Του Serge Halimi* ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ που επιβάλλονται για την υπεράσπιση του ευρώ παραμένουν, άραγε, ακόμα συμβατές με τις δημοκρατικές πρακτικές; Χωρίς την έγκριση του Κοινοβουλίου, η κυβέρνηση της Αθήνας, η οποία υλοποιεί τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επέλεξε να αντικαταστήσει την εικόνα της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης με μια μαύρη οθόνη. Πριν τα ελληνικά δικαστήρια αποφασίσουν την αναστολή της απόφασης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μπορούσε να της έχει υπενθυμίσει τα κείμενα της Ένωσης, σύμφωνα με τα οποία «το σύστημα της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στα κράτη-μέλη είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις δημοκρατικές, κοινωνικές και πολιτιστικές ανάγκες κάθε κοινωνίας». Η κυβέρνηση προτίμησε να επικυρώσει το βίαιο κλείσιμο της ΕΡΤ, υποστηρίζοντας ότι εγγράφεται «στο πλαίσιο της σημαντικής προσπάθειάς της για τον εκ* Ο Serge Halimi είναι ο διευθυντής της Le Monde diplomatique
ΚΑΝΑΡΙΟΙ ΝΗΣΟΙ
ΟΙ ΝΑΥΤΙΚΟΙ ΘΥΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΠΑΤΕΩΝΩΝ ΕΦΟΠΛΙΣΤΩΝ
Ευρωπαϊκός Μεσαίωνας συγχρονισμό της ελληνικής οικονομίας». Οι Ευρωπαίοι έχουν ήδη την εμπειρία συνταγματικών σχεδίων τα οποία απέρριψε ο λαός με την ψήφο του, αλλά, παρ’ όλα αυτά, προχώρησαν. Θυμούνται υποψήφιους, οι οποίοι, αφού δεσμεύτηκαν να επαναδιαπραγματευτούν μια συνθήκη, την επικύρωσαν χωρίς ν’ αλλάξει ούτε ένα κόμμα.1 Στην Κύπρο αναγκάστηκαν να υποστούν το αυταρχικό κούρεμα των καταθέσεών τους.2 Περάσαμε, πλέον, και στο επόμενο στάδιο: η Κομισιόν νίπτει τας χείρας της για την καταστροφή των ελληνικών μέσων ενημέρωσης που δεν ανήκουν ακόμα σε επιχειρηματίες, από τη στιγμή κιόλας που κάτι τέτοιο επιτρέπει την άμεση απόλυση 2.700 εργαζομένων σ’ έναν δημόσιο τομέα που πάντα μισούσε. «Πιάνοντας», έτσι, τους στόχους των απολύσεων που υπαγορεύει η τρόικα, σε μία χώρα όπου το 60% των νέων είναι άνεργοι. Η λύσσα αυτή συμπίπτει με τη δημοσίευση από τον αμερικανικό Τύπο μιας μυστικής έκθε-
LE
σης του ΔΝΤ, η οποία παραδέχεται ότι η πολιτική που εφαρμόζεται στην Ελλάδα εδώ και τρία χρόνια στέφεται από παταγώδεις αποτυχίες. Πρόκειται, μήπως, μόνο για την κατάρριψη των ωραιοποιημένων προβλέψεων για τη μεγέθυνση; Σαφώς και όχι. Σύμφωνα με την ανάλυση του κειμένου από τη Wall Street Journal, το ΔΝΤ παραδέχεται ότι η «άμεση αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα κόστιζε λιγότερο στους Ευρωπαίους φορολογούμενους, γιατί οι πιστωτές του ιδιωτικού τομέα εξυπηρετήθηκαν πλήρως, χάρη στα κεφάλαια που δανείστηκε η Αθήνα. Το ελληνικό χρέος, λοιπόν, δεν μειώθηκε, αλλά το φορτώθηκε το ΔΝΤ και οι φορολογούμενοι της Ευρωζώνης, αντί για τις τράπεζες και τα κερδοσκοπικά κεφάλαια. Αυτά κατάφεραν να αποδεσμευτούν χωρίς να χάσουν ούτε μία δεκάρα από τα δάνεια που είχαν παραχωρήσει στην Αθήνα, με αστρονομικά επιτόκια. Καταλαβαίνει κανείς ότι αυτή η μαεστρία της τρόικας στην αφαίμαξη των Ευρωπαί-
ων φορολογούμενων προς όφελος της κερδοσκοπίας, της χαρίζει μια ιδιαίτερη εξουσία για να βασανίσει ακόμη περισσότερο τον ελληνικό λαό. Αλλά μετά από τη δημόσια τηλεόραση, θα έρθει, μήπως, η σειρά των νοσοκομείων, των σχολείων, των πανεπιστημίων να κλείσουν; Και όχι μόνο στην Ελλάδα. Γιατί αυτή είναι η τιμή που θα πρέπει να πληρώσει ολόκληρη η Ευρώπη για να εξασφαλίσει μια θέση στη θριαμβευτική πορεία προς τον Μεσαίωνα.
1 (ΣτΜ) Ο Halimi αναφέρεται στην απόρριψη του Ευρωσυντάγματος από δημοψηφίσματα στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γαλλία, όπου κατόπιν επικυρώθηκε από τη γαλλική Βουλή, επί προεδρίας Σαρκοζί, χάρη σε αλλαγή του Συντάγματος. 2 Βλ. «Το δίδαγμα της Λευκωσίας», http://www.monde-diplomatique.gr/spip.php ?article400.
