Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ
Σύνταξη: Κώστας Βούλγαρης, Κώστας Γαβρόγλου, Γιώργος Μερτίκας, Άλκης Ρήγος, Πέτρος-Ιωσήφ Στανγκανέλλης, Kώστας Χριστόπουλος ΤΕΥΧΟΣ 595
ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
27 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
www.avgi-anagnoseis.blogspot.com
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Δημόσιος χώρος και τοπικότητα Δημόσιος χώρος στην πόλη των «άλλων» Όσο πλησιάζουν οι Δημοτικές εκλογές, ο δημόσιος χώρος γίνεται για άλλη μια φορά πεδίο αντιπαραθέσεων, καθώς υποψήφιοι δημοτικοί άρχοντες μας υπόσχονται να διορθώσουν, καθένας κατά την αντίληψή του, τα «προβλήματα της πόλης». Οι «μεγάλες παρεμβάσεις» και τα εμβληματικά έργα, που θα φέρουν ανατροπές στο δημόσιο χώρο, είναι στην ημερήσια διάταξη. Αντίθετα, μένουν στα αζήτητα της δημόσιας συζήτησης και της πολιτικής για την πόλη οι χώροι όπου οι κάτοικοι ζουν τις σύνθετες, διαφορετικές και κοινωνικά άνισες καθημερινότητές τους/μας. Τέτοιες ιεραρχήσεις ΤΗΣ ΝΤΙΝΑΣ ΒΑΪΟΥ
συνδέονται με συγκεκριμένες κάθε φορά αντιλήψεις για το ρόλο, τις εννοιολογήσεις και τις χρήσεις του δημόσιου χώρου και εξ ίσου συγκεκριμένες αντιλήψεις για τους κατοίκους της πόλης. Στην Αθήνα της κρίσης και των Μνημονίων, οι μεγάλες παρεμβάσεις και τα εμβληματικά έργα συνήθως συνδέονται με επιχειρηματικά συμφέροντα και συχνά ακυρώνουν δημόσιους χώρους και καθιερωμένες από τους κατοίκους χρήσεις (π.χ. Ακαδημία Πλάτωνος, Δημοτική Αγορά Κυψέλης, Πανεπιστημίου). Τέτοιες παρεμβάσεις υπονοούν και προϋποθέτουν κατοίκους καταναλωτές, άεργους περιπατητές, παρατηρητές και τουρίστες, αμέριμνους ποδηλάτες. Οι «άλλοι» -οι φτωχοί, οι άστεγοι, οι άνεργες, οι τοξικοεξαρτημένοι, οι εκδιδόμενες γυναίκες, οι μοναχικές μητέρες, οι μετανάστριες και οι πρόσφυγες, τα πεινασμένα παιδιά στα σχολεία, τα παιδιά υπό απέλαση, οι ανασφάλιστοι- όσοι και όσες έχουν εκπέσει από τις προστατευτικές δομές ενός διαλυμένου κράτους πρόνοιας, δεν είναι κάτοικοι, αλλά παρείσακτοι που βλάπτουν την εικόνα της πόλης και «βρωμίζουν» τους δημόσιους χώρους της. Μ’ αυτή τη λογική άλλωστε νομιμοποιούνται επιχειρήσεις «σκούπα» διαφόρων μορφών, αλλά και ένας δημόσιος λόγος με όρους κάθαρσης του δημόσιου χώρου, ο οποίος κατευθύνει προτεραιότητες και οριοθετεί πεδία άσκησης πολιτικής. Η καταστολή κάθε κινητοποίησης με όλο και πιο βίαιους τρόπους, η ανοχή έως ασυλία της ρατσιστικής βίας, οι συχνοί αποκλεισμοί ολόκληρων περιοχών «για λόγους ασφάλειας», το κλίμα φόβου και ανασφάλειας, εγκαθιστούν αποκλεισμούς και περιστέλλουν ή/και ακυρώνουν σημαντικά χαρακτηρι-
Τα έργα του τεύχους προέρχονται από την έκθεση της Χρύσας (Βαρδέα) και της Χρύσας Ρωμανού, στην Kalfayan Galleries στην Αθήνα, Χάρητος 11. Μέχρι 3 Μαΐου.
Χρύσα Ρωμανού, Labyrinth, κολλάζ σε καμβά, 197x97εκ., 1965
στικά του δημόσιου χώρου, όπως η προσβασιμότητα, η λειτουργική πολυπλοκότητα, η κοινωνική πολυσυλλεκτικότητα. Ταυτόχρονα καλύπτουν ή αποσιωπούν παραλείψεις και αστοχίες της εξουσίας, όπως επιχειρούν να υπενθυμίσουν τα μικρά παραδείγματα που ακολουθούν. Η Αθήνα της κρίσης έχει, περισσότερο από άλλοτε, ανάγκη από κοινωνικά προγράμματα και παρεμβάσεις μικρής κλίμακας σε κάθε γειτονιά - από τον λεγόμενο «αστικό βελονισμό». Το τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου στην πράξη έχει μηδενικό προϋπολογισμό για μικρά έργα, ενώ οι δημοτικές υποδομές χρειάζονται επειγόντως συντήρηση και εμπλουτισμό (βρεφονηπιακούς σταθμούς, επισκευές σχολείων, δημοτικά ιατρεία, καταφύγια αστέγων, ΚΑΠΗ, αναπλάσεις συνοικιακών
πλατειών, κέντρα στήριξης εξαρτημένων ατόμων και πολλά άλλα). Τα κοινωνικά προγράμματα από την άλλη μετατρέπονται σταδιακά σε project προς υλοποίηση από πολυάριθμες ΜΚΟ, με δραματικά διαφορετικούς βαθμούς αξιοπιστίας. Με τη λήξη κάθε project τελειώνει και η σχετική υπηρεσία (π.χ. βοήθεια στο σπίτι, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών, υποστήριξη τοξικοεξαρτημένων ατόμων κ.λπ). Το προσωπικό και οι πόροι που θα στήριζαν δημοτικές υπηρεσίες με στοιχειώδη συνέχεια και ασφάλεια παροχής έπεσαν θύμα των προγραμμάτων λιτότητας και των συνακόλουθων περικοπών, οι οποίες όμως δεν ισχύουν για τις λαμπερές «μεΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