Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
ΕΝΘΕΜΑΤΑ
Κείμενα των: Στρατή Μπουρνάζου, Ρίτσαρντ Σέιμουρ, Λιν Σίγκαλ, Γκλέντα Τζάκσον, Κάρλο Γκίνσμπουργκ, Νίκου Σαραντάκου, Νίκου Κοταρίδη, Αδάμου Ζαχαριάδη, Άρι Καζάκου, Λόταρ Μπίσκι ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 731
KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013
ΓΝΩΜΕΣ & ΙΔΕΕΣ - ΛΟΓΟΣ & ΤΕΧΝΕΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: ΜΑΝΟΣ ΑΥΓΕΡΙΔΗΣ, ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΑΝΤΖΟΠΟΥΛΟΥ, ΙΩΑΝΝΑ ΜΕΪΤΑΝΗ, ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ
Νεοναζισμός 4 x 4 ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΥ
Έχουν ήδη γραφτεί πολλά για την εκπομπή Τράγκα με τους Χρυσαυγίτες βουλευτές. Κι αν γράφω, δεν είναι τόσο από τσαντίλα ή επειδή όσα κι αν γραφτούν, πάλι λίγα είναι για αυτό που συνέβη το βράδυ της Κυριακής. Ο λόγος που γράφω είναι διπλός: ενώ από τη μια είναι εντελώς αφελές να εκπλησσόμαστε, από την άλλη δεν μπορούσε να μην εκπλησσόμαστε. Δεν δικαιούμαστε να εκπλησσόμαστε, αφού η εκπομπή δεν πέφτει σαν κεραυνός εν αιθρία· και δεν μπορούμε να μην εκπλησσόμαστε, επειδή από αρκετές απόψεις αποτελεί τομή. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω τη σκέψη μου. Πρώτον, για να ξεκινήσω από τα σίγουρα, δεν μπορεί κανείς να πέφτει από τα σύννεφα, καθώς τα κανάλια έχουν, δυστυχώς, αρκετή προϋπηρεσία στον τομέα αυτό. Η γκάμα βέβαια και οι αποχρώσεις, ως προς την ευθύνη τους για τη διάδοση των νεοναζιστικών ιδεών και πρακτικών, ποικίλλουν: αδιαφορία, ανοχή, εθελοτυφλία, χάιδεμα, προβολή και προμοτάρισμα της Χρυσής Αυγής. Δεύτερον, για να συνεχίσω στα λιγότερα σίγουρα, μου φαίνεται παράδοξο αλλά και προβληματικό να εκπλησσόμαστε που ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος δεξιώθηκε τους Χρυσαυγίτες. Ακόμα χειρότερα, αν η έκπληξή μας πηγάζει από το ότι αυτό το έκανε ο «αντιμνημονιακός» Τράγκας. Γιατί είναι στοιχειώδες, πολιτικά, να διακρίνουμε πώς, για τον συγκεκριμένο δημοσιογράφο, η αντιπολίτευση, η «υπεράσπιση των λαϊκών συμφερόντων», η «πάλη ενάντια στο Μνημόνιο» είναι μόνο το επίχρισμα. Άμα το ξύσουμε λιγάκι, θα βρούμε μπόλικο αντικοινοβουλευτισμό, συνωμοσιολογία, αγοραίο εθνικισμό, δημαγωγία χυδαίο λαϊκισμό και σκέτη χυδαιότητα – με λίγα λόγια, πολλά βασικά συστατικά του φασισμού και του φασιστικού ήθους. (Και είναι μια μεγάλη κουβέντα, από εκεί και πέρα, που χρειάζεται να την κάνουμε επειγόντως, πώς ακροδεξιές νοοτροπίες μπορούν να φωλιάζουν και στο πλαίσιο του αντιμνημονιακού λόγου. Και μπορούσαμε να την ξεκινήσουμε και από την προχθεσινή ρεβεράντζα του Τράγκα προς τους Χρυσαυγίτες: Η κυβέρνηση Μέρκελ σας λέει νεοναζιστές, αλλά η πραγματική ναζί είναι εκείνη!). Γιατί λοιπόν, παρά ταύτα, μπορούμε και οφείλουμε και να ενοχλούμαστε και να εκπλησσόμαστε; Επειδή η εκπομπή της Κυριακής αποτελεί σκάνδαλο. Δεν τηρήθηκαν καν τα προσχήματα: 4 στους 4 καλεσμένοι Χρυσαυγίτες, ο οικοδεσπότης τους καλοδέχτηκε, μίλησε για τον «φίλο του Νίκο Μιχαλολιάκο» (διευκρινίζοντας, βεβαίως βεβαίως, ότι έχει σοβαρές πολιτικές διαφορές μαζί του), μας είπε πώς ο «φίλος του» αυτός του ζήτησε να μη χαριστεί στους προσκεκλημένους, μας είπε πώς νεοναζιστές δεν είναι οι Χρυσαυγίτες, αλλά η γερμανική κυβέρνηση· και στη συνέχεια αυτοί οι υπέροχοι «μη νεοναζιστές» άρχισαν να λεν πώς δεν πρέπει να αναπαράγονται οι ψυχικά ασθενείς, για τον παρεξηγημένο Μένγκελε και άλλα αηδέστατα, που δεν θέλω, και δεν πρέπει, να τα επαναλάβω… Το μόνο που θέλω να επισημάνω είναι πως όλα αυτά μεταδόθηκαν πανελλαδικώς, και μάλιστα όχι από κανένα λαθρόβιο σταθμό, αλλά ένα κανάλι που όταν ξεκίνησε ήθε-
Τζωρτζ Γκρος, «Ο προπαγανδιστής» (αλληγορία για τον Χίτλερ), 1928
