LE
MONDE
EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗ 2 MAΡΤΙΟΥ 2014 TEYXOΣ 59
diplomatique
Η κατάρρευση του μύθου των φαστ-φουντ ΗΠΑ
Ο πρόεδρος Ομπάμα ανέδειξε πρόσφατα τη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων σε υπ’ αριθμόν ένα προτεραιότητα της θητείας του. Για να το πετύχει, πρέπει να αυξήσει τον κατώτατο μισθό, ο οποίος παραμένει στάσιμος εδώ και επτά χρόνια. Το γεγονός αυτό εξαπέλυσε ένα απεργιακό κίνημα στον χώρο των εργαζόμενων στα φαστ-φουντ, σε περισσότερες από εκατό πόλεις των ΗΠΑ. Του Thomas Frank*
O
οδηγός που βγαίνει από το Ντέρχαμ της Βόρειας Καρολίνας και παίρνει τον δρόμο για το Χίλσμπορο, εισέρχεται σε έναν αλλόκοτο τόπο. Με το που αφήνει πίσω του τους αριστοκρατικούς πύργους του πανεπιστημίου Ντιουκ, αρχίζουν να παρελαύνουν μπροστά στα μάτια του ένα McDonalds, ένα Cracker Barel, ένα Wendys, ένα Chick-filA, ένα Arbys, ένα Waffle House, ένα Bojangles, ένα Biscuitville, ένα Subway, ένα Taco Bell κι ένα Kentucky Fried Chicken (KFC). Όλα τα μεγάλα ονόματα της γρήγορης εστίασης μαζεμένα στη σειρά, σε μια λωρίδα μόλις ενάμισι χιλιόμετρο. Αν διασχίσει κανείς με τα πόδια την πολύβουη αρτηρία από άσφαλτο και θερμίδες, συνειδητοποιεί ότι τα γεωγραφικά της όρια καλύπτονται από λιγδωμένα χαρτιά και κύπελλα από χαρτόνι. Η αλήθεια, πάντως, είναι ότι εδώ το τοπίο το απολαμβάνεις συνήθως πίσω από το παρμπριζ και με ραδιοφωνική υπόκρουση. Εξάλ-
* Ο Thomas Frank είναι πολιτικός αναλυτής, ιστορικός, δημοσιογράφος, αρθρογράφος στο Harper’s Magazine. Πρώην αρθρογράφος της Wall Street Journal, ιδρυτής και συντάκτης του περιοδικού The Baffler.
λου, η παρουσία κάποιου πεζού στην άκρη του δρόμου αποσυντονίζει τους οδηγούς, λόγος για τον οποίο ο δημοσιογράφος που περπατούσε εκεί παρ ολίγο να πέσει δύο φορές θύμα τροχαίου. Δεν ήταν, ωστόσο, το αυτοκίνητο αυτό που έπεσε πάνω μου με όλη του τη δύναμη. Ήταν μάλλον ένα όραμα: το γεγονός ότι κατάλαβα αυθόρμητα τι είναι αυτό που προσδίδει στη γρήγορη εστίαση την αδυσώπητη αποδοτικότητά της. Αρκεί ένα σύντομο πέρασμα από το Waffle House για να διαπιστώσει κανείς τι παίζεται σε αυτή τη βιομηχανία. H παρασκευή σε διαφορετικά στάδια, η παραγωγή βάφλας σε αλυσίδα, οι διπλές φριτέζες, η διάταξη των έτοιμων φαγητών, ακόμα και το μικρό έξυπνο πλαστικό καπάκι στο κύπελλο του καφέ με το καλαμάκι, ειδικά κατασκευασμένο για να απολαμβάνει ο πελάτης το ρόφημά του χωρίς να φοβάται μη χυθεί έστω και μια σταγόνα πάνω του: είναι τόσα τα πράγματα που μαρτυρούν την ανθρώπινη εφευρετικότητα, που δεν μπορείς να μην τα θαυμάσεις. Κι όμως, αυτό το απαύγασμα αποτελεσματικότητας έχει ως τίμημα μια τεράστια σπατάλη - σε καύσιμα, κλιματισμό, γη, σκουπίδια. Από τη μια, ένα έργο τέχνης βιομηχανικού σχεδιασμού. Από την άλλη, μια ανελέητη εκμετάλ-