MONDE
EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΛΙΑ ΚΑΪΜΑΚΗ
Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 7 IOYΛIOY 2013 TEYXOΣ 22
diplomatique
Οι κολασμένοι του Λας Πάλμας Της ειδικής απεσταλμένης μας Olivia Dehez*
Σ
γκυροβολημένο ανάμεσα σε δύο επιβατηγά πλοία σε μια προβλήτα του εμπορικού λιμένα του Λας Πάλμας, στα Κανάρια Νησιά, το δεξαμενόπλοιο Iballa G είναι εγκαταλελειμμένο εδώ και τριάμισι χρόνια. Καθώς ο εφοπλιστής αδυνατούσε να πληρώσει τους μισθούς του πληρώματος και να εξοφλήσει τις οφειλές του στις επιχειρήσεις τροφοδοσίας, εξαφανίστηκε. Και οι εξαπατημένοι ναυτικοί εγκατέλειψαν το πλοίο. Εκτός από έναν. Ο εξηνταοκτάχρονος Λέιβα, δίχως χρήματα, παραμένει ο μοναδικός ένοικος του πετρελαιοφόρου, μήκους 116 μέτρων: περνάει τις μέρες του μέσα στο σκοτάδι και τα παλιοσίδερα περιμένοντας την έκβαση της δίκης, η οποία έχει οριστεί για το 2015. Τρεις ακαταπόνητοι συνταξιούχοι επιχειρούν με τα πιο υποτυπώδη μέσα να κρατήσουν ζωντανή τη Stella Maris de Las Palmas, μια καθολική οργάνωση που προσπαθεί να βοηθήσει τους ναυτικούς. Οι οικονομικοί της πόροι είναι τόσο περιορισμένοι ώστε δεν έχουν καν Ίντερνετ. Στο λιμάνι οι εθελοντές της οργάνωσης αποτελούν το τελευταίο ανάχωμα που προστατεύει τους ναυτικούς από την απόλυτη εξαθλίωση. Μόλις το φορτηγάκι του Χουάν Αντόνιο Ροντρίγκεζ φθάνει μπροστά στο αλιευτικό Alba, τρία μέλη του πληρώματος κατεβαίνουν για να παραλάβουν τα κιβώτια με τα τρόφιμα. Οι ναυτι* Η Olivia Dehez είναι δημοσιογράφος
Καθισμένος στο γραφείο του, ο Κουβανός καπετάνιος Πέδρο Λέιβα κινεί ένα πιόνι στην ηλεκτρονική σκακιέρα. Η καμπίνα φωτίζεται από το λιγοστό φως του ήλιου που καταφέρνει να περάσει από το φινιστρίνι. Τριγύρω, στις δεξαμενές, στους διαδρόμους, στις μεταλλικές σκάλες, βασιλεύει η σιωπή κι η σκουριά, που συμβολίζουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την εγκατάλειψη στην οποία έχει παραδοθεί εδώ και πολύ καιρό το πλοίο. κοί, όλοι τους από τη Δυτική Αφρική, εγκαταλείφθηκαν πριν από δύο χρόνια από έναν απατεώνα εφοπλιστή. Στη συνέχεια στους ένοικους του πλοίου προστέθηκαν και μετανάστες δίχως χαρτιά ή μετανάστες που βρίσκονται αντιμέτωποι με μεγάλη εργασιακή επισφάλεια: όλοι αυτοί, όταν φτάνουν στο νησί, εγκαθίστανται σε ένα από τα σαράντα σαραβαλιασμένα σκάφη που αργοσκουριάζουν στο λιμάνι και επωφελούνται από τη δωρεάν στέγη που βρίσκουν σε αυτά, καθώς κι από τα τρόφιμα που μοιράζει η Stella Maris στους ναυτικούς. Στην ίδια προβλήτα, λίγο παρακάτω, συναντάμε τους ναυτικούς ενός μεγάλου αλιευτικού σκάφους, του Valiente. Κατάγονται από το Μουρμάνσκ, λιμάνι στο βορειοδυτικό άκρο της Ρωσίας, απ’ όπου απέπλευσαν πριν από είκοσι επτά μήνες. Στο Λας Πάλμας κατέπλευσαν πριν από μία εβδομάδα. Ο εφοπλιστής έχει κλειστεί στην καμπίνα του κι αρνείται να καταβάλει τους μισθούς που οφείλει στο πλήρωμα: το συνολικό ποσό ανέρχεται στα 300.000 ευρώ. Όπως μας εξηγεί ο Ροντρίγκεζ, ο οποίος καταφθάνει κρατώντας ένα ντοσιέ γεμάτο έγγραφα, «πρόκειται για μια στιγμή της διαδικασίας που οι ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 4
MONDE
LE
EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
diplomatique
Επιλεκτική μετανάστευ Η μεταρρύθμιση της αμερικανικής πολιτικής για τη μετανάστευση, που συζητείται αυτήν την εποχή στο ΚοΣΥΝΤΟΜΑ γκρέσο, προβλέπει την αναγνώριση ΟΙ ΒΙΖΕΣ ΣΕ έντεκα εκατομμυρίων λαθρομεταναΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΟ στών. Πίσω από το μέτρο αυτό, στο οποίο εστιάζουν την προσοχή τους τα ΜΜΕ και τα πολιτικά κόμματα, κρύβεται ένα άλλο: η δημιουργία ενός νέου συστήματος έκδοσης βίζας, που θα ταίριαζε γάντι στις επιθυμίες των επιχειρήσεων.
