p11750

ΠΑΙΔΕΙΑ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ Τ Ε Υ Χ Ο Σ 8 3 • Ι Ο Υ N I O Σ - Ι Ο ΥΛ Ι Ο Σ 2 0 1 3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΑΙΔΕΙΑ & ΚΟΙΝΩΝΙΑ Περιοδική έκδοση της «Αυγής»

3 4 28 29

ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ OΞΥΤΟΝΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΑ ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

EKΠΑΙΔΕΥΣΗ 5

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΑΝΟΙΧΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Κυκλοφορεί μαζί με την «Κυριακάτικη Αυγή»

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΣΟΥΡΛΑΣ

6

ΕΝΑ ΕΠΙΖΗΜΙΟ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ

την πρώτη Κυριακή κάθε μήνα

ΠΑΥΛΟΣ ΧΑΡΑΜΗΣ

7

ΚΟΥΝΤΟΥΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΣ

Ιούνιος - Ιούλιος 2013

8

Συντακτική Ομάδα:

9

Άλκης Ρήγος, Βασίλης Ρόγγας,

Επικοινωνία:

10

Παιδεία και Κοινωνία

16ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΛΜΕ: ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΝΑΤΡΟΠΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΝΑ ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΖΑΦΑΣ

11

ΚΡΕΑΤΟΜΗΧΑΝΗ ΠΑΥΛΟΣ ΧΑΡΑΜΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 12

ΗΜΕΡΕΣ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ή ΤΟ ΜΗ ΧΕΙΡΟΝ ΒΕΛΤΙΣΤΟΝ ΤΑΣΟΣ ΓΟΥΔΕΛΗΣΤΑΣΟΣ ΓΟΥΔΕΛΗΣ

13

ΜΗΝ ΠΥΡΟΒΟΛΕΙΤΕ ΤΟΝ ΠΙΑΝΙΣΤΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΚΡΑΟΥΝΑΚΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 15

ΜΕΡΕΣ ΧΟΥΝΤΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΙΚΤΥΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΩΝ

paideia.koinwnia@gmail.com facebook:

ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΑΞΙΩΣΗ… ΝΑΤΑΣΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ

Γιώργος Τσιρίδης, Παύλος Χαραμής

ΟΙ ΑΡΡΗΚΤΟΙ ΔΕΣΜΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΜΥΡΣΙΝΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΟΥ

Χρήστος Πιλάλης, Κωνσταντίνα Ρηγοπούλου,

ΟΙ ΠΑΙΔΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ ΣΤΗΝ «ΚΛΙΝΗ ΤΟΥ ΠΡΟΚΡΟΥΣΤΗ»…

Τεύχος 83,

Δημήτρης Αλεξόπουλος,

Ο «ΚΑΚΟΣ»» ΜΑΘΗΤΗΣ – Η «ΚΑΚΗ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ:

ΠΑΙΔΕΙΑ 16

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ – ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ ΓΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΑΛΟΓΟ

23

Επιμέλεια: L• Press, τηλ. 210 82.28.258

ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΑΛΚΗΣ ΡΗΓΟΣ

25

ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ «ΓΙΑ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΑΝΩΤΑΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ» ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΛΑΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΗΣ ΤΑΣΟΣ ΚΟΥΡΑΚΗΣ

Ιδιοκτησία:

ΘΕΑΝΩ ΦΩΤΙΟΥ

«Η ΑΥΓΗ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΔΡΙΤΣΕΛΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΜΜΑΝΑΤΙΔΗΣ

ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ

ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΕΤΡΑΚΟΣ ΕΦΗ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ – ΣΑΛΤΑΡΗ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ Α.Ε.» Διεύθυνση: Αγ. Κωνσταντίνου 12, Τηλ. 210 52.31.831

2

Fax: 210 52.31.822

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ 30

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΑΙ ΦΟΙΤΗΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ:

1928: ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΑΛΚΗΣ ΡΗΓΟΣ

ΠΑΙΔΕΙΑ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ 14 ΙΟΥΛΙΟΥ 2013

τχ. 83

ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

Πόλεμος ελπίδας κι ανατροπής Σ τον πόλεμο διάλυσης κάθε Δημόσιου Αγαθού που με τις πραξικοπηματικές αντισυνταγματικές πράξεις της έχει κηρύξει η παρούσα Κυβέρνηση, ο χώρος της Παιδείας της Έρευνας, ευρύτερα του Πολιτισμού, βρίσκεται εύλογα στο επίκεντρο των εξελίξεων.

Mια που η πληροφορία και η γνώση στο έντονα ταξικό και βαθιά αλλοτριωτικό παγκοσμιοποιημένο καπιταλιστικό σήμερα αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα, μετατρέπονται σε κύρια πηγή πλούτου και ισχύος. Μετατρέπονται σε μια νέα υλική δύναμη με καταλυτικές επιδράσεις. Ο έλεγχος τους λοιπόν, αποτελεί καθοριστικό στοιχείο διαχείρισης της όποιας πολιτικής κυριαρχίας. Τη νέα αυτή σχέση γνώσης και εξουσίας έχουν συνειδητοποιήσει πρώτοι απ’ όλους εξωθεσμικοί και δημοκρατικά ανεξέλεγκτοι διεθνείς οργανισμοί, κυρίως της χρηματοπιστωτικής αγοράς, οι οποίοι επιβάλλουν ανάλογες πολιτικές στις κατά τόπους αστικές κυβερνήσεις. Στο πλαίσιο αυτής της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής - και με άλλοθι την οικονομική κρίση - επιχειρείται παντού στον κόσμο ο έλεγχος της γνώσης μέσα από την απαξίωση των δημόσιων εκπαιδευτικών συστημάτων και την υποκατάστασή τους από ιδιωτικούς μηχανισμούς που μετατρέπουν την καθολική αξιακή ουμανιστική παράδοση της κριτικής γνώσης σε ιδιωτική εμπορική επιχείρηση παροχής, προφανώς με το αζημίωτο, υπηρεσιών εκπαίδευσης. Η ταξική φύση αυτής της εκπαιδευτικής αντιμεταρρύθμισης είναι πρόδηλη. Στην πατρίδα μας ειδικά, αυτός ο πόλεμος αποσύνθεσης και απαξίωσης της κριτικής σκέψης και της ικανότητας για αισθητική απόλαυση όλων των πολιτών, εντείνεται με βίαιες αντιδημοκρατικές πράξεις χωρίς ιστορικό προηγούμενο: Z κλείσιμο χιλιάδων δημόσιων σχολικών μονάδων Z απολύσεις και διαθεσιμότητες χιλιάδων εκπαιδευτικών, ακόμη και σχολικών φυλάκων Z καταργήσεις δεκάδων μαθησιακών αντικειμένων που υπηρετούνται από αντίστοιχες ιδιωτικές επιχειρήσεις, παραρτήματα των οποίων ανερυθρίαστα εγκαινιάζει την ίδια ώρα ο (πανεπιστημιακός) Υπουργός Παιδείας Z υποβάθμιση μέχρι εξαφάνισης των μουσικών σχολείων, των σχολικών μονάδων ειδικών μαθησιακών αναγκών, των ελληνικών σχολείων στην αλλοδαπή Z δραστικές μειώσεις των ποσοστών του προϋπολογισμού για την Παιδεία και την Έρευνα Z υποβάθμιση μέχρι κλεισίματος ερευνητικών κέντρων Z κατάργηση του συνταγματικά κατοχυρωμένου αυτοδιοίκητου του συμμετοχικού Πανεπιστημίου Z ανοικτές παραβιάσεις του, από τον μεσαίωνα κατοχυρωμένου, Πανεπιστημιακού Ασύλου, με αποκορύφωμα την βίαιη εισβολή των ΜΑΤ εντός της Πρυτανείας του Πανεπιστημίου Αθηνών, γεγονός μοναδικό στην ιστορία του αρχαιότερου Πανεπιστημιακού Ιδρύματος της χώρας Στο ίδιο στρατηγικό σχέδιο εντάσσεται και το πρωτοφανέρωτο σε παγκόσμια κλίμακα γεγονός του κλεισίματος της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης και η συνακόλουθη οριζόντια άμεση απόλυση σχεδόν τριών χιλιάδων εργαζομένων, με μια πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που αρμόζει μόνο σε δικτατορικά καθεστώτα. Σ’ ένα ένθετο όπως αυτό, με τις ειδικές κατευθύνσεις και τα όρια παρέμβασης του, το βίαιο σταμάτημα λειτουργίας της ΕΡΤ μπορεί, με μια πρώτη ματιά, να μην έχει θέση. Κι’ όμως ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει, μια που για μας, ως ένθετου Παιδείας, αλλά και ευρύτερα για τον χώρο της ανανεωτικής ριζοσπαστικής Αριστεράς, το θέμα της «Παιδείας» – όπως αναφέρουμε και στις θέσεις της Κ.Ε για το Συνέδριο - δεν κλείνεται στο εκπαιδευτικό σύστημα αλλά επεκτείνεται στον ευρύτερο ορίζοντα του πολιτισμού, ο ποίος «αποτελεί για την Αριστερά τρόπο που βιώνει την καθημερινότητα …». Πρόκειται για κύρια συνιστώσα του αγώνα μας, καθώς η

όποια παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας είναι σύμφυτη με την πολιτισμική της αναγέννηση, η οποία εξάλλου δεν μπορεί να συντελεστεί χωρίς μια αναβαθμισμένη και ανοιχτή σε όλους Δημόσια Εκπαίδευση και Έρευνα δεμένη με τις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες. Ακριβώς γι’ αυτό αφιερώνουμε μέρος της ύλης του τεύχους, στις πολιτιστικές και παιδαγωγικές συνέπειες που έχει το «μαύρο» στη Δημόσια Ραδιοτηλεόραση. Απέναντι σε αυτόν τον βάρβαρο και χωρίς ίχνος πολιτικής ηθικής πόλεμο, είναι σαφές ότι απαιτείται η συγκρότηση ενός ευρύτατου Μετώπου –Πολεμικού Μετώπου – όχι μόνο άμυνας ή αποτροπής, αλλά επεξεργασμένων θέσεων ελπίδας και ανατροπής. Προς αυτή την κατεύθυνση, οι πράξεις αυτοδιαχείρισης και πολιτισμικής ανάτασης των εργαζομένων στην ΕΡΤ, που αγκαλιάστηκαν και αγκαλιάζονται καθημερινά από χιλιάδες πολίτες όλων των πολιτικών αποχρώσεων, οι οποίοι σπάσανε τις στενές κομματικές περιχαρακώσεις και μετατρέπουν καθημερινά το ραδιομέγαρο και τον προαύλιο χώρο του σε μια αμεσοδημοκρατική πηγή έμπνευσης και ευφάνταστης δημιουργίας, μας δείχνουν τον δρόμο. Οι διεργασίες που συντελούνται στο εσωτερικό της εκπαιδευτικής κοινότητας όλων των βαθμίδων, εκπαιδευτικών, μαθητών, φοιτητών αλλά και ερευνητών, η διεύρυνση του μετώπου Παιδείας σε πλατύτερες κοινωνικές ομάδες, η ανάδειξη αριστερής πλειοψηφίας στο πηδάλιο της ΟΛΜΕ - όπως αναδεικνύουν και τα αντίστοιχα άρθρα που φιλοξενούμε - προμηνύουν ένα θερμό και αγωνιστικό Φθινόπωρο. Οι επεξεργασίες που το τμήμα Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ θέτει σε δημόσια διαβούλευση – και παρουσιάζουμε επίσης στο διπλό αυτό τεύχος, ανοίγοντας τον Διάλογο – η δράση και οι παρεμβάσεις της Κοινοβουλευτικής μας Ομάδας, επιτρέπουν την ταυτόχρονη αγωνιστική προοπτική με το βάθεμα των θέσεων και του αξιακού οράματός μας για ένα ανοικτό, δημοκρατικό, καθολικό εκπαιδευτικό σύστημα όλων των νέων συμπολιτών μας, χωρίς εξαιρέσεις και ταξικούς ή άλλου είδους αποκλεισμούς. Ο πόλεμος της ελπίδας και της ανατροπής της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής στον ευαίσθητο χώρο της Παιδείας και του Πολιτισμού έχει ήδη ξεκινήσει δυναμικά και προμηνύεται νικηφόρος. Γιατί σ’ αυτόν τον πόλεμο δεν είναι εύκολο να περάσει η στρατηγική του φόβου και της ματαιότητας κάθε αγώνα. Γιατί αυτός ο χώρος έχει δώσει πρόσφατα δείγματα νικηφόρων αγώνων, συλλογικής αλληλεγγύης, μαχητικής συσπείρωσης, πολύμορφων δράσεων και τακτικών υπεύθυνων χειρισμών και ελιγμών. Γιατί εδώ είναι δυσκολότερο να περάσει ο μνημονικός μονόδρομος. Άλλωστε οι ίδιοι οι κυβερνητικοί εταίροι ομολογούν κυνικά ότι η επίθεσή τους δεν αφορά οικονομικούς λόγους. Γιατί το πρόταγμα του καθολικού δημόσιου και δωρεάν εκπαιδευτικού συστήματος είναι βαθιά ριζωμένο στην κοινωνία μας. Ακριβώς για όλους αυτούς τους λόγους είναι ευκολότερο από άλλους χώρους να συστρατευτούν σ’ αυτόν τον πόλεμο οι πάντες, πλην βεβαίως… «Λακεδαιμονίων». Και εννοώ εδώ, πέραν των συνήθων οργανικών διανοουμένων του συστήματος, την θλιβερή εξαίρεση του προεδρείου της ΠΟΣΔΕΠ. Χαρακτηριστική και ταυτόχρονα αχαρακτήριστη η δήλωση του προέδρου της, ο οποίος ούτε είδε ούτε έμαθε για την εισβολή των ΜΑΤ εντός του Πανεπιστημίου Αθηνών, ούτε για την κλούβα με τους συλληφθέντες φοιτητές και εργαζόμενους και την ηρωική προσπάθεια του διοικητικού υπαλλήλου σ. Ζαχαρία Τριγάζη να την εμποδίσει. Το μόνο που είδε ήταν κάποιους… «ταραξίες», που επιχείρησαν να… εμποδίσουν το αντισυνταγματικό Συμβούλιο Ιδρύματος να συνεδριάσει. Μια νέα Άνοιξη ελπίδας και προοπτικής άρχισε. Τη διευκολύνει η βιαιότητα της δοσολογίας και της άκριτης υπεροψίας της παραπαίουσας κυβερνητικής συμμαχίας και το αγωνιστικό φρόνημα και η υπευθυνότητα των ελεύθερων και δημοκρατικών λειτουργών της Εκπαίδευσης. ΑΛΚΗΣ ΡΗΓΟΣ

3

ΟΞΥΤΟΝΑ ΔΟΕ και ΟΛΜΕ: Αλλαγές συσχετισμών

Ο

ι σημαντικές επιτυχίες των δυνάμεων της ριζοσπαστικής Αριστεράς έδωσαν το στίγμα τους στα συνδικαλιστικά συνέδρια των δύο μεγάλων εκπαιδευτικών ομοσπονδιών, της ΟΛΜΕ και της ΔΟΕ. Συγκεκριμένα, στη ΔΟΕ η σημαντική ενίσχυση της παράταξης «Εκπαιδευτικοί Ριζοσπαστικής Αριστεράς Π.Ε.» εκφράστηκε με την κατάκτηση μιας έδρας στο Δ.Σ. της Ομοσπονδίας. Στους εκπαιδευτικούς της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης οι εξελίξεις είναι ακόμα πιο ριζικές. Οι Συνεργαζόμενες Εκπαιδευτικές Κινήσεις (ΣΥΝΕΚ) αναδείχτηκαν πρώτη δύναμη, με τρεις έδρες στο 11μελές Δ.Σ. της ΟΛΜΕ και με ποσοστό σχεδόν 30%, και εξέλεξαν τον πρόεδρο, την αντιπρόεδρο και τον ταμία στο νέο Δ.Σ. Αλλά και συνολικά η σημαντική ενίσχυση των συνδικαλιστικών παρατάξεων της Αριστεράς στην ΟΛΜΕ (διαθέτουν πλέον 7 έδρες) σηματοδοτεί μια νέα περίοδο για ένα κλάδο που δοκιμάζεται σκληρά από τις μνημονιακές πολιτικές της υποχρεωτικής μετάταξης, της διαθεσιμότητας και της απόλυσης. Οι αποφάσεις που έλαβε το Συνέδριο για συντονισμένο και παρατεταμένο αγώνα διάρκειας από το Σεπτέμβρη και για αγωνιστική επαγρύπνηση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ήταν αναγκαία απάντηση στις προκλήσεις της συγκυρίας. Οι ραγδαίες εξελίξεις στον τομέα αυτόν δικαίωσαν απολύτως αυτές τις επιλογές. Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές ανακοινώνεται ο «ξαφνικός θάνατος»-απόλυση χιλιάδων εκπαιδευτικών, εκατόμβη στο βωμό της συμπαιγνίας κυβέρνησης και τρόικας. Και ο αγώνας για την αποτροπή του εγκλήματος έχει ήδη αρχίσει.

Μανιχαϊστικά

Α

πό τη μια βρίσκεται η Ελλάδα του χθες, των συντεχνιών, της διαίρεσης και των αγκυλώσεων, της αριστοκρατίας των βολεμένων που έζησαν σε βάρος του κοινωνικού συνόλου, του λαϊκισμού… Κι από την άλλη η σύγχρονη, μεταμνημονιακή Ελλάδα, η Ελλάδα της Ευρώπης, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της βιώσιμης ανάπτυξης…». Ποιος είναι άραγε αυτός που σκιαγραφεί με περισσή βεβαιότητα και υπέρμετρη εθελοτυφλία την πορεία της μνημονιακής Ελλάδας; Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα της «Ακρόπολης» (2-7), δεν πρόκειται παρά για τον υπουργό Παιδείας Κ. Αρβανιτόπουλο, επαιρόμενο και λαϊκίζοντα ασυστόλως στο πρόσφατο Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας. Δεν γνωρίζουμε πόσο «μετα»-μνημονιακή είναι η βουτηγμένη ως το λαιμό στους ολετήρες των μνημονίων σύγχρονη Ελλάδα. Αλλά εκείνο που κυριολεκτικά βγάζει μάτι είναι ο ισχυρισμός περί κοινωνικής δικαιοσύνης. Μια ματιά μόνο στους δείκτες της σχολικής αποτυχίας και της μαθητικής «διαρροής» θα έπειθε και τον πιο δύσπιστο πόσο έχουν ενισχυθεί οι ανισότητες στον τομέα της εκπαίδευσης μετά την εφαρμογή των μνημονιακών πολιτικών. Κρείττον σιγάν…

ΞΥΤΟΝΑ ΑΙΧΜΕΣ Ο P

Εγκαίνια των νέων εγκαταστάσεων του Ιδιωτικού ΙΕΚ ΑΚΜΗ στον Πειραιά. Και έσπευσε ο δήμαρχος της πόλης.

P P P P P P P P P P P P P P P P P

Αλλά και ο υπουργός παιδείας. Για να δηλώσει τι; Ότι τέτοιες «υγιείς» επιχειρηματικές δραστηριότητες σηματοδοτούν μια νέα εποχή για τη

χώρα.

Την ίδια ώρα σχεδίαζε τις απολύσεις εκπαιδευτικών, με αιχμή την κατάργηση του Τομέα Υγείας στη δημόσια εκπαίδευση. Τυχαίο;… Παρουσιαστής της βραδιάς; Ο γνωστός δημοσιογράφος Νίκος Χατζηνικολάου... Μερικοί τίτλοι εφημερίδων σχετικά με το 16ο Συνέδριο της ΟΛΜΕ. Χωρίς σχόλια… Αυγή: «Κανένας εκπαιδευτικός και κανένα σχολείο δεν περισσεύουν».

Έθνος: «Θερμός Σεπτέμβρης στα σχολεία. Πρόταση για απεργία διαρκείας των καθηγητών».

Espresso: «Η διχασμένη ΟΛΜΕ απειλεί με απεργία διάρκειας από τον Σεπτέμβριο» Δημοκρατία: «Κακή αρχή» Τα Νέα: «‘Εμφύλιος’ στο συνέδριο της ΟΛΜΕ για το νέο ΔΣ». Η Εφημερίδα των Συντακτών: «ΟΛΜΕ: αριστερή στροφή με απεργίες». Το Ποντίκι: «Αγωνιστικός Σεπτέμβρης». Ριζοσπάστης: «Ολοκληρώθηκε το Συνέδριο της ΟΛΜΕ».

Ο Λόγος: «Αποχώρησαν οι εκπρόσωποι των παρατάξεων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ από το συνέδριο της ΟΛΜΕ». Η Ελλάδα Αύριο: «Υπόσχεση για ‘θερμό» φθινόπωρο. Επί ποδός πολέμου οι καθηγητές για τη διαθεσιμότητα». Ελεύθερος Τύπος: «Σχεδιάζουν απεργίες από Σεπτέμβριο οι εκπαιδευτικοί». Ημερησία: «Αριστερή ‘στροφή’ στην ΟΛΜΕ. Προς μεγάλες απεργίες».

Κέρδος: «Μαλλιά-κουβάρια το συνέδριο της ΟΛΜΕ. Καταλήψεις αποφάσισαν οι αριστερές παρατάξεις».

Πνεύμα αλληλεγγύης

Σ

4

ε μια σεμνή εκδήλωση που οργάνωσε πρόσφατα η Β΄ ΕΛΜΕ Αιτωλοακαρνανίας στο Αγρίνιο τιμήθηκαν οι εκπαιδευτικοί που πρόσφεραν αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες τους για την οργάνωση και τη λειτουργία κοινωνικού φροντιστηρίου στο νομό. Αντίστοιχη εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου Ήλιδας για να τιμηθούν οι εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που λειτούργησαν το κοινωνικό φροντιστήριο της περιοχής για τα παιδιά που δεν είχαν τη δυνατότητα να καταβάλουν δίδακτρα σε φροντιστήρια. Και τα παραδείγματα δεν σταματούν εδώ. Σε όλη τη χώρα οργανώθηκαν την περασμένη σχολική χρονιά από τις τοπικές ΕΛΜΕ και άλλους φορείς ανάλογες δραστηριότητες, με στόχο να στηριχτούν τα παιδιά που συναντούν δυσκολίες στον αγώνα τους για μόρφωση και να περιοριστούν οι αρνητικές συνέπειες της πολιτικής της κρίσης και των μνημονιακών πολιτικών στη μόρφωση των νέων ανθρώπων. Και τώρα, με τη λήξη του σχολικού έτους, ήρθε η ώρα του απολογισμού. Για όλες αυτές τις συλλογικές δραστηριότητες αλληλεγγύης και ανθρωπιάς η ηγεσία του Υπ. Παιδείας δεν βρήκε μια λέξη να πει. Οι ρήσεις του υπουργού περί του «μοντέλου των συντεχνιών που χρεωκόπησε» δείχνουν εύγλωττα την απόσταση που έχει πάρει από την πραγματικότητα.

Οικτρόν ιδείν «Ήταν θλιβερό το θέαμα να είναι γεμάτη η είσοδος της Πρυτανείας από αστυνομικούς. Δεν ξέρω αν ταιριάζει σε ένα Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα αυτή η εικόνα». Ήταν η αυθόρμητη δήλωση του πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδόση Πελεγρίνη με αφορμή την εισβολή των ΜΑΤ στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου, που συνοδεύτηκε από χρήση χημικών, βιαιοπραγίες και δεκάδες προσαγωγές φοιτητών στην Ασφάλεια. Και όλα αυτά συνέβησαν όταν οι φοιτητές επιχείρησαν να προσεγγίσουν το χώρο όπου συνεδρίαζε το Συμβούλιο του Ιδρύματος και να διαμαρτυρηθούν για το νόμο πλαίσιο, καταθέτοντας ταυτόχρονα υπόμνημα με τα αιτήματά τους. Προστίθεται έτσι ένας ακόμα κρίκος στην αλυσίδα των κρουσμάτων καταστολής και παραβίασης του πανεπιστημιακού ασύλου από την κυβέρνηση του αυταρχισμού και των Μνημονίων. Π.Χ.

ΠΑΙΔΕΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ 14 ΙΟΥΛΙΟΥ 2013

τχ. 83

Πρόταση συζήτησης για ένα Ανοιχτό Σχολείο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΣΟΥΡΛΑΣ*

“Ζητώ συγνώμη από τους δασκάλους εκείνους που μέσα σε φρικιαστικές συνθήκες, προσπαθούν να στραφούν ενάντια στην ιδεολογία, ενάντια στο σύστημα και στις πρακτικές που έχουν παγιδευτεί, με τα λιγοστά όπλα που βρίσκουν στην ιστορία και στη γνώση που «διδάσκουν». Είναι ήρωες. Είναι όμως σπάνιοι, ενώ πόσοι αλήθεια (η πλειοψηφία) δεν έχουν καναρχίσει ακόμα να υποψιάζονται τι είδους «δουλειά» τους βάζει να κάνουν το σύστημα (που τους ξεπερνάει και τους συνθλίβει), και ακόμα χειρότερα, βάζουν συχνά όλα τους τα δυνατά κι όλη τους την εξυπνάδα για να επιτελέσουν στην εντέλεια το καθήκον τους-με τις περίφημες νέες μεθόδους.” Λ. Αλτουσέρ Για το ρόλο του σχολείου ως ιδεολογικού μηχανισμού του κράτους και την συμβολή του στην αναπαραγωγή των σχέσεων παραγωγής έχουν γραφτεί και επισημανθεί πολλά και δεν θεωρούμε απαραίτητη την παραπέρα ανάλυση. Στόχος μας πρέπει να είναι η κατάθεση και επεξεργασία ιδεών και προτάσεων για την οικοδόμηση ενός «διαφορετικού» σχολείου ως προς τις δομές, τη λειτουργία και τους στόχους του, ενός σχολείου ανοικτού στην κοινωνία και τις αντιφάσεις της. Ενός σχολείου όχι μόνο γνωστικών φορτίων και δεξιοτήτων, αλλά και πολυχώρος ποικίλων πολιτιστικών, καλλιτεχνικών, αθλητικών δρώμενων αλλά και χώρος συνάντησης, ανταλλαγής απόψεων και ιδεών. Δηλαδή χώρος γνώσης-έκφρασης-δημιουργίας-ψυχαγωγίας. Η όποια εφαρμογή για τη λειτουργία του νέου αυτού σχολείου δεν μπορεί παρά να είναι σε πιλοτική κατεύθυνση, σταδιακά εφαρμοζόμενο, ανάλογα των κοινωνικών αναγκών και των τοπικών συνθηκών, οι δε συμμετέχοντες σε προαιρετική-εθελοντική βάση. Τον κυρίαρχο, αποφασιστικό και καθοριστικό ρόλο θα τον έχει ο σύλλογος διδασκόντων, ο οποίος και εκλέγει τον διευθυντή-συντονιστή. Για τη Ριζοσπαστική Αριστερά η επιλογή από τους γονείς, του δημόσιου σχολείου, για την εκπαίδευση των παιδιών τους, πρέπει να είναι συνειδητή επιλογή και όχι οικονομική ανάγκη. Στο δημόσιο σχολείο θα υπάρχουν 2 κύκλοι Z Ο ένας υποχρεωτικός για όλα τα παιδιά. Από τις 8:15 έως τις 13:00 με διακοπή για ξεκούραση και φαγητό και από τις 14:00 έως τις 16:00 προετοιμασία για τις εργασίες και τα μαθήματα της επόμενης μέρας. Τα βιβλία θα παραμένουν στο σχολείο. Ο σύλλογος διδασκόντων στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς θα επιλέγει από λίστα εκπαιδευτικών βιβλίων τα οποία θα έχουν εγκριθεί από ευρεία επιτροπή με

* Τμήμα Παιδείας ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, Γραμματεία εκπαιδευτικών ριζοσπαστικής αριστεράς ΕΡΑ

Z Καθοριστικό ρόλο για την ριζική αλλαγή του δημό-

Για τη Ριζοσπαστική Αριστερά η επιλογή από τους γονείς, του δημόσιου σχολείου, για την εκπαίδευση των παιδιών τους, πρέπει να είναι συνειδητή επιλογή και όχι οικονομική ανάγκη συμμετοχή εκπαιδευτικών-πανεπιστημιακών-εκπροσώπων γονέων, τα βιβλία που θα προμηθευτεί το σχολείο με κριτήριο και το επίπεδο και τα ενδιαφέροντα και των μαθητών, και τα οποία δεν θα μοιράζονται στους μαθητές αλλά θα τοποθετούνται στις σχολικές βιβλιοθήκες. Οι μαθητές θα προμηθεύονται τα βιβλία από την βιβλιοθήκη του σχολείου ανακαλύπτοντας τη χρησιμότητα μιας βιβλιοθήκης, τις πολλαπλές πηγές γνώσης.

Z Ο δεύτερος κύκλος, προαιρετικός από τις 16:00 και μετά θα καθορίζεται από το σύλλογο διδασκόντων, το σύλλογο γονέων και κηδεμόνων, τους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης και θα διαμορφώνεται ανάλογα με τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας και τις επιθυμίες των παιδιών. Σε αυτό τον κύκλο συμμετέχουν προαιρετικά γονείς, φορείς, φοιτητές παιδαγωγικών σχολών και τα προγράμματα θα μπορούν να περιλαμβάνουν αθλητικά και πολιτιστικά δρώμενα, προβολές ταινιών, καλλιτεχνικές δημιουργίες, ψυχαγωγικές εκδηλώσεις.

σιου σχολείου θα παίξει: 1. Η αλλαγή του προγράμματος σπουδών καθώς και του αναλυτικού προγράμματος ως προς την ποσότητα της ύλης και-το σπουδαιότερο, ως προς την κατεύθυνση και τα ιδεολογικά-αξιακά φορτία, που αναπαράγονται από το σχολικό μηχανισμό. Η αναπόφευκτη ταξική σύγκρουση στο ιδεολογικό επίπεδο μεταξύ μιας αντίληψης για την ανταγωνιστική παιδεία και τις απόψεις του μη ανταγωνιστικού, συνεργατικού σχολείου, θα είναι σφοδρότατη και είναι επιτακτική ανάγκη οι προτάσεις της ριζοσπαστικής αριστεράς να διαχυθούν στην κοινωνία και να ηγεμονεύσουν.

2. Η αλλαγή στην οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης. Και με την αποκέντρωση των υπηρεσιών κρίνεται ως απαραίτητη προϋπόθεση.

3. Επαναπροσδιορισμός της διάθεσης των κονδυλίων για την παιδεία γενικά και την εκπαίδευση ειδικότερα. Αύξηση της χρηματοδότησης για την υλικοτεχνική υποδομή. Άρα θέλουμε ένα μη ανταγωνιστικό, με κοινωνική εμπλοκή σχολείο, αυτοδιοικούμενο με αποκεντρωμένες λειτουργίες, που θα οργανώνει, θα αποτιμά και θα επανακαθορίζει τους στόχους του προς όφελος της κοινωνίας. Ένα σχολείο που θα αγκαλιάζει, θα μορφώνει, θα διαπαιδαγωγεί όλα τα παιδιά ανεξάρτητα θρησκείας, χρώματος, καταγωγής.

“Στα ιδανικά των κόσμων που γκρεμίζονται φέρνω τα ιδανικά των κόσμων που γεννιούνται. Είμαι κάθε φορά το μέλλον.”

