαν ισχυρές κοινωνικές βάσεις στήριξης στον Αγγλικό Νότο και ένα καινοτόμο, για την εποχή του, μοντέλο ανάπτυξης: τον νεοφιλελευθερισμό. Η τρικομματική κυβέρνηση δεν διαθέτει ούτε σοβαρή κοινωνική βάση ούτε μοντέλο ανάπτυξης. t Από την άλλη, ο Α. Σαμαράς, προκειμένου να ξανακερδίσει τις εκλογές, θα πρέπει να εμφανίσει ένα προφίλ «μεταρρυθμιστή» και «καινοτόμου». Και είναι αμφίβολο κατά πόσο εξυπηρετεί το πλάνο αυτό η νεκρανάσταση ενός, απαξιωμένου στην κοινή γνώμη, μοντέλου ηλικίας τριάντα ετών. t Επίσης, παρόλο που ο μηχανισμός προπαγάνδας του καθεστώτος παραμένει ισχυρός, υπάρχει στη χώρα μας σημαντικό επιστημονικό δυναμικό (ερευνητές του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, καθηγητές Εργατικού Δικαίου), το οποίο, εάν συμμετάσχει στον δημόσιο διάλογο, είναι σε θέση να κονιορτοποιήσει τα επιχειρήματα των μνημονιακών — ιδίως όταν αυτά αρθρώνονται από αδαείς όπως ο «Μπάμπης» και ο Πορτοσάλτε. t Η κατακραυγή έναντι της ηγεσίας της ΓΣΕΕ και η ολοκληρωτική αποτυχία του μοντέλου ΠΑΜΕ έφεραν, ήδη πριν την άφιξη της κρίσης, καινοτόμα μοντέλα οργάνωσης του συνδικαλιστικού κινήματος. Ο οριζόντιος συντονισμός των πρωτοβάθμιων σωματείων, τα σωματεία βάσης, οι εργατικές λέσχες που ξεπηδούν εδώ και κει, παραμένουν σε πειραματικό στάδιο, πρέπει όμως να αγκαλιαστούν από τον κόσμο της Αριστεράς και να αξιοποιηθούν, σε δεύτερη φάση, ως υπόδειγμα για μια αναδιάταξη του συνδικαλιστικού κινήματος σε ριζοσπαστική κατεύθυνση. t Τέλος, παρά την κοινωνική απαξίωση των ηγεσιών τους, οι κινητοποιήσεις των ΓΣΕΕ-

ΑΔΕΔΥ εξακολουθούν να έχουν μεγάλο συμβολικό βάρος και πρακτική χρησιμότητα στην κοινωνία. Καθόλου τυχαία, όλες οι μείζονες κινητοποιήσεις ενάντια στο Μνημόνιο «συνέπεσαν» με γενικές απεργίες — παρότι η συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων αποφεύγουν ακόμα και να πλησιάσουν την εξέδρα της ΓΣΕΕ. Η άλλη μεγάλη κινητοποίηση της τελευταίας τριετίας, το «κίνημα των πλατειών», έφτασε στο ζενίθ του τις μέρες απεργιών. Στις 15 και τις 28-29 Ιουνίου του 2011, η πλατεία Συντάγματος παρέμενε άδεια μέχρι να φτάσει η πορεία των Πρωτοβάθμιων. Ας ελπίσουμε ότι η επόμενη ηγεσία της ΓΣΕΕ, που θα προκύψει από το Συνέδριο της Ομοσπονδίας τον Μάρτιο, θα αντιληφθεί και θα αξιοποιήσει με ευέλικτο τρόπο (πέραν δηλαδή, των ανεπαρκών εικοσιτετράωρων απεργιών) το πλεονέκτημα που έχει συγκριτικά με άλλες χώρες, όπου, λόγω της πολυδιάσπασης του συνδικαλιστικού κινήματος και του νομοθετικού πλαισίου, η κήρυξη οργανωμένης, διακλαδικής απεργίας είτε είναι αδύνατη είτε περνάει απαρατήρητη από τον πληθυσμό. Κλείνω με μια σύντομη προκαταβολική απάντηση σε όσους, αισιόδοξους, ευελπιστούν ότι μια κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα μπορέσει να διορθώσει τα κακώς κείμενα στις εργασιακές σχέσεις. Ασφαλώς, δεν παραγνωρίζω τη βαρύτητα μιας κυβερνητικής αλλαγής που θα συνοδεύεται από συνολική αλλαγή πολιτικής· θέλω όμως να επισημάνω δύο στοιχεία. Αφενός, με 27% ανεργία και 6% ύφεση, ελάχιστα θα μπορέσει να επανορθώσει ο ΣΥΡΙΖΑ διά της νομοθετικής οδού. Η μάχη για την ανάκτηση της αξιοπρέπειας και του βιοτικού επιπέδου του εργαζομένου θα δοθεί σε πολλά επίπεδα και σε κάθε εργασιακό χώρο — και θα κρατήσει χρόνια. Αφετέρου, το εργατικό κίνημα είναι απαραίτητο να διατηρήσει την αυτονομία του, σε κάθε περίπτωση: το τελευταίο που έχει ανάγκη είναι να προσδεθεί στην όποια κυβέρνηση, ακόμα και της Αριστεράς, ανοίγοντας έναν καινούριο κύκλο κυβερνητικού και γραφειοκρατικού συνδικαλισμού.

Πίτα των «Ενθεμάτων» και του RedNotebook την Παρασκευή Την Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου, τα «Ενθέματα» και το RedNotebook κόβουν την πίτα τους για το 2013, στις 9.30 το βράδυ, στο εντευκτήριον των «Ενθεμάτων» (Βαλτετσίου 50-52, 6ος όροφος). Η κοπή θα συνοδευθεί με απαγγελίες ποίησης, ανάγνωση εκλεκτών περικοπών εθνωφελούς-αντισυριζαϊκού μυθιστορήματος, ανάλυση των λόγων για τους οποίους τα τζάκια συνιστούν ασύμμετρη απειλή για τη δημοκρατία, εξορκισμόν του κατηραμένου Μνημονίου κ.ά. Στη συνέχεια, κατά πάγιον έθος, θα πιούμε από δυνατά κρασιά, καθώς που πίνουν οι ανδρείοι [σ.σ.: και οι ανδρείες] της ηδονής.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

30

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Tυνησία: Απέναντι στον ισλαμοφασισμό ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗ

Μετά από κάμποσο καιρό, πάλι ένα κείμενο «εκτός ατζέντας» στα «Ενθέματα». Λίγες γραμμές για κάποιες εμπειρίες του διπλανού μας κόσμου, για τις πληγές της περιμέτρου μας, που νομίζω ότι πρέπει να μας καίνε. Γιατί αυτές οι εμπειρίες αγγίζουν τη Μεσόγειο που τη σημασία της μας τη δίδαξε ο Καμύ, ο κατεξοχήν στοχαστής των εντάσεων μεταξύ της πολιτικής και της ηθικής. Εννοείται ότι μιλώ και πάλι σε ένα διαφορετικό μήκος κύματος από κάποιες γεωπολιτικές αναλύσεις ή τις θεωρητικές περιηγήσεις στην «εξέγερση του πλήθους», κουβέντες στις οποίες έχουμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια. Στην Τυνησία λοιπόν, στις 6 Φεβρουαρίου, δολοφονήθηκε ο Τσόκρι Μπελαΐντ, ηγέτης του κόμματος της Αριστεράς Κίνημα Πατριωτών Δημοκρατών που είχε υψώσει τη φωνή του απέναντι στην κυβέρνηση του Χαμίντ Τζεμπαλί. Με αφορμή αυτή τη δολοφονία, ο Έρικ Γκολντστάιν, υπεύθυνος του τμήματος Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής του Human Rights Watch δήλωσε: «Έχουν διαπραχτεί πολλές επιθέσεις σε δημοσιογράφους, πολιτικά στελέχη, καλλιτέχνες και απλούς πολίτες. Οι περισσότερες

Ο Νικόλας Σεβαστάκης διδάσκει στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.

από αυτές δεν έγιναν αντικείμενο έρευνας, ούτε φυσικά κάποιας δικαστικής διαδικασίας». Ο πιο πιθανός λόγος γι’ αυτή τη δολοφονία είναι ότι ο Μπελαΐντ, φυσιογνωμία της τυνησιακής αντιπολίτευσης, έθετε επί μήνες ερωτήματα στην κυβέρνηση για το μείζον ζήτημα που συνταράσσει πια όλη τη Βόρειο Αφρική και την υποσαχάρια ζώνη του Σαχέλ: την απειλή εναντίον της κοινωνίας και της δημοκρατικής προοπτικής από την πλευρά του ριζοσπαστικού ισλαμισμού, και συγκεκριμένα των δυνάμεων του σαλαφισμού. Μια μέρα μάλιστα πριν τη δολοφονία, σε συνέντευξη Τύπου, ο Μπελαΐντ κατήγγειλε «το κλίμα βίας, μια βία η οποία έχει γίνει οργανωμένη και συστηματική». Πολλούς μήνες τώρα οι κοσμικές, φιλελεύθερες και αριστερές δυνάμεις, τα συνδικάτα και οι γυναικείες οργανώσεις, δίνουν μια μεγάλη μάχη για τον χαρακτήρα και την ουσία της επανάστασης: για την αποτροπή, δηλαδή, της επικράτησης των οπαδών της Σαρία, υπέρ των πολιτικών και ατομικών ελευθεριών και για την προάσπιση των κοσμικών αξιών. Είναι πια σαφές ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνον οι περιπλοκές μιας «Αραβικής Άνοιξης» που πάνε να τη σφετεριστούν οι εχθροί της ελευθερίας. Η πρόκληση, η οποία απευθύνεται σε όλο τον κόσμο, η βία των τζιχαντιστών αλλά και η διάδοση του υπερσυντηρητικού ισλαμισμού, έχει αλλάξει αποφασι-

στικά τα δεδομένα σε μεγάλες περιοχές του πλανήτη. Και νομίζω ότι αυτή την πρόκληση δεν μπορεί να τη φωτίσει — μόνο πια να την συσκοτίσει- η μανιέρα της καταγγελίας των οικονομικών συμφερόντων των Αμερικανών, των Γάλλων ή όποιων άλλων. Γιατί, απλά, αυτά τα συμφέροντα είναι μια πλευρά του παζλ, και όχι η καρδιά του σημερινού προβλήματος. Άλλωστε, όσο και αν πολλοί θα ήθελαν να το κρύψουν, ο λαός του Μαλί υποδέχτηκε τον Ολάντ ως ελευθερωτή, και όχι ως νεοαποικιοκράτη που πάει να αρπάξει το ουράνιο της περιοχής. Οι αριστερές δυνάμεις στη Βόρειο Αφρική αναγνωρίζουν πια τον βασικό αντίπαλο: εκείνους που επιχειρούν την επιβολή μιας νέας ολοκληρωτικής τυραννίας στη θέση των παλιών διεφθαρμένων δικτατόρων. Πριν λίγο καιρό έτυχε να δω μια εξαιρετική εκπομπή στο γαλλικό κανάλι TV5 για την κόλαση που έζησε η Τυνήσια σκηνοθέτιδα Νάντια Ελ Φάνι με αφορμή το δικό της ντοκιμαντέρ με τον τίτλο «Ούτε Αλλάχ ούτε Αφέντης». Η περίπτωσή της είναι μια από τις πολλές σε μια Τυνησία που κλονίζεται από ένα κύμα επιθέσεων σε κινηματογράφους, πολιτιστικά κέντρα και τηλεοπτικούς σταθμούς. Αυτή, η πιο κοσμική από τις χώρες της Βορείου Αφρικής, ζει στον ρυθμό αυτής της πολύ συγκεκριμένης και ακραίας απειλής. Ήδη ένας αριθμός διανοουμένων όρθωσε το ανάστημά του καταγγέλλοντας την υποκρισία του Εν-

χάντα, του κυριότερου κυβερνώντος κόμματος που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί το «μετριοπαθές Ισλάμ». Άλλο τμήμα της διανόησης έδωσε πίστη, με αφέλεια ή και ιδιοτέλεια, στις διακηρύξεις των κυβερνώντων ότι θα αποτρέψουν την προώθηση των σαλαφιστών. Το αποτέλεσμα είναι ωστόσο η αποθράσυνση των οπαδών του ολοκληρωτικού Ισλάμ. Αλλά και η ελπιδοφόρα διεύρυνση των αντιστάσεων από τις λαϊκές δυνάμεις που θέλουν να διασώσουν το νόημα της επανάστασης. Αυτός ο κόσμος μας αφορά, ακόμα και αν ο αγώνας του δεν είναι στην ευρωπαϊκή ή ελληνική «ατζέντα». Και πρέπει να μας νοιάζει κατά τον ίδιο τρόπο που στη μακρινή δεκαετία της πρώτης μεγάλης κρίσης, στη δεκαετία του ’30, ξεχώρισε η διεθνής αλληλεγγύη στους αγωνιστές της Δημοκρατικής Ισπανίας εναντίον των φαλαγγιτών του στρατηγού Φράνκο. Τότε, η αλληλεγγύη στη δημοκρατική Ισπανία δεν θεωρήθηκε αποπροσανατολισμός από τα εσωτερικά προβλήματα των εργαζομένων πολιτών της Ευρώπης αλλά μια καμπή κι ένας σταθμός στην οικουμενική πάλη εναντίον της βαρβαρότητας. Κακά τα ψέματα: αυτό που φέρει μαζί του ο ριζοσπαστικός ισλαμισμός για ένα μεγάλο κομμάτι της σημερινής ανθρωπότητας είναι το ίδιο: μια βαρβαρότητα που συμπληρώνει τις εμπειρίες οικονομικής μιζέριας και καταπίεσης λαών και περιοχών.

ANTIKΛΙΜΑΚΑ

Γιαΐρ Λαπίντ: Η κρυφή γοητεία του κέντρου Στις πρόσφατες εκλογές στο Ισραήλ, η έκπληξη άκουγε στο όνομα Γιαΐρ Λαπίντ. Ο Λαπίντ είναι ο αρχηγός ενός κόμματος που ήρθε από το πουθενά και πήρε τη δεύτερη θέση στις εκλογές. Συγγραφέας (στα ελληνικά κυκλοφορούν δύο βιβλία του, αστυνομικά, το Διπλό παιχνίδι, σε μετάφραση Στ. Καββάλου, και το Έκτο αίνιγμα, σε μετάφραση Αλ. Κωσταράκου, από τις εκδόσεις Πόλις), δημοσιογράφος, φωτογενής αστέρας της τηλεόρασης και, πάνω απ’ όλα, κεντρώος. Μη ακραίος δηλαδή. Ούτε δεξιός ούτε αριστερός. Κεντρώος, όπως επιβάλλει σήμερα το σαβουάρ βιβρ της πολιτικής. Ο Λαπίντ και το κόμμα του θεωρήθηκε ότι εξέφρασαν σε σημαντικό βαθμό το κύμα των «αγανακτισμένων» που το 2011 κατέκλυσε τους δρόμους του Ισραήλ. Ήδη από τότε είχε επισημανθεί από πολλούς αναλυτές ότι το πολιτικό στίγμα των «αγανακτισμένων» του Ισραήλ είχε ιδιαιτερότητες σε σχέση με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά κινήματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι, όσον αφορά το Παλαιστινιακό, το κίνημα αυτό, στο μεγαλύτερο μέρος του, στην καλύτερη περίπτωση σιώπησε. Η βασική θέση του Λαπίντ περί «ίσης κατανομής των βαρών», που θέλει να επιβάλει την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία και στους υπερορθόδοξους εβραίους, κατάφερε να συνοψίσει το αίτημα εκκοσμίκευσης που εκφράζει μεγάλο μέ-

ρος της νεολαίας και μιας μεσαίας τάξης που έχει πληγεί ιδιαίτερα από την οικονομική κρίση και η οποία βρήκε στις γενικόλογες και αφηρημένες οικονομικές υποσχέσεις του Λαπίντ μια κάποια ελπίδα. Με αυτή την έννοια, όπως είπε ένας αναλυτής, «η επιτυχία του κινήματος των “αγανακτισμένων” ήταν ταυτόχρονα και η αποτυχία του». Όσον αφορά τους Παλαιστίνιους, ο ίδιος ο Λαπίντ, όταν δεν δείχνει μια σχετική εχθρότητα προς αυτούς, υποστηρίζει γενικόλογα πως πρέπει να αρχίσουν ξανά συνομιλίες. Είναι χαρακτηριστικό, ωστόσο, ότι μιλάει για ενιαία Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, μην κάνοντας, επομένως, καμία παραχώρηση σε ένα βασικό αίτημα των Παλαιστινίων. Επιπλέον, δεν αμφισβητεί ουσιαστικά την πολιτική του εποικισμού, καθώς προτείνει την αναστολή οικοδόμησης νέων οικισμών σε περίπτωση διαπραγματεύσεων, χωρίς όμως να θέτει θέμα για τους ήδη υπάρχοντες, ενώ σιωπά για το θέμα της επιστροφής των προσφύγων. Σύμφωνα με τον Μισέλ Βαρσάφσκι, ο Λαπίντ δεν λέει τίποτε απολύτως: «Ούτε-ούτε. Αυτή είναι η σύνοψη του εκλογικού προγράμματος του κόμματος του Λαπίντ: ούτε δεξιά ούτε αριστερά, ούτε πόλεμος ούτε ειρήνη, ούτε υπέρ των εποικισμών ούτε εναντίον». Ο Βαρσάφσκι προσθέτει πως «ο Λα-

πίντ αντιπροσωπεύει την κοινωνική ακομπλεξάριστη Δεξιά και το πραγματικά θλιβερό είναι πως πολύς κόσμος από το κίνημα των “αγανακτισμένων” του περασμένου καλοκαιριού τον ψήφισε». Σύμφωνα με τον Βαρσάφσκι, «μοναδική ιδεολογία αυτού του τμήματος της κοινωνίας είναι η δυτική νεωτερικότητα, η κοινωνική επιτυχία και η κατανάλωση» Ίσως, υποστηρίζουν κάποιοι, ο «μετριοπαθής» Λαπίντ, χαρακτηριστική φιγούρα των ελίτ των beautiful people, να αποτελέσει εργαλείο και όχημα για να σπάσει η διεθνής απομόνωση του Ισραήλ χωρίς σοβαρές υποχωρήσεις και αλλαγές στην πολιτική του Ισραήλ… Ωστόσο, αν ο Λαπίντ συμμετάσχει στην κυβέρνηση, σύντομα θα βρεθεί αντιμέτωπος με τα πραγματικά οικονομικά προβλήματα της μεσαίας τάξης που τον ψήφισε, μιας και, όπως υποστηρίζουν πολλοί μεταξύ των οποίων και ο Γιούρι Άβνερι, ο Λαπίντ είναι ένας κλασικός νεοφιλελεύθερος, παρά τις γενικολογίες των προεκλογικών του λόγων. Τελικά, φαίνεται πως αυτό που τράβηξε τη μεσαία τάξη που υποστηρίζει την εκκοσμίκευση ήταν βασικά το μέτωπο του Λαπίντ με τους ορθόδοξους εβραίους, σε συνδυασμό βέβαια με την κρίση αντιπροσώπευσης αυτών των κοινωνικών στρωμάτων και τις αφηρημένες υποσχέσεις του Λαπίντ περί οικονο-

μίας και ανανέωσης του πολιτικού συστήματος. Το ζήτημα των ορθόδοξων εβραίων έτσι κι αλλιώς φαίνεται πως αποτελεί μεγάλη εμμονή του Λαπίντ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο βασικός άξονας στο Διπλό παιχνίδι είναι η διαφθορά που αναπτύσσεται στους κόλπους των ορθόδοξων εβραίων (όπου τελικά ο διεφθαρμένος ραβίνος ηττάται χάρη στη συνδρομή του μη διεφθαρμένου Μεγάλου Ραβίνου). Τα βιβλία του Λαπίντ, τουλάχιστον τα δύο που έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά, αποτυπώνουν κάποιες ενδιαφέρουσες πλευρές της σύγχρονης ισραηλινής κοινωνίας (ιδιαίτερα το Διπλό παιχνίδι) μέσα από την εξέλιξη της αστυνομικής πλοκής, αν και είναι μάλλον φανερό ότι οι χαρακτήρες δεν είναι το ισχυρό όπλο του, κάτι που ισχύει και για το ύφος του, που επιδιώκει να ακολουθήσει κάποιους κλασικούς κώδικες του hard-boiled. Οι συνομιλίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεχίζονται και μπορεί να διαρκέσουν, σύμφωνα με εκτίμηση του ίδιου του Λαπίντ, ακόμα δύο ή τρεις βδομάδες ή και περισσότερο. Και τότε, μπροστά στα πραγματικά διλήμματα του ρυθμιστή «κεντρώου» Λαπίντ, ίσως θυμηθούμε τον τίτλο ενός άρθρου του Γιούρι Άβνερι που αναφέρεται σε αυτόν: «Ουαί τοις νικηταίς!». ΚΩΣΤΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

ΜΑΛΙ

η χειρότερη επιλογή

LE

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Του Serge Halimi*

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013 TEYXOΣ 2

diplomatique

Όταν γυρίσουμε την πλάτη σε όλες τις καλές επιλογές, όταν είναι πια πολύ αργά, τότε καλούμαστε να επιλέξουμε ανάμεσα στο κακό και το χειρότερο. Εννέα μέρες μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, ο πρόεδρος Τζoρτζ Μπους απειλούσε ήδη θεούς και δαίμονες: «Ή είσαστε μαζί μας ή με τους τρομοκράτες». Ακολούθησαν δύο πόλεμοι, στο Αφγανιστάν και κατόπιν στο Ιράκ. Με τα γνωστά αποτελέσματα.

Σ

το Μάλι, έπρεπε, επειγόντως, να γίνει επιλογή ανάμεσα στις δύο όψεις μιας απεχθούς επιλογής. Γιατί, πώς να αποδεχθείς ότι οπλισμένες ομάδες, που διέπονται από μια ιδεολογία και ασκούν σκοταδιστικές πρακτικές, μπορεί να απειλήσουν τον πληθυσμό του Νότου, αφού πρώτα τρομοκράτησαν τον πληθυσμό του Βορρά; Πώς να αγνοήσεις ότι η αναφορά σε ανθρωπιστικά κίνητρα, καθώς και η ενοχοποίηση του πολιτικού αντιπάλου (οι Αφγανοί Ταλιμπάν συνδέθηκαν με το λαθρεμπόριο οπίου, οι FARC της Κολομβίας με την πώληση κοκαΐνης και τις απαγωγές), χρησιμοποιούνται σχεδόν πάντα ως προσχήματα για στρατιωτικές επεμβάσεις, οι οποίες αναζωπυρώνουν τις υποψίες για νεοαποικιοκρατία - και συχνά τελειώνουν άσχημα; Είκοσι μήνες μετά τη δολοφονία του Οσάμα Μπιν Λάντεν, το σώμα της Αλ Κάιντα σαλεύει ακόμα. Οι Ταλιμπάν, από τη μεριά τους, είναι καλύτερα από ποτέ. Όπως αποκαλύπτει ο Γάλλος πρώην υπουργός Εξωτερικών, Ντομινίκ ντε Βιλπέν, «τα αποστήματα της τρομοκρατίας -Αφγανιστάν, Ιράκ, Λιβύη, Μάλιέχουν την τάση να διευρύνονται και να συνάπτουν δεσμούς τα μεν με τα δε, να ενώνουν δυνάμεις, να συνδυάζουν κάποιες από τις δράσεις τους»1. Κάθε δυτική επέμβαση μοιάζει, έτσι, να παίζει το παιχνίδι των πιο ριζοσπαστικών οπαδών του ιερού πολέμου, οι οποίοι προσελκύουν τους αντιπάλους τους σε ατέρμονες διενέξεις. Τα λιβυκά οπλοστάσια τροφοδότησαν τον πόλεμο στο Μάλι. Αύριο, το Μάλι μπορεί να εφοδιάσει με οπλισμό και στρατιώτες τα επόμενα αφρικανικά μέτωπα. «Η Γαλλία θα είναι πάντα παρούσα όταν πρόκειται για το δικαίωμα ενός λαού, εκείνου του Μάλι, ο οποίος θέλει να ζήσει ελεύθερα και δημοκρατικά», ανακοίνωσε ο Φρανσουά Ολάντ για να δικαιολογήσει τη στρατιωτική εμπλοκή της χώρας του. Ένα τέτοιο, τόσο εξωφρενικό σχέδιο δεν μπορεί παρά να σκοντάψει στο γεγονός ότι το ζήτημα δεν είναι τόσο η «ανακατάληψη» του Βορρά όσο η ασφάλεια, δεδομένων των δίκαιων διεκδικήσεων των Τουαρέγκ. Κι αυτό μόνο για αρχή... Κατόπιν, θα πρέπει να ασχοληθεί κανείς με τις στρατιωτικές συμμαχίες, οι οποίες έγιναν μέσα στην πιο μεγάλη αδιαφάνεια, καθώς και με τη διάρρηξη των αφρικανικών συνόρων. Να αναγνωρίσει ότι αυτή η διάρρηξη οφείλεται στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που απαξιώνουν τα κράτη, εξαθλιώνουν τους αγρότες και τους στρατιώτες τους, ενθαρρύνουν την υπερεκμετάλλευση από δυτικές (ή κινεζικές) εταιρείες του ορυκτού πλούτου της μαύρης ηπείρου. Κατόπιν, να παραδεχτεί ότι το διακρατικό εμπόριο ναρκωτικών, όπλων και ομήρων υφίσταται εξαιτίας της ύπαρξης προμηθευτών που δεν είναι Αφρικανοί. Τέλος, θα πρέπει να συμφωνήσει ότι η πτώση της παγκόσμιας τιμής του βαμβακιού κατέστρεψε τους αγρότες του Μάλι και ότι η ξηρασία του Σαχέλ εντείνεται με τις κλιματικές αλλαγές. Η ημιτελής αυτή λίστα θεμάτων, που σε κανονικές συνθήκες δεν ενδιαφέρουν κανένα, καταδεικνύει ότι η «απελευθέρωση» του Μάλι από ξένες δυνάμεις θα αφήσει αλώβητες τις αιτίες της επόμενης διένεξης. Στη διάρκεια της οποίας, στοιχηματίζουμε ότι θα κληθούμε ξανά να «επιλέξουμε», αφού πρώτα μας εξηγήσουν ότι δεν έχουμε πια καμία επιλογή.

1

Ραδιόφωνο France inter, 18-1-13.

* Ο Serge Halimi είναι ο διευθυντής της «Le Monde diplomatique» ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΛΙΑ ΚΑΪΜΑΚΗ

Μια δεκαετία στρατηγικές αμαρτίες Ο πόλεμος «ενάντια στην τρομοκρατία», επιχείρημα για την επέμβαση στο Μάλι Του Olivier Zajec *

O

Φρανσουά Ολάντ δεν μπόρεσε να κρατηθεί, επισκέφτηκε θριαμβευτικά, ως στρατάρχης, το Τιμπουκτού και το Μπαμακό το Σάββατο 2 Φεβρουαρίου, τρεις εβδομάδες μετά τη γαλλική στρατιωτική επέμβαση «Serval», η οποία με τους 4.600 στρατιώτες (από τους οποίους 1.100 στις υποστηρικτικές βάσεις του Ντακάρ και της Ν’ Τζαμένα) ξεπερνούσε τη μεγαλύτερη δύναμη που εστάλη στο Αφγανιστάν (4.000 άνδρες στα τέλη του 2011). Η γαλλική κυβέρνηση έβαλε τα δυνατά της στην επιχείρηση κερδίζοντας εύκολα τη «νίκη» κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης-αστραπή, σε γνωστό έδαφος, δίνοντας ελάχιστες μάχες, χωρίς ορατούς εχθρούς και χωρίς να μεταδοθεί καμία εικόνα. Και κανένας απολογισμός -σε ανθρώπινες ζωές ή σε καταστροφές- δεν έγινε, επίσης, γνωστός. Τα ερωτηματικά, ωστόσο, παραμένουν. Ποιος είναι ο λόγος που η Γαλλία ενεπλάκη στρατιωτικά στο Μάλι; Για να εμποδίσει τους «ισλαμιστές τρομοκράτες» να καταλάβουν την πρωτεύουσα Μπαμακό; Για να ανακαταλάβει τον Βορρά της χώρας; Για να επανεδραιώσει τη δημοκρατική νομιμότητα, η οποία τραντάχτηκε από μια απόπειρα πραξικοπήματος; Για να βοηθήσει στον «πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία» και να εμποδίσει τη δημιουργία ενός «Σαχελιστάν» στην πόρτα της Ευρώπης; Όταν οι ιστορικοί του μέλλοντος καταπια-

στούν με τις γαλλικές στρατιωτικές επιχειρήσεις των αρχών του 21ου αιώνα, υπάρχει το ενδεχόμενο να τις χαρακτηρίσουν «στρατηγικούς λόξιγκες», δεδομένου ότι στο σύνολο των κινήσεων της τελευταίας δεκαετίας φαίνεται να κυριαρχούν αντίθετες τάσεις. Για να ολοκληρωθεί η περιγραφή της εκστρατείας στο Μάλι, με την οποία καταπιάνεται τις τελευταίες ημέρες ένα πλήθος γεμάτων ενθουσιασμό σχολιαστών, θα πρέπει προηγουμένως να την εντάξουμε μέσα στον χρόνο, ανατρέχοντας στο 2001, στο Αφγανιστάν. Την επομένη του χτυπήματος ενάντια στους δίδυμους πύργους του World Trade Center, η Γαλλία αποφασίζει να υποστηρίξει τις επιχειρήσεις-αστραπή που έχουν ως στόχο την πτώση του καθεστώτος των Ταλιμπάν. Ωστόσο, καθώς η περιοχή την αφορά ελάχιστα και η κατάληψη της Καμπούλ από τους φιλοδυτικούς πολέμαρχους δεν συνεπάγεται καμία βελτίωση στο χάος που επικρατεί στο Αφγανιστάν, αποφεύγει -σε πρώτη φάση τουλάχιστον- να εμπλέξει και να ακινητοποιήσει σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή.

Όταν οι ιστορικοί του μέλλοντος καταπιαστούν με τις γαλλικές στρατιωτικές επιχειρήσεις των αρχών του 21ου αιώνα, υπάρχει το ενδεχόμενο να τις χαρακτηρίσουν «στρατηγικούς λόξιγκες»...

* Ο Olivier Zajec είναι υπεύθυνος ερευνών στο Ινστιτούτο Στρατηγικής και Συγκρούσεων (ISC).

Σεπτέμβριος 2002, Ακτή του Ελεφαντοστού: ο Γάλλος πρόεδρος (ο γκολικός Ζακ Σιράκ) στέλνει τη δύναμη Licorne (Μονόκερως) να παρεμβληθεί -επιτυχώς- ανάμεσα στις εμπόλεμες δυνάμεις στην πρώην «βιτρίνα της γαλλόφωνης Αφρικής». Αρκετές χιλιάδες Γάλλων στρατιωτών αναπτύσσονται στο έδαφος της χώρας και ενεργούν για την αποτροπή ενός γενικευμένου εμφυλίου πολέμου σε μια ζώνη που έχει εξαιρετική σημασία για τα γαλλικά συμφέροντα. Το 2003, στην περίπτωση του Ιράκ, αν και όχι δίχως κάποιους δισταγμούς, το Παρίσι αρνείται να συμμετάσχει στον νεοσυντηρητικό τυχοδιωκτισμό, τονίζοντας στην Ουάσιγκτον την απειλή που θα δημιουργήσει το χάος που δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι θα προκληθεί στην περιοχή, αλλά και τον κίνδυνο ενός ρήγματος ανάμεσα στις αυτοαποκαλούμενες «ηθικές δυνάμεις» και σε έναν αραβικό κόσμο στον οποίο κυριαρχεί έντονος εκνευρισμός, που προκαλείται από τα πολιτικά προβλήματα και από την κρίση ταυτότητας. Αφγανιστάν 2007 (από την άνοιξη αυτής της χρονιάς, πρόεδρος είναι πλέον ο φιλοατλαντιστής Νικολά Σαρκοζί): η Γαλλία, η οποία έως τώρα είχε αρκεστεί σε μια «χαλαρή εμπλοκή», αφήνεται να παρασυρθεί σε μια μακρά και δίχως τέλος επιχείρηση εκδημοκρατισμού και εξουδετέρωσης των εξεγερμένων, φορτωμένη με ανέφικτους ηθικούς στόχους και καταδικασμένη σε αποτυχία, παρά τον επαγγελματισμό και την αφοσίωση των μονάδων που ενεπλάκησαν σε αυτήν την αποστολή. Λιβύη 2011 (και πάλι επί Σαρκοζί): με ένα κωμικοτραγικό μείγμα ρητορικής και αδιαμφισβήτητης στρατιωτικής αποτελεσματικότητας, το Παρίσι θέτει τέλος σε ένα δικτατοΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 2

LE

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

diplomatique

Μια δεκαετία στρατηγικές αμαρτίες ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 1

ρικό καθεστώς, λίγο-πολύ εξίσου σκληρό, γελοίο και παράλογο με διάφορα άλλα όμοιά του, αποσταθεροποιώντας για μεγάλο χρονικό διάστημα τη Βόρεια Αφρική και ανοίγοντας τον δρόμο σε έναν σκληρό ισλαμισμό, ο οποίος εξοπλίζεται και χρηματοδοτείται τυφλά από τα πετρέλαια του Περσικού Κόλπου1. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρει κανείς μια λογική σε αυτήν την αμφιταλάντευση ανάμεσα στον ρεαλισμό λόγω αδυναμίας και στον ιδεαλισμό λόγω απερισκεψίας. Από αυτή την άποψη, η ανάλυση του επεισοδίου του Μάλι παρουσιάζει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Παγιδευμένη στις αντιφάσεις της και μετά από αμφιταλαντεύσεις και υπεκφυγές πολλών μηνών -οι οποίες έδωσαν στους αντιπάλους της τον αναγκαίο χρόνο για να προετοιμαστούν-, η γαλλική κυβέρνηση προσπαθεί να επανορθώσει τις ζημιές που προκάλεσε η επέμβαση στη Λιβύη, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον εξοπλισμό των πλέον ριζοσπαστικών φατριών της περιοχής της Υποσαχάριας Αφρικής (Σαχέλ). Έτσι, οι σαλαφιστές οπαδοί της τζιχάντ του Κινήματος για την Ενότητα της Τζιχάντ στη Δυτική Αφρική (Mujao) και της Αλ Κάιντα του Ισλαμικού Μαγκρέμπ (AQMI) απέκτησαν κυρίαρχη θέση στην εξέγερση των Τουαρέγκ, επιταχύνοντας με αυτόν τον τρόπο την ήττα των κυβερνητικών στρατευμάτων του Μάλι και την πολιτική αστάθεια στο Μπαμακό2. Η γαλλική κυβέρνηση δυσκολεύτηκε να καταλήξει στη μέθοδο που θα έπρεπε να ακολουθήσει. «Δεν θα σταλούν χερσαίες δυνάμεις, δεν θα εμπλακούν γαλλικά στρατεύματα στις μάχες», δήλωνε στις 11 Οκτωβρίου του 2012 ο Φρανσουά Ολάντ, προτιμώντας να μιλάει για απλή παροχή

LE

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

diplomatique

υλικής βοήθειας στις ένοπλες δυνάμεις του Μάλι3. Με αυτήν την απερίσκεπτη δήλωση αρχών, η γαλλική προεδρία περιόριζε εκ των προτέρων την ελευθερία των κινήσεών της, διατρέχοντας τον κίνδυνο να διαψευστεί από την κατάσταση στην περιοχή, της οποίας οι εξελίξεις και οι προεκτάσεις τής διέφευγαν σε μεγάλο βαθμό. Στις 10 Ιανουαρίου, οι ισλαμιστές μαχητές της Ançar Dine και της AQMI κατέλαβαν την πόλη Κόνα, η οποία βρίσκεται 700 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πρωτεύουσας Μπαμακό και έχει μεγάλη στρατηγική σημασία. Στο εξής, η πρωτεύουσα ήταν εντελώς εκτεθειμένη. Καθώς η Οικονομική Κοινότητα των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (Cedeao) τηρούσε στάση αναμονής, η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν επιφυλακτική και οι Ηνωμένες Πολιτείες δίσταζαν, το μόνο που απέμενε για την αναχαίτισή τους ήταν τα γαλλικά πολεμικά αεροσκάφη και στρατεύματα. Στις 11 Ιανουαρίου ξεκίνησε η Επιχείρηση Σερβάλ4. Τρεις μήνες μετά τη δήλωσή του ότι «δεν μπορούμε να επέμβουμε στη θέση των Αφρικανών», ο Γάλλος πρόεδρος είναι αναγκασμένος να αντιφάσκει. Αυτή η μεταστροφή δεν θέτει μονάχα το ερώτημα κατά πόσον η γαλλική κυβέρνηση είναι σε θέση να προβλέψει τις εξελίξεις. Αποδεικνύει επίσης πόσο επείγον είναι να κατανοήσουμε τις μορφές που μπορούν να λάβουν στο μέλλον -σε διάφορα επίπεδα- οι επιχειρήσεις που αποκαλούνται «επιχειρήσεις σταθεροποίησης». Φυσικά, πίσω από την αναβλητικότητα της γαλλικής προεδρίας κρύβεται το βάλτωμα της κατάστασης στο Αφγανιστάν. Πρόκειται προπάντων για την αποτυχία της «κουλτουραλιστικής»5 θεωρίας των Αμερικανών περί «καταστολής της εξέγερσης μέσα από έναν παγκόσμιο σχεδιασμό», καθώς εξέλαβε την τακτική στο στρατιωτικό επίπεδο για πολιτική και προσέδωσε έντονη ηθική διάσταση στους στόχους του πολέμου, στερώντας με αυτόν τον τρόπο τον εαυτό της από οποιαδήποτε οδό διαφυγής η οποία δεν θα ισοδυναμεί με ταπείνωση. Όμως, η ήττα τής εν λόγω στρατιωτικής σκέψης, που έστειλε επί δέκα χρόνια εκατό χιλιάδες άνδρες σε ένα θέατρο επιχειρήσεων χωρίς εφικτό τελικό στόχο, δεν ακυρώνει αυτόματα την αναγκαιότητα των επιχειρήσεων σταθεροποίησης ή «παρεμβολής ανάμεσα στους αντιμαχόμενους», όπως αποδεικνύεται και από την περίπτωση του Μάλι. Το Αφγανιστάν δεν μας διδάσκει ότι «δεν θα σταλούν ποτέ χερσαίες δυνάμεις», όπως βιάστηκε να δηλώσει ο Ολάντ, αλλά ότι όλα τα ενδεχόμενα είναι πιθανά, υπό τον όρο ότι σέβεται κανείς τέσσερεις θεμελιώδεις αρχές. Καταρχήν, την αυτονομία της αξιολόγησης της απειλής: ο ορισμός της «τρομοκρατίας» δεν βρίσκεται ούτε στα PowerPoint του αμερικανικού Πενταγώνου, ούτε και μέσα στα μυθιστορήματα-έρευνες του Μπερνάρ Ανρί Λεβί6. Αντίθετα, τα βιβλία της ιστορίας και της κοινωνιολογίας έχουν να μας πουν πλήθος πραγμάτων για τους «τρομοκράτες» της Υποσαχάριας Αφρικής... Τη νομιμοποίηση στη συνέ-

χεια: σταθεροποίηση δεν σημαίνει ότι επιβάλλεις επ’ αόριστον την παρουσία σου και την προστατευτική κηδεμονία σου, ειδάλλως, υπάρχει ο κίνδυνος να καταστήσεις ευάλωτη την κυβέρνηση που υποστηρίζεις, απέναντι τόσο στις γειτονικές χώρες όσο και στον ίδιο της τον πληθυσμό. Ακολουθεί, τρίτη, η επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα: η στρατιωτική δράση στην πρώτη γραμμή οφείλει να στηρίζεται σε όλα τα αναγκαία στρατιωτικά μέσα, αλλά και να είναι περιορισμένης διάρκειας: αμέσως μόλις επιτευχθεί το ξεμπλοκάρισμα της κατάστασης στο επιχειρησιακό και στο τακτικό επίπεδο, οφείλει να δώσει τη θέση της στη δρομολόγηση της αποκατάστασης των τοπικών και περιφερειακών πολιτικών ισορροπιών, καθώς επίσης και στην ενίσχυση των ντόπιων στρατιωτικών δυνάμεων. Τέλος, πρέπει να υπάρχει η ελευθερία της πολιτικής δράσης: η στρατηγική της εξόδου να έχει καθοριστεί και καταστρωθεί πριν καν την έναρξη των επιχειρήσεων. Παράλληλα, είναι αναγκαίο να εξασφαλιστούν συμμαχίες, υπό τον όρο ότι θα στηρίζονται σε εθελοντική βάση και ότι οι σύμμαχοι θα είναι πεπεισμένοι ότι έχουν και οι ίδιοι συμφέροντα σε αυτή τη ζώνη. Η περίπτωση του Μάλι ανταποκρίνεται άραγε σε αυτά τα χαρακτηριστικά; Όσον αφορά τη νομιμοποίηση της Γαλλίας να συμμετέχει στη σταθεροποίηση της Αφρικής, αυτή στηρίζεται σε υπαρκτά επιχειρήματα: υπάρχει γλωσσική7, πολιτισμική και γεωγραφική εγγύτητα, η οποία δεν υπήρχε στην περίπτωση του Αφγανιστάν. Από αυτήν την άποψη, θα ήταν άδικο να συγχέει κανείς τις απολύτως καταδικαστέες παρεκτροπές της

Είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρει κανείς λογική στην αμφιταλάντευση ανάμεσα στον ρεαλισμό λόγω αδυναμίας και στον ιδεαλισμό λόγω απερισκεψίας

«Françafrique»8 με τη χρησιμότητα στρατιωτικών συμφωνιών που συνάπτονται με αφρικανικές χώρες των οποίων γίνεται σεβαστή η εθνική κυριαρχία (ο σεβασμός προϋποθέτει επίσης και τον περιορισμό της οικονομικής τους εξάρτησης). Η γαλλική Λευκή Βίβλος για την Άμυνα και την Εθνική Ασφάλεια (LBDSN) του 2008, παραμελώντας την Αφρική και δίνοντας προτεραιότητα στην κατασκευή μιας στρατιωτικής βάσης στον Περσικό Κόλπο, απέναντι από το Ιράν, ακολούθησε την αντίθετη τακτική από αυτό που θα μπορούσε να αποκληθεί «αρχή της γεωεπικουρικότητας», σύμφωνα με την οποία το κύριο βάρος της προσπάθειας που αναλαμβάνει οποιαδήποτε χώρα για τη σταθεροποίηση του διεθνούς περιβάλλοντος και την παρεμβολή ουδέτερων στρατιωτικών δυνάμεων ανάμεσα στις αντιμαχόμενες πλευρές ασκείται κατά προτίμηση σε ζώνες που, σύμφωνα με τη λογική, παρουσιάζουν ενδιαφέρον για αυτήν. Μακροπρόθεσμα, το Αφγανιστάν αφορά περισσότερο την Κίνα, την Ινδία και τη Ρωσία απ’ ό,τι τη Γαλλία. Και αντίθετα, το Πεκίνο και η Ουάσιγκτον αδυνατούν να συλλάβουν τις ιδιομορφίες της Δυτικής Αφρικής, όσο κι αν η όχι ανιδιοτελής- παρουσία των «εκπαιδευτών» τους αυξάνεται με ταχύτατο ρυθμό. Είναι αποκαλυπτική η περίπτωση της πολιτικής παροχής γαλλικής στρατιωτικής βοήθειας στην Αφρική, για παράδειγμα με την επιχείρηση Επερβιέ9 στο Τσαντ10. Κι ακόμα χαρακτηριστικότερο είναι το πρόγραμμα της «ενίσχυσης των δυνατοτήτων των Αφρικανών για τη διατήρηση της ειρήνης» (Recamp), το οποίο δρομολογήθηκε το 1997. Μάλιστα, θεωρήθηκε επιτυχημένο και μεταφέρθηκε το 2004 και σε ευρωπαϊκό επίπεδο (Eurocamp, σε συνεργασία με την Αφρικανική Ένωση). Η Γαλλία συνεχίζει να εφαρμόζει τη Recamp στο πλαίσιο των διμερών σχέσεών της με ορισμένες αφρικανικές χώρες που διάκεινται ευνοϊκά απέναντι στο εγχείρημα. Οι πρωτοβουλίες αυτές δεν είναι αρκετές για να εξασφαλιστεί το αξιόμαχο των ασκούμενων δυνάμεων που συμμετέχουν (από αυτή την άποψη, το παράδειγμα του Μάλι είναι χαρακτηριστικό)11, ωστόσο αποτελούν ένα υπόβαθρο στο οποίο μπορεί να στηριχθεί η πολιτική της παροχής βοήθειας σε ένοπλες δυνάμεις μιας χώρας χωρίς να υπάρχει στρατιωτική ανάμειξη ξένης δύναμης σε αυτήν. Κάτι τέτοιο μπορεί να ισχύσει ακόμα και στις περιπτώσεις δράσεων υψηλής έντασης, απέναντι σε

Υπεύθυνη έκδοσης: Βάλια Καϊμάκη Συντακτική ομάδα: Κορίνα Βασιλοπούλου, Θανάσης Κούτσης, Χάρης Λογοθέτης, Βασίλης Παπακριβόπουλος Επικοινωνία: info@monde-diplomatique.gr Αρχείο κειμένων: www.monde-diplomatique.gr Facebook: www.facebook.com/monde.diplomatique.gr

3/33

Η ΑΥΓΗ

Eκλογές στο ΜΑΛΙ ομάδες ατάκτων μαχητών που φέρουν βαρύ οπλισμό. Το υπόβαθρο αμοιβαίας γνωριμίας εξηγεί εν μέρει το γεγονός ότι, στις 19 Ιανουαρίου, στο Αμπιτζάν (Ακτή Ελεφαντοστού), η έκτακτη σύνοδος κορυφής των ηγετών των χωρών της Cedeao επιδίωξε ομόφωνα την επιτάχυνση της συγκρότησης της Διεθνούς Αποστολής για την Ενίσχυση του Μάλι (Misma), έτσι ώστε να υποστηριχθούν οι ένοπλες δυνάμεις του Μάλι και της Γαλλίας που συμμετέχουν στην επιχείρηση Σερβάλ. Οκτώ χώρες, μουσουλμανικές ή χριστιανικές, αγγλόφωνες ή γαλλόφωνες (Τσαντ, Τόγκο, Μπενίν, Σενεγάλη, Νίγηρας, Γουινέα, Μπουρκίνα Φάσο, Νιγηρία και Γκάνα), υποσχέθηκαν ότι θα συμμετάσχουν στέλνοντας 3.600 άνδρες. Αντίθετα, στο πλαίσιο του ορισμού του αντιπάλου που αποδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντικός για τον καθορισμό των συγκεκριμένων και χειροπιαστών στόχων της επέμβασης, ο απολογισμός είναι αμφιλεγόμενος. Οι δηλώσεις του προέδρου Ολάντ για «τον χρόνο που είναι αναγκαίος για να νικηθεί η τρομοκρατία»12 φανερώνουν μια σημειολογική απερισκεψία, η οποία θα μπορούσαμε να πούμε ότι θυμίζει αρκετά τον Νικολά Σαρκοζί. Οι λέξεις έχουν τη δική τους σημασία: εκπλήσσει το γεγονός ότι, μετά τη δήλωσή του ότι «η Γαλλία δεν θα εμπλακεί», ο Γάλλος πρόεδρος δήλωσε ατάραχος, τρεις μήνες αργότερα, ότι δεν υπάρχει χρονικό όριο για τη γαλλική στρατιωτική παρουσία. Θα ξαναρχίσουν, άραγε, οι στρατηγικοί λόξιγκες; Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι το απλοϊκό σύνθημα για «πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία» ξανακάνει την εμφάνισή του στην περίπτωση του Μάλι, τη στιγμή που οι Αμερικανοί, οι εφευρέτες αυτής της διατύπωσης, την έχουν εγκαταλείψει από το 2009. Μάλιστα, ο Μπάρακ Ομπάμα είχε παρατηρήσει -ποτέ δεν είναι αργάότι είναι «βλακώδες να κάνεις πόλεμο ενάντια σε έναν τρόπο δράσης» χωρίς να ασχολείσαι με τα πολιτικά αίτια της πυρκαγιάς που ισχυρίζεσαι ότι

Προκηρύχθηκαν προεδρικές εκλογές για τις 7 Ιουλίου (πρώτος γύρος) και βουλευτικές εκλογές μαζί με τον δεύτερο γύρο των προεδρικών για τις 21 Ιουλίου λογαριάζεις να σβήσεις... αφού προηγουμένως εσύ ο ίδιος την έχεις ανάψει13. Δεν μπορούμε να νικήσουμε την «τρομοκρατία», όπως εξάλλου δεν μπορούμε να εξαλείψουμε την εποχική γρίπη ή τις ανοιξιάτικες νεροποντές. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να περιορίσουμε τις επιπτώσεις τους. Ο τρόπος δράσης, όσο καταδικαστέος κι αν θεωρείται, βρίσκεται εξ ορισμού στη διακριτική ευχέρεια κάθε μαχητή και αυτό δεν του αφαιρεί αναγκαστικά τη δυνατότητα να διαδραματίσει κάποιο ρόλο σε μια λύση η οποία θα προκύψει στο μέλλον μέσα από διαπραγματεύσεις. Κάτι τέτοιο σας σοκάρει; Ίσως. Όμως, όπως και να έχει το πράγμα, το («τρομοκρατικό» κατά τους Γάλλους αποικιοκράτες) αλγερινό Μέτωπο Εθνικής Απε-

Οι δηλώσεις του προέδρου Ολάντ για «τον χρόνο που είναι αναγκαίος για να νικηθεί η τρομοκρατία» φανερώνουν μια σημειολογική απερισκεψία, η οποία θα μπορούσαμε να πούμε ότι θυμίζει αρκετά τον Νικολά Σαρκοζί

ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

λευθέρωσης, ο Μάικλ Κόλινς του IRA στην Ιρλανδία, ο Απελευθερωτικός Στρατός του Κοσόβου (UCK), η ισραηλινή Irgun14, αλλά και οι «καλοί Ταλιμπάν» με τους οποίους ο Αφγανός πρόεδρος Χαμίντ Καρζάι θα αναγκαστεί αναπόφευκτα να συνεργαστεί μετά το 2014, μας προσφέρουν χρήσιμα στοιχεία για να αναλογιστούμε την τροπή που μπορεί να λάβει η Ιστορία και να εξετάσουμε τις προοπτικές και τις εξελίξεις που μπορεί να υπάρξουν σε αυτό το τόσο λεπτό ζήτημα. Συνεπώς η στρατηγική αποτελεσματικότητα απαιτεί να καθοριστεί ο αντίπαλος και οι στόχοι της επέμβασης με περισσότερη σύνεση. Ο δε πρόεδρος της Δημοκρατίας θα ήταν καλύτερα να μιλούσε για τον χρόνο που απαιτείται ώστε να απωθηθούν μόνιμα εκτός της εδαφικής επικράτειας του Μάλι οι πλέον ριζοσπαστικοί άτακτοι μαχητές της Υποσαχάριας Αφρικής. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, όταν η επιχείρηση Σερβάλ θα έχει επιτύχει αυτόν τον λογικό στόχο, θα υπάρχουν πολύτιμα περιθώρια για την επίτευξη μιας πολιτικής συμφωνίας ανάμεσα στην κυβέρνηση του Μπαμακό, τα περιφερειακά της στηρίγματα και ένα πολυδιασπασμένο συνονθύλευμα που περιλαμβάνει παλαιούς και νέους άτακτους μαχητές, λιποτάκτες του στρατού του Μάλι, νεοτζιχαντιστές ριζοσπαστικοποιημένους από έναν ουαχαβιτισμό που εισάγεται από τις χώρες του Περσικού Κόλπου, καθώς και αυτονομιστές που δεν έχουν θρησκευτικά κίνητρα, αλλά και οπορτουνιστές διακινητές παράνομων ουσιών15. Πώς μπορεί να διακρίνει κανείς καθαρά μέσα σε αυτό το πανδαιμόνιο, το οποίο βρίσκεται σε διαρκή αλλαγή και αναδιάταξη, εάν αρκείται αυτάρεσκα στο να φοράει τα παραμορφωτικά γυαλιά του «πολέμου ενάντια στην παγκόσμια τρομοκρατία»; Επίσης, ένας μεσοπρόθεσμος στόχος -ο οποίος είναι περισσότερο συμβατός με τη σύγχυση που επικρατεί, όχι μόνο στο Μάλι, αλλά και στην Υποσαχάρια Αφρική και στη Βόρεια Αφρική- θα ταίριαζε καλύτερα και με τις πραγματικές δυνατότητες του γαλλικού στρατού, που βρίσκεται αντιμέ-

τωπος με τις δραστικότερες δημοσιονομικές περικοπές της τελευταίας δεκαετίας. Ο πολεμοχαρής λόγος του υπουργείου Εξωτερικών και του υπουργείου Άμυνας είναι δεδομένος. Απομένει να μάθουμε εάν οι γαλλικές ένοπλες δυνάμεις μπορούν να αντεπεξέλθουν σε επιχειρήσεις που θα παραταθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα16. Με ποιον τρόπο η Λευκή Βίβλος, η οποία θα δοθεί στη δημοσιότητα την άνοιξη, θα αντλήσει διδάγματα από την επιχείρηση Σερβάλ; Κι αυτό το ερώτημα δεν είναι το λιγότερο σημαντικό από όλα όσα εγείρει αυτή η επέμβαση. Είναι αποκαλυπτικός ο τρόπος με τον οποίο ο πρωθυπουργός του Κατάρ, Χαμάντ μπεν Ζασίμ μπεν Ζαμπέρ αλ Θάνι, άσκησε κριτική στις 15 Ιανουαρίου στη γαλλική επέμβαση εναντίον των ομάδων των οπαδών της τζιχάντ στο Βόρειο Μάλι, υποστηρίζοντας ότι προτιμάει τον «περιφερειακό διάλογο» και προτείνοντας τη διαμεσολάβηση του εμιράτου.

1

(ΣτΜ) Όπου ένας λοχαγός ανέτρεψε με στρατιωτικό πραξικόπημα την περασμένη άνοιξη τον εκλεγμένο πρόεδρο, κατηγορώντας τον για ανικανότητα στην αντιμετώπιση των εξεγερμένων, για να αποδειχθεί στη συνέχεια ότι η στρατιωτική χούντα ήταν απείρως πιο ανίκανη σε αυτό το ζήτημα.

2

Συνομιλία του προέδρου με τους δημοσιογράφους των France 24, RFI και TV5 Monde.

3

(ΣτΜ) Το σερβάλ είναι ένα μικρό αιλουροειδές της περιοχής. Ωστόσο, η επιλογή αυτής της ονομασίας ενδέχεται να αποδειχθεί προβληματική, καθώς το κυριότερο χαρακτηριστικό αυτού του ζώου είναι ότι διαφυλάττει με ιδιαίτερη μαχητικότητα την «περιοχή του» και την οριοθετεί ζηλότυπα ουρώντας διαρκώς στα όριά της. Οι επικριτές της γαλλικής επέμβασης -κυρίως Αλγερινοί- έσπευσαν να τονίσουν την ομοιότητα με τη νεοαποικιακή, κατ’ αυτούς, Γαλλία που δεν εννοεί να παραιτηθεί από την «επικράτειά της».

4

5 (ΣτΜ) Κουλτουραλισμός: το να εκλαμβάνεται με εξωιστορικό τρόπο η ουσία ενός πολιτισμού ως κάτι το αναλλοίωτο και το διαρκές μέσα στον χρόνο, ανεπηρέαστο από την πορεία της ιστορίας.

(ΣτΜ) Γάλλος «φιλόσοφος», ιδιαίτερα προβεβλημένος από τα μέσα ενημέρωσης, από τους πλέον χαρακτηριστικούς εκπρόσωπους της «μοναδικής σκέψης» και μέγας υπέρμαχος των «ανθρωπιστικών επεμβάσεων» σε Γιουγκοσλαβία, Λιβύη και Μάλι.

6

Η επίσημη γλώσσα της Δημοκρατίας του Μάλι είναι η γαλλική. Ομιλείται επίσης η μαντέ, η σονγκάι, η ντογκόν, η χασάνια και η βερβερική.

7

8 (ΣτΜ) Μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας των αφρικανικών κρατών, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, δημιουργήθηκε από τη γαλλική προεδρία της Δημοκρατίας ένα παρακρατικό δίκτυο υποστήριξης διεφθαρμένων καθεστώτων στη Μαύρη Ήπειρο, τα οποία, με τη σειρά τους, εξυπηρετούσαν τα οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα της πρώην μητρόπολης. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις απαιτήθηκε και η επέμβαση των γαλλικών ενόπλων δυνάμεων. Ταυτόχρονα, αυτά τα καθεστώτα προέβαιναν σε μια συνεχή ροή χρηματοδότησης προς τα μαύρα ταμεία του εκάστοτε κόμματος του προέδρου, ενώ δεν έλειπαν και τα προσωπικά δώρα, όπως τα διαμάντια που έστειλε ο Μποκάσα στον Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Ακόμα και ο Μιτεράν προσέφυγε στις υπηρεσίες αυτού του συστήματος, ενώ ο Ολάντ έχει υποσχεθεί ότι θα το ξηλώσει...

