Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
ΕΝΘΕΜΑΤΑ
Kείμενα των: Ετζέ Αϋχάν, Στρ. Μπουρνάζου, Γιώργου Αϋφαντή, Αριστείδη Μπαλτά, Δημήτρη Ψαρρά, Νίκου Φίλη, Κωστή Καρπόζηλου, Βαγγέλη Καραμανωλάκη, Αποστόλη Φωτιάδη, Τάσου Χοβαρδά, Στέλιου Κούλογλου ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 778
ΚΥΡΙΑΚΗ 16 MAΡΤΙΟΥ 2014
ΓΝΩΜΕΣ & ΙΔΕΕΣ - ΛΟΓΟΣ & ΤΕΧΝΕΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: ΜΑΝΟΣ ΑΥΓΕΡΙΔΗΣ, ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΑΝΤΖΟΠΟΥΛΟΥ, ΙΩΑΝΝΑ ΜΕΪΤΑΝΗ, ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ
ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΜΠΕΡΚΙΝ ΕΛΒΑΝ
Μνημείο του Αγνώστου Μαθητή Ο Μπερκίν Ελβάν εξέπνευσε στις 11 Μαρτίου στις εφτά το πρωί. Ήταν σε κώμα για 269 ημέρες. Είχε τραυματιστεί από δακρυγόνο, ενώ είχε βγει από το σπίτι για να αγοράσει ψωμί, κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων για το Γκεζί Παρκ. Ήταν δεκατεσσάρων χρονών, όταν έφαγε το δακρυγόνο, και δεκαπέντε όταν πέθανε. Δημοσιεύουμε σήμερα το ποίημα του Ece Ayhan, με τίτλο «Το Μνημείο του Άγνωστου Φοιτητή» στη μνήμη του. Ο Ετζέ Αϋχάν (1931-2002) το έγραψε το το 1973. Όταν ρωτήθηκε ποιο ήταν το έναυσμα, απάντησε: «Ένας φοιτητής που λεγόταν Battal Mehetoğlu δολοφονήθηκε από την αστυνομία. Ήταν ο ηγέτης των φοιτητών στη Σχολή Αρχιτεκτόνων και Μηχανικών τη δεκαετία του 1970. Στην κηδεία, κάποιος ρώτησε τη μητέρα του πώς ένιωθε. Κι εκείνη είπε: “Πέταξαν το μόχθο του γιού μου στα σκουπίδια”. Αυτό είναι το μνημείο του αγνώστου φοιτητή». Οι επιμελητές του τουρκικού τμήματος του jadaliyya Μνημείο του Αγνώστου Φοιτητή Εδώ κοιτάξτε, εδώ, κάτω απ’ αυτήν τη μαύρη πλάκα Είναι θαμμένο ένα παιδί· αν είχε ζήσει για ένα ακόμη διάλειμμα Θα είχε σηκωθεί στον πίνακα, στο μάθημα της φύσης. Σκοτώθηκε στο μάθημα του κράτους. Η συνήθης λάθος ερώτηση τόσο της φύσης όσο και του κράτους: — Πού κυλάει η Υπερωξιανή; Η μόνη σωστή απάντηση από ένα υψωμένο χέρι στο βάθος: — Στην καρδιά της χλωμής εξέγερσης των παιδιών.
Αφίσα που κυκλοφόρησε στην Κωνσταντινούπολη μετά τον θάνατο Μπερκίν Ελβάν. Ο δεκατετράχρονος τραυματίστηκε θανάσιμα από δακρυγόνο, ενώ πήγαινε στο φούρνο να πάρει ψωμί.
raünnehir στα τούρκικα) περιέχει τη λέξη ποτάμι (nehir), αλλά δεν πρόκειται για ποτάμι, δεν «κυλάει»: είναι η εξαιρετικά γόνιμη περιοχή ανάμεσα στον Ώξο (Αμού Ντάρια) και τον Ιαξάρτη (Συρ Ντάρια) στην Κεντρική Ασία. — Ah ki oğlumun emeğini eline verdiler. Η φράση της μάνας είναι μια παράφραση της σλανγκ αντρικής έκφρασης «eline vermek», η πιστή μετάφραση της οποίας θα ήταν «σου δίνω κάτι [= το αντρικό μόριο] στα χέρια», που σημαίνει σε νίκησα, σε κατατρόπωσα (eline verdim). Η μάνα του δολοφονημένου φοιτητή λέει «Έδωσαν το μόχθο του γιου μου στα χέρια». Το αποδώσαμε πιο ελεύθερα.