ΗΠΑ
Του Benoît Bréville*
Ε
δώ και δεκαετίες, δύο απόψεις για τη μετανάστευση συνυπάρχουν στην αμερικανική Δεξιά. Κλέφτης εργασίας, εκμεταλλευτής της κοινωνικής βοήθειας ή κίνδυνος για τη δημόσια τάξη: ο ξένος παρουσιάζεται είτε ως απειλή, είτε ως θαρραλέος εργάτης που αποδέχεται ό,τι κι αν του δώσουν να κάνει, είτε ως δραστήριος εργολάβος που έρχεται χωρίς λεφτά και δημιουργεί την επιχείρησή του. Βάρος για το έθνος; Θησαυρός για την οικονομία; Η Δεξιά διστάζει, χωρισμένη μεταξύ των συντηρητικών που θέλουν να προστατέψουν τις αμερικανικές «αξίες» και των νεοφιλελεύθερων που, προκειμένου να επιταχύνουν την οικονομική μεγέθυνση, υποστηρίζουν ένα μεγαλύτερο άνοιγμα των συνόρων. Προσκαλώντας τους παράνομους μετανάστες να «αυτοεξοριστούν» στις χώρες προέλευσής τους -ειδάλλως θα φρόντιζε γι’ αυτό η αστυνομίαο ρεπουμπλικανός υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές του 2012, Μιτ Ρόμνεϊ, είχε επιλέξει την πρώτη λύση. Η στρατηγική του κάθε άλλο παρά γοήτευσε τα εκατομμύρια ισπανόφωνων εκλογέων που περίμεναν τη νομιμοποίηση κάποιου συγγενή τους. Έχασε τις εκλογές της 6ης Νοεμβρίου από τον προηγούμενο πρόεδρο, αποσπώντας το 27% των ψήφων τους (έναντι 71% που πήρε ο Μπαράκ Ομπάμα).1 «Είναι πολύ δύσκολο να σε ακούσουν οι άνθρωποι όταν μιλάς για τα προβλήματα της οικονομικής ανάπτυξης, τον φορολογικό συντελεστή ή τη δημόσια ασφάλεια, την ώρα που σκέφτονται ότι θέλεις να διώξεις τη γιαγιά τους», είπε μερικές μέρες μετά την ψηφοφορία ο γερουσιαστής της Φλόριντα Μάρκο Ρούμπιο, ανερχόμενο αστέρι του Tea Party. Το ρεπουμπλικανικό κόμμα, εφόσον ελπίζει να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές -και όχι μόνο τις βουλευτικές, όπου η διαίρεση σε εκλογικές περιφέρειες επιτρέπει στους υποψηφίους του να βασιστούν σε ένα ισχυρό λευκό εκλογικό σώμα- θα πρέπει να επανεξετά-
Η Δεξιά διστάζει, χωρισμένη μεταξύ των συντηρητικών που θέλουν να προστατέψουν τις αμερικανικές «αξίες» και των νεοφιλελεύθερων που, προκειμένου να επιταχύνουν την οικονομική μεγέθυνση, υποστηρίζουν ένα μεγαλύτερο άνοιγμα των συνόρων
σει τον αντιμεταναστευτικό λόγο του. Έτσι, εδώ και μερικούς μήνες, οι συντηρητικές φωνές πολλαπλασιάζουν τις δημόσιες εμφανίσεις τους χαιρετίζοντας τον οικονομικό απολογισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας. «Οι ΗΠΑ είναι συνάμα η πιο πλούσια χώρα του κόσμου και το πιο φιλόξενο έθνος για τους ξένους. Αυτό δεν είναι τυχαίο», εξηγεί, για παράδειγμα, ο μεγάλης επιρροής πολέμιος των φόρων Γκρόβερ Νόρκουϊστ. «Αυτοί που θέλουν να μας κάνουν λιγότερο φιλόξενους, θα μας έκαναν και λιγότερο ευφυείς, λιγότερο πλούσιου, και σίγουρα λιγότερο Αμερικανούς».2 Λίγες μέρες αργότερα, ο Πολ Ράιαν, εκ-
πρόσωπος του Ουινσκόνσιν και τέως υποψήφιος στην αντιπροεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, δείχνει να είναι κι αυτός επίσης πιο διαλλακτικός: «Οφείλουμε να βεβαιωθούμε ότι η οικονομία μας έχει στεριώσει στον 21ο αιώνα. Κι αυτό σημαίνει ότι οφείλουμε να κρατήσουμε τους καλύτερους και τους πιο έξυπνους εδώ στην Αμερική: αυτούς που θέλουν να συνεισφέρουν, να δουλέψουν σκληρά, να σεβαστούν τους κανόνες του παιχνιδιού και να ανέλθουν. Όλος ο κόσμος στη χώρα θα επωφεληθεί. Αυτό είναι η μετανάστευση».3 Η μεταρρύθμιση της πολιτικής για τη μετανάστευση που υποσχέθηκε ο Ομπάμα στην προεκλογική του εκστρατεία υπεισέρχεται σ’ αυτό το πλαίσιο ιδεολογικών ανακατατάξεων. Από τον Δεκέμβριο, μια δικομματική ομάδα από οκτώ γερουσιαστές (μεταξύ των οποίων ο Ρούμπιο) συνεδριάζει για να επεξεργαστεί ένα σχέδιο νόμου. Μερικούς μήνες αργότερα, με πλήρη ομοφωνία, κατατίθεται στη Γερουσία ένα κείμενο 844 σελίδων: ο νόμος ασφαλείας των συνόρων, οικονομικών ευκαιριών και εκμοντερνισμού της μετανάστευσης (Βοrder Security, Economic Opportunity and Immigration Modernization Act). Tι κρύβει, άραγε, το κείμενο, που έχει την υποστήριξη των κυριότερων δυνάμεων της χώρας, από το Cato Institute (φιλελεύθερο) ώς το Center for American Progress (κεντροαριστερό), από το Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο ώς την κύρια εργατική συνομοσπονδία (AFL - CIO) και από την εφημερίδα Wall Street Journal (συ-