(ΣτΜ) «Γεράκι». Η επιχείρηση δρομολογήθηκε το 1986: οι γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις βοήθησαν τον στρατό του Τσαντ να αποκρούσει τις εισβολές των στρατευμάτων της Λιβύης. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης βρήκαν τον θάνατο 198 Γάλλοι στρατιωτικοί, γεγονός που την καθιστά μια από τις φονικότερες επιχειρήσεις της Γαλλίας μετά το τέλος των 9

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 4

LE

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

4/34

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 3

αποικιακών πολέμων. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε επίσης ότι, αντίθετα από τις πρακτικές των Αμερικανών στο Αφγανιστάν, η επιχείρηση δεν προέβαλε ως στόχο «την απελευθέρωση της γυναίκας του Τσαντ».

10

Μόλις ενισχύθηκαν οι -μέχρι τότε μικρές- δυνάμεις της συμμαχίας των Τουαρέγκ αυτονομιστών και των ισλαμιστών, οι κυβερνητικές δυνάμεις κατέρρευσαν και απειλήθηκε ακόμα και η πρωτεύουσα. Πράγματι, το Μάλι, το οποίο σε σχέση με τις γειτονικές χώρες θεωρούνταν «όαση δημοκρατίας», είχε κάνει την επιλογή να μην διαθέτει ισχυρό στρατό, έτσι ώστε να περιορίζεται ο κίνδυνος των -ενδημικών- πραξικοπημάτων.

11

Ο Μπάρακ Ομπάμα είχε παρατηρήσει ότι είναι «βλακώδες να κάνεις πόλεμο ενάντια σε έναν τρόπο δράσης» χωρίς να ασχολείσαι με τα πολιτικά αίτια της πυρκαγιάς που ισχυρίζεσαι ότι λογαριάζεις να σβήσεις...

Φρανσουά Ολάντ, ευχετήριος λόγος στην Τιλ, 19 Ιανουαρίου 2013.

12

Scott Wilson και Al Kamen, «Global war on terror is given new name», «The Washington Post», 25 Μαρτίου 2009.

13

(ΣτΜ) Εβραϊκή εξτρεμιστική οργάνωση που ιδρύθηκε στην Παλαιστίνη το 1935 με στόχο την εκδίωξη των Άγγλων αποικιοκρατών, αλλά και του ντόπιου παλαιστινιακού πληθυσμού, έτσι ώστε να δημιουργηθεί εβραϊκό κράτος. Πολλοί γνωστοί πολιτικοί του Ισραήλ υπήρξαν μέλη της Irgum ή άλλων ομοειδών εξτρεμιστικών οργανώσεων.

14

(ΣτΜ) Μετά την εντελώς αυθαίρετη χάραξη συνόρων από τους Γάλλους και τους Ιταλούς αποικιοκράτες, ο λαός των Τουαρέγκ βρέθηκε να ζει ως μειονότητα στο Μάλι, στον Νίγηρα, στη Μαυριτανία, στην Μπουργκίνα Φάσο, στην Αλγερία και στη Λιβύη. Αυτή η μειονοτική θέση είχε ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίζονται ως πολίτες β’ κατηγορίας. Για να ξεφύγουν από την εξαθλίωση, τα «Παιδιά της Ερήμου», που έλεγχαν για πολλούς αιώνες με τα καραβάνια τους ολόκληρο το διαμετακομιστικό εμπόριο ανάμεσα στη Μαύρη Αφρική και τη Μεσόγειο, επιδόθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες σε μεγάλης κλίμακας διακίνηση ναρκωτι15

Η ΑΥΓΗ

diplomatique

κών, επωφελούμενοι από την άνεση κινήσεων σε μια Σαχάρα όπου ελάχιστο νόημα έχουν τα εθνικά σύνορα. Για να κατανοηθεί δε καλύτερα η κατάσταση στο Μάλι, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το τεχνητό αυτό κράτος φιλοξενεί σε κοντινή απόσταση τις πρωτεύουσες δύο ιδιαίτερα σημαντικών βασιλείων: τη Σέγκου του (Μαύρου) βασιλείου των Ντογκόν και το (αραβικό) Τιμπουκτού, ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Ισλάμ στην Αφρική και μυθική πανίσχυρη «Χρυσή Πόλη» των Τουαρέγκ, στην οποία, μέχρι το 1827, δεν είχε πατήσει ποτέ Ευρωπαίος. Μάλιστα, το Τιμπουκτού καταλήφθηκε το 1894 από τους Γάλλους, με στρατεύματα που αποτελούνταν από Γάλλους αξιωματικούς και μαύρους στρατιώτες από το Νότιο Μάλι.

16 (ΣτΜ) Κατά την επέμβαση στη Λιβύη, η γαλλική αεροπορία αντιμετώπισε έλλειψη βομβών και πυραύλων, καθώς, λόγω των περικοπών, αδυνατούσε να ανταποκριθεί στην απρόβλεπτη παράταση των μαχών.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΚΡΙΒΟΠΟΥΛΟΣ

ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Εισβολή των ιμάμηδων στην πολιτική Του ειδικού απεσταλμένου μας Philippe Leymarie*

T

έσσερα σαλόνια, με ειδικό χώρο για την κάθαρση κι έναν άλλο για τα γεύματα, ένα χώρο προβολών, δεκάδες πολυθρόνες με εντυπωσιακά μπράτσα, χαλιά, ταπετσαρίες, κρύσταλλα, κλιματισμός τελευταίας τεχνολογίας... Κάπως έτσι είναι το προσωπικό διαμέρισμα του ιμάμη Σερίφ Ουσμάν Μαντάνι Χαϊντάρα, στη συνοικία Μπανκόνι, στα περίχωρα του Μπαμακό. Το τζαμί που φέρει το όνομά του έχει τη δυνατότητα να υποδεχτεί χιλιάδες πιστούς, σε τρία επίπεδα, και είναι μέρος ενός ολόκληρου συγκροτήματος με σχολείο (δύο χιλιάδες μαθητές, από τους οποίους οι μισοί δεν πληρώνουν δίδακτρα), νοσοκομείο (προτεραιότητα στις δωρεάν υπηρεσίες προς τους φτωχούς), γκαράζ, οικίες. Ο «Μπάνι» διαβεβαιώνει ότι χρωστά τον πλούτο αυτό στη γενναιοδωρία των 510 χιλιάδων μελών του συλλόγου του «Στηρίζω το Ισλάμ», οι φτωχότεροι από τους οποίους συνεισφέρουν 1,5 ευρώ τον μήνα. Ο ιμάμης δεν είναι διόλου ευχαριστημένος που πρέπει να μοιραστεί το όνομα της οργάνωσής του, την οποία ίδρυσε πάνω από 20 χρόνια πριν, με ένα από τα ένοπλα κινήματα των Τουαρέγκ στον Βορρά, που δημιουργήθηκε το 2011. Στο ίδιο υπέροχο σαλόνι όπου μας υποδέχεται, εξομολογεί, δικάζει, υποδέχεται τους πιστούς που ζητούν ευλογία (και μια φωτογραφία με τον ιμάμη), αλλά επίσης δεξιώνεται τους πλούσιους συνεισφέροντες της Δυτικής Αφρικής ή της διασποράς στην Ευρώπη, εν ολίγοις όλη την καλή κοινωνία του Μπαμακό. Η συνεχώς ανοδική φήμη του οφείλεται στο ότι γεμίζει στάδια των 50.000 θέσεων. «Η δημοφιλία μου οφείλεται στην αλήθεια, που έρχεται από τον Αλλάχ», εξηγεί σε διστακτικά γαλλικά, αυτός που παρουσιάζεται ως «εξυγιαντής της θρησκείας», ενώ «υπεραμύνεται της χώρας ενάντια στους βάρβαρους που της επιτέθηκαν». Διαβεβαιώνει ότι «ποτέ, μα ποτέ» ένας πνευματικός αρχηγός δεν πρέπει να γίνεται πολιτικός άνδρας. Ωστόσο, ο πρώην μαθητής των κορανι* Ο Philippe Leymarie είναι δημοσιογράφος

κών σχολών της πόλης Σεγκού, ο οποίος κηρύττει εδώ και 30 χρόνια, έγινε πρόεδρος της επιτροπής συντονισμού των κληρικών, που δημιουργήθηκε στις 25 του περασμένου Νοεμβρίου. «Ευτυχώς είναι μετρημένος, μάλλον λαϊκός και στρέφεται ανοιχτά ενάντια στη σαρία. Αποτελεί ανάχωμα για μια ενδεχόμενη ισλαμική εξτρεμιστική στροφή», εξηγεί ο Τιεμπιλέ Ντραμέ, ένας από τους αντιπροέδρους του Συνασπισμού για το Μάλι, που συγκεντρώνει ενώσεις και κόμματα που αναζητούν διέξοδο στην κρίση. Ωστόσο, το αυξανόμενο βάρος των κληρικών, όλων των πεποιθήσεων, προκαλεί εφιάλτες στους πολιτικούς. «Είπαν ότι ήρθε η ώρα τους. Προσπάθησαν να μιμηθούν την ‘αραβική άνοιξη’», εκτιμά ο Αχμέντ Κουλιμπάλι, στέλεχος στις μεταφορές. «Φυσικά δεν έχουν τις ικανότητες των Αιγύπτιων Αδελφών Μουσουλμάνων, για παράδειγμα, αλλά το κράτος του Μάλι είναι πολύ αδύναμο και η εξουσία είναι στον δρόμο, στα χέρια εκείνων που φωνάζουν δυνατότερα». Το Ανώτατο Ισλαμικό Συμβούλιο, ένας άλλος ανεπίσημος θεσμός, επιβλήθηκε στην κοινωνία: το 2011, μετά την ενορχήστρωση λαϊκών διαδηλώσεων, κέρδισε την τροποποίηση του αστικού κώδικα από το κοινοβούλιο (που μόλις τον είχε υιοθετήσει) μειώνοντας, για παράδειγμα, στα 16 από τα 18 τη νόμιμη ηλικία γάμου για τις κοπέλες. Ο ηγέτης του, Μαχμούντ Ντίκο, τοποθέτησε τον εξ απορρήτων του, Μαμαντού Ντιαμουντάνι, στην κεφαλή της εκλογικής επιτροπής, την ώρα που πετύχαινε τη δημιουργία ενός υπουργείου Θρησκευμάτων (μέχρι τον Σεπτέμβριο 2012, ο κλήρος υπαγόταν στο υπουργείο Πολιτισμού και Τεχνών). Παρ’ όλο που, όπως κι άλλοι, καταδίκασε την καταστροφή των μαυσωλείων του Τιμπουκτού από τους Σαλαφιστές, ο Ντίκο εγείρει υποψίες ότι συμπαθεί -ιδεολογικά τουλάχιστον- κάποιες ένοπλες ομάδες του Βορρά. Πιστεύεται ότι μπαίνει σε πειρασμό από ένα ουαχαβιτισμό, που κερδίζει συνεχώς έδαφος υπό την επήρεια της Σαουδικής Αραβίας ή του Κατάρ. Σε ρήξη με το κυρίαρχο στη Δυτική Αφρική ασκητικό Ισλάμ, η τάση αυτή έχει κερδίσει το ένα πέμπτο των τόπων λατρείας της χώρας. Και οι κληρικοί της, όπως και οι στρατιωτικοί, ευελπιστούν να βάλουν τα πράγματα σε τάξη, σε μια χώρα που έχει χάσει τον μπούσουλα. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΛΙΑ ΚΑΪΜΑΚΗ

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

35

ΕΝΘΕΜΑΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ

Aπό την καταστολή στη θεραπεία ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ

Σημαντικά προβλήματα στον τομέα της νομοθεσίας για τα ναρκωτικά είχαν καταστήσει επιτακτική την ανάγκη της μεταρρύθμισης. Το κυριότερο είναι ο υπερβολικά κατασταλτικός χαρακτήρας της, με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος του πληθυσμού των φυλακών (γύρω στο 40%, ενίοτε και άνω του 50%) να αποτελείται από κρατούμενους που σχετίζονται με αδικήματα περί τα ναρκωτικά. Όχι με τη χρήση, αλλά με τη διακίνηση σε διάφορους βαθμούς. Oι εξαρτημένοι από ναρκωτικά στη φυλακή είναι βέβαια πολύ περισσότεροι, διότι πρέπει να συνυπολογίσουμε και μεγάλο αριθμό καταδικασμένων για κλοπές, πλαστογραφίες, σωματεμπορία, ληστεία — πράξεις που έχουν τελεστεί καθώς οι δράστες βρίσκονται στην καθημερινότητα της εξάρτησης. Η φυλακή όμως μπορεί να δημιουργήσει και ανθρώπους εξαρτημένους εντός της. Οι συνθήκες σ’ αυτήν είναι εξαρτησιογόνες: κάποιος που έκανε χρήση χωρίς να είναι εξαρτημένος, μέσα στη φυλακή έχει ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη για χρήση. Όταν η εμπορία ή η διακίνηση και η σχετική εγκληματικότητα αντιμετωπίζονται μόνο με την ποινή, είναι βέβαιο ότι αυτός που θα αποφυλακιστεί θα συνεχίσει την ίδια συμπεριφορά. Μάλιστα, θα βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση, γιατί θα έχει αποδιοργανωθεί κοινωνικά, ενώ επιπλέον θα έχει συνδεθεί με πιάτσες και συμμορίες που γνώρισε στη φυλακή. Η κατασταλτική λογική σαφώς εντείνει την εγκληματικότητα. Αντίθετα, η απεξάρτηση έχει εμφανίσει αποτελέσματα όχι μόνο θεραπευτικά, αλλά και απεμπλοκής από την εγκληματικότητα. Το σχέδιο νόμου επιχειρεί σημαντικές παρεμβάσεις σε τέσσερις άξονες: τιμωρία της χρήσης ναρκωτικών (ο λιγότερο σημαντικός, κατά τη γνώμη μου), τιμωρία της διακίνησης, καθιέρωση ενός εναλλακτικού δρόμου, αντί της καταστολής, προς τη θεραπεία, και θεσμική οργάνωση μιας εθνικής στρατηγικής για τα ναρκωτικά. Προσωπικά, δεν συμφωνώ με τη σημερινή διατύπωση του άρθρου 29 του νομοσχεδίου, που αφορά τη χρήση. Έπρεπε, νομίζω, να επιλεγεί πιο φιλελεύθερη ρύθμιση. Δεν θα επεκταθώ όμως, διότι το θέμα «ποινικοποίηση ή αποποινικοποίηση» αφορά έναν πληθυσμό ο οποίος δεν βρίσκεται στη φυλακή — δεν είναι το μείζον πρόβλημα. Ο νόμος δεν πέρασε στη Βουλή, τα προηγούμενα χρόνια, εξαιτίας αυτού του ζητήματος· έτσι ματαιώθηκε μια μεταρρύθμιση που αφορούσε 6.000-7.000 έγκλειστους ανθρώπους. Η υπάρχουσα σήμερα νομοθεσία παρουσιάζει δυσαναλογία ως προς τη βαρύτητα των ποινών σε σχέση με κάθε αντίστοιχη ευρωπαϊκή. Η βασική πράξη διακίνησης, όχι η βαριά, τιμωρείται με 10-20 χρόνια, τη στιγμή που οι ανάλογες ποινές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες κυμαίνονται περί τα 3-4 χρόνια, ενώ περίπου

Ο Νίκος Παρασκευόπουλος διδάσκει στη Νομική του ΑΠΘ και ήταν πρόεδρος της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής του σχεδίου νόμου για τα ναρκωτικά. Το κείμενο αποδίδει προφορική ανάπτυξη, κατά την ακρόαση αρμόδιων φορέων ενώπιον δημόσιας διαβούλευσης του ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή, 7.2.2013.

Έγκον Σίλε, «Δύο κορίτσια», 1911

το 50% των καταδικαζόμενων δεν οδηγείται καν στη φυλακή. Η προσπάθεια ήταν, χωρίς να μειωθεί η αυστηρότητα στις βαρύτερες περιπτώσεις, να αποκατασταθεί η αναλογικότητα: η δυνατότητα οι πιο ελαφριές περιπτώσεις να αντιμετωπίζονται πιο ελαφριά. Το νομοσχέδιο προβλέπει μεγαλύτερη ελαστικότητα ποινών: τα 10-20 χρόνια έχουν γίνει 5-20, και έχουν απομονωθεί κάποιες ελαφριές περιπτώσεις, οι οποίες γίνονται πλημμελήματα. Όσοι έχουν εκκρεμείς υποθέσεις θα ωφεληθούν άμεσα. Η κύρια μεταρρύθμιση είναι η καθιέρωση ενός εναλλακτικού δρόμου θεραπείας. Θα αναρωτηθεί κανείς: Δεν προέβλεπε ο υπάρχων νόμος ευεργετικές ρυθμίσεις για όσους παρακολουθούσαν προγράμματα; Ναι μεν, αναποτελεσματικά δε. Αναποτελεσματικά για δύο λόγους. Πρώτον, οι ευεργετικές ρυθμίσεις (απολύσεις, αναστολές) ίσχυαν μόνο για όσους είχαν παρακολουθήσει προγράμματα εκτός φυλακής. Το δικαστήριο δεν μπορούσε να παραπέμψει σ’ αυτό τον εναλλακτικό δρόμο. Τώρα, καθιερώνεται η δυνατότητα του δικαστηρίου αυτό πρώτο να οδηγεί τους κρατούμενους στη θεραπεία. Δεύτερον, επειδή για να εφαρμοστούν οι ευεργετικές διατάξεις έπρεπε να διαγνωστεί ότι κάποιος είναι εξαρτημένος. Η διαδικασία διάγνωσης όμως έδινε όλο το βάρος στην εργαστηριακή εξέταση, κάτι απολύτως προβληματικό, αφού αυτή δείχνει μόνο την πρόσφατη χρήση: κάποιος μπορούσε να κάνει χρήση μια-δυο μέρες πριν, και να θεωρηθεί εξαρτημένος. Ο υπάρχων τρόπος διάγνωσης, λοιπόν, διευκόλυνε την πιάτσα να χειρίζεται το ποινικό σύστημα. Το κύριο, πάντως, πρόβλημα είναι ότι, από τους χιλιάδες που φυλακίζονταν, τα δικαστήρια ελάχιστους αναγνώριζαν ως εξαρτημένους. Το σχέδιο, για να αντιμετωπίσει τέτοια αδιέξοδα, προβλέπει η διάγνωση να στηρίζεται σε περισσότερους παράγοντες. Καταρχάς —το πιο αξιόπιστο ίσως— βεβαιώσεις και πιστοποιητικά, και μάλιστα από ανύποπτο χρόνο, που δείχνουν ότι ο κρινόμενος έχει περάσει από οργανισμούς απεξάρτησης, χορήγησης υποκατάστατων ή νοσοκομεία για περίθαλψη λόγω παθήσεων τυπικών στη χρήση (ηπατικές, πνευμονικές κλπ.). Επίσης, αν υπάρχει, αξιολογείται μια εργαστηριακή εξέταση, ιδίως αν τα ευρήματά της εντοπίζονται σε βάθος χρόνου. Ένα άλλο στοιχείο είναι κάποια έκθεση που αναφέρεται στους ψυχοκοινωνικούς

όρους της εξάρτησης (π.χ. μια υπηρεσία που τον γνωρίζει και παρακολουθεί την εξέλιξη της οικογενειακής του ζωής). Όσον αφορά την καθιέρωση του εναλλακτικού δρόμου, βασική αρχή αποτελεί ότι η απεξάρτηση είναι αποτελεσματική όταν γίνεται εκτός φυλακής. Καθώς η εξάρτηση έχει και χαρακτηριστικά ψυχολογικά και κοινωνικά, εκτός από τα κλινικά-ιατρικά, η θεραπεία, με την ευρεία έννοια, δεν μπορεί να γίνει σε περιβάλλον αιχμαλωσίας, στεγανό απέναντι στην κοινωνία. Αν κάποιου κρατούμενου θα βελτιωθεί η υγεία, χάρη στη φαρμακευτική αγωγή ή τα υποκατάστατα, αλλά βγαίνοντας βρεθεί ξανά σε μια οικογένεια με αλκοολισμό, βία, ανεργία, θα ξανακυλήσει. Τα προβλήματα είναι βαριά, και το άτομο έχει «μάθει» ότι αν πάρει μια ουσία μπορεί να τα διαχειριστεί, έστω για λίγο· έτσι, ενώπιον του κοινωνικού αδιεξόδου, το οποίο δεν έχει βοηθηθεί να το αντιμετωπίσει, θα προσφύγει στην παλιά λύση. Γι’ αυτό η απεξάρτηση είναι πλήρης μόνο εκτός φυλακής. Ωστόσο, και εντός μπορούν να γίνουν σοβαρά βήματα. Είναι πολύ σημαντική, λ.χ., η δυνατότητα που δίνει το σχέδιο νόμου να διαγνωστεί η εξάρτηση και μέσα στη φυλακή. Αυτό το οποίο αναγνωρίζεται είναι ότι κάποιος είναι άρρωστος, επομένως έχει δικαίωμα σε θεραπευτική μεταχείριση — δικαίωμα που θεμελιώνεται από το Σύνταγμα, αλλά και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση. Σε αναγνώριση του πλουραλισμού των θεραπευτικών μεθόδων, το είδος του προγράμματος και η μέθοδος που εφαρμόζεται στη φυλακή προσδιορίζεται με απόφαση του υπουργού Δικαιοσύνης. Είναι ένα επιστημονικό θέμα ποιο είναι το προτιμότερο πρόγραμμα — ο νομοθέτης δεν επιτρέπεται να κάνει τομές σε τέτοια ζητήματα, εριζόμενα από επιστημονική άποψη. Το νομοσχέδιο επομένως προβλέπει τη δυνατότητα χορήγησης υποκατάστατων στη φυλακή. Αυτό που δεν προβλέπει είναι η ταχύτερη αποφυλάκιση όσων μετέχουν σε πρόγραμμα που απλώς χορηγεί υποκατάστατα. Θέλω να σας εκθέσω τους λόγους για τους οποίους δεν έγινε αυτό το βήμα, να απολύεται δηλαδή κάποιος με μόνη τη χορήγηση υποκατάστατων, έχοντας εκτίσει το 1/5 της ποινής, όπως όσοι ακολουθούν πρόγραμμα απεξάρτησης .(Διευκρινίζω, εδώ, ότι το νομοσχέδιο δεν προϋποθέτει μια απεξάρτηση αποκλειστικά στεγνή· μπορεί αυτή να συνταιριάζεται με υποκατάστατα, αρκεί, πέρα από το στοιχείο της σωματικής απεξάρτησης ή της

απλής λήψης της ουσίας, να διαθέτει και το στοιχείο της ψυχολογικής απεξάρτησης). Ο ένας λόγος της μη αποφυλάκισης με το 1/5 για όσους απλώς παίρνουν υποκατάστατα σχετίζεται με την αντιεγκληματική πολιτική. Αν αποφυλακιστεί κάποιος χωρίς να έχει απεξαρτηθεί θα συνεχίσει τη σταδιοδρομία του στο έγκλημα. Ο δεύτερος είναι ότι θα δημιουργούνταν κρατούμενοι δύο ταχυτήτων. Κάποιος π.χ. θα έχει καταδικαστεί για ληστεία και θα απολύεται μετά 15 χρόνια, και ένας άλλος, συμμέτοχος στην ίδια πράξη καταδικασμένος στην ίδια ποινή, θα μπορεί να βγει σε τρία χρόνια, επειδή παίρνει π.χ. ένα σιρόπι. Δεν μπορεί το κράτος δικαίου να δεχτεί αυτή τη δυσαναλογία· χρειάζεται σοβαρή θεμελίωση για τη σμίκρυνση της ποινής. Αυτή η θεμελίωση υπάρχει, και μάλιστα διπλή, στην περίπτωση όσων παρακολουθούν πρόγραμμα απεξάρτησης. Αφενός, η απεξάρτηση, εφόσον είναι επιτυχής, συνδέεται και με απομάκρυνση από την εγκληματικότητα. Αφετέρου, καθώς η ψυχολογική απεξάρτηση είναι μακρόχρονη και δύσκολη, δεν μπορεί να πει κανείς ότι η ταχύτερη απόλυση είναι χαριστική, στο μέτρο που εναλλάσσεται κύρωση και επίπονη θεραπευτική διαδικασία. Τελειώνω με την Εθνική Στρατηγική για τα Ναρκωτικά. Μέχρι σήμερα, ένας οργανισμός, ο ΟΚΑΝΑ, είχε την ευθύνη της εκτέλεσης προγραμμάτων, και ταυτόχρονα έναν επιτελικό ρόλο, διαχειριστικό επί των οικονομικών, αλλά και επί της εποπτείας, του σχεδιασμού, της αξιολόγησης. Είναι προβληματικό ένας οργανισμός να είναι και αξιολογητής και αξιολογούμενος. Καθιερώνεται, λοιπόν, ένα διαφορετικό σύστημα, πλουραλιστικό και διαφανές. Προβλέπεται μια διυπουργική Επιτροπή, προεδρευόμενη από τον υπουργό Δικαιοσύνης, που θα καταρτίζει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Ναρκωτικά ανά πενταετία (όπως και στην Ευρώπη), και μια Επιτροπή Εφαρμογής, διυπουργική, με εκπροσώπους όλων των αρμόδιων υπουργείων και φορέων (ΟΚΑΝΑ, ΚΕΘΕΑ, ψυχιατρεία), που θα έχει τον συνολικό σχεδιασμό, τον συντονισμό και την εποπτεία εφαρμογής. Αυτή η επιλογή επίσης συνάντησε αντιδράσεις. Γενικότερα, η διαδρομή του νομοσχεδίου ήταν δύσκολη. Σημειώνονται καθυστερήσεις, και κάποιες διατάξεις έχουν αλλάξει σημαντικά — λ.χ. το οργανόγραμμα των οργανισμών και το άρθρο 29, για τη χρήση. Έτσι, πολλές από τις σημερινές διατυπώσεις είναι προϊόν ισορροπιών. Το άρθρο 35, λ.χ., προέβλεπε αρχικά την υπαγωγή του κρατούμενου πρώτα σε πρόγραμμα σωματικής απεξάρτησης και στη συνέχεια σε πρόγραμμα συμβουλευτικής ψυχολογικής απεξάρτησης. Στη συνέχεια η διατύπωση άλλαξε, με απώλειες σε σαφήνεια. Όπως είναι φανερό, το μέλλον του νομοσχέδιου δεν είναι σαφές. Αναμένεται η έκβαση.

Από τη Φωτεινή Τομαή λάβαμε κείμενο απάντησης στο άρθρο της Ά. Μ. Δρουμπούκη («Η Φωτεινή Τομαή, το Ολοκαύτωμα και η δεοντολογία», «Ενθέματα», 10.2.13), το οποίο και θα δημοσιεύσουμε στο επόμενο φύλλο.

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΤΟ BLOG ΤΩΝ «ΕΝΘΕΜΑΤΩΝ»: enthemata.wordpress.com e-mail: enthemata@gmail.com

Το σκληρό φως του Κάφκα

Με την ευκαιρία της παράστασης «Η μεταμόρφωση» από την Ομάδα Σημείο Μηδέν Η Μεταμόρφωση παίζεται κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στον Νέο Χώρο του Θεάτρου Άττις (Λεωνίδου 12), ως τις 10 Μαρτίου. Η Ιωάννα Μεϊτάνη μίλησε με τους συντελεστές Σάββα Στρούμπο, Μίλτο Φιορέντζη, Μαρία Αθηναίου, Ελεάνα Γεωργούλη και Θοδωρή Σκυφτούλη. Σάββας: Νομίζω ότι ο Κάφκα δεν δίνει βάρος στην κυριολεκτική μεταμόρφωση, αλλά σε αυτό που συμβολίζει. Δουλέψαμε λοιπόν τη μεταμόρφωση αφενός, όσον αφορά τον Γκρέγκορ Σάμσα, στην υπαρξιακή της διάσταση, δηλαδή το πώς έχει μπει μέσα του το πλέγμα φόβου, ενοχής, αγωνίας να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και των ρόλων που του έχουν επιβάλει και υποβάλει οι συνθήκες της οικογένειας και της κοινωνίας. Την ίδια στιγμή όμως, τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του δεν είναι μέλη μιας καθ’ όλα υγιούς, χαρούμενης οικογένειας, αλλά άνθρωποι οι οποίοι έχουν ήδη υποστεί μια διαδικασία αντίστοιχης μετάλλαξης, παραμόρφωσης, αλλοίωσης, σαν τον Γκρέγκορ Σάμσα. Με την έννοια αυτή, είδαμε την κοινωνία και την οικογένεια ως ένα όλον, ως μια μηχανή αποανθρωποποίησης εαυτών και αλλήλων. Άρα, ο Γκρέγκορ Σάμσα δεν μεταμορφώνεται μέσα σ’ ένα κενό αέρος, σε μια κατά τα άλλα ουτοπική κοινωνία ούτε σε μια κατά τα άλλα ουτοπική οικογένεια. Η μεταμόρφωση δηλώνει μια εγγραφή στο σώμα αγωνιών, φόβων, ενοχών, ρόλων που έχουν επιβληθεί στον άνθρωπο, ανάλογα με τη θέση του στην οικογένεια, την κοινωνία, τον επαγγελματικό βίο κ.λπ. Ο Κάφκα δεν μας προτείνει έναν άλλο τρόπο ζωής, μιαν άλλη κοινωνία ούτε κάποια ιδεολογία. Φωτίζει με εξαιρετικά έντονο και σκληρό φως τις αρνητικές συνέπειες αυτού του παραμορφωτικού, παραμορφωμένου, αλλοτριωμένου τρόπου ζωής. Κι έτσι, διά της αρνητικής οδού, δίνει τα ερεθίσματα για να ξανασκεφτούμε τη σχέση μας με τον εαυτό μας και τους άλλους γύρω μας και τον κόσμο που μας περιβάλλει. Μίλτος: Ο Κάφκα θα είναι επίκαιρος όσο υπάρχουν οικογένειες και αυτό το σύστημα αναπαραγωγής, όσο ο οικογενειακός κλοιός βραχυκυκλώνει και αποδεικνύεται αδιέξοδος — τουλάχιστον στις δυτικές κοινωνίες. Εμένα προσωπικά, η ενδοοοικογενειακή διάσταση μου έδωσε περισσότερο υλικό για να δουλέψω· βλέπω όμως σαφώς και τις κοινωνικές προεκτάσεις του έργου. Η οικογένεια δεν είναι ένα σύστημα ξεκομμένο· αποτελεί, μαζί με τις άλλες οικογένειες, κύτταρο του ίδιου ιστού. Επομένως, η μεταμόρφωση επιδρά σ’ αυτό τον κυτταρικό ιστό και στον μυ ολόκληρο της κοινωνίας. Μαρία: Η οικογένεια, στην κοινωνία που

Από την παράσταση

ζούμε, είναι ένα μοντέλο που έχει αποβεί φονικό σχήμα, αλλά χρησιμοποιείται παντού. Ακόμη και στη δουλειά οι ομάδες των εργαζομένων χαρακτηρίζονται «οικογένειες». Σάββας: Ο άνθρωπος στις σύγχρονες κοινωνίες είναι και δημιουργός και δημιούργημα αυτής της κατάστασης. Υφίσταται μια κατάσταση, την οποία όμως ταυτόχρονα προκαλεί. Ο Κάφκα ήταν αναρχικός με μια έννοια, σύχναζε σε αναρχικούς κύκλους της Πράγας, μελετούσε αρκετά προς αυτή την κατεύθυνση. Στην τέχνη του όμως ούτε έρχεται να προτείνει ιδεολογία ή δόγμα ούτε εμφανίζεται διδακτικός, ex cathedra. Αλλά φωτίζει με πολύ σκληρό φως τις αρνητικές συνέπειες αυτού του τρόπου ζωής. Αυτό έχει μια κοινωνική και πολιτική διάσταση, πέρα από πολιτικές ιδεολογίες και κόμματα. Θοδωρής: Ο Κάφκα τα θέτει όλα στο τραπέζι, γυμνά, και δεν προτείνει λύση, πράγμα που κάνει το φως του ακόμη πιο σκληρό: δεν λυτρώνεται κανείς. Νομίζω ότι αυτό συνδέεται με το γεγονός ότι ήταν Εβραίος και είχε μόνο ένα αίσθημα του φευγιού, της μη πρότασης: φεύγουμε χωρίς να ξέρουμε πού θα πάμε, αρκεί να φύγουμε Ελεάνα: Αγγίζει εφ’ όλης της ύλης όλο το ζήτημα του οικογενειακού life-style. Έχει πολύ ενδιαφέρον το πώς ενδοβάλλει μέσα από το παράδειγμα της οικογένειας όλο αυτό το σύστημα της παραγωγικότητας, του «keep smiling», όλο το life-style που τελικά απαιτεί το καπιταλιστικό σύστημα παραγωγής στη σύγχρονη δυτική κοινωνία: τι άτομα ζητάει και άρα τι άτομα και τι οικογένειες δημιουργεί. Το life-style που προκύπτει μέσα από το «χαμογελάστε, να είστε παραγωγικός, να είστε όμορφος, να μην έχετε ελεύθερο χρόνο, να έχετε “συνετές διασκεδάσεις” προκειμένου να μπορέσετε να επιστρέψετε στην εργασία σας». Μαρία: Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον κομμάτι είναι η βαθιά έλλειψη σεβασμού στη διαφορετικότητα, που επωάζει τον σαδισμό απέναντι σ’ ένα αδύναμο πλάσμα. Ο Γκρέγκορ καταλήγει να είναι ένα αδύναμο πλάσμα, γυ-

μνό απέναντι στους άλλους, οι οποίοι, αντί να μπορέσουν να του προσφέρουν, αναπτύσσουν σαδιστικές τάσεις, τον αντιμετωπίζουν σαν βδέλυγμα, σαν κνώδαλο, δεν θέλουν ούτε να τον βλέπουν. Εδώ μπαίνει, στη σημερινή κατάσταση, και το κομμάτι της ανόδου του φασισμού: μηδενική ανοχή απέναντι στη διαφορετικότητα και την όποια αδυναμία. Σάββας: Το διήγημα γράφτηκε το 1912 στην Τσεχία, σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, από έναν άνθρωπο ο οποίος βίωνε μια κατάσταση ασφυξίας και εγκλεισμού και σε σχέση με τους γονείς και τον εαυτό του και σε σχέση με την κοινωνία που τον περιβάλλει. Είναι ενδιαφέρον να δούμε, και στη βιογραφία του Κάφκα, τις στοιβάδες εγκλεισμού: το δωμάτιο, ο πατέρας, η μάνα, οι αδερφές, η εταιρία όπου δούλευε, η κοινωνία που τον κυνηγούσε, ως Εβραίο, ως διαφορετικό. Μέσα στην οικονομική κρίση, πέρναγε κρίση και το πλέγμα αξιών, ηθών και συνηθειών που ορίζει τον άνθρωπο. Εκατό χρόνια μετά, οι ομοιότητες είναι ανατριχιαστικές. Εγώ νιώθω αυτό το διήγημα ως κραυγή αγωνίας, σαν να κρούει έναν κώδωνα κινδύνου. Οικογένειες τύπου Σάμσα ήταν αυτές που στη Γερμανία επώασαν το αβγό του φιδιού: τα αγγελικά πρόσωπα και η όμορφη αστική συνήθεια, που μετά έγιναν τέρατα. Μαρία: Σε κάθε κρίση, ακριβώς επειδή καταρρέει ο προηγούμενος μηχανισμός που λέει ότι δεν έχουμε επιλογή, αρχίζει να υπάρχει κάποιος χώρος για επιλογές μέσα στο ζόφο· το ζούμε κι εμείς σήμερα, εδώ. Για μένα, η μαγεία του Κάφκα είναι ότι μέσα στο σκληρό και ζοφερό του σύμπαν, ανοίγει κάποιες πόρτες απ’ τις οποίες μπαίνει φως. Δεν είμαι καθόλου σίγουρη αν το τέλος της Μεταμόρφωσης είναι ο θάνατος ενός ανθρώπου ή ο θάνατος ενός ανθρώπου σ’ αυτό τον κόσμο και πιθανώς η γέννησή του σ’ έναν άλλο, καλύτερο. Μίλτος: Καμιά φορά, όταν απεκδυθείς την ταυτότητά σου καταλαβαίνεις ποιος είσαι. Όταν χάσεις αυτά που πιστεύουν οι άλλοι για σένα. Ο Γκρέγκορ ξυπνάει μεταμορφωμένος και θεωρεί τον εαυτό του απόκληρο, μίασμα,

επειδή οι άλλοι τον θεωρούν έτσι. Η εικόνα που έχει για τον εαυτό του είναι αποκύημα όχι της δικής του φαντασίας, αλλά της εικόνας που έχουν οι άλλοι γι’ αυτόν. Στο έργο υπάρχει ρωγμή: όταν αρχίζει να μεταστρέφεται η αδερφή εναντίον του Γκρέγκορ. Ο Κάφκα χτίζει το έργο προς μια απελευθέρωση, την οποία όμως δεν μας τη δείχνει: η κάμπια μπορεί και να γίνεται πεταλούδα. Μαρία: Πάντως το τίμημα ότι για να βρω τον εαυτό μου πρέπει να πάψω να υπάρχω για όλους τους άλλους είναι πολύ μεγάλο. Μίλτος: Είναι μια περίεργη θυσία. Και όπως η οικογένεια Σάμσα αρνείται να δεχτεί ότι το γρανάζι σταμάτησε να δουλεύει, ότι δεν είναι πια ο εργάτης, δεν είν’ εύκολο να δεχτείς κι εσύ ότι δεν είσαι πια εργάτης, αφού έτσι ξέρεις τον εαυτό σου από τότε που σε θυμάσαι· δεν είναι εύκολο να δεχτείς ότι δεν είσαι ο καλός γιος, αδερφός, εργαζόμενος… Μαρία: ...και τελικά άνθρωπος. Πρέπει τελικά να απαρνηθώ την ανθρώπινη υπόστασή μου —αν αυτό είναι άνθρωπος— για να βρω τον άνθρωπο. Σάββας: Στον Κάφκα, και στη Μεταμόρφωση και σε άλλα διηγήματα, αυτό που εξεγείρεται δεν είναι η συνείδηση, αλλά η φύση, το ένστικτο. Εδώ υπάρχουν δύο διαστάσεις: απ’ τη μια ο άνθρωπος που είναι προϊόν, πράγμα, που αποκτηνώνεται, και απ’ την άλλη, στη συνθήκη συσσώρευσης όλου αυτού του βαρέως φορτίου η φύση εκρήγνυται και αντιδρά, και τον μεταμορφώνει. Για μας από αυτές τις δύο διαφορετικές διαστάσεις προκύπτει και η πρόταση για το συγκεκριμένο τέλος στην παράσταση.

Να διαβάσουμε το Κεφάλαιο! Το Παράρτημα Ελλάδας του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ οργανώνει σεμινάρια ανάγνωσης του Κεφαλαίου του Μαρξ. Τα σεμινάρια απευθύνονται σε όλες και όλους που ενδιαφέρονται να διαβάσουν και να κατανοήσουν σε βάθος το θεμελιώδες αυτό έργο. Η διαδικασία θα είναι ανάγνωση του κειμένου από τις συμμετέχουσες και τους συμμετέχοντες και συζήτηση. Την ομάδα διεύθυνσης του σεμιναρίου αποτελούν οι Γεράσιμος Κουζέλης, Σπύρος Λαπατσιώρας, Γιάννης Μηλιός, Θόδωρος Παρασκευόπουλος και Χάρις Τριανταφύλλου. Τα σεμινάρια θα γίνονται κάθε Δευτέρα στις 6.30 το απόγευμα, στο γραφείο του Ιδρύματος (Καλλιδρομίου 17, Εξάρχεια), και είναι δωρεάν. Ο πρώτος κύκλος θα αρχίσει τη Δευτέρα 4 Μαρτίου και θα ολοκληρωθεί σε 11 συναντήσεις. Αν ενδιαφέρεστε, στείλτε μέηλ στο meitani@rosalux.de Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας, καθώς δεν μπορούν να συμμετέχουν περισσότερα από 20 άτομα.

Η ΑΥΓΗ • 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

37

5

Στις ποδιές του Ολύμπου ΣΤΑΘΗΣ ΚΟΨΑΧΕΙΛΗΣ, Παραμιλητά, Διηγήματα, Εκδόσεις Θερμαϊκός, Θεσσαλονίκη, 2011

Xωρίς τίτλο

Ο συγγραφέας Στάθης Κοψαχείλης γεννήθηκε το 1957 στο Λιτόχωρο Πιερίας, όπου έζησε μέχρι να αρχίσει τις σπουδές του στην Ιατρική. Τα δεκάξι κείμενα αυτού του βιβλίου (τα πρώτα γράφτηκαν το 1985, αλλά δημοσιεύτηκαν το 1988 στο λογοτεχνικό περιοδικό του Πειραιά, Το Παραμιλητό, όπου παραπέμπει και το τίτλος), διαΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΤΣΩΝΗ

δραματίζονται μεν στον τόπο της καταγωγής του, όμως δεν μένει σε μια ηθογραφική παράσταση του τότε ούτε αναπολεί τον παληό -φευ!- καλό καιρό (ποιον καλό; - σκληρή δουλειά στα χωράφια μες στην κάψα, άλλοι στο πανηγύρι του Άι-Λια κι άλλοι να ιδρωκοπάν στου βάλτου τα φρυγμένα χώματα, πόλεμος στα μαντριά με τους λύκους και τα ζωντανά, αναλγησία, φόβος, μισαλλοδοξία με τα καθημερινά). Όμως, το παρελθόν συνομιλεί με το παρόν μέσα από μια ανασύνθεση των γεγονότων μιας κοινοτικής ζωής, που είναι σήμερα αναγνωρίσιμη, γιατί ο συγγραφέας έχει την δεξιότητα, την διαίσθηση, να ανατέμνει τα του βίου: Δεν αλλάζουν ποτέ τα τοπία της ψυχής των ανθρώπων όσο κι αν το σκηνικό που τους περιβάλλει είναι αλλοτινό. Το ξάφνιασμα δε το γοητευτικό, χαρμόσυνο θα ‘λεγε κανείς, είναι ότι διατηρείται η πνοή των χρόνων της συγγραφής, όχι μόνο με τον ατέλειωτο θησαυρό των λέξεων της ντοπιολαλιάς (υπάρχει και σχετικό γλωσσάριο στο επίμετρο του βιβλίου), αλλά και με την ανάσα της φύσης: η γη ανασταίνεται μαζί με τα πράματα (βοσκήματα), λυσσομανάν αέρηδες, πέφτουν αστροπελέκια, βουίζουν

οι ρεματιές του Ενιπέα, πουλιά πέφτουν μαγνητισμένα στο χώμα κατακόρυφα κι άλλα (καρακάξες αδηφάγες καταξεσχίζουν το προσωπάκι ενός βρέφους, που η τυραγνισμένη η μάνα του του έφτιαξε κούνια σ’ ένα δέντρο για να ξεχερσώσει ένα χωράφι: η Ματσάγγος τ’ όνομα: απ’ τ’ απανωτά τσιγάρα που κάπνιζε). Και, συχνά-πυκνά, χιονίζει, ένα χιόνι απάτητο, που ούτε τον τορό τους (χνάρια) αφήνουν πάνω του, νε ζωντανά, νε ανθρώπινες πατημασιές. Κι άνθρωποι, για ένα κομμάτι ψωμί, να λιώνουν μες στην λάβα, ξεβοτανίζοντας καλαμποκιές, ενώ σε χαράδρες καταφεύγουν αλαφροΐσκιωτοι και σακατεμένοι απ’ την σκληρή δουλειά. Όμως υπάρχουν και οι ποιητικές-αρχοντικές ψυχές που σε απογειώνουν. Κείμενα βασικά ρεαλιστικής δομής: το χωριό, η αγορά του, οι αγρο-

ΜΑΝΟΛΗΣ ΠΡΑΤΙΚΑΚΗΣ, Κιβωτός, εκδόσεις Τυπωθήτω-λάλον ύδωρ, σελ. 98. Γραμμένο εξ ολοκλήρου σε ντο ματζόρε το σύνθεμα αυτό ολίγων σχετικά στίχων και πλεοναζόντων πεζών ρυθμών, στεγάζει 24.500 περίπου λέξεις. Η πρώτη από αυτές, «Μύρτος», αφορά το χωριό της Ιεράπετρας, όπου γεννήθηκε ο Μανόλης Πρατικάκης το 1943, ενώ η τελευταία, «ουρανός», ανάγεται στην πρόδηλη μεταφυσική υφή του έργου. Για όσους έχουν παρακολουθήσει την πορεία του πολυβραβευμένου ποιητή, η Κιβωτός συνιστά μάλλον συνειδητό επιστέγαΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΕΗ

σμα, παρά προϊόν αιφνιδιασμού του κειμενικού του εργαστηρίου. Μάλιστα, ως φυσιολογική συνέχεια μιας συγκεκριμένης λεκτικής πολιτικής, το εν λόγω έργο συνδέεται υφολογικά με τις εκδοχές που προηγήθηκαν Η παραλοϊσμένη (1980) και Γενεαλογία(1984). Οι επαρκώς συγκερασμένοι στίχοι μεταστοιχειώνονται αβίαστα σε πρόσφορη πρόζα. Ο δημιουργικός λόγος δηλαδή δεν μπορεί παρά να είναι ενιαίος: αυτό καταδηλώνεται κι εδώ εμμέσως πλην σαφώς από την πρώτη έως την τελευταία αράδα. Έτσι, δικαιώνεται όμως, οφείλω να το καταθέσω, και ο Γιάννης Βαρβέρης, ο οποίος ισχυριζόταν πάντα με έμφαση ότι την καλύτερη πεζογραφία είθισται να την γράφουν οι ποιητές - σε περίπτωση βεβαίως που το θελήσουν. Για το διακείμενο, το οποίο συνέχεται σε όλη την έ-

τοποιμένες, οι πραματευτάδες, ο ρόχθος του ποταμού, τα βαθύφυλλα δέντρα, ξωκλήσια, ερημικά καλύβια, και οι φευγάτοι με τα όνειρά τους, κι οι προσγειωμένοι που περιγελούν τους εξουθενωμένους (τύποι σαν τους αγαθούς, πτωχούς στο πνεύμα, του Παπαδιαμάντη, όπως ο Γιάννης του Λέκκα, ο Ζάχος, ο Ταττόης) κι άλλοι αυτάρκεις μες στην ταπεινή τους ζωή (ο μπάρμπας του ο αθώος, ο απόμακρος λοτόμος) που παραπέμπουν στους απόκοσμους του Κόντογλου). Ο συγγραφέας πατάει στην πεζογραφική παράδοση των περασμένων μαστόρων. Και, παρόλες τις διαφορές, το υπέδαφος απ’ όπου ξεπηδάν τα ιαματικά νερά των γραφτών του, είναι παρόμοιας σύστασης. Οι αδυναμίες και τα συγγνωστά παραπατήματα είναι κάτι, που θα ‘λεγε κανείς αναμενόμενο, σ’ έναν πρω-

Ο λυρισμός της έχερης κταση της Κιβωτού, για την αθρόα λεκτική επιμειξία, αλλά και για τον διαχρονικό διάλογο του Μανόλη Πρατικάκη με τα προσφιλή του ινδάλματα από τον χώρο της λογοτεχνίας και της φιλοσοφίας έχουν γράψει άλλοι. Αρκούμαι λοιπόν να δηλώσω εδώ ότι, συνεπής με τις αρχές του, ο λόγος προβάλλει το μητρικό-πατρικό τοπίο ως το μέγα ιερό λίκνο, όπου η πραγματικότητα και το μυθικό στοιχείο συστεγάζονται και βεβαίως συνεργάζονται εποικοδομητικά. Επιλέγονται δε τα φαινόμενα εκείνα που αρμόζουν στην περίσταση: ο χώρος και ο χρόνος επινοούνται ή αποδίδονται ως - περίπου - έχουν χάριν της ποιήσεως. Εξ ου και τα πάμπολλα καθ’ υπερβολήν σχήματα, οι επαναλήψεις ορισμένων κομβικών ονομάτων και επιθέτων, το διαρκές παιχνίδι με τις αντιθέσεις, η μπόσικη χρήση της μεταφοράς, η μείξη των στοιχείων της ανθρώπινης φαρσοκωμωδίας με την αναγνωρισμένη ύλη του τραγικού. Ενίοτε μάλιστα ο δημιουργός μεταμφιέζεται σε καλό σπορέα ή σε ον, το οποίο θυμίζει σ’ ένα βαθμό Απόλλωνα και Προφήτη Ηλία μαζί, προκειμένου να συνδράμει από το άρμα του στην διαιώνιση του κόσμου. Παραθέτω για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής το εξής φαντασμαγορικό απόσπασμα μιας εξομολόγησης: «Έτσι μια μέρα κάθισα να γράψω. Ήταν όλοι εκεί σε μια ξεχασμένη επαγρύπνηση. Καθιστός πήγαινα πάνω στο όχημα

τοεμφανιζόμενο (ως προς την συνολική δουλειά, γιατί μεμονωμένα κείμενά του, όπως είπαμε πριν, έχουν κατά καιρούς δημοσιευτεί), κάτω από κάθε γραμμή διαφαίνεται πολύς κόπος και φροντίδα. Είναι επιρροές, κάπως δύσκολα ενσωματωμένες, κυρίως από κινηματογραφικά στερεότυπα (πλάνα με τον θάνατο), ίσως και μια ευκολία στην τελική έκπληξη - ανατροπή. (Στα κείμενα: «Η Αλεπού κάνει το σκύλο», «Η μάνα στο όνειρο», κ.λπ...). Ακόμη ο τίτλος της συλλογής δεν εκφράζει την, βαθειά ριζωμένη στη γη, δομή των κειμένων (άλλο που σ’ αυτές τις πλαγιές τ’ Ολύμπου οι ιστορίες πλέκονται και στολίζονται και με κεντήματα ονειρικά της χαρμολύπης).

Ο Γιάννης Πατσώνης είναι πεζογράφος

του παντός που με πηγαίνει. Ήταν εκεί ο μαέστρος με όλα τα πνευστά της ορχήστρας! Κι ακόμη Έλληνες βαθείς, ο Εφέσιος κι ο πολύτροπος Ακραγαντίνος και φωνές από το μέλλον ενωμένες με το παρελθόν. Κι άρχισα να ρίχνω το σπόρο στις ζεστές αυλακιές, σ’ αυτό το πλατύ γέλιο της γης. Πουλιά πετούσαν πάνω από τις αυλακιές και κάτω απ’ τα κινούμενα σκίνα τ’ ουρανού: τα σύννεφα[...] Και στην απόλυτη σιωπή άκουσα μες στο ξύλο την άγνωστη φωνή μου. Άκουσα, χτίσε τη φωλιά του χαμένου πουλιού και το πουλί θα’ ρθει. Κλώσσησε τη φωλιά της σιωπής κι η αγέννητη λέξη, σαν εξόριστο πουλί, θα παρουσιαστεί» (Βλ. σελ. 67). Φρονώ κοντολογίς ότι ο Μανόλης Πρατικάκης, «ένας άνθρωπος που ολοένα πνίγεται, που ολοένα σώζεται από πνιγμό» (βλ. το βιογραφικό του σημείωμα στη συλλογή ποιημάτων με τίτλο Νύχτα εφημερίας, εκδόσεις Εγνατία, 1980) ασκώντας έλεγχο στα γνωστά δεινά, τα οποία αντιμετωπίζουμε καθημερινά, προστρέχει στην ποίηση για ένα και μόνο λόγο: να λοξοδρομήσει από την πάνοπλη υστερία του Κακού. Από την άποψη αυτή η Κιβωτός είναι ένα ακόμη ξόδι πάνω από τα χορταριασμένα χάσματα. Κι επειδή ακριβώς η φαινομενολογία είναι πολύ συμφιλιωτική και έχει καθαγιάσει σχεδόν εξ ορισμού πλήθος πραγμάτων, όπως έχει δείξει ο οξύνους Ζιλ Ντελέζ, γι’ αυτό και ο Μύρτος μετατρέπεται στη συνείδηση του ποιητή σε φυλακτό, σε πανάκεια, αλλά και σε έμβλημα «αλήθειας».

Ο Γιώργος Βέης είναι ποιητής

38

Η ΑΥΓΗ • 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

6

Το χρονογράφημα ως ζωντανός διάλογος ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΟΛΕΜΗΣ, Φωνές της Άνδρου, εκδόσεις GUTENBERG

Xωρίς τίτλο

Η φιγούρα του Αντώνη Πολέμη έχει εγγραφεί βαθιά στη μνήμη μου. Πολύ προτού γνωρίσω την ταυτότητά του. Έπηλυς εγώ στη Χώρα της Άνδρου τον έβλεπα να ανεβοκατεβαίνει τον πρώτο χαρακτηρισμένο πεζόδρομο της Ελλάδας πάντα στον ίδιο σταθερό ρυθμό. Είχα την αίσθηση ότι με τον τρόπο αυτό ζωογονούσε την αισθητική ενός έντεχνα καλοφτιαγμένου και στέρεου πλακόστρωτου, που αντιστεκόταν μέχρι πρότινος στην κατεστημένη και ολιγοήμερη αισθητική της νεοελληνικής προχειρότητας. Τον θυμάμαι, έτσι ακριβώς όπως αποτυπώνεται στο οπισθόφυλλο τού εν λόγω βιβλίου. Η φιγούρα ενός ηλικιωμένου ανθρώπου, με «καθώς πρέπει» ντύσιμο -παντελόνι, ζακέτα, τραγιάσκα- που ξεπερνούσε τα ελληνικά σύνορα, πόσο μάλλον τα όρια της Χώρας ενός κυκλαδίτικου νησιού. Που θα μπορούσε χωρίς δυσκολία να αποτελεί συστατικό στοιχείο ενός ρυθμικά και αυστηρά δομημένου πίνακα του σκαπανέα της σύγχρονης τέχνης Πωλ Σεζάν. Η σταθερή παρουσία του και ο σταθερός ρυθμός του με είχε εντυπωσιάσει και ξεχώριζε, ολοένα και περισσότερο, στο ΤΗΣ ΛΗΔΑΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

πέρασμα των χρόνων, όσο τα μαγαζιά και τα καφενεία της Αγοράς της Χώρας μεταλλάσσονταν, σύμφωνα με τα αθηναϊκά πρότυπα, σε βουερά στέκια. Και ήταν αυτή η ίδια παρουσία και αυτός ο ίδιος ρυθμός που ανακάλυψα, όχι χωρίς έκπληξη, και στις «Φωνές της Άνδρου». Εκεί ο Αντώνης Πολέμης καταφέρνει με έναν τρόπο μοναδικό, απλό και σεμνό, γήινο και ονειρικό, καυστικό και τρυφερό συνάμα, να σχολιάσει τα δρώμενα, πολιτικά κοινωνικά και πολιτιστικά της ιδιαίτερής του πατρίδας. Κρίνει συγκρίνοντας. Παρεμβάλλει στα δικά του κείμενα κείμενα άλλων, που αντλεί από τοπικά έντυπα και κυρίως από την εφημερίδα «Η Φωνή της Άνδρου», που «στοιχειοθετούσε», καθώς διαβάζουμε στην εισαγωγή, «εν πολλοίς ο ίδιος», και εκδιδόταν στο ιστορικό πλέον τυπογραφείο του θείου του Μήτσου Καραουλάνη. Πρόκειται για άρθρα και αρθρίδια ακόμα και για έμμετρα ευχετήρια κοινοτικών υπαλλήλων, αντίδωρα στο φιλοδώρημα των γιορτινών ημερών, που έχουν γραφεί τους δυο προηγούμενους αιώνες. Και μας δείχνουν μέσα από την αντιπαραβολή τους πόσο έχουν ριζώσει στον τόπο μας συγκεκριμένες συνήθειες και συμπεριφορές. Ενδεικτικά αντιγράφω δυο αποσπάσματα, χωρίς, δυστυχώς, να κρατήσω την διασωθείσα στο βιβλίο και σημαίνουσα για τη διάσωση του κλίματος της εποχής εκείνης πολυτονική ορθογραφία. Το πρώτο αφορά τις δημοτικές εκλογές και τιτλοφορείται «Εκλογικά». Μεταφέρει μεταξύ άλλων ο Πολέμης από σχετικό άρθρο της εφημερίδας «Η Φωνή της Άνδρου» της 14.9.1900 τα ακόλουθα: «Οι πονούντες λοιπόν τον τόπον είχον προ των οφθαλμών αυτών σαφές το ζήτημα, ότι ο κ. Εμπειρίκος δια των σπουδαίων έργων, άτινα θα εξετέλει, θα καθίστα τον Δήμον ημών ένα εκ των πρωτευόντων Δήμων των Κυκλάδων έπρεπε λοιπόν (...) δια της πανηγυρικής εκλογής να εκδηλώσει ο Δήμος άπειρον ευγνωμοσύνην προς τον ευεργετήσαντα αυτόν, όστις ως Δήμαρχος, πολλώ μεγαλειτέρας έτι ευεργεσίας έμελλε τώ παράσχη. Ο πολύς λαός δεν έλαβεν ταύτα υπ’ όψιν και δεν υψώθη άνωθεν των μικροσυμφερόντων και των κομματικών παθών, προς άμετρον βλάβην του Δήμου(...)». Και γράφει εν κατακλείδι: «Μην μου πείτε ότι ο μακαρίτης συντάκτης και τα παραπάνω γραφόμενά του δεν μοιάζει τωρινός και σύγχρονος, Μόνο πρόσωπα, ονόματα εφημερίδες, συντάκτες-μοιραία μετά από 100 χρόνια- έχουν αλλάξει. Κατά τα άλλα; Μακάρι να άλλαζαν -έστω- οι νέοι Δημοτικοί άρχοντες...». Το δεύτερο σχετίζεται με την τιμή πωλήσεως του κάρβουνου στην μεταπολεμική Ελλάδα και το ονοματίζει «Τα κάρβουνα». Ξεκινά με ένα άρθρο που καταγγέλλει την αισχροκέρδεια των εμπλεκόμενων στη διακίνηση του προϊόντος αυτού και δανείζεται ξανά από τη «Φωνή της Άνδρου» της 22ας Δεκεμβρίου του 1947. Συνεχίζει με τη δική του κριτική

που αρχίζει με την ειρωνική φράση «Παλιά καλά(;;;)χρόνια! Που τα κάρβουνα αποτελούσαν αδιαμφισβήτητα είδος πρώτης ανάγκης!(τώρα πια μόνο οι μερακλήδες ψήστες τ’ αγοράζουν σε σακουλάκια ...ημιπολυτελούς συσκευασίας, για να ψήσουν στις ετοιματζίδικες-σε άπειρα είδη, μεγέθη και μοντέλα- πωλούμενες ψησταριές- τα λαχταριστά παϊδάκια και μπριζολάκια τους), και πώς να μην ήταν. Το φουρνέλο του μαγειρέματος, η «φουφού»,το μαγκαλάκι, το «σίδερο»αχρηστεύονταν τελεσίδικα χωρίς αυτά! Μοναδική τους πρώτη ύλη!... Άντε μαγείρεψε, ζεστοκοπήσου, σιδέρωσε την μπουγάδα σου χωρίς τα ταπεινά και μουντζούρικα καρβουνάκια». Διατρέχει τις ελλείψεις εκείνων των χρόνων και τις ευκολίες της εποχής μας. Και κλείνει με το ακόλουθο απόφθεγμα: «Αλλού φτωχύναμε... Σε ζεστασιά ανθρώπινης επαφής, σε πλησίασμα, άγγιγμα θερμό χεριού με χέρι, καρδιάς με καρδιά, συντροφέματος, φιλικού αγκαλιάσματος, με κτύπημα στην πλάτη -εγώ είμαι εδώ δίπλα σου!- ανθρώπου από άνθρωπο... Από ανθρωπιά ‘φαλίραμε’...» Ο Αντώνης Πολέμης εντρυφά εις το παρελθόν των καραβοκύρηδων και των απλών ανθρώπων που γνώρισε, για να μας αποκαλύψει το παρόν. Μας ξεναγεί από τα μονοπάτια και τα λησμονημένα καφενεία της χώρας κι από τα πανηγύρια στις εκθέσεις του Χένρι Μουρ στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Χώρας. Πλάθει έναν τόπο διακειμενικό όπου συναντά τον λεπτό υφαντή του είδους, τον Παύλο Νιρβάνα και συνομιλεί με το λογοτέχνη Κώστα Βάρναλη, έτσι όπως τον γνωρίσαμε από τα συνειρμικά χρονογραφήματά του «Φέϊγ Βολάν της Κατοχής» (εκδόσεις Καστανιώτη 2007) και τα επίκαιρα μέχρι τις μέρες μας σχόλια του για τη σχέση του Αθηναίου πολίτη με το δημόσιο χώρο ως αποδέκτη των απορριμμάτων του. Υπηρετεί με μια γραφή ζωντανή και σύγχρονη αυτό το δύσκολο και παρηκμασμένο στις μέρες μας είδος της τέχνης του λόγου με μια τόσο σπάνια όσο και απαραίτητη στις μέρες μας αυτογνωσία. Χωρίς να εμπίπτει στις ελλοχεύουσες παγίδες μιας ρομαντικής αναπόλησης ή ενός ρομαντικού εξωραϊσμού του παρελθόντος. Αντιμετωπίζοντας το χρονογράφημα ως ένα ανοιχτό διάλογο που συνδέει την ιστορία της καθημερινότητας με την καθημερινότητα της ζωής που καθημερινά αλλάζει.