5 Βάρναλης

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Ο «κακός»» μαθητής – Η «κακή» μαθήτρια: Ένα επιζήμιο στερεότυπο ΠΑΥΛΟΣ ΧΑΡΑΜΗΣ*

Σ

6

«καλός» και ο «κακός» μαθητής/η «καλή» και η «κακή» μαθήτρια αποτελούν ένα θεμελιακό αξιολογικό δίπολο, που κάθε χρόνο έρχεται στην επικαιρότητα όταν ανακοινώνονται τα αποτελέσματα των εξετάσεων. Αξίζει λοιπόν να μας απασχολήσει κάπως πιο σοβαρά. Ο «καλός» μαθητής ή η «καλή» μαθήτρια συγκεντρώνει κατά κανόνα το ενδιαφέρον και τους επαίνους στο σχολικό και το οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο ζει. Σε κάθε ευκαιρία προβάλλεται ως πρότυπο. Δικαιωματικά ή και θεσμικά, έχει προτεραιότητα σε μια σειρά σχολικές δραστηριότητες και αρμοδιότητες. Κρατάει τη σημαία, τηρεί το απουσιολόγιο, αποτελεί συνήθως το «δεξί χέρι» των διδασκόντων. Αντίθετα, ο «κακός» μαθητής/η «κακή» μαθήτρια φορτώνεται με μια σειρά αρνητικούς και απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς, όπως «κουμπούρας», «σκράπας», «κούτσουρο», είναι ο αποδιοπομπαίος τράγος του σχολείου. Αναφέρεται μόνο σαν παράδειγμα προς αποφυγή. Αποτελεί τον άμεσο αποδέκτη συχνών επιπλήξεων και ποινών και ενοχοποιείται εύκολα σε κάθε ευκαιρία. Στην αρχαία ελληνική το επίθετο «κακός» σήμαινε τον άσχημο και δύσμορφο. Σήμαινε επίσης τον άσημο ως προς την καταγωγή, όπως και τον δειλό στον πόλεμο. Άλλες σημασίες που είχε ο όρος αυτός ήταν ανάξιος, ελεεινός, άθλιος και φαύλος με την ηθική έννοια, αλλά και ολέθριος, καταστροφικός. Φορτωμένο με τόσο έντονα αρνητικό και απαξιωτικό φορτίο το επίθετο αυτό πέρασε και στη νεοελληνική γλώσσα κυρίως με την έννοια του ηθικά μη αποδεκτού. Στα σύγχρονα λεξικά κακός είναι εκείνος που κατέχεται από μοχθηρία και κακία. Άλλες σημασίες είναι ανάξιος, αδέξιος, ευτελής, ελαττωματικός, πρόστυχος, δυσμενής, προσβλητικός, υβριστικός και απρεπής. Υποθέστε τώρα ότι χαρακτηρίζουμε κάποιον μαθητή «κακό»/κάποια μαθήτρια «κακή». Ακόμη και αν εννοούμε απλώς ένα πρόσωπο ανίκανο ή αδέξιο, δηλαδή αυτό που «δεν τα παίρνει τα γράμματα», στην πράξη τού αποδίδουμε ένα χαρακτηρισμό φορτωμένο με απαξιωτικές σημασίες, που δεν είναι εύκολο να ελέγξουμε. Προφανώς, η χρήση αυτού του επιθέτου στην τρέχουσα εκπαιδευτική αξιολόγηση δεν είναι τυχαία. Θα έλεγε κανείς ότι εκφράζει μια γενικευμένη αντίληψη ότι ο «αδύνατος» μαθητής είναι ταυτόχρονα ταυτόσημα και ηθικά διαβλητός και επομένως μη αποδεκτός από το άμεσο περιβάλλον. Ο «κακός» μαθητής είναι «κακός» γιατί «δε θέλει να μελετήσει», είναι η συνήθης, απλουστευμένη στερεοτυπική ερμηνεία της χαμηλής επίδοσης. Και είναι «κακός» συνολικά, ως προσωπικότητα, είναι η γενικευμένη εκδοχή της στερεοτυπικής αντίληψης. Πάνω σε αυτές τις δύο εσφαλμένες παραδοχές στηρίζεται ο μύθος του «κακού» μαθητή/της «κακής» μαθήτριας. Σύμφωνα με την πρώτη παραδοχή, «κακό» είναι ένας παιδί εξαιτίας της «κακής» βούλησης και των αρ* Εκπαιδευτικός

Ο «κακός» μαθητής/η «κακή» μαθήτρια δεν είναι τέτοιος/-α από τη φύση του/της ή εξαιτίας των αρνητικών επιλογών, αλλά «κατασκευάζεται» από το άμεσο και έμμεσο περιβάλλον στο οποίο ζει

νητικών επιλογών του: Δε διαβάζει, δεν προσέχει στο μάθημα, έχει αλλού το νου του, προτιμάει να ασχολείται με άλλα, δημιουργεί συνεχώς προβλήματα μέσα και έξω από την τάξη. Με ένα μικρό άλμα, εύκολα μπορεί να οδηγηθεί κανείς στο συμπέρασμα ότι είναι η φύση του «κακού» μαθητή/της «κακής» μαθήτριας τέτοια, ότι οι κληρονομικές καταβολές του ίσως ευθύνονται για τις επιλογές του. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, δεν μπορεί να κάνει κανείς πολλά πράγματα, αφού η ευθύνη δεν βαρύνει το εκπαιδευτικό σύστημα ή το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, αλλά το ίδιο το κρινόμενο πρόσωπο. Απέναντι σε αυτή την απλουστευμένη εκδοχή της σχολικής αποτυχίας η σύγχρονη παιδαγωγική αντι-

τάσσει την άποψη της κοινωνικής κατασκευής της. Ο «κακός» μαθητής/η «κακή» μαθήτρια δεν είναι τέτοιος/-α από τη φύση του/της ή εξαιτίας των αρνητικών επιλογών, αλλά «κατασκευάζεται» από το άμεσο και έμμεσο περιβάλλον στο οποίο ζει. Σύμφωνα με τη δεύτερη παραδοχή, ο «κακός» μαθητής/η «κακή» μαθήτρια είναι κακός/κακή συνολικά, ως προσωπικότητα, όπως απαιτεί μια γενικευμένη, άρα στερεοτυπική αντίληψη. Εδώ αξίζει να γίνουν δύο παρατηρήσεις: 1. Δεν υπάρχουν παιδιά χωρίς ικανότητες. Το σχολείο συνήθως αξιολογεί και υπολογίζει ένα μικρό μέρος μόνο των ικανοτήτων και των δεξιοτήτων των παιδιών, ενώ αγνοεί σημαντικές δεξιότητες και ταλέντα που δεν έχουν σχέση με τη γλωσσική ή τη λογικομαθηματική διάσταση της ευφυΐας.

2. Ο «αδύνατος» μαθητής/η «αδύνατη» μαθήτρια θεωρείται και ένα ηθικά διαβλητό πρόσωπο, που διακρίνεται από κακία και μοχθηρία. Μια σειρά από έρευνες όμως, όπως και εμπειρικές παρατηρήσεις, έχουν δείξει ότι παιδιά με χαμηλές επιδόσεις, ακόμη και με προβληματική συμπεριφορά στο σχολείο, παρουσιάζουν συχνά εντελώς διαφορετική συμπεριφορά εκτός σχολείου, για παράδειγμα στις παρέες των συνομηλίκων. Τόσο τα δεδομένα των επιστημών της αγωγής όσο και στοιχειώδης κοινωνική ευαισθησία δεν μας επιτρέπουν να αποδεχόμαστε το στερεότυπο του «κακού» μαθητή/της «κακής» μαθήτριας. Ο ρόλος του σχολείου είναι να μειώσει τις κοινωνικές και μορφωτικές ανισότητες και να καταστήσει εφικτή μια «παιδαγωγική της επιτυχίας» για κάθε παιδί. Παράλληλα, είναι αυτονόητη υποχρέωσή μας να συνεχίσουμε και να διευρύνουμε την προσπάθεια για καλύτερη παιδεία σε μια εντελώς διαφορετική κοινωνία. Μόνο σε ένα τέτοιο πλαίσιο, άλλωστε, αποκτά νόημα και ουσιαστική προοπτική και η όποια ατομική πρωτοβουλία.

ΠΑΙΔΕΙΑ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ 14 ΙΟΥΛΙΟΥ 2013

τχ. 83

Οι παιδικοί σταθμοί στην «κλίνη του Προκρούστη»… ΚΟΥΝΤΟΥΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΣ*

Γ

ια ακόμα μία χρονιά οι κυβερνητικές παλινωδίες θέτουν σε κίνδυνο την λειτουργία των παιδικών σταθμών της χώρας, οδηγώντας χιλιάδες παιδάκια στο εκπαιδευτικό περιθώριο και τις οικογένειές τους σε πλήρη απόγνωση. Ελλείψει σταθερής χρηματοδοτικής βάσης για το κομμάτι εκείνο της προσχολικής αγωγής που αφορά στους παιδικούς σταθμούς, η κυβέρνηση αναζητεί μέσω ΕΣΠΑ, τα όποια κονδύλια μπορούν να βρεθούν, ώστε να διασφαλιστεί η λειτουργία κάποιων θέσεων, οι οποίες όμως δεν επαρκούν για να καλύψουν τις αυξημένες κοινωνικές ανάγκες. Η λειτουργία των παιδικών σταθμών έχει εκχωρηθεί από το 1994 στους δήμους της χώρας, ενώ προηγουμένως αποτελούσε αρμοδιότητα του Υπουργείου Υγείας. Την ίδια περίοδο, η επιστήμη της αγωγής διεθνώς τεκμηρίωνε ότι η προσχολική αγωγή εγγράφεται σε μία λογική συνέχειας και οι παιδικοί σταθμοί δεν αποτελούν απλά χώρους φύλαξης και βρεφοκομικής φροντίδας, αλλά βασικές δομές εκπαίδευσης, οι οποίες μπορούν να καθορίσουν την πορεία των μαθητών σε σημαντικό βαθμό, σε σχέση με τα επόμενα εκπαιδευτικά τους βήματα. Εντούτοις, το ελληνικό Κράτος επέλεξε την σταδιακή απόσυρσή του από το πεδίο αυτό, δημιουργώντας μια κατάσταση διχοτόμησης της προσχολικής αγωγής σε διοικητικό, αλλά και παιδαγωγικό επίπεδο, με τους παιδικούς σταθμούς να λειτουργούν με ευθύνη των δήμων, ενώ τα νηπιαγωγεία υπό το Υπουργείο Παιδείας. Οι δήμοι της χώρας κλήθηκαν λοιπόν να διασφαλίσουν την λειτουργία μίας σημαντικότατης εκπαιδευτικής δομής, χωρίς να έχουν δεδομένη μία σταθερή χρηματοδοτική βάση, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν οικονομικά στις αρμοδιότητες που τους εκχωρήθηκαν. Το «σωσίβιο» των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων, που θεωρήθηκε αρχικά ως «μαγική λύση», σταδιακά φάνηκε ότι δεν μπορούσε να καλύψει την λειτουργία των σημαντικών αυτών εκπαιδευτικών δομών, οδηγώντας τους δήμους και την κοινωνία σε αδιέξοδο. Η γενική οικονομική επιδείνωση των τελευταίων ετών, σε συνδυασμό με τα άγρια προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής και την οικονομική κατάρρευση των δήμων, θέτουν κάθε χρόνο σε κίνδυνο, την ίδια την λειτουργία των δομών προσχολικής αγωγής της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ποιος δεν θυμάται τα περσινά «κόλπα» του Υπουργού Εσωτερικών, όταν προσπαθούσε να βρει αδιάθετους κοινοτικούς πόρους, μήπως και μπορέσει να καλύψει χιλιάδες θέσεις παιδιών που το χρηματοδοτικό κενό είχε αποκλείσει από την προσχολική αγωγή; Ποιος δεν θυμάται επίσης τον κ. Στυλιανίδη να «παρακαλάει» την τρόικα να επιτρέψει το άνοιγμα 4700 θέσεων προσωπικού, με σύμβαση ορισμένου χρόνου, ώστε να μπορέσουν να λειτουργήσουν οι παιδικοί σταθμοί της χώρας; * Συνεργάτης ΕΕΚΕ Παιδείας

Η προσχολική αγωγή εγγράφεται σε μία λογική συνέχειας και οι παιδικοί σταθμοί δεν αποτελούν απλά χώρους φύλαξης και βρεφοκομικής φροντίδας, αλλά βασικές δομές εκπαίδευσης, οι οποίες μπορούν να καθορίσουν την πορεία των μαθητών σε σημαντικό βαθμό

Η κατάσταση δεν αναμένεται να βελτιωθεί ούτε την χρονιά που μας έρχεται. Ήδη η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος έχει εκφραστεί επισήμως σε σχέση με το θέμα. Για να λειτουργήσουν οι παιδικοί – βρεφονηπιακοί σταθμοί της χώρας, τα Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών και τα Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών με Αναπηρία, με ένα πλήρες γεύμα την ημέρα (και όχι με δεκατιανό που επιθυμεί το Υπουργείο) και χωρίς να αυξηθεί (αλλά ούτε και να μειωθεί), η οικονομική επιβάρυνση των γονέων, (οι δημοτικοί παιδικοί σταθμοί δεν είναι δωρεάν), απαι-

τούνται 250 εκατομμύρια ευρώ. Το Υπουργείο Εσωτερικών έχει εξασφαλίσει κοινοτικούς πόρους 150 εκατομμυρίων από το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ «Εναρμόνιση της Οικογενειακής και Επαγγελματικής Ζωής», αρμοδιότητας του Υπουργείου Εργασίας, με φορέα υλοποίησης την Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης. Υπολογίζεται ότι με τα χρήματα αυτά θα καλυφθούν περίπου 60.000 θέσεις στις δομές προσχολικής αγωγής των δήμων της χώρας, όταν η ζήτηση αναμένεται να είναι περίπου διπλάσια. Με δεδομένο ότι η κρατική χρηματοδότηση στους δήμους έχει μειωθεί ραγδαία και οι τελευταίοι τελούν υπό συνεχή δημοσιονομική παρακολούθηση, γίνεται σαφές ότι χιλιάδες παιδάκια δεν θα έχουν, για ακόμη μία χρονιά, πρόσβαση στην προσχολική αγωγή. Η εκπαίδευση των παιδιών, σε όλες τις βαθμίδες, αποτελεί βασική υποχρέωση του Κράτους, το οποίο οφείλει να απαντά άμεσα στις κοινωνικές ανάγκες αλλά και στις επιστημονικές εξελίξεις. Η προσχολική αγωγή, μας λέει η διεθνής επιστήμη, δεν ξεκινά στα πέντε έτη αλλά πολύ νωρίτερα. Είναι λοιπόν αδιανόητο να μην στηρίζεται ένα σημαντικό κομμάτι της αγωγής αυτής σε σταθερή δημόσια χρηματοδοτική βάση και να πορεύεται με συμβασιούχους και επισφαλώς εργαζόμενους λειτουργούς. Θα πρέπει λοιπόν να γίνει κατανοητό ότι οι παιδικοί σταθμοί δεν αποτελούν μια οποιαδήποτε κοινωνική παροχή, αλλά δομές του εκπαιδευτικού συστήματος, οι οποίες καθορίζουν μεταξύ άλλων, και αυτό που στην νεοφιλελεύθερη «αργκό» ονομάζεται «αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης», συνδεόμενες άμεσα με μεταβλητές όπως η «σχολική διαρροή», για την οποία τόσο πολύ φαίνεται να ενδιαφέρεται η δικομματική πλέον συγκυβέρνηση…

7

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Οι άρρηκτοι δεσμοί πολιτισμού και παιδείας ΜΥΡΣΙΝΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΟΥ*

E

8

ίναι αλήθεια ότι πολλοί λίγοι σήμερα συνδέουν την εκπαίδευση με τον πολιτισμό ή αντιλαμβάνονται τη σπουδαιότητα του να συνδεθεί το σχολείο με την ποιοτική πολιτιστική δημιουργία. Αυτό φαίνεται καθαρά, εκτός των άλλων και από τις προτιμήσεις της πλειοψηφίας των μαθητών, που συνοψίζονται στην ενασχόληση με το διαδίκτυο, την κινητή τηλεφωνία, με την αγορά των όλο και πιο εξελιγμένων κινητών τηλεφώνων, την τηλεόραση, με προτίμηση στα σήριαλ, και το ποδόσφαιρο ακόμη και με τις χουλιγκανικές εκφράσεις του. Η ενασχόληση με τον κινηματογράφο συνδέεται συνήθως με τις υπερπαραγωγές του στυλ Χάρυ Πότερ, Ironman και Spiderman και η ελάχιστη σχέση με τη λογοτεχνία αφορά σε βιβλία του συρμού. Είναι βέβαιο λοιπόν ότι οι προτιμήσεις τους διαμορφώνονται γενικά από την τηλεόραση και το διαδίκτυο. Το αποτέλεσμα είναι πολλοί από τους νέους ή να εγκλωβίζονται στο ρόλο του καλού μαθητή, με τελικό στόχο τις πανελλαδικές εξετάσεις και τις πανεπιστημιακές σχολές ή αν δεν έχουν τέτοιες φιλοδοξίες, να ακολουθούν τα στερεότυπα που προβάλλουν τα Μ.Μ.Ε., οι αστέρες των γηπέδων ή στις χειρότερες περιπτώσεις να ωθούνται σε αντικοινωνικές συμπεριφορές. Και στις δύο περιπτώσεις τα περισσότερα παιδιά αδιαφορούν για τον πολιτισμό, που εξανθρωπίζει, προσφέρει πανανθρώπινες αξίες, ανοίγει τους ορίζοντες του νου, κοινωνικοποιεί, πολιτικοποιεί. Γιατί ας μην διαφεύγει ότι η πολιτικοποίηση των προηγούμενων γενιών, αν δεν στηρίζονταν στις αριστερές καταβολές και προοδευτικές αρχές της οικογένειας, βασίζονταν σίγουρα στο βιβλίο, που εξανθρώπιζε, σε κινηματογραφικά έργα και θέατρο που προήγαν τον ανθρωπισμό, την κοινωνική αλληλεγγύη και το συλλογικό αγώνα. Αυτό δεν σημαίνει ότι και σήμερα δεν υπάρχουν σπουδαία έργα τέχνης σε όλους τους τομείς. Αλλά επειδή υπάρχει πληθώρα πολιτιστικών αγαθών, ο νέος, χωρίς καθοδήγηση, «χάνεται» και δεν μπορεί να επιλέξει τα έργα, που θα τον προαγάγουν πνευματικά και ψυχικά, από το πλήθος των προϊόντων της υποκουλτούρας, που εσκεμμένα το εμπορικό κύκλωμα προωθεί. Έπειτα ο μαθητής παρασύρεται από τα μεγάλα δήθεν ονόματα και δεν μπορεί να σκεφθεί, για ποιο λόγο γράφεται ή παριστάνεται κάτι, τι αποτελέσματα μπορεί να έχει, ποιον στόχο τελικά εξυπηρετεί. Γιατί αλλιώς θα κατανοούσε ότι πολλοί τον θέλουν να υπνώττει σε πελάγη μιντιακής ευτυχίας, να αδρανεί και να μην αδράχνει το μέλλον στα χέρια του, να μην βλέπει την αιτία της κοινωνικής και πολιτικής κατάρρευσης, ώστε να μπορέσει να την αποτρέψει. Πολλοί εδώ θα αντέτειναν ότι η τέχνη δεν πρέπει να υπηρετεί την πολιτική, πολύ περισσότερο δεν πρέπει να κατευθύνει, όπως παλιότερα έκανε ο «σοσιαλιστικός ρεαλισμός». Πραγματικά η τέχνη, όπως και ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι ελεύθερη. Από την άλλη πλευρά όμως πρέπει να έχει στόχο τον ανθρωπισμό, την αλληλεγγύη, το συλλογικό αγώνα και όχι τον ατο* Eκπαιδευτικός, διδάκτωρ Νεότερης Ιστορίας.

μισμό, τη διαφθορά, τον αποπροσανατολισμό, την απολιτικοποίηση. Γιατί και η μεγάλη τέχνη του παρελθόντος, αυτή που ονομάζουμε κλασική, έδενε μορφή και περιεχόμενο και θεωρήθηκε σπουδαία, γιατί άνοιγε δρόμους προς όφελος του ανθρώπου και της κοινωνίας, είτε γινόταν από τον Όμηρο, τον Ντοστογιέφσκι, τον Πικάσο ή τον Πίντερ. Επομένως, επειδή η Αριστερά θέλει μια νεολαία προσανατολισμένη στις αρχές της, στον ανθρωπισμό, την κοινωνική αξιοπρέπεια, την αλληλεγγύη στον συνάνθρωπο, στην συλλογικότητα, στον κοινωνικό αγώνα, πρέπει να προβάλει μια εκπαιδευτική πολιτική, όπου βασικός πυλώνας πρέπει να είναι η ενασχόληση με την τέχνη, την πολιτιστική δημιουργία, που θα έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά. Γι’ αυτό, αν εξαιρεθεί η συμβολή της οικογένειας, που μπορεί να παίξει το ρόλο του πρώτου φυτωρίου, πρέπει να κατανοηθεί ότι ο ρόλος του σχολείου είναι ιδιαιτέρως σημαντικός, εφόσον μπορεί να εμφυσήσει την αγάπη για τον πολιτισμό, αλλά και να ανιχνεύσει τις καλλιτεχνικές τάσεις των παιδιών ως ο κατεξοχήν φορέας αγωγής. Κατά τη γνώμη μας μπορεί να λειτουργήσει εποικοδομητικά με διάφορους τρόπους, ώστε το παιδί να έρθει σε επαφή με την ποιοτική πολιτιστική δημιουργία: Z με τη δημιουργία σχολικών βιβλιοθηκών και τη διατήρηση των υπαρχόντων, ειδικά στα επαρχιακά σχολεία Z με τα ειδικά μαθήματα αισθητικής παιδείας και τους ανάλογους διδάσκοντες, καθηγητές θεατρολογίας, μουσικής, εικαστικών ή και γυμναστές, που θα προσπαθήσουν να εμφυσήσουν στους μαθητές την αγάπη για αυτά τα είδη τέχνης Z με την καλή λειτουργία και έγκαιρη στελέχωση των μουσικών σχολείων Z με τα ειδικά προγράμματα που απευθύνονται σε μαθητές π.χ. το «πάμε σινεμά», οι διαγωνισμοί λογοτεχνίας, φωτογραφίας, ζωγραφικής Z με τους πολιτιστικούς περιπάτους, ειδικά στις μεγάλες πόλεις, στους οποίους μπορούν να μετατραπούν οι ανούσιες εκδρομές σε αλάνες ή σε κοντινά γήπεδα με την απαραίτητη γειτνίαση σε καφετέριες. Με αυτόν

τον τρόπο οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να επισκεφθούν μουσεία, εκθέσεις ζωγραφικής, να δουν ταινίες ή να παρακολουθήσουν μια θεατρική παράσταση. Εντούτοις σήμερα όλες αυτές οι δραστηριότητες τείνουν να εξαφανιστούν, γιατί το υπουργείο δεν έχει μια σοβαρή πολιτιστική πολιτική και κυρίως γιατί επιβάλλει δρακόντειες περικοπές στον οικονομικό προϋπολογισμό λόγω της μνημονιακής πολιτικής, με αποτέλεσμα να υποχρηματοδοτεί, να συρρικνώνει ή και να εξαφανίζει δομές και θεσμούς. Έτσι τα μαθήματα αισθητικής αγωγής, όπως και άλλα, τα λεγόμενα «δευτερεύοντα» μαθήματα, δεν υπάρχουν στο αναλυτικό πρόγραμμα του Λυκείου, που έτσι μετατρέπεται περισσότερο από ποτέ σε εξεταστικό κέντρο. Άλλωστε δεν διορίζονται και εκπαιδευτικοί πολιτιστικών ειδικοτήτων, που το Υπουργείο δεν θεωρεί βασικές. Οι πολιτιστικές εξορμήσεις σκοντάφτουν στην οικονομική συρρίκνωση των οικογενειακών εισοδημάτων, αλλά και στη μεγάλη γραφειοκρατία, που αντιμετωπίζουν διευθυντές και ενδιαφερόμενοι καθηγητές, μια διαδικασία χρονοβόρα και αποκαρδιωτική. Τέλος οι βιβλιοθήκες αφήνονται να μαραζώσουν χωρίς εμπλουτισμό τους ή και στελέχωσή τους. Παράλληλα το σχολείο έχει να αντιμετωπίσει και το εξής θεμελιακό - ιδεολογικό ζήτημα: το «ποια παιδεία, άρα και πολιτισμός, προσφέρεται στους νέους για ποιον και γιατί». Έτσι και στο επίπεδο του πολιτισμού αναπαράγεται η ταξική ανισότητα, γιατί οι πλούσιοι γονείς και τα καλά ιδιωτικά σχολεία αναπληρώνουν τα κενά της εκπαιδευτικής πολιτικής, ενώ η μαθητιώσα νεολαία των εργατικών κυρίως συνοικιών εγκαταλείπεται στα δίχτυα των αμφιβόλου ποιότητας τηλεοπτικών προγραμμάτων. Επομένως στόχος του εκπαιδευτικού κινήματος, αλλά και της Αριστεράς πρέπει να είναι η παροχή και πολιτιστικής παιδείας στους μαθητές, αν επιθυμεί πολίτες με ανοιχτούς ορίζοντες, ευαίσθητους στα μηνύματα των καιρών, αλλά και στον πόνο του άλλου, οραματιστές, αλλά και ανατροπείς των κακώς κειμένων της κοινωνίας.

ΠΑΙΔΕΙΑ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ 14 ΙΟΥΛΙΟΥ 2013

τχ. 83

Είναι η απαξίωση… ΝΑΤΑΣΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ*

A

υτό το κείμενο αλλιώς ξεκίνησε, αλλού κατέληξε. Ετεροτέλεια. Το αρχικό περιεχόμενο σκόπευα να είναι η διατήρηση της ιστορικής μνήμης και ο Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ιστορικού Ντοκιμαντέρ «Προσεγγίζουμε κριτικά το παρελθόν», που οργάνωσε το σχολικό έτος 20122013 το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Ιστορική Έρευνα, Διδακτική και Νέες Τεχνολογίες» του Ιονίου Πανεπιστημίου, η επιστημονική ένωση «Νέα Παιδεία» και η ΕΡΤ. Το σκεπτικό των διοργανωτών του διαγωνισμού ήταν, τηρουμένων των αναλογιών, παρόμοιο με αυτό του Μάνου Χατζιδάκι για τη δημιουργία του 3ουΠρογράμματος. Είχε πει κάποτε σε συνέντευξή του στη Λόλα Νταϊφά πως, όταν πήγε για πρώτη φορά στην ΕΡΤ, είδε «όλη τη νεοελληνική αποτυχία στοιβαγμένη το μεσημέρι να τρώει στο εστιατόριο». Και η αντίδρασή του ήταν το Γ’ Πρόγραμμα. Ο τρίτος εταίρος, όμως, τώρα εκλείπει -«επισήμως» τουλάχιστον- μέχρι τη στιγμή που γράφω αυτή την αράδα. Οπότε, σε ό,τι γράψω, -τι αντίφαση- θα υπάρχει μια απουσία. Οι εξελίξεις στη δημόσια ελληνική ραδιοτηλεόραση έχουν πολλές «γωνίες», όσο και να προσπαθούν να μειώσουν την κλίμακά τους αυτοί που βρίσκονται στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Στην πλειονότητάτους δυστυχώςκάτι τους διαφεύγει. Και πάντα θα τους διαφεύγειλόγω αμορφωσιάς. Πολιτισμός και παιδεία.Το κριτήριο για την κατάργηση ήταν, μεταξύ άλλων, η τηλεθέαση, συνδεδεμένη βέβαια με συγκεκριμένο ραδιοτηλεοπτικό περιεχόμενο. Γιατί η δημοφιλής «πειρατική» και διαδικτυακή ΕΡΤ έχει ξεπεράσει κάθε προσδοκία ιδιωτικού καναλιού, ακόμα και όταν η ακούγεται η 5η του Μπετόβεν. Και το Αρχείο της ΕΡΤ, όπως επεσήμανε ο διευθυντής του, Βασίλης Αλεξόπουλος, σε συνέντευξη στις 20 Ιουνίου 2013, είχε μεγάλη επισκεψιμότητα, ακόμα και σε ανύποπτες χρονικές στιγμές. Το αρχείο αυτό χρησιμοποίησαν σε μεγάλο βαθμό όσοι πήραν μέρος στον διαγωνισμό ντοκιμαντέρ. Ενεργοποιήθηκαν και μαθητές και εκπαιδευτικοί, από τους φυγόπονους που αρνούνται κάθε αξιολόγηση. «Έλα και γράψε Ιστορία» ήταν το σύνθημα της ΕΡΤ. 174 συμμετοχές από 146 σχολεία, 47 από την Αττική, 90 από την περιφέρεια και 9 από το εξωτερικό, σχεδόν ίσος αριθμός Γυμνασίων και Λυκείων καθώς και 8 Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας. Οι μαθητές ασχολήθηκαν περισσότερο με την Ελληνική Ιστορία (139 συμμετοχές) παρά με την Ευρωπαϊκή (35 συμμετοχές). Τα δημοφιλέστερα θέματα ήταν ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Μικρασιατική εκστρατεία και η Ελληνική Επανάσταση, με ιδιαίτερη έμφαση στην προσωπικότητα του Καποδίστρια. Οι συμμετοχές με θέματα από την Τοπική Ιστορία εστίασαν κυρίως στην Ελληνική Επανάσταση, την Κατοχή και τον ελληνικό εμφύλιο. Λίγα ήταν τα ντοκιμαντέρ που αναφέρονταν σε γεγονότα της περιόδου μετά τη μεταπολίτευση. Η συχνότητα των θεμάτων που επανέρχονταν ήταν αναμενόμενη. Ένα αίσθημα ασφάλειας ότι κινείται * μέλος του ΔΣ της Νέας Παιδείας

Επιλογή του καθενός να προτιμά την ιδιωτική τηλεόραση και την αισθητική που προτείνει. Μόνο μην πείτε ότι τα «λασπόνερα», που κάποιοι αναδεύουν και άλλοι αποθεώνουν με γαρύφαλλα σε στιγμές έκστασης, είναι καλλιτεχνικό προϊόν απαραίτητο γιατί προάγει τον πολιτισμό κανείς σε γνωστά «εδάφη». Οι εκπλήξεις, λίγες. Επί της διαδικασίας, ιστορική έρευνα, συλλογή και ταξινόμηση έντυπου και ηλεκτρονικού υλικού, μελέτη της βιβλιογραφίας, ερμηνεία των πηγών, ένταξη του γεγονότος σε ευρύτερη ιστορική περίοδο, λειτουργία της ιστορικής αφήγησης,θεώρηση της Ιστορίας μέσα από τις ατομικές ιστορίες. Επί της ουσίας, η κριτική προσέγγιση βασικών πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών παραμέτρωντου ιστορικού γεγονότος και η διατήρηση της ιστορικής μνήμης. Από τη μια, είναι να αναρωτιέται κανείς ποια μνήμη θέλουμε - ή αντέχουμε - να διατηρήσουμε. Αυτή που δέχεταιτον έλεγχο της κριτικής σκέψης ή αυτή που «τεκμηριώνεται» από λογοτεχνικά κείμενα, όπως διαβάσαμε πρόσφατα; Από την άλλη, με ποιους τρόπους είναι εφικτό να επιτευχθεί αυτό; Ολοκληρωμένες προτάσεις νέων βιβλίων Ιστορίας έμειναν στα συρτάρια των υπευθύνων, αποτελέσματα πιλοτικών εφαρμογών

ποτέ δεν ανακοινώθηκαν, πιλοτική ένταξη της Τοπικής Ιστορίας στη Ζώνη Βιωματικών Δράσεων (!), πρόσφατηπρόταση εκ μέρους του υπουργείου να γίνει α’ ανάθεση του μαθήματος της Ιστορίας σε καθηγητές ξένων φιλολογιών και, τέλος, τοκλείσιμο του Ιστορικού Αρχείου της ΕΡΤ.Αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι η διδακτική της Ιστορίας και η διατήρηση της μνήμης δεν είναι μόνο θέμα επιστημονικό και παιδαγωγικό αλλά κυρίως πολιτικό. Και οι αποφάσεις πολιτικής στη χώρα μας δείχνουν, και θεσμικά, υποβάθμιση της Παιδείας και του Πολιτισμού. Δεν αμφισβητεί κανείς την ύπαρξη οικονομικών σκανδάλων στην ΕΡΤ ούτε και αρνήθηκε την ανάγκη αποκατάστασής τους. Δείτε το, όμως, αλλιώς: Σκάνδαλα βρίσκει κανείς και στους ιδιωτικούς σταθμούς. Αν τα αφαιρέσουμε από τη ΕΡΤ, τι θα μείνει; Τα μουσικά σύνολα, η χορωδία, το «Παρασκήνιο», η «Κινηματογραφική λέσχη», το Θέατρο της Δευτέρας, η «Πορεία 090», οι «Ακυβέρνητες πολιτείες», οι liveσυναυλίες του JeanMichelZarreστην Κίνα, αυτή στη μνήμη του Μάνου Λοΐζου στο ΟΑΚΑ, τα εκπαιδευτικά προγράμματα, το ιστορικό αρχείο. Ας μην αγγίξω το ραδιόφωνο. Δε θα τελειώσω ποτέ. Αφαιρέστε τα σκάνδαλα από τους άλλους σταθμούς και δείτε τι μένει. Να τολμήσω να απαριθμήσω; Καλύτερα όχι. Ως εκπαιδευτικός, ντρέπομαι. Πολλά είναι αυτά που ενοχλούν στη συγκεκριμένη αυθαίρετη απόφαση της κυβέρνησης. Εδώ μιλώ για τη συλλήβδην απαξίωση,στο πλαίσιο της τυραννίας των γενικεύσεων, της ευρύτερης παιδευτικής προσφοράς της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης μέχρι σήμερα και το περιττόναυτής της λειτουργίας στο κοντινό και το απώτερο μέλλον. Επιλογή του καθενός να προτιμά την ιδιωτική τηλεόραση και την αισθητική που προτείνει. Μόνο μην πείτε ότι τα «λασπόνερα», που κάποιοι αναδεύουν και άλλοι αποθεώνουν με γαρύφαλλα σε στιγμές έκστασης, είναι καλλιτεχνικό προϊόν απαραίτητο γιατί προάγει τον πολιτισμό.Έτσι, για να έχουμε κοινό πεδίο συνεννόησης.

