Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ
Σύνταξη: Κώστας Βούλγαρης, Κώστας Γαβρόγλου, Γιώργος Μερτίκας, Άλκης Ρήγος, Πέτρος-Ιωσήφ Στανγκανέλλης, Kώστας Χριστόπουλος ΤΕΥΧΟΣ 604
ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
29 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014
www.avgi-anagnoseis.blogspot.com
Οι ρήξεις, οι συνέχειες, οι αμηχανίες της αριστεράς του 21ου αιώνα. Η θεωρία, η στρατηγική, η εξουσία, τα κινήματα, οι πολιτισμικές μορφοποιήσεις, τα προτάγματα του ιστορικού παρόντος. «Το μεταχθές και το προαύριο», όπως το είπε ο Νικόλαος Κάλας.
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
(κάθε εβδομάδα θα δημοσιεύεται ένα κείμενο)
Η επιστροφή της αριστεράς Η συνεχής και κριτική αποτίμηση όσων συμβαίνουν αποτελεί συστατικό στοιχείο της δημιουργικής κουλτούρας της αριστεράς. Η κριτική ματιά δεν είναι η γκρινιάρικη ματιά, αλλά μια προσπάθεια κατανόησης νέων φαινομένων, νέων τάσεων και, πάντως, αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό τρόπο να μην γίνονται αποδεκτές αξίες και απόψεις που δίνουν την εντύπωση ότι είναι «δικές μας» μόνο και μόνο επειδή έχουν ως στόχο τους «άλλους». Δεν είναι δεδομένο ότι ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου. Οι λογικές αλήθειες δεν συνεπάγονται πάντοτε και κοινωνικές αλήθειες. Τώρα, λοιπόν, ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΓΑΒΡΟΓΛΟΥ
πριν αρχίσουν να μας πιέζουν πάλι και να μας αυτοδεσμεύουν τα προεκλογικά διλήμματα, αποφασίσαμε στις «Αναγνώσεις» να ανοίξουμε μία συζήτηση για τις «ρήξεις, τις συνέχειες, τις αμηχανίες της αριστεράς του 21ου αιώνα» όπως λέει και το σύντομο κείμενο που προλογίζει την σειρά αυτήν των άρθρων. Ένα από τα διακυβεύματα στην σημερινή μεταβατική κατάσταση είναι η συγκρότηση μιας ατζέντας με συγκεκριμένα θεωρητικά ζητήματα, για τα οποία θα πρέπει να ανταλλαγούν απόψεις και να υπάρξουν συναινέσεις. Δεν υπάρχει σωστή ή λάθος ατζέντα, και ο κίνδυνος είναι να θεωρηθεί ένα τέτοιο αίτημα πολυτέλεια, με αποτέλεσμα να μην υπάρξει καμία ατζέντα. Σαν ένα παράδειγμα μιας τέτοιας ατζέντας θα ήθελα να επικεντρωθώ σε ένα μόνον θέμα: το πρόβλημα των μεταρρυθμίσεων, για το οποίο γίνεται και τόσο πολύς λόγος. Η συ-
Τα έργα του τεύχους, από την έκθεση του Νίκου Σεπετζόγλου, «I have a diver down», στην γκαλερί Elika, Ομήρου 27, Αθήνα. Διάρκεια: μέχρι 12/7
ζήτηση σήμερα για μεταρρύθμιση γίνεται σε ένα πλαίσιο που ορίζεται από την προσμονή ότι στο σχετικά σύντομο μέλλον υπάρχουν οι δυνατότητες για μια αριστερή κυβέρνηση. Επίσης, γνωρίζουμε, όλοι και όλες, ότι μια τέτοια κυβέρνηση δεν μπορεί να κά-
νει πολλά περισσότερα από το να ξαναφέρει μέτρα που η σοσιαλδημοκρατία, στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, είχε ως προτεραιότητές της. Πώς, λοιπόν, συζητάμε το πρόβλημα των μεταρρυθμίσεων από αριστερή σκοπιά, όταν, στην καλύτερη περίπτωση, μια
Μεταρρύθμιση από τα κάτω Hail Diver, 2014, Λαδομπογιά σε ξύλο, 69,5 x 56 εκ.
μελλοντική κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ θα έχει ως βασικό της στόχο να επαναφέρει αυτά που ήταν αδιαπραγμάτευτα για την σοσιαλδημοκρατία; Σε μία συνέντευξή της, η Νόρα Αναγνωστάκη έλεγε: «Οι λέξεις έχουν φτάσει ... στο τελευταίο στάδιο της φθοράς. Έχουν γελοιοποιηθεί σε σημείο που πρέπει να ντρέπεσαι πια ή να φοβάσαι να τις χρησιμοποιήσεις.» Σήμερα, λοιπόν, που οι συντηρητικές δυνάμεις έχουν λεηλατήσει και οικειοποιηθεί όλες τις λέξεις της αριστεράς, το κρίσιμο ερώτημα είναι αν μπορεί να επικαιροποιηθεί μια τέτοια έννοια όπως η μεταρρύθμιση, διερευνώντας τις δυνατότητες σύνθεσης ενός πολύπλευρου και ετερόκλητου φάσματος νέων πρακτικών που ήδη διαμορφώνονται στην κοινωνία. Αν, δηλαδή, η μεταρρύθμιση μπορεί να επανανοηματοδοτηθεί ως μια διαδικασία που θα ενσωματώνει όσα εναλλακτικά πραγματοποιούνται σε μικρή κλίμακα και τοπικά, και να τα προβαλλει ως πρακτικές που αποκτούν μια γενικότερη παρουσία. Είμαι σίγουρος, χωρίς να μπορώ να το στοιχειοθετήσω με έναν συστηματικό τρόπο, ότι πολλά καινούργια πράγματα «συμβαίνουν» γύρω μας, τα οποία ξεφεύγουν της προσοχής μας. Συνήθως τα θεωρούμε ως δημιουργικές αντιστάσεις στην κρίση και τα αφήνουμε εκεί. Αυτές, όμως, οι αντιστάσεις διαμορφώνουν νέες πρακτικές, νέες νοοτροπίες, νέα γνώση, νέες συλλογικότητες, νέους τρόπους λήψης αποφάσεων. Διερευνούν νέες καθημερινότητες. Στοιχειοθετούν ριζοσπαστικές κριτικές σε όσα γίνονται. Αχνά, με αντιφάσεις και πισωγυρίσματα, διαγράφουν τα στοιχεία νέων δυνατοτήτων - πολιτικών, κοινωνικών, ιδεολογικών. Σαν ένα ψηφιδωτό που πρέπει να ρίξει κανείς αρκετό νερό πάνω του, ώστε να καταλάβει τι απεικονίζει. Είναι δυνατόν να συγκροτήσουμε μια αντίληψη για το κυβερνητικό πρόγραμμα της αριστεράς, που ο πυρήνας της θα αποτελείται από τη σύνθεση αυτών των πρακτικών
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