ντηρητική) ώς το τηλεοπτικό κανάλι MNSBC (φιλοδημοκρατικό); Η νομιμοποίηση εκατομμυρίων λαθρομεταναστών, την οποία απαιτούσαν από πολύ καιρό οι ενώσεις υπεράσπισης των δικαιωμάτων του πολίτη, αποτελεί το πιο εντυπωσιακό, το πιο υποσχόμενο αλλά και το πιο αμφισβητούμενο μέτρο της μεταρρύθμισης. Ένα μέρος της Δεξιάς αντιτίθεται, πράγματι, σε αυτό που θεωρεί «αμνηστία», μια ανταμοιβή που προσφέρεται σε εγκληματίες. Ως εγγύηση σ’ αυτήν την πλευρά του ρεπουμπλικανικού κόμματος, του οποίου η κοινοβουλευτική υποστήριξη θα είναι αναγκαία, «ο δρόμος προς την υπηκοότητα» που προτείνεται στους λαθρομετανάστες επινοήθηκε μακρύς, ακριβός και αβέβαιος. Τα έντεκα εκατομμύρια παράνομων ξένων που έφτασαν στις Ηνωμένες Πολιτείες πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2011 δεν θα μπορέσουν, έτσι, να αποκτήσουν μια «δόκιμο κατάσταση», διάρκειας δέκα ετών, παρά μόνο εάν πληρώσουν πρόστιμο, αναδρομικούς φόρους (εάν εργάστηκαν ανασφάλιστοι) και έξοδα φακέλου: συνολικό ποσό που ανέρχεται σε πολλές εκατοντάδες δολάρια. Στο τέλος της δεκαετίας, κατά τη διάρκεια της οποίας θα πρέπει να πληρώσουν φόρους χωρίς να μπορούν να επωφεληθούν από τις πολλές ομοσπονδιακές υπηρεσίες (Medicaid, ασφάλεια υγείας, κοινωνική ασφάλιση...), θα λάβουν μια μόνιμη άδεια παραμονής (πράσινη κάρτα) που θα τους επιτρέψει, μετά από τρία χρόνια, να διεκδικήσουν την αμερικανική υπηκοότητα. Αλλά
* Ο Benoît Bréville είναι δημοσιογράφος της Le Monde diplomatique
LE
MONDE
EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
diplomatique
Υπεύθυνη έκδοσης: Βάλια Καϊμάκη Συντακτική ομάδα: Κορίνα Βασιλοπούλου, Θανάσης Κούτσης, Χάρης Λογοθέτης, Βασίλης Παπακριβόπουλος Επικοινωνία: info@monde-diplomatique.gr Αρχείο κειμένων: www.monde-diplomatique.gr Facebook: www.facebook.com/monde.diplomatique.gr
3/41
Η ΑΥΓΗ
ΚΥΡΙΑΚΗ 7 IOYΛIOY 2013
ση α λα αμερικανικά μόνο εάν επιτύχουν σε μια πληθώρα εξετάσεων (γλώσσα, αγωγή του πολίτη...) και εάν έχουν καθαρό ποινικό μητρώο: η παραμικρή αυθαιρεσία μπορεί να καταστρέψει δεκατρία χρόνια προσπαθειών. Οι πιο ηλικιωμένοι -που μπορεί να πεθάνουν πριν ολοκληρώσουν τη «διαδρομή»-, οι πιο φτωχοί -που δεν θα μπορέσουν να πληρώσουν το τίμημα της αμερικανικής υπηκοότηταςκαι όσοι έφτασαν μετά την καταληκτική ημερομηνία έχουν αποκλειστεί από τη μεταρρύθμιση. Και σαν να μην έφταναν αυτές οι παγίδες, οι οκτώ γερουσιαστές επέβαλαν ακόμη μία προϋπόθεση για την απόκτηση της μόνιμης διαμονής και της υπηκοότητας: την ενίσχυση του ελέγχου των συνόρων. Οι ομοσπονδιακές αρχές, οι οποίες υπολογίζουν ότι μπλοκάρουν σήμερα το 40% των παράνομων περασμάτων, θα πρέπει να φτάσουν στο 90%. Ακόμη και με μια ενισχυμένη στρατικοποίηση, ένας τέτοιος στόχος μοιάζει άπιαστος: προσμετρούνται ήδη δέκα φύλακες για κάθε συνοριακό μίλι με το Μεξικό. «Οι εκλεγμένοι που σοφίστηκαν αυτή τη ρύθμιση της μετανάστευσης φαίνεται σαν να θέλησαν να δημιουργήσουν έναν δρόμο προς την υπηκοότητα περισσότερο αποκαρδιωτικό παρά προσβάσιμο», συνοψίζει το περιοδικό της ριζοσπαστικής Αριστεράς Counterpunch.4 Εντούτοις... παρ’ ότι περίπλοκος, ο δρόμος μοιάζει ακόμη πολύ βατός σε ένα κομμάτι της Δεξιάς που θα μπορούσε να τον μπλοκάρει. Οι συζητήσεις γι’ αυτήν τη (με πολλές προϋποθέσεις) μαζική νομιμοποίηση έχουν επισκιάσει εν μέρει μια άλλη