Zk. 12
Urtarrila 2021
›› UDAL INFORMAZIO ALDIZKARIA
Astran pasabidea
Luzaeran 16 metro dituen egitura eta altuera 5,70 metrokoa; Iparragirre eta Astra lotzen ditu. 4 or.
Gizarte arazoetarako 1.000.000 euro baino gehiagoko diru-laguntzak
6 or.
Bidegorriaren segurtasuna hobetu da
8 or.
Kulturarako Plan Estrategikoa
ERAKUNDEEN ARTEKO HARREMANAK
Erakundeen arteko harremanak Pandemia-garaietan itxaropen-mezua zuen bideo baten bitartez, gure hiriak Italiako, Alemaniako, Hungariako, Frantziako eta Kroaziako bost herrirekin izandako topaketa birtuala gauzatu zen Gure hiriak munduan barrena dauka markatuta “Bakearen Hiria”-ren ADNa, eta nahiz eta nazioarteko harremanak lantzea ez den erraza, Udalak ez zuen galdu nahi izan teknologia berriek eskatzen duten ekintza-bidea. Izan ere, duela sei urte jaso zuen udalak Europako Parlamentuaren diploma bat, herrien arteko harreman onak indartzearren, eta argi dauka hori dela jarraitu beharreko bidea. Arrazoi askorengatik estutu daitezke loturak, eta, oraingoan, Alemaniako upategi baten eskutik egindako dastaketa birtual batek eragin du hitzordua, nahiz eta Covid-19 eta haren ondorioak izan parte hartu duten zuzendarien elkarrizketen ardatz nagusia. Ideia hori Alemaniako Pobliheim udalerriko alkatearengandik sortu zen, duela 31 urte foru-hiriarekin senidetua, eta, azkenean, dozena erdi udalerrik hartu zuten parte topaketa birtualean. Bizkaiko hiribilduko eta Pforzheim-eko agintari gorenez gain, Jose Mari
Gorroño eta Peter Boch, Italiako Vicenza, Saint Maur des Fossés (Frantzia), Osijek (Kroazia) eta Györ (Hungaria) udalerrietako alkateak ere izan ziren. Topaketatik sortu zen, hain zuzen ere, koronabirusari buruzko txosten bateratu bat egiteko ideia. Halaber, Pforzheim-ek hitzaldian parte hartu zuten herrialdeekin bideo bat egiteko konpromisoa hartu zuen, herritarrei itxaropen-mezu bat helarazteko. •
Gernikako Arbolaren aurrean lehendakarien bilkura Alkatea ekitaldi honetan izan zen, Junta Etxean, Agirre eta Leziaolaren omenez Eusko Jaurlaritzak omenaldia egin zien Batzar Etxean Jose Antonio Agirre eta Jesús María Leizaola erbesteko lehendakariei, Gerra Zibila ondorengo lehenengo Eusko Jaurlaritzaren erbesteratzearen 80. Urteurrenean eta “lehendakari zaharra” Euskadira itzuli zeneko 40. Urteurrenarekin batera -Agirre ordezkatu zuen karguan, 1960an Parisen hil ondoren-. Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen “gogora” Institutuak antolatutako ekitaldiaren buru Iñigo Urkullu lehendakaria izan zen, eta bertan izan zen Gernikako alkate Jose Maria Gorroño. Omenaldian Agirreren eta Leizaolaren senideak izan ziren, baita berrezarritako demokraziare-
Argitaratzailea: Gernika-Lumoko Udala Ale kopurua: 7.000 Babeslea: Bidezain
4
kin karguan izan ziren odnorengoak ere: Carlos Garaikoetxea, Jose Antonio Ardanza, Juan Jose Ibarretxe eta Patxi López.
Urkullu buru zuen Gobernuko sailburuak eta euskal erakundeen eta alderdien ordezkaritza zabala ere izan zen. •
INTERESEKO TELEFONOAK
UDALETXEA 94 627 02 00 info@gernika-lumo.net
TURISMO BULEGOA 94 625 58 92 turismo@gernika-lumo.net
KULTUR ETXEA 94 627 02 01 kultur-etxea@gernika-lumo.net
KIROL PATRONATUA 94 627 00 45 kirolak@gernika-lumo.net
GAZTE INFORMAZIO BULEGOA 94 627 02 15 gazteplana@gernika-lumo.net
MUSIKA ESKOLA 94 627 02 14 emso@euskalnet.net
GERNIKAKO BAKEAREN MUSEOA 94 627 02 13 museoa@gernika-lumo.net
BEHARGINTZA 94 625 57 58 cippgernika@euskalnet.net
AytGernika
BATZAR ETXEA 94 625 64 28 batzar.etxea@bizkaia.net
UDALTZAINGOA 94 627 02 02 udaltzaingoa@gernika-lumo.net
ayuntamientogernikalumo
GIZARTE SEGURANTZA 94 625 70 90 prebentzioa@gernika-lumo.net
MERKATARITZA BULEGOA 97 625 79 40 gatc@gernika-lumo.net
JARRAI IEZAGUZU! Gernika Lumo
2 OR.
gernikalumokoudala
Alkateak Koreako Errepublika enbaxadoreari harrera egin zion Jose Maria Gorroño batzartu egin zen Hong Jo Chun Hego Koreako enbaxadorearekin Batzar Etxean, eta 2020ko erronken aurrean egun-
go egoera politiko eta ekonomikoari buruzko iritziak trukatzeko aprobetxatu zuten. •
Poloniak eta hiribilduak euren harremenak egonkortu Marzenna Adamczyk, Espainian Poloniako enbaxadorea denak, gure herria bisitatu zuen, bi lurraldeen arteko lankidetza-harremanak estutzeko eta garatu
beharreko proiektu komunak aztertzeko. Erakundeen arteko topaketa beste urrats bat da Gernika-Lumo eta Oswiecimen (Auschwitz) arteko harremanean. •
Gernika-Lumo e Idaho gazteriari begira euren arteko anaitasuna sendotzeko Alkateak eta amerikar estatu hartako Gobernadoreak harremenak estutu zituzten hiribiloduan izandako bilkuran José María Gorroño alkateak eta Brad Litte Idahoko estatubatuar gobernadoreak bilera bat izan zuten Estatu Batuetako mandatariak Euskadin egin zuen bisita ofiziala aitzakia. Bilkura horretan Gorroñok gogorarazi zion bi hamarkada baino gehiago daramatzala Gernika-Lumok Boiserekin duen senidetzea elikatzen, ordezkari gorenari gogorarazi zizkion Bizkaiko zein Busturialdeko bizilagun asko eta asko direla bere garaian Ameriketara emigratu behar izan zutenak. “Adierazlerik handienetako bat Idaho-ko Pete Cenarrusa Gardoquiko Idazkaria izan zen; haren ama Gernikakoa zen, eta haren aita Munitibarrekoa, eta
Littek harreman estua izan zuen harekin”, adierazi zuen Alkateak. Gorroñok, halaber, bi herriek dituzten loturak belaunaldi berrien bitartez indartzeko aukera proposatu zion Estatu Batuetako mandatariari, eta aukera izan zuten Gernika-Lumo eta Boise-ren artean lanbide heziketako proiektuak nabarmentzeko. Bisitaren ondoren, Littek Udalari oroigarri bat eman zion, egurrez egindako bere Estatuko irudikatzen zuena, eta hiribilduko Alkateak Gernikako Arbolaren ostoarekin apaindutako koadro bat oparitu zion. •
Alemaniako enbaxadoreak lora eskaintza egin zuen bonbardaketan hildakoen omenez Bisita honekin Alemaniak estutu egiten ditu harremanak Gernika-Lumorekin Jose Maria Gorroño Gernika-Lumoko alkateak Wolfgang Dold Alemaniako enbaxadoreari harrera egin zion udaletxean.
PÁG. 3
Ondoren, bi agintariak hilerrira joan ziren, bonbardaketaren biktimei loreeskaintza bat egitera.
