LE
MONDE
EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
Η Βραζιλία, πέντε φορές πρωταθλήτρια κόσμου στο ποδόσφαιρο, υποδέχεται το Παγκόσμιο Κύπελλο μέσα σε κλίμα πολιτικής απογοήτευσης, αλλά και πυρετού, που τροφοδοτείται από τα μέσα ενημέρωσης. Θέατρο ανεξέλεγκτης και, μερικές φορές, εξαιρετικά βίαιης έκφρασης, τα ποδοσφαιρικά γήπεδα, τα οποία η ποδοσφαιρική βιομηχανία θα ήθελε να γίνουν ειρηνικά, αποτελούν και χώρους κοινωνικοποίησης. Ορισμένοι σύνδεσμοι οπαδών υπερασπίζονται τον λαϊκό τους χαρακτήρα.
Του David Garcia*
Σ
άο Πάουλο, Βραζιλία, 1η Φεβρουαρίου 2014. Περίπου εκατό εξοργισμένοι οπαδοί της Κορίνθιανς εισβάλλουν στο προπονητικό κέντρο της αγαπημένης τους ομάδας. Είναι αποφασισμένοι να τιμωρήσουν δύο ποδοσφαιριστές, τους οποίους θεωρούν υπεύθυνους για μια σειρά κακών αποτελεσμάτων. Οι άτυχοι παίκτες μόλις που γλιτώνουν από την εκδίκηση των οπαδών. Τέσσερις ημέρες αργότερα, κατά τη διάρκεια του επόμενου αγώνα, βίαιες συγκρούσεις ξεσπούν μεταξύ των ίδιων των οπαδών της ομάδας του Σάο Πάουλο. «Αυτοί οι αλήτες αποτελούν το 5-7% των μελών των οργανωμένων συνδέσμων οπα-
* Ο David Garcia είναι δημοσιογράφος, συγγραφέας του βιβλίου «Histoire secrète de l’ OM», Flammarion, Παρίσι, 2013.
Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 TEYXOΣ 74
diplomatique
Πώς βάζουν γκολ οι οπαδοί δών (torcidas organizadas). Δεν είναι οπαδοί, αλλά διακινητές ναρκωτικών ή κακοποιοί. Το φαινόμενο είναι δύσκολο να εξαλειφθεί», αναλύει ψυχρά ο Βραζιλιάνος κοινωνιολόγος Μαουρίσιο Μουράντ.1 Δύο μήνες πριν, συμπλοκές μεταξύ των οπαδών της Βάσκο ντα Γκάμα και της Ατλέτικο Παρανά είχαν ως απολογισμό τέσσερις σοβαρά τραυματίες. Από το 1988, 234 φίλαθλοι έχουν βρει τον θάνατο στη Βραζιλία.2 «Οι χούλιγκανς είναι έτοιμοι να σκοτώσουν το ποδόσφαιρό μας», δήλωνε ο Πελέ, ο θρύλος του βραζιλιάνικου ποδοσφαίρου, ήδη από την εποχή που διετέλεσε υπουργός Αθλητισμού, μεταξύ 1995 και 1998.3 Μπορούν να «εξαλειφθούν» τα ανεξέλεγκτα στοιχεία για να «σωθεί» το ποδόσφαιρο; Στη Βραζιλία ορισμένοι επιθυμούν διακαώς να μιμηθούν το βρετανικό παράδειγμα.
Από το Λονδίνο μέχρι το Μάντσεστερ και το Λίβερπουλ, το όνειρο των ειρηνικών γηπέδων έγινε πραγματικότητα. Με τίμημα την περιθωριοποίηση των λιγότερο ευκατάστατων. Η όξυνση της βίας συνέπεσε με τον αυξανόμενο έλεγχο του χρήματος στο ποδόσφαιρο τη δεκαετία του 1980. Από τους παραδοσιακούς ύμνους υποστήριξης της ομάδας τους, οι οπαδοί προτιμούσαν τις συμπλοκές με τους οργανωμένους της αντίπαλης ομάδας. Από το Ηνωμένο Βασίλειο, η τάση αυτή εξαπλώθηκε και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Για την αντιμετώπιση του φαινομένου, η αστυνομική καταστολή υπήρξε λιγότερο αποτελεσματική από την κατασκευή νέων γηπέδων. Σύμφωνα με τις προδιαγραφές του σύγχρονου αθλητισμού, τα νέα μεγάλα στάδια είναι «προσανατολισμένα στους καταναλω-
τές θεάματος», όπως τόνιζε η Πράσινη Βίβλος του Φίλαθλου Κινήματος, που υποβλήθηκε, το 2010, από τρεις κοινωνιολόγους στην τότε υπουργό Αθλητισμού της Γαλλίας, Ραμά Γιαντέ. Από τη στιγμή που απαγορεύονται οι κερκίδες ορθίων και τοποθετούνται παντού καθίσματα, οι ανέσεις των θεατών αυξάνονται σημαντικά. Το ίδιο συμβαίνει και με τις τιμές των εισιτηρίων: το 20132014, ένα εισιτήριο διαρκείας για το Emirates Stadium, την έδρα της Άρσεναλ, στο Λονδίνο, στοιχίζει τουλάχιστον 1.155 ευρώ. Τόσο το χειρότερο για τους οικονομικά ασθενέστερους φιλάθλους: είτε είναι χούλιγκανς είτε όχι, δεν μπορούν πια να παρακολουθήσουν την αγαπημένη τους ομάδα.4 Τη δεκαετία του 2000, οι μεγάλοι αγγλικοί σύλλογοι αγοράστηκαν από πλούσιους επιχειρηματίες ή από επενδυτικά ταμεία. Έτσι, η εμβληματική ομάδα της βόρειας Αγγλίας, η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, περνά σε αμερικανικά χέρια. «Don’t pay Glazer!»: ούτε δεκάρα στον Αμερικανό δισεκατομμυριούχο Μάλκολμ Γκλέιζερ, υψώνονται τότε χιλιάδες φωνές. Όσοι αποχωρούν, αποφασισμένοι να διατηρήσουν την οικογενειακή ατμόσφαιρα της παλαιάς «MU» -Manchester United- ιδρύουν, το 2005, τη Football Club United. Ο αυτοδιαχειριζόμενος συνεταιρισμός «FCU» δεν αστειεύεται με τη συμμετοχική δημοκρατία: «Σε κάποια ετήσια γενική συνέλευση, τέθηκε σε ψηφοφορία η επιλογή της McDonald’s ως χορηγού. Με 95%, οι οπαδοί είπαν «όχι» στη McDonald’s United», λέει με χαρά ο Βίνι Τόμσον, εκπρόσωπος του ταπεινού συλλόγου έβδομης κατηγορίας, που είναι, όμως, κύριος της μοίρας του. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 2