Του Serge Halimi*
Π
ριν από τριάντα χρόνια, όσοι ξέφευγαν από το καταπιεστικό πολιτικό σύστημα των χωρών τους ως υποψήφιοι εξόριστοι γίνονταν αποδέκτες επαίνων από τις πλούσιες χώρες και τον Τύπο. Εκτιμούσαν ότι οι πρόσφυγες είχαν «διαλέξει την ελευθερία», δηλαδή τη Δύση. Ένα μουσείο στο Βερολίνο τιμά τη μνήμη 136 φυγάδων που χάθηκαν ανάμεσα στα 1961 και 1989, προσπαθώντας να διασχίσουν τo τείχος που έκοβε την πόλη στα δύο. Εκατοντάδες χιλιάδες Σύριοι, Σομαλοί, Ερυθραίοι, οι οποίοι σήμερα «διαλέγουν την ελευθερία», δεν τυγχάνουν υποδοχής με την ίδια θέρμη. Στη Λαμπεντούζα, στις 12 Οκτωβρίου, χρειάστηκε γερανός για να φορτώσει σε ένα πολεμικό καράβι τις σορούς περίπου 300 ανθρώπων. Το τείχος του Βερολίνου αυτών των boat people ήταν η θάλασσα, η Σικελία το νεκροταφείο τους. Μεταθανάτια κέρδισαν την ιταλική υπηκοότητα. Ο χαμός τους φάνηκε να εμπνέει τους Ευρωπαίους πολιτικούς. Για παράδειγμα, στις 15 Οκτωβρίου, ο Μπρις Ορτεφέ, πρώην υπουργός Εσωτερικών της Γαλλίας, εκτίμησε ότι οι ναυαγοί της Λαμπεντούζα υποχρεώνουν να δοθεί απάντηση σε «μια επείγουσα κατάσταση: να κάνουμε κάτι ώστε οι κοινωνικές πολιτικές των χωρών μας να γίνουν λιγότερο ελκυστικές».1 Και τα έβαλε με τις «ασωτίες» που ελκύουν τους πρόσφυγες στις ακτές της
* Ο Serge Halimi είναι διευθυντής της Le Monde diplomatique
LE
ΛΑΜΠΕΝΤΟΥΖΑ
Μπ. Ορτεφέ, πρώην υπουργός Εσωτερικών της Γαλλίας: «Η κατάσταση είναι επείγουσα. Πρέπει να κάνουμε κάτι ώστε οι κοινωνικές πολιτικές των χωρών μας να γίνουν λιγότερο ελκυστικές»
Γηραιάς Ηπείρου: «Η δημόσια ιατρική περίθαλψη επιτρέπει στα άτομα που έχουν έρθει στο έδαφός μας, χωρίς να σέβονται τους κανόνες μας, να λαμβάνουν δωρεάν φροντίδα, ενώ οι Γάλλοι πληρώνουν έως και 50 ευρώ». Και δεν έλειπε παρά το συμπέρασμα: «Η προοπτική να επωφεληθούν από μια ελκυστική κοινωνική πολιτική είναι ισχυρό κίνητρο. Δεν έχουμε πια τα μέσα να το ικανοποιήσουμε». Δεν γνωρίζουμε εάν ο κ. Ορτεφέ φαντάζεται επίσης ότι 1.600.000 Αφγανοί βρήκαν ελκυστικές τις κοινωνικές παροχές του Πακιστάν και γι’ αυτό αναζήτησαν καταφύγιο εκεί. Ή ότι περισσότεροι από μισό εκατομμύριο Σύριοι απέκτησαν άσυλο στην Ιορδανία, χάρη στον πλούτο του βασιλείου, ο οποίος ανά κάτοικο είναι επτά φο-
MONDE
EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
ρές μικρότερος από αυτόν της Γαλλίας. Πριν από τριάντα χρόνια, η Δύση χρησιμοποιούσε την ευημερία και τις ατομικές ευημερίες στο έδαφός της ως ιδεολογικό πολιορκητικό κριό εναντίον των συστημάτων που μαχόταν. Κάποιοι από τους ηγέτες της χρησιμοποιούν σήμερα τη δυστυχία των προσφύγων για να επισπεύσουν τη διάλυση του ίδιου συστήματος κοινωνικής προστασίας. Καθόλου δεν ενδιαφέρει αυτούς τους χειραγωγούς της απελπισίας ότι η συντριπτική πλειονότητα των προσφύγων του πλανήτη καταφεύγει σε χώρες σχεδόν το ίδιο άθλιες μ’ εκείνες απ’ όπου κατάγεται. Όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν εγκαλεί τις χώρες απ’ όπου προέρχονται, και που βρίσκονται ήδη σε σημείο διάλυσης, να «σταματήσουν την μπίζνα με τις απαίσιες αυτοσχέδιες καραβιές»,2 τις προτρέπει να γίνουν η ασπίδα της, να την προστατέψουν από τους ανεπιθύμητους με το να τους κυνηγούν ή να τους κρατούν σε στρατόπεδα.3 Το χειρότερο είναι ότι όλα αυτά δεν θα διαρκέσουν πολύ. Γιατί, μια μέρα, η Γηραιά Ήπειρος θα καλέσει και πάλι νέους μετανάστες για να σταματήσει τη δημογραφική της μείωση. Τότε τα λόγια θ’ αντιστραφούν, τα τείχη θα πέσουν, οι θάλασσες θ’ ανοίξουν...