Bilera hori Jose Maria Gorroño Alkatearen nazioarteko harremanen ohiko agendan aintzat hartutakoa zen, eta agerian uzten du egungo ordezkaritza diplomatiko alemaniarrak udalarekin gertuko harreman arinak izateko eta Gernikaren eta Alemaniaren arteko harreman estuak indartzen laguntzeko borondatea duela. •
COVID-19aren AURKAKO NEURRIAK
Udalak milioi bat euro baino gehiago erabili ditu gizarte arazoetako laguntzak emateko Zehatzago, 1.293.751,92 euro, krisiak kaltetutako gizarte multzorik ahulenei babesa emateko Egungo krisialdian, autonomo, negozio txiki, enpresa txiki eta ertain eta familia askoren ekonomia kezkagarria da. Langabezia modu esponentzialean gehitu da azken bi hilabeteetan, eta etenik barik gainera; horrek estres eta antsietate handia sortzen du. Ildo horretan, Udalak 1.182.878,76 euro bideratu ditu kaltetuenak diren pertsonen eta familien gizarte-premiak asetzeko, egoera horrek gehien kaltetu dituen sektoreei laguntzeko eta, aldi berean, ekonomia suspertzeko. Zenbateko horrek esan nahi du biztanle bakoitzeko 68,81 euro esleitzen zaizkiola helburu horri. Ekintza horietako gehienak Busturialdeko
Gizarte Zerbitzuen Mankomunitateari zuzendu zaizkio (767.478,76 euro; horietatik 92.276 euro Eusko Jaurlaritzaren laguntza berezi bati dagozkio). Era berean, 250.000 euro bideratu dira “aldi baterako Gizarte Larrialdiko” egoeretara, batez ere familia ahulei, beren eguneroko gastuei aurre egin ahal izan diezaieten, hala nola sendagaiak edo elikagaiak erostea edo beren etxebizitzetako ohiko gastuak ordaintzea, besteak beste.
Pobreziaren eta gizarte-bazterkeriaren aurka lan egiten duten gizarte-laguntza eta -garapenerako erakundeek (Caritas eta Bizkaiko Elikagaien Bankua) 25.000 euroko partida izan dute. Gainera, maskarak, hidrogela eta eskularruak erosteko. Zehazki, Udalak maskara hidrogel eta eskularru pare erosi ditu udaltzainentzat, udal langileentzat, tokiko merkataritza eta ostalaritzarako, ile-apaindegietarako eta Merkatu plazarako. •
Bestalde, 100.000 euro erabili dira tokiko merkataritzan eta ostalaritzan kontsumoa sustatzeko. Horretarako, 30, 15, 10 eta 5 euroko bonoak egin dira. Kultura da 15.000 euroko laguntzak jaso dituen beste sektore bat.
100.000p merkataritzan eta ostalaritzan erosketak egiteko bonoetan Kaleratu dira 47.266 merkataritza bono “Nik Gernikan Merkataritza Bonoa” lemapean Hurbileko merkataritza da krisiak gehien eragindako sektoreetako bat. Horregatik, errealitate latz horri aurre egiteko, Udalak 100.000 euroko partida bat burutu zuen ekainean, merkatarien eta Ostalarien Elkartearekin lankidetzan, “Nik Gernikan Merkataritza Bonoa” izeneko 47.266 merkataritza-bono sortzeko, tokiko merkataritzan eta ostalaritzan kontsumoa sustatzeko. Ekimenaren helburua izan da lau txeke modalitate erostea, 30,15, 10 eta 5 euroko baliokoak, zati batean Udalak finantzatuak.
Bi txandatan banatu ziren: lehena, ekainetik abuztura, saldutako bonuen % 80ko itzulera izan zuena, eta 325.000 euroko gastu induzitua; horrek esan nahi du boskoiztu egin zela udalaren ekarpena. Bigarren kanpainan 6.240 txeke egin ziren urritik azarora kontsumitzeko. •
Covid-19-aren biktimak eta premiazko zerbitzuetako langileak gogoan hartuak izan ziren San Roke eguneko oroitze-ekitaldian
4 OR.
Jose Maria Gorroño Gernika-Lumoko Alkateak eta Mario Iceta Bilboko Gotzaiak lore-eskaintza bat egin zuten santuaren aurrean, gaixotasun horren ondorioz hildako pertsona guztien oroimenez Udalak ekitaldi instituzional bat egin zuen COVID-19aren biktimen eta lehen alarma-egoeran funtsezko zerbitzuetan lan egin zuten pertsonen oroimenez. Ekimen hori San Roke jai-egun tradizionalaren barruan kokatu zen, hiribilduaren patroia eta izurri eta mota guztietako epidemien babeslea baita. Ekitaldi horretan, San Rokeren irudiaren aurrean kandela handi bat piztu zen, eta Jose Maria Gorroño alkateak eta gaur egun Burgos-ko apezpikua den Mario Icetak
lore-eskaintza bat egin zioten santuari, gaixotasun horren ondorioz eta bizitza eta itxaropenagatik hildako pertsona guztien oroimenez. Gogoan izan behar da jaiak bertan behera geratu zirela arduratsu jokatzeagatik eta herritarren segurtasunagatik, koronabirusaren krisiak eragindako larrialdiaren testuinguruan. Ekitaldi hori izan zen egin zen bakarra. •
Udalak babes kit-ak banatu zizkien herriko merkatariei, ostalariei eta zerbitzu sektorekoei
Udalak material higieniko sanitarioko babes kit-ak banatu zizkien hiriko merkataritza-establezimenduei, ostalariei eta zerbitzuen sektoreari, beren lan-jarduerari berriro ekin ahal izateko, koronabirusaren aurkako prebentzio- eta segurtasun-bermeekin. Pakete horiek FFP2 motako maskarak, erabili eta botatzeko eskularruak, seinaleztapen-zinta, soluzio hidroalkoholikoa eta 3D formatuan Barrutialde Institutuak eta Maier enpresak egindako babes-maskarak izan zituzten. Pantaila horietatik 600 dendetan, farmazietan, dendetan, anbulatorioetan eta zaharren egoitzetan banatu ziren. •
20.000 euro 0 eta 10 urte bitarteko haurrak dituzten familientzako
Tokiko ekonomia-sarea suspertzeko, toki-administrazioak 20.000 euro bideratu ditu beste erosketa-bono sorta bat jaulkitzeko Gabonetan. Hiru bono-sorta izan dira guztira. Hala ere, kasu honetan baleak 0-10 urteko seme-alabak dituzten familia gernikarrei soilik zuzendu zitzaizkien. Bonoek 20 euroko balioa dute, eta gurasoek ume bakoitzeko bat erosi ahal izan dituzte. Ekimenaren helburua izan da familia gazteei laguntzea, txikiek eta Gabonetako opariek dakartzaten gastue aurre egin ahal izateko, eta, aldi berean, hipotekak edo alokairuak ordaintzen laguntzea. •
HIRIGINTZA ETA OBRAK
Oinezkoen pasabidea erabilgarri dago Iparregirre kalea eta Astra lotzen ditu zubiak trenbidearen gainetik Udalak amaitu du Iparragirre kalea eta Astrako aparkalekua trenbideen gainetik lotzen dituen oinezkoentzako pasabidea. Foru hiribilduaren irisgarritasuna hobetzen lagunduko duen instalazioa dagoeneko erabiltzen ari da. Iparragirre kaleko 26. zenbakitik Astra ondoko aparkalekura bitartean dago, posta-bulegoko plazaren parean. Proiektuak 736.000 euroko kostua izan zuen, eta % 55 Euskal Trenbide Sareak finantzatu zuen.
Azpiegitura berriaren helburua da, halaber, bizilagunei eta bisitariei mugikortasuna erraztea hirigune-
tik Bekoibarra eta Astra industrialdearen ingurura eta alderantzizko bidea egiteko ere bai. •
5 OR.
Pasabideak segurtasun handiagoa ematen die oinezkoei, hemendik aurrera ez baita beharrezkoa izango trenbide-pasagunea zeharkatzea. Oinezkoentzako zubiak 16 metrotik gorako luzera du, eta punturik altuenean trenbidearen gainetik 5,70 metrora iristen da.