Ο ρακοσυλλέκτης πατέρας του, δένοντας ένα μωβ κεντητό μαντίλι στο λαιμό του Για να πνίξει έναν ακόμα θάνατο, έγραψε: Και τον είχα κάνει να πιστεύει ότι έχει παιχνίδια.
— 128: ένα νούμερο μαθητή. Όλοι οι μαθητές στα σχολεία της Τουρκίας έχουν έναν αριθμό. Στη δεκαετία του 1970, οπότε γράφτηκε το ποίημα, ήταν πολύ σύνηθες να τους φωνάζουν μόνο με τον αριθμό τους. 128, συγκεκριμένα ήταν ο αριθμός μιας φίλης του ποιητή που αυτοκτόνησε. Σ’ αυτήν απευθύνεται η τελευταία στροφή του ποιήματος.
Η μάνα του, η γυναίκα που έπλενε τις νύχτες, και από τότε είναι ντυμένη στο χακί Βυζαίνοντας στα κρυφά ένα μικρό ελαφάκι, έγραψε: Αχ, πέταξαν το μόχθο του γιού μου στα σκουπίδια.
— Τα οικοτροφεία, όπου φοιτούσαν τα φτωχά παιδιά, παρομοιάζονται, λόγω των αυστηρών κανόνων, του εγκλεισμού και των κακών συνθηκών διαβίωσης, με στρατόπεδα και οι μαθητές με στρατιώτες, που αναγκάζονται να μεγαλώσουν πριν την ώρα τους για να αντέξουν.
Οι φίλοι της ύφαναν αυτό το ποίημα από πικροδάφνες: Μη σε νοιάζει, 128! Στα οικοτροφεία των μικρών στρατιωτών, στα σχολεία της αυτοκτονίας, Μέσα σε κάθε παιδική καρδιά βρίσκεται ένας μεγάλος. Κάθε χρόνο, όλη η τάξη θα σου στέλνει περιστέρια χωρίς γράμματα, στη γιορτή των παιδιών.
Eπεξηγηματικό υπόμνημα — Η λέξη διάλειμμα (teneffüs) στα τουρκικά σημαίνει και διάλειμμα και ανάσα. — «Πού κυλάει η Υπερωξιανή;» Μια συνηθισμένη λάθος ερώτηση και έκφραση. Η σύνθετη λέξη Υπερωξιανή (Mave-
— Η γιορτή των παιδιών (Çocuk Bayramı) ή αλλιώς «Γιορτή της Εθνικής Κυριαρχίας και των Παιδιών» (Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı): επίσημη αργία του τουρκικού κράτους καθιερωμένη από τη δεκαετία του 1920, γιορτάζεται στις 23 Απρίλη. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ ΚΑΙ ΤΑ ΤΟΥΡΚΙΚΑ: ΜΑΝΟΣ ΑΥΓΕΡΙΔΗΣ (ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΗΣ ΝΤΕΝΙΖ ΟΖΝΤΕΝΙΖ)
Το jadaliyya είναι ένα ανεξάρτητο ηλεκτρονικό περιοδικό που εκδίδει το Arab Studies Institute. Eίναι ένα από τα πιο έγκυρα σάιτ ενημέρωσης και ανάλυσης της κοινωνικής, πολιτικής και ιστορικής κατάστασης του αραβικού κόσμου.