9

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 16ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΛΜΕ

Συνέδριο ανατροπής και αγώνα ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΖΑΦΑΣ*

T

ο 16ο Συνέδριο της ΟΛΜΕ θα μείνει στην ιστορία ως Συνέδριο ανατροπής των συσχετισμών σε μια από τις πιο δύσκολες στιγμές του κλάδου των καθηγητών και του δημόσιου σχολείου. Οι εκπαιδευτικοί, βιώνοντας τα τελευταία χρόνια την κλιμάκωση της επίθεσης των μνημονιακών κυβερνήσεων ενάντια σε όλα τα βασικά δικαιώματα της ζωής τους, και ταυτόχρονα συνεχή πλήγματα στο δημόσιο σχολείο, σηματοδότησαν με την ψήφο τους μια ριζική στροφή προς τις συνεπείς αριστερές συνδικαλιστικές δυνάμεις, που όλα αυτά τα χρόνια πρωτοστάτησαν στην οργάνωση των αγώνων του κλάδου. Η στροφή αυτή έγινε πιο εντυπωσιακή το τελευταίο διάστημα, μετά την προσπάθεια από την πλευρά της κυβέρνησης να δημιουργήσει τεχνητά πλεονάσματα εκπαιδευτικού προσωπικού, για να προχωρήσει σε διαθεσιμότητες και απολύσεις, και την αγωνιστική αφύπνιση του κλάδου, παρά τα προβλήματα που δημιούργησε η εξαγγελία της απεργίας στις πανελλαδικές εξετάσεις, που τελικά δεν πραγματοποιήθηκε. Στο πλαίσιο αυτό, της γενικής ανόδου των δυνάμεων της συνδικαλιστικής Αριστεράς, κυρίαρχη θέση κατέλαβαν και πρώτη δύναμη αναδείχτηκαν οι Συνεργαζόμενες Εκπαιδευτικές Κινήσεις (ΣΥΝΕΚ), με τρεις έδρες πλέον στο Δ.Σ. της ΟΛΜΕ και με ποσοστό σχεδόν 30%. Η άνοδος των δυνάμεων των ΣΥΝΕΚ επιβεβαίωσε και στην κάλπη την εμπιστοσύνη και την εκτίμηση ενός σημαντικού τμήματος των εκπαιδευτικών στην αγωνιστική ενωτική δράση της παράταξης, στη συμβολή της μέσα από τις ΕΛΜΕ και την ΟΛΜΕ στη συσπείρωση του κλάδου στα μεγάλα προβλήματα του δημόσιου σχολείου και των εκπαιδευτικών και στην πρωτοπόρα δράση της για την οργάνωση των αγώνων, το συντονισμό τους και την προσπάθεια δημιουργίας ενός μετώπου παιδείας με δασκάλους, γονείς, μαθητές και εργαζομένους σε κάθε περιοχή. Θα πρέπει να αξιολογηθεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι αυτή η εκλογική επιτυχία των ΣΥΝΕΚ έγινε σε συνθήκες οξύτατου παραταξιακού ανταγωνισμού και στοχευμένων επιθέσεων κατά του χώρου αυτού από τις άλλες δυνάμεις της συνδικαλιστικής Αριστεράς (Συσπειρώσεις-Παρεμβάσεις και ΠΑΜΕ Εκπαιδευτικών), που ανέδειξαν τις δυνάμεις των ΣΥΝΕΚ στον υπ’ αριθμόν ένα εχθρό του συνδικαλιστικού κινήματος διασπώντας και αποπροσανατολίζοντας τον κλάδο από τη βάρβαρη επίθεση που δέχεται. Αυτά τα προεκλογικά χαρακτηριστικά εκφράστηκαν με τον πιο οξυμένο τρόπο και κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου της ΟΛΜΕ. Ο σταθερός προσανατολισμός των ΣΥΝΕΚ στο να προκύψουν τελικά αποφάσεις σε ριζοσπαστική κατεύθυνση δημιούργησε προϋποθέσεις για θετική κατάληξη του Συνεδρίου, παρά τις περιχαρακώσεις και τους ανεύθυνους τακτικισμούς των άλλων δυνάμεων. Στο Συνέδριο αυτό για πρώτη φορά καταγράφηκε τόσο αδύνατη η παρουσία των δυνάμεων του κυβερ-

10 * μέλος του Δ.Σ. της ΟΛΜΕ

νητικού συνδικαλισμού (ΔΑΚΕ και ΠΑΣΚ). Το γεγονός αυτό δεν είχε να κάνει μόνο με τη συρρίκνωση των εκλογικών τους δυνάμεων και την ψυχολογία ήττας και αποσυσπείρωσης που δημιουργεί, όσο με το «άδειασμα» που βιώνουν από την αδυναμία τους να αντιπαρατεθούν ουσιαστικά στην κλιμακούμενη επίθεση της κυβέρνησης ενάντια στους εργαζόμενους. Δύο βασικά ζητήματα απασχόλησαν το Συνέδριο. Το πρώτο είχε να κάνει με το πώς θα έπρεπε να οργανωθεί ο αγώνας για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα ζητήματα που έχουν σχέση με τις διαθεσιμότητες, τις μετακινήσεις και τις απολύσεις, και το δεύτερο αφορούσε τον απολογισμό της απεργίας που δεν έγινε. Το θετικό, ως προς το πρώτο, είναι ότι έγινε προσπάθεια να κατανοηθεί ότι ο αγώνας για τα σοβαρά εργασιακά προβλήματα των εκπαιδευτικών (ωράριο, οργανικότητα, διαθεσιμότητα, υποχρεωτικές μεταθέσεις και απολύσεις) περνάει μέσα από το τι δημόσιο σχολείο θέλουμε (χρηματοδότηση της δημόσιας εκπαίδευσης, αριθμός μαθητών σε κάθε τμήμα, περιεχόμενο μαθημάτων), και οι αντιστάσεις των εκπαιδευτικών μπορούν να γίνουν πράγματι αποτελεσματικές αν από το Σεπτέμβρη δημιουργηθούν μετωπικές - πανεκπαιδευτικές συσπειρώσεις. Ο κλάδος θα «πυροδο-

τήσει» τέτοιες καταστάσεις με απεργία διάρκειας, που αποφάσισε το Συνέδριο να προτείνει η ΟΛΜΕ στις επικείμενες γενικές συνελεύσεις των πρωτοβάθμιων οργάνων. Δημιουργούνται έτσι συνθήκες πανεκπαιδευτικού και πανεργατικού συναγερμού, που θα αναδείξουν το μέτωπο των απολύσεων και γενικότερα το ζήτημα της συρρίκνωσης του δημόσιου τομέα και των δημόσιων κοινωνικών αγαθών (παιδεία, υγεία, αυτοδιοίκηση κ.λπ.) ως τον βασικό άξονα της πάλης για την ανατροπή της κυβερνητικής πολιτικής. Κλείνοντας αυτό το σύντομο απολογιστικό σημείωμα είναι αναγκαίο να τονίσουμε ιδιαίτερα κάποια ανησυχητικά στοιχεία, που πρέπει να απασχολήσουν το νέο Δ.Σ. της ΟΛΜΕ. Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνονται το μεγάλο ποσοστό (περίπου 60%) των εκπαιδευτικών που δεν συμμετέχουν σε κάθε είδους συνδικαλιστική δραστηριότητα, ο φόβος, που κυριαρχεί μαζί με την αγανάκτηση σε πολλούς εκπαιδευτικούς και ωθεί στην αναζήτηση ατομικών διεξόδων, και οι τάσεις απαξίωσης του συνδικαλισμού, του σωματείου και γενικότερα της συλλογικότητας. Καθώς οι μέρες που έρχονται θα είναι πολύ δύσκολες, όλοι τελικά θα κριθούμε από το πώς θα σταθούμε απέναντι σε αυτές τις προκλήσεις.

ΠΑΙΔΕΙΑ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ 14 ΙΟΥΛΙΟΥ 2013

Κρεατομηχανή

Στις μυλόπετρες των μνημονιακής πολιτικής συνθλίβονται εκπαίδευση και εκπαιδευτικοί

ΠΑΥΛΟΣ ΧΑΡΑΜΗΣ*

E

να ακόμα συμβόλαιο «ξαφνικού θανάτου» ανέλαβαν να εκτελέσουν οι εθελόδουλοι κυβερνητικοί θεράποντες της μνημονιακής αδηφαγίας. Αυτή τη φορά στο στόχαστρό τους βρέθηκε η δημόσια εκπαίδευση. Και τα θύματα που καταμετρήθηκαν, χιλιάδες θύματα κυριολεκτικά, προέρχονται κυρίως από εκείνους που εύστοχα χαρακτηρίζονται συχνά «παιδιά ενός κατώτερου θεού»: τον κόσμο της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης. Περίμενε η «σκιώδης κυβέρνηση» των τροϊκανών να κλείσουν για τα καλά τα σχολεία, για να αδυνατίσουν οι αρμοί κάθε εκπαιδευτικής ή άλλης συλλογικότητας που θα μπορούσε να σταθεί εμπόδιο στα άνομα σχέδιά της. Προσδοκούσε να καταλαγιάσει κι ο κουρνιαχτός από τα πρόσφατα συνέδρια των εκπαιδευτικών ομοσπονδιών, που κατέληξαν σε ηχηρά Βατερλώ του κυβερνητικού συνδικαλισμού. Πρόταξε και την καθησυχαστική κατάργηση της επιστράτευσης των εκπαιδευτικών, με τη βεβαιότητα ότι της ήταν πια περιττή μεσούντος του θέρους. Και επέλεξε τον Ιούλιο, σχεδόν μέσα του Αλωνάρη, για να συνθλίψει με τις μνημονιακές της μυλόπετρες ένα από τα πιο ζωντανά και παραγωγικά κομμάτια της εκπαίδευσης μαζί του και τους εκπαιδευτικούς που εργάζονταν σε αυτό. Κάποιες από τις τραγικές συνέπειες αυτής της απόφασης: Εξαλείφονται οριστικά από το χάρτη της δημόσιας δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης 46 ειδικότητες εκπαιδευτικών της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης. Καταργούνται, σύμφωνα με τα ως τώρα δεδομένα, 2.500 οργανικές θέσεις, 2.000 εκπαιδευτικοί τίθενται σε διαθεσιμότητα και επιβάλλονται 4.933 μετατάξεις. Περίπου 20.000 μαθητές και μαθήτριες της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης από το Σεπτέμβρη θα αναζητούν το σχολείο τους για να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους και δεν θα το βρίσκουν. Κανείς δεν γνωρίζει την τύχη που επιφυλάσσεται για 830 εργαστήρια στα οποία ασκούνταν αυτοί οι μαθητές και μαθήτριες, κάποια από τα οποία μάλιστα πρόσφατα εξοπλίστηκαν με πολυδάπανα μηχανήματα και υλικά. «Υπηρετούμε ένα σχεδιασμό που στοχεύει το Τεχνικό Λύκειο να προσφέρει ειδικότητες αποφοίτων που ανταποκρίνονται στις επιλογές των μαθητών και όχι στις ειδικότητες των εκπαιδευτικών», διαμηνύει η κυβέρνηση. Η πραγματικότητα όμως τη διαψεύδει κατηγορηματικά. Κάποιοι από τους τομείς που καταργήθηκαν ήταν από τους πλέον περιζήτητους: ο τομέας Υγείας, λόγου χάρη, ήταν ο πολυπληθέστερος στα Επαγγελματικά Λύκεια και ο τομέας της κομμωτικής ο δημοφιλέστερος στις Επαγγελματικές Σχολές. Πού είναι, λοιπόν, ο σχεδιασμός που «ανταποκρίνεται στις επιλογές των μαθητών». «Αποτελεί κοινή παραδοχή ότι τα Επαγγελματικά και Τεχνικά Λύκεια και Σχολές δεν επιτελούν σήμερα το ρόλο τους αντιμετωπίζοντας σειρά στρεβλώσεων και πελατειακών σχέσεων», είναι το άλλο επιχείρημα * Εκπαιδευτικός

τχ. 83

Περίπου 20.000 μαθητές και μαθήτριες της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης από το Σεπτέμβρη θα αναζητούν το σχολείο τους για να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους και δεν θα το βρίσκουν. Κανείς δεν γνωρίζει την τύχη που επιφυλάσσεται για 830 εργαστήρια στα οποία ασκούνταν αυτοί οι μαθητές και μαθήτριες, κάποια από τα οποία μάλιστα πρόσφατα εξοπλίστηκαν με πολυδάπανα μηχανήματα και υλικά

των ολετήρων της δημόσιας εκπαίδευσης. Αλλά ποιον τομέα της εκπαίδευσης, ή συνολικά του Δημοσίου, θα άφηνε η αυτή η κυβέρνηση αλώβητο από μια τέτοια κατηγορία; Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές, που ακολουθεί με συνέπεια και σταθερότητα, έχουν θέσει στο στόχαστρό τους το δημόσιο τομέα στο σύνολό του, τον οποίο και σταδιακά συρρικνώνουν χρησιμοποιώντας ανάλογα επιχειρήματα.

Και το απαύγασμα αυτής της επιχειρηματολογίας παρατίθεται στη συνέχεια: «Μετά από συγκριτική μελέτη ευρωπαϊκών συστημάτων τεχνικής εκπαίδευσης, μελέτη αναγκών της εγχώριας αγοράς εργασίας και ανάπτυξη περιγραμμάτων επαγγελμάτων εξήχθη το συμπέρασμα ότι τα επαγγέλματα υγείας […] καθώς και επαγγέλματα όπως Γραφικών Τεχνών, Σχεδίασης και Παραγωγής Ενδύματος, Αισθητικής Τέχνης, Κομμωτικής Τέχνης και Αργυροχρυσοχοΐας δεν υπάρχει σκοπιμότητα να παρέχονται από την Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση». Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς εδώ; Την εκπληκτική ταχύτητα και την «επιστημονική εγκυρότητα» με την οποία αξιοποιούνται τα διεθνή δεδομένα για να διαγνωστούν τα προβλήματα της εγχώριας εκπαίδευσης; Την κατά παραγγελία πραγματοποίηση «ερευνών» που πριν ακόμα ξεκινήσουν έχουν ήδη καταλήξει στα πορίσματά τους; Ή την αναλγησία με την οποία αντιμετωπίζονται από την κυβέρνηση δεκάδες χιλιάδες νέοι και νέες που έχουν ήδη ξεκινήσει ή σκόπευαν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στις καταργούμενες ειδικότητες; Όταν άρχισε σταδιακά να εδραιώνεται η πεποίθηση ότι οι εκατόμβες των εργαζομένων στο Δημόσιο ήταν αναπόφευκτες, τέθηκαν σε λειτουργία οι διαδικασίες υποκίνησης ενός ανήθικου όσο και ατελέσφορου κοινωνικού αυτοματισμού: «Η δείνα ειδικότητα είναι λιγότερο απαραίτητη στην εκπαίδευση, η τάδε κατηγορία εκπαιδευτικών δεν είναι εξίσου ικανοί με μας», και πάει λέγοντας… Σαφής στόχος ήταν η υπονόμευση της ενότητας των εργαζομένων και η ακύρωση της αποτελεσματικότητας των αγώνων τους. «Ο άνθρωπος είναι μαλακός και διψασμένος σαν το χόρτο, άπληστος σαν το χόρτο», γράφει ο Σεφέρης στον Τελευταίο Σταθμό. Και «σαν έρθει ο θέρος προτιμά να σφυρίξουν τα δρεπάνια στ’ άλλο χωράφι». Δεν συνειδητοποιεί ότι παραδίνοντας το χωράφι του γείτονα στον όλεθρο με την αδράνεια, την αδιαφορία ή την υστεροβουλία του ανοίγει το δρόμο και προς το δικό του χωράφι.

11

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ημέρες ραδιοτηλεόρασης ή το μη χείρον βέλτιστον ΤΑΣΟΣ ΓΟΥΔΕΛΗΣ

“ Η πολιτισμική γνώση και εμπειρία των μελών μιας κοινότητας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της επικοινωνιακής τους ικανότητας»’ Dell Hymes

Π

12

ρο εικοσαετίας περίπου μια ομάδα νέων, στο νομό Κοζάνης νομίζω, κίνησε το ενδιαφέρον του Τύπου με την πρωτοβουλία της να «στήσει» με δικά της έξοδα κεραία ραδιοφωνικής λήψεως, για να ακούει Γ’ Πρόγραμμα, ελλείψει τοπικού, κρατικού πομπού. Το περιστατικό είναι πολλαπλά αναγνώσιμο. Μπορεί να διαβαστεί βέβαια σε ένα πρώτο επίπεδο, όσον αφορά την κινητικότητα κάποιων οι οποίοι ενδιαφέρονται να προσεγγίσουν μια πολύτιμη, απομακρυσμένη από αυτούς, πολιτισμική πηγή για να την εκμεταλλευθούν αναλόγως. Επίσης-και κυρίως- μπορεί να διαβαστεί με ενδιαφέρον με τη λογική ότι υπάρχει, έστω και σε απόσταση, αυτή η πηγή στην οποία προστρέχει το υποκείμενο. Άρα η σημασία της παραπάνω ιστορίας προϋποθέτει έναν πομπό και έναν δέκτη και δύο ποιοτικά σημαίνοντα: το αξιόλογο σημείο το οποίο αναζητά κάποιος και την ισόβαθμη χειρονομία του τελευταίου. Δυστυχώς το συμβάν στην ολότητά του, ως ένα κοινωνιολογικό φαινόμενο, ανήκει -φευ- σε μιαν άλλη εποχή, προφανώς. Γιατί η απόσταση που τη χωρίζει από το παρόν, σε αναγκάζει, τυπικά τουλάχιστον, παραμερίζοντας την πράξη των φιλόμουσων νέων, να παραμείνεις στον άλλον συντελεστή της συγκεκριμένης ιστορίας: στην ύπαρξη του αξιακού πομπού. Δηλαδή στην παρουσία ενός ραδιοφωνικού, απαιτητικού προγράμματος, που λέγεται Γ’ Πρόγραμμα της ΕΡΤ. Ο Άλντους Χάξλευ είχε παρατηρήσει ότι τα πράγματα με μεγάλη ευκολία μπορούν να περάσουν, συμβολικά, από το ρεαλιστικό πεδίο σε εκείνο της επιστημονικής φαντασίας. Στην προκειμένη περίπτωση, μεταφορικά, το σχήμα του Χάξλευ έχει μια μελαγχολική εφαρμογή στο υπό συζήτηση θέμα. Με την έννοια του ότι μέσα σε ελάχιστο χρόνο η προηγούμενη σχέση των νεαρών, φιλόμουσων ακροατών και Γ’ Προγράμματος μετατέθηκε από το παρελθόν σε ένα ιδανικό μέλλον… Θα ήταν περιττό να δηλώσω ότι συγκαταλέγομαι ανάμεσα σε εκείνους που θεωρούσαν την ΕΡΤ, ραδιοφωνική και τηλεοπτική, ως ένα μόρφωμα ετερόκλητων πολιτιστικών στοιχείων, στο οποίο διεξαγόταν μια άνιση μάχη μεταξύ ποιότητας και ευτέλειας. Όμως δ ι ε ξα γ ό τ α ν και αυτό είναι το αξιοσημείωτο. Σε αντίθεση με το τοπίο των ιδιωτικών καναλιών, στο οποίο από πάντα επικρατούσε πολιτιστική νέκρα και αφασία, ελλείψει οποιασδήποτε πολιτιστικής προσυμφωνίας και αξιοποίησης καλλιτεχνικών ποιοτικών δεδομένων. (Δεν αναφέρομαι στο μακάριο εκείνο Seven X, το οποίο ίσως έδειξε και τα όρια της εν Ελλάδι ιδιωτικής πρωτοβουλίας στον τομέα της τηλεοπτική μας αι-

σθητικής παιδείας.1 Αλλά αυτό είναι μια άλλη μεγάλη αφήγηση, η οποία δεν είναι δυνατόν να ολοκληρωθεί με αφορισμούς και τηλεγραφικές σχηματοποιήσεις.) Στην προνεωτερική Ελλάδα, την οποία γνώρισαν γενιές εν δράσει ακόμα, το ραδιόφωνο αρχικά και η κρατική τηλεόραση μεταχουντικά, συμπλήρωσαν πολύ δημιουργικά το πλέγμα καθοριστικών επιμορφωτικών συντελεστών, πλαισιώνοντας τις αισθητικές προτάσεις του εικονιστικού, πλαστικού και στοχαστικού λόγου. Η ιδιωτική ραδιοφωνία και τηλεόραση που εμφανίσθηκαν μετά το τέλος της δεκαετίας του ’80, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, όχι μόνον δεν δικαίωσαν τις ελπίδες όσων πίστευαν στη γενικότερη πολιτισμική αναβάθμιση και διεύρυνση της σχετικής γλώσσας αλλά αντίθετα διέψευσαν κάθε προσδοκία, υπονομεύοντάς την και συκοφαντώντας την. (Αναγκαία σημείωση: Παρά τις ενστάσεις που μπορεί να έχει κανείς απέναντι στους πολιτικοποιημένους, αριστερούς σταθμούς, η όποια πολιτισμική τους προσφορά πρέπει να τις σταθμίσει με άλλα μέτρα…). Εάν σινεφίλ (κινηματογραφόφιλος), σύμφωνα με έναν ορισμό, είναι εκείνος που διαμορφώνει την κουλτούρα του από τη συστηματική θέαση ταινιών, θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε τον φανατικό δέκτη ραδιοφωνικού ήχου και τηλεοπτικής εικόνας (αβάπτιστον ακόμα από πλευράς όρου) ως κάποιον ανάλογο «εκπαιδευόμενο». Νομίζω ότι σύμφωνα με την προηγούμενη αφαίρεση -που αντιλαμβάνεται το άτομο να προσέρχεται γυμνό από παιδεία στα μίντια και να διαμορφώνεται εξ υπαρχής από αυτά- και ο λιγότερο καλόπιστος κριτής των εγχώριων ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών δεδομένων θα μειδιούσε με την αποκλειστική κουλτούρα του δέκτη της ιδιωτικής μιντιακής πραγματικότητας… Αντίθετα, εκείνος, που ας υποθέσουμε ότι, πήρε στοιχειώδη μαθήματα από την κρατική ραδιοτηλεόραση, το πιο πιθανό είναι να έχει ακούσει για την ύπαρξη του Τσέχοφ, του Αισχύλου, του Ρίλκε, του Μπέηκον, του Τζακομέτι, του Αιζενστάιν, του Αγγελόπουλου, του Εμπειρίκου, του Βισκόντι, του Καρέρας, του Μητρόπουλου ή της Πλιτσέσκαγια (και άλλων ως ουκ έστιν αριθμός καλλιτεχνών και διανοουμένων). Φυσικά, όλα αυτά τα προσέλαβε ακαθοδήγητος εν μέσω απορριμμάτων, ηχορυπάνσεων και απίστευτων συνταγών κακού γούστου. Γεγονός που ενισχύει την άποψη κάθε σκεπτικιστή απέναντι στο παράδεισο της «ελεύθερης», δήθεν, «επιλογής» του κοινού, το οποίο, πιστεύω, ότι την όποια αυτομόρφωσή του τη δημιουργεί σε ένα πολύ συγκροτημένο πολιτισμικό περιβάλλον και όχι εν κενώ πολιτισμού… Στο συγκεκριμένο σημείο ανοίγει ένα τεράστιο ζήτημα, που έχει να κάνει με την περίφημη «μελέτη του κοινού» από τους θεωρητικούς των μίντια: ο άγγλος ειδικός Andrew Crisell, για παράδειγμα, επισημαίνει προσφυώς ότι: « Η μελέτη του κοινού είναι ένα θέμα πλούσιο σε ερωτήσεις αλλά φτωχό σε απαντήσεις…». Φράση που είναι δυνατόν να ερμηνευθεί με βάση το μονόδρομο του προαναφερθέντος σχήματος γύρω

από τη σχέση της κοινωνικής, πολιτισμικής μέριμνας και κοινού. Ένα από τα παράδοξα(;) και απογοητευτικά φαινόμενα στο συνολικό εγχώριο ραδιοτηλεοπτικό χάρτη είναι το γεγονός ότι λειτούργησε μέχρι πρότινος και σε κάποιο βαθμό, ευτυχώς, ένα είδος αισθητικής όσμωσης μεταξύ κρατικής και ιδιωτικής δράσης στο χώρο των μίντια. Η κρατικοδίαιτη ΕΡΤ είχε αρχίσει να μιμείται τις γκλάμουρ επιλογές των «ελεύθερων» σταθμών (βλέπε Γιουροβίζιον, «σκυλέ» εκπομπές κ.λπ.), λες και την ενδιέφερε, αποκλειστικά, ένας αγώνας δρόμου με τους ιδιωτικούς «ανταγωνιστές» της γύρω από την ακροαματικότητα/θεαματικότητα των προγραμμάτων των δύο φορέων. Όμως η ατυχής αυτή… άμιλλα είχε ανακοπεί κάπως τελευταία και η ΕΡΤ εξακολούθησε να έχει το μόνιμο στίγμα της: μια πολιτιστική ταυτότητα η οποία, τηρουμένων των αναλογιών ως προς την άλλη πλευρά, ήταν σαφώς αναπεπταμένη. Το προφίλ της δεν ήταν σαφώς επιπέδου Chanell 4 ή Αrte, εντούτοις, σε γενικές γραμμές πληρούσε τις προδιαγραφές ενός οπτικοακουστικού φορέα με ικανοποιητικό, πολιτιστικό/ μορφωτικό προσανατολισμό. Τα δεδομένα αυτά μπορούν να συνοψισθούν στο ότι εδώ και δεκαετίες η ΕΡΤ, παρά τις πολιτικού τύπου κακοδαιμονίες και κακοπάθειές της, που είχαν αντίκτυπο και στον πολιτιστικό της ρόλο, παρέμενε ένας οιονεί εγγυητής μιας ποιότητας. Αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσεις κανείς. Σ’ αυτήν προστρέχαμε όλοι για την καλώς εννοουμένη αναψυχή και σπανίως στα δέσμια από το μάρκετινγκ ιδιωτικά οπτικοακουστικά μέσα. Η ΕΡΤ ήταν σε πολλά επίπεδα ανταποδοτική και τις επιλογές της δεν τις καθόριζαν συχνά τα οικονομίστικα σταθμά των «ανταγωνιστών» της. Η συνδρομητική, τηλεοπτική ιδιωτική πρωτοβουλία δεν άλλαξε το τοπίο, γιατί εισήγαγε και αυτή μια τρέχουσα, αντιπνευματική αντίληψη, που κολακεύει τον υποβαθμισμένο «μέσο όρο», χωρίς ουσιαστικές προτάσεις υπέρβασής του. Το άρθρο αυτό δεν θα αποφύγει την πρόκληση της συγκυρίας να κλείσει μελαγχολικά και αφοριστικά: φτάνοντας στο σημείο να νοσταλγεί κάθε εχέφρων ανενδοίαστα την εν πολλαίς αμαρτίαις ΕΡΤ, είναι φανερό ότι τα πολιτιστικά πράγματα έχουν φθάσει στα μη περαιτέρω…

1 Σε μια τυχαία συνάντησή μου με τον υπεύθυνο του σταθμού προ ετών, λίγο πριν κλείσει η συχνότητα, υποστήριξα την άποψη ότι θα μπορούσε να υπάρξει συνέχεια στον «πολιτιστικό ακτιβισμό» του� με οικονομικό κόστος στην αρχή αλλά και μια πιθανή ανάκαμψή του στη συνέχεια λόγω, ακριβώς, του ιδιαίτερου χαρακτήρα του, τον οποίο θα υποστήριζαν πολλοί, όχι μόνον οι απαιτητικοί τηλεθεατές μα και άλλοι νεοφώτιστοι. Με αντιμετώπισε το λιγότερο ως αθεράπευτα ρομαντικό…

ΠΑΙΔΕΙΑ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ 14 ΙΟΥΛΙΟΥ 2013

τχ. 83

Μην πυροβολείτε τον πιανίστα ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΚΡΑΟΥΝΑΚΗΣ

Σ

τη δεκαετία του ‘80, τον περασμένο αιώνα, η αμερικανική μουσική βιομηχανία, προσπάθησε, μετά από τα «κακά παιδιά» του Γούντστοκ και αφού της κάηκαν τα καλύτερα μυαλά στα ναρκωτικά, να εντάξει όλη τη μουσική παραγωγή στο μπητ της ντισκοτέκ, ενιαίο ντούπου - ντούπου, για να διευκολύνονται οι ντητζεάδες στα κολλήματα και να ενιαιοποιηθεί η παγκόσμια παράγωγη σ’ αυτόν τον ίδιο ρυθμό, τόσοι παλμοί το δευτερόλεπτο. Οι πολυάριθμες εθνικές μουσικές σχολές, Βαλκάνια, Τουρκία, Μεσόγειος, σύμπας ο ανατολικός κόσμος, αντιστάθηκαν φυσιολογικά, λόγω κουλτούρας και γλώσσας κι έτσι η πανέξυπνη Αμερική αποφάσισε να δημιουργήσει, ειδική κατηγορία… το «έθνικ», για να την συμπεριλάβει και αυτή στις πωλήσεις της. Αυτό για εισαγωγή. Τα εθνικά μουσικά σχολεία, τα μουσικά γυμνάσια, ανά την Ελλάδα ήταν τα πρώτα θύματα της «κρίσης». «Εδώ καίγεται το μαγαζί, τα μουσικά σχολεία θα κοιτάξουμε;», φάνηκε να είναι η άποψη της κυβέρνησης. Μια πρόταση μου σε φίλους μαθητές ανά την Ελλάδα που σπουδάζανε σ’ αυτά ήταν να μην παραιτηθούνε, να βρούνε τοπικούς χορηγούς - μη μου λέτε δεν υπάρχουν, όλα γίνονται - και να συζητήσουνε με τους δασκάλους τους τις αμοιβές τους και με τι δίδακτρα θα αντεπεξέλθουν, έτσι που να περάσουν τα σχολεία σ’ ένα είδος αυτοδιαχείρισης. Γενικά είμαι της γνώμης, πράγμα που το έχω εφαρμόσει 12 χρόνια με τους καλλιτέχνες της «σπείρας», ότι κάνεις δεν πρέπει να τα περιμένει όλα από το κράτος. Δυστυχώς, οι νεώτεροι συνήθισαν σε μια άλλη τακτική και είναι δύσκολο πολύ, όπως έχουν μάθει να ξεσυνηθίσουν. Παρ’ όλα αυτά, επειδή πιστεύω ότι η ανάγκη είναι μεγάλη δασκάλα, όσοι έχουν θέμα με την τέχνη, θα βρουν τους δασκάλους τους και θα τα καταφέρουν. Όλα τα παιδιά, οι σπουδαστές της RADA (royal academy of dramatic arts) στο Λονδίνο, ζουν από εργασία που προσφέρουν μέσα στη σχολή, από καθαρισμό, ταμείο, ταξιθεσία, λειτουργικές εργασίες, βοηθοί κλπ, μέχρι οτιδήποτε, γκαρσόνια, πωλητές -συνήθως σε σημεία σχετικά με αυτό που σπουδάζουν - αλλά και οπουδήποτε αλλού αν χρειαστεί. Αυτό είναι κανόνας για την επιβίωση των νέων καλλιτεχνών σε όλα τα σοβαρά έθνη. Εδώ σε μας, κάθε καινούργιο που άνοιγε για το «κοινό καλό» και την εκπαίδευση έκρυβε από πίσω μίζες, κομματικούς διορισμούς, ταχτοποιήσεις των ημετέρων και τα γνωστά. Τα μουσικά σύνολα της ΕΡΤ και οι κρατικές ορχήστρες Αθηνών και Θεσσαλονίκης τα τελευταία χρονιά απέδωσαν νέους μαέστρους, πολύ καλούς μουσικούς, ανανεωμένο ρεπερτόριο και συναυλίες παντού στην Ελλάδα, στην Ευρώπη. Όπου ηγήθηκαν νέοι και ταλαντούχοι - Μύρων Μιχαηλίδης, Γιώργος Λαζαρίδης - τα πράγματα ανθίσανε, το ίδιο και στη Λυρική, το ίδιο και στην «Ορχήστρα των Χρωμάτων». Η «Καμεράτα» όσο δούλευε με τον Αλέξανδρο Μυράτ έκανε θαύματα.

