LE
MONDE
EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
ΚΑΝΑΔΑΣ «Idle no more!» («Τέλος στην αδράνεια!»): από τον Δεκέμβριο του 2012, το σύνθημα συσπειρώνει τις κοινότητες αυτοχθόνων του Καναδά που, από τη Βρετανική Κολομβία έως το Μπρούνσγουικ, απαιτούν κοινωνική δικαιοσύνη, ισότητα των φύλων και σεβασμό στα εδαφικά δικαιώματά τους, σε ένα κίνημα που μπορεί να συνενώσει ευρύτερες κοινωνικές δυνάμεις -και εκτός Καναδά.
Οι αυτόχθονες βάζουν τέλος στην αδράνεια
Τ
«
* Ο Philippe Pataud Célérier είναι δημοσιογράφος (www.philippepataudcélérier.com)
ΚΥΡΙΑΚΗ 22 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 TEYXOΣ 75
diplomatique
Του Philippe Pataud Célérier* αΐστε εκείνους που πεινούν! Φάτε τους πλούσιους!» Με αφίσες στα χέρια, καμιά δεκαπενταριά άτομα διαδηλώνουν μπροστά από την είσοδο του Πίτζιν, ενός ολοκαίνουργιου εστιατορίου στο Νταουντάουν Ιστ Σάιντ, «τον πιο φτωχό ταχυδρομικό κώδικα1 του Καναδά», όπως λένε εδώ. H παλιά κεντρική συνοικία του Βανκούβερ διασχίζεται από δύο μεγάλες αρτηρίες, τις λεωφόρους Μέιν και Χάστινγκς: «Pain and Wastings» («Πόνος και Ερήμωση»), όπως τις αποκαλούν ειρωνικά οι κάτοικοί της, πολλοί από τους οποίους είναι αυτόχθονες. Κατά κανόνα, κάπου χίλιοι άστεγοι, σπρώχνοντας με θολό βλέμμα και μηχανικά βήματα το καροτσάκι τους, περιφέρονται σε αυτά τα οικοδομικά τετράγωνα που είναι σφηνωμένα ανάμεσα στις τουριστικές συνοικίες της Γκαστάουν και της Τσαϊνατάουν. Τοξικομανείς, αλκοολικοί, έμποροι ναρκωτικών, πόρνες: η κοινωνική εξαθλίωση των Αμερικανών Ινδιάνων επιδεικνύεται στο κέντρο των περισσότερων μεγάλων πόλεων της δέκατης πλουσιότερης χώρας στον κόσμο. «Idle no more!» («Τέλος στην αδράνεια!»), φωνάζουν ρυθμικά οι διαδηλωτές. Από τον έναν ωκεανό ώς τον άλλο, το σύνθημα αυτό γίνεται το εγερτήριο κάλεσμα στον αγώνα εναντίον της κυβέρνησης του συντηρητικού πρωθυπουργού Στίβεν Χάρπερ και της παραβίασης των προγονικών συμφωνιών. «Χθες μας έπαιρναν τη γη μας. Σήμερα απαλλοτριώνουν τις ιδιοκτησίες μας. Και αύριο;», αναρωτιέται η
Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
Κάρεν, κάτοικος της περιοχής με καταγωγή Σαλίς, δηλαδή απόγονος ενός από τα «Πρώτα Έθνη» που κατοικούσαν στη Βρετανική Κολομβία πριν από την άφιξη των Ευρωπαίων. Ο Συνταγματικός Νόμος του 1982 αναγνωρίζει τρεις μεγάλες ομάδες αυτοχθόνων: τα «Πρώτα Έθνη», ή Ινδιάνους της Βόρειας Αμερικής, τους μιγάδες και τους Ινουίτ.2 Το 2011 αποτελούσαν αντίστοιχα το 61%, το 32% και το 4% -στα ποσοστά αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και ένα 3% «διάφορων»- του ενός εκατομμυρίου τετρακοσίων χιλιάδων ιθαγενών κατοίκων, που αποτελούν το 4,3% του συνολικού πληθυσμού του Καναδά.3 Το κίνημα Idle No More ξεκίνησε στα τέλη του 2012 από τέσσερις γυναίκες του Σασκάτσουαν, μιας επαρχίας στις Μεγάλες Πεδιάδες (στα κεντροδυτικά της χώρας). Οι Σύλβια ΜακΆνταμ, Τζέσικα Γκόρντον, Νίνα Ουίλσον και Σίλα ΜακΛιν κατήγγειλαν την υιοθέτηση των νόμων C-45 και C-38 από το καναδικό Κοινοβούλιο. Ψηφισμένα με τη διαδικασία του επείγοντος, χωρίς να δοθεί η δυνατότητα συζήτησης, τα δύο αυτά κείμενα, τετρακοσίων σελίδων το καθένα, έχουν σημαντικότατες επιπτώσεις. Το πρώτο τροποποιεί τον νόμο για τους Ινδιάνους, που χρονολογείται από το 1876: το