Urbietako frontoien teilatua berriztatzen ari dira Udala berriztatzen ari da Urbietako frontoien metalezko estalkia, ekipamenduak egoera onean mantentzeko eta erabiltzaileen segurtasuna bermatzeko. Denborak aurrera egin ahala, instalakuntzan egokitze-lanak egitea komeni da, teilatuko xafla batzuk hondatuta daudelako. Horregatik, teilatuaren azalera osoan ekingo zaio: 1.701,86 metro karratu, 527,43 metro karratu bisera eta 171,36 metro luzeko kanaloia. Horretarako, 159.077,71 euroko aurrekontua erabili da. •
Bidegorria lekuz aldatzen da istripuak saihesteko Iparregirreko zatia aldatzeko plana aurtengo azkenetarako amaitzea espero da Iparragirre kaleko mugikortasuna birdiseinatzeko obrak hasi dira, segurtasuna handitzeko asmoz. Egungo bidegorria espaloiz aldatzea da hartutako irtenbidea, egungoa ez delako egokia, bidea moztu egiten delako zenbait zatitan kale gurutzatzeagatik eta garajeetako irteerengatik, eta horrek txirrindularien istripuak eragin ditu. Zati horrek 445 metroko luzera dauka eta trenbidearen ondoko espaloira aldtuko da eta asfaltozko aglomeratu gorriz egingo da. Gainera, espazio horretan egongo dira espaloia, bizikleta-bidea, aparkalekuak eta errepideko bi karril. Halaber, semaforo berri bat jarriko da lehengoarekin sinkronizatuta, segurtasuna bermatzea. Lanak amaitzeko zorua hobetuko da; guztirako aurrkeontua 181.725 eurokoa da, eta urtearen amaierarako bukatuta egongo da. •
Udalak jarraitzen du hobetzen irisgarritasuna eta errepide eta oinezkoen segurtasuna Gernika-Lumoko Udalak “udalerri irisgarri eta segurua” proiektuarekin jarraitzen du, bai oinezkoentzat, bai ibilgailuentzat. Horri dagokionez, Gernika-Lumotik Zornotzarako irteeran – Aranaren parean – biribilgune berri bat dago, puntu horretako trafikoa antolatzeko. Jarduketa horri esker, kokatuta dagoen bidegurutzeko biraketak berrantolatu ahal izan dira, eta trafikoa lasaitu egin da hiriguneko sarreretan eta irteeretan.
Zoru-berdintzeak, asfaltatzeak eta seinaleak
6 OR.
Bestalde, Udalak hiru espaloitan zoru-berdinketa egin ditu Iparragirre eta Urremendi kaleetan eta Bekoibarra industrialdeko aparkalekuko sarreran, inguru horretan irisgarritasuna hobetzeko. Jarduera horiez gain, industria-eremu horretan oinezkoentzako pasabideak eta hainbat seinale horizontal margotu dira. Era berean, bideak kontserbatu eta mantentzeko lanekin jarraitzen da, eta Iparragirre, Kortezubi eta Enrique Amurrio kaleetan bideak asfaltatu eta egokitzeko hainbat obra egin dira. •
Urbietako Hegozelai futbol zelaiko obrak amaitu dira Kirol-instalazioak etengabe hobetzeko proiektuaren barruan, Urbietako Hegozelai futbol-zelaiko zorua berdintzeko eta soropil artifiziala berritzeko lanak amaitu ditu Udalak. Obra horiek 343.480 euroko gastua ekarri dute.
Era berean, eremu horretan ere kirol-eskaintza handitu egin da, bi pista eraiki baitira padela praktikatzeko. Pistak 20 metro luze eta hamar metro eta erdi zabalekoak dira. •
Don Tello eta San Juan kale-gurutzean semaforoak, trafikua antolatzeko Don Tello eta San Juan kale-gurutzean semaforoak jartzeko 43.342 euro gastatu dira Don Tello eta San Juan kale-gurutzean semaforoak jarri dira, ibilgailuen eta oinezkoen segurtasuna bermatzeko. Herriko erdiguneko bidegurutze bat da, eta bertatik pertsona asko ibiltzen dira egunero; gainera, ibilgailu asko ibiltzen dira bertatik. Zirkulazioa arautzeko asmoz, Udalak semaforoak jarri ditu bidegurutzeko kale bakoitzean, baita beste semaforo bat ere Don Tellon.
Azken hori anbar kolorean mantenduko da, trafikoari arintasun handiagoa emateko. Horrez gain, diskoak jarri dira Carlos Gangoiti eta Urkieta kaleen arteko bide-gurutzean, Fray Martín Murua kalearen bidegurutzean eta San Bartolome kalean. •
Santa Luziako eskola zaharrak kultura lokal bihurtu dira Santa Luzia auzoa hobetzearekin batera, inguruko eskola zaharretan kultur ekipamendu berria egokitu dute. Barrutiak 290 metro karratu ditu, bi solairutan banatuta, eta eremu horretako biztanleei zuzenduta dago. Bertan askotariko ekimenak eta jarduerak egin ahal izango dituzte, hala nola erakusketak, hitzaldiak, tailerrak adingabeentzat nola helduentzat. 63.534 euroko aurrekontua izan zuen proiektuak, eta honakoak izan dira berriztapenak: komunak eta zorua eraberritzea, espazioak birbanatzea, instalazio elektrikoak berritzea eta eraikina margotzea. Gainera, bi hilabeteko epean altzari berriak izango ditu.
Santa Luziako urbanizazioa inguratzen duen parkea hiribilduko birika berde nagusietako bat da, eta guztira 15.800 metro karratu lur hartzen ditu. Arlo honen berrantolaketak 680.000 euroko gastua ekarri du. Aisialdirako gune hau hainbat erabileratarako da, eta hainbat ekipamendu ditu, hala nola karrejo bat, haurrentzako jolasgune bat, ermita bat eta komun publikoak. •
Erialekuko iturriak kolorezko txorrotadak jaurtitzen ditu eraberritu ondoren Ekimena Barakaldoko Nicolás Larburu Lanbide Heziketako ikastetxeko Automatizazioko eta robotika Industrialeko bigarren mailako ikasleen laguntzarekin gauzatu da. Izan ere, Udalak lankidetza-hitzarmen bat sinatu zuen ikastetxearekin, eta, horren bidez, ikasle horiek proiektua garatzeaz arduratu ziren, iturriari balioa emateko.
Berritze-planak 30.500 euroko aurrekontua izan zuen. Bertan, iturriaren kanpoaldearen hobekuntza eta ur-zirkuituaren zuzenketa sartu ziren, baita koadro elektrikoaren diseinu berria eta etorkizunean martxan jartzeko programazio automatikoa ere. Ekipamendu berriak jaurtitzen duen ur-txorrotadak, gainera, kolore desberdinetako argiak konbinatzen ditu. •
7 OR.
Ekimena Barakaldoko Nicolás Larburu Lanbide Heziketako ikastetxeko automatizazio eta robotika industrialeko bigarren mailako ikasleen laguntzare-
kin gauzatu zen. Izan ere, Udalak lankidetza-hitzarmen bat sinatu zuen ikastetxearekin, eta, horren bidez, ikasle horiek proiektua garatzeaz arduratu ziren, iturriari balioa emateko.
Andra Maria eta Barrenkaleako urbanizazio lanak amaitu dira Aipatu lanak aintzat hartuta daude ibilbideak eta plazak hobetzeko udal planean Herriko kale eta plazak hobetzeko planarekin jarraitzen du udalak, bizilagun eta bisitarientzako herri eroso bat izateko. Proiektua udalerriaren erdigunean garatu da, eta Andra Maria eta Barrenkalea urbanizatzea izan du helburu; oinezkoen gune horiek herritar asko biltzen dituzte. Lanen helburu da eremu hori granitozko zoladura batekin hobetzea. Gainera, proiektuak luminaria berriak jartzea aurreikusi zuen, egungoak ordezteko, ingurune horri argi gehiago ematearren. Era berean, lehendik zeuden aireko kable lineak kendu ziren.