Μιλάω από τη μεριά του καλλιτέχνη: άμα τον αντιμετωπίζεις σαν υπάλληλο θα εναγκαλισθεί τα χούγια του υπαλλήλου, αν τον αντιμετωπίσεις σαν καλλιτέχνη θα πάρεις το καλύτερο του. Είχα χρειαστεί στο «πεθαίνοντας στην Αθηνά» του Νίκου Παναγιωτόπουλου κάποια σετ με ένα τμήμα μουσικών από τους έγχορδους της Ορχήστρας Ποικίλης της ΕΡΤ, τα οποία μου έκανε η ΕΡΤ χορηγία. Φοβόμουν ότι θα είναι δύσθυμοι, επειδή δεν θα αμείβονταν έξτρα! Την πάτησα: μου χάρισαν τον καλύτερο εαυτό τους, τα ‘δωσαν όλα, ήταν συγκινητικοί, μου είπαν τα χίλια ευχαριστώ, γίναμε φίλοι με κάποιους, τους έστειλα λουλούδια και το σι ντι ολονών και πήραμε ένα εξαιρετικό συνολικό αποτέλεσμα, το όποιο καταγράφτηκε. Τότε πρότεινα στη ραδιοφωνία και στον Χρήστο Παναγόπουλο να δημιουργηθούν ερεθίσματα στους σύνθετες μας, να γράψουν έργα για τα σύνολα, φρέσκα ,δυναμικά… Έμεινε κι αυτό, στις ελληνικές καλένδες. Μόνο ο Τσακνής έκανε κάτι. Το ξαναπροσπάθησα με τον Ταγματάρχη, μάταια, κάπου κόλλαγε το πράγμα και σίγουρα όχι στους διευθυντές, αλλά …κάπου αλλού. Τώρα που βάρεσε συναγερμός, ακούσαμε μαγικές ορχήστρες, όχι μόνο από την ΕΡΤ αλλά και από εκείνες των Δήμων Αθηνών και Πειραιά. Είδαμε πρόσωπα ανθρώπων καλλιτεχνών και όχι απλών υπαλλήλων. Άρα υπάρχει δυναμικό που μπορεί. Σε μια στιγμή που παίζονται όλα, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν και υποτομείς, πιο ευκίνητοι, λαϊκής παράδοσης, παιδικής μουσικής φιλολογίας, ορφικά σύνολα, μικρότερα ανσάμπλ… κουαρτέτα, τρίο. Οι βραδιές τζαζ που οργάνωνε ο Τσούχλος στο μέ-

γαρο σκίσανε όλες. Είναι θέμα χειρισμών και φαντασίας. Κι απ’ ότι φάνηκε τώρα, ο εθελοντισμός της ανάγκης εκτίναξε μια κρυμμένη δύναμη, που ήταν απαραίτητη, για να τιναχτεί γερά η σκόνη ενός στείρου δημοσιοϋπαλληλισμού. Στη Θεσσαλονίκη πέρσι οι μουσικοί της Κρατικής Ορχήστρας οργάνωσαν ένα τριήμερο «νον στοπ», με όλα τα είδη μουσικής σ’ ένα κλαμπ, χάλασε ο κόσμος, πέρασε όλη η πόλη. Σ’ όλη την Ευρώπη, νέοι σπουδαστές παίζουν στους δρόμους ,στο μετρό, στις πλατείες. Κάποτε είχα προτείνει στη σχόλη του Νάκα να φτιάξουμε σύνολα στο δρόμο. Και πού νομίζεται ότι προσέκρουσε; Στα σπίτια! Δεν θέλανε οι γονείς να παίξουν τα παιδιά τους στο δρόμοοοο…. Την ώρα που βαράει μπιέλα το κατάστημα, καλό είναι να καταλάβουμε ότι η τέχνη, η μουσική στην περίπτωση αυτή, μπορεί να βοηθήσει να κρατηθεί η ψυχή ζωντανή. Άκουσα αυτές τις μέρες στην ΕΡΤ καλλιτέχνες εξαιρετικούς, τενόρους , βαρύτονους, σοπράνο, σε συναυλίες υπέροχες, με τα καθημερινά τους ρούχα, αλλά με την καρδιά τους στην τέχνη τους. Συγκινήθηκα ιδιαίτερα με τον Βαγγέλη Χατζησίμο, που απενοχοποιημένα από την κλασικούμπα, ερμήνευσε το σόλε μιο, με ψυχή σαν ζεστό ψωμί. Υπάρχει ανάγκη να κρατηθεί ζωντανό αυτό. Ο κόσμος άκουσε κλασσική μουσική, χειροκρότησε, συμμετείχε, σ’ αυτά τα… «καταραμένα αντιεμπορικά». Αλήθεια πως γεμίζουν τα Ηρώδεια με κανονικούς ανθρώπους; ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ

13

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ

Αν δεν είχε έρθει ο Λούκος δε θα ξέραμε πόσο σημαντικοί νέοι Έλληνες, είναι διαθέσιμοι για την πατρίδα τους! Ακύρωσαν παραστάσεις εις την ξένην για να είναι παρόντες στο φεστιβάλ, με ελάχιστα. Εγκαινιάζεται το αρχαίο θέατρο της Μεσσήνης με συναυλία της Κρατικής. Βάλαμε στήθια να έρθει, τότε, ο σημαντικότατος της Όπερας, βασιλιάς στο Κόβεντ Γκάρντεν, Στέφανος Λαζαρίδης, στη Λυρική. Γνώριζα λόγω προσωπικής φιλίας, τα σχέδια του. Τον Ξεκάνανε, τον πεθάνανε, έφυγε ρημαγμένος. Είχε 400 υπάλληλους απόσπαση από αλλά υπουργεία, άσχετους παντελώς με το αντικείμενο, που δεν ήξερε τι να τους κάνει. Άκουσα αυτές τις μέρες να μνημονεύεται ξανά και ξανά ο Μάνος Χατζιδάκις. Θέλω να θυμίσω ποσό κυνηγήθηκε από τους συνδικαλιστικούς μηχανισμούς κι από την ίδια την κυβέρνηση που τον τοποθέτησε στο Τρίτο Πρόγραμμα, μέχρι που τα βρόντηξε… και τώρα όλοι άρχισαν τα μνημόσυνα. Πολλαπλά αφιερώματα, ξανακούσαμε όλο το Θεοδωράκη, από το εδώ πολυτεχνείο μας, μέχρι το εδώ το κατειλημμένο μας προαύλιο. Κι αναλογίζεται κανείς ότι αυτό το θηρίο, που ακόμα είναι ανάμεσα μας, που πήγε την Ελλάδα σ’ όλη την υφήλιο, που ακόμα είναι ορθός να τρώει τα χημικά στα μούτρα, μπορεί ακόμα ευτυχώς να συσπειρώσει με τη μουσική του ένα συλλογικό αίσθημα αντίστασης... κάτι να συμβεί. Είναι και θέμα των συνδικάτων και των συνδικαλιστών. Δεν είναι μόνο οι μισθοί και τα ΙΚΑ, είναι να κάνουμε τη δουλειά μας. Κι αυτή τη στιγμή η δουλειά μας είναι και η γιατρειά και η αφύπνιση. Πρέπει αυτό να το κατανοήσουμε. Όποιος κλείνει τη μουσική, όποιος κατεβάζει τις ασφάλειες, όποιος ρίχνει μαύρο στις οθόνες, ανοίγει φυλακές. Κι εκεί πρέπει όλοι ανεξαιρέτως, αυτό λέει η ψυχή μου, να είμαστε ορθωμένοι ατσάλινο τείχος. Η σθεναρή αντίσταση των εργαζόμενων της ΕΡΤ με την συνειδητή συμπαράσταση των καλλιτεχνών και των ανθρώπων της πόλης, το πανευρωπαϊκό ρεζιλίκι μιας ανίκανης κυβέρνησης, είχε αποτέλεσμα. Υποχρέωσε σε διαπραγμάτευση. Τα πρόσωπα και των τριών εταίρων, νυν δύο, την ώρα των ανακοινώσεων, ήταν μέσα στην αγωνία. Έφαγαν ήττα και αναγκάστηκαν από την πίεση να μπούνε με την ουρά κάτω από τα σκέλια στη διαχείριση της. Όποιος ξέρει να διαβάζει τα πρόσωπα, το είδε. Δεν ξέρω τι θα έχει γίνει μέχρι την ώρα που θα δημοσιεύεται αυτό το κείμενο. Στην έξοδο του Μεσολογγίου, την ώρα που ο αποκλεισμένος, πεινασμένος λαός έβγαινε να τους κατατροπώσει ,κάποιος φώναξε «γυρίστε πίσω»… Έλληνας; Τούρκος; Κάποιος που φοβήθηκε; Ένας βλάκας;... Πάντως την ώρα που κάνανε πίσω έγινε το μακελειό. Χάθηκε ο αγώνας. Το ξαναλέω: Όποιος σταματάει τη μουσική από μια χώρα, ανοίγει φυλακές. ΥΓ. 1

14

Μερικά στοιχεία: Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ, το 2012 έδωσαν 75 συ-

ναυλίες εκ των οποίων οι 20 δωρεάν.

1.400 παιδιά πέρασαν από τα μουσικά εκπαιδευτικά προγράμματα της ΕΡΤ. Από 1/1/13 δόθηκαν 25 συναυλίες και ήταν προγραμματισμένες άλλες 15 μέχρι τον Σεπτέμβριο. ΥΓ. 2

Κάποτε μου είχε ζητηθεί να συμμετάσχω συμβουλευτικά στην οργάνωση των μαθητικών μουσικών διαγωνισμών, πήρα κάτι ελεεινά χαρτιά, απ’ όπου απουσίαζαν παντελώς οι Έλληνες. Είχα πει τότε, «καλά ρε παιδιά, Μπετόβεν παίζουν όλα τα παιδιά της υφηλίου, πού είναι η εθνική μας σχολή ο Σκαλκώτας, ο Σαμάρας, ο Μάντζαρος, έργα μαγικά, αθάνατα. Ακόμα κι ο Σακελλαρίδης, αλλά και οι Έλληνες τραγουδοσυνθέτες, ο Μούτσης, ο Ξαρχάκος, ο Λοΐζος, ο Ανδριόπουλος. Πού είναι ο Μαρκόπουλος, μια σχολή από μόνος του, που είναι τα γκρουπάκια να ραπάρουνε στον Όμηρο και τα χορικά της Αντιγόνης και του Ευριπίδη… ό,τι τέλος πάντων διδάσκεται, αν διδάσκεται και μοιάζει βαρετό και πεπαλαιωμένο; Πού είναι τα δημοτικά μας αριστουργήματα, κάθε τόπος και μουσική σχολή;» Κατάλαβα δυστυχώς, ότι όλα ήταν θέμα «άγνοιας» περί του θέματος κάποιων διδασκόντων απ’ τη μια και των εντεταλμένων κυρίως υπαλλήλων απ’ την άλλη. Με κοιτάζανε σαν να μίλαγα κινέζικα… Τι να σου κάνει και το όμποε αν δεν παίξει και το «τζιβαέρι», που στο κάτω-κάτω στης γραφής, του πάει και πάρα πολύ. ΥΓ. 3

Το 2005 επεξεργάστηκα μαζί με άλλους οχτώ ( Καλατζόπουλος, Ρεμπούτσικα, Λειβαδάς, Θεοδώρου, Κολλάρος, Χριστοδουλόπουλος, Κόκκαλης, Άσλανης) συναδέλφους μου 22 χορικά από την τραγωδία. Το

υφυπουργείο Νέας Γενιάς μας χρηματοδότησε την παραγωγή ενός διπλού σι-ντι 5.000 αντιτύπων για να μοιραστεί δωρεάν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το τυπώσαμε και το παραδώσαμε σε εξαιρετική ηχογράφηση από τον κήπο του Μεγάρου Μουσικής. Άλλαξε η κυβέρνηση, τα σι-ντι από τις αποθήκες πετάχτηκαν, κάηκαν, ποιος ξέρει …πάντως ποτέ δεν έφτασαν στους παραλήπτες. Επισκέφτηκα τότε την Υπουργό κυρία Διαμαντοπούλου παρέδωσα ΞΑΝΑ όλο το υλικό και της πρότεινα, αφού είχε πληρωθεί, να ανέβει στο σαϊτ της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, να το έχουν οι μαθητές δωρεάν με όλες τις πληροφορίες, γύρω από συγγραφείς, εποχή κλπ… Έδωσε μια εντολή, φτάσαμε στο παρά 5, άλλαξε η κυβέρνηση …πάει κι αυτό. ΥΓ. 4

Είπα να καταθέσω δημόσια αυτά τα δυο περιστατικά, σαν απλά παραδείγματα, ίσως ασήμαντα, μπροστά στην αδηφάγο μπουλντόζα των κυβερνήσεων της τελευταίας τριακονταετίας τουλάχιστον, που έφερε έναν τόπο πάμπλουτο προϊοντικά και πολιτισμικά, υπόδουλο στο τραπεζικό Σύστημα. ΥΓ. 5

Τη μουσική μας σας παρακαλώ. Είναι υψίστη εθνική περιούσια μας. Είναι μέγα εκπαιδευτικό όπλο. Εξημερώνει και οδηγεί σε αισθητική απόλαυση, έρωτα, γλέντι, πίστη στη ζωή. Από τους κλαριντζήδες της Ηπείρου, τους Ζακυνθινούς κανταδόρους, τους κουζουλαμένους λυράρηδες, τον Μάρκο, τον Τσιτσάνη, τον Άκη Πάνου, μέχρι τον Μπαχ, που επειδή υπήρξε, πιστεύουμε ακόμα, ακούγοντας τον, ότι υπάρχει Θεός.

ΠΑΙΔΕΙΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ 14 ΙΟΥΛΙΟΥ 2013

τχ. 83

Μέρες Χούντας στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο

T

ο Δίκτυο Πανεπιστημιακών ενώνει την οργή και την αγανάκτησή του με την οργή και την αγανάκτηση των φοιτητών, των εργαζομένων στο Πανεπιστήμιο και των πολιτών για την πρωτοφανή επίδειξη αυταρχισμού σήμερα στο κτίριο της Πρυτανείας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι εικόνες που είδαμε με την εισβολή δυνάμεων των ΜΑΤ και της ομάδας Δέλτα, πάνοπλων και με πλήρη εξοπλισμό, με τη μαζική προσαγωγή δεκάδων φοιτητών του Πανεπιστημίου, με την προσπάθεια να παραβιαστεί η πόρτα του κτιρίου με ηλεκτρικό τροχό, με τους προπηλακισμούς εναντίον εργαζομένων του Πανεπιστημίου, ακόμη και βουλευτών, μόνο με τις μέρες της Χούντας μπορούν να συγκριθούν. Ήρθαν να συμπληρώσουν το φασιστικής έμπνευσης «μαύρο» στη δημόσια ΕΡΤ και την κατάφωρη παραβίαση κάθε έννοιας αστικής συνταγματικής νομιμότητας στο πρόσωπο του απεργού πείνας Κώστα Σακκά, που είναι προφυλακισμένος για περισσότερο από 2,5 χρόνια, χωρίς δίκη. Η κυβέρνηση του κοινωνικού ολέθρου και της πλήρους υποτέλειας προς την Τρόικα σπεύδει τώρα να επιβάλει στρατιωτικό νόμο μέσα στα Πανεπιστήμια. Αποδεικνύεται περίτρανα ότι η κατάργηση του Πανεπιστημιακού Ασύλου δεν αποσκοπούσε στην αποφυγή «επεισοδίων» αλλά στη δυνατότητα της αστυνομίας να εισβάλει και να συλλαμβάνει αγωνιζόμενους φοιτητές, που διαμαρτύρονται για μια πολιτική που διαλύει το δημόσιο Πανεπιστήμιο. Ότι η αστυνομική εισβολή χρειάστηκε ως πρόσχημα την ψευδή καταγγελία του Συμβουλίου Ιδρύματος ότι «απειλείται» δείχνει και τον πραγματικό ρόλο αυτών των οργάνων που το πανεπιστημιακό κίνημα κατηγορηματικά έχει απορρίψει. Τα Συμβούλια Ιδρύματος δεν είναι μόνο οι «δούρειοι ίπποι» της εμπορευματο-

ποίησης και του επιχειρηματικού πανεπιστημίου, αλλά και μοχλοί για την αυταρχική μετάλλαξη του Πανεπιστημίου και το τέλος της δημοκρατίας μέσα στα Πανεπιστήμια. Αυτοί που χτες κατήγγειλαν τους φοιτητές και χαιρέτιζαν τις «μεταρρυθμίσεις» όπως η συνάδελφος Βάσω Κιντή, τώρα έχουν και την εξουσία να καλούν την αστυνομία να συλλαμβάνει φοιτητές. Και εμείς το λέμε καθαρά όσες και όσοι φωνάζουν την αστυνομία στο Πανεπιστήμιο για να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε διαμαρτυρία και αγώνα δεν είναι πια άξιοι να φέρουν τον τίτλο του ακαδημαϊκού δασκάλου, αλλά εχθροί του Πανεπιστημίου, συνεχιστές των χειροκροτητών του Παπαδόπουλου και των συνεργατών της δικτατορίας. Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα δεν χωρούν συμβιβασμοί ούτε αυταπάτες, αλλά μόνο ανυποχώρητοι αγώνες. Στο πλευρό των φοιτητών και των εργα-

ζομένων και με κατεύθυνση την πλήρη ανατροπή του θεσμικού πλαισίου που έφερε τα Συμβούλια Ιδρύματος, την κατάργηση του Ασύλου και τη γενίκευση της λογικής των αγοραίων αυταρχικών εκπαιδευτηρίων. Με κλιμάκωση των αγώνων και αντιπαράθεση σε όλες τις πλευρές της κυρίαρχης πολιτικής. Με συνάντηση με όλα τα κινήματα για να ανατρέψουμε τις Τρόικες, τις πολιτικές και τις κυβερνήσεις τους. Ή το Πανεπιστήμιο θα ξαναγίνει αγωνιζόμενο, μαχόμενο και ικανό να ανατρέπει πολιτικές ή θα πρέπει να ετοιμαζόμαστε για την εποχή που οι διμοιρίες των ΜΑΤ θα είναι μονίμως εγκατεστημένες στους πανεπιστημιακούς χώρους. Ως Δίκτυο Πανεπιστημιακών θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μη χρειαστεί να ζήσουμε ποτέ αυτό το ενδεχόμενο. Σε αυτή τη μάχη θα κριθούμε όλες και όλοι μας… ΔΙΚΤΥΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΩΝ

Το Συμβούλιο Ιδρύματος σε πλήρη αρμονία με τον αυταρχισμό της Κυβέρνησης

Η

χθεσινή διαμαρτυρία ομάδας φοιτητών του Πανεπιστημίου μας στην πρώτη επίσημη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ιδρύματος (Σ.Ι.) αντιμετωπίστηκε με πρωτοφανή αντίδραση των κατασταλτικών μηχανισμών. Μετά από πρόσκληση μελών του Σ.Ι. μονάδες ΜΑΤ και ΔΕΛΤΑ εισέβαλαν στο ιστορικό κτήριο της Πρυτανείας. Οι δυνάμεις καταστολής συνέλαβαν δεκάδες φοιτητές, διέκοψαν βίαια τη λειτουργία των διοικητικών υπηρεσιών τρομοκρατώντας τους υπαλλήλους, προπηλάκισαν καθηγητές, άλλα μέλη της Πανεπιστημιακής κοινότητας και μέλη του Κοινοβουλίου, ενώ για άλλη μια φορά χρησιμοποίησαν τα παράνομα και εκτός διεθνών κανόνων χημικά στους παρακείμενους του Πανεπιστημίου χώρους. Δυστυχώς η πρωτοφανής αυτή ενέργεια αποδεικνύει ότι το Σ.Ι. δεν έχει μόνο σοβαρό έλλειμμα δημοκρατικής νομιμοποίησης αλλά και παντελή έλλειψη παιδαγωγικού και ακαδημαϊκού ήθους. Από πότε «πανεπιστημιακοί δάσκαλοι» αντί του διαλόγου και της διαβούλευσης επιλέγουν να αν-

τιμετωπίζουν την διαμαρτυρία φοιτητών με τον εισαγγελέα και τα ΜΑΤ; Η ενέργεια αυτή του Σ.Ι. επιβεβαιώνει ότι οι αντιδημοκρατικές δομές που επιβλήθηκαν στα ελληνικά ΑΕΙ, από τις ανίερες συμμαχίες πολιτικών δυνάμεων, οι οποίες τα τελευταία χρόνια με τις πολιτικές λιτότητας οδηγούν την κοινωνία σε ανθρωπιστική κρίση, βρίσκονται σε πλήρη αρμονία με τον αυταρχισμό της Κυβέρνησης. Έναν αυταρχισμό που δεν αδιαφορεί μόνο για την δημοκρατική νομιμοποίηση αλλά παραβιάζει ακόμη και στοιχειώδεις κανόνες του κράτους δικαίου. Το χθεσινό περιστατικό αποτελεί ποιοτικά νέο σταθμό στην εδώ και χρόνια συστηματική υπονόμευση του ακαδημαϊκού, δημόσιου και δημοκρατικού χαρακτήρα του πανεπιστημίου, γι’ αυτό και είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό. Αφήνει απολύτως έκθετους όσους και όσες εμπλέκονται στη νέα δαιδαλώδη και αναποτελεσματική διοίκηση, τους οποίους καλούμε να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να σεβαστούν, έστω και εκ των υστέρων, το λει-

τούργημά τους. Από τη μεριά μας δηλώνουμε ότι θα συνεχίσουμε να αντιστεκόμαστε σε κάθε είδους αυταρχισμό, που υπονομεύει την ακαδημαϊκή ελευθερία. Η συντριπτική πλειονότητα της πανεπιστημιακής κοινότητας (διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό, διοικητικοί και φοιτητές) έχει αποδείξει ότι διαθέτει αφοσίωση και ήθος για το λειτούργημά της. Ο αγώνας για ένα δημόσιο, δημοκρατικό και ακαδημαϊκά αποτελεσματικό πανεπιστήμιο είναι ως γνωστόν αγώνας και για το μέλλον ολόκληρης της κοινωνίας. Και αυτό το δημόσιο και δημοκρατικό πανεπιστήμιο δεν θα ανεχθεί, την αυθαιρεσία κανενός Συμβουλίου, ξένου προς την πανεπιστημιακή κοινότητα και ακόμη λιγότερο τον αυταρχισμό της καταστολής και της παραβίασης της αυτονομίας του Πανεπιστημίου. Η πανεπιστημιακή κοινότητα θα διαφυλάξει με τους αγώνες της τον χαρακτήρα του ιδρύματος ενάντια σε αυτόν τον αυταρχισμό. ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ ΤΟΥ ΕΚΠΑ

15

ΠΑΙΔΕΙΑ ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑ:

Προτάσεις – θέσεις του Τμήματος Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για δημόσιο διάλογο Ι. Αρχές εκπαιδευτικής πολιτικής και άμεσες ενέργειες 1. Αρχές για την Παιδεία Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ βασίζεται στις αξιακές μας αρχές για την παιδεία και βρίσκεται στον αντίποδα της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και των μνημονίων. Για μας η παιδεία αποτελεί καθολικό ανθρώπινο δικαίωμα και κοινωνικό αγαθό. Είναι υποχρέωση της πολιτείας να παρέχει δημόσια δωρεάν εκπαίδευση ισότιμα σε όλους, με στόχο την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας. Η άρση των ταξικών φραγμών, η απάλειψη των κάθε λογής διακρίσεων και η δωρεάν παροχή δημόσιας παιδείας υψηλού επιπέδου αποτελούν για μας αξιακές στοχεύσεις.

16

Ο ΣΥΡΙΖΑ επιδιώκει την πλήρη αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος με βάση τη σύγχρονη επιστημονική γνώση και τις προτάσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Z Στοχεύουμε σε μια Παιδεία που θα συνθέτει τη χειρωνακτική και πνευματική εργασία και θα ανατρέπει τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις που απορρέουν από την ανισότιμη αντιμετώπιση τους.

Z Θεωρούμε ότι κύρια αποστολή του εκπαιδευτικού συστήματος είναι η πνευματική καλλιέργεια, η ολόπλευρη μόρφωση και η ενίσχυση της δημοκρατικής συνείδησης. Μόρφωση είναι το κοινό ταμείο του πολιτισμού μας από το οποίο ο καθένας θα πρέπει να μπορεί να εκταμιεύει τα αγαθά της συσσωρευμένης γνώσης και ευαισθησίας.

Z Το νέο εκπαιδευτικό σύστημα θα είναι ενιαίο. Θα αποδίδει διακριτό ρόλο σε κάθε βαθμίδα. Θα αγκαλιάζει όλη την αναγκαία γνώση και όλους τους μαθητές ανεξάρτητα από φυλή, καταγωγή, χρώμα, θρησκευτικό δόγμα και ειδικές ή γενικές ανάγκες. Θα είναι δημοκρατικό, αντίπαλο του αυταρχισμού, της μισαλλοδοξίας και της προκατάληψης, ανοικτό σε όλες και σε όλους, δωρεάν και δημόσιο.

Z Όλοι οι πολίτες της χώρας, όλοι όσοι ζουν στη χώρα, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς, έχουν δικαίωμα συμμετοχής στην ολοκλήρωση μιας γενικής και πολυδιάστατης παιδείας, καθώς και στην πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Χρέος της οργανωμένης Πολιτείας είναι να διασφαλίσει τους όρους και τις συνθήκες που θα επιτρέψουν την πραγμάτωση αυτών των στόχων, με θετικά και διακρίσεις, σε όσους έχουν ανάγκη, για την άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων.

Z Η δημόσια εκπαίδευση και έρευνα είναι ο βασικός μοχλός ανάπτυξης της χώρας ιδιαίτερα σε συνθήκες κρίσης. Η αύξηση των δαπανών για την εκπαίδευση και την έρευνα είναι μονόδρομος ακόμα και σε περιόδους μεγάλης οικονομικής ένδειας. Η συνολική μας πρόταση για το δημόσιο σχολείο στοχεύει στο μηδενισμό των δαπανών του οικογενειακού προϋπολογισμού για εξωσχολικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες.

Z Οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων είναι δημόσιοι

Για μας η παιδεία αποτελεί καθολικό ανθρώπινο δικαίωμα και κοινωνικό αγαθό. Είναι υποχρέωση της πολιτείας να παρέχει δημόσια δωρεάν εκπαίδευση ισότιμα σε όλους, με στόχο την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας. Η άρση των ταξικών φραγμών, η απάλειψη των κάθε λογής διακρίσεων και η δωρεάν παροχή δημόσιας παιδείας υψηλού επιπέδου αποτελούν για μας αξιακές στοχεύσεις

λειτουργοί. Απαιτούν σεβασμό και αξιοπρέπεια, δημοκρατικούς νόμους για τη λειτουργία, κρίση και εξέλιξη τους. Χωρίς την συμμετοχή και στήριξη τους καμιά μεταρρύθμιση δεν είναι δυνατή.

Z Η δημοκρατία, η ελευθερία, η αυτοδιαχείριση και η αυτοδιοίκηση είναι αρχές σύμφυτες με την εκπαίδευση. Κατοχυρώνονται θεσμικά και η εφαρμογή τους επαφίεται στην εκπαιδευτική κοινότητα υπό την εποπτεία της πολιτείας.

Z Η υπεράσπιση και διεύρυνση του Πανεπιστημιακού Ασύλου και των ακαδημαϊκών/ συνδικαλιστικών ελευθεριών στα ΑΕΙ, πέρα από την θεσμική κατοχύρωσή τους απαιτούν την ενεργή υπεράσπισή τους από την πανεπιστημιακή κοινότητα.

2. Νεοφιλελεύθερες και μνημονιακές πολιτικές για την εκπαίδευση Οι μακροχρόνιες νεοφιλελεύθερες επιλογές της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ είχαν ήδη διαβρώσει τον ρόλο της εκπαίδευσης, τον δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα της. Το μνημόνιο όμως αποτέλεσε τομή. Γιατί περισσότερο από ποτέ άλλοτε, είτε άμεσα είτε έμεσα με πρόσχημα τις μνημονιακές δεσμεύσεις, αμφισβητήθηκε και υπονομεύτηκε η Παιδεία ως δημόσιο αγαθό και μετατράπηκε σε προνόμιο για λίγους, ενώ απαξιώθηκαν οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων. Εφαρμόστηκε και στην παιδεία πολιτική αυστηρής λιτότητας και αυταρχισμού.

Υποχρηματοδότηση - Υποβάθμιση Με πρόσχημα το χρέος οι δαπάνες για την παιδεία έφτασαν σε οριακά επίπεδα στο 2,51 % επί του ΑΕΠ. Σχολεία, ΑΕΙ και ερευνητικά κέντρα δεν μπορούν να λειτουργήσουν. Το ρουσφετολογικό σχέδιο ΑΘΗΝΑ αποτελεί ένα σχέδιο συρρίκνωσης και αλλοίωσης των Ακαδημαϊκών χαρακτηριστικών της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Στην Αβάθμια και Ββάθμια εκπαίδευση το 8% των σχολικών μονάδων ήδη καταργήθηκαν ή συγχωνεύθηκαν. Τα καλλιτεχνικά και μουσικά σχολεία κλείνουν. Βασικές υποστηρικτικές δομές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες συρρικνώθηκαν ή καταργήθηκαν ολοσχερώς. Υποβαθμίστηκε συνολικά η γενική παιδεία. Η ειδίκευση και κατάρτιση αντικατέστησε την ολιστική γνώση. Ο κατακερματισμός των πτυχίων και διπλωμάτων κυριαρχεί στις ανώτερες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Τα επιστημονικά αντικείμενα των πτυχίων διαλύονται και υποβαθμίζονται τα γνωστικά περιεχόμενα των παρεχόμενων σπουδών. Ο οργανικός και ο λειτουργικός αναλφαβητισμός συνεχώς αυξάνει. Η σχολική διαρροή μεγαλώνει. Οι φοιτητές εγκαταλείπουν τα ΑΕΙ αδυνατώντας να συνεχίσουν τις σπουδές τους λόγω της παντελούς έλλειψης φοιτητικής μέριμνας. Όλο και μεγαλύτερος αριθμός νέων επιστημόνων, υπό το βάρος της τεράστιας ανεργίας, παίρνει τον δρόμο της μετανάστευσης, έχοντας ξεπεράσει τις 100 χιλιάδες την μνημονιακή τριετία. Συνεχίζοντας τη διαλυτική για τη δημόσια παιδεία & έρευνα πολιτική της, η μνημονιακή κυβέρνηση επιχειρεί πλήρη απορρύθμιση και ιδιωτικοποίηση της δημόσιας Έρευνας. Με περίπου το 0,5% του συνεχώς μειούμενου ΑΕΠ και με βάση τον περαιτέρω περιορισμό της χρηματοδότησης για την έρευνα μέσω του Συμφώνου Εταιρικής Σχέσης της Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020, η πολιτική αυτή οδηγεί σε συνολικότερη συρρίκνωση και διάλυση της ερευνητικής δραστηριότητας στη χώρα. Τα ερευνητικά κέντρα καθώς και σημαντικές δημόσιες ερευνητικές & τεχνολογικές υποδομές απαξιώνονται, το ερευνητικό δυναμικό δεν ανανεώνεται. Παράλληλα, ασκείται σοβαρή ιδεολογική πίεση να παρουσιαστεί η πολιτική αυτή ως προσπάθεια σύνδεσης της έρευνας με την επιχειρηματικότητα με σκοπό την «ανάπτυξη». Ιδιωτικοποίηση - Αυταρχισμός Η ιδιωτική εκπαίδευση ενισχύεται ραγδαία. Με κάθε μνημονιακό νόμο, με κάθε νομοσχέδιο του Υπ. Παιδείας αυξάνει το μερίδιο της σε βάρος της Δημόσιας Εκπαίδευσης. Γίνεται μια κερδοφόρα αγορά ακόμη και σε συνθήκες κρίσης. Ιδιαίτερα η δημόσια μεταλυκειακή εκπαίδευση απαξιώνεται και ιδιωτικοποιείται ραγδαία, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στις ιδιωτικές επενδύσεις. Με τη ψήφιση του αντισυνταγματικού νόμου για το Μεσοπρόθεσμο πλαίσιο έχουμε πλήρη αναγνώριση των Κολεγίων και ισοτιμία των πτυχίων τους με των ελληνικών ΑΕΙ. Για τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων η εφαρμογή των μνημονιακών μέτρων σημαίνει μεγαλύτερη οικονομική εξαθλίωση, μεταθέσεις κατά το δοκούν «για το συμφέρον της εθνικής οικονομίας», απολύσεις, αυταρχισμό, πειθάρχηση, δηλαδή ασφυκτικό περιβάλλον εργασίας. Η δημοκρατία και ελευθερία αντικαθίστανται με την πειθάρχηση και ποινικοποίηση. Αυτή η πολιτική έχει ταξικό πρόσημο. Οι ταξικοί φραγμοί υψώνουν ανυπέρβλητα εμπόδια για τα παιδιά της

ΠΑΙΔΕΙΑ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ 14 ΙΟΥΛΙΟΥ 2013

φτωχοποιημένης ελληνικής κοινωνίας. Η τρικομματική κυβέρνηση εκτελεί το μνημόνιο εκτελώντας την ελληνική κοινωνία. Οι συνέπειες της πολιτικής της στη δημόσια παιδεία είναι καταστροφικές. Η κυβέρνηση της Αριστεράς με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει χρέος να σταματήσει τη διάλυση της Δημόσιας Εκπαίδευσης του τόπου μας. Θεσμικός Αρμαγεδδών Τους τελευταίους μήνες ζούμε στην παιδεία ένα θεσμικό Αρμαγεδδώνα που εκδηλώνεται : α) με τους εφαρμοστικούς νόμους των μνημονίων στην Παιδεία [ ν 3848/2010 και 4009/2011, 4076/2012, 4024 για μισθολόγιο-βαθμολόγιο, το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο και ν4011/2013 δια βίου μάθησης], β) το νόμο για το ΤΑΙΠΕΔ, τον προϋπολογισμό του 2013 και το ν 4093/2012 μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο, γ) το νόμο 4093/12 για τις διαθεσιμότητες-απολύσεις και τις υποχρεωτικές μεταθέσεις και πρόσφατα το σχέδιο Αθηνά για την τριτοβάθμια και το ν.4152/13 παρ. Θ για την αύξηση ωραρίου στους καθηγητές δευτεροβάθμιας. Οι νόμοι αυτοί έχουν ταξικό πρόσημο, μετατρέπουν τη Δημόσια Παιδεία σε προνόμιο για λίγους, προετοιμάζουν το μεγάλο ξεπούλημα της δημόσιας εκπαίδευσης και της περιουσίας της δημιουργώντας «χώρο» για ιδιωτικές επενδύσεις.

3. Άμεσες ενέργειες της κυβέρνησης της Αριστεράς Η κυβέρνηση της Αριστεράς θα πάρει άμεσα μέτρα για να μην καταρρεύσει η δημόσια εκπαίδευση. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει επεξεργαστεί προτάσεις νόμου μεταβατικού χαρακτήρα, με συγκεκριμένες παρεμβάσεις για την κατάργηση και αντικατάσταση όλων των καταστροφικών μέτρων και των καταστροφικών θεσμικών αλλαγών των μνημονιακών κυβερνήσεων. Ο στόχος μας είναι διπλός: να σωθούν και να μπορέσουν να λειτουργήσουν τα σχολεία, τα ΤΕΙ και τα Πανεπιστήμια και να ανοίξει η διαδικασία για μια μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Άμεσα μέτρα της κυβέρνησης της Αριστεράς θα είναι τα εξής: 1. Κατάργηση όλων των μνημονιακών νόμων που αφορούν την παιδεία. Θέσπιση μεταβατικού δημοκρατικού θεσμικού πλαίσιο λειτουργίας όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης. Πάγωμα όλων των καταργήσεων – συγχωνεύσεων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Καμία απόλυση, κατάργηση της «εργασιακής εφεδρείας» και των ευέλικτων μορφών εργασίας στην εκπαίδευση. Αύξηση του κατώτατου μισθού και σταδιακή οικονομική αναβάθμιση των εκπαιδευτικών, ιδιαίτερα των νέων.