πτυχή της μεταρρύθμισης, αν και είναι επίσης απόλυτα κρίσιμη και διαφωτιστική όσον αφορά στην αντίληψη της μετανάστευσης που διαπνέει τις ΗΠΑ: την αναμόρφωση του συστήματος έκδοσης βίζας εργασίας. Το θέμα έχει ήδη υπάρξει αντικείμενο πολλών νομοσχεδίων. Το τελευταίο ημερολογιακά ήταν αυτό του Τζορτζ Μπους, το 2007. Ο ρεπουμπλικανός πρόεδρος είχε τότε ζητήσει από την AFL-CIO και το Εμπορικό Επιμελητήριο να συμφωνήσουν σε ένα κοινό κείμενο. Αλλά το συνδικάτο, που φοβόταν ότι ένα κύμα εργατών μεταναστών θα υποβαθμίσει τους μισθούς των Αμερικανών, καθώς και η εργοδοσία, που επιθυμούσε να δει να μεγαλώνει το απόθεμα σε εργατικό δυναμικό, δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν και η μεταρρύθμιση απέτυχε. Έκτοτε, διάφορες ομάδες πίεσης κάνουν αγωγές ασταμάτητα για να καταφέρουν μια αύξηση του αριθμού αδειών που εκδίδονται ετησίως: Η ομοσπονδία εργολάβων κτηρίων και οικοδομών, οι συνελεύσεις αγροτών, το Εμπορικό Επιμελητήριο, οι δεξαμενές σκέψης (τo Cato Institute, το Brookings Institution, το Immigration Works USA...) κ.ά. Πρόσφατα, ο ιδρυτής του facebook, Μαρκ Ζούκεμπεργκ και πολλοί ομόλογοί του από τη Σίλικον Βάλεϊ ίδρυσαν κι αυτοί ένα λόμπι, με σκοπό να ελαφρύνουν τις προϋποθέσεις έκδοσης βίζας για τους εργάτες με υψηλή εξειδίκευση. Όλες οι προσπάθειες απέτυχαν. Τον περασμένο Φεβρουάριο, οι πρόεδροι του Εμπορικού Επιμελητηρίου και του συνδικάτου AFL-CIO, Τόμας Ντόνχιου και Ρίτσαρντ Τρούμκα αντίστοιχα, αποκάλυψαν εν πλήρη ομοφωνία το περιεχόμενο μιας ιστορικής συμφωνίας, άμεσα ενσωματωμένης στο σχέδιο μεταρρύθμισης της μετανάστευσης. «Δημιουργήσαμε ένα νέο μοντέλο, ένα μοντέρνο σύστημα για βίζες», διατυμπάνιζε ο
«Οι εκλεγμένοι που σοφίστηκαν αυτή τη ρύθμιση της μετανάστευσης φαίνεται σαν να θέλησαν να δημιουργήσουν έναν δρόμο προς την υπηκοότητα περισσότερο αποκαρδιωτικό παρά προσβάσιμο», συνοψίζει το περιοδικό της ριζοσπαστικής Αριστεράς Counterpunch
Τρούμκα, που βλέπει στην άφιξη των νόμιμων μεταναστών ένα μέσο αύξησης του συνδικαλιστικού σώματος. Διαβάζοντας το κείμενο, διαπιστώνεται ότι ο νεωτερισμός δεν είναι απλώς συνώνυμος του συνδικαλισμού??? σημαίνει επίσης ευελιξία και αυξημένη υποταγή στις επιθυμίες των επιχειρήσεων, οι οποίες, αν ο νόμος ψηφιζόταν, θα μπορούσαν να διαμορφώσουν κατά το δοκούν τη μεταναστευτική ροή. Ο ετήσιος αριθμός μηχανικών, επιστημόνων ή μαθηματικών που προσκαλούνται για να εργαστούν στις Ηνωμένες Πολιτείες, με όριο σήμερα τις εξήντα πέντε χιλιάδες, θα έφτανε τις εκατόν δέκα χιλιάδες και σίγουρα και τις εκατόν ογδόντα χιλιάδες σε περιόδους μεγάλης αύξησης, συμβάλλοντας στη διαρροή ευφυών επιστημόνων που στοιχίζουν ακριβά στις χώρες προέλευσής τους. Επιπλέον, οι ξένοι που έχουν σπουδάσει σε αμερικανικά πανεπιστήμια, θα λάμβαναν άδεια μόνιμης παραμονής αντί για μονοετή βίζα, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Σε μεγάλη απόσταση από την Ινδία και την Κίνα, που παράγουν κάθε χρόνο πέντε έως δέκα φορές περισσότερους μηχανικούς, οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να ανακτήσουν υψηλή θέση στον ανταγωνισμό των διπλωματούχων. Μια νέα βίζα, ονομαζόμενη W-Visa, θα μπορούσε να διευκολύνει την άφιξη ανειδίκευτων εργατών και να καλύψει τις ανάγκες τομέων που έχουν έλλειψη εργατικού δυναμικού,5 όπως η εστίαση, τα ξενοδοχεία, η διανομή σε μεγάλη κλί-
Η νομιμοποίηση εκατομμυρίων λαθρομεταναστών, την οποία απαιτούσαν από πολύ καιρό οι ενώσεις υπεράσπισης των δικαιωμάτων του πολίτη, αποτελεί το πιο εντυπωσιακό, το πιο υποσχόμενο αλλά και το πιο αμφισβητούμενο μέτρο της μεταρρύθμισης
