Εκατομμύρια Ρουμάνων ζουν από τη γεωργία, εφαρμόζοντας ένα μοντέλο επικεντρωμένο στην ιδιοκατανάλωση των προϊόντων που παράγουν. Στο όνομα της ανταγωνιστικότητας, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να βάλει τέλος σε αυτό. Τα «στελέχη εξευρωπαϊσμού» οργώνουν ολόκληρη τη χώρα για να προωθήσουν τη συγκεκριμένη πολιτική, θυμίζοντας παλαιότερες εποχές. Αντίθετα από την εικόνα που προβάλλουν τα διαφημιστικά σποτ, οι αυτάρκεις αγρότες που πλήττονται από τη λιτότητα που επιβάλλουν οι διεθνείς θεσμοί αντιστέκονται.
LE
MONDE
EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014 TEYXOΣ 57
diplomatique
Οι «Ευαγγελιστές» ΠΑΡΑΓΩΓΗ των Βρυξελλών στη ρουμανική ύπαιθρο
AΓΡΟΤΙΚΗ
Αποστολή, Pierre Souchon*
T
ο υπηρεσιακό αυτοκίνητο του υπουργείου Γεωργίας διασχίζει με μεγάλη ταχύτητα τους δρόμους της υπαίθρου, έχοντας ενεργοποιήσει τον ανιχνευτή ραντάρ της τροχαίας αμέσως μόλις βγήκε από το Βουκουρέστι. Στους πρόποδες των Καρπαθίων, μικρές διακριτικές πινακίδες μάς ενημερώνουν για την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένου καλαμποκιού της αμερικανικής εταιρείας Pioneer. Τα γιγάντια ατσάλινα κουφάρια των εργοστασίων της πάλαι ποτέ βαριάς βιομηχανίας της χώρας ορθώνονται εγκαταλελειμμένα, περιτριγυρισμένα από χιλιάδες στρέμματα δημητριακών. Οι εκτάσεις αυτές ανήκουν στην Agro Invest, τον ρουμανικό γίγαντα της βιομηχανίας αγροτικών προϊόντων και τροφίμων, ο οποίος διαφημίζει μέσα από τεράστιες γιγαντοαφίσες τον -πρόσφατο- στόχο του να κατακτήσει τα tchernoziom, τα ρουμανικά μαύρα χώματα που συγκαταλέγονται στην πλέον εύφορη γη σε ολόκληρη την Ευρώπη. «Κοιτάξτε! Εσείς είστε!», αναφωνεί ο Γκαμπριέλ Γκαρμπάν, διευθυντής επικοινωνίας του Οργανισμού Πληρωμών για την Ανάπτυξη της Υπαίθρου και της Αλιείας (APDRP). Τα φουγάρα ενός ολοκαίνουργιου εργοστασίου της Michelin δεσπόζουν στη εθνική οδό. Λίγο παρακάτω, βλέπουμε ένα βραχοκιρκίνεζο ζυγισμένο στον ουρανό να παρατηρεί έναν εβδομηντάρη αγρότη που κάθεται ανάμεσα στα αγριόχορτα κρατώντας ένα βιβλίο. Η κόσα με την οποία θέριζε είναι ακουμπημένη λίγο παραπέρα. Κάθε τόσο σηκώνει το βλέμμα του για να επιτηρεί τη μία και μοναδική αγελάδα του. «Καλλιεργείται...», μας λέει ο Γκαρμπάν κυριευμένος από ποιητικό οίστρο και μας θυμίζει τη φράση του Ρουμάνου φιλόσοφου Λουσιάν Μπλάγκα: «Η αιωνιότητα γεννήθηκε στην ύπαιθρο». Φτάνοντας στη Σερκάια, στο κέντρο της χώρας, έχουμε την εντύπωση ότι η αιωνιότητα πατάει για τα καλά το γκάζι. Στην είσοδο του δημαρχείου, μια αφίσα μάς ενημερώνει ότι «Το καραβάνι του Εθνικού Προγράμματος για την Ανάπτυξη της Υπαίθρου (PNDR) έρχεται στο χωριό σου!». Στο δημοτικό γήπεδο, μέσα σε μια μεγάλη σκηνή, έξι «στελέχη εξευ-
* Ο Pierre Souchon είναι δημοσιογράφος.
