المعاني - مصطلحات في علم النفس

‫د‪ .‬ﺑدﯾﻊ اﻟﻘﺷﺎﻋﻠﺔ‬

‫اﻟﻤﻌﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺤﺎت ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ‬

‫‪1‬‬

‫اﻟﻤﻌﺎﻧﻲ‬ ‫)ﻣﺼﻄﻠﺤﺎت ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ(‬

‫אלמעאני‬

‫מושגים בפסיכולוגיה‬ ‫ד"ר אלקשאעלה בדיע‬

‫‪ALMA’ANY‬‬ ‫)‪(Terms in psychology‬‬ ‫‪Dr. Badeea Alkashalla‬‬

‫‪2‬‬

‫ﻣﺼﻄﻠﺤﺎت ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ‬ ‫إﻋﺪاد‪:‬‬ ‫دﻛﺘﻮر ﺑﺪﯾﻊ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰﯾﺰ اﻟﻘﺸﺎﻋﻠﺔ‬ ‫أﺧﺼﺎﺋﻲ وﻣﻌﺎﻟﺞ ﻧﻔﺴﻲ‪ ,‬ﻣﺤﺎﺿﺮ ﻓﻲ اﻟﻜﻠﯿﺔ‬ ‫اﻷﻛﺎدﯾﻤﯿﺔ ﻟﻠﺘﺮﺑﯿﺔ " ﻛﻲ" واﻟﻜﻠﯿﺔ اﻷﻛﺎدﯾﻤﯿﺔ‬ ‫"أﺣﻔﺎ"‬ ‫‪Badeea75@gmail.com‬‬

‫اﻟﻜﺘﺎب أﺻﺪر ﺑﺮﻋﺎﯾﺔ ﻣﺮﻛﺰ اﻟﺴﯿﻜﻮﻟﻮﺟﻲ ﻟﻠﺨﺪﻣﺎت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‬ ‫واﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ ‪ -‬رھﻂ‬ ‫اﻟﻨﻘﺐ ‪ -‬ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‬ ‫)‪(2018‬‬

‫‪3‬‬

‫ﺑﺴﻢ ﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﯿﻢ‬ ‫ﷲ ُ ﻋَﻤَ ﻠ َﻜُﻢْ وَ رَ ﺳُﻮﻟ ُﮫ ُ وَ اﻟْﻤُﺆْ ﻣِ ﻨ ُﻮنَ ﴾‬ ‫ﺴﯿ َﺮَى ﱠ‬ ‫﴿وَ ﻗ ُﻞِ اﻋْﻤَ ﻠ ُﻮا ﻓ َ َ‬ ‫ﺳﻮرة اﻟﺘﻮﺑﺔ‪105 :‬‬

‫‪4‬‬

‫إھﺪاء‪:‬‬ ‫إﻟﻰ اﻟﻨﺎس اﻟﻄﯿﺒﯿﻦ …‬ ‫إﻟﻰ ﻛﻞ ﻣﻦ ﯾﺴﻌﻰ إﻟﻰ اﻟﺨﯿﺮ ‪..‬‬ ‫إﻟﻰ أھﻠﻲ ﺟﻤﯿﻌﺎ ً ‪..‬‬ ‫إﻟﻰ طﻼﺑﻲ …‬

‫‪5‬‬

‫ﻛﻠﻤﺔ‬ ‫ﺑﺴﻢ ﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﯿﻢ‬

‫ﻟﻘﺪ ﺗﻢ إﻋﺪاد وﺟﻤﻊ اﻟﻤﺼﻄﻠﺤﺎت اﻟﺸﺎﺋﻌﺔ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻣﻦ اﻟﻌﺪﯾﺪ ﻣﻦ اﻟﻤﺮاﺟﻊ واﻟﻤﻌﺎﺟﻢ‬ ‫اﻟﻌﺮﺑﯿﺔ واﻷﺟﻨﺒﯿﺔ وﻣﻦ اﻟﻤﻮاﻗﻊ اﻟﻤﺨﺘﺼﺔ ﻋﻠﻰ ﺷﺒﻜﺔ اﻻﻧﺘﺮﻧﺖ‪ .‬وﺗﻢ اﺧﺘﯿﺎر اﻟﺸﺎﺋﻊ ﻣﻨﮭﺎ‬ ‫واﻟﻤﺴﺘﺨﺪم وذﻟﻚ ﻟﻜﺜﺮة اﻟﻤﺼﻄﻠﺤﺎت ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ‪ ,‬وﯾﮭﺪف ھﺬا اﻟﻜﺘﺎب ﺗﺴﮭﯿﻞ اﻟﻮﺻﻮل‬ ‫إﻟﻰ اﻟﻤﺼﻄﻠﺤﺎت اﻟﻤﺴﺘﺨﺪﻣﺔ ﻓﻲ ﻣﺠﺎل ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ‪.‬‬ ‫وﺳﺘﻼﺣﻆ أﺧﻲ اﻟﻘﺎرئ أن اﻟﻤﺼﻄﻠﺤﺎت ﻣﻜﺘﻮﺑﺔ ﺑﺜﻼث ﻟﻐﺎت‪ :‬اﻹﻧﺠﻠﯿﺰﯾﺔ واﻟﻌﺮﺑﯿﺔ‬ ‫واﻟﻌﺒﺮﯾﺔ‪ ,‬وذﻟﻚ ﻷﻧﮭﺎ ﺗﮭﺪف إﻟﻰ ﻣﺴﺎﻋﺪة اﻟﻄﻠﺒﺔ وﺟﻤﯿﻊ ﻣﻦ ﯾﻌﻤﻞ ﻓﻲ ھﺬا اﻟﻤﺠﺎل ﻣﻦ‬ ‫اﻟﻌﺮب اﻟﻔﻠﺴﻄﯿﻨﯿﯿﻦ )ﻋﺮب ال‪ (48-‬واﻟﺬﯾﻦ ﯾﺘﻌﺎﻣﻠﻮن ﻣﻊ اﻟﻠﻐﺔ اﻟﻌﺒﺮﯾﺔ ﺑﺸﻜﻞ داﺋﻢ‪ .‬ﻛﻤﺎ‬ ‫وﯾﺨﺪم اﻟﻜﺘﺎب ﻛﻞ ﻣﻦ ﯾﺘﻌﺎﻣﻞ ﻣﻊ ﻣﺼﻄﻠﺤﺎت ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﺑﺼﻮرة ﻋﺎﻣﺔ‪.‬‬ ‫وھﻮ ﺛﻤﺮة ﺟﮭﺪ اﻟﻤﻌﺪ اﻟﺬي ﻗﺎم ﺑﺠﻤﻌﮫ وإﻋﺪاده‪.‬‬ ‫وﯾ ُﻘ َ َﺪم ﻟﻠﺠﻤﯿﻊ ﺑﺸﻜﻞ ﻣﺠﺎﻧﻲ ﻻ ﯾﮭﺪف إﻟﻰ اﻟﺮﺑﺢ اﻟﻤﺎدي وھﻮ ﺻﺪﻗﺔ ﺟﺎرﯾﺔ إن ﺷﺎء ﷲ‪.‬‬ ‫ھﺬا وﷲ وﻟﻲ اﻟﺘﻮﻓﯿﻖ‪.‬‬ ‫وﻣﻨﻜﻢ اﻟﺪﻋﺎء‬

‫د‪ .‬ﺑﺪﯾﻊ اﻟﻘﺸﺎﻋﻠﺔ‬ ‫‪2018‬‬

‫‪6‬‬

‫)‪(A‬‬ ‫אבנורמלי ‪/‬ﻏﯿﺮ طﺒﯿﻌﻲ ‪Abnormal /‬‬ ‫ﻣﻌﻨﺎھﺎ ﺷﺎذ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎدي ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﺳﻮي ‪ ،‬ﻏﯿﺮ طﺒﯿﻌﻲ ‪,‬وﺗﻌﻨﻲ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﻨﻤﻮ اﻟﻨﻔﺴﻲ‬ ‫اﻟﻐﯿﺮ طﺒﯿﻌﻲ‪ .‬أو أي ﻧﻤﻮ ﻏﯿﺮ طﺒﯿﻌﻲ وﻻ ﯾﻼﺋﻢ اﻟﻤﻌﺎﯾﯿﺮ اﻟﻌﺎدﯾﺔ‪.‬‬ ‫התנהגות אבנורמלית ‪ /‬ﺳﻠﻮك ﺷﺎذ ‪Abnormal Behavior /‬‬ ‫اﻟﻤﻌﻨﻰ ھﻮ أي ﺳﻠﻮك ﻏﯿﺮ طﺒﯿﻌﻲ وﻻ ﯾﺘﻼﺋﻢ ﻣﻊ اﻟﻤﻌﺎﯾﯿﺮ اﻟﻘﺎﺋﻤﺔ‬ ‫פסיכולוגיה אבנורמלית ‪ /‬ﻋﻠﻢ ﻧﻔﺲ اﻟﺸﻮاذ ‪Abnormal Psychology /‬‬ ‫ھﻮ ﻓﺮع ﻣﻦ ﻓﺮوع ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ‪ .‬واﻟﺬي ﯾﮭﺘﻢ ﺑﺎﻟﻌﻤﻠﯿﺎت اﻟﺬھﻨﯿﺔ واﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺎت ﻏﯿﺮ اﻟﻌﺎدﯾﺔ‪،‬‬ ‫أو اﻟﻤﺮﺿﯿﺔ‪.‬‬ ‫אבריאקציה ‪ /‬ﺗﺼﺮﯾﻒ ‪Abreaction /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ وﺿﻌﺘﮫ ﻣﺪرﺳﺔ اﻟﺘﺤﻠﯿﻞ اﻟﻨﻔﺴﻲ واﻟﻌﺎﻟﻢ ﺳﯿﺠﻤﻮﻧﺪ ﻓﺮوﯾﺪ وﻣﻌﻨﺎه إزاﻟﺔ اﻟﻌﻘﺪ‬ ‫ﺑﻄﺮﯾﻘﺔ اﻟﺘﺤﻠﯿﻞ اﻟﻨﻔﺲ‪.‬‬ ‫מופשט ‪ /‬ﻣﺠﺮد ‪Abstract /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ وﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ اﻟﻤﻌﺎﻧﻲ اﻟﻤﺠﺮدة اﻟﻐﯿﺮ ﻣﺤﺴﻮﺳﺔ ﻣﺜﻞ‪:‬‬ ‫اﻟﻜﺮاھﯿﺔ‪ ,‬اﻟﺤﺐ‪ ,‬اﻟﻌﺪاﻟﺔ ‪.‬‬ ‫חשיבה מופשטת ‪ /‬اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ اﻟﻤﺠﺮد ‪Abstract Thinking /‬‬ ‫وھﻮ ﻧﻮع ﻣﻦ أﻧﻮاع اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ‪ ،‬وﯾﻌﺘﺒﺮ ﻣﻦ اﻟﻤﺴﺘﻮﯾﺎت اﻟﻌﻠﯿﺎ ﻓﻲ اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ‪ .‬وھﻮ ﻋﻤﻠﯿﺔ ذھﻨﯿﺔ‬ ‫ﺗﮭﺪف إﻟﻰ اﺳﺘﻨﺒﺎط اﻟﻨﺘﺎﺋﺞ ‪ ،‬واﺳﺘﺨﻼص اﻟﻤﻌﺎﻧﻲ اﻟﻤﺠﺮدة ﻟﻸﺷﯿﺎء واﻟﻌﻼﻗﺎت ﺑﯿﻨﮭﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﻮاﺳﻄﺔ اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ اﻻﻓﺘﺮاﺿﻲ ﻣﻦ ﺧﻼل اﻟﺮﻣﻮز واﻟﺘﻌﺎﻣﯿﻢ‪ ،‬واﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ وﺿﻊ‬ ‫اﻻﻓﺘﺮاﺿﺎت واﻟﺘﺄﻛﺪ ﻣﻦ ﺻﺤﺘﮭﺎ‪.‬‬ ‫אבוליה ‪ /‬ﻓﻘﺪ اﻹرادة ‪Abulia /‬‬ ‫ﯾﺴﺘﺨﺪم ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ اﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ وﯾﻌﺘﺒﺮ اﺿﻄﺮاب ﻧﻔﺴﻲ‪ .‬وﯾـﺘﻀﻤـﻦ ھﺬا‬ ‫اﻹﺿـﻄﺮاب ﻓﻘﺪان اﻹرادة وﺗﺮاﺟﻊ اﻟﻘـﺪرة ﻋﻠـﻰ اﻟﺘﻔﻜـﯿﺮ واﻟـﻔﻌﻞ‪ ،‬وھﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ ﻣﻦ‬ ‫اﻟﻤﻈﺎھﺮ اﻟﻤﺮﺿﯿﺔ ﻟﺒﻌﺾ اﻷﻣﺮاض اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ واﻟﻌﺼﺒﯿﺔ‪.‬‬ ‫‪7‬‬

‫אקלקוליה ‪ /‬اﻛﺎﻟﻜﻮﻟﯿﺎ ‪Acalculia /‬‬ ‫ھﻲ اﻟﻌﺠﺰ اﻟﺤﺴﺎﺑﻲ‪ .‬ﻋﺪم اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻟﻘﯿﺎم ﺑﺎﻟﻌﻤﻠﯿﺎت اﻟﺤﺴﺎﺑﯿﺔ‪.‬‬ ‫קושי בהבעה ‪ /‬ﺻﻌﻮﺑﺔ اﻟﺘﻌﺒﯿﺮ‪Acataphasia /‬‬ ‫ﯾﻄﻠﻖ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻋﻠﻰ اﻟﺤﺎﻻت اﻟﺘﻲ ﻓﯿﮭﺎ ﯾﻌﺠﺰ اﻟﻔﺮد ﻋﻦ اﻟﺘﻌﺒﯿﺮ اﻟﺸﻔﮭﻲ ﻋﻦ اﻷﻓﻜﺎر‬ ‫ﺑﺼﻮرة ﻣﻔﮭﻮﻣﺔ وﻣﺘﺮاﺑﻄﺔ أو ﺑﺼﻮرة ﻣﻨﻄﻘﯿﺔ‪.‬‬ ‫קבלה ‪ /‬اﻟﺘﻘﺒﻞ ‪Acceptance /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ اﻹﻗﺮار واﻻﻋﺘﺮاف ﻣﻦ ﺟﺎﻧﺐ اﻟﺸﺨﺺ ﺑﻘﯿﻤﺔ‬ ‫اﻵﺧﺮ واﺣﺘﺮام ﻣﻈﮭﺮه وﻓﻜﺮه وﺳﻠﻮﻛﮫ وﺗﻘﺪﯾﺮ ﻣﺸﺎﻋﺮه‪.‬‬ ‫תאונה ‪ /‬ﺣﺎدث ‪Accident /‬‬ ‫اﻟﻤﻘﺼﻮد ﺑﺎﻟﺤﺎدث أو اﻟﺤﺪث ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ھﻮ أي ﺣﺪث ﻗﺪ ﯾﺆدي إﻟﻰ آﺛﺎر ﻧﻔﺴﯿﺔ ﻋﻠﻰ‬ ‫اﻹﻧﺴﺎن‪.‬‬ ‫אקומודציה ‪ /‬ﻣﻼﺋﻤﺔ ‪Accommodation /‬‬ ‫ﺗﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ً ﻣﻮاﻓﻘﺔ أو ﺗﻜﯿﯿﻒ أو ﺗﺄﻗﻠﻢ‪ .‬وھﻲ ﻋﻤﻠﯿﺔ ﯾﻘﻮم ﻋﻦ طﺮﯾﻘﮭﺎ اﻹﻧﺴﺎن ﺑﺘﻐﯿﯿﺮ‬ ‫ﺳﻠﻮﻛﮫ ﻟﻠﺘﻜﯿﻒ ﻣﻊ اﻟﺒﯿﺌﺔ‪.‬‬ ‫אוקלופוביה ‪ /‬اﻛﻠﻮﻓﻮﺑﯿﺎ ‪Achluophobia /‬‬ ‫أﺣﺪ أﻧﻮاع اﻟﻔﻮﺑﯿﺎ‪ .‬ھﻮ اﻟﺨﻮف اﻟﻐﯿﺮ ﻋﻘﻼﻧﻲ واﻟﻐﯿﺮ ﻣﺒﺮر ﻣﻦ اﻟﻈﻼم‪.‬‬ ‫אקרופוביה ‪ /‬اﻷﻛﺮوﻓﻮﺑﯿﺎ ‪Acrophobia /‬‬ ‫رھﺎب اﻟﻤﺮﺗﻔﻌﺎت‪ ,‬اﻟﺨﻮف ﻣﻦ اﻟﻤﺮﺗﻔﻌﺎت‪ .‬ﺣﯿﺚ ﯾُﺴﺒﺐ اﻟﻀﻐﻂ واﻟﻘﻠﻖ واﻟﺤﺰن ﻟﺤﻮاﻟﻲ‬ ‫‪ %2‬إﻟﻰ ‪ %5‬ﻣﻦ اﻟﺒﺸﺮ‪ ،‬ﻓﻤﻦ ﺑﯿﻦ ﻛﻞ ‪ 20‬ﺷﺨﺼﺎ ﺑﺎﻟﻐﺎ ﯾﻌﺎﻧﻲ ﺷﺨﺺ واﺣﺪ ‪-‬ﻋﻠﻰ اﻷﻗﻞ‪-‬‬ ‫ﻣﻦ رھﺎب اﻟﻤﺮﺗﻔﻌﺎت‪ .‬وھﻮ ﻧﺎﺑﻊ ﺑﺴﺒﺐ اﻟﺨﻮف ﻣﻦ اﻟﺴﻘﻮط واﻟﺘﻌﺮض ﻟﻸذى أو ﺣﺘﻰ‬ ‫اﻟﻤﻮت‪ ،‬ﻓﯿﻠﻘﻲ اﻷطﺒﺎء اﻟﻨﻔﺴﯿﻮن وﻋﻠﻤﺎء اﻟﻨﻔﺲ رھﺎب اﻷﻛﺮوﻓﻮﺑﯿﺎ ﻋﻠﻰ ﻋﺎﺗﻖ اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ‬ ‫اﻟﺴﻠﺒﻲ اﻟﺬي ﯾﺪور ﺑﺨﻠﺪ اﻟﺸﺨﺺ‪ ،‬ﻣﻤﺎ ﯾﺪﻓﻌﮫ ﻟﻠﺘﻔﻜﯿﺮ ﺑﺴﻠﺒﯿﺔ ﻏﯿﺮ واﻗﻌﯿﺔ ﺑﺴﺮﻋﺔ وﺑﺼﻮرة‬ ‫ﺗﻠﻘﺎﺋﯿﺔ‪ ،‬ﻟﺪرﺟﺔ ﻋﺪم إدراﻛﮫ ﻟﺬﻟﻚ‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫פעולה ‪ /‬ﻓﻌﻞ أو ﻋﻤﻞ ‪Act /‬‬ ‫ھﻮ ﻓﻌﻞ أو ﻋﻤﻞ‪ ,‬وﺗﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻟﺘﺼﻒ اﻟﻔﻌﻞ أو اﻟﻌﻤﻞ‪.‬‬ ‫אקטינג אאוט ‪ /‬ﺗﻨﻔﯿﺲ ‪Acting Out /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ اﻟﺘﻨﻔﯿﺲ وﺧﺎﺻﺔ ﻓﻲ ﺣﺎﻻت اﻟﺘﻮﺗﺮ أو اﻟﻐﻀﺐ أو‬ ‫اﻟﻀﻐﻂ اﻟﻨﻔﺴﻲ‪.‬‬ ‫אקטיבי ‪ /‬ﻓﻌﺎل ‪Active /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻟﯿﺼﻒ اﻟﺴﻠﻮك وذﻟﻚ ﻋﻨﺪﻣﺎ ﯾﻜﻮن اﻟﺴﻠﻮك ﻧﺸﻂ وﻓﻌﺎل‪.‬‬ ‫הקשבה פעילה ‪ /‬اﻹﺻﻐﺎء اﻟﻔﻌﺎل ‪Active Listening /‬‬ ‫اﻹﺻﻐﺎء اﻟﻔﻌﺎل ﯾﻌﺘﺒﺮ ﻣﮭﺎرة ﻣﻦ ﻣﮭﺎرات اﻹﺻﻐﺎء‪ .‬أي اﻹﺳﺘﻤﺎع واﻹﻧﺼﺎت اﻟﻤﺮﻛﺰ‬ ‫ﻟﻤﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت ﺣﻮل ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺎ‪ .‬وﻓﯿﮭﺎ ﺗﺘﻢ ﻋﻤﻠﯿﺔ اﻹﺻﻐﺎء ﻟﻠﻤﺜﯿﺮات ﺑﺠﻤﯿﻊ‬ ‫اﻟﺤﻮاس واﻹھﺘﻤﺎم‪ .‬وﻣﻦ رﻛﺎﺋﺰ اﻹﺻﻐﺎء اﻟﻔﻌﺎل‪ :‬اﻹﺻﻐﺎء دون اﻟﻤﻘﺎطﻌﺔ‪ ،‬اﻹﺗﺼﺎل‬ ‫اﻟﺒﺼﺮي‪ ،‬وإرﺳﺎل إﺷﺎرات ﻟﻠﻤﺘﻜﻠﻢ ﺑﺄﻧﻨﺎ ﻣﻌﮫ‪ .‬ﺗﺘﻢ ﻋﻤﻠﯿﺔ اﻹﺻﻐﺎء اﻟﻔﻌﺎل ﺑﺄرﺑﻌﺔ ﺧﻄﻮات‬ ‫وھﻲ ﺑﺈﺧﺘﺼﺎر‪ :‬اﻹﺳﺘﻤﺎع ﻟﻠﻜﻠﻤﺎت‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﺔ ﻣﻌﺎﻧﻲ اﻟﻜﻠﻤﺎت اﻟﺘﻲ ﺳﻤﻌﺘﮭﺎ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻷﻓﻜﺎر‬ ‫ﺧﻠﻒ اﻟﻜﻠﻤﺎت‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻟﺮﺳﺎﻟﺔ ﺧﻠﻒ اﻷﻓﻜﺎر‪.‬‬ ‫אקטואלי ‪ /‬ﻓﻌﻠﻲ ‪Actual /‬‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮭﺎ ﻟﻸﻣﻮر اﻟﻔﻌﻠﯿﺔ اﻟﺮاھﻨﺔ أي ﺑﻤﻌﻨﻰ آﺧﺮ ﻛﻞ ﻣﺎ ﯾﻤﺜﻞ اﻷﻣﻮر واﻷﺣﺪاث اﻟﺮاھﻨﺔ‬ ‫اﻟﻔﻌﻠﯿﺔ ﻓﻲ اﻟﻮاﻗﻊ‪.‬‬ ‫אקוטי ‪ /‬ﺣﺎد ‪Acute /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺼﻒ ﺣﺎﻟﺔ اﻟﺴﻠﻮك أو اﻟﻈﺎھﺮة أو اﻟﻤﺮض وﯾﺼﻒ ﺷﺪة اﻟﺤﺎﻟﺔ‬ ‫ﻋﻠﻰ ﺳﺒﯿﻞ اﻟﻤﺜﺎل‪ :‬ھﺬﯾﺎن ﺣﺎد‪ ,‬اﺿﻄﺮاب ﺣﺎد‪.‬‬ ‫‪Acute Stress Disorder‬‬ ‫הפרעת דחק חריפה ‪ /‬اﺿﻄﺮاب اﻟﻀﻐﻂ اﻟﺤﺎد‬ ‫إﺿﻄﺮاب اﻟﻀﻐﻂ اﻟﻨﻔﺴﻲ اﻟﺤﺎد ھﻮ اﻻﺿﻄﺮاب اﻟﻨﻔﺴﻲ اﻟﺬي ﯾﺘﻤﯿﺰ ﺑﻈﮭﻮر أﻋﺮاض‬ ‫اﻟﻘﻠﻖ اﻟﻤﺰﻣﻦ واﻟﺘﻮﺗﺮ واﻟﻀﻐﻂ وﻏﯿﺮھﺎ ﻣﻦ اﻟﻌﻼﻣﺎت اﻟﺘﻲ ﺗﻈﮭﺮ ﺧﻼل ﺷﮭﺮ واﺣﺪ ﻣﻦ‬ ‫اﻟﺘﻌﺮض ﻟﺼﺪﻣﺔ ﺻﻌﺒﺔ‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫הסתגלות ‪ /‬ﺗﻜﯿ ّﻒ ‪Adaptation /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ ﺗﻼؤم اﻟﺸﺨﺺ ﻣﻊ اﻟﺒﯿﺌﺔ اﻟﺘﻲ ﯾﻌﯿﺶ ﻓﯿﮭﺎ وﻗﺪرﺗﮫ ﻋﻠﻰ اﻟﺘﺄﺛﯿﺮ‬ ‫ﻓﯿﮭﺎ‪ ،‬وﯾﻌﻨﻲ ﻛﺬﻟﻚ ﻣﺤﺎوﻻت اﻟﺸﺨﺺ اﻟﻔﻌﺎﻟﺔ اﻟﺘﻲ ﯾﺒﺬﻟﮭﺎ ﺧﻼل ﻣﺮاﺣﻞ ﺣﯿﺎﺗﮫ اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ‬ ‫ﻟﺘﺤﻘﯿﻖ اﻟﺘﻮاﻓﻖ واﻟﺘ ّﻼؤم واﻻﻧﺴﺠﺎم ﻣﻊ ﺑﯿﺌﺘﮫ ﺑﺤﯿﺚ ﯾﺴﺎﻋﺪه ھﺬا اﻟﺘﻮاﻓﻖ ﻋﻠﻰ اﻟﺒﻘﺎء واﻟﻨﻤﻮ‬ ‫وأداء دوره ووظﯿﻔﺘﮫ اﻟﺤﯿﺎﺗﯿﺔ ﺑﺼﻮرة طﺒﯿﻌﯿﺔ‪.‬‬ ‫התנהגות מסתגלת ‪ /‬اﻟﺴﻠﻮك اﻟﺘﻜﯿﻔﻲ ‪Adaptive Behavior /‬‬ ‫ھﻮ اﻟﺴﻠﻮك اﻟﺬي ﯾﻜﻮن ﻣﻼﺋﻤﺎ ً ﻟﻤﺎ ﯾﺘﻄﻠﺒﮫ اﻟﻤﻮﻗﻒ‪ .‬وﯾﻤﻜﻦ اﻟﻘﻮل أﯾﻀﺎ ً أن اﻟﺴﻠﻮك اﻟﺘﻜﯿﻔﻲ‬ ‫ھﻮ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻟﺘﻔﺎﻋﻞ اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻣﻊ اﻟﺒﯿﺌﺔ اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ‪ .‬اﻟﺴﻠﻮك اﻟﺘﻜﯿﻔﻲ ھﻮ ذﻟﻚ اﻟﺪور‬ ‫اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻟﻤﺘﻮﻗﻊ ﻣﻦ اﻟﻔﺮد ﻣﻘﺎرﻧﺔ ﻣﻊ ﻧﻈﺮاﺋﮫ ﻣﻦ ﻧﻔﺲ اﻟﻤﺠﻤﻮﻋﺔ اﻟﻌﻤﺮﯾﺔ ﺳﻮاء ﻛﺎن‬ ‫ذﻟﻚ ﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻟﻄﻔﻮﻟﺔ أو اﻟﺸﺒﺎب أو اﻟﻜﮭﻮﻟﺔ وﯾﺘﻀﻤﻦ ذﻟﻚ اﻟﻤﻔﮭﻮم اﻷدوار اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ‬ ‫اﻟﻤﺘﻮﻗﻌﺔ ﻣﻦ اﻟﻔﺮد وﺧﺎﺻﺔ ﻗﺪرﺗﮫ ﻋﻠﻰ اﻻﺳﺘﺠﺎﺑﺔ اﻻﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ واﻟﻤﮭﺎرات اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ‬ ‫اﻟﻤﺘﻮﻗﻌﺔ ﻣﻨﮫ‪.‬‬ ‫התמכרות ‪ /‬اﻹدﻣﺎن ‪Addiction/‬‬ ‫ھﻮ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﺣﺎﻟﺔ ﻧﻔﺴﯿﺔ وﺳﻠﻮﻛﯿﺔ ﺗﺆﺛﺮ ﻋﻠﻰ اﻹﻧﺴﺎن وﻋﻠﻰ ﺳﻠﻮﻛﮫ وﺷﺨﺼﯿﺘﮫ وھﻮ‬ ‫ﯾﻠﺠﺄ اﻟﻰ اﻟﻘﯿﺎم ﺑﺎﻟﺴﻠﻮك اﻟﻤﺪﻣﻦ ﻋﻠﯿﮫ ﻛﻲ ﯾﺸﻌﺮ ﺑﺎﻟﺮاﺣﺔ‪ .‬واﻹدﻣﺎن ﯾﻜﻮن ﻋﻠﻰ أﺷﻜﺎل‬ ‫ﻣﺘﻌﺪدة ﻛﺎﻹدﻣﺎن ﻋﻠﻰ اﻟﻜﺤﻮل واﻟﻤﺨﺪرات أو اﻹدﻣﺎن ﻋﻠﻰ اﻟﻄﻌﺎم أو اﻟﻠﻌﺐ وﻏﯿﺮھﺎ ﻣﻦ‬ ‫ﺳﻠﻮﻛﯿﺎت‪.‬‬ ‫התאמה ‪ /‬اﻟﺘﻮاﻓﻖ ‪Adjustment /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ‪ .‬أﺧﺬ ﻣﻦ ﻋﻠﻢ اﻷﺣﯿﺎء‪ ,‬وﻣﻌﻨﺎه وﯾﻌﻨﻲ درﺟﺔ اﻟﻤﻼءﻣﺔ ﺑﯿﻦ اﻟﻔﺮد‬ ‫واﻟﻈﺮوف اﻟﻄﺒﯿﻌﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﯾﻌﯿﺶ ﻓﯿﮭﺎ ﺣﺘﻰ ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ اﻟﺒﻘﺎء ‪.‬وھﻮ أﯾﻀﺎ ً اﻟﺘﻮاﻓﻖ اﻟﻨﻔﺴﻲ‪.‬‬ ‫הפרעת הסתגלות ‪ /‬إﺿﻄﺮاب اﻟﺘﻮاﻓﻖ ‪Adjustment Disorder /‬‬ ‫ھﻮ اﺿﻄﺮاب ﻧﺎﺷﺊ ﻣﻦ ﻋﺪم ﺗﻜﯿﻒ وﺗﻮاﻓﻖ اﻟﺸﺨﺺ ﻣﻊ اﻟﺒﯿﺌﺔ اﻟﻤﺤﯿﻄﺔ ﺑﮫ‪ .‬وﺗﻈﮭﺮ ﻋﻠﻰ‬ ‫اﻟﺸﺨﺺ اﻟﺬي ﯾﻌﺎﻧﻲ ھﺬا اﻹﺿﻄﺮاب ﻣﻈﺎھﺮة ﺳﻠﻮﻛﯿﺎت ﻏﯿﺮ ﻣﻼﺋﻤﺔ أو ﻏﯿﺮ‬ ‫ﺗﻜﯿﻔﯿﺔ‪ ,‬وﺗﻈﮭﺮ ﺧﻼل اﻟﺜﻼﺛﺔ ﺷﮭﻮر اﻷوﻟﻰ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ً ﻣﻦ ﺑﺪاﯾﺔ ﻣﻮاﺟﮭﺔ اﻷزﻣﺔ أو اﻟﻀﻐﻮط‬ ‫اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪ ,‬ﻓﻼ ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ اﻟﺸﺨﺺ أن ﯾﻌﯿﺶ ﺣﯿﺎﺗﮫ اﻟﻄﺒﯿﻌﯿﺔ ﺑﺼﻮرة ﺟﯿﺪة‪.‬‬ ‫גיל ההתבגרות ‪ /‬ﺟﯿﻞ اﻟﻤﺮاھﻘﺔ ‪Adolescence /‬‬ ‫ﺗﻌﺮف ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻋﻠﻰ أﻧﮭﺎ اﻟﻤﺮﺣﻠﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﻨﻘﻞ اﻹﻧﺴﺎن ﻣﻦ ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻟﻄﻔﻮﻟﺔ إﻟﻰ ﻣﺮﺣﻠﺔ‬ ‫اﻟﺒﻠﻮغ‪ ،‬وﺗﺤﺪث ﻓﻲ ھﺬه اﻟﻤﺮﺣﻠﺔ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ اﻟﺘﻐﯿﺮات اﻟﺠﺴﺪﯾﺔ واﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪ ،‬وﯾﻤﻜﻦ‬ ‫إﺟﻤﺎل ھﺬه اﻟﺘﻐﯿﺮات ﺑﺘﻐﯿّﺮات ﺟﺴﻤﺎﻧﯿﺔ وﻧﻔﺴﯿﺔ وﻋﻘﻠﯿﺔ واﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ‪.‬‬ ‫‪10‬‬

‫מבוגר‪ /‬ﺑﺎﻟﻎ أو راﺷﺪ‪Adult /‬‬ ‫اﻟﺒﺎﻟﻎ ھﻮ اﻟﺸﺨﺺ اﻟﺬي وﺻﻞ إﻟﻰ ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻟﻨﻀﺞ ‪ ،‬واﻟﻨﻀﺞ ﯾﻜﻮن ﻋﻘﻠﯿﺎ ً وﺟﺴﻤﯿﺎ ً‬ ‫وﻋﺎطﻔﯿﺎ ً ‪ .‬وﺟﯿﻞ اﻟﺒﻠﻮغ اﻟﻤﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﮫ ھﻮ ‪ 18‬ﺳﻨﺔ‪.‬‬ ‫מֵ בִ יא ‪ /‬وارد ‪Afferent /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻣﺴﺘﺨﺪم ﻛﺜﯿﺮا ً ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻷﻋﺼﺎب وﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ اﻷﻋﺼﺎب اﻟﻮاردة واﻟﺘﻲ ﺗﻮرد‬ ‫اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت إﻟﻰ اﻟﺪﻣﺎغ وأﻋﻀﺎء اﻟﺤﺲ‪.‬‬ ‫אגרסיה ‪ /‬اﻟﻌﺪواﻧﯿﺔ ‪Aggression /‬‬ ‫اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻌﺪواﻧﻲ أو اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻌﻨﯿﻒ ھﻮ أي ﺳﻠﻮك ﯾﮭﺪف إﻟﻰ اﻹﯾﺬاء أو اﻟﺘﺨﺮﯾﺐ‪ .‬وﻗﺪ‬ ‫ﻗﺪﻣﺖ ﻧﻈﺮﯾﺎت ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﺗﻔﺴﯿﺮات ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﻟﻠﺴﻠﻮك اﻟﻌﺪواﻧﻲ‪ .‬وﻣﻦ أﻛﺜﺮ اﻷﺳﺒﺎب اﻟﺘﻲ‬ ‫ﯾﻌﺘﻘﺪ أﻧﮭﺎ ﺗﻜﻤﻦ وراء ھﺬا اﻟﺴﻠﻮك‪ :‬اﻟﻌﻮاﻣﻞ اﻟﻌﻀﻮﯾﺔ أو اﻟﺒﯿﻮﻟﻮﺟﯿﺔ‪ ،‬اﻹﺣﺒﺎط‪.‬‬ ‫הפרעה תחושתית ‪ /‬اﺿﻄﺮاب اﻹﺣﺴﺎس )اﻟﻌﻤﮫ( ‪Agnosia /‬‬ ‫ﯾﻌﺘﺒﺮ ﺧﻠﻞ ﻓﻲ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ‪ .‬ﯾُ َﻌ ّﺪ اﻟﻌﻤﮫ اﺧﺘﻼﻻ ً ﯾﻈﮭﺮ ﻣﻦ ﺧﻼل ﻓﻘﺪان اﻟﺘﺤﺴّﺲ‪.‬‬ ‫ﯾﺘﻌﺬّر ﻋﻠﻰ اﻟﻤﺼﺎب ﺑﮭﺬا اﻟﻤﺮض اﻟﺘﺤﺴﺲ ﺑﺎﻷﺷﯿﺎء أو ﻗﺪ ﻻ ﯾﺘﻤﻜّﻦ دﻣﺎﻏﮫ ﻣﻦ ﺗﺴﻤﯿﺔ‬ ‫ھﺬه اﻷﺷﯿﺎء‪ .‬ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ ﺣﺎﻟﺔ ﻣﻦ اﻹﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻨﯿﺮو‪ -‬ﻧﻔﺴﯿﺔ‪ ،‬وھﻲ ﺗﻌﻨﻲ ﻋﺪم اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ‬ ‫ﺗﻤﯿﯿﺰ اﻷﺷﯿﺎء اﻟﻤﺄﻟﻮﻓﺔ أو اﻟﺘﻌﺮف ﻋﻠﯿﮭﺎ ﻣﻦ ﺧﻼل اﻟﻤﺜﯿﺮات اﻟﺤﺴﯿﺔ اﻟﻨﺎﺗﺠﺔ ﻋﻨﮭﺎ‬ ‫ﺑﺎﺳﺘﺨﺪام اﻟﺤﺎﺳﺔ اﻟﻤﻨﺎﺳﺒﺔ‪.‬‬ ‫אגורפוביה ‪ /‬اﺟﺮوﻓﻮﺑﯿﺎ ‪Agoraphobia /‬‬ ‫ھﻮ اﻟﺨﻮف ﻣﻦ اﻷﻣﺎﻛﻦ اﻟﻌﺎﻣﺔ واﻟﻤﻜﺸﻮﻓﺔ‪ .‬ھﻮ اﺿﻄﺮاب ﻧﻔﺴﻲ ﻗﺪ ﯾﻌﺎﻧﻲ ﻓﯿﮫ اﻟﺸﺨﺺ‬ ‫ﻣﻦ ﺧﻮف ﻏﯿﺮ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻓﻲ ﻣﻮاﻗﻒ أو ﻣﺤﯿﻂ وﻣﻜﺎن ﻣﻌﯿﻦ‪.‬‬ ‫אגרפיה ‪ /‬ﻓﻘﺪان اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻟﻜﺘﺎﺑﺔ ‪Agraphia /‬‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻣﻦ أﺷﻜﺎل اﻟﺤﺒﺴﺔ ﯾﺠﻌﻞ اﻟﻔﺮد ﻏﯿﺮ ﻗﺎدر ﻋﻠﻰ ﻣﻤﺎرﺳﺔ اﻟﻜﺘﺎﺑﺔ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﺔ‬ ‫ﻹﺻﺎﺑﺘﮫ ﺑﺨﻠﻞ ﻓﻲ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﻤﺮﻛﺰي‪ .‬وﯾﺒﺪو أن اﻟﻤﺼﺎﺑﯿﻦ ﺑﮭﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ ﻻ‬ ‫ﯾﺴﺘﻄﯿﻌﻮن رﺑﻂ اﻟﺼﻮر اﻟﺬھﻨﯿﺔ ﻟﻠﻜﻠﻤﺎت ﺑﺎﻟﺘﻨﻘﻼت اﻟﺤﺮﻛﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﻘﻮم ﺑﮭﺎ اﻟﯿﺪ أﺛﻨﺎء‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺘﮭﺎ‪ .‬أي ﻓﻘﺪان اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻟﻜﺘﺎﺑﺔ أو اﻟﺘﻌﺒﯿﺮ ﻋﻦ اﻷﻓﻜﺎر ﻛﺘﺎﺑﯿﺎ ً ﺑﺴﺒﺐ ﺧﻠﻞ دﻣﺎﻏﻲ‪.‬‬ ‫אלליה ‪ /‬اﻟﺨﺮس ‪Alalia /‬‬ ‫ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻋﺠﺰ اﻟﺘﺨﺎطﺐ وﻋﺪم اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻟﻜﻼم ‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫‪Alaryngeal Speech -Voice And Speech Disorders‬‬ ‫הפרעות קול ודיבור ‪ /‬اﻟﻜﻼم اﻟﺒﻠﻌﻮﻣﻲ‬ ‫ھﻮ اﺿﻄﺮاب ﻓﻲ اﻟﻜﻼم‪ .‬وھﻮ ﻧﻮع ﻣﻦ اﻟﻜﻼم اﻟﺬي ﯾﺼﺪر ﻋﻦ اﻟﺸﺨﺺ دون إﺳﺘﺨﺪام‬ ‫اﻟﺤﻨﺠﺮة‪ .‬وﯾﺨﺮج اﻟﻜﻼم ﻣﻦ اﻟﺒﻠﻌﻮم وذﻟﻚ ﻗﺪ ﯾﻜﻮن ﺑﺴﺒﺐ اﺳﺘﺌﺼﺎل اﻟﺤﻨﺠﺮة ﺟﺮاء‬ ‫ﻣﺮض ﻣﺎ‪.‬‬ ‫אלכוהול ‪ /‬اﻟﻜﺤﻮل ‪Alcohol /‬‬ ‫اﻟﻜﺤﻮل ھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻛﯿﻤﯿﺎﺋﻲ ﯾُﻌﺒﺮ ﻋﻦ ارﺗﺒﺎط ﻛﻞ ﻣﻦ ﻋﻨﺼﺮ اﻟﮭﯿﺪروﺟﯿﻦ واﻷﻛﺴﺠﯿﻦ‬ ‫واﻟﻜﺮﺑﻮن ﻣﻊ ﺑﻌﻀﮭﻢ اﻟﺒﻌﺾ ﻟﯿُﻌﻄﻮا ﻣﺮﻛﺐ اﻟﮭﯿﺪروﻛﺴﯿﻞ اﻷﺣﺎدي أو ﻟﯿُﻌﻄﻮا ﻣﺮﻛﺐ‬ ‫اﻟﮭﯿﺪروﻛﺴﯿﻞ اﻟﺜﻨﺎﺋﻲ‪ .‬وﯾ ُﺼﻨﻊ اﻟﻜﺤﻮل ﻟﻼﺳﺘﺨﺪام اﻟﻄﺒﻲ ﻓﮭﻮ ﻣُﻌﻘﻢ ﺟﯿﺪ ﻟﻠﺠﺮوح‪ ،‬أو‬ ‫ﯾُﺼﻨﻊ ﻻﺳﺘﺨﺪاﻣﮫ ﻓﻲ اﻟﻤﺸﺮوﺑﺎت اﻟﺮوﺣﯿﺔ ذات اﻟﺘﺄﺛﯿﺮ اﻟﺴﻠﺒﻲ ﻋﻠﻰ ﺻﺤﺔ اﻹﻧﺴﺎن‪.‬‬ ‫אלכוהוליסט ‪ /‬ﻣﺪﻣﻦ ﻛﺤﻮل ‪Alcoholism /‬‬ ‫ﯾﻌﺘﺒﺮ إدﻣﺎن اﻟﻜﺤﻮل وﻣﻌﺎﻗﺮﺗﮫ ﻣﻦ أﻛﺜﺮ أﻧﻮاع اﺿﻄﺮاﺑﺎت اﺳﺘﻌﻤﺎل اﻟﻤﻮاد اﻧﺘﺸﺎرا ً‪،‬‬ ‫وﯾﺴﺘﺨﺪم ﻣﺼﻄﻠﺢ ‪ Alcoholism‬ﻟﻠﺪﻻﻟﺔ ﻋﻠﻰ اﻻﻋﺘﻤﺎد أو اﻟﻤﻌﺎﻗﺮة ﻟﻠﻜﺤﻮل‪ .‬وﻓﻲ اﻟﻄﺐ‬ ‫اﻟﻨﻔﺴﻲ ﯾﺘﻢ دراﺳﺔ اﻻﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ اﻟﻤﺘﻌﻠﻘﺔ ﺑﺎﺳﺘﺨﺪام اﻟﻜﺤﻮل‪ ،‬واﻟﻌﻼﻗﺔ ﺑﯿﻦ اﻟﻜﺤﻮل‬ ‫واﻟﻘﻠﻖ‪ ،‬واﻻﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺔ‪ ،‬واﻟﺘﺴﻤﻢ اﻟﻜﺤﻮﻟﻲ‪ ،‬واﻻﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻌﻀﻮﯾﺔ ﻓﻲ‬ ‫وظﺎﺋﻒ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ‪ ،‬واﻻﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﺬھﺎﻧﯿﺔ‪ ،‬واﻵﺛﺎر اﻷﺧﺮى اﻟﻤﺘﺮﺗﺒﺔ ﻋﻠﻰ‬ ‫اﻻﻋﺘﻤﺎد ﻋﻠﻰ اﻟﻜﺤﻮل واﻻﻧﺴﺤﺎب ﻣﻦ اﺳﺘﺨﺪاﻣﮫ‪ ،‬وﻋﻼج اﻟﻤﻀﺎﻋﻔﺎت اﻟﺘﻲ ﯾﺴﺒﺒﮭﺎ‬ ‫اﻟﻜﺤﻮل‪.‬‬ ‫רגישות ‪ /‬ﺣﺴﺎﺳﯿﺔ ‪Allergy/‬‬ ‫اﻟﻤﻌﻨﻰ اﻟﻤﺒﺎﺷﺮ ﯾﺪل ﻋﻠﻰ ﺗﻔﺎﻋﻞ اﻟﺠﺴﻢ ﻣﻊ ﻣﺆﺛﺮ ﯾﺴﺒﺐ اﻟﺤﺴﺎﺳﯿﺔ‪ ،‬واﻟﺤﺎﻟﺔ ﺗﺤﺪث ﻣﻊ‬ ‫اﺳﺘﺨﺪام ﺑﻌﺾ اﻷدوﯾﺔ‪.‬‬ ‫אלצהיימר ‪ /‬اﻟﺰھﺎﯾﻤﺮ ‪Alzheimer /‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺔ ﻣﻦ إﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﺬاﻛﺮة اﻟﺸﺪﯾﺪة‪ .‬ﺗﺼﯿﺐ ﻛﺒﺎر اﻟﺴﻦ )ﻋﺎدة ﻓﻮق ﺳﻦ اﻟﺴﺘﯿﻦ(‪،‬‬ ‫وﺗﺸﻤﻞ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﻤﺮﻛﺰي وﺗﺴﻔﺮ ﻋﻦ إﺿﻄﺮاﺑﺎت ﺷﺪﯾﺪة ﻓﻲ اﻟﺬاﻛﺮة وﺧﺎﺻﺔ‬ ‫اﻟﺬاﻛﺮة ﻗﺮﯾﺒﺔ اﻟﻤﺪى‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫אמביוולנטיות‪ /‬ازدواﺟﯿﺔ أو ﺗﻨﺎﻗﺾ اﻟﻤﺸﺎﻋﺮ‪Ambivalence /‬‬ ‫اﻟﻤﺸﺎﻋﺮ اﻟﻤﺘﻨﺎﻗﻀﺔ ﻛﺎﻟﺤﺐ واﻟﻜﺮه واﻟﺘﻲ ﺗﻈﮭﺮ ﻓﻲ وﻗﺖ واﺣﺪ ﺗﺠﺎه ﺷﺨﺺ أو ﻓﻜﺮة‬ ‫ﻣﻌﯿﻨﺔ‪.‬‬ ‫דו‪-‬משמעי ‪ /‬ﻣﺒﮭﻢ ‪Ambiguous /‬‬ ‫ﺗ َﻨ َﺎﻗ ُﺾ وﺟﺪاﻧﻲ‪ ،‬ﺷﻌﻮران ﻣﺘﻀﺎدان‪ ,‬وھﻲ أﯾﻀﺎ ً ﺗﺄﺗﻲ ﺑﻤﻌﻨﻰ ﻏﻤﻮض‪ .‬ﻏﺎﻣﺾ ‪ ،‬ﻣﻠﺘﺒﺲ‪.‬‬ ‫ﺷﺮج ‪/‬אנאלי‪Anal /‬‬ ‫وﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ اﻟﺸﺮج‪ .‬وﻗﺪ اﺳﺘﺨﺪم ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻟﻠﺪﻻﻟﺔ ﻋﻠﻰ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻧﻔﺴﯿﺔ ﻓﻲ ﺣﯿﺎة اﻟﻄﻔﻞ‬ ‫اﻟﻤﺤﻠﻞ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﻓﺮوﯾﺪ ووﺟﺪ اﻟﻤﺮﺣﻠﺔ اﻟﺸﺮﺟﯿﺔ‪.‬‬ ‫שלב אנאלי ‪ /‬اﻟﻤﺮﺣﻠﺔ اﻟﺸﺮﺟﯿﺔ ‪Anal Stage /‬‬ ‫ھﻲ ﻓﺘﺮة ﻣﻦ ﺟﯿﻞ ﺳﻨﺘﯿﻦ ﺣﺘﻰ ﺛﻼﺛﺔ ﺳﻨﻮات‪ .‬ﯾﺮى ﻓﺮوﯾﺪ أن ﺣﺎﻟﺔ اﻹﺷﺒﺎع و اﻟﺘﮭﯿﺞ ﻋﻨﺪ‬ ‫اﻟﻄﻔﻞ ﺗﺄﺗﻲ ﺣﯿﻦ ﯾﺤﺠﺰ اﻟﺒﺮاز اﻟﺬي ﯾﮭﯿﺞ اﻟﻐﺸﺎء اﻟﻤﺨﺎطﻲ اﻟﺸﺮﺟﻲ ﻗﺒﻞ طﺮده ‪ .‬و ھﻨﺎ‬ ‫ﺗﺘﻄﻮر ) اﻷﻧﺎ ( و ﻣﺮة ﺛﺎﻧﯿﺔ ﻧﺠﺪ أن ﻧﻤﻮ و ﺗﻄﻮر ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻟﻄﻔﻞ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ اﻟﺠﻨﺴﯿﺔ ﺗﺘﻮﻗﻒ‬ ‫ﻋﻨﺪ ھﺬه اﻟﻤﺮﺣﻠﺔ ﺣﯿﻦ ﯾﺘﻌﺮض اﻟﻄﻔﻞ ﻟﻤﺸﺎﻛﻞ ﻧﻔﺴﯿﺔ ﻋﺎطﻔﯿﺔ ﻓﻲ ﺣﯿﺎﺗﮫ اﻟﻤﺴﺘﻘﺒﻠﯿﺔ ‪,‬‬ ‫ﻓﻤﺜﻼ" ﯾﻤﻜﻦ أن ﯾﺼﺎﺣﺐ ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﺎ ﻣﺸﻜﻠﺔ ﺣﻔﻆ وإﻋﻄﺎء اﻟﻤﻮاد واﻷﺷﯿﺎء ﻣﺜﻞ اﻟﻨﻘﻮد‬ ‫أو اﻷﺷﯿﺎء اﻟﻘﯿﻤﺔ ﻓﯿﺼﺒﺢ ﺑﺨﯿﻼ" أو ﻛﺮﯾﻤﺎ" ﺑﺸﻜﻞ ﻣﻔﺮط ‪.‬‬ ‫אנמנזה ‪ /‬ﺳﻮاﺑﻖ اﻟﻤﺮﯾﺾ ‪Anamnesis /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ طﺒﻲ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻋﻨﺪ ﺟﻤﻊ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻋﻦ اﻟﻤﺮﯾﺾ‪ ,‬ﻋﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ﺣﯿﺎﺗﮫ وﻧﻤﻮه‪ .‬ﺗﺎرﯾﺦ‬ ‫اﻟﻤﺮض ﻛﻤﺎ ﯾﻘﺼﮫ اﻟﻤﺮﯾﺾ‪.‬‬ ‫כעס ‪ /‬ﻏﻀﺐ ‪Anger /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺼﻒ ﺣﺎﻟﺔ اﻟﻔﺮد ﻓﻲ ﺣﺎﻟﺔ ﻣﻦ اﻟﺘﻮﺗﺮ اﻟﺸﺪﯾﺪ‪ ,‬وﻟﻠﻐﻀﺐ ﻋﻼﻣﺎت ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮﺟﯿﺔ‬ ‫ﻛﺜﯿﺮة ﺗﻈﮭﺮ ﻋﻠﻰ ﺟﺴﻢ اﻹﻧﺴﺎن‪.‬‬ ‫אנורקסיה‪ /‬ﻓ ِﻘْ ﺪَان اﻟﺸَﮭِ ﯿ ّﺔ ‪Anorexia /‬‬ ‫اﺿﻄﺮاب ﻓﻘﺪان اﻟﺸﮭﯿﺔ اﻟﻌﺼﺒﻲ ﻣﻦ اﻟﺤﺎﻻت اﻟﺘﻲ ﯾﺰﯾﺪ ﺣﺪوﺛﮭﺎ ﻓﻲ اﻟﻔﺘﯿﺎت ﻣﻦ اﻟﻄﺒﻘﺎت‬ ‫اﻟﻌﻠﯿﺎ ﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻟﻤﺮاھﻘﺔ‪ ،‬وﻣﻦ اﻷﻋﺮاض اﻟﻤﻤﯿﺰة ﻟﮭﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ رﻓﺾ اﻟﻄﻌﺎم وﻧﻘﺺ‬ ‫اﻟﻮزن ﺑﺼﻮرة ﻣﻠﺤﻮظﺔ واﻧﻘﻄﺎع اﻟﻄﻤﺚ‪ ،‬وﻗﺪ ﺗﻜﻮن ھﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ ﻣﺼﺤﻮﺑﺔ ﺑﺘﻨﺎول اﻟﻄﻌﺎم‬ ‫ﺑﺼﻮرة ﻗﮭﺮﯾﺔ ﻓﻲ ﻧﻮﺑﺎت ﻣﻦ اﻟﻨ َﮭ َﻢ اﻟﻌﺼﺒﻲ ﻓﻲ ﻧﻔﺲ اﻟﻤﺮﯾﻀﺔ‪.‬‬ ‫‪13‬‬

‫‪Anti-Social Personality‬‬ ‫אישיות אנטי חברתית‪ /‬اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ اﻟﻤﻀﺎدة ﻟﻠﻤﺠﺘﻤﻊ‬ ‫ﺗﺘﻤﯿﺰ ﺻﻔﺎت اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ اﻟﻤﻀﺎدة ﻟﻠﻤﺠﺘﻤﻊ ﺑﺎﻟﻔﺸﻞ ﻓﻲ ﺑﻨﺎء ﻋﻼﻗﺎت ﺣﻤﯿﻤﺔ ﻣﻊ اﻵﺧﺮﯾﻦ‪.‬‬ ‫وﺗﺘﻤﯿﺰ أﯾﻀﺎ ً ﺑﺎﻻﻧﺪﻓﺎﻋﯿﺔ وراء اﻟﻐﺮاﺋﺰ‪ .‬وھﻮ أﺣﺪ اﻟﺤﺎﻻت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺆﺛﺮ ﻋﻠﻰ ﺗﻜﻮﯾﻦ‬ ‫ﺷﺨﺼﯿﺔ اﻟﻔﺮد‪ ،‬ﺟﺎﻋﻠﺔ طﺮﯾﻘﺔ ﺗﻔﻜﯿﺮه وﺗﻌﺎﻣﻠﮫ ﻣﻊ اﻟﻤﻮاﻗﻒ اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ واﻷﺷﺨﺎص ﻏﯿﺮ‬ ‫طﺒﯿﻌﯿﺔ وﻏﯿﺮ ﻣﺜﻤﺮة‪.‬‬ ‫חרדה ‪ /‬اﻟﻘﻠﻖ‪Anxiety /‬‬ ‫ﺑﺸﻜﻞ ﻋﺎم اﻟﻘﻠﻖ ھﻮ ﺷﻌﻮر ﻣﺒﮭﻢ ﯾﺆدي إﻟﻰ اﻟﺨﻮف واﻟﺘﻮﺗﺮ ﯾﺼﺎﺣﺒﮫ ﺑﻌﺾ اﻷﻋﺮاض‬ ‫اﻟﻔﯿﺰﯾﻮﻟﻮﺟﯿﺔ ﻣﺜﻞ اﻟﺸﻌﻮر ﺑﺎﻟﻀﯿﻖ ﻓﻲ اﻟﺘﻨﻔﺲ واﻟﺼﺪاع وﻛﺜﺮة اﻟﺤﺮﻛﺔ‪.‬‬ ‫הפרעות חרדה ‪ /‬اﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻘﻠﻖ‪Anxiety Disorders /‬‬ ‫اﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻘﻠﻖ ھﻲ ﺣﺎﻟﺔ ﻣﺰﻣﻨﺔ أو ﻣﺘﻜﺮرة ﻣﻦ اﻟﺸﻌﻮر ﺑﺎﻟﺘﻮﺗﺮ واﻟﺨﻮف‬ ‫واﻻﻧﺰﻋﺎج واﻹرﺗﺒﺎك واﻟﻘﻠﻖ وﻋﺪم اﻻﺳﺘﻘﺮار ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻓﮭﻢ ﺧﺎطﺊ ﻟﻠﺨﻄﺮ واﻟﺼﺮاع ‪ ،‬أو‬ ‫ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺧﻄﺮ ﻏﯿﺮ ﺣﻘﯿﻘﻲ وﻏﯿﺮ ﻣﻌﺮوف‪ .‬وﺗﺘﺴﻢ ﺑﺎﻟﻘﻠﻖ اﻟﻤﻔﺮط ﻏﯿﺮ اﻟﻮاﻗﻌﻲ ﺑﺸﺄن أﻣﻮر‬ ‫اﻟﺤﯿﺎة اﻟﯿﻮﻣﯿﺔ‪.‬‬ ‫ﻻ ﻣﺒﺎﻻة ‪ /‬אפתיה ‪Apathy /‬‬ ‫ﺗﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ً ﺧﻤﻮل‪ ,‬إﻋﯿﺎء‪ .‬ﺣﺎﻟﺔ ﻣﻦ اﻟﺘﺒﻠﺪ ﻓﻲ اﻟﻤﺸﺎﻋﺮ ﻣﻊ ﺑﻂء اﻻﺳﺘﺠﺎﺑﺔ ﻟﻠﻤﺆﺛﺮات‬ ‫اﻟﺨﺎرﺟﯿﺔ‪.‬‬ ‫אפאזיה ‪ /‬اﻷﻓﺎزﯾﺎ أو اﻟﺒﻜﺎﻣﺔ ‪Aphasia /‬‬ ‫اﺿﻄﺮاب ﻓﻲ اﻟﻠﻐﺔ‪ .‬وﺗﺴﻤﻰ أﯾﻀﺎ ً اﻟﺤﺒﺴﺔ اﻟﻜﻼﻣﯿﺔ‪ ،‬وھﻲ ﻓﻘﺪان اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ ﻓﮭﻢ اﻟﻠﻐﺔ‬ ‫وإﺻﺪارھﺎ ﺣﯿﺚ ﻻ ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ اﻟﻄﻔﻞ أن ﯾﻔﮭﻢ اﻟﻠﻐﺔ اﻟﻤﻨﻄﻮﻗﺔ‪ ،‬ﻛﻤﺎ ﻻ ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ أن ﯾﻌﺒﺮ ﻋﻦ‬ ‫ﻧﻔﺴﮫ ﻟﻔﻈﯿﺎ ً ﺑﻄﺮﯾﻘﺔ ﻣﻔﮭﻮﻣﺔ‪ ،‬وھﻨﺎك أﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﻣﻦ اﻟﺤﺒﺴﺔ اﻟﻜﻼﻣﯿﺔ ﺗﺒﻌﺎ ً ﻟﻤﻜﺎن‬ ‫اﻹﺻﺎﺑﺔ واﻟﺨﺼﺎﺋﺺ اﻟﻠﻐﻮﯾﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺮاﻓﻘﮭﺎ‪.‬‬ ‫‪Appeals Committee‬‬ ‫ועדת ערר ‪ /‬ﻟﺠﻨﺔ اﻹﺳﺘﺌﻨﺎف‬ ‫ھﻲ ﻟﺠﻨﺔ ﻟﻮاﺋﯿﺔ ﻣﻘﺮھﺎ ﻓﻲ اﻟﻤﻜﺘﺐ اﻟﻠﻮاﺋﻲ ﻓﻲ وزارة اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ واﻟﺘﻌﻠﯿﻢ‪ ،‬ﺣﯿﺚ ﯾﺤﻖ ﻷھﻞ‬ ‫اﻟﻮﻟﺪ أو ﻟﻠﻤﺪرﺳﺔ اﻹﻋﺘﺮاض أﻣﺎﻣﮭﺎ ﻋﻠﻰ ﻗﺮار ﻟﺠﻨﺔ اﻟﺘﻨﺴﯿﺐ ﺧﻼل ‪ 20‬ﯾﻮﻣﺎ ﻣﻦ ﺗﺎرﯾﺦ‬ ‫اﺳﺘﻼم اﻟﻘﺮار‪ .‬ﺗﺘﺸﻜﻞ اﻟﻠﺠﻨﺔ ﻣﻦ ﺳﺒﻌﺔ أﻋﻀﺎء وھﻢ‪ :‬ﻣﺪﯾﺮ ﻟﻮاء ﻓﻲ وزارة اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ‬ ‫‪14‬‬