μακα, οι οικιακές υπηρεσίες. Εν ολίγοις, τομείς κακοπληρωμένων και χωρίς δυνατότητα μετεγκατάστασης, επαγγελμάτων, στους οποίους η πρόσληψη ξένων εργαζομένων εγγυάται χαμηλά μεροκάματα. «Χάρη στην εργασία των ανειδίκευτων μεταναστών, το κόστος διατροφής, οι υπηρεσίες κατ’ οίκον και η φύλαξη παιδιών μειώνονται, το επίπεδο της ζωής βελτιώνεται, και όλο και περισσότερες γυναίκες μπορούν να επιτρέψουν στον εαυτό τους να δουλέψουν εκτός σπιτιού»,6 γράφει ενθουσιασμένος ο κεντροδεξιός αρθρογράφος Ντέιβιντ Μπρουκς. To «αχόρταγο» Εμπορικό Επιμελητήριο απαιτούσε τετρακόσιες χιλιάδες από αυτές τις καινούργιες βίζες, ενώ το ΑFL-CIO επιθυμούσε μόνο δέκα χιλιάδες. Ο αριθμός τελικά ορίστηκε σε είκοσι χιλιάδες την πρώτη χρονιά, τριάντα πέντε χιλιάδες τη δεύτερη, πενήντα πέντε χιλιάδες την τρίτη και εβδομήντα πέντε χιλιάδες την τέταρτη χρονιά. Στο τέλος της χρονικής αυτής περιόδου, ο αριθμός, που θα έχει φτάσει το όριο των διακοσίων χιλιάδων, θα οριστικοποιηθεί -και θα τροποποιηθεί- από το Γραφείο Ερευνών για τη Μετανάστευση και την Αγορά, που δημιουργήθηκε για την εξυπηρέτηση των αιτημάτων των επιχειρήσεων. Το συγκεκριμένο σύστημα σχεδιασμού εντατικού ρυθμού στις χορηγήσεις βίζας θα παρέχει ένα αποφασιστικό προβάδισμα στον ιδιωτικό τομέα. «Οι δυνάμεις της αγοράς είναι οι πιο κατάλληλες να καθορίσουν τον αριθμό και το είδος των μεταναστών που θέλουν οι εργοδότες να προσλάβουν», εξηγεί η εργοδοτική δεξαμενή σκέψης American Enterprise Institute. «Tα αυθαίρετα ποσοστά, που ορίστηκαν από τους πολιτικούς ή τους γραφειοκράτες, δεν ανταποκρίνονται με ταχύτητα στις εξελίξεις της οικονομίας». Πώς να ορίσεις την έλλειψη εργατικού δυναμικού; Πώς να εκτιμήσεις το μέγεθός της; Το κείμενο δεν κάνει καμία αναφορά. Οι εργοδότες, αναγκασμένοι να χειριστούν με τον ίδιο τρόπο μετανάστες και ντόπιους, θα μπορούσαν να παίξουν μ’ αυτήν την ασάφεια, για να κατεβάσουν τους μισθούς ή τουλάχιστον να εμποδίσουν την αύξησή τους, όπως εξηγεί ο Ρόμπερτ Ράιχ, τέως υπουργός Εργασίας, ο οποίος τώρα διδάσκει Οικονομία στο Πανεπιστήμιο του Berkeley: «Μόλις μια αύξηση στη ζήτηση σπρώξει τους μισθούς προς τα πάνω, οι εργοδότες θα μπορούν να φωνάξουν για έλλειμμα εργατικού δυναμικού, επιτρέποντας έτσι την άφιξη περισσότερων μεταναστών, ώστε να συγκρατήσουν τους μισθούς στο ίδιο επίπεδο».7 Το μέτρο αυτό εξηγεί, κατά μια στενά λογιστική άποψη, το μεταναστευτικό φαινόμενο. Συνοδεύεται από περιορισμό του αριθμού χορήγησης βίζας με στόχο την οικογενειακή επανένωση: θα αποκλείονταν οι αδελφοί και οι αδελφές, τα πα-
ντρεμένα παιδιά πάνω από 31 ετών. Και επειδή τίποτα δεν είναι τυχαίο σ’ αυτό το καθοδηγούμενο από τους νόμους της αγοράς σύμπαν, η μεταρρύθμιση προβλέπει την εξάλειψη του λαχείου της πράσινης κάρτας, που επιτρέπει κάθε χρόνο σε πενήντα πέντε χιλιάδες ξένους να λαμβάνουν άδεια μόνιμης παραμονής στις Ηνωμένες Πολιτείες. Θα αντικατασταθεί από ένα αξιολογικό σύστημα απονομής, που θα λαμβάνει υπόψη του τον τομέα δραστηριοτήτων του αιτούντος, τα διπλώματά του, τη χώρα προέλευσής του, το επίπεδό του στη γνώση της αγγλικής γλώσσας κ.ά. Ώρα για μια επιλεγμένη μετανάστευση, φιλτραρισμένη, όπου οι ιδιοτροπίες της μοίρας δεν μπορούν πια να αναμείξουν το συμφέρον οικονομικά στάρι με την κοινωνική ήρα. Σε μια χώρα όπου κάθε πράγμα έχει την τιμή του, ο μετανάστης αντιμετωπίζεται περισσότερο ως «επένδυση μακράς διάρκειας», εξαρτώμενη από τον ορθολογικό υπολογισμό κόστους/κέρδους. Μερικοί προτείνουν μάλιστα ήδη στο κράτος να πωλεί σε πλειστηριασμό τις βίζες εργασίας στις επιχειρήσεις, σύμφωνα με ένα σύστημα στο οποίο «η εμπορευματοποίηση των αδειών θα σηματοδοτούσε το μέγεθος της ζήτησης μεταναστών και θα οδηγούσε σε προσαρμογές του αριθμού αδειών που θα εκδίδονταν ετησίως».8 Ωστόσο, τίποτα δεν θυμίζει ακόμα την επιστροφή στην εποχή όπου διαπραγματεύονταν τους σκλάβους στην κεντρική πλατεία...