Irisgarritasuna hobetzea Lan horren barruan sartu zen, halaber, Don Tello kaleko irisgarritasuna hobetzea, zehazki 2. eta 32. zenbakien artean. Langileek zoladura berria jarri zuten, kontuan hartuta arteria horren garrantzia. Bi obra horietarako 364.395 euroko aurrekontua erabili zen. •
KULTURA
Kultura Plan Estrategikoa, musika eta memoria ardatz Ibilbide-orrian sormen-arloa eraldatu nahi da, eta musika-ekoizpena nabarmentzen da Kultura arloa “kulturaren Plan Estrategikoa” lantzen ari da, kultura funtsezko eta interes orokorreko ondasuntzat hartzea oinarri hartuta. Etengabeko hobekuntzarako programa bat, kultura hurbil, ireki, sortzaile eta kalitatezkoaren alde egiten duena, musika-sorkuntza eta memoria-ondarea ardatz hartuta, baina Nazio Batuen Garapen Jasangarriaren Helburuak ardatz egituratzailetzat hartuta. Izan ere, kulturak funtsezko zeregina betetzen du GIH 11 lortzeko, eta horren helburua da hiriak eta giza kokalekuak inklusiboak, seguruak, erresilienteak eta jasangarriak izatea. Eremu horretan, pertsonen garapenean eta aurrerapenean rol nagusia du.
honako hauek lantzen dituzte: hurbiltasuneko kultura; kultura irekia, sortzailea eta kalitatezkoa; kulturaren, hezkuntzaren eta bitartekotzaren batasuna; eta hiriko kultura-ingurunea eta memoria.
Dokumentu honetan, herriko kultura-eragile guztiek parte hartzen dute, eta, etorkizunean egingo diren jarduerak definitzeaz gain, Gernika-Lumoko kultura-ekosistema sortu eta indartu nahi du, kultura-politikak eraldatuz.
Lan hori guztia oinarrizko dokumentu batean jasoko da. Dokumentu horren bidez, kultur arloko premiak hauteman eta datozen urteetarako udal-politika kulturalen ildo nagusiak erakutsiko dira. Apostua egiten da kultura-sektorearen plangintza integralerako, kultura-eragileekin etengabeko elkarrizketa-prozesu bat ezartzeeko eta kultura-politikaren ildo orokor horiek definitu eta garatzeko abiapuntu komun eta partekatu bat sortzearen alde. •
Sorkuntza berrirako ekimenak
Planteatuko diren proposamenak berriak izango dira eta/edo lehendik dagoen eta Udalak kudeatzen duen kultura-jarduera hobetzekoak, adibide hauekin: liburutegia sustatu eta zabaltzea, kulturari buruzko eztabaidak sortzea, sorkuntza edo prestakuntza laguntzeko programak, eta memoria ondare ukiezin gisa ezagutaraztea eta balioztatzea.
Planteatzen diren ildo estrategikoek (musika, memoria-ondarea eta GJH)
Kultura guztia klik batean www.kulturagernika-lumo.eus web gunean Udal kultur agenda osoa biltzen da eta ikuskizunetarako txartelak lor daitezke aukera nabarmentzen da, eta aukera ematen zaie erabiltzaileei modu zuzenagoan eta ordenatuagoan sartzeko udal-espazio kulturaletan egiten diren ekitaldien sarreren erosketarako, Kutxabankeko sarreren salmenta-atarian dagokion bilaketa egin beharrik gabe, edo txarteldegira joan gabe, orain arte gertatzen zen bezala. Hala ere, aukera horiek elkarrekin jarraituko dute. “Kultura Gernika-Lumo” webgune berriak udalerriko kultura-jardueraren agenda osatua eta herritarrentzako tresna erabilgarria izan nahi du. Atari honetan sartzen dira Kultur Etxeak eta tokiko kultur eragileek antolatutako kultur ekimen guztiak, eta udalaren webgunearen bidez ere eskura daitezke (www.gernika-lumo.net).
8 OR.
Sarrerak on line saltzea Gauza garrantzitsu modura, ikuskizunetarako sarrerak on line erosteko
“Kultura Gernika-Lumo” gune digital berri honetatik honako hauen informaziorako sarbidea dago: liburutegia, Segundo Olaeta Musika Eskola, Gazteentzako Informazio Bulegoa, Lizeo eta Elai Alai antzokia eta Erakusketa Aretoa. Gainera, hasierako orrian arlo bakoitzeko ekitaldi adierazgarrienak nabarmentzen dituen atal bat agertzen da, eta udaleko sare sozialetako kontuetarako sarbidea gehitzen da (twitter, Instagram, You Tube eta Facebook), publikoarekin interaktuatzen jarraitzeko. •
Holokaustoaren izua gure hiribildura iritsi zen Astrako babestokian ekainera arte irekita egongo den erakusketa horrekin publikoak exterminio biltegietara bidaiatu zuen Garai bateko Astra arma-fabrikaren bonbardaketarako babeslekura sartzea, beste barik instalazio horretara sartu eta hiribilduaren bonbardaketaren izugarrikeriari buruzko ibilbide turistiko baten esperientzia baino beldugarriagoa bihurtu zen. Bunker klaustrofobikoan kokatu zen nazien basakeriari eta Europako suntsitze-eremuei buruzko erakusketa izugarri bat, “Alemaniako nazien Herioaren biltegia, Konzentrationslager Auschwitz” izenburupean. Erakusketa argitaragabea eta giza eta historia-balio itzela duena Euskadira bidaiatu zuen lehen aldiz, Auschwitz-Birkenau Poloniako Estatuko Museoaren artxiboaren fondoetatik.
Erakusketa horren edukiaren bitartez, gainera, Gernika holokaustoaren ikasketa-zentro bihurtu zen, nazien kontzentrazio- eta herio-biltegietako askapenaren 75. urteurrenean. Poloniako Errepublikako Auschwitz Birkenau Memoriaren Kontsulatuak bultzatutako ekimenaren helburua zen ikasgeletara hurbiltzea eta ikasleak Auschwitzeko historian, holokaustoan eta Bigarren Mundu Gerran sartzea. •
40.000 euro programaziorako Kultur Etxeak 3.000 euro burutu zituen taldeei laguntzeko diskoak edo biniloak argitaratzeko Guztira, 40.000 euro eman zaizkie 22 kultura-elkarteri aurten irekitako dirulaguntza deialdiaren barruan, herriko bizitza kulturala dinamizatzen duten kolektiboen funtzionamendua babesteko. Laguntzak 500 eta 3.000 euro bitartekoak izan dira. Gainera, herriko musika esparruan ere diru-laguntzak izan zituzten taldeek, profesionalak zein amateurrak izan. Hirugarren urtez jarraian, Kultur Etxeak diskoak CDan edo biniloan argitaratzeko diru-lagunt-
zen deialdia egin zuen, eta 3.000 euro erabili ziren horretarako. Ekimena 2018an jarri zen martxan, eta orduz geroztik tokiko hamabi bandaren sustapenean laguntzeko balio izan du. Sorkuntza eta kultura sustatzea du helburu, baita tokiko taldeen errepertorioa sustatzen laguntzea ere. •
Liburutegian buzoi bat egongo da liburumaileguak itzultzeko Hobekuntzak ere izan dira, hala nola, Whatsapp bidea jorratzea edota nobedadeak erakusgai jartzea Postontziak abantaila handiak eskaintzen dizkie erabiltzaileei; izan ere, mailegu-mahaian ez du ilararik sortzen, eta oso erraza da erabiltzea. Itzultzeko arauak mailegu-mahaian eragiketa egitealakoak dira, eta liburuak bizkarretik sartzea gomendatzen da, liburuak kalterik izan ez dezan. Udal liburutegitik ematen den zerbitzuak hobekuntzak izan ditu. Herritarrei kulturarekiko harremana errazteko eta irakurtzeko interesa pizteko, postontzi bat jarri da liburutegiaren sarreran, eta bertan utzi ahal izango dira mailegatuan hartutako aleak, herritarren arretarako ordutegitik kanpo. Postontzi hori eguneko 24 orduetan dago erabilgarri, eta, beraz, eguneko edozein unetan maileguan hartutako liburuak, CDak eta DVD-ak itzul daitezke, liburutegia ireki arte itxaron behar izan gabe. Gainera, Covid19az kutsatzea saihesteko beste neurri osagarri bat da.