To κίνημα ξεκίνησε από ένα Burger King. Το κτήριο, σε ένα σταυροδρόμι στη μέση του πουθενά, παραπέμπει περισσότερο στο οχυρό στην «Έρημο των Ταρτάρων», παρά σε εστιατόριο
λευση φυσικών πόρων και εργατικού δυναμικού. Σκεφτόμαστε με συγκίνηση τη θαυμαστή εθνική προσπάθεια που καταβλήθηκε για να φτάσουμε σε αυτή την επανάσταση της μαζικής γαστρονομίας. Οι αγροτικές επιδοτήσεις, τα αρδευτικά έργα, τα προγράμματα κατασκευής αυτοκινητόδρομων, όλα τα μεγάλα έργα για τα οποία υπερηφανεύεται η χώρα τα τελευταία 24 χρόνια συνέβαλαν στο να χτιστεί ένα έθνος εργοστασίων ζωοτροφής, μια οδός Χίλσμπορο σε ηπειρωτική κλίμακα; Τόση συλλογική ορμή για να μπορέσουν κάποιοι
να μαζέψουν ένα σωρό λεφτά, ενώ άλλοι χτυπιούνται για έναν άθλιο μισθό; Το περασμένο καλοκαίρι, στο Ντέρχαμ, ένα ασυνήθιστο γεγονός αναστάτωσε τη βιομηχανία της γρήγορης εστίασης: μια απεργία. Απρόσμενη κίνηση, πόσο μάλλον όταν γίνεται σε μια πολιτεία όπως η Βόρεια Καρολίνα, η οποία φημίζεται για τη λυσσαλέα εχθρότητά της απέναντι στα συνδικάτα και παράλληλα αυτοπροβάλλεται ως ένα είδος λίκνου των φαστ-φουντ, καθώς τρεις από τις γίγαντες του εν λόγω τομέα -τα Hardees, τα Bojangles και τα Krispy Kreme- γεννήθηκαν στα μέρη της. To κίνημα ξεκίνησε από ένα Burger King. Το κτήριο, σε ένα σταυροδρόμι στη μέση του πουθενά, παραπέμπει περισσότερο στο οχυρό στην Έρημο των Ταρτάρων [1], παρά σε εστιατόριο. Έξι η ώρα το πρωί, μια χούφτα υπάλληλοι στοιχίζονται μπροστά στην είσοδο του κτηρίου και αρχίζουν να φωνάζουν συνθήματα: «Τα δικαιώματα του εργάτη είναι κι αυτά ανθρώπινα δικαιώματα»! Δύσκολα ανάβουν τα αίματα τόσο νωρίς το πρωί, οπότε δοκιμάζουν άλλο σύνθημα: «Δεν ζει κανείς με 7 δολάρια και 25 σεντς!» - νύξη για το ωρομίσθιο που δίνει η συγκεκριμένη αλυσίδα. Oι απεσταλμένοι των τοπικών καναλιών κάνουν γρήγορα την εμφάνισή τους, όπως και δυο περιπολικά. Τη σκηνή παρακολουθεί ένας πελάτης που κάθεται μόνος σε ένα τραπέζι μπροστά στο παράθυρο του Burger King. Καθώς πλησιάζει η ώρα αιχμής, διάφοροι οδηγοί χτυπούν τις κόρνες τους για να δηλώσουν τη συμπαράστασή τους. Στο τέλος του πρωινού, οι απεργοί επιχειρούν να διευρύνουν το κίνημα με συγκέντρωση έξω από ένα McDonalds στο κέντρο του Ντέρχαμ, κατόπιν έξω από ένα Little Caesar σε μια λεωφόρο με οχτώ λωρίδες, στην πόλη Ράλεϊ. Ο αριθμός τους μοιάζει να μεγαλώνει. Είναι μαζεμένοι στην άκρη του πεζοδρομίου και κραδαίνουν πανό, ενώ τα παιδιά τους παίζουν κάτω από τα καχεκτικά δέντρα που επιβιώνουν σε αυτή την περιαστική ζώνη. Κάποιοι οδηγοί φορτηγών ανεβάζουν στη διαπασών τη σειρήνα τους, σε ένδειξη αλληλεγγύης. Ακούγονται επίσης μερικές βρισιές, οι οποίες εκτοξεύονται από κάποιους περαστικούς οδηγούς ημιφορτηγών. Τελευταίος σταθμός της ημέρας το KFC του Ράλεϊ. Είναι 4 το απόγευμα. Η καλοκαιρινή ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 2