LE
MONDE
EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗ 18 ΜΑΪΟΥ 2014 TEYXOΣ 70
diplomatique
Πιο φιλονατοϊκός, πεθαίνεις... ΓΑΛΛΙΑ
Της Anne-Cécile Robert*
T
α διακριτικά κτήρια της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΑΕΕ) στην Ουάσιγκτον είναι πλήρως ενσωματωμένα στο κοινότοπο φόντο μιας περιοχής γεμάτης με γραφεία. Στην πρόσοψη, μόλις που διακρίνεται η βαθυγάλαζη σημαία με τα δώδεκα αστέρια, επιδεικνύοντας στον επισκέπτη το πιο παλαιό σημείο αναγνώρισης της ευρωπαϊκής κοινότητας στο εξωτερικό (1954). Βρισκόμαστε στις 11 Φεβρουαρίου 2014 και, μερικές εκατοντάδες μέτρα βορειότερα, η αμερικανική πρωτεύουσα προετοιμάζεται με λαμπρότητα για την επίσημη επίσκεψη του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ. Τα γαλλικά χρώματα, με μια σημαία ανά πενήντα μέτρα, κυματίζουν κατά μήκος των δρόμων. Το ίδιο βράδυ, ο Λευκός Οίκος θα στρώσει τα καλά του σερβίτσια για ένα επίσημο δείπνο με τριακόσιους συνδαιτυμόνες, το οποίο χαρακτηρίστηκε «υπερβολικά δαπανηρό» από τον κάπως αμήχανο τοπικό Τύπο. Οι ενστάσεις αυτές δεν εκπλήσσουν τον Φρανσουά Ριβασό, αναπληρωτή διευθυντή της ΑΕΕ, της οποίας κανείς εκπρόσωπος δεν προσκλήθηκε στους γαλλο-αμερικανικούς εορτασμούς. «Τα μεγάλα κράτη είναι φυσικό να διατηρούν τη δική τους διμερή πολιτική», παραδέχεται. Ιδού, λοιπόν, η Γαλλία σε έναν ρόλο που άλλοτε ήταν αποκλειστικό προνόμιο του Ηνωμένου Βασιλείου: αυτόν του πρωτοπαλίκαρου των Ηνωμένων Πολιτειών, που προβάλλει αχόρταγα την «ειδική σχέση» του με την Ουάσιγκτον, τη στιγμή, μάλιστα, που οι κεραίες των διπλωματών λαμβάνουν όλο και πιο δυνατά σήματα από την Ουκρανία. Από την πλευρά του, ο Αμερικανός πρόεδρος επιθυμεί να παρηγορήσει τον σύμμαχό του, προσφάτως επανακάμψαντα στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, τον οποίο άφησε εντελώς ακάλυπτο στη σταυροφορία εναντίον του συριακού καθεστώτος. Εκπληκτική
* Η Anne-Cécile Robert είναι δημοσιογράφος της Le Monde diplomatique.
αντιστροφή ρόλων: λιγότερο έτοιμος να ξεθάψει το τσεκούρι του πολέμου από τον Φρανσουά Ολάντ, ο Μπάρακ Ομπάμα -που επιπλέον μόλις είχε ανακοινώσει την αύξηση του βασικού μισθού των απασχολουμένων στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση- διακοσμεί με λίγες ακόμη πινελιές το πορτρέτο του σοσιαλιστή προέδρου ως δεξιόστροφου ανδρός. Ενθαρρυμένος από έναν υπουργό Εξωτερικών γνωστό για τον φιλοαμερικανισμό του, τον Λοράν Φαμπιούς, ο Γάλλος ανώτατος άρχων ολοκληρώνει το έργο τής φιλοατλαντικής στροφής της γαλλικής διπλωματίας, που εγκαινιάστηκε από τον Φρανσουά Μιτεράν. Μιμείται την καλυμμένη μισαλλοδοξία των Αμερικανών νεοσυντηρητικών, δηλώνοντας πως θέλει να «τιμωρήσει» τους «τρομοκρά-
Ιδού, λοιπόν, η Γαλλία σε έναν ρόλο που προβάλλει αχόρταγα την «ειδική σχέση» της με την Ουάσιγκτον
