Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
ΕΝΘΕΜΑΤΑ
Κείμενα των: Νιαζί Κιζίλγιουρεκ, Κώστα Αρβανίτη, Θανάση Καρτερού, Γιώργου Ανανδρανιστάκη, Μαρίνας Γαλανού, Μάκη Κουζέλη, Βαγγέλη Καραμανωλάκη, Κλέωνα Ιωαννίδη, Αναστασίας Χαλκιά, Βασίλη Παπαστεργίου ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 729
KYΡΙΑΚΗ 31 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013
ΓΝΩΜΕΣ & ΙΔΕΕΣ - ΛΟΓΟΣ & ΤΕΧΝΕΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: ΜΑΝΟΣ ΑΥΓΕΡΙΔΗΣ, ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΑΝΤΖΟΠΟΥΛΟΥ, ΙΩΑΝΝΑ ΜΕΪΤΑΝΗ, ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ
H Κύπρος και η Ευρώπη μετά το «κούρεμα» Οι αριστεροί Τουρκοκύπριοι να πιέσουν την Τουρκία για θετικές πρωτοβουλίες, που θα αλλάξουν το κλίμα ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΟΚΥΠΡΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑ ΝΙΑΖΙ ΚΙΖΙΛΓΙΟΥΡΕΚ
Το ΑΚΕΛ είναι ο παίκτης-κλειδί για να χτίσουμε μια πολιτική που περιέχει την προοπτική της επίλυσης του Κυπριακού.
w Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, από την απόφαση του Eurogroup. Η πρώτη απόφαση του Eurogroup αποτέλεσε ένα σοβαρό πλήγμα για το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου. Μόλις η Κύπρος βρέθηκε σε δύσκολη κατάσταση, μετά την κρίση στην Ελλάδα, και οι τράπεζές της είχαν ανάγκη κεφαλαίων, επιχειρήθηκε ένα γενναίο χτύπημα που από καιρό συζητιούνταν — αυτό σημαίνει πρωτίστως το κούρεμα. Η δεύτερη συμφωνία, προστάτεψε μεν τους μικροκαταθέτες, ωστόσο η ουσία δεν άλλαξε: το τραπεζικό σύστημα διαλύεται και, με λίγα λόγια, έχουμε το τέλος της δομής της κυπριακής οικονομίας όπως την ξέραμε. Φαίνεται ότι η κυβέρνηση Μέρκελ έχει διαμορφώσει από καιρό την πεποίθηση ότι το τραπεζικό σύστημα χωρών όπως η Κύπρος, το Λουξεμβούργο, ακόμα και η Μεγάλη Βρετανία, πρέπει να περιοριστεί δραστικά. Υπάρχουν πολύ μεγάλες προκαταλήψεις απέναντι στον Νότο, και αυτές εκφράστηκαν κατεξοχήν στην αντιμετώπιση της Κύπρου ως «χώρας μαφιόζων». Θέλησαν να αναδιαμορφώσουν την οικονομία μιας χώρας σε 24 ώρες! Και, βέβαια, δεν είμαι καθόλου σίγουρος αν έχουμε αποφύγει τη χρεοκοπία. Αυτή η συμπεριφορά πρέπει να μας προβληματίσει, ανεξάρτητα από την Κύπρο: Σε τι αποσκοπεί η γερμανική πολιτική, πού οδηγεί την ενωμένη Ευρώπη, αν μπορεί να διασωθεί η ευρωζώνη — όλα αυτά είναι ανοιχτά ερωτηματικά. Πριν τρία χρόνια, στην αρχική φάση της κρίσης, ο Γιούργκεν Χάμπερμας έγραφε χαρακτηριστικά στην εφημερίδα Die Zeit: η πολιτική της γερμανικής κυβέρνησης δεν είναι ευρωπαϊκή.