2. Εξασφάλιση της λειτουργίας και της αποτελεσματικής διοίκησης όλων των τύπων των Σχολείων Γενικής, Τεχνικής-Επαγγελματικής εκπαίδευσης καθώς και των ΑΕΙ. Παράλληλα τήρηση της νομιμότητας στη λειτουργία των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων. Υπαγωγή στο Υπ. Παιδείας όλων των σχολικών μονάδων που προσφέρουν σήμερα Τεχνική-Επαγγελματική εκπαίδευση και ανήκουν σε άλλα υπουργεία. Επίλυση των βασικών ζητημάτων λειτουργίας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων: σχολικά βιβλία, και συγγράμματα, λειτουργικές δαπάνες, επαναλειτουργία των σχολικών και ενίσχυση των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών. Εφαρμογή του ανώτατου ορίου των 25 μαθητών ανά τμήμα στην Β/βάθμια και προοπτικά 20 μαθητών στην Α/βάθμια. Κάλυψη όλων των αναγκών σε διδακτικό και διοικητικό προσωπικό καθώς και διασφάλιση της βιωσιμότητας των ερευνητικών κέντρων. Διασφάλιση της χρηματοδότησης για τις πιεστι-

τχ. 83

δευτικών και επομένως των κοινωνικών ανισοτήτων. Άμεση θεσμοθέτηση όλων των δομών που σήμερα λειτουργούν υποστηρικτικά ως δομές αλληλεγγύης. Πρόγραμμα στήριξης των παιδιών με μαθησιακές και άλλες δυσκολίες καθώς και των σχολείων που λειτουργούν στις πιο υποβαθμισμένες περιοχές της χώρας. Κατάργηση του εξεταστικοκεντρικού συστήματος και αντικατάσταση του με ένα διαρκή πολύπλευρο έλεγχο των γνώσεων. Επαναφορά και επανασχεδιασμός της ενισχυτικής διδασκαλίας και της πρόσθετης διδακτικής στήριξης. Ανασυγκρότηση μαθητικής και φοιτητικής μέριμνας – σίτιση – στέγαση. Δωρεάν προληπτικός υγειονομικός έλεγχος των παιδιών που δεν έχουν υγειονομική περίθαλψη και πλήρης ιατροφαρμακευτική κάλυψη μαθητών και φοιτητών. Αξιοποίηση όλων των ανενεργών κονδυλίων του Υπ. Παιδείας για την αντιμετώπιση του υποσιτισμού των νέων, δημιουργία κοινωνικών κυλικείων, οργάνωση σχολικών συσσιτίων σε περιοχές με μεγάλα προβλήματα λόγω κρίσης.

κές ανάγκες της εκπαίδευσης. Αναπροσαρμογή της διάθεσης των κονδυλίων του ΕΣΠΑ και ουσιαστική αξιοποίησή τους. Επειδή η δημόσια εκπαίδευση και έρευνα είναι ο βασικός μοχλός ανάπτυξης της χώρας, ιδιαίτερα σε συνθήκες κρίσης, η αύξηση των δαπανών για την εκπαίδευση και την έρευνα είναι μονόδρομος ακόμα και σε περιόδους μεγάλης οικονομικής ένδειας. Ως άμεσο μέτρο ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ προτείνει τη σταδιακή αύξηση των κονδυλίων για την παιδεία και την έρευνα έχοντας ως στόχο το διπλασιασμό των δαπανών αυτών, ώστε να φτάσουμε στο μέσο όρο των χωρών της Ευρώπης, γιατί για εμάς προέχουν οι ανάγκες της κοινωνίας και όχι οι πληρωμές των τόκων στους δανειστές.

3. Πρωινή λειτουργία όλων των σχολείων και εξοπλισμός τους με όλα τα απαιτούμενα μέσα (σχολική βιβλιοθήκη, εργαστήρια, αίθουσα υπολογιστών κ.λπ.) βάσει ενός βραχυπρόθεσμου σωστά οργανωμένου προγραμματισμού. Προτεραιότητα στο σχεδιασμό αυτό πρέπει να έχουν τα σχολεία των πιο υποβαθμισμένων εκπαιδευτικά και κοινωνικά περιοχών, στο πλαίσιο μιας αντισταθμιστικής εκπαιδευτικής πολιτικής. Τα σχολεία – δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια – μπορούν να μετατραπούν σε πολιτιστικούς χώρους κάθε γειτονιάς και να λειτουργούν ως κέντρα δημιουργικής απασχόλησης , πολιτισμού, ενισχυτικής διδασκαλίας κλπ. Κάλυψη των αναγκών και της αυξημένης ζήτησης για δημόσιους παιδικούς σταθμούς με άμεσα προγράμματα επεμβάσεων σε υφιστάμενα κτίρια σε συνεργασία με δήμους ώστε να λειτουργήσουν ταχύτατα σαν δημόσιοι παιδικοί σταθμοί.

4. Μείωση των οικογενειακών δαπανών για την παιδεία, με στόχο τον μηδενισμό τους. Αναβάθμιση του μαθήματος των Ξένων Γλωσσών στην Δημόσια Εκπ/ση και δυνατότητα απόκτησης πτυχίου εντός της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Η αναβάθμιση του Λυκείου ως ενιαίας αυτόνομης μορφωτικής βαθμίδας, και η σταδιακή μετάβαση προς την ελεύθερη πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση θα μειώσουν τις δαπάνες των οικογενειών για φροντιστήρια και θα επιτρέψουν σε όσο γίνεται περισσότερα νέα παιδιά να ζήσουν για ένα διάστημα στον Πανεπιστημιακό χώρο ελευθερίας, πολιτισμικών αναζητήσεων ευρύτερων οριζόντων και διεργασιών παραγωγής κριτικής σκέψης και νέων γνώσεων.

5. Ιδιαίτερο μέλημά μας είναι η άμβλυνση των εκπαι-

6. Αλλαγές στις διοικητικές δομές του Υπ. Παιδείας και στην Κεντρική Διοίκηση που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες της εκπαίδευσης. Τερματισμός του πελατειακού συστήματος της απόσπασης των εκπαιδευτικών για διοικητικό έργο, με ταυτόχρονη ενίσχυση του απαραίτητου αριθμού μόνιμων διοικητικών υπαλλήλων. Επανένταξη του εκπαιδευτικού προσωπικού που απασχολείται στην κεντρική διοίκηση σε θέσεις με καθαρά διοικητικά καθήκοντα στο διδακτικό του έργο. Κατάργηση των αναθέσεων έργων σε ιδιώτες. Βασικό στοιχείο του προγράμματος μας είναι η αποκατάσταση της αξιοπρέπειας των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων οι οποίοι θα έχουν τον κύριο λόγο για τη θεσμική επεξεργασία ενός νέου καταστατικού χάρτη για την παιδεία γνωρίζοντας καλά ότι μόνο η ένθερμη στήριξη και συμμετοχή τους μπορεί να τον υλοποιήσει.. Η διαδικασία για μια μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση έχει έναν ξεκάθαρο στόχο: τη καθολικότητα του δικαιώματος στη μόρφωση σε ένα ποιοτικό εκπαιδευτικό σύστημα. Δημοκρατικό απαιτούμενο είναι ο πραγματικός διάλογος με όλους τους εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς φορείς, τους μαθητές, φοιτητές και γονείς για την αναγέννηση της παιδείας του τόπου μας.

ΙΙ. Άξονες της μεταρρύθμισης του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ Α. Η εκπαίδευση παρέχεται δωρεάν ως δημόσιο αγαθό χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς σε τρία επίπεδα εκπαίδευσης 1. Δίχρονη προσχολική αγωγή και δωδεκάχρονη υποχρεωτική γενική εκπαίδευση με αναβάθμιση του λυκείου ως αυτόνομης μορφωτικής βαθμίδας και καθιέρωση του Ενιαίου Λυκείου Θεωρίας και Πράξης.

2. Μεταλυκειακή Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση με αναβάθμιση της σημερινής τεχνολογικής εκπαίδευσης.

3. Ενιαίος χώρος Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας με αναβάθμιση των ΤΕΙ και με Δημόσια Ερευνητικά Κέντρα Α1. Δίχρονη προσχολική αγωγή και δωδεκάχρονη υποχρεωτική γενική εκπαίδευση με αναβάθμιση του λυκείου ως αυτόνομης μορφωτικής βαθμίδας και καθιέρωση του Ενιαίου Λυκείου Θεωρίας και Πράξης.

17 ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ

ΠΑΙΔΕΙΑ Προσχολική Αγωγή και δωδεκάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση Ο τύπος του αυριανού πολίτη – εργαζομένου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το περιεχόμενο και την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Γι’ αυτό το λόγο ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην προσχολική αγωγή και στην υποχρεωτική εκπ/ση. Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ προτείνει Z δίχρονο Νηπιαγωγείο για όλα τα νήπια και Z δωδεκάχρονη υποχρεωτική γενική εκπαίδευση (Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο), που θα παρέχεται ως δημόσιο αγαθό σε κάθε παιδί και νέο/νέα που ζει στη χώρα, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς.

Z αναβάθμιση του Λυκείου ως ενιαίας αυτόνομης μορφωτικής βαθμίδας, υποχρεωτικής για όλες και όλους, την λειτουργία του Ενιαίου Λυκείου Θεωρίας και Πράξης, Z κατάργηση των πανελλαδικών γενικών εξετάσεων και μετάβαση προς την ελεύθερη πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση. Βασικό στοιχείο της πρότασης αυτής είναι η αναβάθμιση της σημερινής πολυδιασπασμένης τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης με την συγκρότηση ενός δημόσιου και δωρεάν, επαρκούς και αποτελεσματικού συστήματος μεταλυκειακής τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.

18

Αναγνωρίζοντας τη δεινή θέση στην οποία οδήγησαν την ελληνική οικογένεια οι μνημονιακές πολιτικές, ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ προωθεί τη διεύρυνση και τη συστηματική οργάνωση των υπηρεσιών που προσφέρει το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, με στόχο να μην έχουν ανάγκη οι γονείς να πληρώνουν για εκπαιδευτικές υπηρεσίες που είναι καθήκον της Πολιτείας να παρέχει. Η ιδιωτική εκπαίδευση και τα κάθε λογής φροντιστήρια θα καταστούν περιττά μέσα από την ουσιαστική αναβάθμιση του δημόσιου σχολείου, ενώ φυσικά θα πρέπει να διασφαλίζονται πλήρως τα εργασιακά δικαιώματα των ιδιωτικών εκπαιδευτικών. Το δημόσιο, δωρεάν σχολείο πρέπει να αποτελέσει πλέον το βασικό κέντρο παιδείας και να πάψουν να εκχωρούνται αρμοδιότητές του (ξένες γλώσσες, πληροφορική, μουσική) με δυσβάσταχτα δίδακτρα στα φροντιστήρια. Σταδιακά θα οικοδομήσουμε το σχολείο διευρυμένης λειτουργίας («ολοήμερο»), με προσεκτικό βηματισμό, ώστε να μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες που προαναφέρθηκαν και να αντισταθμίζει με αποτελεσματικά μέτρα τις δυσκολίες που θα συναντά κάθε παιδί. Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ δίνει ιδιαίτερο βάρος στην καταπολέμηση του αναλφαβητισμού με μέτρα βελτίωσης του σχολείου. Όλα τα σχολεία που αντιμετωπίζουν σοβαρά εκπαιδευτικά και κοινωνικά προβλήματα θα τεθούν σε καθεστώς ύψιστης προτεραιότητας, ώστε να έχουν την αμέριστη βοήθεια και συμπαράσταση της Πολιτείας. Για τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων προβλέπουμε κατάλληλη επιμόρφωση, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν ακόμα πιο αποτελεσματικά στην τάξη τις δυσκολίες των παιδιών. Όπου χρειάζεται, θα εφαρμόζονται κατάλληλα προγράμματα ενισχυτικής διδασκαλίας και υποστήριξης των παιδιών με την έναρξη των μαθημάτων. Με ξεχωριστή φροντίδα -όχι όμως με χωριστές δομές και πολιτικές- θα αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα συγκεκριμένων ομάδων, όπως τα μεταναστόπουλα, τα παιδιά μειονοτικών ομάδων ή με ειδικές ανάγκες και αναπηρίες. Η θέση κάθε παιδιού είναι στα συνήθη σχολεία, που πρέπει να είναι κατάλληλα οργανωμένα, ώστε να μπορούν να αναλάβουν την ένταξη και την αποτελεσματική εκπαίδευσή τους. Για τα ελάχιστα παιδιά (π.χ. με

Z συμβάλλει στην άμβλυνση των συνεπειών των κοινω-

νικών ανισοτήτων στον τομέα της μόρφωσης.

Αναγνωρίζοντας τη δεινή θέση στην οποία οδήγησαν την ελληνική οικογένεια οι μνημονιακές πολιτικές, ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ προωθεί τη διεύρυνση και τη συστηματική οργάνωση των υπηρεσιών που προσφέρει το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, με στόχο να μην έχουν ανάγκη οι γονείς να πληρώνουν για εκπαιδευτικές υπηρεσίες που είναι καθήκον της Πολιτείας να παρέχει

πολλαπλές αναπηρίες) που η ένταξή τους δεν κρίνεται επωφελής, θα υπάρχουν κατάλληλες χωριστές δομές. Ενιαίο Λύκειο Θεωρίας και Πράξης Η θεσμοθέτηση του Ενιαίου Λυκείου θεωρίας και πράξης με κατάργηση της σημερινής, διασπασμένης δομής (Γενικό Λύκειο - Επαγγελματικό Λύκειο - Επαγγελματική Σχολή) είναι προτεραιότητά μας για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το Ενιαίο Λύκειο συνδυάζει αρμονικά τη θεωρητική μόρφωση με την πρακτική δραστηριότητα και τη σύγχρονη τεχνολογία, και παρέχει σύγχρονη γενική μόρφωση σε κάθε μαθητή και μαθήτρια ανάλογη προς το επίπεδο της ηλικίας τους μέσα από ένα πλέγμα μαθημάτων υποχρεωτικών και επιλογής. Λειτουργεί αυτοδύναμα σε σχέση με την τριτοβάθμια εκπαίδευση και το σύστημα πρόσβασης σε αυτή. Αναβαθμίζει το μορφωτικό ρόλο του λυκείου στρέφοντας το ενδιαφέρον των μαθητών και των μαθητριών στις σπουδές τους στο λύκειο και όχι στη φροντιστηριακή προετοιμασία τους για τις εξετάσεις. Τα βασικά πλεονεκτήματα της πρότασής μας για το Ενιαίο Λύκειο Θεωρίας και Πράξης είναι τα εξής: Z κρατά στο πλαίσιο του σχολείου το μαθητικό πληθυσμό που συνεχίζει τις σπουδές στη βαθμίδα του λυκείου μετά την αποπεράτωση της ισχύουσας σήμερα 9χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης, Z συνδέει, σε ένα υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο, μετά το Γυμνάσιο, τη θεωρία με την πράξη, Z συμβάλλει στην άμβλυνση των στερεοτύπων που συνδέονται με τη διανοητική και τη χειρωνακτική εργασία, Z παρέχει υψηλότερου επιπέδου γενική μόρφωση, αναγκαία για μια πιο επιτυχή παρακολούθηση οποιασδήποτε περαιτέρω εξειδίκευσης, Z αναβάλλει για μεταγενέστερο επίπεδο (μετά την αποφοίτηση από το Λύκειο) τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων σχετικά με εκπαιδευτικές/επαγγελματικές επιλογές.

Z παρέχει τη δυνατότητα περισσότερων επιλογών σε ό,τι αφορά την οριζόντια διαπερατότητα,

Μεταβατικό στάδιο Η ανάπτυξη του νέου Ενιαίου Λυκείου θεωρίας και πράξης πρέπει να γίνει σταδιακά, αφού ληφθεί υπόψη η ισχύουσα σήμερα κατάσταση, με το υπάρχον διαφοροποιημένο δίκτυο γενικής και τεχνικο-επαγγελματικής εκπαίδευσης. Απαιτείται ένα μεταβατικό στάδιο, στη διάρκεια του οποίου θα γίνει αναδιάρθρωση των Προγραμμάτων Σπουδών και αναπροσαρμογή των μεθόδων διδασκαλίας, που θα δώσει τη δυνατότητα, εκτός των άλλων, να εξασφαλιστούν οι απαραίτητες υποδομές και να ξεκινήσει η αντίστοιχη επιμόρφωση του προσωπικού. Μέσω αυτής της διαδικασίας θα επιδιωχθεί και η σύνδεση της διανοητικής με τη χειρωνακτική εργασία. Στόχος θα είναι η εξασφάλιση μιας αξιόλογης μορφωτικής υποδομής στο πλαίσιο της οποίας θα περιλαμβάνονται και βασικά στοιχεία, γνώσεις και δεξιότητες της τεχνολογίας. Στο μεταβατικό διάστημα μέχρι την καθιέρωση του Ενιαίου Λυκείου έχουν προβλεφθεί τα αναγκαία μέτρα για την άμεση αναβάθμιση και την αποτελεσματική λειτουργία της Τεχνικής - Επαγγελματικής Εκπαίδευσης. Το μεταβατικό στάδιο αυτό περιλαμβάνει: Υπαγωγή στο Υπουργείο Παιδείας όλων των σχολικών μονάδων που προσφέρουν σήμερα Τεχνική-Επαγγελματική εκπαίδευση και ανήκουν σε άλλα υπουργεία. Σταδιακή προσαρμογή των προγραμμάτων τεχνικού και γενικού λυκείου στην κατεύθυνση της ενοποίησης. Δημιουργία μεταλυκειακού έτους ειδίκευσης που θα εκπαιδεύει σε ειδικότητες οι οποίες θα οδηγούν σε κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα και θα αποτελεί το πρόπλασμα για τη μετάβαση, όταν ολοκληρωθεί η δημιουργία του ενιαίου λυκείου θεωρίας και πράξης, στη λειτουργία της δημόσιας μεταλυκειακής τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Περιεχόμενο των μαθημάτων και σπουδών, τρόπος διδασκαλίας, αποτίμηση του μαθησιακού αποτελέσματος Περιεχόμενο μαθημάτων: Οι μαθητές και φοιτητές στο σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα μαθαίνουν όλα και τίποτε. Ο κατακερματισμός του περιεχομένου, η αποσπασματικότητα και το μεγάλο πλήθος των μαθημάτων σε όλες τις βαθμίδες οδηγούν στην εκπαίδευση της αμάθειας, μετατρέποντας τη χαρά της μάθησης σε αγγαρεία και αποστήθιση. Χρειάζεται ένας συνολικός και πλήρης ανασχεδιασμός του περιεχομένου των σπουδών όλων των βαθμίδων. Αυτό απαιτεί να ανοίξει μια ουσιαστική συζήτηση πρώτα, όλων όσων συμμετέχουν στην εκπαίδευση και των επιστημονικών ενώσεων , αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας, που θα καταλήξει στις αναγκαίες αλλαγές. Τη συζήτηση αυτή ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ την ξεκινάει από τώρα, με ημερίδες, διαβουλεύσεις, επιστημονικά συνέδρια σε όλες τις βαθμίδες και θα κληθούν να συμμετέχουν όλοι και όλες: διδάσκοντες, ερευνητές, μαθητές, φοιτητές, γονείς, ειδικοί επιστήμονες. Για το ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ κύρια αποστολή του εκπαιδευτικού μας συστήματος είναι η καλλιέργεια γενικής μόρφωσης και Παιδείας. Γιατί ποτέ ξανά, συντεταγμένα και μεθοδικά πέρα από τα σχολικά χρόνια, δεν θα δοθεί η δυνατότητα στον άνθρωπο να κατακτήσει αυτό το αγαθό. Γιατί η γενική μόρφωση είναι το κοινό ταμείο του πολιτισμού μας από το οποίο ο οιοσδήποτε θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να εκταμιεύει τα αγαθά της συσσωρευμένης γνώσης και ευαισθησίας, γιατί μόνο έτσι θα αποκτά τη δυνατότητα προσαρμογής και διαρκούς επιμόρφωσης. Στην αντίθετη περίπτωση η μόρφωση θα περιορίζεται σε

ΠΑΙΔΕΙΑ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ 14 ΙΟΥΛΙΟΥ 2013

μια μικρή ελίτ. Αυτή την ενιαία και πολυδιάστατη μόρφωση ζητάμε για όλα τα παιδιά που ζουν στη χώρα μας. Χωρίς προγράμματα επιβαρημένα με αναρίθμητα μαθήματα και αποσπασματική γνώση, με πτυχία που θα έχουν γνωστικό και εργασιακό αντίκρισμα. Απαιτούνται σύγχρονα προγράμματα σπουδών, εμπλουτισμένα με μαθήματα και δραστηριότητες που βοηθούν το παιδί να κατανοεί το κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον και να δρα για τη βελτίωσή του (Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα, Αγωγή Υγείας, Καλλιτεχνική Παιδεία, Άθληση, πολιτισμός κ.λπ.). Τα προγράμματα σπουδών θα καθορίζονται όχι από τις ανάγκες της αγοράς αλλά από τις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας. Στόχος μας είναι η αναμόρφωσή τους σε όλες τις βαθμίδες, αποσκοπώντας σε μια παιδεία που να στηρίζεται στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης έναντι της στείρας και ξεπερασμένης αποστήθισης, της δημιουργικότητας έναντι της παθητικής υποταγής, της ικανότητας αισθητικής απόλαυσης και της επιστημονικής γνώσης, και της ολόπλευρης ανάπτυξης, πολιτιστικής και κοινωνικής. Απαραίτητο στοιχείο είναι ο ανασχεδιασμός των προγραμμάτων σπουδών να γίνει σε 12ετή βάση με παράλληλη διάχυση των μαθημάτων που αφορούν τις βασικές αρχές, γνώσεις και δεξιότητες της τεχνολογίας σε όλο τον 12ετή κορμό της εκπαίδευσης . Τρόποι διδασκαλίας: Έχει σημασία πέρα από το τι διδάσκεται, και το πώς και με τι διδακτικό υλικό. Γι΄αυτό το λόγο για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ είναι απαραίτητη η ριζική ανανέωση των μεθόδων διδασκαλίας και μάθησης, ώστε να καταστεί αποτελεσματική και ελκυστική. Επι-

Για το ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ κύρια αποστολή του εκπαιδευτικού μας συστήματος είναι η καλλιέργεια γενικής μόρφωσης και Παιδείας... Γιατί η γενική μόρφωση είναι το κοινό ταμείο του πολιτισμού μας από το οποίο ο οιοσδήποτε θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να εκταμιεύει τα αγαθά της συσσωρευμένης γνώσης και ευαισθησίας, γιατί μόνο έτσι θα αποκτά τη δυνατότητα προσαρμογής και διαρκούς επιμόρφωσης. Στην αντίθετη περίπτωση η μόρφωση θα περιορίζεται σε μια μικρή ελίτ

τχ. 83

διώκουμε τη διαρκή ενσωμάτωση των επιτευγμάτων της Παιδαγωγικής στα βιβλία, στη δομή και το περιεχόμενο των μαθημάτων και των μεθόδων διδασκαλίας, σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς. Οι διδακτικές μέθοδοι πρέπει να βασίζονται περισσότερο στη δημιουργική δραστηριότητα και αυτενέργεια του μαθητή και στην εξοικείωσή του με ερευνητικές μεθόδους και τεχνικές. Παράλληλα, πρέπει να προάγουν την κριτική προσέγγιση της γνώσης, την αυτοδύναμη μάθηση, την πρωτοτυπία, τον πειραματισμό και την αμφισβήτηση, τη σύνδεση της θεωρίας με την πράξη, τη συλλογικότητα και τη συνεργασία. Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ έχει όραμα και στόχο ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα αποκαταστήσει τη χαρά της γνώσης, τη δημιουργικότητα και θα ενισχύει την κριτική σκέψη. Ένα τέτοιο σύστημα αγνοεί τα μεγάλα ακροατήρια και στηρίζεται σε ολιγάριθμες συμμετοχικές, διαδραστικές ομάδες, όπου κάθε μέλος έχει ενεργητικό ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία. (20-25 μαθητές ανά τμήμα στην υποχρεωτική εκπαίδευση.) Αποτίμηση του μαθησιακού αποτελέσματος: Οι ολιγάριθμες τάξεις και οι εκπαιδευτικές μέθοδοι με κέντρο την αυτενέργεια του μαθητή και την τόνωση της δημιουργικότητας συνεπάγονται αλλαγή της φιλοσοφίας του εκπαιδευτικού συστήματος και του τρόπου ελέγχου της γνώσης. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι ανταγωνιστικό άρα εξετασιοκεντρικό και αγχωγόνο. Ενισχύει την ταξικότητα της εκπαίδευσης και τους αποκλεισμούς ενώ ακυρώνει τον αυτόνομο ρόλο του Λυκείου. Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ επιδιώκει τη στροφή του ενδιαφέροντος των μαθητών και των μαθητριών στις σπουδές

19

ΠΑΙΔΕΙΑ τους στο δημόσιο σχολείο και όχι στη φροντιστηριακή προετοιμασία τους για συνεχείς εξετάσεις. Στόχος της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ είναι όχι οι αποκλεισμοί αλλά η κατοχύρωση του καθολικού δικαιώματος στη γνώση, όχι η μέτρηση των ικανοτήτων των μαθητών αλλά η ανάπτυξη αυτών των ικανοτήτων, όχι το ανταγωνιστικό και παράλληλα φτωχό σχολείο, που όλοι και όλες ξέρουμε, αλλά ένα ανοιχτό, δημόσιο, «χωρίς σύνορα» σχολείο, που θα παρέχει σύγχρονη, κριτική και δημιουργική γνώση, που δεν θα χρειάζεται να πληρώνουν οι γονείς για την μόρφωση των παιδιών τους, που θα αγκαλιάζει όλα τα παιδιά χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς. Γι’ αυτό το λόγο ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ θα επανεξετάσει το υφιστάμενο σύστημα των προαγωγικών εξετάσεων στο Γυμνάσιο και θα καταργήσει τις Πανελλαδικές Γενικές εξετάσεις που ταλανίζουν οικονομικά και ψυχικά τους μαθητές και τις οικογένειες τους και θα προωθήσει τη σταδιακή μετακίνηση προς την ελεύθερη πρόσβαση στη τριτοβάθμια εκπαίδευση

Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για ελεύθερη πρόσβαση στη Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Η πρότασή του ΣΥΡΙΖΑ για ελεύθερη πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση υπηρετεί το βασικό πρόταγμα μας, που είναι η κατοχύρωση του δημόσιου και καθολικού δικαιώματος των πολιτών στη γενική παιδεία, άρα μια παιδεία χωρίς ταξικούς φραγμούς. Ο τρόπος εισαγωγής στην τριτοβάθμια δεν είναι ένα «τεχνικό» ζήτημα αλλά συναρτάται με την συνολική εκπαιδευτική πολιτική, επηρεάζει όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και εκφράζει τις σχέσεις της παιδείας με την κοινωνία. Η ελεύθερη πρόσβαση προϋποθέτει μετατόπιση της προτεραιότητας από διαδικασία μέτρησης και καταγραφής των ικανοτήτων των μαθητών σε διαδικασία ανάπτυξης αυτών των ικανοτήτων. Η πρόταση μας για ελεύθερη πρόσβαση στη Τριτοβάθμια Εκπαίδευση: Z καταργεί οριστικά τον σημερινό χαρακτήρα του λυκείου ως μηχανισμού «προγύμνασης» των νέων για την πρόσβασή τους στη Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Z αναβαθμίζει τον μορφωτικό ρόλο του λυκείου, διότι το απελευθερώνει από τις εισαγωγικές εξετάσεις.

Z απαλλάσσει την οικογένεια από τις δυσβάσταχτες δαπάνες για φροντιστήρια.

Z δημιουργεί προϋποθέσεις για να αγαπήσουν οι νέοι τη γνώση χωρίς τον ανταγωνισμό των εξετάσεων αλλά και να αξιοποιήσουν δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους ανακαλύπτοντας κλίσεις και δεξιότητες αλλά και να χαρούν τα χρόνια της εφηβείας τους.

Z ενισχύει και εμβαθύνει στις βασικές γνώσεις που πρέπει να προσφέρει το πανεπιστήμιο, ώστε να διαμορφώνονται πραγματικά ολοκληρωμένοι επιστήμονες και όχι ανασφαλείς υπερεξειδικευμένοι πτυχιούχοι καταρτισιακών μαθήσεων. Βασικές προϋποθέσεις για την καθιέρωση της ελεύθερης πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι αφενός η αξιοποίηση και ανάπτυξη υφιστάμενων υποδομών και του επιστημονικού δυναμικού των τριτοβάθμιων ιδρυμάτων και αφετέρου η μετά το Ενιαίο Λύκειο συγκρότηση ενός δημόσιου και δωρεάν συστήματος μεταλυκειακής τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης, με ανοικτές βέβαια διόδους προς τα ΑΕΙ. Επιμόρφωση – Αναβάθμιση εκπαιδευτικών

20

Οι εκπαιδευτικοί αποτελούν κλειδί για κάθε μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα και αυτό που τους αξίζει είναι ο

Ο τρόπος εισαγωγής στην τριτοβάθμια δεν είναι ένα «τεχνικό» ζήτημα αλλά συναρτάται με την συνολική εκπαιδευτική πολιτική, επηρεάζει όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και εκφράζει τις σχέσεις της παιδείας με την κοινωνία. Η ελεύθερη πρόσβαση προϋποθέτει μετατόπιση της προτεραιότητας από διαδικασία μέτρησης και καταγραφής των ικανοτήτων των μαθητών σε διαδικασία ανάπτυξης αυτών των ικανοτήτων

σεβασμός και η αξιοπρέπεια. Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ δεσμεύεται ότι σε διάλογο με τις ομοσπονδίες των εκπαιδευτικών θα προχωρήσει στη θεσμική επεξεργασία του νέου καταστατικού χάρτη για την παιδεία και θα σχεδιάσει πολιτικές βελτίωσης του εκπαιδευτικού έργου. Έχουμε επεξεργαστεί ένα πολυδιάστατο πρόγραμμα μορφωτικής, κοινωνικής και οικονομικής αναβάθμισης του εκπαιδευτικού προσωπικού των σχολείων, με έμφαση στην αρχική εκπαίδευση και τη μακράς διάρκειας επιμόρφωση, την ενίσχυση των ευκαιριών για μεταπτυχιακές σπουδές, και τη βελτίωση των συνθηκών εργα-

σίας τους. Στοιχεία αυτού του προγράμματος είναι ο τερματισμός των απολύσεων, η κατάργηση της «εργασιακής εφεδρείας» και όλων των ευέλικτων μορφών εργασίας στην εκπαίδευση, το άνοιγμα των διορισμών νέων εκπαιδευτικών και η πολύπλευρη στήριξη των νεοδιορίστων. Για να επιτευχθούν όσα αναφέρθηκαν, απαιτείται να αυξήσουμε τις δημόσιες δαπάνες για την παιδεία, να αξιοποιήσουμε κατάλληλα τους ευρωπαϊκούς πόρους (ΕΣΠΑ) και να οργανώσουμε καλύτερα τη δημόσια εκπαίδευση, ώστε να αυξηθεί η αποτελεσματικότητά της.

Α2. Μεταλυκειακή Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση Καθιερώνουμε ένα επαρκές, σύγχρονο και αξιόπιστο δίκτυο δημόσιας μεταλυκειακής τεχνικής – επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης ως βασικό συστατικό στοιχείο της δημόσιας εκπαίδευσης. Το δίκτυο αυτό Μεταλυκειακής Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, στο οποίο θα ενταχθούν και τα σημερινά ΙΕΚ: * θα καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες των αποφοίτων του Ενιαίου Λυκείου που δεν επιθυμούν να συνεχίσουν στα ΑΕΙ, * θα παρέχει το σύνολο των τεχνολογικών ειδικοτήτων που χρειάζεται η ελληνική κοινωνία και * θα απονέμει πτυχία με αναγνωρισμένα επαγγελματικά δικαιώματα. Η φοίτηση θα διαρκεί από 1-3 έτη, ανάλογα με την ειδικότητα, ενώ οι σπουδαστές θα έχουν πάντα τη δυνατότητα συνέχισης των σπουδών τους στα ΑΕΙ.

Α3. Ενιαίος Δημόσιος χώρος Ανώτατης εκπαίδευσης και Έρευνας με αναβάθμιση των ΤΕΙ και με Δημόσια Ερευνητικά Κέντρα Η πρότασή μας για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και Έρευνα απαντά στον κατακερματισμό που υφίστανται οι

ΠΑΙΔΕΙΑ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ 14 ΙΟΥΛΙΟΥ 2013

3 αυτόνομες περιοχές (τα Ερευνητικά Κέντρα, τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ) που σταδιακά ιδιωτικοποιούνται, αλληλοεπικαλύπτονται και αντιπαρατίθενται ανταγωνιστικά. Γι’ αυτό προτείνουμε τον Ενιαίο Δημόσιο Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας.

Z Είναι Δημόσιος Χώρος, κατά την επιταγή του άρθρου

16 και παρέχει δημόσια δωρεάν Εκπαίδευση χωρίς δίδακτρα. Τα Ερευνητικά Κέντρα είναι επίσης δημόσια. Εκπαιδευτικοί και ερευνητές είναι δημόσιοι λειτουργοί –συνεργάζονται χωρίς αποκλεισμούς στη διδασκαλία και στην έρευνα υπό προϋποθέσεις και όρους που ο νόμος θα ορίζει. Είναι υποχρέωση του κράτους να παρέχει στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και στα Ερευνητικά Κέντρα τους απαραίτητους και αναγκαίους πόρους που διασφαλίζουν την αποστολή τους.