‫واﻟﺘﻌﻠﯿﻢ أو ﻣﻦ ﯾﻤﺜﻠﮫ وﯾﺘﻮﻟﻰ رﺋﺎﺳﺘﮭﺎ‪ ،‬أﺧﺼﺎﺋﻲ ﻧﻔﺴﻲ ﺗﻌﻠﯿﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻔﺘﺶ ﻟﻠﺘﻌﻠﯿﻢ اﻟﺨﺎص‪،‬‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ إﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬طﺒﯿﺐ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ‪ ،‬ﻣﻤﺜﻞ ﻋﻦ ﻣﻨﻈﻤﺔ ﻋﻤﻮﻣﯿﺔ وﻣﻤﺜﻞ ﻋﻦ ﻟﺠﻨﺔ اﻵﺑﺎء‬ ‫اﻟﻘﻄﺮﯾﺔ‪ .‬أﯾﻀﺎ ﻟﮭﺬه اﻟﻠﺠﻨﺔ ﯾﺘﻢ دﻋﻮة اﻷھﻞ وﻣﻤﺜﻠﯿﻦ ﻋﻦ اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﻟﺴﻤﺎع رأﯾﮭﻢ‪ ،‬ﻟﻜﻨﮭﻢ‬ ‫ﻟﯿﺴﻮا أﻋﻀﺎء ﻓﻲ اﻟﻠﺠﻨﺔ وﻻ ﯾﺴﺘﻄﯿﻌﻮن اﻟﻤﺸﺎرﻛﺔ ﻓﻲ إﺗﺨﺎذ اﻟﻘﺮار‪ .‬ﯾﺤﻖ ﻟﻠﺠﻨﺔ‬ ‫اﻹﺳﺘﺌﻨﺎف ﻗﺒﻮل اﻹﻋﺘﺮاض وﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﺮار ﻟﺠﻨﺔ اﻟﺘﻨﺴﯿﺐ ‪.‬‬ ‫הפרעת הבעה ‪/‬اﺿﻄﺮاب اﻟﻨﻄﻖ ‪Disorder Articulation/‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻠﺔ ﻣﻦ ﻣﺸﻜﻼت اﻟﻨﻄﻖ واﻟﺘﺤﺪث ‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﺼﺎﺋﺼﮫ ﻋﺪم ﻗﺪرة اﻟﺸﺨﺺ ﻋﻠﻰ ﻧﻄﻖ‬ ‫ﺑﻌﺾ اﻷﺻﻮات ﺑﺼﻮرة واﺿﺤﺔ ﺣﯿﺚ ﯾﺠﺪ ﺻﻌﻮﺑﺔ ﻓﻲ ﻧﻄﻖ ﺑﻌﺾ اﻟﺤﺮوف أو‬ ‫اﻟﻜﻠﻤﺎت أو ﯾﻨﻄﻘﮭﺎ ﺑﻄﺮﯾﻘﺔ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ‪.‬‬ ‫הערכה‪ /‬اﻟﺘﻘﺪﯾﺮ‪Assessment /‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻰ اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ھﻮ اﻟﺘﻘﯿﯿﻢ أو اﻟﺘﻘﺪﯾﺮ واﻟﻤﻘﺼﻮد ﺑﮫ ھﻮ إﺻﺪار ﺣﻜﻢ أو ﻗﺮار ﻋﻦ ﺷﻲء ﻣﺎ‬ ‫أو ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺎ أو ﺷﺨﺺ ﻣﺎ‪.‬‬ ‫אסימילציה ‪ /‬ﺗَﻤْ ﺜﯿﻞ ‪Assimilation /‬‬ ‫ﯾﺪل اﻟﻤﻌﻨﻰ اﻟﻤﺒﺎﺷﺮ ﻟﻠﻜﻠﻤﺔ ﻋﻠﻰ ﺗﻤﺜﯿﻞ اﻟﻄﻌﺎم ﺑﻌﺪ ھﻀﻤﮫ‪ ،‬واﻟﻤﻌﻨﻰ اﻟﻤﺠﺎزي ھﻮ‬ ‫اﺳﺘﯿﻌﺎب اﻷﻓﻜﺎر وﻓﮭﻤﮭﺎ ﺟﯿﺪا ً‪.‬‬ ‫אסטרופוביה ‪ /‬رھﺎب اﻟﻌﻮاﺻﻒ اﻟﺮﻋﺪﯾﺔ ‪Astrophobia /‬‬ ‫وھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﯾﺘﻜﻮن ﻣﻦ ﺷﻘﯿﻦ اﻷول‪ Astrape :‬وﯾﻌﻨﻲ اﻟﺒﺮق واﻟﺜﺎﻧﻲ‪Phobia :‬‬ ‫وﯾﻌﻨﻲ اﻟﺮُھﺎب أو اﻟﺨﻮف اﻟﺸﺪﯾﺪ‪ .‬إن اﻟـ ‪ Astraphobia‬ﻧﻮع ﻣﻦ أﻧﻮاع اﻟﺮھﺎب واﻟﻔﺰع‬ ‫واﻟﺨﻮف اﻟﺸﺪﯾﺪ ﻏﯿﺮ اﻟﻄﺒﯿﻌﻲ ﻣﻦ اﻟﻌﻮاﺻﻒ اﻟﺮﻋﺪﯾﺔ وﻣﺎ ﯾﻨﺘﺞ ﻋﻨﮭﺎ ﻣﻦ ﺑﺮق أو رﻋﺪ أو‬ ‫ﺻﻮاﻋﻖ‪.‬‬ ‫אטרופיה ‪ /‬ﺿﻤﻮر ‪Atrophy /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ طﺒﻲ‪ ,‬اﻧﻜﻤﺎش وﺻﻐﺮ ﺣﺠﻢ اﻷﻧﺴﺠﺔ‪ ،‬أو اﻟﺠﺴﻢ‪ ،‬أو أي ﺟﺰء ﻣﻨﮫ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺳﻮء‬ ‫ﺗﻐﺬﯾﺔ‪ ،‬أو أي ﺳﺒﺐ آﺧﺮ‪ .‬و ﯾﻜﻮن اﻟﻀﻤﻮر ﻓﺴﯿﻮﻟﻮﺟﯿﺎ ﻋﻨﺪﻣﺎ ﯾﺤﺪث ﻛﺠﺰء ﻣﻦ ﻋﻤﻠﯿﺔ‬ ‫ﺗﺤﻄﯿﻢ اﻻﻧﺴﺠﺔ اﻟﺘﻲ ﯾﻘﻮم ﺑﮭﺎ اﻟﺠﺴﻢ ﻋﻠﻰ ﻧﺤﻮ طﺒﯿﻌﻲ ‪ ,‬اﻣﺎ اذا ﻛﺎن ﺳﺒﺒﮫ ﻣﺮض او ﺧﻠﻞ‬ ‫ﻓﯿﻜﻮن ﺿﻤﻮر ﻣﺮﺿﻲ‪.‬‬ ‫קשב ‪ /‬اﻻﻧﺘﺒﺎه ‪Attention /‬‬ ‫ھﻮ ﻧﺸﺎط ﻋﻘﻠﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﯾﺘﻤﯿﺰ ﺑﮫ اﻹﻧﺴﺎن‪ .‬واﻹﻧﺘﺒﺎه ھﻮ ﻗﺪرة اﻟﻄﻔﻞ ﻋﻠﻰ ﺗﺮﻛﯿﺰ ﺣﻮاﺳﮫ‬ ‫ﻓﻲ ﻣﺜﯿﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﺧﺎرﺟﻲ أو داﺧﻠﻲ‪ .‬وﯾﻌﺮف اﻹﻧﺘﺒﺎه ﺑﺄﻧﮫ ﺗﮭﯿﺌﺔ اﻟﺤﻮاس ﻻﺳﺘﻘﺒﺎل اﻟﻤﺜﯿﺮات‪.‬‬ ‫‪15‬‬

‫وﯾﻌﺮف اﻹﻧﺘﺒﺎه أﯾﻀﺎ ً ﻋﻠﻰ أﻧﮫ ﺗﮭﯿﺌﺔ وﺗﻮﺟﯿﮫ اﻟﺤﻮاس ﻧﺤﻮ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﺜﯿﺮات اﻟﻤﺤﯿﻂ‬ ‫اﻟﺨﺎرﺟﯿﺔ أو اﻟﺪاﺧﻠﯿﺔ‪.‬‬ ‫)‪Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD‬‬ ‫إﺿﻄﺮاب ﻧﻘﺺ اﻹﺻﻐﺎء واﻟﺘﺮﻛﯿﺰ واﻟﺤﺮﻛﺔ اﻟﺰاﺋﺪة‬ ‫הפרעת קשב וריכוז עם תנועתיות יתר‬ ‫ھﻮ اﺿﻄﺮاب ﻓﻲ اﻟﺘﺮﻛﯿﺰ ﻣﻊ ﺣﺮﻛﺔ ﻣﻔﺮطﺔ‪ .‬وﺗﺘﺼﻒ ھﺬه اﻟﻔﺌﺔ ﻣﻦ اﻷطﻔﺎل ﺑﻘﺼﺮ اﻟﻤﺪة‬ ‫اﻟﺰﻣﻨﯿﺔ ﻟﺪرﺟﺔ اﻧﺘﺒﺎھﮭﻢ‪ ،‬وﻻ ﯾﺴﺘﻄﯿﻌﻮن أن ﯾﺴﺘﻤﺮوا ﻓﻲ ﻧﺸﺎط ﻣﻌﯿﻦ أو ﻟﻌﺒﺔ ﻣﻌﯿﻨﺔ إﻟﻰ‬ ‫اﻟﻨﮭﺎﯾﺔ‪ ،‬وأﺣﯿﺎﻧﺎ ً ﯾﺒﺪون وﻛﺄﻧﮭﻢ ﻻ ﯾﺴﻤﻌﻮن ﺣﯿﻨﻤﺎ ﻧﺘﺤﺪث إﻟﯿﮭﻢ‪ ،‬وﻋﺎدة ﻣﺎ ﯾﻨﺴﻮن‬ ‫ﺣﺎﺟﯿﺎﺗﮭﻢ أو ﯾﻨﺴﻮا أﯾﻦ وﺿﻌﻮا أﻗﻼﻣﮭﻢ أو ﻛﺘﺒﮭﻢ‪ ،‬وﻧﺠﺪھﻢ أﯾﻀﺎ ﯾﻌﺎﻧﻮن ﻣﻦ ﺻﻌﻮﺑﺎت‬ ‫ﻓﻲ اﻟﻨﻈﺎم واﻟﺘﻨﻈﯿﻢ‪ .‬ﻛﻤﺎ وأﻧﮭﻢ ﻻ ﯾﺴﺘﻄﯿﻌﻮن أن ﯾﺜﺒﺘﻮا ﻓﻲ ﻣﻜﺎﻧﮭﻢ أو ﻣﻘﺎﻋﺪھﻢ ﻟﻠﻤﺪة‬ ‫اﻟﻤﻄﻠﻮﺑﺔ‪ ،‬وﻧﺮاھﻢ ﻋﺎدة ﯾﺘﺴﻠﻘﻮن اﻷﺛﺎث وﯾﺮﻛﻀﻮن ﻓﻲ ﻛﻞ ﻣﻜﺎن‪ .‬وﯾﺘﺼﻒ ﻛﺬﻟﻚ ھﺆﻻء‬ ‫اﻷطﻔﺎل ﺑﺎﻻﻧﺪﻓﺎﻋﯿﺔ وردود اﻟﻔﻌﻞ اﻟﺴﺮﯾﻌﺔ وﻋﺎدة ﺗﻜﻮن ﺧﺎطﺌﺔ‪.‬‬ ‫‪Attention Deficit Disorder‬‬ ‫إﺿﻄﺮاب ﻧﻘﺺ اﻹﻧﺘﺒﺎه دون اﻟﺤﺮﻛﺔ اﻟﺰاﺋﺪة‬ ‫הפרעות קשב וריכוז ללא תנועתיות יתר‬ ‫ھﻮ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ اﺿﻄﺮاب ﯾﻈﮭﺮ ﻓﻲ اﻟﻄﻔﻮﻟﺔ‪ ،‬وﺧﺎﺻﺔ اﻟﻄﻔﻮﻟﺔ اﻟﻤﺒﻜﺮة‪ .‬وﯾﻮﺻﻒ ﺑﻌﺪم‬ ‫اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻹﺻﻐﺎء واﻹﻧﺘﺒﺎه وﻟﻜﻨﮫ ﺑﺪون ﺣﺮﻛﺔ زاﺋﺪة‪.‬‬ ‫תפיסה שמיעתית ‪ /‬اﻹدراك اﻟﺴﻤﻌﻲ ‪Auditory Perception /‬‬ ‫اﻹدراك اﻟﺴﻤﻌﻲ ھﻮ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻟﺘﻔﺴﯿﺮات اﻟﺼﺤﯿﺤﺔ ﻟﻠﻤﺜﯿﺮات اﻟﺴﻤﻌﯿﺔ‪ .‬ﻣﺜﻞ اﻟﻘﺪرة‬ ‫ﻋﻠﻰ ﺗﻤﯿﯿﺰ اﻷﺻﻮات اﻟﻤﺘﺸﺎﺑﮭﺔ ﻛﺄن ﻧﺴﺘﻄﯿﻊ اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ ﺑﯿﻦ ﺻﻮت ﺟﺮس اﻟﺒﺎب واﻟﺘﻠﯿﻔﻮن‪.‬‬ ‫אוטיזם ‪ /‬اﻷوﺗﯿﺰم أو اﻟﺘﻮﺣﺪ ‪Autism /‬‬ ‫إن ﻣﺼﻄﻠﺢ »اﻷوﺗﯿﺰم« ھﻲ ﻛﻠﻤﺔ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺔ )‪ ،(Autism‬وﺗﻌﻨﻲ اﻟﻌﺰﻟﺔ أو اﻻﻧﻌﺰال‪،‬‬ ‫واﻷوﺗﯿﺰم ﻟﯿﺲ ﻣﻌﻨﺎه اﻻﻧﻄﻮاﺋﯿﺔ ﻓﺤﺴﺐ‪ ،‬ﺑﻞ ھﻮ إﻋﺎﻗﺔ‪ ،‬ﺗﻈﮭﺮ ﻣﻊ ﻣﺸﺎﻛﻞ ﺳﻠﻮﻛﯿﺔ‬ ‫وﺗﻜﯿﻔﯿﺔ‪ ،‬ﻣﺘﺒﺎﯾﻨﺔ ﻣﻦ ﺷﺨﺺ إﻟﻰ آﺧﺮ‪ .‬ﯾﻌﺘﺒﺮ اﻷوﺗﯿﺰم اﺿﻄﺮاب ﻣﻌﻘﺪ ﻓﻲ ﺗﻄﻮر وﻧﻤﻮ‬ ‫اﻟﻄﻔﻞ ﻓﻲ اﻟﺴﻨﻮات اﻟﺜﻼث اﻷوﻟﻰ وذﻟﻚ ﻗﺪ ﯾﻜﻮن ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺧﻠﻞ ﻓﻲ اﻟﺪﻣﺎغ واﻟﺠﮭﺎز‬ ‫اﻟﻌﺼﺒﻲ‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪Autonomic Nervous Syste‬‬ ‫מערכת העצבים האוטונומית ‪ /‬اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﺬاﺗﻲ‬ ‫أﺣﺪ أﻗﺴﺎم اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﻄﺮﻓﻲ ﻓﻲ اﻟﻜﺎﺋﻨﺎت اﻟﺤﯿﺔ اﻟﻌﻠﯿﺎ‪ ،‬وﯾﺨﺘﺺ ﺑﺎﻟﺘﺤﻜﻢ ﺑﺎﻟﻮظﺎﺋﻒ‬ ‫اﻟﺤﯿﻮﯾﺔ اﻟﺬاﺗﯿﺔ اﻟﻼإرادﯾﺔ‪ ،‬وﯾﻘﺴﻢ ﻋﺎدة إﻟﻰ ﺟﮭﺎزﯾﻦ ذوي ﻣﮭﺎم ﻣﺘﻌﺎﻛﺴﺔ ﻧﺪﻋﻮھﻢ اﻟﺠﮭﺎز‬ ‫اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﻮدي )اﻟﺴﯿﻤﺒﺜﺎوي( واﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﻼودي )اﻟﺒﺎراﺳﯿﻤﺒﺜﺎوي(‪.‬‬ ‫ממוצע ‪ /‬ﻣﻌﺪل ‪Average /‬‬ ‫ﯾﺳﺗﺧدم ھذا اﻟﻣﺻطﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠم اﻟﻧﻔس وﻋﻠم اﻟﻧﻔس اﻟﺣﺳﺎﺑﻲ واﻹﺣﺻﺎﺋﻲ وﻓﻲ اﻷﺑﺣﺎث‬ ‫اﻟﻧﻔﺳﯾﺔ وﯾﺷﯾر إﻟﻰ ﻣﻌدل اﻟﻧﺗﺎﺋﺞ أو ﻣﻌدل اﻟﻣﺟﻣوﻋﺎت وﯾﻘﺻد ﺑﮫ ﻣﺗوﺳط اﻟﺷﻲء‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫)‪(B‬‬

‫רפלקס בבינסקי ‪ /‬إﻧﻌﻜﺎس ﺑﺎﺑﻨﺴﻜﻲ ‪Babinski Reflex /‬‬ ‫ﯾﻈﮭﺮ ﻋﻨﺪﻣﺎ ﻧﻘﻮم ﺑﻠﻤﺲ ﻗﺪم اﻟﻄﻔﻞ ﻣﻦ اﻷﺳﻔﻞ )ﻣﻦ اﻷظﺎﻓﺮ ﺣﺘﻰ اﻟﻜﺎﺣﻞ( ﺣﯿﺚ أن‬ ‫أﺻﺎﺑﻊ ﻗﺪﻣﯿﮫ ﺗﻔﺘﺢ إﻟﻰ اﻟﺨﺎرج ﺛﻢ ﺗﻌﻮد ﻟﺘﻨﻜﻤﺶ‪ .‬ھﺬا اﻹﻧﻌﻜﺎس ﯾﺰول ﺑﯿﻦ اﻟﺸﮭﺮ اﻟﺜﺎﻣﻦ‬ ‫واﻟﻌﺎم اﻷول‪ .‬وﻗﺪ ﯾﻜﻮن ھﺬا اﻹﻧﻌﻜﺎس أﺳﺎﺳﺎ ً ﻟﻌﻤﻠﯿﺔ اﻟﻤﺸﻲ ﻓﻲ اﻟﻤﺴﺘﻘﺒﻞ‪.‬‬ ‫‪Bara Psychology‬‬ ‫פאראפסיכולוגיה ‪ /‬ﺑﺎرا ﺳﯿﻜﻮﻟﻮﺟﻲ‬ ‫ھﻮ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﺬي ﯾﮭﺘﻢ ﺑﺎﻹدراﻛﺎت ﺧﺎرج اﻟﺤﻮاس ﻣﺜﻞ ﺗﻮارد اﻟﺨﻮاطﺮ وظﻮاھﺮ أﺧﺮى‬ ‫ﺗﻌﺘﺒﺮ ﺧﺎرج ﻗﺪرة اﻹﻧﺴﺎن‪.‬‬ ‫התנהגות ‪ /‬اﻟﺴﻠﻮك‪Behavior /‬‬ ‫ﺑﺼﻮرة ﻋﺎﻣﺔ ﯾﻤﻜﻦ اﻟﻘﻮل أن اﻟﺴﻠﻮك ھﻮ أي ﻧﺸﺎط )ﺟﺴﻤﻲ‪ ،‬ﻋﻘﻠﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ أو‬ ‫إﻧﻔﻌﺎﻟﻲ) ﯾﺼﺪر ﻣﻦ اﻟﻜﺎﺋﻦ اﻟﺤﻲ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻟﻌﻼﻗﺔ دﯾﻨﺎﻣﯿﻜﯿﺔ وﺗﻔﺎﻋﻞ ﺑﯿﻨﮫ وﺑﯿﻦ اﻟﺒﯿﺌﺔ اﻟﻤﺤﯿﻄﺔ‬ ‫ﺑﮫ‪ .‬واﻟﺴﻠﻮك ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ اﺳﺘﺠﺎﺑﺔ أو اﺳﺘﺠﺎﺑﺎت ﻟﻤﺜﯿﺮات ﻣﻌﯿﻨﺔ‪ .‬واﻟﺴﻠﻮك ﻣﺘﻌﻠﻢ ﻋﻦ‬ ‫طﺮﯾﻖ اﻟﺘﻨﺸﺌﺔ اﻻﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ وﯾﺘﻀﻤﻦ إﺗﺼﺎﻻ ً إﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺎ ً‪.‬‬ ‫עיצוב התנהגות ‪ /‬ﺗﻌﺪﯾﻞ اﻟﺴﻠﻮك ‪Behavior Modification /‬‬ ‫أﺳﻠﻮب ﻣﻦ اﻷﺳﺎﻟﯿﺐ اﻟﻌﻼﺟﯿﺔ ﻟﻠﺴﻠﻮك اﻹﻧﺴﺎﻧﻲ‪ .‬وھﻮ ﻋﻤﻠﯿﺔ ﺗﺘﻀﻤﻦ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﺳﻠﻮﻛﯿﺎت‬ ‫اﻟﻔﺮد ﺑﺤﯿﺚ ﯾﺘﻢ ﺧﻔﺾ ﻣﻌﺪل ﺣﺪوث اﻟﺴﻠﻮك ﻏﯿﺮ اﻟﻤﺮﻏﻮب ﻓﯿﮫ أو اﻟﺘﺨﻠﺺ ﻣﻨﮫ وﺗﺪﻋﯿﻢ‬ ‫اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻤﺮﻏﻮب ﻓﯿﮫ أو ﺗﻌﺰﯾﺰه‪ .‬وذﻟﻚ ﻣﻦ ﺧﻼل اﻟﺘﺤﻜﻢ ﻓﻲ اﻟﺒﯿﺌﺔ اﻟﺘﻌﻠﯿﻤﯿﺔ ﻋﻦ طﺮﯾﻖ‬ ‫ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣﺒﺎدئ اﻟﺘﻌﻠﻢ ﺑﺄﺳﻠﻮب ﻣﺨﻄﻂ وﻣﻨﻈﻢ ‪ .‬وھﻮ ﻋﻤﻠﯿﺔ ﺗﺪﻋﯿﻢ اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻤﻨﺎﺳﺐ أو‬ ‫زﯾﺎدة إﺣﺘﻤﺎﻻت ﺗﻜﺮاره ﻓﻲ اﻟﻤﺴﺘﻘﺒﻞ ﺑﺈﺿﺎﻓﺔ ﻣﺜﯿﺮات إﯾﺠﺎﺑﯿﺔ‪ ،‬أو إزاﻟﺔ ﻣﺜﯿﺮات ﺳﻠﺒﯿﺔ ﺑﻌﺪ‬ ‫ﺣﺪوﺛﮫ‪.‬‬ ‫הפרעת התנהגות ‪ /‬اﻻﺿﻄﺮاب اﻟﺴﻠﻮﻛﻲ ‪Behavioral Disorders /‬‬ ‫ﯾﺘﺨﺬ اﻹﺿﻄﺮاب اﻟﺴﻠﻮﻛﻲ ﻣﻈﺎھﺮ ﻣﺘﻌﺪدة وﻣﺘﺒﺎﯾﻨﺔ‪ .‬ﻓﻘﺪ ﯾﺘﺼﻒ اﻟﻤﻀﻄﺮب ﺳﻠﻮﻛﯿﺎ ً‬ ‫ﺑﺎﻟﻌﺪواﻧﯿﺔ واﻟﺘﻤﺮد ﻋﻠﻰ ﻣﻤﺜﻠﻲ اﻟﺴﻠﻄﺔ ﻓﻲ ﻧﻈﺮه‪ ،‬ﻓﻨﺠﺪه داﺋﻤﺎ ً ﻓﻲ ﺻﺮاع ﻣﻊ واﻟﺪﯾﮫ‬ ‫ورﻓﺎﻗﮫ وﻣﺪرﺳﯿﮫ‪ .‬وﻗﺪ ﯾﻨﻀﻢ اﻟﻄﻔﻞ اﻟﻤﻀﻄﺮب ﺳﻠﻮﻛﯿﺎ ً إﻟﻰ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ اﻷطﻔﺎل ﺑﻘﺼﺪ‬ ‫اﻟﻘﯿﺎم ﺑﺄﻋﻤﺎل ﻻ ﺗﺘﻔﻖ ﻣﻊ ﻣﻌﺎﯾﯿﺮ اﻟﺠﻤﺎﻋﺔ وأﺳﺎﻟﯿﺐ اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻤﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﮫ‪ .‬ﻛﻤﺎ أن ھﺬا‬ ‫اﻟﺴﻠﻮك ﻗﺪ ﯾﺘﺴﻢ ﺑﺎﻹﻧﻄﻮاء واﻻﻧﺴﺤﺎب‪.‬‬ ‫‪18‬‬

‫טיפול התנהגותי ‪ /‬اﻟﻌﻼج اﻟﺴﻠﻮﻛﻲ ‪Behavior Therapy /‬‬ ‫ھﻮ أﺳﻠﻮب ﻋﻼﺟﻲ ﯾﻌﺘﻤﺪ ﻋﻠﻰ ﻣﺪرﺳﺔ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺔ وﻛﺬﻟﻚ ﻗﻮاﻧﯿﻦ وﻧﻈﺮﯾﺎت‬ ‫اﻟﺘﻌﻠﻢ ﻟﺤﻞ ﻣﺸﻜﻼت واﺿﻄﺮاﺑﺎت ﺳﻠﻮﻛﯿﺔ‪ ،‬وذﻟﻚ ﻋﻦ طﺮﯾﻖ ﺗﻌﺪﯾﻞ اﻟﺴﻠﻮك‪ .‬وﯾﺮﺗﻜﺰ‬ ‫ﺗﻌﺪﯾﻞ اﻟﺴﻠﻮك ﻋﻠﻰ اﻷطﺮ اﻟﻨﻈﺮﯾﺔ اﻟﺘﻲ وﺿﻌﮭﺎ ﻋﻠﻤﺎء اﻟﻨﻔﺲ ﻣﺜﻞ‪ :‬ﺑﺎﻓﻠﻮف وواطﺴﻮن‬ ‫وإدوارد ﺛﻮرﻧﺪﯾﻚ‪ ،‬ﻛﻼرك ھﻞ‪ ،‬وﺑﻮروس ﺳﻜﯿﻨﺮ وﻏﯿﺮھﻤﺎ‪ .‬وﯾﻨﺘﻤﻲ اﻟﻌﻼج اﻟﺴﻠﻮﻛﻲ إﻟﻰ‬ ‫اﻟﻨﻈﺮﯾﺔ اﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺔ ﻓﻲ اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﻘﻮل‪" :‬إن اﻟﻔﺮد ﻓﻲ ﻧﻤﻮه ﯾﻜﺘﺴﺐ اﻟﺴﻠﻮك اﻟﺴﻮي أو‬ ‫اﻟﻐﯿﺮ ﺳﻮي ﻋﻦ طﺮﯾﻖ ﻋﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﻌﻠﻢ" ‪.‬‬ ‫ביהביוריזם ‪ /‬اﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺔ ‪Behaviorism /‬‬ ‫ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ ﻣﺪرﺳﺔ ﻣﻦ ﻣﺪارس ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ و اﺗﺠﺎه ﻣﻦ اﺗﺠﺎھﺎت ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ‬ ‫اﻟﺬي ﯾﺆﻣﻦ أن اﻟﺴﻠﻮك ﻣﻜﺘﺴﺐ وﻣﺘﻌﻠﻢ‪.‬‬ ‫ביבליותרפיה ‪ /‬اﻟﻌﻼج ﺑﺎﻷدب ‪Bibliotherapy /‬‬ ‫أﺳﻠﻮب ﻋﻼﺟﻲ‪ .‬وھﻮ طﺮﯾﻘﺔ ﻋﻼﺟﯿﺔ ﻣﻦ اﻟﻄﺮق اﻟﺘﻲ ﺗﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻼج اﻟﺘﻮﺗﺮات‬ ‫واﻟﻀﻐﻮطﺎت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ ﻟﺪى اﻷﻓﺮاد وﺧﺎﺻﺔ اﻷطﻔﺎل‪ ،‬وﯾﻤﻜﻦ إﺳﺘﺨﺪﻣﮭﺎ ﻓﻲ ﻣﺠﺎل اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ‬ ‫اﻟﺨﺎﺻﺔ‪ .‬وﯾﻌﺮّ ف اﻟﻌﻼج ﺑﺎﻷدب ﺑﺎﻟﻤﻔﮭﻮم اﻟﺒﺴﯿﻂ ﻋﻠﻰ أﻧﮫ ﻣﺴﺎﻋﺪة ﻧﻔﺴﯿﺔ ﺑﻮاﺳﻄﺔ اﻷدب‪.‬‬ ‫إذ ﯾﻌﺘﺒﺮ أداة وطﺮﯾﻘﺔ ﻋﻼﺟﯿﺔ ﺗﮭﺪف إﻟﻰ اﻟﻮﺻﻮل إﻟﻰ ﻓﮭﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻣﻦ ﺧﻼل ﺧﻮض‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﺔ ﻟﻌﻼﻗﺔ ﻣﺘﺒﺎدﻟﺔ ﺑﯿﻦ ﺷﺨﺼﯿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺐ وﺑﯿﻦ اﻷدب اﻟﻤﻌﺮوض أﻣﺎﻣﮫ‪ ،‬واﻟﺬي ﯾﻮﺻﻞ‬ ‫ﻓﻲ اﻟﻨﮭﺎﯾﺔ ﻟﺘﺄﻗﻠﻢ وﺗﻄﻮر ﺳﻠﯿﻢ ﻟﻠﺸﺨﺼﯿﺔ‪ .‬إن اﻟﺘﻌﺮف ﻋﻠﻰ ﺷﺨﺼﯿﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ‪ ،‬ﻋﻦ طﺮﯾﻖ‬ ‫اﻟﺘﻌﺎطﻒ ﻣﻊ اﻟﺸﺨﺼﯿﺎت اﻟﻤﻮﺟﻮدة ﻓﻲ اﻟﻘﺼﺺ‪ ،‬ﯾﺸﻌﺮ اﻟﻘﺎرئ أو اﻟﻤﺴﺘﻤﻊ أﻧﮫ ﻟﯿﺲ‬ ‫وﺣﺪه ﻟﺪﯾﮫ ﺻﺮاﻋﺎت وﻣﺸﺎﻛﻞ ﻓﻲ اﻟﺤﯿﺎة‪.‬‬ ‫הגורמים הביולוגים ‪ /‬اﻟﻌﻮاﻣﻞ اﻟﺒﯿﻮﻟﻮﺟﯿﺔ ‪Biological Factors /‬‬ ‫اﻟﻤﻘﺼﻮد ﺑﺎﻟﻌﻮاﻣﻞ اﻟﻤﺮﺗﺒﻄﺔ ارﺗﺒﺎط ﻣﺒﺎﺷﺮ ﺑﺎﻟﻤﺒﻨﻰ اﻟﺒﯿﻮﻟﻮﺟﻲ ﻟﻺﻧﺴﺎن ﻛﺎﻷﺟﮭﺰة‬ ‫اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﻄﺮﻓﻲ واﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﻤﺮﻛﺰي‪ ،‬اﻟﺠﮭﺎز اﻟﺤﺴﻲ‪،‬‬ ‫اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻠﻤﺴﻲ وﻣﺎ إﻟﻰ ذﻟﻚ‪ .‬واﻹﺷﺎرة ھﻨﺎ إﻟﻰ أن ھﺬه اﻟﻌﻮاﻣﻞ ﻟﮭﺎ اﻟﺘﺄﺛﯿﺮ ﻋﻠﻰ ﺳﻠﻮك‬ ‫اﻟﻄﻔﻞ وﻗﺪرﺗﮫ ﻋﻠﻰ اﻟﺘﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻓﺄي ﺧﻠﻞ ﯾﺼﯿﺐ ھﺬه اﻷﺟﮭﺰة ﻗﺪ ﯾﺆدي إﻟﻰ ﺧﻠﻞ ﻓﻲ ﻗﺪرة‬ ‫اﻟﻄﻔﻞ ﻋﻠﻰ اﻛﺘﺴﺎب اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت ‪.‬‬ ‫דו‪-‬ערכי ‪ /‬ﺛﻨﺎﺋﻲ اﻟﻘﯿﻤﺔ ‪Bivalent /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺼﻒ وﺟﻮد ﻣﺸﺎﻋﺮ ﻣﺘﻨﺎﻗﻀﺔ ﻓﻲ ﻧﻔﺲ اﻟﻮﻗﺖ ﻛﺎﻟﺤﺐ واﻟﻜﺮاھﯿﺔ‬ ‫ﺗﺠﺎه ﺷﺨﺺ ﻣﺎ‪.‬‬ ‫‪19‬‬

‫עיוורון ‪ /‬ﻓﻘﺪان اﻟﺒﺼﺮ ‪Blindness /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻓﻘﺪان اﻟﺒﺼﺮ وﻋﺪم اﻟﺮؤﯾﺔ‪.‬‬ ‫מוח ‪ /‬اﻟﺪﻣﺎغ ‪Brain /‬‬ ‫ﯾﻌﺘﺒﺮ اﻟﺪﻣﺎغ ھﻮ اﻟﺠﺰء اﻟﮭﺎم ﻣﻦ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﻤﺮﻛﺰي‪ ،‬ﯾﻘﻊ ﻓﻲ ﻣﻨﺘﺼﻒ ﺗﺠﻮﯾﻒ‬ ‫اﻟﺠﻤﺠﻤﺔ ﯾﺘﺄﻟﻒ ﻣﻦ ﻧﺤﻮ ﻣﺎﺋﺔ ﺑﻠﯿﻮن ﺧﻠﯿﺔ ﻋﺼﺒﯿﺔ ﻣﺘﻌﺪدة اﻷﻗﻄﺎب وﯾﻤﻜﻦ ﺗﻘﺴﯿﻤﮫ إﻟﻰ‬ ‫أﺟﺰاءٍ رﺋﯿﺴﯿ ٍﺔ ﺛﻼﺛﺔ ھﻲ‪ :‬اﻟﻤﺦ‪ ،‬ﺟﺬع اﻟﺪﻣﺎغ‪ ،‬اﻟﻤﺨﯿﺦ‪ .‬ﯾﺘﻜﻮن اﻟﺪﻣﺎغ ﻣﻦ ﺟﺰﺋﯿﻦ ﻛﺮوﯾﯿﻦ‪.‬‬ ‫اﻟﺠﺰء اﻷﯾﻤﻦ ﻣﻦ اﻟﺪﻣﺎغ ﯾﺘﺤﻜﻢ ﻓﻲ اﻟﺠﺰء اﻷﯾﺴﺮ ﻣﻦ اﻟﺠﺴﻢ‪ ،‬واﻟﺠﺰء اﻷﯾﺴﺮ ﻣﻦ اﻟﺪﻣﺎغ‬ ‫ﯾﺘﺤﻜﻢ ﻓﻲ اﻟﺠﺰء اﻷﯾﻤﻦ ﻣﻦ اﻟﺠﺴﻢ‪ .‬وﺗﻘﻊ اﻟﻜﺜﯿﺮ ﻣﻦ اﻟﻤﺮاﻛﺰ اﻟﺘﻲ ﺗﺘﺤﻜﻢ ﻓﻲ اﻟﻨﺸﺎطﺎت‬ ‫اﻟﺠﺴﻤﯿﺔ واﻟﺤﺴﯿﺔ واﻟﻤﻌﺮﻓﯿﺔ واﻟﻌﺎطﻔﯿﺔ ﻓﻲ ﻏﻼف اﻟﺪﻣﺎغ‪.‬‬ ‫‪Brain Functions-Localization‬‬ ‫תפקידי המוח ‪ /‬وظﺎﺋﻒ اﻟﺪﻣﺎغ‬ ‫ھﻮ ﻛﻞ ﻣﺎ ﯾﺘﻌﻠﻖ ﺑﻮظﺎﺋﻒ اﻟﺪﻣﺎغ وﻣﺎ ھﻮ ﻣﺴﺌﻮل ﻋﻨﮫ ﻣﻦ وظﺎﺋﻒ ﻹدارة اﻟﺠﺴﻢ‪ .‬وﻣﻦ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮوف أن اﻟﻘﺸﺮة اﻟﺪﻣﺎﻏﯿﺔ ﺗﺤﺘﻮي ﻋﻠﻰ اﻟﻌﺪﯾﺪ ﻣﻦ اﻟﻤﺮاﻛﺰ اﻟﺘﻲ ﺗﺪﯾﺮ ﺟﺴﻢ اﻹﻧﺴﺎن‪.‬‬ ‫ووظﺎﺋﻒ اﻟﺪﻣﺎغ ﺗﻨﺘﺸﺮ ﻓﻲ أﻧﺤﺎء اﻟﺪﻣﺎغ اﻟﺬي ﯾﻨﻘﺴﻢ إﻟﻰ اﻟﺪﻣﺎغ اﻟﻜﺒﯿﺮ واﻟﺪﻣﺎغ اﻟﻮﺳﻄﻲ‬ ‫واﻟﺪﻣﺎغ اﻟﺪاﺧﻠﻲ‪ .‬وﻓﻲ ﻛﻞ ﻗﺴﻢ ﺗﺘﺮﻛﺰ اﻟﻌﺪﯾﺪ ﻣﻦ اﻟﻮظﺎﺋﻒ اﻟﺪﻣﺎﻏﯿﺔ‪ ،‬ﻛﻮظﯿﻔﺔ اﻟﺒﺼﺮ‪،‬‬ ‫اﻟﻠﻐﺔ‪ ،‬اﻟﺤﺮﻛﺔ وﻏﯿﺮھﺎ‪.‬‬ ‫גזע המוח ‪ /‬ﺟﺬع اﻟﺪﻣﺎغ ‪Brainstem /‬‬ ‫ھﻮ ﻛﺘﻠﺔ دﻣﺎﻏﯿﺔ ﺗﺼﻞ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﺦ واﻟﺤﺒﻞ اﻟﺸﻮﻛﻲ‪ ،‬و ﯾﺘﻜﻮن ﻣﻦ اﻟﺠﺴﺮ واﻟﻨﺨﺎع اﻟﻤﺴﺘﻄﯿﻞ‬ ‫واﻟﺪﻣﺎغ اﻟﻤﺘﻮﺳﻂ‪ .‬وﯾﺴﺘﻘﺒﻞ اﻷواﻣﺮ ﻣﻦ اﻟﺪﻣﺎغ إﻟﻰ أﻋﻀﺎء اﻟﺠﺴﻢ و ﯾﻨﻘﻞ اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت‬ ‫اﻟﺤﺴﯿﺔ ﻣﻦ أﻋﻀﺎء اﻟﺠﺴﻢ إﻟﻰ اﻟﺪﻣﺎغ وﯾﻨﻘﻞ اﻹﺷﺎرات اﻟﻤﺘﺤﻜﻤﺔ ﻓﻰ ﺣﺮﻛﺔ اﻟﻌﻀﻼت‬ ‫واﻹﺣﺴﺎس‪ ،‬واﻟﺘﻲ ﺗﻘﻮم ﺑﮭﺎ اﻷﻟﯿﺎف اﻟﻌﺼﺒﯿﺔ وﻛﺬﻟﻚ ﯾﺨﺘﺺ اﻟﺠﺬع ﺑﺎﻟﺘﺤﻜﻢ ﻓﻰ ﻋﻤﻠﯿﺎت‬ ‫اﻟﺘﻨﻔﺲ‪ ،‬اﻟﺒﻠﻊ‪ ،‬ﻧﺒﺾ اﻟﻘﻠﺐ‪ ،‬اﻟﺘﻘﯿﺆ واﻟﺴﻌﺎل‪ .‬وﯾﺘﺤﻜﻢ ﻓﻲ وظﺎﺋﻒ اﻟﺠﺴﻢ اﻟﺤﺮﺟﺔ وﻏﯿﺮ‬ ‫اﻹرادﯾﺔ ﻛﻤﺎ ﯾﺘﺤﻜﻢ ﻓﻲ اﻟﻮﻋﻲ واﻟﯿﻘﻈﺔ واﻟﻨﻮم واﻹﺣﺴﺎس ﺑﺎﻷﻟﻢ وإﺻﺎﺑﺔ ھﺬا اﻟﺠﺰء ﻣﻦ‬ ‫اﻟﺠﺴﻢ ﻏﺎﻟﺒﺎ ً ﻣﺎ ﯾﺆدي ﻟﻠﻮﻓﺎة‪ .‬وﺗﻨﻄﻠﻖ ﻣﻨﮫ اﻷﻋﺼﺎب اﻟﺪﻣﺎﻏﯿﺔ اﻟﻌﻠﯿﺎ اﻟﺘﻲ ﺗﺘﺤﻜﻢ ﻓﻲ ﺣﻮاس‬ ‫اﻟﻮﺟﮫ ﻛﺎﻟﻌﯿﻦ واﻷذن )اﻟﺴﻤﻊ واﻟﺒﺼﺮ( واﻟﺬوق واﻟﺸﻢ واﻟﺒﻠﻊ واﻟﻠﻌﺎب وﻋﻀﻼت اﻟﻮﺟﮫ‬ ‫اﻟﻤﻌﺒﺮة ‪.‬‬ ‫סיעור מוחות ‪ /‬اﻟﻌﺼﻒ اﻟﺬھﻨﻲ‪Brainstorming /‬‬ ‫اﻟﻌﺼﻒ اﻟﺬھﻨﻲ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ ﺗﺮك اﻷﻓﻜﺎر ﺗﺄﺗﻲ ﺑﺸﻜﻞ ﻋﺸﻮاﺋﻲ وﻋﻔﻮي وطﻠﻖ‬ ‫ودون ﺗﺤﺪﯾﺪ‪ ,‬ﺣﻮل ﻓﻜﺮة ﻣﺎ أو ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺎ‪.‬‬ ‫‪20‬‬

‫אפאזיה מוטורית ‪ /‬ﺣﺒﺴﺔ ﺑﺮوﻛﺎ ‪Broca's Aphasia /‬‬ ‫اﺿﻄﺮاب ﻓﻲ اﻟﻠﻐﺔ‪ .‬وﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﯿﮭﺎ أﯾﻀﺎ اﻷﻓﺎزﯾﺎ اﻟﺤﺮﻛﯿﺔ واﻷﻓﺎزﯾﺎ اﻟﺘﻌﺒﯿﺮﯾﺔ‪ .‬وھﺎﺗﺎن‬ ‫اﻟﺘﺴﻤﯿﺘﺎن ﻣﺮﺗﺒﻄﺘﺎن إرﺗﺒﺎط وﺛﯿﻖ ﺑﺎﻟﻤﻈﺎھﺮ اﻟﺘﻲ ﺗﻤﯿﺰ ﺑﮭﺎ اﻟﻤﺼﺎب اﻟﺬي ﯾﻌﺎﻧﻲ ﻋﺎدة ﻣﻦ‬ ‫ﺷﻠﻞ أو ﺿﻌﻒ ﻓﻲ اﻟﻨﺼﻒ اﻷﯾﻤﻦ ﻣﻦ اﻟﺠﺴﻢ وﯾﺸﻤﻞ ذﻟﻚ أﻋﻀﺎء اﻟﻨﻄﻖ وﺧﺎﺻﺔ‬ ‫اﻟﻠﺴﺎن‪ ،‬ﻣﻤﺎ ﯾﺤﺪ ﻣﻦ ﻗﺪرﺗﮫ ﻋﻠﻰ إﻧﺘﺎج اﻟﻜﻼم إﻟﻰ درﺟﺔ ﻛﺒﯿﺮة‪.‬‬ ‫בולימיה ‪ /‬ﻧﮭﺎم ‪Bulimia /‬‬ ‫ھﻮ ﻧﻮع ﻣﻦ أﻧﻮاع اﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻷﻛﻞ‪ .‬ﯾﺴﺘﮭﻠﻚ اﻷﺷﺨﺎص اﻟﻤﺼﺎﺑﻮن ﺑﺎﻟﻨﮭﺎم ﻛﻤﯿﺎت ﻛﺒﯿﺮة‬ ‫ﺟﺪا ﻣﻦ اﻟﻄﻌﺎم ﻓﻲ ﻓﺘﺮات زﻣﻨﯿﺔ ﻗﺼﯿﺮة ﺟﺪا ‪ .‬ﺑﻌﺪ ذﻟﻚ ﯾﻠﺠﺌﻮن إﻟﻰ ﻛﻞ اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ اﻟﻤﺘﺎﺣﺔ‬ ‫ﻟﻠﺘﺨﻠﺺ ﻣﻦ ھﺬا اﻟﻄﻌﺎم )ﻋﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﻄﮭﯿﺮ(‪ .‬ﻣﻦ اﻟﻤﻤﻜﻦ أن ﯾﺨﺘﺎروا اﻟﻘﯿﺎم ﺑﺬﻟﻚ ﻋﻦ طﺮﯾﻖ‬ ‫ﺗﻘﯿﺆ اﻟﻄﻌﺎم‪ ,‬اﻟﻘﯿﺎم ﺑﻨﺸﺎط رﯾﺎﺿﻲ ﺑﺸﻜﻞ ﻗﮭﺮي اﺳﺘﺤﻮاذي‪ ,‬أو اﺳﺘﻌﻤﺎل أدوﯾﺔ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ‪،‬‬ ‫ﻣﺜﻞ اﻟﻤﻮاد اﻟﻤﺴﮭﻠﺔ ‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫)‪(C‬‬

‫קטטוניה ‪/‬ﺟﻤﻮد ﻋﻀﻠﻲ ‪Catatonia /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ اﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﺟﻤﻮد ﻓﻲ اﻟﺴﻠﻮك‪ .‬وھﻮ ﻗﺪ ﯾﻜﻮن ﻋﺮض ﻣﻦ‬ ‫أﻋﺮاض اﻷﻣﺮاض اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪ ,‬وﯾﻜﻮن ﻋﻠﻰ ﺷﻜﻞ ﺗﺸﻨﺠﺎت ﻋﻀﻠﯿﺔ ﻗﻮﯾﺔ‪.‬‬ ‫המוח הקטן ‪ /‬اﻟﻤﺨﯿﺦ ‪Cerebellum /‬‬ ‫إن اﻟﻤﺨﯿﺦ ﻣﻮﺟﻮد ﻓﻲ اﻟﻘﺴﻢ اﻟﺨﻠﻔﻲ ﻣﻦ اﻟﺮأس وﻣﺆﺧﺮة اﻟﻌﻨﻖ‪ .‬وھﻮ ﻣﺴﺌﻮل ﻋﻦ اﻟﺘﻮازن‬ ‫واﻟﺘﻨﺎﺳﻖ واﻻﻧﺴﺠﺎم اﻟﻌﻀﻠﻲ‪ .‬إﻧﮫ اﻟﻤﻨﻄﻘﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺴﻤﺢ ﻟﻠﻄﻔﻞ ﺑﺄن ﯾﺘﺤﺮك وﯾﺘﻘﻠﺐ‬ ‫وﯾﺘﺪﺣﺮج وﯾﺰﺣﻒ وﯾﺤﺒﻮ ﺣﺘﻰ ﯾﻤﺸﻲ‪ .‬ﻛﻤﺎ ﺗﻮّ ﻓﻖ ھﺬه اﻟﻤﻨﻄﻘﺔ ﻣﻦ اﻟﺪﻣﺎغ ﺑﯿﻦ اﻟﻮظﺎﺋﻒ‬ ‫اﻟﺤﺮﻛﯿﺔ واﻟﺤﺴّﯿﺔ‪ ،‬ﺑﻤﻌﻨﻰ آﺧﺮ‪ ،‬ﺗﻤﺰج اﻹﺷﺎرات ﻣﻦ ﺟﻤﯿﻊ ﺣﻮاس اﻟﻄﻔﻞ ﻟﺘﺴﺎﻋﺪه ﻋﻠﻰ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﺔ ﻣﺎ ﯾﺸﻌﺮ ﺑﮫ ﺣﯿﻦ ﯾﺘﺤﺮّك‪.‬‬ ‫שיתוק מוחין ‪ /‬اﻟﺸﻠﻞ اﻟﺪﻣﺎﻏﻲ ‪Cerebral Palsy /‬‬ ‫إن »اﻟﺸﻠﻞ اﻟﺪﻣﺎﻏﻲ« ھﻮ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ إﺿﻄﺮاب ﺣﺮﻛﻲ ﯾﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﻟﺘﻠﻒ اﻟﺪﻣﺎﻏﻲ‪ .‬وﺗﻈﮭﺮ‬ ‫ﺻﻮر ھﺬا اﻹﺿﻄﺮاب ﻋﻠﻰ ﺷﻜﻞ ﺷﻠﻞ أو ﺿﻌﻒ أو ﻋﺪم ﺗﻮازن ﻓﻲ اﻟﺤﺮﻛﺔ‪ ،‬وﯾﻄﻠﻖ إﺳﻢ‬ ‫»اﻟﺸﻠﻞ اﻟﺪﻣﺎﻏﻲ« ﻋﻠﻰ اﻟﺤﺎﻻت اﻟﺘﻲ ﯾﺤﺪث ﻓﯿﮭﺎ اﻟﺘﻠﻒ اﻟﺪﻣﺎﻏﻲ ﻣﻦ اﻟﻮﻻدة أو ﻓﻲ‬ ‫اﻟﻤﺮاﺣﻞ اﻟﻌﻤﺮﯾﺔ اﻟﻤﺒﻜﺮة ﺟﺪا ً‪.‬‬ ‫כמותרפיה ‪/‬ﻋﻼج ﻛﯿﻤﯿﺎﺋﻲ ‪Chemotherapy /‬‬ ‫ﻧﻮع ﻣﻦ اﻟﻌﻼﺟﺎت اﻟﺘﻲ ﺗﺴﺘﺨﺪم ﻓﯿﮭﺎ ﻣﻮاد ﻛﯿﻤﺎوﯾﺔ ﻟﻌﻼج اﻷﻣﺮاض اﻟﺼﻌﺒﺔ ﻣﺜﻞ اﻷورام‬ ‫اﻟﺴﺮطﺎﻧﯿﺔ‪.‬‬ ‫דיכאון הילדות ‪ /‬إﻛﺘﺌﺎب ﻓﺘﺮة اﻟﻄﻔﻮﻟﺔ ‪Childhood Depression /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﺮض ﻗﻠﯿﻞ اﻟﺤﺪوث ﻋﻨﺪ اﻷطﻔﺎل‪ .‬واﻹﻛﺘﺎب ﺑﺼﻮرة ﻋﺎﻣﺔ ھﻮ ﺷﻌﻮر ﺑﺎﻟﺤﺰن‬ ‫ﻣﺼﺤﻮب ﺑﺎﻧﺨﻔﺎض ﻓﻲ اﻟﻔﺎﻋﻠﯿﺔ واﻟﻨﺸﺎط‪ .‬وﻻ ﯾﻈﮭﺮ اﻟﻄﻔﻞ اﻟﻤﻜﺘﺌﺐ اﻟﻔﺮح أو‬ ‫اﻟﺴﺮور وھﻮ ﻏﺎﻟﺒﺎ ً ﻣﺎ ﯾﺘﺤﺪث ﺑﺼﻮت رﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺧﺎﻓﺖ‪ ،‬وﻧﺎدرا ً ﻣﺎ ﯾﻀﺤﻚ‪ ،‬وﺗﻈﮭﺮ ﻟﺪﯾﮫ‬ ‫أﻧﻤﺎط ﻣﻦ اﻟﺘﺄرﺟﺢ اﻟﻤﺰاﺟﻲ واﺿﻄﺮاﺑﺎت ﻓﻲ اﻟﻨﻮم واﻷﻛﻞ ‪ ،‬واﻟﺘﮭﯿﺞ وﺳﺮﻋﺔ اﻟﺒﻜﺎء‬ ‫واﻟﺸﻌﻮر ﺑﺎﻟﺒﺆس‪.‬‬

‫‪22‬‬

‫סייעת כיתתית ‪/‬اﻟﻤﺴﺎﻋِ َﺪة ُ اﻟﺼﻔﯿﺔ ‪Classroom Assistant /‬‬ ‫اﻟﻤﺴﺎﻋِ ﺪَة ُ اﻟﺼﻔﯿﺔ ھﻲ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ وظﯿﻔﺔ ﺗﻜﻮن داﺧﻞ اﻟﺼﻒ‪ .‬وأھﺪاﻓﮭﺎ ﺗﻘﺪﯾﻢ اﻟﻤﺴﺎﻋﺪة‬ ‫ﻟﻠﻄﺎﻟﺐ ﻣﻦ ذوي اﻹﺣﺘﯿﺎﺟﺎت اﻟﺨﺎﺻﺔ‪ .‬وﺗﻜﻮن اﻟﻤﺴﺎﻋِ ﺪَة اﻟﺼﻔﯿﺔ ﻓﻲ داﺧﻞ اﻟﺼﻒ ﻣﻊ‬ ‫اﻟﻄﻼب ذوي اﻹﺣﺘﯿﺎﺟﺎت اﻟﺨﺎﺻﺔ وﻣﻊ اﻟﻤﻌﻠﻤﺔ ﺗﻌﺎوﻧﮭﺎ ﻓﻲ اﻟﺼﻒ‪.‬‬ ‫שפה שסועה ‪ /‬اﻟﺸﻔﺔ اﻟﻤﺸﻘﻮﻗﺔ ‪Cleft Lip /‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺔ ﺗﺘﻤﯿﺰ ﺑﺸﻖ أو ﻓﺘﺤﺔ ﻓﻲ اﻟﺸﻔﺔ اﻟﻌﻠﯿﺎ وﺗﻜﻮن ﻓﻲ ﻏﺎﻟﺐ اﻷﺣﯿﺎن ﺗﺸﻮه ﺧﻠﻘﻲ‪ ،‬وھﻲ‬ ‫ﺗﺤﺪث ﻋﺎدة ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻻﺿﻄﺮاب ﻓﻲ ﻋﻤﻠﯿﺔ اﻟﻨﻤﻮ ﻗﺒﻞ اﻟﻤﯿﻼد‪ ،‬ﻟﻜﻨﮭﺎ ﻗﺪ ﺗﺤﺪث أﯾﻀﺎ ﻛﻨﺘﯿﺠﺔ‬ ‫ﻹﺻﺎﺑﺔ أو ﻣﺮض‪ .‬وﺗﺆدي ھﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ إﻟﻰ ﻣﺸﻜﻼت ﻓﻲ ﻧﻄﻖ اﻟﻜﻼم‪ ،‬وﺗﻌﺎﻟﺞ ‪ -‬ﻓﻲ ﻣﻌﻈﻢ‬ ‫اﻷﺣﻮال ‪ -‬ﺑﺎﻟﺠﺮاﺣﺔ واﻟﺘﺪرﯾﺐ اﻟﻜﻼﻣﻲ ‪.‬‬ ‫חיך שסוע ‪ /‬اﻟﺸﻖ اﻟﺤﻠﻘﻲ ‪Cleft Palate /‬‬ ‫ھﻲ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﺣﺎﻟﺔ ﺗﺸﻮه ﺧﻠﻘﻲ ﻓﻲ ﻏﺎﻟﺐ اﻷﺣﯿﺎن‪ ،‬وھﻲ ﺣﺎﻟﺔ ﺗﺘﻀﻤﻦ وﺟﻮد ﻓﺘﺤﺔ ﻓﻲ‬ ‫ﺳﻘﻒ اﻟﻔﻢ‪ ،‬ﺑﺤﯿﺚ ﻗﺪ ﺗﻮﺟﺪ ﻓﻲ ﺳﻘﻒ اﻟﺤﻠﻖ اﻟﺼﻠﺐ )اﻟﺤﻨﻚ( أو ﻓﻲ ﺳﻘﻒ اﻟﺤﻠﻖ اﻟﺮﺧﻮ أو‬ ‫ﻛﻠﯿﮭﻤﺎ ﻛﻤﺎ ﺗﻤﺘﺪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ً إﻟﻰ اﻟﺸﻔﺔ اﻟﻌﻠﯿﺎ‪ ،‬وﯾﻤﻜﻦ إرﺟﺎع ﺗﻠﻚ اﻟﺤﺎﻟﺔ ﻋﺎدة إﻟﻰ ﻧﻘﺺ ﻓﻲ اﻟﻨﻤﻮ‬ ‫ﻗﺒﻞ اﻟﻤﻮﻟﺪ‪ ،‬وﻟﻜﻨﮭﺎ ﻗﺪ ﺗﺤﺪث ﻛﻨﺘﯿﺠﺔ ﻹﺻﺎﺑﺔ أو ﻣﺮض أﯾﻀﺎ ً‪ .‬وﺗﺆدي ھﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ إﻟﻰ‬ ‫اﻟﻜﻼم ﺑﻠﮭﺠﺔ أﻧﻔﯿﺔ‪ ،‬وﺑﻌﺾ إﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻨﻄﻖ‪ ،‬ﺑﺎﻹﺿﺎﻓﺔ إﻟﻰ ﻣﺸﻜﻼت ﺟﺴﯿﻤﺔ ﻓﻲ ﺑﻌﺾ‬ ‫اﻷﺣﯿﺎن وﯾﻌﺎﻟﺞ اﻟﺸﻖ اﻟﺤﻠﻘﻲ ﻋﻦ طﺮﯾﻖ اﻟﺠﺮاﺣﺔ واﻟﺘﺪرﯾﺐ اﻟﻜﻼﻣﻲ ‪.‬‬ ‫פסיכולוגיה קלינית ‪/‬ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﻜﻠﯿﻨﯿﻜﻲ ‪Clinical Psychology /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﻦ أﺣﺪ ﻓﺮوع ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ‪ .‬وﯾﮭﺘﻢ ھﺬا اﻟﻌﻠﻢ ﺑﻤﺠﺎل اﻟﺼﺤﺔ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ ﻓﻲ ﺣﺎﻻت‬ ‫اﻷﻣﺮاض اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪ .‬وﯾﻘﻮم ﺑﺘﺸﺨﯿﺼﮭﺎ وﻋﻼﺟﮭﺎ‪ .‬ﻛﻤﺎ وﯾﮭﺘﻢ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻹﻛﻠﯿﻨﯿﻜﻲ ﺑﺎﻟﺪراﺳﺔ‬ ‫اﻟﻌﻠﻤﯿﺔ ﻟﻤﻦ ﯾﻌﺎﻧﻮن ﻣﺸﻜﻼت ﻧﻔﺴﯿﺔ ﻓﻲ اﻟﺘﻜﯿﱡﻒ ﻣﻊ أﻧﻔﺴﮭﻢ وﺑﯿﺌﺘﮭﻢ‪ ،‬وﯾﺘﻨﺎول ﻋﻠﻤﺎء اﻟﻨﻔﺲ‬ ‫اﻹﻛﻠﯿﻨﯿﻜﯿﻮن اﻟﺘﺼﺮﻓﺎت اﻟﺴﱠﻮﯾﺔ وﻏﯿﺮ اﻟﺴﱠﻮﯾﺔ‪ ،‬وﯾﻘﻮﻣﻮن ﺑﺎﻹﺧﺘﺒﺎرات اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ وﺗﻔﺴﯿﺮھﺎ‪،‬‬ ‫وﯾﺴﻌﻮن إﻟﻰ ﺗﺸﺨﯿﺺ اﻻﺧﺘﻼﻻت اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ وﻋﻼﺟﮭﺎ‪ ،‬وﯾﻌﻜﻔﻮن ﻋﻠﻰ دراﺳﺔ ﺑﻨْﯿﺔ‬ ‫اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ وﺗﻄﻮرھﺎ‪ .‬وﯾﻄﺒﻖ اﻟﻨﻈﺮﯾﺎت اﻟﺘﻲ ﺗﻮﺻﻠﺖ إﻟﯿﮭﺎ ﻣﺠﺎﻻت ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ‪.‬‬ ‫התפתחות קוגניטיבית‪ /‬ﻧﻤﻮ ﻣﻌﺮﻓﻲ‪Cognitive Development /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻣﺠﺎل ﻣﻦ ﻣﺠﺎﻻت اﻟﻨﻤﻮ ﻟﺪى اﻹﻧﺴﺎن وھﻮ اﻟﻨﻤﻮ‬ ‫اﻟﻌﻘﻠﻲ‪.‬‬ ‫קשיי תפיסה ‪ /‬ﺻﻌﻮﺑﺎت اﻹدراك ‪Cognitive Difficulties /‬‬ ‫ﺗﺮﺗﺒﻂ ھﺬه اﻟﺼﻌﻮﺑﺎت ﺑﺎﻟﻤﺸﻜﻼت ﻓﻲ ﻣﺠﺎل اﻹدراك اﻟﺴﻤﻌﻲ واﻟﺒﺼﺮي وﻓﮭﻢ واﺳﺘﯿﻌﺎب‬ ‫اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت اﻟﺘﻲ ﯾﺘﻢ اﻟﺤﺼﻮل ﻋﻠﯿﮭﺎ ﻣﻦ ﺧﻼل اﻟﺤﻮاس اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ‪.‬‬ ‫‪23‬‬