Aurretik egindako hobekuntzei gehitu behar zaie hobekuntza hori: berrikuntzak eguneratzea eta horiek erakustea, erabiltzaileek titulua errazago hauta dezaten; irakurketak gomendatzeko zerbitzu pertsonalizatua abian jartzea; desiderata-zerbitzua eta liburutegien arteko mailegua eguneratzea; WhatsApp-ez berehalako mezularitza eratzea informazioa eskatzeko eta zalantzak berehala argitzeko; fondoa berrantolatzea, normalidadea datorrenerako, atalak indartuz (ingurumenarekin, aniztasunarekin edo komikiarekin lotutakoak, besteak beste), eta seinalizazioa hobetzea. •
KIROLAK
Pista berriak padelean jokatzeko Kirol Patronatoak kudeatuko ditu egingo diren pistak. Guztirako aurrekontua 47.794 eurokoa izango da Planaren arabera, beiraz estalitako bi kantxa eraikitzea aurreikusi zen, padel gisa jolasteko, 20 metro luze eta hamar metro eta erdiko zabalerarekin. •
9 OR.
Urbietan kirol-eskaintza handitu eginda, padela praktikatzeko kantxekin. Pistak egokitzeko lanak 47.794 euroko kostua izan dute. Hori izan da aurrekontu parte-hartzaileen prozesuaren esparruan Udalari helarazi zitzaizkion eskaeretako bat.
Santanape kiroldegian online erreserbak egiteko aukera Santanape kiroldegiko erabiltzaileek hiru kirol-eremu dituzte eskura klik batean. Hemendik aurrera, fitness-, kardio- eta igerileku- eremuetako online erreserba egin ahal izango dute, modu erraz eta intuitiboan, udalaren web orrian (www.gernika-lumo.net) “Santanape kiroldegiko aurretiko hitzordua” atalean prestatutako plataforma abian jartzeari esker.
Erreserbak online egiteko plataforma Erreserbak modu erraz eta praktikoan egin ahal izango dira; kiroldegian gako edo kontraseña bat eskatzea besterik ez dago eta ondoren nahi diren ordutegietarako erreserbak egin.
Erreserbak egiteko baldintzak Erreserba kudeatu ondoren, erabiltzaileek konfirmazio egiaztagiria jasoko dute posta elektronikoz. Kirol-espazioak erreserbatzeko, bi egun lehenago egin ahal izango da, eta erabiltzaile bakoitzeko erreserba bakarra egin ahal izango da bi egunean behin.
Edozein arrazoi dela medio, azkenean ez bada instalazioa erabiliko erreserbatutako ordutegian, erabiltzaileak erreserba ezabatu beharko du, edo instalaziora bertara deitu erreserba bertan behera uzteko. Hartutako txandara joan ez denari, kirol instalazioetarako sarbidean atzeratze zigorra aplikatuko zaio. •
Kirol Patronatoak eraberritu egindut Santanapeko eta Malosteko aldagelak horietan jarduteko planean, besteak beste, armairu pertsonalizatuak, esekigailuak eta banku berriak jarri ziren. Patronatuak gauza bera egin zuen Santanapen, eta 37.215,61 euro inbertitu ziren lau aldagela hobetzeko. Berritasunen artean, ikastaroetan izena emateko online plataforma abian jartzea nabarmendu behar da. Kirol Patronatuak hainbat hobekuntza egin ditu hiriko kirol-instalazioetan. Duela gutxi, toki-administrazioak 14.897 euroko partida bat inbertitu du Santanapeko kiroldegiko gimnasioko makinaria gehitzeko.
Abonatuek udalaren webgunearen bidez egin dezakete tramite hori. Santanapek, gainera, programa bat izango du erabiltzaileek spinning-a birtualki praktikatu ahal izan dezaten.
Sppining praktikatzeko bost bizikletez gain, press bankako bi aparatu, helduleku bat eta diskoko pisuak dituzten barrak erosi dira. Gobernuak Malosteko kiroldegiko hiru aldagela berritu ditu, 7.546 euroko kostuarekin. Espazio
Zerbitzu hori emateko inbertsioa 3.000 eurokoa izango da. Era berean, Urbietako bizikleta-aparkalekua handitu egin da, 40 plazatik 60ra. Kostua: 3.000 euro. •
Malosten hobetu egin da efizientzia energetikoa Gernika-Lumoko Udala lanean ari da Malosteko kiroldegian energia aurrezteko eta efizientzia energetikoa lortzeko estrategia bat abian jarrita. Helburu horiek lortzeko, energia kudeatzeko eredu bat ezarri du Udalak: eraikinean energia-kontsumoa urrunetik etengabe monitorizatzeko eta kudeatzeko sistema bat ezartzea.
10 OR.
Prozedura berri horren bidez, eraikinak egun duen energia-kontsumoaren eredua eta bere ekipo eta instalazioen eraginkortasuna ezagutu ahal izango dira. Era berean, tresnak energia-kontsumoetan izandako desbideratzeak detektatzea eta zuzentzea lortuko du, baita horiek aztertzea eta kudeatzea ere, lortutako aurrezkiak egiaztatzeaz gain. Era berean, gastu espezifikoak zehaztu daitezke. Bere ahaleginean, Udalak kontsumoa % 39,9ra murriztu nahi du, CO2 isuriak % 58,03ra murrizteaz gain. Sistema berriak gas naturala erabiliko du erregai gisa, lehendik dagoen gasolioaren ordez, eta kutsatzaile gutxiago isuriko ditu, emandako energia berdinarekin.
Jarduketa osatzeko, argiztapen-elementuak eta antzekoak konektatzeko aukera ematen duen automata bat instalatuko da, eta horren guztiaren emaitza kiroldegiko energia elektrikoa eta energia termikoa kontsumitzen duten sistemen monitorizazio osoa izango da. Administrazioan horrelako neurriak aplikatzeak gastu publikoa arrazionalizatzea dakar, eta hori, egungo testuinguru ekonomikoan, lehentasun bat da. Gainera, energia aurrezteak ingurumenaren gaineko eragin negatiboa murriztea ahalbidetzen du, eta hori garrantzitsua da Gernika-Lumon, klimaaldaketaren aurkako borrokan eta atmosferaren osasungarritasunean laguntzen baitu. •
BERDINTASUNA ETA GIZARTE ZERBITZUAK
San Fidel Ikastola irabazle Beldur Barik sarietan Zentro horretako hiru taldek lortu zituzten lehiaketako sariak Genero-indarkeria bizitzako eremu guztietatik borrokatu behar den gaitz sozial bat da, eta, horretan guztian, hezkuntzak funtsezko zeregina du. Gai horiek lantzeko, Emakundek bultzatutako Beldur Barik programa tresna ona da, eta Emakumeenganako Indarkeriaren aurkako Nazioarteko Eguna ospatzeko ekitaldien esparruan, Gernika-Lumoko Berdintasun Sailak Beldur Barik lehiaketaren lan onenei aitorpena egin zien.
Sari banaketa birtuala
Oraingo honetan, San Fidel ikastola izan zen protagonista nagusia, bi sarietan ordezkaritza izan zuelako. Berdintasuna eta emakumeen ahalduntzea, funtsezko giza eskubidea izateaz gain, mundu baketsu, oparo eta iraunkorra eraikitzeko funtsezko oinarrietako bat ere bada. Izan ere, Garapen Jasangarriaren 17 helburuetako bat da, eta garapen inklusiboaren eta jasangarriaren dimentsio guztien funtsezko elementua da.
San Fidel ikastolako Lehen Hezkuntzako 6D eta Lehen Hezkuntzako 6B ikasgelak izan ziren sarituak, lehen kategorian, 12 eta 14 urte bitarteko ikasleentzat; 15-17 urteko ikasleentzako bigarren kategorian, San Fideleko “aski da” lana eta Gernikako Institutuko “Eta orain zer?” eta “ez dago justiziarik berdintasunik gabe” lanak. •
Gaur egungo osasun-egoerara egokitu behar izan zen eta modu birtualean egin zen sari banaketa ekitaldia; protagonistak lehiaketaren irabazleak izan ziren, eta euren bideoekin problematika horretaz jendeea jabetzea lortu nahi izan dute.
