LE
MONDE
EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 TEYXOΣ 72
diplomatique
MOΣΧΑ
Ανάμεσα στο παιχνίδι επιρροής και την επίδειξη ισχύος H επιστροφή της Ρωσίας στη διεθνή διπλωματική σκηνή συνοδεύεται από μεγάλες αποκλίσεις. Mε την πίεση που δέχτηκε από τη στροφή της Ουκρανίας προς τη Δύση, αυτοσχεδιάζει μια απότομη επανάκτηση της Κριμαίας. O αδέξιος τρόπος με τον οποίο διεκδικεί νόμιμα συμφέροντα είναι αποκαλυπτικός των ορίων της γοητείας της, την οποία, ωστόσο, συντηρεί επιμελώς μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, μέσα από συνεργασίες με ποικίλες παραμέτρους.
Του Jean Radvanyi*
Η
έναρξη του 2014 σημαδεύτηκε από δύο θεμελιώδη γεγονότα σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική της Ρωσίας. Πρώτα ήταν οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του Σότσι, η διοργάνωση των οποίων έδωσε το έναυσμα στα μέσα ενημέρωσης της Δύσης για μια ευρύτατη κα-
* Ο Jean Radvanyi είναι καθηγητής στο Εθνικό Ινστιτούτο Ανατολικών Γλωσσών και Πολιτισμών (Inalco), μέλος της διευθυντικής ομάδας του Ευρασιατικού Κέντρου Ερευνών (Centre de recherches Europe - Eurasie/CREE). Συγγραφέας του «Auteur de Retour d’une autre Russie», Le Bord de l’ eau, Lormont, 2013.
μπάνια κριτικής ενάντια στο καθεστώς του Βλαντίμιρ Πούτιν. Κατόπιν, πάνω στο τέλος των αγώνων, η κρίση της Ουκρανίας. Κατά κάποιον τρόπο, αυτές οι δύο δυνατές στιγμές αντιπροσωπεύουν τη διπλή όψη της νέας εξωτερικής πολιτικής του Κρεμλίνου: αφενός, είναι η προσπάθειά του να μυηθεί στη soft power, την «ήπια δύναμη», αφετέρου πρόκειται για την πιο βίαιη και παραδοσιακή προσφυγή στον συσχετισμό δυνάμεων. Ο στόχος της Ολυμπιάδας του Σότσι ήταν να δείξει στον κόσμο ότι η Ρωσία είναι ικανή να διοργανώσει μια διεθνή εκδήλωση μείζονος σημασίας χρησιμοποιώντας τα πιο σύγχρονα μέσα, είτε πρόκειται για τη διεξαγωγή των αγωνισμάτων είτε για την εγγύηση της ασφάλειας των συμμετεχόντων σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή - τον Καύκασο. Θα έδινε στη Ρωσία τη δυνατότητα να βελτιώσει την εικόνα της στην παγκόσμια κοινή γνώμη και θα
αποτελούσε βασικό στοιχείο για την επαναφορά της Μόσχας σε ρόλο πρωταγωνιστή μέσα σε έναν πολυπολικό κόσμο.1 Ωστόσο, η άψογη διεξαγωγή τους, σε πείσμα του παραμορφωτικού απόηχου που έφτασε στα αυτιά του κοινού στη Δύση, δεν επέφερε τα αναμενόμενα οφέλη. Τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης δεν είχαν κανένα πρόβλημα στο να εγείρουν την εχθρότητα της κοινής γνώμης, δίνοντας έμφαση στην αβεβαιότητα που συνόδευσε την προετοιμασία των αγώνων και, κυρίως, αναλύοντας λεπτομερώς όλους τους κατασταλτικούς νόμους που ψηφίστηκαν μετά την επιστροφή του Πούτιν στην εξουσία: νόμοι για τον έλεγχο των μη κυβερνητικών οργανώσεων, για τον έλεγχο του Διαδικτύου, για την
Το Κρεμλίνο δεν κρύβει τους λόγους τής προσφυγής στη βία Και το γάντι που πετά ξεπερνά κατά πολύ το ουκρανικό πρόβλημα…
«προπαγάνδα της ομοφυλοφιλίας»... Μερικές όψιμες παραχωρήσεις -η απελευθέρωση των μελών του συγκροτήματος Pussy Riot και του ολιγάρχη Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, η υπόσχεση ότι οι ομοφυλόφιλοι δεν θα πέσουν θύματα διώξεων κατά τη διάρκεια των αγώνων- δεν άλλαξαν τίποτα ως προς αυτό.
Αποτυχημένες ασκήσεις γοητείας Όμως, η Ολυμπιάδα του Σότσι θα μείνει για πάντα συνδεδεμένη με την έναρξη των αιματηρών γεγονότων στο Μαϊντάν, την Πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου, τα οποία ακολούθησε η στρατιωτική προσάρτηση της Κριμαίας και η ένωσή της με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Η εντελώς ανάρμοστη αντίδραση του προέδρου της Ουκρανίας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, και, κατόπιν, μια σειρά αποφάσεων που ελήφθησαν τόσο στο Μόσχα όσο και στο Κίεβο και τις Βρυξέλλες, παρέσυραν τον κόσμο σε μια αμοιβαία επίδειξη ισχύος και ενέπνευσαν μια πρωτόγνωρη, εδώ και δεκαετίες, ρωσοφοβική εκστρατεία.2 Πριν ακόμα από την εφαρμογή κυρώσεων για την προσάρτηση της Κριμαίας, η εικόνα της χώρας είχε ήδη υποστεί πλήγμα, το οποίο δεν θα καταφέρει να ισοφαρίσει καμία εσωτερική πατριωτική κινητοποίηση. Η ίδια η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων απέρρεε από την όψιμη εφαρμογή, ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 2