w Πώς θα περιέγραφες την κατάσταση στην Κύπρο, ποιο είναι το κλίμα; Επικρατεί μια χαώδης κατάσταση. Ακόμα πιο έντονη είναι η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια, οι άνθρωποι δεν ξέρουν αν θα έχουν αύριο δουλειά. Έχουμε μπει σε μια εποχή φόβου και τρόμου. Για αυτό φοβάμαι τις «εύκολες λύσεις» των εθνικιστών: ο κόσμος είναι πληγωμένος και έχει ανάγκη από χάδια, όπως η εθνική υπερηφάνεια. Το πολιτικό σύστημα, όπως το ξέραμε μέχρι σήμερα, καταρρέει. Δεν μπορεί να υπάρξει πια το πελατειακό σύστημα, τα κόμματα που θεωρούν τον πολίτη πελάτη, και ο πολίτης-πελάτης που είναι ευτυχισμένος, επειδή τον διορίζουν και του κάνουν εξυπηρετήσεις. Ταυτόχρονα, η υπάρχουσα πολιτική ελίτ της Κύπρου δεν μπορεί να κάνει την υπέρβαση, κάτι διαφορετικό. Η καθημερινότητα της καταναλωτικής κοινωνίας (την οποία, σε ένα φιλοσοφικότερο επίπεδο θα ονόμαζα πηγή της δυστυχίας), ανατράπηκε σε μια βραδιά. Θα αλλάξει άραγε και η νοοτροπία, το «βουτηγμένοι στα χρέη, οδηγούμε πολυτελή αυτοκίνητα και χτίζουμε πολυτελείς βίλες στις οποίες κανένας δεν μένει; Τέλος, τίθεται με άλλους όρους το Κυπριακό. Στο παρελθόν, το ζήσαμε κατεξοχήν το 2004 με το δημοψήφισμα, οι Ελληνοκύπριοι θεωρούσαν ότι η ευημερία τους απειλείται από την επίλυση του Κυπριακού. Σήμερα, έχουμε μια πλήρη ανατροπή: η λύση δεν θα θεωρηθεί επιδείνωση, ίσως να είναι ακόμα και κάποια μορφής διέξοδος.
w Πώς αξιολογείς τις πολιτικές επιπτώσεις στην ίδια την Κύπρο; Πρώτα από όλα, το Εurogroup, και ειδικότερα η Γερμανία, εκτέλεσε πολιτικά τον νέο πρόεδρο, λίγες μέρες μετά την εκλογή του. Ο Αναστασιάδης σήμερα είναι εντελώς αποδυναμωμένος και απονομιμοποιημένος — δεν μπορεί να διαπραγματευθεί λ.χ. στο Κυπριακό, κι ας είχαν επενδύσει πολλοί Ευρωπαίοι σε αυτόν, ως «πραγματιστή δεξιό». Για μένα, αυτό δείχνει το δημοκρατικό έλλειμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Αναστασιάδης εξελέγη λέγοντας «δεν θα δεχτώ κούρεμα». Πέρα από τις ευθύνες βέβαια του ίδιου —δεν μιλάω γι’ αυτές τώρα, αλλά για τους Ευρωπαίους ηγέτες— η απόφαση σημαίνει ότι δεν σέβονται τους πολίτες ενός κράτους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ότι αδιαφορούν για τη δημοκρατική νομιμοποίηση.
w Στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, ποιες ήταν οι αντιδράσεις; Δεν ήταν ομοιόμορφες. Ανάμεσα στους αριστερούς, στους υποστηρικτές της επαναπροσέγγισης —μιλάω καθημερινά μαζί τους— υπάρχει ένα αίσθημα στεναχώριας, αλληλεγγύης και συμπόνιας. Από την άλλη, σε δεξιούς-εθνικιστικούς κύκλους, της πολιτικής ελίτ των Τουρκοκυπρίων, διακρίνεις μια χαιρεκακία. Θέλω να προσθέσω εδώ κάτι για την Τουρκία. Ακούσαμε εντελώς αψυχολόγητες, αλαζονικές δηλώσεις από Τούρκους αξιωματούχους. Χρειάζεται μια εντελώς άλλη πολιτική από την Τουρκία.