τες» του βόρειου Μάλι και συνηγορώντας υπέρ της στρατιωτικής λύσης εναντίον του καθεστώτος της Δαμασκού. Αφού προηγουμένως οδήγησε σε αποτυχία το πρώτο στάδιο των διαπραγματεύσεων με το Ιράν (Γενεύη ΙΙ), το Παρίσι υιοθετεί ψυχροπολεμική στάση απέναντι στη Μόσχα: υποστήριξη της ένταξης της Ουκρανίας στην ευρωπαϊκή σφαίρα επιρροής, αναγνώριση της κυβέρνησης που προέκυψε από την εξέγερση του φετινού χειμώνα, παροχή βοήθειας σε αυτήν, εγκατάλειψη της συμφωνίας της 21ης Φεβρουαρίου, η οποία προέβλεπε κυβέρνηση εθνικής ενότητας και καινούργιο Σύνταγμα. Συμβουλευόμενος ένα λεξικό που κατά τα φαινόμενα δεν διαθέτει παρά μία και μόνη σελίδα, ο κ. Φαμπιούς επαναλαμβάνει σε όποιον είναι πρόθυμος να το ακούσει ότι η κατάσταση είναι «δύσκολη» και ότι πρέπει να επιδειχθεί «πυγμή». Ποιο γεωπολιτικό όραμα υπηρετεί αυτή η στάση; Κανένα, εκτιμά ένας διπλωμάτης, ο οποίος διακρίνει στη στάση των Γάλλων ηγετών ένα μείγμα «διανοητικής οκνηρίας και άγνοιας της εθνικής ιστορίας». Το 2011, ορισμένοι συνάδελφοί του ήδη κατήγγελλαν τον «παρορμητισμό», τον «ερασιτεχνισμό» και την «υπερβολική εμμονή με τα μέσα ενημέρωσης» των ενοίκων του γαλλικού υπουργείου Εξωτερικών.1 «Η εξωτερική πολιτική δεν
Υιοθετώντας αδιάλλακτη γραμμή απέναντι στη Συρία, το Ιράν και τη Ρωσία, η Γαλλία ολοκληρώνει μια διπλωματική μεταστροφή που εγκαινιάστηκε επί προεδρίας Φρανσουά Μιτεράν. Το Παρίσι πλέον εναρμονίζεται πλήρως με μια Ευρωπαϊκή Ένωση που, ήδη από τη δημιουργία της, είναι στραμμένη προς την Ουάσιγκτον και έτσι εγκαταλείπει τη φιλοδοξία να αποτελέσει μια ιδιαίτερη φωνή στην παγκόσμια σκηνή
είναι δυνατόν να βασίζεται στον αυτοσχεδιασμό», έγραφε με τη σειρά του ο πρώην πρέσβης Φρανσίς Γκουτμάν, το 2011. «Προϋποθέτει όραμα και προοπτική (ο στρατηγός Ντε Γκολ, όταν ήταν να εκφωνήσει τον λόγο του για το Βιετνάμ, δεν άρχισε να αναρωτιέται το ίδιο πρωί, μόλις ξύπνησε στην Πνομ Πενχ, τι θα έλεγε αργότερα στο στάδιο)».2 Όσον αφορά την Ουκρανία, ο ίδιος διπλωμάτης, που επιπλέον χρημάτισε γενικός γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών, περιγράφει μια Γαλλία «ενοχλητικά μεροληπτική».3 Αν και λειτούργησε ως διαμεσολαβητής στη σύρραξη του 2008 στη Γεωργία, το Παρίσι αφήνει πλέον αυτόν τον στρατηγικό ρόλο στη Γερμανία, προσδεμένη στο άρμα των Ηνωμένων Πολιτειών από το 1945, αλλά και προνομιακό οικονομικό εταίρο της Μόσχας. Απέναντι σε μια Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) που αδυνατίζει τη διπλωματία των Είκοσι Οκτώ, οι οποίοι διαφωνούν μεταξύ τους σχεδόν για τα πάντα, και σε αόριστες διακηρύξεις προθέσεων για τη διατήρηση της ειρήνης ή την πρόληψη των κρίσεων, ο ηγετικός ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών επιβάλλεται ως ο μικρότερος κοινός παρονομαστής. Ο Κουρτ Βόλκερ, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, τον οποίο συναντήσαμε στην Ουάσιγκτον, δεν κρύβει την ικανοποίησή του: μετά την «εξομάλυνση» της γαλλικής πολιτικής, οι ευρω-ατλαντικές σχέσεις έγιναν «πιο υγιείς». Ως Ρεπουμπλικανός, λυπάται που ο πρόεδρος Ομπάμα δεν επιβάλλει ακόμη περισσότερο το κύρος του επί των Ευρωπαίων συμμάχων, τους οποίους θεωρεί άτολμους και πάντα έτοιμους «να διυλίσουν τον κώνωπα». Ευτυχώς, με την επέμβαση στη Λιβύη, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο κατέδειξαν ότι διαθέτουν την ικανότητα να αναλαμβάνουν το μερίδιο που τους αναλογεί από το περίφημο «φορτίο» της κοινής άμυνας, παίζοντας τον ρόλο του ένοπλου βραχίονα μιας «διεθνούς κοινότητας» υπό δυτική κυριαρχία. Χωρίς ολοκληρωμένο στρατιωτικό επιτελείο, που ωστόσο προβλέπεται στην ιδρυτική πράξη τους, αλλά ποτέ δεν σχηματίστηκε, τα Ηνωμένα Έθνη βρίσκονται αίφνης όμηροι του ΝΑΤΟ. Η ατλαντική ροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 4