1 Βλ. Jérôme Karabel, «Fin de la ‘stratégie sudiste» aux Etats-Unis», Le Monde diplomatique, Δεκέμβριος 2012. 2 Grover Norquist, «Immigration reform is a nobrainer to help the economy», The Guardian, Λονδίνο, 24.4.13. 3 Gérard F. Seib, «Ryan takes a key role on immigration», The Wall Street Journal, Νέα Υόρκη, 30.4.13. 4 Mark Vorpahl, «The argument for amnesty», Counterpunch, Πετρόλια (Καλιφόρνια), 5.2.13. 5 Οι επιχειρήσεις, πριν προσλάβουν έναν ξένο, πρέπει να αποδείξουν ότι προσπάθησαν πρώτα να προσλάβουν έναν Αμερικανό. 6 David Brooks, «Τhe easy problem», The New York Times, 31.1.13, http://www.nytimes.com/2013/02/01/opinion/br ooks-the-easy-problem.html 7 Robert Reich, «What immigration reform could mean for American workers, and why the AFL-CIO is embracing it». 2.4.13, http//robertreich.org. 8 Giovanni Peri, «The economic windfall of immigration reform», The Wall Street Journal, 12.2.13.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΑΜΑΤΙΝΑ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ
LE
MONDE
4/42
Η ΑΥΓΗ
diplomatique
ΚΥΡΙΑΚΗ 7 IOYΛIOY 2013
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 1
ναυτικοί φοβούνται. Το μόνο πράγμα που θέλουν είναι να πάρουν τα λεφτά τους και να φύγουν. Εμείς, ως Μη Κυβερνητική Οργάνωση, μπορούμε να τους εκπροσωπήσουμε δικαστικά, να πληρώσουμε έναν δικηγόρο και να ακινητοποιήσουμε το πλοίο εάν ο εφοπλιστής αρνείται να πληρώσει. Τώρα θα του προτείνουμε μια συμφωνία: εάν δεχθεί να καταβάλει τουλάχιστον το 80% των οφειλόμενων μισθών, η υπόθεση θα κλείσει αμέσως. Ειδάλλως θα τον οδηγήσουμε στη Δικαιοσύνη και το καράβι θα ακινητοποιηθεί στο λιμάνι». Ο καπετάνιος του πλοίου, που φέρει σημαία του Μπελίζ, έχει ταχθεί με το μέρος του εφοπλιστή. Κι όπως μας εξηγεί ο Μάξιμο, ο διερμηνέας της οργάνωσης, ο οποίος κατάγεται από την Οδησσό και ξεμπαρκάρισε στο Λας Πάλμας το 1999 κάτω από παρόμοιες συνθήκες, «τώρα θα μοιραστούν τα κέρδη. Το πλήρωμα το έχουν γραμμένο κανονικά. Είναι μαφιόζοι από το Μουρμάνσκ. Εκεί πέρα η εξαθλίωση βασιλεύει, δεν υπάρχουν δουλειές. Έτσι το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο είναι να βρει κανείς να προσλάβει ναυτικούς. Τους βάζουν να δουλεύουν στη θάλασσα χωρίς να τους πληρώνουν και στη συνέχεια τους εγκαταλείπουν. Ύστερα αλλάζουν το όνομα της ναυτιλιακής εταιρείας και ξαναρχίζουν». Ορισμένα μέλη του πληρώματος αρνήθηκαν να υπογράψουν την αγωγή ενάντια στον εφοπλιστή. Πέρυσι, στην ίδια ακριβώς προβλήτα, ο εφοπλιστής ιδιοκτήτης ενός άλλου ρωσικού μεγάλου αλιευτικού σκάφους είχε απειλήσει τους ναυτικούς ότι, εάν του δημιουργούσαν προβλήματα, οι οικογένειές τους θα υφίσταντο αντίποινα. Οι εργαζόμενοι στη θάλασσα, οι οποίοι είναι ευάλωτοι λόγω της νομαδικής φύσης της δραστηριότητάς τους, έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν την προστασία μιας συνδικαλιστικής οργάνωσης: της Διεθνούς Ομοσπονδίας των Eργαζόμενων στις Μεταφορές (ITF). Η οργάνωση, που ιδρύθηκε από τους λιμενεργάτες του Λονδίνου στα τέλη του 19ου αιώνα, παρέχει στους ναυτικούς βοήθεια για να αντεπεξέρχονται στις επείγουσες καταστάσεις. Το 2011 η βοήθεια αυτή επέτρεψε σε αρκετούς Ουκρανούς ναυτικούς που είχαν εγκαταλειφθεί στη χώρα των Βάσκων να επιστρέψουν στον
Το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο είναι να βρει κανείς να προσλάβει ναυτικούς. Τους βάζουν να δουλεύουν στη θάλασσα χωρίς να τους πληρώνουν και στη συνέχεια τους εγκαταλείπουν
