Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ
Σύνταξη: Κώστας Βούλγαρης, Κώστας Γαβρόγλου, Γιώργος Μερτίκας, Άλκης Ρήγος, Πέτρος-Ιωσήφ Στανγκανέλλης, Kώστας Χριστόπουλος
ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΤΕΥΧΟΣ 593
13 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
www.avgi-anagnoseis.blogspot.com
Τοπική αυτοδιοίκηση
ΑΦΙΕΡΩΜΑ επιμέλεια Άλκ ης Ρήγος
Πολιτικές και Θεσμικές Λειτουργίες
Περί αυτοδιοικητικών και τοπικότητας Σε λίγες μέρες καλούμαστε να εκλέξουμε νέα αυτοδιοικητικά σχήματα τόσο για την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση (325Δήμοι) όσο και για τις 13 Περιφέρειες όλης της Ελληνικής Επικράτειας για μια διάρκεια πέντε ετών. Η εκλογική ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΨΥΛΛΑ
αυτή διαδικασία όσο και η όλη κατάσταση έντονης κοινωνικό-οικονομικής όσο και πολιτισμικής κρίσης την οποίαν όλοι μας βιώνουμε, μας οδηγεί σε έναν προβληματισμό σχετικά με το ρόλο και τη σημασία της τοπικότητας, της δυναμικής των ομάδων που δρουν και λειτουργούν στην μικροκλίμακα του τοπικού αλλά και της οργάνωσης της θεσμοθετημένης μορφής της δηλαδή την αυτοδιοίκηση. Τίθενται ζητήματα που σχετίζονται με τον εκδημοκρατισμό των θεσμών, τη συνοχή των κοινωνικών ομάδων, το αίσθημα της αλληλεγγύης, τη δυνατότητα ανάληψης πρωτοβουλιών τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, ζητήματα που αφορούν την ουσιαστικοποίηση της δημοκρατίας όσον αφορά την ανάπτυξη συμμετοχικών διαδικασιών, όπως και του αισθήματος της συνυπευθυνότητας καθώς και της οικειότητας στην καθημερινότητα μας. Η έννοια του χώρου στην τοπική του διάσταση ενέχει πολλαπλά ζητήματα και παρουσιάζει ιδιαιτερότητες όσον αφορά τη διερεύνησή του. Διαπιστώνεται ότι ο δημόσιος χώρος γίνεται αντιληπτός ως βιωμένος χώρος που καταγράφεται διαμέσου των πρακτικών, των πολιτικών και της δυναμικής των σχέσεων. Η αναζήτηση του προβληματισμού σχετικά με την ιδιαιτερότητα της τοπικής διάστασης του χώρου προσφέρει τη δυνατότητα ν’ αναλογιστούμε πάνω στο τοπικό και στον επαναπροσδιορισμό των θεσμών και των κοινωνικών σχέσεων που αναπτύσσονται στο εσωτερικό του. Οι σημερινές συνθήκες απαιτούν πολύ περισσότερο να ασχοληθούμε με τα αυτοδιοικητικά και ότι αφορά την τοπικότητα, μιας που οι ίδιες οι οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας, όπως και η νέα κατάσταση που ευελπιστούμε να διαμορφωθεί ενόψει της τριπλής εκλογικής αναμέτρησης του Μαΐου, θέτει ενώπιον μας το χρέος να γνωρίζουμε για να σταθούμε στο ύψος των συνθηκών και των απαιτήσεων μιας γνήσιας δημοκρατικής αντιμετώπισης, κατάσταση που η τοπικότητα ευνοεί λόγω των
Οι εικόνες του τεύχους προέρχονται από την έκθεση της Νέλλης Ανδρικοπούλου, «Η ζαλάδα των χρωμάτων, Η σαγήνη της γραμμής», που οργάνωσε το ΜΙΕΤ, στο Μέγαρο Εϋνάρδου, Αγ. Κωνσταντίνου 20 & Μενάνδρου. Μέχρι 29 Απριλίου.
ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που εμφανίζει, με έμφαση στο στοιχείο της εγγύτητας και των κοινωνικών σχέσεων που αναπτύσσονται στο εσωτερικό της. Το σημερινό πολιτικό, νομοθετικό και συνταγματικό πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης εγείρει ζητήματα σχετικά με την εκ νέου ρύθμιση του. Η αναμόρφωση της διοικητικής οργάνωσης της χώρας με έμφαση στην αυτοδιοίκηση αλλά και στο κράτος ευρύτερα, στη βάση του «Καλλικράτη», που τέθηκε σε ισχύ από την 1ην Ιανουαρίου 2011, απαιτεί στα δύο και πλέον χρόνια λειτουργίας του, μια επανεξέταση και επανατοποθέτηση στην κατεύθυνση πάντα της ουσιαστικοποίησης της δημοκρατίας προς όφελος των τοπικών κοινωνιών. Η οικονομική κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στους Δήμους με μείωση περίπου 60% των πόρων τους, έχει οδηγήσει νευραλγικούς τομείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπως αυτόν της κοινωνικής πολιτικής, των σχολείων, του πολιτισμού και του αθλητισμού, σε ένα πολύ ανησυχητικό επίπεδο. Δεν μπορούμε όμως παράλληλα να μην αναφερθούμε στις πολύ αξιόλογες πρωτοβουλίες αλληλεγγύης και εθελοντισμού που αναπτύχθηκαν σε τοπικό επίπεδο αυτόνομα, σε κάποιες λίγες περιπτώσεις και με τη συνδρομή των δήμων, που αποτελούν δείγμα του τρόπου δράσης των τοπικών κοινωνιών όταν δημιουργούνται συνθήκες κρίσης. Η αντίδραση στην κρίση έχει αναδείξει αξιόλογες κινήσεις αυτοοργάνωσης και κινηματικής δράσης εκεί όπου η οργανωμένη εξουσία αδυνατεί να ανταποκριθεί, είναι η δύναμη της αυτοοργάνωσης που εμφανίζεται να είναι σε θέση να απαντήσει και μάλιστα με δραστικά και πολλές φορές σωτήρια μέσα. Η Ευρώπη από την άλλη εμφανίζεται να παρέχει σε επίπεδο νομικό- διοικητικής ρύθμισης σημαντικές δυνατότητες κυρίως σε επίπεδο οργάνωσης των Περιφερειών (βλέπε Επιτροπή Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Δήμων και Περιφερειών). Μένει στα ίδια τα κράτη-μέλη και πιο συγκεκριμένα στις τοπικές αυτοδιοικήσεις των χωρών με την απαραίτητη συνδρομή των ίδιων των τοπικών κοινωνιών, δηλαδή των πολιτών, να αναλάβουν πρωτοβουλίες ενεργοποιώντας τη δημοκρατία στην μικροκλίμακα και προσφέροντας νέους τρόπους δράσης και οργάνωσης του πολιτικού, συνδυαστικά με την τοπική εξουσία και τους πολίτες. Η παραπάνω προβληματική, διατυπώνει ερωτήματα που αναφέρονται στη μορφή διακυβέρνησης σχετικά με τη λειτουργία των πολιτικών θεσμών σε τοπικό επίπεδο και κατά συνέπεια στο θεσμό της τοπικής αυτοδιοίκησης, ενώ από την άλλη διερευνώνται οι τρόποι δράσης εκ μέρους των πολιτών είτε αυτοί εκλαμβάνονται ως μεμονωμένα άτομα, είτε ως μέλη συλλογικών οντοτήτων. Η προσέγγιση αυτή μας δίνει την ευκαιρία αλληλοσύνδεσης των δύο παραπάνω συνιστωσών με στόχο την εκ νέου διατύπωση της λειτουργίας του δημόσιου χώρου στο τοπικό πλαίσιο, όπου η πολιτική παρέμβαση συνιστά τον κινητήριο μοχλό για την αλλαγή της ίδιας της θεώρησης της πολιτικής και κατά συνέπεια των μορφών πολιτικής δράσης. Το τοπικό γίνεται μ’ αυτόν τον τρόπο ενεργό όχι μόνον στη θεσμοθετημένη του μορφή αλλά και στην καθαρά κοινωνική του
Ζευγάρι, Μελάνι σε χαρτί, 35,3 × 18 εκ. Συλλογή ΜΙΕΤ
διάσταση, μέσω των ποικίλων μορφών παρέμβασης που ενεργοποιούν ζητήματα κοινωνικού ελέγχου και μηχανισμούς διαφάνειας και λογοδοσίας. Η διάσταση της μικροκλίμακας (πληθυσμιακή, χωρική), η έννοια της εγγύτητας στο χώρο καθώς και η οργάνωση της διακυβέρνησής του(θεσμοί τοπικής αυτοδιοίκησης) σημασιοδοτούν το τοπικό και αποκεντρωμένο, έναντι του εθνικού και ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