Emakumezkoen kirola aldarrikatzeko txapelketa Udalak kiroleko berdintasunaren aldeko apustua egiten jarraitzen du. Hala, futbola, errugbia eta pilota lotzen dituen txapelketaren bigarren edizioa egin zuen, eta Euskadiko bi klubek eta Arkupe Pilota klubeko hiru esku-bikotek parte hartu zuten. Berdintasun Arloa izan zen Gernika Hiria emakumeen futbol, errugbi eta esku-pilotaren txapelketa antolatu zuen erakundea, Gernika Rugby Taldea, Urdaibai Futbol Taldea eta Arkupe Pilota Elkartearekin lankidetzan. Aurreko edizioak arrakasta izan ondoren, egutegian finkatzeko gogoari eusten zaio, osasun-baldintzek ahalbidetzen dutenean.
“Emakumeak kirolean duen zeregina nabarmendu behar da eta berdintasuna sustatu behar da kirolean. Emekumeek kirolean aurre egiten diete genero-estereotipoei, inspirazio bihurtzen dira jarraitu beharreko eredu bilakatuz”, baieztatu zuen Irati Martinez Agirrezabala Berdintasun zinegotziak. •
EKONOMIA SUSTAPENA
Gernika-Lumoko Udalak arrantzari buruzko berrikuntza-erronka sustatu du Gernika-Lumoko Udalak bat egin du Beaz, Bizkaiko Foru Aldundiaren sozietate publikoak abiarazitako "BIOK Erronka!" proiektuarekin, Albacora eta Pevasarekin batera, arrantza jasangarrian munduko erreferentzia diren Bermeoko atun-enpresak. BIOK! Plataformaren bidez, biek berrikuntza irekiko erronka bat plazaratu diete startup, ETE, ekintzaile, teknologia-zentro eta unibertsitateei.
Enpresa berrindartzeko proiektua
2020ko lehen seihilekoan, itsasoko, automobilgintzaren industriako eta zuraren sektoreko eskualdeko zortzi enpresak –Albacora, Egoin, MAIER Group, LGK Logística, Pesqueras Echebastar, Pevasa, TDG Clamping Solutions, eta Wärtsilä Ibérica– eskualdeko aukera-ardatzak identifikatu zituzten. Horietatik abiatuta, aurre egin beharreko erronkak zehazten ziren, horien artean, BIOK!en plazaratzen dena. •
11 OR.
2019an, Bermeo-Mundaka-Sukarrieta eta Gernika-aldeko agentziekin eta Busturialdeko trakzioenpresekin batera, Busturialdeko enpresa-sarea sustatu
eta sendotzeko proiektu bat jarri zen abian. Geroago, Urdaibaiko Patronatua batu zitzaion.
Lanbide Ekimenak zentroak lehiakortasuna sustatuko du lau proiektu berritzailerekin Lanbide Ekimenak zentroak 79.940 euro erabiliko ditu eskualdeko enpresei laguntzeko, sustapen ekonomikorako proiektuak eta jarduerak sustatzearren
512.000 euro bere Enplegu Planari eusteko 294.533,37 euroko Enplegu Plana jarri zuen martxan, kolektibo ahulenei eta ekintzailetza sustatzeari begirakoa Gernika-Lumoko Lanbide Ekimenak Zentroak 525.172 euroko dirulaguntza jaso du Lanbide erakundetik, datorren urtean bere Enplegu Planari berriro eusteko. Horietatik 180.000 euro enpresa-proiektuetarako izango dira, eta beste 375.172,07 euro eskualdeko enpresek 22 langabe kontratatzeko. Izan ere, Lanbide Euskal Enplegu Zerbitzuarekin lankidetzan, joan den ekitaldian 294.533,37 euro bideratu zituen enplegua babestera eta enpresa-ideia berriak sustatzera. Eskualdeko Enplegu Planaren barruan, aurten enpresa-ikerketako hiru proiektu bultzatu dira (Egurre, Formakuntza Ikerketa eta Ibili Ibilian), eta 9 titulatu kontratatu dira horretarako. Ekimen ekintzaile horietarako 112.500 euro bideratu ziren, eta helburu hauek zituzten: egurraren sektorea eta gremio horretako enpresen lehiakortasuna sustatzea (Egurre); prestakuntzako baliabideak eta beharrak aztertzea (Formakuntza Ikerketa) eta Busturialdeko ibilbideak egokitzea eta hobetzea (Ibili Ibilian).
Bizkaia Orekan” foru-programaren barruan (Bizkaiko Foru Aldundiaren tokiko eta eskualdeko lehiakortasuna bultzatzeko programa), 4 ekimenetarako laguntza eskainiko da, digitalizazioa eta 4.0 industriarako, enpresakudeaketaren hobekuntzarako, berrikuntza eta enpresen arteko lankidetza sustatzeko, eta abarretarako. Honako proiektu hauek dira: • Busturialdean berrikuntza eta lehiakortasuna sustatzea, teknologian oinarritutako ekosistema ekintzaile bat sortzeko, enpresa traktoreen erronkei irtenbidea emateko eta eskualdean kalitatezko enplegua sortzeko. Bertan sartuta daude Busturialdeko enpresa garrantzitsuak, hala nola Maier, Egoin, LGK, TDG Clamping Solutions, Albacora, Pevasa, Echebastar eta Wartsilla. • Eskualdean enplegua sustatzeko garapen ekonomikorako plana. • Networking-ekintzak Busturialdearen eta Lea Artibairen artean, enpresen ikusgarritasuna hobetzeko eta produktuak edo zerbitzuak merkaturatzeko modu berriak erraztearren. Horretarako, lanean ari gara networking-eko plataforma birtual bat sortzeko, negozio-aukerak areagotzeko eta online enpresak sustatzeko, haien kokapena hobetuz. Erakusleiho zoragarri batean Gernikaldeko 70 enpresa inguruk parte hartzea aurreikusten da. • “Egurre” proiektua; bere oinarriak dira egurraren sektorea aztertzea eta partaide diren 9 enpresei laguntza ematea guztiek batera merkaturatzeko. •
Bestalde, 182.033,37 euroko partida bat burutu zen Busturialdeko enpresek langileak kontratatzea sustatzeko, eta partida horretatik Busturialdeko 37 erakunde baliatu ahal izan dira. Kolektibo ahulenei laguntzeko eta ekintzailetza bultzatzeko kontingentzia-armarria izan zen, eta 2021ean zehar jarraituko da.
Birgaitzeko Plana Ekintza honekin jarraituz, Lanbidek Ekimenak zentroak 3R izeneko ekimena ere jarri zuen abian. Ekimen horren helburua da lanpostua galdu duten eta, prestakuntza egoki baten bidez eta sei hilabete baino gutxiagoko epean, krisiaren aurretik lan egiten zutenaz bestelako sektore batean birkokatu daitezkeen pertsonak birorientatzea, birkalifikatzea eta birlaneratzea. •
Lanbide Ekimenak ekimenak Hazinnova ekimen berrian parte hartzen du
12 OR.
Lanbide Ekimenak Zentroak parte hartzen du Hazinnova izeneko zerbitzu berri batean, SPRI Taldeak eta Innobasque-Berrikuntzaren Euskal Agentziak bultzatuta, eta euskal ETEetan (Enpresa Txiki eta Ertainak) berrikuntza- eta lehiakortasun-indizeak hobetuko dituzten 500 proiektu abian jartzeko balioko du. Hazinnova ekimen honek 2,5 milioi euroko aurrekontua du. Horren bidez, euskal ETEek spri.eus bidez eskatu ahal izango dute aholkulari espezializatu bat eurei izendatzea, dena doan, lana antolatzeko modu berriak eta produktuak eta zerbitzuak merkaturatzeko metodo berriak gauzatu ahal izateko.