Κοινωνικό Ιατρείο Αθήνας: ένας χρόνος «Μέσα στον πόνο είν’ η χαρά, μες στη χαρά ο πόνος», λέει μια κρητική μαντινάδα. Μου ήρθε αμέσως στο μυαλό, μόλις έκατσα να γράψω για το Κοινωνικό Ιατρείο και Φαρμακείο Αθήνας — κι ας μιλάει ο στίχος για προσωπικούς νταλκάδες και πόνους. Γιατί στον ένα χρόνο της λειτουργίας του Ιατρείου (που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία και στήριξη της Ανοιχτής Πόλης) οι αλληλέγγυοι γιατροί, φαρμακοποιοί και όλοι οι εθελοντές του προσφέρουν φάρμακα, θεραπεία και ανακούφιση σε άνεργους και ανασφάλιστους, σε όσους τη χρειάζονται και έχουν αποκλειστεί από τις δημόσιες δομές υγείας. Κοιτάζω τα στατιστικά που ετοίμασε η Μαρία Σπηλιωτοπούλου για το διάστημα από τον Φλεβάρη του 2013 μέχρι τον Γενάρη του 2014. Διαβάζω στα πινακάκια και τα διαγράμματα, που έφτιαξε με φροντίδα και αγάπη: ραντεβού: 3.473, ραντεβού οδοντογιατρών: 1.485. Και παρακάτω: 585 Έλληνες, 558 μετανάστες, από 49 χώρες, Αλβανία, Βουλγαρία, Αφγανιστάν, Αίγυπτος, Αιθιοπία, Γεωργία, Ρουμανία, Μπαγκλαντές, Συρία, Ουκρανία, Μολδαβία, Νιγηρία, Ρωσία, Πολωνία, Ιράκ, Τουρκία, Πακιστάν, Κονγκό, Τυνησία… και ο κατάλογος συνεχίζεται. Ηλικίας ηλικίας 30-50 στην πλειονότητα, λίγο περισσότερες γυναίκες από ό,τι άντρες. Πίσω από τους αριθμούς, μπροστά από τους αριθμούς, πάνω από τους αριθμούς, οι άνθρωποι. Οι άνθρωποι: γιατροί, φαρμακοποιοί, εθελοντές κάθε ηλικίας και επαγγέλματος που έδωσαν τον χρόνο και την ψυχή τους, κι έτσι πήρε σάρκα και οστά το Ιατρείο. Έδωσαν ό,τι είχαν, από το υστέρημα του χρόνου και των χρημάτων τους, και το περίσσευμα της καρδιάς τους. Οι άνθρωποι: όλοι αυτοί που βρίσκουν γιατριά και απαντοχή εκεί, στους δυο ορόφους της οδού Κάνιγγος. Αξίζει να πάει κανείς —όπως πήγα κι εγώ, με οδηγό και φύλακα άγγελο τη Λένα Κουγέα— να δει τα πρόσωπα των ανθρώπων. Να δει την ανάγκη και τον πόνο, αλλά και πώς ανθίζει ξανά η ελπίδα και η χαρά. Το Κοινωνικό Ιατρείο, όπως και τα ανάλογα εγχειρήματα σε όλη την Ελλάδα, χρειάζονται τη βοήθειά μας με κάθε τρόπο: με προσφορά φαρμάκων, χρημάτων, ειδών, με την εθελοντική προσφορά μας. Αύριο, Δευτέρα 17 του Μάρτη, το Κοινωνικό Ιατρείο και Φαρμακείο της Αθήνας γιορτάζει τον ένα χρόνο του, στην ταβέρνα «Κοτταρού», στον Κολωνό. Θα περάσουμε καλά και θα ενισχύσουμε την προσπάθεια, όπως χρειάζεται. tst «Μέσα στον πόνο είν’ η χαρά, μες στη χαρά ο πόνος / μέσα στον κόσμο βρίσκομαι κι είμ’ έρημος και μόνος». Αυτή είναι, ολοκληρωμένη η μαντινάδα, που τραγουδάει ο Δερμιτζογιάννης. Και ο δεύτερος στίχος ταιριάζει στο έργο του Κοινωνικού Ιατρείου, και όλων των αντίστοιχων ιατρείων και φαρμακείων, όλων των πειραμάτων αλληλεγγύης που στήνονται σε όλη τη χώρα. Από την ανάποδη όμως. Γιατί αυτή είναι η ουσία του έργου τους: δεν αφήνουν τους ανθρώπους έρημους και μόνους, αυτούς τους δύσκολους καιρούς. ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ
Κοινωνικό Ιατρείο και Φαρμακείο Αθήνας: οδός Κάνιγγος 33, 106 82, Αθήνα Για ραντεβού, 210-3802037 τις καθημερινές, ώρες 11:0018.00 email: kifagr@gmail.com, μπλογκ: kifagr.blogspot.gr Το Κοινωνικό Ιατρείο και Φαρμακείο γιορτάζει τον ένα χρόνο του, στην Ταβέρνα της Κοτταρούς στον Κολωνό (Αγίας Σοφίας 43, πρώτη παράλληλη της Κωνσταντινουπόλεως κάτω από τις γραμμές του τρένου, τηλ. 210-5120682), αύριο Δευτέρα 17 Μαρτίου, από τις 9.00 και μετά. Πρόσκληση ενίσχυσης: 20 ευρώ.