Ερωτική ποίηση PAUL ELUARD Γυναίκα έρωτας Στέκεται στα βλέφαρά μου Τα μαλλιά της μες στα δικά μου μπλέκονται Έχει τη μορφή του χεριού μου Έχει το χρώμα των ματιών μου Η σκιά μου την περικλείει Όπως ουρανός μια πέτρα Τα μάτια της ποτέ δεν κλείνει Και να κοιμηθώ δεν μ’ αφήνει Και τα όνειρα που βλέπει μες τη μέρα Κάνουν τους ήλιους να εξατμίζονται Κι εμένα να γελώ, να κλαίω και να γελώ Να μιλώ όταν δεν έχω τίποτα να πω

D. H. LAWRENCE Μου αρέσουν οι αρουραίοι Δεν είδα ποτέ αρουραίο Να λυπάται τον εαυτό του. Δεν είδα ποτέ δύο αρουραίους Να παρηγορούν ο ένας το άλλον επειδή είναι αρουραίοι. Οι αρουραίοι ζουν μια πλήρη αρουραία ζωή με άλλους αρουραίους. Το αρουραίο μυαλό τους και η αρουραία καρδιά τους τούς εξωθεί σε αρουραίο σεξ με άλλους παθιασμένους αρουραίους. Οι άνθρωποι λένε ότι είναι φαρμακεροί και αποτρόπαιοι και ότι προκαλούν αρρώστιες. Εγώ λέω ότι οι άνθρωποι προκαλούν αρρώστιες. Δεν άρπαξα ποτέ γρίπη ή σύφιλη ή βλεννόρροια ή μανιοκατάθλιψη από αρουραίο. «Ανθολογία ερωτικής ποίησης», εισαγωγή - μετάφραση Χάρης Βλαβιανός, εκδόσεις Πατάκη

Η ΑΥΓΗ • 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

39

7

Ξαναδιαβάζοντας

Λουδοβίκος Φόιερμπαχ

και το Τέλος της Κλασικής Γερμανικής Φιλοσοφίας Eγκαινιάζουμε αυτή τη στήλη σχολιασμού κλασσικών κειμένων από διάφορες γνωστικές περιοχές. Στόχος μας είναι να ξαναδιαβαστούν τα κείμενα αυτά στη σημερινή συγκυρία και να αναδειχθούν εκείνα τα στοιχεία που τα καθιστούν επίκαιρα.

Η 8η θέση του Μαρξ για τον Φόιερμπαχ (Το έργο του Φρίντριχ Έγκελς Λουδοβίκος Φόιερμπαχ και το Τέλος της Κλασικής Γερμανικής Φιλοσοφίας πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Neue Ζeit», τέταρτος χρόνος, αρ. 4 και 5 και κυκλοφόρησε σε πρώΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΓΑΒΡΟΓΛΟΥ

τη έκδοση σε βιβλίο το 1888 από τον οίκο I.Η.W. Dietz, Stuttgart. Σε παράρτημα του βιβλίου συμπεριλαμβάνονται οι 11 θέσεις του Μαρξ. Στα ελληνικά το βιβλίο με το παράρτημα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αθηνά το 1927 σε μετάφραση Κ.Ζαχαριάδη, από τις εκδόσεις Θεμέλιο το 1967 σε μετάφραση Φ. Φωτίου, και από τις εκδόσεις Ερατώ το 2004 σε μετάφραση Γ. Μπλάνα.) Έγραφε ο Φρίντριχ Ένγκελς στον πρόλογο της πρώτης έκδοσης του Λουδοβίκος Φόιερμπαχ και το Τέλος της Κλασικής Γερμανικής Φιλοσοφίας το 1888: «Πριν στείλω τις γραμμές τούτες στο τυπογραφείο ξέθαψα άλλη μια φορά το παλιό χειρόγραφο του 1845-46 [του Μαρξ] και το ξανακοίταξα. Το μέρος για το Φόιερμπαχ δεν είναι αποτελειωμένο. Το μέρος που είναι έτοιμο αποτελείται από μια έκθεση για την υλιστική αντίληψη της ιστορίας, που αποδείχνει μόνο πόσο ατελείς ήταν οι τοτινές μας γνώσεις για την οικονομική ιστορία. Η ίδια η κριτική της φοϊερμπαχικής διδασκαλίας λείπει απ’ αυτό. ήταν λοιπόν για τον τωρινό σκοπό άχρηστο. Αντίθετα, σε ένα παλιό τετράδιο του Μαρξ βρήκα τις έντεκα θέσεις για το Φόιερμπαχ που δημοσιεύονται στο παράρτημα. Είναι σημειώσεις για κατοπινή επεξεργασία, ριγμένες βιαστικά στο χαρτί, χωρίς καθόλου να προορίζονται για δημοσίευση, ανεχτίμητες όμως σαν το πρώτο ντοκουμέντο, όπου έχει ριχτεί ο μεγαλοφυής σπόρος της καινούργιας κοσμοθεωρίας».1 Για δεκαετίες ένα δίλημμα ταλαιπωρεί πολλούς μαρξιστές: προηγείται η πράξη της θεωρίας ή η θεωρία της πράξης; Πολλοί έχουν βρει μία ανακουφιστική απάντηση στη 11η θέση του Μάρξ για τον Φόιερμπαχ: «Οι φιλόσοφοι μονάχα εξηγούσαν με διάφορους

τρόπους τον κόσμο, το ζήτημα όμως είναι να τον αλλάξουμε.» Μην ασχολείστε πια με τη θεωρία, προσπαθήστε να αλλάξετε τον κόσμο, φαίνεται να υποστηρίζει ο Μαρξ. Αν, όμως, όπως πολλοί διατείνονται, δεν έχουμε τα θεωρητικά εργαλεία, πώς θα προχωρήσουμε; Μήπως θα πρέπει πρώτα να γίνουν οι θεωρητικές επεξεργασίες, να συμφωνήσουμε για την επάρκεια της θεωρίας, και μετά να την εφαρμόσουμε και να φέρουμε την πολυπόθητη αλλαγή; Η 11η θέση είχε πάντοτε έναν συμβολικό χαρακτήρα -είναι χαραγμένη στη είσοδο του Πανεπιστημίου Humboldt στο Βερολίνο αλλά και στον τάφο του Μαρξ, μαζί με την έκκληση για την ενότητα των εργατών. Η θέση αυτή, εύπεπτη και ηθικά ενάρετη, απέκτησε μία εντυπωσιακή μαζικότητα στη διάρκεια του 20ου αιώνα, ενδεχομένως επειδή μία τέτοιου είδους προσήλωση στην 11η θέση, αποτελεί ένα βολικό άλλοθι για να αποφευχθεί η εμπλοκή με την καθημερινότητα και τις μύριες (πρακτικές) πλευρές της μιας και η «τελειοποίηση» της θεωρίας χρειάζεται πολύ, πάρα πολύ χρόνο. Σε αυτήν ακριβώς την καθημερινότητα αναφέρεται ο Μαρξ με την 8η θέση του: «Η κοινωνική ζωή είναι στην ουσία της πρακτική. Όλα τα μυστήρια, που παρασέρνουν την θεωρία προς τον μυστικισμό, βρίσκουν την λογική τους λύση στην ανθρώπινη πράξη και στην κατανόηση αυτής της πράξης.» Παρά το γεγονός ότι εκφράζει με πολύ πιο σύνθετο τρόπο την μεθοδολογία του Μαρξ, η θέση αυτή δεν κατάφερε να «επιβληθεί» επί της 11ης. Η θεωρία, υπονοεί ο Μαρξ, δεν είναι κάτι το μεταφυσικό, δεν προκύπτει από Σωκρατικού τύπου εκμαιεύσεις, ούτε καν από την συλλογή εμπειρικών στοιχείων και την προ-

σπάθεια αναζήτησης ενός θεωρητικού σχήματος που θα αναδείξει τις σχέσεις μεταξύ τους. Η 8η θέση ανανοηματοδοτεί την έννοια της θεωρίας και προσδιορίζει τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να συγκροτηθούν θεωρητικά σχήματα και, το σημαντικότερο, τον τρόπο που θα «επιλύονται» οι δυσκολίες της θεωρίας. Η θέση αυτή, όμως, υπογραμμίζει και κάτι άλλο: η πράξη με την θεωρία δεν είναι δύο διαφορετικές διεργασίες, αλλά αποτελούν ένα όλο, με την προϋπόθεση ότι στο αξιακό σύστημα του υποκειμένου θα υπάρχει πρώτιστα η πρόθεση συμμετοχής στην συχνά άτσαλη αλλά, τελικά, απελευθερωτική για τη συγκρότηση της θεω-

ρίας καθημερινότητα. Οι τρόποι συμμετοχής και οι τρόποι συγκρότησης της θεωρίας δεν συγκεκριμενοποιούνται, γιατί ο Μαρξ (εδώ τουλάχιστον) δεν δίνει συνταγές. Ο Μαρξ προτείνει μία μεθοδολογία η οποία, όμως, δεν είναι ουδέτερη, δεν είναι ένα εργαλείο για το ποιος είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος να συγκροτηθεί μία θεωρία. Αντιθέτως προτείνει μία μεθοδολογία που προκύπτει από ένα αξιακό πλαίσιο και το οποίο υπαγορεύει ότι η δόμηση ενός κριτικού λόγου μπορεί να γίνει μόνο με αναφορά στη πρακτική - ως καθημερινότητα αλλά και ως «εργαστήριο» για τις όποιες θεωρητικές αποσαφηνίσεις. Έτσι η πρακτική δεν αποκτά μία προτεραιότητα έναντι της θεωρίας. Προτεραιότητα έχει η πεποίθηση ότι η συμμετοχή στην πράξη ως μέρος του αξιακού μας συστήματος είναι η αναγκαία προϋπόθεση για την συγκρότηση της θεωρίας. Τα δύο τελευταία χρόνια υπήρξαν ενδιαφέρουσες θεωρητικές συμβολές, ιδιαίτερα μετά το κίνημα των αγανακτισμένων αλλά και με αφορμή την κοινωνική δικτύωση και την αλληλεγγύη, από άτομα αλλά και συλλογικότητες που δεν δίστασαν να «βρωμίσουν» τα χέρια τους εμπλεκόμενοι σε πρωτόγνωρες διαδικασίες χωρίς υποχρεωτικά την καθοδήγηση μιας θεωρίας, αλλά με σκοπό να διαμορφώσουν (νέες) θεωρητικές προσεγγίσεις. Είναι επεξεργασίες που δεν εδράζονται αποκλειστικά σε μία αυτοαναφορική ακαδημαϊκή κουλτούρα, αλλά συχνά αποκτούν ταυτότητα όντας σε πολεμική με αυτήν. Και αυτό αποτελεί μία άλλη, ίσως ξεχασμένη, πτυχή της 8ης θέσης: ότι η πράξη ως πεδίο «επίλυσης των δυσκολιών μιας θεωρίας» αποτελεί, ενδεχομένως, την μεγαλύτερη απειλή στον στείρο ακαδημαϊσμό των ημερών μας.

1http://www.marxistbooks.gr/frintrih_a.htm

Επιστήμες - Πολιτική - Ιδεολογία: Κριτικές προσεγγίσεις Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών Σκουφά 45, Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου 2013 16.00-21.00 Οργάνωση: Ομάδα Κριτική στην Επιστήμη kritikistinepistimi@gmail.com Συμμετέχουν: Δανάη Αυγέρη, Βάσια Λέκκα, Αθηνά Αθανασίου, Θανάσης Λάγιος, Γιάννα Κούρτοβικ, Γιώργος Ματτές, Παύλος Τριανταφύλλου, Θέμης Χαλικιάς, Τάσος Σακελλαρόπουλος, Γρηγόρης Πανουτσόπουλος, Τέλης Τύμπας, Κώστας Γαβρόγλου,Φαίδρα Παπανελοπούλου, Ζάχος Χριστοδουλόπουλος, Θόδωρος Αραμπατζής Η Ομάδα Κριτική στην Επιστήμη συγκροτήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2012 αποσκοπώντας στη διερεύνηση των σχέσεων επιστήμης και τεχνολογίας με την πολιτική και την ιδεολογία, και στη διαμόρφωση ενός κριτικού λόγου περί επιστήμης, αμφισβητώντας τα χαρακτηριστικά του κυρίαρχου λόγου, δηλαδή την προβολή της ουδετερότητας της επιστήμης και την εργαλειακή αντίληψη της τεχνολογίας. Σκοπός της ημερίδας είναι να συζητηθούν ορισμένες πτυχές αυτής της προβληματικής και να ανοίξει η συζήτηση σε ένα ευρύτερο ακροατήριο.

Η ΑΥΓΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

40

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

8

Μεσοτοιχίες. Για μια ζωή-μαζί Πώς μπορεί ο μεσότοιχος, ένα τυπικό στοιχείο της αρχιτεκτονικής διαχείρισης του χώρου να σηματοδοτήσει μια νέα περί κοινών αντίληψη, να αποτελέσει το κεντρικό στοιχείο έμπνευσης και παράλληλα το σύμβολο της αδιέξοδης αστικής ζωής και κατοίκησης στην πόλη του Μπουένος Άιρες μετά την πτώχευση, την ύφεση και τη λιτότητα; Το σημείωμα αυτό γράφεται με αφορμή τις σκέψεις και τους προβληματισμούς που γεννήθηκαν βλέποντας την ταινία «Μεσοτοιχίες» του Αργεντινού σκηνοθέτη Γκουσταύο Ταρέτο. Μια ταινία η οποία προβλήθηκε το καλοκαίρι στην Αθήνα για αρκετές εβδομάδες, με σημαντική απήχηση στο κοινό, το οποίο αναγνώΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΜΟΡΑ

ρισε τις αναλογίες ανάμεσα στις δυο πόλεις που βιώνουν με διαφορά φάσης την ίδια αδυσώπητη οικονομική και κοινωνική κατάρρευση, οδυνηρό επακόλουθο της ίδιας συστημικής κρίσης. Η μεσοτοιχία συμβολίζει τον κοινό τόπο, τον χώρο που κείται «ανάμεσα», τη διάζευξη δύο πραγμάτων αλλά και τη δυνατότητα σύζευξής τους, την παραγνωρισμένη και αγνοημένη εγγύτητά τους. Ο ενδιάμεσος τοίχος είναι ένα δομικό στοιχείο χωρικής διαίρεσης και διάκρισης που ενώ κατά μία έννοια χωρίζει αναπόδραστα ετερότητες (διαφορετικά αστικά κελύφη, διαφορετικές ιδιοκτησίες, διαφορετικές αντιλήψεις, διαφορετικές ζωές), κατά μία άλλη έννοια δυνητικά τις ενώνει καθώς η σύζευξη και η διάζευξη είναι αδιαχώριστες. Ένα υλικό ίχνος που αποτελεί απαράβατο όριο και ταυτόχρονα πρόκληση για την υπέρβασή του. Μια γέφυρα που συνδέει το μέσα με το έξω, τον οικείο ατομικό χώρο με τον κοινόχρηστο δημόσιο. Ο τοίχος, μας θυμίζει ο Μισέλ ντε Σερτώ στο βιβλίο του Επινοώντας την καθημερινή πρακτική, δεν έχει τον χαρακτήρα του «ου τόπου», είναι ένα σύνορο ανάμεσα σ’ ένα χώρο και την ξένη εξωτερικότητά του. Συναρθρώνει διαφορετικότητες και αποτελεί πέρασμα καθόσον η ίδια η οριοθέτηση υποκινεί και ενεργοποιεί τη διαδικασία της ιδιοποίησης. Ο σκηνοθέτης της ταινίας, καθώς η κάμερα ίπταται μέσα και πάνω από την πόλη δίνοντας μια ολοποιητική εικόνα του Μπουένος Άιρες από ψηλά, σκανάρει τα κτίρια συλλέγοντας τις α-

Δημήτρης Πετσετίδης, «Βιβλιοφιλία»

ντιφατικές συγκρουσιακές όψεις τους και παράλληλα επιθεωρεί τις ζωές των ηρώων του σε μια ρυθμική εναλλαγή πλάνων, διεισδύοντας στον εσωτερικό χώρο των σπιτιών τους, στα προσωπικά αστικά καταφύγια όπου ζουν αποτραβηγμένοι μια καθημερινότητα σε κατάσταση σκυθρωπής έντασης. Περιπλανιέται σε μια πόλη μεταιχμιακή, μαυρόασπρη στην οποία εναλλάσσονται οι αρχιτεκτονικοί ρυθμοί, οι όγκοι, τα ύψη σε ένα εκρηκτικό μίγμα. Μια πόλη σε καθεστώς κρίσης που κατοικείται από απογοητευμένους αμήχανους κατοίκους, χωρίς την επίπλαστη βεβαιότητα της διαρκούς προόδου και ανάπτυξης, έγκλειστους σε σπίτια-κρύπτες που τους απομονώνουν από το περιβάλλον. Κατοίκους παθητικούς παρατηρητές των εξελίξεων που αδυνατούν να διατηρήσουν την ταυτότητά τους, να ερωτευτούν, να προσεταιριστούν, να αντιδράσουν, να αναγνωρίσουν το άλλο τους μισό μέσα στην ανωνυμία και την αυτοματική κίνηση του πλήθους. Οι ήρωες της ταινίας, ένας νέος άντρας και μια νέα γυναίκα, δυο διακριτές υποκειμενικότητες με διαφορετικά ταυτοτικά χαρακτηριστικά, κινούνται στην ίδια γειτονιά σε απόσταση αναπνοής, ακολουθώντας τροχιές παράλληλες και ασύμπτωτες. Παραδομένοι στην «κουλτούρα

της μελαγχολίας» του ύστερου καπιταλισμού, σχεδόν αγοραφοβικοί, με ποικίλες νευρώσεις ή εξαρτημένοι από μια ατελέσφορη πλασματική διαδικτυακή επικοινωνία. Δύο νέοι άνθρωποι αποκλεισμένοι οικειοθελώς σε φυσαλίδες-μικρόκοσμους με επιμέλεια οργανωμένους. Χωρίς ελπίδα αναχωρητές από μια αστική ζωή αιχμηρών παραστάσεων και αδιεξόδων. Μοναχικοί και έκθετοι σε μια υφέρπουσα συλλογική κατάθλιψη και έναν υποδόριο μαρασμό. Δύο εκπρόσωποι μιας γενιάς «χωρίς μέλλον», χωρίς τη φενάκη της κατασκευασμένης ευφορίας, που βιώνουν ένα βουβό πένθος για «το καλύτερο αύριο» που στερήθηκαν και που πρέπει να διεκδικήσουν. Όταν οι ήρωες σε μια στιγμή αιφνίδιας επίγνωσης αποφασίσουν να κινητοποιηθούν, να αντιδράσουν, να διαχειριστούν διαφορετικά τη ζωή τους και τον κοινό χώρο, όταν θελήσουν να αποκτήσουν πρόσβαση στα φυσικά κοινά κατά παράβαση των πολεοδομικών κανονισμών τρυπώντας τις μεσοτοιχίες, ανοίγοντας παράνομα παράθυρα στο φως, στον αέρα και στη θέα της πόλης, το απρόβλεπτο θα εισβάλλει στις ζωές τους και ο αυτοαποκλεισμός και η απόσυρση θα λήξει με μια πανηγυρική χαρμόσυνη ένωση ψυχών και σωμάτων. Η συγχρονική σωματική δράση, η διαφορετική δια-

χείριση του ορίου, η διάρρηξη των οικιακών τειχών θα δώσει τέλος στη δυσφορία, την εσωστρέφεια την αδράνεια και την απομόνωση. Τα παράθυρα που θα ανοιχτούν και από τους δύο ταυτόχρονα στις μεσοτοιχίες, (μια παρέκκλιση από το κανονικό, μια παρεκτροπή από το επιτρεπτό, μια ζαβολιά στους θεσμοθετημένους κώδικες της πόλης), θα μετατρέψουν τον απροσπέλαστο τοίχο, το αδιαπέραστο υλικό σώμα σε κατώφλι, σε παρατηρητήριο, σε εφαλτήριο επικοινωνίας και συνδιαλλαγής με το «άλλο». Η επέμβαση στη μεσοτοιχία θα αλλάξει την πρακτική της χρήση εγκαθιδρύοντας μια νέα οικειότητα σε σχέση με μια παγιωμένη ξενότητα. Το πλήθος τότε ιδωμένο μέσα από αυτά τα εναλλακτικά παράθυρα θα χάσει την απειλητική, συμπαγή και απρόσωπη εικόνα της μάζας. Θα αποκτήσει τα χαρακτηριστικά μιας πολλαπλότητας, ενός συνόλου από αναγνωρίσιμες οντότητες που συνυπάρχουν και συμπορεύονται. Η ερωτική ιστορία της ταινίας με την ευτυχή κατάληξη είναι μια αλληγορία για την ανάγκη συνάντησης όλων στον κοινό χώρο της πόλης. Μια αφήγηση για τη δυναμική κατάλυση των τοίχων που οριοθετούν τις έγκλειστες ζωές μας. Μια πρόταση-πρόκληση για την επινόηση διαφορετικών ανοιγμάτων-διαύλων επικοινωνίας που θα δώσουν εποπτεία στο δημόσιο χώρο συνδέοντάς τον με τον ιδιωτικό σε μια επιβεβλημένη από τις συνθήκες παρήγορη όσμωση. Σε μια κοινωνία που κλυδωνίζεται στη δίνη των οικονομικών ανατροπών, των αποκλεισμών και των ανισοτήτων, της απορρύθμισης του συστήματος και της άρσης των όποιων βεβαιοτήτων ασφάλειας, ευζωίας και ευδαιμονισμού, το μοντέλο διαβίωσης, κατοίκησης και επικοινωνίας είναι απαραίτητο να αναθεωρηθεί ριζικά. Η ιδεολογία του ατομικισμού, η αυταρέσκεια της προσωπικής πορείας, της ιδιώτευσης, της μοναχικότητας, της αυτάρκειας να δώσει τη θέση της σε νέα οράματα, νέες πρακτικές, νέες συλλογικότητες, νέες αντιλήψεις για τα κοινά. Οι «Μεσοτοιχίες» λειτουργούν σαν ένα αισιόδοξο παράδειγμα. Ένα μήνυμα αφύπνισης, ένα αίτημα ανάληψης δράσης, μια προτροπή αντίστασης στην παραίτηση. Ένα κάλεσμα συνάντησης όλων στην άγνωστη μεθόριο του έξω, για μια ζωή-μαζί.

Η Μαρία Μοίρα είναι αρχιτέκτονας και διδάσκει στο ΤΕΙ της Αθήνας

ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος παίζεται το ντοκιμαντέρ του Βασίλη Λουλέ «Φιλιά εις τα παιδιά». Βασίζεται στην αφήγηση πέντε ανθρώπων, οι οποίοι σώθηκαν από το Ολοκαύτωμα και πλέον, μέσα από μια αποστασιοποιημένη, κριτική ματιά, αναλύουν τα περασμένα. Η Ροζίνα, ο Σήφης, η Ευτυχία, η Σέλλυ και ο Μάριος επιστρέφουν στα έτη 19431945, όταν ήταν μικρά Εβραιόπουλα στην Ελλάδα της Γερμανικής Κατοχής: σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα και Κρήτη. Με αφορμή το ντοκιμαντέρ σκέφτομαι πώς ο χρόνος αφήνει πίσω εικόνες της πόλης· διαπιστώνεται, στην Αθήνα, πως το περίφημο σπίτι της Λέλας Καραγιάννη, -η οποία είχε συνεισφέρει μαζί με τους συγγενείς της σημαντικά στη διάσωση και στην περίθαλψη πολλών Εβραίων-, σήμερα μένει ένα ακόμη ερείπιο του χρόνου. Ώστε, αυτό το σπίτι κρύβει μια μουσειακή ζωή, χωρίς ωστόσο να είναι μουσείο. Είναι μνη-

Οι μνήμες μείο, ήτοι, σημείο ανάμνησης. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να έχουμε αναμνήσεις, να κρατάμε ζωντανές τις μνήμες. Όσον αφορά στην περίπτωση του εβραϊκού ζητήματος, αρκεί να σημειωθεί ότι, ενώ πριν από τον πόλεμο στην Ελλάδα ζούσαν 77.377 Εβραίοι, κατά τη διάρκειά του χάθηκαν 67.149, εκ των οποίων (!) οι 13.000 ήταν παιδιά. Αποκομίζουμε αυτήν την πληροφορία από το ντοκιμαντέρ «Φιλιά εις τα παιδιά». Ενώ παρακολουθούμε τις αφηγήσεις αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι μεγάλωσαν ως παιδιά με κονκάρδες δυσφορίας αλλά και με σεφαραδίτικα τραγούδια, ελπίζοντας στη δύναμη της ζωής και εκτιμώντας την αξία της αλληλεγγύης. Πώς, όμως, ένα ντοκιμαντέρ έχει κάτι να πει

στην ίδια την ζωή της πόλης; Και όμως, όχι μόνο έχει κάτι να πει αλλά και να συνεισφέρει. Και τούτο διότι, ενώ οι ημέρες της καθημερινότητας εμπεριέχουν ειδήσεις «του αφρού», -οι οποίες σαφώς έχουν πολιτικό αντίκτυπο αλλά σε τι θα ωφελήσει να θυμόμαστε ότι τόσα χρήματα δαπανήθηκαν για πούρα από τον τάδε δήμο, με πρόταγμα τις διαπροσωπικές σχέσεις ή ό,τι άλλο παράλογο-, παράλληλα μπορούν να υπάρχουν και να γίνονται συνειδητές επιλογές, όπως είναι η παρακολούθηση ενός ντοκιμαντέρ, με σκοπό ο άνθρωπος να ξαναβρεί το κέντρο του: την ίδια την αφήγηση. Έτσι, αυτές οι μνήμεςεικόνες της πόλης, που είναι εκεί, επαναφέρονται «εδώ»· στην ήδη εν κινήσει προσπάθεια του ανθρώπου να είναι πολίτης με λόγο και σκέψη. Διότι η σκέψη δεν ρημάζει. Κι όταν την αναζητούμε, αισθανόμαστε ενταγμένοι και ταξινομημένοι, μέσα στο χώρο και στο κοινωνικό σύνολο. ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Κριστιάν Τομπιρά, η αντισυμβατική...

41

ΚΟΣΜΟΣ

της εβδομάδας

ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΤΣΕΡΕΖΟΛΕ

Η συζήτηση στη γαλλική Βουλή για τη νομιμοποίηση του γάμου των ομοφυλοφίλων ανέδειξε την υπουργό Δικαιοσύνης Κριστιάν Τομπιρά. Με απόλυτη ηρεμία, συχνά με χιούμορ, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα με λογοτεχνικές αναφορές, η, καταγόμενη από τη Γουιάνα, υπουργός, αντέκρουε επί δέκα ημέρες τις έντονες επιθέσεις των βουλευτών του συντηρητικού κόμματος, UMP, οι οποίοι, ελλείψει άλλης επιχειρηματολογίας, είχαν αποφασίσει να κάνουν ό,τι μπορούσαν προκειμένου να καθυστερήσουν την ψήφιση του νόμου. Στο τέλος της διαδικασίας, την Τρίτη, ύστερα από τη συζήτηση, ούτε λίγο ούτε πολύ, 4.999 τροπολογιών, τα χειροκροτήματα των βουλευτών αποτέλεσαν την καταξίωση εκείνης που μόλις έγινε γνωστός ο διορισμός της στη θέση τής υπουργού Δικαιοσύνης την είχαν χαρακτηρίσει ως «αδύναμο κρίκο» της κυβέρνησης Ολάντ. «Θα μείνουν πολλές πολλές γυναίκες για να σας κοιτάζουν, κύριοι, για να σας παρατηρούν, για να προσπαθούν να αντιληφθούν πίσω από τις πανοπλίες σας την τρυφερότητα που μερικές φορές σας διακατέχει, για να προσπαθούν να διακρίνουν τα ελαττώματα που κρύβονται πίσω από μια ευγενική εξωτερική εμφάνιση, για να ξεχωρίσουν μέσα από το ‘δέσιμο’ των ταλέντων και των αδυναμιών σας, αν είσαστε ικανοί να χαράξετε τις οδούς στη θάλασσα, όπως έγραφε ο Αντόνιο Μασάντο», απάντησε σε μια αποστροφή του λόγου της στη διάρκεια αυτής της πολυήμερης διαδικασίας, συμπληρώνοντας με χιούμορ ότι ο νόμος «δεν καταργεί το ερωτικό παιχνίδι» μεταξύ των ομοφυλοφίλων ή των ετεροφίλων. Η Τομπιρά ξεχώρισε για τον αντισυμβατικό της λόγο αλλά και τις... πολύχρωμες εσάρπες της... Η γνωστή για τη ρητορική της δεινότητα Τομπιρά άρχισε την καριέρα της ως οπαδός της ανεξαρτητοποίησης της Γουινέας και αργότερα έγινε γνωστή ως η συντάκτρια του νόμου που αναγνωρίζει τη δουλεία ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Το δε 2002, όταν εκ μέρους του Ριζοσπαστικού κόμματος της Αριστεράς κατέβαινε υποψήφια πρόεδρος έναντι του Λιονέλ Ζοσπέν, συμβάλλοντας και αυτή με το 2,3% που πήρε στον αποκλεισμό του τότε πρωθυπουργού από τον β’ γύρο, είχε προκαλέσει την οργή των σοσιαλιστών. Το 2005 είχε υποστηρίξει το «όχι» στο δημοψήφισμα για το ευρωσύνταγμα, ενώ στις εκλογές του 2007 είχε υποστηρίξει τη Σεγκολέν Ρουαγιάλ. Στις περσινές εκλογές στήριξε τον Φρανσουά Ολάντ μετά από τον αποκλεισμό του Αρνό Μοντμπούρ, υποστηρικτή της «αποπαγκοσμιοποίησης», σήμερα υπουργού Παραγωγικής Ανάκαμψης. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που τη συνέκριναν με τη Σιμόν Βέιλ, την υπουργό Υγείας επί προεδρίας Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν, όταν τον Νοέμβριο του 1974 περνούσε από τη Βουλή τον νόμο που αποποινικοποιούσε τις αμβλώσεις, δεχόμενη ανηλεείς προσωπικές επιθέσεις από την άκρα Δεξιά αλλά και από ένα τμήμα της συντηρητικής Δεξιάς. Η ειρωνεία βέβαια είναι ότι η Βέιλ, προς γενική έκπληξη, εθεάθη σε συγκέντρωση κατά του νόμου «Γάμος για όλους» αν και κύκλοι της διευκρίνιζαν ότι αυτό δεν συνεπάγεται και υποστήριξη...

Η «Μαύρη Καλλονή» στο πιάτο μας! ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑΜΑΛΗ

Άσπρα καπελάκια και ποδιές, καθαρά πρόσωπα όλο χαμόγελο, επιστήμονες και ερευνητές με λευκές μπλούζες και θερμόμετρα, όργανα και δοκιμαστικοί σωλήνες να ελέγχουν θερμοκρασίες και παραμέτρους, να κάνουν ποιοτικούς ελέγχους, αποστειρωμένες συσκευασίες, ζώνη εργασίας... Τα πάντα δουλεύουν ρολόι. Αυτή είναι η εικόνα που έχουμε για τη σύγχρονη βιομηχανία τροφίμων. Από τα σαλάμια μέχρι τα γάλατα, οι διαφημίσεις που θα δούμε -όταν το σκηνικό δεν είναι το πλούσιο τραπέζι της ευτυχισμένης τέλειας οικογένειας που τρώει τα πάντα, αλλά διατηρεί αξιοζήλευτες αναλογίες- παρουσιάζουν τον «τέλειο κόσμο» μιας υπερσύγχρονης μονάδας παραγωγής... Όλα ξεκίνησαν περίπου έναν μήνα πριν, όταν εντοπίστηκε κρέας αλόγου σε μπιφτέκια που πωλούνται σε σούπερ μάρκετ της βρετανικής αλυσίδας Tesco. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το μπιφτέκι της οικονομικής σειράς Everyday Value της Tesco, που πωλούνταν τόσο στα σούπερ μάρκετ της βρετανικής αλυσίδας όσο και σε άλλα καταστήματα λιανικής, περιείχε σχεδόν κατά 30% κρέας αλόγου. Τότε το θέμα είχε περάσει στα ψιλά, με την παντοδύναμη Tesco απλά να παραδέχεται το γεγονός και να λέει πως θα βάζει πιο «σωστά» ταμπελάκια την επόμενη φορά... Την περασμένη εβδομάδα, όμως, η υπηρεσία της Βρετανίας για την Ασφάλεια των Τροφίμων (FSA) δημοσίευσε ότι οι εταιρείες Findus και Aldi απέσυραν κατεψυγμένα γεύματα με μοσχαρίσιο κρέας επειδή ανιχνεύθηκε σε αυτά DNA αλόγου, τα οποία είχαν προμηθευθεί από τη γαλλική εταιρεία Comigel. Στη συνέχεια αυ-

Τρόφιμα ευκαιρίας και ταξική κοινωνία τής της αποκάλυψης, επτά αλυσίδες γαλλικών σούπερ μάρκετ, μεταξύ των οποίων και η Carrefour, απέσυραν κατεψυγμένα γεύματα με μοσχαρίσιο κρέας, αυτά που προτιμούν οι καταναλωτές των χαμηλών εισοδημάτων επειδή είναι φτηνά και δεν έχουν χρόνο να μαγειρέψουν... Τα ίδια και στη Γερμανία! Και ενώ όλοι μιλούσαν για «ίχνη» κρέατος αλόγου στα γεύματα αυτά, ήρθε η ανακοίνωση της βρετανικής αλυσίδας σούπερ μάρκετ Tesco να σκάσει σαν «βόμβα». Σύμφωνα μ’ αυτή, τα δικά της κατεψυγμένα γεύματα περιείχαν 100% κρέας αλόγου! Στην Ευρώπη έχει σημάνει συναγερμός, καθώς εμφανίζεται για ακόμη μια φορά μαύρη τρύπα στο σύστημα ελέγχου ασφάλειας τροφίμων και της αποτελεσματικότητας των ελέγχων. Με λίγα λόγια, το σκάνδαλο είναι ευρωπαϊκής κλίμακας, αφού ξετυλίγεται ως εξής: οι βρετανικές Findus, Aldi και Tesco πουλούσαν κρέας αλόγου για βοδινό, το ίδιο έκαναν γαλλικές και γερμανικές αλυσίδες. Τα προϊόντα της Findus αποδείχθηκε ότι περιείχαν κρέας αλόγου προερχόμενο από εργοστάσιο της Comigel στο Λουξεμβούργο. Η Comigel, πάλι, προμηθευόταν κρέας από μια εταιρεία στη νοτιοδυτική Γαλλία με την επωνυμία Spanghero, η οποία με τη σειρά της ανήκει στην Poujol. Ο αρμόδιος Γάλλος υπουργός Benoit Hamon, δήλωσε ότι «η

Poujol προμηθεύτηκε το κρέας της από έναν Κύπριο κρεατέμπορο, ο οποίος με τη σειρά του είχε συμβόλαιο με έναν Ολλανδό συνάδελφό του. Ο τελευταίος το προμηθευόταν από ένα σφαγείο στη Ρουμανία». Η Ρουμανία διαψεύδει τις κατηγορίες. Έκτακτη συνάντηση των υπουργών Αγροτικών Υποθέσεων της Ε.Ε. πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη στις Βρυξέλλες. Εκεί, οι υπουργοί, καθώς και ο Ευρωπαίος επίτροπος για την Υγεία, Τόνιο Μποργκ, κατέληξαν πως «το σύστημα ασφαλείας τροφίμων είναι από τα ασφαλέστερα στον κόσμο»... Ο Μποργκ μάλιστα είπε πως «δεν υπάρχουν στοιχεία ότι το κρέας αλόγου βλάπτει τους καταναλωτές». Για την παραπλανητική ετικέτα, είπε πως επρόκειτο για «λάθος... ίσως δόλιο, αλλά πάντως λάθος»... Η επιτακτική ανάγκη για φθηνά τρόφιμα μας αφορά. Η τιμή πλέον είναι πιο σημαντική από τη μάρκα. Τα άλογα δεν είναι ζώα κτηνοτροφίας, υπάγονται στην κατηγορία των ζώων συντροφιάς και εργασίας. Τα άλογα ιπποδρόμου, που όταν γερνούν ή τραυματίζονται, πωλούνται για το κρέας τους, «ντοπάρονται» με φαινυλβουταζόνη μια αντιφλεημονώδη και αναλγητική ουσία που είναι τοξική. Οι τοξίνες των τρελών αγελάδων ή η διοξίνη δεν είναι τίποτα μπροστά στα ισχυρά ντοπαρίσματα των αλόγων. Το θέμα των νοθευμένων τροφίμων έχει πολλές όψεις: Άλλες φορές είναι φτηνό κινεζικό βρεφικό γάλα με μελαμίνη, άλλες φορές φτηνά γερμανικά κοτόπουλα με βαλβολίνες. Αυτό που μένει σταθερό είναι το «φτηνό». Και παρά το γνωμικό, το φτηνό κρέας δεν το τρώνε τα σκυλιά, το τρώνε οι φτωχοί...

42

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΚΟΣΜΟΣ

Η πιο ριζοσπαστική «παρέμβαση» του Βενέδικτου στο εκκλησιαστικό κατεστημένο της Καθολικής Εκκλησίας ήταν η παραίτησή του...

κλησία στον 21ο αιώνα. Μπορεί βέβαια και να απογοητευτούν. Όλα θα εξαρτηθούν από το ποιος θα διαδεχτεί τον Βενέδικτο, που επισήμως εγκαταλείπει τον παπικό θρόνο στις 28 Φεβρουαρίου, στις οκτώ το απόγευμα.

ΤΗΣ ΚΑΚΗΣ ΜΠΑΛΗ

Πολλά πρωτόγνωρα βιώνει ο ρωμαιοκαθολικός κόσμος από τη Δευτέρα, που έσκασε σαν βόμβα η παραίτηση του Πάπα Βενέδικτου 16ου. Την τελευταία λειτουργία του ποντίφηκα. Την τελευταία ακρόαση. Το τελευταίο κήρυγμα. Μέχρι τώρα ανά τους αιώνες κανείς δεν βίωνε συνειδητά τις τελευταίες εμφανίσεις του Πάπα, τις αντιλαμβανόταν εκ των υστέρων, όταν ο κάτοχος του παπικού θρόνου πέθαινε. Επιπλέον, ενώ πάντοτε η διαδικασία ανάδειξης του επόμενου Πάπα ήταν πολύπλοκη, γεμάτη ίντριγκες και ασκήσεις ισορροπίας, ποτέ δεν ήταν εν ζωή ο προηγούμενος. Για την ακρίβεια, ήταν μόνο μια φορά, πριν από έξι αιώνες, αλλά αυτή η πρώτη παραίτηση από τον θρόνο του Απόστολου Πέτρου έχει σβηστεί από τη συλλογική μνήμη της Καθολικής Εκκλησίας. Τελικά, το μόνο ριζοσπαστικό που έκανε ο γηραιός Βενέδικτος ήταν να παραιτηθεί, «για το καλό της Εκκλησίας», επειδή, όπως είπε, οι σωματικές και πνευματικές δυνάμεις του δεν ήταν πλέον αρκετές για να ηγηθεί πνευματικά του ενός δισεκατομμυρίου των πιστών της Καθολικής Εκκλησίας. Σίγουρα χρειαζόταν τεράστιο θάρρος για να τινάξει στον αέρα μια παράδοση αιώνων. Αυτό το θάρρος -και τη θέληση- ο Βενέδικτος δεν το έδειξε στα οκτώ χρόνια της εξουσίας του στο Βατικανό. Κανείς δεν μπορεί να επαινέσει τον Γερμανό ποντίφηκα ότι ήταν μεταρρυθμιστής, δεν έκανε απολύτως τίποτε για να εκσυγχρονίσει την Καθολική Εκκλησία, αντίθετα την έδεσε ακόμη περισσότερο στις παραδόσεις της, αγνοώντας επιδεικτικά τις απαιτήσεις της κοινωνίας των πιστών τον 21ο αιώνα.

Φρενάροντας τη μετάβαση Όταν ο καρδινάλιος Γιόζεφ Ράτσινγκερ αναδείχθηκε Πάπας πριν από οκτώ χρόνια, το Βατικανό τον θεώρησε μεταβατικό. Λόγω ηλικίας. Ήταν ήδη 78 χρονών, ένας λαμπρός θεολόγος, το νούμερο δύο του χαρισματικού Ιωάννη Παύλου Β’ , επί 25 χρόνια πανίσχυρος επικεφαλής της Ιεράς Εξέτασης - που έχει αλλάξει όνομα. Η αποστολή του ήταν βραχυπρόθεσμα να βοηθήσει την Καθολική Εκκλησία να ξεπεράσει μια σειρά α-

Περιμένοντας τον λευκό καπνό

ΝΕΑ ΗΘΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΠΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια παραίτηση «βόμβα» για κατεστημένο και πιστούς πό άσχημα σκάνδαλα σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από κληρικούς και μακροπρόθεσμα να ρίξει τις γέφυρες στο αύριο. Αλλά ο Βενέδικτος δεν ήταν καν μεταβατικός, δεν έκανε ούτε ένα βήμα προς την επόμενη μέρα, μάλλον έκανε βήματα πίσω. Τα σκάνδαλα που ο ίδιος ως καρδινάλιος είχε παραδεχτεί και προσπαθήσει να διαχειριστεί, τα αντιμετώπισε με καθυστερημένες συγγνώμες και χωρίς το θάρρος της κάθαρσης. Τις γέφυρες στο αύριο δεν τις έριξε. Δεν έδωσε απαντήσεις στις αγωνιώδεις ερωτήσεις του ποιμνίου του. Ποια είναι η αποστολή της Καθολικής Εκκλησίας στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο κόσμο, που τρομάζει με την ταχύτητα και την πολυπλοκότητά του; Τι είναι σημαντικότερο, να πεθαίνεις από Έιτζ ή να... αμαρτάνεις χρησιμοποιώντας προφυλακτικό; Ποια είναι η θέση των γυναικών στην Καθολική Εκκλησία; Γιατί πρέπει ακόμη να δίνουν οι ιερείς -μόνο οι Καθολικοί- όρκο παρθενίας; Δικαιούνται τα αμέτρητα ζευγάρια χωρισμένων, ξαναπαντρεμένων, με παιδιά από διαφορετικούς γάμους ή χωρίς γάμο, να βρίσκουν ευήκοον ους στην εκκλησία; Ποιος είναι ο ρόλος των μυστηρίων; Χρόνια τώρα, Καθολικοί ιερείς στον Τρίτο Κόσμο, στις βασανισμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής, ήταν πολύ πιο κοντά στους πιστούς τους- και τους μη πιστούς -από την ηγεσία του Βατικανού. Από έναν «μεταβατικό Πάπα» περίμεναν πολλοί να ανοίξει τις πόρτες της Εκκλησίας

σ’ αυτό το ζωντανό κομμάτι του Καθολικισμού, στη Θεολογία της Απελευθέρωσης. Αλλά τις κράτησε ερμητικά κλειστές, άνοιξε μέτωπο εναντίον τους. Από έναν Πάπα του 21ου αιώνα και δη από την πατρίδα του Λούθηρου περίμεναν πολλοί να κάνει την υ-

πέρβαση και να κάνει ένα βήμα προσέγγισης προς τους Προτεστάντες. Δεν το έκανε. Αντίθετα, άνοιξε πάλι τις πόρτες του Βατικανού σε ό,τι πιο συντηρητικό είχε καταφέρει να ξεφορτωθεί η Καθολική Εκκλησία τα προηγούμενα χρόνια, στους παπάδες της αδελφότητας του Πίου.

Μια απελευθερωτική κίνηση

Για πολλούς καθολικούς ιερείς, μόλις πέρασε το πρώτο σοκ, η παραίτηση του Βενέδικτου είχε απελευθερωτικό χαρακτήρα. Τώρα μπορούν να ελπίζουν ότι ο επόμενος Πάπας θα θελήσει να φέρει την Εκκλησία στον 21ο αιώνα

Από τον Ιωάννη Παύλο Β’ κανείς δεν περίμενε μεταρρυθμίσεις. Από τον διάδοχό του περίμεναν πολλά. Άλλωστε, κανείς δεν αμφισβήτησε ποτέ τη θεολογική επάρκεια του Βενέδικτου. Ωστόσο, τελικά θα περάσει στην ιστορία μόνο ως ο πρώτος Πάπας που παραιτήθηκε μετά από έξι αιώνες... Ούτε καν οι Γερμανοί δεν συνέχισαν να αγαπούν μέχρι τέλους τον δικό τους Βενέδικτο. Μπορεί να είχαν κάνει πάρτι όταν είχε εκλεγεί, πολύ σύντομα όμως συνειδητοποίησαν ότι ο συντηρητικός θεολόγος από τη Βαυαρία δίχασε με τον δογματισμό του ακόμη περισσότερο την Καθολική Εκκλησία. Με τον ακαδημαϊκό του τρόπο, που δεν άγγιζε αρκούντως τις καρδιές των πιστών, άδειασε ακόμη περισσότερο τους ναούς. Ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο δηλώνουν Καθολικοί, αλλά οι Καθολικές εκκλησίες στην Ευρώπη αδειάζουν κάθε μέρα που περνάει. Για πολλούς Καθολικούς ιερείς, μόλις πέρασε το πρώτο σοκ, η παραίτηση του Βενέδικτου είχε και απελευθερωτικό χαρακτήρα. Τώρα μπορούν να ελπίζουν ότι ο επόμενος Πάπας θα θελήσει να φέρει την Εκ-

Μέχρι το Πάσχα των Καθολικών, το Βατικανό θα ζήσει τις συνηθισμένες ίντριγκες και τα σκληρά παζάρια που θα οδηγήσουν τελικά τον επόμενο εκλεκτό στον θρόνο, υπεύθυνο για την πνευματική καθοδήγηση ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων. Υποψήφιοι για τον θρόνο του Πάπα, οι αποκαλούμενοι «Papabile», υπάρχουν πολλοί. Ο Καναδός αρχιεπίσκοπος του Κεμπέκ, Μαρκ Κελέ, εξίσου συντηρητικός με τον Βενέδικτο, με καλές σχέσεις στη Λατινική Αμερική - αλλά στον αντίποδα της Θεολογίας της Απελευθέρωσης. Οι δύο Αφρικανοί καρδινάλιοι, ο Πίτερ Τέρκσον, επικεφαλής του Συμβουλίου για τη Δικαιοσύνη και την Ειρήνη, και ο αρμόδιος για το τελετουργικό και τα θρησκευτικά μυστήρια, Φράνσις Αρίντσε. Ο πρώτος, ο 65χρονος αρχιεπίσκοπος από την Γκάνα, δεν έκρυψε ποτέ τη φιλοδοξία του να γίνει ο πρώτος μαύρος Πάπας. Τον χαρακτηρίζουν τρία πράγματα: Η δογματική άρνησή του να αποδεχτεί τη χρήση αντισύλληψης -και προφυλακτικών ως άμυνα στο Έιτζ- στην αποδεκατισμένη από την επιδημία Αφρική. Η κριτική του ενάντια στην εκμετάλλευση των αφρικανικών πρώτων υλών από τις ξένες εταιρείες. Η μετωπική του σύγκρουση με το Ισλάμ. Στον αντίποδα αυτού του τελευταίου, ο δεύτερος Αφρικανός «Papabile», ο Νιγηριανός Αρίντσε. Στα υπέρ του οι καλές του σχέσεις με τους καρδινάλιους εκλέκτορες, στα κατά του η μεγάλη ηλικία του. Αν και η επιρροή της Καθολικής Εκκλησίας φθίνει πλέον στην Ευρώπη και αναπτύσσεται πρωτίστως στην Αφρική και την Ασία, υπάρχει κι ένας Ευρωπαίος στον κατάλογο των «Papabile». Ο αρχιεπίσκοπος του Μιλάνου, Άντζελο Σκόλα, στενός συνεργάτης του Βενέδικτου και αιώνιος υποψήφιος για τον παπικό θρόνο. Πάντως, ποτέ δεν μπορεί κανείς να μαντέψει πώς θα διαμορφωθεί ο συσχετισμός δυνάμεων στο κογκλάβιο, τι θα αποφασίσουν οι έως 120 εκλέκτορες - καρδινάλιοι. Γι’ αυτό και τα πρακτορεία στοιχημάτων της Ρώμης θα θησαυρίσουν μέχρι να βγει και πάλι η κραυγή «Habemus Papam»...

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

43

ΚΟΣΜΟΣ ΙΤΑΛΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ: ΟΤΑΝ Η ΜΕΤΡΙΟΠΑΘΕΙΑ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΟΝ ΛΑΪΚΙΣΜΟ

Οι πιο κρίσιμες κάλπες πριν τις γερμανικές... ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑΜΑΛΗ

Δύο βδομάδες πριν από τις εκλογές, η κρίση παραμένει πανταχού παρούσα στην Ιταλία παρ’ ότι οι περισσότεροι υποψήφιοι προτιμούν να κάνουν αναφορές στην... Ελλάδα. Τα spreads μπορεί να ανασχέθηκαν, αλλά η λιτότητα καλά κρατεί... Πέντε μεγάλοι σχηματισμοί διεκδικούν την είσοδό τους στο ιταλικό Κοινοβούλιο σ’ αυτές τις εκλογές, με την Κεντροαριστερά να είναι το φαβορί. Αν όμως πάρει την πρώτη θέση, μπορεί να έχει καταφέρει να έχει την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή, υπάρχει όμως και η Γερουσία, όπου οι έδρες κατανέμονται ανά περιφέρεια και όχι πανεθνικά, επομένως υπάρχει το σοβαρό ενδεχόμενο, αν όχι η βεβαιότητα, αν, για παράδειγμα, ο Μπερλουσκόνι κερδίσει στη Σικελία ή στη Λομβαρδία, η Κεντροαριστερά να μην έχει την πλειοψηφία, γεγονός που θα προκαλέσει δυσκολίες στον σχηματισμό κυβέρνησης. Κεντρικό ρόλο, κατερχόμενος στην πολιτική κονίστρα, θέλει να έχει και πάλι ο τεχνοκράτης Μόντι με το ψηφοδέλτιο

ΕΝΩ ΟΙ ΗΠΑ «ΑΝΗΣΥΧΟΥΝ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΔΟΚΙΜΗ ΤΗΣ ΒOΡΕΙΑΣ ΚΟΡΕΑΣ...

της Κεντροδεξιάς, του οποίου ουσιαστικά ηγείται. Σημειώνεται πως την υποψηφιότητά του ανακοίνωσε μέσω Twitter και παρουσιάζεται σκοπίμως ως «ο σταθεροποιητής». Ο λαϊκιστής, εκκεντρικός, «ροζ» πρώην πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι κατάφερε να εξασφαλίσει τελικά την πολυπόθητη συμμαχία με την ξενοφοβική Λέγκα του Βορρά, η οποία, όμως, είναι αποδυναμωμένη, με την παραχώρηση ότι δεν θα διεκδικήσει την πρωθυπουργία. Τώρα υπόσχεται πρόγραμμα μείωσης φόρων, χωρίς να καταφέρνει να συγκεντρώσει ποσοστό που να ξεπερνά το 20%. Η πολιτική του γνωστή: σεξουαλικά υπονοούμενα, κλείσιμο του ματιού στον Μουσολίνι, χάδια σε σκυλάκια on camera και παροχολογία... Η Κεντροαριστερά του Δημοκρατικού Κόμματος βαστάει δυνάμεις, με τις δημοσκοπήσεις να την τοποθετούν γύρω στο 32%-34%. Η Κεντροαριστερά του Μπερσάνι, που συνεργάζεται με τον Νίκι Βέντολα (επικεφαλής του αριστερού SEL), συγκεντρώνει σήμερα τις περισσότερες

πιθανότητες να νικήσει τις εκλογές και δεν φαίνεται διατεθειμένη να αφήσει περιθώρια να επανέλθει ο «μπούνγκα-μπούνγκα» Μπερλουσκόνι.

Μόντι: O «εκλεκτός» του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και του Βατικανού Από την πλευρά του, ο τεχνοκράτης Μόντι, συσπειρώνοντας τις κεντροδεξιές δυνάμεις, επιδιώκει ισχυρή καταγραφή -σήμερα παίρνει το 13%-14%- ώστε να παίξει αποφασιστικό ρόλο στον βαθμό που θα διαμορφωθεί συμμαχική κυβέρνηση. Εξ όσων έχουν γίνει γνωστά, αν ο Μπερσάνι είναι νικητής των εκλογών, θα συζητήσει το ενδεχόμενο συνεργασίας και με τον Μόντι. Βεβαίως, οι ευθύνες του Μόντι από την πολιτική λιτότητας που εφάρμοσε επί έναν χρόνο προβληματίζουν τους Ιταλούς και ανησυχούν ιδιαίτερα τους εργαζόμενους, τα συνδικάτα και την Αριστερά. Εξάλλου, ο Μόντι είναι και ο εκλεκτός του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και του Βατικα-

Ο «ροζ» πολιτικός κ. Μπερλουσκόνι διεκδικεί και πάλι την πρωθυπουργία υποσχόμενος παροχές και μειώσεις φόρων...