‫עיוורון צבעים ‪ /‬ﻋﻤﻰ اﻷﻟﻮان ‪Color Blindness /‬‬ ‫ﻗﺪ ﯾﻜﻮن ﻋﻤﻰ اﻷﻟﻮان ﻛﻠﯿﺎ ً وﻓﯿﮫ ﻻ ﯾﻤﯿﺰ اﻟﺸﺨﺺ ﺳﻮى اﻟﻠﻮﻧﯿﻦ اﻷﺑﯿﺾ واﻷﺳﻮد وﻗﺪ‬ ‫ﯾﻜﻮن ﺟﺰﺋﯿﺎ ً )ﻛﻌﺪم اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ ﺑﯿﻦ اﻟﻠﻮﻧﯿﻦ اﻷﺣﻤﺮ واﻷﺧﻀﺮ ﻣﺜﻼ ً(‪ .‬وﻷن ﻋﻤﻰ اﻷﻟﻮان‬ ‫ﯾﻨﺘﻘﻞ ﻛﺴﻤﺔ ﺟﯿﻨﯿﺔ ﻣﺘﻨﺤﯿﺔ ﻣﺤﻤﻮﻟﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﻜﺮوﻣﻮﺳﻮم اﻟﺠﻨﺴﻲ ﻓﮭﻮ أﻛﺜﺮ ﺷﯿﻮﻋﺎ ً ﺑﯿﻦ‬ ‫اﻟﺬﻛﻮر ﻣﻨﮫ ﻟﺪى اﻹﻧﺎث‪ .‬وﻣﮭﻢ أن ﻧﻌﻲ أن ﻋﻤﻰ اﻷﻟﻮان ﻻ ﯾﺘﺮك أﺛﺮا ً ﯾﺬﻛﺮ ﻋﻠﻰ اﻷداء‬ ‫اﻟﺘﺮﺑﻮي‪ ،‬وﻟﻜﻨﮫ ﯾﺤ ّﺪ ﻣﻦ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ ﺗﺄدﯾﺔ اﻟﻤﮭﻦ اﻟﺘﻲ ﺗﺘﻄﻠﺐ اﻹدراك اﻟﺠﯿﺪ ﻟﻸﻟﻮان‪.‬‬ ‫קומא ‪ /‬ﻏﯿﺒﻮﺑﺔ ‪Coma /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ طﺒﻲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﺤﺎﻻت اﻟﺘﻲ ﯾﻔﻘﺪ ﻓﯿﮭﺎ اﻹﻧﺴﺎن وﻋﯿﺔ ﻟﻤﺪة طﻮﯾﻠﺔ وﯾﻜﻮن ﻏﺎﺋﺐ‬ ‫ﻋﻦ اﻟﻮﺟﻮد‪.‬‬ ‫תקשורת ‪ /‬اﻟﺘﻮاﺻﻞ ‪Communication /‬‬ ‫ھﻲ ﻗﺪرة ﻋﻘﻠﯿﺔ ﻣﻌﺮﻓﯿﺔ ﺗﻤﯿﺰ اﻹﻧﺴﺎن‪ .‬واﻟﺘﻮاﺻﻞ ھﻮ ﻋﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﻔﺎﻋﻞ ﺑﯿﻦ اﻷﺷﺨﺎص‬ ‫ﺑﻤﺨﺘﻠﻒ اﻷﺳﺎﻟﯿﺐ ﻣﺜﻞ اﻹﺷﺎرات واﻹﯾﻤﺎءات وﺗﻌﺒﯿﺮات اﻟﻮﺟﮫ وﺣﺮﻛﺎت اﻟﯿﺪﯾﻦ‬ ‫واﻟﺘﻌﺒﯿﺮات اﻹﻧﻔﻌﺎﻟﯿﺔ واﻟﻠﻐﺔ وذﻟﻚ ﺑﮭﺪف ﺗﺒﺎدل اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت واﻷﻓﻜﺎر واﻟﺘﻌﺒﯿﺮ ﻋﻦ‬ ‫اﻟﺤﺎﺟﺎت واﻟﺮﻏﺒﺎت‪ ،‬وﻟﻜﻲ ﯾﺘﻢ ذﻟﻚ ﻻﺑﺪ ﻣﻦ وﺟﻮد ﻣﺮﺳﻞ ﻟﻠﻤﻌﻠﻮﻣﺎت وﻣﺴﺘﻘﺒﻞ‬ ‫ﻟﮭﺎ‪ .‬واﻟﺘﻮاﺻﻞ أﯾﻀﺎ ً ھﻮ ﻋﻤﻠﯿﺔ ﻧﻘﻞ ﻟﻠﺮﺳﺎﺋﻞ ﻣﻦ اﻟﻤﺮﺳﻞ إﻟﻰ اﻟﻤﺴﺘﻘﺒﻞ‪ ،‬واﻟﺮﺳﺎﻟﺔ ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫أن ﺗﻜﻮن ﺷﻔﻮﯾﺔ أو ﻏﯿﺮ ﺷﻔﻮﯾﺔ‪ .‬واﻟﺘﻮاﺻﻞ ھﻮ طﺮﯾﻘﺔ أو أﺳﻠﻮب ﻟﺘﺒﺎدل اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت ﺑﯿﻦ‬ ‫اﻷﻓﺮاد‪.‬‬ ‫קומפנסציה ‪ /‬اﻟﺘﻌﻮﯾﺾ ‪Compensation /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﻦ اﻟﺪﻓﺎﻋﺎت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪ ،‬وﯾﻤﻜﻦ اﻟﻘﻮل ﺑﺄن ﻣﻌﻨﺎه ﻣﺤﺎوﻟﺔ اﻟﻄﻔﻞ اﻟﻨﺠﺎح ﻓﻲ ﻣﯿﺪان‬ ‫ﻟﺘﻌﻮﯾﺾ إﺧﻔﺎﻗﮫ أو ﻋﺠﺰه )ﺣﻘﯿﻘﻲ أو ﻣﺘﺨﯿﻞ( ﻓﻲ ﻣﯿﺪان آﺧﺮ ﻣﻤﺎ أﺷﻌﺮه ﺑﺎﻟﻨ ّﻘﺺ ﻣﺜﻞ‬ ‫طﻔﻞ ﯾﻌﺎﻧﻰ ﻣﻦ إﺿﻄﺮاب اﻟﻜﻼم ﯾﺪﻓﻌﮫ ﻟﺘﻌﻮﯾﻀﮫ ﺑﺄن ﯾﺼﺒﺢ ﻓﯿﻤﺎ ﺑﻌﺪ ﺧﻄﯿﺒﺎ ً ﻣﻔﮭﻮﻣﺎ ً‪،‬‬ ‫وﺷﺨﺺ ﻗﺼﯿﺮ اﻟﻘﺎﻣﺔ ﯾﺸﻌﺮ ﺑﻨﻘﺺ ﻓﻲ ﻋﻮﺿﮫ ﺑﺎﻟﻨﺠﺎح اﻟﻌﻠﻤﻲ أو اﻟﻨﺠﺎح اﻟﺴّﯿﺎﺳﻲ‪.‬‬ ‫פרא‪-‬ריפואי ‪ /‬ﺧﺪﻣﺎت اﻟﻄﺐ اﻟﻤﻜﻤﻞ ‪Complementary Medicine /‬‬ ‫ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﯿﮭﺎ أﯾﻀﺎ ً اﻟﻌﻼﺟﺎت اﻟﻤﻜﻤﻠﺔ‪ .‬وﺧﺪﻣﺎت اﻟﻄﺐ اﻟﻤﻜﻤﻞ ھﻲ اﻟﺨﺪﻣﺎت اﻟﺘﻲ ﺗﻘﺪم‬ ‫ﻟﻠﻄﻔﻞ ﻓﻲ اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ اﻟﺨﺎﺻﺔ‪ ،‬وﺗﻘﻮم ﻋﻠﻰ ﻋﻼج ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﻓﻲ ﻣﺠﺎﻻت ﻋﺪﯾﺪة ﻣﺜﻞ‬ ‫اﻟﻤﺠﺎل اﻟﺠﺴﺪي واﻟﺼﺤﻲ واﻟﻨﻔﺴﻲ واﻟﺴﻠﻮﻛﻲ واﻻﻧﻔﻌﺎﻟﻲ‪ .‬وﺗﮭﺘﻢ ھﺬه اﻟﺨﺪﻣﺎت ﺑﺘﻄﻮﯾﺮ‬ ‫اﻷطﻔﺎل ذوي اﻹﺣﺘﯿﺎﺟﺎت اﻟﺨﺎﺻﺔ‪ .‬وﯾﻘﻮم ﺑﮭﺬه اﻟﺨﺪﻣﺎت أﺷﺨﺎص ﻣﮭﻨﯿﻮن وﻣﺨﺘﺼﻮن‬ ‫وﻣﺪرﺑﻮن‪ .‬وﺗﻌﻄﻲ وزارة اﻟﺼﺤﺔ ﻟﮭﺆﻻء اﻟﻤﮭﻨﯿﯿﻦ اﻟﺘﺮﺧﯿﺺ ﺑﺎﻟﻌﻤﻞ‪ .‬وﻣﻦ اﻷﻣﺜﻠﺔ ﻋﻠﻰ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت اﻟﻄﺐ اﻟﻤﻜﻤﻞ‪ :‬اﻟﻌﻼج اﻟﻄﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬اﻟﻌﻼج ﺑﺎﻷداء‪ ،‬ﻋﻼج إﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻜﻼم‪،‬‬ ‫اﻟﻌﻼج ﺑﺎﻟﻤﻮﺳﯿﻘﻰ‪ ،‬اﻟﻌﻼج ﺑﺎﻟﻔﻦ واﻟﻤﺴﺮح‪ ،‬اﻟﻌﻼج ﺑﺎﻟﻘﺮاءة واﻷدب‪ ،‬اﻟﻌﻼج ﺑﺎﻟﺤﺮﻛﺔ‪.‬‬ ‫‪24‬‬

‫תסביך ‪ /‬ﻋﻘﺪة ‪Complex /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ اﻟﺘﺤﻠﯿﻞ اﻟﻨﻔﺴﻲ‪ .‬وﺻﻒ اﻟﻤﺤﻠﻞ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﻛﺎرل ﯾﻮﻧﺞ اﻟﻌُﻘﺪة ﺑﺄﻧﮭﺎ أﻓﻜﺎر ﻣﺤﻤﻠﺔ‬ ‫ﺑﺎﻻﻧﻔﻌﺎﻻت واﻟﻤﺸﺎﻋﺮ داﺧﻞ اﻟﻌﻘﻞ‪ ،‬أﻣﺎ ﺳﯿﺠﻤﻮﻧﺪ ﻓﺮوﯾﺪ ﻓﻜﺎن ﻗﺪ وﺻﻒ ﺑﻌﺾ اﻟﻌﻘﺪ‬ ‫واﻟﻤﺮﻛﺒﺎت وﺷﺮح ﻋﻼﻗﺘﮭﺎ ﺑﺎﻻﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪.‬‬ ‫כפיה ‪ /‬إﻛﺮاه ‪Compulsion /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻘﺼﺪ ﻓﯿﮫ اﻹﺟﺒﺎر واﻟﻐﺼﺐ‪ .‬ﻓﻌﻞ اﻟﺴﻠﻮك دون اﻟﺮﻏﺒﺔ‪.‬‬ ‫המשגה ‪ /‬ﺻﯿﺎﻏﺔ اﻟﻤﻔﺎھﯿﻢ ‪Conceptualization /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ ﺻﯿﺎﻏﺔ اﻟﻤﻔﺎھﯿﻢ‪ ,‬ﺻﯿﺎﻏﺔ ﺗﺼﻮرﯾﺔ‪ ,‬ﺻﯿﺎﻏﺔ اﻟﻤﻌﺎﻧﻲ‪ .‬وﯾﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ً‬ ‫اﻟﻌﻘﻠﻨﺔ‪.‬‬ ‫חשיבה קונקרטית ‪ /‬اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ اﻟﻤﺎدي‪Concrete Thinking /‬‬ ‫ھﻮ ﻧﻮع ﻣﻦ أﻧﻮاع اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ اﻟﺒﺴﯿﻂ واﻟﺬي ﯾﻤﯿﺰ ﺗﻔﻜﯿﺮ اﻷطﻔﺎل‪ ،‬وﯾﻤﻜﻦ ﺗﺴﻤﯿﺘﮫ ﺑﺎﻟﺘﻔﻜﯿﺮ‬ ‫اﻟﻤﻠﻤﻮس أو اﻟﻤﺤﺴﻮس‪ .‬وﯾﻌﺘﻤﺪ ھﺬا اﻟﻨﻤﻂ ﻣﻦ اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ ﻋﻠﻰ إﺑﺮاز اﻟﻮﻗﺎﺋﻊ اﻟﻤﺎدﯾﺔ اﻟﺤﺴﯿﺔ‬ ‫ﻹﺛﺒﺎت وﺟﮭﺔ ﻧﻈﺮ أو ﺗﺪﻋﯿﻢ ﺳﻠﻮك ﻣﻌﯿﻦ‪ .‬ﻟﺬﻟﻚ ﻓﺈن اﻟﻄﻔﻞ ﯾﻔﻜﺮ وﯾﺘﺬﻛﺮ ﻣﺎ ھﻮ ﻣﺎدي‬ ‫وواﻗﻌﻲ وﻣﺤﺴﻮس‪ ،‬وﻻ ﯾﺘﻔﺎﻋﻞ ﻣﻊ اﻟﻤﻮاﻗﻒ اﻟﺘﻲ ﺗﺘﻄﻠﺐ اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ اﻟﻤﺠﺮد أو اﻻﻓﺘﺮاﺿﺎت‬ ‫اﻟﻐﯿﺒﯿﺔ‪.‬‬ ‫אפאזיית הולכה ‪ /‬ﺣﺒﺴﺔ اﻟﺘﻮﺻﯿﻞ‪Conduction Aphasia /‬‬ ‫ﯾﻨﺠﻢ ھﺬا اﻟﻨﻮع ﻣﻦ اﻟﺤﺒﺴﺔ ﻋﻦ ﺣﺪوث ﺗﻠﻒ ﻓﻲ اﻟﺤﺰﻣﺔ اﻟﻌﺼﺒﯿﺔ اﻟﺘﻮﺻﯿﻠﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺼﻞ‬ ‫ﺑﯿﻦ ﻣﻨﻄﻘﺔ ﺑﺮوﻛﺎ وﻣﻨﻄﻘﺎ ﻓﯿﺮﻧﻜﺎ ﻓﻲ اﻟﺪﻣﺎغ ﻣﻤﺎ ﯾﺆدي إﻟﻰ ﻋﺪم اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ ﻧﻘﻞ‬ ‫اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت ﻣﻦ ﻣﻨﻄﻘﺔ ﻓﯿﺮﻧﻜﺎ إﻟﻰ ﻣﻨﻄﻘﺔ ﺑﺮوﻛﺎ اﻟﻤﺠﺎورة ﻟﮭﺎ وﺑﺎﻟﻌﻜﺲ‪ ،‬وﻣﻦ أﺑﺮز‬ ‫ﻣﻈﺎھﺮھﺎ ﻋﺪم ﻗﺪرة اﻟﺸﺨﺺ ﻋﻠﻰ إﻋﺎدة اﻟﻜﻼم ﺑﯿﻨﻤﺎ ﺗﻜﻮن اﻟﻄﻼﻗﺔ اﻟﻜﻼﻣﯿﺔ واﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ‬ ‫اﻻﺳﺘﯿﻌﺎب طﺒﯿﻌﯿﺘﯿﻦ إﻟﻰ ﺣﺪ ﻛﺒﯿﺮ‪.‬‬ ‫המרה ‪ /‬اﻟﺘﺤﻮﯾﻞ أو اﻹزاﺣﺔ ‪Conversion /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﻦ اﻟﺪﻓﺎﻋﺎت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪ ،‬وﻣﻌﻨﺎه ﺗﺤﻮﯾﻞ أو إزاﺣﺔ اﻟﺼّﺮاﻋﺎت اﻹﻧﻔﻌﺎﻟﯿﺔ أو اﻟﺪواﻓﻊ‬ ‫اﻟﻤﻜﺒﻮﺗﺔ وﺗﻌﺒﯿﺮھﺎ ﻋﻦ ﻧﻔﺴﮭﺎ ﺧﺎرﺟﯿﺎ ً ﻣﻦ ﺧﻼل اﻟﻌﻤﻠﯿﺎت اﻟﺤﺴﯿﺔ واﻟﺤﺮﻛﯿّﺔ أو‬ ‫اﻟﻔﺴﯿﻮﻟﻮﺟﯿﺔ ﻣﺜﻞ‪ :‬ﺻﺪﻣﺔ اﻹﻧﻔﺠﺎر اﻟﺘﻲ ﺗﺼﯿﺐ اﻟﺠﻨﻮد ﻓﻲ ﻣﯿﺪان اﻟﺤﺮب وﺗﺆدى إﻟﻰ‬ ‫اﻟﻌﻤﻰ اﻟﮭﺴﺘﯿﺮي‪.‬‬ ‫‪25‬‬

‫קוארדינציה ‪ /‬اﻟﺘﺂزر اﻟﺤﺮﻛﻲ ‪Coordination /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ ﺗﺄدﯾﺔ اﻷﻧﺸﻄﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺘﻄﻠﺐ دﻣﺞ اﻟﻤﮭﺎرات اﻟﺤﺮﻛﯿﺔ ﻟﮭﺪف‬ ‫واﺣﺪ‪ .‬ﻛﺤﺮﻛﺔ اﻟﯿﺪﯾﻦ أو اﻟﻘﺪﻣﯿﻦ‪ .‬واﻟﺘﺂزر اﻟﺤﺮﻛﻲ ﻣﻄﻠﻮب ﻟﺘﻮازن اﻟﺠﺴﻢ وﺟﻤﯿﻊ‬ ‫ﺣﺮﻛﺎﺗﮫ‪ .‬وھﻮ أﯾﻀﺎ ً إﺳﺘﺨﺪام وﺗﻨﺴﯿﻖ ﺣﺮﻛﺔ اﻟﻌﻀﻼت ﻟﺘﺤﻘﯿﻖ ھﺪف ﻣﺤﺪد‪ ،‬وﺗﺸﻤﻞ‬ ‫اﻟﻤﮭﺎرات اﻟﺤﺮﻛﯿﺔ اﻟﻜﺒﯿﺮة ‪ ،‬اﻟﻤﮭﺎرات اﻟﺤﺮﻛﯿﺔ اﻟﺪﻗﯿﻘﺔ‪ ،‬واﻟﻤﮭﺎرات اﻟﺤﺲ ﺣﺮﻛﯿﺔ ‪.‬‬ ‫חשיבה יצירתית ‪ /‬اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ اﻹﺑﺪاﻋﻲ ‪Creative Thinking /‬‬ ‫ھﻮ ﻧﻮع ﻣﻦ أﻧﻮاع اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ‪ ،‬وھﻮ ﻧﺸﺎط ﻋﻘﻠﻲ ﻣﺮﻛﺐ وھﺎدف ﺗﻮﺟﮭﮫ رﻏﺒﺔ ﻗﻮﯾﺔ ﻓﻲ‬ ‫اﻟﺒﺤﺚ ﻋﻦ ﺣﻠﻮل‪ ،‬أو اﻟﺘﻮﺻﻞ إﻟﻰ ﻧﺘﺎﺋﺞ أﺻﯿﻠﺔ ﻟﻢ ﺗﻜﻦ ﻣﻌﺮوﻓﺔ ﺳﺎﺑﻘﺎ ً‪ .‬ﯾﺘﻤﯿﺰ اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ‬ ‫اﻹﺑﺪاﻋﻲ ﺑﺎﻟﺸﻤﻮل واﻟﺘﻌﻘﯿﺪ ‪ ،‬ﻷﻧﮫ ﯾﻨﻄﻮي ﻋﻠﻰ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻌﺮﻓﯿﺔ واﻧﻔﻌﺎﻟﯿﺔ وأﺧﻼﻗﯿﺔ‬ ‫ﻣﺘﺪاﺧﻠﺔ ﺗﺸﻜﻞ ﺣﺎﻟﺔ ذھﻨﯿﺔ ﻓﺮﯾﺪة ‪.‬‬ ‫יצירתיות ‪ /‬اﻹﺑﺪاع ‪Creativity /‬‬ ‫ﯾﻌﺮﻓﮫ أﺣﻤﺪ ﻋﺰت راﺟﺢ ﻓﻲ ﻛﺘﺎﺑﮫ أﺻﻮل ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ‪ ،‬ﺑﺄﻧﮫ ﺗﻔﻜﯿﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪى ﻟﻸﻓﻜﺎر‬ ‫واﻟﻤﻨﺘﺠﺎت ﯾﺘﻤﯿﺰ ﺑﺎﻟﺨﺒﺮة واﻷﺻﺎﻟﺔ واﻟﻤﺮوﻧﺔ واﻟﻄﻼﻗﺔ واﻟﺤﺴﺎﺳﯿﺔ ﻟﻠﻤﺸﻜﻼت واﻟﻘﺪرة‬ ‫ﻋﻠﻰ إدراك اﻟﺜﻐﺮات واﻟﻌﯿﻮب ﻓﻰ اﻷﺷﯿﺎء وﺗﻘﺪﯾﻢ ﺣﻠﻮل ﺟﺪﯾﺪة )أﺻﯿﻠﺔ( ﻟﻠﻤﺸﻜﻼت‪ ،‬وأن‬ ‫اﻹﺑﺪاع أو اﻹﺑﺘﻜﺎر ھﻮ إﯾﺠﺎد ﺣﻞ ﺟﺪﯾﺪ وأﺻﯿﻞ ﻟﻤﺸﻜﻠﺔ ﻋﻠﻤﯿﺔ أو ﻋﻤﻠﯿﺔ أو ﻓﻨﯿﺔ أو‬ ‫إﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ‪ ،‬وﯾﻘﺼﺪ ﺑﺎﻟﺤﻞ اﻷﺻﯿﻞ اﻟﺤﻞ اﻟﺬى ﻟﻢ ﯾﺴﺒﻖ ﺻﺎﺣﺒﮫ ﻓﯿﮫ أﺣﺪ ‪.‬‬ ‫קרטיניזם ‪ /‬اﻟﻘﻤﺎءة ‪Cretinism /‬‬ ‫ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﯿﮭﺎ أﯾﻀﺎ ً ﻓ َﺪَاﻣَﺔ‪ .‬ﺣﺎﻟﺔ ﻣﻦ اﻹﻋﺎﻗﺎت اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ‪ .‬وﺗﻌﻨﻲ ﻧﻘﺺ ﻓﻲ اﻟﺘﻄﻮر ﯾﺼﺎﺣﺒﮭﺎ‬ ‫ﺗﺨﻠﻒ ﻋﻘﻠﻲ‪ .‬ﯾﻨﺠﻢ ﻋﻦ ﻧﻘﺺ ﻓﻲ إﻓﺮاز اﻟﻐﺪة اﻟﺪرﻗﯿﺔ أﺛﻨﺎء اﻟﻔﺘﺮة اﻟﺠﻨﯿﻨﯿﺔ وﻓﻲ ﺳﻨﻮات‬ ‫اﻟﻄﻔﻮﻟﺔ اﻟﻤﺒﻜﺮة‪ ،‬ﯾﺆدي إﻟﻰ ﺗﺨﻠﻒ ﻓﻲ اﻟﻨﻤﻮ اﻟﻌﻘﻠﻲ واﻟﺠﺴﺪي‪ ،‬أﻋﺮاﺿﮫ ﻋﻨﺪ اﻷطﻔﺎل‬ ‫ﺟﻔﺎف وﺗﻀﺨﻢ اﻟﻠﺴﺎن وﻏﻠﻆ اﻟﺸﻔﺘﯿﻦ وﻓﺘﺢ اﻟﻔﻢ وﺗﺪﻓﻖ اﻟﻠﻌﺎب ﻣﻨﮫ ﯾﻌﺎﻟﺞ ﺑﺘﻨﻈﯿﻢ وإﻋﻄﺎء‬ ‫اﻟﻤﺮﯾﺾ ﺧﻼﺻﺔ اﻟﻐﺪة اﻟﺪرﻗﯿﺔ‪.‬‬ ‫‪Central Nervous System‬‬ ‫اﻟﺟﮭﺎز اﻟﻌﺻﺑﻲ اﻟﻣرﻛزي ‪ /‬מערכת העצבים המרכזית‬ ‫ﯾﻌﺗﺑر اﻟﺟﮭﺎز اﻟﻌﺻﺑﻲ اﻟﻣرﻛزي ﻣن أھم اﻷﺟﮭزة ﻓﻲ ﺟﺳم اﻹﻧﺳﺎن‪ ،‬وھو اﻟﻣﺳﺋول ﻋن‬ ‫إدارة ﻛﺎﻓﺔ أﻋﺿﺎء اﻟﺟﺳم‪ .‬وﯾﺗﻛون اﻟﺟﮭﺎز اﻟﻌﺻﺑﻲ اﻟﻣرﻛزي ﻣن ﻗﺳﻣﯾن رﺋﯾﺳﯾﯾن‬ ‫وھﻣﺎ‪ :‬اﻟدﻣﺎغ ﻓﻲ اﻟرأس واﻟﺣﺑل اﻟﺷوﻛﻲ ﻓﻲ اﻟﻌﻣود اﻟﻔﻘري‪ .‬وﯾﺗم ﺗﺣﻠﯾل ﻛﺎﻓﺔ‬ ‫اﻟﻣﻌﻠوﻣﺎت ﻓﻲ ھذا اﻟﺟﮭﺎز ‪.‬‬

‫‪26‬‬

‫)‪(D‬‬

‫أﺣﻼم اﻟﯿﻘﻈﺔ ‪ /‬חלום בהקיץ ‪Day-Dream /‬‬ ‫ﺗﻨﺎول ﻓﺮوﯾﺪ ﻣﺆﺳﺲ اﻟﻤﺪرﺳﺔ اﻟﺘﺤﻠﯿﻠﯿﺔ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ أﺣﻼم اﻟﯿﻘﻈﺔ ﻋﻠﻰ أﻧ ّﮭﺎ ﺗﻌﺒﯿﺮ اﻟﻔﺮد‬ ‫ﻋﻦ أھﺪاﻓﮫ ورﻏﺒﺎﺗﮫ اﻟﻤﻜﺒﻮﺗﺔ‪ ،‬ﻓﮭﻲ اﻟﺤﺎﻟﺔ اﻟﺬي ﯾُﺪﺧِﻞ ﻓﯿﮭﺎ اﻟﻔﺮد ﻧﻔﺴﮫ ﻹﺷﺒﺎع رﻏﺒﺎﺗﮫ‬ ‫وﺗﺤﻘﯿﻖ أھﺪاﻓﮫ اﻟﺘﻲ ﻗ ُﻤِ ﻌَﺖ وﻛُﺒ ِ ﺘ َﺖ ﻓﻲ اﻟﺤﺎﺿﺮ أو ﻓﻲ اﻟﻤﺎﺿﻲ‪ .‬وﺗﺘﻤﯿﺰ ﺑﻜﻮﻧﮭﺎ ﺗﺤﺪث ﻓﻲ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ اﻟﯿﻘﻈﺔ وﻟﯿﺲ ﻓﻲ اﻟﻨﻮم‪ ,‬اﻟﺬي ﯾﻄﯿﺮ ﻓﯿﮫ اﻟﺤﺎﻟﻢ ﻓﻮق اﻟﺴﺤﺎب ﻋﻠﻰ أﺟﻨﺤﺔ ﻣﻦ‬ ‫اﻟﺘﺨﯿﻼت اﻟﻤﺮﺋﯿﺔ طﻤﻌﺎ ً ﻓﻲ ﺗﺤﻘﯿﻖ اﻷﻣﻞ اﻟﻤﻨﺸﻮد‪.‬‬ ‫חירש ‪ /‬اﻷﺻﻢ ‪Deaf /‬‬ ‫ذﻟﻚ اﻟﻄﻔﻞ اﻟﺬي ﻓﻘﺪ ﻗﺪرﺗﮫ اﻟﺴﻤﻌﯿﺔ ﻓﻲ اﻟﺴﻨﻮات اﻟﺜﻼث اﻷوﻟﻰ ﻣﻦ ﻋﻤﺮه وﻧﺘﯿﺠﺔ ﻟﺬﻟﻚ‬ ‫ﻓﮭﻮ ﻟﻢ ﯾﺴﺘﻄﻊ إﻛﺘﺴﺎب اﻟﻠﻐﺔ وﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ ھﺬا اﻟﻄﻔﻞ ﻣﺼﻄﻠﺢ اﻷﺻﻢ اﻷﺑﻜﻢ‪ .‬وﻓﻲ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬ ‫آﺧﺮ ھﻮ ﻣﻦ ﺗﻜﻮن ﻟﺪﯾﮫ ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺴﻤﻊ ﻣﻔﻘﻮدة أو ﻗﺎﺻﺮة ﺑﺪرﺟﺔ ﻛﺒﯿﺮة ﻷﺳﺒﺎب وراﺛﯿﺔ أو‬ ‫ﻣﻜﺘﺴﺒﺔ‪،‬ﻣﻤﺎ ﯾﺆدى ﻟﻮﺟﻮد ﺻﻌﻮﺑﺎت وﻣﺸﻜﻼت ﻓﻰ ﻣﺘﺎﺑﻌﺔ اﻟﺪراﺳﺔ وﺗﻌﻠﻢ ﺧﺒﺮات اﻟﺤﯿﺎة‬ ‫ﺑﺎﻟﻄﺮق اﻟﻌﺎدﯾﺔ‪ ،‬وﺑﺎﻟﺘﺎﻟﻰ ﯾﺤﺘﺎﺟﻮن ﻷﺳﺎﻟﯿﺐ ﺗﻌﻠﯿﻤﯿﺔ وﺗﺪرﯾﺒﯿﺔ ﺧﺎﺻﺔ ﺑﮭﻢ ﺗﺨﺘﻠﻒ ﻋﻦ‬ ‫اﻟﻌﺎدﯾﯿﻦ‪.‬‬ ‫חירש‪ -‬אילם ‪ /‬اﻷﺻﻢ اﻷﺑﻜﻢ ‪Deaf-Mute /‬‬ ‫ھﻮ اﻟﻄﻔﻞ اﻟﺬي ﻓﻘﺪ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻟﻜﻼم وذﻟﻚ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻋﺪم ﻗﺪرﺗﮫ ﻋﻠﻰ ﺳﻤﺎع اﻟﻠﻐﺔ‪ ،‬ﻓﺒﺎﻟﺘﺎﻟﻲ‬ ‫ﻟﻢ ﯾﺴﺘﻄﻊ اﻛﺘﺴﺎﺑﮭﺎ‪.‬‬ ‫דדוקציה )היסק( ‪ /‬اﻻﺳﺘﺪﻻل ‪Deduction /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻣﻦ ﻣﺼﻄﻠﺤﺎت ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‪ .‬وھﻮ ﻣﺴﺘﻮﺣﻰ ﻣﻦ اﻟﻤﻨﻄﻖ‪ .‬ھﻮ اﻟﻌﻤﻠﯿﺔ‬ ‫اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﺑﻮاﺳﻄﺘﮭﺎ ﯾﺘﻢ اﻻﻧﺘﻘﺎل ﻣﻦ اﻟﻤﻌﻠﻮم إﻟﻰ اﻟﻤﺠﮭﻮل‪.‬‬ ‫מנגנוני הגנה ‪ /‬ﺣﯿﻞ دﻓﺎﻋﯿﺔ ‪Defense Mechanisms /‬‬ ‫ﺗﺴﻤﻰ ﻣﯿﻜﺎﻧﺰﻣﺎت اﻟﺪﻓﺎع وھﻲ ﺣﯿﻞ ﻻﺷﻌﻮرﯾﺔ ﯾﺴﺘﺨﺪﻣﮭﺎ اﻟﻔﺮد ﻟﻠﺪﻓﺎع ﻋﻦ ﻧﻔﺴﮫ ﻟﺘﺨﻠﯿﺺ‬ ‫ﻧﻔﺴﮫ ﻣﻦ ﻣﻮﻗﻒ ﻏﯿﺮ ﻣﺮﻏﻮب ﻣﻨﮭﺎ‪.‬‬ ‫דחיית סיפוקים‪ /‬ﺗﺄﺟﯿﻞ رﻏﺒﺎت ‪Delay Gratification/‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻗﺪرة اﻟﻔﺮد ﻋﻠﻰ ﺗﺄﺟﯿﻞ رﻏﺒﺎﺗﮫ وﺣﺎﺟﺎﺗﮫ ﻟﻮﻗﺖ آﺧﺮ‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫הזיות ‪ /‬أوھﺎم ‪Delusions /‬‬ ‫ﺗﻌﺮف ﻋﻠﻰ أﻧﮭﺎ ﺳﯿﻄﺮة أﻓﻜﺎر ﻣﻌﯿﻨﺔ ﻋﻠﻰ ﺗﻔﻜﯿﺮ اﻟﺸﺨﺺ ﻣﻦ ﺷﺄﻧﮭﺎ أن ﺗﺴﺒﺐ ﺗﺸﻮھﺎ ً ﻓﻲ‬ ‫إدراك اﻟﺤﻮاس اﻟﺨﻤﺲ‪ ،‬أي أﻧﮭﺎ ﺗﺸﻮه اﻟﺤﻘﯿﻘﺔ‪ ،‬وﺑﺎﻟﺘﺎﻟﻲ ﻧﺠﺪ أن اﻷوھﺎم ﻗﺪ ﺗﻜﻮن‬ ‫ﺿﻼﻻت ﻋﻘﻠﯿﺔ‪ ،‬أو أﻓﻜﺎر ﺳﻠﺒﯿﺔ أو ﻣﺨﺎوف أو ﺿﻼﻻت ﺑﺼﺮﯾﺔ أو ﺳﻤﻌﯿﺔ أو ﺣﺘﻰ‬ ‫أﺣﺎﺳﯿﺲ ﻏﯿﺮ واﻗﻌﯿﺔ ﻟﻠﻄﻌﻢ واﻟﺘﺬوق أو اﻟﺸﻢ أو اﻹﺣﺴﺎس ﺑﺎﻷﻟﻢ اﻟﻌﻀﻮي‪ .‬ﻗﺪ ﺗﻜﻮن ﺣﺎﻟﺔ‬ ‫ﻧﻔﺴﯿﺔ أو ﺣﺎﻟﺔ ﻋﻘﻠﯿﺔ وھﻲ ﻣﻦ ﻋﻼﻣﺎت اﻷﻣﺮاض اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ وﺗﻌﻨﻲ‪ :‬أﻋﺘﻘﺎد ﺑﺎطﻞ؛ ﺗﻀﻠﯿﻞ‬ ‫وھﻢ؛ ﺧُ ْﺪﻋَﺔ ٌ ﻣُﻀَ ﻠ ﱢﻠ َﺔ؛ ﺿﻼل؛ ﺿَ ﻼ َﻟ َﺔ؛ ھﺬاء‪.‬‬ ‫דמנציה ‪ /‬اﻟﺨﺮف ‪Dementia /‬‬ ‫ﯾﻌﻨﻲ اﻟﺨﺮف أو اﻟﻌﺘﮫ وھﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ اﻻﺿﻄﺮاﺑﺎت ﺗﺘﻤﯿﺰ ﺑﺘﺪھﻮر ﻓﻲ اﻟﻮظﺎﺋﻒ‬ ‫اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ ﯾﺮﺗﺒﻂ ﺑﺘﻘﺪم اﻟﺴﻦ أو اﻹﺻﺎﺑﺔ ﺑﻤﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ اﻷﻣﺮاض ﻣﺜﻞ ﻣﺮض أﻟﺰھﺎﯾﻤﺮ‬ ‫وﺗﺼﻠﺐ اﻟﺸﺮاﯾﯿﻦ وﯾﻜﻮن ﺗﺪھﻮر اﻟﺬاﻛﺮة واﻟﺴﻠﻮك ھﻮ اﻟﻌﻼﻣﺔ اﻷوﻟﻰ ﻟﮭﺎ‪.‬‬ ‫תלות ‪ /‬إﺗﻜﺎﻟﯿﺔ ‪Dependence /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﺗﻌﻠﻖ ﺷﺨﺺ ﻣﺎ ﺑﺸﻲء ﻣﺎ‪.‬‬ ‫דפרסונליזציה ‪ /‬ﺗﺒﺪد اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ ‪Depersonalization /‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺔ ﻣﻦ اﻻﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ ﯾﺸﻌﺮ ﻓﯿﮭﺎ اﻟﺸﺨﺺ ﺑﺎﻟﻀﯿﺎع‪ ،‬وأﻧﮫ ﻧﻔﺴﮫ ﻗﺪ أﺻﺎﺑﮫ ﺗﻐﯿﯿﺮ‪،‬‬ ‫وﻛﻤﺎ ﻟﻮ أﻧﮫ ﻓﻲ ﺣﻠﻢ‪ ،‬وﻣﻨﻔﺼﻞ ﻋﻦ ﺟﺴﻤﮫ وﻋﻦ اﻟﺤﯿﺎة ﻣﻦ ﺣﻮﻟﮫ‪.‬‬ ‫דיכאון ‪ /‬اﻛﺘﺌﺎب ‪Depression /‬‬ ‫ﯾﻤﻜﻨﻨﺎ أن ﻧﻌﺮﻓﮫ ﻋﻠﻰ أﻧﮫ ﻣﺮض ﯾﺼﯿﺐ اﻟﻨﻔﺲ واﻟﺠﺴﻢ‪ .‬ﯾﺆﺛﺮ اﻻﻛﺘﺌﺎب ﻋﻠﻰ طﺮﯾﻘﺔ‬ ‫اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ واﻟﺘﺼﺮف وﻣﻦ ﺷﺄﻧﮫ أن ﯾﺆدي إﻟﻰ اﻟﻌﺪﯾﺪ ﻣﻦ اﻟﻤﺸﺎﻛﻞ اﻟﻌﺎطﻔﯿﺔ واﻟﺠﺴﻤﺎﻧﯿﺔ‪.‬‬ ‫وﻓﻲ ﻛﺜﯿﺮ ﻣﻦ اﻟﺤﺎﻻت ﻻ ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ اﻷﺷﺨﺎص اﻟﻤﺼﺎﺑﻮن ﺑﻤﺮض اﻻﻛﺘﺌﺎب اﻻﺳﺘﻤﺮار‬ ‫ﺑﻤﻤﺎرﺳﺔ ﺣﯿﺎﺗﮭﻢ اﻟﯿﻮﻣﯿﺔ ﻛﺎﻟﻤﻌﺘﺎد‪ ،‬إذ إن اﻻﻛﺘﺌﺎب ﯾﺴﺒﺐ ﻟﮭﻢ ﺷﻌﻮر ﺑﺎﻟﻀﯿﻖ واﻟﺤﺰن‬ ‫اﻟﺸﺪﯾﺪ واﻧﻌﺪام أﯾﺔ رﻏﺒﺔ ﻓﻲ اﻟﺤﯿﺎة‪.‬‬ ‫דסנסיטיזציה ‪ /‬ﺗﺪرُج ‪Desensitization /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻌﻨﻲ ازاﻟﺔ اﻟﺤﺴﺎﺳﯿﺔ أو إﺿﻌﺎف اﻟﺤﺴﺎﺳﯿﺔ وﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ اﻟﺘﺪرج‬ ‫ﻓﻲ ذﻟﻚ‪ .‬وﺗﺴﺘﺨﺪم ﻛﻄﺮﯾﻘﺔ ﻓﻲ ﻋﻼج اﻟﻤﺸﺎﻛﻞ اﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺔ اذا ﺗﻌﺘﻤﺪ طﺮﯾﻘﺔ ﻟﺘﺨﻔﯿﺾ‬ ‫ﺑﺎﻟﺘﺪرج‪.‬‬ ‫‪28‬‬

‫דטרמיניזם ‪ /‬اﻟﺤﺘﻤﯿﺔ ‪Determinism /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻣﻌﻨﺎه أن اﻟﻔﺮد ھﻮ ﻧﺘﺎج ﻟﻸﺣﺪاث واﻟﺨﺒﺮات اﻟﺘﻲ ﻣﺮ ﺑﮭﺎ‬ ‫ﻓﻲ ﺣﯿﺎﺗﮫ‪ ،‬وأﺛﺮت ﻓﯿﮫ‪ ،‬وﺗﺘﺤﻜﻢ ﻓﻲ ﺳﻠﻮﻛﯿﺎﺗﮫ‪.‬‬ ‫עיכוב התפתחותי ‪ /‬اﻟﻌﻮق اﻟﻨﻤﺎﺋﻲ ‪Developmental Delay /‬‬ ‫ھﻲ اﻟﺤﺎﻟﺔ اﻟﺘﻲ ﯾﺘﺄﺧﺮ ﻓﻲ اﻟﻄﻔﻞ ﻓﻲ ﻛﺎﻓﺔ ﻣﺠﺎﻻت اﻟﻨﻤﻮ‪ .‬وﯾﺴﺘﺨﺪم ﻣﺼﻄﻠﺢ اﻟﻌﻮق‬ ‫اﻟﻨﻤﺎﺋﻲ ﻟﻺﺷﺎرة إﻟﻰ ﺣﺎﻻت ﻣﺘﺒﺎﯾﻨﺔ ﻣﻦ ﺿﻌﻒ اﻟﻨﻤﻮ ﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻟﻄﻔﻮﻟﺔ اﻟﻤﺒﻜﺮة ﻋﻠﻰ‬ ‫وﺟﮫ اﻟﺨﺼﻮص‪ .‬وﻣﻦ اﻟﻤﻌﺮوف أن ﻣﻌﺪل اﻟﻨﻤﻮ اﻹﻧﺴﺎﻧﻲ ﯾﺘﺒﺎﯾﻦ ﺑﺸﻜﻞ ﻣﻠﺤﻮظ‪ .‬وﺑﻮﺟﮫ‬ ‫ﻋﺎم‪ ،‬ﯾﺸﺘﺮط اﻻﺧﺘﺼﺎﺻﯿﻮن وﺟﻮد ﺗﺄﺧﺮ ﻓﻲ أﻛﺜﺮ ﻣﻦ ﻣﺠﺎل ﻣﻦ ﻣﺠﺎﻻت اﻟﻨﻤﻮ ﻻﻋﺘﺒﺎر‬ ‫اﻟﺤﺎﻟﺔ ﺣﺎﻟﺔ ﻋﻮق ﻧﻤﺎﺋﻲ ﺗﺴﺘﺪﻋﻲ اﻟﻤﻌﺎﻟﺠﺔ‪.‬‬ ‫‪Developmental Psychology‬‬ ‫פסיכולוגיה התפתחותית ‪ /‬ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﻨﻤﻮ‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻧﻔﺲ اﻟﻨﻤﻮ ھﻮ أﺣﺪ ﻓﺮوع ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ‪ ،‬ﯾﮭﺘﻢ ﺑﺪراﺳﺔ اﻟﻜﺎﺋﻦ اﻹﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻨﺬ ﺗﻜﻮﯾﻦ‬ ‫اﻟﺒﻮﯾﻀﺔ اﻟﻤﺨﺼﺒﺔ داﺧﻞ رﺣﻢ اﻷم‪ ،‬وﻧﻤﻮ ﻣﺮاﺣﻞ اﻟﺠﻨﯿﻦ ﻓﻲ ﻓﺘﺮة اﻟﺤﻤﻞ‪ ،‬ﻓﺎﻟﻮﻻدة‪ ،‬ﺛﻢ‬ ‫ﺑﻌﺪ اﻟﻮﻻدة رﺿﯿﻌًﺎ‪ ،‬ﻓﻄﻔﻼ ً‪ ،‬ﻓﻤﺮاھﻘ ًﺎ‪ ،‬ﻓﺸﺎﺑًﺎ‪ ،‬ﻓﺮﺟﻼ ً‪ ،‬ﻓﻜﮭﻼ ً‪ ،‬وﯾﺪرس ﻧﻮاﺣﻲ اﻟﻨﻤﻮ‬ ‫اﻟﺠﺴﻤﻲ واﻟﻌﻘﻠﻲ واﻹﻧﻔﻌﺎﻟﻲ واﻹﺟﺘﻤﺎﻋﻲ واﻟﻨﻔﺴﻲ‪ ،‬وﻛﻞ ﻣﺎ ﯾﺆﺛﺮ ﻓﻲ ﺗﻠﻚ اﻟﺠﻮاﻧﺐ ﺳﻠﺒﯿًﺎ‬ ‫ﻛﺎن أو إﯾﺠﺎﺑﯿًﺎ ‪.‬‬ ‫אבחנה ‪ /‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ‪Diagnosis /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻣﻌﻨﺎه ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻟﻤﺮض ووﺻﻔﮫ وﻓﮭﻤﮫ وﺗﻌﺮﯾﻔﮫ ﻣﻦ أﻋﺮاﺿﮫ وﻋﻼﻣﺎﺗﮫ‪.‬‬ ‫אבחנה מבדלתא ‪ /‬اﻟﺘﺸﺨﯿﺺ اﻟﻔﺎرق ‪Differential Diagnosis /‬‬ ‫أﺣﺪ أﺳﺎﻟﯿﺐ اﻟﺘﻘﯿﯿﻢ أو اﻟﺘﺸﺨﯿﺺ اﻟﺬي ﯾﺘﻀﻤﻦ اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ ﺑﯿﻦ اﻹﺿﻄﺮاﺑﺎت أو اﻟﺤﺎﻻت‬ ‫اﻟﻤﺘﺸﺎﺑﮭﺔ ﻋﻦ طﺮﯾﻖ ﺗﺤﺪﯾﺪ اﻟﺨﺼﺎﺋﺺ أو اﻷﻋﺮاض اﻟﻤﻤﯿﺰة ﻟﻮاﺣﺪ ﻣﻨﮭﺎ ﻓﻘﻂ ‪ .‬ﺗﺸﻤﻞ‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﺸﺨﯿﺺ اﻟﻔﺎرق اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ ﺑﯿﻦ ﻣﺮﺿﯿﯿﻦ اﺛﻨﯿﻦ ﻣﺘﺸﺎﺑﮭﯿﻦ ﺑﺘﺤﺪﯾﺪ اﻷﻋﺮاض اﻟﺤﺎﺳﻤﺔ‬ ‫اﻟﺘﻰ ﺗﻈﮭﺮ ﻣﻊ أﺣﺪھﻤﺎ و ﻻ ﺗﻈﮭﺮ ﻣﻊ اﻵﺧﺮ‪.‬‬ ‫הילד הנכה ‪ /‬اﻟﻄﻔﻞ اﻟﻤﻌﺎق ‪Disabled Child /‬‬ ‫ھﺬا ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻄﻠﻖ ﻗﺪﯾﻤﺎ ً ﻋﻠﻰ ﻛﻞ طﻔﻞ ﻟﺪﯾﺔ ﻗﺼﻮر ﻛﻠﻲ أو ﺟﺰﺋﻲ ﺑﺸﻜﻞ ﻣﺴﺘﺪﯾﻢ ﻓﻲ‬ ‫ﻗﺪراﺗﮫ اﻟﻌﻘﻠﯿّﺔ أو اﻟﺤﺴﯿﺔ أو اﻟﺠﺴﻤﯿﺔ أو اﻟﺘﻮاﺻﻠﯿﺔ أو اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ إﻟﻰ اﻟﺤﺪ اﻟﺬي ﯾﺴﺘﻮﺟﺐ‬ ‫ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻟﮫ ﺧﺪﻣﺎت ﺧﺎﺻﺔ وﺗﺮﺑﯿﺔ ﺧﺎﺻﺔ وطﺮق ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺧﺎﺻﺔ‪.‬‬

‫‪29‬‬

‫הפרעה ‪ /‬اﻻﺿﻄﺮاب ‪Disorder /‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻰ اﻹﺿﻄﺮاب ھﻮ اﻹﺧﺘﻼل‪ .‬ﻛﺎﺿﻄﺮاب اﻟﺴﻠﻮك وھﻮ ﻧﻤﻂ ﻣﻦ اﻷﻧﻤﺎط اﻟﺴﻠﻮﻛﯿّﺔ‬ ‫اﻟﺴﻠﺒﯿّﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺤﺪث ﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻟﻄﻔﻮﻟﺔ واﻟﺒﻠﻮغ ‪ ،‬ﯾﺘﻤﯿﱠﺰ ﺑﻌﺪم اﻟﺘﻜﯿﱡﻒ وﯾﻈﮭﺮ ﻓﻲ ﺻﻮرة‬ ‫اﻧﻄﻮاء وﻣﻘﺎوﻣﺔ ﻣﺸﺎﻋﺮ اﻵﺧﺮﯾﻦ واﻻﻋﺘﺪاء ﻋﻠﯿﮭﻢ‪ .‬اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻤﻀﻄﺮب ھﻮ اﻟﺴﻠﻮك‬ ‫اﻟﻐﯿﺮ ﻣﺘﻜﯿﻒ ﻣﻊ ﺷﺮوط اﻟﺒﯿﺌﺔ‪.‬‬ ‫דיסוציאציה ‪ /‬ﺗﻔﻜﻚ ‪Dissociation /‬‬ ‫ﯾﺴﺘﺨﺪم ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻟﻮﺻﻒ إﺣﺪى اﻟﺤﯿﻞ اﻟﺪﻓﺎﻋﯿﺔ ﻟﺘﻔﺎدي اﻟﻀﻐﻮط اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪ ،‬وﻓﻲ‬ ‫ﺣﺎﻻت اﻻﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻻﻧﻔﺼﺎﻟﯿﺔ ﯾﻀﻄﺮب ﺗﻌﺮّف اﻟﻤﺮﯾﺾ ﻋﻠﻰ ھﻮﯾﺘﮫ وﯾﺘﻐﯿﺮ اﻟﻮﻋﻲ‪،‬‬ ‫وﺗﺸﻤﻞ ھﺬه اﻟﺤﺎﻻت اﻟﻨﺴﯿﺎن اﻻﻧﻔﺼﺎﻟﻲ ﻟﻔﺘﺮة ﻣﺤﺪدة‪ ،‬وﺣﺎﻻت اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ اﻟﻤﺰدوﺟﺔ‬ ‫واﻟﻤﺘﻌﺪدة‪ ،‬أو ﺗﻘﻤﺺ ھﻮﯾﺔ أﺧﺮى دون وﻋﻲ ‪.‬‬ ‫הבחנה ‪ /‬ﺗﻤﯿﯿﺰ‪Distinction /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻌﻨﻲ ﻗﺪرة اﻟﻔﺮد ﻋﻠﻰ ﺗﻤﯿﯿﺰ اﻹﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﯿﻦ اﻷﺷﯿﺎء‪.‬‬ ‫עוות תפיסה‪ /‬إدراك ﻣﺸﻮه ‪Distorted perception/‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ إدراك وﻓﮭﻢ ﻏﯿﺮ ﺳﻠﯿﻢ ﻟﻠﻤﺤﯿﻂ‪ .‬وﻗﺪ ﯾﻜﻮن ھﺬا ﻋﺮض‬ ‫ﻣﻦ أﻋﺮاض اﻷﻣﺮاض اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ واﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪.‬‬ ‫הסחת דעת ‪ /‬ﺗﺸﺘﺖ اﻻﻧﺘﺒﺎه ‪Distraction /‬‬ ‫ﺗﺸﺘﺖ اﻹﻧﺘﺒﺎه ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﻮﺿﻊ اﻟﺬي ﯾﺘﺠﮫ ﻣﻨﮫ اﻹﻧﺘﺒﺎه إﻟﻰ ﻣﻮﺿﻮع ﻻ ﯾﺘﻼءم ﻣﻊ‬ ‫اﻷﻧﺸﻄﺔ اﻟﺼﻔﯿﺔ وﯾﻈﮭﺮ ذﻟﻚ ﻋﻨﺪﻣﺎ ﯾﺘﺸﺘﺖ اﻹﻧﺘﺒﺎه ﺑﯿﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺘﻌﺪدة‪ ،‬أي ﻋﻨﺪﻣﺎ‬ ‫ﯾﻨﺘﻘﻞ اﻟﻄﻔﻞ اﻟﻤﺸﺘﺖ ﻣﻦ ﻟﻌﺒﺔ إﻟﻰ أﺧﺮى وﻣﻦ ﻧﺸﺎط ﻵﺧﺮ‪ ،‬وﻓﻲ ﻣﻮﻗﻒ اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﺗﺠﺪ أن‬ ‫اﻟﻄﻔﻞ ﺳﺮﯾﻊ اﻟﺘﺸﺘﺖ ﯾﻀﻊ أﺷﯿﺎءه وﯾﻨﺴﻰ أﯾﻦ وﺿﻊ ھﺬه اﻷﺷﯿﺎء وﻻ ﯾﻨﮭﻲ اﻷﺷﯿﺎء‬ ‫اﻟﻤﻄﻠﻮﺑﺔ ﻣﻨﮫ وﯾﻨﺸﻐﻞ ﺑﺄي ﺣﺪث ﺟﺪﯾﺪ‪.‬‬ ‫מניע ‪ /‬ﺣﺎﻓﺰ‪Drive /‬‬ ‫ھﻮ ﻧﻮع ﻣﻦ أﻧﻮاع اﻟﺤﺎﺟﺎت اﻟﺪاﺧﻠﯿﺔ ﻣﺜﻞ اﻟﺠﻮع واﻟﻌﻄﺶ واﻟﺠﻨﺲ واﻟﻨﻮم واﻷﻣﻮﻣﺔ‪.‬‬ ‫وھﻮ اﻟﺒﺎﻋﺚ اﻟﺬي ﯾﺤﺮك اﻟﺴﻠﻮك‪.‬‬ ‫סמים ‪ /‬ﻣﺨﺪرات ‪Drugs /‬‬ ‫اﻟﻤﺨﺪرات ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ اﻟﻤﻮاد ﺗﺴﺒﺐ اﻹدﻣﺎن وﺗﺴﻤﻢ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ‪ .‬اﻟﻤﺨﺪرات ھﻰ‬ ‫ﻛﻞ اﻟﻤﻮاد اﻟﺨﺎم أو اﻟﻄﺒﯿﻌﯿﺔ أو اﻟﺘﻰ ﯾﺘﻢ ﺗﺼﻨﯿﻌﮭﺎ ﺗﺤﺘﻮى ﻋﻠﻰ ﻣﻮاد ﻣﺴﻜﻨﺔ أو ﻣﺨﺪرة أو‬ ‫‪30‬‬

‫ﻣﻐﯿﺒﺔ إذا ﺗﻢ اﺳﺘﺨﺪاﻣﮭﺎ ﻓﻰ ﻏﯿﺮ أﻏﺮاﺿﮭﺎ اﻟﻄﺒﯿﺔ واﻟﻌﻼﺟﯿﺔ ‪ .‬إن اﻻﺳﺘﻤﺮار ﻓﻲ ﺗﻌﺎطﯿﮭﺎ‬ ‫ﯾﺆدي إﻟﻰ ﺣﺎﻟﺔ ﻣﻦ اﻹدﻣﺎن أو ﻣﺎ ﯾﻌﻨﻰ اﻟﺘﻌﻮد ﻋﻠﯿﮭﺎ ﻓﯿﻀﺮ ﺑﻨﻔﺴﮫ و ﺑﺎﻟﺘﺎﻟﻰ ﺗﻀﺮ‬ ‫ﺑﺎﻟﻤﺠﺘﻤﻊ وﻣﻦ ﺣﻮﻟﮫ‪.‬‬ ‫קהות ‪ /‬ﺑﻼدة ‪Dullness /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ وﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﺟﻤﻮد اﻟﻤﺸﺎﻋﺮ وﺛﻘﻞ اﻟﻔﮭﻢ ورﻛﻮد اﻟﺬھﻦ‪.‬‬ ‫דינמי ‪ /‬دﯾﻨﺎﻣﻲ ‪Dynamic /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻧﻔﺴﻲ أو ﺣﺮﻛﻲ ﻣﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻛﻮﻧﮫ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺣﺮﻛﻲ أو ﻣﺆﺛﺮ ﻓﻲ وظﯿﻔﺔ اﻟﻌﻀﻮ وذو‬ ‫ﻗﻮة ﻓﻌﺎﻟﺔ‪ .‬ﺗﻢ اﺳﺘﻘﺎء ﻣﻔﮭﻮم اﻟﺪﯾﻨﺎﻣﯿّﺔ ﻣﻦ اﻟﻔﯿﺰﯾﺎء وﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ اﻟﺤﺮﻛﺔ واﻟﺘﻄﻮّر‪.‬‬ ‫התנהגות דינמית‪ /‬دﯾﻨﺎﻣﯿﺎت اﻟﺴﻠﻮك ‪Dynamics Behaviour /‬‬ ‫وﺗﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﺟﻤﻠﺔ ﻣﻦ ﺣﺮﻛﺎت اﻟﺴﻠﻮك ﺳﻮاء ﺷﻌﻮرﯾﺔ أو ﻻ ﺷﻌﻮرﯾﺔ ‪.‬‬ ‫דינמיות ‪ /‬دﯾﻨﺎﻣﯿﻜﯿﺔ ‪Dynamisme /‬‬ ‫آﻟﯿﺎت ذاﺗﯿﺔ ﺗﺪﻓﻊ اﻟﻔﺮد ﻟﯿﺘﻮاﻓﻖ ﻣﻊ اﻟﺒﯿﺌﺔ اﻟﻤﺤﯿﻄﺔ ‪.‬‬ ‫דיסארטריה ‪ /‬ﻋﺴﺮ اﻟﺘﻠﻔﻆ ‪Dysarthria /‬‬ ‫ھﻮ ﺻﻌﻮﺑﺔ ﻓﻲ اﻟﺤﺪﯾﺚ‪ ،‬ﻣﻊ ﻋﺪم اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ ﺗﻨﺴﯿﻖ ﻛﻠﻤﺎت وﺗﺮﺗﯿﺒﮭﺎ ﺑﻄﺮﯾﻘﺔ ﻣﻔﮭﻮﻣﺔ‬ ‫وﺿﻌﻒ ﻓﻲ إﻧﺘﺎج ﻛﻼم ﻣﻌﯿﻦ‪ .‬واﻟﺤﺎﻟﺔ ﻧﺎﺟﻤﺔ ﻋﻦ ﺧﻠﻞ ﻓﻲ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﻤﺮﻛﺰي أو‬ ‫ﻓﻲ ﻋﺼﺐ أو ﻋﻀﻠﺔ ﻣﺴﺆوﻟﺔ ﻋﻦ اﻟﻜﻼم و ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ اﻟﻤﺼﺎب ﻓﮭﻢ و ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻟﻜﻼم و ﻟﻜﻦ‬ ‫ﻻ ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ اﻟﺘﻌﺒﯿﺮ ﻋﻨﮫ‪.‬‬ ‫דיסקלקוליה ‪ /‬اﻟﻌﺴﺮ اﻟﺤﺴﺎﺑﻲ ‪Dyscalculia /‬‬ ‫ﯾﺸﯿﺮ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ إﻟﻰ ﻋﺠﺰ ﻓﻲ إﻛﺘﺴﺎب ﻛﻞ ﻣﺎ ﯾﺘﻌﻠﻖ ﺑﺎﻟﻌﻤﻠﯿﺎت اﻟﺤﺴﺎﺑﯿﺔ‪ .‬ﻛﻤﮭﺎرة‬ ‫اﻟﻤﻌﺎﻟﺠﺔ اﻟﺤﺴﺎﺑﯿﺔ‪ ،‬اﻟﻔﮭﻢ اﻟﺤﺴﺎﺑﻲ واﻟﺤﻞ اﻟﺤﺴﺎﺑﻲ‪ .‬اﻟﻌﺴﺮ اﻟﺤﺴﺎﺑﻲ أو اﻟﻌﺠﺰ اﻟﺤﺴﺎﺑﻲ‬ ‫ﯾﺘﻤﯿﺰ ﺑﺼﻌﻮﺑﺎت ﻓﻲ ﻓﮭﻢ اﻟﺮﻣﻮز اﻟﺤﺴﺎﺑﯿﺔ‪ ،‬اﺗﺠﺎھﺎت اﻷرﻗﺎم‪ ،‬ﻓﮭﻢ اﻟﻤﺴﺎﺋﻞ اﻟﻜﻼﻣﯿﺔ‪،‬‬ ‫ﺗﺮﺗﯿﺐ اﻷرﻗﺎم ﺣﺴﺐ اﻷﻛﺒﺮ أو اﻷﺻﻐﺮ وﻓﮭﻢ اﻟﻜﻤﯿﺎت ﺑﺪون ﻋﺪ‪.‬‬ ‫דיסגראפיה ‪ /‬اﻟﻌﺴﺮ اﻟﻜﺘﺎﺑﻲ ‪Dysgraphia /‬‬ ‫ﺻﻌﻮﺑﺔ ﻓﻲ إﺗﻘﺎن ﻣﮭﺎرﺗﻲ اﻟﻜﺘﺎﺑﺔ واﻟﺘﻌﺒﯿﺮ اﻟﻜﺘﺎﺑﻲ‪ .‬وﯾﻤﻜﻦ ﺗﻠﺨﯿﺺ أﻧﻮاﻋﮭﺎ‪ :‬ﺧﻂ ﻏﯿﺮ‬ ‫ﻣﻘﺮوء‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﮫ ﺑﻄﯿﺌﺔ وﺧﻂ ﺻﻐﯿﺮ‪ ،‬ﺧﻂ ﻣﻀﻐﻮط ‪ ،‬ﺣﺮوف ﻣﻘﻠﻮﺑﺔ‪.‬‬ ‫‪31‬‬