Z Απαγορεύεται η ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ. Τα ΑΕΙ είναι αυτοδιοικούμενα και απολαμβάνουν της αυτοτέλειας που το Σύνταγμα ορίζει. Συμβάλλουν στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.

Z Είναι Ενιαίος Χώρος, δηλαδή διδάσκοντες –ερευνητές και διδασκόμενοι έχουν ενιαία δικαιώματα και υποχρεώσεις, τα οποία ορίζει κοινό καταστατικό– θεσμικό πλαίσιο. Συνεργάζονται στην διεξαγωγή της διδασκαλίας και έρευνας χωρίς στεγανά και αποκλεισμούς.

Z Οι προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί τίτλοι και τα διδακτορικά απονέμονται από τα ΑΕΙ με συνεργασία των ερευνητικών κέντρων και την μεγαλύτερη δυνατή αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, των υποδομών και των πόρων.

Z Τα ΑΕΙ απονέμουν αδιάσπαστα, ενιαία πτυχία 4ετούς ή 5ετούς προπτυχιακής φοίτησης, τα οποία παρέχουν ίσα δικαιώματα σε αποφοίτους συναφών προγραμμάτων σπουδών και ιδίων ετών φοίτησης.

Z Τα ΑΕΙ οργανώνουν με την ισότιμη συνεργασία των ερευνητικών κέντρων, τις μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές.

Z Η βασική και εφαρμοσμένη έρευνα διεξάγεται στον Ενιαίο Δημόσιο Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας με ελευθερία και δημοκρατία και χρηματοδοτείται από Δημόσιους πόρους.

Z Η διάκριση σε ΤΕΙ και Πανεπιστήμια οφείλει να επανεξετασθεί και να ακυρωθεί μετά από διάλογο με την ακαδημαϊκή κοινότητα και μεταβατική περίοδο που θα ορισθεί από κοινού. Κατά τη μεταβατική περίοδο παρέχονται οι δυνατότητες σε διδάσκοντες και διδασκόμενους με ειδικές ρυθμίσεις να ενταχθούν στην νέα δομή. Σύμφωνα με αυτήν την λογική τα ΤΕΙ μετασχηματίζονται σε Πανεπιστημιακές μονάδες. Τα ΤΕΙ από τη Ίδρυση τους και μέχρι πρόσφατα με το σχέδιο Αθηνά αποτέλεσαν το άμεσο πεδίο άσκησης αντιδραστικών πολιτικών στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Η ασαφής και επισφαλής θέση τους στον ακαδημαϊκό χάρτη της χώρας δεν άλλαξε με την νομοθετική «ανωτατοποίηση» τους, αντίθετα αντιμετωπίστηκαν κι αυτά από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ ως ο δούρειος ίππος της υποβάθμισης και ιδιωτικοποίησης των ΑΕΙ. Ο διαχωρισμός επιστήμης και εφαρμογής που αποτέλεσε τη βάση συγκρότησης τους, δεν εξυπηρετεί τις ανάγκες της παραγωγής και αναπαραγωγής της επιστήμης που είναι ο ρόλος της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Η ύπαρξη δύο κατηγοριών πτυχιούχων από τα ΤΕΙ και τα Πανεπιστήμια στο ίδιο επαγγελματικό πεδίο, λειτούργησε μόνο προς όφελος της αγοράς, δημιούργησε όρους επισφαλούς εργασίας και ανταγωνισμό μεταξύ των πτυχιούχων και των Ιδρυμάτων από τα οποία προέρ-

Οφείλουμε να ανατρέψουμε τον κατακερματισμό των πτυχίων και την εξειδίκευση που εισάγει σε προπτυχιακό επίπεδο το σχέδιο Αθηνά με τις κατευθύνσεις. Καλούμε την ακαδημαϊκή κοινότητα να εργαστεί για να συνολικοποιήσει το περιεχόμενο των σπουδών στο πλαίσιο που καθορίζουν οι βασικές επιστημονικές πειθαρχίες. Καλούμε την ακαδημαϊκή κοινότητα να εργαστεί για να συνθέσει και να συνολικοποιήσει μαθήματα που προέκυψαν από τον κατακερματισμό γνωστικών αντικειμένων σε επιμέρους πεδία όλα αυτά τα χρόνια χονται.

Z Στην κατηγοριοποίηση των Ιδρυμάτων συνέβαλε και το σύστημα των Πανελλαδικών εξετάσεων, το οποίο επέβαλε στους υποψηφίους ενιαία πεδία εξέτασης σε επιστημονικά πεδία διαφορετικής βαρύτητας. Αυτό τον κατακερματισμό Ιδρυμάτων, επιστημονικών πεδίων και πτυχίων επιθυμεί να ανατρέψει η πρόταση μας για τον Ενιαίο Δημόσιο Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης. Οφείλουμε να ανατρέψουμε τον κατακερματισμό των πτυχίων και την εξειδίκευση που εισάγει σε προπτυχιακό επίπεδο το σχέδιο Αθηνά με τις κατευθύνσεις. Καλούμε την ακαδημαϊκή κοινότητα να εργαστεί για να συνολικοποιήσει το περιεχόμενο των σπουδών στο πλαίσιο που καθορίζουν οι βασικές επιστημονικές πειθαρχίες. Καλούμε την ακαδημαϊκή κοινότητα να εργαστεί για να συνθέσει και να συνολικοποιήσει μαθήματα που προέκυψαν από τον κατακερματισμό γνωστικών αντικειμένων σε επιμέρους πεδία όλα αυτά τα χρόνια. Στη δική μας λογική το Τμήμα είναι η ακαδημαϊκή μονάδα που συγκροτεί κι οργανώνει δημοκρατικά το συνολικό επιστημονικό πεδίο που καταλήγει σε ενιαίο πτυχίο απορρίπτοντας τους δύο κύκλους σπουδών της Μπολόνιας. Η εφαρμογή της Μπολόνιας σήμερα εγκαταλείπεται σε σημαντικά πανεπιστήμια του Ευρωπαϊκού Χώρου. Για την Ελλάδα σε συνθήκες κρίσης θα αποτελούσε έγκλημα, τόσο για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας όσο και για την ίδια την νέα γενιά. Δεσμευόμαστε να διεκδικήσουμε στο επίπεδο του ευρωπαϊκού Χώρου εκπαίδευσης την ισοτίμηση των ενιαίων αδιάσπαστων ελληνικών πτυχίων με

τχ. 83

τα δύο πτυχία (Bachelor + Master) του ευρωπαϊκού Χώρου. Τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα δεν είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις, που υπόκεινται και ρυθμίζονται από τους νόμους της αγοράς. Γι’ αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ θα καταργήσει όλους τους μνημονιακούς και νεοφιλελεύθερους νόμους για την Ανώτατη Εκπαίδευση. Άμεσα δεσμευόμαστε για τη νομοθετική αποκατάσταση της δημοκρατικής λειτουργίας των ΑΕΙ. Μπορούμε να εγγυηθούμε την κατάθεση πρότασης νόμου για ένα δημοκρατικό καταστατικό θεσμικό χάρτη, προϊόν μεγάλης συζήτησης και διεργασιών εντός των ΑΕΙ. Διδάσκοντες και διδασκόμενοι μπορούν να ανατρέψουν την υφιστάμενη κατάσταση και να συνεργαστούν για μια μεγάλη αλλαγή στο Χώρο της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και Έρευνας. Η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ για δημόσια Ερευνητικά Κέντρα Στα ερευνητικά κέντρα της χώρας, παρά τα προβλήματα, εξακολουθεί να παράγεται πρωτότυπο και με διεθνή αναγνώριση έργο, από ερευνητικό και επιστημονικό προσωπικό κατά κανόνα υψηλού επιπέδου και υψηλής εξειδίκευσης. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αναγνωρίζει τις προσπάθειες της ερευνητικής κοινότητας, καθώς και πολυάριθμων ελλήνων ερευνητών στο εξωτερικό, στη βάση της αντίληψης που έχει για τον ρόλο της Παιδείας και της Έρευνας στις σύγχρονες κοινωνίες της γνώσης. Ζητούμενα είναι η πρόοδος στα πεδία της γνώσης και του πολιτισμού, αλλά και της οικονομικής ανάπτυξης. Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ δεσμεύεται για αύξηση των εθνικών κονδυλίων για την Έρευνα, με στόχο σταδιακά να προσεγγίσει τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ (στο 2,01% του ΑΕΠ το 2012). Σε πρώτη φάση θα πρέπει να υποστηριχθεί τόσο το παραγόμενο ερευνητικό έργο όσο και οι σημαντικές ερευνητικές και τεχνολογικές υποδομές, και επίσης να ληφθούν άμεσες πρωτοβουλίες για νέους ερευνητές (π.χ. με την προκήρυξη ανταγωνιστικών προγραμμάτων σε ερευνητικούς τομείς εθνικής προτεραιότητας, με τη χρηματοδότηση καινοτόμων επιχειρήσεων νέων ερευνητών, την πρόσληψη νέων ερευνητών σε χαμηλές βαθμίδες, κ.λπ.), ώστε να εξασφαλισθεί η κρίσιμη μάζα και το αναγκαίο τεχνολογικό & επιστημονικό επίπεδο του εγχώριου παραγωγικού δυναμικού, να ανασταλεί η συνεχής φυγή νέων διδακτόρων και μεταδιδακτορικών συνεργατών στο εξωτερικό, αλλά και να διασφαλίζεται η αναγκαία συνέχεια στην ερευνητική διαδικασία. Πρωταρχικός στόχος του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ είναι η ενίσχυση του ενιαίου, δημόσιου και ακαδημαϊκού χαρακτήρα των Ιδρυμάτων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και των Ερευνητικών Κέντρων. Στο πλαίσιο αυτό προτείνουμε: * Ουσιαστική και ισότιμη διασύνδεση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και των Ερευνητικών Κέντρων. Για τον σκοπό αυτό απαιτούνται άμεσες ρυθμίσεις από την Πολιτεία προκειμένου καταρχήν να αποκατασταθεί το πνεύμα ισοτιμίας μεταξύ ανώτατης εκπαίδευσης και ερευνητικών κέντρων, να θεσπισθούν μέτρα κινητικότητας και συνεργειών και να εκδημοκρατιστεί το μοντέλο διοίκησης, στην κατεύθυνση υλοποίησης του Ενιαίου και Δημόσιου Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας. Επιπλέον στόχος του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ είναι η διαμόρφωση και η υλοποίηση μιας Εθνικής Ερευνητικής Πολιτικής, που, με αιχμή του δόρατος τα δημόσια Ερευνητικά Κέντρα, θα συμβάλει στην ανασυγκρότηση και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό προτείνουμε: * Ένα δημοκρατικά σχεδιασμένο από την Πολιτεία Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την Έρευνα και την Τεχνολογική Ανάπτυξη που να αντανακλά τις εθνικές προτεραιότητες, με σκοπό την ορθή και οικολογική αξιοποίηση

21

ΠΑΙΔΕΙΑ των φυσικών και ανθρωπίνων πόρων. Προϋπόθεση για αυτό είναι η διενέργεια ουσιαστικής διαβούλευσης με τους εμπλεκόμενους φορείς. * Ένα πλήρες και σαφές θεσμικό & ρυθμιστικό πλαίσιο για την Έρευνα και την Τεχνολογική Ανάπτυξη. Εκτός των άλλων, θα περιλαμβάνονται ρυθμίσεις για τη διασύνδεση των δημόσιων ερευνητικών φορέων και του καινοτόμου παραγωγικού τομέα, ώστε οι φορείς της έρευνας να συμβάλλουν μέσω της μεταφοράς τεχνογνωσίας στην ανάπτυξη της καινοτομίας του παραγωγικού τομέα, με σκοπό την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Z για τη διά βίου εκπαίδευση

22

Η διά βίου εκπαίδευση ως κοινωνικό αγαθό Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές και αντιλήψεις, ιδιαίτερα στη μνημονιακή εποχή, έχουν συνθλίψει το δικαίωμα όλων των ανθρώπων για πρόσβαση στη νέα γνώση καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, αλλοιώνοντας την έννοια και το ίδιο το περιεχόμενο της γνώσης με οικονομίστικα κριτήρια και στοχεύσεις. Τα νεοφιλελεύθερα όρια των προγραμμάτων της «διά βίου μάθησης», έτσι όπως αυτά αρθρώνονται μέσα από τις αντιλήψεις της απασχολησιμότητας και των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, της ανταγωνιστικότητας κλπ, γίνονται ακόμη πιο διακριτά στο φόντο της διάλυσης της παιδείας ως δημόσιου κοινωνικού αγαθού, των ταξικών και άλλων αποκλεισμών που χαρακτηρίζουν την Ευρωπαϊκή και Ελληνική πραγματικότητα στις συνθήκες μιας εκτεταμένης περιόδου σκληρής λιτότητας. Ιδιαίτερα στη χώρα μας τα προγράμματα αυτά υπήρξαν σε σημαντικό βαθμό πεδίο διασπάθισης πόρων, πελατειακών λογικών και παρεμβάσεων, πεδίο ανορθολογικού προγραμματισμού, πεδίο νεοφιλελεύθερων αντιλήψεων και πολιτικών. Δεν υπηρέτησαν κοινωνικές ανάγκες, δεν παρήγαγαν καμία προστιθέμενη αξία στην ανασυγκρότηση της χώρας, ελάχιστα συνέβαλαν στην ανάπτυξη, στην καινοτομία και στην πνευματική ζωή του τόπου. Για την αριστερά, η ανθρώπινη ανάγκη για εφ’ όρου ζωής πρόσβαση στη πολύπλευρη γνώση, μέσα από διάφορες μορφές του κοινωνικού γίγνεσθαι, χρειάζεται να εξασφαλίζεται από την πολιτεία ως κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα. Με αυτή την έννοια η αριστερά χρειάζεται από τώρα να παρέμβει και στο επίπεδο του προσανατολισμού, του περιεχομένου αλλά και των μορφών που παρέχεται σήμερα η διά βίου εκπαίδευση, διεκδικώντας από σήμερα αλλαγές και στο θεσμικό επίπεδο. Θεσμοί, όπως τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, προγράμματα, όπως της ελληνομάθειας για μετανάστες, της από απόσταση εκπαίδευσης, της δημιουργικής αξιοποίησης ελεύθερου χρόνου, της εκμάθησης πληροφορικής και ξένων γλωσσών μπορούν να συμβάλλουν στην άρση κοινωνικών και χωρικών φραγμών στη βάση των αρχών της ισότητας και της χειραφέτησης. Οι δύο βασικοί πυλώνες της Διά Βίου Εκπαίδευσης, η Γενική Εκπαίδευση Ενηλίκων και η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, αποτελούν σημαντικές παραμέτρους για την προσωπική ολοκλήρωση του κριτικά σκεπτόμενου ενεργού πολίτη αλλά και για την επαγγελματική εξέλιξη. Είναι αναγκαίο συνεπώς από τη σκοπιά της αριστεράς, παράλληλα με τους γενικότερους στόχους για την ανατροπή του νεοφιλελεύθερου μοντέλου στην παιδεία, να στοχεύσουμε σε μια δημόσια διά βίου εκπαίδευση: Z που να μπορεί να προσφέρεται δωρεάν σε όλους Z να λειτουργεί με διαφάνεια και δημόσια/κοινωνική λογοδοσία Z να είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες των διαφόρων περιοχών και συνεπώς αποκεντρωμένη

Z οι λειτουργοί της να εργάζονται με αξιοπρεπείς εργα-

σιακούς όρους Είναι προφανές ότι σε μια τέτοια προοπτική χρειάζονται μεταβατικά στάδια, καθώς και επανεξέταση ολόκληρου του πλαισίου και δημόσιος διάλογος. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: Για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης της μουσουλμανικής μειονότητας Θράκης Η εκπαίδευση των παιδιών της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη παραμένει υποβαθμισμένη, αναχρονιστική, βαθιά ταξική και χρειάζεται αναβάθμιση. Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ αποσκοπεί στην άρση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων και του αποκλεισμού, στη βελτίωση της παρεχόμενης μόρφωσης, στην κατοχύρωση του εκπαιδευτικού αγαθού για όλα τα παιδιά της μειονότητας ανεξάρτητα από φύλο, τάξη, τόπο διαμονής και τρόπο ζωής. Για το σκοπό αυτό χρειάζονται αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας και εποπτείας των μειονοτικών σχολείων, κατάργηση διοικητικών αναχρονισμών, σταθερή και ισότιμη χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό και βελτίωση των υποδομών. Τα παραπάνω είναι αναγκαία ώστε το μειονοτικό σχολείο να πάψει να λειτουργεί υπό «καθεστώς εξαίρεσης» και να ενταχθεί πλήρως και οργανικά στο γενικό εκπαιδευτικό σύστημα, διατηρώντας τον ιδιαίτερο ρόλο του και τα χαρακτηριστικά του. Χρειάζεται να προωθηθούν αλλαγές στα αναλυτικά και ωρολόγια προγράμματα καθώς και επικαιροποίηση των βιβλίων, να υπάρξει καλύτερη συνεργασία του τουρ-

κόφωνου και ελληνόφωνου προγράμματος, να υπάρξουν δράσεις συγχρωτισμού, βελτίωση της ελληνομάθειας και εν τέλει αντιμετώπιση της διγλωσσίας ως πλεονεκτήματος για την κοινωνία. Η καθιέρωση της διγλωσσίας στα νηπιαγωγεία είναι επιβεβλημένη για την ομαλή ένταξη των παιδιών στη σχολική ζωή. Στη βελτίωση της εκπαίδευσης καθοριστικό ρόλο θα έχουν οι εκπαιδευτικοί. Είναι απαραίτητο να ρυθμιστεί άμεσα και οριστικά το θέμα της διατήρησης και αναβάθμισης του τομέα - κατεύθυνσης μειονοτικής εκπαίδευσης στο τμήμα ΠΤΔΕ του ΑΠΘ που αντικατέστησε την ΕΠΑΘ και σήμερα βρίσκεται μετέωρο. Απαιτείται η εξομοίωση των πτυχίων των δασκάλων του τουρκόφωνου προγράμματος των μειονοτικών σχολείων και η διαρκής και ουσιαστική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών των δύο προγραμμάτων και όλων των βαθμίδων. Τα μέτρα θετικής διάκρισης (ειδική ποσόστωση για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και «Πρόγραμμα για την εκπαίδευση των παιδιών της μουσουλμανικής μειονότητας») έχουν λειτουργήσει θετικά και θα πρέπει να διατηρηθούν, προσαρμοσμένα στις σημερινές συνθήκες. Η μειονοτική εκπαίδευση του μέλλοντος χρειάζεται να υπερβεί τόσο το μοντέλο του «κλειστού» και διαχωρισμένου μειονοτικού σχολείου όσο και αυτό του μονοπολιτισμικού δημόσιου σχολείου που είναι «τυφλό» απέναντι στις γλωσσικές, θρησκευτικές και ταυτοτικές διαφορές των μαθητών του. Σε κάθε περίπτωση, ο ΣΥΡΙΖΑ δεσμεύεται ότι όλες οι αλλαγές που χρειάζονται, θα τελούν υπό τον εξαντλητικό διάλογο με την ίδια την μειονότητα και τους φορείς της.

ΠΑΙΔΕΙΑ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ 14 ΙΟΥΛΙΟΥ 2013

τχ. 83

Συμβολή στη διαβούλευση Το «Παιδεία και Κοινωνία» ανοίγει τις σελίδες του σε όποιον και όποια επιθυμεί να συμβάλλει στη σημαντική αυτή πρωτοβουλία του Τμήματος Παιδείας. Ως πρώτη συμβολή στον διάλογο ακολουθεί κείμενο του μέλους της Συντακτικής μας Ομάδας Άλκη Ρήγου

Κάποιες πρώτες κριτικές παρατηρήσεις Το κείμενο του Τμήματος Παιδείας που παραθέσαμε και αποτελεί βάση για μια ανοικτή στην Κοινωνία συζήτηση για το Δημόσιο Αγαθό της Παιδείας και της Έρευνας, έχω την αίσθηση ότι σε πολλά του σημεία φαίνεται πιο στρογγυλεμένο ακόμη και πιο πίσω από επεξεργασίες που είχαμε κάνει ως Θεματική Παιδείας πριν τις εκλογές του 2009 και είχε κυκλοφορήσει – το μόνο εξειδικευμένο θεματικά εκλογικό υλικό – πλατιά με τίτλο : Θέσεις και Προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ Για την Παιδεία ΟΥΤΕ ΒΗΜΑ ΠΙΣΩ! Αγώνες για Δημόσια Παιδεία για όλους και όλες στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Και επειδή μου ζητήθηκε να κάνω παρατηρήσεις πριν την δημοσιοποίηση του – αίτημα στο οποίο ανταποκρίθηκα άμεσα από τις 6 Ιουνίου – και με λύπη μου διαπιστώνω ότι παρ’ όλο που αυτές θεωρήθηκαν ‘καίριες και σημαντικές’ και θα εντάσσονταν στο κείμενο οι ουσιαστικότερες από αυτές αγνοήθηκαν… για άγνωστους σε εμένα λόγους. Οπότε νοιώθω υποχρεωμένος να τις επαναφέρω στη δημόσια συζήτηση πολύ περισσότερο που αποτελούν αξιακά προτάγματα της δικής μας Αριστεράς εδώ και χρόνια με βάση τα οποία τοποθετούνται οι βουλευτές και βουλευτίνες μας στο Κοινοβούλιο, όλοι μας σε δημόσιες συζητήσεις και αναδεικνύουμε συνέχεια στην οχτάχρονη μηνιαία αυτή έκδοση. Αναφέρομαι σε τρία ενδεικτικά παραδείγματα που λείπουν αδικαιολόγητα από το κείμενο του Τμήματος: Z η κατάργηση των μαθητικών παρελάσεων και του μιλιταριστικού πνεύματος.

Z η καθιέρωση ενός ανεξίθρησκου σχολείου απαλλαγμένου από τη μισαλλοδοξία και τη δογματική μονομέρεια. Αγωνιζόμαστε για το διαχωρισμό της Εκκλησίας από την εκπαίδευση με κατάργηση του θρησκευτικού όρκου κατά την ανάληψη των καθηκόντων τους, της πρωινής προσευχής και του εκκλησιασμού. Την αντικατάσταση του μαθήματος των θρησκευτικών από μια επιστημονική κοινωνιολογική και πολιτισμική προσέγγιση του φαινομένου της θρησκείας. Την κατάργηση όλων των δημόσιων εκκλησιαστικών

σχολείων και ένταξη των εκπαιδευτικών και μαθητών στο ενιαίο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα.

Z Η δέσμευσή μας για κατάργηση του αντισυνταγματικού Νόμου Διαμαντοπούλου για τα ΑΕΙ ΚΑΙ ΑΤΕΙ και όσες νομοθετικές ρυθμίσεις τον ακολούθησαν με τελευταίο το σχέδιο ΑΘΗΝΑ, όπως η κατάργηση του συνταγματικά κατοχυρωμένου αυτοδιοίκητου με τα Συμβούλια Διοίκησης, η μετατροπή του εκάστοτε Υπουργού Παιδείας σε ανεξέλεγκτο προϊστάμενο των ΑΕΙ , η ουσιαστική κατάργηση της έννοιας του Συμμετοχικού Πανεπιστημίου , της φοιτητικής συμμετοχής. της αποδυνάμωσης των συλλογικών Οργάνων και τις υπερεξουσίες μονοπρόσωπων οργάνων όπως του Κοσμήτορα Όπως επίσης στο τελευταίο μπούλετ της πρώτης σελίδας για την δημοκρατία στο σχολείο ενώ πολύ ωραία αναφέρεται η ελευθερία και η αυτοδιαχείριση… η εφαρμογή της δεν αρκεί να κατοχυρώνεται θεσμικά και να επαφίεται στην εκπαιδευτική κοινότητα’ αλλά τονίζεται και ‘υπό την εποπτεία του κράτους’, ενώ στο κείμενο του 2009 οι αρχές αυτές κατοχυρώνονταν «με κύτταρο τους συλλόγους διδασκόντων/ουσών, τα μαθητικά συμβούλια (για τα οποία στο κείμενο δεν αναφέρεται ούτε λέξη) την σχολική κοινότητα…στη βάση της αιρετότητας και της ανακλητότητας που θα εξασφαλίζει την παιδαγωγική ευθύνη και ελευθερία του διδάσκοντα αλλά και την ενεργό συμμετοχή του διδασκομένου…». Οι διαφορές είναι προφανώς ουσιώδεις. Ειδικότερα: Το όλο κείμενο θα μπορούσε να είναι λεκτικά πιο επιμελημένο και πιο σύντομο στο βαθμό που έχει πάμπολλες αλληλοεπικαλύψεις. Αλλά και λέξεις κακόηχες όπως π.χ. ισοτίμηση αντί της ορθότερης πλήρους ισοτιμίας. Επίσης καλό θα είναι στα κείμενα μας για τη Παιδεία να μην χρησιμοποιούμε όρους που παραπέμπουν σε οικονομίστικες αντιλήψεις οι οποίες δεν αντιστοιχούν με το αξιακό περιεχόμενο των θέσεων μας όπως ‘κοινό ταμείο…από το οποίο εκταμιεύουμε αγαθά συσσωρευμένης γνώσης’. Αντί του κοινού ταμείου μπορεί να μπει η ουσία του ουμανιστικού μας πολιτισμού και αντί του εκταμιεύει να απολαμβάνει. Το θέμα δεν είναι δευτερεύον αλλά ουσιαστικό.

Όπως ουσιαστικό πρόβλημα προκαλεί και η συνεχής επανάληψη του όρου… ‘σταδιακά’ στην εφαρμογή των προτάσεων μας, γεγονός που επιτρέπει αναγνώσεις στρογγυλέματος των επαγγελιών μας, αντί του ορθότερου όρου… «προγραμματισμένα». Επίσης στον στόχο μας για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση – μαύρα γράμματα -μετά τη λέξη «στόχο» καλό θα ήταν και για μια φορά έστω, να μπει η έννοια της αξιακής επαναθεμελίωσης του Δημόσιου Αγαθού της Παιδείας μέσα από την καθολικότητα του δικαιώματος … σε ένα ποιοτικά ανοιχτό…εκπαιδευτικό σύστημα. Στους Άξονες της μεταρρύθμισης που ακολουθούν στο τρίτο σημείο με μπούλετ όχι «αναβάθμιση του Λυκείου» αλλά (επανα)ουσιαστικοποίηση του καθώς και να προστεθεί η συνακόλουθη πρόταση για ύπαρξη ουσιαστικού πτυχίου Λυκείου. Στην ίδια ενότητα σημ. 5 με μπούλετ, η έκφραση και ‘μετάβαση… προς την ελεύθερη πρόσβαση’ δημιουργεί επίσης συγχύσεις ως προς την αποφασιστικότητα της πρότασης μας για την ελεύθερη πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στη συνέχεια εκεί που γράφουμε και ορθά για την ιδιωτική εκπαίδευση και την φροντιστηριακή παραπαιδεία παραλείπουμε αδικαιολόγητα την πάγια θέση μας ότι αποτελούν παθογένεια του εκπαιδευτικού συστήματος η οποία θα καταστεί περιττή μέσα από την αναβάθμιση του δημόσιου σχολείου… όπως επίσης δεν αναφερόμαστε όταν μιλάμε για τα εργασιακά δικαιώματα των εργαζόμενων στην ιδιωτική εκπαίδευση ότι αυτά οφείλουν να κατοχυρώνονται σε πλήρη αντιστοιχία με εκείνα των δημόσιων εκπαιδευτικών. Στο σημείο που γράφουμε για το ενιαίο Λύκειο στο πέμπτο μπούλετ νομίζω ότι υπάρχει ένα ουσιαστικό παιδαγωγικό λάθος όταν αναφερόμαστε στην αντίληψη ότι οι εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές των μαθητών γίνονται σε μεταγενέστερο του Λυκείου επίπεδο. Αντίθετα η όλη μας αντίληψη για το ενιαίο Λύκειο Θεωρίας και Πράξης βασίζεται και στην δυνατότητα που παρέχει στον μαθητή του για την ομαλή παιδαγωγικά και πλουραλιστικά ικανότητά του στις επαγγελματικές επιλογές. Αν όχι σ’ αυτό το επίπεδο ποιό είναι το …μεταγενέστερο; Στο μεταβατικό στάδιο για την ανάπτυξη του νέου τύπου Λυκείου που προτείνουμε το: ‘πρέπει να γίνει σταδιακά’ καλύτερα να αντικατασταθεί με το προτείνουμε να προχωρήσει. Στην ενότητα για το περιεχόμενο των μαθημάτων που ακολουθεί, στην πρώτη σειρά υπάρχει

23

ΠΑΙΔΕΙΑ ένας απριορισμός ότι οι μαθητές και φοιτητές (εδώ και αν είναι απριορισμός) ‘μαθαίνουν όλα και τίποτε’ που καλό είναι να αντικατασταθεί με το μαθαίνουν πολλά χωρίς αντίστοιχη εμβάθυνση. Στη δεύτερη παράγραφο, πρώτη σειρά μετά το «καλλιέργεια» να προστεθεί κριτικής και ελεύθερης σκέψης… επίσης στην προτελευταία σειρά της παραγράφου μετά το «αναρίθμητα» να προστεθεί ..πολλά και επαναλαμβανόμενα. Στην ενότητα αποτίμηση, στη δεύτερη παράγραφο μετά το «σχολείο» να προστεθεί «ως χώρο δημιουργικής και αλληλέγγυας και όχι ατομικά ανταγωνιστικής, κοινότητας χαράς και δημιουργικής μάθησης». Στην ίδια ενότητα τελευταία παράγραφο γι’ αυτό το λόγο ο ΣΥΡΙΖΑ..να φύγει το … «θα επανεξετάσει» και να αντικατασταθεί με το «είναι αντίθετος». Στην ενότητα για τα πτυχία των ΑΕΙ, στην πρώτη σειρά μετά το ενιαία πτυχία 4ετούς ή 5ετούς φοίτησης ξεχνάμε τις Ιατρικές που είναι 6ετούς φοίτησης, στο 4ο βελάκι της ίδιας ενότητας καλό είναι να μιλάμε για ΑΤΕΙ και όχι ΤΕΙ παντού και στον μετασχηματισμό τους στην 4η σειρά να προστεθεί «σε ουσιαστικές και όχι τυπικές πανεπιστημιακές μονάδες»… στην δε επόμενη σειρά να φύγει οπωσδήποτε το «… και μέχρι πρόσφατα με το σχέδιο Αθηνά», γιατί ενώ δεν το εννοεί με τον τρόπο που διατυπώνε-

24

ται είναι ως το σχέδιο ‘Αθηνά να έβαλε τέλος στην κακιά προγενέστερη τακτική. Στην επόμενη ενότητα για τον Δημόσιο χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης λείπουν αδικαιολόγητα όλα όσα αναφέρω ως Τρίτη παράλειψη με βάση τα οποία τοποθετήθηκαν και οι βουλευτές μας, στην πρόσφατη συζήτηση της πρότασης νόμου μας στην επιτροπή μορφωτικών υποθέσεων της Βουλής σύμφωνα και με όσα συμφωνήσαμε στην αντίστοιχη συνεδρίαση της ΕΕΚΕ. Στην ίδια ενότητα δεν αναφέρετε τίποτε για την συντελούμενη διάλυση των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών και την διακοπή διαδικτυακής επικοινωνίας και την αδυναμία σύνδεσης με τα διεθνή επιστημονικά περιοδικά η οποία στερεί την αναγκαία αλληλοτροφοδότηση των επιστημονικών κατά κλάδο ερευνητικών εξελίξεων. Επίσης στο μπούλετ για τον δημοκρατικό σχεδιασμό είναι αναγκαίο να προστεθεί επιτέλους και η οικολογική της διάσταση. Όπως καλό θα ήταν να υπήρχε μια ευρύτερη ανάλυση - πρόταση η οποία να αναφέρετε στο γεγονός ότι στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό η γνώση και η πληροφορία μετατρέπονται σε καίρια Υλική δύναμη με καταλυτικές επιδράσεις. Ο έλεγχος της γνώσης αποτελεί καθοριστικό στοιχείο της όποιας παραγωγικής ανασυγκρότησης και εδώ εδράζεται και η βαθύτερη ουσία της αντίστασης

που οφείλουμε να συγκροτούμε σε όλα τα επίπεδα, απέναντι στην αντιδημοκρατική και αντιπαιδαγωγική αντιμεταρρύθμιση που επιχειρούν οι μνημονιακές Κυβερνήσεις. Τέλος ως προς τα παραρτήματα νομίζω ότι χρειαζόμαστε επεξεργασίες ειδικές και για τα ΑμεΑ. Στο δεύτερο για την μειονότητα της Θράκης, να φύγει οπωσδήποτε η λέξη «μουσουλμανική». Οι μειονοτικοί συμπολίτες μας με βάση τη συμφωνία του Ελσίνκι αυτοπροσδιορίζονται εθνοτικά και προφανώς όχι θρησκευτικά. Αποτελεί λάθος η θρησκειοποίηση της μειονότητας από ένα Αριστερό μάλιστα κόμμα. Επίσης οφείλουμε να τοποθετηθούμε αρνητικά στη συνέχιση ύπαρξης των αδιαφανών και υπερσυντηρητικών ‘ιεροσπουδαστηρίων’ και να ανοίξουμε τη συζήτηση με τους μειονοτικούς συμπολίτες μας για τους τρόπους διδασκαλίας του κορανίου. Όπως αποτελεί αντίφαση να θεωρούμε πλεονέκτημα τη διγλωσσία και να την θέλουμε μόνο στα… νηπιαγωγεία όπου άλλωστε ήδη υπάρχει και όχι σε όλες τις βαθμίδες της 12χρονης Εκπαίδευσης. Στόχος οφείλει να είναι τα παιδιά της μειονότητας να ξέρουν καλά και Ελληνικά και Τουρκικά. Με την ελπίδα οι σκέψεις αυτές να συμβάλλουν στην έναρξη ενός ανοικτού και δημιουργικού διαλόγου. ΑΛΚΗΣ ΡΗΓΟΣ

ΠΑΙΔΕΙΑ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ 14 ΙΟΥΛΙΟΥ 2013

τχ. 83

Συζήτηση επί της πρότασης νόμου του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ «για την λειτουργία των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων» ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΝΙΚΟΛΑΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΗΣ

Εισαγωγικές σημειώσεις Στις 6/6/2013 συζητήθηκε στην Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, η από 1/8/2012 πρόταση νόμου του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ, «για την λειτουργία των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων». Η πρόταση νόμου εστιάζει στην αποκατάσταση της δημοκρατικής και ακαδημαϊκής ομαλότητας στα ΑΕΙ της χώρας και στην κατοχύρωση ενός βελτιωμένου πλαισίου φοιτητικής μέριμνας για όλους τους φοιτητές. Η συζήτηση διεξήχθη με «φόντο» την επιστράτευση, τις σχεδιαζόμενες απολύσεις και τα σχέδια για διαθεσιμότητα χιλιάδων εκπαιδευτικών, θέματα στα οποία αναφέρθηκαν εκτενώς οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ, που συμμετείχαν στην συνεδρίαση. Η συζήτηση της πρότασης νόμου, με δέκα και πλέον μήνες καθυστέρησης, οφείλεται στην απροθυμία της ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας και της Κυβέρνησης να προσέλθει στην θεσμική διαδικασία, αγνοώντας συστηματικά τις κοινοβουλευτικές της υποχρεώσεις. Παρατίθεται, στο πλαίσιο αυτό, η σύνοψη των τοποθετήσεων των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ στην συζήτηση επί της πρότασης νόμου.