νού. Στη Βουλή φαίνεται πως θα καταφέρουν να μπουν και οι ριζοσπαστικές, οικολογικές, «κινηματικές», αριστερές δυνάμεις, με επικεφαλής τον τέως εισαγγελέα Ινγκρόια, ο οποίος συνεργάζεται με τον Βέντολα, γεγονός που θα βοηθήσει να καλυφθεί το μεγάλο κενό που έχει δημιουργήσει η απουσία τους από το Κοινοβούλιο και την Ευρωβουλή. Έκπληξη θα αποτελέσει και το ποσοστό που θα συγκεντρώσει ο Μπέπε Γκρίλο, ο ηθοποιός που έχει δημιουργήσει ρεύμα, και οι δημοσκοπήσεις τον θέλουν να κινείται γύρω στο 12% συγκεντρώνοντας μια ψήφο γενικευμένης διαμαρτυρίας και αποδοκιμασίας απέναντι σε κυβερ-

νήσεις και κόμματα. Είναι σαφές πως η Ιταλία οδηγείται σε εκλογές εν μέσω σοβαρής κρίσης. Η κυρίαρχη ρητορική περιστρέφεται γύρω από παρλάτες περί μετριοπάθειας σε κεντροαριστερό ή κεντροδεξιό φόντο. Το κατά πόσον η Κεντροαριστερά θα καταφέρει να αποτελέσει επί πραγματικού εδάφους ένα στιβαρό αντίπαλο δέος στις πολιτικές λιτότητας απομένει να φανεί, αν και προς το παρόν στόχος της είναι να καθησυχάσει τα ευρωπαϊκά κέντρα εξουσίας. Όπως και να ‘χει, όμως, το αποτέλεσμα των ιταλικών εκλογών μάς αφορά, καθώς ενδέχεται να αλλάξει τα κόζια και εντός και εκτός συνόρων.

Το νέο παζάρι των πυρηνικών είναι εδώ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΤΡΙΚΚΑ

Η ομόφωνη καταδίκη που ακολούθησε τη σημαντικότερη μέχρι σήμερα πυρηνική δοκιμή από τη Βόρεια Κορέα έστρεψε και πάλι τα φώτα της διεθνούς δημοσιότητας στο ζήτημα της πυρηνικής απειλής. Αποτελούν όμως το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και οι φιλοδοξίες της Πιονγκγιάνγκ τον μοναδικό λόγο ανησυχίας στη μετα-Φουκουσίμα εποχή; Η επίσκεψη του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ στην Ινδία μέσα

στην εβδομάδα δεν προβλημάτισε, παραδείγματος χάριν, κανέναν. Στην κορυφή όμως της γαλλικής ατζέντας βρισκόταν η προσπάθεια πώλησης πυρηνικής τεχνολογίας στο Νέο Δελχί. Για την ακρίβεια η γαλλική ενεργειακή εταιρία Areva ελπίζει σε μια συμφωνία για την πώληση δύο αντιδραστήρων για τη δημιουργία του μεγαλύτερου πυρηνικού σταθμού στον κόσμο στο πλαίσιο του αμφιλεγόμενου ινδικού πυρηνικού προγράμματος Τζαϊταπούρ. Πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις επισημαίνουν το παράδοξο. Στο εσωτερικό της χώρας η κυβέρνηση Ολάντ επιδιώκει τη μείωση της εξάρτησης από την πυρηνική ενέργεια και εξαγγέλλει τη μείωση της σχετικής παραγωγής από το 75% της συνολικής ενέργειας στο 50% μέχρι το 2030. Ωστόσο στο εξωτερικό ο Γάλλος πρόεδρος εξακολουθεί να λειτουργεί ως πλασιέ της πανίσχυρης πυρηνικής βιομηχανίας της χώρας του. Η Σοφία Μανζονί, υπεύθυνη για πυρηνικά ζητήματα της γαλλικής Greenpeace, δεν φαίνεται να εκπλήσσεται. «Είναι σαφές ότι ο Ολάντ θέλει να μειώσει το ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από πυρηνικά εργοστάσια και προκειμένου να διασώσει θέσεις εργασίας οφείλει να πουλήσει πυρηνική τεχνολογία στο εξωτερικό προσφέροντας έτσι στην πυρηνική βιομηχανία ένα αντάλλαγμα» ση-

μειώνει. Δεν είναι μια τακτική που αφορά μόνο τη Γαλλία, αφού, σύμφωνα με την Greenpeace, τόσο η Γερμανία όσο και η Ιαπωνία, που τα τελευταία χρόνια έχουν υιοθετήσει την ίδια πολιτική προχωρούν σε ανάλογες κινήσεις. «Όλες οι χώρες που περιορίζουν τη χρήση πυρηνικής ενέργειας -είτε για πολιτικούς λόγους είτε εξαιτίας κάποιου ατυχήματος- υποχρεώνονται να αναπτύξουν την εξαγωγική τους βιομηχανία» επισημαίνει η Μανζονί. Η εξάπλωση επομένως των πυρηνικών εργοστασίων σε όλο τον πλανήτη αποτελεί επακόλουθο μιας ανερχόμενης και ολοένα και πιο επιθετικής εξαγωγικής βιομηχανίας. Στη συνέχεια, βέβαια, αν κάποιες από τις χώρες - εισαγωγείς μπουν στον πειρασμό να αναπτύξουν και ανάλογα όπλα, όλοι θα νίπτουν τας χείρας τους και θα ανεμίζουν τις διεθνείς συνθήκες για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων. Και φυσικά τα πυρηνικά όπλα παραμένουν το βασικό πρόβλημα για την παγκόσμια ασφάλεια καθώς η σχετική κούρσα εξοπλισμών συνεχίζεται σιωπηρά και μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν εξήγγειλε προσφάτως ένα νέο δόγμα πυρηνικής αποτροπής βασισμένο στον εκσυγχρονισμό του οπλοστασίου της χώρας του ενώ η Κίνα παρουσίασε το πρώτο της πυρηνικό εργοστάσιο.

Οι ΗΠΑ δεν υστερούν. Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, δαπανούσαν κάθε χρόνο 35 δισεκατομμύρια δολάρια για τη συντήρηση του πυρηνικού οπλοστασίου τους. Σήμερα, παρότι τα σχετικά κονδύλια είναι πιο δύσκολο να υπολογιστούν επακριβώς καθώς ο σχετικός προϋπολογισμός έχει διασπαστεί σε τρία υπουργεία -Άμυνας, Ενέργειας και Εσωτερικής Ασφάλειαςεκτιμάται ότι το ποσό έχει ανέλθει σε 55 δισεκατομμύρια δολάρια. Πού οφείλεται αυτό; Κυρίως, στην έρευνα για τα πυρηνικά όπλα νέας γενιάς και στο κόστος συντήρησης των πυρηνικών κεφαλών που φαινομενικά αποσύρονται στο πλαίσιο των συνθηκών START. Φαινομενικά επειδή στην πραγματικότητα τα όπλα αυτά απλώς αποθηκεύονται σε βάσεις όπου παραμένουν διαθέσιμα για μελλοντική χρήση. «Οι Σοβιετικοί δεν υπάρχουν εδώ και καιρό, ωστόσο τα οπλοστάσια παραμένουν. Οι βόμβες μαζεύουν σκόνη και οι λογαριασμοί φουσκώνουν» έγραψε σε πρόσφατη επιστολή του στο Κογκρέσο ο βουλευτής Εντ Μάρκεϊ ζητώντας την καταστροφή των «παρωχημένων ραδιενεργών απολιθωμάτων», η συντήρηση των οποίων στερεί πολύτιμους πόρους από το νέο σύστημα υγείας ή την κοινωνική ασφάλιση. Κάπως όμως πρέπει να ζήσει και η πυρηνική βιομηχανία.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

44

ΚΟΣΜΟΣ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ n.kyriakidis@avgi.gr

Θεϊκά σημάδια; Πολλοί είπαν ότι αυτή η εικόνα είναι «φώτοσοπ» αλλά τους διέψευσαν οι κάμερες της TV καθώς βιντεοσκοπούσαν ζωντανά τη στιγμή που κεραυνός χτυπούσε τον Άγιο Πέτρο, λίγες μόλις ώρες μετά την ανακοίνωση της παραίτησης του Πάπα. Το Βατικανό πάντως την ερμήνευσε ως σημάδι θεϊκής παρέμβασης. Ότι δηλαδή ακόμα κι Θεός επικρότησε την αποχώρηση του Βενέδικτου. Προφανώς, εφόσον κι Αυτός κρίνει με βάση τα ανθρώπινα μέτρα, δεν θα είχε αντίρρηση να επιτρέψει την «έξοδο» στον Γερμανού ποντίφηκα που ταύτισε τη θητεία του με μια οκτάχρονη περίοδο απραξίας, στασιμότητας και άκαμπτου δογματισμού για την Καθολική Εκκλησία. Και μαζί με τη θεϊκή βούληση ενδεχομένως να αισθάνθηκαν ανακούφιση και τα εκατοντάδες εκατομμύρια των καθολικών πιστών στο αναπτυσσόμενο κόσμο που ελπίζουν ότι κάποια στιγμή η Εκκλησία τους θα αποκτήσει έναν θρησκευτικό ηγέτη ο οποίος θα σταθεί στο πλευρό τους στον αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη και κοινωνική απελευθέρωση.

Το μονοπώλιο των σπόρων Κατά πόσο τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα αποτελούν ζήτημα-κλειδί στην προσπάθεια να αποφευχθεί στο μέλλον μια παγκόσμια διατροφική κρίση λόγω του υπερπληθυσμού, είναι μια συζήτηση που προκαλεί έντονη αντιπαράθεση. Το σίγουρο είναι ότι ο πλανήτης -ακόμα και το πλούσιο βόρειο ημισφαίριο-βιώνει όλο και μεγαλύτερη διατροφική ανασφάλεια - που δεν έχει να κάνει πάντα με τα αποθέματα τροφίμων, όπως άλλωστε έδειξε το πρόσφατο σκάνδαλο με το κρέας αλόγου... Η αύξηση της ζήτησης καθώς βελτιώνεται το βιωτικό επίπεδο μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων της Ασίας και η συνεπακόλουθη κερδοσκοπία, εντείνουν αυτή την ανασφάλεια. Ας μην ξεχνάμε ότι οι αγοραπωλησίες σιταριού, καλαμποκιού, σόγιας στις διεθνείς αγορές εμπορευμάτων είναι «επενδυτικά προϊόντα» βραχύβιας κερδοσκοπίας. Δεν απέχουμε πολύ από την εποχή που η εξασφάλιση πρώτων υλών για τη διατροφική βιομηχανία θα αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα στον κόσμο, ίσως και προϋπόθεση παγκόσμιας ειρήνης. Πίσω από αυτή τη διατροφική ασφάλεια βρίσκονται σήμερα εκτός των άλλων και μια σειρά από πολυεθνικές εταιρείες που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο «ελέγχουν» τη γεωργική παραγωγή. Μέχρι και πριν μερικές δεκαετίες, η διάθεση των γεωργικών σπόρων αφορούσε αποκλειστικά τους αγρότες και τους ερευνητές γεωπόνους του δημόσιου τομέα που εργάζονταν πάνω στη δημιουργία νέων ποικιλιών. Από τότε όμως άλλαξαν πολλά. Οι μεγάλες εταιρείες βιοτεχνολογίας -μια απ’ αυτές είναι και η Monsanto- χρησιμοποίησαν τους νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας και ευρεσιτεχνιών για να εμπορευματοποιήσουν τη διακίνηση των γεωργικών σπόρων σε παγκόσμια κλίμακα, μέσω μιας στρατηγικής που, όπως καταγγέλλουν οικολόγοι ακτιβιστές, στοχεύει στον έλεγχο του γενετικού υλικού των φυτών και τη μεγιστοποίηση των εταιρικών κερδών με παράλληλη εξάλειψη των δικαιωμάτων των αγροτών. Δεν είναι τυχαίο ότι περισσότερο από το 53% της παγκόσμιας αγοράς γεωργικών σπόρων ελέγχεται σήμερα από τρεις μόνον εταιρείες: τις αμερικανικές Monsanto και DuPont και την ελβετικών συμφερόντων Syngenta.

Σπόροι με copyright Η διάθεση γεωργικών σπόρων που υπόκεινται σε νόμους πνευματικής ιδιοκτησίας αντιπροσω-

πεύει πλέον ένα εντυπωσιακό μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς. Σε λιγότερο από τρεις δεκαετίες. πολυεθνικοί ομίλοι «οικειοποιήθηκαν» στο εταιρικό περίβλημά τους τον πρώτο κρίκο της διατροφικής αλυσίδας. Σύμφωνα με την οργάνωση Context Network, η διάθεση γεωργικών σπόρων που υπάγονται στην κατηγορία των προϊόντων brand name, δηλαδή υπόκεινται σε πνευματικά δικαιώματα, αντιπροσωπεύει το 82% της παγκόσμιας αγοράς. Με στοιχεία του 2007, η αξία αυτής της αγοράς υπολογίζονταν σε 26,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Μόνον οι τρείς μεγάλες εταιρείες, Monsanto, DuPont και Syngenta, εμφανίζονται να έχουν το μισό σχεδόν μερίδιο (ποσοστό 47%) με συνολικό τζίρο 10,3 δισ. δολάρια. Η οργάνωση ETC Group, που παρακολουθεί τη βιομηχανία των γενετικά τροποποιημένων, εκτιμά με συντηρητικούς υπολογισμούς ότι οι τρείς μεγάλες εταιρείες ελέγχουν το 65% της παγκόσμιας αγοράς σπόρων καλομποκιού και περισσότερο από το μισό της αγοράς σπόρων σόγιας. Με βάση στατιστικά στοιχεία, η ETC Group εκτιμά ότι οι γενετικά τροποιημένοι σπόροι της Monsanto (συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που η παραγωγή τους παραχωρήθηκε με αδειοδότηση σε άλλες εταιρείες) αντιστοιχούσαν κατά το 2007 στο 87% της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής γενετικά τροποιημένων τροφίμων!

Μηνύσεις Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η Monsanto φέρεται να κέρδισε τα τελευταία χρόνια περισσότερα από 23 εκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ καταθέτοντας αγωγές κατά μικροκαλλιεργητών επειδή... ξαναφύτεψαν τους σπόρους της! Σύμφωνα με αναφορά του αμερικανικού «Κέντρου για την Ασφάλεια Τροφίμων» (CFS), μέχρι τον Δεκέμβριο του 2012 είχαν κατατεθεί 142 αγωγές για παραβιάσεις ευρεσιτεχνιών προϊόντων της Monsanto σε βάρος 410 αγροτών και 56 μικρών γεωργικών επιχειρήσεων σε 27 πολιτείες των ΗΠΑ. Ένας από τους αγρότες που μήνυσε η εταιρεία είναι και ο 75χρονος γεωργός Βέρνον Χιού Μπόουμαν από την Ιντιάνα, ο οποίος «κατηγορείται» ότι κράτησε σπόρους σόγιας για να τους ξανασπείρει τον επόμενο χρόνο. Βάσει της «άδειας χρήσης» η Monsanto επιτρέπει στους αγρότες να χρησιμοποιούν τους σπόρους τους για μια μόνον σοδιά. Έτσι θα πρέπει κάθε χρόνο να αγοράζουν καινούργιους σπόρους, ακόμα κι αν έχουν κρατήσει απόθεμα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν στη νέα σπορά...

Η «Χιροσίμα» της Ευρώπης

«Η μελέτη της Ιστορίας δεν είναι πολυτέλεια» είπε ο Βρετανός ιστορικός Μαρκ Μαζάουερ στη διάλεξή του την περασμένη Τρίτη στην Αθήνα και έχει δίκιο. Όχι απλώς πολυτέλεια δεν είναι, αλλά, και υποχρέωση. Τη γεννά η ανάγκη να διαγνώσουμε και να παραδεχθούμε τα ιστορικά λάθη ώστε οι ιδεολόγοι του μίσους να πάψουν να τα χρησιμοποιούν ως έρεισμα ή επιχείρημα για να διαιωνίζουν την ύπαρξή τους σ’ έναν κόσμο ιστορικής άγνοιας. Συμπληρώθηκαν 68 χρόνια την περασμένη Τετάρτη από την ημέρα που ο κόσμος γονάτισε μπροστά στο δέος των πρώτων όπλων μαζικής καταστροφής που χρησιμοποιήθηκαν ποτέ σε πολεμική αναμέτρηση. Τη νύχτα της 13ης προς 14η Φεβρουαρίου 1945, 1.300 βρετανικά και αμερικανικά βαριά βομβαρδιστικά Lancaster και Β-17 άδειασαν αδιάκριτα πάνω από την πρωτεύουσα της Σαξονίας, τη Δρέσδη, τη «Φλωρεντία του Έλβα», την πόλη σύμβολο της γερμανικής κουλτούρας, ένα φονικό φορτίο 4.000 τόνων εμπρηστικών βομβών. Οι εκατοντάδες εστίες φωτιάς που ξέσπασαν ενώθηκαν σε μια τεράστια, ανεξέλεγκτη πυρκαγιά, τον λεγόμενο «πύρινο τυφώνα» (feuersturm), έναν «ανεμοστρόβιλο» φωτιάς και ανέμου ταχύτητας 220 χλμ. στο κέντρο του οποίου έλιωνε ακόμα και η άσφαλτος. Αφάνισε κάθε μορφή ζωής στο πέρασμά του μέσα από το ιστορικό κέντρο της πόλης. Οι άνθρωποι λιποθυμούσαν καθώς η φωτιά απορροφούσε το μεγαλύτερο μέρος του οξυγόνου στον ατμοσφαιρικό αέρα, σωριάζονταν και καίγονταν ζωντανοί. Λίγες εβδομάδες μετά το τέλος του Πολέμου, ο Τσόρτσιλ κράτησε αποστάσεις από τους στρατιωτικούς του μιλώντας ανοιχτά για «πράξη τρόμου». Για τους ιστορικούς ο βομβαρδισμός της ιστορικής πόλης δεν είχε κανένα στρατηγικό όφελος καθώς το τέλος του πολέμου πλησίαζε. Μεταπολεμικά η καταστροφή της Δρέσδης έγινε αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης από τους Νεοναζί και τους ρεβιζιονιστικούς κύκλους της Γερμανίας, υποστηρίζοντας ότι ο αριθμός των νεκρών του βομβαρδισμού ήταν μισό εκατομμύριο. Το 2004 συστήθηκε επιτροπή ιστορικών που ύστερα από έρευνες τεσσάρων χρόνων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι νεκροί εκείνης της εφιαλτικής νύχτας ήταν 25.000. Το νόημα της Ιστορίας όμως δεν αλλάζει. «Η ευθύνη της Γερμανίας για τα εγκλήματα του ναζισμού είναι διαρκής» παραδέχθηκε η Μέρκέλ. Όπως και η ευθύνη των νικητών του πολέμου για τις πράξεις τους.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ&ΤΕΧΝΕΣ

45

«ΦΙΛΙΑ ΕΙΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ» ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΤΕΡΖΗ

Βασίλης Λουλές, Φωτογραφία: Νίκος Κατσαρός

Συνεχίζεται στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος στην Αθήνα αλλά και στην αίθουσα «Παύλος Ζάννας» στη Θεσσαλονίκη η προβολή του βραβευμένου ντοκιμαντέρ του Βασίλη Λουλέ «Φιλιά εις τα παιδιά», που παρουσιάζει τη μυθιστορηματική διάσωση κατά τη διάρκεια της Κατοχής πέντε παιδιών Εβραίων της Ελλάδας. Ο Λουλές με υλικό τα «μικρά», καθημερινά στοιχεία της επιβίωσης φέρνει στο επίκεντρο τη σημασία της ανθρώπινης επαφής και ταυτόχρονα νοηματοδοτεί εκ νέου την πρόσφατη ελληνική Ιστορία. Ποιο ήταν το αρχικό ερέθισμα, το έναυσμα για να γυρίσεις μια ταινία για τα Εβραιόπουλα της Κατοχής

ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΟΥΛΕΣ:

«Να ξαναφτιάξουμε μια Ελλάδα της αλληλεγγύης, της ανοχής στο διαφορετικό» ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ

στην Ελλάδα, μια ταινία στην οποία αφιέρωσες πέντε χρόνια δουλειάς; Το 2005 διάβασα μια μικρή είδηση σε εφημερίδα για μια έκθεση του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος, με μαρτυρίες και ντοκουμέντα «κρυμμένων παιδιών», μια συλλογή με ιστορίες Ελλήνων Εβραίων που ήταν παιδιά ηλικίας 5-10 ετών στα χρόνια της Κατοχής. Ήταν ωστόσο μια εντελώς προσωπική ανάγκη εκείνη την εποχή που μ’ έκανε να σταθώ σε αυτήν την πληροφορία: Μόλις είχα γίνει πατέρας κι αναρωτήθηκα πώς βιώνει τον χρόνο ένα παιδί που αναγκάζεται να κρύβεται για να σωθεί. Πώς είναι η καθημερινότητά του, τα παιχνίδια του, με ποιον τρόπο ξεχνιέται, πώς πείθεται να σιωπά, πώς βλέπει τον έξω κόσμο -στον οποίο «παραμονεύει ο θάνατος»... Συνάντησα αρκετά πρόσωπα και μίλησα πολύ μαζί τους πριν επιλέξω τους πέντε ανθρώπους, με ενδιέφερε μια ταινία «για την παιδική ηλικία στη σκιά του Ολοκαυτώματος». Αυτοί οι πέντε υπέροχοι άνθρωποι που με εμπιστεύτηκαν βυθίστηκαν σ’ ένα μεγάλο ταξίδι στη μνήμη, που έκρυβε πόνο, στιγμές αγωνίας, ανάσες χαράς και ξεγνοιασιάς στην αγκαλιά των ξένων που τα έσωσαν... Αυτοί οι ηλικιωμένοι, σήμερα, άνθρωποι μπορεί να μιλούν στον κινηματογραφικό φακό, αλλά στην πραγματικότητα συνδιαλέγονται με τον παιδικό τους εαυτό... Και πού «ακουμπά», πώς συνδέεται η ταινία σου με τη σημερινή Ελλάδα της κρίσης;

Αν υπάρχει κάτι που συνδέει την ταινία με την τωρινή κρίση, είναι νομίζω η ανάγκη να ξαναβρούμε ή να ξαναφτιάξουμε μια Ελλάδα της περηφάνιας, της αλληλεγγύης, της αυταπάρνησης και της ανοχής στο διαφορετικό. Όλες αυτές τις αξίες που οι γενναίοι εκείνοι άνθρωποι (χριστιανοί, άθρησκοι, αντιστασιακοί ή απλοί άνθρωποι) κατάφεραν να διασώσουν σώζοντας ζωές Εβραίων ή άλλων κυνηγημένων. Αυτοί οι άνθρωποι, πέρα από τον αφανισμό της κοινότητάς τους, τη φυσική εξόντωση, υπέστησαν και τον αφανισμό της μνήμης, εκτοπίστηκαν πλήρως από την παράδοση, τη μνήμη της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας, σαν να μην υπήρξαν ποτέ... Τι μπορεί να κάνει ο κινηματογράφος και η τέχνη γενικότερα γι’ αυτό; Πέντε προσωπικές περιπτώσεις «μετράνε» στη ζυγαριά του θεατή για λογαριασμό των 13.000 παιδιών Ελλήνων Εβραίων που χάθηκαν στην Κατοχή; Νομίζω ότι τα πέντε «παιδιά» που γλίτωσαν από τα στρατόπεδα του θανάτου μιλάνε και για λογαριασμό και των χιλιάδων άλλων παιδιών που χάθηκαν. Το νιώθουν και οι ίδιοι αυτό έτσι ακριβώς. Ξαναζωντανεύουν όχι μόνο οι προσωπικές τους ιστορίες των παιδικών χρόνων, αλλά «ξανακούγονται» οι φωνούλες και των άλλων παιδιών, αποκαλύπτεται και -το σκεπασμένο από τον χρόνο- ίχνος της σύντομης ζωής τους πάνω στη γη. Από τις αγαπημένες μου στιγμές στην ταινία είναι όταν ξαναβλέπω τα ερασιτεχνικά φιλμάκια των εβραϊκών οικογενειών της Ευρώπης πριν τον πόλεμο. Φιλμάκια που ανακαλύψαμε μετά από πολύ μεγάλη έρευνα και παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Βρέθηκαν στο United States Holocaust Memorial Museum, που μας τα παραχώρησε δωρεάν. Βλέποντας ξανά και ξανά τις εικόνες των παιδιών που παίζουν ανέμελα μπρος στον φακό, ανυποψίαστα για την τραγική μοίρα που τα περιμένει, αισθάνομαι απέραντη θλίψη και πικρία, αλλά την ίδια στιγμή και μια παρήγορη περηφάνια, διότι συνειδητοποιώ ότι -χάρη στην εφεύρεση του κινηματογράφου κατ’ αρχήν, και χάρη στη συγκεκριμένη ταινία κατά δεύτερο λόγο- οι μορφές τους, τα παιχνίδια, οι γκριμάτσες και οι υπέροχες σαχλαμάρες τους δεν χάθηκαν για πάντα. Γιατί, δυστυχώς, όπως λέει και μια αφηγήτρια στην ταινία, αναφερόμενη στις

μορφές των φίλων, συγγενών και γειτόνων της που χάθηκαν: «όσοι δεν έχω φωτογραφία τους, σβήνονται...». Ένα από τα τότε παιδιά-επιζώντες, η Ροζίνα Πάρδο, λέει κάποια στιγμή στην ταινία: «Έχω απαλλαγεί πια από το μίσος. Μισώ μόνον αυτούς που πάνε να μιμηθούν εκείνους...». Όταν ξεκινούσες, πριν πέντε χρόνια, δεν είχαμε στην Ελλάδα την εκλογική εκτόξευση της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής. Τι «απαντάς» εσύ ως δημιουργός σε αυτούς τους ανθρώπους αλλά και όσους τους ψηφίζουν; Απέναντι στους απλούς ψηφοφόρους τους χρειάζεται δουλειά για να αποκαλυφθούν μπροστά στα μάτια τους οι θηριωδίες του παρελθόντος και οι προσωπικές τραγωδίες που έζησαν εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο, ακόμα κι αυτοί που ήταν με την πλευρά των Γερμανών. Αντίθετα, απέναντι στους συνειδητούς αρνητές του Ολοκαυτώματος χρειάζεται σκληρή στάση και μόνον, καμιά υποχώρηση ή ανοχή. Η Ευτυχία Νάχμαν, λέει σε κάποια στιγμή στην ταινία: «Μετά την απελευθέρωση εμφανίστηκαν διάφοροι που δεν είχαν καμιά σχέση με τη σωτηρία μας, να διεκδικήσουν κάτι... Όσοι πραγματικά μάς βοήθησαν ούτε ζήτησαν κάτι ούτε μίλησαν για την περίοδο εκείνη...». Ωστόσο, υπάρχει και η «υλικότητα» αυτών των ιστοριών... Μέσα από τις αφηγήσεις των χαρακτήρων μου συνάντησα τους υπέροχους και γενναίους σωτήρες τους, χριστιανούς και μη, στρατευμένους στην Αντίσταση, με την Αριστερά ή με τη Δεξιά... Ήταν άνθρωποι που ρίσκαραν τη ζωή τη δική τους και των οικογενειών τους, προκειμένου να σώσουν τους «άλλους», τους αλλόθρησκους Εβραίους. Άνθρωποι που στο όνομα της προστασίας ενός Εβραίου ένιωσαν ότι έκαναν προσωπική αντίσταση στους Γερμανούς. Άνθρωποι σπάνιου ήθους και αξιοπρέπειας. Φυσικά υπήρξαν και προδότες, άνθρωποι που κατέδιδαν κυνηγημένους. Δεν αποκλείεται καθόλου να υπήρξαν και πολλές περιπτώσεις που κάποιοι έκρυψαν Εβραίους με χρηματικό αντίτιμο. Σε εποχές πείνας τα πάντα μπορούν να συμβούν, είναι αναμενόμενο. Ωστόσο, εγώ προτιμώ να θυμάμαι την Ελλάδα της αλληλεγγύης και της αυτοθυσίας.

Τα πέντε παιδιά που σώθηκαν στην Κατοχή, στην αφίσα της ταινίας (από αριστερά): Σήφης Βεντούρας, Ροζίνα Πάρδο (νυν Ασσέρ), Μάριος Σούσης, Ευτυχία Ναχμία (νυν Νάχμαν), Σέλλυ Κοέν (νυν Κούνιο).

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

46

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ

Να φύγουν τώρα Σάπια μυαλά, σάπιες ψυχές. Πρέπει να φύγουν το συντομότερο, γιατί οδηγούν τη χώρα και τον λαό της από την προϊούσα εξαθλίωση στην ολοσχερή καταστροφή με ολοένα και πιο εντατικούς ρυθμούς. Όλο αυτό το απίθανο και απίστευτα δαιδαλώδες σύστημα εξουσίας όζει από την αποφορά και τη σαπίλα, με κίνδυνο εμφανέστατο πια να εθιστούμε (και ήδη πολλοί έχουν εθιστεί) στη βρόμα και τη δυσωδία. Στη μόλυνση δηλαδή και του δικού μας μυαλού και της δικής μας ψυχής. Και έτσι να θεωρήσουμε απολύτως φυσιολογικά (έως και μοιραία, εδώ που τα λέμε) όλα όσα συμβαίνουν τόσο στην ολική βάση των ταξικών και κοινωνικών σχέσεων όσο και στο ιδεολογικό περίβλημα με το οποίο νομιμοποιούνται και αιτιολογούνται όλες αυτές οι σχέσεις. Και ίσως αυτή η νομιμοποιητική και ψυχικά εθιστική διαδικασία, αυτός ο υβρεολογικός και νομικός οχετός εναντίον της έγερσης, να είναι απείρως πιο επικίνδυνος από τη θλιπτική ασυδοσία της άρχουσας τάξης και του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου σε βάρος του κόσμου της εργασίας. Γιατί με τη διαχεόμενη μόλυνση δεν καταστρέφεται μόνο οικονομικά η δημιουργική κανονικότητα (με όλη την πολυπλοκότητα και τους συντιθέμενους ετεροκαθορισμούς, αλλά και τις συγκρουσιακές μεταξύ τους σχέσεις) προσώπων και συλλογικοτήτων. Κυρίως καταστρέφεται το

μεγαλείο της εργασίας και εξαθλιώνεται ο λαμπρός δομικός της ρόλος σε όλη τη διαδικασία της ανθρώπινης συνύπαρξης. Όταν η εργασία δεν είναι φυσικό δικαίωμα, αλλά αρπακτικό αποτέλεσμα, με πλήθος εχθροτήτων να συνωστίζονται γύρω του, τότε ναι: «Η κόλαση είναι οι άλλοι». Που έχουν εργασία. Όχι φυσικά για να δικαιωθούν ως όντα και πολίτες μεταξύ των υπολοίπων, αλλά ως τυχαία αθύρματα που τα κατάφεραν λείχοντας, υποκύπτοντας, βυσσοδομώντας, να αποκτήσουν το εξαθλιωμένο τρόπαιο: μια θέση επιβίωσης μέσα στο τρόκολο της νοητικής και ψυχικής τους σύνθλιψης. Εχθροί μεταξύ εχθρών. Με την εργασία να μετατρέπεται από δόξα και εξωτερίκευση του πολιτικού και ιστορικού υποκειμένου σε αυτεπίστροφο όργανο ψυχικής, νοητικής και αισθητικής αυτοκτονίας. Με την εργασία δηλαδή να προκαλεί τον ίδιο πόνο σε συλλογικό (αλλά και πολλές φορές σε ατομικό) επίπεδο με την ανεργία, αφού και οι δύο καταστάσεις γίνονται το λιωμένο «ένα» μέσα στο καμίνι του αποχαλινωμένου κέρδους. Το οποίο βέβαια, με τη σειρά του, δεν συμβαίνει αλλού, συμβαίνει εδώ, ύστερα από τις αλλεπάλληλες νίκες της τάξης που νικάει και νοηματοδοτεί την έννοια της δημοκρατίας καταπώς τη βολεύει. Μόνο που και το ίδιο το ταξικό σύ-

ΥΠΑΡΧΕΙ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΝΑΒΟΥΡΗ kostaskanavuris @hotmail.com

Έπρεπε να έχουν ήδη φύγει, πριν καταφέρουν να μας «κουράσουν» τόσο πολύ ώστε να μην μπορούμε να τους σπρώξουμε σε μελετητικό υλικό «προ ανθρώπου εκατονταετιών», όπως θα έλεγε και ο μέγας Γιάννης Ρίτσος

στημα του κέρδους από νίκη σε νίκη (υπαρκτή, για να εξηγούμαστε, άρα και ήττα του αντίπαλου δέους) αποκόπτεται ακόμα και από τον ίδιο του τον εαυτό. Εκτροχιάζεται και αποκτηνώνεται επιδιώκοντας να οδηγήσει σε αποκτήνωση ολόκληρο το «φυσικό» σύστημα οντολογικής συνύπαρξης χάριν του οποίου υφίσταται και υπάρχει. Αποκτηνωμένα μυαλά, αποκτηνωμένες ψυχές. Που δεν διστάζουν να αλλάξουν την ωμοφαγία των άλλων με την πτωματοφαγία, εάν κρίνουν ότι αυτό συμφέρει στο σκουληκιασμένο τους μυαλό και στη σκουληκιασμένη τους ψυχή. Πρέπει να φύγουν. Έπρεπε να έχουν ήδη φύγει, πριν καταφέρουν να μας «κουράσουν» τόσο πολύ ώστε να μην μπορούμε να τους σπρώξουμε σε μελετητικό υλικό «προ ανθρώπου εκατονταετιών», όπως θα έλεγε και ο μέγας Γιάννης Ρίτσος. Έπρεπε να έχουν φύγει πριν καταφέρουν -με πολυάριθμα εγκλήματα κατά της ζωής, εκτός όλων των άλλων εγκλημάτων- να μετατρέψουν την ένδοξη καθημερινότητα όλων των σχέσεων από μεροκάματο του ιστορικού χρόνου σε μεροκάματο του τρόμου. Του χυδαίου τρόμου μπροστά στο αύριο. Που δεν είναι πια ελπίδα, δεν είναι υγρή αδημονία, δεν είναι έρως εκείνης της θνητής αθανασίας, αλλά ένα πέτρινο σκοτάδι κι ένα πικρότατο τρομώδες παραλήρημα. Ένα περιδέραιο απ’ όλες τις αγχόνες. Πρέ-

ΔΙΑ-ΔΙΚΤΥΩΜΕΝΟΣ

πει να φύγουν τώρα οι αποκτηνωμένες συνειδήσεις (αν υποθέσουμε ότι τα κτήνη διαθέτουν συνείδηση) του απόλυτου κέρδους που είναι ο θάνατος. Και ο εθισμός στον θάνατο, αρκεί να έρχεται αφόρητα και ανεξήγητα από παντού και να σε κατακλύζει. Και να εθίζεσαι στον θάνατο και στη θανατηφόρα επιβίωση. Μικρό και απίστευτο λυγρό παράδειγμα: Σωρηδόν πια αυτοκτονούν οι άνθρωποι με τον λαιμό κατακομμένο από τη λαιμητόμο του κέρδους, την οποία βεβαίως χειρίζεται ένας δήμιος. Ένας δήμιος που ζει «από τα αίματα του κόσμου», όπως λέει και ο υπέροχος Ανδρέας Καρκαβίτσας. Φαντάσου τις χιλιάδες αυτών των ανθρώπων να τους πετούν σ’ έναν κοινό τάφο τα Τάγματα Εφόδου των Παπασταύρου, των Μιχαλολιάκων, των Μαρινάκηδων, των Σαμαράδων, των Βενιζέλων, των... αλλά άσε, άσε να μην ντραπούμε για τις ίδιες μας τις πληγές. Φαντάσου το χώμα να σκεπάζει με λήθη συνειδήσεων τον τάφο της εκατόμβης. Κι απάνω σ’ αυτό το χώμα ένας Μάκης Βορίδης, ομού και ένας Ανδρέας Λοβέρδος, να μεγαληγορούν υπέρ της θανατικής ποινής των «κακών». Να πτωματολογούν για την εύνοια της ύαινας. Κι εμείς να τραγουδάμε το παγανιστικό τραγούδι του εξαγνισμού της οικονομίας και της δημοσιονομικής προσαρμογής. Φαντάσου: «Εμείς» και οι «Άλλοι» να είμαστε η Κόλαση.

nikoskourmoulis@gmail.com

Aesthetica

Opera

Banipal

Σοβαρές αναταράξεις εκλύονται στη σφαίρα της οπτικής τέχνης και όχι μόνο, με κάθε τεύχος του. Μια καταξιωμένη ομάδα συντακτών συμβάλλει τόσο στο ρεπορτάζ όσο και στην ανανέωση του κριτικού λόγου. Δεν είναι λόγιο, δεν είναι λαϊκό. Και πώς πραγματώνεται στη πράξη αυτός ο τρίτος δρόμος για λογαριασμό του «Aesthetica»; Καταρχάς οι «εναλλακτικές» συμπαραδηλώσεις επιτυγχάνονται μέσα από την αποφυγή της εκκεντρικότητας. Η σκέψη των δημοσιογράφων ξεδιπλώνεται με αβρότητα, σκάβοντας σε παράλληλο χρόνο τους αρμούς των κοινωνικών προτύπων. Έτσι οι τάσεις που προϋπάρχουν μέσα στα κινήματα της σύγχρονης τέχνης παραμερίζουν το σκληρό κουκούλι της φαινομενολογίας και αποκαλύπτουν το μεδούλι των παραστατικών τους δυνάμεων. Το κεντρικό άρθρο του αναρτημένου τεύχους τιτλοφορείται: «Οι βαθμοί της αβεβαιότητας». Μιας έννοιας που κυριαρχεί στη μεταιχμιακή εποχή μας. Ο Κέβιν Κούλεϊ, διά μέσου της παρατήρησης, αναδεικνύει την ένταση μέσα στο προφανές. Ακολουθεί ένα μεγάλο αφιέρωμα στον φωτογράφο Γκάρι Γουίνογκραντ. Ένας αιρετικός του ρεαλισμού. Ενώ η έκθεση, αφιερωμένη στον Ντέιβιντ Μπόουι, εξετάζει τον πολυπρισματικό καλλιτέχνη που επηρέασε τα καλλιτεχνικά ρεύματα από το ‘60 και εντεύθεν. Μια οπωσδήποτε μελετημένη έκδοση.

H «Βίβλος» της Όπερας είναι στην εκδοτική σκηνή για πάνω από 60 χρόνια. Ιδρύθηκε το 1950, τα χρόνια της μεγάλης ανάκαμψης, από τον Λόρδο Χάργουντ και καλύπτει όλη τη γκάμα του λυρικού είδους, από βιβλία, δίσκους και ζωντανές παρουσιάσεις. Παρέχει ένα ανεξάντλητο ψηφιοποιημένο αρχείο για όσους δουλεύουν, αλλά και για τους επισκέπτες. Ο διευθυντής της έντυπης και ηλεκτρονικής μορφής του περιοδικού, Χάρολντ Ρόζενταλ, αφήνει τη φαντασία ελεύθερη ακόμη και του αδαούς ακροατή, να περιδιαβεί στα μυστικά της τέχνης της όπερας. Η ιδιαιτερότητα της έκδοσης είναι πως, με αφορμή την εξειδίκευση, απλώνεται σε μια μεγάλη γκάμα θεματικών που άπτονται της Ιστορίας και της καλλιέργειας του πνευματικού έρματος. Έτσι μπορούμε να δούμε και να διαβάσουμε την επιρροή του έργου του Δάντη στην όπερα. Αλλά και να γνωρίσουμε από κοντά μια από τις διαχρονικότερες μέτζο-σοπράνο, την Γκαλίνα Βισνέφσκαγια. Υψηλής αισθητικής συνθέτες όπως ο Φρέντερικ Ντέλιους, που «πρωτοακούστηκε» στην ταινία του Άλφρεντ Χίτσκοκ «Σαμποτέρ». Ένα έντυπο, τιμή για τον αναγνώστη.

Αν ψάχνετε τη σύγχρονη έκφραση της αραβικής λογοτεχνίας, τότε «Banipal». Φέτος γιορτάζει τα 13 χρόνια ζωής. Βασισμένο κατά κύριο λόγο στους μετανάστες λογοτέχνες, αποτελεί σημείο αναφοράς για τους απανταχού περιπλανώμενους. Το τεύχος που είναι κρεμασμένο στο Διαδίκτυο έχει αφιέρωμα σε 45, παρακαλώ, νέους συγγραφείς από την Παλαιστίνη. Εκτός από την Παλαιστίνη ξεψαχνίζονται λογοτεχνικά οι Αλγερία, Συρία και Λίβανος. Το περιοδικό πραγματοποιεί συνεχώς μια τραβέρσα. Από τις ρίζες, στη διασπορά και ξανά πίσω. Θέτει σοβαρά ζητήματα γλώσσας και εθνικότητας. Ζητήματα καίρια, από πολύπαθες περιοχές. Η καλοπέραση δεν είναι πάντοτε αρωγός της τέχνης.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

TEXNEΣ - ΓΡΑΜΜΑΤΑ

λάδα των Μνημονίων, στην Ευρώπη της λιτότητας, στον κινεζοποιημένο καπιταλισμό; Προτιμώ να μιλήσω μέσα από τα λόγια του ίδιου του Γκράμσι. Ο Γκράμσι διαμορφώνεται και ζει στη φασιστική Ιταλία. Σ’ αυτό το τοπίο, που μοιάζει, τηρουμένων των αναλογιών, ενδεχόμενα με το δικό μας, ο Γκράμσι απαντά όπως πιστεύω ότι πρέπει να απαντήσει σήμερα ο κάθε δημοκράτης, ριζοσπάστης ή επαναστάτης. «Είμαι πεπεισμένος πως, όταν όλα έχουν χαθεί ή

ΛΟΥΚΑΣ ΑΞΕΛΟΣ

Η επιστροφή του Γκράμσι μας διδάσκει ότι καμία ήττα δεν είναι οριστική Πολυδύναμη προσωπικότητα, τέτοια που προσομοιάζει με τον τύπο του αναγεννησιακού ανθρώπου, ο Λουκάς Αξελός εκτείνει τις πνευματικές του δραστηριότητες από τον νεοελληνικό διαφωτισμό έως το Κυπριακό ζήτημα και την ανάλυση της εκδοτικής δραστηριότητας και της κίνησης των ιδεών στην Ελλάδα από τη δεκαετία του ‘60 έως σήμερα, από τον Καρλ Μαρξ έως τον Νικολάι Γκόγκολ και τον Καρυωτάκη. Δοκιμιογράφος, ποιητής, αρθρογράφος, συγγραφέας πολλών μελετών και επιπλέον εκδότης («Στοχαστής»), είναι από τους πρώτους που, σε

καιρούς δύσκολους, εξέδωσε στη χώρα μας το γκραμσιανό έργο. Στην Ελλάδα της κρίσης ο Αντόνιο Γκράμσι επανέρχεται στο προσκήνιο και ο Λουκάς Αξελός εξακολουθεί να διαδίδει τον στοχασμό του. Με αφορμή την αυριανή παρουσίαση του βιβλίου του Γκράμσι «Για την αλήθεια ή για το να λέμε την αλήθεια στην πολιτική» του Αντόνιο Γκράμσι, και του δικού του «Ξαναδιαβάζοντας τον Γκράμσι» ο Λουκάς Αξελός μας μιλάει για τις ιδέες και το έργο του Ιταλού στοχαστή και τη συνομιλία τους με τον σημερινό κρισιακό μας κόσμο.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥ ΚΡΗΜΝΙΩΤΗ

Γιατί να ξαναδιαβάσουμε τον Γκράμσι; Δεν είναι τόσο εύκολη η απάντηση. Μπορούμε και να μην τον διαβάσουμε ή να κάνουμε μια άλλη επιλογή. Για όσους όμως εξακολουθούν να ενδιαφέρονται για τα κοινά, ο Γκράμσι σηματοδοτεί μια άλλου τύπου ανάγνωση, ιδιαζόντως διαφορετική από τη συνήθη, βαθιά γνωσιολογική, με έντονη ιστορικότητα, ευρηματικότητα, κριτική θεώρηση των πραγμάτων, ανατρεπτικότητα, χιούμορ και αυτοσαρκασμό. Ε, λοιπόν, αυτά δεν είναι λίγα για να τον ξαναδιαβάσουμε.

δεν ξέχασαν ότι η πρώτη υποστήριξε πως η «ελευθερία είναι το δικαίωμα του καθένα να σκέφτεται διαφορετικά» και ο δεύτερος ότι «το να λέμε την αλήθεια είναι οπωσδήποτε πολιτική αναγκαιότητα». Ως αντιλαμβάνεστε, αυτή η στάση και πρακτική, που την καθαγίασαν με το αίμα τους, απέχει πόρρω της πρακτικής της μείζονος επίσημης Αριστεράς.

Αλήθεια, ξαναδιαβάζουμε τον Γκράμσι;

Ακουμπάτε την κομβική σκέψη του Γκράμσι, τη διασύνδεση που κάνει ανάμεσα στην ηθική και την πολιτική. Πώς συνδυάζεται η αλήθεια και η ηθική με τη σημερινή πολιτική πρακτική, αν δεν θέλουμε να μιλήσουμε για ουτοπικές θεωρίες;

Φαίνεται παράξενο, κι όμως συμβαίνει. Κοιτάξτε, η συντριπτική ήττα που υπέστη η Αριστερά μετά το ‘89 συντάραξε το καθολικό οικοδόμημα. Η διαφορά όμως, πλήγματος δεν ήταν ίδια σε όλες τις περιπτώσεις. Πολλοί σημαντικοί διανοούμενοι υπέστησαν μια καθολική σχεδόν έκλειψη. Αντιθέτως διανοούμενοι όπως η Ρόζα Λούξεμπουργκ ή ο Γκράμσι αντιμετωπίστηκαν διαφορετικά, γιατί αυτοί που τους γνώριζαν

Μία ανάγνωση των σημερινών δρώμενων οδηγεί όντως στη διαπίστωση ότι υπάρχει μία αποσύμπλεξη, σχεδόν πλήρης, ανάμεσα στην ηθική και την πολιτική. Είναι μια πραγματικότητα, το κακό έχει υπερισχύσει. Είναι όμως από μέρους μας αποδεκτό αυτό; Έχω την εντύπωση ότι το σύνολο των πολιτών δεν αποδέχονται τα άδικα μέτρα που επιβάλλονται για την υποδούλωσή μας στη σφαίρα της οικονομίας. Αν

αυτό ισχύει για τους τυπικά υλικούς όρους της ύπαρξής μας, το ίδιο δεν θα έπρεπε να ισχύει και όσον αφορά τους ηθικούς, ιδεολογικούς και πολιτικούς όρους της υπάρξεώς μας; Προσωπικά πιστεύω ότι η ιδεολογική αδυναμία, είναι πιο τραγική από την υλική διότι ανάμεσα στη σύγκρουση του να έχω ένα κομμάτι ψωμί ή να διατηρήσω την αξιοπρέπειά μου ορισμένοι, τουλάχιστον, προτιμούν το δεύτερο. Ο Γκράμσι δίνει στην όλη του θεωρία ένα βαθύτατα ηθικό - πολιτικό περιεχόμενο. Μ’ αυτή την έννοια σαν αυθεντικός επαναστάτης ακολουθεί τους αθάνατους στίχους του Δάντη. Τραβάει τον δρόμο του, τον δρόμο σύνδεσης ηθικής και πολιτικής, έστω κι αν αυτό ως αξιακό στοιχείο είναι ριγμένο, στις μέρες μας, στα σκουπίδια και αφήνει πίσω του όλο, αυτό, τον ζόφο του παρελθόντος. Ως εκ τούτου, σε μία περίοδο απόλυτης καταχνιάς προβάλλει ως άλλο αξιακό μοντέλο. Ικανό να ξυπνήσει την ελπίδα που φαίνεται να έχει εγκαταλείψει τους Έλληνες; Για ποια ηθικοπολιτική στάση μπορούμε να μιλήσουμε όμως στην Ελ-

μοιάζουν να έχουν χαθεί, πρέπει ήρεμα να ξαναρχίζουμε το έργο μας από την αρχή. Είμαι πεπεισμένος πως πάντα πρέπει να στηριζόμαστε στον εαυτό μας και στις δικές μας δυνάμεις, να μην περιμένουμε τίποτα από κανέναν κι έτσι να μην εισπράττουμε απογοητεύσεις. Πως πρέπει να προγραμματίζουμε, να κάνουμε αυτό που ξέρουμε και μπορούμε να κάνουμε και να ακολουθήσουμε τον δρόμο μας». Ως εκ τούτου, στάση ζωής δεν είναι απλώς να καθηλωνόμαστε απ’ αυτό που όντως γύρω μας συμβαίνει, αλλά να προσπαθήσουμε να το μεταβάλουμε. Ο Γκράμσι, εν προκειμένω, και αυτό αφορά και την ελληνική Αριστερά στις μέρες μας, επικαιροποιεί και συγκεκριμενοποιεί με τον καλύτερο τρόπο την 11η θέση του Μαρξ στον Φόυερμπαχ. Για τον Γκράμσι θεωρία και πράξη συνυπάρχουν. Γιατί πιστεύετε πως αυτή η άποψή του δυσκολεύεται να βρει εφαρμογή στη σημερινή κατάσταση; Το βασικό που έχω να επισημάνω και που δεν επιδέχεται καμιά παρερμηνεία είναι η σύνδεση θεωρίας και πράξης στον Γκράμσι. Αυτό που ο ίδιος έλεγε το εννοούσε και το έφτασε μέχρι το τέλος, με τίμημα τη ζωή του. Το πρόβλημα λοιπόν δεν αφορά τον Γκράμσι, αλλά εμάς τους υπόλοιπους. Εδώ οι απαντήσεις είναι περισσότερες της μιας. Μια ερμηνεία θα μπορούσε να είναι το ατελές του ίδιου του ανθρώπου. Η αδυναμία του να δει τον εαυτό του στον καθρέφτη μη κατηγορώντας τον γιατί τον δείχνει κακομούτσουνο. Ο Γκράμσι δίνει την εξής ερμηνεία: «Κάθε ‘βελανίδι’ μπορεί να σκέπτεται ότι μπορεί να γίνει βελανιδιά. Εάν τα βελανίδια είχαν ιδεολογία, αυτή θα ήταν ακριβώς να αισθάνονται ότι ‘εγκυμονούν’ βελανιδιές. Αλλά

47

στην πραγματικότητα το 99% των βελανιδιών χρησιμεύουν για το φαγητό των χοίρων και το πολύ συμβάλλουν στην παρασκευή λουκάνικων και μορταδέλας». Δεν έχω τίποτα με τα βελανίδια. αλλά η πολύ σκληρή διατύπωση του Γκράμσι με αναγκάζει να τα παρακαλέσω να κοιταχτούν στον καθρέφτη. Κάτι τέτοιο θα μας έδινε τη δυνατότητα να στοχαστούμε βαθύτερα για τα πεπραγμένα μας της τελευταίας 40ετίας και, αν το καταφέρουμε, μετά λόγου γνώσεως πλέον, να πάρουμε οριστικό διαζύγιο από τον συβαρίτικο μεταπολιτευτικό μεταμορφισμό. Έχετε ασχοληθεί με την ανάδειξη σταθμών και ορίων στη διαμόρφωση της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης στη νεότερη Ελλάδα. Με βάση τη μελέτη σας, σε ποιες επισημάνσεις έχετε οδηγηθεί για την κατανόηση της σημερινής εικόνας της χώρας μας και πώς διασυνδέονται με τον Γκράμσι; Η ιστορία ήταν πάντα για μένα ένα σημαντικό ζητούμενο. Είχα κι έχω βαθύτατα την πεποίθηση ότι ξεκινάμε από τη βάση κι όχι από τα κεραμίδια ή, για να το πω με τους όρους του Γκράμσι, «αποδοκιμάζει κανείς το παρελθόν για να μην αντιμετωπίσει το καθήκον του παρόντος». Στην προσπάθειά μου να βρω τις αφετηρίες της ελληνικής νεωτερικότητας σταμάτησα σε αυτόν που αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, το ορόσημο και οδόσημό της, τον Ρήγα Βελεστινλή. Από ‘κεί και πέρα ο δρόμος προς την Παλιγγενεσία του ‘21 ήταν αναπόφευκτος. Σ’ αυτή, λοιπόν, τη μεγάλη επανάσταση, που ιδεολογικός της πατέρας ήταν ο αρχιτέκτονας της ελληνικής εκδοχής του δημοκρατικού πατριωτισμού, ο Ρήγας, η αγωνία μου να αναζητήσω και να ερμηνεύσω το πραγματικό διεθνές, εθνικό, κοινωνικό και πολιτικό τοπίο και, κυρίως, τις κινητήριες δυνάμεις που συγκροτούσαν το μέτωπο της ανεξαρτησίας και της εθνικής - δημοκρατικής αλλαγής, διαπίστωνα κατ’ εξακολούθηση μιαν εργαλειακή ανεπάρκεια στο να μπορέσω να συνθέσω μιαν επαρκή άποψη ερμηνείας του ρόλου των εθνικών και κοινωνικών δυνάμεων που συγκρούονταν στο μέτωπο του εξωτερικού και εσωτερικού αγώνα, ως και μια ικανοποιητική απάντηση στο, καθοριστικό για μένα, ζήτημα των συμμαχιών. Τότε είναι, αρχές της δεκαετίες του ‘70, που συναντήθηκα με τον Γκράμσι και το Risozgimento. Προς γνώση των αναγνωστών μας ο όρος Risozgimento αντιστοιχεί περίπου στον δικό μας όρο ελληνική Παλιγγενεσία. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛ. 54

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

48

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ

ECM Το βιβλίο του Θεοδόση Βολκώφ συγκαταλέγεται στα πιο δυναμικά έργα του καιρού μας... ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΑΡΘΑΛΙΤΗ

«Satura tota nostra est, η σάτιρα είναι απολύτως δική μας», έλεγε ένας Ρωμαίος ρητοροδιδάσκαλος θέλοντας να τονίσει τη συμβολή των Λατίνων στην ανάπτυξη αυτού του λογοτεχνικού είδους. Όχι πως οι Έλληνες πρόδρομοι (οι Αττικοί κωμωδιογράφοι) απουσιάζουν. Μια σάτιρα, ωστόσο, αποδεσμευμένη από το θέατρο και από τη διακωμώδηση της επικαιρότητας και απεργασμένη σε υψηλό ποιητικό λόγο είναι του λατινικού πνεύματος δημιουργία. Ας συλλογιστούμε τον ευφυέστατο Πετρώνιο και τη «nova simplicitas», την «νέα απλότητα» που εγκαινιάζει και που προοιωνίζεται το νεότερο νατουραλιστικό μυθιστόρημα (τόσο διαφορετική από τον «ρεαλισμό» των Αλεξανδρινών, στους οποίους το πιο ρεαλιστικό περιεχόμενο συνδυάζεται με το πιο περίτεχνο ύφος). Ή ας θυμηθούμε την εύμολπη τραχύτητα ενός Πέρσιου, που κατά τον Ιωάννη τον Λυδό «τον ποιητήν Σώφρονα μιμήσασθαι θέλων το Λυκόφρονος παρήλθεν αμαυρόν». Αλλά προ πάντων, ας σταθούμε στον θαυμαστό Ιουβενάλη και το ανελέητο μαστίγιό του. Πόσες φορές η ποίηση αποτόλμησε να καυτηριάσει ανθρώπους και καταστάσεις με τέτοια τόλμη; Όλα αυτά μου ήρθαν κατά νου με αφορμή ένα δυνατό βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε. Ονοματίζεται Γιουβενάλης και ανακαλεί τον αρχαίο σατιρικό. Ρέκτης του ένας τριαντάχρονος ποιητής (λέμε ποιητής κι όχι διεκδικητής αυτού του τίτλου) ο Θεοδόσης Βολκώφ. Ο Γιουβενάλης είναι μια πολύστιχη ποιητική σύνδεση (εκδόσεις Παρισιάνου), πολύ φιλόδοξη και τολμηρή και ως προς το είδος που ανήκει, και ως προς τη μορφή, και ως προς το περιεχόμενο. Ως προς το είδος, προσπαθεί να ανανεώσει την παράδοση της σατιρικής ποίησης, που ξεκινά από τον Ιουβενάλιο και συνεχίζεται με τον Δάντη, και να τη συγκεράσει με την προφητική οργή ενός Ιεζεκιήλ. Λέγοντας σάτιρα, δεν εννοούμε εκείνη την ελαφρά διακωμώδηση προσώπων και καταστάσεων ενός Σουρή, αλλά έναν σκληρό έμμετρο λίβελο, όπως στα Σατιρικά Γυμνάσματα του Παλαμά, που ο Βολκώφ τον ξέρει καλά. Ως προς τη μορφή, το βιβλίο είναι γραμμένο σε ομοιοκατάληκτα τετράστιχα με πλεκτή ομοιοκαταληξία και, στο μεγαλύτερο μέρος του, σε τερτσίνες. Αποτελείται από εννιά μέρη. Στο πρώτο ο Βολκώφ καταφέρεται ενάντια στην εποχή του. Στο δεύτερο επικαλείται τον στίχο και μας συστήνει το ύφος και τον ρόλο του: «Απ’ του θυμού το πυρωμένο αγέρι / σαρκώσου τώρα, Στίχε, κι έτσι τράβα / σε όσα η Ποίηση αποφεύγει μέρη / στο τρυφερό και στο δειλό της διάβα. / Νέοι καιροί. πανάρχαιο προσκλητήρι- / Να καις. εδώ με πάγο, εκεί με λάβα... Όπως και να’ χει ωστόσο, εμπρός προχώρα. / Πάτα με οπλές και χτύπα με τσεκούρια. / κι αν πρέπει, κάψε ολάκερη τη χώρα». Στο τρίτο μέρος αυτοσυστήνεται ο ίδιος: «και είμαι όνομα και πράγμα Βρούτος». Το τέταρτο μέρος είναι μια επίκληση στην Οργή («Μόνη πιστή ερωμένη μου, Οργή, / της κάθε νύχτας σκοτεινή Κυρά μου, / κάθε ίνα του κορμιού μου σε καλεί»), ενώ το πέμπτο αποτείνεται στην προσωποποιημένη Ελευθέρια. Το έκτο και το έβδομο είναι ένας λίβελος ενάντια στους άντρες και τις γυναίκες («μέτρο του ξεπεσμού, Γυναίκες, είστε») του καιρού μας. Το όγδοο μέρος επιγράφεται «Totentanz» και είναι το πιο πολύστιχο. Στηλιτεύεται η ηθική σήψη της εποχής και προλέγεται η καταστροφή του σάπιου κόσμου από έναν Μεσσία-εκδικητή. Εδώ η σάτιρα εκβάλλει στην προφητεία. Στο ένατο η καταστροφική μήνις δικαιώνεται ως αναγκαία συνθήκη για τη μελλοντική αναγέννηση, αφού μέσα απ’ το «δρολάπι του μίσους» θα βγει «πολεμικότατη παρθένα, η Αγάπη». Νομίζω πως είναι ένα από τα πιο δυναμικά έργα του καιρού μας και πως θα έπρεπε να προσεχθεί.