‫קושי באיות ‪ /‬ﺻﻌﻮﺑﺔ اﻟﺘﮭﺠﺌﺔ ‪Dysorthography /‬‬ ‫ﯾﻄﻠﻖ ھﺬا اﻹﺿﻄﺮاب ﻋﻠﻰ اﻟﺤﺎﻻت اﻟﺘﻲ ﯾﻈﮭﺮ ﻓﯿﮭﺎ اﻟﻌﺠﺰ ﻋﻦ ﺗﮭﺠﺌﺔ اﻟﻜﻠﻤﺎت‪،‬‬ ‫ﻛﺎﻷﺳﻤﺎء واﻷﻓﻌﺎل واﻟﺼﻔﺎت وﻏﯿﺮھﺎ‪ .‬وﺗﻌﺘﺒﺮ ھﺬه اﻟﺼﻌﻮﺑﺔ ﻣﻦ ﻣﻤﯿﺰات اﻟﻌﺴﺮ اﻟﻘﺮاﺋﻲ‪.‬‬ ‫דיספרקסיה ‪ /‬ﺧﻠﻞ اﻷداء اﻟﻜﻼﻣﻲ ‪Dyspraxia /‬‬ ‫ھﻮ إﺿﻄﺮاب ﻓﻲ اﻟﻠﻐﺔ‪ ،‬وﯾﻈﮭﺮ ﻋﻠﻰ ﺷﻜﻞ ﺻﻌﻮﺑﺔ ﺑﺎﻟﻐﺔ أو ﻋﺠﺰ ﻓﻲ إﻧﺘﺎج ﺗﺴﻠﺴﻞ‬ ‫اﻟﺤﺮوف واﻟﺤﺮﻛﺎت ﻟﺘﻜﻮﯾﻦ اﻟﻜﻠﻤﺎت‪ ،‬ﻣﻤﺎ ﯾﺆدي إﻟﻰ إﺿﻄﺮاب ﺷﺪﯾﺪ ﻓﻲ اﻟﻜﻼم‪ .‬وأﺳﺒﺎب‬ ‫ھﺬا اﻹﺿﻄﺮاب ﺗﻌﻮد إﻟﻰ ﺧﻠﻞ ﻓﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻨﺎﺳﻖ ﺣﺮﻛﺎت اﻟﻠﺴﺎن واﻟﻜﻼم ﻓﻲ اﻟﺪﻣﺎغ‪.‬‬

‫‪32‬‬

‫)‪(E‬‬

‫אקולליה ‪ /‬ﻟﻔﻆ ﺻﺪوي ‪Echolalia /‬‬ ‫ﯾﻌﻨﻲ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﺻﺪى اﻟﺼﻮت‪ ،‬أو ﺑﻤﻌﻨﻰ آﺧﺮ اﻟﺼﻮت اﻟﺬي ﯾﺼﺎﺣﺒﮫ ﺻﺪى‪ .‬وھﻲ‬ ‫ظﺎھﺮة ﯾﻜﺮر ﻓﯿﮭﺎ اﻟﻄﻔﻞ ﺑﺸﻜﻞ دﻗﯿﻖ ﻣﺎ ﯾﻘﺎل ﻟﮫ ﺧﻼل اﻟﻜﻼم‪ ،‬وذﻟﻚ ﻟﯿﺲ ﺑﮭﺪف اﻟﺘﻮاﺻﻞ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻰ ﺳﺒﯿﻞ اﻟﻤﺜﺎل‪ :‬ﯾﻘﺎل ﻟﻠﻄﻔﻞ‪ " :‬أﺗﺮﯾﺪ ﻗﺮاءة اﻟﻘﺼﺔ؟ " ﻓﯿﺠﯿﺐ اﻟﻄﻔﻞ ‪ " :‬أﺗﺮﯾﺪ ﻗﺮاءة‬ ‫اﻟﻘﺼﺔ؟ ھﺬه اﻟﻈﺎھﺮ ﺗﻤﯿﯿﺰ اﻷطﻔﺎل اﻟﺬﯾﻦ ﯾﻌﺎﻧﻮن ﻣﻦ ﻣﺸﺎﻛﻞ واﺿﻄﺮاﺑﺎت ﻓﻲ اﻟﺘﻮاﺻﻞ‪.‬‬ ‫‪Educational Psychology‬‬ ‫פסיכולוגיה חינוכית ‪ /‬ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﺘﺮﺑﻮي‬ ‫ﯾﮭﺘﻢ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﺘﺮﺑﻮي ﺑﺎﻟﺪراﺳﺔ اﻟﻌﻠﻤﯿﺔ ﻟﻠﺴﻠﻮك اﻹﻧﺴﺎﻧﻲ ﻓﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻟﻤﻮاﻗﻒ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ‪.‬‬ ‫ﻛﻤﺎ أﻧﮫ ﻓﺮع ﻧﻈﺮي وﺗﻄﺒﯿﻘﻲ ﻣﻦ ﻓﺮوع ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﮭﺘﻢ أﺳﺎﺳﺎ ً ﺑﺎﻟﺪراﺳﺎت اﻟﻨﻈﺮﯾﺔ‬ ‫واﻹﺟﺮاءات اﻟﺘﻄﺒﯿﻘﯿﺔ ﻟﻤﺒﺎدئ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻓﻲ ﻣﺠﺎل اﻟﺪراﺳﺔ وﺗﺮﺑﯿﺔ اﻟﻨﺶء وﺗﻨﻤﯿﺔ‬ ‫إﻣﻜﺎﻧﺎﺗﮭﻢ وﺷﺨﺼﯿﺎﺗﮭﻢ وﯾﺮﻛﺰ ﺑﺼﻔﺔ ﺧﺎﺻﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﺼﺤﺔ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ ﻓﻲ ﻋﻤﻠﯿﺘﻲ اﻟﺘﻌﻠﯿﻢ‬ ‫واﻟﺘﻌﻠﻢ‪.‬‬ ‫אפקט ‪ /‬أﺛﺮ ‪Effect /‬‬ ‫ﯾﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ً ﻧﺘﯿﺠﺔ‪ .‬اﻟﺘ ﱠﺄﺛﯿﺮ‪ :‬ﻓﻲ ﻋﻠﻮم اﻟﻨﻔﺲ إﺣﺴﺎس ﻗﻮيّ ﻣُﻠْﺤَﻖ ﺑﻌﻮاﻗﺐ ﻓﻌّﺎﻟﺔ‪.‬‬ ‫אני ‪ -‬אגו ‪ /‬اﻷﻧﺎ ‪Ego /‬‬ ‫ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻧﻮﻗﺶ ﻷول ﻣﺮة ﻓﻲ ﻛﺘﺎﺑﺎت ﺳﯿﺠﻤﻮﻧﺪ ﻓﺮوﯾﺪ اﻟﻤﺘﻌﻠﻘﺔ ﺑﻨﻈﺮﯾﺔ اﻟﺘﺤﻠﯿﻞ‬ ‫اﻟﻨﻔﺴﻲ‪ .‬وﻣﻌﻨﺎه اﻟﺸﻌﻮر ‪ ,‬وھﻮ ﻣﻈﮭﺮ ﻛﯿﻨﻮﻧﺔ اﻟﻔﺮد ووﺟﻮده‪ .‬وﯾﻌﻤﻞ ﻛﻮﺳﯿﻂ ﺑﯿﻦ رﻏﺒﺎت‬ ‫اﻟﻔﺮد وﺣﺎﺟﺎﺗﮫ اﻟﺪاﺧﻠﯿﺔ ﻣﻦ ﻧﺎﺣﯿﺔ واﻟﻤﻄﺎﻟﺐ اﻟﺨﺎرﺟﯿﺔ ﻟﻠﺒﯿﺌﺔ ﻣﻦ ﻧﺎﺣﯿﺔ أﺧﺮى‪ .‬ﻓﮭﻮ‬ ‫ﺑﺎﻟﺘﺎﻟﻲ ﯾﺴﺎﻋﺪ اﻟﻔﺮد ﻓﻲ إدراك اﻟﻮاﻗﻊ إدراﻛﺎ ﺣﺴﻨﺎ‪ .‬وھﻮ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﺬي ﯾﻀﻢ اﻟﺨﺒﺮات‬ ‫اﻟﺸﻌﻮرﯾﺔ ﻟﻠﻔﺮد وﯾﻌﯿﻨﮫ ﻋﻠﻰ إدراك ھﻮﯾﺘﮫ أو اﻟﻮﻋﻲ ﺑﮭﺎ‪.‬‬ ‫אגוסינטריזם ‪ /‬اﻟﺘﻤﺮﻛﺰ ﺣﻮل اﻟﺬات ‪Egocentrism /‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻰ اﻟﺘﻤﺮﻛﺰ ﺣﻮل اﻟﺬات ھﻮ أن ﯾﻌﯿﺶ اﻟﻄﻔﻞ ﻓﻲ ﻋﺎﻟﻤﮫ اﻟﺨﺎص ﺑﮫ وﻻ ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ أن‬ ‫ﯾﺘﻌﺮف ﻋﻠﻰ ﻋﺎﻟﻤﻨﺎ اﻟﻔﻜﺮي واﻟﻌﻘﻠﻲّ‪ ،‬وﻻ ﯾﻔﮭﻢ ﺳﻮى ﻣﺎ ﯾﺮﯾﺪه ھﻮ‪ .‬ھﺬا ﻣﺎ ﯾﺴﻤﻰ‪،‬‬ ‫)اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ اﻟﻤﺘﻤﺮﻛﺰ ﺣﻮل اﻟﺬات( أو )اﻟﺘﻤﺮﻛﺰ اﻟﺬاﺗﻲ(‪ .‬واﻟﻄﻔﻞ اﻟﺬي ﻟﻢ ﯾﺼﻞ إﻟﻰ اﻟﺴﺎﺑﻌﺔ‬ ‫ﻣﻦ ﻋﻤﺮه ﺗﺴﯿﻄﺮ ﻋﻠﯿﮫ ﺻﻔﺔ )اﻟﺘﻤﺮﻛﺰ ﺣﻮل اﻟﺬات( ﻓﻲ اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ واﻟﻜﻼم واﻟﺴﻠﻮك‪ .‬ﻓﻘﺪ‬ ‫ﻟﻮﺣﻆ أن اﻷطﻔﺎل ﻋﺎدة ﻣﺎ ﯾﺘﻜﻠﻤﻮن ﻣﻊ أﻧﻔﺴﮭﻢ أﻛﺜﺮ ﻣﻤﺎ ﯾﻔﻌﻠﻮﻧﮫ ﻣﻊ ﺑﻌﻀﮭﻢ اﻟﺒﻌﺾ‪.‬‬ ‫‪33‬‬

‫وﻛﻼﻣﮭﻢ ﻋﺎدة ﻣﺎ ﯾﻜﻮن ﻣﺮﺗﺒﻄﺎ ً ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ وﻻ ﯾﻜﻮن ﺑﻤﺜﺎﺑﺔ ﻣﺠﮭﻮد ﯾﺒﺬﻟﮫ اﻟﻄﻔﻞ ﻟﮭﺪف‬ ‫اﻹﺗﺼﺎل‪.‬‬ ‫אילמות מתוך בחירה ‪ /‬اﻟﺴﻜﻮت اﻹﺧﺘﯿﺎري ‪Elective Mutism /‬‬ ‫ﯾﺴﻤﯿﮫ اﻟﺒﻌﺾ اﻟﺒﻜﻢ اﻟﻤﺘﻌﻤﺪ وھﻮ أﺣﺪ أﺷﻜﺎل إﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻜﻼم وﻓﯿﮫ ﯾﻤﺘﻨﻊ اﻟﻄﻔﻞ ﻋﻦ‬ ‫اﻟﻜﻼم وﻋﺪم اﻟﺘﺠﺎوب ﻣﻊ أي ﺣﻮار ﻓﻲ أﻣﺎﻛﻦ ﻣﻌﯿﻨﺔ ﻛﺎﻟﻤﺪرﺳﺔ ﻣﺜﻼ ً وﻣﻊ أﺷﺨﺎص‬ ‫ﻣﻌﯿﻨﯿﻦ ﻛﺎﻟﻤﺪرس واﻟﻐﺮﺑﺎء أو أﺣﯿﺎﻧﺎ ً ﻣﻊ اﻷب‪ .‬وﺑﺎﻟﺮﻏﻢ أن اﻟﻄﻔﻞ ﯾﻤﺘﻨﻊ ﻋﻦ اﻟﻜﻼم ﻓﻲ‬ ‫ھﺬه اﻟﻤﻮاﻗﻒ وﻣﻊ ﺑﻌﺾ اﻷﺷﺨﺎص إﻻ ّ أﻧﮫ ﻓﻲ ﻣﻮاﻗﻒ أﺧﺮى ﯾﺘﺤﺪث أﺣﯿﺎﻧﺎ ً وﺑﻄﻼﻗﺔ‬ ‫وﺑﺸﻜﻞ ﻋﺎدي وﻟﻌﻞ ھﺬا ﻣﺎ ﯾﻤﯿﺰ اﻟﺴﻜﻮت اﻹﺧﺘﯿﺎري‪ .‬وﻗﺪ ﯾﺴﺘﻤﺮ اﻟﺼﻤﺖ اﻹﺧﺘﯿﺎري‬ ‫ﻗﻠﯿﻠ وﻗﺪ ﯾﺴﺘﻤﺮ أﯾﺎﻣﺎ ً أو أﺳﺎﺑﯿﻊ أو ﺷﮭﻮرا ً وﻧﺎدرا ً ﻣﺎ ﯾﺼﻞ ﻟﺴﻨﻮات‪ .‬وﺗﻌﻮد‬ ‫ﺳﺎﻋﺎت ﺔ‬ ‫أﺳﺒﺎﺑﮫ إﻟﻰ ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﻔﺴﯿﺔ‪.‬‬ ‫רגש אמוציה ‪ /‬اﻻﻧﻔﻌﺎل ‪Emotion /‬‬ ‫اﺿﻄﺮاب ﺣﺎد ﯾﺸﻤﻞ اﻟﻔﺮد ﻛﻠﮫ وﯾﺆﺛﺮ ﻓﻲ ﺳﻠﻮﻛﮫ وﺧﺒﺮﺗﮫ اﻟﺸﻌﻮرﯾﺔ ووظﺎﺋﻔﮫ‬ ‫اﻟﻔﺴﯿﻮﻟﻮﺟﯿﺔ اﻟﺪاﺧﻠﯿﺔ وھﻮ ﯾﻨﺸﺄ ﻓﻲ اﻷﺻﻞ ﻋﻦ ﻣﺼﺪر ﻧﻔﺴﻲ‪.‬‬ ‫הפרעה רגשית ‪ /‬اﻹﺿﻄﺮاب اﻹﻧﻔﻌﺎﻟﻲ ‪Emotional Disorder /‬‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ اﻹﺿﻄﺮاب اﻟﻨﻔﺴﻲ اﻟﻌﺎطﻔﻲ اﻟﺬي ﯾﺘﻤﯿﺰ ﺑﺎﻻﺧﺘﻼل اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬اﻹﻧﻔﻌﺎﻟﻲ اﻟﺬي‬ ‫ﯾﻈﮭﺮ ﻋﻨﺪ اﻟﻄﻔﻞ أو اﻟﻤﺮاھﻖ وﯾﺘﺴﺒﺐ ﻓﻲ ﺗﻌﻄﻞ ﺗﻘﺪﻣﮫ اﻟﺘﻌﻠﯿﻤﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺪﻣﮫ ااﻟﻨﻤﺎﺋﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺪﻣﮫ‬ ‫ﻓﻲ اﻟﻌﻼﻗﺎت اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ واﻷﺳﺮﯾﺔ‪ ،‬دون أن ﯾﻜﻮن ﻧﺎﺟﻤﺎ ً ﻋﻦ ﺷﺬوذ دﻣﺎﻏﻲ ﻋﻀﻮي‬ ‫واﺿﺢ‪.‬‬ ‫אמפתיה ‪ /‬إﻋﺘﻄﺎف ‪Empathy /‬‬ ‫ﺗﺄﺗﻲ ﺑﻤﻌﻨﻰ أﯾﻀﺎ ً اﻟﺘﻘﻤﺺ اﻟﻌﺎطﻔﻲ او اﺳﺘﺸﻌﺎر‪ ,‬ﻣﻌﻨﺎھﺎ ﻓﮭﻢ ﻣﺸﺎﻋﺮ اﻵﺧﺮﯾﻦ‪ .‬ﺿﻊ‬ ‫ﻗﺪﻣﯿﻚ ﻓﻲ ﻧﻌﻞ اﻵﺧﺮ‪.‬‬ ‫אמפירי ‪ /‬ﺗﺠﺮﯾﺒﻲ ‪Empirical /‬‬ ‫ﺗﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ً اﺧﺘﺒﺎري‪ .‬وھﻨﺎك اﻟﻤﻨﮭﺞ اﻟﺒﺤﺜﻲ اﻟﺘﺠﺮﯾﺒﻲ واﻟﺬي ﯾﻌﺘﺒﺮ وﺳﯿﻠﺔ ﻣﻨﮭﺠﯿﺔ‬ ‫ﻟﻠﺤﺼﻮل ﻋﻠﻰ اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت واﻟﻮﺻﻮل إﻟﻰ اﻟﻤﻌﺮﻓﺔ ﺑﻮاﺳﻄﺔ اﻟﺮﺻﺪ أو اﻟﻤﻼﺣﻈﺔ اﻟﻌﻠﻤﯿﺔ‬ ‫ﺑﺸﻜﻞ ﻣﺒﺎﺷﺮ أو ﻏﯿﺮ ﻣﺒﺎﺷﺮ‪.‬‬ ‫אמפיריציזם ‪ /‬اﻟﺘﺠﺮﯾﺒﯿﺔ ‪Empiricism /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ واﻟﻔﻠﺴﻔﺔ وﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﻤﺬھﺐ اﻟﺘﺠﺮﯾﺒﻲ‪ .‬واﻟﺬي ﯾﺆﻣﻦ‬ ‫ﺑﺎﺧﺘﺒﺎر اﻷﺷﯿﺎء وﺗﺠﺮﯾﺒﮭﺎ‪.‬‬ ‫‪34‬‬

‫אנדוגני ‪ /‬ﺑﺎطﻨﻲ اﻟﻨﻤﻮ ‪Endogenous /‬‬ ‫ﻟﮫ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻋﺪﯾﺪة ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﺑﺎطﻨﻰ اﻟﻨﻤﻮ؛ ذاﺗﻲ اﻟﻨﺸﻮء‪ ,‬داﺧﻠﻲ اﻟﻤﻨﺸﺄ‪ ,‬ذاﺗﻲ اﻟﻨﻤﻮ‪.‬‬ ‫שעה פרטנית ‪ /‬ﺳﺎﻋﺔ ﻣﺴﺎﻋﺪة ﻓﺮدﯾﺔ ‪Enrichment Hour /‬‬ ‫ھﻲ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﻣﺴﺎﻋﺪة ﺗﻌﻠﯿﻤﯿﺔ ﺗﺮﺑﻮﯾﺔ ﺗﻘﺪم ﻟﻠﻄﺎﻟﺐ ﻓﻲ اﻟﻤﺪارس اﻟﻌﺎدﯾﺔ ﺑﺸﻜﻞ ﻓﺮدي‪،‬‬ ‫وﯾﻘﻮم اﻟﻤﻌﻠﻢﺑﺒﻨﺎء اﻟﺨﻄﺔ اﻟﺘﻌﻠﯿﻤﯿﺔ واﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ ﻓﻲ ھﺬه اﻟﺴﺎﻋﺔ وﻓﻘﺎ ً ﻟﺤﺎﺟﺎت اﻟﻄﺎﻟﺐ ووﻓﻘﺎ ً‬ ‫ﻟﻮﺿﻌﮫ اﻟﺘﻌﻠﯿﻤﻲ واﻟﺘﺮﺑﻮي‪.‬‬ ‫שעות תגבור ‪ /‬ﺳﺎﻋﺎت ﻣﺴﺎﻋﺪة ﺻﻔﯿﺔ ‪Enrichment Hours /‬‬ ‫اﻟﻤﺴﺎﻋﺪة اﻟﺼﻔﯿﺔ ھﻲ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﺳﺎﻋﺎت ﻣﺴﺎﻋﺪة إﺿﺎﻓﯿﺔ ﺗﻌﻄﻰ ﻟﻠﺘﻠﻤﯿﺬ اﻟﺬي ﯾﻌﺎﻧﻲ ﻣﻦ‬ ‫ﺻﻌﻮﺑﺎت ﺗﻌﻠﯿﻤﯿﺔ أو ﺗﺄﺧﺮ دراﺳﻲ وﺑﻄﺊ ﺗﻌﻠﯿﻤﻲ‪ .‬وﺗﮭﺪف ھﺬه اﻟﻤﺴﺎﻋﺪة إﻟﻰ إﻏﻼق‬ ‫اﻟﻔﺠﻮة ﺑﯿﻦ اﻟﻄﺎﻟﺐ اﻟﻤﺘﺄﺧﺮ وﺑﺎﻗﻲ اﻟﺼﻒ‪ .‬وﯾﻘﻮم ﺑﮭﺬه اﻟﻤﺴﺎﻋﺪة ﻓﻲ أﻏﻠﺐ اﻷﺣﯿﺎن ﻣﻌﻠﻢ‬ ‫اﻟﻤﻮﺿﻮع‪.‬‬ ‫הרטבת לילה ‪ /‬اﻟﺘﺒﻮل اﻟﻼإرادي ‪Enuresis /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻧﺰول اﻟﺒﻮل ﻻ إرادﯾﺎ ً وﻗﺪ ﯾﺤﺪث ﺧﻼل اﻟﻨﻮم أو اﻟﯿﻘﻈﺔ‪ .‬ﯾﻤﻜﻦ أن‬ ‫ﻧﻘﻮل أن ﻣﻌﻨﺎه ھﻮ ﺗﺒﻮل ﻻ إرادي‪ ،‬ﺑﻠﻞ اﻟﻔﺮاش‪ .‬واﻷﺳﺒﺎب ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﻗﺪ ﺗﻜﻮن ﻋﻀﻮﯾﺔ أو‬ ‫ﻧﻔﺴﯿﺔ‪.‬‬ ‫הגורמים הסביבתיים ‪ /‬اﻟﻌﻮاﻣﻞ اﻟﺒﯿﺌﯿﺔ‪Environmental Factors /‬‬ ‫اﻟﻌﻮاﻣﻞ اﻟﺒﯿﺌﯿﺔ ھﻲ اﻟﻌﻮاﻣﻞ اﻟﺘﻲ ﯾﻌﯿﺶ ﻓﻲ وﺳﻄﮭﺎ اﻷﻧﺴﺎن وﻟﮭﺎ اﻟﺘﺄﺛﯿﺮ ﻋﻠﯿﮫ وﻋﻠﻰ‬ ‫ﺳﻠﻮﻛﮫ وﻧﻤﻮه وﺷﺨﺼﯿﺘﮫ إﯾﺠﺎﺑﺎ ً وﺳﻠﺒﺎ ً‪ ،‬واﻟﺒﯿﺌﺔ ھﻲ اﻷﺷﯿﺎء اﻟ ّﺘﻲ ﻣﻦ ﺣﻮﻟﻨﺎ‪ ،‬واﻟ ّﺘﻲ ﺗﺆﺛ ّﺮ‬ ‫ﻋﻠﻰ ﺑﻘﺎء اﻟﻜﺎﺋﻨﺎت اﻟﺤﯿّﺔ ﻋﻠﻰ ﺳﻄﺢ اﻷرض‪ ،‬واﻟ ّﺘﻲ ﺗﺸﻤﻞ‪ :‬اﻟﻤﺎء‪ ،‬واﻟﮭﻮاء‪ ،‬اﻹﺿﺎءة‪،‬‬ ‫واﻟﺘ ّﺮﺑﺔ‪ ،‬واﻟﻤﻌﺎدن‪ ،‬واﻟﻤﻨﺎخ‪ ،‬اﻟﻤﻜﺎن‪ ،‬واﻷﺷﺨﺎص أﻧﻔﺴﮭﻢ‪ .‬واﻟﺒﯿﺌﺔ اﻟﺘﻲ ﯾﻨﻤﻮ ﻓﯿﮭﺎ اﻷﻧﺴﺎن‬ ‫ﺗﺴﻤﻰ اﻟﺒﯿﺌﺔ اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ أو اﻟﺒﯿﺌﺔ اﻷﺳﺮﯾﺔ‪.‬‬ ‫אפילפסיה ‪ /‬اﻟﺼﺮع ‪Epilepsy /‬‬ ‫ھﻲ اﺧﺘﻼل ﻋﺼﺒﻲ داﺧﻠﻲ ﯾﻨﺘﺞ ﻋﻦ إﺿﻄﺮاب اﻹﺷﺎرات اﻟﻜﮭﺮﺑﺎﺋﯿﺔ ﻓﻲ ﺧﻼﯾﺎ اﻟﺪﻣﺎغ‪.‬‬ ‫واﻟﺨﻠﻞ اﻟﻘﺎﺋﻢ ﻓﻲ اﻟﻌﻤﻠﯿﺔ اﻟﻜﮭﺮﺑﺎﺋﯿﺔ اﻟﺪﻣﺎﻏﯿﺔ ﯾﻨﺸﺄ ﻋﻦ ﺗﺸﻜﻞ ﻣﺎ ﯾﻌﺮف ﺑﺎﻟﺒﺆرة اﻟﺼﱠﺮْ ﻋﯿﺔ‬ ‫واﻟﺘﻲ ﺗﻜﻮن ﻣﺼﺎﺑﺔ وﻣﻨﮭﺎ ﺗﻨﻄﻠﻖ إﺷﺎرة اﻟﺒﺪء وﺗﺘﻌﻤﻢ ﻋﻠﻰ ﻛﺎﻣﻞ اﻟﻨﺸﺎط اﻟﻜﮭﺮﺑﺎﺋﻲ‬ ‫اﻟﺪﻣﺎﻏﻲ واﻟﻌﺮض اﻷﺳﺎﺳﻲ اﻟﺠﺎﻣﻊ ﻟﻜﻞ أﺷﻜﺎل اﻟﺼﱠﺮْ ع ھﻮ ﻓﻘﺪان اﻟﻮﻋﻰ وﻣﺎ ﻗﺪ ﯾﺮاﻓﻘﮫ‬ ‫ﻣﻦ ﺗﺸﻨﺠﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ وﻓﻘﺎ ﻟﻠﺤﺎﻟﺔ وأﺷﮭﺮ أﻧﻮاﻋﮫ ھﻮ اﻟﺼﱠﺮْ ع اﻟﻜﺒﯿﺮ ﺣﯿﺚ ﺗﺤﺪث ﺗﻘﻠﺼﺎت‬ ‫ﺗﺘﺒﻌﮭﺎ رﺟﻔﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﻟﻜﻞ ﻋﻀﻼت اﻟﺠﺴﻢ وﻓﻰ اﻟﺪرﺟﺔ اﻟﺜﺎﻧﯿﺔ ﯾﻜﻮن اﻟﺼﱠﺮْ ع اﻟﺼﻐﯿﺮ ﻋﻨﺪ‬ ‫اﻷطﻔﺎل ﻋﺎدة ﺑﺤﯿﺚ ﯾﻔﻘﺪ اﻟﻤﺼﺎب وﻋﯿﮫ ﻟﻔﺘﺮة ﻗﺼﯿﺮ وﯾﺴﺘﺮدھﺎ ﺑﺴﺮﻋﺔ‪.‬‬ ‫‪35‬‬

‫סייעת צמודה ‪ /‬اﻟﻤﺴﺎﻋِ َﺪة ُ اﻟﻤﺮاﻓﻘﺔ ‪Escort Assistant /‬‬ ‫اﻟﻤﺴﺎﻋِ ﺪَة ُ اﻟﻤﺮاﻓﻘﺔ ھﻲ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ وظﯿﻔﺔ ﺑﺴﺎﻋﺎت ﻣﺨﺼﺼﺔ ﻣﻦ وزارة اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ واﻟﺘﻌﻠﯿﻢ‬ ‫ﻟﻤﺮاﻓﻘﺔ طﺎﻟﺐ ﻣﻦ ذوي اﻹﺣﺘﯿﺎﺟﺎت اﻟﺨﺎﺻﺔ‪ ،‬وﻋﺎدة ً ﺗﻜﻮن ﻓﻲ اﻟﻤﺪارس اﻟﻌﺎدﯾﺔ ﺣﯿﺚ أن‬ ‫اﻟﻄﺎﻟﺐ ﻻ ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ اﻟﺘﻌﺎﻣﻞ ﻣﻊ ظﺮوف اﻟﺼﻒ اﻟﻌﺎدي ﺑﺪون ﻣﺴﺎﻋﺪة اﻟﺪاﺋﻤﺔ‪.‬‬ ‫הערכה‪ /‬اﻟﺘﻘﯿﯿﻢ ‪Evaluation /‬‬ ‫ﻧﺴﺘﻄﯿﻊ أن ﻧﻘﻮل أن اﻟﺘﻘﯿﯿﻢ ھﻮ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ اﻟﻌﻤﻠﯿﺎت اﻟﺘﻲ ﺗﺴﺘﺨﺪم ﺑﻮاﺳﻄﺔ‬ ‫أﺧﺼﺎﺋﯿﯿﻦ ﻣﺘﻤﺮﺳﯿﻦ‪ ،‬ﻟﻠﺘﻮﺻﻞ إﻟﻰ ﺗﺼﻮرات واﻧﻄﺒﺎﻋﺎت واﺗﺨﺎذ ﻗﺮارات ﺗﺘﻌﻠﻖ ﺑﺸﺨﺺ‬ ‫ﻣﺎ‪ .‬وﯾﺘﻀﻤﻦ اﻟﺘﻘﯿﯿﻢ أﺳﺎﻟﯿﺐ وأدوات ﻣﺘﻨﻮﻋﺔ ﯾﻌﺘﻤﺪ ﺑﻌﻀﮭﺎ أﺣﯿﺎﻧﺎ ً ﻋﻠﻰ اﻟﻘﯿﺎس اﻟﻜﻤﻲ‬ ‫)ﻣﺜﻞ درﺟﺎت اﻟﺘﺤﺼﯿﻞ‪ ،‬واﻟﺬﻛﺎء واﻹﺳﺘﻌﺪادات(‪ .‬واﻟﺒﻌﺾ اﻵﺧﺮ ﯾﻌﺘﻤﺪ ﻋﻠﻰ اﻟﺘﻘﺪﯾﺮات‬ ‫اﻟﻜﯿﻔﯿﺔ واﻷﺣﻜﺎم اﻟﻮﺻﻔﯿﺔ )ﻣﺜﻞ ﺗﻘﯿﯿﻢ إﺳﺘﻤﺎرات اﻟﻘﺒﻮل واﻟﻤﻘﺎﺑﻠﺔ اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ(‪ ،‬وﻛﺬﻟﻚ‬ ‫اﻟﻤﻼﺣﻈﺔ اﻻﻛﻠﯿﻨﯿﻜﯿﺔ‪ ،‬وﺗﻘﺪﯾﺮات اﻟﻤﻌﻠﻤﯿﻦ ﻟﻠﻄﻼب وﺑﺎﻟﻌﻜﺲ‪.‬‬ ‫הילד החריג ‪ /‬طﻔﻞ ﻏﯿﺮ ﻋﺎدي ‪Exceptional Child /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ اﻟﻄﻔﻞ ذي اﻹﺣﺘﯿﺎﺟﺎت اﻟﺨﺎﺻﺔ‪ .‬وﯾﻌﺮف اﻟﻄﻔﻞ اﻟﻐﯿﺮ ﻋﺎدي ﺑﺄﻧﮫ‬ ‫ذﻟﻚ اﻟﻄﻔﻞ اﻟﺬي ﯾﻨﺤﺮف اﻧﺤﺮاﻓﺎ ً ﻣﻠﺤﻮظﺎ ً ﻋﻤﺎ ﻧﻌﺘﺒﺮه ﻋﺎدﯾﺎ ً ﺳﻮاء ﻣﻦ اﻟﻨﺎﺣﯿﺔ اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ أو‬ ‫اﻹﻧﻔﻌﺎﻟﯿﺔ أو اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ أو اﻟﺠﺴﻤﯿﺔ ﺑﺤﯿﺚ ﯾﺴﺘﺪﻋﻲ ھﺬا اﻹﻧﺤﺮاف اﻟﻤﻠﺤﻮظ ﻧﻮﻋﺎ ً ﻣﻦ‬ ‫اﻟﺨﺪﻣﺎت اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ ﯾﺨﺘﻠﻒ ﻋﻤﺎ ﯾﻘﺪم ﻟﻸطﻔﺎل اﻟﻌﺎدﯾﯿﻦ‪.‬‬ ‫)ראַותָ נוּת( ‪ /‬إﺳﺘﻌﺮاء ‪Exhibitionism /‬‬ ‫אקסהיביציוניזם ַ‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﺿﻄﺮاب ﻧﻔﺴﻲ ﯾﻘﻮم ﺑﮫ اﻟﻤﺮﯾﺾ ﺑﻌﺮض ﻧﻔﺴﮫ او ﻓﻀﺢ ﻧﻔﺴﮫ‬ ‫وﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ أﯾﻀﺎ ً ﻋﺮﺿﺎﻧﯿﺔ اﻓﺘﻀﺎﺣﯿﺔ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺮاﺿﯿﺔ‪.‬‬ ‫אקסוגני ‪ /‬ﺧﺎرﺟﻲ اﻟﻨﺸﺄة ‪Exogenous /‬‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮭﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ اﻟﻤﺆﺛﺮات اﻟﺨﺎرﺟﯿﺔ أو ﺧﺎرﺟﻲ اﻟﻤﻨﺸﺄ‪ ،‬ﻧﺎﺷﺊ ﻣﻦ اﻟﺨﺎرج أي ﺗﻌﻮد‬ ‫اﻷﺳﺒﺎب واﻟﻌﻮاﻣﻞ إﻟﻰ ﻣﺼﺎدر ﺧﺎرج اﻟﺠﺴﻢ‪.‬‬

‫‪36‬‬

‫הכחדה ‪ /‬إطﻔﺎء ‪Extinction /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ إﻧﻄﻔﺎء اﻟﺴﻠﻮك واﺧﺘﻔﺎءه‪ .‬وذﻟﻚ ﯾﺤﺪث ﻓﻲ ﺣﺎﻻت ﺗﺮك‬ ‫ﺗﻌﺰﯾﺰ اﻟﺴﻠﻮك‪ .‬إذا ﺗﺮﻛﻨﺎ ﺗﻌﺰﯾﺰ وﺗﺸﺠﯿﻊ ﺳﻠﻮك ﻣﺎ ﻗﺪ ﯾﺤﺪث ﻟﮫ إطﻔﺎء‪.‬‬ ‫אקסטרוברסיה ‪ /‬اﻧﺒﺴﺎطﻲ‪Extraversion /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ واﻟﺸﺨﺼﯿﺔ ﯾﻌﻨﻲ إﺟﺘﻤﺎﻋﻲ واﻧﻔﺘﺎﺣﻲ وﻣﻨﺒﺴﻂ ﺗﺠﺎه اﻵﺧﺮﯾﻦ‬ ‫وﺗﺠﺎه اﻟﺘﻌﺎﻣﻞ ﻣﻌﮭﻢ‪ .‬ھﻮ ﻋﻜﺲ اﻻﻧﻄﻮاﺋﻲ وھﻮ ﺷﺨﺺ ﻣﺮح ﯾﺤﺐ اﻵﺧﺮﯾﻦ وﯾﺘﻔﺎﻋﻞ‬ ‫ﻣﻌﮭﻢ‪ .‬ﺻﻔﺔ ﻓﻲ اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ‪.‬‬ ‫תיאום עין – יד ‪ /‬ﻣﻼﺋﻤﺔ اﻟﻌﯿﻦ ‪ -‬ﯾﺪ ‪Eye-Hand Coordination /‬‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮭﺎ اﻟﻤﻼﺋﻤﺔ ﻣﺎ ﺑﯿﻦ اﻟﻌﯿﻦ وﺣﺮﻛﺔ اﻟﯿﺪ‪ .‬وھﺬا أﻣﺮ ﺷﺪﯾﺪ اﻷھﻤﯿﺔ ﻓﻲ ﻋﻤﻠﯿﺔ ﺗﻌﻠﻢ‬ ‫اﻟﻜﺘﺎﺑﺔ‪ .‬واﻷطﻔﺎل اﻟﺬﯾﻦ ﯾﻌﺎﻧﻮن ﻣﻦ ﺻﻌﻮﺑﺎت ﻓﻲ ھﺬا اﻟﻤﺠﺎل ﯾﺼﻌﺐ ﻋﻠﯿﮭﻢ ﺗﻌﻠﻢ اﻟﻜﺘﺎﺑﺔ‬ ‫وﻛﻞ ﻣﺎ ﯾﺘﻌﻠﻖ ﺑﺎﻟﻮرﻗﺔ واﻟﻘﻠﻢ‪.‬‬

‫‪37‬‬

‫)‪(F‬‬

‫בדוי ‪ /‬زاﺋﻒ ‪False /‬‬ ‫ﯾﺴﺘﺨﺪم ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻟﻠﺪﻻﻟﺔ ﻋﻠﻰ اﻻﺳﻢ اﻟﻐﯿﺮ ﺣﻘﯿﻘﻲ وﺧﺎﺻﺔ ﻋﻨﺪﻣﺎ ﯾﻌﺮض اﻟﺒﺎﺣﺚ‬ ‫ﻗﺼﺔ ﻣﺎ وﯾﺬﻛﺮ اﺳﻢ ﺷﺨﺺ ﻓﯿﺸﯿﺮ ﺑﮭﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ اﻟﻰ أن اﻹﺳﻢ ﻟﯿﺲ ﺣﻘﯿﻘﻲ‪.‬‬ ‫פנטזיה ‪ /‬ﺧﯿﺎل ﺟﺎﻣﺢ ‪Fantasy /‬‬ ‫اﻟﻔﺎﻧﺘﺎزﯾﺎ ﻣﺄﺧﻮذة ﻣﻦ ﻛﻠﻤﺔ ‪ Fantastic‬ﺑﺎﻻﻧﺠﻠﯿﺰﯾﺔ واﻟﺘﻲ ﻣﻌﻨﺎھﺎ ﺑﺎﻟﻌﺮﺑﯿﺔ اﻟﺸﻲء‬ ‫اﻟﺨﺮاﻓﻲ اﻟﺨﯿﺎﻟﻲ اﻟﻐﺎﯾﺔ ﻓﻲ اﻟﺮوﻋﺔ أى أﻧﮭﺎ ﺷﻰء ﻣﻦ ﻧﺴﺞ اﻟﺨﯿﺎل وﻻ ﺗﺤﺪث ﻓﻰ اﻟﺤﻘﯿﻘﺔ‪.‬‬ ‫פחד ‪ /‬اﻟﺨﻮف ‪Fear /‬‬ ‫ﻋرّف ﻋﻠﻣﺎء اﻟﻧﻔس اﻟﺧوف ﺑﺄﻧّﮫ ﺷﻌور ﯾُﺻﯾب ﻋﻘل اﻹﻧﺳﺎن اﻟﻣﺗرﻗب ﻟﺣدوث أﻣر ﺳﻠﺑﻲّ‬ ‫ﻟﮫ ﻣن ﺧطر ﻣﻌﯾن‪ ،‬وﻗد ﯾﻛون ھذا اﻟﺷﻌور ﺣﻘﯾﻘﯾﺎ ً‪ ،‬أو ﻣﺟرد ﺧﯾﺎل ووھم ﻻ وﺟود ﻟﮫ‪.‬‬ ‫תחושה ‪ /‬إﺣﺴﺎس ‪Feeling /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻣﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﻤﺸﺎﻋﺮ واﻟﻌﺎطﻔﺔ واﻹﺣﺴﺎس واﻟﺸﻌﻮر‪.‬‬ ‫סף התחושה ‪ /‬ﻋﺘﺒﺔ اﻟﺸﻌﻮر‪Feeling Threshold /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻌﻨﻲ اﻟﻤﺪى اﻟﺬي ﯾﺘﺤﻤﻞ ﻓﯿﮫ اﻹﻧﺴﺎن اﻹﺣﺴﺎس واﻟﻤﺸﺎﻋﺮ‪ .‬اﻟﻤﺴﺘﻮى اﻟﻌﺎدي‬ ‫ﻟﻠﺘﺄﺛﺮ‪.‬‬ ‫דמות ‪ /‬ﺷﺨﺼﯿﺔ ‪Figure /‬‬ ‫وﺗﻌﻨﻲ ﺑ ِﻨْ ﯿ َﺔ ‪ ,‬ﺗ َﻘْﻄِ ﯿﻊ‪ ,‬ﺗ َﻜْﻮِﯾﻦ‪ ,‬ﺟِ ﺴْﻢ‪ ,‬رَ ﺳْﻢ ‪.‬‬ ‫‪Fine Motor Skills‬‬ ‫מוטוריקה עדינה ‪ /‬اﻟﺤﺮﻛﺎت اﻟﺪﻗﯿﻘﺔ‬ ‫ھﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ اﻟﺤﺮﻛﺎت اﻟﻤﻌﺘﻤﺪة ﻋﻠﻰ اﻟﻌﻀﻼت اﻹرادﯾﺔ اﻟﺼﻐﯿﺮة وﺧﺼﻮﺻﺎ ً ﻓﻲ‬ ‫اﻟﯿﺪﯾﻦ‪ ،‬وھﺬه اﻟﺤﺮﻛﺎت ﻗﺪ ﺗﻜﻮن ﺑﺴﯿﻄﺔ أو ﻣﻌﻘﺪة‪ ،‬ﻣﻌﺘﻤﺪة ﻋﻠﻲ اﻹدراك اﻟﺤﺴﻲ ﻟﻌﻤﻞ ﻣﺎ‪،‬‬ ‫وﻗﺪ ﯾﺤﺘﺎج اﻟﻌﻤﻞ إﻟﻰ وﺟﻮد اﻟﻨﻈﺮ وﺗﻄﻮره ﻟﻠﻘﯿﺎم ﺑﮭﺬه اﻟﺤﺮﻛﺎت‪ .‬ﯾﺸﺎر ﺑﮫ إﻟﻰ اﻟﺤﺮﻛﺎت‬ ‫‪38‬‬

‫اﻟﻤﺸﺘﻤﻠﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﺠﻤﻮﻋﺎت اﻟﻌﻀﻠﯿﺔ اﻟﺼﻐﯿﺮة واﻟﻤﻮﺟﻮدة ﺑﺼﻮرة أﺳﺎﺳﯿﺔ ﻓﻲ اﻟﯿﺪﯾﻦ‪.‬‬ ‫وﺗﺸﺘﺮك اﻟﻤﮭﺎرات اﻟﺤﺮﻛﯿﺔ اﻟﺪﻗﯿﻘﺔ ﻓﻲ اﻟﺮﺳﻢ‪ ،‬اﻟﻜﺘﺎﺑﺔ‪ ،‬اﻟﻘﺺ‪ ،‬اﻟﺦ‪ ..‬وﻋﻠﻰ اﻟﻌﻜﺲ ﻣﻦ‬ ‫ذﻟﻚ أﻧﻈﺮ اﻟﺤﺮﻛﺎت اﻟﻜﺒﯿﺮة‪.‬‬ ‫קיבעון ‪ /‬اﻟﺘﺜﺒﯿﺖ ‪Fixation /‬‬ ‫ھﻮ اﻟﻤﻔﮭﻮم اﻟﺬي أورده ﻓﺮوﯾﺪ ﻓﻲ ﻧﻈﺮﯾﺔ اﻟﺘﺤﻠﯿﻞ اﻟﻨﻔﺴﻲ وﯾﻌﻨﻲ ﺗﻮﻗﻒ ﻧﻤﻮ اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ‬ ‫ﻋﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﻦ ﻣﺮاﺣﻞ اﻟﻨﻤﻮ وذﻟﻚ ﻋﻨﺪ وﺟﻮد ﺻﻌﻮﺑﺔ أو ﺻﺮاع ﻓﻲ ﺣﯿﺎة اﻟﺸﺨﺺ‬ ‫ﻧﺎﺗﺠﺔ ﻋﻦ زﯾﺎدة اﻹﺣﺒﺎط‪.‬‬ ‫גמישות ‪ /‬اﻟﻤﺮوﻧﺔ ‪Flexibility /‬‬ ‫ھﻲ ﻗﺪرة ﻋﻘﻠﯿﺔ ﺗﻌﻨﻲ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻟﺤﺎﻟﺔ اﻟﺬھﻨﯿﺔ ﺑﺘﻐﯿﺮ اﻟﻤﻮاﻗﻒ‪ .‬وھﻲ ﺗﺄﺗﻲ ﻋﻜﺲ‬ ‫اﻟﺠﻤﻮد‪.‬‬ ‫שכיחה ‪ /‬اﻟﻨﺴﯿﺎن‪Forgetfulness /‬‬ ‫ﺗﻌﻨﻲ ﻋﺪم اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ إﺳﺘﺮﺟﺎع اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت اﻟﻤﺨﺰﻧﺔ ﻓﻲ اﻟﺬاﻛﺮة‪ .‬واﻟﻨﺴﯿﺎن ﻟﯿﺲ دﻟﯿﻼ ً‬ ‫ﻋﻠﻰ أن اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت ﻣﺤﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻞ ﻗﺪ ﺗﻜﻮن اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت ﻣﻮﺟﻮدة وﻟﻜﻦ ﯾﺼﻌﺐ إﺳﺘﺮﺟﺎﻋﮭﺎ‪.‬‬ ‫אסוציאציה חופשית ‪ /‬ﺗﺪاﻋﻲ اﻷﻓﻜﺎر‪Free Association /‬‬ ‫ﯾﺴﻤﻰ أﺣﯿﺎﻧﺎ ً ﺑﺎﻟﺘﺪاﻋﻲ اﻟﺤﺮ‪ .‬وﻣﻌﻨﺎه اﻧﻄﻼق اﻷﻓﻜﺎر ﺑﺸﻜﻞ ﻋﻔﻮي وﺣﺮ دون ﺗﻮﺟﯿﮫ‪.‬‬ ‫הקפאה ‪ /‬ﺗﺠﻤﺪ ‪Freeze /‬‬ ‫وھو ﻣﺻطﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠم اﻟﻧﻔس واﻟﺳﻠوك ﯾﺷﯾر إﻟﻰ ﻋدم اﻟﻘدرة ﻋﻠﻰ اﻟﺗﺣرك‪ .‬اﻹﺻﺎﺑﺔ‬ ‫ﺑﺎﻟﺟﻣود وﻣﺎ ﯾﺷﺎﺑﮫ اﻟﺷﻠل‪.‬‬ ‫האונה הקדמית ‪ /‬اﻟﻔﺺ اﻟﺠﺒﮭﻲ‪Frontal Lobe‬‬ ‫ھﻮ اﻟﺠﺰء اﻷﻣﺎﻣﻲ ﻣﻦ اﻟﺪﻣﺎغ‪ ،‬وﺗﻘﻊ ﻓﯿﮫ ﻣﺮاﻛﺰ اﻟﺤﺮﻛﺎت اﻹرادﯾﺔ واﻟﺸﺨﺼﯿﺔ‪ ،‬وﺑﻌﺾ‬ ‫اﻟﻤﺮاﻛﺰ اﻟﺘﻲ ﺗﺨﺺ اﻟﺬاﻛﺮة واﻟﻨﻄﻖ‪ ،‬وﯾﻘﻊ ﻣﺮﻛﺰ اﻟﻨﻄﻖ أﯾﻀﺎ ﻓﻲ ھﺬا اﻟﻔﺺ‪ ،‬وﻓﯿﮫ أﯾﻀﺎ‬ ‫ﺗﻘﻊ اﻟﻤﻨﻄﻘﺔ اﻟﻤﺴﺌﻮﻟﺔ ﻋﻦ اﻟﻜﻼم واﻟﺘﻲ ﺗﺴﻤﻰ ﻣﻨﻄﻘﺔ ﺑﺮوﻛﺎ وﺗﻘﻊ ﻓﻲ ﻧﺼﻒ ﻛﺮة اﻟﺪﻣﺎغ‬ ‫اﻷﯾﺴﺮ وھﺬه اﻟﻤﻨﻄﻘﺔ ﻗﺮﯾﺒﺔ ﻣﻦ اﻟﻤﻨﻄﻘﺔ اﻟﺤﺮﻛﯿﺔ اﻟﻤﺴﺌﻮﻟﺔ ﻋﻦ اﻟﺤﻨﺠﺮة واﻟﻠﺴﺎن واﻟﺸﻔﺎه‪،‬‬ ‫أي اﻟﻤﻨﺎطﻖ اﻟﺜﻼث اﻟﻀﺮورﯾﺔ ﻟﻠﻜﻼم‪ .‬وﯾﻌﺘﻘﺪ أن اﻟﻤﺸﺎﻛﻞ ﺗﺤﻞ ﻓﻲ ھﺬا اﻟﻔﺺ وﻟﮭﺬا‬ ‫اﻟﺴﺒﺐ ﻧﺮاھﺎ أﻛﺜﺮ ﺗﻄﻮرا ً ﻓﻲ اﻹﻧﺴﺎن ﻋﻤﺎ ھﻮ ﻋﻠﯿﮫ ﻓﻲ اﻟﺤﯿﻮاﻧﺎت اﻷﺧﺮى‪ ،‬أﯾﻀﺎ ﻓﯿﮫ‬ ‫ﺗﻮﺟﺪ اﻟﺨﻼﯾﺎ اﻟﻌﺼﺒﯿﺔ اﻟﻤﺴﺌﻮﻟﺔ ﻋﻦ اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻌﺎطﻔﻲ وﺑﻌﺾ اﻟﻨﺸﺎطﺎت اﻟﻼإرادﯾﺔ‪.‬‬

‫‪39‬‬

‫תיסכול ‪ /‬اﻹﺣﺒﺎط ‪Frustration /‬‬ ‫اﻹﺣﺒﺎط ھﻮ ﺷﻌﻮر ﻧﻔﺴﻲ ﺳﻲء ﯾﻼزم ﺻﺎﺣﺒﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ اﻟﻔﺸﻞ أو ﺗﻜﺮار اﻟﻔﺸﻞ ﻓﻲ أﯾﺔ أﻣﻮر‬ ‫أو أﻋﻤﺎل ﯾﻘﻮم ﺑﮭﺎ‪ .‬وھﻮ ﺣﺎﻟﺔ ﻣﻦ اﻟﺘﺄزم اﻟﻨﻔﺴﻲ ﺗﻨﺸﺄ ﻋﻦ ﻣﻮاﺟﮭﺔ اﻟﻔﺮد ﻟﻌﺎﺋﻖ ﯾﺤﻮل دون‬ ‫إﺷﺒﺎع داﻓﻊ أو ﺣﺎﺟﺔ ﻣﻠﺤﺔ أو ﺗﺤﻘﯿﻖ ھﺪف ﻣﺤﺪد واﻹﺣﺒﺎط ﯾﺤﺪث ﻟﻠﺠﻤﺎﻋﺔ ﻛﻤﺎ ﯾﺤﺪث‬ ‫ﻟﻠﻔﺮد‪.‬‬ ‫סף תסכול ‪ /‬ﻋﺘﺒﺔ اﻹﺣﺒﺎط ‪Frustration Threshold /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻗﺪرة ﺗﺤﻤﻞ اﻹﺣﺒﺎط‪.‬‬ ‫פונקציונליזם ‪ /‬وظﺎﺋﻔﯿﺔ ‪Functionalism /‬‬ ‫ﻣﺻطﻠﺢ ﻓﻠﺳﻔﻲ ﯾﺷﯾر إﻟﻰ ﻣﻌﻧﻰ اﻹﻧﺗﻔﺎﻋﯾﺔ‪ ,‬اﻟﻧزﻋﺔ اﻟوظﯾﻔﯾﺔ‪.‬‬

‫‪40‬‬

‫)‪(G‬‬

‫משחק ‪ /‬ﻟﻌﺒﺔ ‪Game /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﺗﻤﺜﯿﻞ اﻟﻮاﻗﻊ ﺑﺎﻟﻠﻌﺐ‪ .‬وﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻛﻞ ﻣﺎ ﯾﻘﻠﺪ اﻟﻮاﻗﻊ ﻣﻦ أﺷﯿﺎء أو أﻓﻌﺎل‪.‬‬ ‫הומוסקסואל ‪ /‬ﻣﺜﻠﻲ اﻟﺠﻨﺲ ‪Gay /‬‬ ‫وﯾﻌﻨﻲ اﻟﺮﻏﺒﺔ واﻟﻤﯿﻞ اﻟﺠﻨﺴﻲ إﻟﻰ اﻟﺠﻨﺲ اﻟﻤﻤﺎﺛﻞ‪.‬‬ ‫מין ‪/‬ﺟﻨﺲ ‪Gender /‬‬ ‫وھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻛﻞ ﻣﺎ ﻟﮫ ﻋﻼﻗﺔ ﺑﺎﻟﺠﻨﺲ‪ ,‬وﯾﺸﯿﺮ أﯾﻀﺎ إﻟﻰ اﻟﻨﻮع اﻟﺠﻨﺴﻲ‬ ‫ﻟﻺﻧﺴﺎن )ذﻛﺮ أم اﻧﺜﻰ(‪.‬‬ ‫‪Gender Identity Disorder‬‬ ‫הפרעת זהות מינית ‪ /‬اﺿﻄﺮاب اﻟﮭﻮﯾﺔ اﻟﺠﻨﺴﯿﺔ‬ ‫وھﻮ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﯾﻄﻠﻘﮫ أطﺒﺎء وﻋﻠﻤﺎء اﻟﻨﻔﺲ واﻟﻔﺰﯾﻮﻟﻮﺟﯿﻮن ﻋﻠﻰ اﻷﺷﺨﺎص اﻟﺬﯾﻦ ﯾﻌﺎﻧﻮن‬ ‫ﻣﻦ ﺣﺎﻟﺔ ﻣﻦ اﻟﻼ ارﺗﯿﺎح أو اﻟﻘﻠﻖ ﺣﻮل ﻧﻮع اﻟﺠﻨﺲ اﻟﺬي وﻟﺪوا ﺑﮫ‪.‬‬ ‫הכללה ‪ /‬ﺗﻌﻤﯿﻢ ‪Generalization /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻋﻨﺪﻣﺎ ﯾﻘﻮم اﻟﻄﻔﻞ ﺑﺘﻌﻤﯿﻢ اﻟﺴﻠﻮك ﻋﻠﻰ ﺳﻠﻮﻛﯿﺎت‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﮫ‪ .‬ﻋَﻤﱠﻢَ اﻟﺸﻲء‪ :‬ﺟﻌﻠﮫ ﻋﺎم‪ .‬وﺗﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ً إﺟْ ﻤﺎل ؛ إطْﻼق‪.‬‬ ‫גאון ‪ /‬ﻋﺒﻘﺮي ‪Genius /‬‬ ‫ﺗﻌﻨﻲ اﻟﻤﯿﺰة واﻟﻤﻮھﺒﺔ واﻟﺬﻛﺎء ﻣﻦ ﺣﯿﺚ اﻟﻜﻢ و اﻟﻜﯿﻒ و اﻟﻨﻮع‪ .‬ﯾﺤﺼﻞ ﻋﻠﻰ أﻋﻠﻰ‬ ‫درﺟﺎت اﻟﺬﻛﺎء وﻓﻘﺎ ً ﻻﺧﺘﺒﺎرات اﻟﺬﻛﺎء‪.‬‬ ‫גנוטיפ ‪ /‬اﻟﻨﻤﻂ اﻟﺠﯿﻨﻲ ‪Genotype /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﺠﯿﻨﺎت واﻟﻮراﺛﺔ ﯾﺸﺮ إﻟﻰ اﻟﻨﻤﻂ واﻟﻨﻮع اﻟﺠﯿﻨﻲ‪.‬‬ ‫גשטלט ‪ /‬ﺟﺸﺘﺎﻟﺖ ‪Gestalt /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﺗﺠﺎه ﻣﻦ اﺗﺠﺎھﺎت ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ واﻟﺬي ﯾﺆﻣﻦ أن اﻟﺪﻣﺎغ‬ ‫ﯾﺪرك اﻷﺷﯿﺎء ﺑﺎﻟﻜﻠﯿﺔ‪ ,‬ﻣﻦ اﻟﻜﻞ إﻟﻰ اﻟﺠﺰء‪.‬‬ ‫‪41‬‬

‫ג'סטות‪ /‬اﻹﯾﻤﺎءات ‪Gestures /‬‬ ‫ھﻲ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﻛﻞ ﻣﺎ ﯾﺼﺪر ﻋﻦ اﻟﺸﺨﺺ ﻣﻦ ﺗﻌﺒﯿﺮات وﺗﻠﻤﯿﺤﺎت‪ ،‬ﻛﺤﺮﻛﺔ اﻟﯿﺪﯾﻦ‬ ‫واﻟﺠﺴﻢ واﻟﺮأس وأﺣﯿﺎﻧﺎ ً ﺣﺮﻛﺎت اﻟﻮﺟﮫ‪ .‬وذﻟﻚ ﺑﮭﺪف اﻟﺘﻌﺒﯿﺮ ﻋﻦ ﺣﺎﺟﺔ أو ﺷﻲء‬ ‫ﻣﺎ‪ .‬واﻹﯾﻤﺎءات ﺗﮭﺪف إﻟﻰ اﻟﺘﻮاﺻﻞ ﻣﻊ اﻟﻐﯿﺮ وﺗﻜﺜﺮ ﻓﻲ ﺣﺎﻻت اﻟﻤﺸﺎﻛﻞ اﻟﻜﻼﻣﯿﺔ‪.‬‬ ‫מתנה ‪ /‬ھﺪﯾﺔ ‪Gift /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻌﻨﻲ ﻛﻞ ﻣﺎ ﯾﻘﺪم ﻣﻦ اﻷﺷﯿﺎء إﻛﺮاﻣًﺎ وﺗﻮددًا أو إﺳﮭﺎم ﻓﻲ ﻓﺮح‪.‬‬ ‫מחונן ‪ /‬اﻟﻤﻮھﻮب ‪Gifted /‬‬ ‫اﻟﻄﺎﻟﺐ اﻟﻤﻮھﻮب ھﻮ اﻟﺬي ﯾﻈﮭﺮ ﺑﻌﺾ ﻣﻦ اﻟﻘﺪرات واﻻﺳﺘﻌﺪادات اﻟﺘﺎﻟﯿﺔ ﻣﻨﻔﺮدة أو‬ ‫ﻣﺠﺘﻤﻌﺔ‪ :‬ﻗﺪرة ﻋﻘﻠﯿﺔ ﻋﺎﻣﺔ‪ ،‬إﺳﺘﻌﺪاد ﺗﻌﻠﯿﻤﻲ ﺧﺎص‪ ،‬ﺗﻔﻜﯿﺮ إﻧﺘﺎﺟﻲ أو إﺑﺪاﻋﻲ‪ ،‬ﻗﺪرة ﻗﯿﺎدﯾﺔ‬ ‫إﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯿﺔ‪ ،‬إﺳﺘﻌﺪاد ﻓﻨﻲ ﺑﺼﺮي أو أداﺋﻲ‪ ،‬ﻗﺪرة ﺣﺴﯿﺔ ﺣﺮﻛﯿﺔ‪ .‬وﯾﻌﺮف اﻷﺧﺼﺎﺋﯿﻮن‬ ‫اﻟﻨﻔﺴﯿﻮن اﻷطﻔﺎل اﻟﻤﻮھﻮﺑﯿﻦ ﻋﻠﻰ أﻧﮭﻢ أذﻛﯿﺎء أو ﻋﺒﺎﻗﺮة أو ﻧﻮاﺑﻎ‪ .‬وﺑﻌﺾ اﻟﺪراﺳﺎت ﺗﻔﯿﺪ‬ ‫أن اﻟﻘﺪرة اﻟﺒﺪﻧﯿﺔ ﻟﻠﻄﻔﻞ اﻟﻤﻮھﻮب ﺗﻜﻮن ﻗﻮﯾﺔ ﻣﻘﺎرﻧﺔ ﻣﻊ اﻷطﻔﺎل اﻟﻌﺎدﯾﯿﻦ‪ .‬وﺗﺬھﺐ‬ ‫ﻣﺪرﺳﺔ اﻟﺠﺸﺘﺎﻟﺖ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ إﻟﻰ أن اﻟﻤﺒﺪع اﻟﻤﻮھﻮب‪ ،‬ھﻮ ذﻟﻚ اﻟﻔﺮد اﻟﻘﺎدر ﻋﻠﻰ‬ ‫إﻋﺎدة دﻣﺞ اﻟﻤﻌﺎرف واﻷﻓﻜﺎر ﺑﺸﻜﻞ ﺟﺪﯾﺪ‪ .‬وﯾﺮى ﺑﻌﺾ اﻷﺧﺼﺎﺋﯿﯿﻦ اﻟﻨﻔﺴﯿﯿﻦ ﺑﺄن ﻓﺌﺔ‬ ‫اﻟﻌﺒﺎﻗﺮة ھﻢ ذوو اﻟﺬﻛﺎء اﻟﻤﺮﺗﻔﻊ اﻟﺘﻲ ﺗﺼﻞ ﻧﺴﺒﺘﮭﻢ إﻟﻰ ‪ 145‬درﺟﺔ ﻓﻲ إﺧﺘﺒﺎرات اﻟﺬﻛﺎء‪.‬‬ ‫גלובלי ‪ /‬ﺷﺎﻣﻞ ‪Global /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﻌﻤﻮﻣﯿﺔ واﻹﺟﻤﺎﻟﯿﺔ واﻟﺸﻤﻮل‪.‬‬ ‫גרפוֹלוֹגִ יָה ‪ /‬ﻋﻠﻢ اﻟﺨﻄﻮط ‪Graphology /‬‬ ‫ָ‬ ‫وھﻮ اﻟﻌﻠﻢ اﻟﺬي ﯾﺨﺘﺺ ﻓﻲ ﺗﺤﻠﯿﻞ وﺗﺼﻤﯿﻢ اﻟﺨﻄﻮط‪.‬‬ ‫גרפופוביה ‪ /‬رھﺎب اﻟﻜﺘﺎﺑﺔ ‪Graphophobia /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﺿﻄﺮاب اﻟﺨﻮف اﻟﻐﯿﺮ طﺒﯿﻌﻲ ﻣﻦ اﻟﻜﺘﺎﺑﺔ‪.‬‬