1
RTL, 15 octobre 2013.
Tweet της Σεσίλα Μάλμστρομ, Επιτρόπου Εσωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε., αναφορικά με τη Λιβύη και την Τυνησία, στις 11 Οκτωβρίου
2
3 Βλ. Alain Morice και Claire Rodier, «Comment l’Union Εuropéenne enferme ses voisins», Le Monde diplomatique, Ιούνιος 2010.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΛΙΑ ΚΑΪΜΑΚΗ
Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 3 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2013 TEYXOΣ 40
diplomatique
Άρνηση της λιτότητας και αναζωπύρωση της ιδέας της ανεξαρτησίας ΚΑΤΑΛΩΝΙΑ
Του Jean-Sébastien Mora*
Ελάχιστα εντυπωσιασμένη από την επιτυχία της ανθρώπινης αλυσίδας που
Σ
οργάνωσαν στις 11 Σεπτεμβρίου του 2013 οι οπαδοί της ανεξαρτησίας της
τις 11 Σεπτεμβρίου 2013, την ημέρα της Ντιάντα, της εθνικής καταλανικής εορτής, η Βαρκελώνη πλημμύρισε από ένα κύμα χρυσοκόκκινων σημαιών. Στην Πλάθα Καταλούνια η Άννα Φέρι, μια σαραντάχρονη εκπαιδευτικός, κατευθύνει τα άτομα που ήρθαν να σχηματίσουν τη «via catalana», την αλυσίδα των 400.000 ατόμων που διασχίζει την επαρχία από τον Βορρά προς τον Νότο. Ο στόχος της Εθνικής Καταλανικής Συνέλευσης (ANC), μιας συλλογικότητας που αριθμεί 30.000 μέλη, ήταν να «αποκτήσει διεθνή προβολή η ιδέα της αυτονομίας της Καταλωνίας». «Όλος ο κόσμος οφείλει να είναι στη θέση του στις 5.14 μ.μ.» τονίζει η Άννα Φέρι. Η επιλογή της ώρας
* Ο Jean-Sébastien Mora είναι δημοσιογράφος
Καταλωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επανέλαβε ότι, εάν αυτή αποκτούσε κρατική οντότητα, θα ήταν εκ των πραγμάτων υποχρεωμένη να εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν και αρμόδια για τη λήψη της τελικής απόφασης είναι τα κράτη μέλη, οι Βρυξέλλες δημιουργούν, με αυτόν τον τρόπο, αμφιβολίες για τη στρατηγική των αυτονομιστών, η οποία, σε μεγάλο βαθμό, στηρίζεται στα κέρδη που θα αποκομίζει μια ανεξάρτητη Καταλωνία από την Ενιαία Αγορά και τους κοινοτικούς μηχανισμούς αλληλεγγύης. παραπέμπει στις 11 Σεπτεμβρίου του 1714, ημερομηνία κατά την οποία έλαβε τέλος η ανεξαρτησία της Καταλωνίας μετά από την κατάληψη της Βαρκελώνης από τον Φίλιππο του Ανζού, κατά τη διάρκεια του Πολέμου για τη Διαδοχή της Ισπα-
νίας.1 Η Φέρι εξηγεί ότι ανέκαθεν θεωρούσε εαυτήν αυτονομίστρια, χωρίς ωστόσο και να στρατευθεί σε αυτήν την υπόθεση, καθώς το πολιτικό ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 2