Ιουβενάλης

Η καταγωγή του καινούργιου... Εικόνες από μια έκθεση Όταν ο 26χρονος νεαρός μπασίστας από το Μόναχο Manfred Eicher παραιτήθηκε από βοηθός παραγωγής της Deutsche Grammophon θέλοντας να ιδρύσει τη δική του εταιρεία, δεν είχε παρά έναν αόριστο ήχο στο μυαλό του για το πώς πρέπει να ηχογραφείται η μουσική. Ήταν η εποχή που οι αλλαγές στην πολιτική, την κοινωνία και την οικονομία θα έφερναν σαρωτικές αλλαγές και στην τέχνη. Ο όρος της ελευθερίας της έκφρασης επαναπροσδιορίζεται, ενώ οι εξόριστες από τη Νέα Ήπειρο ιδέες περί έκφρασης, ωραίου και αληθινού, προσπαθούν να βρουν καταφύγιο στην Ευρώπη, σε μια εποχή που η μαύρη μουσική διώκεται ή περιφρονείται, ενώ οτιδήποτε δεν οριοθετείται με βάση τα πρότυπα της μαζικής βιομηχανίας συνδέεται με το λήμμα περιθωριακό και αγνοείται συστηματικά.Στον απόηχο του Μάη του ‘68, μόλις έναν χρόνο μετά, ο Manfred Eicher ιδρύει την εταιρεία του δίνοντάς της τον διεθνή τίτλο Eκδόσεις Σύγχρονης Μουσικής (Edition of Contemporary Music) και θέτει ως στόχο να φέρει στο φως τη μουσική που βρισκόταν στο περιθώριο. Μουσική και μουσικοί απ’ όλο τον κόσμο, με ιδιαίτερο βάρος στην τέχνη του αυτοσχεδιασμού, όχι μόνο γιατί εξέφραζε το καλλιτεχνικό αίτημα των πιο αξιόλογων μουσικών της εποχής, αλλά γιατί η ανάγκη για μια πιο ελεύθερη σχέση με τις δεδομένες φόρμες, για νέους όρους και όρια ήταν επιτακτική. Η εκκίνηση ήταν δύσκολη. Ο νεαρός μπασίστας από το Lindau γυρόφερνε για καιρό σε συναυλίες, πρόβες και ηχογραφήσεις με την προσδοκία να ακούσει τον ήχο που είχε αρχίσει να αποσαφηνίζει. Η πρώτη ηχογράφηση ήταν το τρίο του Αφροαμερικανού πιανίστα Mal Waldron με τον εμβληματικό τίτλο «Free at last». Παρ’ ότι τα δεδομένα άλλαξαν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και σε λιγότερο από μια 5ετία όλοι οι μουσικοί καλλιτεχνικοί κύκλοι της Ευρώπης μιλούσαν για εκείνον τον περίεργο νεαρό μπασίστα

που κάνει μαγικές ηχογραφήσεις, επενδύοντας σε νέα μουσικά ρεύματα, και παρ’ ότι έχουν περάσει 43 ολόκληρα χρόνια από τότε, λίγα είναι αυτά που άλλαξαν σε σχέση με τον τρόπο που προσεγγίζεται η μουσική. Τα μικρόφωνα εξακολουθούν να φεύγουν από την προβλεπόμενη θέση τους, η ανθρώπινη ανάσα εξακολουθεί να είναι στοιχείο της ηχογράφησης ως μέρος της μουσικής, οι μουσικοί εξακολουθούν να ηχογραφούν την αλήθεια τους ζωντανά είτε είναι στο στούντιο είτε στη διάρκεια κάποιας συναυλίας, ενώ μουσικοί από την άλλη άκρη του κόσμου συναντώνται για πρώτη φορά θέλοντας να διερευνήσουν μαζί την

πιθανότητα ενός καλλιτεχνικού διαλόγου.Αυτά τα νέα, ανατρεπτικά δεδομένα που έθεσε ο Manfred Eicher στην παραγωγή και την αναπαραγωγή της μουσικής προσπάθησε να εξερευνήσει το Haus der Kunst του Μονάχου μέσω μιας τεράστιας έκθεσης που διοργάνωσε με δική του πρωτοβουλία από τις 23 Νοεμβρίου 2012 ώς 10 Φεβρουαρίου 2013, υπό τον τίτλο ECM a Cultural Archeology. Τα χιλιάδες εκθέματα που υπήρχαν (φωτογραφίες, video, πάνω από 50 σημεία ακρόασης φιλμ, εξώφυλλα βινι-

λίων και τα προσχέδιά τους) δεν κάλυπταν βέβαια όλο το φάσμα της δραστηριότητας της εταιρείας, αλλά επέμεναν στα χρόνια και τις πρωτοβουλίες του ξεκινήματος, προσπαθώντας να αναδείξουν την τεράστια δύναμη του καινούργιου που έφερνε αυτή η εταιρεία, αλλάζοντας τα δεδομένα στη σύγχρονη μουσική της Ευρώπης αλλά και παγκόσμια. Κάθε έκθεμα, βίντεο φωτογραφία, συνέντευξη, ακρόαση απαντούσε ακριβώς στον λόγο της ιστορικής του ύπαρξης: Τι καινούργιο μεταφέρει, πώς αλλάζει τη γεωγραφία της περιοχής που ανήκει. Έτσι, για παράδειγμα, η αφίσα της έκθεσης, όπου ο Don Cherry με τρυφερότητα αλλά και προσοχή προσκαλεί τη μίνι του τρομπέτα να... σιωπήσει, σαφώς συνομιλεί και παραπέμπει στην ιδέα του καλύτερου ήχου μετά τη σιωπή που ήταν και το μότο της εταιρείας. Ή ακόμα, το έκθεμα της ηχητικής μπάντας του φιλμ Nouvelle Vague του Jan-Luc Godard σαφώς επιμένει αλλά και προτείνει τον κόσμο των ήχων ως μια έντονη αλλά και αδιάψευστη πρόσληψη της πραγματικότητας, χωρίς τη -συχνά παραπλανητική- διαμεσολάβηση της εικόνας. Το πιο ενδιαφέρον σημείο της έκθεσης, και μάλλον η επιτυχία της, ήταν το ότι κάθε έκθεμα σε έσπρωχνε μαλακά πίσω στη μουσική, θέλοντας να βιώσεις και πάλι το βασικό ερέθισμα που δημιούργησε το γεγονός και στη συνέχεια το έκθεμα. Έτσι ο επισκέπτης, εκτός του ότι γινόταν οικείος με το περιβάλλον αυτής της μουσικής, αντιλαμβανόταν χωρίς προσπάθεια την αξία και το αντίκρισμα ενός επιτεύγματος του σύγχρονου πολιτισμού που αξίζει να εισάγει στη ζωή του. Η έκθεση πλαισιώθηκε από περίπου 20 ζωντανά μουσικά γεγονότα και ισάριθμα εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονταν σε παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας και εφήβους. Τι καλά θα ήταν να βλέπαμε αυτή την έκθεση και στην Αθήνα... ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΛΕΒΙΖΑΚΗ

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

49

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ Έργο του Αλέκου Κυραρίνη

ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗ

Ένας νέος χώρος τέχνης και πολιτισμού θα κοσμεί από αύριο τη Νέα Ιωνία, μια γειτονιά της Αθήνας που σημαδεύτηκε από τις ιστορικές αναταράξεις του 20ού αιώνα, την προσφυγιά και τον πόλεμο, αλλά και προικίστηκε από την ιδιαίτερη πολιτιστική φυσιογνωμία που της προσέφερε ο προσφυγικής καταγωγής εργατικός της πληθυσμός... Η Πινακοθήκη Γ.Ν. Βογιατζόγλου «Σπάρτη» (Ελ. Βενιζέλου 63-71), που εγκαινιάζεται αύριο το απόγευμα στις 7.30 μ.μ., από την πρύτανη Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ και θα φιλοξενήσει έκθεση έργων του ζωγράφου Αλέκου Κυραρίνη, φέρει το βάρος όλης αυτής της ιστορικής πορείας. «Η Πινακοθήκη ήταν για μένα από παλιά ένα όνειρο ζωής, καθώς είμαι συλλέκτης έργων τέχνης εδώ και 30 χρόνια», λέει στην Αυγή ο ιδρυτής της Γιώργος Βογιατζόγλου. «Οι δικοί μου ήταν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία που εγκαταστάθηκαν στη Νέα Ιωνία. Θεώρησα λοιπόν υποχρέωσή μου να αφήσω ένα στίγμα με διάρκεια στην πόλη, ώστε να τιμήσω τους γονείς μου και τον τόπο όπου γεννήθηκα, μεγάλωσα και δούλεψα», λέει διευκρινίζοντας ότι η Πινακοθήκη ονομάζεται «Σπάρτη» επειδή η οικογένειά του ήρθε στη Ν. Ιωνία από την Isparta, τη Σπάρτη της Πισιδίας. Γιατί όμως ο νέος αυτός χώρος τέχνης εγκαινιάζεται με έναν νέο (ο Αλέκος Κυραρίνης γεννήθηκε στην Τήνο το 1976) στην ηλικία καλλιτέχνη; «Τον καλλιτέχνη τον γνώρισα πριν από δέκα χρόνια, σε μια ομαδική έκθεση στην Τήνο. Το έργο του και η προσωπικότητά του μου κέντρισαν το ενδιαφέρον και απέκτησα αρκετά έργα του. Μεταξύ μας δημιουργήθηκε μια πολύ στενή φιλία, τον αισθάνομαι σαν γιο μου. Για να με ευχαριστήσει, θέλησε να φιλοτεχνήσει για μένα ένα έργο μεγάλων διαστάσεων, το οποίο δεν χωρούσε στο ατελιέ του. Του παραχώρησα λοιπόν αυτόν τον χώρο, όπου το ολοκλήρωσε, αλλά παράλληλα γεννήθηκαν και πολλά άλλα έργα, γιατί παρέμεινε εδώ σχεδόν ενάμιση χρόνο, προκειμένου να αφοσιωθεί στο έργο του. Αφού δημιουργήθηκε ένα σύνολο αρκετών έργων, είπαμε να τα εκθέσουμε στον χώρο όπου δημιουργήθηκαν κι έτσι δόθηκε η αφορμή για να εκπληρώσω κι εγώ το παλιό όνειρο για τη δημιουργία της Πινακοθήκης».

O ΑΛΕΚΟΣ ΚΥΡΑΡΙΝΗΣ ΣΤΗΝ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ Γ.Ν. ΒΟΓΙΑΤΖΟΓΛΟΥ

Ν. Ιωνία: Σύγχρονη τέχνη με μνήμες προσφυγικές... δάκη, περιλαμβάνει 140 έργα, που τα περισσότερα έγιναν τα τελευταία τρία χρόνια. Είναι διαρθρωμένη σε τέσσερις ενότητες: Η πρώτη ονομάζεται ‘Άνω’, και περιλαμβάνει φιγούρες που συνήθως τείνουν το χέρι προς τον ουρανό, όπως το μοτίβο των μάγων στα πρωτοχριστιανικά χρόνια, οι οποίοι έδειχναν το αστέρι

της Βηθλεέμ. Η άλλη μεγάλη ενότητα ονομάζεται ‘Πάνω από το υπέδαφος’ και αποτελεί εικονογράφηση μιας ποιητικής συλλογής του Κώστα Βραχνού, που συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ ισπανόφωνης ποίησης στη Νικαράγουα. Η τρίτη ενότητα περιλαμβάνει δύο πολύ μεγάλα έργα, 5,5 μ. και 6,5 μ.,

που στην ουσία είναι κατόψεις της πόλης της Νέας Ιωνίας, φτιαγμένες με μια υφαντική προσέγγιση: μοιάζουν πολύ με χαλιά. Με αυτόν τον τρόπο θέλησα να συνδέσω την παράδοση της υφαντικής που είχαν οι πρόσφυγες με το σύγχρονο βίωμα της πόλης. Πρόκειται για την εικόνα που παίρνει κανείς από τη σημερινή

Έκθεση Αλέκου Κυραρίνη Τι θα περιλαμβάνει η πρώτη αυτή έκθεση, τέταρτη ατομική για τον ζωγράφο Αλέκο Κυραρίνη, μας λέει ο ίδιος ο καλλιτέχνης: «Η έκθεση, την οποία επιμελήθηκε η Λουίζα Καραπι-

Άποψη του χώρου

Ο ιδρυτής της Πινακοθήκης Γ. Βογιατζόγλου

πόλη, με τα σπίτια το ένα δίπλα στο άλλο, μια πολυκατοικία πλάι σε μια προσφυγική κατοικία, λαϊκά και το σύγχρονα στοιχεία ανακατεμένα σε έναν κάνναβο. Η τελευταία ενότητα λέγεται ‘Χορευτές’ και είναι έργα του 2008, πιο ‘παιχνιδιάρικα’, που τα έκανα για να ξεφύγω από τη βασική δουλειά που έκανα τότε». Η ζωγραφική του Α. Κυραρίνη έχει έντονα το λαϊκά στοιχεία, καθώς ο πατέρας του είναι μαρμαρογλύπτης από την Τήνο κι ο ίδιος δούλευε από παιδάκι δίπλα του, όπως λέει, πάνω σε λαϊκά και βυζαντινά μοτίβα. Σε αυτό το λαϊκό στοιχείο της τέχνης του εντοπίζει τη σχέση της δουλειάς του με έναν χώρο όπως αυτός της Νέας Ιωνίας, με την οποία, όπως λέει, το έργο του «κουμπώνει». Μέσα από τις δημιουργίες του ο Α. Κυραρίνης επιδιώκει το έργο τέχνης να ανακτήσει τον χρηστικό του ρόλο: «Σήμερα ένα έργο τέχνης συνδέεται άρρηκτα με αυτόν που το κάνει, στην ουσία αυτό που λατρεύεται είναι το πρόσωπο, η αυθεντία που φτιάχνει το έργο. Εγώ θέλω να θαυμάζεται το έργο και να έχει και χρηστικό ρόλο. Παλιότερα τα έργα τέχνης ήταν λατρευτικά αντικείμενα, εικόνες αγίων ή αγάλματα θεών, ή χρηστικά αντικείμενα, σεντούκια, αφίσες κ.λπ. Αυτό θέλω να πετύχω κι εγώ, επειδή κατανοώ ότι δεν μπορώ να κάνω πολύ μεγάλη ζωγραφική... Αυτήν την κάνει μια εποχή, όχι ένας άνθρωπος».

Μελλοντικά σχέδια Ρωτήσαμε τον Γ. Βογιατζόγλου για τα μελλοντικά σχέδια της Πινακοθήκης «Σπάρτη», μετά την ολοκλήρωση της παρούσας έκθεσης: «Υπάρχουν πολλά όνειρα και σκέψεις. Δεν θέλω αυτός ο χώρος να αποτελέσει αποκλειστικά αίθουσα τέχνης, αλλά να γίνει ένας πολυχώρος. Προτεραιότητα για μας αποτελεί να προσφέρουμε βήμα σε ταλαντούχους νέους καλλιτέχνες, καθώς πολλοί είναι λίγο-πολύ αποκλεισμένοι από γκαλερί και μουσεία. Έχουμε έρθει σε επαφή με σχολεία, ώστε να κάνουμε εκπαιδευτικά προγράμματα, ενώ φιλοδοξούμε να διοργανώσουμε και άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, μουσικές, θεατρικές, λογοτεχνικές κ.λπ. Στον χώρο της Πινακοθήκης θα φιλοξενούνται μόνο περιοδικές εκθέσεις. Όμως ακριβώς από πίσω υπάρχει ένα παλιό βιομηχανικό κτήριο, που αν μπορέσει να ενταχθεί σε κάποιο ευρωπαϊκό πρόγραμμα, θα τον διαθέσω ώστε να γίνει ένα μουσείο εδώ, στη Νέα Ιωνία, το οποίο θα μπορέσει να φιλοξενήσει το σύνολο της συλλογής μου, η οποία περιλαμβάνει κυρίως έργα νέων Ελλήνων καλλιτεχνών, από το 1960 έως σήμερα».

50

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ ΝΙΚΟΣ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ: «ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ: Η ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΗ ΣΤΟΝ ΦΑΣΙΣΜΟ»

ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ Α. ΔΕΔΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ*

Η συζήτηση για το βιβλίο του Νίκου Πουλαντζά Φασισμός και Δικτατορία: Η Κομμουνιστική Διεθνής Αντιμέτωπη στον Φασισμό φαίνεται να αρχίζει εκ νέου, 42 χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή του στη Γαλλία και την ελληνική από τον Ολκό το 1975, σε μετάφραση Χριστίνας Αγριαντώνη και θεώρηση Άγγελου Ελεφάντη. Παρά τη σχετικά έντονη συζήτηση και διαμάχη που ακολούθησε την έκδοσή του στο εξωτερικό, το βιβλίο αυτό σπανίως χρησιμοποιήθηκε στην Ελλάδα ως αναφορά στις πολιτικές και θεωρητικές συγκρούσεις της εποχής. Με ορισμένες εξαιρέσεις, οι όποιες αναφορές σ’ αυτό επικεντρωθήκανε σε δευτερεύοντα ή και τριτεύοντα στοιχεία και επιχειρήματα. Ίσως να ήταν καθοριστική η αίσθηση της εποχής: Ο εφιάλτης είχε τελειώσει, η δημοκρατία είχε θεμελιωθεί, η πρόοδος, η ανάπτυξη, η ελευθερία ήταν δεδομένα στην Ευρώπη και, κατ’ ανάκλαση, και στον ελλαδικό χώρο. Ποιος ο λόγος να ασχοληθούμε με ένα βιβλίο που αναφέρεται σε μια μαύρη και οριστικά παρωχημένη περίοδο της Ιστορίας; Και να, σε αντίθεση προς όλες της ιστορικές γραμμικότητες και βεβαιότητες της Μεταπολίτευσης, ο εφιάλτης ξαναγύρισε, τα κοινωνικά δικαιώματα καταργούνται, τα αστικά ατομικά δικαιώματα τελούν εν κινδύνω, οι δημοκρατικοί θεσμοί καταλύονται και η συζήτηση για τις αναλογίες και διαφορές με τη δημοκρατία της Βαϊμάρης, δηλαδή την περίοδο που οδήγησε στην άνοδο του ναζισμού στην εξουσία, παίρνει διαστάσεις. Η συγκυρία, η συγκυρία της Χρυσής Αυγής, ενισχύει την επιστροφή στο τότε, αρκεί η επιστροφή να μην αποσκοπεί στη μηχανιστική κατανόηση του τώρα σε όρους του Μεσοπολέμου. Πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε σήμερα την τραυματική αυτήν εμπειρία και πώς μπορεί να μας βοηθήσει στην προσπάθειά μας το εν πολλοίς παραγνωρισμένο αυτό βιβλίο του Πουλαντζά; Η άποψή μου είναι ότι το βιβλίο του Πουλαντζά ενδέχεται να καταστεί πολύτιμο βοήθημα για την κατανόηση της σημερινής συγκυρίας αν δεν το αντιμετωπίσουμε ως ένα βιβλίο ιστορικής πραγματείας, αλλά ως δοκίμιο εφαρμοσμένης πολιτικής θεωρίας. Με άλλα λόγια, όταν πάψουμε να αναζητούμε τις ιστορικές αναλογίες και αναφορές και επικεντρωθούμε στο κρίσιμο ζήτημα που αναδεικνύεται στο έργο του Πουλαντζά, που οργανώνει τη σκέψη του και το ιστορικό του υλικό. Και το κρίσιμο ζήτημα είναι ένα: Πώς οργανώνεται ένας συνασπισμός κοινωνικών δυνάμεων σε συνασπισμό εξουσίας, πώς μορφοποιείται ένα πρόγραμμα ηγεμονίας; Σας καλώ, λοιπόν, να διαβάσετε ή να ξαναδιαβάσετε το Φασισμός και Δικτατορία από την οπτική όχι της Ιστορίας, αλλά αυτού του ερωτήματος. Στον ασφυκτικά περιορισμένο, αλλά τόσο φιλόξενο και οικείο, χώρο της «Αυγής», θα προσπαθήσω να αιτιολογήσω αυτήν την πρόταση. Τι υποστηρίζει ο Πουλαντζάς με σταθερότητα στο βιβλίο του, αλλά και στις συζητήσεις γύρω από αυτό, όσο ζούσε; Ο φασισμός δεν αποτελεί μιαν αμυντική τακτική της αστικής τάξης, δεν είναι η προσφυγή σε μια ακραία μορφή κράτους εν όψει της επιθετικότητας της εργατικής τάξης, αλλά είναι το επιθετικό όπλο του μονοπωλιακού κεφαλαίου, όταν η εργατική τάξη έχει ήδη νικηθεί. Αυτό μας λέει ο Πουλα-

Να δούμε το βιβλίο ως δοκίμιο εφαρμοσμένης πολιτικής θεωρίας Η συγκυρία ενισχύει την επιστροφή στο τότε, αρκεί η επιστροφή να μην αποσκοπεί στη μηχανιστική κατανόηση του τώρα σε όρους του Μεσοπολέμου

ντζάς και από τη θέση αυτή ασκεί κριτική στις κυρίαρχες αντιλήψεις της Γ’ Διεθνούς1. Η ήττα του εργατικού κινήματος συντελείται στην αρχική φάση ανόδου του φασισμού, πριν ο φασισμός αποκτήσει σύνδεση με τις λαϊκές μάζες, πριν να επιχειρήσει τη μετατροπή του σε

κόμμα μαζών. Η ήττα δεν οφείλεται μόνο στην ευρεία κατασταλτική, σχεδόν πολεμική, παρέμβαση του κράτους της Βαϊμάρης κατά των εργατικών διεκδικήσεων και εξεγέρσεων. Είναι κυρίως ήττα πολιτική (η παραγνώριση της σημασίας των δημοκρατικών θεσμών, η υποτίμηση των κοινωνικών συμμαχιών, η ταύτιση της κοινωνικής επανάστασης με την ένοπλη εξέγερση) και ήττα ιδεολογική. Θα επιστρέψω πάραυτα στην ιδεολογική ήττα. Το δεύτερο σημείο στο οποίο εμμένει ο Πουλαντζάς είναι ότι ο φασισμός ανθίζει πάνω στο έδαφος της κρίσης νομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος. Η κρίση νομιμοποίησης δεν περιορίζεται μόνο στη διάρρηξη της προϋπάρχουσας σχέσης εκπροσώπου (κόμματος) εκπροσωπούμενου (κοινωνικών τάξεων ή μερίδων). Αναφέρεται στην ικανότητα διατύπωσης ηγεμονικών προτάσεων, πολιτικών προγραμμάτων που επιτρέπουν να περιληφθούν και να ικανοποιηθούν σε σημαντικό βαθμό τα συμφέροντα των μη κυρίαρχων τάξεων στα συμφέροντα των κυρίαρχων μερίδων του κεφαλαίου. Η αδυναμία διατύπωσης ηγεμονικού σχεδίου οδηγεί στην κυριαρχία του οικονομισμού, της διαπάλης μόνο για οικονομικά αιτήματα και συμφέροντα: Η οικονομική πολιτική της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης μετά την κρίση του 1929 περιλαμβάνει ουσιαστικά το σύνολο των οικονομικών μέτρων που αντιμετωπίζουμε σήμερα ως Μνημόνιο, ακυρώνει ένα προς ένα όλα τα κοινωνικά δικαιώματα που κατάκτησε το εργατικό κίνημα την επαύριο της λήξης του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου με την ανάδειξη του SPD στην κυβέρνηση. Είναι το ίδιο το SPD που αναλαμβάνει την ακύρωση της εργατικής νομοθεσίας και των προνοιακών παροχών. Αποτέλεσμα, η ύφεση και η μαζική ανεργία που φτάνει το 40% τις παραμονές ανόδου του Χίτλερ στην εξουσία. Σ’ αυτήν την περίοδο, το ήδη ηττημένο εργατικό κίνημα αμύνεται καταφεύγοντας ομοίως σε αντιθετικές οικονομικές -συνδικαλιστικές- διεκδικήσεις. Το τρίτο ζήτημα που επιμένει ο Πουλαντζάς είναι ο ρόλος της μικροαστικής τάξης. Η μικροαστική τάξη αποτελεί τη βάση μετατροπής του φασισμού από συμμορία σε μαζικό κόμμα. Τα μικροαστικά στερεότυπα αναπαράγονται

κυριαρχικά από τον φασισμό, αλλά, όπως τονίζει ο Πουλαντζάς κατ’ επανάληψη παραθέτοντας τον Τολιάτι, όχι ως μοναδικά στοιχεία του φασιστικού λόγου. Αντιθέτως, ο Πουλαντζάς επισημαίνει ότι ο φασιστικός ιδεολογικός λόγος είναι ετερογενής και διαφοροποιημένος, απευθύνεται με διαφορετικούς τρόπους σε κοινωνικές τάξεις και μερίδες της κοινωνίας, οργανώνοντας την ηγεμονία του μονοπωλιακού κεφαλαίου. «Ο φασισμός... μπόρεσε να ξαναπάρει στον ιδεολογικό του λόγο, διαστρέφοντάς τις, μια σειρά από βαθιές λαϊκές επιθυμίες» γράφει ο Πουλαντζάς2. Μέσα από αυτήν την πολιτική και ιδεολογική διαδικασία ενοποιεί αφενός, περιθωριοποιεί αφετέρου, κερδίζει αλλού την ανοικτή συστράτευση, αλλού την παθητική υποταγή και αλλού την αδρανοποίηση. Η πολιτική πορεία του Χίτλερ προς την εξουσία είναι μια συνεχής πορεία σύναψης και ανατροπής συμμαχιών. Οι συμμαχίες οργανώνονται με σκοπό την εξασφάλιση της υποστήριξης και, μόλις καταστούν εμπόδιο για μια νέα συμμαχία, διαλύονται, συχνά με ακραία βιαιότητα. Το σημείο «μη επιστροφής» είναι η σύνδεση του ναζισμού με το μονοπωλιακό κεφάλαιο και η υλική μορφή που προσλαμβάνει αυτή η συμμαχία είναι το εξοπλιστικό πρόγραμμα της Γερμανίας. Αλλά το «σημείο μη επιστροφής» σηματοδοτεί και τη ρήξη με τη μικροαστική τάξη, έστω και αν τα βιοτικά της συμφέροντα εξυπηρετήθηκαν μόνον «εξ αντανακλάσεως», όσο διαρκούσε η πολεμική προπαρασκευή.

* Ο Απόστολος Α. Δεδουσόπουλος είναι καθηγητής Οικονομίας της Εργασίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Ο Χρήστος Χατζηιωσήφ σε ένα εξαιρετικό του κείμενο για τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης (στο Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης και οι Σημερινές «Αναβιώσεις» της, Ινστιτούτο «Ν. Πουλαντζάς») έχει επιβεβαιώσει την ιστορική ορθότητα της θέσης αυτής του Πουλαντζά.

2 «Σχετικά με τη λαϊκή απήχηση του φασισμού», στο Προβλήματα του Σύγχρονου Κράτους και του Φασιστικού Φαινομένου, Θεμέλιο, 1977, σ. 169.

1

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ KΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ Στον πανέμορφο πολυχώρο «Αγγέλων Βήμα» δίνεται, σε σκηνοθεσία της Άσπας Τομπούλη, το άγνωστο έργο του γνωστού στην Ελλάδα Ιάπωνα Γιούκιο Μισίμα, με τον (ειρωνικό) τίτλο: «Ο φίλος μου ο Χίτλερ». Είναι ένα έργο χρήσιμο, τόσο για να προσεγγίσουμε την αντιφατική προσωπικότητα του συγγραφέα όσο και για να αποκτήσουμε μια εικόνα σαφή της εξίσου αντιφατικής, θολής εποχής μας, που επαγγέλλεται θαύματα και «γεννά» τα τραύματα. Ο ταλαντούχος συγγραφέας Μισίμα διέθετε, όντως, διχασμένη προσωπικότητα. Από πλούσιο σπίτι, αναθρεμμένος δυτικά και συγχρόνως φανατικός οπαδός των παραδοσιακών ιαπωνικών αξιών, υπερεθνικιστής, δηλωμένος ομοφυλόφιλος, μισογύνης και εχθρός της δημοκρατίας, πίστευε ότι ο πολιτισμός της Ιαπωνίας είχε διαβρωθεί από τον αμερικάνικο τρόπο ζωής και ήθελε να αποκαταστήσει το ηρωικό και «αγνό», πολεμικό, «ανδρικό» πνεύμα της κάστας των «Σαμουράι». Συντηρούσε ιδιωτικό μισθοφορικό στρατό, επιχείρησε ένα οπερετικό πραξικόπημα και αυτοκτόνησε με «σεπούκου» (χαρακίρι), μετά την αποτυχία του. Ο Μισίμα εστιάζει αυτό το έργο του στη σύγκρουση του Χίτλερ με τον στενό του φίλο και συνεργάτη (κρυφό ομοφυλόφιλο και μισογύνη) διοικητή του ιδιωτικού στρατού των «Ταγμάτων Εφόδου» Έρνστ Ρεμ. «Βλέπει» τον δεύτερο ως έναν ιδανικό «Σαμουράι» (είναι γνωστές οι ομοφυλοφιλικές πρακτικές των Σαμουράι») και ως ένα δυνητικό «Άγγελο εξολοθρευτή», που θα «καθαρίσει» τον κόσμο από το «μίασμα» των διεφθαρμένων επαγγελματιών πολιτικών και στρατιωτικών της καριέρας, για να αποκαταστήσει

«Ο ΦΙΛΟΣ ΜΟΥ Ο ΧΙΤΛΕΡ» ΤΟΥ ΜΙΣΙΜΑ ΣΤΟ «ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ»

KΡΙΤΙΚΗ MOYΣΙΚΗΣ Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν η χρονική ακολουθία της παρουσίασης των δύο έργων που θα μας απασχολήσουν σήμερα, στο πλαίσιο των ανά τον κόσμο υψηλής ευκρίνειας κινηματογραφικών αναμεταδόσεων από τη Μετροπόλιταν Όπερα, οφείλεται στη συγγενή θεματική τους. Σε κάθε περίπτωση, όμως, τόσο η δίπρακτη opera seria «La Clemenza di Tito» (1791), το κατά σειρά σύνθεσης κύκνειο άσμα του Μότσαρτ, όσο και το τρίπρακτο melodramma (sic!) «Un ballo in maschera» (1859) του 46ετούς Βέρντι, αξιοποίησαν ως βάση τους ήδη επανειλημμένως μελοποιημένα κείμενα, ο πρώτος του Pietro Metastasio (1734, για τους γενέθλιους εορτασμούς του Καρόλου ΣΤ) και ο δεύτερος του Eugene Scribe (1833, για την όπερα του Ωμπέρ «Gustave III ou Le bal masquee»). Αμφοτέρων η πλοκή δομείται γύρω από συνωμοσίες δολοφονίας μοναρχών με ερωτικά ελατήρια που δοκιμάζουν επιστήθιες φιλίες και καταλήγουν στη μεγαλόψυχη άφεση των συνωμοτών. Στην όπερα του Μότσαρτ, όμως, ο Ρωμαίος imperator επιβιώνει του σχεδίου, ενώ σε εκείνη του Βέρντι, που βασίζεται στο ιστορικό γεγονός της δολοφονίας του Σουηδού βασιλέα κατά τη διάρκεια χορού μεταμφιεσμένων, ο τελευταίος υπέκυψε, με αποτέλεσμα ασύλληπτες δυσχέρειες του συνθέτη με τη λογοκρισία και αντίστοιχης έκτασης «προσαρμογές» του λιμπρέτου στην τότε κυρίαρχη πολιτική ορθότητα.

ΤΟΥ ΛΕΑΝΔΡΟΥ ΠΟΛΕΝΑΚΗ

Ο άνθρωπος και ο εχθρός του

τον αμιγώς «ανδρικό» κόσμο των φαντασιώσεών του! Ταυτίζεται ο ίδιος με τον Ρεμ, που ο Χίτλερ δολοφόνησε για να ανοίξει τον δρόμο στη δική του εξουσία. Εξ ου και ο ειρωνικός τίτλος: «Ο φίλος μου ο Χίτλερ!». Θεωρεί τον Χίτλερ ως προδότη του «καθαρού» ιδανικού, επειδή προσχώρησε στην πολιτική και συμμάχησε με το μεγάλο κεφάλαιο! (Κρουπ). Ερέθισμα καθοριστικό της γραφής αυτού του έργου πρέπει να στάθηκε, πιστεύω, ανάμεσα σε άλλα, και μια φράση του Ανρί ντε Μοντερλάν, δηλωμένου επίσης, μισογύνη και ομοφυλόφιλου, φιλοναζιστή, Γάλλου συγγραφέα, που ο Μισίμα θαύμαζε απεριόριστα: «Ο

51

πόλεμος έχει το καλό ότι μας απομακρύνει από τις γυναίκες!» Η σκηνοθέτιδα (και μεταφράστρια) Άσπα Τομπούλη (επιμέλεια κίνησης: Φώτης Νικολάου) παίρνει στα χέρια της το έργο και το ανασκευάζει νόμιμα και δημιουργικά, το ανατρέπει στην ουσία, κρατώντας μόνο το κέλυφος, την πλοκή του ως πρόσχημα, για να μας δείξει πόσο επικίνδυνο είναι να εμπιστευόμαστε και να ακολουθούμε τυφλά τις εντολές των εξ ουρανού «σωτήρων»· σήμερα μάλιστα που ο φιλοναζισμός υψώνει ξανά απειλητικό κεφάλι. Και πόσο επικίνδυνη είναι, σε όλες τις περιπτώσεις, η σύ-

μπλευση του αμετανόητου, τυχοδιωκτικού μεγάλου κεφαλαίου με τους ορκισμένους εχθρούς της δημοκρατίας. Η Τομπούλη έχει προσθέσει στο έργο μια γυναίκα - κομπέρ που το προλογίζει και παρεμβαίνει ανάμεσα στις σκηνές του· τραγουδά, χορεύει και σχολιάζει μπρεχτικά, «από απόσταση» τα δρώμενα, σε ύφος βερολινέζικου καμπαρέ. Με ρεαλιστικά / αφαιρετικά σκηνικά - κοστούμια (Τόλης Τατόλας), με ανάλογους φωτισμούς (Ηλίας Κωνσταντακόπουλος), με ομόλογους ήχους (Δημ. Ιατρόπουλος). Τα όμορφα, λυπημένα και χαρούμενα τραγούδια του μεσοπολέμου (ενορχήστρωση Νίκου Λαβράνου) δίνονται σε θαυμάσια απόδοση της σκηνοθέτιδας. Για να προκύψει αβίαστα ένα δεύτερο «έργο μέσα στο έργο», με άμεσες κοινωνικές και πολιτικές αναφορές. Μετατοπίζεται θετικά το στίγμα, δεν είναι πια μια πάλη ερπετών, ο Χίτλερ εναντίον του Ρεμ. Είναι ο άνθρωπος και ο εχθρός του, δηλαδή η αγορά με τις εκάστοτε «κουμπαριές» της, με το λούμπεν και με τον υπόκοσμο. Η προικισμένη Μαρλένε Καμίνσκυ (αφηγήτρια και κομπέρ) μου έφερνε στο νου ένα παλιό γλυπτό που ιστορεί τη νίκη της γυναίκας επάνω στα τέρατα. Ο βιρτουόζος Γιάννης Ροζάκης (Κρουπ) είναι ένα εκλεκτό «σόλο βιολί» ψυχρών μουσικών χρωμάτων. Ο Κώστας Καζανάς ως Ρεμ δίνει με ανατριχιαστική αμεσότητα τη μουσική του κροταλία. Ο Χίτλερ του Νίκου Νίκα ντύνεται εύλογα με μουσικές κατσαρολικών που σέρνονται πίσω από άμαξα Καγκελαρίου. Ο Βασίλης Ρίσβας (συνδικαλιστής) παίζει σαν ζογκλέρ με τις ψηλές και τις χαμηλές νότες.

TOY ΚΥΡΙΑΚΟY Π. ΛΟΥΚΑΚΟY

Μοναρχική μεγαλοψυχία από τη σκηνή της ΜΕΤ Με παρελθόν 40 προκατόχων του, από τον Καλντάρα μέχρι τον Γκλουκ, ο Μότσαρτ συνέθεσε την «Επιείκεια του Τίτου» (Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 1/12/2012) ως μορφολογικά αναχρονιστική, αλλά επικερδή παραγγελία επί τη ευκαιρία περιβολής του αυτοκράτορα Λεοπόλδου Β’ των Αψβούργων με το στέμμα της Βοημίας. Αν και γραμμένη κυριολεκτικά «στο πόδι», η μουσική είναι Μότσαρτ 24 καρατίων, με μόνο τίμημα τα συνδετικά ρετσιτατίβα που γνωρίζουμε ότι δεν συνέθεσε ο ίδιος. Η μεγαλειώδης παραγωγή (σκηνοθεσία, σκηνικά και κοστούμια) του αείμνηστου Jean Pierre Ponnelle, που έχει μεταφερθεί και στη μεγάλη οθόνη, εξακολουθεί να λειτουργεί εξαιρετικά στη σκηνή της ΜΕΤ, μέσα από το κλασικό μέτρο και την αισθητική της ταυτότητα. Αλλά και η φωνητική διανομή, υπό την προωθητική της δράσης διεύθυνση του υφολογικά ενήμερου Βρετανού Harry Bicket, δεν κατέλιπε ανεκπλήρωτες επιθυμίες. Σε εξαιρετική φόρμα, ο συχνά απρόβλεπτης απόδοσης τενόρος Giuseppe Filianoti ανταποκρίθηκε άρτια στην περίτεχνη γραφή για τον πρώτο διδάξαντα Αντόνιο Μπαλιόνι, ενώ η Βιτέλλια της Barbara Frittoli αντιστάθμισε, με την ευφυΐα της φωνητικής υποκριτικής, τους γνωστούς

περιορισμούς της εκφοράς. Με μιαν ασυνήθως ισχυρή Σερβίλια στο πρόσωπο της ανερχόμενης Lucy Crowe, τις αναντίρρητες δάφνες της βραδιάς μοιράστηκαν οι εν παντί εξέχουσες μεσόφωνοι Elina Garanca και Kate Lindsey ως σύντροφοι Σέστο και Άννιο. Φωνές με κλασική εστίαση, άψογη άρθρωση, αριστοκρατική μουσικότητα και νεανική λάμψη σκηνικής παρουσίας, έχτισαν δύο πιστευτούς στιβαρούς και πατρίκιους νεαρούς Ρωμαίους, εξαιρετικά ενταγμένους στη latinitas της παραγωγής. Για τις ανάγκες του «Χορού Μεταμφιεσμένων» (9/12/2012), η σκηνοθεσία του David Alden, ως υποκριτική αγωγή των συντελεστών, αποτέλεσε τη μόνη θετική πτυχή μιας παραγωγής που χαρακτηρίστηκε από γνώριμο ενδυματολογικό αλαλούμ (Brigitte Reiffenstuel) και ανώδυνα αφηρημένο σκηνικό (Paul Steinberg). Σε αυτό το πλαίσιο, ωστόσο, και με την υποστήριξη μιας ιδιαίτερα σταθμισμένης και δουλεμένης μουσικής διεύθυνσης από τον πολυπράγμονα Fabio Luisi, έλαμψε κυριολεκτικά το βασικό τρίο της πλοκής: ο Γουσταύος βρήκε στον τενόρο Marcelo Alvarez έναν ερμηνευτή με ποταμούς χρυσού λυρισμού, αψήφιστη τόλμη στις στρατοσφαι-

ρικές πτήσεις της τεσσιτούρας και μεστό πάθος εξαγγελίας. Πλάι του η μεγάλη verdienne της σύγχρονης ΜΕΤ Sondra Radvanovsky, Αμέλια με ισχυρή μουσικοδραματική παρουσία στις εξάρσεις και ευπρόσδεκτη εσωτερικότητα όπου έδει. Αν και λυρικής προέλευσης, ο ωραίος Dmitri Hvorostovsky μετεξελίσσεται σε εκπρόσωπο του βαρύτερου ρεπερτορίου με ιλιγγιώδη έλεγχο αναπνοής στην υπηρεσία της βερντιάνικης καντιλένας. Ευσταθής και ισχυρή στην απαραίτητη για τον ρόλο χαμηλή περιοχή η Ουλρίκα της τοπικής Stephanie Blythe. Τέλος, αργυρόηχος ο mignon Όσκαρ της κολορατρίς Kathleen Kim, χαρακτήρας υπαινικτικός των ερωτικών προτιμήσεων του ιστορικού Γουσταύου, που, όμως, για αδιευκρίνιστους λόγους, γελοιοποιήθηκε ενδυματολογικά από τους υπεύθυνους της παραγωγής. Κρίμα!

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Η ΑΤΖΕΝΤΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

52

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ

Αφρικανικός κινηματογράφος Την ευκαιρία για ένα ταξίδι στην αφρικανική ήπειρο, διασχίζοντας τα γεωγραφικά σύνορα οκτώ χωρών και παρακολουθώντας τις πολιτιστικές εμπειρίες της κάθε μιας, μέσα από τις συνολικά είκοσι ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, παραγωγής της τελευταίας δεκαετίας, από ήδη καταξιωμένους αλλά και νεότερους σκηνοθέτες, που οι περισσότεροι αναπαριστούν την άλλοτε σκληρή και άλλοτε ευκο-

ΚΥΡΙΑΚΗ

1nflow Ένα ντουέτο που διαπραγματεύεται τις ανθρώπινες σχέσεις, δύο σώματα που παρασύρονται αλλά και ελέγχουν τα στοιχεία της φύσης, διαμορφώνοντας ένα καινούργιο τοπίο όπου περνάνε από το «εγώ» στο «εμείς», το 1nflow του Hamilton Monteiro, που ερμηνεύει μαζί με την Εμμανουέλα Κορκή, εξερευνώντας τη μεταμόρφωση και τη φυσική ροή της ενέργειας όπως αντανακλάται

λότερη, αλλά πάντοτε συγκλονιστική μετάβαση από τη ζωή στην επαρχία στην πραγματικότητα της ζωής στις μεγάλες πόλεις, θα έχουν οι θεατές της 2ης Εβδομάδας Αφρικανικού Κινηματογράφου (με ελεύθερη είσοδο) που θα ξεκινήσει την Πέμπτη με την προβολή της ταινίας Η 5η χορδή (2011) της Σελμά Βαργκάς από την Τυνησία, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (Ι. Οδός και Μ. Αλεξάνδρου), στις 9.00 μ.μ.

στον εσωτερικό μας κόσμο και τις μεταπτώσεις του, παρουσιάζεται για τελευταία ημέρα σήμερα στο Rabbithole (Γερμανικού 20, Μεταξουργείο), στις 9.30 μ.μ.

ΔΕΥΤΕΡΑ

Βραβεία θεάτρου μουσικής Με μια ανοιχτή εκδήλωση, την οποία θα προλογίσει ο πρόεδρός της Κυριάκος Λουκά-

Φωτογραφικά ζεύγη

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ agenda.avgi@gmail.com

Με ακόμη μια «δίδυμη» έκθεση, ο «Φωτογραφικός Κύκλος» φέρνει αντιμέτωπες δύο φωτογράφους, ένα φωτογραφικό ζεύγος που το ενώνει ένα κοινό καλλιτεχνικό ή βιωματικό στοιχείο. Στην τρίτη έκθεση από τη σειρά «Φωτογραφικά ζεύγη», που επιμελείται ο θεωρητικός της φωτογραφίας Πλάτων Ριβέλλης, δύο νέες φωτογράφοι, η Δέσποινα Πιλάτη και η Έφη Χαλιορή, παρουσιάζουν την πρώτη τους έκθεση, με σκοπό να πραγματοποιήσουν έναν καλλιτεχνικό διάλογο μέσα και πέρα από τις φωτογραφίες. Αυτό το στοιχείο της νεότητας ενώνει τις δύο καλλιτέχνιδες, για τις οποίες ο Π. Ριβέλης σημειώνει ότι η μεν Δ. Πιλάτη «από την αρχή έπεσε στα βαθιά και αμέσως επέπλευσε», η δε Ε. Χαλιορή έκανε «κινήσεις ιδιαίτερα τολμηρές, που έδειξαν ότι διέθετε και τις γνώσεις, και τη διάθεση να διαμορφώσει μια δική της πρόταση». Τον φωτογραφικό τους διάλογο (που θα κυκλοφορήσει σε βιβλίο από τις εκδόσεις Κίχλη) μπορεί να παρακολουθήσει κανείς μέχρι τις 16/3, από την Τρίτη στην Ελληνοαμερικα-

κος, η Ένωση Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Πολιτισμού του Δήμου Αθηναίων, θα απονείμει τα Βραβεία Κριτικών Θεάτρου και Μουσικής, καθώς και τα βραβεία «Κάρολος Κουν» 2012, στην αίθουσα Δ. Μητρόπουλος στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Β. Σοφίας και Κόκκαλη), στις 12.00 μ.

ρεαλισμού, ζωγραφικές ιστορίες που δεν αναπολούν παθητικά στιγμές από κάποιο ένδοξο παρελθόν, αλλά επιδιώκουν να επαναπροσδιορίσουν δυναμικά το μέλλον, παρουσιάζει έως τις 23/3 ο Βασίλης Σελιμάς στην έκθεση ζωγραφικής Νοσταλγοί, που εγκαινιάζεται απόψε στη Thanassis Frissiras Gallery (Κριεζώτου 7), στις 8.00 μ.μ.

Χειμωνιάτικο ταξίδι

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

Ένα αλληγορικό μουσικό ταξίδι στην καρδιά του χειμώνα, στην πληγωμένη από έρωτα καρδιά ενός νέου, ενώνει τη μουσική και την ποίηση μέσα από έναν κύκλο τραγουδιών που συνέθεσε ο Φραντς Σούμπερτ το 1827, βασισμένος στους στίχους του ρομαντικού ποιητή Βίλχελμ Μύλλερ. Το έργο του Winterreise ερμηνεύουν ο Tobias Schlierf (μπάσος) και ο Julien Duchoud (πιάνο), στην αποψινή συναυλία στο θέατρο Πορεία (Τρικόρφων 3-5, πλ. Βικτωρίας), στις 8.30 μ.μ.

Σπάνια τραγούδια και μουσικές από τον γνωστό αλλά και τον άγνωστο Μωριά, τραγούδια που μιλούν για τη χαρά και τον πόνο, τον έρωτα και την αγάπη, τον γάμο και την ξενιτιά παρουσιάζουν οι Κώστας Παυλόπουλος, Κατερίνα Παπαδοπούλου, Περικλής Παπαπετρόπουλος και Χάρης Λαμπράκης, σε μια μωραΐτικη βραδιά στη μουσική σκηνή Αυλαία (Αγ. Όρους 15, Βοτανικός), στις 10.00 μ.μ.

Ευθύμης Παπαδημητρίου Βραδιά αφιερωμένη στη μνήμη του Ευθύμη Παπαδημητρίου που έφυγε τον περασμένο Σεπτέμβρη, όπου θα μιλήσουν ο συγγραφέας Π. Κοροβέσης, ο πανεπιστημιακός Θ. Σακελλαριάδης και η βουλευτής Β’ Αθηνών ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Χ. Καφαντάρη, με συντονιστή τον Τ. Μακρίδη και ανάγνωση κειμένων από τη Μ. Μακρίδη, διοργανώνεται στο Παραδοσιακό Καφενείο «1968» (Ελ. βενιζέλου 99, Καλλιθέα), στις 7.00 μ.μ.

ΤΡΙΤΗ

Μωραΐτικη βραδιά

ΣΑΒΒΑΤΟ

Κοντορεβυθούλα Το πρωτοποριακό θεατρικό έργο Κοντορεβυθούλα... μια ιστορία του σήμερα, της βραβευμένης Γαλλίδας μυθιστοριογράφου και θεατρικής συγγραφέως Κλωντίν Γκαλεά, η οποία εμπνέεται από το διάσημο παραμύθι, αλλά γράφει για τους μικρούς θεατές ένα ολόφρεσκο, σύγχρονο κείμενο, στο οποίο, μέσα από μία ανάλαφρη ματιά, μιλάει με αισιοδοξία και χιούμορ για θέματα σημαντικά, που αφορούν τις σχέσεις των παιδιών με τους γονείς τους, παρουσιάζεται, σε σκηνοθεσία Τατιάνας Λύγαρη, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης (Ν. Παραλία), στις 5.00 μ.μ.

Χρέος Είναι το ελληνικό χρέος μόνο ελληνική υπόθεση; Πάνω σε αυτό το ερώτημα θα αναμετρηθούν ενώπιον ακροατηρίου ο Γερμανός χριστιανοδημοκράτης βουλευτής KlausPeter Willsch και ο Σκωτσέζος οικονομολόγος, μέλος της Λέσχης της Ρώμης, Graeme Maxton, απαντώντας στο κοινό γύρω από τα χαρακτηριστικά του ελληνικού χρέους αλλά και τις ενδεδειγμένες λύσεις απέναντι στη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (Συγγρού 107), στις 7.00 μ.μ.

ΤΕΤΑΡΤΗ

Τον καιρό των Ελλήνων Στη λαϊκή εικονογραφία των αρχών του 20ού αιώνα και τους τρόπους με τους οποίους αυτή απέδωσε την Ελληνική Επανάσταση, ειδικότερα στο έργο των σημαντικών εικονογράφων Κόλμαν, Χάουπτ, Χρηστίδη, Αριστέα, καθώς και σε έργα του Θεόφιλου, είναι αφιερωμένη η έκθεση υπό τον τίτλο Τον καιρό των Ελλήνων, που επιμελείται ο ιστορικός τέχνης Παναγιώτης Σ. Παπαδόπουλος, κατά τα εγκαίνια της οποίας θα παρουσιαστεί η περφόρμανς της εικαστικού Κατερίνας Αθανασίου με τίτλο Οι σημαίες, στην Πινακοθήκη Γρηγοριάδη (Μ. Αντύπα 18, Ν. Ηράκλειο), στις 7.30 μ.μ.