‫‪42‬‬

‫‪Gross Motor Skills‬‬ ‫מוטוריקה גסה ‪ /‬اﻟﺤﺮﻛﺎت اﻟﻐﻠﯿﻈﺔ‬ ‫ھﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ اﻟﺤﺮﻛﺎت اﻟﻤﻌﺘﻤﺪة ﻋﻠﻰ اﻟﻌﻀﻼت اﻟﻜﺒﺮى‪ ،‬ﻓﻤﻊ اﻟﻨﻤﻮ اﻟﻌﺼﺒﻲ ﻟﮭﺬه‬ ‫اﻟﻌﻀﻼت‪ ،‬اﻟﻤﺘﺪرج ﻣﻦ اﻟﺮأس إﻟﻰ اﻟﺼﺪر واﻟﺒﻄﻦ ﺛﻢ اﻷطﺮاف‪ ،‬ﯾﻤﻜﻦ ﻟﮭﺬه اﻟﻌﻀﻼت‬ ‫اﻟﻘﯿﺎم ﺑﺎﻟﺤﺮﻛﺎت اﻟﺘﻮاﻓﻘﯿﺔ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺔ ﻣﻮزوﻧﺔ‪ ،‬ﺣﯿﺚ ﯾﻜﻮن ھﻨﺎك اﻧﻘﺒﺎض ﻟﻤﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ‬ ‫اﻟﻌﻀﻼت وﻓﻲ ﻧﻔﺲ اﻟﻮﻗﺖ إرﺗﺨﺎء ﻟﻠﻌﻀﻼت اﻟﻤﻌﺎﻛﺴﺔ ﻟﮭﺎ‪ ،‬وﻣﻦ اﻷﻣﺜﻠﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﺤﺮﻛﺎت‬ ‫اﻟﻐﻠﯿﻈﺔ‪ ،‬اﻟﻘﻔﺰ‪ ،‬اﻟﺠﻠﻮس‪ ،‬اﻟﻤﺸﻲ‪.‬‬ ‫קבוצה ‪ /‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ‪Group /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﺷﺨﺼﯿﻦ أو أﻛﺜﺮ ﯾﺘﻮاﺟﺪن وﯾﺸﺎرﻛﻮن ﻓﻲ ﺷﻲء ﻣﺎ‪.‬وﯾﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ﻛﺘﻠﺔ‪.‬‬ ‫דינמיקה קבוצתית‪ /‬دﯾﻨﺎﻣﯿﺎت اﻟﺠﻤﺎﻋﺔ ‪Group Dynamics /‬‬ ‫ھﻲ أﺣﺪ ﻓﺮوع ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻻﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ‪ ،‬وﻣﻮﺿﻮﻋﮭﺎ اﻟﺮﺋﯿﺴﻲ ھﻮ اﻟﺪراﺳﺔ اﻟﻌﻠﻤﯿﺔ‬ ‫ﻟﻠﺠﻤﺎﻋﺎت اﻟﺼﻐﯿﺮة ‪ ،‬ﻣﻦ ﺣﯿﺚ ﺗﻜﻮﯾﻨﮭﺎ ‪ ،‬وﻧﻤﻮھﺎ ‪ ،‬وﻧﺸﺎطﮭﺎ ‪ ،‬إﻧﺘﺎﺟﮭﺎ ‪ ،‬وأداﺋﮭﺎ‬ ‫ﻟﻮظﺎﺋﻔﮭﺎ اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ‪ ،‬ﺑﮭﺪف اﻟﺘﻮﺻﻞ إﻟﻰ اﻟﻘﻮاﻧﯿﻦ اﻟﻌﻠﻤﯿﺔ اﻟﻤﻨﻈﻤﺔ ﻟﮭﺬه اﻟﺠﻮاﻧﺐ ‪ ،‬ﻣﺎﯾﺮﺗﺒﻂ‬ ‫ﺑﮭﺎ ﻣﻦ ﺟﻮاﻧﺐ أﺧﺮى ‪.‬‬ ‫תרפיה קבוצתית ‪ /‬ﻋﻼج ﺟﻤﺎﻋﻲ‪Group Therapy /‬‬ ‫ھﻮ ﻧﻮع ﻣﻦ اﻟﻌﻼج ﯾﺘﻢ ﻓﯿﮫ اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ اﻟﺬﯾﻦ ﯾﻌﺎﻧﻮن ﻣﻦ ﻣﺮض أو ﻣﻌﺎﻧﺎة ﻧﻔﺴﯿﺔ‬ ‫‪ ،‬ﯾﻘﻮم ﺑﻘﯿﺎدﺗﮭﺎ ﻣﻌﺎﻟﺞ ﻣﺘﻤﺮن ﺑﮭﺪف إﺣﺪاث ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻮﻋﻲ ﻓﻲ ﺷﺨﺼﯿﺎﺗﮭﻢ‪ .‬وﻓﯿﮭﺎ ﯾﺴﺘﺨﺪم‬ ‫اﻟﻤﻌﺎﻟﺞ اﻟﺘﻔﺎﻋﻞ اﻟﺬي ﯾﺘﻢ ﺑﯿﻦ أﻋﻀﺎء اﻟﻤﺠﻤﻮﻋﺔ ﻹﺣﺪاث اﻟﺘﻐﯿﯿﺮ ﻓﻲ ﺷﺨﺼﯿﺎﺗﮭﻢ‪.‬‬ ‫צמיחה‪ /‬ﻧﻤﻮ‪Growth /‬‬ ‫ﻣﺻطﻠﺢ ﯾﺷﯾر إﻟﻰ ﻣﻌﻧﻰ اﻟﻧﻣو واﻟﺗطور‪.‬‬

‫‪43‬‬

‫)‪(H‬‬

‫הרגל ‪ /‬ﻋﺎدة ‪Habit /‬‬ ‫ﻋﺮف ﻋﻠﻤﺎء اﻟﻨﻔﺲ اﻟﻌﺎدة ﻋﻠﻰ أﻧﮭﺎ اﺳﺘﻌﺪاد ﯾﻜﺘﺴﺐ داﺋﻢ ﻟﻠﻘﯿﺎم ﺑﻨﻔﺲ اﻷﻋﻤﺎل‪ ،‬واﻟﻌﺎدة‬ ‫ﺣﺎﻟﺔ راﺳﺨﺔ داﺋﻤﺔ ﻻ ﺗﺘﻐﯿﺮ ﺑﺴﮭﻮﻟﺔ‪ ،‬وھﻲ ﻓﺮدﯾﺔ ﻣﻜﺘﺴﺒﺔ‪ ،‬ﺗﻮﻓﺮ ﺟﮭﺪا ﻛﺒﯿﺮا ﻓﻲ ﺗﻜﺮار‬ ‫اﻟﻔﻌﻞ ﺳﻮاء ﻛﺎن ذﻟﻚ اﻟﻔﻌﻞ ﺗﻜﯿﻔﺎ ﺣﯿﻮﯾﺎ أو ﻋﺎدة ﺣﺮﻛﯿﺔ أو ﻧﻔﺴﯿﺔ‪.‬‬ ‫הֲ ָזיָה ‪ /‬ھﻠﻮﺳﺔ ‪Hallucination /‬‬ ‫اﻟﮭﻠﻮﺳﮫ ھﻲ أن ﺗﺮى أو ﺗﺴﻤﻊ أو ﺗﺸﻢ ﺷﻲء ﻟﯿﺲ ﻣﻮﺟﻮد ﻓﻲ اﻟﻮاﻗﻊ‪ .‬ھﻨﺎك أﻧﻮاع ﻟﻠﮭﻠﻮﺳﺔ‪:‬‬ ‫اﻟﮭﻠﻮﺳﺔ اﻟﺒﺼﺮﯾﺔ ھﻲ أن ﺗﺮى أﺷﯿﺎء ﻏﯿﺮ ﻣﻮﺟﻮدة‪ ،‬ﺗﺮى أﺿﻮاء أو أﺷﺨﺎص ﻏﯿﺮ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدﯾﻦ‪ ،‬أو ﺣﺸﺮات ﺗﺰﺣﻒ ﻋﻠﻰ ﺟﺴﻤﻚ وﻻ ﯾﺮاھﺎ أﺣﺪ ﻏﯿﺮك‪.‬‬ ‫נכות ‪ /‬اﻹﻋﺎﻗﺔ ‪Handicap /‬‬ ‫ﯾﻤﻜﻨﻨﺎ أن ﻧﻘﻮل أن اﻹﻋﺎﻗﺔ ھﻲ اﻟﻨﺘﺎج اﻟﺘﺮاﻛﻤﻲ ﻟﻠﺤﻮاﺟﺰ واﻟﻘﯿﻮد اﻟﺘﻲ ﯾﻔﺮﺿﮭﺎ اﻟﻌﺠﺰ‬ ‫ﻋﻠﻰ اﻟﻔﺮد واﻟﺘﻲ ﺗﻤﻨﻌﮫ ﻣﻦ اﻟﻘﯿﺎم ﺑﺄﻣﻮر ﺣﯿﺎﺗﮫ اﻟﯿﻮﻣﯿﺔ‪ .‬ﻓﻤﺼﻄﻠﺢ اﻹﻋﺎﻗﺔ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ‬ ‫اﻟﺼﻌﻮﺑﺎت ﻓﻲ اﻟﺘﻔﺎﻋﻞ ﻣﻊ اﻟﺒﯿﺌﺔ اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ اﻟﻤﺤﯿﻄﺔ‪ .‬واﻟﺠﺪﯾﺮ ﺑﺎﻟﺬﻛﺮ أن اﻷﺷﺨﺎص‬ ‫اﻟﺬﯾﻦ ﯾﻌﺎﻧﻮن ﻣﻦ أﺷﻜﺎل ﻋﺠﺰ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﻗﺪ ﯾﺼﺒﺤﻮن ﻣﻌﻮﻗﯿﻦ ﻟﯿﺲ ﻧﺘﯿﺠﺔ اﻟﻌﺠﺰ ذاﺗﮫ وإﻧﻤﺎ‬ ‫ﺑﺴﺒﺐ اﻹﺗﺠﺎھﺎت اﻟﺴﻠﺒﯿﺔ ﻏﯿﺮ اﻟﺒﻨﺎءة واﻟﺤﻮاﺟﺰ اﻟﺘﻲ ﺗﺤﻮل دون ﻣﺸﺎرﻛﺘﮭﻢ ﻓﻲ اﻟﺤﯿﺎة‬ ‫اﻟﻌﺎﻣﺔ ﻟﻠﻤﺠﺘﻤﻊ أو اﻹﻋﺘﻤﺎد ﻋﻠﻰ أﻧﻔﺴﮭﻢ‪ .‬وﻗﺪ ﺟﺮت اﻟﻌﺎدة أن ﯾﻐﻄﻲ ﻣﺼﻄﻠﺢ اﻹﻋﺎﻗﺔ‬ ‫اﻟﻔﺌﺎت اﻟﺘﺎﻟﯿﺔ‪ :‬اﻹﻋﺎﻗﺔ اﻟﺴﻤﻌﯿﺔ‪ ،‬اﻹﻋﺎﻗﺔ اﻟﺒﺼﺮﯾﺔ‪ ،‬اﻟﺘﺨﻠﻒ اﻟﻌﻘﻠﻲ‪ ،‬اﻹﻋﺎﻗﺔ اﻟﺤﺮﻛﯿﺔ‪،‬‬ ‫اﻹﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺔ وﺻﻌﻮﺑﺎت اﻟﺘﻌﻠﻢ واﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻜﻼم واﻟﻠﻐﺔ‪ ،‬واﻹﻋﺎﻗﺎت‬ ‫اﻟﺠﺴﻤﯿﺔ واﻟﺼﺤﯿﺔ‪.‬‬ ‫‪Hearing Impairment‬‬ ‫לקות שמיעה ‪ /‬اﻹﻋﺎﻗﺔ اﻟﺴﻤﻌﯿﺔ‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮭﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻋﻨﺪﻣﺎ ﺗﺤﺪث ﻣﺸﺎﻛﻞ ﻗﺪ ﺗﻘﻠﻞ ﻣﻦ ﻗﺪرة اﻟﻔﺮد ﻋﻠﻰ ﺳﻤﺎع اﻷﺻﻮات‬ ‫اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ‪ ،‬وﺗﺘﺮاوح اﻹﻋﺎﻗﺔ اﻟﺴﻤﻌﯿﺔ ﻓﻲ ﺷﺪﺗﮭﺎ ﻣﻦ اﻟﺪرﺟﺎت اﻟﺒﺴﯿﻄﺔ واﻟﻤﺘﻮﺳﻄﺔ اﻟﺘﻲ‬ ‫ﯾﻨﺘﺞ ﻋﻨﮭﺎ ﺿﻌﻒ ﺳﻤﻌﻲ‪ ،‬إﻟﻰ اﻟﺪرﺟﺎت اﻟﺸﺪﯾﺪة ﺟﺪا ً واﻟﺘﻲ ﯾﻨﺘﺞ ﻋﻨﮭﺎ ﺻﻤﻢ‪ .‬وﻓﻲ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬ ‫آﺧﺮ ﯾﻤﻜﻨﻨﺎ اﻟﻘﻮل ﺑﺄن اﻹﻋﺎﻗﺔ اﻟﺴﻤﻌﯿﺔ ھﻲ ﻓﻘﺪان ﻛﻠﻲ أو ﺟﺰﺋﻲ ﻟﺤﺎﺳﺔ اﻟﺴﻤﻊ وذﻟﻚ‬ ‫اﻟﻔﻘﺪان ﯾﺆﺛﺮ ﺑﺸﻜﻞ ﻣﻠﺤﻮظ ﻋﻠﻰ ﻗﺪرة اﻟﻄﻔﻞ ﻋﻠﻰ اﺳﺘﺨﺪام ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺴﻤﻊ ﻟﻠﺘﻮاﺻﻞ ﻣﻊ‬ ‫اﻵﺧﺮﯾﻦ واﻟﺘﻌﻠﻢ ﻣﻦ ﺧﻼل اﻷﺳﺎﻟﯿﺐ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ اﻟﻌﺎدﯾﺔ ‪.‬‬

‫‪44‬‬

‫הטרוסכסואליות ‪ /‬ﻣَ ﯿْﻞ ﻟﻠﺠﻨﺲ اﻟﻤﻘﺎﺑﻞ ‪Heterosexual /‬‬ ‫ھﻲ ﻧﻮع ﻣﻦ اﻟﺘﻮﺟﮫ اﻟﺠﻨﺴﻲ‪ ،‬ﯾﺒﯿﻦ ﺑﺎﻟﺤﺐ اﻟﻐﺮاﻣﻲ أو اﻟﺸﮭﻮة اﻟﺠﻨﺴﯿﺔ ﻷﺷﺨﺎص أو ﺣﺘﻰ‬ ‫اﻟﺴﻠﻮك أو ﻣﻤﺎرﺳﺔ اﻟﺠﻨﺲ ﻣﻊ اﻟﺠﻨﺲ اﻟﻤﻐﺎﯾﺮ‪ ،‬أي ﺑﯿﻦ رﺟﻞ واﻣﺮأة‪.‬‬

‫הומוסקסואליות ‪ /‬اﻟﻤﺜﻠﯿﺔ اﻟﺠﻨﺴﯿﺔ ‪Homosexuality /‬‬ ‫اﻟﻤﺜﻠﯿﺔ اﻟﺠﻨﺴﯿﺔ ھﻲ ھﺬا اﻟﺘﻮﺟﮫ اﻟﺠﻨﺴﻲ ﺣﯿﻦ ﯾﻜﻮن اﻟﺸﺨﺺ ﯾﺸﻌُﺮ ﺑﺎﻻﻧﺠﺬاب اﻟﺠﻨﺴﻲ أو‬ ‫ﺷﺨﺺ آﺧﺮ ﻣﻦ ﻧﻔﺲ ﺟﻨﺴﮫ‪ ،‬اﻟﻤﻮﺿﻮع ﻏﯿﺮ ﻣُﻘﺘﺼﺮ ﻋﻠﻰ‬ ‫ٍ‬ ‫اﻟﺮوﻣﺎﻧﺴﻲ أو اﻻﺛﻨﯿﻦ ﻣﻌًﺎ إﻟﻰ‬ ‫ﺟﻨﺴﻲ وروﻣﺎﻧﺴﻲ‪.‬‬ ‫ٍ‬ ‫ﻣﻤﺎرﺳﺔ اﻟﺠﻨﺲ‪ ،‬وﻟﻜﻦ ﻣُﺠﺮد اﻻﻧﺠﺬاب ﻟﻨﻔﺲ اﻟﺠﻨﺲ ﺑﺸﻜﻞٍ‬

‫הידרוצפלוס ‪ /‬اﻻﺳﺘﺴﻘﺎء اﻟﺪﻣﺎﻏﻲ ‪Hydrocephalus /‬‬ ‫اﻹﺳﺘﺴﻘﺎء اﻟﺪﻣﺎﻏﻲ ھﻮ ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻔﺮط ﻟﻠﺴﺎﺋﻞ اﻟﻤﺨﻲ اﻟﺸﻮﻛﻲ داﺧﻞ اﻟﺪﻣﺎغ أو ﺧﺎرﺟﮫ‪.‬‬ ‫وﻟﮭﺬا اﻟﺴﺎﺋﻞ ﻓﻲ اﻟﻮﺿﻊ اﻟﻄﺒﯿﻌﻲ ﻣﺠﺮى داﺧﻞ اﻟﺪﻣﺎغ وداﺧﻞ اﻟﺤﺒﻞ اﻟﺸﻮﻛﻲ وﺣﻮﻟﮭﻤﺎ‪.‬‬ ‫أﻣﺎ ﻓﻲ ﺣﺎﻟﺔ اﻻﺳﺘﺴﻘﺎء اﻟﺪﻣﺎﻏﻲ ﻓﯿﺘﺠﻤﻊ ھﺬا اﻟﺴﺎﺋﻞ ﺑﺸﻜﻞ ﻏﯿﺮ طﺒﯿﻌﻲ ﻣﻤﺎ ﯾﺴﺒﺐ ﺿﻐﻄﺎ ً‬ ‫ﺷﺪﯾﺪا ً ﻋﻠﻰ اﻟﺪﻣﺎغ وﺗﻮﺳﻌﺎ ً ﻓﻲ ﺣﺠﻢ اﻟﺠﻤﺠﻤﺔ‪ .‬وﯾﻌﺎﻟﺞ ﺟﺮاﺣﻮ اﻷﻋﺼﺎب ھﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ‬ ‫اﻟﻤﺮﺿﯿﺔ ﺑﻌﻤﻠﯿﺔ ﺟﺮاﺣﯿﺔ ﺗﺠﺮي ﺑﻌﺪ اﻟﻮﻻدة ﺑﻔﺘﺮة وﺟﯿﺰة ﺟﺪا ً وﺗﺴﻤّﻰ اﻟﻌﻤﻠﯿﺔ اﻟﺼﺎرﻓﺔ‬ ‫وﻓﯿﮭﺎ ﯾﺘﻢ إدﺧﺎل أﻧﺒﻮب ﻓﻲ ﺣﺠﯿﺮات اﻟﺪﻣﺎغ ﻟﺘﺼﺮﯾﻒ أو إﻣﺘﺼﺎص اﻟﺴﺎﺋﻞ اﻟﺰاﺋﺪ‬ ‫وﺗﺤﻮﯾﻠﮫ إﻟﻰ ﻣﺠﺮى اﻟﺪم‪ .‬أﻣﺎ إذا ﺑﻘﯿﺖ ﺣﺎﻟﺔ اﻻﺳﺘﺴﻘﺎء دون ﻋﻼج ﻓﺴﺘﻘﻮد ﻓﻲ ﻣﻌﻈﻢ‬ ‫اﻟﺤﺎﻻت إﻟﻰ ﺗﺨﻠﻒ ﻋﻘﻠﻲ وﻣﻀﺎﻋﻔﺎت أﺧﺮى‪.‬‬ ‫רוחק ראייה‪ /‬ﺣﺎﻟﺔ طﻮل اﻟﻨﻈﺮ ‪Hyperopia /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ ﻣﺸﻜﻠﺔ ﻣﻦ ﻣﺸﺎﻛﻞ اﻟﺒﺼﺮ واﻟﺘﻲ ﺗﻈﮭﺮ ﻋﻠﻰ ﺷﻜﻞ ﺻﻌﻮﺑﺔ ﻓﻲ‬ ‫رؤﯾﺔ اﻷﺷﯿﺎء اﻟﻘﺮﯾﺒﺔ ﻻ اﻟﺒﻌﯿﺪة‪ ،‬وﯾﻌﻮد اﻟﺴﺒﺐ ﻓﻲ ﻣﺜﻞ ھﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ إﻟﻲ ﺳﻘﻮط ﺻﻮرة‬ ‫اﻷﺷﯿﺎء اﻟﻤﺮﺋﯿﺔ ﺧﻠﻒ اﻟﺸﺒﻜﯿﺔ وذﻟﻚ ﻷن ﻛﺮة اﻟﻌﯿﻦ أﻗﺼﺮ ﻣﻦ طﻮﻟﮭﺎ اﻟﻄﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬وﺗﺴﺘﺨﺪم‬ ‫اﻟﻨﻈﺎرات اﻟﻄﺒﯿﺔ ذات اﻟﻌﺪﺳﺎت اﻟﻤﺤﺪﺑﺔ ﻟﺘﺼﺤﯿﺢ رؤﯾﺔ اﻷﺷﯿﺎء ﺑﺤﯿﺚ ﺗﺴﺎﻋﺪ ھﺬه‬ ‫اﻟﻌﺪﺳﺎت ﻋﻠﻰ إﺳﻘﺎط ﺻﻮرة اﻷﺷﯿﺎء ﻋﻠﻰ اﻟﺸﺒﻜﯿﺔ ﻧﻔﺴﮭﺎ‪.‬‬ ‫‪Hypersensitivity‬‬ ‫רגישות יתר למגע ‪ /‬ﻓﺮط اﻟﺤﺴﺎﺳﯿﺔ ﻟﻠﻤﺲ‬ ‫ھﻲ ﺣﺎﻟﺔ ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮﺟﯿﺔ ﻗﺪ ﯾﻮﻟﺪ اﻟﻄﻔﻞ ﻣﻌﮭﺎ وﺗﻌﻨﻲ إﺳﺘﺠﺎﺑﺔ أﻛﺜﺮ ﻣﻤﺎ ﯾﺠﺐ ﻟﻠﻤﺜﯿﺮات‬ ‫اﻟﺤﺴﯿﺔ‪ .‬ﺗﺘﺼﻒ ھﺬه اﻟﻔﺌﺔ ﻣﻦ اﻷطﻔﺎل ﺑﺄن ﻟﺪﯾﮭﻢ ﺣﺴﺎﺳﯿﺔ ﻣﻔﺮطﺔ ﻟﻠﻤﺜﯿﺮات اﻟﺤﺴﯿﺔ‬ ‫اﻟﺨﺎرﺟﯿﺔ ﻣﻤﺎ ﻗﺪ ﯾﺆدي إﻟﻰ إرﺗﺒﺎك ﻓﻲ ﺗﻌﺎﻣﻠﮭﻢ ﻣﻌﮭﺎ اﻷﻣﺮ اﻟﺬي ﻗﺪ ﯾﺤﺚ ﺑﻌﺾ اﻟﻤﺸﺎﻛﻞ‬ ‫اﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺔ‪ ،‬ﻛﺎﻟﺤﺴﺎﺳﯿﺔ اﻟﻤﻔﺮطﺔ ﻟﻠﻤﺲ وﻏﯿﺮھﺎ‪.‬‬

‫‪45‬‬

‫היפנוזה ‪ /‬ﺗﻨﻮﯾﻢ ﻣﻐﻨﺎطﯿﺴﻲ ‪Hypnosis /‬‬ ‫طﺮﯾﻘﺔ ﻋﻼﺟﯿﺔ ﺗﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ واﻟﻌﻼج اﻟﻨﻔﺴﻲ‪ .‬ھﻮ وﺻﻮل اﻟﺠﺴﻢ واﻟﻌﻘﻞ إﻟﻰ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﻦ ﻣﺮاﺣﻞ اﻻﺳﺘﺮﺧﺎء‪ ،‬واﻟﺘﻲ ﺗﺠﻌﻞ اﻟﺸﺨﺺ اﻟﺬي ﯾﺪﺧﻞ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﻟﺘﻨﻮﯾﻢ‬ ‫اﻟﻤﻐﻨﺎطﯿﺴﻲ أﻛﺜﺮ ﻣﺴﺎﻟﻤﺔ وﺗﻠﺒﯿﺔ إﻟﻰ اﻷواﻣﺮ اﻟﺘﻲ ﺗﻌﻄﻰ ﻟﮫ ﻣﻦ ﻗﺒﻞ اﻟﻤﻌﺎﻟﺞ‪.‬‬ ‫‪Hyposensitivity‬‬ ‫תת רגישות למגע ‪ /‬ﻧﻘﺺ اﻟﺤﺴﺎﺳﯿﺔ ﻟﻠﻤﺲ‬ ‫ھﻲ ﺣﺎﻟﺔ ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮﺟﯿﺔ ﻗﺪ ﯾﻮﻟﺪ اﻟﻄﻔﻞ ﻣﻌﮭﺎ وﺗﻌﻨﻲ إﺳﺘﺠﺎﺑﺔ أﺿﻌﻒ ﻣﻤﺎ ﯾﺠﺐ ﻟﻠﻤﺜﯿﺮات‬ ‫اﻟﺤﺴﯿﺔ‪ .‬وھﻲ ﻋﻜﺲ ﺗﻤﺎﻣﺎ ً ﻓﺮط اﻟﺤﺴﺎﺳﯿﺔ‪.‬‬ ‫היפותלמוס ‪ /‬اﻟﮭﯿﺒﻮﺛﺎﻻﻣﺲ ‪Hypothalamus /‬‬ ‫ﯾﻌﺘﺒﺮ اﻟﮭﯿﺒﻮﺛﺎﻻﻣﺲ ﺣﻠﻘﺔ اﻟﻮﺻﻞ ﺑﯿﻦ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﺬاﺗﻲ واﻟﺠﮭﺎز اﻹﻓﺮازي ﻣﻦ‬ ‫ﺧﻼل اﻟﻐﺪة اﻟﻨﺨﺎﻣﯿﺔ‪ ،‬ﯾﺤﺘﻞ اﻟﮭﯿﺒﻮﺛﺎﻻﻣﺲ اﻟﺠﺰء اﻷﻛﺒﺮ ﻣﻦ اﻟﺪﻣﺎغ اﻟﺒﯿﻨﻲ ﺣﯿﺚ ﯾﻘﻊ أﺳﻔﻞ‬ ‫اﻟﺜﻼﻣﻮس وﻓﻮق ﺳﺎق اﻟﺪﻣﺎغ‪ ،‬وﯾﻮﺟﺪ اﻟﮭﯿﺒﻮﺛﺎﻻﻣﺲ ﻓﻲ أدﻣﻐﺔ ﺟﻤﯿﻊ اﻟﺜﺪﯾﯿﺎت واﻟﺒﺸﺮ‪.‬‬ ‫‪Hard Of Hearing‬‬ ‫כבד שמיעה ‪ /‬ﺿﻌﯿﻒ اﻟﺴﻤﻊ‬ ‫اﻟﻄﻔﻞ ﺿﻌﯿﻒ اﻟﺴﻤﻊ ھﻮ ذﻟﻚ اﻟﻄﻔﻞ اﻟﺬي ﻓﻘﺪ ﺟﺰء ﻣﻦ ﻗﺪرﺗﮫ اﻟﺴﻤﻌﯿﺔ وﻟﺬﻟﻚ ﻓﮭﻮ ﯾﺴﻤﻊ‬ ‫ﻋﻨﺪ درﺟﺔ ﻣﻌﯿﻨﺔ ﻛﻤﺎ ﯾﻨﻄﻖ وﻓﻖ ﻣﺴﺘﻮى ﻣﻌﯿﻦ ﯾﺘﻨﺎﺳﺐ ودرﺟﺔ إﻋﺎﻗﺘﮫ اﻟﺴﻤﻌﯿﺔ ﺑﻤﺴﺎﻋﺪة‬ ‫اﻷﺟﮭﺰة اﻟﺴﻤﻌﯿﺔ‪.‬‬ ‫اﻟﮭﻠﻮﺳﺔ اﻟﺴﻤﻌﯿﺔ ﻋﻨﺪﻣﺎ ﺗﺴﻤﻊ أﺻﻮاﺗﺎ‪ ،‬ﻛﺄﺷﺨﺎص ﯾﺘﺤﺪﺛﻮن‪ ،‬أو ﺷﺨﺺ ﯾﺨﺒﺮك أن ﺗﻔﻌﻞ‬ ‫ﺷﯿﺌﺎ ﻣﺎ‪ ،‬أو ﺗﺴﻤﻊ وﻗﻊ أﻗﺪام ﺷﺨﺺ ﯾﺘﺤﺮك‪ ،‬وھﺬه ﻣﻦ أﻛﺜﺮ أﻧﻮاع اﻟﮭﻠﻮﺳﺔ ﺷﯿﻮﻋﺎ‪.‬‬ ‫اﻟﮭﻠﻮﺳﺔ اﻟﺸﻤﯿﺔ ھﻲ أن ﺗﺸﻢ راﺋﺤﺔ‪ ،‬وﻗﺪ ﺗﻜﻮن راﺋﺤﺔ ﻛﺮﯾﮭﺔ‪ ،‬أو راﺋﺤﺔ ﻋﻄﺮة‬ ‫ﻛﺎﻟﺰھﻮر‪ ،‬وﻗﺪ ﺗﺴﺘﯿﻘﻆ ﻓﻲ ﻣﻨﺘﺼﻒ اﻟﻠﯿﻞ وأﻧﺖ ﺗﺸﻢ راﺋﺤﺔ ﻓﻲ ﻏﺮﻓﺘﻚ‪.‬‬ ‫اﻟﮭﻠﻮﺳﺔ اﻟﺬوﻗﯿﺔ ﺗﺸﺒﺔ اﻟﮭﻠﻮﺳﺔ اﻟﺸﻤﯿﺔ إﻻ أﻧﮭﺎ ﺗﺘﻌﻠﻖ ﺑﺎﻟﺘﺬوق‪ ،‬ﻓﺄﻧﺖ ﺗﺸﻌﺮ ﺑﻤﺬاق ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫ﻣﺜﻼ داﺧﻞ ﻓﻤﻚ‪ ،‬وﻗﺪ ﯾﻌﺎﻧﻲ ﻣﻦ ھﺬا اﻟﻨﻮع ﻣﻦ اﻟﮭﻠﻮﺳﺔ‪ ،‬اﻷﺷﺨﺎص اﻟﻤﺼﺎﺑﻮن ﺑﺎﻟﺼﺮع‪.‬‬ ‫היסטריה ‪ /‬ھﺴﺘﯿﺮﯾﺎ ‪Hysteria /‬‬ ‫ھﻮ إﺿﻄﺮاب ﻧﻔﺴﻲ ﻋﺼﺒﻲ ﯾﻨﺸﺄ ﻣﻦ اﻟﻘﻠﻖ اﻟﺸﺪﯾﺪ وﻣﺤﺎوﻟﺔ ﻛﺒﺖ اﻟﺼﺮاﻋﺎت اﻟﺘﻲ ﻗﺪ‬ ‫ﺗﺤﺪث‪ ،‬ﺣﯿﺚ ﯾﻔﻘﺪ اﻟﻤﺮﯾﺾ اﻟﺴﯿﻄﺮة ﻋﻠﻰ ﻣﺸﺎﻋﺮه وﺳﻠﻮﻛﮫ‪ ،‬وﺑﺎﻟﺘﺎﻟﻲ ﺗﺘﺄﺛﺮ أﻋﺼﺎب‬ ‫اﻟﺤﺲ واﻟﺤﺮﻛﺔ‪ ،‬وﯾﺼﺎﺣﺒﮫ ﻋﺎدة ً ﻧﻮﺑﺎت ﻣﻔﺎﺟﺌﺔ ﻣﻦ ﻓﻘﺪان اﻟﻮﻋﻲ واﻹﻧﻔﻌﺎل اﻟﻌﺎطﻔﻲ ‪.‬‬

‫‪46‬‬

‫)‪(I‬‬

‫רעיון ‪ /‬ﻓﻜﺮة ‪Idea /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ وﻗﺼﺪ ﺑﮫ اﻟﺨﺎطِ ﺮ‪ ,‬اﻟﺮَأي ‪ ,‬اﻟﻈ َﻦّ ‪ ,‬اﻟﻔ ِﻜْﺮ‪ ,‬اﻟﻔ ِﻜْﺮَة ‪,‬‬ ‫اﻟﻤَ ﻔْ ﮭُﻮم‪.‬‬ ‫אידיאליזם ‪ /‬اﻟﻤﺜﺎﻟﯿﺔ ‪Idealism /‬‬ ‫وﯾﻘﺼﺪ ﺑﮭﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ اﻟﻔﻠﺴﻔﻲ اﻟﻤﺜﺎﻟﯿﺔ وھﻮ ﻣﺬھﺐ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﯾﺘﻀﻤﻦ ﻧﻈﺮﯾﺔ ﺗﻘﻮل ﺑﺄن‬ ‫اﻟﺤﻘﯿﻘﺔ ﻣﻮﺟﻮدة ﻓﻲ اﻟﻮﻋﻲ واﻟﻌﻘﻞ‪ ،‬ﻛﻤﺎ أن اﻟﻤﺜﺎﻟﯿﺔ ھﻲ اﻻﻟﺘﺰام ﺑﺎﻟﻤﺜﻞ اﻟﻌﻠﯿﺎ وﺗﻘﺪﯾﻤﮭﺎ‬ ‫ﻋﻠﻰ اﻻﻋﺘﺒﺎرات اﻟﻌﻤﻠﯿﺔ‪.‬‬ ‫אידנטיפיקציה ‪ /‬اﻟﺘﻘﻤﺺ ‪Identification /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ وﻋﻠﻢ اﻟﺘﺤﻠﯿﻞ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﯾﻌﻨﻲ ﻣﺤﺎوﻟﺔ اﻗﺘﺒﺎس ﺻﻔﺎت‬ ‫ﺷﺨﺺ آﺧﺮ ﯾﻌﺠﺐ ﺑﮫ اﻟﻔﺮد وﺗﻘﻠﯿﺪه ﻓﻲ ﻛﻞ ﺷﻲء‪.‬‬ ‫אילוזיה ‪ /‬وھﻢ‪Illusion /‬‬ ‫اﻟﻮھﻢ ھﻮ ﺗﺸﻮﱡ ه ﯾﺤﺪث ﻟﻠﺤﻮاس‪ .‬وﻗﺪ ﯾﻜﻮن ﻣﺮﺿﺎ ً وﯾﻌﺘﺒﺮ إﺿْ ﻄِﺮاب ﻧﻔﺴﻲ ﻣُﺰْ ﻣِﻦ‪،‬‬ ‫ي اﻟﺸﱠﻜْﻞ أي ﯾﺘﺠﻠﻰ ﻓﻲ ﻋﻠ ّﺔ ﺟﺴﺪﯾﺔ‪ ،‬وﯾﺘﺴﻢ ﺑﺎﻟﻘ َﻠ َﻖ واﻟﻤﺒﺎﻟﻐﺔ ﻓﻲ ﺗﺼﻮر ﻋﻠ ّﺔ ﺟﺴﺪﯾﺔ‬ ‫ﺟَ َﺴ ِﺪ ّ‬ ‫ﻣﻌﯿﻨﺔ‪.‬‬ ‫דמיון ‪ /‬ﺧﯿﺎل ‪Imagination /‬‬ ‫ﺗﺪل ھﺬه اﻟﻜﻠﻤﺔ ﻋﻠﻰ ﻛﻞ ﻣﺎ ﻟﮫ ﻋﻼﻗﺔ ﺑﺎﻟﺨﯿﺎل واﻟﻤﻠﻜﺎت واﻟﻘﺪرات اﻹﺑﺪاﻋﯿﺔ‪ ،‬أﻣﺎ اﻟﺮﻓﯿﻖ‬ ‫أو اﻟﺼﺎﺣﺐ اﻟﺨﯿﺎﻟﻲ ﻓﺈﻧﮭﺎ ﺣﺎﻟﺔ ﺗﺤﺪث ﻓﻲ اﻷطﻔﺎل ﺑﯿﻦ ﺳﻦ ‪ 10 -3‬ﺳﻨﻮات وﻗﺪ ﯾﻜﻮن ﻓﻲ‬ ‫ﺻﻮرة ﺷﺨﺺ أو دﻣﯿﺔ ﯾﺮﺗﺒﻂ ﺑﮭﺎ وﯾﺘﺤﺪث إﻟﯿﮭﺎ اﻟﻄﻔﻞ ﻣﻦ ذوي اﻟﺬﻛﺎء اﻟﻌﺎﻟﻲ ﻟﺘﺨﻔﯿﻒ‬ ‫اﻟﺸﻌﻮر ﺑﺎﻟﻮﺣﺪة واﻟﻘﻠﻖ‪ ،‬وﺗﺨﺘﻔﻲ ھﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ ﻋﺎدة ﺑﻌﺪ ﺳﻦ ‪ 12‬ﺳﻨﺔ‪.‬‬ ‫אימבצילי ‪ /‬أﺑﻠﮫ ‪Imbecile /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻗﺪﯾﻢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻟﻺﺷﺎرة إﻟﻰ ﻧﻮع ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻦ "اﻟﻘﺼﻮر اﻟﻌﻘﻠﻲ" واﻟﻀﻌﻒ اﻟﻌﻘﻠﻲ‪.‬‬

‫‪47‬‬

‫חיקוי ‪ /‬ﺗﻘﻠﯿﺪ ‪Imitation /‬‬ ‫ﺗﻌﻨﻲ اﻟﻤﺤﺎﻛﺎة‪ .‬وھﻮ ﺳﻠﻮك ﻣﺘﻘﺪم ﺣﯿﺚ ﯾﺮاﻗﺐ اﻟﻔﺮد وﯾﻜﺮر ﺳﻠﻮك اﻷﺧﺮ‪ .‬اﻟﺘﻘﻠﯿﺪھﻮ أﯾﻀﺎ ً‬ ‫ﺷﻜﻞ ﻣﻦ أﺷﻜﺎل اﻟﺘﻌﻠﻢ اﻻﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻟﺬي ﯾﺆدي إﻟﻰ ﺗﻄﻮر اﻟﻔﺮد‪.‬‬ ‫אימפולס‪ /‬دَﻓْﻌﺔ‪ ،‬ﻧﺒﻀﺔ ‪Impulse /‬‬ ‫ﯾﻌﺒﺮ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻋﻦ ﻣﯿﻞ إﻟﻰ ﻓﻌﻞ ﻟﺘﻘﻠﯿﻞ اﻟﺘﻮﺗﺮ اﻟﻤﺘﺰاﯾﺪ داﺧﻠﯿﺎ ً ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻟﻠﺪواﻓﻊ‬ ‫اﻟﺪاﺧﻠﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﻻ ﺗﻘﺎوم‪ ،‬وﻓﻲ اﻷﻣﺮاض اﻟﻌﺼﺒﯿﺔ واﻟﻔﯿﺰﯾﻮﻟﻮﺟﯿﺎ ﻓﺈن اﻟﻨﺒﻀﺔ ﺗﻌﺒﺮ ﻋﻦ‬ ‫ﻣﻮﺟﺔ ﺗﻨﻘﻞ ﻋﺒﺮ اﻷﻧﺴﺠﺔ ﻣﺜﻞ اﻷﻋﺼﺎب واﻟﻌﻀﻼت ﻟﯿﻨﺸﺄ ﻋﻨﮭﺎ ﻧﺸﺎط ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮﺟﻲ‪.‬‬ ‫אימפולסיביות ‪ /‬اﻹﻧﺪﻓﺎﻋﯿﺔ ‪Impulsive /‬‬ ‫ﺗﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﺘﺴﺮع ﻓﻲ اﻟﺴﻠﻮك دون اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ ﺑﻨﺘﺎﺋﺠﮫ‪ .‬وﺗﻌﻜﺲ ھﺬه اﻟﺼﻔﺔ ﺿﻌﻒ اﻟﺘﻨﻈﯿﻢ‬ ‫واﻟﺘﺨﻄﯿﻂ ﻟﻤﻮاﺟﮭﺔ اﻟﻤﻮاﻗﻒ أو اﻟﻤﺸﻜﻼت‪ .‬اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ اﻹﻧﺪﻓﺎﻋﯿﺔ ھﻰ ﺷﺨﺼﯿﺔ ﻻ ﺗﻘﻮى‬ ‫ﻋﻠﻰ ﺗﺤﻤﻞ اﻟﻀﻐﻮط‪ ،‬ﺷﺨﺼﯿﺔ إﻧﻔﺠﺎرﯾﺔ وإﻧﺪﻓﺎﻋﯿﺔ‪ .‬وﻣﻦ ﺳﻤﺎت ھﺬه اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ أﻧﮭﺎ ﺗﻨﺪﻓﻊ‬ ‫ﺑﺎﻟﻘﻮل واﻟﻔﻌﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻹﺿﺎﻓﺔ إﻟﻰ أﻧﮭﺎ ﺳﺮﻋﺎن ﻣﺎ ﺗﺸﻌﺮ ﺑﺎﻟﻨﺪم اﻟﺸﺪﯾﺪ‪ ،‬وﻟﻜﻦ ﺑﻌﺪ إﻧﻘﻀﺎء‬ ‫اﻟﺤﺪث‪ ،‬ﻛﻤﺎ أﻧﮭﺎ ﻻ ﺗﺴﺘﻄﯿﻊ أن ﺗﺘﻤﺎﻟﻚ ﻧﻔﺴﮭﺎ ﻣﻦ اﻟﻨﺎﺣﯿﺔ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ أﻣﺎم اﻵﺧﺮﯾﻦ‪.‬‬ ‫‪In - Risk Children‬‬ ‫ילדים בסיכון ‪ /‬اﻷطﻔﺎل اﻟﻤﻌﺮﺿﻮن ﻟﻠﺨﻄﺮ‬ ‫ھﻢ اﻷطﻔﺎل اﻟﺬﯾﻦ ﺗﺰﯾﺪ اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺣﺪوث ﻣﺸﺎﻛﻞ وإﺿﻄﺮاﺑﺎت ﻟﺪﯾﮭﻢ ﻋﻦ اﻷطﻔﺎل‬ ‫اﻵﺧﺮﯾﻦ ﺑﺴﺒﺐ ﺗﻌﺮﺿﮭﻢ ﻟﻌﻮاﻣﻞ ﺑﯿﺌﯿﺔ ﺻﻌﺒﺔ‪ ،‬ﻛﺘﺪﻧﻲ اﻟﻮﺿﻊ اﻹﻗﺘﺼﺎدي واﻹﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪،‬‬ ‫إﺳﺎءة ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ اﻷطﻔﺎل‪ ،‬ﺳﻮء اﻟﺘﻐﺬﯾﺔ‪ ،‬واﻷﻣﺮاض اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ واﻟﻔﻘﺮ اﻟﻤﺪﻗﻊ‪ .‬وﻣﺎ ﯾﻨﺒﻐﻲ‬ ‫اﻟﺘﻨﻮﯾﮫ إﻟﯿﮫ ﻓﻲ ھﺬا اﻟﺼﺪد ھﻮ أن ﺗﻌﺮض اﻟﻄﻔﻞ ﻷي ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻦ ﻋﻮاﻣﻞ اﻟﺨﻄﺮ اﻟﻤﺬﻛﻮرة‬ ‫أﻋﻼه ﻻ ﯾﻌﻨﻲ أﻧﮫ ﺳﯿﺼﺒﺢ ﻣﻌﻮﻗﺎ ً أو ﻣﺘﺄﺧﺮا ً ﻧﻤﺎﺋﯿﺎ ً ﺑﺎﻟﻀﺮورة‪ .‬ﻓﺎﻟﮭﺪف ﻣﻦ اﻟﺘﻌﺮف إﻟﻰ‬ ‫ھﺆﻻء اﻷطﻔﺎل ھﻮ ﻣﺘﺎﺑﻌﺔ ﻧﻤﻮھﻢ وﻣﺴﺎﻋﺪﺗﮭﻢ‪.‬‬ ‫עצמאות ‪ /‬اﻹﺳﺘﻘﻼﻟﯿﺔ ‪Independence /‬‬ ‫اﻹﺳﺘﻘﻼﻟﯿﺔ ھﻲ إظﮭﺎر اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻤﻼﺋﻢ ﻟﻠﻤﻮﻗﻒ ﺑﺎﻻﻋﺘﻤﺎد ﻋﻠﻰ اﻟﺬات‪ .‬واﻟﻤﻘﺼﻮد ھﻨﺎ أن‬ ‫ﯾﻜﻮن اﻟﻔﺮد ﻣﺴﺘﻘﻼ ً ﻓﻲ أﻓﻌﺎﻟﮫ وﺗﺼﺮﻓﺎﺗﮫ وأن ﯾﻔﻌﻞ ﻣﺎ ﯾﺮاه ھﻮ وﻟﯿﺲ ﻣﺎ ﯾﻄﻠﺒﮫ اﻟﻐﯿﺮ ﻓﻘﻂ‬ ‫‪ .‬ﻓﺈذا ﻛﺎن ﺑﺈﺳﺘﻄﺎﻋﺔ اﻟﺸﺨﺺ أن ﯾﺬھﺐ إﻟﻰ ﺣﯿﺚ ﯾﺬھﺐ اﻵﺧﺮون‪ ،‬وأن ﯾﻌﻤﻞ ﻣﺎ ﯾﻌﻤﻠﮫ‬ ‫اﻵﺧﺮون ﻣﻦ ﻓﺌﺘﮫ اﻟﻌﻤﺮﯾﺔ واﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ واﻟﺜﻘﺎﻓﯿﺔ ﻓﮭﻮ ﺷﺨﺺ ﯾﺘﻤﺘﻊ ﺑﺎﻻﺳﺘﻘﻼﻟﯿﺔ‪ .‬أﻣﺎ إذا‬ ‫ﻟﻢ ﯾﻜﻦ اﻟﺸﺨﺺ ﻗﺎدرا ً ﻋﻠﻰ ذﻟﻚ ﻓﮭﻮ ﯾﻮﺻﻒ ﺑﺎﻹﻋﺘﻤﺎدي‪.‬‬

‫‪48‬‬

‫‪Individual Differences‬‬ ‫פערים אנדווידואלים ‪ /‬اﻟﻔﺮوق اﻟﻔﺮدﯾﺔ‬ ‫وﯾﻌﻨﻲ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ أن اﻷﺷﺨﺎص ﯾﺨﺘﻠﻔﻮن ﻓﻲ ﻗﺪراﺗﮭﻢ اﻟﻌﺎﻣﺔ وﻋﻠﻰ ﻗﺪراﺗﮭﻢ ﻋﻠﻰ‬ ‫اﻟﺘﻌﻠﻢ وﺣﻞ اﻟﻤﺸﻜﻼت‪ ،‬ﻛﻤﺎ ﯾﺨﺘﻠﻔﻮن ﻓﻲ إﻧﻔﻌﺎﻻﺗﮭﻢ‪ ،‬وﻣﺴﺘﻮﯾﺎت اﻟﻨﺸﺎط اﻟﻌﺎم‪ ،‬وذﻛﺎﺋﮭﻢ‬ ‫وﻓﮭﻤﮭﻢ واﺳﺘﯿﻌﺎﺑﮭﻢ وﻧﻈﺮﺗﮭﻢ ﻟﻸﻣﻮر ودواﻓﻊ ﺳﻠﻮﻛﮭﻢ‪.‬‬ ‫אינדיבידואציה ‪ /‬ﺗﻔﺮد ‪Individuation /‬‬ ‫اﻟﻤﻘﺼﻮد ﻣﻦ "اﻟﺘﻔﺮد" ھﻮ أن ﯾﺤﺘﻔﻆ اﻟﺸﺨﺺ ﺑﺸﺨﺼﯿﺘﮫ وھﻮﯾﺘﮫ ﻣﺴﺘﻘﻠﺔ وﻣﺘﻤﺎﯾﺰة ﻋﻦ‬ ‫ﻛﻞ ﻣﻦ ھﻮ ﻏﯿﺮه‪ ،‬ﺑﻤﻌﻨﻰ أن ﯾﻜﻮن ﻟﮫ ﻟﻮﻧﮫ وﺑﺼﻤﺘﮫ اﻟﺨﺎﺻﺔ اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﻋﻦ اﻵﺧﺮﯾﻦ‪.‬‬ ‫אינדוקציה ‪ /‬اﻹﺳﺘﻘﺮاء ‪Induction /‬‬ ‫اﻟﻤﻘﺼﻮد ﺑﮫ اﺳﺘﻨﺘﺎج اﻟﻤﻔﺎھﯿﻢ اﻟﻌﺎﻣﺔ ﻣﻦ اﻟﻤﻔﺎھﯿﻢ اﻟﺨﺎﺻﺔ أو ﺑﺘﺘﺒﻊ اﻟﺠﺰﯾﺌﯿﺎت‪.‬‬ ‫אינפנטילים ‪ /‬اﻟﻄﻔﻮﻟﯿﺔ ‪Infantilism /‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺔ اﺳﺘﻤﺮار اﻟﺼﻔﺎت اﻟﻄﻔﻮﻟﯿﺔ إﻟﻰ ﻋﻤﺮ اﻟﻨﻀﻮج‪ ،‬وﯾﺒﻘﻰ اﻟﻔﻜﺮ واﻟﺴﻠﻮك طﻔﻮﻟﻲ رﻏﻢ‬ ‫ﺗﻘﺪم اﻟﻌﻤﺮ‪.‬‬ ‫תובנה ‪ /‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪Insight /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬اﻟﺘﺄﻣﻞ اﻟﺒﺎطﻨﻲ ﻟﻠﺬات ووﻋﻲ اﻟﻤﺮء ﺑﺪواﻓﻌﮫ اﻟﺮﺋﯿﺴﯿﺔ‬ ‫ورﻏﺒﺎﺗﮫ وﻣﺸﺎﻋﺮه وﺗﻘﯿﯿﻢ اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ اﻟﺨﺎﺻﺔ وﻗﺪراﺗﮫ وﻣﻌﺮﻓﺘﮫ ﺑﻨﻔﺴﮫ‪ ،‬واﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﯾﻔﯿﺪ‬ ‫ﻣﻌﻨﻰ آﺧﺮ ھﻮ ﺗﻔﮭﻢ اﻟﺸﺨﺺ ﻟﻠﻌﻼﻗﺎت اﻟﻘﺎﺋﻤﺔ ﺑﯿﻦ ﺳﻠﻮﻛﮫ وذﻛﺮﯾﺎﺗﮫ وﻣﺸﺎﻋﺮه ودواﻓﻌﮫ‬ ‫اﻟﺘﻲ ﻛﺎﻧﺖ ﻣﻦ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻛﻤﺎ ﯾﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ً اﻹدراك اﻟﻔﺠﺎﺋﻲ ﻟﻌﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮﻗﻒ ﻣﺎ وإدراك ﻋﻼﻗﺎت‬ ‫ھﺬه اﻟﻌﻨﺎﺻﺮ ﺑﻌﻀﮭﺎ ﺑﺒﻌﺾ ﻣﻤﺎ ﯾﺆدي إﻟﻰ ﻓﮭﻢ اﻟﻤﻮﻗﻒ ﺑﺸﻜﻞ ﻛﻠﻲ‪.‬‬ ‫השראה ‪ /‬إﻟﮭﺎم ‪Inspiration /‬‬ ‫ﺧﺎطﺮ ﯾﺄﺗﻲ ﻣﻦ اﻟﻼﺷﻌﻮر ﺑﻤﻌﺎﻧﻲ وأﻓﻜﺎر ﺗﻮرد ﻋﻠﻰ اﻟﻔﺮد دون ﺗﻔﻜﯿﺮ ﻣﺴﺒﻖ‪.‬‬ ‫אינסטינקט ‪ /‬ﻏﺮﯾﺰة ‪Instinct /‬‬ ‫ﻧﻮع ﻣﻦ اﻟﺴﻠﻮك ﺗﺜﯿﺮه‪ ،‬وﺗﺘﺤﻜﻢ ﻓﯿﮫ ﻣﻨﺒﮭﺎت ودواﻓﻊ ﻻ ﺷﻌﻮرﯾﺔ ﻻ ﻋﻼﻗﺔ ﻟﮭﺎ ﺑﺎﻟﺨﺒﺮات‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺴﺒﺔ ‪ ،‬وﯾﻮﻟﺪ اﻹﻧﺴﺎن ﻣﺰودا ً ﺑﮭﺎ ﻣﺜﻞ ﻏﺮﯾﺰة اﻟﺮﺿﺎﻋﺔ‪.‬‬

‫‪49‬‬

‫למידה אינסטרומנטלית ‪ /‬ﺗﻌﻠﻢ ﻧﻔﻌﻲ ‪Instrumental Learning /‬‬ ‫ﻣﺻطﻠﺢ ﯾﺳﺗﺧدم ﻓﻲ ﻋﻠم اﻟﻧﻔس ﻟﯾﺻف ﻛل ﺣﺎﻟﺔ ﺗﻌﻠم ﻧﻔﻌﯾﺔ‪ ,‬ﻋﻼﻗﺔ ﺑﯾن ﺷﺧص وآﺧر‬ ‫ﯾﻛون أﺣدھم ﻣﺻدر ووﺳﯾﻠﺔ ﻟﺗﻌﻠم اﻵﺧر‪.‬‬ ‫אינטגרציה ‪ /‬اﻟﺘﻜﺎﻣﻞ‪Integration /‬‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮭﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ھﻮ اﻧﺘﻈﺎم وﺣﺪات ﺻﻐﯿﺮة ﻓﻲ وﺣﺪة أﻛﺒﺮ أو اﻧﺪﻣﺎج ﻋﻨﺎﺻﺮ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﻣﻌﺎ ً ﻟﺘﻜﻮﯾﻦ ﺷﻲء أﻛﺒﺮ ‪ .‬ﯾﻌﺒﺮ ﻋﻦ ﺗﻜﺎﻣﻞ اﻟﻌﻤﻠﯿﺎت اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ ﻓﻲ ﺷﺨﺼﯿﺔ ﺳﻮﯾﺔ‬ ‫ﺗﺘﺴﻖ ﻣﻊ ﺑﻨﯿﺔ اﻟﻔﺮد‪.‬‬ ‫‪Integration Committee‬‬ ‫ועדת שילוב ‪ /‬ﻟﺠﻨﺔ اﻟﺪﻣﺞ‬ ‫ﻟﺠﻨﺔ اﻟﺪﻣﺞ اﻟﻤﺪرﺳﯿﺔ ھﻲ ﻟﺠﻨﺔ رﺳﻤﯿﺔ ﺗﺒﺤﺚ ﻓﻲ ﺣﻘﻮق اﻟﻄﺎﻟﺐ ذوي اﻹﺣﺘﯿﺎﺟﺎت‬ ‫اﻟﺨﺎﺻﺔ اﻟﻤﺘﻌﻠﻘﺔ ﺑﻌﻤﻠﯿﺔ اﻧﺪﻣﺎﺟﮭﻢ ﻓﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ اﻟﺪﻣﺞ وﺗﺘﻜﻮن اﻟﻠﺠﻨﺔ ﻣﻦ ﻣﺪﯾﺮ اﻟﻤﺪرﺳﺔ‬ ‫ﺣﯿﺚ ﯾﺘﻮﻟﻰ رﺋﺎﺳﺘﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻹﺿﺎﻓﺔ إﻟﻰ ﻛﻞ ﻣﻦ ﻣﺮﺑﻲ اﻟﺼﻒ اﻟﺬي ﯾﺘﻌﻠﻢ ﻓﯿﮫ اﻟﺘﻠﻤﯿﺬ‪،‬‬ ‫إﺧﺼﺎﺋﻲ ﻧﻔﺴﻲ وﻣﺴﺘﺸﺎر ﺗﺮﺑﻮي‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ ﺗﺮﺑﯿﺔ ﺧﺎﺻﺔ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﺗﺨﺼﺺ آﺧﺮ ﯾﺘﻢ دﻋﻮﺗﮫ‬ ‫وﻓﻖ إﺣﺘﯿﺎﺟﺎت اﻟﺤﺎﻟﺔ اﻟﻤﺮاد ﺑﺤﺜﮭﺎ‪ .‬ﯾﺘﻢ دﻋﻮة أھﻞ اﻟﺘﻠﻤﯿﺬ إﻟﻰ اﻟﻠﺠﻨﺔ ﻟﺴﻤﺎع رأﯾﮭﻢ‪ ،‬ﻟﻜﻨﮭﻢ‬ ‫ﻟﯿﺴﻮا أﻋﻀﺎء ﻓﻲ اﻟﻠﺠﻨﺔ‪ ،‬وﻻ ﯾﺴﺘﻄﯿﻌﻮن اﻟﻤﺸﺎرﻛﺔ ﻓﻲ إﺗﺨﺎذ اﻟﻘﺮار‪ .‬ﻣﻦ اﻟﻤﮭﻢ أن ﺗﻀﻢ‬ ‫اﻟﻠﺠﻨﺔ أﺷﺨﺎص ﻣﮭﻨﯿﯿﻦ ﯾﻌﺮﻓﻮن اﻟﺘﻠﻤﯿﺬ ﺟﯿﺪا ً‪ ،‬وﯾﺠﺐ اﻟﺘﺄﻛﯿﺪ ﻋﻠﻰ ذﻟﻚ‪.‬‬ ‫אינטלקט ‪ /‬ﻋﻘﻞ ‪Intellect /‬‬ ‫ذھﻦ‪ ,‬ﻓﻜﺮ‪ ,‬ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻋﻦ اﻟﻤﻠﻜﺎت اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ ﻟﮫ ﺑﻌﺾ اﻻﺷﺘﻘﺎﻗﺎت ﺗﺪور ﺣﻮل اﻟﺘﻌﻘﻞ واﻟﺘﻔﻜﯿﺮ‬ ‫واﻟﺘﺄﻣﻞ واﻟﻨﺸﺎط اﻹﺑﺪاﻋﻲ‪.‬‬ ‫אינטליגנציה )מנת משכל( ‪ /‬اﻟﺬﻛﺎء ‪Intelligence /‬‬ ‫ﯾﻌﺮف اﻟﺬﻛﺎء ﻋﻠﻰ أﻧﮫ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ إﻛﺘﺸﺎف اﻟﺼﻔﺎت اﻟﻤﻼﺋﻤﺔ ﻟﻸﺷﯿﺎء و ﻋﻼﻗﺘﮭﺎ ﺑﻌﻀﮭﺎ‬ ‫ﺑﺎﻟﺒﻌﺾ‪ ،‬أو ﺻﻔﺎت اﻷﻓﻜﺎر اﻟﻤﻮﺟﻮدة أﻣﺎﻣﻨﺎ وﻋﻼﻗﺘﮭﺎ ﺑﻌﻀﮭﺎ ﺑﺎﻟﺒﻌﺾ‪ .‬ﻛﻤﺎ أﻧﮫ اﻟﻘﺪرة‬ ‫ﻋﻠﻰ اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ ﻓﻲ اﻟﻌﻼﻗﺎت‪ ،‬أو اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ اﻹﻧﺸﺎﺋﻲ اﻟﺬي ﯾﺘﺠﮫ إﻟﻰ ﺗﺤﻘﯿﻖ ھﺪف ﻣﺎ‪ .‬وﯾﻌﺮﻓﺔ‬ ‫ﺑﻌﺾ اﻟﻌﻠﻤﺎء ﻋﻠﻰ أﻧﮫ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻟﺘﺮﻛﯿﺐ و اﻟﺘﻨﻈﯿﻢ و اﻟﺘﻼؤم ‪ .‬وھﻮ أﯾﻀﺎ ً اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ‬ ‫اﻟﺘﺠﺮﯾﺪ وإدراك اﻟﻌﻼﻗﺎت و اﻟﻤﺘﻌﻠﻘﺎت ‪ .‬وھﻮ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ ﻓﻲ ﺣﻞ اﻟﻤﺸﻜﻼت‬ ‫اﻟﺠﺪﯾﺪة‪ ،‬ﻛﻤﺎ أﻧﮫ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻟﺘﻌﻠﻢ أو ﺣﺴﻦ اﺷﺘﻐﺎل اﻟﻌﻘﻞ‪ .‬وﯾﻤﻜﻦ إﺟﻤﺎل اﻟﺬﻛﺎء ﺑﺄﻧﮫ‬ ‫اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ إﺳﺘﺨﺪم اﻟﺘﺠﺎرب اﻟﺴﺎﺑﻘﺔ ﻓﻲ ﺣﻞ اﻟﻤﺴﺎﺋﻞ اﻟﺠﺪﯾﺪة‪.‬‬