Proiektu motak eta jarduera-sektoreak Enpresek gehienez ere bi mikroproiektu jarri ahal izango dituzte martxan urtebeteko epean, honako tipologia hauetan sartuta: kudeaketa ekonomikofinantzarioa, ekoizpena, logistika, barne-prozesuak, pertsonak, bezeroak eta merkatu berriak, eta, gainera, marken eta erregistroen mikroproiektuak, behar bestekoak izan ahalko direnak. •
MERKATARITZA / TURISMOA
Gernika-Lumoko 55 denda lehiatu dira “Nik Gernikan” sarietan, dendarik oneenei begirako sarietan Sariak 4 kategoriatan eman zaizkie honako hauei: Musutruk Kafe Antzokia, Khaleko, Unico supermerkatua eta Drogeria Amutio Pertsiana egunero igotzen dute, auzokideekin bizi dira eta gertuko herri eredu bat eraikitzen dute. Horregatik, Udalak bere lan bikaina, produktuen kalitatea, bezeroekiko tratu ona eta tokiko saltokien ibilbidea saritu nahi ditu “Nik Gernikan” sariekin. Ekimen hori 2018an hasi eta orain gauzatzen den prozesu batetik sortu da, eta urtero gauzatuko da, merkatarien kolektiboaren lana aitortzeko modura. Sektore horrek 750 pertsona ingururi ematen die lana, 400 lokal baino gehiago daude irekita, eta gaur egungo egoerari aurre egin behar dio, ziurgabetasuna, ilusioa eta baikortasuna nahastuta.
eta altzarien sektorean berritzen egindako lanagatik, iraunkortasunaren aldeko apustu garbia eginez. Sustatzaileek, Sara Casadok eta Almu Gonzálezek, antzinako altzariak berreskuratzen dituzte, piezen aldaketa estetikoari buruzko aholkuak ematen dituzte eta altzariak zaharberritzeko eta sormenezko eraldatzeko teknika espezifikoei buruzko ikastaroak ematen dituzte beren establezimenduetan.
Auzoko merkataritza
Guztira 55 establezimenduk aukeratu zuten sari horien lau kategorietako bat: ostalaritza, merkataritza berritzailea/merkataritza berria, auzoko merkataritza eta merkataritza-ibilbidea. Abenduan honako hauei eman zaizkie sariak:
Auzoko merkataritzari dagokionez, saria eman zaio Lorategietako Unico supermerkatu historikoari. Supermerkatu hori 1975ean sortu zen, industrializazio bor-borrean zegoen sasoian. José Ángel Urionabarrenetxea da buru, Miren Karmele fundatzaileak 2002an erretiroa hartu ondoren. Bizirik dago, zerbitzua berritzeko eta hobetzeko filosofiarekin.
Ostalaritza
Merkataritza ibilbidea
“Nik Gernikan” Ostalaritza Saria Musutruk Kafe Antzokiarentzat izan da, Bartender Noelia Serna ezagunaren zuzendaritzapeko lokal balioaniztuna. Establezimenduan erakusketak, kontzertuak edo dastaketak egiten dira, besteak beste, eta, gainera, erakusleiho-apainketako hainbat lehiaketatan aitortu dute, bai tokian-tokian, bai Bizkaian.
Azkenik, Drogeria Amutiok bere merkataritza-ibilbidearen saria jaso du. Izan ere, duela 72 urtetik hona iraun du, garai hartako establezimenduen jatortasuna eta irudia mantenduz. Antonio Amutiok 1948an inauguratu zuen, premia biziko gaien hornidurarik faltari aurre egiteko, batez ere higieneari, etxeko garbiketari eta haziei dagokienez. Bera izan zen merkatari batzuen familia-sagaren aitzindaria, eta haren atzetik joan zen Javier, haren semea eta, geroago, haren erraina, Felicidad Izagirre, laugarren belaunaldia, Ainara Amutio. Gazte horrek etorkizunerako apustua egin du, txikizkako merkataritzaren historiako unerik zailenetako batean. •
Merkataritza berritzailea / Merkataritza berria Merkataritza Berritzailearen/Merkataritza Berriaren atalean, Khaleko zaharberritze lanetarako tailerrarentzat izan da, merkatu-nitxo hori berreskuratzen
Gernikako informazio bulegoak “turismo segurua”-ren ziurtagiria lortu du Izendapen horrek ziurtatzen du Covid19-ri aurre egiteko osasun neurriak hartu direla Gernikako informazio-bulegoa Estatuko lehenengo hamar bulegoetako bat bihurtu da “Safe Tourism Certified” zigilu turistikoa lortzen, Espainiako Turismo Kalitaterako Institutuak (ICTE) sortutako ziurtagiri berria, pandemiak sortutako krisi ekonomikoak gehien eragindako sektoreetako baten aurrean herritarren artean konfiantza sortzeko.
Interesdunek borondatez hartzen dute zigilu hori lortzeko prozesuan, enpresa independenteek egiten duten auditoria bat gainditu ondoren. Etiketa berri hori gehitu behar zaio lehenago lortutakoei, hala nola 2005ean jasotako Turismo Kalitateari buruzko “Q” delakoari, lorpen horretan Euskadiko lehen hiru bulegoetako bat bihurtuz, bai eta 2016ko Kudeaketa Aurreratuaren Diploma ere. •
PÁG. 13
Tituluak bermatzen du instalazioetan Covid-19aren ondorioz sistema bat ezarri dela osasunerako arriskuei aurre egiteko. Ziurtapen hori sektore osoarekin adostuta garatu da, hala nola patronalarekin eta sindikatuekin, autono-
mia-erkidegoekin, udalekin eta lan-arriskuen prebentziorako elkarteekin.
EUSKERA
Euskaraldia 2020 Gernika-Lumon Lehenengo ediziotik ona gauzak aldatu egin dira, bai edukiz eta baita ere testuinguruz; edukiz diogu, Euskaraldiak entitateen izen-ematea gehitu zaiolako norbanakoen izen-emateari, eta testuinguruz ere bai, gizarteak bizi duen pandemiak eragindako larrialdiagatik. Gernikako-Lumoko 97 entitatek eman dute izena Euskaraldirako, gizarte esparru ezberdinetakoak, kanpainaren eragina areagotuz: lan mundua, hezkuntza, aisialdia, instituzioak. Entitate bakoitzean ere ariguneak izendatu dira, bakoitzean bat gutxienez eta batzuetan gehiago. Hona hemen banaketa sektoreka: • • • • •
Irakaskuntza: 10 Euskalgintza: 4 Erakunde publikoak: 7 Lan mundua / Enpresak: 17 Lan mundua / Merkataritza, ostalaritza eta zerbitzuak: 48 • Kirol Elkarteak: 6 • Kultur Elkarteak: 5 Bestalde, izena eman duten partikularrak 2.500etik gora izan dira, lehenengo edizioan baino zerbait gutxiago, baina kontuan hartuta ordukoan inguruko herri txiki batzuek ez zutela izenik
eman eta horietako herritarrek Gernika-Lumora jo zutela izena emateko. Oraingoan, ostera, herri txikiek zuzenean parte hartu dutenez, bertako herritarrek euren herriaren izenean eman dute izena. Beraz, eskualdean areagotu egin da partaidetza. Euskaraldiaren inguruan, eta abenduaren 3an izaten den Euskararen Egunarekin lotuta, egitarau berezia antolatu da gizarte eragile ezberdinen ekarpenekin. Jakina, jarduerak egokitu behar izan ditugu bizi dugun larrialdira eta sare sozialen erabilera areagotu. Hargatik, alde positiboen artean nabarmendu egin behar dugu interneten euskararen erabilera areagotzeko modu bat ere izan dela. Aipagarria benetan youtube-ko “barakatz zopa telebista” youtubeko plataforman antolatutako streaming-a, elkarte, gizarte eragile eta partikularren parte hartze zabalarekin egunero elikatu izan dena: bertsoak, musika, dantza, adierazpenak, aldarrikapenak,…
Bestalde, egitarauan Euskararen Egunekoarekin bat egin da eta Gernika-Lumoko Berbalagunek abenduaren 3an antolatzen duen ohiko 11 orduko irakurraldia beste modu batera antolatu behar izan da. Hamaika ordukoa 5 orduko bilakatu da (15:00etatik 20:00etara), eta kanpoaldean Foru Plazan egin da, segurtasun neurri guztiak hartuta. Partaide ugari, urtero bezala: partikularrak, euskara ikasleak, elkarteak, irakaskuntzako ordezkariak, instituzioak. Eskerrona adierazteko gunea ere badugu hau, batik bat Euskaraldia Batzordean parte hartu duten eragile eta arduradun guztiei eta, bereziki, Turismo Bulegoko langileei, eurak izan dira izen-ematea eta txapa banaketa bideratu dutenak eta. •
INGURUMENA
Garapen jasangarriari buruzko erakusketa ibiltari bat izan da udalerriko irakaskuntza zentroetan Ingurumen arloak, Eko-Oiz elkartearekin elkarlanean, Nazio Batuen Garapen Jasangarrirako 17 Helburuen inguruko erakusketa ibiltari bat egin du. Helburu orokor horien artean, pobrezia desagerraraztea, planeta babestea eta mundu guztiaren oparotasuna ziurtatzea daude.