ΠΕΜΠΤΗ

Νοσταλγοί Τις αινιγματικές του ιστορίες, μέσα από την ανθρωποκεντρική ζωγραφική του ματιά, που χαρακτηρίζεται από έντονα αφηγηματικά στοιχεία, ισορροπώντας μεταξύ ονείρου και

Ευριπίδου Ελένη Ένα από τα κλασικά έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, την Ελένη του Ευριπίδη, ζωντανεύουν τέσσερις νέοι ηθοποιοί (Χαρά Ιωάννου, Ιωάννα Κολλιοπούλου, Αντώνης Πριμηκύρης, Δημήτρης Σαμόλης), μέσα από τη σύγχρονη σκηνοθετική οπτική του Δημήτρη Καραντζά και διατηρώντας τα απολύτως απαραίτητα σκηνικά στήνουν μια ευέλικτη παράσταση που παίζεται ήδη και σε σχολικούς χώρους, φέρνοντας κάθε Κυριακή κοντά στο κοινό το κείμενο του Ευριπίδη σε έναν χώρο που χρησιμοποιείται για πρώτη φορά ως θεατρικός, το φουαγιέ της Νέας Σκηνής «Νίκος Κούρκουλος» του Εθνικού Θεάτρου (Αγ. Κωνσταντίνου 2224), στις 5.00 μ.μ.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΠΕΡΙΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ Νομίζω ότι το έχω ξαναγράψει, θα το γράψω όμως ακόμα μια φορά: πριν μερικά χρόνια, σε κάποιο ταξίδι του Κάρλος Φουέντες στην Ελλάδα, και ενώ τρώγαμε σε ένα εστιατόριο κάπου δίπλα στο Γκάζι, τον ρώτησα αν είχε να μου προτείνει ένα καλό λατινοαμερικάνικο μυθιστόρημα νέου συγγραφέα. Κι εκείνος, χωρίς να το πολυσκεφτεί, μου είπε: ο Κόκκινος Απρίλης ενός νεαρού Περουβιανού ονόματι Σαντιάγο Ρονκαλιόλο, ένα πολιτικό μυθιστόρημα που είναι ταυτόχρονα καλή λογοτεχνία. Εμείς, στον Καστανιώτη, είχαμε αγοράσει ήδη τα δικαιώματα του βιβλίου, πράγμα που εντυπωσίασε -θυμάμαιτον Φουέντες, ο οποίος δεν περίμενε ότι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος είχε τόσο μεγάλες και τόσο ευαίσθητες κεραίες, ικανές να εντοπίσουν το μυθιστόρημα ενός νέου συγγραφέα που δημοσίευε στην άλλη άκρη του κόσμου. Ο Κόκκινος Απρίλης ήταν το μυθιστόρημα που μας γνώρισε τον Σαντιάγο Ρονκαλιόλο. Ένα απίστευτα δυνατό μυθιστόρημα που τρέφεται από τη αιματοβαμμένη πρόσφατη ιστορία του Περού, με ήρωα έναν εισαγγελέα ο οποίος -αντιγράφω από μια παρουσίαση του ίδιου του Ρονκαλιόλο- «δεν έχει κάνει ποτέ τίποτα καλό, δεν έχει κάνει ποτέ τίποτα κακό, δεν έχει κάνει ποτέ τίποτα που να μην ορίζεται από τον κανονισμό λειτουργίας της υπηρεσίας του, και τώρα πρέπει να έρθει αντιμέτωπος με τη φρίκη». Το ενδιαφέρον του συγγραφέα για το Φωτεινό μονοπάτι και γι’ αυτό το παράξενο μείγμα ουτοπικής ιδεολογίας αλλά και της πιο ανηλεούς εγκληματικότητας, θα έρθει να επιβεβαιώσει και η μονογραφία του για τον Αμπιμαέλ Γκουσμάν, ένα βιβλίο-ντοκουμέντο με τίτλο Η τέταρτη ρομφαία, που προσπαθεί να καταλάβει την αρρωστημένη ψυχοσύνθεση του ηγέτη της φιλομαοϊκής εκείνης ομάδας ο οποίος έσπειρε τον θάνατο -ακριβώς όπως και το τότε επίσημο κράτος του Περού- σε έναν ακήρυχτο εμφύλιο που άφησε πίσω του δεκάδες χιλιάδες νεκρούς. Αλλά και τα υπόλοιπα βιβλία του Ρονκαλιόλο που γνωρίζουμε στην Ελλάδα, όπως η οικογενειακή δραματική κωμωδία Η ντροπή ή το μυθιστόρημα Αναμνήσεις μιας κυρίας (αυτό το τελευταίο με επίκεντρο την επανάσταση του Κάστρο στην Κούβα), έχουν πάντα την πολιτική σε πρώτο πλάνο. Οι ιστορίες των ανθρώπων είναι πάντα δεμένες με τις ιστορίες της χώρας τους και της εποχής τους και οι άνθρωποι είναι πάντα θύματα και ταυτόχρονα, με τον τρόπο τους, πρωταγωνιστές του ιστορικού γίγνεσθαι. Γόνος αριστερής οικογένειας, μεγαλωμένος στο Μεξικό, όπου για πολιτικούς λόγους είχαν καταφύγει οι γονείς του, ο 38χρονος σήμερα Ρονκαλιόλο δεν μπορεί να διανοηθεί μια απολίτικη λογοτεχνία. Το ίδιο έκανε και η προηγούμενη λατινοαμερικάνικη γενιά, η γενιά των Μάρκεζ, Λιό-

σα, Φουέντες, Ρούλφο. Μόνο που ως εκπρόσωπος μιας άλλης γενιάς, το κάνει με διαφορετικό τρόπο. Απόδειξη αυτό το εκπληκτικό non fiction μυθιστόρημα, αυτή η βασισμένη σε πολλές αληθινές ιστορίες μυθιστορία, που κυκλοφόρησε αυτή την εβδομάδα και στην Ελλάδα με τίτλο Ο Ουρουγουανός εραστής (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη). Ο Ρονκαλιόλο ξεκινά με ένα ερώτημα, ένα ερώτημα που χρόνια

οι λογαριασμοί της Ιστορίας δεν κλείνουν ποτέ αν δεν λυθούν τα ιστορικά κενά, το ερώτημα πού τελικά αναπαύεται ο ποιητής από τη Γρανάδα, αντιφασίστας και ομοφυλόφιλος, ο οποίος δολοφονήθηκε ακριβώς επειδή ήταν αντιφασίστας και ομοφυλόφιλος, έχει τη σημασία του. Το ερώτημα, βέβαια, όπως και η ερωτική ιστορία μεταξύ του Λόρκα και του ωραίου εραστή από την Ουρουγουάη, του Ενρίκε Αμορίμ, αληθινού

53 ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΙΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΗ

τάματα αλήθειες που δεν είχαν φανταστεί ποτέ. Ναι. Ο Ουρουγουανός εραστής μιλάει για έναν έρωτα που έπρεπε να μένει κρυφός και κρυμμένος ακόμα και στους χώρους της Αριστεράς, που ήθελε να λέγεται προοδευτική και πάλευε, θεωρητικώς, για την ελευθερία του ανθρώπου· κι ο έρωτας αυτός μάς ταξιδεύει σε δύο ηπείρους, στη Λατινική Αμερική και στην Ευρώπη, λίγο πριν και λίγο μετά τον παγκόσμιο πό-

Ο Λόρκα και ο εραστής από την Ουρουγουάη

Η ερωτική ιστορία μεταξύ του Λόρκα και του Ενρίκε Αμορίμ, αληθινού πρωταγωνιστή του βιβλίου, είναι η αφορμή για τον Ρονκαλιόλο να εξετάσει μια ολόκληρη εποχή, έναν ολόκληρο κόσμο

τώρα απασχολεί τους ιστορικούς και εξάπτει τη φαντασία των εκατομμυρίων σε όλο τον κόσμο φίλων του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα: πού τελικά βρίσκεται ο τάφος του ποιητή, γιατί δεν έχουν βρεθεί ποτέ τα οστά του; Το ερώτημα έχει μείνει αναπάντητο, αφού ο τάφος που έχει εντοπιστεί ως ο τάφος του Λόρκα έχει αποδειχτεί άδειος. Κι επειδή όλες οι μεγάλες επαναστάσεις και αντεπαναστάσεις έχουν τους μύθους τους, και επειδή

πρωταγωνιστή αυτού του βιβλίου, είναι ουσιαστικά μια αφορμή, η αφορμή για τον Ρονκαλιόλο να εξετάσει μια ολόκληρη εποχή, έναν ολόκληρο κόσμο. Το βιβλίο ξεκινάει από το ταξίδι που κάνει ο Λόρκα στην Αργεντινή και την Ουρουγουάη το 1933, διάσημος και ευτυχής μετά την επιτυχία του Ματωμένου Γάμου, και τελειώνει λίγο μετά τον θάνατο του Στάλιν, όταν όλοι όσοι πίστεψαν στον κομμουνισμό καλούνται να δουν κα-

λεμο, στα χρόνια που άλλαξαν το πρόσωπο του κόσμου - άρα και της ζωής, και της κουλτούρας, και της πολιτικής, και της ηθικής, και της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Μέσα από έναν εξαιρετικό λογοτεχνικό χαρακτήρα που ο αναγνώστης δεν θα ξεχάσει ποτέ, τον μέτριο ποιητή και πεζογράφο Ενρίκε Αμορίμ, εκατομμυριούχο και κομμουνιστή, ομοφυλόφιλο και με οικογένεια, φιλόδοξο και αφελή, ψεύτη και απίστευτα ειλικρι-

νή, ο Ρονκαλιόλο, λογοτέχνης και δημοσιογράφος μαζί, μας μιλάει για μια εποχή πολύ κοντινή στη δική μας, και όμως ήδη πολύ μακρινή. Η ανάγνωση αυτού του βιβλίου είναι ένα ταξίδι. Και συνταξιδιώτες μας δεν είναι μόνο ο Λόρκα που δολοφονήθηκε τόσο νέος και ο Αμορίμ που είχε την τύχη να ζήσει μια πολυτάραχη ζωή, αλλά και άλλες μεγάλες προσωπικότητες της εποχής: ο Μπόρχες, ο Νερούδα, ο Αραγκόν, ο Πικάσο, ο Τσάπλιν αλλά και πολλοί άλλοι, ο Έρενμπουργκ, ο Ραφαέλ Αλμπέρτι, ο Νταλί, ο Σαρτρ. Ο Ουρουγουανός εραστής φωτίζει πολλές άγνωστες ή ελάχιστα γνωστές πλευρές τους, ιδιαίτερα όσον αφορά τις σχέσεις τους με τα κομμουνιστικά κόμματα, τη γραφειοκρατία, τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό, τον σταλινισμό. Πώς μπορείς να ξεχάσεις την ιστορία, για παράδειγμα, του Πικάσο που προσπαθεί -εξαιρετικά αγχωμένος- να φτιάξει ένα πορτρέτο του Στάλιν μόλις αυτός πεθαίνει, θέλοντας να ικανοποιήσει τους πάντες, και αποτυχαίνει παταγωδώς; Ο Ρονκαλιόλο, με τη μανία και την πίστη ενός αρχαιολόγου, σκάβει, βρίσκει, μελετά, σκέφτεται, επινοεί, ενώνει τα σπασμένα κομμάτια. Και σε βάζει μαζί του στον τόπο που σκάβει. Κι εσύ θέλεις να μείνεις εκεί, να μη φύγεις, να κολλήσεις κι εσύ μαζί του τα θραύσματα. Ίσως επειδή καταλαβαίνεις ότι αφενός τέτοιες ιστορίες -ευτυχώς ή δυστυχώς- δεν ζει πια η ανθρωπότητα, και αφετέρου γιατί εμείς είμαστε όλοι παιδιά εκείνης της εποχής, εκείνων των ονείρων και εκείνων των απογοητεύσεων. Και εκείνων των ερώτων, τολμώ να πω, ακόμα κι αν αυτοί έμειναν μισοί, άκαρποι, ανολοκλήρωτοι, βασανισμένοι.

54

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ

Η επιστροφή του Γκράμσι μας διδάσκει ότι καμία ήττα δεν είναι οριστική ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 47

Και το τότε ιταλικό απελευθερωτικό κίνημα απαρτίζανε ένα σύνολο κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, που, τηρουμένων των αναλογιών, θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε «δεξιές», «κεντρώες» ή και «αριστερές». Είναι σαφές σε ποια πλευρά βρίσκεται ο νους και η καρδιά του Γκράμσι. Είναι σαφές ότι οι Γκαριμπάλντι και Ματσίνι είναι οι άνθρωποί του. Το στοιχείο όμως αυτό δεν τον κάνει να χάσει την επαφή του με την πραγματικότητα και να επιμείνει στο ότι «η εθνική ενότητα είχε μιαν ορισμένη ανάπτυξη κι όχι μιαν άλλη. Κινητήρια δύναμη αυτής της ανάπτυξης ήταν το κράτος του Πιεμόντε». Με τη διαπίστωση αυτή ο Γκράμσι πραγματοποιεί δυο καθοριστικές τομές. Πρώτον, ξεκόβει οριστικά με τη φαντασιακή εικόνα για τους πραγματικούς ρόλους. Δεύτερον, αναγνωρίζει ότι η απελευθέρωση της Ιταλίας είναι προϊόν δράσης πολλών πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων, ετερόκλητων πολλές φορές μεταξύ τους, που δίνουν τον αγώνα με βάση ένα κοινό minimum. Αυτό για τον Γκράμσι αποτελεί μια πραγμα-

τικότητα απτή και αδιαμφισβήτητη. Το ζήτημα όμως δεν σταματάει προφανώς εδώ, διότι το πρόβλημα που εγειρόταν τότε και εγείρεται και σήμερα είναι: Σ’ αυτό το μπλοκ των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων ποιο ρόλο και ποια θέση μπορεί να έχει η δημοκρατική, πατριωτική και ριζοσπαστική Αριστερά. Ο Γκράμσι πιστεύει ότι η Αριστερά θα πρέπει να μπει μπροστά και να καθοδηγήσει τον αγώνα αυτόν. Θέτει δηλαδή ευθέως το ζήτημα της ηγεμονίας. Με τη θεμελιακή όμως διαφορά ότι θεωρεί απαραίτητη προϋπόθεση ότι η ηγεμονία αυτή δεν θα είναι αποτέλεσμα οργανωτικής ή στενά πολιτικής λογικής, αλλά προϊόν ηθικής και ιδεολογικής ηγεμονίας. Με δυο λόγια ο Γκράμσι στις μέρες μας ενδεχομένως να έλεγε ότι το κόμμα της Αριστεράς (ο ΣΥΡΙΖΑ ας πούμε) θα μπορούσε αποτελεσματικά να ηγεμονεύσει στον βαθμό που όντως θα ήταν ένας αυθεντικός φορέας ηθικής και πολιτικής αναμόρφωσης της κοινωνίας.

διανόησης, δεν κατορθώνει σήμερα σ’ αυτούς τους χώρους να θέτει την ατζέντα. Για ποιο λόγο πιστεύετε;

νόηση δύσκολα μπορεί να κρύψει τον ρόλο του ως κοινωνική Δεξιά. Προτίμησε λοιπόν ή να εκφέρει έναν αδύναμο λόγο ντροπαλής διαμαρτυρίας ή να ολοκληρώσει τη μετάλλαξη γινόμενο οργανικός διανοούμενος, όχι πλέον της Αριστεράς αλλά του συστήματος.

Η Αριστερά, παρά την παράδοση που έχει στους χώρους της τέχνης και της

Ο Γκράμσι σχολιάζοντας τη στάση των Ιταλών διανοουμένων την περίοδο του φασισμού σημείωνε ότι: «Πράγματι, το παρόν δεν έχει μια λογοτεχνία δεμένη με τις πιο βαθιές και στοιχειώδεις αναγκαιότητές του, επειδή η υπάρχουσα λογοτεχνία, εκτός από λίγες εξαιρέσεις, δεν είναι συνδεδεμένη με την εθνική - λαϊκή ζωή, αλλά με περιορισμένες ομάδες που είναι αλογόμυγες της εθνικής ζωής». Ας μεταφέρουμε λοιπόν το παραπάνω απόσπασμα στη σημερινή μνημονιακή Ελλάδα. Είναι πιστοποιημένο, ότι ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορικής Αριστεράς προσχώρησε στον συβαριτισμό της μεταπολίτευσης. Αυτό λοιπόν το κομμάτι, που με διάφορους τρόπους μπήκε στο κράτος, την οικονομία και την παιδεία, διατήρησε τον πολιτικά αριστερό λόγο του ενώ κοινωνικά είχε μετατοπιστεί. Όσο τα πράγματα εξακολουθούσαν όπως - όπως να πορεύονται, το πρόβλημα συγκαλυπτόταν. Τώρα όμως που τα ψέματα τελείωσαν, το κομμάτι αυτό ως δια-

Μ’ όποιο τρόπο κι αν διαλέξουμε, τα όσα ο Γκράμσι διατύπωσε παραμένουν στο πυρηνικό τους στοιχείο απόλυτα επίκαιρα και για το παρόν. Το σύνολο του έργου του αποτελεί πραγματικά ένα κυριολεκτικό οπλοστάσιο που μπορεί να μας οπλίσει με κάθε χαρακτήρα όπλου, από τον χώρο της πολιτικής μέχρι την τέχνη, από το χώρο της δημοσιογραφίας μέχρι το εκπαιδευτικό σύστημα, από τον χώρο των συμβουλίων μέχρι το χώρο της κεντρικής διακυβέρνησης. Απαισιοδοξία στη σκέψη, αισιοδοξία και αποφασιστικότητα στη δράση. Η επιστροφή του Γκράμσι μας διδάσκει ότι καμία ήττα δεν είναι οριστική.

& Γ’ Σεπτεμβρίου, 210-82.33.125) Πα-Κ: Φαλακρή τραγουδίστρια (Ιονέσκο). ΦΟΥΑΓΙΕ: Οι αδέσποτοι (Μ. Σπυράτου) (έως 14/2) BIOS (Πειραιώς 84, 210-34.25.335) MAIN: Πε-Κ: Ulrike (Α. Καραζήσης) (έως 2/3) Δ-Τρ: Spring Xpress (Φ. Βέντεκιντ) (έως 5/3). BASEMENT: Δ-Τρ: Οι παίκτες (Cheek-bones) OFFICES: CINEMATHEQUE: Δ-Τρ: Η χαμένη τιμή της Katharina Blum (Ομάδα Ubuntu) (έως 2/3). ΒΡΕΤΑΝΙΑ (Πανεπιστημίου 7, 210-32.21.579) Αχ, αυτά τα φαντάσματα (Ε. Ντε Φίλιππο). ΒΥΡΣΟΔΕΨΕΙΟ (Ορφέως 174, 210-34.53.203) Δ-Τρ: Δέρμα (ομάδα ODC) (έως 26/2). ΓΥΑΛΙΝΟ (Λ. Συγγρού 143, 210-93.16.101) Κ: Πλούτος του Αριστοφάνη (ομάδα Πείρα(γ)μα). ΔΗΛΟΣ (Ελευσινίων 11α, 6977661087) Το νόημα (Μ. Λαϊνά). ΔΙΑΝΑ (Ιπποκράτους 7, 210-36.26.596) Κατάδικός μου (Ελ. Ράντου). Δ-Τρ: Η γιαγιά (Ντ. Σπυρόπουλου). ΔΙΑΧΡΟΝΟ (Πυθέου 52, Ν. Κόσμος, 210-72.33.229) Η πιο δυνατή Δεσποινίς Τζούλια (Στρίντμπεργκ). ΔΙΕΛΕΥΣΙΣ (Λέσβου 15, Κυψέλη, 210-86.13.739) Πα-Σ: Άραβες ποιητές (Χρ. Κορνηλίου) (26/2). ΕΘΝΙΚΟ (Αγ. Κωνσταντίνου 22-24, 213.03.24.848, 210-33.05.074) ΚΕΝΤΡΙΚΗ: Οδύσσεια (Μπ. Ουίλσον). ΝΕΑ ΣΚΗΝΗ: Ζ (Β. Βασιλικός) (έως 24/2). ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ: Πε-Πα: Το έπος του Διγενή Ακρίτη. ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ (ΡΕΞ): Τα κόκκινα φανάρια (Α. Γαλανού). ΕΚΑΤΗ (Υακίνθου & Εκάτης 11, 210-64.01.931) Σ-Κ: Ο χορός του θανάτου (Στρίντμπεργκ). Δ-Τρ: Μαύρα τακούνια (Γ. Χρονάς). 104 (Eυμολπιδών 41, Γκάζι, 210-3455.020) ΚΕΝΤΡΙΚΗ: ΠεΠα: Η’ (Ομάδα Τεχνικό). Σ-Κ: Διπλό βιβλίο (Δ. Χατζή). Να ‘ρθω μαζί σου; (Αλεξάνδρα Κ). Β’ ΣΚΗΝΗ: Σ-Κ: I am my own wife (D. Wright) (έως 28/2). ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΚΦΡΑΣΗ (Λέσβου 8 & Απειράνθου, 210-86.45.400) Δανεικά κι αγύριστα (Μαίρη Ιγγλέση). ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ (Σαρρή 11, 210-32.11.750) Κράμερ εναντίον Κράμερ (A. Corman) (έως 17/2). ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ (Ιάκχου 19, Γκάζι, 21034.25.170) Δ-Τρ: Ο Μάκης (Β. Κατσικονούρη). Τε-Πε: Με το μικρό όνομα Ρίτα. Πα-Σ: Δύσκολα τα πράγματα (Γ. Χατζηπαύλου). ΕΝΔΟΡΦΙΝΗ (Β. Μπενάκη 7, Μεταξουργείο, 210-52.00.059) Δ-Τρ: Διάδρομος (Ευσταθία). Σ: Και δεν έχει ξημερώσει ακόμα (Κ. Γιαννακίδης). ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ (Ναυπλίου 12 & Λένορμαν, 21051.38.067) Κίεβο (Σ. Μπλάνκο). BLACK BOX: Πα-Κ: 6 βύσσινα στον κήπο (Ομάδα Σύρμα) (έως 17/2) ΖΙΝΑ (Λ. Αλεξάνδρας 74, 21064.24.414) Τι Βουλή θα παραδώσεις, μωρή; (επιθεώρηση). Δ-Τρ: Τα ραδίκια ανάποδα (Γ. Γαλίτη). ΗΜΕΡΑΣ (Γεννηματά 20, Αμπελόκηποι, 210-69.29.090) Σ-Κ: Όταν συνάντησα τον Στέλιο (Θ. Σκρουμπέλου). Δ-Τρ: Η σκιά του ειδώλου (Γ. Χαλιακιόπουλου). ΜΠΛΕ ΣΚΗΝΗ: Πα-Σ: Το φως που (πάντα) καίει (Κ. Βάρναλη). ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ (Νάξου 84, 210-22.36.890) Το συναξάρι του Ανδρέα Κορδοπάτη (Θ. Βαλτινού). ΘΕΑΤΡΟΝ (Κέντρο Πολιτισμού «Ελλ. Κόσμος», Πειραιώς 254, 212-254.03.00) ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Fame (μιούζικαλ). ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ: Πήρε τη ζωή στα χέρια της (Β. Κατσικονούρη). Δ-Τρ: Η κατάρα της Ίρμα Βεπ (Τ. Λάντλαμ). ΚΤΙΡΙΟ 56: Η άλλη αίσθηση (Maupassant). ΘΕΜΕΛΙΟ (Λένορμαν 82, 210-86.43.310) Πα-Κ: Ελάτε σ’ εμάς για έναν καφέ (Β. Νικολαΐδη) (έως 24/2). ΘΗΣΕΙΟΝ (Τουρναβίτου7, Θησείο, 210.32.55.444) Οι ζωές των άλλων (Α. Όστερμάγερ) Δ-Τρ, Πα, Κ: Mistero Buffo (Ντ. Φο). Σ: Γράμματα στα κοριτσάκια (Violet Louise). ΘΥΜΕΛΗ (Μοσχονησίων 32, πλ. Αμερικής, 210-86.57.677) Full Screen και Στη μάνδρα του Αττίκ (Λόρνα). ΙΔΡΥΜΑ Μ. ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ (Πειραιώς 206, 21034.18.550) ΘΕΑΤΡΟ: Δ-Τρ: Ο δήμιος του έρωτα (Ι. Γιάλομ).

BLACK BOX: Erofili synopsis (Χορτάτση) (έως 17/3). ΓΚΑΡΑΖ: Είσαι σκοπός και γύρω σου χορεύουν τσοπανόσκυλα (Bijoux de Kant) (έως 17/2). ΙΛΙΣΙΑ (Παπαδιαμαντοπούλου 4, 210-72.10.045) Ο

επιθεωρητής έρχεται (Τζ. Πρίσλεϋ). Δ-Τρ: Χάρτινα λουλούδια (E. Wolff). ΚΑΠΠΑ (Κυψέλης 2, 210-88.31.068) Σωτηρία Μπέλλου, η περιπλανώμενη ζωή μιας ρεμπέτισσας (Σ. Αδαμίδου). Δ-Τρ: Γράμμα σ ένα παιδί που δεν γεννήθηκε ποτέ (Ορ. Φαλάτσι). ΚΑΡΕΖΗ (Ακαδημίας 3, 210-36.36.144) Ο αφέντης Πούντιλα και ο δούλος του ο Μάτι (Μπ. Μπρεχτ). Δ-Τε: Πέρασα με κόκκινο (Σ. Αδαμίδου). ΚΑΤΩ ΑΠ’ ΤΗ ΓΕΦΥΡΑ (Σταθμός Νέου Φαλήρου, 21048.16.200) Σ-Κ: Ερωτικά γράμματα (A. R. Gurney). Πα-Κ: Ανοιχτό ζευγάρι (Ντ. Φο) (έως 24/2). Δ-Τρ: Mikrasia (ομάδα Γέφυρα). ΚΕΛΥΦΟΣ (Αμφικτύονος 17, Θησείο, 210-34.10.820) Πα-Κ: Mein Komplex (ομάδα Έκρηξη). Δ-Τρ: Νίνα 2 (Κ. Σπερελάκη). ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΗΛΕΟΡΑΣΕΩΝ (Κύπρου 91Α, Κυψέλη, 213004.04.96) Παρθενώνας (Χρ. Θεοδωρίδης). Drama Perpetua (Γ. Φριντζήλα). ΚΙΒΩΤΟΣ (Πειραιώς 115, 210-34.27.426) Τα βαφτίσια (Ν. Μουτσινά - Τζ. Διαγούπη). ΚΙΝΗΤΗΡΑΣ STUDIO (Ερεχθείου 22, Ακρόπολη, 210-92.48.328) Πα-Κ: Παραμονή Πρωτοχρονιάς (Κ. Καραφύλλη) (έως 17/2). ΚΝΟΤ GALLERY(Μιχαλακοπούλου 206) «Σβήσε το πρόσωπό μου και ξαναρχίζουμε» (Δ. Κονδυλάκη). ΚΝΩΣΟΣ (Πατησίων 195 & Κνωσού 11, 210-86.77.070) Πα-Κ: Η φάρμα των ζώων (Τζ. Όργουελ). CORONET (Φρύνης 11 & Υμηττού, 210-70.12.123) Πα-Κ: Caveman (R. Becker). ΛΑΜΠΕΤΗ (Λ. Αλεξάνδρας 106, 210-64.63.685) Άντρες έτοιμοι για όλα (Sinclair - McCarten). ΛΥΧΝΟΣ (Χαλκιδικής 83, Γκάζι, 6981982591) ΠαΚ: Άνθος του γιαλού (Α. Παπαδιαμάντη) (έως 31/3). ΜΕΤΑΞΟΥΡΓΕΙΟ (Ακάδημου 14, 210-52.34.382) Πα-Κ: Η άλωση της Κωνσταντίας (Γ. Μακριδάκη). Κ-Τρ: Αγγέλα Παπάζογλου. Κ: Η τύχη της Μαρούλας (Δ. Κορομηλά). ΜΙΚΡΗ ΠΛΑΝΗ (Δικαιάρχου 106108, Παγκράτι, 210-70.19.616) Σ-Κ: Το στοίχημα (Τσέχωφ). ΜΙΚΡΟ ΠΑΛΛΑΣ (Αμερικής 2, 210-32.10.025) Μια τρελή, τρελή σαραντάρα (Σακελλάριου - Γιαννακόπουλου). ΜΟΡΦΕΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ (Αλκμήνης 13, Κ. Πετράλωνα, 210-34.64.002) Πα-Κ: Ένας εχθρός του λαού (Ίψεν). ΜΟΥΣΟΥΡΗ (πλ. Καρύτση 7, 21033.10.936) Ένας υπηρέτης με δύο αφεντικά (Γκολντόνι). ΜΠΡΟΝΤΓΟΥΑΙΗ (Αγ. Μελετίου 61, 210-86.50.250) Πα-Κ: Τρεις και μη χειρότερα (Μ. Μπέλεϊ). Τε, Σ: Το θαύμα της Άννυ Σάλιβαν (Γ. Γκίμπσον). ΝΕΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ (Σπ. Τρικούπη 34, 21082.53.489) Αντιγόνη (Ζ. Ανούιγ). ΝΕOΥ ΚOΣΜOΥ (Αντισθένους 7 - Θαρύπου, Φιξ, 210-92.12.900) ΠΑΝΩ ΧΩΡΟΣ: Η ρομαντική μου ιστορία (D.C. Jackson). Δ-Τρ: Βυσσινόκηπος (Τσέχωφ). Σ: Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας (εφήβικό). Κ: Ο Γιαννάκης (Γ. Μακκά). ΚΑΤΩ ΧΩΡΟΣ: Πα-Κ: Βάκχες (Ευριπίδη). ΔΩΜΑ: Πα-Κ: Ελεονόρα Ντούζε, η τελευταία νύχτα (Γκ. ντα Κιάρα) (έως 17/2). ΟΔΟΥ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ (Κεφαλληνίας 16, 210-88.38.727) Α’ ΣΚΗΝΗ: Φόνισσα (Αλ. Παπαδιαμάντη). Β’ ΣΚΗΝΗ: Frida/Frida (E. Andre Gonzalez) OLVIO (Φαλαισίας 7, Γκάζι, 210-34.14.118) Η καύση (Σ. Τζίτζης) ΟΛΥΜΠΙΑ (Ακαδημίας 59-61, 210-36.12.461, 210-36.43.725) Χαλιμά (Θ. Σακελλαρίδη). Κοκκινοσκουφίτσα (Σ. Μπάραμπ). ΟΡΦΕΑΣ (Πανεπιστημίου 38, 210-36.04.618) Παναγία των Παρισίων (Β. Ουγκώ). ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ (Παραμυθίας 27, 210-34.57.904) Κ, Τε: Το μάθημα... το άλλο μάθημα Νο 2 ή ο κανένας («H πεταλούδα στο τελευταίο θρανίο»). Τε-Πε: Πού πήγα χθες; (Γ. Μπουκουβάλα). ΠαΣ: Μια αμυγδαλιά ανθίζει στη νεκρή γη (Γ. Δροσίνης). ΠΚ (Κασομούλη 30, Ν. Κόσμος, 210-90.11.677) Σ-Κ: Αδιέξοδο (Π. Κουρτίδης). Υπό το μηδέν (Α. Θαμόρα). Πα: Million Like Baby (Ν. Κατράκη). ΠΟΡΕΙΑ (Τρικόρφων 3, 210-82.10.991) Ευρυδίκη (S. Ruhl) (έως 31/3). Λήθη (Δ. Δημητριάδη) (έως 26/2). ΠΡΑΞΗ 7 (Βαλτετσίου 45, 210-38.00.624) Σ-Κ: Δεσποινίς Μαργαρίτα (Ρ. Ατάιντε).

ΠΡΟΒΑ (Ηπείρου 39, 210-88.18.326) Ρόζα (Π. Μέντη). ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ: Δ-Τρ: Ο Κάφκα συνομιλεί με την Γκ. Ενσλιν. ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ (Καπνοκοπτηρίου 8 και Στουρνάρη, 210-82.52.242-3) Πα-Κ: Mnimonimous (Βλ. Κυριακίδη). ΠΡΟΣΩΡΙΝΟΣ (Δεινοκράτους 103, 6932500545) Δ: Ουρανός κατακόκκινος. Σε σας που με ακούτε (Λ. Αναγνωστάκη). Τρ: Θυμάσαι τη φωνή μου; Σ. Μπέλλου - Ε. Πιάφ (Κ. Χατζή). ΠΥΞΙΔΑ (Ρ. Παλαμήδου 3, Ψυρρή 21032.25.526) Δ-Τρ: Στο ορφανοτροφείο (ομάδα Repente) είσοδος ελεύθερη. RABBITHOLE (Γερμανικού 20, 210-52.49.903) Δ-Τε: 10cm up (Patari Project) (έως 26/2). ΣΗΜΕΙΟ (Χ. Τρικούπη 4, όπισθεν Παντείου, 210-92.29.579) Μέσα από τον σπασμένο καθρέφτη (Ι. Μπέργκμαν). Δ-Τε: Κουζίνα κι εξαρτήσεις (Jaoui - Bacri). ΣΤΕΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ & ΤΕΧΝΩΝ (Λ. Συγγρού 107-109, 210900.5.800) Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν (Μπρεχτ) (έως 22/2). ΣΤΟΑ (Μπισκίνη 55, Ζωγράφου, 210-7702.830) Πα-Κ: Με όλο μου το είναι (τρεις μονόλογοι). STUDIO ΚΥΨΕΛΗΣ (Κυψέλης και Σπετσοπούλας 9, 210-88.19.571) Πα-Σ: Ο Μέγας Ιεροεξεταστής (Ντοστογιέφσκι). Δ-Τρ: Faux-βίες (Α. Σάντορα) ΣΚΗΝΗ Β. ΚΥΡΟΥ: Η κωμωδία του έρωτα (Ίψεν). Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέι (Ο. Ουάιλντ). Πα-Κ: Βρώμικα κόλπα (D. Foley). ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΛΗΔΡΑ (Κέκροπος 12 Πλάκα 6984698223) Πε-Πα: Grotesque (Σπ. Γεωργακόπουλου). STUDIO ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ (Μαυρομιχάλη 134, 210-64.53.330) Κ: Η τελετή (Π. Μάτεσι. Κ: Η νύχτα των δολοφόνων (Χ. Τριάνα) (έως 24/2). Τε-Πε: Ήταν όλοι τους παιδιά μου (Α. Μίλερ). Σ: Περικλέους Επιτάφιος (Θουκυδίδου ΙΙ 34-46).

STUDIO ΠΛΑΤΑΙΩΝ (Πλαταιών 4, Κεραμεικός, 213-005.84.07) Σ-Κ: Μίλα (Κ. Μπρύκνερ) (έως 17/3). 4 ΕΠΟΧΕΣ (Κυψέλης 15, 210-88.12.289) Γιαννούλης Χαλεπάς, η Κοιμωμένη μου (Γ. Χριστοδούλου). Δ-Τε: Η αληθινή απολογία του Σωκράτη (Κ. Βάρναλη). ΤΕΧΝΗΣ ΚΟΥΝ (Φρυνίχου 14, Πλάκα, 210-32.22.464) Love, Love, Love (Μ. Μπάρτλετ). Δ-Τρ: Σουέλ (Ι. Καρυστιάνη). ΤΕΧΝΗΣ ΥΠΟΓΕΙΟ (Πεσμαζόγλου 5, 210-32.28.706) Ο πατέρας (Στρίντμπεργκ) (έως 24/2). ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟΥ (Κεφαλληνίας 17 & Κυκλάδων, 210-86.56.004) Δάσος βαθύ και σκοτεινό (Ν. Λαμπιούτ). ΤΡΕΝΟ ΣΤΟ ΡΟΥΦ (Σ.Σ. Ρουφ, Κωνσταντινουπόλεως, 21052.98.922) ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΒΑΓΟΝΙ: Πε-Σ: Το καβούκι του ελέφαντα (Ε. Lepage). Κ: Show B... (Ομάδα Πινέζα). ΤΡΙΑΝΟΝ (Κοδριγκτώνος 21, Κυψέλη,: 210-82.15.469) Δ-Τρ: Γαλιλαίος (Α. Αντωνόπουλος). Σ-Κ: Το αμάρτημα της μητρός μου (Γ. Βιζυηνού). ΤΣΑΪ ΣΤΗ ΣΑΧΑΡΑ (Λαοδικείας 18, Ιλίσια, 211-01.20.936) Δ-Τρ: Α.Ρ.Ν.Υ. (Γ. Κοντοπόδη) (έως 12/3). Τε: Οντισιόν (ομάδα 3+1) (έως 13/3). Πα-Κ: Αττίκ, μια ζωή χειροκροτήματα (Α. Λιακόπουλος) (έως 10/3). FAUST (Καλαμιώτου 11 & Αθηναΐδος, 210-32.34.095) Sunset Limited (Κ. Μακάρθυ) (έως 3/3). ΦΟΥΡΝΟΣ (Μαυρομιχάλη 168, 21064.60.748) Κ: Η Κασσάνδρα και ο λύκος (Μ. Καραπάνου). ΧΕΛΩΝΑ (Δεκελέων 26, 216.900.2000) Δεν μασάμε (Στ. Κραουνάκη). ΧΟΡΝ (Αμερικής 10, 210-3612.500) Όθων και Ποθούλα (Ά. Δήμου). Γυάλινος κόσμος (Τ. Ουίλιαμς) (έως 3/2). ΧΥΤΗΡΙΟ (Ιερά Οδός 44, 210-34.12.313) Πα-Κ: Το φως του γκαζιού (Π. Χάμιλτον). ΔΤρ: Το τέλος του καλοκαιριού (Γ. Ηλιόπουλου). ΧΩΡΑ (Αμοργού 20, Κυψέλη, 210-86.73.945) Η σεξουαλική ζωή του κυρίου και της κυρίας Παπαχαραλάμπους (Δ. Παπαδοπούλου). Κ-Τρ: Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου (Ν. Μέντη) ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΗΣ ΑΣΩΜΑΤΩΝ (Ασωμάτων 6, 211-80.09.838) Δ: Dreamville της Ε. Μεράβογλου. Κ: Jeanne D’Arc (Ιρ. Μπόικο). VAULT (Μελενίκου 26, Βοτανικός, 210-33.02.348) Πα-Κ: Η μαμά μου ποτέ δεν πεθαίνει (Cl. Castillon). Τε-Πε: Elizadeth (Χ. Ρώμα). Σ-Κ: Bent (M. Sherman).

Πέρα από τα προφανή, πού πιστεύετε ότι εντοπίζεται η σημερινή δημοφιλία του Γκράμσι;

ΘΕΑΤΡΑ ΑΒΑΤΟΝ (Ευπατριδών 3, Γκάζι, 210-34.12.689) K: Αυτό το υπέροχο πορνείο (Ιονέσκο) (έως 24/2). Δ-Τρ: Ποιος Άμλετ (Χρ. Ράντου) (έως 26/2). ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ (Σατωβριάνδου 36, Oμόνοια, 21052.42.211-3) Ο φίλος μου ο Χίτλερ (Γ. Μισίμα). Frozen (B. Lavery). ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΚΗΝΗ: Πα-Σ: Πιαφ (Δ. Μαλισσόβα). Τε: Κορίτσια απ’ την αρχή (Δ. Μαλισσόβα). Δ-Τρ: Ο Αλέκος βγήκε απ’ τον παράδεισο (μουσικοθεατρική). ΑΘΗΝΑ (Δεριγνύ 10, 210-82.37.330) Δεν ακούω, δεν βλέπω, δεν μιλάω (Γ. Θεοδοσιάδη). Δ-Τρ: Σ’ αγαπάω, αλλά (Γ. Βάλαρη). ΑΘΗΝΑΪΣ (Καστοριάς 34-36, Βοτανικός, 21034.77.878) Φάρμα των ζώων (Σ. Τσακίρης). Τρ: Ασκητική (Ν. Καζαντζάκη) ΑΘΗΝΩΝ (Βουκουρεστίου 10, 210-33.12.343) Συνέντευξη (Χόλμαν-Βαν Γκογκ) Δ-Τρ: Κατσαρίδα (Β. Μαυρογεωργίου). ΑΚΑΔΗΜΕΙΑ (Μαραθωνομάχων 8, 210-51.25.600) Πα-Κ: Η τρυφερή σου μολότωφ (Γκ. Οτ). ΑΚΑΔΗΜΟΣ (Ιπποκράτους 17, 210- 36.25.119) La Nonna (R. Cossa). ΑΚΡΟΠΟΛ (Ιπποκράτους 9-11, 210-36.43.700) Η αγία Ιωάννα των σφαγείων (Μπρεχτ) (έως 10/3). ΑΛΕΚΤΟΝ (Πλαταιών και Σφακτηρίας 23, 210-34.20.419) Σ-Κ: Λεωφόρος της Δύσης. Θείος Βάνιας (Τσέχωφ). Δ-Τρ: Das Ende (Ιστορία ζωολογικού κήπου του Άλμπυ - Δούλες του Ζενέ). Τε: Το παγκάκι (Ζ. Βασιλείου). Πα: Ανιχνεύοντας τον Τζόρνταν (Ρέινολντς - Μπουφίνι) (έως 29/3). ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΚΗΣ (Κυψέλης 54, 210.88.27.000) Η κωμωδία του τυχαίου θάνατου ενός αναρχικού (Ντ. Φο). Δ: Απ’ τον Αττίκ στον Γούναρη (Δ. Ναχμία). ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ (Σπάρτης 14, πλ. Αμερικής, 210-86.73.655) Πλάτες μέσα στα σκουπίδια (Κ. Ρηγόπουλος). ΑΛΚΜΗΝΗ (Αλκμήνης 8, Γκάζι, 210-34.28.650) Δ-Τρ: Οχτώ και τέταρτο (IlluminArti). Χαλασοχώρηδες (Α. Παπαδιαμάντη) (έως 24/2). ΑΛΜΑ (Ακομινάτου 15-17, 210-5220.100) ΚΕΝΤΡΙΚΗ: Παιχνίδια εξουσίας (Π. Ριέρα).

ALTERA PARS (Μ. Αλεξάνδρου 123, 210.34.10.011) Πα-Σ: Η μπαλάντα της φυλακής του Ρέντιγκ (Ο. Ουάιλντ). ΑΛΦΑ (Πατησίων 37, τηλ. 210-5238742) Τε, Πα-Κ: Ένας εχθρός του λαού (Ίψεν). ΑΜΙΡΑΛ (Αμερικής 10, 210-36.39.385) Πε-Κ: Είδα τον Χάρη με τα μάτια μου (Χ. Ρώμα). Δ-Τε: Σέρλοκ Χολμς. Ο σκύλος των Μπάσκερβιλ (Στ. Κάνι - Τζ. Νίκολσον). ΑΝ[Α]ΜΕΣΑ (Σερβίων 8, Βοτανικός, 210-52.48.731) Σ-Τρ: 8 Έρωτες (Δ. Σταμούλης) (έως 17/3). ΑΝΕΣΙΣ (Κηφισίας 14, 210-74.88.881-2) Κάθε Πέμπτη κ. Γκρην (Τζ. Μπάρον). Δ-Τρ: Μόλλυ Σουήνυ (Μπ. Φρίελ). ΑΝΤΙΘΕΑΤΡΟ (Μοσχονησίων 36, 210-86.61.168) (Εγώ και ο Διάβολος) Μπέτυ Νταίηβις (Μ. Ξενουδάκη). Τρ-Τε: Το τούνελ (Ε. Σάμπατο) (έως 27/2). ΑΠΟ ΜΗΧΑΝΗΣ (Ακαδήμου 13, Κεραμεικός, 210-52.31.131) Δ-Τρ: ΧΤokio (Σ. Λυκουρέση) (έως 19/2). Tε, Πα-Κ: Η φτωχούλα του Θεού (Ε. Γκασούκα). Πα-Κ: Έγκλημα στα παρασκήνια (Γ. Μαρή) (έως 17/3). ΑΠΟΘΗΚΗ (Σαρρή 40, 210-32.53.153) Άγρια Δύση (Θ. Αθερίδη). ΑΡΓΩ (Ελευσινίων 15, Μεταξουργείο, 210-52.01.684) Δ-Τρ: Ο κουλοχέρης του Σποκέιν (Μ. ΜακΝτόνα). Τε-Πε: Πιτσιμπούργκο (Σ. Τριανταφύλλου). Πα: Sexual Revolution (Α. Στελιανέσης) Σ-Κ: Ο Παρθενών (Ομάδα deep). ΑΤΤΙΣ (Λεωνίδου 7, 210-52.26.260) Πα-Κ: Μεταμόρφωση (Φ. Κάφκα) (έως 10/3). Τε-Κ: Alarme (έως 24/2). ΒΑΣΙΛΑΚΟΥ (Πρ. Δανιήλ 3-5, Κεραμεικός, 210-34.70.707) Δε μ’ αγαπάς. Μ’ αγαπάς (Φ. Τσαλίκογλου). ΒΑΦΕΙΟ (Α. Όρους 16 - Κωνσταντινουπόλεως 115, 210-34.25.637) Σ-Κ: Ο πατέρας (Στρίντμπεργκ). Δ-Τρ: Be.Bea (M. Gordon). Τε-Πα: Η ρίζα του 5 (Χ. Παπαμιχάλη) ΒΕΑΚΗ (Στουρνάρη 32, 210-52.23.522) Γκόλφω forever (Ντ. Σπυρόπουλου). ΒETON 7 (Πύδνας 7, Βοτανικός, 21075.12.625) Πα-Κ: Picasso, στο μάτι του ταύρου (Ειρ. Αναγνωστοπούλου). Δ-Τρ: Ποδήλατο στο χωριό (P. Skinner) (έως 26/2). Τε-Πε: Με το ίδιο μέτρο (Σαίξπηρ) (έως 28/2). ΒΙΚΤΩΡΙΑ (Μαγνησίας 5

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Να ολοκληρωθεί το 1821 Στον Παναγιώτη Κατερίνη

55

ΘΕΜΑ

Αγαπητέ, στους κοινούς αγώνες, Παναγιώτη Η λαϊκή μούσα υμνεί τους Κολοκοτρωναίους με το δημοτικό τραγούδι Καβάλα παν’ στην εκκλησιά καβάλα προσκυνάνε καβάλα παίρν’ αντίδωρο απ’ του παπά το χέρι. Ο Γιάννης Πασαλίδης σ’ έλεγε καβαλάρη γιατί πάντοτε καβάλα πάνω σ’ ένα όνειρο ήθελες, όπως μου το ‘χεις γράψει, «την πραγματική διάσταση του συντρόφου Κολοκοτρώνη -επί μήνες απομονωμένου θανατοποινίτηκαι τους άλλους καπεταναίους ενός πιο αληθινού και μεγάλου 1821». Αγαπητέ σύντροφε, φίλε Παναγιώτη, καβάλα όπως πάντα σ’ οράματα ονειρικά. ήθελες την ολοκλήρωση του 1821 σφουγγίζοντας όλες τις μελανιές που οι οχιές χάραξαν στα βασανισμένα κορμιά των επαναστατημένων συνειδήσεων που αλαφιάστηκαν αλλά δεν ενταφιάστηκαν από το φόβο. Το περιμέναμε, το βλέπαμε πως μέρα τη μέρα σε χάναμε. Αχώνευτη ‘ναι η ιδέα πως ο αγωνιστής με το ήθος, την ανιδιοτέλεια, την ακεραιότητα και την εντιμότητα τη δική σου σβήνει. Δε θα ξεχάσω, Παναγιώτη, πως όχι μια φορά μονάχα, μα πολλές μού ‘δειχνες με το χέρι στην παραλία του Κακόβατου έναν αμμουδερό λοφίσκο και μού ‘λεγες: Εδώ, σ’ αυτό το σημείο ο Όμηρος, μην ξεχνάς, μου τόνιζες «επτά πόλεις μάρνανται σοφήν διά ρίζαν Ομήρου Σμύρνη, Χίος, Κολοφών, Ιθάκη, Π ύ λ ο ς, Άργος, Αθήναι» Κι άστραφταν τα μάτια σου τονίζοντας τη λέξη Πύλος ως προχωρούσες καβάλα στο όραμά σου. Και μ’ έβαζες κι έψαχνα στου Ομήρου τα έπη κι έχω σημαδέψει το όραμά σου με κόκκινο μολύβι, στην Οδύσσεια, όπου ο Όμηρος έχει γράψει τη λέξη Π ύ λ ο ς. (Φυλάω το βιβλίο ως θυμητάρι.) Σέβας στο διεθνιστή, που πίστευε πως το κοινωνικό κύτταρο ως πρωτογενές βάθρο πρέπει να υπάρξει και να λειτουργήσει, για να λευτερωθεί η ανθρωπότητα. Εικοσιοκτώμισι χρόνια, τα χρόνια που ανθίζ’ η νιότη, στις φυλακές και τις εξορίες, στον Άη Στράτη, στο Μακρονήσι, στη Γυάρο και στη Λέρο, τα βασανιστήρια ώς την τρέλα, δε σου άλλαξαν γνώμη. Αγωνίστηκες ώς τα τελευταία σου για την Αριστερά του μέλλοντος, όπου ο λαός ασκεί την εξουσία. Γι’ αυτό, ναι, Παναγιώτη, ο Κακόβατος είναι και η Π ύ λ ο ς όπου, κάποτε, το 1821 θα ολοκληρωθεί, θα γίνει αληθινό. ΑΘΗΝΑ 5/2/2013 ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΛΕΖΟΣ

Η πρωτοφανής ύφεση και η αύξηση της ανεργίας Αν η κυβέρνηση των Μνημονίων αποτολμήσει νέα περικοπή μισθών και συντάξεων και αύξηση φόρων, αναπόφευκτη θα είναι η κοινωνική έκρηξη, με απρόβλεπτες συνέπειες ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ*

Πρόσφατα ανακοινώθηκαν από τη Στατιστική Υπηρεσία της Ε.Ε., τη Eurostat, συγκριτικά στοιχεία για την ανεργία στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Για τα περισσότερα κράτη τα στοιχεία αυτά είναι του Δεκεμβρίου 2012, ενώ για τη χώρα μας είναι εκείνα του Οκτωβρίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ε.Ε., ξεπερνώντας, με βάση τα μηνιαία αυτά στοιχεία, την Ισπανία. Η εκτίναξη σ’ αυτό το πρωτοφανές ύψος της ανεργίας στη χώρα μας οφείλεται στην εφαρμογή της πολιτικής των Μνημονίων, η οποία έχει προκαλέσει επίσης πρωτοφανή ύφεση και εξαθλίωση ενός ολοένα και μεγαλύτερου ποσοστού του πληθυσμού, εξαιτίας τόσο της ανεργίας όσο και των διαδοχικών περικοπών σε μισθούς και συντάξεις και του κλεισίματος εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων. Τη δραματική αυτή εξέλιξη εξετάζουμε στο άρθρο αυτό με βάση τα στοιχεία της βάσης δεδομένων της Eurostat για το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του 2005 και το ποσοστό της ανεργίας της χώρας μας την περίοδο 2000-2012 (τα στοιχεία για το ΑΕΠ του 2012 είναι προβλέψεις της Eurostat, ενώ εκείνα για την ανεργία είναι ο μέσος όρος των 10 πρώτων μηνών του 2012). Τα στοιχεία αυτά δίνονται στον Πίνακα που ακολουθεί: το ΑΕΠ της χώρας μας σε

εκατ. ευρώ σε σταθερές τιμές του 2005 τα έτη 2000-2012, το ποσοστό ανεργίας, η ποσοστιαία αύξηση του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές την περίοδο 2001-2012 και η διαφορά του ποσοστού ανεργίας από έτος σε έτος την ίδια περίοδο. Από τον Πίνακα αυτόν φαίνεται ότι: - Το ΑΕΠ της χώρας μας σε σταθερές τιμές του 2005 αυξανόταν συνεχώς την περίοδο 2000-2007. Το 2008 σημειώθηκε μια μικρή κάμψη και το 2009 μεγαλύτερη εξαιτίας τόσο της πολιτικής που εφάρμοσε η τότε κυβέρνηση όσο και, κυρίως, της οικονομικής κρίσης, η οποία προκάλεσε μεγαλύτερες μειώσεις

του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές στα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Το 2010 η ύφεση επιδεινώθηκε εξαιτίας της εφαρμογής των μέτρων που επέβαλε η τρόικα το β’ εξάμηνο του έτους εκείνου και βάθυνε τόσο το 2011 όσο και το 2012 εξαιτίας της πλήρους εφαρμογής των μέτρων αυτών. Το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές το 2012 θα είναι χαμηλότερο από εκείνο του 2003. Με βάση το κριτήριο αυτό η πολιτική των Μνημονίων έχει πάει την Ελλάδα 10 χρόνια πίσω.

- Το ποσοστό ανεργίας μειωνόταν όλα τα χρόνια στα οποία αυξανόταν το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές με εξαίρεση το 2008, έτος στο οποίο, παρά τη μικρή ύφεση,

σημειώθηκε μείωση της ανεργίας. Η κατάσταση αυτή αντιστράφηκε την περίοδο 20092012 με τη συνεχή μείωση του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές να προκαλεί συνεχή αύξηση του ποσοστού ανεργίας. Η στενή σχέση ανάμεσα στην μεταβολή του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές και του ποσοστού ανεργίας (όταν αυξάνεται το ΑΕΠ μειώνεται το ποσοστό ανεργίας και αντίστροφα) φαίνεται ανάγλυφα στο Διάγραμμα που ακολουθεί. Παρά τις δραματικές αυτές εξελίξεις στην πραγματική οικονομία της χώρας και, ιδιαίτερα, μετά την παραδοχή του μεγάλου λάθους του ΔΝΤ σχετικά με τον δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή, η κυβέρνηση, επιμένοντας στην ίδια πολιτική, περιέκοψε ακόμα περισσότερο τους μισθούς και τις συντάξεις και επέβαλε νέους φόρους για το 2013. Φυσική συνέπεια είναι η συνέχιση της ύφεσης και, παραπέρα αύξηση της ανεργίας, με συνέπεια την επέκταση της εξαθλίωσης του λαού. Ήδη, όμως, έχει εξαντληθεί η δυνατότητα νοικοκυριών και επιχειρήσεων να πληρώσουν όλους αυτούς τους φόρους, με συνέπεια τη μη επίτευξη των στόχων των Μνημονίων. Τι θα κάνει, στην περίπτωση αυτή, η τρικομματική κυβέρνηση; Αν αποτολμήσει νέα περικοπή μισθών και συντάξεων και αύξηση φόρων, αναπόφευκτη θα είναι η κοινωνική έκρηξη, με απρόβλεπτες συνέπειες.

* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι τέως αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

56

AΘΛΗΤΙΣΜΟΣ Κώστας Θάνος: «Η πάλη έχει πολιτισμική σημασία...»

«ΔΙΑΡΚΕΣ» ΠΛΕΟΝ ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ

Σε έξαρση η διαφθορά στον αθλητισμό! ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΓΑΛΟΥΠΗ

Πειραματόζωα - αθλητές. Μαφιόζικα κυκλώματα που «στήνουν» αγώνες. Κρούσματα χουλιγκανισμού ή ρατσιστικής βίας. Η ειδησεογραφία, σχεδόν επί καθημερινής βάσης, κατακλύζεται από σκάνδαλα και περιστατικά που καταδεικνύουν ότι η «Λερναία Ύδρα» της διαφθοράς, της διαπλοκής και της ακραίας επιθετικότητας έχει πολλά κεφάλια. Και διαρκώς γιγαντώνεται! Το τελευταίο τεράστιο σκάνδαλο ντόπινγκ που ξέσπασε στην Αυστραλία, με την αποκάλυψη ότι δεκάδες αθλητές κατανάλωναν συστηματικά απαγορευμένες ουσίες δίχως έγκριση για ανθρώπινη χρήση, ήρθε να δώσει ακόμα ένα χαστούκι σε όσους επιμένουν να κλείνουν τα μάτια, τυφλωμένοι από το σόου, τα φλας και το χρήμα. Ο κόσμος σοκαρισμένος πληροφορείται ότι αθλητές ντοπάρονται από εγκεφαλικά υγρά χοίρων, αίμα μοσχαριού, αυξητικές ορμόνες... Το πόσο πολύ έχουν απλωθεί τα πλοκάμια του οργανωμένου εγκλήματος στον χώρο του παγκόσμιου αθλητισμού φαίνεται από τις τελευταίες δηλώσεις της υπουργού αθλητισμού της Αυστραλίας, Κέιτ Λάντι: «Αν θέλετε να κλέψετε με ντόπινγκ, θα σας πιάσουμε. Αν θέλετε να στήσετε ένα ματς, πάλι θα σας πιάσουμε». Συνέδεσε ουσιαστικά, δηλαδή, τη δράση των κυκλωμάτων ντόπινγκ με αυτά των «στημένων» αγώνων. Τα τελευταία 24ωρα, εξάλλου, δίνουν καταθέσεις περισσότερα από 150 άτομα εμπλεκόμενα στο σκάνδαλο ντόπινγκ. Την ίδια ώρα, γίνεται στην Ισπανία και η μεγάλη δίκη του γιατρού ντοπαριστή Εουφεμιάνο Φουέντες, ο οποίος είχε πολυεθνική δράση. Η ομολογία στο δικαστήριο της Μαδρίτης την περασμένη Τρίτη από τον βετεράνο Γερμανό ποδηλάτη Γιοργκ Γιάκσε έκανε τους παρευρισκόμε-

νους να ανατριχιάσουν: «Μου έγιναν 10 με 15 μεταγγίσεις αίματος από τον Φουέντες, τον οποίο πλήρωσα 15.000 ευρώ το 2005. Μου είπε επίσης ότι μπορούσε να μου βρει τα πάντα. Ερυθροποιητίνη, αναβολικά στεροειδή, παράγωγα αιμοσφαιρίνης και ό,τι επιθυμούσα». Μέσα σ’ όλα αυτά δεν προκαλεί εντύπωση η δήλωση του εκτελεστικού διευθυντή της WADA Ντέιβιντ Χάουμαν, που αφήνει σοβαρές υπόνοιες για τα κορυφαία ποδοσφαιρικά πρωταθλήματα: «Αν ρωτήσουμε πόσες φορές γίνονται αντίστοιχα έλεγχοι στους ποδοσφαιριστές της Πρέμιερ Λιγκ, είναι γνωστή η απάντηση. Υπάρχουν κάποιοι που δεν υποβάλλονται σε κανέναν!».

Ένας στους εκατό αγώνες «στημένος»... Την ίδια στιγμή φουντώνει το μεγάλο σκάνδαλο με τα εκατοντάδες «στημένα» παιχνίδια (περισσότερα από 400) από πολυεθνικής δράσης μαφιόζικη οργάνωση, με Νο1 ύποπτο τον καταζητούμενο Νταν Ταν από τη Σιγκαπούρη. Τζίρος εκατομμυρίων πάνω σε σικέ ματς σε πολλές χώρες! Η έρευνα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη... Σύμφωνα με την εταιρεία που παρακολουθεί τις αγορές στοιχημάτων για λογαριασμό της UEFA, «κάθε εβδομάδα... στήνεται το 1% των αγώνων στην Ευρώπη». Κι αυτός δεν είναι διόλου μικρός αριθμός. Αν και, όπως αρκετοί επισημαίνουν, αυτό το ποσοστό ίσως να είναι και αρκετά αισιόδοξο. Επίσης, την Τετάρτη ο πρόεδρος της Φενέρμπαχτσε Αζίζ Γιλντιρίμ καταδικάστηκε σε φυλάκιση έξι ετών και τριών μηνών για συγκρότηση εγκληματικής σπείρας που χειραγώγησε τέσσερα ματς. Ποιος ήταν ο στόχος; Να μπορέσει η ομάδα του να συμμετάσχει στη διοργάνωση - χρυσωρυχείο του Τσάμπιονς Λιγκ. Να α-

ναφερθεί ότι από την έρευνα της αστυνομίας προέκυψαν περισσότερες από 1.000 μαγνητοφωνημένες συνομιλίες για το στήσιμο αγώνων στην Τουρκία.

Βία και ρατσισμός... Η άλλη γάγγραινα με τα επεισόδια στα γήπεδα απασχολεί επίσης τους διεθνείς φορείς του αθλητισμού και όχι μόνο. Κι αυτό το φαινόμενο βρίσκεται σε έξαρση. Και δεν χρειάζεται να πάμε μακριά. Είδαμε τι συνέβη στον πρόσφατο τελικό κυπέλλου μπάσκετ Παναθηναϊκός - Ολυμπιακός στο Ελληνικό. Πεδίο μάχης έγινε το κλειστό από τους οπαδούς των δύο ομάδων. Με φωτοβολίδες, συμπλοκές, τραυματισμούς παικτών, διακοπή του αγώνα, μηνύσεις, συλλήψεις. Παρόμοια σκηνικά συνέβησαν και στον τελικό κυπέλλου μπάσκετ στη Σερβία μεταξύ Παρτιζάν - Ερυθρού Αστέρα. Όσο για τα περιστατικά άγριου ρατσισμού, τα κρούσματα φουντώνουν σε όλη την Ευρώπη. Όπως στην Ιταλία με το σχετικά πρόσφατο συμβάν με τον Μπόατενγκ της Μίλαν, αλλά και σε βάρος του Ιμπάρμπο της Κάλιαρι, στην Πρέμιερ Λιγκ κ.α. Στη FIFA και την UEFA έχει σημάνει συναγερμός για τον ρατσισμό, αλλά και σε εγχώριες ποδοσφαιρικές αρχές για το πώς θα αντιμετωπίσουν την μάστιγα. Η ανησυχία είναι έκδηλη, με το φαινόμενο να μοιάζει ανεξέλεγκτο... Αυτές είναι, λοιπόν, διεθνώς οι τρεις μεγαλύτερες κι αγιάτρευτες πληγές του σύγχρονου αθλητικού, σκληρά εμπορευματοποιημένου, σκηνικού. «Πληγές» που διαρκώς μεγαλώνουν αντί να κλείνουν, ενώ έχουν σαφέστατα και κοινωνικό υπόβαθρο. Με την παγκοσμιοποίηση των προβλημάτων του αθλητισμού να μοιάζει πλέον αναπόφευκτη και όλους ουσιαστικά να βράζουν στο ίδιο καζάνι...

ΕΚΤΟΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ

«Τώρα θ’ αλλάξουν ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΠΑΝΤΑΖΙΔΗ

Ως κεραυνός εν αιθρεία έπεσε η απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΔΟΕ να θέσει εκτός του προγράμματος των Ολυμπιακών Αγώνων του 2020 το άθλημα της πάλης, ένα από τα πιο σημαντικά αθλήματα των Αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων και άμεσα συνδεδεμένο με την Ελλάδα. Η ΔΟΕ δεν συμπεριέλαβε την πάλη στα 25 «βασικά» αθλήματα για τη διοργάνωση, που διεκδικούν η Κωνσταντινούπολη, η Μαδρίτη και το Τόκιο, αλλά την έβαλε σε μία δεύτερη λίστα, μαζί με άλλα επτά αθλήματα, ένα εκ των οποίων θα επιλεγεί ως «επιπρόσθετο» άθλημα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2020. Τα αθλήματα αυτά είναι το μπέιζμπολ/ σόφτμπολ, το καράτε, τα πατίνια με ρόδες, το σκουός, η αναρρίχηση, το θαλάσσιο σκι με σανίδα και το κινέζικο γου σου κουν φου. Η Παγκόσμια Ομοσπονδία Πάλης (FILA) χαρακτήρισε την απόφαση «μεγάλη έκπληξη», ενώ στην ανακοίνωση που εξέδωσε επισημαίνει πως «θα κάνει όλες τις απαραίτητες κινήσεις προκειμένου να πείσει τα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής της ΔΟΕ ότι πρόκειται για απόφαση εναντίον ενός αθλήματος το οποίο βρίσκεται στο πρόγραμμα από τους Αγώνες της αρχαιότητας». Μάλιστα,

συγκάλεσε έκτακτη συνεδρίαση στην Πατάγια της Ταϊλάνδης προκειμένου να μεθοδεύσει την αντίδρασή της. Ο ίδιος ο πρόεδρος της ΔΟΕ Ζακ Ρόγκ είχε δώσει «συγχαρητήρια» για τις γεμάτες εξέδρες στους αγώνες πάλης στο Λονδίνο, ενώ είναι ελάχιστα και τα κρούσματα ντόπινγκ στο άθλημα, κάτι που ήταν από τα βασικά κριτήρια της αξιολόγησης (τι να πει κανείς για την ποδηλασία, την άρση βαρών ή τον στίβο...). «Η πάλη δεν είναι απλά ένα άθλημα, αλλά ένα από τα σύμβολα των Ολυμπιακών Αγώνων» λέει στην «Αυγή» της Κυριακής ο πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Φιλάθλων Πάλης, ολυμπιονίκης του αθλήματος (4ος στο Σίδνεϊ) Κώστας Θάνος και επισημαίνει με πικρό χιούμορ: «Τώρα θα πρέπει να αλλάξουν και τον Ολυμπιακό Ύμνο κι εκεί που λέει για το τρέξιμο, το πάλεμα και το λιθάρι, να βάλουν για το εμπόριο και την... Coca - Cola! Η απόφαση αυτή αποτελεί ιεροσυλία. Πώς θα έρθουν αυτοί που θέλουν να καταργήσουν την πάλη να πατήσουν στην αρχαία παλαίστρα στην αρχαία Ολυμπία για να πάρουν τη φλόγα των Ολυμπιακών Αγώνων; Η πάλη είναι αναπόσπαστο κομμάτι πολιτισμού και ταυτισμένη με τους Ολυμπιακούς Αγώνες».

Ο Ολυμπιακός Ύμνος

Ντόπινγκ, «στημένα», βία και ρατσισμός στο καθημερινό προσκήνιο..

Ο Ολυμπιακός Ύμνος είναι μια μουσική σύνθεση που συντέθηκε για τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 1896 από τον Σπύρο Σαμάρα, σε ποίηση του Κωστή Παλαμά. Στους επόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες η εκάστοτε διοργανώτρια χώρα ανέθετε σε διάφορους συνθέτες τη σύνθεση ενός ξεχωριστού ύμνου. Το 1958 ο ύμνος των Σαμάρα/Παλαμά επιλέχτηκε από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή ως ο επίσημος ύμνος του Ολυμπιακού Κινήματος και από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης το 1960 και μετά ανακρούεται στις τελετές έναρξης και λήξης, συνήθως μεταγλωττισμένος στη γλώσσα της διοργανώτριας χώρας. Η αρχική παρτιτούρα βρίσκεται στην έδρα της ΔΟΕ στη Λωζάννη.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

57

AΘΛΗΤΙΣΜΟΣ Βούλα Ζυγούρη: «Ήταν στραβό το κλήμα, τόφαγε κι ο... γάιδαρος!»

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ ΣΤΟΝ ΡΟΓΚ

«Όχι στον βωμό της εμπορευματοποίησης...»

ΑΓΩΝΩΝ Η ΠΑΛΗ

και τον Ολυμπιακό Ύμνο!»

Μιλάνε στην «Αυγή» της Κυριακής οι ολυμπιονίκες Κώστας Θάνος και Βούλα Ζυγούρη Κι ο Κώστας Θάνος συνεχίζει: «Όχι μόνο δεν είχε μπει θέμα να βγει η πάλη από τους αγώνες του 2020, αλλά είχε ξεκινήσει και συζήτηση προκείμενου να γίνουν επτά οι κατηγορίες των γυναικών, από τις τέσσερις που είναι σήμερα, αλλά και να προστεθεί και το αγώνισμα της πάλης στην άμμο!»

«Μας... αποτελείωσε η ΔΟΕ!» «Ήταν στραβό το κλήμα, τόφαγε κι ο... γάιδαρος!» λέει από την πλευρά της η ολυμπιονίκης της πάλης (4η στην Αθήνα) Βουλα Ζυγούρη και εξηγεί: «Αν το... κλήμα είναι τα τόσα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ελληνικός αθλητισμός από τη μνημο-

νιακή πολιτική, ήρθε και η ΔΟΕ με την απόφασή της για να... αποτελειώσει την ελληνική πάλη!» Και η Βούλα συνεχίζει: «Δύο είναι τα αθλήματα που συνδέουν τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες με τους σύγχρονους: ο στίβος και η πάλη. Μάλιστα στην αρχαιότητα τα αγωνίσματα του στίβου διεξάγονταν το πρωί, ενώ η πάλη το απόγευμα, που ήταν και μεγαλύτερη η προσέλευση των θεατών. Αν η ΔΟΕ θέλει να να υπάρχει συνέχεια στην ηθική υπόσταση του αθλητισμού, θα πρέπει να προστατεύσει την πάλη και όχι να τη βγάλει από το πρόγραμμα και μάλιστα με αστείες δικαιολογίες». Η Ολυμπιονίκης της Αθήνας στάθηκε και στην στάση που πρέπει να κρατήσει η Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή: «Ως Ελλάδα έχουμε μια προνομιούχα θέση σε σχέση με το Ολυμπιακό Κίνημα. Έχουμε κάποια όπλα, που, αν δεν τα χρησιμοποιήσουμε τη δεδομένη χρονική στιγμή, τότε θα γίνουν... άσφαιρα. Επιπλέον, και αναφέρομαι στην ΕΟΕ, η... γυναίκα του Καίσαρα δεν πρέπει να είναι μόνο τίμια αλλά και να φαίνεται! Είναι προφανές ότι θα πρέπει να πά-

ρει πιο δυναμικές πρωτοβουλίες».

«Άθλημα των ολυμπιονικών»... Για την Ελλάδα η πάλη έχει κι άλλη μια σημασία. Στα «πέτρινα» χρόνια, όταν βλέπαμε ένα ολυμπιακό μετάλλιο με το... κυάλι, ήταν το «άθλημα των ολυμπιονικών», που έσωζε την «εθνική» αξιοπρέπεια. Τα ελληνικά ολυμπιακά μετάλλια στην πάλη είναι: το 1896 με τους Γιώργο Τσίτα, Στέφανο Χρηστόπουλο, το 1968 και 1972 με τον Πέτρο Γαλακτόπουλο, το 1980 με τον Στέλιο Μηγιάκη και τον Γιώργο Χατζηϊωαννίδη, το 1984 και 1988 με τον Μπάμπη Χολίδη, το 2000 με τον Αμιράν Καρντάνοφ και το 2004 με τον Αρτιόμ Κιουρεγκιάν. Παράλληλα, οι αντιδράσεις για την αντιμετώπιση της πάλης από τη ΔΟΕ ήταν παγκόσμιες. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Τουρκίας, που έχει σημαντική αγωνιστική παράδοση στην πάλη και απειλεί μέχρι και να αποσύρει την υποψηφιότητα της Κωνσταντινούπολης, αν δεν μπει και η πάλη στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2020!

ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ:

«Να ασκήσει βέτο η ΕΟΕ!» Το Αθλητικό Τμήμα του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ σχολιάζοντας την επιδίωξη της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής να καταργήσει το άθλημα της πάλης από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, αναφέρει τα εξής: «Η ΔΟΕ, σταθερά προσανατολισμένη στη λογική της εμπορευματοποίησης, της τηλεοπτικής δημοτικότητας και της αδίστακτης κερδοσκοπίας πάνω στα απομεινάρια των αθλητικών ιδεωδών, για άλλη μια φορά προσπαθεί να καταργήσει το ιστορικότερο άθλημα των Ολυμπιακών Αγώνων. Ολυμπιακοί Αγώνες χωρίς το άθλημα της πάλης δεν υπάρχουν. Το ζήτημα είναι εάν η Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή, που εδώ και δεκαετίες ταυτίζεται με το σύστημα διαπλοκής της ΔΟΕ, έχει το σθένος να αντιδράσει και τη βούληση να υπερα-

σπιστεί τον αθλητισμό απέναντι στην επιδρομή των πολυεθνικών εταιρειών που τον λυμαίνονται. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα κι αν δεν προβλέπεται από τους Ολυμπιακούς θεσμούς, τις συμβάσεις και τον τρόπο λειτουργίας των οργάνων της ΔΟΕ, εάν η γενική συνέλευση της ΔΟΕ επικυρώσει την απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής για κατάργηση του αθλήματος της πάλης, η ΕΟΕ οφείλει να ασκήσει βέτο, ακόμα και να αφαιρέσει το δικαίωμα κατάχρησης των Ολυμπιακών σημάτων και της ιστορικής κληρονομιάς των αγώνων από τους εμπόρους της βιομηχανίας του αθλητικού θεάματος. Με κάθε κόστος. Ή με τους κερδοσκόπους, ή με τον αθλητισμό. Και τα δύο μαζί δεν χωράνε».

Μετά τις αντιδράσεις σε παγκόσμιο επίπεδο και αφού είχαν περάσει δύο ημέρες από την απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΔΟΕ να αφαιρέσει το άθλημα της πάλης από το πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2020, ο αρμόδιος υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Γιάννης Ιωαννίδης, απέστειλε στον πρόεδρο της ΔΟΕ, Ζακ Ρογκ, την παρακάτω επιστολή: «Με μεγάλη έκπληξη και μεγάλη λύπη πληροφορηθήκαμε την απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΔΟΕ να αφαιρέσει το άθλημα της πάλης από το πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2020. Το άθλημα της πάλης είναι συνδεδεμένο με την Ελλάδα και τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες. Από την εποχή των Αργοναυτών του Ιάσονα, που τελούσαν αγώνες πάλης, μέχρι την Τροία και τα έπαθλα του Αχιλλέα και αργότερα στην Αρχαία Ολυμπία, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, το άθλημα της πάλης έχει καταξιωθεί και συνδεθεί στη συνείδηση των λαών όχι μόνο με

σμια απήχηση, πράγμα που αποδεικνύεται από το ότι στη Διεθνή Ομοσπονδία της πάλης μετέχουν ως μέλη 180 χώρες. Αποτελεί ένα τεχνικό και ευγενικό άθλημα, στο οποίο αθλούνται εκατομμύρια αθλητές και αθλήτριες σε όλο τον κόσμο. Η ιστορία, η παράδοση και η κοινωνική αποδοχή που τη χαρακτηρίζουν, δεν πρέπει να θυσιαστούν στον βωμό της θεαματικότητας των ΜΜΕ και της εμπορευματοποίησης. Εκφράζοντας τα αισθήματα όλων των Ελλήνων αλλά και τον σεβασμό του λαού μας στην ιστορία του αθλήματος, επιθυμούμε τη συνέχιση του αθλήματος της πάλης στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων».

«Χλιαρή» η αντίδραση της ΕΟΕ...

Mε μια... προσωποκεντρική και «χλιαρή» ανακοίνωση η ΕΟΕ πήρε θέση στο ζήτημα που προέκυψε, αφήνοντας, όμως, τις όποιες πρωτοβουλίες αντίδρασης σε άλλους: «Ο πρόεδρος κ. Σπύρος Καπράλος

«Το άθλημα της πάλης είναι συνδεδεμένο με την Ελλάδα και τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες»

τον ελληνικό πολιτισμό, αλλά και τον παγκόσμιο. Η πάλη ξεκίνησε την ιστορική της αγωνιστική διαδρομή στους 18ους Ολυμπιακούς Αγώνες το 708 π.Χ., με πρώτο Ολυμπιονίκη τον Λάκωνα Ευρύβατο και διατηρήθηκε σε όλη τη διάρκεια των Αγώνων της αρχαιότητας μέχρι την κατάργησή τους. Από το 1896, με την αναβίωση των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, το άθλημα εντάχθηκε στο επίσημο Ολυμπιακό πρόγραμμα με την ονομασία ελληνορωμαϊκή πάλη. Η ελευθέρα πάλη εμφανίστηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1904, ενώ μέχρι σήμερα και τα δύο στιλ παραμένουν στο πρόγραμμα όλων των Ολυμπιακών Αγώνων. Από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας του 2004, μάλιστα, εντάχθηκε στο πρόγραμμα και η γυναικεία πάλη. Το άθλημα έχει τεράστια παγκό-

και η ολομέλεια της ΕΟΕ εκφράζουν τη στήριξη και την αμέριστη συμπαράστασή τους προς την ΕΟΦΠ στον αγώνα που ξεκινά για την παραμονή του αθλήματος στο αγωνιστικό πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2020 και βέβαια και στις μελλοντικές Ολυμπιακές διοργανώσεις, έπειτα από την αρνητική εισήγηση της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΔΟΕ. Πρόκειται αναμφίβολα για μια απόφαση που έρχεται καθαρά σε πλήρη αντίθεση με την ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων αλλά και γενικότερα του αθλητισμού. Ομολογουμένως θα πρέπει μετά από εμπεριστατωμένη μελέτη, ανάλυση και παρουσίαση δεδομένων να υπάρξει αναθεώρηση αυτής της απόφασης. Η ΕΟΕ θα στηρίξει με όλες τις δυνάμεις της κάθε προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση».

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

58

ΣΚΑΚΙ ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΣΤΕΛΙΟΥ ΧΑΛΚΙΑ ΣΕ ΔΥΟ ΣΚΑΚΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΕΣ

o Έξι μεγάλοι μετρ αγωνίζονται στο Μπάντεν Μπάντεν της Γερμανίας. Βαθμολογία μετά τον 6ο γύρο: 1) Καρουάνα (Ιταλία, 2757) 4 βαθμοί, 2-3) Ανάντ (Ινδία, 2780), Νάιντιτς (Γερμανία, 2716) 3,5, 4-5) Άνταμς (Αγγλία, 2725), Φρίντμαν (Γερμανία, 2667) 2,5, 6) Μέιερ (Γερμανία, 2640) 2 βαθμοί (http://www.grenkechessclassic.com/en/ ). Παράλληλα διεξάγεται Όπεν τουρνουά. Μεταξύ των 34 παικτών (από 15 χώρες) αγωνίζεται ο Δημ. Γκόγκας, ο οποίος συγκέντρωνε 3 βαθμούς σε 7 παρτίδες. Οι αγώνες ολοκληρώνονται σήμερα. o Ο Βραζιλιάνος Φίερ τερμάτισε με άνεση πρώτος στο Ανοιχτό Πρωτάθλημα Βουλγαρίας. 17 Έλληνες και Ελληνίδες πέτυχαν πάνω από το 50% της βαθμολογίας. Από 6 βαθμούς σε 9 αγώνες συγκέντρωσαν οι Β. Μπούνης, Ι. Μηνάς, από 5,5 οι Χ. Τσακίρης, Β. Κορόγλου, Ευγ. Ιωαννίδης, Αν. Αβραμίδου, Μ. Μανελίδου, Α. Παπαποστόλου και από 5 οι Δ. Ζησιάδης, Χ. Δάνης, Κ. Σοϊλεμεντζίδης, Δ. Σερεφίδου, Λ. Γιαννουλάκης, Κ. Αποστολακάκης, Δ. Βατκάλη, Στ. Λυράκης και ο τυφλός σκακιστής (βραβευμένος και από την Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία) Αργύρης Κουμτζής. Αγωνίστηκαν 277 παίκτες από 13 χώρες (45 από την Ελλάδα!). Σάιτ: http://chess-results.com/tnr91542.aspx? o Ο Σπύρος Σκέμπρης αγωνίστηκε στο 4ο Pfalz-Open της Γερμανίας και τερμάτισε στην 23η θέση, μεταξύ 169 παικτών, με 6 βαθμούς σε 9 αγώνες (http://www.pfalzopen.de/en/). o Πλούσιο πρόγραμμα στον Πανελλήνιο (Μαυρομματαίων 26, Πεδίον του Άρεως): Την Παρασκευή 22/2 αγώνες Ράπιντ με διεθνή αξιολόγηση. Την Πέμπτη 28/2 αρχίζει το 20ό Όπεν «Κάισσα». Την Παρασκευή 1/3 διάλεξη - μάθημα από τον γκραν μετρ Ι. Νικολαΐδη. Τη Δευτέρα 4/3 αρχίζει το 8ο τουρνουά για παίκτες με ΕΛΟ μικρότερο του 1800. Πληροφορίες και προκηρύξεις στην ηλεκτρονική διεύθυνση: kotinoschess.ucoz.com

Από τη Μόσχα στο Ρέικιαβικ! Μέχρι την περασμένη Κυριακή έπαιζε στη Μόσχα και σήμερα πετάει για το Ρέικιαβικ. Ο Στέλιος Χαλκιάς εξακολουθεί να εκπροσωπεί με επιτυχία τη χώρα μας σε μεγάλα διεθνή τουρνουά. Ευκαιρία, τις λίγες ημέρες παραμονής του στην Αθήνα, για μια κουβέντα. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 11 Απριλίου 1980 και έμαθε σκάκι σε ηλικία 9 ετών, αργά, όπως λέει ο ίδιος. Στα 17 του γίνεται διεθνής μετρ και στα 22 γκραν μετρ! Είναι ήδη φοιτητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, αλλά όταν πρέπει να αποφασίσει πού θα αφοσιωθεί, επιλέγει το σκάκι... Οι διεθνείς επιτυχίες άρχισαν από τα παιδικά και συνεχίστηκαν στα εφηβικά του χρόνια, με πιο χαρακτηριστικές την κατάκτηση της τρίτης θέσης σε τρία Πανευρωπαϊκά και ένα Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. Η συγκομιδή τεσσάρων χάλκινων μεταλλίων του προσέδωσε το παρατσούκλι ο χάλκινος Χαλκιάς! Το 1996 συμμετέχει με την εθνική ομάδα στην Ολυμπιάδα κάτω των 16 ετών, που έγινε στη Μάλτα, συμβάλλοντας στην κατάκτηση της 2ης θέσης, πίσω από τη Ρωσία. Από το 2000 είναι σταθερά μέλος της Εθνικής Ελλάδος, έχοντας συμμετάσχει σε 6 Ολυμπιάδες και 6 Πανευρωπαϊκά εθνικών ομάδων. Αγωνίζεται τακτικά σε ατομικά τουρνουά στο εξωτερικό σημειώνοντας επιτυχίες. Ο ίδιος ξε-

4

8

1

9

2

6

5

3

5

1

2

6

3

8

9

7

4

6

3

9

5

4

7

1

8

2

1

9

6

3

2

5

7

4

8

2

8

3

4

7

1

5

6

9

4

7

5

8

6

9

2

3

1

3

2

7

9

8

6

4

1

5

9

5

4

7

1

3

8

2

6

8

6

1

2

5

4

3

9

7

Στο πρόσφατο μεγάλο τουρνουά της Μόσχας συγκέντρωσε 6 βαθμούς σε 9 αγώνες, τερματίζοντας στην 27η θέση μεταξύ 233 παικτών από 20 χώρες (59 γκραν μετρ). Νικητής αναδείχθηκε ο Ρώσος Σαφτσένκο (2584) με 7,5 βαθμούς (http://open.moscowchess.org/en/news). Χαρακτηρίζει το τουρνουά πολύ σκληρό, με πολλούς νεαρούς Ρώσους διψασμένους για σκάκι και δόξα, ενώ θεωρεί τις συνθήκες αγώνων κατώτερες για ένα τόσο σπουδαίο γεγονός. Τόσο τους αγώνες της Μόσχας όσο και του Ρέικιαβικ (http://chess-results.com/ tnr72648.aspx?lan=1), τους εντάσσει στο πλαίσιο προετοιμασίας του εν όψει του Πρωταθλήματος Ευρώπης που θα γίνει τον Μάιο στην Πολωνία. Αναγνωρίζει τις δυσκολίες διάκρισης σε μεγάλα και ισχυρά τουρνουά, ωστόσο δείχνει αισιόδοξος. «Στο Ρέικιαβικ, μια θέση στην πεντάδα είναι ένα δύσκολο αποτέλεσμα, αλλά και γιατί όχι;». Εκτός σκακιέρας, σκοπεύει να επισκεφτεί ξανά τον τάφο «του καλύτερου παίκτη όλων των εποχών», του Μπόμπι Φίσερ. Αξίζει να μάθουμε πώς νιώθει παίζοντας σε δύο σκακιστικά φορτισμένες πρωτεύουσες: «Αναπνέεις σκάκι στον αέρα»! Στην ερώτηση ποιος είναι ο δυσκολότερος αντίπαλός του, αναφέρει τον Ρώσο Μορόζεβιτς, έναν παίκτη που έφτασε στην τρίτη θέση της παγκόσμιας κατάταξης ΕΛΟ. Ξαφνικά σωπαίνει. Μπροστά στα μάτια του φαίνεται να περνάνε όλες οι κακές σκακιστικές του στιγμές, οι χαμένες ευκαιρίες, τα αδικαιολόγητα λάθη. Ξεχνώντας την προηγούμενη αναφορά, απαντάει: «ο εαυτός μου»...

Η παρτίδα που ακολουθεί είναι από τον τρί-

το γύρο των αγώνων της Μόσχας. Τα σχόλια είναι του νικητή: Αλ. Χρουτσιόφ (MDA, 2431) - Στ. Χαλκιάς (2566) [D38] 1.δ4 Ιζ6 2.γ4 ε6 3.Ιζ3 δ5 4.Ιγ3 Αβ4 5.Αη5 Ιβδ7 6.γxδ5 εxδ5 7.ε3 γ5 8.Αδ3 Βα5 9.0-0 γ4 10.Αζ5 0-0 11.Βγ2 Πε8 12.Ιδ2 η6 13.Αθ3 Αxγ3 14.Βxγ3 [14.βxγ3] 14...Βxγ3 15.βxγ3 Ιε4 16.Ιxε4 δxε4 17.Αη4 β5 18.Πζβ1 α6 19.α4 Ιβ6 20.Αxγ8 Πεxγ8 21.αxβ5 αxβ5 22.Πxα8 Πxα8 23.ζ3 θ6?!

[23...Ιδ5! 24.Πxβ5 Ιxγ3 25.Πγ5 Πα1+ 26.Ρζ2 Πα2+ 27.Ρη3 (27.Ρζ1 Πα1+=) 27...Ιε2+ 28.Ρθ4 ζ6!

29.Αxζ6 Ρζ7 30.Αε5 εxζ3 31.ηxζ3 γ3 32.δ5 γ2 33.Πγ7+ Ρε8 34.Πγ8+ Ρδ7 35.Πγ7+ Ρε8 (35...Ρδ8?

36.δ6±) ] 24.Πxβ5 θxη5 25.Πxβ6 εxζ3 26.Πγ6 Πα1+ [26...Πε8!] 27.Ρζ2 ζxη2 28.Ρxη2 Πα2+ 29.Ρη3 Πε2 30.Πxγ4 Πxε3+ 31.Ρη4 ζ6 32.Πγ6 Ρζ7 33.δ5 Πδ3 34.Πγ7+ Ρε8 35.γ4 Ρζ8 [εδώ η παρτίδα είναι νούλα. Τα λευκά προσπαθούν να κερδίσουν, αλλά είχα ετοιμάσει μια μικρή έκπληξη!] 36.θ4 Πδ4+ 37.Ρζ3 η4+! [τα μαύρα πιόνια στο προσκήνιο: 37...ηxθ4] 38.Ρε3 η3 39.Πγ6?? Ρζ7 40.Πγ7+ Ρζ8 41.Πγ6 Τα μαύρα (διάγραμμα) με μια όμορφη τεχνική κίνηση οδηγούν την παρτίδα σε σύντομη νίκη:

41...Πζ4!! 42.Ρxζ4 η2 43.θ5! [τελευταία παγίδα!] 43...Ρη7!! 44.Πγ7+ Ρθ6 45.θxη6 η1Β 46.η7 Βδ4+ 47.Ρζ3 Ρθ7! 0-1

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ 4 9

9

2 2

8

8

4 6

5

2

3 2

4

7

1 6

9

Mέτριας δυσκολίας

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ: 1. Σωματίδιο γνωστό από το «πείραμα του αιώνα» 2. Συμβαίνουν και εις...

3. Άλλη ονομασία της γλυστρίδας 4. α) Σημείο συνάντησης με τακτικούς θαμώνες β) Είδος φυτού (αντίστρ.) 5. Γιορτάζει στις 4 Οκτωβρίου (γεν.) 6. α) Άφωνη νίλα β) Αρχικά Σώματος 7. α) Αρχικά αθλητικών σωματείων β) Λεπτή και δυσδιάκριτη γ) Αιγύπτιος θεός 8. Ξένος ποδοσφαιριστής του Ηρακλή Θεσ/νίκης 9. α) Αριθμός οπτικά β) Γνωστό έργο του Αλμπέρ Καμί (χωρίς άρθρο)

1 1

1

Ο πιο δύσκολος αντίπαλος

Όμορφη νίκη!

Άξιος σκακιστικός μας πρεσβευτής ο Στέλιος Χαλκιάς σε μεγάλες διοργανώσεις!

SU DO KU 7

χωρίζει την πρώτη θέση στο γιγαντιαίο «Bad Wiessee Open» της Γερμανίας, καθώς και την πρώτη θέση στο κλειστό των 10 γκραν μετρ, εις μνήμην Μπόρα Κόστιτς, στη Σερβία. Κορυφαία στιγμή θεωρεί την εμφάνισή του στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα στη Ριέκα το 2010, όπου σημείωσε 7,5 βαθμούς σε 10 αγώνες και προκρίθηκε στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα!

7 3

ΛΥΣΗ: ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ: 1) ΜΠΟΖΟΝΙΟ 2) ΠΑΡΙΣΙΟΥΣ 3) ΑΝΤΡΑΚΛΑ 4) ΣΤΕΚΙ, ΑΟΠ 5) ΙΕΡΟΘΕΟΥ 6) ΝΛ, ΛΣ 7) ΑΟ, ΙΝΑ, ΡΑ 8) ΣΝΑΟΥΤΣΕΡ 9) ΙΟ, ΞΕΝΟΣ ΚΑΘΕΤΑ: 1) ΜΠΑΣΙΝΑΣ 2) ΠΑΝΤΕΛΟΝΙ 3) ΟΡΤΕΡ (ΡΕΤΡΟ), ΑΟ 4) ΖΙΡΚΟΝΙΟ 5) ΟΣΑΙΘ (ΘΙΑΣΟ), ΝΥΞ 6) ΝΙΚ, ΕΛΑΤΕ 7) ΙΟΛΑΟΣ, ΣΝ 8) ΟΥΑΟΥ, ΡΕΟ 9) ΜΑΡΣ

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Η λύση του χθεσινού προβλήματος

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΟΣΜΑΣ ΚΕΦΑΛΟΣ kosmaskefalos@gmail.com

ΚΑΘΕΤΑ: 1. Διεθνής παλιότερος ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ και του ΠΑΟ 2. Κάποτε το φορούσαν μόνο άντρες 3. α) Μουσική παλιάς εποχής (αντίστρ.) β) Το ίδιο με το 7α οριζ. 4. Μεταλλικό στοιχείο 5. α) Τίτλος ταινίας του Θ. Αγγελόπουλου (αιτ. αντίστρ.) β) Μικρότερης διάρκειας το καλοκαίρι (καθ.) 6. α) Το μικρό όνομα του ηθοποιού Νόλτε β) Προσκαλεί (πληθ.) 7. α) Βοηθός του Ηρακλή β) 250 8. α) Αμερικανόφερτο επιφώνημα της νεολαίας β) Στρατιωτικό όχημα 9. Μουσικό εμβατήριο

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

59

ΘΕΑΜΑΤΑ Παρακαλούνται οι αναγνώστες να ενημερώνονται για τυχόν αλλαγές από τα παρακάτω τηλέφωνα Α ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΑΑΒΟΡΑ Ιπποκράτους 180, Νεάπολη, 2106423271-2106462253, Tru-Surround No 18:00, 20:15, 22:30 ΑΒΑΝΑ Κηφισίας 234 και Λυκούργου 3, 2106756546, Τα μυθικά πλάσματα του Νότου 18:30, 20:30, 22:30 ΑΕΛΛΩ CINEMAX 5+1 CYTA Πατησίων 140, 2108259975 2108215327, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr Αίθουσα 1 Django, ο Τιμωρός 23:00 Χίτσκοκ 18:00 Οι Άθλιοι 20:00 Αίθουσα 2 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 19:00, 21:15, 23:20 Αίθουσα 3 Οι Άθλιοι 19:20, 22:40 Αίθουσα 4 Οι Άθλιοι 17:40, 21:00 ΑΘΗΝΑΙΟΝ Βασιλίσσης Σοφίας 124, Αμπελόκηποι, 2107782122-2112112222, www.athinaioncinemas.com Αίθουσα 1 - 3D Οι Άθλιοι 17:00, 20:00, 23:00 Αίθουσα 2 - 3D Οι Άθλιοι 18:30, 21:30 ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS Ζησιμοπούλου 7 & Ιωάννου Μεταξά, Γλυφάδα, 21089832382112112222, www.athinaioncinemas.com Αίθουσα 1 - 3D Οι Άθλιοι 19:30, 22:30 Αίθουσα 2 Επιχείρηση: Argo 17:50, 20:10 Django, ο Τιμωρός 22:30 Αίθουσα 3 Οι Άθλιοι 18:00, 21:00 Αίθουσα 4 - 3D Τα μυθικά πλάσματα του Νότου 22:20 ΑΙΓΛΗ Λεωφόρος Πεντέλης 98, Χαλάνδρι, 2106841010 Αίθουσα 1 Οι Άθλιοι 17:30, 20:15, 22:40 Αίθουσα 2 Αννα Καρένινα 17:40 No 20:30, 23:00 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ EUROPA CINEMAS Λεωφόρος Αλεξάνδρας και Πατησίων 77-79, σταθμός ΗΣΑΠ «Βικτώρια», 2108219298 Λίνκολν 16:30, 19:30, 22:30 ΑΝΟΙΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ 2+1 Αγωνιστών στρατοπέδου 49, Χαϊδάρι, 2105813470-2105813450 Αίθουσα 1 Οι Άθλιοι 16:45, 19:30, 22:30 Αίθουσα 2 ART CINEMA Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.)

17:30, 19:15 Οι Άθλιοι 21:00 ΑΣΤΕΡΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ Ασκληπιού 4, Νέα Ιωνία, 2102712640-2155302920 Η ζωή μιας άλλης 18:15 Αλλοθι 20:15, 22:15 ΑΣΤΥ Κοραή 4, Αθήνα, 2103221925, Τα μυθικά πλάσματα του Νότου 18:15, 20:15, 22:15 ΑΤΛΑΝΤΙΣ 3D DIGITAL Λεωφόρος Βουλιαγμένης 245, Πλατεία Καλογήρων, Δάφνη, 2109711511 Αίθουσα 1 Οδηγός αισιοδοξίας 17:15, 19:45, 22:15 Αίθουσα 2 Λίνκολν 19:30, 22:30 ΑΤΤΑΛΟΣ Κοτιαίου & Ελευθερίου Βενιζέλου Νέα Σμύρνη, 2109331280 Οι Άθλιοι 17:00, 20:00, 22:45 ΒΑΡΚΙΖΑ Θάσου 22, 2108973926 Αίθουσα 1 3D Digital Οι Άθλιοι 19:00, 22:00 Αίθουσα 2 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 19:10, 21:00, 22:45 CAPITOL ΖΕΦΥΡΟΣ Ιουλιανού & 3ης Σεπτεμβρίου, 2103462677, Το χειρόγραφο της Σαραγόσα 18:00, 21:00 CINERAMA Αγίας Κυριακής 30, Παλαιό Φάληρο, 2109403593-2109403595 Οι Άθλιοι 16:30, 19:30, 22:30 VILLAGE 15 CINEMAS @ THE MALL Ανδρέα Παπανδρέου 35 (παράπλευρος Αττική οδού) θέση ψαλίδι, Μαρούσι, Τηλ.14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 Αν... 19:30, 21:45, 00:15 Αίθουσα 2 Ψάχνοντας το Νέμο (μεταγλ.) 17:00 3D Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 19:15, 21:30, 23:45 Αίθουσα 3 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 16:00 Επιχείρηση: Argo 18:00, 20:30, 23:00 Αίθουσα 4 Οι διώκτες του εγκλήματος 15:45, 18:15, 21:00, 23:30 Αίθουσα 5 - Cinema Europa, Heineken Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 15:45, 18:00, 20:15, 22:30 Αίθουσα 6 Cinema Europa Η ζωή του Πι 15:30 Django, ο Τιμωρός 22:45 Μη μου χαλάς τη μέρα 18:00, 20:15 Αίθουσα 7 - max screen - Cosmote Η αγάπη έρχεται στο τέλος 18:45, 21:15, 23:45 Αίθουσα 8 - Lays Τα μυθικά πλάσματα του Νότου 15:00, 17:15, 19:45 Ο Κυνηγημένος 21:45, 00:00 Αίθουσα 9 Λίνκολν 16:00, 19:00, 22:00 Αίθουσα 10 Οδηγός αισιοδοξίας 15:30, 18:00, 20:45, 23:30 Αίθουσα 11 Ραλφ, η επόμενη πίστα (μεταγλ.) 16:30 Χίτσκοκ 18:45, 21:00, 23:15 Αίθουσα 12 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 15:30, 17:45, 20:00, 22:15, 00:30 Αίθουσα 13 - gold class Οδηγός αισιοδοξίας 20:45, 23:30 Αίθουσα 14 - gold class Η αγάπη έρχεται στο τέλος 20:00, 22:15 VILLAGE 5 CINEMAS PAGRATI Υμηττού 110 & Χρεμωνίδου, Εμπορικό κέντρο Millennium, Παγκράτι, 210 7566240 - 14 848

ΕΠΙΛΟΓΕΣ «ΟΙ ΑΘΛΙΟΙ» του Τομ Χούπερ. Το κλασικό έργο του Ουγκώ σε ένα εντυπωσιακό, κινηματογραφικά, μιούζικαλ. (Αελλώ Cinemax, Αθήναιον, Αθήναιον Cinepolis, Αίγλη, Άνοιξη Δημ. Κιν., Άτταλος, Βάρκιζα, Cinerama, Διάνα, Ιντεάλ, Κηφισιά Cinemax, Όσκαρ, Νανά, Σινέ Χολαργός, Τρία Αστέρια, Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Φοίβος, Σινεάκ). «ΦΙΛΙΑ ΕΙΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ» του Βασίλη Λουλέ. Το πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ που αφηγείται την ιστορία πέντε παιδιών εβραϊκής καταγωγής στην Ελλάδα της γερμανικής Κατοχής. Πέντε «κρυμμένα παιδιά» που γλίτωσαν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τον θάνατο ζώντας μέσα στην απόλυτη σιωπή... (Ταινιοθήκη της Ελλάδος).

«NΟ» του Πάμπλο Λαρέν. Ένας διαφημιστής κοντράρει το καθεστώς Πινοτσέτ στο επίπεδο της «διαχείρισης των εικόνων» και των συμβόλων, στο δημοψήφισμα που οργανώνει η χούντα το 1988 προκειμένου να κερδίσει νομιμοποίηση (Ααβόρα, Αίγλη, Gazarte, Μικρόκοσμος). «ΛΙΝΚΟΛΝ» του Στίβεν Σπίλμπεργκ. Η τελευταία ταινία του Σπίλμπεργκ, που διεκδικεί δώδεκα Όσκαρ, εστιάζει στους τελευταίους τέσσερις μήνες της ζωής του Λίνκολν πριν από τη δολοφονία του. Ο διπλός στόχος (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 17:20, 19:20, 21:20, 23:20 Αίθουσα 2 Αν... 20:00 Η ζωή του Πι 17:30 Οι διώκτες του εγκλήματος 22:20 Μη μου χαλάς τη μέρα 00:40 Αίθουσα 3 - Cosmote Django, ο Τιμωρός 18:00, 21:10, 00:20 Αίθουσα 4 Ψάχνοντας το Νέμο (μεταγλ.) 17:45 3D Επιχείρηση: Argo 22:00 Ο Κυνηγημένος 19:50, 00:30 Αίθουσα 5 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 17:30, 19:30, 21:40, 23:45 VILLAGE 9 CINEMAS @ FALIRO Παλαιά Λεωφόρος Ποσειδώνος 1 & Μωραϊτίνη 3 Δέλτα Παλαιού Φαλήρου, Τηλ.14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 Τα μυθικά πλάσματα του Νότου 20:15 Ψάχνοντας το Νέμο (μεταγλ.) 18:15 3D Χίτσκοκ 22:15, 00:15 Αίθουσα 2 Αν... 19:30 Λίνκολν 21:40 Αίθουσα 3 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 17:00, 19:00, 21:15, 23:30 Αίθουσα 4 Οδηγός αισιοδοξίας 19:45, 22:15 Αίθουσα 5 Μη μου χαλάς τη μέρα 00:30 Επιχείρηση: Argo 17:40, 20:00 Οι διώκτες του εγκλήματος 22:20 Αίθουσα 6 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 18:20, 20:20, 22:20, 00:20 Αίθουσα 7-VMAX Cosmote Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 19:40, 21:50, 00:00 Αίθουσα 8 - Gold Class Οδηγός αισιοδοξίας 18:30, 21:00, 23:30 Αίθουσα 9 - Gold Class Django, ο Τιμωρός 22:20 Χίτσκοκ 20:00 VILLAGE CINEMAS ATHENS METRO MALL ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Λεωφόρος Βουλιαγμένης 276, Άγιος Δημήτριος, 210 6104100 - 14 848 ( Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 - Coca Cola Ψάχνοντας το Νέμο (μεταγλ.)

16:50 3D Οι διώκτες του εγκλήματος 21:30 Ο Κυνηγημένος 19:00, 00:00 Αίθουσα 2 Cosmote Σάμμυ 2 (μεταγλ.) 17:10 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 19:10, 21:10, 23:10 Αίθουσα 3 Αν... 20:00 Η ζωή του Πι 17:20 Django, ο Τιμωρός 22:20 Αίθουσα 4 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 17:20 Επιχείρηση: Argo 19:20, 21:50 Μη μου χαλάς τη μέρα 00:20 Αίθουσα 5 Ραλφ, η επόμενη πίστα (μεταγλ.)

16:40 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 18:50, 21:00, 23:20 VILLAGE SHOPPING AND MORE Θηβών 228 & Παρνασσού ,Άγιος Ιωάννης Ρέντης, 210 4215100 - 14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 - Comfort Η αγάπη έρχεται στο τέλος 20:45, 23:00 Αίθουσα 2 - Comfort Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 21:15, 23:30 Αίθουσα 3 Χόμπιτ: Ενα Αναπάντεχο Ταξίδι 19:45 Αγάπησα ένα ζόμπι 17:30, 23:15 Αίθουσα 4 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 19:00, 21:15, 23:30 Αίθουσα 5 Django, ο Τιμωρός 17:10, 20:20, 23:40 Αίθουσα 6 Σάμμυ 2 (μεταγλ.) 17:15 Οι διώκτες του εγκλή-

«Οι Άθλιοι» του Τομ Χούπερ του Αμερικανού προέδρου είναι ο τερματισμός του Εμφυλίου και η κατάργηση της δουλείας... (Αλεξάνδρα, Ατλαντίς, Village The Mall, Village Φαλήρου, Village Ρέντη, Δαναός, Κηφισιά Cinema, Odeon Kosmopolis Μαρούσι, Odeon Όπερα, Odeon Starcity, Ster Cinemas) «ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ» του Κώστα Γαβρά. Στο στόχαστρο του Κώστα ματος 19:15, 21:45, 00:15 Αίθουσα 7 Ο Κυνηγημένος 19:45, 22:00, 00:15 Αίθουσα 8 Ψάχνοντας το Νέμο (μεταγλ.) 17:20 3D Η αγάπη έρχεται στο τέλος 19:20, 21:30, 23:40 Αίθουσα 9 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 18:30, 20:45, 23:00 Αίθουσα 10 - Cosmote Οδηγός αισιοδοξίας 19:10, 21:40, 00:10 Αίθουσα 11 Λίνκολν 17:40, 20:50, 00:00 Αίθουσα 12 Αν... 18:40, 21:00, 23:20 Αίθουσα 13 Μη μου χαλάς τη μέρα 17:50, 20:10, 22:30 Αίθουσα 14 Ραλφ, η επόμενη πίστα (μεταγλ.) 17:40 Χίτσκοκ 19:50, 22:15, 00:30 Αίθουσα 15 Ραλφ, η επόμενη πίστα (μεταγλ.) 17:00 Επιχείρηση: Argo 19:20, 21:50, 00:20 Αίθουσα 16 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 17:10, 19:10 Η ζωή του Πι 21:10, 23:50 Αίθουσα 17 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 17:50, 20:00, 22:10, 00:20 Αίθουσα 18 Μη μου χαλάς τη μέρα 19:00, 21:20, 23:45 Αίθουσα 19 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 18:20, 20:30, 22:40 Αίθουσα 20 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 19:45, 22:00, 00:10 ΓΑΛΑΞΙΑΣ 3D DIGITAL Μεσογείων 6, Αμπελόκηποι, 2107773319-2107700491 Αίθουσα 1 Οδηγός αισιοδοξίας 18:00, 20:20, 22:40 Αίθουσα 2 Τα μυθικά πλάσματα του Νότου 18:40, 20:40, 22:30 GAZARTE Βουτάδων 34, Γκάζι, 21034522772103460347, www.gazarte.gr, No 17:45, 20:15, 22:40 ΓΛΥΦΑΔΑ ODEON Ζέππου 14 & Ξενοφώντος 31, Γλυφάδα, 2109650318, www.odeon.gr, www: i-ticket.gr Αίθουσα 1 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 18:40, 20:50, 23:00 Αίθουσα 2 Οδηγός αισιοδοξίας 19:45, 22:30 ΔΑΝΑΟΣ Λεωφόρος Κηφισίας 109 & Πανόρμου, Αμπελόκηποι, 2106922655, www.danaoscinema.gr Αίθουσα 1 Λίνκολν 16:30, 19:30, 22:30 Αίθουσα 2 Οδηγός αισιοδοξίας 17:15, 19:45, 22:15 ΔΙΑΝΑ Περικλέους 14,Μαρούσι, 2108028587, Οι Άθλιοι 16:15, 19:10, 22:00 ΕΛΛΗ Ακαδημίας 64, Αθήνα, 2103632789 Παράδεισος του έρωτα 17:45, 20:00, 22:30 ΕΜΠΑΣΣΥ NOVA ODEON Πατριάρχου Ιωακείμ 5 και Ηροδότου, Κολωνάκι, Αθήνα, 2107215944, www.i-ticket.gr, Οδηγός αισιοδοξίας 17:20, 20:00, 22:40 ΙΔΡΥΜΑ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ Πειραιώς 206, Ταύρος, Αθήνα, 2103418550 2103418579, info@mcf.gr, mcf.gr, Γυναίκα της ομίχλης (Αφιέρωμα στον Ιαπωνικό κινηματογράφο) 17:00 Οι ιστορίες του Γκέντζι (Αφιέρωμα στον Ιαπωνικό κινηματογράφο) 19:30 Κολασμένα πάθη (Αφιέρωμα στον Ιαπωνικό κινηματογράφο) 22:30 ΙΛΙΟΝ Τροίας 34 & Πατησίων 113, 2108810602-6955466939 Τα μυθικά πλάσματα του Νότου 18:30, 20:20, 22:10 ΙΝΤΕΑΛ Πανεπιστημίου 46, Αθήνα, 2103826720, Οι Άθλιοι 16:00, 19:00, 22:00

Γαβρά, ένας χαρακτήρας που ανεβαίνει στην κορυφή μιας από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές τράπεζες. Εάν οι μεγάλες τράπεζες εξουσιάζουν τη ζωή μας σήμερα, τότε τι είδους άνθρωποι εξουσιάζουν τις τράπεζες; (Odeon Kosmopolis Μαρούσι, Odeon Starcity, Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Σινέ Παράδεισος, Αλίκη Νέας Μάκρης). ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX CYTA Λεωφόρος Κηφισίας 245, (Ζηρίνειο), Κηφισιά, 21062335672106232808, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr Αίθουσα 1 Οδηγός αισιοδοξίας 17:30, 20:00, 22:30 Αίθουσα 2 Λίνκολν 19:00, 22:00 Χίτσκοκ 17:00 ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX CLASS CYTA Δροσίνη 6 (απέναντι από Βάρσο ), Κηφισιά, 2106231601-2106231933, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr, Οι Άθλιοι 15:50, 19:00, 22:10 ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ FILMCENTER Λεωφόρος Συγγρού 106, 2109215305, No 18:00, 20:10, 22:20 ΝΑΝΑ CINEMAX CYTA Λεωφόρος Βουλιαγμένης 179 Δάφνη,(στάση μετρό Αγ. Ιωάννης), 2109703158-2109706865, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr Αίθουσα 1 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 19:00, 21:15, 23:30 Αίθουσα 2 Οι Άθλιοι 18:20, 21:40 Αίθουσα 3 Επιχείρηση: Argo 19:30 Οι Άθλιοι 21:40 Αίθουσα 4 Οι Άθλιοι 19:15, 22:30 Αίθουσα 5 Χίτσκοκ 18:00, 23:20 Οι Άθλιοι 20:00 Αίθουσα 6 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 18:15, 20:15, 22:15 ΝΙΡΒΑΝΑ CINEMAX CYTA Λεωφόρος Αλεξάνδρας 192, Αμπελόκηποι, 21064693982106445221, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr, Χίτσκοκ 18:00, 20:00, 22:00 ODEON KΟSMOPOLIS ΜΑΡΟΥΣΙ Λεωφόρος Κηφισίας .73 & Πουρνάρα (Κόμβος Αττικής οδού), 8011160000 - 2106786000, www.odeon.gr, www.i-ticket.gr Αίθουσα 1 Λίνκολν 19:30, 22:30 Αίθουσα 2 Χίτσκοκ 18:00, 20:10, 22:20 Αίθουσα 3 Τα πλεονεκτήματα του να είσαι στο περιθώριο 17:40 Επιχείρηση: Argo 20:40, 23:10 Αίθουσα 4 Μη μου χαλάς τη μέρα 18:50, 21:10, 23:20 Αίθουσα 5 Η ζωή του Πι 18:40 3D Ο Κυνηγημένος 23:30 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 21:30 Αίθουσα 6 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 16:50, 19:10, 21:20, 23:30 Αίθουσα 7 Παίζοντας με την αγάπη 18:10 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 20:30, 22:40 Αίθουσα 8 - Vodafone Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 18:20, 20:30, 22:40 Αίθουσα 9 Οδηγός αισιοδοξίας 17:50, 20:20, 22:50 Αίθουσα 10 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 18:00, 20:00, 22:00 Αίθουσα 11 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 19:00, 21:00, 23:00 Αίθουσα 12 Το κεφάλαιο 19:50, 22:10 Αγάπησα ένα ζόμπι 17:30 ODEON ΟΠΕΡΑ Ακαδημίας 57, Αθήνα, 2103622683, www.odeon.gr , www.i-ticket.gr Αίθουσα 1 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 18:00, 20:15, 22:30 Αίθουσα 2 Λίνκολν 18:15, 21:30 ΟDEON STARCITY Λεωφόρος Συγγρού 111 & Λεοντίου, Νέος Κόσμος, 2106786000, www.odeon.gr , www.i-ticket.gr Αίθουσα 1 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα

18:20, 20:30, 22:40 Αίθουσα 2 Χίτσκοκ 17:50, 20:10, 22:20 Αίθουσα 3 Λίνκολν 19:30, 22:30 Αίθουσα 4 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 19:10, 21:20, 23:30 Αίθουσα 5 Οδηγός αισιοδοξίας 17:40, 20:20, 22:50 Αίθουσα 6 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 17:00, 19:00, 21:00, 23:00 Αίθουσα 7 - Vodafone Παίζοντας με την αγάπη 20:50 Αγάπησα ένα ζόμπι 18:30 Ο Κυνηγημένος 23:10 Αίθουσα 8 Μη μου χαλάς τη μέρα 18:50, 21:10, 23:20 Αίθουσα 9 Το κεφάλαιο 17:20, 19:50, 22:10 Αίθουσα 10 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 18:00, 20:00, 22:00 ΟΣΚΑΡ Αχαρνών 330, Κάτω Πατήσια, 2102281563 Οι Άθλιοι 16:40, 19:20, 22:10 ΠΑΛΑΣ Υμηττού 109, Παγκράτι, 2107511868, Κατίν 22:30 Σμύρνη: Καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922 18:30, 20:30 ΠΤΙ ΠΑΛΑΙ Ριζάρη 24, Παγκράτι, 21072918002107243707, Αλλοθι 18:00 Χίτσκοκ 20:30, 22:30 ΣΙΝΕ ΧΟΛΑΡΓΟΣ (πρώην ΑΛΟΜΑ) Μεσογείων 232 & Βεντούρη, Χολαργός, 2106525122 Οι Άθλιοι 16:40, 19:40, 22:40 ΣΟΦΙΑ Ευσταθιάδου 2, Πλατεία Αγίας Τριάδος, Αργυρούπολη, 2109927447-2109917094, Ο κυνηγός 22:30 Μετά τη Λουτσία 18:30, 20:30 STER CINEMAS Λεωφ.Δημοκρατίας 67α, εμπορικό κέντρο ESCAPE, Ιλιον, 801 801 7837 -210 8092690, www.stercinemas.gr Αίθουσα 1 Πολύ σκληρός για να πεθάνει σήμερα 17:30, 19:30, 21:30, 23:30 Αίθουσα 2 Ο Κυνηγημένος 16:50, 19:00, 21:10, 23:20 Αίθουσα 3 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 17:00, 19:00, 21:00, 23:00 Αίθουσα 4 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 17:10 Οδηγός αισιοδοξίας 19:40, 22:10 Αίθουσα 5 Η αγάπη έρχεται στο τέλος 16:00, 18:00, 20:00, 22:00, 00:00 Αίθουσα 6 Αλλοθι 18:20, 20:20 Λίνκολν 22:20 Μη μου χαλάς τη μέρα 16:20 Αίθουσα 7 Χίτσκοκ 22:30 Αν... 18:10 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 16:10 Επιχείρηση: Argo 20:15 ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΛΑΪΣ Ιερά Οδός 48 & Μεγάλου Αλεξάνδρου 134-136, 2103609695-2103612046, contact@tainiothiki.gr, www.tainiothiki.gr Αίθουσα 1 Οι Άθλιοι 18:15, 21:15 Αίθουσα 2 Το κεφάλαιο 20:00, 22:00 Φιλιά εις τα παιδιά 18:00 ΤΙΤΑΝΙΑ CINEMAX Πανεπιστημίου & Θεμιστοκλέους 5, Αθήνα, 2103811147, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr, Τα 39 Σκαλοπάτια 21:45 Η μάχη του Στάλινγκραντ μέρος 1ο: ούτε ένα βήμα πίσω 18:00 Η μάχη του Στάλινγκραντ μέρος 2ο: η νίκη 20:00 ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 3D DIGITAL Λεωφόρος Ηρακλείου 386, Νέο Ηράκλειο, 21028268732102825607, www.triaasteria.gr Αίθουσα 1 Οι Άθλιοι 17:15, 20:00, 22:40 Αίθουσα 2 Επιχείρηση: Argo 18:00, 20:15, 22:30 ΤΡΙΑΝΟΝ FILMCENTER Κοδριγκτώνος 21 & Πατησίων 101, 2108222702-2108215469 Κλειστό ΦΟΙΒΟΣ Εθνικής Αντιστάσεως 1, Περιστέρι, 2105711105 Οι Άθλιοι 18:30, 21:30

ΠΡΟΑΣΤΙΩΝ ΑΛΙΚΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΝΕΑΣ ΜΑΚΡΗΣ Λεωφόρος Μαραθώνος 196, 22940-69871, kedmarahon@yahoo.gr, , Το κεφάλαιο 21:00 ΑΡΤΕΜΙΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Γιαννάκη 2, Μαρκόπουλο, 2299023924, Αννα Καρένινα 19:15 Jack Reacher 21:30 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 17:45 ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΟΝΑΡ (Πρώην ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΝΑ) Αγίας Παρασκευής 40, Ανάκασα- Αγ. Ανάργυροι, 2102690317, Blue Valentine 19:30, 21:30 ΜΑΓΙΑ Αβάντων 83 & Ιατρίδου, Χαλκίδα, 22210-25625, www.odeon.gr, www.i-ticket.gr, Η αγάπη έρχεται στο τέλος 18:10, 20:20, 22:30

ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΟΝΕΙΡΟ Πειραιώς & Χρυσοστόμου Σμύρνης 84 (απέναντι από Factory Outlet), 2104830330, Αλλοθι 21:00 ΣΙΝΕ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ Αγίου Γεωργίου & Ζάππα 4, Κορυδαλλός, 2104960955, Μία ημέρα 22:00 Το κεφάλαιο 20:00 ΣΙΝΕΑΚ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Πλατεία Δημαρχείου, 2104225653 Οι Άθλιοι 16:00, 19:00, 22:00

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

60

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

PROOF • ALPHA: 22.50 Δραματική ταινία παραγωγής 2005, σε σκηνοθεσία Τζον Μάντεν. Παίζουν: Γκουίνεθ Πάλτροου, Άντονι Χόπκινς, Τζέικ Γκίλενχαλ, Χόουπ Ντέιβις.

ΚΑΚΟΦΗΜΟΙ ΔΡΟΜΟΙ • ΕΤ-3: 23.00 Κλασική γκαγκστερική περιπέτεια του Μάρτιν Σκορτσέζε, παραγωγής 1973. Παίζουν: Χάρβεϊ Καϊτέλ, Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Έιμι Ρόμπινσον.

ΤΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΜΙΛΙ • STAR: 23.15 Δράμα, παραγωγής 1999. Παίζουν: Τομ Χανκς, Ντέιβιντ Μορς, Μπόνι Χαντ.

ΤΣΙΚΟ, Ο ΑΝΥΠΟΤΑΚΤΟΣ • ΕΤ-1, 01.00 Δραματική ταινία, παραγωγής Γερμανίας - Ιταλίας 2008. Παίζουν: Ντένις Μοσκίτο, Μόριτς Μπλάιμπτροϊ.

MILOS FORMAN TALKING OF AMERICA • ΕΤ-1: 19.00 Ντοκυμαντέρ παραγωγής Γαλλίας 2011. Ο διάσημος σκηνοθέτης εξιστορεί τη διαδρομή του από την Τσεχοσλοβακίαστο Χόλλυγουντ.

APPALOOSA • ALPHA: 21.00 Γουέστερν, παραγωγής 2008. Παίζουν: Εντ Χάρις, Βίνγκο Μόρτενσεν, Ρενέ Ζελβέγκερ, Τζέρεμι Άιρονς.