‫‪50‬‬

‫ﺳﺘ ِﺒْﻄﺎن ‪Internalization /‬‬ ‫הפנמה ‪ /‬ا ْ‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ اﻟﺘﺄﻣﻞ اﻟﺪاﺧﻠﻲ‪ .‬وھﻲ ﻋﻤﻠﯿﺔ ﻣﺮاﻗﺒﺔ اﻟﺸﺨﺺ ﻟﻌﻤﻠﯿﺎﺗﮫ اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ ﺑﻐﯿﺔ اﺳﺘﻜﺸﺎف‬ ‫اﻟﻘﻮاﻧﯿﻦ اﻟﺘﻲ ﺗﺤﻜﻢ اﻟﻌﻘﻞ‪ .‬وھﻮ أﯾﻀﺎ ً ﻣﻼﺣﻈﺔ اﻟﺸﺨﺺ ﻟﻤﺎ ﯾﺠﺮي ﻓﻲ ﺷﻌﻮره ﻣﻦ ﺧﺒﺮات‬ ‫ﺣﺴﯿﺔ أو ﻋﻘﻠﯿﺔ أو اﻧﻔﻌﺎﻟﯿﺔ ﻣﻼﺣﻈﺔ ﻣﻨﺘﻈﻤﺔ ﺻﺮﯾﺤﺔ ﺗﺴﺘﮭﺪف وﺻﻒ ھﺬه اﻟﺤﺎﻻت‬ ‫وﺗﺤﻠﯿﻠﮭﺎ أو ﺗﺄوﯾﻠﮭﺎ أﺣﯿﺎﻧﺎ ‪.‬‬ ‫בין‪-‬אישי ‪ /‬ﺑﯿﻦ ﺷﺨﺼﻲ ‪Interpersonal /‬‬ ‫ﺗﺄﺗﻲ ﺑﻤﻌﻨﻰ اﻻﺗﺼﺎل اﻟﺬاﺗﻲ‪ .‬ﺗﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻋﻼﻗﺔ اﻹﻧﺴﺎن ﻣﻊ ذاﺗﮫ‪.‬‬ ‫אינטרויקציה ‪ /‬اﻹﺳﺘﺪﻣﺎج ‪Introjection /‬‬ ‫ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﯿﮭﺎ أﯾﻀﺎ ً اﺳﺘﯿﻌﺎب‪ .‬وھﻮ دﻓﺎع ﻧﻔﺴﻲ ﻓﻲ اﻟﻼوﻋﻲ‪ .‬ﯾﺪل ھﺬا اﻟﺘﻌﺒﯿﺮ ﻋﻠﻰ ﻏﺮس‬ ‫ﻓﻜﺮة داﺧﻞ اﻟﺸﺨﺺ ﺑﺼﻮرة ﻏﯿﺮ واﻋﯿﺔ‪ ،‬ﻛﻤﺎ ﻗﻠﻨﺎ ھﻲ إﺣﺪى اﻟﺤﯿﻞ أو اﻵﻟﯿﺎت اﻟﺪﻓﺎﻋﯿﺔ‬ ‫ﻓﺒﺪﻻ ﻣﻦ أن ﯾُﺴﻘﻂ اﻟﻔﺮد ﻣﺎ ﺑﺪاﺧﻠﮫ ﻋﻠﻰ‬ ‫اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ ﻏﯿﺮ اﻟﻨﺎﺿﺠﺔ‪ .‬وھﻮ ﻋﻠﻰ ﻋﻜﺲ اﻹﺳﻘﺎط‪ً ،‬‬ ‫ﻣﻦ ﺣﻮﻟﮫ ﺑﺎﻟﺨﺎرج )ﻛﻤﺎ ﻓﻲ ﻋﻤﻠﯿﺔ اﻹﺳﻘﺎط(‪ ،‬ﻓﺈﻧﮫ ھﻨﺎ ﯾﺄﺧﺬ أﻓﻜﺎرً ا أو ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻦ‬ ‫ﻓﻤﺜﻼ ﻋﻨﺪﻣﺎ ﯾُﻌﺠﺐ‬ ‫اﻟﻌﺎﻟﻢ اﻟﻤﺤﯿﻂ ﺑﮫ وﯾﺪﻣﺠﮭﺎ داﺧﻞ ذاﺗﮫ‪ ،‬ﺑﺤﯿﺚ ﺗﺼﺒﺢ ﺟﺰءًا ﻣﻦ ذاﺗﮫ‪ً .‬‬ ‫اﻟﻔﺮد ﺑﻔﻜﺮة ﻣﺎ ﻓﺈﻧﮫ ﯾﺘﺒﻨﺎھﺎ ﻛﺎﻣﻠﺔ وﯾﻤﺘﺼﮭﺎ إﻟﻰ ﻋﺎﻟﻤﮫ اﻟﺪاﺧﻠﻲ ﺑﺤﯿﺚ ﺗﺼﯿﺮ ﺟﺰءًا ﻣﻦ‬ ‫ذاﺗﮫ‪.‬‬ ‫אינטרוספקציה ‪ /‬اﺳﺘﺒﻄﺎن ‪Introspection /‬‬ ‫ﯾﻌﻨﻲ اﻟﺘﺄﻣﻞ اﻟﺪاﺧﻠﻲ‪ .‬ﻓﻲ اﻻﺳﺘﺒﻄﺎن أو اﻟﺘﺄﻣﻞ اﻟﺪاﺧﻠﻲ ﯾﻘﻮم اﻟﺸﺨﺺ ﺑﻔﺤﺺ أﻓﻜﺎره‬ ‫ودواﻓﻌﮫ وﻣﺸﺎﻋﺮه اﻟﺪاﺧﻠﯿﺔ‪.‬‬ ‫מופנמות ‪ /‬اﻹﻧﻄﻮاء ‪Introversion /‬‬ ‫اﻹﻧﻄﻮاء ﺑﻤﻌﻨﺎه اﻟﻌﺎم ھﻮ اﻻﺑﺘﻌﺎد ﻋﻦ اﻟﻨﺸﺎطﺎت اﻷﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ واﻟﺮﻏﺒﺔ ﻓﻲ اﻟﻌﺰﻟﺔ واﻟﺘﻔﺮد‪.‬‬ ‫وﯾﻈﮭﺮ اﻹﻧﻄﻮاء ﻋﻠﻰ ﺷﻜﻞ ﻧﻔﻮر ﻣﻦ اﻟﺰﻣﻼء أو اﻷﻗﺎرب‪ ،‬واﻣﺘﻨﺎع أو ﺗﺠﻨﺐ اﻟﺪﺧﻮل ﻓﻲ‬ ‫ﻣﺤﺎورات أو ﺣﺪﯾﺚ‪ ،‬وأﺣﯿﺎﻧﺎ ً ﯾﺨﺎﻟﻂ اﻟﻄﻔﻞ اﻟﻤﻨﻄﻮي أطﻔﺎل ﯾﺸﺒﮭﻮﻧﮫ ﻓﻲ اﻹﻧﻄﻮاء وﯾﻜﻮن‬ ‫اﻟﺤﺪﯾﺚ ﺑﯿﻨﮭﻢ ﻣﻘﺘﻀﺒﺎ ً‪ ،‬ﻛﻤﺎ ﯾﻈﮭﺮ ﻋﻠﻰ ﺷﻜﻞ اﻹﻟﺘﺰام ﺑﺎﻟﺼﻤﺖ وﻋﺪم اﻟﺘﺤﺪث ﻣﻊ اﻟﻐﯿﺮ‪،‬‬ ‫وﻗﺪ ﯾﻜﻮن اﻹﺑﺘﻌﺎد ﻋﻦ اﻟﻤﺸﺎرﻛﺔ ﻓﻲ أي اﺟﺘﻤﺎع أو رﺣﻼت أو أﻧﺸﻄﺔ رﯾﺎﺿﯿﺔ ﻣﻈﮭﺮا ً‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻈﺎھﺮ اﻹﻧﻄﻮاء واﻟﻌﺰﻟﺔ‪.‬‬ ‫מופנם ‪ /‬اﻧﻄﻮاﺋﻲ ‪Introvert /‬‬ ‫ﺷﺨﺺ اﻧﻌﺰاﻟﻲ ‪ ،‬وﯾﻤﯿﻞ إﻟﻰ اﻷﻋﻤﺎل اﻟﺘﻲ ﻻ ﺗﺘﻌﺎﻣﻞ ﻣﻊ اﻟﺠﻤﮭﻮر وﻻ ﯾﺤﺐ اﻟﺘﺠﻤﻌﺎت‪.‬‬

‫‪51‬‬

‫)‪(J‬‬

‫עבודה ‪ /‬وظﯿﻔﺔ ‪Job /‬‬ ‫اﻻﺳﺘﻔﺴﺎر ﻋﻦ اﻟﻌﻤﻞ أو اﻟﻤﮭﻨﺔ أﺣﺪ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻟﺘﺎرﯾﺦ اﻟﺸﺨﺼﻲ ﻓﻲ دراﺳﺔ اﻟﺤﺎﻟﺔ‪،‬‬ ‫وﺗﺴﺘﺨﺪم اﻟﻜﻠﻤﺔ ﺑﻤﻌﻨﻰ ﻣﺠﺎزى ﻓﻲ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺧﺒﺮ ﺷﺆم أو ﻧﺬﯾﺮ ﺳﻮء‪.‬‬ ‫ִשׂ ְמחָ ה ‪ /‬ﻓﺮح ‪Joy /‬‬ ‫ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻋﻦ اﻟﺴﻌﺎدة أو اﻟﻔﺮح اﻟﺸﺪﯾﺪ‪.‬‬ ‫ְפּסַ ק ִדין ‪ /‬ﺣﻜﻢ ‪Judgement /‬‬ ‫ﯾﻌﺘﺒﺮ اﻟﺤﻜﻢ ﻋﻠﻰ اﻷﻣﻮر أﺣﺪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺤﺺ اﻟﺤﺎﻟﺔ اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ‪ ،‬وﯾﻌﻨﻲ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ ﺗﻘﯿﯿﻢ‬ ‫اﻟﻤﻮﻗﻒ ﺑﻄﺮﯾﻘﺔ ﺳﻠﯿﻤﺔ واﻟﺘﻌﺎﻣﻞ ﻣﻌﮫ ﺑﺎﻟﺼﻮرة اﻟﻤﻼﺋﻤﺔ‪ ،‬وﯾﺤﺪث ﺧﻠﻞ ﻓﻲ ھﺬه اﻟﻘﺪرة ﻓﻲ‬ ‫ﺣﺎﻟﺔ اﻷﻣﺮاض اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ اﻟﺬھﺎﻧﯿﺔ‪.‬‬ ‫צֶ דֶ ק ‪/‬ﻋﺪاﻟﺔ ‪Justice /‬‬ ‫ﺗﻌﺘﺒﺮ اﻟﻌﺪاﻟﺔ ﻣﻦ اﻟﻤﺒﺎدئ اﻷﺧﻼﻗﯿﺔ ﻓﻲ اﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ اﻟﺸﺮﻋﻲ‪ ،‬وﯾﺪﺧﻞ ذﻟﻚ ﻓﻲ أﺳﻠﻮب‬ ‫ﺗﻘﺪﯾﻢ اﻟﺨﺪﻣﺎت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ ﻟﻤﻦ ﯾﺤﺘﺎﺟﮭﺎ‪ ،‬وﺣﻘﻮق اﻟﻤﺮﺿﻰ اﻟﻨﻔﺴﯿﯿﻦ ﻓﻲ ﻛﻞ اﻟﻤﻮاﻗﻒ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﺎ ً ﺣﯿﻦ ﺗﺘﻄﻠﺐ ﺣﺎﻟﺘﮭﻢ اﻟﺪﺧﻮل اﻹﻟﺰاﻣﻲ ﻟﻠﻌﻼج ﻓﻲ اﻟﻤﺼﺤﺎت واﻟﻤﺴﺘﺸﻔﯿﺎت ﻣﻊ‬ ‫ﻣﺎ ﯾﺘﺒﻊ ذﻟﻚ ﻣﻦ ﺗﻘﯿﯿﺪ ﻟﺤﺮﯾﺘﮭﻢ‪ ،‬وﻣﻦ اﻟﻤﻨﻈﻮر اﻹﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻓﺈن اﻟﻌﺪل ﻣﻊ اﻹﺣﺴﺎن ھﻤﺎ‬ ‫اﻟﻘﺎﻋﺪة اﻟﺘﻲ ﯾﺘﻢ ﻣﻦ ﺧﻼﻟﮭﺎ اﻟﺘﻌﺎﻣﻞ ﻣﻊ اﻟﻤﺮﯾﺾ اﻟﻨﻔﺴﻲ وھﻮ ﻓﻲ أﺷﺪ ﺣﺎﻻت اﻟﻀﻌﻒ‬ ‫اﻹﻧﺴﺎﻧﻲ‪.‬‬

‫‪52‬‬

‫)‪(K‬‬ ‫קינסתזיה ‪ /‬إﺣﺴﺎس ﺑﺎﻟﺤَ ﺮَ ﻛﺔ ‪Kinesthesia /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻹﺣﺴﺎس ﺑﺤﺮﻛﺔ اﻟﻌﻀﻼت ‪.‬‬ ‫הזיות קינסטטית‪ /‬ھَﻠﻮﺳﺔ ﺣَ ﺮَ ﻛِﯿﺔ ‪Kinesthetic Hallucination /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ھﻼوس اﻹﺣﺴﺎس اﻟﻌَﻀَﻠﻲ اﻟﺤﺮﻛﻲ‪.‬‬ ‫ִקינ ִֶטי ‪ /‬ﺣَ ﺮَ ﻛ ِﻲ ‪Kinetic /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻌﻨﻲ اﻟﺤﺮﻛﺔ اﻟﻨﺸﺎط‬ ‫ﺷﮭْﻮَ ة اﻟﺴَﺮِﻗﺔ ‪Kleptolangia /‬‬ ‫תאוות הגניבה ‪َ /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻌﻨﻲ اﻟﺸﮭﻮة واﻟﺮﻏﺒﺔ ﻓﻲ اﻟﺴﺮﻗﺔ وﯾﺸﯿﺮ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ إﻟﻰ اﺿﻄﺮاب ﺳﻠﻮﻛﻲ‪.‬‬ ‫פוביית הגניבה ‪ /‬رُ ھَﺎب اﻟﺴَﺮِﻗﺔ ‪Kleptophobia‬‬ ‫اﻟﺨﻮف اﻟﻤﺮﺿﻲ ﻣﻦ اﻟﺴﺮﻗﺔ‪.‬‬ ‫ידע ‪ /‬اﻟﻤﻌﺮﻓﺔ ‪Knowledge /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻌﻨﻲ اﻟﻤﻌﺮﻓﺔ واﻟﻌﻠﻢ واﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت‬ ‫קיפוזיס ‪ /‬أﺣْ ﺪَب ‪Kyphotic /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻒ ﺣﺎﻟﺔ ﻓﯿﮭﺎ ﯾﻜﻮن اﻟﻈﮭﺮ ﻓﯿﮫ ﺗﺸﻮه واﻋﻮﺟﺎج ﻓﻲ اﻟﻌﻤﻮد اﻟﻔﻘﺮي‪.‬‬ ‫קלפטומניה ‪ /‬ﺟُ ﻨ ُﻮن اﻟﺴَﺮِﻗ َﺔ‪Kleptomania /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ اﻟﺬي ﯾﻌﺎﻧﻲ ﻣﻦ ھَﻮَ س اﻟﺴ َِﺮﻗﺔ اﻟﻤَﺮَ ﺿِ ﯿﺔ‬

‫‪53‬‬

‫)‪(L‬‬

‫שפה ‪ /‬اﻟﻠﻐﺔ ‪Language /‬‬ ‫اﻟﻠﻐﺔ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ رﻣﻮز اﻋﺘﺒﺎطﯿﺔ ﺻﻮﺗﯿﺔ أو ﻏﯿﺮ ﺻﻮﺗﯿﺔ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻌﻨﻰ‪ .‬واﻟﻠﻐﺔ ھﻲ ﻗﺪرة‬ ‫ﻋﻘﻠﯿﺔ ﻣﻌﺮﻓﯿﺔ ﯾﻤﺘﻠﻜﮭﺎ اﻹﻧﺴﺎن‪ .‬وھﻲ أﯾﻀﺎ ً ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻔﺮدات وﻗﻮاﻋﺪ ﺗﻤﯿﱢﺰ ﺟﻤﺎﻋﺔ ﺑﺸﺮﯾﺔ‬ ‫ﻣﻌﯿّﻨﺔ ﺗﺘﺒﺎدل ﺑﻮاﺳﻄﺘﮭﺎ أﻓﻜﺎر اﻟﻠﻐﺔ‪ .‬وﺗﻌﺘﺒﺮ اﻟﻠﻐﺔ أھﻢ وﺳﺎﺋﻞ اﻟﺘﻔﺎھﻢ واﻻﺣﺘﻜﺎك ﺑﯿﻦ أﻓﺮاد‬ ‫اﻟﻤﺠﺘﻤﻊ ﻓﻲ ﺟﻤﯿﻊ ﻣﯿﺎدﯾﻦ اﻟﺤﯿﺎة‪ .‬وﻗﺪ ﻋﺮّف ﻋﻠﻤﺎء اﻟﻨﻔﺲ اﻟﻠﻐﺔ‪ ،‬ﻓﻘﺎﻟﻮا أﻧﮭﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ‬ ‫إﺷﺎرات ورﻣﻮز ﺗﺼﻠﺢ ﻟﻠﺘﻌﺒﯿﺮ ﻋﻦ ﺣﺎﻻت اﻹﻧﺴﺎن اﻟﻔﻜﺮﯾﺔ واﻟﻌﺎطﻔﯿﺔ واﻹرادﯾﺔ‪ ،‬وھﻲ‬ ‫وﺳﯿﻠﺔ إﺗﺼﺎل ﻣﮭﻤﺔ ﺟﺪا ً وأداة ﺗﺴﺎﻋﺪ أﯾﻀﺎ ً ﻋﻠﻰ اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ‪.‬‬ ‫‪Language Delay‬‬ ‫עיכוב שפתי‪ /‬اﻟﺘﺄﺧﺮ ﻓﻲ اﻟﻜﻼم‬ ‫ھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ طﺒﻲ ﻧﻔﺴﻲ‪ ،‬وﯾﻘﺼﺪ ﺑﮭﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﺣﺎﻟﺔ ﺗﺄﺧﺮ اﻟﻄﻔﻞ ﻋﻦ ﺑﺪء اﻟﻜﻼم‪ ،‬وذﻟﻚ‬ ‫وﻓﻘﺎ ً ﻟﻠﺠﯿﻞ اﻟﻄﺒﯿﻌﻲ اﻟﺬي ﯾﺒﺪأ ﻓﯿﮫ اﻟﻄﻔﻞ اﻟﻜﻼم وھﻮ ﻣﺎ ﯾﻘﺎرب اﻟﻌﺎم واﻟﻨﺼﻒ ﻋﻠﻰ‬ ‫اﻷﻛﺜﺮ‪.‬‬ ‫מנהיגות‪ /‬ﻗﯿﺎدة ‪Leadership /‬‬ ‫ﻣﺻطﻠﺢ ﯾﺳﺗﺧدم ﻓﻲ ﻋﻠم اﻟﻧﻔس ﯾﺷﯾر إﻟﻰ ﻗدرة اﻟﻔرد إﻗﻧﺎع ﻣﺟﻣوﻋﺔ ﻣن اﻟﻧﺎس ﺑﺂراﺋﮫ‬ ‫وأﻓﻛﺎره وﯾﻛون ﻗدوة ﻟﮭم وﯾﻛﻣن دوره وإﻗﻧﺎﻋﮫ ﻟﻸﺷﺧﺎص ﻣن ﺧﻼل اﻟﺳﻌﻲ واﻟوﺻول‬ ‫إﻟﻰ ﺗﺣﻘﯾق أھداف ﻣﻧﺷودة‪.‬‬ ‫למידה ‪ /‬ﺗﻌﻠﻢ‪Learning /‬‬ ‫ھﻮ ﺗﻐﯿﺮ ﺷﺒﮫ داﺋﻢ ﻓﻲ اﻟﺴﻠﻮك ﻧﺘﯿﺠﺔ اﻟﺨﺒﺮة واﻟﺘﺪرﯾﺐ ‪ .‬واﻟﺘﻌﻠﻢ ھﻮ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﻧﺸﺎط‬ ‫اﻟﮭﺪف ﻣﻨﮫ اﻟﻮﺻﻮل إﻟﻰ ﺧﺒﺮات وﻣﮭﺎرات وﻣﻌﺎرف ﺟﺪﯾﺪة‪.‬‬ ‫‪Learning Disability‬‬ ‫לקות למידה ‪ /‬اﻟﻌﺴﺮ اﻟﺘﻌﻠﻤﻲ‬ ‫ﻓﻲ اﻟﻮاﻗﻊ ھﻨﺎك اﻟﻌﺪﯾﺪ ﻣﻦ اﻷﺑﺤﺎث واﻟﺪراﺳﺎت اﻟﺘﻲ ﻋﻤﻠﺖ ﻋﻠﻰ ﺗﻌﺮﯾﻒ اﻟﻌﺴﺮ اﻟﺘﻌﻠﯿﻤﻲ‪،‬‬ ‫وﻣﻦ أﺷﮭﺮھﺎ اﻟﺤﺎﻟﺔ اﻟﺘﻲ ﯾﻈﮭﺮ ﺻﺎﺣﺒﮭﺎ ﻣﺸﻜﻠﺔ أو أﻛﺜﺮ ﻓﻲ اﻟﺠﻮاﻧﺐ اﻟﺘﺎﻟﯿﺔ‪:‬‬ ‫اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﺳﺘﺨﺪام اﻟﻠﻐﺔ أو ﻓﮭﻤﮭﺎ‪ .‬اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻹﺻﻐﺎء واﻟﺘﻔﻜﯿﺮ واﻟﻜﻼم‪ .‬اﻟﻘﺮاءة أو‬ ‫اﻟﻜﺘﺎﺑﺔ‪.‬اﻟﻌﻤﻠﯿﺎت اﻟﺤﺴﺎﺑﯿﺔ اﻟﺒﺴﯿﻄﺔ‪.‬‬ ‫‪54‬‬

‫‪Learning Strategies‬‬ ‫אסטרטגיות למידה ‪ /‬إﺳﺘﺮاﺗﯿﺠﯿﺎت اﻟﺘﻌﻠﻢ‬ ‫ﺗﻌﻨﻲ اﻟﻜﯿﻔﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﯾﺘﻌﻠﻢ ﺑﮭﺎ اﻟﺘﻠﻤﯿﺬ‪ .‬وھﻲ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺗﻘﻨﯿﺎت وﻗﻮاﻋﺪ وطﺮق‬ ‫ﺗﺴﺎﻋﺪ اﻟﺘﻠﻤﯿﺬ ﻋﻠﻰ اﻛﺘﺴﺎب اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت وﻣﻌﺎﻟﺠﺘﮭﺎ وﺗﺨﺰﯾﻨﮭﺎ واﺳﺘﺮﺟﺎﻋﮭﺎ‪ .‬وھﺬه‬ ‫اﻹﺳﺘﺮاﺗﯿﺠﯿﺎت ﺿﺮورﯾﺔ ﺑﺼﻔﺔ ﺧﺎﺻﺔ ﻷوﻟﺌﻚ اﻟﺘﻼﻣﯿﺬ اﻟﺬﯾﻦ ﯾﻔﺘﻘﺮون إﻟﻰ ﻣﮭﺎرات‬ ‫اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ واﻹﻧﺘﺒﺎه واﻟﺘﺬﻛﺮ‪ ،‬وﺑﺎﻟﺘﺎﻟﻲ ﻓﺈﻧﮭﻢ ﯾﻌﺎﻧﻮن ﻣﻦ ﺻﻌﻮﺑﺔ ﻓﻲ اﻟﺘﻌﻠﻢ اﻷﻛﺎدﯾﻤﻲ‪ .‬وﻣﻦ‬ ‫اﻟﻀﺮوري أن ﯾﺘﻌﻠﻢ اﻟﺘﻼﻣﯿﺬ ﻓﻲ اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ اﻟﺨﺎﺻﺔ أﺳﺎﻟﯿﺐ ﺗﻌﻠﻢ ﻣﻼﺋﻤﺔ ﻟﮭﻢ وﻟﻘﺪراﺗﮭﻢ‪.‬‬ ‫לסביות ‪ /‬ﺳﺤﺎق ‪Lesbianism /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻟﯿﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﻌﻼﻗﺔ اﻟﺠﻨﺴﯿﺔ ﺑﯿﻦ اﻣﺮأﺗﯿﻦ‪.‬‬ ‫ﺷﮭْﻮَ ة‪ ،‬طﺎﻗ َﺔ ﺟِ ﻨْﺴِ ﯿﺔ ‪Libido /‬‬ ‫לבידו‪َ /‬‬ ‫ﺗﻢ ﺗﻌﺮﯾﻔﮫ ﺑﻮاﺳﻄﺔ ﻓﺮوﯾﺪ ﻋﻠﻰ أﻧﮫ اﻟﻘﻮة اﻟﺘﻲ ﯾﺘﻢ ﺑﮭﺎ ﺗﻤﺜﯿﻞ اﻟﻐﺮﯾﺰة اﻟﺠﻨﺴﯿﺔ ﻓﻲ اﻟﻌﻘﻞ‬ ‫وﺗﺒﻌﺎ ً ﻟﻤﻔﮭﻮم ﻓﺮوﯾﺪ‪ ،‬ﻓﺈن اﻟﻠﯿﺒﺪو ﻻ ﯾﻘﺘﺼﺮ ﻋﻠﻰ اﻟﺠﻨﺲ ﺑﻞ ﯾﺘﻌﺪاه إﻟﻰ ﻣﺠﺎﻻت أﻛﺒﺮ ﻣﺜﻞ‬ ‫اﻟﻠﺬة ﻋﻮﻣﺎ ً ﺣﯿﻦ وﺿﻊ ﻣﺒﺪأ اﻟﻠﺬة اﻟﺬي ﯾﻌﺘﻤﺪ ﻋﻠﻰ اﻟﺴﻌﻲ إﻟﻰ اﻟﺤﺼﻮل ﻋﻠﻰ اﻟﻠﺬة وﺗﺠﻨﺐ‬ ‫اﻷﻟﻢ‪ ،‬وﻣﻦ ﺧﻼل اﻟﺘﺤﻠﯿﻞ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﻓﺈن ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺑﻌﺾ اﻟﻤﺸﻜﻼت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ ﯾﻌﺘﻤﺪ ﻋﻠﻰ ﺧﻠﻞ‬ ‫اﻟﻠﯿﺒﯿﺪو‪ ،‬وﯾﺴﺘﺨﺪم ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻓﻘﺪان اﻟﻠﯿﺒﯿﺪو ﻟﻔﻘﺪان اﻟﺮﻏﺒﺔ اﻟﺠﻨﺴﯿﺔ ﺑﺴﺒﺐ اﻟﺤﺎﻟﺔ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪.‬‬ ‫אוריינות ‪ /‬اﻟﺘﻨﻮر اﻟﻠﻐﻮي‪Literacy /‬‬ ‫ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻷدوات واﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت واﻟﻤﮭﺎرات اﻟﻤﻄﻠﻮﺑﺔ ﻣﻦ أﺟﻞ اﻛﺘﺴﺎب‬ ‫اﻟﻘﺮاءة واﻟﻜﺘﺎﺑﺔ‪ .‬وھﺬه اﻷدوات ﻟﮭﺎ ﻋﻼﻗﺔ ﺑﺎﻟﺜﻘﺎﻓﺔ اﻟﺘﻲ ﯾﻌﯿﺶ ﻓﯿﮭﺎ اﻟﻄﻔﻞ‪ .‬وھﻮ أﯾﻀﺎ ً‬ ‫ﯾﻌﻨﻲ "اﻹﺳﺘﻌﻤﺎل اﻟﻮاﻋﻲ ﻟﻠﻐﺔ" ‪ .‬وھﻮ اﻹﺳﺘﺨﺪام اﻟﻠﻐﻮي اﻟﺬي ﯾﺘﻐﺬى ﻣﻦ ﺗﻌﺮض‬ ‫اﻟﺸﺨﺺ ﻟﻤﺼﺎدر ﻏﻨﯿﺔ ﻟﺜﻘﺎﻓﺔ ووﺳﺎﺋﻞ اﻟﻤﯿﺪﯾﺎ اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﺧﻼل ﻋﻤﻠﯿﺔ ﻧﻤﻮه وﺗﻌﻠ ّﻤﮫ‪.‬‬ ‫‪Logical Thinking‬‬ ‫חשיבה היגיונית ‪ /‬اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ اﻟﻤﻨﻄﻘﻲ‬ ‫ھﻮ ﻧﻮع ﻣﻦ أﻧﻮاع اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ واﻟﺬي ﻓﯿﮫ ﯾﺴﺘﺨﺪم اﻹﻧﺴﺎن اﻟﻤﻨﻄﻖ ﻓﻲ اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ‪ ،‬وﯾﻤﺎرﺳﮫ اﻟﻔﺮد‬ ‫ﻋﻨﺪ ﻣﺤﺎوﻟﺔ إظﮭﺎر اﻷﺳﺒﺎب واﻟﻌﻠﻞ اﻟﺘﻲ ﺗﻜﻤﻦ وراء اﻷﺷﯿﺎء‪ ،‬وﻣﺤﺎوﻟﺔ ﻣﻌﺮﻓﺔ ﻧﺘﺎﺋﺞ‬ ‫أﻋﻤﺎل اﻟﻨﺎس‪ .‬وﯾﺘﻀﻤﻦ اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ اﻟﻤﻨﻄﻘﻲ ﻣﺤﺎوﻟﺔ اﻟﺤﺼﻮل ﻋﻠﻰ أدﻟﺔ ﺗﺆﯾﺪ أو ﺗﻨﻔﻲ أﻋﻤﺎل‬ ‫اﻟﻔﺮد أو وﺟﮭﺎت ﻧﻈﺮه ‪.‬‬

‫‪55‬‬

‫)‪(M‬‬

‫‪Macrocephaly‬‬ ‫מקרוצפלי ‪ /‬ﻛﺒﺮ اﻟﺠﻤﺠﻤﺔ‬ ‫ﯾﺸﯿﺮ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ إﻟﻰ ﺣﺎﻟﺔ ﻣﻦ ﺣﺎﻻت اﻟﻀﻌﻒ اﻟﻌﻘﻠﻲ اﻟﺬي ﯾﺤﺪث ﺑﺴﺒﺐ ﺗﻀﺨﻢ‬ ‫أﺟﺰاء ﻣﻦ اﻟﺪﻣﺎغ ﯾﺘﺒﻌﮭﺎ ﻛﺒﺮ اﻟﺠﻤﺠﻤﺔ وﺣﺠﻢ اﻟﺪﻣﺎغ‪.‬‬ ‫מַ ניָה ‪ /‬ھﻮس ‪Mania /‬‬ ‫ﯾﺴﺘﻌﻤﻞ أﺣﯿﺎﻧﺎ ً ﻟﻮﺻﻒ أي ﺷﻜﻞ ﻣﻦ اﻻﺿﻄﺮاب اﻟﻨﻔﺴﻲ‪ .‬ﯾﺘﻤﯿﺰ ﺑﺎﻟﻨﺸﺎط اﻟﺰاﺋﺪ واﻟﻤﺮح‬ ‫واﻟﻐﺮاﺑﺔ ‪ ،‬وﯾﻜﻮن اﻟﻔﺮد ﻣﻠﯿﺌﺎ ً ﺑﺎﻟﺤﯿﻮﯾﺔ ‪ ،‬ﻻﯾﻜﺎد ﯾﻨﺘﮭﻲ ﻣﻦ ﺷﻲء أو ﻋﻤﻞ ﺣﺘﻰ ﯾﺒﺪأ ﻓﻲ‬ ‫اﻷﺧﺮ ‪ ،‬وﻗﺪ ﯾﺒﺪأ ﻓﻲ ﻋﻤﻞ ﻗﺒﻞ أن ﯾﻨﺘﮭﻲ ﻣﻦ اﻷول وﻗﺪ ﯾﺼﻞ ﻧﺸﺎطﮫ إﻟﻰ درﺟﺔ اﻟﻌﺪوان‬ ‫واﻟﺘﺤﻄﯿﻢ ‪ ،‬وﺗﻤﯿﺰ أﻓﻜﺎره ﺑﺄﻧﮭﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺘﻈﻤﺔ ﻓﮭﻮ ﯾﻨﺘﻘﻞ ﻣﻦ ﻓﻜﺮة إﻟﻰ ﻓﻜﺮة ﺑﺴﺮﻋﺔ دون‬ ‫داع‪.‬‬ ‫מָ זוֹכִ יזם‪ /‬ﻣﺎﺳﻮﺷﯿﺔ ‪Masochism /‬‬ ‫ھﻮ اﺿﻄﺮاب ﻧﻔﺴﻲ ﯾﺘﺠﺴﺪ ﻓﻲ اﻟﺘﻠﺬذ ﺑﺎﻷﻟﻢ اﻟﻮاﻗﻊ ﻋﻠﻰ اﻟﺸﺨﺺ ﻧﻔﺴﮫ‪ .‬ﻣﻌﻨﻰ آﺧﺮ اﻟﺘﻠﺬذ‬ ‫ﺑﺘﻠﻘﻲ اﻟﻌﺬاب‪ .‬وھﻲ ﻧﻮع ﻣﻦ أﻧﻮاع اﻻﻧﺤﺮاﻓﺎت اﻟﺠﻨﺴﯿﺔ‪.‬‬ ‫בשלות‪ /‬ﻧﻀﺞ ‪Maturity/‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻟﯿﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﻨﻤﻮ واﻻﻛﺘﻤﺎل ﻣﻦ اﻟﻨﺎﺣﯿﺔ اﻟﺒﯿﻮﻟﻮﺟﯿﺔ‬ ‫واﻟﻨﻔﺴﯿﺔ واﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ وذﻟﻚ ﺑﻤﺎ ﯾﻮاﻓﻖ اﻟﺠﯿﻞ‪.‬‬ ‫משמעותי‪ /‬ذو ﻣﻌﻨﻰ ‪Meaningful /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻣﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ وﯾﺮﺗﺒﻂ ﻓﻲ أﻏﻠﺐ اﻷﺣﯿﺎن ﺑﺎﻟﺘﻌﻠﻢ‪ ,‬وﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ أن اﻟﻤﻌﻨﻰ‬ ‫ﻣﮭﻢ ﻟﻠﻤﺘﻠﻘﻲ‪.‬‬ ‫למידה משמעותית‪ /‬ﺗﻌﻠﻢ ذو ﻣﻌﻨﻰ‪Meaningful Learning /‬‬ ‫وﯾﻘﺼﺪ ﺑﺎﻟﺘﻌﻠﻢ ذو ﻣﻌﻨﻰ ھﻮ اﻟﺘﻌﻠﻢ اﻟﺬي ﯾﻨﺎﺳﺐ ﺣﯿﺎة اﻟﻤﺘﻌﻠﻢ وﯾﺨﺎﻟﺞ روﺣﮫ وﯾﺘﻮاﺻﻞ‬ ‫ﻣﻌﮫ‪ ,‬وذﻟﻚ ﻣﻦ ﺧﻼل إدﺧﺎل ﺟﻮاﻧﺐ ﻣﻦ ﺣﯿﺎﺗﮫ وذات ﻣﻌﻨﻰ ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﺔ ﻟﮫ‪.‬‬

‫‪56‬‬

‫מכניקה‪ /‬ﺗﻘﻨﯿﺔ ‪Mechanics /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻌﻨﻲ أﺳﻠوب أو ﻓﻧﱢ ﯾﱠﺔ ﻓﻲ إﻧﺟﺎز ﻋﻣل أو ﺑﺣث ﻋﻠﻣﻲّ وﻧﺣو ذﻟك ‪ ،‬أو ﺟﻣﻠﺔ‬ ‫اﻟوﺳﺎﺋل واﻷﺳﺎﻟﯾب واﻟطراﺋق اﻟﺗﻲ ﺗﺧﺗص ﺑﻣﮭﻧﺔ أو ﻓنّ ‪.‬‬ ‫‪Medical Assistant‬‬ ‫סייעת רפואית ‪ /‬اﻟﻤﺴﺎﻋِ َﺪة ُ اﻟﻄﺒﯿﺔ‬ ‫ھﻲ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ وظﯿﻔﺔ ﺑﺴﺎﻋﺎت ﻣﺨﺼﺼﺔ ﻣﻦ وزارة اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ واﻟﺘﻌﻠﯿﻢ ﻟﻄﺎﻟﺐ ﯾﻌﺎﻧﻲ ﻣﻦ‬ ‫ﻣﺸﺎﻛﻞ ﺻﺤﯿﺔ ﻛﺒﯿﺮة أو إﻋﺎﻗﺎت ﺣﺴﯿﺔ‪ ،‬وﻻ ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ أن ﯾﺘﻌﺎﻣﻞ ﻣﻊ ظﺮوف اﻟﺼﻒ‬ ‫اﻟﻌﺎدﯾﺔ ﺑﻤﻔﺮده‪ .‬وﻋﺎدة ً ﯾﻜﻮن ھﺆﻻء اﻷطﻔﺎل ﺑﻤﻌﺪﻻت ذﻛﺎء ﺗﺴﻤﺢ ﻟﮭﻢ ﺑﺎﻟﺘﻌﻠﻢ ﻓﻲ اﻟﻤﺪارس‬ ‫اﻟﻌﺎدﯾﺔ‪.‬‬ ‫מלנכוליה ‪ /‬اﻟﻤﺎﻟﻨﺨﻮﻟﯿﺎ اﻟﺴﻮداء ‪Melancholia /‬‬ ‫ھﻮ ﺷﻜﻞ ﻣﻦ أﺷﻜﺎل اﻻﺿﻄﺮاب اﻻﻛﺘﺌﺎﺑﻲ‪ ،‬وﻋﻠﻰ اﻟﺮﻏﻢ ﻣﻦ أﻧﮫ اﺿﻄﺮاب واﺿﺢ‪ ،‬ﻓﺈن‬ ‫ﺟﻤﻌﯿﺔ اﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ اﻷﻣﺮﯾﻜﯿﺔ ﻟﻢ ﺗﻌﺪ ﺗﻌﺘﺮف ﺑﮫ ﻛﻤﺮض ﻋﻘﻠﻲ ﻣﻨﻔﺼﻞ‪ ،‬وﻟﺬﻟﻚ ﯾﻌﺘﺒﺮ‬ ‫'ﺳﻮداوﯾﺔ' ﻧﻮع ﻓﺮﻋﻲ ﻣﻦ اﺿﻄﺮاب اﻛﺘﺌﺎﺑﻲ رﺋﯿﺴﻲ وﻟﯿﺲ ﻣﺮﺿﺎ ً ﻋﻘﻠﯿﺎ ً ﻣﻨﻔﺼﻼ ً‪.‬‬ ‫זיכרון ‪ /‬اﻟﺬاﻛﺮة ‪Memory /‬‬ ‫ھﻲ ﻗﺪرة اﻟﻔﺮد ﻋﻠﻰ ﺗﺨﺰﯾﻦ اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت‪ .‬وﺗﻌﺪ اﻟﺬاﻛﺮة ﻣﻦ أھﻢ اﻟﻌﻤﻠﯿﺎت اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ اﻟﻌﻠﯿﺎ ﻓﻲ‬ ‫ﺣﯿﺎة اﻹﻧﺴﺎن وﺗﻌﺘﻤﺪ ﻋﻠﯿﮭﺎ ﻋﺪد ﻣﻦ اﻟﻌﻤﻠﯿﺎت اﻷﺧﺮى ﻣﺜﻞ اﻹدراك‪ ،‬واﻟﻮﺣﻲ واﻟﺘﻌﻠﻢ‬ ‫واﻟﺘﻔﻜﯿﺮ وﺣﻞ اﻟﻤﺸﻜﻼت واﻟﺘﺤﺪث‪ ،‬واﻟﺤﻘﯿﻘﺔ أن ﻛﻞ ﻣﺎ ﻧﻔﻌﻠﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ً ﯾﻌﺘﻤﺪ ﻋﻠﻰ اﻟﺬاﻛﺮة‪،‬‬ ‫ﺑﻞ أن اﻟﺤﻀﺎرة ﺗﻨﺘﻘﻞ ﻣﻦ ﺟﯿﻞ إﻟﻰ ﺟﯿﻞ ﻋﻦ طﺮﯾﻖ اﻟﺬاﻛﺮة‪ .‬وﻟﻠﺬاﻛﺮة أھﻤﯿﺔ ﻛﺒﯿﺮة ﻓﻲ‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﻌﻠﻢ‪.‬‬ ‫הפרעות זיכרון ‪ /‬إﺿﻄﺮاﺑﺎت ﻓﻲ اﻟﺬاﻛﺮة ‪Memory Disorders /‬‬ ‫إﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﺬاﻛﺮة ھﻲ ﻛﻞ ﻣﺎ ﯾﺼﯿﺐ ذاﻛﺮة اﻹﻧﺴﺎن ﻣﻦ ﺧﻠﻞ وﺿﻌﻒ‪ .‬وﻗﺪ ﯾﻜﻮن‬ ‫اﻟﻀﻌﻒ ﻓﻲ اﻟﺬاﻛﺮة ﺑﺈﺧﺘﻼف أﻧﻮاﻋﮭﺎ ﻛﺎﻟﺬاﻛﺮة اﻟﺒﺼﺮﯾﺔ أو اﻟﺬاﻛﺮة اﻟﺴﻤﻌﯿﺔ‪ ،‬ﻣﻤﺎ ﯾﺆدي‬ ‫إﻟﻰ ﻣﺸﺎﻛﻞ ﻛﺒﯿﺮة ﻓﻲ ﻋﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﻌﻠﻢ‪ .‬وﺗﻜﺜﺮ إﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﺬاﻛﺮة ﻓﻲ ﻓﺌﺎت اﻷطﻔﺎل ذوي‬ ‫اﻹﺣﺘﯿﺎﺟﺎت اﻟﺨﺎﺻﺔ‪ .‬وﯾﻤﻜﻦ ﻣﻌﺎﻟﺠﺔ ھﺬه اﻹﺿﻄﺮاﺑﺎت وﻓﻘﺎ ً ﻟﻤﺎھﯿﺔ اﻹﺿﻄﺮاب‬ ‫واﻟﺘﺸﺨﯿﺺ اﻟﻄﺒﻲ أو اﻟﻨﻔﺴﻲ‪ .‬وﻓﻲ ﻛﺜﯿﺮ ﻣﻦ ﺣﺎﻻت إﺿﻄﺮاب اﻟﺬاﻛﺮة ﻻ ﯾﻮﺟﺪ ﻋﻼج‪.‬‬

‫‪57‬‬

‫‪Mental Ability‬‬ ‫יכולת קוגניטיבית ‪ /‬اﻟﻘﺪرة اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ‬ ‫ﻗﺎم اﻟﻜﺜﯿﺮ ﻣﻦ اﻟﻌﻠﻤﺎء ﺑﺪراﺳﺔ وﺗﻌﺮﯾﻒ اﻟﻘﺪرة اﻟﻌﻘﻠﻲّ ◌ّ ة‪ .‬ﻛﻞّ ﺗﻌﺮﯾﻒ اﺗ ّﺨﺬ وﺟﮭﺔ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻋﻠﻤﯿّﺔ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﻋﻦ اﻷﺧﺮى؛ ﻓﻤﻨﮭﻢ ﻣﻦ رﺑﻂ اﻟﻘﺪرة اﻟﻌﻘﻠﻲّ ◌ّ ة ﺑﺪرﺟﺎت اﻟﺬﻛﺎء‪ ،‬وﻣﻨﮭﻢ ﻣﻦ‬ ‫ﻋﺮّف اﻟﻘﺪرة اﻟﻌﻘﻠﻲّ◌ّ ة ﻋﻠﻰ أﻧ ّﮭﺎ اﻟﻤﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻟﺘﺤﺼﯿﻞ اﻷﻛﺎدﯾﻤﻲّ ‪ ،‬وآﺧﺮون ﻋﺮّﻓﻮا‬ ‫اﻟﻘﺪرة اﻟﻌﻘﻠﻲّ ◌ّ ة ﻋﻠﻰ أﻧ ّﮭﺎ إﻣﻜﺎﻧﯿّﺔ إﺳﺘﺨﺪم اﻟﺘﺠﺎرب اﻟﺴﺎﺑﻘﺔ ﻓﻲ ﺣﻞّ ﻣﻮﻗﻒ ﺟﺪﯾﺪ‪ .‬إنّ‬ ‫اﻟﻘﺪرة اﻟﻌﻘﻠﻲّ◌ّ ة ﺗﺘﻀﻤّﻦ ﻣﮭﺎرات ﻣﻌﺮﻓﯿّﺔ ﻋﺪﯾﺪة وﺗﻜﻮّ ن ﺑﺪورھﺎ اﻟﻘﺪرة اﻟﻌﻘﻠﻲّ◌ّ ة اﻟﻌﺎ ﻣّﺔ‬ ‫أو اﻟﺬﻛﺎء‪ .‬اﻟﻤﮭﺎرات اﻟﻤﻌﺮﻓﯿّﺔ ھﻲ اﻻﺳﺘﯿﻌﺎب‪ ،‬اﻹدراك‪ ،‬اﻟﺬاﻛﺮة‪ ،‬اﻻﻧﺘﺒﺎه‪ ،‬اﻟﺘﺮﻛﯿﺰ‪،‬‬ ‫اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ‪ ،‬اﻟﻔﮭﻢ‪ ،‬اﻟﻠﻐﺔ‬ ‫‪Mental Age‬‬ ‫גיל שכלי‪ /‬اﻟﻌﻤﺮ اﻟﻌﻘﻠﻲ‬ ‫ﻟﻔﮭﻢ ھﺬه اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻋﻠﯿﻨﺎ أن ﻧﻔﮭﻢ أوﻻ ً أن ھﻨﺎك ﻣﺼﻄﻠﺢ آﺧﺮ ﻣﮭﻢ وھﻮ اﻟﻌﻤﺮ اﻟﺰﻣﻨﻲ‬ ‫واﻟﺬي ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻋﻤﺮ اﻟﻄﻔﻞ ﻣﻨﺬ اﻟﻤﯿﻼد‪ ،‬أي ﺑﺎﻟﺴﻨﻮات‪ .‬أﻣﺎ اﻟﻌﻤﺮ اﻟﻌﻘﻠﻲ ﻓﮭﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ‬ ‫ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻟﻮﺻﻒ اﻟﻨﻤﻮ اﻟﻌﻘﻠﻲ‪ .‬ﻓﺎﻟﻄﻔﻞ اﻟﺬي ﯾﺒﻠﻎ ﻋﻤﺮه اﻟﻌﻘﻠﻲ ﺧﻤﺲ ﺳﻨﻮات وﺳﺘﺔ ﺷﮭﻮر‬ ‫ھﻮ طﻔﻞ ﯾﻜﺎﻓﺊ أداؤه اﻟﻌﻘﻠﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ أداء اﻷطﻔﺎل اﻟﺬﯾﻦ ﯾﺒﻠﻎ ﻋﻤﺮھﻢ اﻟﺰﻣﻨﻲ ﺧﻤﺲ‬ ‫ﺳﻨﻮات وﺳﺘﺔ ﺷﮭﻮر‪ .‬واﻟﻌﻤﺮ اﻟﻌﻘﻠﻲ درﺟﺔ ﻣﺮﻛﺒﺔ ﻷﻧﮫ ﯾﺸﺘﻖ ﻣﻦ اﻷداء ﻓﻲ ﻣﺠﺎﻻت‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ‪ .‬ﻓﻘﺪ ﯾﻜﻮن اﻟﻌﻤﺮ اﻟﻌﻘﻠﻲ ﻟﻄﻔﻞ ﻓﻲ اﻟﺜﺎﻣﻨﺔ ﻣﻦ ﻋﻤﺮه وآﺧﺮ ﻓﻲ اﻟﺜﺎﻟﺜﺔ ﻣﻦ ﻋﻤﺮه‬ ‫ﯾﺴﺎوي ﺧﻤﺲ ﺳﻨﻮات ﻟﺬﻟﻚ ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ اﻟﻄﻔﻞ اﻷول ﺗﺴﻤﯿﺔ »ﻣﺘﺨﻠﻒ ﻋﻘﻠﯿﺎ ً« ﻷن ﻋﻤﺮه‬ ‫اﻟﻌﻘﻠﻲ أﻗﻞ ﻣﻦ ﻋﻤﺮه اﻟﺰﻣﻨﻲ‪ ،‬وﻋﻠﻰ اﻟﺜﺎﻧﻲ »ﻣﺘﻔﻮق ﻋﻘﻠﯿﺎ ً« ﻷن ﻋﻤﺮه اﻟﻌﻘﻠﻲ أﻋﻠﻰ ﻣﻦ‬ ‫ﻋﻤﺮه اﻟﺰﻣﻨﻲ‪.‬‬ ‫דכדוך נפשי ‪ /‬ﻛﺂﺑﺔ ﻧﻔﺴﯿﺔ ‪Mental Depression /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ اﻟﺸﻌﻮر ﺑﺎﻹﻛﺘﺌﺎب وھﻮ اﻟﺸﻌﻮر اﻟﻨﻔﺴﻲ اﻟﺬي ﯾﺸﺒﮫ اﻟﺸﻌﻮر ﺑﺎﻹﻛﺘﺌﺎب‪.‬‬ ‫בריאות נפש ‪ /‬اﻟﺼﺤﺔ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ ‪Mental Health /‬‬ ‫اﻟﺼﺤﺔ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ أو اﻟﺼﺤﺔ اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ ھﻲ ﻣﺴﺘﻮى اﻟﺮﻓﺎھﯿﺔ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ أو اﻟﻌﻘﻞ اﻟﺨﺎﻟﻲ ﻣﻦ‬ ‫اﻻﺿﻄﺮاﺑﺎت‪ ،‬وھﻲ اﻟﺤﺎﻟﺔ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ ﻟﻠﺸﺨﺺ اﻟﺬي ﯾﺘﻤﺘﻊ ﺑﻤﺴﺘﻮى ﻋﺎطﻔﻲ وﺳﻠﻮﻛﻲ ﺟﯿﺪ‪.‬‬ ‫‪Mental Retardation‬‬ ‫מוגבלות שכלית התפתחותית‪ /‬اﻟﺘﺨﻠﻒ اﻟﻌﻘﻠﻲ‬ ‫ھﻮ ﻧﻘﺺ ﻓﻲ ﻣﺴﺘﻮى اﻟﺬﻛﺎء اﻟﻌﺎم‪ ،‬وﯾﻌﺘﺒﺮ اﻟﺸﺨﺺ ﻣﺘﺨﻠﻔﺎ ً ﻋﻘﻠﯿﺎ ً ﻓﯿﻤﺎ إذا ﻛﺎن ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫ذﻛﺎﺋﮫ أﻗﻞ ﺑﻜﺜﯿﺮ ﻣﻦ ‪. 70‬‬

‫‪58‬‬

‫מיקרוצפליה ‪ /‬ﺻﻐﺮ ﺣﺠﻢ اﻟﺠﻤﺠﻤﺔ ‪Microcephaly /‬‬ ‫ﺻﻐﺮ ﺣﺠﻢ اﻟﺠﻤﺠﻤﺔ ھﻮ إﺿﻄﺮاب ﯾﻜﻮن ﻓﯿﮫ ﻣﺤﯿﻂ اﻟﺮأس ﺻﻐﯿﺮا ً واﻟﺠﺒﮭﺔ ﻣﺎﺋﻠﺔ‪ .‬وﻻ‬ ‫ﯾﻌﺮف ﺳﺒﺐ ھﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ ﺑﺪﻗﺔ وإن اﻋﺘﻘﺪ أﻧﮭﺎ ﻗﺪ ﺗﻨﺘﺞ ﻋﻦ إﺿﻄﺮاﺑﺎت ﺟﯿﻨﯿﺔ أو ﻋﻦ ﻋﻮاﻣﻞ‬ ‫ﺑﯿﺌﯿﺔ‪ .‬وﺗﻘﻮد ھﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ ﻋﺎدة إﻟﻰ اﻟﺘﺨﻠﻒ اﻟﻌﻘﻠﻲ اﻟﺬي ﺗﺘﺮاوح درﺟﺘﮫ ﻏﺎﻟﺒﺎ ً ﻣﻦ ﺷﺪﯾﺪ إﻟﻰ‬ ‫ﺷﺪﯾﺪﺟﺪا ً‪ .‬وﻛﺜﯿﺮا ً ﻣﺎ ﺗﺮﺗﺒﻂ ﺑﻌﺪة إﺿﻄﺮاﺑﺎت ﺟﺴﻤﯿﺔ ﺑﺴﺒﺐ اﻟﻀﺮر اﻟﺬي ﯾﻠﺤﻖ ﺑﺎﻟﺠﮭﺎز‬ ‫اﻟﻌﺼﺒﻲ‪ .‬ﻛﻤﺎ وﯾﺸﯿﺮ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ إﻟﻰ ﺣﺎﻟﺔ ﻣﻦ ﺣﺎﻻت اﻟﻀﻌﻒ اﻟﻌﻘﻠﻲ اﻟﺘﻲ ﺗﺤﺪث‬ ‫ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻟﺼﻐﺮ ﺣﺠﻢ اﻟﺠﻤﺠﻤﺔ وﺑﺎﻟﺘﺎﻟﻲ اﻟﻀﻐﻂ ﻋﻠﻰ اﻟﺪﻣﺎغ وﻋﺪم إﻛﺘﻤﺎل ﻧﻤﻮه‪.‬‬ ‫יגרנָה‪ /‬ﺻﺪاع ﻧﺼﻔﻲ‪Migraine /‬‬ ‫ִמ ֶ‬ ‫اﻟﺼﺪاع اﻟﻨﺼﻔﻲ )‪ (Migraine‬ﻣﺼﺪر اﻟﻜﻠﻤﺔ ﻣﻦ اﻟﻠﻐﺔ اﻟﯿﻮﻧﺎﻧﯿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﻠﻤﺔ )‪(Hemicrania‬‬ ‫وﺗﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻟﺘﺮﺟﻤﺔ اﻟﺤﺮﻓﯿﺔ‪ :‬ﻧﺼﻒ اﻟﺠﻤﺠﻤﺔ‪ .‬اﻻﺳﻢ ﻣﺴﺘﻤﺪ ﻣﻦ إﺣﺪى ﻣﻤﯿﺰات اﻟﺼﺪاع اﻟﻨﺼﻔﻲ‪ ،‬إذ‬ ‫أن اﻟﺼﺪاع اﻟﻨﺼﻔﻲ ﻋﺎدة ﻣﺎ ﯾﺼﯿﺐ ﻧﺼﻒ اﻟﺮأس‪ .‬وھﻮ ﻣﺮض ﻣﺰﻣﻦ ﯾﺘﺠﻠﻰ ﻓﻲ ﺣﺎﻻت ﻣﺘﻜﺮرة‬ ‫ﻣﻦ اﻟﺼﺪاع‪ ،‬ﻣﺼﺤﻮﺑﺎ ﺑﻈﻮاھﺮ ﺟﺴﺪﯾﺔ وﻧﻔﺴﯿﺔ‪ ،‬أﯾﻀﺎ‪.‬‬

‫תודעה ‪ /‬وﻋﻲ ‪Mind /‬‬ ‫اﻟﻛﺎﺋن اﻟﺣﻲ ﺑﻣﺎ ﻓﻲ ﻧﻔﺳﮫ وﻣﺎ ﯾﺣﯾط ﺑﮫ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﺷﻌو ُر‬ ‫מונגוליזם ‪ /‬اﻟﻤﻨﻐﻮﻟﯿﺔ ‪Mongolism/‬‬ ‫ﻣﺘﻼزﻣﺔ ُ داون أو ﻣﺎ ﯾُﻌﺮف ﺑﻤﺮض ِ اﻟﺒﻼھﺔ ِ اﻟﻤﻨﻐﻮﻟﯿّﺔ‪ ،‬ھﻲ ﻋﺒﺎرة ٌ ﻋﻦ اﺧﺘﻼلٍ‬ ‫اﻟﺨﺎطﺊ ﻟﻠﻜﺮوﻣﻮﺳﻮم رﻗﻢ ‪21‬؛ ﺣﯿﺚ ﯾﺘﻜﺮّ ُر ﻓﯿﮫ ھﺬا‬ ‫ِ‬ ‫ﻛﺮوﻣﻮﺳﻮﻣﻲ ﯾﺤﺪثُ ﻧﺘﯿﺠﺔ َ اﻻﻧﻘﺴﺎمِ‬ ‫ٍ‬ ‫اﻟﻜﺮﻣﻮﺳﻮم ﺛﻼثَ ﻣﺮات ٍ ﺑﺪﻻ ً ﻣﻦ ﻣﺮﺗﯿﻦ‪ ،‬وﻋﻠﯿﮫ ِ ﯾﻜﻮنُ ﻋﺪ ُد اﻟﻜﺮوﻣﻮﺳﻮﻣﺎت ﻓﻲ ﻛ ّﻞ ﺧﻠﯿﺔ ٍ‬ ‫‪47‬ﻛﺮﻣﻮﺳﻮﻣﺎ ً ﺑﺪﻻ ً ﻣﻦ ‪ 46‬ﻛﺮوﻣﻮﺳﻮﻣﺎ ً‪.‬‬ ‫מונומניה ‪ /‬ھﻮس آﺣﺎدي ‪Monomania /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ اﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﺿطراب ﻋﻘﻠﻰ ﻣﻘﺻور ﻋﻠﻰ ﻓﻛرة واﺣدة ﺣﻣﺎﺳﺔ‬ ‫ﻣﻔرطﺔ أو ﺗرﻛﯾز ﻣﻔرط ﻋﻠﻰ ﺷﺊ واﺣد ﯾوﺣﻰ ﺑﺗﺷوﯾش ﻋﻘﻠﻰ؛ ﻣس أﺣﺎدى‬ ‫מצב‪-‬רוח ‪ /‬ﻣﺰاج ‪Mood /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻌﻨﻲ اﻟﺤﺎﻟﺔ اﻟﻤﺰاﺟﯿﺔ أو اﻟﻄﺒﻊ أو اﻟﺤﺎﻟﺔ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪.‬‬ ‫רפלקס מורו ‪ /‬إﻧﻌﻜﺎس ﻣﻮرو ‪Moro Reflex /‬‬ ‫ﯾﻈﮭﺮ ھﺬا اﻹﻧﻌﻜﺎس ﻓﻲ ﺣﺎﻟﺘﯿﻦ‪ :‬اﻷوﻟﻰ ﻋﻨﺪﻣﺎ ﻧﻤﺴﻚ اﻟﻮﻟﯿﺪ ﻣﻦ ﻛﻠﺘﺎ ﯾﺪﯾﮫ وھﻮ ﻣﺴﺘﻠﻖ‬ ‫ﻋﻠﻰ اﻟﻔﺮاش ﺛﻢ ﻧﺮﻓﻌﮫ ﻗﻠﯿﻼ ً وﻧﺘﺮﻛﮫ ﯾﺴﻘﻂ ﻓﺠﺄه ﻋﻠﻰ اﻟﻔﺮاش ﻓﻨﺠﺪه ﻗﺪ ﻓﺘﺢ ﺳﺎﻋﺪﯾﮫ‬ ‫‪59‬‬