λε –τρομάρα του– να είναι το ελληνικό BBC… Τελειώνω με δυο σημεία που τα θεωρώ κρίσιμα. Η πρώτη είναι ότι πολλές φορές έχω ακούσει, και από καλοπροαίρετους ανθρώπους, ότι «πρέπει να ακούγεται και η αντίθετη άποψη, όσο κι αν διαφωνούμε». Η συζήτηση αυτή έχει μεγάλη σημασία, πιστεύω όμως ότι διαπράττουμε τεράστιο λάθος (λάθος πραγματολογικό, συλλογιστικό, μεθοδολογικό και πολιτικό) αν θεωρούμε ότι σε αυτή τη βάση πρέπει να τοποθετήσουμε και να κρίνουμε την εκπομπή Τράγκα. Η συγκεκριμένη εκπομπή δεν είναι απόρροια κάποιας εσφαλμένης ή διεσταλμένης αντίληψης για την ελευθερία του λόγου, ούτε μιας σούπερ ελευθεριακής προσέγγισης στη δημοκρατία. Είναι, απλούστατα, μια καλοσχεδιασμένη επιχείρηση ξεπλύματος του νεοναζισμού – μια ματιά στην πλούσια ξενόγλωσση βιβλιογραφία και στα όσα έχει γράψει στα ελληνικά ο Δημήτρης Ψαρράς, για ανάλογες περιπτώσεις, μας το αποδεικνύουν καθαρά. Από εκεί και πέρα, αν θέλουμε να συζητήσουμε γενικότερα, στο πνεύμα της γνωστής ρήσης «διαφωνώ με αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες», καλό είναι να θυμόμαστε ότι η ρήση είναι γέννημα του Διαφωτισμού, προϋποθέτει λοιπόν ότι ο αντίπαλος
αρθρώνει μια άποψη, κάτι με το οποίο μπορούμε έλλογα να διαφωνήσουμε. Μπορεί όμως να θεωρηθεί «άποψη», για να διαφωνήσουμε μ’ αυτήν, το ότι το Ολοκαύτωμα δεν υπήρξε ποτέ, τα αστεία για τα «γυμνά φούρνου» στο Άουσβιτς ή το ότι οι μετανάστες είναι «υπάνθρωποι» (και δεν μιλάω φυσικά για την καθαυτό δολοφονική δράση της Χρυσής Αυγής); Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, ακόμα και με την πιο διευρυμένη, ελευθέρια και ελευθεριακή ερμηνεία, πρέπει μάλλον να τροποποιήσουμε τη ρήση ως εξής: «Διαφωνώ πλήρως με αυτό που λες, θα υπερασπιστώ το δικαίωμά σου να το λες (για λόγους που σχετίζονται όχι με σένα, αλλά με τη δική μου αντίληψή μου περί ελευθερίας), και θα αγωνιστώ μέχρι θανάτου ώστε η άποψή σου να γίνει καταγέλαστη και να μην την ασπάζεται κανένας». Το δεύτερο σημείο είναι η αντίδραση των εργαζόμενων στην Καθημερινή και το ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ, που καταδίκασαν απερίφραστα την εκπομπή, δηλώνοντας ότι «από ανάλογες πρακτικές μας χωρίζει άβυσσος». Εδώ, πρώτα απ’ όλα, πρέπει να πούμε ένα μεγάλο «Μπράβο». Ένα μεγάλο μπράβο, γιατί αυτή η αντίδραση συνιστά διάβημα με μεγάλη ηθική και πολιτική αξία, ειδικά επειδή αφορά έναν «συνάδελφο» που τον καταγγέλλουν εργαζόμενοι στον ίδιο όμιλο. Και, μετά το μπράβο, ας σκεφτούμε τι κάνουμε εμείς. Το θέμα δεν είναι τι κάνουν οι Χρυσαυγίτες· οι Χρυσαυγίτες κάνουν και θα κάνουν αυτό που ξέρουν καλά: να σπέρνουν το μίσος, να τρομοκρατούν, να οργανώνουν δολοφονικές επιθέσεις. Το θέμα είναι τι κάνουν όλοι οι άλλοι, όσοι νιώθουν ότι απειλείται η δημοκρατία, ο πολιτισμός, η ανθρωπιά, είτε είναι δημοσιογράφοι είτε παπάδες είτε ζευγάδες είτε δικαστές είτε μαθητές είτε κάτοικοι μιας γειτονιάς. Αν όλοι αυτοί αρχίσουν να κάνουν ό,τι και οι εργαζόμενοι στην Καθημερινή και το ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ, ο καθένας στον τομέα του και τον χώρο του, τα πράγματα θα γίνουν πολύ καλύτερα: για τη δημοκρατία μας, για την κοινωνία μας, για την ανθρωπιά μας.
Ο «άλλος» δρόμος της Ισλανδίας Το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς διοργανώνει διάλεξη με θέμα: «Ο “άλλος” δρόμος της Ισλανδίας. Εξετάζοντας μια περίπτωση “μη διάσωσης”». Ομιλήτρια είναι η Λίλια Μοζεσντοτίρ (καθηγήτρια Οικονομικών στη Σχολή Διοίκησης Μπιφρόστ, πρώην βουλευτής του Αριστερού-Πράσινου Κινήματος της Ισλανδίας). Θα προλογίσει η Μαρία Καραμεσίνη (Πάντειο Πανεπιστήμιο). Θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση. Η εκδήλωση γίνεται την Τετάρτη 17 Απριλίου, ώρα 18.30, στον Πολυχώρο της Πολιτισμού Ανοιχτή Πόλη (Μέγαρο Ερμής- Πανεπιστημίου 56, 1ος όροφος).