ΣΗΜΕΡΑ ΤΗΛ.: 210-77.01.911-5

ET1

08.00 Θεία Λειτουργία 10.30 Από το Φρόιντ στο Διαδίκτυο (Ε) 11.50 Φωτόσφαιρα (Ε) 12.00 Ιχνηλατώντας 13.00 Το αλάτι της γης (Ε) 15.00 H Γη στα 16.00 Μπάσκετ League «Κολοσσός Ρόδου - Πανιώνιος» (Ζ) 18.00 Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Κλειστού Στίβου 20.00 Δημήτρης Σγουρός - 35 χρόνια ερμηνείας 21.00 Κόλαση και παράδεισος: Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι 22.00 El cantante. Βιογραφικό μουσικό δράμα 24.00 Ειδήσεις 01.00 Τσίκο: ο ανυπότακτος. Δράμα

ΤΗΛ.: 210-60.66.000

NET

06.45 Σαββατοκύριακο στη ΝΕΤ 10.00 ΝΕΤ Παντού 12.00 Ειδήσεις 12.30 Με αρετή και τόλμη 13.00 Βουλή των Ελλήνων 14.00 27 της Ευρώπης 15.00 Ειδήσεις 16.00 Έχει γούστο την... Κυριακή 18.00 Ειδήσεις 18.15 Εις αύριον τα σπουδαία (Ε) 19.00 Επτά 20.00 Ο πύργος του Ντάουντον (Ε) 21.00 Ειδήσεις 22.00 Αθλητική Κυριακή 01.00 Θάνατος στην πόλη των Αγγέλων. Θρίλερ

ΤΗΛ.: 2310-299.400

ET3

07.00 Τα αδέρφια μας οι άνθρωποι (Ε) 07.30 Θεία Λειτουργία 10.30 Η Θεσσαλονίκη της νοσταλγίας μας (Ε) 11.00 Η γυναίκα στην περιφέρεια (Ε) 12.00 Ο τόπος και το τραγούδι του (Ε) 13.00 Ειδήσεις 13.30 Χωρίς αυτοκίνητο 14.00 Μητέρα γη 15.00 Κυριακή στο χωριό (Ε) 17.00 Ειδήσεις 18.00 Ελλήνων δρώμενα 19.00 Κέφι, γλέντι και φιγούρα. Κωμωδία 21.00 Balkan Express 22.00 Ειδήσεις 23.00 Κακόφημοι δρόμοι. Περιπέτεια 01.00 Little City. Ρομαντική κωμωδία

ΤΗΛ.: 210-68.86.100

MEGA

06.00 Τα μυστικά της Εδέμ (Ε) 07.00 ΜΕGA Σαββατοκύριακο 10.00 Όλα για την υγεία μου (Ε) 11.00 Γλυκές αλχημείες (Ε) 12.00 Masterchef (Ε) 13.10 H νταντά (E) 14.00 Eιδήσεις 14.50 Κεντρική σκηνή: Δυνάμωσέ το. Νεανική ταινία 16.50 Παρέα στην κουζίνα, κάθε μέρα (Ε) 17.35 Ειδήσεις 17.30 Οι Βασιλιάδες (Ε) 19.00 Masterchef 20.00 Eιδήσεις 21.15 XXX: ο απόλυτος πράκτορας 2. Περιπέτεια 23.30 The killing 00.50 Ειδήσεις 01.00 O εκτελεστής. Αστυνομική περιπέτεια

STAR

ALPHA

06.00 Macgyver (Ε) 08.00 Άκατα μάτατα με τα Ζουζούνια 10.00 Μες στην καλή χαρά 14.00 Ειδήσεις 14.15 Stars system 15.15 Jamie’s 30 meals 16.00 Αχ και να ‘ξερες (E) 16.55 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική 17.00 Aννίτα SOS 19.00 Eιδήσεις 20.00 Tι θα φάμε σήμερα, μαμά; 21.00 Χωρίς προορισμό. Αστυνομική ταινία 22.50 Proof. Δράμα 00.50 10η εντολή

ΤΗΛ.: 210-48.00.170-4 ΤΗΛ.: 210-69.03.000

ΑΝΤ1

07.00 Παιδικό πρόγραμμα 13.00 Ειδήσεις 13.45 Ace Ventura Jr: ντεντέκτιβ ζώων. Κωμωδία 15.30 Τα φιλαράκια (Ε) 16.30 Making of της ταινίας «Love in the end» 16.50 Mike and Molly 17.45 Ειδήσεις. Δελτίο στη Νοηματική 18.00 Ηuman target 18.50 Two and the half men 19.45 Eιδήσεις 21.00 Ο άνθρωπος της καρπαζιάς. Κωμωδία 23.15 Το πράσινο μίλι. Δράμα 03.15 Θανάσιμη εκδίκηση. Δραματική εκδίκηση

ΤΗΛ.: 212-21.24.000

ΣΚΑΪ

06.45 Καλημέρα με τον Γιώργο Αυτιά 10.00 Κυριακή με δράση 12.30 Στην πράξη 13.30 Ποδηλατοδράσεις 14.00 Γεύσεις στη φύση 15.00 Κηπουρέματα (Ε) 16.00 Γλυκές αλχημείες (Ε) 17.00 Joy 19.00 Tα μεγάλα θαύματα της φύσης 20.00 Planet science 21.00 Tα νέα του ΣΚΑΪ 21.45 Goal 23.30 Οι επιζήσαντες: ραντεβού με τον κίνδυνο 00.30 Το γονίδιο της επιθετικότητας

ΤΗΛ. 210-36.73.366

Η ΜΑΥΡΗ ΝΤΑΛΙΑ • ΝΕΤ: 23.00 Θρίλερ, παραγωγής Γερμανίας-ΗΠΑΓαλλίας, 2006, σε σκηνοθεσία Μπράιαν Ντε Πάλμα. Παίζουν: Τζος Χάρτνετ, Άαρον Έκχαρτ, Σκάρλετ Γιόχανσον

ΔΕΥΤΕΡΑ

07.00 Τηλεκύβος 09.00 Το πιο γλυκό μου ψέμα 09.45 Φίλα το βάτραχό σου (Ε) 10.45 Wipe out (E) 11.50 Σε πρώτο πλάνο 12.50 Super game 13.00 Ειδήσεις 13.30 Super game 13.40 Η κούκλα και το τέρας. Αισθηματική κωμωδία 15.10 Oreo cooking 15.20 Λίτσα.com (E) 16.50 Ο πόλεμος των άστρων (Ε) 17.50 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική 18.00 Εργαζόμενη γυναίκα (Ε) 20.00 Ειδήσεις 20.50 Κλήρωση ΤΖΟΚΕΡ-ΠΡΟΤΟ 21.00 Dancing with the stars - Τελικός 00.50 Τηλεκύβος

ΤΗΛ.: 210-34.21.201-4

PUSH, TO ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΧΑΡΙΣΜΑ • STAR: 22.00 Περιπέτεια φαντασίας, παραγωγής 2009, με τους Ντακότα Φάνινγκ, Κρις Έβανς, Καμίλα Μπελ.

ΒΟΥΛΗ

13.10 Ώρα παράδοσης 14.00 Κάρτα μέλους 16.00 Τι λέει ο νόμος 17.20 Τεχνολογία στην Αρχαία Ελλάδα - Τα μεταλλεία (Β’ μέρος) 17.50 Αστικό τοπίο - Νοσοκομείο Σωτηρία 18.30 Ένας μοντέρνος Παυσανίας 19.00 Σε θέση ετοιμότητας 20.00 Συνάντηση 21.00 Βιβάλντι και οι τέσσερις εποχές 22.00 Σιγισμούνδος. Όπερα του Τζοακίνο Ροσίνι

ΤΗΛ.: 210-77.01.911-5

ET1

06.45 Κόκκινο, κίτρινο, μπλε (Ε) 07.30 Ουράνιο τόξο 08.00 Αστυνόμος Σαΐνης 08.30 Ντένις ο τρομερός 09.00 Μάρθα το σκυλάκι που μιλά (Ε) 09.30 Ο μικρός Νικόλας (Ε) 10.00 Όλα για τον κήπο (Ε) 10.30 Βότανα, μυστικά και θεραπείες (Ε) 11.00 Η αναγέννηση ενός έθνους (Ε) 12.00 Τα ψάθινα καπέλα (Ε) 13.00 Ο γύρος του πλανήτη σε 360’ (Ε) 14.00 Ουράνιο τόξο 14.30 Μάρθα το σκυλάκι που μιλάει 15.00 Σιντ, ο μικρός επιστήμονας 15.30 Τρένο δεινοσαύρων 16.00 Ποδόσφαιρο στις γειτονιές 16.30 Ο μικρός πρίγκιπας 17.00 Μπάσκετ League ΟΠΑΠ «ΚΑΟ Δράμας - Ολυμπιακός» (Ζ) 19.00 Milos Forman, taking of America 20.00 Σημείο ΑRT 20.30 Ντιζάιν (Ε) 21.00 Eurovision 2013 Eλληνικός τελικός (Ζ) 24.00 Ειδήσεις

ΤΗΛ.: 210-60.66.000

NET

06.00 Πρωινή ενημέρωση 08.00 ΝΕΤ στα γεγονότα 10.00 Συμβαίνει τώρα 12.00 Ειδήσεις 13.00 Μένουμε Ελλάδα 15.00 Eιδήσεις 16.00 Παγκόσμια ποτά 17.00 Ψεύτης παππούς (Ε) 18.00 Ειδήσεις 18.15 136 21.00 Ειδήσεις 22.05 O πύργος του Ντάουντον 23.00 NETweek 00.45 Champions NET

ΤΗΛ.: 210-68.86.100

06.00 Και οι παντρεμένοι έχουν ψυχή (Ε) 07.00 Πρωινό ΑΝΤ1 11.00 Fthis TV 12.00 Super game 12.10 Ονειροπαγίδα (Ε) 12.50 Με αγάπη 13.00 Ειδήσεις 13.30 Super game 13.40 Άκρως οικογενειακόν (Ε) 14.40 Super game 14.50 Κωνσταντίνου και Ελένης (Ε) 15.50 Το καφέ της Χαράς (Ε) 16.50 Βαλς με 12 θεούς 17.50 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική γλώσσα 18.00 Ένα κλέφτης στον παράδεισο. Ελληνική κωμωδία 20.00 Ειδήσεις 21.00 Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής 22.15 Son 23.15 Ράδιο αρβύλα 00.15 OLA Μπάχαλο φέτος 01.30 Τηλεκύβος

ΤΗΛ.: 210-34.21.201-4

ΤΗΛ.: 2310-299.400

ET3

ΤΗΛ.: 210-69.03.000

MEGA

05.45 Τα μυστικά της Εδέμ (Ε) 06.45 Κοινωνία ώρα Mega 10.00 Πρωινό μου 13.10 Η νταντά (Ε) 14.00 Eιδήσεις 15.00 Λένη (Ε) 16.30 Ειδήσεις 16.40 Παρέα στην κουζίνα, κάθε μέρα 16.50 Το κορίτσι που αγάπησα 17.50 Singles (E) 19.00 Κλεμμένα όνειρα 20.00 Ειδήσεις 21.15 Fatmagϋl 22.30 Masterchef 24.00 Ανατροπή 01.30 Ειδήσεις

STAR

06.00 Παιδικό πρόγραμμα 08.00 ΦΜ live (E) 09.50 O πρίγκιπας του Bel Air 10.20 Φίλοι για πάντα 11.20 Ντεντέκτιβ Μονκ 12.30 Ειδήσεις 13.00 Μεσημεριανή Μελέτη 15.30 Μίλα 17.15 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική 17.50 ΦΜ live 19.45 Ειδήσεις 21.00 The closer 22.00 Push, το επικίνδυνο χάρισμα. Περιπέτεια φαντασίας 00.15 Νόμος και τάξη: αστυνομικές ιστορίες 01.15 Fringe

ΤΗΛ.: 212-21.24.000

07.30 H χαρά της ζωγραφικής 08.00 Burt wolf: ό,τι τρώμε (Ε) 08.30 Ο γύρος του κόσμου με τη La Boudeuse (Ε) 09.00 Ταξίδι στην Αραβία (Ε) 10.00 Ο τόπος και το τραγούδι του 11.00 Ένα κι ένα 12.40 Μια μέρα σαν κι αυτή 12.50 Εκατογραφία 13.00 Ειδήσεις 14.00 Συνταγές με πέντε υλικά (Ε) 14.30 Δέχομαι... ας φάμε 15.00 Τόλμη και γοητεία 15.30 Γεγονός 16.45 Μικρά κομμάτια Ιστορίας 16.50 Δες Θεσσ... Η Θεσσαλονίκη όπως είναι 17.00 Ειδήσεις 17.15 Μια μέρα σαν κι αυτή (Ε) 17.20 Μικρά σημάδια Ιστορίας 17.30 Τα κανάλια ης Ευρώπης 18.00 Ο κόσμος των σπορ 18.30 Α λα καρτ 19.00 Ντιζάιν (Ε) 19.30 Αρχιτεκτονική (Ε) 20.00 Ο λαγοπόδαρος. Κωμωδία 21.45 Δελτίο καιρού 22.00 Ειδήσεις 23.00 Τα αδέρφια μας οι άνθρωποι 23.30 Έτσι βλέπω τον κόσμο (Ε) 24.00 Animated... φιλόσοφοι 00.30 Γυναίκες, πόλεμος και ειρήνη (Ε)

ΑΝΤ1

ALPHA

06.50 Frazier 07.45 Θυρίδα τηλεπώλησης 08.00 Underdog to wonderdog 09.00 Θυρίδα τηλεπώλησης 09.15 Η κουζίνα της μάμας (Ε) 10.15 Stars system (Ε) 11.30 Εντιμότατοι κερατάδες (Ε) 12.30 Ειδήσεις 13.00 Ελένη (Ε) 16.00 Δέστε τους 17.55 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική 18.00 Οικογενειακές ιστορίες 19.00 Ειδήσεις 20.00 Κάτι ψήνεται 21.00 Ο Αppaloosa. Γουέστερν 23.15 Νόμος και τάξη: ειδική ομάδα 00.15 10η εντολή (Ε) 01.15 Θυρίδα τηλεπώλησης

ΤΗΛ.: 210-48.00.170-4

ΣΚΑΪ

06.00 Πρώτη γραμμή 10.00 Tώρα με την Πόπη Τσαπανίδου 13.15 Joy (E) 14.15 Παρά τρίχα (Ε) 14.45 Life με την Εύα Αντωνοπούλου 16.50 Δελτίο στη νοηματική 17.00 Μαγειρεύω οικονομικά 17.50 Chef στον αέρα (E) 19.00 ΣΚΑΪ με τον Νίκο Ευαγγελάτο 21.00 Tα νέα του ΣΚΑΪ - Eco news 22.00 Ηawaii Five - 0 23.15 CSI, Μαϊάμι: στον τόπο του εγκλήματος 00.55 H δίκη στον ΣΚΑΪ (E) 02.15 World’s toughest fixes

ΤΗΛ. 210-36.73.366

ΒΟΥΛΗ

17.00 Eιδήσεις 17.30 Μαγικός Φανός «Σώτη Τριανταφύλλου: oφείλουμε τη ζωή μας στα βιβλία...»

18.00 Oλομέλεια της Βουλής (Ζ) 22.00 Δελτίο Ειδήσεων στη νοηματική γλώσσα 22.10 Ο οίκος. Θέατρο 23.40 Κάρτα μέλους

ΧΡΗΣΤΙΚΑ ΕΚΑΒ 166 • ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ 11850 • ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ 14944 • ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ 199 • ΠΛΟΙΑ 1440 • KΤΕΛ 1440 • ΤΡΕΝΑ 1440 - τηλ. κράτησης 110 • ΛΙΜΕΝΑΡΧΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ 210-4511310-7 • «ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ» 210-3530000 • ΟΤΕ - ΒΛΑΒΕΣ 124 • ΔΕΗ 1253 • ΕΥΔΑΠ - ΒΛΑΒΕΣ 1022 • ΛΙΜΕΝΙΚΟ 108 • ΚΤΕΟ 1425 • ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ 171 • ΟΤΕ - ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ 11888

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

61

MEDIA

Το ΚΚΕ απαγόρευσε στους δημοσιογράφους να πάνε στη συνέλευση της ΕΣΗΕΑ Αν εξαιρέσουμε τις απολύσεις 9 εργαζομένων από τον «Ριζοσπάστη», η διεύθυνση της εφημερίδας του ΚΚΕ έχει υποπέσει σε τέσσερα συνεχόμενα σφάλματα από τα Χριστούγεννα μέχρι σήμερα, στην προσπάθειά της να διαχειριστεί την οικονομική κρίση που σοβεί στην εφημερίδα. Αν και επιδιώκει να συγκρατήσει τη δυσαρέσκεια των εργαζομένων μέσα στους τοίχους του Περισσού, έχει κατορθώσει ακριβώς το αντίθετο, όσο αποφεύγει να συνομιλήσει με τους εργαζόμενους και προτιμάει να δημιουργεί κλίμα τρομοκρατίας και ανασφάλειας μέσα στην εφημερίδα. o Το πρώτο, ότι έχει το προσωπικό απλήρωτο επί 6 μήνες. Λογικό, καθώς «ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος». Εκτός τού ότι το διάστημα είναι μεγάλο για να καταφέρει κάποιος με ή χωρίς οικογένεια να συντηρηθεί, η «στάση πληρωμών» από την πλευρά της εργοδοσίας δεν ήταν αποτέλεσμα ούτε εσωτερικής διαβούλευσης, ούτε μιας συναινετικής διαδικασίας, στην οποία, ιδίως σε ένα κομματικό μέσο όπως ο «Ρ», κάποιοι εργαζόμενοι θα μπορούσαν να συμφωνήσουν. Και να εργαστούν με χαμηλότερους μισθούς ενδεχομένως. Όμως τέτοια συμφωνία δεν έγινε, παρά τις εγκλήσεις 14 εργαζομένων για διάλογο. o Το δεύτερο: Αντιθέτως, οι εργαζόμενοι πολλές φορές ζήτησαν ατύπως και στη συνέχεια επισήμως, με επιστολή από τον εκπρόσωπό τους, σύγκλιση συνέλευσης εργαζομένων, προκειμένου να συζητηθούν τα προβλήματα και να τους ενημερώσει η

H διεύθυνση της εφημερίδας του ΚΚΕ έχει υποπέσει σε τέσσερα συνεχόμενα σφάλματα από τα Χριστούγεννα μέχρι σήμερα, στην προσπάθειά της να διαχειριστεί την οικονομική κρίση που σοβεί στην εφημερίδα. Αν και επιδιώκει να συγκρατήσει τη δυσαρέσκεια των εργαζομένων μέσα στους τοίχους του Περισσού, έχει κατορθώσει ακριβώς το αντίθετο, όσο αποφεύγει να συνομιλήσει με τους εργαζόμενους

διεύθυνση για τα σχέδιά της. Δεν έχουν όλοι οι εργαζόμενοι τις ίδιες ανάγκες, κάποιοι μπορούν να «βάλουν πλάτη», κάποιο άλλοι όχι. Ο εκπρό-

EχουΜΜΕ και λέΜΜΕ No news Σε 24ωρη απεργία οι δημοσιογράφοι και οι εργαζόμενοι στα ΜΜΕ, προσωπικό, τεχνικοί Τύπου, τεχνικοί ιδιωτικής τηλεόρασης και ραδιοφώνου, λιθογράφοι, φωτορεπόρτερ, απεργούν την Τρίτη, στο πλαίσιο της πανελλαδικής - πανεργατικής απεργίας ΓΣΕΕ - ΑΔΕΔΥ που γίνεται την Τετάρτη. Έτσι την Τρίτη δεν θα μεταδοθούν ενημερωτικές εκπομπές από τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς και την Τετάρτη δεν θα εκδοθούν εφημερίδες. Την απόφαση έλαβαν οι Συνεργαζόμενες Ενώσεις στον χώρο του Τύπου και των ΜΜΕ, ενάντια στη σαρωτική επιχείρηση αποδόμησης κάθε εργασιακού, κοινωνικού και ασφαλιστικού δικαιώματος, όπως και των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Σε απεργιακή συγκέντρωση καλεί η Συντονιστική Επιτροπή όλους τους εργαζόμενους στα ΜΜΕ την Τρίτη ώρα 12.00 έξω από τα γραφεία της ΕΣΗΕΑ και στη συνέχεια σε πορεία στο υπουργείο Εργασίας. Ο Σίμος

σωπος, αντί για συνέλευση, ενημέρωσε τη διεύθυνση του «Ρ», η οποία... απαγόρευσε τη συνέλευση (!). Λέει ο «Ρ»: «δεν είναι όλοι οι εργαζόμενοι»

Κεδίκογλου διαμαρτύρεται για την απόφαση απεργίας της ΠΟΕΣΥ και των άλλων σωματείων, στα οποία αποδίδει στόχο: την απόπειρα εξαφάνισης της επίσκεψης του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ στην Ελλάδα. Ευθύνες στη διοίκηση του ΕΔΟΕΑΠ επιρρίπτει με ανακοίνωσή του το Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ σχετικά με τον χειρισμό των αποθεματικών και των οικονομικών του ταμείου, όπως έγινε γνωστό μετά από μια επεισοδιακή γενική συνέλευση, τον περασμένο Ιούνιο. Χθες αναμενόταν να αποφασίσει το Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ τη δρομολόγηση της διαδικασίας εκλογών στον ΕΔΟΕΑΠ, μετά την παραίτηση όλων των εκπροσώπων από την ΕΣΗΕΑ: της προέδρου Ελένης Σπανοπούλου, του Αργύρη Δεμερτζή, του Γιώργου Βλαβιανού, του Παναγιώτη Τσούτσια, της Ελένης Δελβινιώτη. Πριν τις εκλογές οφείλει να πραγματοποιηθεί γενική συνέλευση των μελών του ΕΔΟΕΑΠ με απαρτία, μετά από τρεις διαδοχικές κλήσεις. Ολομέλεια Συσπείρωσης Η Συσπείρωση Δημοσιογράφων - Δούρειος Τύπος καλεί

που ζήτησαν συνέλευση. Σύμφωνοι.

14 είναι λίγοι; Σε ποια κομματική, αυτοδιαχειριστική, συνεταιριστική επιχείρηση απαγορεύονται οι συνε-

τα μέλη και τους φίλους της τη Δευτέρα, ώρα 20.30, σε ολομέλεια στην ΕΣΗΕΑ. Θέμα της συνάντησης είναι οι εξελίξεις στον ΕΔΟΕΑΠ, ενόψει των επερχόμενων εκλογών για τη διοίκηση του Ταμείου. Η επίθεση της μνημονιακής κυβέρνησης στο σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης και της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης δεν μπορεί να μείνει αναπάντητη. Παραμένει, όπως όλα δείχνουν, η Έλλη Στάη στο δελτίο της ΝΕΤ. Μετά την αποχώρηση του Γιώργου Μπράμου αδειάζει μία θέση Προσωπικού Ειδικών Θέσεων, την οποία φαίνεται ότι θα καταλάβει. Από το «παράθυρο»; Ενώ ο διαγωνισμός για νέες σειρές στην ΕΡΤ βρίσκεται σε εξέλιξη - στη β’ φάση και ώς το τέλος Φεβρουαρίου θα πρέπει να υποβληθούν τα σενάρια επιλεγμένων σειρών-, ορισμένοι έχουν από τώρα ξεκινήσει το... κάστινγκ. Έχουν επιλεγεί μάλιστα, όπως λέγεται ο Α. Γεωργούλης και η Σ. Καρύδη για τη νέα σειρά «Hotdog» της Ρ. Ρίγγα από την εταιρεία On Noir (των Σ. Παπαδόπουλου και Α. Λεμπέση). Από πού πήρε το ok η εταιρεία και ξεκινάει γυρίσματα

λεύσεις εργαζομένων; o Το τρίτο σφάλμα ήταν η προσπάθεια δυσφήμησης των εργαζομένων, που, ενώ «έτρωγαν πόρτα» από τη διεύθυνση και τον συνδικαλιστικό τους εκπρόσωπο επί δύο μήνες και από το λογιστήριο επί έξι μήνες, προσέφυγαν στο σωματείο τους για να προστατεύσουν τα νόμιμα εργασιακά τους δικαιώματα: Σε απάντηση, ο «Ρ» δημοσίευσε τα ονόματά τους, σε μια προσπάθεια διαπόμπευσης και στοχοποίησής τους, εντάσσοντάς τους: στα μάτια των αναγνωστών, στο σχέδιο του «αγώνα εναντίον του ΚΚΕ». Εφημερίδα να δυσφημεί τους δημοσιογράφους της δεν έχει υπάρξει. o Το τέταρτο σφάλμα: Τους «προτείνει» να γυρίσουν την πλάτη στο σωματείο τους. Οι 14 με την επιστολή τους κινητοποίησαν την ΕΣΗΕΑ, η οποία όρισε συνέλευση δημοσιογράφων τη Δευτέρα. Σε απάντηση, η γραμματεία της ΚΟΒ Δημοσιογράφων του «Ρ» συστήνει στους δημοσιογράφους της εφημερίδας να μην παραστούν στη συνέλευση που έχει συγκαλέσει η ΕΣΗΕΑ. Με τον τρόπο αυτό το ΚΚΕ έρχεται σε ευθεία αντιπαράθεση με το σωματείο των δημοσιογράφων από αντεργατικές θέσεις. Το ΚΚΕ, ενώ δεν δίνει καμία διέξοδο στους εργαζόμενους, επιχειρεί ταυτόχρονα, ως εδραιωμένος «μηχανισμός», να τους αφαιρέσει κάθε δυνατότητα να διεκδικήσουν με νόμιμο τρόπο τα εργασιακά τους δικαιώματα. Να τους εξοντώσει. ΑΓΓΕΛΑ ΝΤΑΡΖΑΝΟΥ

πριν καν ολοκληρωθεί ο διαγωνισμός; Δηλαδή περί τον Απρίλιο; Επιτροπή Όπως μαθαίνουμε πάντως, η Επιτροπή Προγράμματος της ΕΡΤ -η οποία εισηγείται τα σενάρια προς έγκριση- πρόσφατα άλλαξε σύνθεση. Πρόεδρος ορίστηκε από τη διεύθυνση... ραδιοφωνίας ο Γ. Αντωνίου, κουμπάρος του Αντ. Σαμαρά. Μέλη, ο δημοσιογράφος Ντ. Ροδόπουλος, οι σκηνοθέτες Π. Ποντίκας και Γ. Καλοφωλιάς και ο Β. Αλεξόπουλος από το Αρχείο. Μπορεί μια γυναίκα να ερωτευτεί τον βιαστή της; Το ερώτημα... επεξεργάζεται η σειρά «Φατμαγκιούλ» του Mega, παραγωγής Τουρκίας, καθημερινά, σε prime time. Το Τμήμα Πολιτικής Φύλου του ΣΥΡΙΖΑ με παρέμβασή του στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης ζητάει την παρέμβασή του, υπογραμμίζοντας ότι τέτοια σενάρια προωθούν την κουλτούρα του βιασμού. «Η βία κατά των γυναικών δεν μπορεί παρά να είναι απολύτως καταδικάσιμη. Ο βιασμός είναι κακούργημα. Τα κρούσματα βίας κατά των γυναικών αυξάνονται, ειδικά σε εποχές κρίσης», σημειώνουν.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

62 «Ο ΣΥΡΙΖΑ μου θυμίζει ένα είδος ΔΗΜ.ΑΡ. στην αντιπολίτευση». Αλ. Αλαβάνος (Πολύ ωραίο. Οι προσωπικοί λόγοι έγιναν ιδεολογικοπολιτικοί)

ΡΗΣΕΙΣ&

ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΙΣ

«Να συζητήσουμε ιδεολογικά και αξιακά ζητήματα με τη ΔΗΜ.ΑΡ.» Ευ. Βενιζέλος (Σας έχει απομείνει τίποτα από αυτά για να συζητηθεί;)

ΚΑΚΟΗΘΕΙΕΣ ΥΠΟ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΥΡΙΤΣΕΩΣ & ΑΓΓΕΛΟΥ ΤΣΕΚΕΡΕΩΣ

Μπορεί εμείς να χάσαμε το 30% του ΑΕΠ, αλλά αυτοί εκτέθηκαν άσχημα Ακλόνητος ο Στουρνάρας, αρνείται να διαπραγματευτεί με την τρόικα το ζήτημα των λάθος πολλαπλασιαστών. Προτιμάει να κλειστεί στο Κούγκι και να ανατιναχτεί, παρά να αμφισβητήσει το Μνημόνιο. «Σας πιστεύουμε, άλλωστε και το 18% ανάπτυξη που έχουμε φέτος το είχατε προβλέψει από το 2010», του είπε ο Τσίπρας στη Βουλή. Έκανε ότι δεν το άκουσε, μάλλον από σεμνότητα. Τον Τσίπρα όμως τον κατήγγειλε αμέσως ο Αλαβάνος για δεξιά παρέκκλιση. Επιτέλους, βρέθηκε ο Λοβέρδος να πει μια ζεστή κουβέντα για τη Χρυσή Αυγή. Κάνουν ακτιβισμό πάνω σε υπαρκτά προβλήματα, είπε. Όχι σαν τον ΣΥΡΙΖΑ που μας πετάει γιαούρτια. Ε, ναι. Άλλο ηθικό μέγεθος έχει να μαχαιρώνεις μετανάστες και άλλο να πετάς γιαούρτια σε κάτι τύπους σαν τον Λοβέρδο, που είναι τυφλή βία. Η διαφορά είναι βέβαια ότι το μαχαίρωμα οι μετανάστες δεν το επιδιώκουν. Οι οροθετικές ιερόδουλες, απεναντίας, πήγαιναν γυρεύοντας. Κατά τα άλλα, καταδικάζουμε τη βία από όπου κι αν προέρχεται. Για παράδειγμα, προχθές στο γραφείο του Μέργου, δεν υπήρξε η παραμικρή βία μέχρι που πλάκωσαν τα ΜΑΤ. Κατ’ ακρίβειαν, μέχρι που είδαν τις βουλευτικές ταυτότητες του Μπάρκα και του Διαμαντόπουλου και τους ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι. Έτσι που δουλεύουν πλέον τα ΜΑΤ, απορεί κανείς γιατί χρειάζεται να φοράνε στολή. Όπως έχει δείξει και η Ιστορία, μια καρφίτσα αρκεί. Ασκήθηκαν και οι σχετικές διώξεις για ανάρτηση πανό εκ προθέσεως, με την επιβαρυντική συνθήκη ότι ήταν και γραμμένο. Δεν ξέρει ο Μέργος αν είναι ψηλός ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα; Δώδεκα κατώτατους

μισθούς παίρνει ο άνθρωπος. Τους μισούς πρέπει να τους ξοδεύει στο κομμωτήριο. Επίσης, μάθαμε ότι η κόρη του εργάζεται ως νομικός σύμβουλος διαφόρων ειδών λίπους του δημοσίου τομέα. Τελικά, υπάρχει ένας σοβαρός νεοφιλελεύθερος που να μην πληρώνεται από το Δημόσιο; Οφείλουμε να συγχαρούμε τον Δένδια για την πρόοδο της αστυνομίας. Στις φωτογραφίες των χρυσαυγιτών που συνελήφθησαν, οι άνθρωποι είναι σε άριστη κατάσταση. Εκτός αν έχει γίνει πρόοδος στο φωτοσόπ που δεν το πολυπιστεύουμε. Αν ξέρανε φωτοσόπ θα τους βάζανε μαλλιά για να μην αναγνωρίζονται. Μας πληγώνει που το ΠΑΣΟΚ έχει καταντήσει να παρακαλάει τη ΔΗΜ.ΑΡ. για συνεργασία. Είναι σαν να παρακαλάει ο Καναδάς την Αλάσκα. Η ΔΗΜ.ΑΡ. αρνείται όμως, γιατί δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις που θα έβγαζαν βουλευτές και τους υπόλοιπους. Και είναι σταθερά προσηλωμένη στις αρχές του δημοκρατικού καιροσκοπισμού. Τα άλλα είναι μόνο επικοινωνιακά παιχνίδια, που τα σιχαίνονται από τότε που τα κάνανε κατ’ επάγγελμα στον Συνασπισμό. Το πρόβλημα είναι ότι αυτά τα κόλπα ισχυρίζονται ότι τα έχουν μάθει από τον Μπερλίνγκουερ. Τα «Παραπολιτικά» μας έκαναν αγωγή που γράψαμε ότι είναι με τον Σαμαρά. Και έβαλαν δικηγόρο τον Βορίδη. Αν τολμήσει να μας πει ποτέ κανείς ολυμπιακούς, θα έχει να κάνει με τον Τάκη Τσουκαλά. Καλά, μας βαράνε μετεωρίτες και ασχολείστε με τα Μνημόνια; Βρήκανε αμυντικό κενό, τώρα που παραιτήθηκε ο Πάπας. Έτσι όπως πάμε, την αναθεώρηση της δανειακής σύμβασης θα τη διαπραγματευτούμε με τον Αντίχριστο.

ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ

Οι πρώτες φωτογραφίες του Τσάβες μετά την εγχείρηση Δύο μήνες ύστερα από την εγχείρησή του και ένα μήνα μετά τη δημοσίευση στην ισπανική El Pais της πλαστής, όπως αποδείχτηκε, φωτογραφίας που τον παρουσίαζε ετοιμοθάνατο, δόθηκαν στη δημοσιότητα από την κυβέρνηση της Βενεζουέλας οι πρώτες εικόνες του Ούγο Τσάβες από το νοσοκομείο της Αβάνας όπου εξακολουθεί να νοσηλεύεται. Σε αυτές ο πρόεδρος της Βενεζουέλας εμφανίζεται χαμογελαστός ανάμεσα στις δύο κόρες του, ενώ διαβάζει την εφημερίδα Granma του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας. Την Τετάρτη, ο αντιπρόεδρος της χώρας, Νίκολας Μαντούρο, δήλω-

σε ότι ο Τσάβες ακολουθεί «περίπλοκες» εναλλακτικές θεραπείες χωρίς να

Ανεξάρτητες αρχές: Διορίζουν ώς το 2019! Με αναξιοκρατία πιάνουν τα «πόστα» στις ανεξάρτητες αρχές οι της τρικομματικής κυβέρνησης. «Προκηρύξεις θέσεων δεν γίνονται και δεν έχουν γίνει ποτέ», είπε ο γραμματέας της Κ.Ο. Νίκος Βούτσης, επισημαίνοντας ότι «καταστρατηγείται επί της ουσίας» και η πλειοψηφία των 4/5 στη διάσκεψη των προέδρων που θέλει ο συνταγματικός νομοθέτης, καθώς τα 3 κόμματα συμπληρώνουν τον αριθμό και «μπορούν να κάνουν οποιαδήποτε συμφωνία θέλουν». Τι συμφωνίες κάνουν; Στην Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού της Βουλής και οι 3 προσλήψεις έγιναν με τη συμφωνία 1 Ν.Δ. - 1 ΠΑΣΟΚ - 1 ΔΗΜ.ΑΡ. Στο 28μελές Δ.Σ. του ΑΣΕΠ «δίνουν» σε κάθε κόμμα της αντιπολίτευσης 1 θέση (και 2 μετά από παζάρια) «Αυτό που επιχειρείται να γίνει τώρα είναι να δεθούν τα χέρια μέχρι το 2019 όλων των προσεχών κυβερνήσεων, με συνθέσεις οι οποίες θα γίνουν τώρα από τη διάσκεψη των προέδρων», προειδοποίησε ο Ν. Βούτσης. Κ.ΠΟΥ.

δώσει περισσότερες λεπτομέρειες για την κατάσταση της υγείας του.

Σύσταση υπουργείου Έρευνας και Τεχνολογίας Την ανάγκη σύστασης υπουργείου Έρευνας και Τεχνολογίας επισήμανε ο πρόεδρος της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, Αλέξης Τσίπρας, κατά την ομιλία του στους εργαζόμενους του Εθνικού Κέντρου Φυσικών Ερευνών «Δημόκριτος». Τόνισε πως τα δημόσια ερευνητικά κέντρα ασκούν αρμοδιότητες εθνικής σημασίας, που ανήκουν στον πυρήνα των κρατικών υποχρεώσεων, γιατί έχουν άμεση σχέση με την υγεία, την ασφάλεια της χώρας, την προστασία του περιβάλλοντος και την προστασία του πολίτη. Επιπλέον, σημείωσε πως η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας έχει ως βασική προϋπόθεση ένα εθνικό σχέδιο για την έρευνα και την τεχνολογία. Για όλους τους παραπάνω λόγους, η σύσταση αρμόδιου υπουργείου είναι επιβεβλημένη, υποστήριξε ο Αλ. Χ.Σ. Τσίπρας.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

63

ΡΗΣΕΙΣ&ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΙΣ

«Όπως είναι γνωστό, το αίτημα εξόδου και αποχωρισμού από το ευρωπαϊκό σύστημα δεν διακινείται σήμερα από τους αδύναμους και φτωχούς συγγενείς της ευρωπαϊκής οικογένειας, αλλά κατά κύριο λόγο από τους εύπορους που ανησυχούν ότι θα υποχρεωθούν τελικά να συνεισφέρουν περισσότερα για τη σταθεροποίηση του ευρωπαϊκού συνόλου». Κ. Βεργόπουλος (από το πρόσφατο βιβλίο του «Ελλάδα - Ευρώπη. Η Ανάρμοστη Σχέση»)

Δεν είναι έμμισθος σύμβουλος του Ν. Δένδια Mε επιστολή του στην «Αυγή» το Γραφείο Τύπου του υπουργείου Δημοσίας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη διευκρινίζει οτι ο Σεραφείμ Τσιτσιμπής δεν είναι σύμβουλος του Νίκου Δένδια ούτε έχει έμμισθη σχέση με το υπουργείο. Η απάντηση του υπουργείου αφορά στο δημοσίευμα της εφημερίδας, την προηγούμενη Κυριακή, σύμφωνα με το οποίο ο Σεραφείμ Τσιτσιμπής, ο οποίος κατηγορείται για απάτη σε βάρος του Δημοσίου, είναι σύμβουλος του Νίκου Δένδια. Συγκεκριμένα στην ανακοίνωση αναφέρεται:» Σχετικά με το σημερινό δημοσίευμα της εφημερίδας ‘Η Αυγή’, που υποστηρίζει ότι ο Σεραφείμ Τσιτσιμπής είναι σύμβουλος του υπουργού Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, διευκρινίζει ότι ο κ. Τσιτσιμπής δεν είναι σύμβουλος του υπουργού ούτε έχει οποιαδήποτε έμμισθη σχέση με το υπουργείο». Πληροφορίες της «Αυγής» επιμένουν ότι ο πρώην υποδιοικητής της ΕΥΠ συμβουλεύει τον Νίκο Δένδια για θέματα τρομοκρατίας και ασφάλειας εδώ και έναν μήνα περίπου. Άνθρωποι που γνωρίζουν πρόσωπα και αντιλήψεις στον ευαίσθητο αυτό τομέα διαβλέπουν «επιρροές», ενώ κάνουν λόγο για «ταύτιση αντιλήψεων» μεταξύ των δύο ανδρών. Προφανώς ο κύριος Τσιτσιμπής δεν έχει έμμισθη σχέση με το υπουργείο, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση, ωστόσο στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ είναι γνωστοί και άλλοι τρόποι αποζημίωσης για την παροχή συμβουλών, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για θέματα τρομοκρατίας και ασφάλειας. Στο ρεπορτάζ της εφημερίδας μας -πάντως- δεν υπήρξε νύξη για αμοιβή ούτε υπόνοια για οικονομικά κίνητρα πίσω από τη συνεργασία. Ελπίζουμε ότι το δημοσίευμα της «Αυγής» συνέβαλε στο να παραμείνει άτυπη η συνεργασία του κυρίου Τσιτσιμπή με τον Νίκο Δένδια μέχρι να αποφανθεί η Δικαιοσύνη για την κατηγορία της απάτης. Επειδή είμαστε άνθρωποι καλών προθέσεων θα ευχόμασταν ο υπουργός να αναθεωρήσει ορισμένες από τις ακραίες απόψεις του και να εγκαταλείψει τη στρατηγική της έντασης, αν και γνωρίζουμε ότι ματαιοπονούμε τρέφοντας τέτοιες ελπίδες...

ΚΑΤΑ ΤΑ ΛΟΙΠΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΪΚΟΥ

Τέσσερις φορές ανοιγόκλεισε το στικάκι. Ούτε παραθυρόφυλλο νάτανε. Και στου Παπακωνσταντίνου, και στου Διώτη, και στου Βενιζέλου τα χέρια. Μάλλον δεν είχανε τι να διαβάσουνε το βράδυ στο κρεβάτι να τους πάρει ο ύπνος. Το ξύλο βγήκε απ’ τον Παράδεισο, να ξέρεις. Νομίζεις δεν ήξερε τι έλεγε ο Αλέκος Σακελάριος; Βουλευτές, λέει, ο Μπάρκας και ο Διαμαντόπουλος. Ε, και; Να δεις από ‘δω και πέρα πώς θα στρώσουνε οι νέοι. Θα ξεχάσω εγώ τα θαυματουργά χαστούκια του Παπαμιχαήλ και του Ορέστη Μακρή; Βλέπεις στα τρακτέρ δεν μπορείς να δώσεις φύλλο πορείας για επιστράτευση, γαμώ την ατυχία μου γαμώ.

Πώς να κάνεις μετά τη δουλειά σου. Ως κράτος εννοώ, σοβαρό και υπεύθυνο, και στιβαρό. Σου λείπουν τα εργαλεία, κατάλαβες; Εδώ που τα λέμε, καλά κάνει ο πρωθυπουργός και δεν δέχεται να συναντηθεί με τους αγρότες. Τι είναι οι αγρότες; Απόστρατοι αξιωματικοί είναι; Εσύ που νόμισες πως κάνανε γκάφα οι μπάτσοι όταν έδωσαν στη δημοσιότητα τις φωτογραφίες των «μωλωπισθέντων». Με όλα τα ρετούς έστω, για λόγους αισθητικής προφανώς, και για να μην τρομάξουν τα παιδιά. Είσαι πολύ πίσω δικέ μου. Στα χρόνια του «νόμου και της τάξης» (πως λέμε «στα χρόνια της χολέρας», έτσι) προειδοποιητικά λειτουργεί το τοιούτον. Κι όποιος κατάλαβε, κατάλαβε. Όποιος πάλι δεν κατάλαβε, κακό του κεφαλιού του. Γυμνάσια τους κάνει ο Σαμαράς, είναι προφανές.

ΜΑΡΚ ΜΑΖΑΟΥΕΡ:

Η δημοκρατία κινδυνεύει από τη Χρυσή Αυγή «Είναι μεγαλύτερο πρόβλημα η απονομιμοποίηση του πολιτικού συστήματος από την αναβολή κάποιων μαθημάτων», τόνισε ο διακεκριμένος καθηγητής Ιστορίας, Μαρκ Μαζάουερ, απαντώντας σε ερώτηση του καθηγητή Θάνου Βερέμη για το αν όντως πιστεύει ότι η Αριστερά σέβεται πραγματικά τους νόμους. Την περασμένη Δευτέρα στο κολέγιο Deree, κατά την ομιλία του με θέμα «Μια νέα εποχή των άκρων; Ιστορικές αντανακλάσεις στην τρέχουσα κρίση», ο Μαρκ Μαζάουερ υπογράμμισε πως η θεωρία των άκρων, η οποία χρησιμοποιείται ευρέως από πλευρές των φιλοκυβερνητικών ΜΜΕ, έλκει την καταγωγή της από την ψυχροπολεμική θεωρία του ολοκληρωτισμού, η οποία στόχευε στην εξίσωση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού με τον Χίτλερ, χρησιμοποιώντας ως ρητορικό σχήμα την εξίσωση των γκούλαγκ με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί. Η θεωρία αυτή, τόνισε ο Μαζάουερ, παρέβλεπε τις ιδεολογικές διαφορές και τις πολιτικές στοχεύσεις των δύο αυτών καθεστώτων. Ο Μαρκ Μαζάουερ έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου που απειλεί την ελληνική κοινωνία από την άνοδο της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής, ενώ υπογράμμισε πως τα

στελέχη της κυβέρνησης δεν έχουν αντιληφθεί την επικινδυνότητα του φαινομένου. Επιπλέον, τοποθετήθηκε ξεκάθαρα σχετικά με τη διαφθορά του δικομματικού συστήματος ΠΑΣΟΚ - Ν.Δ., το οποίο αποίκησε τον κρατικό μηχανισμό, με αποτέλεσμα την υπονόμευση των θεσμών. Τόνισε δε πως η μόνη πολιτική δύναμη που μπορεί να αποκαταστήσει την αξιοπιστία των θεσμών είναι ο ΣΥΡΙΖΑ. Σε μια περίοδο που η κυβέρνηση έχει καταφύγει στη στρατηγική της έντασης, με σκοπό να ταυτίσει την Αριστερά με την τρομοκρατία, ενώ κορυφαίοι «opinion leaders» συγχέουν την κρίση νομιμοποίησης της μνημονιακής πολιτικής με την παρανομία, την οποία βαφτίζουν ως ανομία, με σκοπό να ταυτίσουν οτιδήποτε αντιστέκεται στον νεοφιλελευθερισμό και στην αγοραία λογική ως «άνομο», η πρόσφατη παρέμβαση του Μ. Μαζάουερ έδωσε μια σαφή απάντηση για το πραγματικό διακύβευμα της περιόδου: η δημοκρατία δεν κινδυνεύει από τις καταλήψεις κτηρίων, αλλά από τη Χρυσή Αυγή. Ακόμα κι αυτό που ονομάζεται «νέα γενιά τρομοκρατών» συνιστά δευτερεύουσα απειλή για τη δημοκρατία, όπως σημείωσε. Χ.Σ.

Τους παίζει, τους γλεντάει, τους κάνει πλάκα, πώς το λέ-

Παραμένει υψηλός ο κατώτατος μιστός των 586 ευρώ (511 για τους κάτω των 25 ετών), απεφάνθη.

Η σαπίλα της μπουρζουαζίας φταίει που τα παιδιά των βορείων προαστίων γίνονται τρομοκράτες.

Έτσι, για να δει το ξάφνιασμά τους (και τις αιδήμονες αντιδράσεις τους) και να γελάει το βράδυ με τους φίλους του.

Εμ, βέβαια, 19,5 ευρώ την ημέρα δεν έχεις τι να τα κάνεις, θα κακομάθεις.

Ή η «βαρεμάρα της αφθονίας», όπως προσφυώς ακούστηκε στην «Ανατροπή».

Άσε που γίνεσαι και πειρασμός για τους ληστές.

Κάποια άλλη αιτία ίσως; Α μπα, από πού κι ως πού;

Παιδιά, μην τονε χάσουμε, σαν τα μάτια μας να το προσέχουμε το παλικάρι.

Άσε που τάχανε βάλει με την οικογένεια και με το σχολείο, με τους «αδιάφορους ή φοβισμένους δασκάλους», επίσης στην «Ανατροπή».

νε.

Βάζει, που λέτε, τον Βρούτση να λέει διάφορα περίεργα για τις απεργίες. Όπως είχε βάλει και τον Αθανασίου να κάνει νοστιμιές με την ιθαγένεια. Και όπως θα το προχωρήσει το πράμα με την ιθαγένεια, να μου το θυμηθείτε. Σε ποιους κάνει πλάκα; Ε, αν δεν κατάλαβες... Όσο για τον Γιάννη Βρούτση, τον αστέρα αυτόν της ύστερης μνημονιακής περιόδου. Ούτε στο νυχάκι του Κωνσταντίνου Λασκάρεως, του αειμνήστου. Εκείνος είχε καταργήσει κοτζάμ πάλη των τάξεων. Για να θυμούνται οι παλιότεροι και -κυρίως- να μαθαίνουν οι νεότεροι. Γιώργος Μέργος με τ’ όνομα. Γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών, και σ’ ανώτερα.

Αν και βέβαια, παρ’ όλες τις διαψεύσεις και τις διορθώσεις, έχε τον νου σου. Μπας και πρόκειται για τίποτα πρόβα νυφικού. Καλά ότι κλείνει το μάτι στους βιομηχάνους διά τα περαιτέρω, ούτε λόγος. Του Μανιτάκη του επιβάλουν απολύσεις κι ας μην τις θέλει. Του Ρουπακιώτη ούτε ν’ ακούσουν για το περί ναρκωτικών πόνημά του. Δύσκολοι καιροί για πρίγκιπες. Και για «υπεύθυνους αριστερούς» επίσης. Και επιτέλους, δεν ήξερανδεν ρώταγαν «τι σημαίνει Δεξιά»;

Και το μεγάλο «σχολείο» λεβεντόπαιδα; Όλ’ αυτά που βλέπουν γύρω τους, που ακούν, που ζουν σήμερα οι Έλληνες έφηβοι; Ή τον κόσμο που τους περιμένει αύριο; Τον κόσμο που φτιάχνουμε για λογαριασμό τους; Για να μη σου πω για το κοινωνικό μήνυμα, για τον πολιτισμό εντέλει που εκπέμπει (και διαμορφώνει) η τηλεόραση, αγαπητή «Ανατροπή». Όμως άσε καλύτερα, τα πάνω-πάνω μας φτάνουν και μας περισσεύουν, όσα βλέπει η πεθερά. Αλλιώς θα πέσει να μας πλακώσει, ξέρεις...

Η ΑΥΓΗ

Yσ τ ε ρ ό γ ρ α φ a

ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗ

Η χειραγώγηση των ταπεινωμένων

Του ΤΑΣΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΜΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ

Η χώρα στο τηλεοπτικό Matrix Τι είναι η τηλεόραση; Η Ελλάδα του Matrix. Η χώρα όπου η εικονική πραγματικότητα κυριαρχεί σε όλες τις εκφάνσεις της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής, από τους οίκους της πολιτικής ώς τις οικίες των πολιτών, αντικαθιστώντας την «πραγματική πραγματικότητα». Είναι η Πραγματικότητα, η Εξουσία, η Πολιτική, η Ιδεολογία. Δεν αναφέρομαι μόνο στα δελτία ειδήσεων που χειραγωγούν τα μυαλά των πολιτών και κατευθύνουν τις ψήφους, αλλά στην παρουσίαση της ζωής, η οποία σε όλες τις «πλευρές» της -από τις εκπομπές μαγειρικής ώς τα τοκ σόου, από τις ενημερωτικές εκπομπές ώς τα σίριαλ και τις τηλεπαρουσιάστριες του καναπέ και του κουτσομπολιού- μεταδίδεται στον τηλεθεατή επεξεργασμένη, μεταποιημένη, πλαστή. Ενώ η Αριστερά διεκδικεί ίση μεταχείριση (ουκ αν λάβοις παρά του μη θέλοντος), η κουλτούρα της «ΔεξιοΚεντροΑριστεράς της ευθύνης» κάνει πάρτι στους αιθέρες. Οι ντίλερ του «μόνου δυνατού κόσμου» και της «μόνης δυνατής πολιτικής» πουλάνε -σε όλες τις πιάτσες της διασκέδασης, της επι-

H Αριστερά θέλει να κάνει πολιτική παρέμβαση «κόντρα στο ρεύμα των καιρών», να προτείνει, να απαιτήσει και να δεσμευτεί ότι θα φτιάξει μια δημόσια τηλεόραση στο μοντέλο του ΒΒC θυμίας, της προσδοκίας, της εμπιστοσύνης- μια χώρα της υποτέλειας, μια κοινωνία της υποταγής, έναν κόσμο ισοπεδωμένο, ένα μοντέλο ζωής εκχυδαϊσμένο, μια νεολαία αλλοτριωμένη, έναν πολιτισμό του κρετινισμού, μια αξιοκρατία επιπλεόντων φελλών.

H χώρα έχει τηλεμεταφερθεί σε ένα κανάλι όπου παίζουν σαλτιμπάγκοι, κλόουν, αγύρτες, νάνοι και δημαγωγοί, σε ένα διαρκές ριάλιτι σόου. Βρισκόμαστε μπροστά σε μιαν αλλοίωση των θεσμών άκρως επικίνδυνη. Το δίκαιο και το άδικο, το νόμιμο και το παράνομο, το ηθικό και το ανήθικο δεν το κρίνουν το κράτος δικαίου με τα όρ-

γανά του, αλλά το κράτος της τηλεόρασης με τους αστέρες του. Σκάνδαλα, διαφθορά, οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές, απεργίες, δίκες, ανεργία, μισθοί, παιδεία, υγεία κρίνονται, επικρίνονται, κατευθύνονται από τη διαπλεκόμενη τάξη της τηλεδημοκρατίας. Στο νέο καθεστώς που εγκαθιδρύεται δεν θα πηγαίνουμε στις κάλπες για να ψηφίσουμε: τον νικητή των εκλογών θα αναδεικνύουν οι δημοσκοπήσεις των καναλιών και ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση δεν θα δίνει η Βουλή, αλλά τα τηλεπαράθυρα των δελτίων των οκτώ. Αν η Αριστερά θέλει να κάνει πολιτική παρέμβαση «κόντρα στο ρεύμα των καιρών», αντί να γυρεύει λίγα ψίχουλα παρουσίας παραπάνω στο γυαλί της ξεφτίλας, να προτείνει, να απαιτήσει και να δεσμευτεί ότι θα φτιάξει μια δημόσια τηλεόραση στο μοντέλο του ΒΒC: δημόσια χρηματοδότηση και πλήρη ανεξαρτησία από την εκάστοτε κυβέρνηση. Ρωτήστε και τον μίστερ Μπλερ για το αποτέλεσμα όταν η βρετανική τηλεόραση αποκάλυψε τα ψέματα της κυβέρνησής του για τα όπλα μαζικής καταστροφής του Ιράκ.

Y

Στο εξαιρετικό μυθιστόρημα του Γιόζεφ Ροτ «Δεξιά και Αριστερά», ο ένας από τους τρεις κεντρικούς ήρωες, ο νεαρός Τέοντορ Μπερνχάιμ, γίνεται μέλος του συνδέσμου «Θεός και Σίδηρος», όπου φυσικά ανθούν όλες οι εμμονές που οδήγησαν στο Τρίτο Ράιχ: ο αντισημιτισμός, ο νοσηρός εθνικισμός, η περιφρόνηση για τους διανοούμενους και η λατρεία της πράξης που θα βάλει «σε τάξη» τη Γερμανία. «Ο χρόνος της γραφής έχει παρέλθει! Το έθνος θέλει πράξεις» λέει ο Τέοντορ, εκνευρισμένος με τον αδελφό του, ο οποίος θα του υπενθυμίσει ότι αγνοεί βασικά πράγματα. Θυμήθηκα λοιπόν αυτόν τον Τέοντορ με αφορμή τη συγκέντρωση που οργάνωσε η Χρυσή Αυγή για την επέτειο των Ιμίων. Αλλά όχι μόνο με αυτή την αφορμή. Γιατί, όσο και αν βρισκόμαστε σε έναν διαφορετικό αιώνα, η χειραγώγηση του ταπεινωμένου αποτελεί ίσως τον κύριο υπόγειο μηχανισμό στρατολόγησης στην Ακροδεξιά. Τόσο στη «σιδηρά» όσο και στις άλλες της εκδοχές, τις πιο γραφικές και φιλολογικές, οι οποίες, ωστόσο, σκληραίνουν επικίνδυνα στις εποχές κρίσης. Η αίσθηση της ταπείνωσης, της προσωπικής ήττας και αδυναμίας, είναι ίσως η βασική καύσιμη ύλη για τον μαυροντυμένο λαό που είδαμε και στην πορεία για τα Ίμια. Δεν έχει σημασία αν η αφορμή της ταπείνωσης είναι σοβαρή ή όχι, αν πρόκειται για πραγματική Η χειραγώγηση του ήττα ή κάτι άλλο. Οι Τέο- ταπεινωμένου αποτελεί ντορ των δικών μας ημείσως τον κύριο υπόγειο ρών ψάχνουν απεγνωσμένα μια νίκη ή έστω μια α- μηχανισμό στρατολόγησης ντεκδίκηση, ένα ανακουφι- στην Ακροδεξιά. Τόσο στη στικό γρονθοκόπημα. Δια- «σιδηρά» όσο και στις βάζοντας διάφορα σχόλια άλλες της εκδοχές, που στο Διαδίκτυο εκπλήσσομαι πάντα με τη σκληρότη- σκληραίνουν επικίνδυνα τά τους, τη δίχως ενδοια- στις εποχές κρίσης σμούς ωμότητά τους. Όσοι τα γράφουν μοιάζει να μην κάμπτονται από τίποτα: ούτε από σημαντικά βιβλία σαν του Ψαρρά, ούτε από επισκέψεις Γερμανών νεοναζί στο Κοινοβούλιο, ούτε από χοντράδες και γκάφες των βουλευτών της Χρυσής Αυγής. Ούτε, καν, από μια δολοφονία όπως αυτή του Σαχτζάτ Λουκμάν. Η κυρίαρχη αντίδραση ενός τέτοιου κοινού σε όλα τα παραπάνω είναι ότι βρισκόμαστε στην εποχή των καθαρμάτων και άρα πρέπει να γίνει κανείς χειρότερος από τους κακούς, πιο βάναυσος από όσους τον «καταδιώκουν» ως πραγματικοί ή φανταστικοί εχθροί. Δεν είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι ένα τέλος στην υλική-οικονομική ταπείνωση των πολλών θα έχει ως βέβαιο αποτέλεσμα τη συρρίκνωση αυτού του χώρου. Νομίζω όμως ότι είναι μια από τις προϋποθέσεις για να χάσει ένα μέρος της απήχησής της η Ακροδεξιά και η συνθηματολογία της. Όταν μια κοινωνία εισπράττει ήττες κι όταν η καθημερινότητά της μετατρέπεται σε γυμνό ανταγωνισμό γύρω από τα ποσοστά των απωλειών της, ο βίος αντιστρέφεται και γίνεται βία: μια βία απέναντι στην οποία δεν έχουν σοβαρή επίδραση ούτε τα ιστορικά μαθήματα ούτε η ηθική κατήχηση. Είναι πολύ σημαντική η προσπάθεια να αναδειχθούν οι ιδεολογικές και πολιτικές φούσκες των «αντισυστημικών» της Ακροδεξιάς. Όπως όμως και στη σύγχρονη οικονομία, οι φούσκες είναι συχνά ικανές να παράγουν απτά αποτελέσματα, να δημιουργούν τερατογενέσεις. Γι’ αυτό πρέπει να επιμένουμε στην ανάσχεση της κοινωνικής κρίσης. Η αποτροπή μιας μεγαλύτερης οικονομικής πτώσης αποκτά ένα άλλο νόημα -πολύ πέραν του οικονομικού- όταν απέναντί μας έχουμε τη φασιστική θανατοφιλία, η οποία έχει φορέσει τη μάσκα του «πολέμου κατά της σήψης».

Αυτή η εμμονή των «Νέων» για τη δικαίωση με κάθε τρόπο του Ευάγγελου Βενιζέλου και της γραμμής που ακολουθεί μετατρέποντας το ΠΑΣΟΚ σε συνιστώσα της Νέας Δημοκρατίας μού προκαλεί την εξής απορία: Ποιος είναι ο πραγματικός στόχος της ιδιοκτησίας της ιστορικής εφημερίδας, η στήριξη του Σαμαρά ή η στήριξη του Βενιζέλου; ΔΟΛιες σκέψεις ενόψει του συνεδρίου του άλλοτε κραταιού ΠΑΣΟΚ... ΑΙΡΕΤΙΚΟΣ

Y