Erakusketa horren helburua izan zen gazteenen artean natura errespetatzen duten jardunbideak zabaltzea, etorkizun iraunkorra eta planetaren osasun ona bermatzeko. Guztira, 675 ikasle inguru hurbildu ziren erakusketara, osasungomendio guztiak zainduta. •
Erakusketa udalerriko sei ikastetxetan izan zen, eta hainbat gairi buruzko prestakuntza teorikoa eta hainbat material eta joko erakutsi zituen, hala nola baserria, baratza, energia berriztagarriak eta klima-aldaketa.
Udalak konpromisoa hartu du neurriak hartzeko “larrialdi klimatikoa” dela eta
14 OR.
Udalak hainbat neurri hartuko ditu berotze globalean eragiten duten faktoreak ahultzeko. Diagnostiko bat egingo du klima-aldaketa eragiten duten udal-eskumeneko faktore guztiei buruz, eta hurbilketa bat egingo du udalerria Jasangarritasun Energetikoaren 4/2019 Legera egokitzeko. Udalerriaren egoeraren diagnostikoa kontuan hartuta, prozesu parte-hartzaile bat abiaraziko da, legegintzaldian zehar herritarren eta gizarte-eragileen ekarpenak bilduko dituen plangintza osatzeko.
Plangintza hori aurrera eramateko behar diren baliabide teknikoak eta ekonomikoak bermatzeko konpromisoa hartzen du, eta, gainera, Eusko Jaurlaritzari lagunduko dio larrialdi klimatikoaren egoera deklaratzen eta deskarbonizazio-prozesua 2040an lortzea ahalbidetuko duten politikak ezartzen. •
Oka erreka hegaleko basoa 300 zuhaitzekin indartu da
¿SABÍAS QUE…
Eremu hori berreskuratzeko proiektuaren bigarren fasean sartu zen landare inbaditzaileak ezabatzea Udalak 2017an abian jarri zuen Oka ibaiaren inguruko paisaia eta ingurumena hobetzeko proiektua eta orain plan horri berriro eutsi dio. Bigarren fase honetan, sasi-garbitze selektiboak egin dira, inguru horretan nagusi ziren landare inbaditzaileak – Cortadería Selloaniar, Buddleja davidii eta Arundo donaxa – kentzeko, bai eta bertan hirurehun zuhaitz eta zuhaixka inguru landatzeko ere. Beste espezie batzuen artean, eremua gaztainondo, hurritz, haritz, fresko eta sagarrondo basatiekin birlandatu da. Neurri horren bidez, ibaiertzeko basoa garatzen lagundu nahi da, eta zuhaitz- eta zuhaixka-
landaretzarik gabeko edo presentzia txikiko eremu batzuk birlandatu ere egin dira. Aurreko jarduketaren esparruan, sastrakak moztu eta kendu egin ziren Okako erreka hegaleko kilometro bateko tarte batean; zehazki, Arabieta eta Bertatik prestatutako hiri-baratzeen artean. Guztira 404 zuhaitz autoktono landatu ziren 30.000 metro karratu inguruko eremuan, itxura nahiko degradatua zuena. Natur-gunea, gainera, landare inbaditzailez beteta egon zen, betez ere luma-landareak eta kanaberak. Oka ingurua lehengoratzeko ekintza-planak, dena den, erreka hegala berreskuratzeko garatu behar diren hogeita hamar bat neurri aurreikusten ditu. •
444 urte
MILA HITZ BAINO GEHIAGO 1961. Muxikako “Maiespasku” jaiak. Gernikako “Bogamazua” otxotearen aktuazioa meza nagusian. (Goian) Ricardo Arrien, José Antonio Barreinkua, Alberto Zubiaurre, Profesora de las Carmelitas de Valladolid, Eloisa Zubiaurre, Inaki Garai y Fernando Arzanegi. (2. lerroa) Raquel Irazabal, Juan Irazabal, Carlos Maguna, Bego Uribe, Lucía Enbeita, Srta. Abasolo y José Antonio Arana. (3. lerroa) Juan Luis Omaetxebarria, Mari Paz Zubiaurre, José Gainza, Blanca Salegi y Ramón Unceta (Gernikazarra Taldearen artxiboa).
?
Horregatik, Bizkaiko instantzia judizial eta politiko gorenek mugarriztatze berri eta behin betikoa egitea erabaki zuten, Gernika eta Lumo zer ziren zehatz-mehatz eta modu eztabaidaezinean zehazteko.
Mugaketa hori 1576ko urtarrilaren 19an eta 20an egin zen. Eta han agindu zen aurrerantzean Gernika izango zela Adolfo Urioste, “Ocho de Enero”, San Juan eta Allende Salazar kaleek osatzen duten perimetroaren barruan zegoen lurraldea. Hau da, Goienkalea, Azokakalea, Artekalea, Barrenkalea eta Santa Maria kaleak.
Era berean, gaur egun Pasealekua, Erialekua eta San Juan Ibarra izenez ezagutzen ditugun eremuak Lumokoak eta Gernikakoak bienak izatea ezarri zuen. Eta, azkenik, lurraldearen gainerakoa aurrerantzean Lumoko elizatearen jabetza izan zedila agindu zuen. 1576ko urtarrilaren 19 eta 20a. Orain betetzen dira 444 urte. • Alberto Iturriarte Martínez Gernikazarra
15 OR.
1965. Inauteri martitzena. (Ezkerretik eskumara) Begoña, Juan Pedro Argatxa, Iziar Aurrekoetxea, Javier Zallo, Marije Santos, Aitor Zamudio, Mª Carmen Zabaleta, Jose Luis Morgaetxebarria y Juan Mintegia (Gernikazarra Taldearen artxiboa – Zabaleta familiak emandakoa).
1576. urtera arte, Lumo eta Gernika arteko lurralde-mugak nahasiak ziren, gaizki erregistratuak eta bi aldeek okerrago onartuak. Horren ondorioz, bizilagunen arteko bizikidetza-arazo eta arazo ekonomiko larriak sortu ziren; izan ere, bi udalerri horiek beren dirua xahutzen ari ziren urte edo hamarkada luzeetan etenik gabeko legezko borroka neketsuetan, eta emaitzek ez zuten alderdietako bat bera ere konforme uzten.
HIRIA ERAIKITZEN
Iparragirreko trenbide pasabidean oinezkoen segurtasuna hobetu da Iparragirre kaleko trenbide-pasagunea (“Pequeña velociad”) zeharkatzen duten ibilgailuek eta oinezkoek seguruago egin dezakete, espazio horretan egin diren lanak direla eta. Jarduera hauxe izan da: bide-zorua konpontzea, seinaleak hobetzea, oinezkoek zeharkatzeko espazioak prestatzea eta espaloiak handitzea. •
Mestikabasoko skate pistaren zolua osorik margotu eta kalteak konpontzea.
Erreka hegaleko jesarlekuak eraberritzea.
Santa Ana inguruan komun publikoa auto-garbiketa duena, 600 aparkalekuri, tren geltokiari eta Tiloetarako ibiltariei zerbitzua emango diena.
Bekoibarran
16 OR.
Aparkalekuak emakidan: hilean 40p Informa zaitez HAZen edo www.gernika-lumo.net webgunean (Iragarkiak)