Σύνοψη των τοποθετήσεων Ο Τάσος Κουράκης, εισηγητής στην πρόταση νόμου και συντονιστής της Επιτροπής Ελέγχου Κυβερνητικού Έργου Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ, τόνισε ότι «αυτό που προτείνουμε είναι να καταργηθούν όλοι οι μνημονιακοί νόμοι που αφορούν στην παιδεία καθώς και όλοι οι συνοδοί εφαρμοστικοί νόμοι. Ταυτόχρονα, ανοίγουμε έναν ουσιαστικό διάλογο με την πανεπιστημιακή κοινότητα και με όλους τους φορείς για τη δημιουργία ενός νέου χάρτη για την Ανώτατη Εκπαίδευση, με στόχο να μπορέσουμε σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα να μεταβούμε σε ένα αναβαθμισμένο νόμο πλαίσιο, ο οποίος θα θέσει τα Πανεπιστήμια σε δυναμική τροχιά (…) [Προτείνουμε στο πλαίσιο αυτό την κατάργηση] του νόμου 4009, ο οποίος θίγει το αυτοδιοίκητο των Ιδρυμάτων, υπονομεύει τις ακαδημαϊκές ελευθερίες, θέτοντας επικεφαλής των ΑΕΙ τα συμβούλια, στα οποία συμμετέχουν εξωπανεπιστημιακά

Aυτό που προτείνουμε είναι να καταργηθούν όλοι οι μνημονιακοί νόμοι που αφορούν στην παιδεία καθώς και όλοι οι συνοδοί εφαρμοστικοί νόμοι

μέλη, επιβάλλει ένα ολιγαρχικό σύστημα διοίκησης, καθώς τα συλλογικά όργανα αντικαθίστανται από αντίστοιχα μονοπρόσωπα, διαλύει την ακαδημαϊκή και επιστημονική οντότητα του τμήματος και καταργεί τη δικαιοδοσία του να καθορίζει το περιεχόμενο και τη δομή των σπουδών.(…) [Αντίστοιχα προτείνουμε την κατάργηση] του νόμου 4076, ο οποίος αποτελεί πλήγμα για τη Δημοκρατία, καθώς θεσμοθετεί την ηλεκτρονική ψήφο, που επέτρεψε την εκλογή των συμβουλίων διοίκησης χωρίς δημοκρατική διασφάλιση, ενώ απέκλεισε την φοιτητική κοινότητα από την διαδικασία. (...)[Προτείνουμε επίσης την κατάργηση των διατάξεων του ν. 4081] που αφορούν στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου, με βάση τις οποίες όλη η ακίνητη περιουσία των ΑΕΙ μπορεί να εκποιείται για την εξόφληση του χρέους, ενώ την ίδια στιγμή ανατίθεται η διαχείριση των ΕΛΚΕ σε Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. (…) Τον νόμο 4073, ο οποίος νομιμοποιεί την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, ενώ ρυθμίζει και τους όρους αδειοδότησης και λειτουργίας των κολεγίων, την ίδια στιγμή που εξισώνει τα πτυχία τους με εκείνα των δημοσίων πανεπιστημίων. (… ) Τέλος [προτείνουμε την κατάργηση], των τροποποιήσεων του εν λόγω νόμου, με βάση τις οποίες τα δημόσια πανεπιστήμια μπορούν να ιδρύουν ιδιωτικά κολέγια, ΚΕΚ, ευτελίζοντας κάθε έννοια συνταγματικότητας, ενώ παρέχονται ταυτόχρονα σκανδαλώδεις διευκολύνσεις στην διαδικασία αδειοδότησης δομών ιδιωτικής εκ-

παίδευσης και κατάρτισης». Ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ αναφέρθηκε και στις τρέχουσες εξελίξεις στην δημόσια εκπαίδευση ζητώντας, «την διαβεβαίωση ότι θα σταματήσει να τιμωρείται η εξωδιδακτική συμπεριφορά και ότι θα απαλλαγεί όλος ο διδακτικός κόσμος -και προφανώς όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι- από το όνειδος της αυτοδίκαιης αργίας. (…) Επίσης ζητάμε να αρθεί η επιστράτευση των εκπαιδευτικών (…) καθώς είναι παράνομη και αντισυνταγματική. Όσον αφορά στο θέμα του ωραρίου εμείς λέμε πάρα πολύ καθαρά ότι θα επαναφέρουμε το ωράριο. Εκτιμούμε ότι η αύξηση του ωραρίου των εκπαιδευτικών δεν σχετίζεται με την βελτίωση της εκπαιδευτικής λειτουργίας, αλλά στοχεύει στην υλοποίηση της μνημονιακής δέσμευσης για την απόλυση 12 χιλιάδων εκπαιδευτικών. Δηλώνουμε ως ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ ότι θα επαναφέρουμε όσους εκπαιδευτικούς θα έχουν απολυθεί στο διάστημα αυτό εξαιτίας αυτού του μέτρου, καθώς και όσους έχουν αναγκαστικά παραιτηθεί ή μετατεθεί. Θεωρούμε ότι είναι το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε, καθώς η αύξηση του ωραρίου, σε συνδυασμό με την αύξηση σε 25 του αριθμού των μαθητών ανά τάξη, θα υποβαθμίσει ακόμη περισσότερο την δημόσια παιδεία. Τον Σεπτέμβριο θα βρεθούμε μπροστά σε μια δραματική κατάσταση με την απόλυση ή την αναγκαστική μετάθεση ενός μεγάλου μέρους εκπαιδευτικών και θέλουμε σε σχέση με αυτό, να πάρει ο Υπουργός θέση και να μας πει πως πιστεύει ότι μπορεί να λειτουργήσουν τα σχολειά, με όλες αυτές τις τεράστιες δυσλειτουργίες». Η Θεανώ Φωτίου, βουλευτής Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ, στην τοποθέτησή της σημείωσε ότι η πρόταση νόμου του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ, «είχε ως στόχο την επαναφορά της δημοκρατικής λειτουργίας και αποκατάστασης της ακαδημαϊκής νομιμότητας, διότι η εισαγωγή των συμβουλίων των ιδρυμάτων έπληξε ευθέως την αυτοτέλεια των ΑΕΙ, με την επιβολή των εξωτερικών μελών. Εκκρεμεί η εκδίκαση της προσφυγής όλων των ΑΕΙ στο Σ.τ.Ε., και να μην προτρέχετε. Ήμασταν προφητικοί ως προς αυτό. Τι έγινε μετά την ηλεκτρονική ανάδειξη των συμβουλίων ιδρύματος που ερμηνεύεται σήμερα από τη συμπολίτευση ως αποδοχή του νόμου Αρβανιτόπουλου; Τι μείζονα πράξη έκαναν που να βοήθησε τα ΑΕΙ, κύριε Υπουργέ; Τι ρόλο έπαιξαν στο σχέδιο «Αθηνά», στο ρουσφετολογικό πανηγύρι, το

25

ΠΑΙΔΕΙΑ δικό σας, κύριε Υπουργέ με τους βουλευτές της τρικομματικής; Σε τι παρενέβησαν τα συμβούλια ιδρύματος που ήδη λειτουργούν εδώ και έξι μήνες; Δεν έπαιξαν κανένα ρόλο, απολύτως τίποτα. Αντ’ αυτού, εξαντλούν την δράση τους σε αντιπαράθεση με τους Πρυτάνεις και τις Συγκλήτους για τη νομή της εξουσίας. Μπορείτε να μας πείτε πόσες αποφάσεις ελήφθησαν με τηλεδιασκέψεις από τις μεγάλες προσωπικότητες συναδέλφων των ξένων ΑΕΙ; Η επαναφορά της δημοκρατίας στα ΑΕΙ είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να μην συνεχίσουν όσα γίνονται, δηλαδή, ο αυταρχισμός, η ποινικοποίηση, ο καταστολή (…) [Στόχος της πρότασης νόμου του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ] είναι η αποκατάσταση της ακαδημαϊκής νομιμότητας, δηλαδή, της ουσιαστικής λειτουργίας των

Έχει ως στόχο την επαναφορά της δημοκρατικής λειτουργίας και αποκατάστασης της ακαδημαϊκής νομιμότητας, διότι η εισαγωγή των συμβουλίων των ιδρυμάτων έπληξε ευθέως την αυτοτέλεια των ΑΕΙ, με την επιβολή των εξωτερικών μελών πανεπιστημιακών οργάνων και, κυρίως, του Τμήματος ως μία επιστημονική ενότητα σπουδής που καταλήγει σε πτυχίο αδιάσπαστο τετραετούς ή πενταετούς διάρκειας. (…) Επίσης, κάτι ακόμα που διακυβεύεται σήμερα, είναι τα κληροδοτήματα των ΑΕΙ. Ξαναήρθαμε σε αυτό το σημείο. Ο Υπουργός Οικονομικών έθεσε σε διαβούλευση, που τελείωσε χθες, σχέδιο νόμου με τον οποίο τα κληροδοτήματα Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου περνούν στην δικαιοδοσία του Υπουργείου Οικονομικών. Τι σημαίνει αυτό, αγαπητοί Βουλευτές της Συμπολίτευσης; Πολύ απλά ότι μπορεί και να ξεπουληθούν τα σύμπαντα στο ΤΑΙΠΕΔ. (…) Θα περιμένω την απάντηση σας, για το τι θα κάνετε λοιπόν με τα κληροδοτήματα των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, δηλαδή των νοσοκομείων, των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων κλπ. Το καταγγέλλω εδώ και τώρα εγκαίρως, γιατί θα το βρούμε μπροστά μας και πρέπει να είμαστε όλοι έτοιμοι γι’ αυτό. Αν ήσασταν έτοιμοι να ξεπουλήσετε το Σκοπευτήριο της Καισαριανής, δύο φορές πιο έτοιμοι είσαστε να ξεπουλήσετε το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο».

26

Η Παναγιώτα Δριτσέλη, βουλευτής Τρικάλων του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ, υπογράμμισε ότι «ενώ

το Υπουργείο Παιδείας έχει εκμηδενίσει τη χρηματοδότηση των ΑΕΙ, επιχειρεί ταυτόχρονα να απεμπλακεί και από μια σειρά κρίσιμων δαπανών για την παιδεία, που αφορούν στη διασφάλιση ενός ελάχιστου επιπέδου διαβίωσης, ακόμα και στους οικονομικά ασθενέστερους φοιτητές. Μέσα από μια σειρά σιωπηλών μεθοδεύσεων το Υπουργείο προσπαθεί να καταργήσει και τη στοιχειώδη φοιτητική μέριμνα, ενώ τελικός του στόχος είναι τα ΑΕΙ να παρέχουν γνώση, μόνο σε όσους έχουν την δυνατότητα να την αγοράσουν. Θεμελιώδεις κατακτήσεις όπως η διανομή συγγραμμάτων, έχουν περικοπεί δραματικά, ενώ είναι σαφές ότι η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας επιχειρεί να μεταβιβάσει το κόστος στους τους ίδιους τους φοιτητές, περιορίζοντας τους δικαιούχους και ωθώντας τα ιδρύματα να αντικαταστήσουν τα δωρεάν συγγράμματα με ηλεκτρονικές σημειώσεις. Την ίδια στιγμή οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες αδυνατούν να πληρώσουν συνδρομές σε επιστημονικά περιοδικά και εκδόσεις, αποκόπτοντας έτσι τους φοιτητές από τον κόσμο της έρευνας και της γνώσης. Οι βασικές φοιτητικές παροχές εκλαμβάνονται ως άχθος από το Υπουργείο και την Κυβέρνηση. Όλοι γνωρίζουμε την τραγική εικόνα των φοιτητικών εστιών, τις οποίες το κράτος δεν επιθυμεί να πληρώνει. Ακόμα και η σίτιση των φοιτητών έχει τεθεί στο στόχαστρο των δημοσιονομικών περικοπών, επιβάλλοντας συνεχώς όλο και πιο περιοριστικά πλαίσια. Εξαιρούνται πλέον του δικαιώματος όλοι, πλην των φοιτητών του πρώτου κύκλου σπουδών, ενώ η πρόσβαση στη δωρεάν σίτιση περιλαμβάνει και αυστηρά εισοδηματικά κριτήρια. Στον αντίποδα αυτής της πολιτικής, η πρόταση νόμου του ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ για τη λειτουργία των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων παραμένει πιο επίκαιρη από ποτέ. Στο άρθρο 6 της παρούσας πρότασης νόμου προβλέπονται μια σειρά από ρυθμίσεις που διευρύνουν την παροχή φοιτητικής μέριμνας. Συγχρόνως, προτείνεται η δημιουργία ενός άμεσου πλαισίου κάλυ-

Ενώ το Υπουργείο Παιδείας έχει εκμηδενίσει τη χρηματοδότηση των ΑΕΙ, επιχειρεί ταυτόχρονα να απεμπλακεί και από μια σειρά κρίσιμων δαπανών για την παιδεία, που αφορούν στη διασφάλιση ενός ελάχιστου επιπέδου διαβίωσης, ακόμα και στους οικονομικά ασθενέστερους φοιτητές

ψης των δαπανών που προκύπτουν από τις αυξημένες φοιτητικές ανάγκες, μέχρι την οριστική δημιουργία ενός πλήρους συστήματος φοιτητικής μέριμνας, το οποίο και αποτελεί θεμελιώδη δέσμευση της αριστερής διακυβέρνησης. Τέλος, επιθυμούμε με την πρότασή μας ένα συμμετοχικό και δημοκρατικό πανεπιστήμιο. Η συμμετοχή των φοιτητών, μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες, στη ζωή των ιδρυμάτων αποτελεί θεμελιώδη ακαδημαϊκή λειτουργία και η πρόταση νόμου που συζητάμε επιχειρεί να την αποκαταστήσει. Για τον ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ η φοιτητική κοινότητα αποτελεί ζωντανό κύτταρο, πρωτοπόρο στην κοινωνική αλλαγή και την πρόοδο και στο πλαίσιο αυτό δεσμευόμαστε ότι θα της δοθεί ο απαραίτητος χρόνος και ο απαραίτητος χώρος για να διαμορφώσει η ίδια την πρόταση της, για την ανώτατη εκπαίδευση που της αρμόζει». Ο Γιάννης Αμμανατίδης, βουλευτής Α’ Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ, τόνισε ότι «οι αλλαγές στην παιδεία χρειάζονται σταθερότητα και η σταθερότητα μπορεί να έρθει μόνο με τη σύμφωνη γνώμη της πανεπιστημιακής κοινότητας. Αναφέρθηκαν οι λέξεις «αξιολόγηση», «αξιοκρατία» και ότι είμαστε κατά της αξιολόγησης και της αξιοκρατίας. Εάν η αξιολόγηση γίνεται για να αποτελέσει το πέπλο και το μέσο με το οποίο θα αιτιολογηθούν οι απολύσεις, είτε στην μέση εκπαίδευση είτε στα πανεπιστήμια, τότε ναι είμαστε αντίθετοι σε μια τέτοια αξιολόγηση. Εάν, όμως, μιλάμε για ένα εργαλείο βελτίωσης των δομών, με επιμόρφωση των εκπαιδευτικών λειτουργών και όχι με απολύσεις, τότε νομίζω ότι μας βρίσκετε σύμφωνους. Θα ήθελα να πω δυο - τρία λόγια για τα όσα ειπώθηκαν από τη Χρυσή Αυγή. Θεωρώ ότι η τοποθέτηση που έγινε σήμερα για την πρόταση νόμου ρίχνει λάδι στη φωτιά και καταδεικνύει ότι είναι δεκανίκι της Νέας Δημοκρατίας. Μας λένε ότι για την κρίση στην εκπαίδευση φταίει ο ΣΥΡΙΖΑ, με λίγα λόγια φταίνε οι αριστεροί οι οποίοι έχουν παρουσία μέσα στα πανεπιστήμια, φταίνε οι αριστερές ιδέες, οι οποίες έχουν επικρατήσει. Δεν τους έχει μιλήσει κανείς για τα μνημόνια; Αλλού είναι λαλίστατοι και φωνάζουν και εδώ μέσα δεν έχουν να πουν ούτε μια λέξη για τα μνημόνια. Δεν είναι μια πολιτική η οποία ακολουθείται με σχέδιο εδώ και χρόνια; Ακολουθείται από τις άτυπες συνόδους και τις αποφάσεις που παίρνουν οι Υπουργοί Παιδείας, με χαρακτηριστικότερη όλων τη σύνοδο της Μπολόνιας. (…) Αυτή τη στιγμή, κύριε Υπουργέ, θεωρώ ότι υπάρχει μια σύζευξη καταστροφική. Δηλαδή, πολιτική Μπολόνιας συν περικοπές, τις οποίες έχετε επιλέξει σαν κυβέρνηση συνολικά να κάνετε στην παιδεία με το μνημόνιο. Αυτός είναι ένας καταστροφικός συνδυασμός. Τι θέλει, λοιπόν, η Μπολόνια; Χονδρικά τα πανεπιστήμια να λειτουργούν με βασικό κριτήριο την καπιταλιστική ανάπτυξη. Να κάνουν έρευνα για τις ανάγκες των επιχειρήσεων και όχι

ΠΑΙΔΕΙΑ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ 14 ΙΟΥΛΙΟΥ 2013

Εάν η αξιολόγηση γίνεται για να αποτελέσει το πέπλο και το μέσο με το οποίο θα αιτιολογηθούν οι απολύσεις, είτε στην μέση εκπαίδευση είτε στα πανεπιστήμια, τότε ναι είμαστε αντίθετοι σε μια τέτοια αξιολόγηση

της κοινωνικής πλειονότητας. Να παράγουν πτυχιούχους με διασπασμένα επαγγελματικά δικαιώματα. Είναι το τέλος του μαζικού πανεπιστημίου. Όσα εφαρμόστηκαν το διάστημα αυτό αφορούν στην εξοικονόμηση πόρων και οδηγούν τα πανεπιστήμια σε ασφυξία. (…) Εμείς, ο ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ, θεωρούμε ότι μόνο η ανατροπή της συνολικής μνημονιακής πολιτικής και της σημερινής τρικομματικής κυβέρνησης είναι αυτή που μπορεί να φέρει τη νέα άνοιξη και άνθιση στην παιδεία». Ο Θανάσης Πετράκος, βουλευτής Μεσσηνίας του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ, σημείωσε ότι «και ο εισηγητής της Ν.Δ. και οι συνάδελφοι των κομμάτων της συγκυβέρνησης, στην προσπάθειά τους να ισχυριστούν ότι η πρόταση νόμου που καταθέτει ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ολοκληρωμένη, είπαν ότι δεν καλύπτει όλα τα ζητήματα. Προφανώς, κύριοι συνάδελφοι, καλύπτει συγκεκριμένα ζητήματα και αυτό προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση που έχουμε καταθέσει, η οποία είναι απολύτως σαφής και μου κάνει εντύπωση που δεν την διαβάσατε. Η πρόταση νόμου αναφέρει επί λέξει «Επειδή ο νόμος 4009/2011 αποδείχτηκε μη

Επείγει η επαναφορά της δημοκρατικής λειτουργίας και η αποκατάσταση της ακαδημαϊκής νομιμότητας με την υιοθέτηση ενός πλαισίου μεταβατικού χαρακτήρα

εφαρμόσιμος, κατέστη ανενεργός και είναι καταστροφικός, πρέπει να καταργηθεί. Επείγει, επομένως, η επαναφορά της δημοκρατικής λειτουργίας και η αποκατάσταση της ακαδημαϊκής νομιμότητας με την υιοθέτηση ενός πλαισίου μεταβατικού χαρακτήρα. Οι ρυθμίσεις που προτείνει με την πρόταση νόμου ο ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ αποσκοπούν να εξασφαλίσουν για την επόμενη ακαδημαϊκή χρονιά τη λειτουργία των πανεπιστημίων και των Τ.Ε.Ι., προκειμένου να οργανωθεί ο διάλογος εκείνος που είναι αναγκαίος για την υιοθέτηση ενός κανονιστικού πλαισίου που θα καταστήσει τα Α.Ε.Ι. της χώρας ικανά να ανταποκριθούν στις σύγχρονες ανάγκες, εκπληρώνοντας την αποστολή τους και στο πλαίσιο της συνταγματικής επιταγής που προστατεύει την ελευθερία στη διδασκαλία και την έρευνα και διασφαλίζει την αυτοδιοίκηση των Α.Ε.Ι.». Συνεπώς, όποιος πραγματικά θέλει να κάνει κριτική στην πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, οφείλει να τοποθετηθεί επί της ουσίας της πρότασης που καταθέτουμε και την οποία με σαφήνεια ορίζει η αιτιολογική έκθεση. Ο ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ καταθέτει αυτή την πρόταση γιατί για εμάς ο διάλογος και η δημοκρατία είναι η προμετωπίδα της οποιασδήποτε της δράσης μας. Για τη συγκυβέρνηση, βέβαια, είναι ο αυταρχισμός, η επιστράτευση και οι απολύσεις. Κύριε Υπουργέ, είπατε ότι επιστρατεύετε τους καθηγητές της μέσης εκπαίδευσης και μας είπατε ότι δεν ήρθατε στην επίκαιρη ερώτηση μας σε σχέση με το θέμα, διότι δεν θέλατε να διατάραξε την ψυχική ηρεμία των μαθητών. Οι μαθητές τελείωσαν τις εξετάσεις. Πρέπει να την άρετε, λοιπόν, αυτήν τη στιγμή και σας ρωτάμε συγκεκριμένα πότε θα αρθεί η επιστράτευση των εκπαιδευτικών». Η Έφη Γεωργοπούλου – Σαλτάρη, βουλευτής Ηλείας του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ, σημείωσε ότι «δεν μπορούμε να μην εστιάσουμε και στις επιλογές του Υπουργείου Παιδείας για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, το οποίο εξακολουθεί να επιμένει στη λανθασμένη συνταγή της λιτότητας, παρόλο που ακόμα και σήμερα ομολογείται από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ότι δεν έγινε σωστή εκτίμηση για τις επιπτώσεις αυτής της λιτότητας. Μέσα, λοιπόν, σε αυτό το πνεύμα της λιτότητας, το Υπουργείου Παιδείας προχώρησε σε συγχωνεύσεις και καταργήσεις πανεπιστημιακών και τεχνολογικών ιδρυμάτων, επιλεκτικά ανάλογα με την πολιτική πίεση που δέχτηκε από τοπικούς παράγοντες, μέσω του σχεδίου «Αθηνά». Η κατ’ επίφαση διαβούλευση με την ακαδημαϊκή κοινότητα απαξιώθηκε πλήρως. Όπως αγνοήθηκε τελείως, ακόμη και η γνωμοδότηση της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση, για το σχέδιο αναδιάρθρωσης του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας. Η ΑΔΙΠ κατέδειξε με τον πλέον αδιαμφισβήτητο τρόπο την προχειρότητα και βιασύνη που επέδειξε το Υπουργείο, προκειμένου να προχωρήσει

τχ. 83

Μέσα σε αυτό το πνεύμα της λιτότητας, το Υπουργείου Παιδείας προχώρησε σε συγχωνεύσεις και καταργήσεις πανεπιστημιακών και τεχνολογικών ιδρυμάτων, επιλεκτικά ανάλογα με την πολιτική πίεση που δέχτηκε από τοπικούς παράγοντες, μέσω του σχεδίου «Αθηνά» στην εφαρμογή μνημονιακών μέτρων. Την ίδια στιγμή, οι Πανελλαδικές εξετάσεις ξεκίνησαν και τελείωσαν, χωρίς να γνωρίζουν οι υποψήφιοι επακριβώς τις σχολές, για τις οποίες καλούνται να διαγωνιστούν. Και εδώ βεβαίως, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στο καθεστώς που επέβαλε η Κυβέρνηση για την περίοδο των Πανελληνίων εξετάσεων στους καθηγητές. Επιστρατευμένοι, λοιπόν, οι καθηγητές κάτω από την απειλή της απόλυσης και μάλιστα προκαταβολικά, πριν πάρει το πανελλαδικό τους όργανο απόφαση. Η συγκυβέρνηση και ειδικά το Υπουργείου Παιδείας συνεχίζει να κινείται απειλητικά εναντίον των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα, στο ίδιο πνεύμα λιτότητας που επιφέρει διαρκή στραγγαλισμό των εργασιακών δικαιωμάτων τους. Η κινητικότητα, οι υποχρεωτικές μεταθέσεις, η αύξηση του ωραρίου θα σημάνουν χιλιάδες θέσεις λιγότερες για τη Δημόσια εκπαίδευση, ενώ την ίδια στιγμή το αντισυνταγματικό μέτρο της αυτοδίκαιης αργίας, για οποιονδήποτε έχει αστική διαφορά που δεν έχει επιδικαστεί ή μη αρεστή συμπεριφορά, αποτελεί τεκμήριο απομάκρυνσης από την θέση οποιουδήποτε δημοσίου υπαλλήλου. Τέλος, θα ήθελα να αναφερθώ στο μνημόνιο συνεργασίας που υπέγραψε το Υπουργείο Παιδείας με το αντίστοιχο Υπουργείο της Γερμανίας για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της ελκυστικότητας της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Κομβικό σημείο του μνημονίου, η διττή εκπαίδευση, συνδυασμός, δηλαδή, εργασίας και εκπαίδευσης. (…) Τί δείχνει λοιπόν η υπογραφή ενός τέτοιου μνημονίου; (…) Την πρόθεση της Κυβέρνησης να δημιουργήσει φθηνό, πλήρως εξειδικευμένο, ευέλικτο και μετακινούμενο εργατικό δυναμικό. Το συγκεκριμένο μνημόνιο είναι το «κοκαλάκι» που πέταξε η κ. Μέρκελ στην Ελλάδα: Άνεργοι ελάτε στη Γερμανία να μάθετε τη γλώσσα και να βρείτε δουλειές. Και όλα αυτά μέσα από κοινοτικά κονδύλια».

27

ΦΟΙΤΗΤΙΚΑ Ιθαγένεια – Μια συζήτηση που δεν έχει τελειώσει ΕΛΑΤΗ ΠΟΝΤΙΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΒΕΝΙΕΡΗ, ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΝΟΜΙΚΗΣ

28

Με αφορμή την απονομή της ελληνικής ιθαγένειας στον Γιάννη Αντετοκούμπο, τον δεκαοχτάχρονο παίκτη του NBA νιγηριανής καταγωγής και τις όλο υπερηφάνεια δηλώσεις του πρωθυπουργού, τον τελευταίο καιρό έχει επανέλθει στο προσκήνιο το ζήτημα της απονομής της ελληνικής ιθαγένειας στα παιδιά μεταναστών που έχουν μεγαλώσει στην Ελλάδα. Η συζήτηση του θέματος αυτού απασχόλησε την επικαιρότητα ιδιαιτέρως μετά την απαράδεκτη απόφαση 460/2013 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας βάσει της οποίας κρίθηκε αντισυνταγματικός ο νόμος 3838/2010, γνωστός και ως «νόμος Ραγκούση». Ο νόμος αυτός, παρότι σίγουρα δεν αποτέλεσε τεράστιο βήμα, έθετε, ωστόσο, το ζήτημα της απονομής της ιθαγένειας σε μια πιο προοδευτική τροχιά ξεφεύγοντας από το προηγούμενο καθεστώς της πλήρους διακριτικής ευχέρειας της διοίκησης και εξαρτώντας την απονομή της ιθαγένειας στα παιδιά μεταναστών από δύο κριτήρια: είτε τη γέννησή τους στην Ελλάδα από γονείς με νόμιμη πενταετή διαμονή στη χώρα είτε την εξαετή φοίτησή τους σε ελληνικό σχολείο. Το ΣτΕ, ωστόσο, σε ένα παραλήρημα θεωρητικών παραπτωμάτων και εξαγγελιών και διδαχών περί έθνους, έκρινε τις βασικότερες διατάξεις του νόμου αντισυνταγματικές, με αποτέλεσμα το πάγωμα της διαδικασίας εξέτασης των αιτήσεων πολιτογράφησης. Ας μην σταθούμε ξανά στην ανάλυση του πόσο άδικο είναι να γεννιέσαι σε μια χώρα, να πηγαίνεις σχολείο σε αυτήν, να μιλάς τη γλώσσα της, να ξέρεις την ιστορία της, οι φίλοι σου, τα μέρη που έπαιζες, οι αναμνήσεις σου, να σχετίζονται με αυτήν αλλά να πρέπει πάντα να ζεις υπό το άγχος της ανανέωσης της άδειας παραμονής-που αν λάβουμε υπ’ όψιν την ελληνική γραφειοκρατία και αυθαιρεσία δεν είναι ποτέ βέβαιη-, να στερείσαι κάθε είδους παροχές που απευθύνονται «μόνο σε Έλληνες πολίτες» και να κινδυνεύεις να βρεθείς, σε περίπτωση που πολύ ανθρώπινα χάσεις ή ξεχάσεις την άδεια, κατευθείαν σε κάποιο στρατόπεδο συγκέντρωσης αφού το τεκμήριο στη σημερινή ελληνική «δημοκρατία» είναι πάντοτε τεκμήριο παρανομίας και ενοχής. Ας μην σταθούμε ούτε στην περίπτωση να μην έχεις την ιθαγένεια του κράτους καταγωγής των γονιών σου γιατί αυτό είναι διαλυμένο ή έχει διαφορετικά κριτήρια απονομής ιθαγένειας κι έτσι, με την άρνηση της ελληνικής πολιτείας να σου χορηγήσει την ελληνική ιθαγένεια βρίσκεσαι ανιθαγενής, άνθρωπος χωρίς νομικό δεσμό με κανέναν τόπο, αόρατος για κάθε έννομη τάξη. Ας μην σταθούμε ούτε στις χυδαίες δηλώσεις του κατά τις συζητήσεις τροποποίησης του ν.