ρωπαϊσμού» με τις μπλε στολές τους αρχίζουν την προβολή ενός PowerPoint στο οποίο παρουσιάζεται ένα «πρόγραμμα χρηματοδότησης αγελαδοτροφικής φάρμας». Από το 2007, η Ρουμανία έχει πρόσβαση στα κονδύλια του Ευρωπαϊκού Αγροτικού Ταμείου για την Ανάπτυξη της Υπαίθρου (Feader), το οποίο συγχρηματοδοτεί την ανάληψη πρωτοβουλιών: ο στόχος είναι να μετατραπούν σε «δυνητικούς επιχειρηματίες» τα τρεισήμισι εκατομμύρια Ρουμάνων που ζουν καλλιεργώντας λιγότερα από δέκα στρέμματα γης, επιδιδόμενοι σε μια γεωργία αυτάρκειας και ιδιοκατανάλωσης. Το μερίδιο των αγροτών στον ενεργό πληθυσμό αποτελεί ευρωπαϊκό ρεκόρ: 30%, έναντι 28% το 1989. Μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος, η συρρίκνωση του βιομηχανικού τομέα πυροδότησε μια «επιστροφή στη γη»: ο μέσος όρος της έκτασης της γης που καλλιεργούν οι αγρότες είναι 20 στρέμματα (κι αυτά σε κατατεμαχισμένες ιδιοκτησίες), έναντι 550 στη Γαλλία. Ο Γκαμπριέλ Γκαρμπάν είναι εξοργισμένος: «Ο βοσκός που συναντήσαμε προηγουμένως συμβολίζει με τον καλύτερο τρόπο τη ρουμανική γεωργία: δεν είναι ανταγωνιστικός. Πώς μπορείς να ξανοιχτείς στην ευρωπαϊκή αγορά όταν κάθε αγρότης παράγει πέντε λίτρα γάλα την ημέρα;». Και ποια είναι η απάντηση που προτείνει; Να ακολουθήσει το παράδειγμα των τριάντα κατοίκων της Σερκάια που παρακολουθούν την προβολή του PNDR. Η Καταλίνα Μουζά, συνάδελφος του Γκαρμπάν, είναι ενθουσιασμένη: «Είναι πολύ σημαντικό να πειστούν οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Εδώ, σ’ αυτό το χωριό, ήρθαν ο παπάς κι ο δάσκαλος». Στην οθόνη παρουσιάζονται οι «οικονομικοί και χρηματοοικονομικοί επιχειρησιακοί στόχοι», οι οποίοι
υποτίθεται ότι θα επιτρέψουν σε έναν αγρότη να παράγει «24 τόνους ντομάτας επί πέντε χρόνια», χάρη σε μια «επένδυση 23.754 ευρώ, από τα οποία τα 7.400 θα είναι επιδοτούμενα». Η Μουζά διευκρινίζει: «Οι μικροί αγρότες δεν μπορούν να αποτελέσουν τους δυνητικούς δικαιούχους αυτού του προγράμματος. Απευθυνόμαστε κυρίως σε άτομα τα οποία επιθυμούν να στήσουν μια επιχείρηση». Ο Αλεξάντρου Στράμτου είναι ένας από αυτούς. Ο τριαντάχρονος γεωπόνος μας ξεναγεί γεμάτος περηφάνια στη νέα του φυτεία, στην οποία καλλιεργεί βιολογικά μύρτιλα. Η Ευρώπη χρηματοδότησε το ήμισυ του κόστους αυτού του προγράμματος, καταβάλλοντας 300.000 ευρώ. Το υπόλοιπο το ανέλαβε ο ίδιος. «Χρεώθηκα, αλλά η επιχείρηση πάει καλά. Πουλάω όλη μου την παραγωγή σε μια πορτογαλική εταιρεία, η οποία εξάγει τα μύρτιλά μου στη Γερμανία, στη Χιλή... Μάλιστα, μερικές φορές, βρίσκω τα φρούτα μου να πουλιούνται εδώ!
Κι όλες αυτές οι μεταφορές σε κάθε γωνιά του κόσμου δεν είναι κάπως αντιοικολογικές και ασύμβατες με τη βιολογική γεωργία; Ειλικρινά, στα παλιά μου τα παπούτσια». Την επόμενη μέρα, στα περίχωρα της Μπάρλα, στη Νότια Ρουμανία, ο Χαντί Χούρι μας καλωσορίζει στη φάρμα του και μας ζητάει να φορέσουμε μια λευκή στολή, για να μην μολύνουμε τις 120.000 κότες που εκτρέφονται στα τέσσερα κτήρια του πρώην Αγροτικού Συνεταιρισμού Παραγωγής.1 Ο νεαρός Λιβανέζος Χούρι είναι ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Haditon, τον οποίο έχει συστήσει μαζί με δώδεκα συνεταίρους, οι περισσότεροι από τους οποίους κατάγονται από τη Μέση Ανατολή. Ο όμιλος παράγει το ένα τέταρτο των αυγών που καταναλώνονται στη Ρουμανία: «Εάν δεν έχεις τη σφραγίδα έγκρισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι τράπεζες ούτε που καταδέχονται να σε κοιτάξουν. Εάν όμως την έχεις, τότε έρχονται εκείνες σε σένα!». Πράγματι, το Feader συμμετείχε στην ανακαίνιση της μονάδας του Χούρι χρηματοδοτώντας την με ένα εκατομμύριο ευρώ. Ο τριαντάχρονος επενδυτής είναι ενθουσιασμένος: «Υπέροχη χώρα η Ρουμανία. Τα κτήρια του πρώην κομμουνιστικού συνεταιρισμού δεν μου κόστισαν σχεδόν τίποτε. Ο μισθός των 25 υπαλλήλων μου είναι ένα κομμάτι ψωμί κι οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις είναι σημαντικές. Το πρόβλημα είναι οι Πολωνοί. - Σας ανταγωνίζονται; - Με αθέμιτο τρόπο. Δεν έχουν τις ίδιες υγειονομικές προδιαγραφές και επιδοτούνται περισσότερο απ’ ό,τι εμείς. Αυτό είναι το πρόβλημα με την Ευρώπη: ναι μεν υπάρχει άφθονο χρήμα για τον εκσυγχρονισμό, αλλά μας βάζει να ανταγωνιζόμαστε όλοι μεταξύ μας». ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 2