‫وﻣﺪھﻤﺎ اﻟﻰ اﻷﻣﺎم وﻛﺄﻧﮫ ﯾﺮﯾﺪ ﺗﻔﺎدي اﻟﺴﻘﻮط‪ .‬اﻟﺤﺎﻟﺔ اﻟﺜﺎﻧﯿﺔ‪ ،‬ﻋﻨﺪﻣﺎ ﯾﻜﻮن اﻟﻄﻔﻞ ﻣﺴﺘﻠﻘﯿﺎ ً‬ ‫ﻓﻲ ﻓﺮاﺷﮫ‪ ،‬ﻧﺤﺪث إرﺗﺠﺎﺟﺎ ً ﻟﻠﺴﺮﯾﺮ‪ ،‬ﻋﻨﺪﺋﺬ ﯾﺒﺴﻂ اﻟﻮﻟﯿﺪ ﺳﺎﻋﺪﯾﮫ ﺑﺸﻜﻞ ﻣﺘﺴﺎو إﻟﻰ ﻛﻼ‬ ‫اﻟﺠﺎﻧﺒﯿﻦ ﻟﻤﺪة ﺛﺎﻧﯿﺔ واﺣﺪة ﺛﻢ ﯾﻘﻮم ﺑﺜﻨﯿﮭﺎ اﻟﻰ اﻷﻋﻠﻰ وإﻟﻰ اﻷﻣﺎم وﯾﻔﺘﺢ أﺻﺎﺑﻌﮫ‪.‬‬ ‫מוטיבציה ‪ /‬اﻟﺪاﻓﻌﯿﺔ ‪Motivation /‬‬ ‫اﻟﺪاﻓﻌﯿﺔ ھﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ اﻟﻈﺮوف اﻟﺪاﺧﻠﯿﺔ واﻟﺨﺎرﺟﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺤﺮك اﻟﻔﺮد ﻣﻦ أﺟﻞ إﻋﺎدة‬ ‫اﻟﺘﻮازن اﻟﺬي اﺧﺘﻞ‪ ،‬ﻓﻲ اﻟﺪاﻓﻊ ﺑﮭﺬا ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻧﺰﻋﺔ ﻟﻠﻮﺻﻮل إﻟﻰ ھﺪف ﻣﻌﯿﻦ‪ ،‬وھﺬا‬ ‫اﻟﮭﺪف ﻗﺪ ﯾﻜﻮن إرﺿﺎء ﺣﺎﺟﺎت داﺧﻠﯿﺔ أو رﻏﺒﺎت ﺧﺎرﺟﯿﺔ‪ .‬واﻟﺪاﻓﻊ ھﻮ ﺣﺎﻟﺔ داﺧﻠﯿﺔ ﻓﻲ‬ ‫اﻟﻜﺎﺋﻦ اﻟﺤﻲ ﺗﺆدي إﻟﻰ اﺳﺘﺜﺎرة اﻟﺴﻠﻮك واﺳﺘﻤﺮاره وﺗﻨﻈﯿﻤﮫ وﺗﻮﺟﯿﮭﮫ ﻧﺤﻮ ھﺪف ﻣﻌﯿﻦ‪.‬‬ ‫‪Motor Disability‬‬ ‫נכות מוטורית ‪ /‬اﻹﻋﺎﻗﺔ اﻟﺤﺮﻛﯿﺔ‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻌﻨﻲ ﺣﺪوث ﺧﻠﻞ ﻟﺤﺮﻛﺔ ﻣﻌﯿﻨﺔ ﻓﻲ ﺟﺴﻢ اﻹﻧﺴﺎن ﯾﻤﻨﻌﮭﺎ ﻣﻦ اﻟﻘﯿﺎم ﺑﻮظﯿﻔﺘﮭﺎ‬ ‫اﻟﺼﺤﯿﺤﺔ‪ .‬واﻷﺳﺒﺎب ﺗﺨﺘﻠﻒ ﻣﻦ ﺣﺎﻟﺔ إﻟﻰ أﺧﺮى‪ .‬وﻓﻲ ﻏﺎﻟﺒﯿﺔ ﺣﺎﻻت اﻹﻋﺎﻗﺔ اﻟﺤﺮﻛﯿﺔ‬ ‫ﯾﻜﻮن اﻟﺴﺒﺐ ﺷﻠﻞ ﻧﺎﺗﺞ ﻋﻦ ﺧﻠﻞ ﻓﻲ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ‪.‬‬ ‫‪Multidisciplinary Committee‬‬ ‫ועדה רב מקצועית ‪/‬ﻟﺠﻨﺔ ﻣﺘﻌﺪدة اﻟﺘﺨﺼﺼﺎت‬ ‫ھﻲ ﻟﺠﻨﺔ ﻣﺪرﺳﯿﺔ‪ .‬وھﻲ اﻟﻠﺠﻨﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺮﻛﺰ ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ اﻟﺪﻣﺞ ﻓﻲ اﻟﻤﺪرﺳﺔ‪ .‬وﯾﺪﯾﺮھﺎ ﻣﺪﯾﺮ‬ ‫اﻟﻤﺪرﺳﺔ‪ ،‬وﺗﻀﻢ‪ :‬ﻣﺮﺑﻲ اﻟﺼﻒ‪ ،‬اﻟﻤﺴﺘﺸﺎر اﻟﺘﺮﺑﻮي‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ اﻟﺪﻣﺞ‪ ،‬اﻷﺧﺼﺎﺋﻲ اﻟﻨﻔﺴﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻟﻸداءات اﻟﺘﻌﻠﯿﻤﯿﺔ أو ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺮﺑﻮي وﻣﺮﻛﺰ اﻟﻄﺒﻘﺔ‪ .‬وأﺻﺤﺎب وظﺎﺋﻒ‬ ‫أﺧﺮى ﻣﺜﻞ‪ :‬ﻣﺮﻛﺰ اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﺪرﺳﺔ أو ﻣﺮﻛﺰ اﻟﺘﻘﯿﯿﻢ وﻏﯿﺮه‪ .‬وﺗﮭﺪف ھﺬه‬ ‫اﻟﻠﺠﻨﺔ إﻟﻰ اﻟﻨﻘﺎش واﻟﺒﺤﺚ ﺣﻮل ﺗﻠﻤﯿﺬ ﻣﻌﯿﻦ‪.‬‬ ‫‪Music Therapy‬‬ ‫טיפול במוסיקה ‪ /‬اﻟﻌﻼج ﺑﺎﻟﻤﻮﺳﯿﻘﻰ‬ ‫ھﻮ أﺣﺪ اﻟﻄﺮق اﻟﻌﻼﺟﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻛﺜﯿﺮ ﻣﻦ اﻟﺤﺎﻻت وﺧﺎﺻﺔ ﻓﻲ ﻣﺠﺎل اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ‬ ‫اﻟﺨﺎﺻﺔ وﻣﻊ اﻷطﻔﺎل‪ .‬ﺣﯿﺚ ﯾﻔﯿﺪ اﻟﻌﺰف ﻋﻠﻰ اﻵﻻت اﻟﻤﻮﺳﯿﻘﯿﺔ ﻟﻸطﻔﺎل ﺑﺸﻜﻞ ﻋﺎم‬ ‫وﺧﺎﺻﺔ اﻷطﻔﺎل ذوي اﻹﺣﺘﯿﺎﺟﺎت اﻟﺨﺎﺻﺔ‪ .‬وﻛﺎﻧﺖ ﻓﻜﺮة اﻟﻤﻮﺳﯿﻘﻲ أﻧﮭﺎ ﯾﻤﻜﻦ أن ﺗﺨﺪم‬ ‫ﻏﺮض اﻟﺸﻔﺎء ﻣﻨﺬ ﻋﺪة ﻗﺮون‪ .‬وﻛﺎن أول ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ وﺿﻊ ﻟﻠﻌﻼج ﺑﺎﻟﻤﻮﺳﯿﻘﻰ ﻓﻲ اﻟﻌﺎﻟﻢ ﻓﻲ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﺔ وﻻﯾﺔ ﻣﯿﺘﺸﯿﺠﻦ ﺳﻨﺔ ‪ ،1944‬واﻟﺘﻲ اﺣﺘﻔﻠﺖ ﺑﺬﻛﺮاه اﻟﺨﻤﺴﯿﻦ ﻋﺎم ‪ .1994‬وﺗﺄﺳﺴﺖ‬ ‫ﺟﻤﻌﯿﺔ اﻟﻌﻼج ﺑﺎﻟﻤﻮﺳﯿﻘﻰ اﻷﻣﺮﯾﻜﯿﺔ ﻋﺎم ‪ 1998‬ﺑﻮﺻﻔﮭﺎ وﺣﺪة اﻟﺠﻤﻌﯿﺔ اﻟﻮطﻨﯿﺔ ﻟﻠﻌﻼج‬ ‫ﺑﺎﻟﻤﻮﺳﯿﻘﻰ وﻟﻠﺠﻤﻌﯿﺔ اﻷﻣﺮﯾﻜﯿﺔ ﻟﻠﻌﻼج ﺑﺎﻟﻤﻮﺳﯿﻘﻰ‪ .‬ﺗﻮﺻﻠﺖ دراﺳﺎت طﺒﯿﺔ إﻟﻰ أن اﻟﻌﻼج‬ ‫ﺑﺎﻟﻤﻮﺳﯿﻘﻰ ﯾﺨﻔﻒ ﻧﻮﺑﺎت اﻹﻛﺘﺌﺎب ﻋﻨﺪ اﻷطﻔﺎل واﻟﻤﺮاھﻘﯿﻦ اﻟﺬﯾﻦ ﯾﻌﺎﻧﻮن ﻣﻦ ﻣﺸﺎﻛﻞ‬ ‫ﺳﻠﻮﻛﯿﺔ وﻋﺎطﻔﯿﺔ‪.‬‬ ‫‪60‬‬

‫מוטציה ‪ /‬طﻔﺮة ‪Mutation /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ اﻟﻮراﺛﺔ ﻟﻮﺻﻒ ﺗﺒﺪل اﻟﺠﯿﻨﺎت‪.‬‬ ‫מוטיזם‪ /‬ﺑﻜﻢ ‪Mutism /‬‬ ‫ﻓﻲ ھﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ ﯾﺘﻢ اﻟﺘﻮﻗﻒ ﻋﻦ اﻟﻜﻼم‪ ،‬وﺗﺤﺪث ﺣﺎﻟﺔ اﻟﺨﺮس اﻻﻧﺘﻘﺎﺋﻲ ﻓﻲ اﻷطﻔﺎل ﻓﻲ ﺳﻦ‬ ‫اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﺣﯿﺚ ﯾﻤﻜﻨﮭﻢ اﻟﻜﻼم ﻓﻲ ﺑﻌﺾ اﻟﻤﻮاﻗﻒ داﺧﻞ اﻟﻤﻨﺰل ﻣﺜﻼ ً‪ ،‬وﯾﻤﺘﻨﻌﻮن ﻋﻦ اﻟﻜﻼم‬ ‫ﻧﮭﺎﺋﯿﺎ ً ﻓﻲ ﻣﻮاﻗﻒ أﺧﺮى ﻣﺜﻞ اﻟﺘﻮاﺟﺪ ﺑﺎﻟﻤﺪرﺳﺔ‪ ،‬وﺗﺤﺪث اﻟﺤﺎﻟﺔ ﺑﻤﻌﺪل ‪ 5‬ﻣﻦ ﻛﻞ ‪10‬‬ ‫آﻻف‪ ،‬وﻓﻲ اﻟﺒﻨﺎت أﻛﺜﺮ ﻣﻦ اﻷوﻻد‪.‬‬ ‫קוצר ראייה ‪ /‬ﺣﺎﻟﺔ ﻗﺼﺮ اﻟﻨﻈﺮ ‪Myopia /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ ﻣﺸﻜﻠﺔ ﻣﻦ ﻣﺸﺎﻛﻞ اﻟﺒﺼﺮ واﻟﺘﻲ ﺗﻈﮭﺮ ﻋﻠﻰ ﺷﻜﻞ ﺻﻌﻮﺑﺔ ﻓﻲ‬ ‫رؤﯾﺔ اﻷﺷﯿﺎء اﻟﺒﻌﯿﺪة‪ .‬وﯾﻌﻮد اﻟﺴﺒﺐ ﻓﻲ ﻣﺜﻞ ھﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ إﻟﻲ ﺳﻘﻮط ﺻﻮرة اﻷﺷﯿﺎء اﻟﻤﺮﺋﯿﺔ‬ ‫أﻣﺎم اﻟﺸﺒﻜﯿﺔ‪ ،‬وذﻟﻚ ﻷن ﻛﺮة اﻟﻌﯿﻦ أطﻮل ﻣﻦ طﻮﻟﮭﺎ اﻟﻄﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬وﺗﺴﺘﺨﺪم اﻟﻨﻈﺎرات اﻟﻄﺒﯿﺔ‬ ‫ذات اﻟﻌﺪﺳﺎت اﻟﻤﻘﻌﺮة ﻟﺘﺼﺤﯿﺢ رؤﯾﺔ اﻷﺷﯿﺎء‪ ،‬ﺑﺤﯿﺚ ﺗﺴﺎﻋﺪ ھﺬه اﻟﻌﺪﺳﺎت ﻋﻠﻰ إﺳﻘﺎط‬ ‫ﺻﻮرة اﻷﺷﯿﺎء ﻋﻠﻰ اﻟﺸﺒﻜﯿﺔ ﻧﻔﺴﮭﺎ‪.‬‬

‫‪61‬‬

‫)‪(N‬‬

‫נרקיסיזם ‪ /‬ﻧﺮﺟﺴﯿﺔ ‪Narcissism /‬‬ ‫ھﻮ اﺿﻄﺮاب ﻧﻔﺴﻲ ﯾﺘﻤﺜﻞ ﻓﻲ ﺣﺐ اﻟﺬات‪.‬‬ ‫נטורליזם ‪ /‬طﺒﯿﻌﯿﺔ ‪Naturalism /‬‬ ‫اﻟﻌﻤﻞ او اﻟﻨﺰوع اﻟﻄﺒﯿﻌﻰ اﻟﻤﺬھﺐ اﻟﻄﺒﯿﻌﻰ؛ طﺒﯿﻌﯿﺔ؛ واﻗ ِﻌﯿﱠﺔ‪ .‬ﻟْﻮَ اﻗ ِﻌِ ﯿﱠﺔ ‪ :‬ﻣَ ْﺬھَﺐ ﯾ َﺠْ ﻌَﻞ‬ ‫اﻷوﱠل‪.‬‬ ‫ﻟ ِﻠْﻮاﻗ ِﻊ وَظ َﺎھِﺮ اﻟﻄ ﱠﺒ ِﯿﻌَﺔ وَ اﻟْﺤَ ﯿﺎة ْاﻻﻋْ ﺘ ِﺒ َﺎر ْ َ‬ ‫‪Neck Stretch Reflex‬‬ ‫רפלקס מתיחת הצוואר ‪ /‬اﻹﻧﻌﻜﺎس اﻟﺮﻗﺒﻲ‬ ‫ﻋﻨﺪﻣﺎ ﻧ ُﺪﯾﺮ رأس اﻟﻮﻟﯿﺪ إﻟﻰ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﻌﯿﻦ وھﻮ ﻣﺴﺘﻠﻖ ﻋﻠﻰ ظﮭﺮه‪ ،‬ﯾﺘﺨﺬ اﻟﻮﻟﯿﺪ وﺿﻌﯿﺔ‬ ‫اﻟﻤﻘﺎﺗﻞ وھﻲ إﻧﺒﺴﺎط اﻟﺴﺎﻋﺪ واﻟﺴﺎق ﻓﻲ ﻣﺤﺎذاة اﻟﻮﺟﮫ‪ ،‬واﻧﻘﺒﺎض اﻟﺴﺎﻋﺪ واﻟﺴﺎق ﻓﻲ‬ ‫ﻣﺤﺎذاة ﻗﻔﺎ اﻟﺮأس‪ .‬إن ھﺬا اﻹﻧﻌﻜﺎس ﯾﺰول ﻓﻲ ﺣﺪود اﻟﻌﺎم اﻷول«‪.‬‬ ‫נקרופיליה‪ /‬ﻣُﺠَ ﺎﻣَ ﻌَﺔ ُ اﻟﻤَﯿﺖ ‪Necrophilia/‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ اﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﺿﻄﺮاب ﻋﻘﻠﻲ وﻧﻔﺴﻲ ﯾﻘﻮم ﺑﮫ اﻟﻤﺮﯾﺾ ﺑﺠﻤﺎع‬ ‫اﻟﻤﯿﺖ ووطء اﻟﺠﺜﺔ‪.‬‬ ‫צרכים ‪ /‬ﺣﺎﺟﺎت‪Needs /‬‬ ‫ھﻲ ﺣﻮاﻓﺰ داﺧﻠﯿﺔ اﻟﻤﺼﺪر ﺗﺪﻓﻊ اﻟﻔﺮد ﻧﺤﻮ اﻧﺘﻘﺎء اﻟﻜﺎﺋﻦ اﻟﺤﻲ ﻟﺸﻲء ﻣﺎ ﻗﺪ ﯾﻜﻮن داﺧﻠﻲ‬ ‫ﻣﺜﻞ اﻟﺠﻮع – اﻟﻌﻄﺶ وﻗﺪ ﯾﻜﻮن ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺜﻞ ‪ :‬اﻟﻨﺠﺎح – اﻟﺘﻔﻮق – اﻟﻤﺎل‬ ‫‪Nonverbal Communication‬‬ ‫תקשורת בלתי מילולית ‪ /‬اﻹﺗﺼﺎل اﻟﻐﯿﺮ ﻟﻔﻈﻲ‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺔ ﺗﺒﺎدل اﻟﻤﻌﺎﻧﻲ أو اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت ﺑﯿﻦ اﻷﺷﺨﺎص وذﻟﻚ ﺑﺎﺳﺘﺨﺪام وﺳﺎﺋﻞ ﻏﯿﺮ ﻟﻔﻈﯿﺔ أو‬ ‫ﻏﯿﺮ ﻣﻨﻄﻮﻗﺔ إﻋﺘﻤﺎدا ً ﻋﻠﻰ ﺣﺮﻛﺎت اﻟﺠﺴﻢ وﺗﻌﺒﯿﺮات اﻟﻮﺟﮫ واﻹﯾﻤﺎءات وطﺮﯾﻘﺔ اﻟﺠﻠﻮس‬ ‫وﻧﺒﺮة اﻟﺼﻮت وﻏﯿﺮھﺎ ﻣﻦ اﻷﺳﺎﻟﯿﺐ اﻟﺤﺮﻛﯿﺔ وﺧﺎﺻﺔ ﻣﺎ ﯾﺴﺘﺨﺪﻣﮭﺎ اﻷﺻﻢ ﻣﻊ ﻏﯿﺮه ﻣﻦ‬ ‫اﻷﻓﺮاد‪.‬‬

‫‪62‬‬

‫‪Negative Reinforcement‬‬ ‫חיזוק שלילי ‪ /‬اﻟﺘﻌﺰﯾﺰ اﻟﺴﻠﺒﻲ‬ ‫اﻟﺘﻌﺰﯾﺰ اﻹﯾﺠﺎﺑﻲ ﻟﯿﺲ اﻟﻄﺮﯾﻘﺔ اﻟﻮﺣﯿﺪة ﻟﺰﯾﺎدة إﺣﺘﻤﺎل ﺣﺪوث اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻤﺮﻏﻮب ﻓﯿﮫ‪،‬‬ ‫ﻓﺒﺈﺳﺘﻄﺎﻋﺘﻨﺎ أن ﻧﻌﻤﻞ ﻋﻠﻰ ﺗﻘﻮﯾﺔ اﻟﺴﻠﻮك ﻣﻦ ﺧﻼل إزاﻟﺔ ﻣﺜﯿﺮ ﺑﻐﯿﺾ أو ﻣﺆﻟﻢ )ﺷﻲء أو‬ ‫ﺣﺪث ﯾﻜﺮھﮫ اﻟﻔﺮد( ﺑﻌﺪ ﺣﺪوث اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻤﺮﻏﻮب ﻓﯿﮫ ﻣﺒﺎﺷﺮة وھﺬا اﻹﺟﺮاء ﯾﺴﻤﻰ‬ ‫ﺑﺎﻟﺘﻌﺰﯾﺰ اﻟﺴﻠﺒﻲ واﻷﻣﺜﻠﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﺘﻌﺰﯾﺰ اﻟﺴﻠﺒﻲ ﻓﻲ اﻟﺤﯿﺎة اﻟﯿﻮﻣﯿﺔ ھﻲ أﯾﻀﺎ ً ﻛﺜﯿﺮة‪،‬‬ ‫وﺗﻨﺎوﻟﻨﺎ ﺣﺒﺔ أﺳﺒﺮﯾﻦ ﻓﻲ ﺣﺎﻟﺔ اﻟﺼﺪاع‪ ،‬وﺗﺨﻔﯿﻒ اﻟﺴﺎﺋﻖ ﻟﻠﺴﺮﻋﺔ ﻋﻨﺪ ﻣﻌﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮﺟﻮد‬ ‫رادار ﻋﻠﻰ اﻟﺸﺎرع‪ ،‬وﺗﺤﻀﯿﺮ اﻟﻄﺎﻟﺐ ﻟﻠﺤﺼﺔ اﻟﻘﺎدﻣﺔ ﻟﯿﺘﺠﻨﺐ ﻣﺎ ﻗﺪ ﯾﻔﻌﻠﮫ ﻣﺪرس اﻟﻤﺎدة‬ ‫اﻟﻤﻌﺮوف ﺑﻌﻘﺎﺑﮫ اﻟﺸﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻛﻠﮭﺎ أﻣﺜﻠﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﺘﻌﺰﯾﺰ اﻟﺴﻠﺒﻲ‪ ،‬ﻓﺠﻤﯿﻌﮭﺎ ﺗﺸﻤﻞ ﺗﺠﻨﺐ اﻟﻤﺜﯿﺮات‬ ‫اﻟﺒﻐﯿﻀﺔ ﻣﻤﺎ ﯾﺆدي إﻟﻰ زﯾﺎدة إﺣﺘﻤﺎل اﻟﺘﺼﺮف ﻋﻠﻰ ھﺬا اﻟﻨﺤﻮ ﻓﻲ اﻟﻈﺮوف اﻟﻤﻤﺎﺛﻠﺔ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﺒﻼ ً‪.‬‬ ‫העברה שלילית ‪/‬اﻟﺘﺤﻮﯾﻞ اﻟﺴﻠﺒﻲ‪Negative Transference /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﺘﺤﻠﯿﻠﻲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﻌﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﯾﺴﻘﻂ ﻓﯿﮭﺎ اﻟﻤﺮﯾﺾ ﻣﺸﺎﻋﺮه‬ ‫اﻟﺴﻠﺒﯿﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﻌﺎﻟﺞ‪.‬‬ ‫נגטיביזם ‪ /‬ﺳﻠﺒﯿﺔ‪Negativism /‬‬ ‫اﻹﯾﺠَ ﺎﺑ ِ ﯿﱠﺔ‪.‬‬ ‫وھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﻤﺬھﺐ اﻟﺴﻠﺒﻰ‪ ,‬اﻟﺴّﻠﺒﯿّﺔ‪ ,‬ﻋﻜﺲ ِ‬ ‫מערכת העצבים ‪ /‬اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ ‪System Nervous /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﻦ أھﻢ اﻷﺟﮭﺰة ﻓﻲ ﺟﺴﻢ اﻹﻧﺴﺎن‪ .‬وﯾﻨﻘﺴﻢ إﻟﻰ ﻗﺴﻤﯿﻦ رﺋﯿﺴﯿﯿﻦ‪ :‬اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ‬ ‫اﻟﻤﺮﻛﺰي واﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﻤُﺤﯿﻄﻲ أو اﻟﻄﺮﻓﻲ‪ .‬وھﻮ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﺧﻼﯾﺎ ﻋﺼﺒﯿﺔ‬ ‫"ﻧﯿﺮوﻧﯿﺔ"‪ ،‬وﻣﻦ اﻟﻨﺎﺣﯿﺔ اﻟﺘﺸﺮﯾﺤﯿﺔ ھﻮ ﺷﺒﻜﺔ اﻹﺗﺼـﺎﻻت اﻟﻌﺎﻣﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺮﺑﻂ ﺑﯿﻦ ﺟﻤﯿﻊ‬ ‫أﺟﺰاء اﻟﺠﺴﻢ ﺑﻮاﺳﻄﺔ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ اﻷﻋﺼـﺎب اﻟﻤﻤﺘﺪة ﻣﺎ ﺑﯿﻦ أطﺮاف اﻟﺠﺴﻢ اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ‬ ‫وأﻋﻀﺎﺋﮫ اﻟﺪاﺧﻠﯿﺔ واﻟﺨﺎرﺟﯿﺔ‪ ،‬وﺑﯿﻦ اﻟﺪﻣﺎغ وﻣﺤﺘﻮﯾﺎت اﻟﺠﻤﺠﻤﺔ‪ .‬أﻣﺎ ﻣﻦ اﻟﻨﺎﺣﯿﺔ‬ ‫اﻟﻮظﯿﻔﯿﺔ ﻓﯿﻤﻜﻦ اﻋﺘﺒﺎره اﻟﺠﮭﺎز اﻟﺬي ﯾﺴﯿﻄﺮ ﻋﻠﻰ أﺟﮭﺰة اﻟﺠﺴﻢ اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ‪ ،‬واﻟﺬي ﯾﺸﺮف‬ ‫ﻋﻠﻰ ﺟﻤﯿﻊ اﻟﻮظﺎﺋﻒ اﻟﻌﻀﻮﯾﺔ وﯾﺆﻟﻒ ﺑﯿﻨﮭﺎ ﺑﻤﺎ ﯾﺤﻘﻖ وﺣﺪة وﺗﻜﺎﻣﻞ اﻟﻜﺎﺋﻦ اﻟﺤﻲ‪ .‬ﻓﮭﻮ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ اﻟﻤﺮاﻛﺰ اﻟﻤﺮﺗﺒﻄﺔ ﻓﯿﻤﺎ ﺑﯿﻨﮭﺎ‪ ،‬وإﻟﻰ ھﺬه اﻟﻤﺮاﻛﺰ ﺗﺮد اﻟﺘﻨﺒﯿﮭﺎت اﻟﺤﺴﯿﺔ ﻣﻦ‬ ‫ﺟﻤﯿﻊ أﻧﺤﺎء اﻟﺠﺴﻢ ﺳﻄﺤﯿﺔ ﻛﺎﻧﺖ أو ﻋﻤﯿﻘﺔ‪ ،‬وﻋﻨﮭﺎ ﺗﺼﺪر اﻟﺘﻨﺒﯿﮭﺎت اﻟﺤﺮﻛﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺼﻞ‬ ‫إﻟﻲ اﻟﻌﻀﻼت إرادﯾﺔ ﻛﺎﻧﺖ أو ﻏﯿﺮ إرادﯾﺔ‪ ،‬وﻛﺬﻟﻚ إﻟﻲ اﻟﻐﺪد اﻟﻤﻮﺟﻮدة ﺑﺎﻟﺠﺴﻢ ﻗﻨﻮﯾﺔ‬ ‫ﻛﺎﻧﺖ أو ﺻﻤﺎء‪.‬‬ ‫נוירוזה ‪ /‬ﻋُﺼَ ﺎب ‪Neurosis /‬‬ ‫ﯾﺴﺘﺨﺪم ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻟﻠﺘﻌﺒﯿﺮ ﻋﻦ اﺿﻄﺮاﺑﺎت ﻓﻲ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ‪ ،‬اﻟﺘﻲ ﻻ ﯾﻮﺟﺪ ﻟﮭﺎ‬ ‫ﺳﺒﺐ ﻋﻀﻮي ‪ -‬ﺟﺴﺪي‪ ،‬ﺛﻢ ﻻﺣﻘ ًﺎ ﺑﺪأ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم‪ ،‬ﻟﻺﺷﺎرة ﻟﻜﻞ اﻻﺿﻄﺮاﺑﺎت‬ ‫‪63‬‬

‫اﻟﻮظﯿﻔﯿﺔ ﻟﻠﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ؛ اﻟﻤﺮاد ھﻨﺎ‪ ،‬اﺿﻄﺮاﺑﺎت ﺗ ُﺠْ ﮭﻞ ﻣﺴﺒﺒﺎﺗﮭﺎ‪ .‬وھﻨﺎك أﺳﺒﺎﺑًﺎ ﻧﻔﺴﯿﺔ‬ ‫واﺿﺤﺔ وراء إﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻌُﺼﺎﺑﯿﺔ‪.‬‬ ‫נורמליות ‪ /‬اﻟﺤﺎﻟﺔ اﻟﻄﺒﯿﻌﯿﺔ ‪Normality /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻟﻮﺻﻒ أي ﺷﻲء ﯾﺤﺪث ﺑﺼﻮرة طﺒﯿﻌﯿﺔ‪ ،‬أو اﻟﺸﺨﺺ اﻟﺴﻮي ﺳﻠﯿﻢ‬ ‫اﻟﻌﻘﻞ‪ ،‬وﯾﮭﺘﻢ اﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ وﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﺑﻤﻔﮭﻮم اﻻﻋﺘﺪال أو اﻟﺴﻮاء‪.‬‬ ‫נוסטלגיה ‪ /‬ﺷَﻮْ ق ‪Nostalgia /‬‬ ‫ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ ھﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ أﯾﻀﺎ اﻟﺤﻨﯿﻦ وﯾﺸﯿﺮ اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ أﯾﻀﺎ إﻟﻰ اﻟﺸﻮق ﻟﺸﻲء واﻟﺤﻨﯿﻦ‬ ‫إﻟﻰ وﺿﻊ ﻣﺎ‪.‬‬

‫‪64‬‬

‫)‪(O‬‬

‫קביעות העצם ‪ /‬دﯾﻤﻮﻣﺔ اﻟﺸﻲء ‪Object Permanence /‬‬ ‫ﯾﺸﯿﺮ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ إﻟﻰ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﻦ ﻣﺮاﺣﻞ اﻟﻨﻤﻮ اﻟﻌﻘﻠﻲ ﻋﻨﺪ اﻟﻄﻔﻞ ﻛﻤﺎ أﺷﺎر إﻟﯿﮭﺎ ﺑﯿﺎﺟﯿﺔ‬ ‫وﺗﻌﻨﻲ ان اﻟﻄﻔﻞ ﻗﺒﻞ أرﺑﻊ أو ﺧﻤﺲ ﺷﮭﻮر ﻗﺪ ﻻ ﯾﺪرك أن اﻷﺷﯿﺎء ﻣﻮﺟﻮدة رﻏﻢ اﺧﺘﻔﺎءھﺎ‬ ‫ﻋﻦ ﺑﺼﺮه ﺛﻢ ﺑﻌﺪ ذﻟﻚ ﯾﺘﻄﻮر ھﺬا اﻟﻤﺠﺎل ﻟﺪﯾﺔ‪.‬‬ ‫התנגדות ‪ /‬إ ْﻋﺘ ِﺮاض ‪Objection /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻟﯿﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻣﺸﺎﻋﺮ اﻹﻋﺘﺮاض وﻋﺪم اﻟﺮﻏﺒﺔ‪.‬‬ ‫אובססיות ‪ /‬وﺳﺎوس ‪Obsessions /‬‬ ‫ھﻮ ﻧﻮع ﻣﻦ اﻻﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻤﺮﺗﺒﻄﺔ ﺑﺎﻟﻘﻠﻖ )‪ ،(Anxiety‬ﺗﺘﻤﯿﺰ ﺑﺄﻓﻜﺎر وﻣﺨﺎوف ﻏﯿﺮ ﻣﻨﻄﻘﯿﺔ‬ ‫)وﺳﻮاﺳﯿﺔ( ﺗﺆدي إﻟﻰ ﺗﺼﺮﻓﺎت ﻗﮭﺮﯾّﺔ‪.‬‬

‫אובססיבי קומפולסיבי ‪/‬اﻟﻮﺳﻮاس اﻟﻘﮭﺮي‪Obsessive - Compulsive /‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻠﺔ ﻧﻔﺴﯿﺔ ﻣﺰﻣﻨﺔ وﺷﺎﺋﻌﺔ اﻟﺤﺪوث؛ ﺣﯿﺚ ﯾﺸﻌﺮ اﻟﻤﺮﯾﺾ ﺑﺎﻟﺤﺎﺟﺔ اﻟﻤُﻠﺤّ ﺔ ﻟﻠﻘﯿﺎم‬ ‫ت ﻣﻌﯿّﻨﺔ ﺑﺸﻜﻞ ﻣﺘﻜﺮّ ر وﻗﮭﺮيّ ﺧﺎرج ﻋﻦ اﻟﺴﯿﻄﺮة واﻹرادة‪ ،‬وﺗﺨﻄﺮ ﻟﺪى‬ ‫ﺑﺘﺼﺮّ ﻓﺎ ٍ‬ ‫اﻟﻤُﺼﺎب ھﻮاﺟﺲ وأﻓﻜﺎر ﻣﺘﻜﺮّ رة ﺗﺴﺒّﺐ ﻟﮫ اﻟﻘﻠﻖ‪.‬‬ ‫אישיות אובססיבית ‪ /‬اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ اﻟﻮﺳﻮاﺳﯿﺔ ‪Obsessive .P /‬‬ ‫ھﻲ اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺴﯿﻄﺮ ﻋﻠﯿﮭﺎ اﻷﻓﻜﺎر أو اﻷﻓﻌﺎل اﻟﻘﮭﺮﯾﺔ اﻟﻤﺘﻜﺮرة‪ .‬ﻋﻠﻰ ﺳﺒﯿﻞ اﻟﻤﺜﺎل‬ ‫ﻻ اﻟﺤﺼﺮ ﺷﺨﺼﯿﺔ ﺗﺘﺴﻢ ﺑﻮﺳﻮاس اﻟﻨﻈﺎﻓﺔ أو وﺳﻮاس اﻟﻨﻈﺎم واﻟﺘﺮﺗﯿﺐ وھﻜﺬا‪.‬‬ ‫ھﺬه اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ ﻟﯿﺴﺖ ﻣﺮﯾﻀﺔ وﻟﻜﻨﮭﺎ ﻗﺪ ﺗﺮھﻖ ﻧﻔﺴﮭﺎ‪.‬‬ ‫האונה העורפית‪ /‬اﻟﻔﺺ اﻟﻘﻔﻮي‪Occipital Lobe /‬‬ ‫ﯾﺴﻤﻰ ﻓﻲ ﺑﻌﺾ اﻟﻤﺼﺎدر ﺑـ )اﻟﻔﺺ اﻟﻘﺬاﻟﻲ( وﺗﻮﺟﺪ ﻓﯿﮫ اﻟﻤﻨﻄﻘﺔ اﻟﺤﺴﯿﺔ اﻟﻤﺴﺌﻮﻟﺔ ﻋﻦ‬ ‫اﻟﺮؤﯾﺔ ‪ Vision‬اﻟﺘﻲ ﺗﺴﺘﻘﺒﻞ اﻹﺣﺴﺎﺳﺎت اﻟﺒﺼﺮﯾﺔ‪ ،‬وأﯾﻀﺎ ﯾﺤﺘﻮي ﻣﻨﻄﻘﺔ اﻟﺘﺮاﺑﻂ‬ ‫اﻟﺒﺼﺮﯾﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺤﯿﻂ ﺑﺎﻟﻤﻨﻄﻘﺔ اﻟﺤﺴﯿﺔ ﻟﻠﺮؤﯾﺔ وھﻲ ﻣﺴﺌﻮﻟﺔ ﻋﻦ ﻣﻌﺮﻓﺔ )ﻣﻌﺎﻧﻲ( اﻟﺼﻮر‬ ‫اﻟﺘﻲ ﺗﺮى‪ ،‬وھﺬه اﻟﻤﻨﻄﻘﺔ ﺗﺤﺘﻞ اﻟﺠﺰء اﻟﺒﺎﻗﻲ ﻣﻦ اﻟﻔﺺ اﻟﻘﻔﻮي ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ‪ .‬وﺗﻠﻒ ﻣﻨﻄﻘﺔ‬ ‫اﻟﺘﺮاﺑﻂ اﻟﺒﺼﺮﯾﺔ ﻻ ﯾﺴﺒﺐ اﻟﻌﻤﻰ‪ ،‬إذ ﯾﻤﻜﻦ رؤﯾﺔ اﻷﺷﯿﺎء ﺑﻮﺿﻮح وﻟﻜﻦ ﻻ ﯾﻤﻜﻦ ﻣﻌﺮﻓﺘﮭﺎ‬ ‫أو اﻟﺘﻌﺮف ﻋﻠﯿﮭﺎ‪.‬‬

‫‪65‬‬

‫התניה אופרנטית ‪ /‬إﺷﺮاط إﺟﺮاﺋﻲ‪Operant Conditioning /‬‬ ‫اﻹﺷﺮاط اﻹﺟﺮاﺋﻲ ھﻮ ﻋﻤﻠﯿﺔ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻟﺴﻠﻮك ﻋﻦ طﺮﯾﻖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺘﺎﺋﺠﮫ‪ .‬وﯾﻘﻮم اﻻﺷﺮاط‬ ‫اﻹﺟﺮاﺋﻲ ﻋﻠﻰ ﺟﻤﻠﺔ ﻣﻦ اﻟﻤﺒﺎدئ اﻟﻤﻨﺒﺜﻘﺔ ﻋﻦ اﻟﺘﺤﻠﯿﻞ اﻟﺘﺠﺮﯾﺒﻲ ﻟﻠﺴﻠﻮك وﻣﻦ أھﻤﮭﺎ ‪(1) :‬‬ ‫أن اﻟﺴﻠﻮك ظﺎھﺮة ﻧﻈﺎﻣﯿﺔ وﻟﺬا ﻻ ﯾﺤﺪث ﺑﺎﻟﺼﺪﻓﺔ‪ (2) ،‬أن اﻟﺴﻠﻮك ﻣﺤﻜﻮم ﺑﺎﻟﻈﺮوف‬ ‫اﻟﺒﯿﺌﯿﺔ وﺧﺎﺻﺔ ﻣﺎ ﯾﺤﺪث ﻣﻨﮭﺎ ﺑﻌﺪ اﻟﺴﻠﻮك‪ (3) ،‬أن اﻟﺴﻠﻮك ﻣﺘﻌﻠﻢ وﻻ ﯾﻌﻨﻲ ذﻟﻚ إﻟﻐﺎء أﺛﺮ‬ ‫اﻟﻌﻮاﻣﻞ اﻟﻮراﺛﯿﺔ‪ (4) ،‬أن اﻟﻤﻨﺤﻰ اﻟﺘﺠﺮﯾﺒﻲ اﻟﺬي ﯾﺘﻀﻤﻦ اﻟﻘﯿﺎس اﻟﻤﻮﺿﻮﻋﻲ واﻟﺘﺤﻠﯿﻞ‬ ‫اﻟﻌﻠﻤﻲ ﻟﻠﺴﻠﻮك ھﻮ اﻟﻤﻨﺤﻰ اﻟﻘﺎدر ﻋﻠﻰ ﺗﻄﻮﯾﺮ ﻋﻠﻢ اﻟﺴﻠﻮك اﻹﻧﺴﺎﻧﻲ‪.‬‬ ‫אופרציונלי ‪/‬ﻋﺎﻣﻞ أو ﻓﻌﺎل ‪Operative /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻌﻨﻰ ﺑﮫ اﻟﺴﻠﻮك أو اﻟﻨﺸﺎط اﻟﻔﻌﺎل‪.‬‬ ‫אורלי ‪ /‬ﻓﻤّﻲ ‪Oral /‬‬ ‫ﯾﺴﺘﺨﺪم وﺻﻒ ﻓﻤﻲ ﻓﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ اﻟﺘﻌﺒﯿﺮات اﻟﺘﻲ ﺗﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻮم اﻟﻨﻔﺲ‪ ،‬وﻗﺪ ورد‬ ‫ﻓﻲ ﻧﻈﺮﯾﺎت ﻓﺮوﯾﺪ أن ﻣﺮاﺣﻞ اﻟﻨﻤﻮ ﺗﺒﺪأ ﺑﺎﻟﻤﺮﺣﻠﺔ اﻟﻔﻤﯿﺔ ﻣﻦ اﻟﻤﯿﻼد ﺣﺘﻰ ﯾﻜﻤﻞ اﻟﻄﻔﻞ‬ ‫اﻟﻌﺎم اﻷول‪ .‬وﻓﻲ ھﺬه اﻟﻤﺮﺣﻠﺔ ﯾﻜﻮن اﻟﻔﻢ ھﻮ أﻛﺜﺮ اﻷﻋﻀﺎء ﺣﺴﺎﺳﯿﺔ‪ ،‬وﻗﺪ أﻛﺪ ذﻟﻚ‬ ‫إرﯾﻜﺴﻮن ﻓﻲ وﺻﻔﮫ ﻟﻠﻤﺮﺣﻠﺔ اﻷوﻟﻰ ﻣﻦ دورة اﻟﺤﯿﺎة وھﻲ اﻟﺴﻨﺔ اﻷوﻟﻰ ﻓﻲ ﺣﯿﺎة اﻟﻄﻔﻞ‪.‬‬ ‫אורגניזם ‪ /‬ﻛﺎﺋﻦ ﺣﻲ ‪Organism /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻣﺴﺘﺨﺪم ﻋﻨﺪ اﻹﺷﺎرة إﻟﻰ اﻟﺤﯿﺎة ‪ ,‬أي ﺷﻲء ﺣﻲ ‪.‬‬

‫‪66‬‬

‫)‪(P‬‬

‫כְּ אֵ ב ‪ /‬أﻟﻢ ‪Pain /‬‬ ‫ﺗﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ً أﺣْ ﺰَ ن ‪ ,‬إﺷْ ﺘ َﻜَﻰ ‪ ,‬آﻟ َﻢ ‪ ,‬أﻣَﺾّ ‪ ,‬أ َوْ ﺟَ َﻊ ‪ ,‬أوْ ﻗ َﻊ ﺑ ِﮫ اﻟﻌَﺬَاب أو اﻟﻌِ ﻘ َﺎب‪.‬‬ ‫وھﻮ ﺳﻠﻮك ﻏﯿﺮ ﻣﺤﺒﺬ وﻏﯿﺮ ﻣﺮﻏﻮب وﯾﺘﺠﻨﺒﮫ اﻷﻓﺮاد‪.‬‬ ‫‪Palmar Grasp Reflex‬‬ ‫רפלקס אחיזת כף יד ‪ /‬اﻧﻌﻜﺎس ﺣﺮﻛﺔ ﻗﺒﺾ اﻟﯿﺪ‬ ‫ﯾﺘﻀﺢ ذﻟﻚ ﺟﻠﯿﺎ ً ﻋﻨﺪﻣﺎ ﻧﻀﻊ إﺻﺒﻌﻨﺎ ﻓﻲ ﯾﺪ اﻟﺮﺿﯿﻊ‪ ،‬ﻓﺈن ﯾﺪه ﺗﻨﻜﻤﺶ ﺣﻮل إﺻﺒﻌﻨﺎ‪ .‬ھﺬا‬ ‫اﻟﻔﻌﻞ ﯾﺴﻤﻰ إﻧﻌﻜﺎس »اﻟﻤﺴﻚ« وھﻮ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﺣﺎﻟﺔ ﻏﺮﯾﺰﯾﺔ ﻗﺪ ﺗﻜﻮن أﺳﺎﺳﺎ ً ﻟﻠﺤﺮﻛﺎت‬ ‫اﻟﻌﻀﻠﯿﺔ اﻟﺪﻗﯿﻘﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﺴﺘﻘﺒﻞ‪.‬‬ ‫פאניקה‪ /‬ذﻋﺮ ‪Panic/‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻟﯿﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﺤﺎﻟﺔ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ واﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺔ ﻟﺪى اﻟﻔﺮد ﺣﯿﻨﻤﺎ‬ ‫ﯾﺼﺎب ﺑﺎﻟﺬﻋﺮ وﻣﺎ ﯾﺼﺎﺣﺒﮫ ﻣﻦ ﻋﻼﻣﺎت ﻓﺴﯿﻮﻟﻮﺟﯿﺔ وﺳﻠﻮﻛﯿﺔ‪ ,‬ﻛﺎﻟﺘﻨﻔﺲ اﻟﺴﺮﯾﻊ واﻟﺘﻌﺮق‬ ‫واﻻﺧﺘﻨﺎق ‪.‬‬ ‫פרנויה ‪ /‬اﻟﺒﺎراﻧﻮﯾﺎ ‪Paranoia /‬‬ ‫اﺿﻄﺮاب ﻋﻘﻠﻲ ﻧﺎدر ﯾﻨﻤﻮ ﺑﺸﻜﻞ ﺗﺪرﯾﺠﻲ ﺣﺘﻰ ﯾﺼﯿﺮ ﻣﺰﻣﻨﺎ ً وﯾﺘﻤﯿﺰ ﺑﻨﻈﺎم ﻣﻌﻘﺪ ﯾﺒﺪو‬ ‫داﺧﻠﯿﺎ ً ﻣﻨﻄﻘﯿﺎ ً وﯾﺘﻀﻤﻦ ھﺬاءات اﻻﺿﻄﮭﺎد واﻟﺸﻚ واﻻرﺗﯿﺎب ﻓﯿﺴﻲء اﻟﻤﺮﯾﺾ ﻓﮭﻢ أﯾﺔ‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﺔ أو إﺷﺎرة أو ﻋﻤﻞ ﯾﺼﺪر ﻋﻦ اﻵﺧﺮﯾﻦ‪ ،‬وﯾﻔﺴﺮه ﻋﻠﻰ أﻧﮫ ازدراء ﺑﮫ وﯾﺪﻓﻌﮫ ذﻟﻚ‬ ‫إﻟﻰ اﻟﺒﺤﺚ ﻋﻦ أﺳﻠﻮب ﻟﺘﻌﻮﯾﺾ ذﻟﻚ ﻓﯿﺘﺨﯿﻞ أﻧﮫ ﻋﻈﯿﻢ وأﻧﮫ ﻋﻠﯿﻢ ﺑﻜﻞ ﺷﻲء‪.‬‬ ‫פרנואידית פסיכוזה ‪ /‬ﺟﻨﻮن اﻟﻌﻈﻤﺔ ‪Paranoid Psychoses /‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺔ اﺿﻄﺮاب ذھﻨﻲ وﯾﻌﺮف )ﺑﺎﻟﺒﺎراﻧﻮﯾﺎ( وھﻲ ﺗﻌﻨﻲ ﻣﻌﺎﻧﺎة اﻟﻤﺮﯾﺾ ﻣﻦ اﻟﮭﺬاء واﻟﺬي‬ ‫ﯾﺪور ﺣﻮل اﻟﻌﻈﻤﺔ واﻟﺰﻋﺎﻣﺔ ﻛﺄن ﯾﺘﺼﻮر اﻟﻤﺮﯾﺾ ﻧﻔﺴﮫ ﻣﻠﻚ أو ﯾﺘﺼﻮر أﻧﮫ ﻋﺒﻘﺮي أو‬ ‫ﻣﺮﺳﻞ ﻣﻦ ﷲ واﻟﻨﺎس ﺗﺤﻘﺪ ﻋﻠﯿﮫ وﯾﺮى اﻵﺧﺮﯾﻦ أﻋﺪاء ﺗﺮﯾﺪ اﻟﺘﺨﻠﺺ ﻣﻨﮫ ﻧﻈﺮا ً ﻟﻘﻮﺗﮫ أو‬ ‫ذﻛﺎءه أو ﻣﻨﺼﺒﮫ أو ﻣﻜﺎﻧﺘﮫ اﻟﻤﺎدﯾﺔ أو اﻟﺮوﺣﯿﺔ ‪.‬‬ ‫‪Parasympathetic System‬‬ ‫מערכת הפאראסימפתטית ‪ /‬اﻟﺠﮭﺎز اﻟﺒﺎراﺳﻤﺒﺜﺎوي أو ﻧﻈﯿﺮ اﻟﻮدي‬ ‫اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﺒﺎراﺳﻤﺒﺜﺎوي أو ﻧﻈﯿﺮ اﻟﻮدي ھﻮ أﺣﺪ أﺟﺰاء اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﺘﻠﻘﺎﺋﻲ‪،‬‬ ‫وﻏﺎﻟﺒﺎ ً ﻣﺎ ﯾﻜﻮن ﺗﻔﻌﯿﻞ ھﺬا اﻟﺠﮭﺎز ﻣﺮﺗﺒﻄﺎ ً ﻣﻊ ﺣﺎﻟﺔ ﻣﻦ اﻟﺨﻤﻮل )اﻟﺮاﺣﺔ(‪ .‬وﯾﻌﻤﻞ ﺑﻌﻜﺲ‬ ‫‪67‬‬

‫اﻟﺠﮭﺎز اﻟﺴﯿﻤﺒﺜﺎوي ﻓﯿﻘﻮم ﺑﺈﻓﺮاز اﻟﮭﺮﻣﻮﻧﺎت ﻓﻲ ﺣﺎﻟﺔ اﻹﻧﻔﻌﺎل واﻟﻘﻠﻖ ﻛﻲ ﯾﺴﺎﻋﺪ اﻟﺠﺴﻢ‬ ‫ﻋﻠﻰ اﻹﺳﺘﺮﺧﺎء واﻟﻌﻮدة إﻟﻰ اﻟﻄﺒﯿﻌﺔ‪.‬‬ ‫‪Lobe Parietal‬‬ ‫האונה הקודקודית ‪ /‬اﻟﻔﺺ اﻟﺠﺪاري‬ ‫ﺗﻘﻊ ﻓﻲ ھﺬا اﻟﻘﺴﻢ اﻟﻤﻨﺎطﻖ اﻷﺳﺎﺳﯿﺔ ﻟﻺﺣﺴﺎس‪ .‬إذ ﯾﺴﺘﻘﺒﻞ ﺛﻠﺜﺎھﺎ اﻟﻌﻠﻮﯾﺎن اﻹﺣﺴﺎس ﺑﺎﻷﻟﻢ‬ ‫ودرﺟﺔ اﻟﺤﺮارة واﻟﻠﻤﺲ‪ ،‬واﻹﺣﺴﺎس اﻟﻌﻤﯿﻖ ﻣﻦ ﻛﻞ اﻟﺠﺴﻢ ﻣﺎﻋﺪا اﻟﺮأس‪ ،‬ﺑﯿﻨﻤﺎ ﺛﻠﺜﮭﺎ‬ ‫اﻟﺴﻔﻠﻲ ﯾﺴﺘﻘﺒﻞ اﻹﺣﺴﺎس ﺑﺎﻷﻟﻢ ودرﺟﺔ اﻟﺤﺮارة واﻟﺬوق واﻹﺣﺴﺎس اﻟﻌﻤﯿﻖ ﻣﻦ اﻟﺮأس‪.‬‬ ‫أﯾﻀﺎ ﯾﺤﻮي ﻣﻨﺎطﻖ إرﺗﺒﺎطﯿﮫ )ﻣﻨﻄﻘﺔ اﻟﺘﺮاﺑﻂ اﻟﺠﺪارﯾﺔ( وھﻲ اﻟﻤﻨﻄﻘﺔ اﻟﺘﻲ ﺑﻮاﺳﻄﺘﮭﺎ‬ ‫ﻧﻌﺮف ﻣﻌﻨﻰ اﻹﺣﺴﺎس اﻟﺬي ﻧﺤﺴﮫ‪ .‬ﻋﻨﺪ ﺣﺪوث ﺗﻠﻒ ﻓﻲ ﻣﻨﻄﻘﺔ اﻟﺘﺮاﺑﻂ اﻟﺠﺪارﯾﺔ ﻻ‬ ‫ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ اﻟﻤﺮﯾﺾ ﻣﻌﺮﻓﺔ أو اﻟﺘﻌﺮف ﻋﻠﻰ اﻷﺷﯿﺎء اﻟﺘﻲ ﯾﺤﺴﮭﺎ‪ ،‬وﺗﺴﻤﻰ ھﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ‬ ‫)أﻟﻌﻤﮫ( وھﻲ ﻋﺪم اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻹدراك ﺑﺎﻟﺤﺲ واﻟﺘﻤﯿﯿﺰ ﺑﯿﻦ اﻷﺷﯿﺎء‪ ،‬ورﺑﻤﺎ ﯾﻮﺟﺪ أﯾﻀﺎ‬ ‫اﺿﻄﺮاب ﻓﻲ ﺻﻮرة اﻟﺠﺴﻢ وھﺬا ﯾﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ اﻧﮫ‪ :‬رﺑﻤﺎ ﯾﺤﺲ اﻟﻤﺮﯾﺾ أن اﻟﻨﺼﻒ‬ ‫اﻷﯾﻤﻦ ﻣﻦ ﺟﺴﻤﮫ ھﻮ اﻟﻨﺼﻒ اﻷﯾﺴﺮ‪ .‬رﺑﻤﺎ ﯾﺤﺲ اﻟﻤﺮﯾﺾ اﻧﮫ ﻟﮫ ذراﻋﺎ زاﺋﺪة )ﺛﺎﻟﺜﺔ( أو‬ ‫ﻟﺪﯾﮫ رﺟﻼ زاﺋﺪة )ﺛﺎﻟﺜﺔ(‪ .‬ورﺑﻤﺎ ﯾﺤﺲ اﻟﻤﺮﯾﺾ أن ﻟﮫ ذراﻋﺎ واﺣﺪة أو رﺟﻼ واﺣﺪة ﻓﻘﻂ‪.‬‬ ‫פדופיליה‪ /‬وﻟﻊ ﺑﺎﻷطﻔﺎل ‪Pedophilia /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ واﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﺿﻄﺮاب ﻧﻔﺴﻲ ﻓﯿﮫ اﻟﻤﺮﯾﺾ ﯾﺸﻌﺮ‬ ‫ﺑﺎﻟﺮﻏﺒﺔ اﻟﺠﻨﺴﯿﺔ ﻣﻊ اﻷطﻔﺎل‪.‬‬ ‫תפיסה ‪ /‬اﻹدراك ‪Perception /‬‬ ‫ﯾُﻌﺮّ ف اﻹدراك ﺑﺄﻧﮫ ﻓﮭﻢ اﻟﻤﺜﯿﺮات‪ ،‬ﺑﻨﺎء ﻋﻠﻰ اﻟﺨﺒﺮة‪ ،‬ﻓﮭﻮ ﯾﺸﻤﻞ ﻋﻤﻠﯿﺘﻲ إﺳﺘﻘﺒﺎل اﻟﻤﺜﯿﺮ‬ ‫وﻓﮭﻤﮫ‪ .‬وﯾﺰود اﻹدراك اﻟﺪﻣﺎغ ﺑﺎﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت واﻟﺘﻐﯿﺮات‪ ،‬اﻟﺪاﺧﻠﯿﺔ واﻟﺨﺎرﺟﯿﺔ‪ ،‬ﻟﯿﺆدي‬ ‫وظﺎﺋﻔﮫ ﺑﻜﻔﺎءة‪ .‬وﯾﻌﺘﻤﺪ اﻹدراك ﻋﻠﻰ اﻟﻮﻋﻲ واﻹﻧﺘﺒﺎه‪ .‬وﯾﻘﺴﻢ اﻹدراك إﻟﻰ‪:‬إدراك ﺣﺴﻲ‪،‬‬ ‫)اﻹدراك ﺑﺎﻟﺤﻮاس) وإدراك ﯾﺘﻌﺪى ﺣﺪود اﻟﺤﻮاس‪) ،‬إدراك ﻣﻦ ﻏﯿﺮ اﻟﺤﻮاس(‪.‬‬ ‫‪Peripheral Nervous System‬‬ ‫מערכת העצבים ההיקפית ‪ /‬اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﻄﺮﻓﻲ أو اﻟﻤﺤﯿﻄﻲ‬ ‫ھﻮ ﻣﻦ أﺟﺰاء اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ‪ ،‬ووظﯿﻔﺘﮫ اﻟﺮﺋﯿﺴﯿﺔ‪ ،‬رﺑﻂ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﻤﺮﻛﺰي‬ ‫)اﻟﺪﻣﺎغ واﻟﻨﺨﺎع اﻟﺸﻮﻛﻲ( ﻣﻊ اﻷطﺮاف اﻟﻌﻠﻮﯾﺔ واﻟﺴﻔﻠﯿﺔ واﻷﻋﻀﺎء اﻟﺪاﺧﻠﯿﺔ‪ .‬وﯾﺘﺄﻟﻒ ﻣﻦ‬ ‫ﺟﻤﯿﻊ أﺟﺰاء اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﻤﻮﺟﻮدة ﺧﺎرج اﻟﺪﻣﺎغ واﻟﻨﺨﺎع اﻟﺸﻮﻛﻲ‪ ،‬ﻓﮭﻮ ﯾﺘﺄﻟﻒ ﻣﻦ‬ ‫اﻷﻋﺼﺎب اﻟﻘﺤﻔﯿﺔ واﻷﻋﺼﺎب اﻟﺸﻮﻛﯿﺔ‪ .‬وﯾﺨﺘﻠﻒ ﻋﻦ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﻤﺮﻛﺰي ﺑﺄﻧﮫ ﻻ‬ ‫ﯾﻜﻮن ﻣﺤﻤﻲ ﺑﺎﻟﻌﻈﺎم‪ ،‬ﻣﻤﺎ ﯾﻌﺮﺿﮫ ﻟﻺﺻﺎﺑﺎت‪.‬‬