τόπο τους. Ωστόσο η ITF έχει την τάση να μην παρεμβαίνει όταν η αξία του πλοίου είναι κατώτερη από το ποσό που οφείλει στους ναυτικούς ο εφοπλιστής ή όταν ο επικεφαλής των περιφερειακών οργανώσεων της ομοσπονδίας προέρχεται από τον κλάδο των χερσαίων μεταφορών και δεν είναι ιδιαίτερα πρόθυμος να αφιερώσει τον χρόνο και την ενεργητικότητα που χρειάζονται για να συνδράμει τους συντρόφους του που εργάζονται στη θάλασσα. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και στην περίπτωση των Καναρίων Νήσων. Όσον αφορά τις λιμενικές αρχές, εξομοιώνουν εξ ορισμού τους ναυτικούς που έχουν μπλοκαριστεί στο λιμάνι με τους λαθρομετανάστες, με αποτέλεσμα να καθίσταται αδύνατη η παραμικρή μέριμνα γι’ αυτούς, ακόμα και στο απλούστερο διοικητικό επίπεδο. Καθώς μάλιστα οι λιμενικές αρχές του Λας Πάλμας γνωρίζουν την αφοσίωση των ανθρώπων των ΜΚΟ στο έργο που έχουν αναλάβει, αποποιούνται κάθε ευθύνης: σύμφωνα με τη Συνθήκη των Ηνω-
μένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (CNUDM), εάν ο εφοπλιστής δεν ανταποκρίνεται πλέον στις υποχρεώσεις του, υπεύθυνη για την τύχη των πληρωμάτων είναι η χώρα στην οποία έχει νηολογηθεί το πλοίο. Πώς όμως είναι δυνατόν να υποχρεώσει κανείς τις αρχές του Μπελίζ ή των Νήσων Καϊμάν να επαναπατρίσουν ναυτικούς στη Ρωσία; Στο αλιευτικό Obva, που είναι δεμένο δίπλα από το Valiente, έχουν απλώσει ένα μεγάλο λευκό καραβόπανο με την εξής επιγραφή: «Μας κρατάνε ομήρους στο λιμάνι!» Πάνω στο καράβι υπάρχουν 300 τόνοι ψαριών. Εδώ και δύο μήνες, οι υγειονομικές αρχές απαγορεύουν στον πλοίαρχο να ξεφορτώσει το φορτίο του διατυπώνοντας αμφιβολίες τόσο για την ποιότητα του φορτίου, όσο και για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες αλιεύτηκε και οι οποίες οφείλουν να ανταποκρίνονται στο ρυθμιστικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η τελική απόφαση θα εκδοθεί από το ισπανικό υπουργείο Γεωργίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος, ενώ θα πρέπει να εξασφαλιστεί και η έγκριση των Βρυξελλών. Πρόκειται, δηλαδή, για μια αιωνιότητα συγκριτικά με το χρονικό διάστημα για το οποίο μπορεί να διατηρηθεί το φορτίο του πλοίου. Τα ψάρια θα αλλοιωθούν και θα πεταχτούν. Μαζί τους θα χαθούν και οι μισθοί των ναυτικών, καθώς εξαρτώνται από τα κέρδη που αποφέρει η ψαριά. Το πλήρωμα έχει πιαστεί στα γρανάζια των διαδικασιών της γραφειοκρατίας. Όπως μας εξηγεί δε ο Ερίκ Μπανέλ, Διαχειριστής Θαλασσίων Υποθέσεων1, αποσπασμένος στην Ένωση Γάλλων Εφοπλιστών (Armateurs de France), «εδώ και δέκα χρόνια η διεθνής νομοθεσία γίνεται ολοένα και αυστηρότερη. Τα ευρωπαϊκά κράτη έχουν αυξήσει τους ελέγχους τους, οι οποίοι έχουν γίνει εξαιρετικά αυστηροί για να διαπιστώνεται κατά πόσον οι εφοπλιστές συμμορφώνονται με τις προϋποθέσεις ασφάλειας και με το ελάχιστο νομοθετικό πλαίσιο για τα εργασιακά και τα ασφαλιστικά ζητήματα. Έτσι ακινητοποιούνται όλο και περισσότερα πλοία, τα οποία ‘κόβονται’ στους ελέγχους». Σε αυτές τις περιπτώσεις ορισμένοι εφοπλιστές θεωρούν ότι τους συμφέρει καλύτερα να παρατήσουν στη μοίρα τους τα πληρώματα και τα πλοία. Στη Μασσαλία, τη Χάβρη, την Αμβέρσα, το Λίβερπουλ, το Ρότερνταμ, το Αμβούργο παρατηρείται η ίδια ακριβώς κατάσταση που συναντήσαμε στο Λας Πάλμας: παντού εγκαταλελειμμένοι ναυτικοί προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα στην απραξία. Το 2006 η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO) συνέταξε τη Συνθήκη για την Εργασία στη Θάλασσα, η οποία θα εξασφαλίζει στους ναυτικούς την πληρωμή τους και θα διευκολύνει τον επαναπατρισμό τους σε περίπτωση δικαστικής διαμάχης: τα κράτη που θα υποδέχονται τα πληρώματα θα προκαταβάλλουν τα έξοδα και στη συνέχεια θα στρέφονται εναντίον των κρατών στα οποία έχουν νηολογηθεί τα πλοία και θα διεκδικούν τα ποσά που κατέβαλαν. Το νομοθετικό κείμενο, το οποίο θα ισχύει παγκοσμίως, θα τεθεί σε ισχύ φέτος το καλοκαίρι.
1 Οι διαχειριστές θαλασσίων υποθέσεων είναι διοικητικοί αξιωματικοί του γαλλικού Πολεμικού Ναυτικού, αποσπασμένοι στις αρμόδιες για τη ναυτιλία υπηρεσίες του υπουργείου Οικολογίας, Αειφόρου Ανάπτυξης και Ενέργειας, με αποστολή τον συντονισμό της δράσης του Πολεμικού Ναυτικού, του Λιμενικού Σώματος και της Εμπορικής Ναυτιλίας.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΚΡΙΒΟΠΟΥΛΟΣ