Πρέπει να δούμε την έννοια της ιθαγένειας με μια θεώρηση αποστασιοποιημένη και απελευθερωμένη από το πρίσμα του έθνους, ως το δικαίωμα όσων συμβιώνουν σε ένα κράτος να συμμετέχουν στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή αυτού, να μπορούν, δηλαδή, να έχουν λόγο στο πώς διαμορφώνεται ο τόπος όπου ζουν 3838/2010 αρμόδιου αναπληρωτή υπουργού Χ. Αθανασίου πως «Δεν δίνουμε ιθαγένεια για να ενταχθεί ο αλλοδαπός στην ελληνική κοινωνία αλλά σαν επιβράβευση της δικής του προσπάθειας», δηλώσεις που τοποθετούν τους ανθρώπους σε δύο κατηγορίες: εκείνη της υψηλής κλειστής και ανόθευτης ομάδας των Ελλήνων και εκείνη των κατώτερων μεταναστών που μόνο μετά από σκληρή προσπάθεια, προσήλωση και επιμονή καταφέρνουν να τους ανοιχτούν οι πύλες του παραδείσου και να γίνουν δεκτοί στο κλειστό, τιμητικό γκρουπ των «πετυχημένων». Εκείνο το οποίο αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, την ουσία του ζητήματος είναι η ίδια η έννοια της ιθαγένειας. Σε όλα τα εγχειρίδια συνταγματικού δικαίου η ιθαγένεια ορίζεται ως «η ιδιότητα του πολίτη, η σχέση του ανθρώπου με το κράτος στο λαό του οποίου ανήκει». Η πρόβλεψη κριτηρίων και η εξειδίκευσή τους εναπόκειται στον απλό νομοθέτη, αποτελεί, συνεπώς, κάθε φορά αποτύπωση των κυρίαρχων αντιλήψεων επί του θέματος. Στην Ελλάδα του 2013 κυρίαρχη αντίληψη, όπως εκφράστηκε από την «ανεξάρτητη» δικαστική εξουσία, φαίνεται πως είναι η προσκόλληση στην ιδέα του καθαρού και ανόθευτου έθνουςκράτους το οποίο «κινδυνεύει να διαταραχθεί από την προσθήκη απροσδιόριστου αριθμού προσώπων ποικίλης προέλευσης». Επιλέγεται, δηλαδή ως συνεκτικός ιστός των ανθρώπων που κατοικούν στο κράτος αυτό το ανήκειν στο ελληνικό έθνος. Η άποψη αυτή, ωστόσο, πέραν του ότι παραβλέπει πως το ίδιο το έθνος και η εθνική συνείδηση δεν είναι κάτι το καθαρό αλλά το αποτέλεσμα υιο-

θέτησης, αλληλεπιδράσεων και προσμείξεων γλωσσικών, ιστορικών και εθιμικών στοιχείων ποικίλων λαών που έτυχε να ζήσουν στον ελλαδικό εδαφικό χώρο ή να επηρεάσουν τους λαούς του χώρου αυτού, είναι, επίσης, αφενός παρωχημένη και αφετέρου επικίνδυνη. Επικίνδυνη, προφανώς, γιατί στην παρούσα φάση με την άνοδο της ακροδεξιάς και την εκτόξευση επιθέσεων όχι μόνο λεκτικών αλλά και εμπράκτων-ας μην ξεχνάμε πόσοι άνθρωποι έχασαν φέτος τη ζωή τους ως θύματα εγκλημάτων ρατσιστικής βίας- η εμμονή στην άποψη αυτή δίνει άλλοθι και κάλυψη σε συγκεκριμένες ομάδες να αυτοανακηρυχθούν φύλακες της καθαρότητας του έθνους. Η στήριξη της ιθαγένειας στο έθνος με την τήρηση του δικαίου του αίματος(iussanguinis), της καταγωγής, δηλαδή, είναι επιπλέον παρωχημένη. Είναι παρωχημένη γιατί στις σημερινές κοινωνίες που χαρακτηρίζονται από πολυπολιτισμικότητα ως απόρροια της παγκοσμιοποίησης και των μεταναστευτικών ρευμάτων(που προκαλούνται, ας μην ξεχνάμε κατά κύριο λόγο από τις πολιτικές των μεγάλων καπιταλιστικών κρατών τις οποίες η χώρα μας υποστηρίζει) η προσκόλληση στην ήδη διαμορφωμένη έννοια του έθνους και η άρνηση πως η εθνική συνείδηση είναι μια έννοια εξελικτική, μόνο λόγο κοινωνικών συγκρούσεων και περιθωριοποιήσεων μπορεί να αποτελέσει. Αντιθέτως, πρέπει να δούμε την έννοια της ιθαγένειας με μια θεώρηση αποστασιοποιημένη και απελευθερωμένη από το πρίσμα του έθνους, ως το δικαίωμα όσων συμβιώνουν σε ένα κράτος να συμμετέχουν στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή αυτού, να μπορούν, δηλαδή, να έχουν λόγο στο πώς διαμορφώνεται ο τόπος όπου ζουν. Ο νόμος 3838/2010 προέβλεπε μια βασική ρύθμιση προς την κατεύθυνση αυτή, μια ρύθμιση που αποτέλεσε την αφορμή για το συνταγματικό έλεγχο του εν λόγω νόμου και κρίθηκε, πρώτη και καλύτερη, «αντισυνταγματική»: την απονομή στους νομίμως διαμένοντες στην Ελλάδα υπηκόους τρίτων χωρών για την ανάδειξή τους στην πρωτοβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση του δικαιώματος του «εκλέγειν και εκλέγεσθαι».Την απονομή, δηλαδή, του πυρήνα των πολιτικών δικαιωμάτων και στους αλλοδαπούς στο πρωταρχικό επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης που συνδέεται αμεσότερα με το στοιχείο της αφοσίωσης στον τόπο όπου ζει κανείς. Η ρύθμιση αυτή συνδεόταν με τη θεώρηση που προαναφέρθηκε στην κατεύθυνση του να αναγάγουμε, τελικώς, ως συνεκτικό στοιχείο του λαού τη συμμετοχή στη φροντίδα του τόπου όπου ζει κανείς. Στην έννοια αυτή χωρούν προφανώς και τα παιδιά των μεταναστών που έχουν γεννηθεί ή μεγαλώσει στην Ελλάδα, έχουν παίξει στις πλατείες και τους δρόμους της και έχουν νοιαστεί για να της ξαναδώσουν ζωή και ομορφιά. Ίσως πάλι να μην χωρούν κάποιοι άλλοι…

ΠΑΙΔΕΙΑ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

14 ΙΟΥΛΙΟΥ 2013

τχ. 83

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ/ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΙΡΙΔΗΣ

Πολεμώντας τις τυποποιημένες εξετάσεις στη Νότιο Κορέα Η Νότια Κορέα το 2003 εισήγαγε το Εθνικό Σύστημα Πληροφοριών Εκπαίδευσης (NEIS), με σκοπό την δημιουργία μητρώων για κάθε μαθητή και δάσκαλο στη χώρα. Το 2008, το σύστημα τροποποιήθηκε περαιτέρω με την εισαγωγή τυποποιημένων εξετάσεων: κάθε μαθητής εντάσσεται (ως μαθηματικό δεδομένο) σε μια στατιστική καμπύλη, η οποία τοποθετεί έναν προκαθορισμένο αριθμό μαθητών σε επιμέρους βαθμολογικά επίπεδα. Τα σχολεία χρηματοδοτούνται καλύτερα αν τα πάνε καλά στις εξετάσεις και αντιμετωπίζουν κυρώσεις, στην αντίθετη περίπτωση. Η πίεση είναι τεράστια τόσο για τους εκπαιδευτικούς, όσο και για τους μαθητές. Από το 2008, το σωματείο των εκπαιδευτικών της Νότιας Κορέας διοργανώνει μια εκστρατεία της αντίστασης, στα πλαίσια της οποίας οι εκπαιδευτικοί αρνήθηκαν να συμμετέχουν στις εξετάσεις. Όταν κάποιοι από αυτούς απολύθηκαν, ο γενικός γραμματέας του σωματείου απάντησε με απεργία πείνας. Ένας απόφοιτος πανεπιστημίου των ΗΠΑ, ο Taru Taylor, ο οποίος εργάζεται σε ένα πλούσιο ιδιωτικό σχολείο στη Σεούλ, έγραψε στο «teachersolidarity» για να εκφράσει την απογοήτευση και το αίσθημα αδυναμίας που επικρατεί στους εκπαιδευτικούς του σχολείου του, καθώς τους ζητείται να εφαρμόσουν το σύστημα. Ο ίδιος έχει αποφασίσει να το μποϊκο-

Οι εκπαιδευτικοί της Ζάμπια απειλούν με απεργία Η Ζάμπια έχει γίνει η τελευταία χώρα της Αφρικής που αδυνατεί να πληρώσει τους μισθούς των εκπαιδευτικών της. Ακόμη και ο ίδιος ο υπουργός Παιδείας παραδέχθηκε στο συνέδριο της «Εθνικής Ένωσης Εκπαιδευτικών της Ζάμπια» (ZNUT) ότι η κατάσταση για τους εκπαιδευτικούς είναι κακή στη χώρα: «Ξέρω ότι υπάρχει έλλειψη ορατού σεβασμού για τους εκπαιδευτικούς. Τα σχολεία καταρρέουν και τα καταλύματα των εκπαιδευτικών δεν αποτελέσαν προτεραιότητα εδώ και χρόνια. Παρόλα αυτά, η κυβέρνηση παραμένει προσηλωμένη στην ενίσχυση της ευημερίας των εκπαιδευτικών.» Η Ένωση «ZNUT» λέει πως θα προχωρήσει σε απεργία το επόμενο διάστημα, εάν δεν καταβληθούν τα επιδόματα που δικαιούνται οι εκπαιδευτικοί. Ζητούν επίσης περισσότερους εκπαιδευτικούς, ώστε να χωριστούν οι υπεράριθμες τάξεις και περισσότερη επιμόρφωση.

τάρει. Σε ένα εκτενές και εμπνευσμένο κείμενο σχετικά με το σύστημα και την απόφασή του, συγκρίνει το τυποποιημένο σύστημα ελέγχου με έναν αρχαίο μύθο: «Ο Προκρούστης ήταν ο κατά συρροή δολοφόνος της αρχαίας Ελλάδας που τρομοκρατούσε τους ταξιδιώτες με το διαβόητο σιδερένιο κρεβάτι του, που προέβλεπε ένα συγκεκριμένο ύψος για όλους: Έκοβε τα πόδια των ψηλότερων ταξιδιωτών και τέντωνε το σώμα των πιο κοντών. Το σύστημα NEIS είναι ένας ψηφιακός Προκρούστης. Το βαθμολογικό του σύστημα είναι μια προκρούστεια κλίνη που υποβαθμίζει όλους τους ενδιαφερόμενους: Υποβαθμίζει τους μαθητές, τους μελλοντικούς πολίτες σε βραχυκυκλωμένα μελλοντικά ρομπότ. Υποβαθμίζει τους καθηγητές, τους φιλελεύθερους εκπαιδευτικούς, σε «παιδαγωγούς», όπως οι αρχαίοι Έλληνες σκλάβοι που πήγαιναν τα παιδιά στα σχολείο. Υποβαθμίζει το σχολείο, την Ακαδημία του Πλάτωνα, σε «Πανοπτικό» του Jeremy Bentham, τη φυλακή μοντέλο του Άγγλου φιλοσόφου. Το αρχιτεκτονικό σχέδιο του Bentham για την αποτελεσματική παρακολούθηση των κελιών μετατρέπει τα σχολεία σε πραγματικές παιδαγωγικές φυλακές. Μόνο που δεν πρόκειται για πραγματικά σχολεία, αφού το «σχολείο» σημαίνει «τόπος ψυχαγωγίας» που αφορά το διάλογο, την επιστημονική έρευνα και την κοινωνική και λογοτεχνική κριτική, καθώς και τον αθλητισμό. Οι βαθμοί στην εκπαίδευση είναι ένα αναγκαίο κακό. Οι βαθμοί στο «Πανοπτικό», μια νευρωτική εμμονή. […]Ως δάσκαλος έχω την εντολή να διδάξω πραγματικά. Το σύστημα NEIS έχει καταστήσει κάτι τέτοιο αδύνατο. Για το λόγο αυτό, σύμφωνα με την παράδοση της «εμμονής στην αλήθεια» που ο Μαχάτμα Γκάντι ονομάζε «Satyagraha», δηλώνω πως δε θα ευθυγραμμιστώ με το πρόγραμμα «NEIS».

Το εκπαιδευτικό σύστημα της Ζάμπια, μετά την ανεξαρτησία, ήταν γνωστό για την καλή του ποιότητα. Πράγματι, η οικονομία της χώρας προχωρούσε καλά, έως ότου η τιμή του χαλκού έπεσε κατακόρυφα στις διεθνείς αγορές. Οι διεθνείς δανειστές αύξησαν τα επιτόκια, βυθίζοντας τη χώρα σε έναν κύκλο χρέους. Σήμερα, οι πολυεθνικές κερδίζουν δισεκατομμύρια από τους ορυκτούς πόρους της χώρας. Αυτό που σχετίζεται πιο πολύ με την υποχρηματοδότηση της παιδείας είναι το γεγονός ότι η «Glencore» εκφεύγει της καταβολής φόρου στη Ζάμπια, μεταφέροντας τα κέρδη της στην Ελβετία, στερώντας έτσι τη χώρα από τα έσοδα τα οποία δικαιούται. Και ενώ οι κάτοικοι ζουν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας σε μια μολυσμένη περιοχή με τα σχολεία να υποχρηματοδοτούνται, ο Τόνι Μπλερ ως «ειδικος απεσταλμένος για την ειρήνη» κέρδισε 1,000,000 δολάρια σε 3 ώρες τον περασμένο Σεπτέμβριο, μεσολαβόντας για τη συμφωνία μεταξύ της «Glencore» και του Κατάρ. Σε αυτό το πλαίσιο, οι εκπαιδευτικοί στη Ζάμπια συνεχίζουν τον αγώνα τους για την εκπαίδευση.

Οι εκπαιδευτικοί στην πλατεία Ταχρίρ Οι εκπαιδευτικοί και τα ανεξάρτητα συνδικάτα τους συμμετείχαν στις μαζικές διαδηλώσεις που σάρωσαν την Αίγυπτο κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών, με επίκεντρο την κατάληψη της πλατείας Ταχρίρ στο Κάιρο, θέατρο των μεγάλων κινητοποιήσεων του 2011, που οδήγησαν στην πτώση του καθεστώτος Μουμπάρακ. Λίγα άλλαξαν για τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές με την εκλογή του Μοχάμεντ Μόρσι ως προέδρου της Αιγύπτου. Οι εκπαιδευτικοί κερδίζουν ελάχιστα. Κάποιοι μάλιστα δεν πληρώνονται καθόλου. Είναι αναγκασμένοι να συμπληρώσουν την έλλειψη των αποδοχών τους παραδίδοντας ιδιαίτερα μαθήματα, τα οποία είναι περισσότερο ή λιγότερο υποχρεωτικά για τους μαθητές. Οι αίθουσες συχνά αγγίζουν τους 100 μαθητές και οι εγκαταστάσεις είναι φτωχές. Επιπλέον, η πρακτική της πρόσληψης των εκπαιδευτικών με συμβάσεις προσωρινής απασχόλησης είναι διαδεδομένη στην Αίγυπτο και έχει οδηγήσει σε απεργίες, διαδηλώσεις και καταλήψεις - πιο πρόσφατα από μια ομάδα συμβασιούχων εκπαιδευτικών με κινητικά προβλήματα στην πόλη Zagazig. Δεν είναι μόνο οι συνθήκες και οι μισθοί τους που νοσούν, αλλά υφίστανται τις ίδιες επιθέσεις στην επαγγελματική αυτονομία τους, όπως εκπαιδευτικοί σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου, που αντιμετωπίζονται, όπως το έθεσε ένας δάσκαλος, «περισσότερο σαν υπάλληλοι που παραδίδουν μασημένη διδακτική τροφή», παρά ως καθηγητές. Οι εκπαιδευτικοί βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της δημιουργίας ανεξάρτητων συνδικάτων στην Αίγυπτο, ακόμη και πριν από την επανάσταση του 2011. Σήμερα, η αιγυπτιακή Ομοσπονδία Ανεξάρτητων Συνδικάτων είναι ζωτικής σημασίας για τον αγώνα για την εκδίωξη του Μόρσι. Σε δήλωσή της, η ομοσπονδία τόνισε το γεγονός ότι οι συνδικαλιστικές ελευθερίες απέχουν πολύ από το να ενισχυθούν, όπως είχε υποσχεθεί μετά την επανάσταση: Οι απεργοί δέχονται επιθέσεις από την αστυνομία με σκυλιά, οι απεργίες κηρύσσονται παράνομες και η Αίγυπτος ανήκει στη μαύρη λίστα της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας των χωρών με τις χειρότερες επιδόσεις όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα.

29 ΠΗΓΗ: http://www.teachersolidarity.com/

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Κ Α Ι Φ Ο Ι Τ Η Τ Ι ΚΟ Κ Ι Ν Η Μ Α 6 9 ο

1928: Πολιτικές και εκπαιδευτικές εξελίξεις α) Πολιτικές εξελίξεις

30

Με την επανεμφάνιση του Ελ. Βενιζέλου στην πολιτική σκηνή, οι πολιτικές εξελίξεις επιταχύνονται, ο ίδιος αναζωπυρώνει τον «εθνικό διχασμό» και τελικά εξαναγκάζει σε παραίτηση την λεγόμενη «Οικουμενική Κυβέρνηση» και στις 4 Ιουλίου σχηματίζει Κυβέρνηση. Με αντισυνταγματικές μεθοδεύσεις, διαλύει την Βουλή, επαναφέρει σε ισχύ τον εκλογικό νόμο του 1923 - ενός πλειοψηφικού συστήματος στενοευρείας περιφέρειας- και προκηρύσσει εκλογές για τις 19 Αυγούστου. Ταυτόχρονα, εξαγγέλλει ένα καθαρά συντηρητικό πρόγραμμα ταξικών διακρίσεων με ένα από τα βασικά του σημεία, την πρόθεση για μια μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Στόχος του σαφής: η ελάττωση των μαθητών στη Μέση και την Ανώτατη Εκπαίδευση, όπως τόνισε ήδη σε προεκλογική του συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη όπου μεταξύ άλλων είπε: «Αλλά θα στηρίξωμεν ακόμη αποτελεσματικότερον το κοινωνικό καθεστώς δια της επιβαλλομένης αμέσου και ριζικής μεταρρυθμίσεως του εκπαιδευτικού μας συστήματος, εφόσον εκατοντάδες σχολείων της κλασσικής λεγόμενης εκπαιδεύσεως εξακολουθούν να εξαπολύουν κατ’ έτος χιλιάδας νέων ατελέστατα συνήθως μορφωμένων, ανικάνων ουσιαστικώς δια κάθε παραγωγικήν εργασίαν, το μέλλον μας δεν ημπορεί παρά να είναι σκοτεινόν και το κράτος εργάζεται προφανώς δια να παρασκευάση τον μέλλοντα στρατόν της κοινωνικής ανατροπής. Είμαι βεβαίως θιασώτης της κλασσικής εκπαιδεύσεως αλλά δι’ ελάχιστην αναλογίαν της σπουδάζουσας νεολαίας, δια τους ολίγους εκλεκτούς οι οποίοι θα αποτελέσουν την ηγεσίαν της αύριον. Εις τους εκλεκτούς τούτους κατατάσσω όλους εκείνους, οίτινες προερχόμενοι έστω και εκ των κατωτέρων στρωμάτων, θα ηρίστευον εις το δημοτικόν σχολείον και εις τους οποίους εφ’ όσον είναι άποροι, το κράτος θα έδιδε υποτροφίας δια να συνεχίσουν την περαιτέρω μόρφωσίν των. Δια τους πολλούς τους φοιτώντας εις τα σχολία της μέσης εκπαιδεύσεως, η κλασσική λεγόμενη εκπαίδευσις είναι στείρα απολύτως και άγονός…» ! Πρόκειται, όπως καταγράφει και ο Σπύρος Τζόκας, για μια εκπαιδευτική αντίληψη προστασίας του κοινωνικού καθεστώτος, μια που το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα – σύστημα που σε μεγάλο βαθμό παρά τις κατά καιρούς συρρικνώσεις του, βασίζεται στην μεταρρυθμιστική προσπάθεια της δικής του Κυβέρνησης του 1919 – προπαρασκευάζει … στρατό κοινωνικής ανατροπής. Η βαθιά συντηρητική και τελικά αντιδημοκρατική στροφή της νέας αστικής αντίληψης του αρχηγού των Φιλελευθέρων, είναι ήδη σαφέστατη: Τα μέτρα που θα ακολουθήσουν με χαρακτηριστικότερο τον Ιδιώνυμο νόμο δίωξης της σκέψης του 1929, όπως και η όλη πολιτική δράση του ίδιου στη δεκαετία του ’30, η αντίληψή του για διώξεις ακόμη και των αστών αντιπάλων της πολιτικής του και με αποκορύφωμα το αποτυχημένο πραξικόπημα της 1ης Μαρτίου του ’35 αναδεικνύουν τη στροφή αυτή. «Από

Στο Δ’ Πανελλαδικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ στις 19 Μάιου, ανάμεσα στα μόνιμα αιτήματα του φοιτητικού κινήματος της εποχής για δωρεάν στέγη, τροφή και βιβλία για τους φτωχούς και «μισοφτωχούς» φοιτητές, την κατάργηση των διδάκτρων και των εξέταστρων, το σταμάτημα της αισχροκέρδειας των καθηγητών με τα συγγράμματα, την απόλυση των κρατούμενων στις φυλακές φοιτητές και την συμπλήρωση των κενών πανεπιστημιακών εδρών κ.λ.π, αξίζει να υπογραμμίσουμε το αίτημα για «συμμετοχή των φοιτητών δι’ αντιπροσώπων τους στην Σύγκλητο και στις διοικήσεις των Σχολών» τον άνθρωπο του 1916 έφυγε ο φωτοστέφανος κι έμεινε μόνο ένα κρύο γαλάζιο βλέμμα», γράφει χαρακτηριστικά ο Πανσέληνος. Τελικά πάντως, οι εκλογές της 19ης Αυγούστου μέσα σε αυτό το πολωτικό κλίμα και με την βοήθεια του εκλογικού νόμου, δίνουν στον συνασπισμό κομμάτων που συσπειρώθηκε γύρο από τον Βενιζέλο, μια νίκη που ούτε ο ίδιος περίμενε. Με το 61,02% των ψήφων και 223 έδρες σε σύνολο 250 τον καθιστά σύμφωνα με χαρακτηριστική του δήλωση σε «κοινοβουλευτικό δικτάτορα»!

β) Οι συνέπειες στην εκπαίδευση αρχίζουν από το… συσσίτιο των απόρων φοιτητών Η συντηρητική αστική στροφή της νέας Κυβέρνησης φάνηκε ακόμη και πριν τις εκλογές, όταν ο Υπουργός Προνοίας Εμ. Εμμανουηλίδης αποκάλεσε το συσσίτιο των απόρων φοιτητών «πληγή», διέγραψε αυθαίρετα 51 από τους σιτιζόμενους – μέλη της επι-

τροπής συσσιτίου - ως «κομμουνιστές», όπως και τους προερχόμενους από τα Δωδεκάνησα καθώς και τους σπουδαστές της Σχολής Γυμναστικής και των προσαρτημένων Σχολών του Πολυτεχνείου, με την δικαιολογία ότι δεν ανήκουν στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Παράλληλα απαίτησε οι φοιτητές πρώτα να προσκομίζουν απόδειξη ότι πλήρωσαν τα δίδακτρα και μετά να εγγράφονται στο Συσσίτιο και αφού καταθέσουν βεβαίωση… από την Ασφάλεια ότι δεν είναι επικίνδυνοι! Με αυτή την αντίληψη είναι φυσική η δήλωση του με την έναρξη της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς, στην επιτροπή φοιτητών που τον επισκέφτηκε ότι: «Το κράτος είναι αστικό και δεν μπορεί να περιθάλψει τους εχθρούς του…», ενώ με σαρκαστική διάθεση πρόσθεσε, «σας συγχαίρω. Αν τόσο νέοι, κατανοήσατε μεγάλα κοινωνικά ζητήματα και αγωνίζεσθε δια να μεταβάλλετε και τον τόπο μας εις παράδεισον…»! και έκλεισε την συζήτηση με την κλασσική εξουσιαστική πρόταση «Αυτό είναι. Δύο και δύο κάνουν τέσσερα» διατάσσοντας ταυτόχρονα την φρουρά του να τους πετάξει έξω από το γραφείο του ( Ριζοσπάστης 7- 10 – 1928).

γ) Επεκτείνονται στους φοιτητές… Δημόσιους Υπάλληλους Με μια ενορχηστρωμένη εκστρατεία του φιλικού προς την Κυβέρνηση Τύπου περί «αμάθειας και αγραμματοσύνης… και ελάττωσιν του …υπερδιογκωμένου Δημοσίου τομέα» – η ιστορία σ’ αυτόν τον τόπο επαναλαμβάνεται λες και τίποτε δεν ξεπερνιέται τελικά – και την απαραίτητη βέβαια γνωμάτευση κάποιας… επιτροπής, ζητήθηκε η απόλυση των φοιτητών που δούλευαν στο δημόσιο. Ταυτόχρονα, με νομοσχέδιο της Κυβέρνησης τον Νοέμβριο απαγορεύονταν η πρόσληψη φοιτητών σε δημόσιες υπηρεσίες. Το γεγονός προκάλεσε έντονες αντιδράσεις με πρωτοστάτες τους «Τριατατικούς» φοιτητές, δηλαδή εκείνους που δούλευαν στα Ταχυδρομεία, Τηλεγραφία και Τηλεφωνεία. Η εξέγερση των υπαλλήλων φοιτητών και φοιτητριών σύμφωνα με το «Ριζοσπάστη» γενικεύτηκε με αποτέλεσμα ο Υπουργός Ν. Τζερμιάς να αναγκαστεί να ανακοινώσει στη Βουλή στις 7 Δεκεμβρίου ότι αποσύρει την επίμαχη διάταξη.

δ) Και βιαιότερα στους Κομμουνιστές Φοιτητές Οι διώξεις των κομμουνιστών φοιτητών και φοιτητριών έχουν βέβαια όπως ήδη είδαμε αρχίσει πολύ πριν την άνοδο του κόμματος των Φιλελευθέρων στην Κυβέρνηση, αλλά εντείνονται την περίοδο που εξετάζουμε. Ο φόβος αναστολής της αναβολής λόγω σπουδών και της κατάταξης στο Στρατό και της αποστολής στον ειδικό Πειθαρχικό Ουλαμό Καλπακίου για τους στρατιώτες ξηράς και στη ναυτοφυλακή ή σε ειδικά βαπόρια, όπως η «Μαρμάρω», για εκείνους που υπηρετούσαν στο Ναυτικό αφορούσε και τους πτυχι-

ΠΑΙΔΕΙΑ

&ΚΟΙΝΩΝΙΑ 14 ΙΟΥΛΙΟΥ 2013

ούχους με «τους απάνθρωπους όρους διαβίωσης και τα πρωτοφανή βασανιστήρια …επιδρούσε ανασταλτικά σε πολλούς…», όπως αναφέρει ο Φλούντζης. Νέα αφορμή διώξεων έδωσε η περίφημη απόφαση του ΚΚΕ για το «Μακεδονικό». Ανεξάρτητα από το πολιτικά αλλά και δημογραφικά λανθασμένο αυτής της απόφασης του 3ου έκτακτου συνεδρίου του ΚΚΕ του 1924, η οποία πάρθηκε σε συμφωνία-απαίτηση της Κομμουνιστικής Διεθνούς και των Στ’ και Ζ’ Βαλκανικών Κομμουνιστικών Συνδιασκέψεων, «για ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία και ενιαία και ανεξάρτητη Θράκη», το κόμμα την αποδέχθηκε «ως τελείως ορθή και επαναστατική», παρά τις αντιδράσεις στο εσωτερικό του που οδήγησαν μέχρι και σε παραίτηση τον Γραμματέα της Κ.Ε ιστορικό Γιάνη Κορδάτου. Ανεξάρτητα απ’ όλες τις άλλες συνέπειες, η απόφαση αυτή έδωσε την δυνατότητα στην Κυβέρνηση να προχωρήσει σε εκατοντάδες συλλήψεις συμπεριλαμβανομένων και φοιτητών με την κατηγορία της «εσχάτης προδοσίας», παρ’ όλο που το ίδιο το Συμβούλιο Εφετών «Κηρύσσει εαυτό και τας πα’ αυτώ ανακριτικάς αρχάς αναρμοδίας προς ανάκρισιν, απόφασιν και εκδίκασιν επί της επί αυτή ως άνω είρηται πράξει της εσχάτης προδοσίας, κατηγορίας κατά των κάτωθι κατηγορουμένων…» Ανάμεσα στους συλληφθέντες φοιτητές με αυτή την κατηγορία συγκαταλέγονται ο Κώστας Λουλές και ο Αντώνης Φλούντζης. Για τους τρόπους των συλλήψεων, το επίπεδο των ανακρίσεων, τις βιαιότητες, τις χυδαιότητες κ.λ.π. χαρακτηριστικές είναι οι περιγραφές του τελευταίου στο βιβλίο του για το φοιτητικό κίνημα στο οποίο τόσες φορές έχουμε αναφερθεί: «Η αφάνταστη ένταση της λευκής τρομοκρατίας – όπως καταγράφει – στην Ελλάδα του 1928 με την κυβέρνηση Βενιζέλου προκάλεσε και διεθνή αντίδραση. Ο Πρόεδρος της ‘Επιτροπής Αμύνης για τα θύματα της λευκής τρομοκρατίας στα Βαλκάνια’ μεγάλος συγγραφέας και αγωνιστής Αντρέ Μπαρπύς στις 5 -6 – 28 απηύθυνε διαμαρτυρία στον ίδιο τον Βενιζέλο». Προφανώς ο Πρωθυπουργός αρνείται τις κατηγορίες .

στ ) Η επιτροπή φτωχών φοιτητών και τα αιτήματά της

ζ) Και το 1928 κλείνει με την κατάθεση του Ιδιώνυμου

Πριν κλείσουμε τις αναφορές μας στα γεγονότα του 1928 αξίζει να αναφέρουμε τους προβληματισμούς και τα αιτήματα των προοδευτικών φοιτητών της εποχής, όπως συμπυκνώνονται στο χαιρετισμό μιας επιτροπής φτωχών φοιτητών από τα οποία μπορούμε να υποθέσουμε την ιδεολογικό-πολιτική της ταυτότητα. Στο Δ’ Πανελλαδικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ στις 19 Μάιου, ανάμεσα στα μόνιμα αιτήματα του φοιτητικού κινήματος της εποχής για δωρεάν στέγη, τροφή και βιβλία για τους φτωχούς και «μισοφτωχούς» φοιτητές, την κατάργηση των διδάκτρων και των εξέταστρων, το σταμάτημα της αισχροκέρδειας των καθηγητών με τα συγγράμματα, την απόλυση των κρατούμενων στις φυλακές φοιτητές και την συμπλήρωση των κενών πανεπιστημιακών εδρών κ.λ.π, αξίζει να υπογραμμίσουμε το αίτημα για «συμμετοχή των φοιτητών δι’ αντιπροσώπων τους στην Σύγκλητο και στις διοικήσεις των Σχολών». Το αίτημα αυτό επανέρχεται στην επικαιρότητα και πάλι σήμερα, μετά τις αντιμεταρρυθμιστικές νομοθετικές ρυθμίσεις της τελευταίας τριετίας. Πράγματι, η ιστορία σ’ αυτό τον τόπο φαίνεται να επαναλαμβάνεται λες και τίποτε δεν κατοχυρώνεται οριστικά.

Σύμφωνα με έκθεση της Εργατικής Βοήθειας που δημοσιεύει ο Ριζοσπάστης στις 9 -1- 29 «το σωτήριον έτος 1928 μέχρι τις 15 Δεκεμβρίου γίνηκαν 591 συλλήψεις. Από τους συλληφθέντες 288 καταδικάστηκαν εις 49 έτη φυλάκιση. Εξορίστηκαν 146 για 100χρόνια, 8μήνες και 10 μέρες. Κακοποιήθηκαν 922…» παράλληλα είχαν σταλεί στο Καλπάκι 136 φαντάρους, ανάμεσα τους πολλούς αριστερούς φοιτητές και πτυχιούχους. Με το τέλος της χρονιάς, η αυταρχική κυβερνητική πορεία ολοκληρώνει τις προθέσεις της, καταθέτοντας στην Βουλή «κατόπιν μακράς συσκέψεως» του Πρωθυπουργού με τον Υπουργό Εσωτερικών Κωνσταντίνο Ζαβιτσιάνο – αργότερα αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης της 4ης Αυγούστου - το νομοσχέδιο «περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασία των πολιτών» που έμεινε στην Ιστορία ως «Ιδιώνυμο». Οι αντιδράσεις, όχι μόνο των αριστερών και προοδευτικών, αλλά ακόμη και συντηρητικών δημοκρατών και μελών του Φιλελεύθερου Κόμματος είναι έντονες. Οι συνέπειες του και στον πανεπιστημιακό χώρο θα αναπτυχθούν μαζί με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στο επόμενο τεύχος.

τχ. 83

ΑΛΚΗΣ ΡΗΓΟΣ

ε) Το φοιτητικό Τμήμα της Εργατικής Βοήθειας Μέσα σε αυτό το κλίμα, συγκροτείται από τον Μάρτιο του ’28 «Φοιτητικό Τμήμα της Εργατικής Βοήθειας» με πρόεδρο της «Οργανωτικής του Επιτροπής» τον φοιτητή Μπάμπη Κλάρα – μικρότερο αδελφό του μετέπειτα πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη – και με την συμμετοχή της «Φοιτητικής Συντροφιάς». Ας σημειώσουμε ότι η «Εργατική Βοήθεια» αποτελούσε νόμιμο σωματείο και αποτελούσε Τμήμα της «Διεθνούς Οργάνωσης Βοήθειας των Επαναστατών» με παραρτήματα σ’ όλες τις μεγάλες πόλεις της χώρας. Πρόκειται προφανώς για μετωπική οργάνωση του Κομμουνιστικού Κόμματος, απόλυτα βέβαια αναγκαία για την νομική και υλική βοήθεια των διωκόμενων. Το έργο που προσέφερε ήταν εντυπωσιακό ιδιαίτερα από το 1928 όταν εντάθηκε η αντικομμουνιστική εκστρατεία-υστερία. Δεν είναι εδώ ο χώρος ανάπτυξης της δράσης της Εργατικής Βοήθειας, αντιγράφουμε όμως μια της εκδήλωση όπως μας την δίνει ο Φλούντζης περιγράφοντας τον χρονιάτικο χορό που διοργάνωνε συνήθως στο «Αλάμπρα» και την εκεί παρουσία του καθηγητή Νίκου Βέη: «πόσο μεγάλη εντύπωση και συγκίνηση μας προκάλεσε όταν σηκώθηκε κι αυτός και έψαλε μαζί μας τον ύμνο της Διεθνούς»!

31