LE
MONDE
EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 1 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013 TEYXOΣ 44
diplomatique
BENEZOYEΛΑ Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Βενεζουέλα πλήρωσε ένα μέρος των εισαγόμενων τροφίμων με κρατικά ομόλογα. Δείγμα ανησυχητικό για ενδεχόμενη έλλειψη συναλλάγματος. Είναι γεγονός ότι η κυβέρνηση έχει κάνει απανωτούς εσφαλμένους χειρισμούς. Η χώρα, πάντως, η οποία διαθέτει από τα σημαντικότερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο, παράλληλα υποφέρει εξαιτίας του πλούτου της: σημαντικό εισόδημα βγαίνει από τα σύνορά της χωρίς να μπολιάζει την οικονομία της.
Του Gregory Wilpert*
Κ
άτι δεν πάει καλά, είναι ολοφάνερο. Ατελείωτες ουρές στην είσοδο των καταστημάτων που πουλούν είδη βασικής ανάγκης, όπως γάλα, αλεύρι, λάδι ή χαρτί υγείας. Η παραοικονομία ανθίζει, οι πλανόδιοι πωλητές προσφέρουν τα ίδια αγαθά σε απαγορευτικές τιμές. Μπορεί οι Βενεζουελάνοι να πάσχουν εδώ και πολύ καιρό από συγκεκριμένες ελλείψεις, ωστόσο η επιδείνωση του κακού από τις αρχές του χρόνου κατέλαβε τους πάντες εξ απήνης. Πλήττει πια τόσο μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ώστε να προστίθεται στα δομικά προβλήματα που προκαλούν διακοπές στην ύδρευση και στην ηλεκτροδότηση. Όσοι μπορούν, γεμίζουν τις μπανιέρες τους για να έχουν απόθεμα νερού και όλοι παρακαλούν να μη χάσουν ό,τι έχουν στο ψυγείο τους. Τις τελευταίες εβδομάδες, η κυβέρνηση ανακοινώνει κάθε μέρα ή σχεδόν κάθε μέρα νέα μέτρα, με τα οποία υπόσχεται ότι θα πατάξει τον πληθωρισμό και τις ελλείψεις. Η αιτία των δυσκολιών, καθώς και το ποια θα πρέπει να είναι η απάντηση, γίνονται αντικείμενο ένθερμων αντιπαραθέσεων. Ενώ η μπολιβαριανή κυβέρνηση καταγγέλλει ένα οικονομικό σαμποτάζ ενορχηστρωμένο από την αντιπολίτευση, τους επιχειρη* Ο Gregory Wilpert είναι κοινωνιολόγος, συγγραφέας του»Changing Venezuela by Taking Power: The History and Policies of the Chávez Government» Verso Press,Λονδίνο, 2007.
Ο πληθωρισμός και η φτώχεια πνίγουν τη χώρα στο πετρέλαιό της ματικούς κύκλους και την αμερικανική κυβέρνηση, η δεξιά στοχοποιεί την αμέλεια του προέδρου Νικολάς Μαδούρο και του επιτελείου του. Η διαμάχη, ωστόσο, ίσα που αγγίζει την καρδιά του προβλήματος, το οποίο συνοψίζεται στο ερώτημα με ποιον τρόπο θα έπρεπε η Βενεζουέλα, μια από τις σημαντικότερες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες στον πλανήτη, να διαχειριστεί τον πλούτο που αποκομίζει από τους φυσικούς της πόρους. Πριν από την άφιξη του Ούγο Τσάβες στην εξουσία, το 1999, από τα τεράστια έσοδα που προέρχονταν από το μαύρο χρυσό ωφελούνταν μόνο οι πετρελαϊκές εταιρείες. Ο Τσάβες, από τη στιγμή που εξελέγη, αντέστρεψε αυτή την πολιτική, αφ’ ενός δίνοντας επίμονο αγώνα στους κόλπους του Οργανισμού Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγών Χωρών (ΟΠΕΚ) για να αυξηθεί η τιμή του πετρελαίου, αφ’ ετέρου αναγκάζοντας τις ιδιωτικές εταιρείες που το εκμεταλλεύονταν να πληρώσουν την οφειλή τους στο κοινωνικό σύνολο. Ενώ στο παρελθόν η βιομηχανία των υδρογονανθράκων στη Βενεζουέλα κατέβαλλε μόνο το 30% των κερδών της στα δημόσια ταμεία, το ποσοστό συμμετοχής της σκαρφάλωσε στο 70% μέσα στα χρόνια που ακολούθησαν. Αφ’ ότου ο κρατικός κορβανάς άρχισε να γεμί-
Η μπολιβαριανή κυβέρνηση καταγγέλλει ένα οικονομικό σαμποτάζ ενορχηστρωμένο από την αντιπολίτευση και τους επιχειρηματικούς κύκλους, ενώ η Δεξιά στοχοποιεί την αμέλεια του προέδρου Νικολάς Μαδούρο ζει με πετροδολάρια και η αντιπολίτευση απέτυχε, το 2003, να μπλοκάρει την εξαγωγή πετρελαίου, στοχεύοντας με αυτόν τον τρόπο στην ανατροπή του Τσάβες, το ερώτημα ποιον θα πρέπει να υπηρετεί όλο αυτό το χρήμα και ποια νομισματική πολιτική είναι η καταλληλότερη έχει γίνει ένα κρίσιμο διακύβευμα για το μέλλον της μπολιβαριανής επανάστασης. Η κυβέρνηση θα έπρεπε να βάλει τα κεφάλαια στην άκρη για ώρα ανάγκης, όπως η Νορβηγία, να τα επενδύσει σε μεγάλα, επιβλητικά έργα υποδομής στα πρότυπα
του Κατάρ ή μήπως να τα διοχετεύσει σε κοινωνικά προγράμματα και στην καταπολέμηση της φτώχειας; Η νεοσύστατη μπολιβαριανή δημοκρατία επέλεξε την τρίτη λύση, συνδυάζοντάς τη με μια πολιτική ελέγχου στην αγορά συναλλάγματος, ούτως ώστε να φρενάρει την εκροή κεφαλαίων, κάτι που αποτέλεσε μείζονα πρόκληση για την κυβέρνηση μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος της αντιπολίτευσης, το 2002. Σε συνδυασμό με τη δημογραφική αύξηση, η πολιτική αυτή επέτρεψε στους Βενεζουελάνους να καταναλώνουν κατά 50% περισσότερες θερμίδες σε σχέση με το 1998, μειώνοντας παράλληλα τις ανισότητες με ταχύτερους ρυθμούς από οπουδήποτε αλλού στην περιοχή. Ωστόσο, η ανακατανομή του εισοδήματος από το πετρέλαιο προς τους φτωχούς παρουσίαζε αναμφίβολα και τον κίνδυνο του πληθωρισμού, καθώς, αν ντοπάρεις την εσωτερική κατανάλωση πιο γρήγορα από όσο αυξάνεις την παραγωγή, προκαλείς αυτόματα και άνοδο των τιμών. Είχαν πάντως περάσει ήδη 20 χρόνια από τότε που η Βενεζουέλα υπέφερε από τον πυρετό των τιμών, εκείνη τη «μαύρη Παρασκευή» στις 18 Φεβρουαρίου του 1983, όταν η χώρα προχώρησε σε απότομη υποτίμηση του νομίσματός της. Κατά τη δεκαετία που προηγήθηκε της εκλογής