Το κίνημα Idle No More ξεκίνησε στα τέλη του 2012 από τέσσερις γυναίκες του Σασκάτσουαν, μιας επαρχίας στα κεντροδυτικά της χώρας
κράτος μπορεί πλέον να ενοικιάζει ή να αγοράζει τη γη μιας ινδιάνικης περιοχής χωρίς να έχει εξασφαλίσει τη σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας των εκλεκτόρων του συμβουλίου της φυλής -του οργάνου λήψης αποφάσεων των ινδιάνικων περιοχών- παρά μόνο της πλειοψηφίας των παρόντων. Το δεύτερο κείμενο περιορίζει το πεδίο εφαρμογής του νόμου για την προστασία των πλωτών υδάτων, σε ενενήντα επτά λίμνες και εξήντα δύο ποταμούς, ήτοι σε λιγότερο από το 1% του γλυκού νερού της χώρας. Τα μέτρα αυτά σκοπό έχουν να εξασφαλίσουν σε ξένους επενδυτές την πρόσβαση σε γη και σε βεβαιωμένα σημαντικά αποθέματα
πετρελαίου (τα τρίτα σε μέγεθος στον κόσμο), που προέρχονται από πετρελαιοφόρο άμμο.4 Η ιστορική ειρωνεία είναι ότι αυτά βρίσκονται στον Μέσο και τον Άπω Βορρά του Καναδά, εκεί όπου κατέφυγε η πλειοψηφία των αυτοχθόνων μετά την εκδίωξή τους από τον Νότο από τους Ευρωπαίους αποίκους. Το ζήτημα των εδαφικών δικαιωμάτων τίθεται με ακόμη μεγαλύτερη οξύτητα σήμερα, καθώς τα οικονομικά διακυβεύματα είναι κολοσσιαίου μεγέθους. Μέχρι τη δεκαετία του 1920, η αντιμετώπιση του ζητήματος μπορούσε να αποφευχθεί: «Οι συνθήκες αποσκοπούσαν κυρίως να εξασφαλίσουν ότι τα αυτόχθονα έθνη θα εγκατέλειπαν τα εδαφικά δικαιώματά τους. Σε αντάλλαγμα, το κράτος παραχωρούσε στις ινδιάνικες κοινότητες μικροσκοπικές περιοχές, των οποίων η λειτουργία οριζόταν στενά από το πλαίσιο του νόμου για τους Ινδιάνους», υπενθυμίζει ο Ζαν Λεκλέρ, καθηγητής Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ.5 Σταδιακά, η νομολογία και στη συνέχεια ο συνταγματικός νόμος του 1982 εγγυήθηκαν στους αυτόχθονες «προγονικά δικαιώματα» - έννοια τόσο ασαφής, ώστε σε κάθε εδαφική διένεξη τα δικαστήρια έπρεπε να την προσδιορίζουν από την αρχή. Ήδη από το 1990, η κρίση της Όκα κατέδειξε τα όρια αυτών των νομικών εγγυήσεων. Επί εβδομήντα οκτώ ημέρες, οι αστυνομικοί της Ασφάλειας του Κεμπέκ, και στη συνέχεια ο καναδικός στρατός, βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις κοινότητες των Μοχόκ που κατοικούν σε αυτόν τον γειτονικό στο Μόντρεαλ δήμο. Χωρίς καν να διαβουλευθεί μαζί τους, ο δήμαρχος της Όκα είχε αποφασίσει να επεκτείνει ένα γήπεδο του γκολφ σε εκτάσεις διεκδικούμενες από τους Μοχόκ -σε αυτές βρισκόταν και ένα προγονικό κοιμητήριο- πυροδοτώντας μια εξέγερση που κατεστάλη με τη δύναμη των όπλων. Η ίδια αίσθηση αδικίας δίνει σήμερα την ώθηση στο κίνημα Idle No More, οι απαιτήσεις του οποίου ξεπερνούν κατά πολύ τα εδαφικά ζητήματα. Αρχηγός του καταυλισμού των Κρι στο Αταβαπισκάτ (βρίσκεται στα βόρεια του Οντάριο), η Τερέζα Σπενς, που έχει καταστεί μία από τις εμβληματικές φιγούρες του κινήματος, ξεκίνησε απεργία πείνας στις 11 Δεκεμβρίου του 2012. Πρόθεσή της ήταν με αυΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔA 4