Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ
Σύνταξη: Κώστας Βούλγαρης, Κώστας Γαβρόγλου, Γιώργος Μερτίκας, Άλκης Ρήγος, Πέτρος-Ιωσήφ Στανγκανέλλης, Kώστας Χριστόπουλος ΤΕΥΧΟΣ 603
ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
22 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014
www.avgi-anagnoseis.blogspot.com
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΣΓΟΥΡΟΜΥΤΗ Ο καλλιτέχνης ως ναυαγός/ Ο καλλιτέχνης ως ναυαγοσώστης ΣΕΛ.1
ΚΩΣΤΑΣ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Τα Ποιήματα του Γιώργου Μαρκόπουλου ΣΕΛ. 3
ΡΙΤΣΑΡΝΤ ΕΒΑΝΣ Η επιστροφή του φασισμού (συνέντευξη στον Πέτρο-Ιωσήφ Στανγκανέλλη) ΣΕΛ. 4-5
ΦΟΙΒΟΣ ΓΚΙΚΟΠΟΥΛΟΣ Ιστορίες της ιταλικής λογοτεχνίας ΣΕΛ. 6
ΜΑΚΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ Ποίηση και εικονική πραγματικότητα ΣΕΛ. 7
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΞΗΡΟΥΧΑΚΗΣ Ο Μολώχ του Κιούπριν ΣΕΛ. 8
ΦΑΝΗΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Ποίημα ΣΕΛ. 8 Τα έργα του τεύχους προέρχονται από την έκθεση «Πυρετός του αρχαίου», στην Ένωση Ελλήνων Αρχαιολόγων
Ο καλλιτέχνης ως ναυαγός / Ο καλλιτέχνης ως ναυαγοσώστης Τι μπορεί να σημαίνει αυτός ο διπλός προβοκατόρικος τίτλος; Σίγουρα όχι ότι το καλλιτεχνικό «πεδίο» έχει σε τέτοιο βαθμό διογκωθεί, ώστε να παρεμβαίνει σωστικά στα κακώς κείμενα της κοινωνίας. Ο παραπάνω δυϊσμός περιορίζεται, λοιπόν, εξαρχής στα σύνορα που περικλείουν τα υποκείμενα, τα προϊόντα/καλλιτεχνικά αντικείμενα και τις δομές παραγωγής της σύγχρονης τέχνης. Θέση πρώτη: ο καλλιτέχνης, δηλαδή οι καλλιτέχνες. Πρόκειται για κοινό τόπο ότι από την ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΣΓΟΥΡΟΜΥΤΗ
περίοδο του Διαφωτισμού (για άλλους του Ρομαντισμού) το καλλιτεχνικό υποκείμενο απολαμβάνει τη συνείδηση και τις ελευθερίες που του παρέχει η αναγνώριση του κοινωνικού του ρόλου. Η ευρυμάθεια του «παλιού κόσμου» έδωσε προοδευτικά τη θέση της στην εξειδίκευση και την ανάδειξη μιας προσεκτικά συγκροτημένης ταυτότητας, ενός κοινωνικού προφίλ, που μοιράζεται την ίδια -αν όχι μεγαλύτερη- αναγνωρισιμότητα με το καλλιτεχνικό αντικείμενο. Μια συνθήκη που εδραιώνεται ταυτόχρονα με την καπιταλιστική ακμή, επιτρέπει στον καλλιτέχνη να αφοσιωθεί στη «δημιουργική» του ιδιότητα, ενώ κινείται με άνεση στο μέσο ενός πλήθους «ειδικών» που φροντίζει για την επικοινωνία και διακίνηση του έργου του: ο διευθυντής μουσείου, ο έμπορος τέχνης, αργότερα ο επιμελητής, συγκροτούν ένα καλλιτεχνικό milieu το οποίο στηρίζεται πρωτίστως στις κρατικές πολιτιστικές δομές και δευτερευόντως στους συλλέκτες και χορηγούς της τέχνης. Οι γενικεύσεις αυτές, που δεν θα είχαν λόγο να υφίστανται στο παρόν πλαίσιο, προσφέρονται ως αντιστροφή του παραδείγματος υπό τη νέα οικονομική και πολιτική κρίση. Με την απόσυρση του ιδιώτη χορηγού και των κρατικών οικονομικών πόρων προς τον πολιτισμό, το εύρος της αγοράς της τέχνης συρρικνώθηκε σε λίγες μητροπόλεις, προκαλώντας αλυσιδωτές δονήσεις στα θεμέλια του «συστήματος» της τέχνης. Ιδιαιτέρως στα καθ’ ημάς, η παραγωγή περιορίστηκε ευθέως ανάλογα με το δυναμικό που στράφηκε προς άλλες σφαίρες εργασίας, πιο άμεσης ανταποδοτικότητας. Ταυτόχρονα, όμως, οι καλλιτεχνικές
Κώστας Μπασάνος, Χωρίς τίτλο (αλάτι), 2013 αλάτι, ξύλινη παλέτα, μελάνι ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της Γκαλερί Ιλεάνα Τούντα
Με την απόσυρση του ιδιώτη χορηγού και των κρατικών οικονομικών πόρων προς τον πολιτισμό, το εύρος της αγοράς της τέχνης συρρικνώθηκε σε λίγες μητροπόλεις, προκαλώντας αλυσιδωτές δονήσεις στα θεμέλια του «συστήματος» της τέχνης.
πρωτοβουλίες, οι καλλιτεχνικοί συνασπισμοί και μη κερδοσκοπικοί πολιτιστικοί οργανισμοί (θεμελιωμένοι από καλλιτέχνες και θεωρητικούς) φαίνεται να εντατικοποίησαν την παραγωγή τους. Τα σύγχρονα καλλιτεχνικά υποκείμενα αναγκάστηκαν να συνταχθούν σε καλλιτεχνικές κοινότητες (μικρό-ομάδες, θα λέγαμε, σε αντίθεση με τις πρωθύστερες «παρέες»). Α-
πό την άλλη πλευρά, το ίδιο το καλλιτεχνικό υποκείμενο κλήθηκε να αναλάβει μια σειρά από διαφορετικούς ρόλους, υιοθετώντας μια πλειάδα νέων ταυτοτήτων. Καθώς η υποχώρηση του κράτους-πρόνοιας συνοδεύτηκε από την
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