w Και όσον αφορά ειδικότερα το Όχι της κυπριακής Βουλής; Το κεφάλαιο του «περήφανου Όχι» έκλεισε πολύ γρήγορα και δυστυχώς πέρασε ήδη στην Ιστορία σαν φάρσα. Είπαμε το Όχι, χωρίς να υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις. Η Κύπρος διαπίστωσε ότι δεν διαθέτει συμμαχίες· είχαμε μονάχα, στο πίσω μέρος του μυαλού μας, τη Ρωσία για βοήθεια, κι αυτό απεδείχθη πολύ γρήγορα ότι δεν ίσχυε: η Μόσχα επιλέγει την Ευρωπαϊκή Ένωση, και όχι την Κύπρο. Το ίδιο και η λεγόμενη «στρατηγική
Ο Νιαζί Κιζίλγιουρεκ είναι πολιτικός επιστήμονας και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Κύπρου
Ανιόλο Μπροντζίνι, «Αλληγορία του θριάμβου της Αφροδίτης», 1540-1545 συμμαχία με το Ισραήλ» — βλέπουμε σήμερα την τουρκοϊσραηλινή προσέγγιση. Έτσι, είμαστε καταδικασμένοι να επιβιώσουμε εντός της ευρωζώνης. Οι αποφάσεις του Eurogroup, εκτός των άλλων, αποτελούν πλήγμα στην εθνική αξιοπρέπεια. Και αυτό δημιουργεί, πάντα, ένα εύφορο έδαφος για τους εθνικιστές-λαϊκιστές. Είναι εύκολο να μονοπωλήσουν το πεδίο, να αντλήσουν από αυτή την κρίση πολιτικό κεφάλαιο — και να οδηγηθούμε σε ακόμα χειρότερες καταστάσεις. Ακόμα, το γεγονός ότι το Μνημόνιο αρχικά υπογράφτηκε από τον Δημήτρη Χριστόφια, έναν πολιτικό που δηλώνει περήφανος που είναι κομμουνιστής, έχει περιορίσει πολύ την ικανότητα του ΑΚΕΛ να ασκήσει πειστική αντιπολίτευση. Με λίγα λόγια, όταν κάνει κριτική στις κινήσεις των νεοφιλελεύθερων που βρίσκονται στην εξουσία, η εύκολη απάντηση είναι: – Κα γιατί δεν τα κάνατε ένα μήνα πριν, όταν ήσασταν στην εξουσία; Θεωρώ ότι το ΑΚΕΛ πρέπει να αναθεωρήσει πολλά. Θα κάνει αυτοκριτική της πολιτικής του από το 2003; Ας πούμε — για να φύγω από το θέμα του Μνημονίου— θα δει κριτικά ζητήματα όπως η νοσταλγία του για την ΕΣΣΔ ή οι συνεργασίες με το απορριπτικό μέτωπο για να βγάλει πρόεδρο; Θα αναζητήσει οδυνηρούς συμβιβασμούς στο Κυπριακό, για την ομοσπονδία;
w Ξέρω ότι μίλησες γι’ αυτό σε τουρκικά κανάλια και έγραψες στον τουρκοκυπριακό Τύπο. Ναι, γιατί το θεωρώ εξαιρετικά κρίσιμο. Αυτή τη στιγμή η Τουρκία θα έπρεπε να κάνει μερικές καθοριστικές κινήσεις, όπως επιστροφή των Βαρωσίων: η Τουρκία υποχρεούται από τα ψηφίσματα του ΟΗΕ να το κάνει, και επίσης δεν έχει κανένα νόημα να διατηρεί αυτή την πόλη-φάντασμα. Επίσης, θα μπορούσε να επιτρέψει στις κυπριακές αερογραμμές να πετάξουν πάνω από τον εναέριο χώρο της. Τέτοιες κινήσεις θα μπορούσαν να αλλάξουν εντελώς το κλίμα. Επιμένω πολύ σε αυτό: Οι αριστεροί Τουρκοκύπριοι πρέπει να πιέσουμε προς αυτή την κατεύθυνση. Τέτοια βήματα χρειάζονται, όχι αλαζονεία και χαιρεκακία. ΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΗΡΕ Ο ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