‫‪68‬‬

‫‪Perseveration‬‬ ‫פרסברציה ‪/‬ﺗَﺮْ دﯾﺪ )اﻟﻜﻼم أو اﻟﺤﺮﻛﺔ(‬ ‫ﯾﺴﺘﺨﺪم ھﺬا اﻟﺘﻌﺒﯿﺮ ﻓﻲ اﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﻟﻮﺻﻒ ﺣﺎﻟﺔ اﻻﺳﺘﻤﺮار ﻓﻲ ﺗﻜﺮار وﺗﺮدﯾﺪ ﻛﻠﻤﺎت‬ ‫أو ﺣﺮﻛﺎت ﻣﻌﯿﻨﺔ وﯾﺤﺪث ذﻟﻚ ﻓﻲ ﻣﺮﺿﻰ اﻟﻔﺼﺎم وﺑﻌﺾ اﻟﺬھﺎﻧﺎت اﻟﻌﻀﻮﯾﺔ واﻟﺨﺮف‪.‬‬ ‫‪Personal Education Plan‬‬ ‫תוכנית חינוכית אישית ‪ /‬اﻟﺨﻄﺔ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ اﻟﻔﺮدﯾﺔ‬ ‫ﻟﻠﺨﻄﺔ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ ھﻨﺎك ﻣﻔﮭﻮﻣﯿﻦ أﺳﺎﺳﯿﯿﻦ ﻣﮭﻤﯿﻦ‪ ،‬اﻟﻤﻔﮭﻮم اﻹداري واﻟﻤﻔﮭﻮم اﻟﺘﺮﺑﻮي‪.‬‬ ‫اﻟﻤﻔﮭﻮم اﻹداري‪ :‬وﻓﻘﺎ ً ﻟﮭﺬا اﻟﻤﻔﮭﻮم ﻓﺎﻟﺨﻄﺔ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ‪ ،‬ھﻲ وﺛﯿﻘﺔ ﻣﻜﺘﻮﺑﺔ ﻟﻐﺮض‬ ‫اﻟﺘﻮاﺻﻞ واﻟﺘﻨﺴﯿﻖ اﻹداري ﺑﯿﻦ أطﺮاف اﻟﻌﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﻌﻠﯿﻤﯿﺔ )اﻟﺘﻠﻤﯿﺬ‪ ،‬ﻓﺮﯾﻖ اﻟﻌﻤﻞ‬ ‫اﻟﻤﺪرﺳﻲ‪ ،‬اﻷﺳﺮة( واﻷﻓﺮاد واﻟﺠﮭﺎت اﻟﻤﻨﺼﻮص ﻋﻠﯿﮭﺎ ﻓﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ اﻟﺘﻠﻤﯿﺬ‪.‬‬ ‫اﻟﻤﻔﮭﻮم اﻟﺘﺮﺑﻮي‪ :‬وﻓﻘﺎ ً ﻟﮭﺬا اﻟﻤﻔﮭﻮم ﻓﺎﻟﺨﻄﺔ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ‪ ،‬ھﻲ وﺻﻒ ﻣﻜﺘﻮب ﻟﺠﻤﯿﻊ‬ ‫اﻟﺨﺪﻣﺎت اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ واﻟﺨﺪﻣﺎت اﻟﻤﺴﺎﻧﺪة اﻟﺘﻲ ﺗﻘﺘﻀﯿﮭﺎ اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت ﻛﻞ ﺗﻠﻤﯿﺬ ﻣﻦ ذوي‬ ‫اﻹﺣﺘﯿﺎﺟﺎت اﻟﺨﺎﺻﺔ وﺗﺒﻨﻲ اﻟﺨﻄﺔ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ ﻋﻠﻰ أﺳﺎس اﻟﺘﺸﺨﯿﺺ اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻟﻠﻄﺎﻟﺐ‪.‬‬ ‫وﯾﻘﻮم ﻋﻠﻰ ﺑﻨﺎء اﻟﺨﻄﺔ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ اﻟﻤﻌﻠﻢ اﻟﻤﺨﺘﺺ ﺑﺎﻟﺘﺸﺎور ﻣﻊ ﻓﺮﯾﻖ ﺗﺮﺑﻮي ﻣﺪرﺳﻲ‬ ‫ﻣﺨﺘﺺ‪ .‬وﻗﺪ ﺳﻤﯿﺖ اﻟﺨﻄﺔ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ اﻟﻔﺮدﯾﺔ ﺑﮭﺬا اﻹﺳﻢ ﻷﻧﮭﺎ ﺗﺒﻨﻰ ﻟﻜﻞ طﺎﻟﺐ ﺑﺸﻜﻞ‬ ‫ﻓﺮدي ووﻓﻘﺎ ً ﻟﻘﺪراﺗﮫ وإﻣﻜﺎﻧﯿﺎﺗﮫ‪ .‬ﺗﻌﺘﺒﺮ اﻟﺨﻄﺔ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ اﻟﻔﺮدﯾﺔ اﻟﻘﺎﻋﺪة اﻟﺘﻲ ﺗﻨﺒﺜﻖ ﻣﻨﮭﺎ‬ ‫ﻛﺎﻓﺔ اﻟﻨﺸﺎطﺎت اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ واﻟﺘﺪرﯾﺒﯿﺔ واﻹﺟﺮاءات اﻟﺘﻌﻠﯿﻤﯿﺔ وﺑﺴﺒﺐ أھﻤﯿﺔ اﻟﺪور اﻟﺬي ﺗﻠﻌﺒﮫ‬ ‫ﻓﻲ ﻋﻤﻠﯿﺔ ﺗﻌﻠﯿﻢ اﻷطﻔﺎل ذوي اﻹﺣﺘﯿﺎﺟﺎت اﻟﺨﺎﺻﺔ وﺗﺮﺑﯿﺘﮭﻢ ﻓﺈﻧﮭﺎ ﺗﻌﺘﺒﺮ ﻣﻦ أھﻢ‬ ‫اﻟﺨﻄﻮات اﻟﺘﻲ ﯾﺠﺐ ﻋﻠﻰ ﻣﻌﻠﻢ اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ اﻟﺨﺎﺻﺔ اﻟﻘﯿﺎم ﺑﮭﺎ‪ .‬وﯾﻘﺼﺪ ﺑﮭﺎ أﯾﻀﺎ ً ﺗﻠﻚ اﻟﺨﻄﺔ‬ ‫اﻟﺘﻲ ﺗﺼﻤﻢ ﺑﺸﻜﻞ ﺧﺎص ﻟﻄﻔﻞ ﻣﻌﯿﻦ ﻟﻜﻲ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺣﺎﺟﺎﺗﮫ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ‪ ،‬ﺑﺤﯿﺚ ﺗﺸﻤﻞ اﻷھﺪاف‬ ‫اﻟﻤﺘﻮﻗﻊ ﺗﺤﻘﯿﻘﮭﺎ وﻓﻖ ﻣﻌﺎﯾﯿﺮ ﻣﻌﯿﻨﺔ وﻓﻲ ﻓﺘﺮة زﻣﻨﯿﺔ وﻣﺤﺪدة‪.‬‬ ‫אישיות ‪ /‬ﺷﺨﺼﯿﺔ ‪Personality /‬‬ ‫اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ ھﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ اﻟﺨﺼﺎﺋﺺ اﻟﺬاﺗﯿﺔ اﻟﻤﻤﯿﺰة ﻟﻠﻔﺮد أو اﻟﺠﻤﺎﻋﺔ‪ ،‬وﺗﻀﻢ اﻟﺼﻔﺎت أو‬ ‫اﻟﺴﻤﺎت واﻟﻨﺰﻋﺎت اﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺔ واﻻﻧﻔﻌﺎﻟﯿﺔ ﻟﻠﺸﺨﺺ ﻓﻲ ﺣﯿﺎﺗﮫ اﻟﯿﻮﻣﯿﺔ ﻓﻲ اﻷﺣﻮال اﻟﻤﻌﺘﺎدة‬ ‫ﺑﺼﻮرة ﻣﺴﺘﻘﺮة وﻣﺘﻮﻗﻌﺔ‪ .‬اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ ھﻲ ﺻﻔﺎت اﻹﻧﺴﺎن وﺳﻠﻮﻛﮫ‪ .‬وﻛﻞ إﻧﺴﺎن ﯾﻤﺘﻠﻚ‬ ‫ﺷﺨﺼﯿﺔ ﺧﺎﺻﺔ ﺑﮫ‪ .‬ﻻ ﺗﻮﺟﺪ ﺷﺨﺼﯿﺔ ﻛﺎﻷﺧﺮى ﻓﻲ اﻟﺤﯿﺎة‪.‬‬ ‫הפרעות אישיות ‪ /‬اﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ ‪Personality Disorders /‬‬ ‫ھﻲ اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﻨﻄﻮي ﻋﻠﻰ ﺧﺼﺎﺋﺺ ﻣﻌﯿﻨﺔ ﺗﺘﺴﺒﺐ ﻓﻲ ﻋﺪم ﺗﻜﯿﻒ أو ﻣﻌﺎﻧﺎة‬ ‫اﻟﺸﺨﺺ ﻧﻔﺴﮫ أو اﻟﻤﺤﯿﻄﯿﻦ ﺑﮫ وﻟﻠﺸﺨﺼﯿﺔ ﺟﺎﻧﺒﯿﻦ وراﺛﻲ وﻣﻜﺘﺴﺐ ‪ ،‬وھﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ‬ ‫‪69‬‬

‫اﻷﻋﺮاض اﻟﺘﻲ ﺗﺼﯿﺐ اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ اﻟﻤﺴﺒﺒﺔ ﻟﮭﺎ ﻋﺪم اﻟﺘﻜﯿﻒ أو اﻟﺴﻮاء‪ ،‬وﻗﺪ ﯾﻜﻮن دﺻﺮه‬ ‫ھﺬه اﻷﻋﺮاض وراﺛﯿﺎ ً أو ﻣﻜﺘﺴﺒﺎ ً أو ﻣﻦ ﺧﻼل ﺗﻔﺎﻋﻞ اﻻﺛﻨﯿﻦ ﻣﻌﺎ ً‪.‬‬ ‫‪Pervasive Developmental Disorders‬‬ ‫הפרעות התפתחותיות ‪ /‬اﻹﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻨﻤﺎﺋﯿﺔ اﻟﻌﺎﻣﺔ‬ ‫أﺳﺘﺨﺪم ﻣﺼﻄﻠﺢ )إﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﺘﻄﻮر اﻟﻌﺎﻣﺔ( اﺑﺘﺪاء ﻣـﻦ ﻋـﺎم ‪1980‬م ﻟﯿﻜﻮن ﻣﻈﻠﺔ‬ ‫ﻟﻮﺻﻒ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ اﻟﺤﺎﻻت ﺗﺠﻤﻌﮭﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮﻛﺔ‪ ،‬وﻟﯿﺲوﺻـﻔﺎ ً ﺗﺸﺨﯿﺼﺎ ً وإن ﻛﺎن‬ ‫ﺑﯿﻨﮭﺎ اﺧﺘﻼﻓﺎت‪ ،‬وھﻲ إﺿﻄﺮاﺑﺎت ﻋﺼﺒﯿﺔ ﺗﺆﺛﺮ ﻋﻠـﻰ ﻣﺠﻤﻮﻋـﺔ ﻣﻦ ﻣﻨﺎطﻖ اﻟﻨﻤﻮ اﻟﻔﻜﺮي‬ ‫واﻟﺤﺴﻲ‪ ،‬وﻋﺎدة ﻣﺎ ﺗﻈﮭﺮ ﻋﻨﺪ ﺣﻮاﻟﻲ اﻟﺴﻨﺔ اﻟﺜﺎﻟﺜـﺔ ﻣـﻦ اﻟﻌﻤﺮ‪ ،‬وﯾﺠﻤﻊ ﺑﯿﻨﮭﺎ اﻟﻌﻮاﻣﻞ‬ ‫اﻟﻤﺸﺘﺮﻛﺔ اﻟﺘﺎﻟﯿﺔ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻧﻘﺺ ﻓﻲ اﻟﺘﻔﺎﻋﻞ واﻟﺘﻮاﺻﻞ اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻧﻘﺺ اﻟﻘﺪرات اﻹﺑﺪاﻋﯿﺔ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻧﻘﺺ ﻓﻲ اﻟﺘﻮاﺻﻞ اﻟﻠﻐﻮي وﻏﯿﺮ اﻟﻠﻐﻮي‪.‬‬ ‫‪ .4‬وﺟﻮد ﻧﺴﺒﺔ ﺿﺌﯿﻠﺔ ﻣﻦ اﻟﻨﺸﺎطﺎت واﻻھﺘﻤﺎﻣﺎت‪.‬‬

‫פוביה ‪ /‬اﻟﺮھﺎب أو اﻟﺨﻮف اﻟﻤﺮﺿﻲ ‪Phobia /‬‬ ‫اﻟﺮھﺎب ھﻮ اﻟﺨﻮف اﻟﻤﺮﺿﻲ وھﻮ ﺧﻮف ﻏﯿﺮ ﻣﻌﻘﻮل وﻏﯿﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺗﺠﺎه ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻌﯿﻦ‬ ‫أو ﺷﺨﺺ أو ﻣﻮﻗﻒ ﻣﺎ‪ .‬وﯾﺨﺘﻠﻒ ﻋﻦ اﻟﺨﻮف اﻟﻤﺒﮭﻢ ﻓﻲ اﻟﻘﻠﻖ اﻟﺬي ﻻ ھﺪف ﻟﮫ وﻋﻦ‬ ‫اﻟﺨﻮف اﻹﻋﺘﯿﺎدي " اﻟﻤﻌﻘﻮل" ‪.‬وﻗﺪ ﯾﻜﻮن ﻣﻮﺿﻮع اﻟﺨﻮف اﻟﻤﺮﺿﻲ ﺗﺼﻮرا ً أو ﺣﺪﺳﺎ ً‬ ‫ﯾﺘﻌﻠﻖ ﺑﺄﺣﺪ ﻣﯿﺎدﯾﻦ اﻟﺤﯿﺎة واﻟﻔﻌﺎﻟﯿﺎت‪ .‬ﻟﺬﻟﻚ ﯾﺮﺗﺒﻂ إﺳﻢ ذﻟﻚ اﻟﻤﻮﺿﻮع ﺑﻜﻠﻤﺔ ﻓﺰع أو‬ ‫ﺧﻮف ﻣﺜﻞ اﻟﺨﻮف ﻣﻦ اﻷﻣﺎﻛﻦ اﻟﻤﺮﺗﻔﻌﺔ‪ ،‬اﻟﺨﻮف ﻣﻦ اﻟﻤﻮاﻗﻒ اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ‪ ،‬اﻟﺨﻮف ﻣﻦ‬ ‫اﻟﻤﺎء وﻣﻦ اﻟﻤﺪرﺳﺔ‪ ،‬اﻟﺦ ‪ .‬أﻣﺎ أﻋﺮاض اﻟﺨﻮف اﻟﻤﺮﺿﻲ ﻓﮭﻲ ﻻ ﺗﺨﺘﻠﻒ ﻋﻦ أﻋﺮاض‬ ‫اﻟﺨﻮف اﻟﻌﺎدي‪ ،‬وﻓﯿﮫ ﯾﺸﻌﺮ اﻟﻤﺮﯾﺾ ﺑﺈﺿﻄﺮاب ﻋﺎم‪ ،‬وﯾﻌﻤﻞ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﺬاﺗﻲ‬ ‫ﺑﺸﺪّة‪ ،‬ﻓﯿﻀﯿﻖ اﻟﺼﺪر وﯾﺸﻌﺮ اﻟﻤﺮﯾﺾ ﺑﺎﻹﺧﺘﻨﺎق وﯾﺰداد اﻟﺨﻔﻘﺎن واﻟﺘﻌﺮق اﻟﺸﺪﯾﺪ‬ ‫واﻟﻮھﻦ اﻟﻌﻀﻠﻲ واﻵﻻم ﻓﻲ اﻷﺣﺸﺎء ورﺑﻤﺎ اﻹﺳﮭﺎل وﻛﺜﺮة اﻟﺘﺒﻮل‪ .‬وﯾﺮﺗﻔﻊ اﻟﻘﻠﻖ إﻟﻰ‬ ‫درﺟﺔ ﻗﺪ ﯾﻠﺠﺄ ﻓﯿﮭﺎ اﻟﻤﺮﯾﺾ اﻟﻰ اﻟﮭﺮب ﻣﻦ ذﻟﻚ اﻟﻤﻮﻗﻒ أو اﻹﻧﮭﯿﺎر واﻹﻏﻤﺎء أو اﻟﻐﺜﯿﺎن‬ ‫واﻟﺘﻘﯿﺆ واﻟﺪوار‪ .‬وﺗﺰول أﻋﺮاض اﻟﺨﻮف ﺑﺰوال اﻟﻤﻮﻗﻒ أو ﻣﻮﺿﻊ اﻟﺨﻮف ‪.‬‬

‫‪70‬‬

‫פונולוגיה ‪ /‬اﻟﻔﻮﻧﻮﻟﻮﺟﯿﺎ أو ﻋﻠﻢ اﻷﺻﻮات ‪Phonology /‬‬ ‫ھﻮ اﻟﻨﻈﺎم اﻟﺼﻮﺗﻲ ﻷي ﻟﻐﺔ‪ .‬وھﻮ أﯾﻀﺎ ً اﻟﻌﻠﻢ اﻟﺬى ﯾﺘﻨﺎول دراﺳﺔ اﻷﺻﻮات اﻟﺒﺸﺮﯾﺔ‬ ‫دراﺳﺔ ﻋﻠﻤﯿﺔ ﻣﻦ ﺟﻮاﻧﺐ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ وﻣﺘﻜﺎﻣﻠﺔ ﺑﺪءًا ﻣﻦ ﺧﺮوج اﻟﺼﻮت ﻣﻦ اﻟﻤﻤﺮ اﻟﺼﻮﺗﻰ‬ ‫وإﻧﺘﮭﺎ ًء ﺑﻮﺻﻮل اﻟﺼﻮت إﻟﻰ اﻷذن ﺛﻢ اﻟﺪﻣﺎغ ﻓﯿ ُﺴﻤﻊ وﯾ ُﺪرَ ك‪ .‬وﯾُﻌَﺪ ﻋﻠﻢ اﻟﺼﻮﺗﯿﺎت أﺣﺪ‬ ‫ﻓﺮوع ﻋﻠﻢ اﻟﻠﻐﺔ واﻟﺘﻲ ﺗﺘﻄﺮق إﻟﻰ اﻟﻌﺪﯾﺪ ﻣﻦ اﻟﻌﻠﻮم ﻣﺜﻞ‪) :‬ﻋﻠﻢ اﻟﻨﺤﻮ ‪ Syntax‬وﻋﻠﻢ‬ ‫اﻟﺼﺮف ‪ Morphology‬وﻋﻠﻢ اﻟﻤﻌﻨﻰ ‪ Semantics‬وﻏﯿﺮھﺎ(‪.‬‬ ‫מניע פיזיולוגי ‪ /‬داﻓﻊ ﻓﺴﯿﻮﻟﻮﺟﻲ ‪Physiological Motive /‬‬ ‫وھﻮ داﻓﻊ ﻋﻀﻮي ﯾﺪﻓﻊ اﻟﻜﺎﺋﻦ اﻟﺤﻲ ﻟﻠﻘﯿﺎم ﺑﻨﺸﺎط ﻹﺷﺒﺎع ﺣﺎﺟﺔ أو ﺗﺤﻘﯿﻖ ھﺪف ﯾﺘﻌﻠﻖ‬ ‫ﺑﺎﻟﺪواﻓﻊ اﻟﻔﺴﯿﻮﻟﻮﺟﯿﺔ ‪ :‬اﻟﺠﻮع واﻟﻌﻄﺶ واﻟﺠﻨﺲ واﻷﻣﻮﻣﺔ ‪.‬‬ ‫טיפול פסיכולוגי ‪ /‬اﻟﻌﻼج اﻟﻨﻔﺴﻲ ‪Psychotherapy /‬‬ ‫ھﻮ أﺳﻠﻮب ﻋﻼﺟﻲ‪ .‬وﯾﻄﻠﻖ ﻣﺼﻄﻠﺢ اﻟﻌﻼج اﻟﻨﻔﺴﻲ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﻌﺎﻟﺠﺔ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﮭﺪف‬ ‫إﻟﻰ ﺷﻔﺎء اﻷﻣﺮاض اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ أو اﻟﻤﻌﺎﻧﺎة اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ اﻟﺠﺴﺪﯾﺔ وإﻟﻰ ﺗﻄﻮﯾﺮ اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ‬ ‫وﺗﺤﺴﯿﻨﮭﺎ‪ .‬أي أن اﻟﻌﻼج اﻟﻨﻔﺴﻲ ﯾﻌﺮﱠف ﻣﻦ ﺧﻼل اﺳﺘﺨﺪم طﺮق اﻟﺘﺄﺛﯿﺮ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪ .‬وﻣﻦ ھﻨﺎ‬ ‫ﻓﺄھﺪاف اﻟﻌﻼج اﻟﻨﻔﺴﻲ ﺗﻜﻤﻦ ﻓﻲ ﻣﺴﺎﻋﺪة اﻟﻨﺎس ﻋﻠﻰ اﻟﺘﺨﻠﺺ ﻣﻦ اﻷﻋﺮاض اﻟﻤﺮﺿﯿﺔ‬ ‫اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﯾﻌﺎﻧﻮن ﻣﻨﮭﺎ أو اﻟﺘﺨﻔﯿﻒ ﻣﻨﮭﺎ وﻣﺴﺎﻋﺪﺗﮭﻢ ﻋﻠﻰ ﺗﻨﻤﯿﺔ ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﻢ وﺗﺤﻘﯿﻖ‬ ‫ﺗﻔﺎﻋﻞ أﻓﻀﻞ ﻣﻊ اﻟﺒﯿﺌﺔ اﻟﻤﺤﯿﻄﺔ‪ .‬ﻛﻤﺎ وﯾﮭﺪف اﻟﻌﻼج اﻟﻨﻔﺴﻲ إﻟﻰ زﯾﺎدة ﻓﮭﻢ اﻹﻧﺴﺎن ﻟﻨﻔﺴﮫ‬ ‫وﺗﺤﺪﯾﺪ إﻣﻜﺎﻧﺎﺗﮫ وﻗﺪراﺗﮫ‪.‬‬ ‫‪Placement Committee‬‬ ‫ועדת השמה ‪ /‬ﻟﺠﻨﺔ اﻟﺘﻨﺴﯿﺐ أو اﻟﻮﺿﻊ‬ ‫ﻟﺠﻨﺔ ﻣﺤﻠﯿﺔ ﻟﻠﺘﺮﺑﯿﺔ اﻟﺨﺎﺻﺔ‪ ،‬ﺗﺒﺤﺚ ﻓﻲ ﺣﻘﻮق اﻟﺘﻼﻣﯿﺬ ذوي اﻹﺣﺘﯿﺎﺟﺎت اﻟﺨﺎﺻﺔ ﺑﮭﺪف‬ ‫إدراﺟﮭﻢ ﻓﻲ ﺻﻔﻮف اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ اﻟﺨﺎﺻﺔ واﻟﻤﻨﻔﺼﻠﺔ ﻓﻲ اﻟﺘﻌﻠﯿﻢ اﻟﻌﺎدي أو ﻓﻲ رﯾﺎض اﻷطﻔﺎل‬ ‫وﻣﺪارس اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ اﻟﺨﺎﺻﺔ‪ .‬ﺗﺘﺸﻜﻞ ھﺬه اﻟﻠﺠﻨﺔ ﻣﻦ‪:‬ﻣﺪﯾﺮ ﻗﺴﻢ اﻟﻤﻌﺎرف ﻓﻲ اﻟﺴﻠﻄﺔ اﻟﻤﺤﻠﯿﺔ‬ ‫أو ﻣﻦ ﯾﻤﺜﻠﮫ وﯾﺘﻮﻟﻰ رﺋﺎﺳﺘﮭﺎ‪ ،‬ﻣﻔﺘﺶ اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ اﻟﺨﺎﺻﺔ أو ﻣﻦ ﯾﻤﺜﻠﮫ‪ ،‬أﺧﺼﺎﺋﻲ ﻧﻔﺴﻲ‬ ‫وأﺣﯿﺎﻧﺎ ً طﺒﯿﺐ أﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻓﻲ طﺐ اﻷطﻔﺎل‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬وﻣﻤﺜﻞ ﻋﻦ ﻟﺠﻨﺔ اﻵﺑﺎء‬ ‫اﻟﻘﻄﺮﯾﺔ ﻟﻠﺘﻌﻠﯿﻢ اﻟﺨﺎص‪.‬‬ ‫ﯾﺘﻢ دﻋﻮة ﻣﻤﺜﻠﯿﻦ ﻋﻦ اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﻣﻠﻤﯿﻦ ﺑﺄﻣﻮر اﻟﺘﻠﻤﯿﺬ‪ ،‬ﻛﺬﻟﻚ ﯾﺘﻢ دﻋﻮة اﻷھﻞ أو اﻟﻤﺴﺌﻮﻟﯿﻦ‬ ‫ﻋﻦ اﻟﺘﻠﻤﯿﺬ‪ ،‬ﻟﻜﻨﮭﻢ ﻟﯿﺴﻮا أﻋﻀﺎء ﻓﻲ اﻟﻠﺠﻨﺔ وﻻ ﯾﺴﺘﻄﯿﻌﻮن اﻟﻤﺸﺎرﻛﺔ ﻓﻲ إﺗﺨﺎذ اﻟﻘﺮار‪.‬‬ ‫חיזוק חיובי‪ /‬ﺗﻌﺰﯾﺰ اﯾﺠﺎﺑﻲ ‪Positive Reinforcement /‬‬ ‫ھﻮ ﻋﻤﻠﯿﺔ ﺗﺪﻋﯿﻢ اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻤﻨﺎﺳﺐ أو زﯾﺎدة اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺗﻜﺮاره ﻓﻲ اﻟﻤﺴﺘﻘﺒﻞ ﺑﺈﺿﺎﻓﺔ‬ ‫ﻣﺜﯿﺮات إﯾﺠﺎﺑﯿﺔ‪.‬‬ ‫‪71‬‬

‫פרגמטיקה ‪ /‬اﻟﻠﻐﺔ اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ )اﻟﺒﺮاﻏﻤﺎﺗﯿﺔ( ‪Pragmatics /‬‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﺬﻟﻚ إﺳﺘﺨﺪام اﻟﻠﻐﺔ ﺑﮭﺪف اﻟﺘﻮاﺻﻞ ﻣﻊ اﻵﺧﺮﯾﻦ‪ .‬وھﻮ اﻟﻌﻠﻢ اﻟﺬي ﯾﺸﺮح ﻛﯿﻔﯿﺔ‬ ‫إﺳﺘﺨﺪام اﻟﻠﻐﺔ ﺑﮭﺪف اﻟﺘﻮاﺻﻞ اﻟﺴﻠﯿﻢ واﻟﺼﺤﯿﺢ ﻣﻦ ﺣﯿﺚ اﻟﻠﻐﺔ‪ .‬وﯾﻤﻜﻦ اﻟﻘﻮل أن‬ ‫اﻟﺒﺮاﻏﻤﺎﺗﯿﺔ ھﻲ ﺗﻮظﯿﻒ اﻟﻠﻐﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﺠﺎل اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ .‬وھﻲ وظﯿﻔﺔ ﻟﻐﻮﯾﺔ ﺗﮭﺘﻢ ﺑﺈﺳﺘﺨﺪام‬ ‫اﻟﻠﻐﺔ ﺑﺸﻜﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻓﻰ اﻟﻤﻮاﻗﻒ اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ‪ .‬أﻣﺜﻠﺔ ﻋﻠﻰ ذﻟﻚ‪ :‬اﻟﺤﺪﯾﺚ ﺣﺴﺐ اﻟﺪور‪،‬‬ ‫اﻹﻟﺘﺰام ﺑﺎﻟﻤﻮﺿﻮع وﻋﺪم اﻟﺨﺮوج ﻋﻨﮫ‪ ،‬اﻟﺘﺤﯿﺔ‪ ،‬اﻟﻄﻠﺐ ‪ ..‬اﻟﺦ‪.‬‬ ‫פגות ‪ /‬اﻟﺨﺪاج ‪Prematurity /‬‬ ‫ﺑﺼﻮرة ﻋﺎﻣﺔ ﯾﺸﯿﺮ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ إﻟﻰ ﺣﺎﻻت اﻟﻮﻻدة اﻟﺘﻲ ﺗﺤﺪث ﻗﺒﻞ اﻟﻮﻗﺖ اﻟﻤﺤﺪد‪.‬‬ ‫وﯾﺴﺘﺨﺪم ﻣﺼﻄﻠﺢ اﻟﺨﺪاج ﻟﻺﺷﺎرة إﻟﻰ اﻟﺤﻤﻞ اﻟﺬي ﺗﻘﻞ ﻣﺪﺗﮫ ﻋﻦ )‪ (37‬أﺳﺒﻮﻋﺎ ً‪ .‬وﯾﻌﺘﺒﺮ‬ ‫ﺑﻌﻀﮭﻢ إﻧﺨﻔﺎض وزن اﻟﻄﻔﻞ ﻋﻨﺪ اﻟﻮﻻدة ﻋﻦ )‪ (2.5‬ﻛﻐﻢ ﺣﺎﻟﺔ ﺧﺪاج أﯾﻀﺎ ً‪ .‬وﯾﺮﺗﺒﻂ‬ ‫اﻟﺨﺪاج ﺑﻌﺪة ﻣﺘﻐﯿﺮات ﻣﻨﮭﺎ ﻋﻤﺮ اﻷم ﻋﻨﺪ اﻹﻧﺠﺎب )ﻓﺈﺣﺘﻤﺎﻻت اﻟﺨﺪاج ﺗﺰداد ﻟﺪى‬ ‫اﻷﻣﮭﺎت اﻟﻠﻮاﺗﻲ ﺗﺰﯾﺪ أﻋﻤﺎرھﻦ ﻋﻦ ‪ 35‬ﺳﻨﺔ أو ﺗﻘﻞ ﻋﻦ ‪ 20‬ﺳﻨﺔ(‪ .‬وﺗﺰداد ﻧﺴﺒﺔ ﺣﺪوث‬ ‫اﻟﺨﺪاج أﯾﻀﺎ ً ﻟﺪى اﻷﻣﮭﺎت اﻟﻤﺪﺧﻨﺎت واﻟﻼﺋﻲ ﻋﺎﻧﯿﻦ ﻓﻲ اﻟﻤﺎﺿﻲ ﻣﻦ ﻣﺸﻜﻼت ﻓﻲ اﻟﺤﻤﻞ‬ ‫واﻟﻮﻻدة وﺳﻮء اﻟﺘﻐﺬﯾﺔ‪ .‬واﻷطﻔﺎل اﻟﺨﺪّج وﻣﻨﺨﻔﻀﻮ اﻟﻮزن ﻋﻨﺪ اﻟﻮﻻدة أﻛﺜﺮ ﻋﺮﺿﺔ ﻣﻦ‬ ‫ﻏﯿﺮھﻢ ﻟﻤﻌﺎﻧﺎة ﻧﻘﺺ اﻷﻛﺴﺠﯿﻦ أﺛﻨﺎء اﻟﻮﻻدة ﻣﻤﺎ ﯾﺆدي إﻟﻰ اﻟﺘﺨﻠﻒ اﻟﻌﻘﻠﻲ وﺑﻌﺾ‬ ‫اﻹﻋﺎﻗﺎت اﻷﺧﺮى‪.‬‬ ‫פרימיטיביות ‪ /‬ﺑﺪاﺋﯿﺔ ‪Primitiveness /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻣﻌﻨﻰ اﻟﺒﺪاﯾﺔ ﻓﻲ اﻟﺸﻲء واﻷﺻﻞ‪ .‬ﻛﺎﻟﺴﻠﻮك‬ ‫اﻟﺒﺪاﺋﻲ أو ﻧﻤﻂ اﻟﺤﯿﺎة اﻟﺒﺪاﺋﻲ وھﻜﺬا‪ .‬وﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺎت اﻟﺒﺪاﺋﯿﺔ‬ ‫اﻟﻔﻄﺮﯾﺔ اﻟﻐﺮﯾﺰﯾﺔ‪.‬‬ ‫‪Proactive Inhibition‬‬ ‫הפרעת זיכרון פרואקטיבית ‪ /‬اﻟﺘﻌﻄﯿﻞ اﻟﺒ َﻌﺪي ﻓﻲ اﻟﺬاﻛﺮة‬ ‫ھﻮ ﻧﻮع ﻣﻦ أﻧﻮاع اﻟﻤﺸﺎﻛﻞ ﻓﻲ اﻟﺬاﻛﺮة‪ ،‬وﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ أن اﻟﺘﻌﻠﻢ اﻟﺴﺎﺑﻖ ﻗﺪ ﯾﻌﻄﻞ اﻟﺘﻌﻠﻢ‬ ‫اﻟﻼﺣﻖ وﯾﺴﺎﻋﺪ ﻓﻲ ﻧﺴﯿﺎﻧﮫ أو ﺗﺸﻮﯾﮭﮫ‪ .‬وﻗﺪ ﯾﻈﮭﺮ ھﺬا اﻟﻨﻮع ﻟﺪى اﻷطﻔﺎل اﻟﺬﯾﻦ ﯾﻌﺎﻧﻮن‬ ‫ﻣﻦ اﻟﻌﺴﺮ اﻟﺘﻌﻠﯿﻤﻲ‪.‬‬ ‫ﺸﻜِﻞ ‪Problem Behavior /‬‬ ‫התנהגות בעייתית‪ /‬اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻤُ ْ‬ ‫ﻛﺜﯿﺮا ً ﻣﺎ ﯾﻌﺘﺒﺮ اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻤﺸﻜﻞ ھﻮ اﻟﺴﻠﻮك اﻟﺸﺎذ ﻋﻦ اﻟﻘﺎﻋﺪة‪ .‬وﯾﻨﻈﺮ ﺑﻌﺾ اﻟﻤﺨﺘﺼﯿﻦ‬ ‫ﻓﻲ اﻟﺼﺤﺔ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ إﻟﻰ اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻤﺸﻜﻞ ﺑﺎﻋﺘﺒﺎره ﺳﻠﻮﻛﺎ ً ﯾﻨﺤﺮف ﻋﻦ اﻟﺴﻠﻮك اﻟﺴﻮي‬ ‫‪72‬‬

‫وﻟﻜﻨﮫ ﻟﯿﺲ إﺿﻄﺮاﺑﺎ ً‪ .‬واﻟﺴﻠﻮك اﻟﻤﺸﻜﻞ ﺑﮭﺬا اﻟﻤﻌﻨﻰ ھﻮ ﺳﻠﻮك ﻏﯿﺮ ﺗﻜﯿﻔﻲ ﯾﻌﻄﻞ ﻣﻦ‬ ‫إﻧﺘﺎﺟﯿﺔ اﻟﻔﺮد وﻣﻦ ﺷﻌﻮره ﺑﺎﻟﺮﺿﺎ ﻋﻦ اﻟﺬات وﻟﻜﻨﮫ ﻻ ﯾﺆدي إﻟﻰ إﻧﻔﺼﺎل اﻟﻔﺮد ﻋﻦ‬ ‫اﻟﻮاﻗﻊ أو ﻋﻦ اﻟﻨﺸﺎطﺎت اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ‪.‬‬ ‫מיומנות ‪ /‬ﻣﮭﺎرة ‪Proficiency/‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﺘﻤﻜﻦ ﻣﻦ إﻧﺠﺎز ﻣﮭﻤﺔ ﺑﻜﯿﻔﯿﺔ ﻣﺤﺪدة وﺑﺪﻗﺔ ﻣﺘﻨﺎھﯿﺔ‪ ،‬وﺳﺮﻋﺔ ﻓﻲ‬ ‫اﻟﺘﻨﻔﯿﺬ‪ .‬ﻟﻜﻞ ﻓﺮد ﯾﻮﺟﺪ ﻣﮭﺎراﺗﮫ اﻟﺨﺎﺻﺔ ﺑﮫ‪ .‬ﻛﺎﻟﻤﮭﺎرة اﻟﻠﻐﻮﯾﺔ واﻟﻤﮭﺎرة اﻟﺤﺮﻛﯿﺔ‪.‬‬ ‫פרוגנוזה ‪ /‬ﺗﻨﺒﻮء‪Prognosis /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻟﯿﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﺗﻮﻗﻊ أﺷﯿﺎء ﻓﻲ اﻟﻤﺴﺘﻘﺒﻞ ﺑﻨﺎءا ﻋﻠﻰ ﻣﺎ ھﻮ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻦ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت وﺧﺒﺮات‪.‬‬ ‫השלכה ‪ /‬اﻹﺳﻘﺎط ‪Projection /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﻦ اﻟﺪﻓﺎﻋﺎت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪ ،‬وﯾﻌﻨﻲ أن ﯾﻨﺴﺐ اﻟﻔﺮد ﻣﺎ ﻓﻲ ﻧﻔﺴﮫ ﻣﻦ ﻋﯿﻮب وﺻﻔﺎت ﻏﯿﺮ‬ ‫ﻣﺮﻏﻮﺑﺔ إﻟﻰ ﻏﯿﺮه ﻣﻦ اﻟﻨ ّﺎس وﯾﻠﺼﻘﮭﺎ ﺑﮭﻢ ﻣﺜﻞ وﺻﻒ اﻟﻨ ّﺎس ﺑﺎﻟﻼﻣﺒﺎﻻة أو اﻷﻧﺎﻧﯿﺔ‬ ‫واﻟﻐﺶ واﻟﻜﺬب و اﻟﺒﺨﻞ وﺳﻮء اﻟﺨﻠﻖ واﻟﺨﯿﺎﻧﺔ‪.‬‬ ‫מחלה נפשית ‪ /‬اﻟﻤﺮض اﻟﻨﻔﺴﻲ ‪Psychiatric Disorder /‬‬ ‫ﻧﺴﺘﻄﯿﻊ أن ﻧﻘﻮل أن اﻟﻤﺮض اﻟﻨﻔﺴﻲ ھﻮ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﺣﺎﻟﺔ ﻧﻔﺴﯿﺔ ﺗﺼﯿﺐ ﺗﻔﻜﯿﺮ اﻟﺸﺨﺺ أو‬ ‫ﻣﺸﺎﻋﺮه أو ﺳﻠﻮﻛﮫ وﺗﺼﺮﻓﺎﺗﮫ إﻟﻰ ﺣﺪ ﯾﺴﺘﺪﻋﻲ اﻟﻌﻼج‪ .‬وﯾﻤﻜﻦ اﻟﻘﻮل أﯾﻀﺎ ً أن اﻟﻤﺮض‬ ‫اﻟﻨﻔﺴﻲ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ إﺿﻄﺮاب وظﯿﻔﻲ ﻓﻲ ﺷﺨﺼﯿﺔ اﻹﻧﺴﺎن ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻟﻮﺟﻮد ﺧﻠﻞ أو‬ ‫اﻹﻧﺤﺮاف ﻋﻦ اﻟﺴﻮاء‪ ،‬واﻟﻤﺮض اﻟﻨﻔﺴﻲ ھﻨﺎ ﻻ ﯾﺮﺟﻊ إﻟﻰ ﻣﺸﺎﻛﻞ دﻣﺎﻏﯿﺔ ﻓﻘﻂ ‪ ،‬وإﻧﻤﺎ‬ ‫ﯾﻌﻮد ﺑﺄﺳﺒﺎﺑﮫ إﻟﻰ ﺧﺒﺮات ﻣﺆﻟﻤﺔ أو إﻟﻰ ﺻﺪﻣﺎت إﻧﻔﻌﺎﻟﯿﺔ ﺣﺎدة‪ .‬واﻟﻤﺮض اﻟﻨﻔﺴﻲ أﯾﻀﺎ ً‬ ‫إﺿﻄﺮاب وظﯿﻔﻲ ﻓﻲ اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ وﯾﺒﺪو ﻓﻲ ﺻﻮرة أﻋﺮاض ﻧﻔﺴﯿﺔ وﺟﺴﻤﯿﺔ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ وﯾﺆﺛﺮ‬ ‫ﻓﻲ ﺳﻠﻮك اﻟﻔﺮد ﻓﯿﻌﯿﻘﮫ ﻋﻦ ﻣﻤﺎرﺳﺔ ﺣﯿﺎﺗﮫ اﻟﺴﻮﯾﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﺠﺘﻤﻊ اﻟﺬي ﯾﻌﯿﺶ ﻓﯿﮫ‪.‬‬ ‫פסיכיאטר‪ /‬طﺒﯿﺐ ﻧﻔﺴﻲ‪Psychiatrist /‬‬ ‫اﻟﻄﺒﯿﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ ھﻮ ذﻟﻚ اﻟﺸﺨﺺ اﻟﺬي ﺗﺨﺮج ﻣﻦ ﻛﻠﯿﺔ اﻟﻄﺐ ﺛﻢ ﺗﺨﺼﺺ ﻓﻲ اﻟﻄﺐ‬ ‫اﻟﻨﻔﺴﻲ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺣﺼﻮﻟﮫ ﻋﻠﻰ ﺑﻜﺎﻟﻮرﯾﻮس اﻟﻄﺐ ﯾﺤﺼﻞ ﻋﻠﻰ دﺑﻠﻮم ﻓﻲ اﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ‬ ‫وﺗﺪرﯾﺐ ﻓﻲ ھﺬا اﻟﻤﺠﺎل‪ .‬وﯾﺮﻛﺰ ھﺬا اﻟﺘﺪرﯾﺐ ﻋﻠﻰ ﺗﻨﻤﯿﺔ ﻣﮭﺎراﺗﮫ ﻓﻲ ﻋﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﺸﺨﯿﺺ‬ ‫اﻟﺪﻗﯿﻖ وﻋﻼج اﻹﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ وإﻋﻄﺎء اﻟﻌﻘﺎﻗﯿﺮ اﻟﻤﻨﺎﺳﺒﺔ ﻟﻜﻞ إﺿﻄﺮاب‪ .‬وﯾﺘﺎﺑﻊ‬ ‫اﻟﻄﺒﯿﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ اﻟﺤﺎﻻت اﻟﺼﻌﺒﺔ ﻓﻲ اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ اﻟﺨﺎﺻﺔ ﻛﻤﺎ وأن ﻟﮫ دور ھﺎم ﻓﻲ ﻋﻤﻠﯿﺔ‬ ‫اﻟﺘﺸﺨﯿﺺ وﻣﺤﺎوﻟﺔ ﻋﻼج ﺣﺎﻻت اﻟﻤﺮض اﻟﻨﻔﺴﻲ واﻟﻌﻘﻠﻲ اﻟﻤﺼﺎﺣﺒﺔ ﻟﻺﻋﺎﻗﺎت اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ‬ ‫ﻟﺪى اﻷطﻔﺎل‪.‬‬ ‫‪73‬‬

‫פסיכואנליזה‪/‬اﻟﺘﺤﻠﯿﻞ اﻟﻨﻔﺴﻲ‪Psychoanalysis /‬‬ ‫اﻟﺘﺤﻠﯿﻞ اﻟﻨﻔﺴﻲ ھﻮ ﻣﻨﮭﺞ ﻋﻠﻤﻲ اﺧﺘﺮﻋﮫ ﺳﯿﻐﻤﻮﻧﺪ ﻓﺮوﯾﺪ وھﻮ طﺒﯿﺐ ﻧﻤﺴﺎوي‪ ,‬ﻟﺪراﺳﺔ‬ ‫أﻋﻤﺎق اﻟﺤﯿﺎة اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ وﻋﻼج اﺿﻄﺮاﺑﺎﺗﮭﺎ‪ ،‬وﻗﺪ أدى إﻟﻰ اﻟﻜﺸﻒ ﻋﻦ ﺑﻌﺾ اﻟﻈﻮاھﺮ‬ ‫اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪.‬‬ ‫פסיכודרמה‪ /‬ﺳﯿﻜﻮدراﻣﺎ ‪Psychodrama/‬‬ ‫اﻟـ “ﺳﯿﻜﻮدراﻣﺎ” ھﻲ وﺳﯿﻠﺔ ﻟﻠﻌﻼج اﻟﺠﻤﺎﻋﻲ ﻋﻦ طﺮﯾﻖ اﻟﺪراﻣﺎ‪ ،‬ﺗﺴﺎﻋﺪ ﻋﻠﻰ اﻛﺘﺸﺎف‬ ‫اﻟﺬات واﻟﺘﺨﻔﯿﻒ ﻣﻦ اﻵﻻم‪ ،‬وﻣﺴﺎﻋﺪة اﻵﺧﺮﯾﻦ ﻋﺒﺮ ﺗﺪرﯾﺒﺎت ﺟﻤﺎﻋﯿﺔ ﺗﺸﻤﻞ اﻟﺮﯾﺎﺿﺔ‬ ‫واﻟﺘﻨﻔﺲ واﻟﺘﺄﻣﻞ وﺗﺒﺎدل اﻷدوار واﻟﺘﻤﺜﯿﻞ واﻟﯿﻮﻏﺎ‪.‬‬ ‫פסיכוגני‪ /‬ﻧﻔﺴﻲ اﻟﻤﻨﺸﺄ ‪Psychogenic/‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺎت واﻟﺤﺎﻻت اﻟﺘﻲ ﺗﻜﻮن أﺳﺒﺎﺑﮭﺎ ﻧﻔﺴﯿﺔ وﻟﯿﺴﺖ‬ ‫ﺟﺴﺪﯾﺔ‪.‬‬ ‫הפרעה נפשית ‪ /‬اﻹﺿﻄﺮاب اﻟﻨﻔﺴﻲ ‪Psychological Disorder /‬‬ ‫اﻻﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ ھﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ اﻷﻋﺮاض اﻟﻤﺮﻛﺒﺔ اﻟﻘﺎﺑﻠﺔ ﻟﻠﺘﺤﺪﯾﺪ ﻣﻦ اﻟﻨﺎﺣﯿﺔ‬ ‫اﻟﻌﯿﺎدﯾﺔ‪ ،‬وھﻲ ﺗﻨﺠﻢ ﻋﺎدة ﻋﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﺘﺂﻟﻔﺔ ﻣﻦ اﻟﻌﻮاﻣﻞ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ واﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ واﻟﻮراﺛﯿﺔ‬ ‫واﻟﺠﺴﺪﯾﺔ‪ ،‬وﻗﺪ ﺗﺮاﻓﻘﮭﺎ ﺗﺒﺪﻻت ﻋﻀﻮﯾﺔ أو ﺷﺬوذات ﺳﻠﻮﻛﯿﺔ ظﺎھﺮة ﻓﻲ اﻟﺘﻌﺎﻣﻞ ﻣﻊ‬ ‫اﻟﻤﺤﯿﻂ اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻟﺴﻠﻮك اﻟﺠﺎﻧﺢ واﻟﺴﻠﻮك اﻟﻼ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ واﻟﻜﺬب واﻟﻌﺪوان اﻟﺰاﺋﺪ أو‬ ‫ﻏﯿﺮ ذﻟﻚ‪.‬‬ ‫פסיכופת ‪/‬ﺳﯿﻜُﻮﺑﺎﺗ ِﻲّ ‪Psychopath/‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ واﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﺸﺨﺺ اﻟﻤﻀﻄﺮب ﻧﻔﺴﯿﺎ واﻟﻐﯿﺮ‬ ‫ﻣﺘﻮاﻓﻖ ﻣﻊ ﻧﻔﺴﮫ وﻣﻊ اﻵﺧﺮﯾﻦ‪.‬‬ ‫פסיכופתולוגיה‪ /‬أﻣﺮاض ﻧﻔﺴﯿﺔ ‪Psychopathology/‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ اﻟﻌﻠﻮم اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ واﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﯾﻌﻨﻲ ﻛﻞ ﻣﺎ ﯾﺘﻌﻠﻖ ﺑﺎﻷﻣﺮاض اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ واﻟﻌﻘﻠﯿﺔ‬ ‫اﺳﺒﺎﺑﮭﺎ وطﺮق ﻋﻼﺟﮭﺎ‪.‬‬ ‫ְפּ ִסיכוֹזָה‪ /‬ذھﺎن ‪Psychosis /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾُﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ اﻟﺤﺎﻻت اﻟﻌﻘﻠﯿّﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺼﯿﺐ اﻟﻔﺮد‪ ،‬واﻟﺘﻲ ﯾﺤﺪث ﻓﯿﮭﺎ ﺧﻠﻞ ﺿﻤﻦ‬ ‫اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ اﻟﻤﻨﻄﻘﻲ ﻟﺪﯾﮫ‪ ،‬أو ﻓﻲ اﻹدراك اﻟﺤﺴﻲ ﻋﻨﺪه‪ ،‬ﻓﮭﻮ ﺣﺎﻟﺔ ﻣﻦ ﻓﻘﺪان اﻻﺗ ّﺼﺎل ﻣﻊ‬

‫‪74‬‬

‫اﻟﻮاﻗﻊ‪ ،‬وأﺑﺮز ﻣﺎ ﯾﻤﯿّﺰ ﻣﺮض اﻟﺬھﺎن ﺑﺄن اﻷﺷﺨﺎص اﻟﻤُﺼﺎﺑﯿﻦ ﺑﮫ ﯾﺼﺎﺑﻮن ﺑﻨﻮﺑﺎت ﻣﻦ‬ ‫اﻟﮭﻠﻮﺳﺔ‪ ،‬وﺗﻤﺴّﻜﮭﻢ ﺑﻤﻌﺘﻘﺪات وھﻤﯿّﺔ‪.‬‬ ‫פסיכוסומטי‪ /‬ﺳﯿﻜُﻮﺳُﻮﻣﺎﺗ ِﻲّ ‪Psychosomatic/‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﺤﺎﻻت واﻷﻣﺮاض اﻟﺘﻲ ﺗﻜﻮن أﻋﺮاﺿﮭﺎ ﺟﺴﺪﯾﺔ‬ ‫أﺳﺒﺎﺑﮭﺎ ﻧﻔﺴﯿﺔ‪.‬‬ ‫פיזיותרפיה ‪ /‬اﻟﻌﻼج اﻟﻄﺒﯿﻌﻲ ‪Physiotherapy /‬‬ ‫ﻧﻮع ﻣﻦ أﻧﻮاع اﻟﻌﻼج‪ .‬وﯾﻘﻮم ﺑﮫ ﺷﺨﺺ ﺣﺼﻞ ﻋﻠﻰ ﺗﺪرﯾﺐ ﻓﻲ ﻣﺠﺎل اﻟﻌﻼج اﻟﻄﺒﯿﻌﻲ‪.‬‬ ‫وﯾﺴﻤﻰ أﺧﺼﺎﺋﻲ اﻟﻌﻼج اﻟﻄﺒﯿﻌﻲ‪ .‬وھﻲ طﺮﯾﻘﺔ ﻟﻌﻼج اﻷﻣﺮاض اﻟﻌﻀﻮﯾﺔ ﺑﺎﺳﺘﺨﺪام‬ ‫اﻟﺘﺪﻟﯿﻚ‪ ،‬واﻟﺘﻤﺮﯾﻨﺎت‪ ،‬واﻟﻤﺎء‪ ،‬واﻟﻀﻮء واﻟﺤﺮارة‪ ،‬وﺑﻌﺾ أﺷﻜﺎل اﻟﻄﺎﻗﺔ اﻟﻜﮭﺮﺑﺎﺋﯿﺔ‪ .‬إن‬ ‫اﻟﻌﻼج اﻟﻄﺒﯿﻌﻲ ھﻮ ﻓﻦ وﻋﻠﻢ ﯾﺴﮭﻢ ﻓﻲ ﺗﻄﻮﯾﺮ اﻟﺼﺤﺔ وﻣﻨﻊ اﻟﻤﺮض ﻣﻦ ﺧﻼل ﻓﮭﻢ‬ ‫ﺣﺮﻛﺔ اﻟﺠﺴﻢ وھﻮ ﯾﻌﻤﻞ ﻋﻠﻰ ﺗﺼﺤﯿﺢ وﺗﺨﻔﯿﻒ آﺛﺎر اﻟﻤﺮض واﻹﺻﺎﺑﺔ‪ .‬وھﻮ أﺣﺪ ﻓﺮوع‬ ‫اﻟﻤﮭﻦ اﻟﻄﺒﯿﺔ اﻟﻤﺴﺎﻧﺪة‪ ،‬وﯾﻌﻨﻰ ﺑﺎﺳﺘﺨﺪام أﺳﻠﻮب ﺷﺎﻣﻞ ﻟﻠﻮﻗﺎﯾﺔ واﻟﺘﺸﺨﯿﺺ وﻣﻌﺎﻟﺠﺔ‬ ‫اﻟﻤﺸﺎﻛﻞ واﻻﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﺤﺮﻛﯿﺔ واﻟﺤﺎﻻت اﻟﻤﺮﺿﯿﺔ ﺑﺎﺳﺘﺨﺪام ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻟﺘﻤﺎرﯾﻦ‬ ‫اﻟﻌﻼﺟﯿﺔ واﻟﻮﺳﺎﺋﻞ اﻟﻔﯿﺰﯾﺎﺋﯿﺔ‪ .‬وﯾﺴﺘﺨﺪم ھﺬا اﻹﺳﻠﻮب ﻓﻲ ﻣﺪارس اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ اﻟﺨﺎﺻﺔ ﻟﻌﻼج‬ ‫ﻣﺸﺎﻛﻞ اﻟﺤﺮﻛﺔ‪.‬‬ ‫עונש ‪ /‬اﻟﻌﻘﺎب ‪Punishment /‬‬ ‫ﯾﻌﺮف اﻟﻌﻘﺎب ﻋﻠﻰ أﻧﮫ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﺜﯿﺮ ﻣﺆﻟﻢ إﺛﺮ ظﮭﻮر ﺳﻠﻮك ﻏﯿﺮ ﻣﺮﻏﻮب ﻓﯿﮫ ﻣﻤﺎ ﯾﺆدي‬ ‫إﻟﻰ ﺗﻘﻠﯿﻞ إﺣﺘﻤﺎل ﺣﺪوث اﻟﺴﻠﻮك ﻓﻲ اﻟﻤﺴﺘﻘﺒﻞ ﻓﻲ اﻟﻤﻮاﻗﻒ اﻟﻤﻤﺎﺛﻠﺔ ‪.‬‬

‫‪75‬‬

‫)‪(R‬‬

‫רציונליזציה ‪ /‬اﻟﺘﺒﺮﯾﺮ ‪Rationalization /‬‬ ‫ھﻮ دﻓﺎع ﻧﻔﺴﻲ‪ ،‬ﯾﻘﻮم ﻓﯿﮫ اﻟﺸﺨﺺ ﺑﺘﻔﺴﯿﺮ اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻔﺎﺷﻞ أو اﻟﺨﺎطﻲء ﺑﺄﺳﺒﺎب ﻣﻨﻄﻘﯿﺔ‬ ‫ﻣﻌﻘﻮﻟﺔ أو أﻋﺬار ﻣﻘﺒﻮﻟﺔ‪ .‬ﻣﺜﺎل‪:‬ﻣﻨﮭﻢ ﻣﻦ ﯾﺮى اﻟﺒﺨﻞ ﺣﺮص واﻟﺘﺒﺬﯾﺮ ﻛﺮم ‪ .‬واﻟﺘﺒﺮﯾﺮ‬ ‫ﯾﺨﺘﻠﻒ ﻋﻦ اﻟﻜﺬب ﻓﻲ أن اﻟﺘﺒﺮﯾﺮ ﻻ ﺷﻌﻮري وﯾﺨﺪع اﻟﻔﺮد ﻓﯿﮭﺎ ﻧﻔﺴﮫ‪ .‬ﺑﯿﻨﻤﺎ اﻟﻜﺬب‬ ‫ﺷﻌﻮري وﯾﺨﺪع اﻟﻔﺮد ﻓﯿﮭﺎ اﻵﺧﺮﯾﻦ‪.‬‬ ‫מוכנות‪ /‬إﺳﺘﻌﺪاد ‪Readiness/‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻌﻨﻲ ﻣﺪى اﺳﺘﻌﺪاد وﺟﺎھﺰﯾﺔ اﻟﻔﺮد ﻻﻛﺘﺴﺎب اﻟﺸﻲء ﻛﺎﻻﺳﺘﻌﺪاد‬ ‫ﻟﻠﺘﻌﻠﻢ ﻣﺜﻼ‪ .‬واﻟﺒﯿﺌﺔ ﺗﻠﻌﺐ دور ھﺎم ﻓﻲ اﺳﺘﻌﺪاد وﺟﺎھﺰﯾﺔ اﻟﻔﺮد ﻟﻘﺒﻮل وﺗﻌﻠﻢ واﻛﺘﺴﺎب‬ ‫اﻟﺴﻠﻮك‪.‬‬ ‫הכרה‪ /‬إدْراك ‪Recognition /‬‬ ‫ﯾﻌﺘﺒﺮ اﻹدراك اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ إدراك وﻣﻌﺎﻟﺠﺔ اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت اﻵﺗﯿﺔ ﻟﺤﻮاﺳﻨﺎ ﺑﻄﺮﯾﻘﺔ ﻧﺸﯿﻄﺔ‪.‬‬ ‫اﻹدراك ھﻮ اﻟﻤﻌﺎﻟﺠﺔ اﻟﻤﻌﺮﻓﯿّﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺴﻤﺢ ﻟﻨﺎ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺑﯿﺌﺘﻨﺎ ﻣﻦ ﺧﻼل اﻟﻤﺤﻔﺰات اﻟﺘﻲ‬ ‫ﻧﺪرﻛﮭﺎ ﺑﺎﻷﻋﻀﺎء اﻟﺤﺴﯿّﺔ‪.‬‬ ‫רפלקציה ‪ /‬إﻧﻌﻜﺎس ‪Reflection /‬‬ ‫ﯾﺴﺘﺨﺪم اﻟﺘﻌﺒﯿﺮ ﻻﻧﻌﻜﺎس اﻟﻀﻮء‪ ،‬وﻛﺬﻟﻚ ﻟﻠﻔﻜﺮ واﻟﻤﻼﺣﻈﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﻌﻜﺲ ﺗﻔﻜﯿﺮ طﻮﯾﻞ‪،‬‬ ‫واﻧﻌﻜﺎس اﻷﺣﺎﺳﯿﺲ واﻟﻤﺸﺎﻋﺮ‪.‬‬ ‫רפלקס ‪ /‬رد اﻟﻔﻌﻞ اﻹﻧﻌﻜﺎﺳﻲ ‪Reflex /‬‬ ‫ھﻮ أﺣﺪ اﻷﻧﺸﻄﺔ اﻟﺒﺴﯿﻄﺔ ﻟﻠﺠﻤﻠﺔ اﻟﻌﺼﺒﯿﺔ‪ ،‬وﻓﯿﮫ ﯾﺆدي ﻣﻨﺒﮫ ﻣﺎ )‪ (stimulus‬إﻟﻰ ﺣﺪوث‬ ‫ﻓﻌﻞ ﻓﻮري‪ .‬ﺗﻢﱠ إﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻠﻤﺔ ﻣﻨﻌﻜﺲ )‪ (reflex‬أول ﻣﺮة ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻷﺣﯿﺎء ﻣﻦ ﻗﺒﻞ‬ ‫ﻣﺎرﺷﺎل ھﻮل )‪ (Marshall Hall‬أﺣﺪ أطﺒﺎء اﻷﻋﺼﺎب ﻓﻲ اﻟﻘﺮن اﻟﺘﺎﺳﻊ ﻋﺸﺮ‪ ،‬اﻟﺬي‬ ‫إﺳﺘﻘﻰ اﻟﻜﻠﻤﺔ ﻣﻦ اﻟﯿﻮﻧﺎﻧﯿﺔ )‪ .(reflexus‬ﺗﺴﺘﺨﺪم ﻛﻠﻤﺔ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﺣﺎﻟﯿﺎ ً ﻟﻮﺻﻒ ﻧﻮع ﻣﻌﯿﻦ‬ ‫ﻣﻦ أﻧﺸﻄﺔ اﻟﺠﻤﻠﺔ اﻟﻌﺼﺒﯿﺔ‪ ،‬ﻻ ﻋﻼﻗﺔ ﻟﮫ ﺑﺎﻟﻮﻋﻲ‪ ،‬وﻓﯿﮫ ﯾﺆدي ﻣﻨﺒﮫ ﻣﺎ إﻟﻰ ﺗﻨﺒﯿﮫ ﻋﺼﺐ‬ ‫ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻤﺎ ﯾُﺤﺪث إﺳﺘﺠﺎﺑﺔ ﻓﻮرﯾﺔ وﻣﺤﺪدة ﻓﻲ اﻟﻌﻀﻠﺔ أو اﻟﻐﺪة اﻟﻤﻌﻨﯿﺔ‪.‬‬

‫‪76‬‬

‫רגרסיה ‪ /‬اﻟﻨﻜﻮص ‪Regression /‬‬ ‫ﯾﻌﺘﺒﺮ ﻣﻦ اﻟﺪﻓﺎﻋﺎت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪ ،‬وھﻮ اﻹرﺗﺪاد إﻟﻰ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺑﺎﻛﺮة ﻓﻲ ﺣﯿﺎة اﻷﻧﺴﺎن‪،‬‬ ‫وﯾﻠﺠﺄ اﻹﻧﺴﺎن إﻟﻰ ھﺬه اﻟﺤﯿﻠﺔ ﻟﯿﺘﺠﻨﺐ ﻣﺎ ﯾﻌﺎﻧﯿﮫ ﻣﻦ ﺻﺮاع أو ﻗﻠﻖ وذﻟﻚ ﺑﺎﻟﺮﺟﻮع إﻟﻰ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﺔ أو ﻧﻤﻂ ﺳﺎﺑﻖ ﻓﻲ ﺣﯿﺎﺗﮫ‪ .‬ﻓﺈذا اﺻﻄﺪم اﻟﻔﺮد ﺑﻌﺎﺋﻖ ﯾﻌﻮق إﺷﺒﺎع داﻓﻊ ﻟﺪﯾﮫ وﻟﻢ‬ ‫ﯾﺴﺘﻄﻊ اﻟﺘﻐﻠﺐ ﻋﻠﯿﮫ ﻓﺈﻧﮫ ﯾﺘﻌﺮض ﻟﻺﺣﺒﺎط‪ ،‬وﻓﻲ ھﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ ﻗﺪ ﯾﻌﻮد إﻟﻰ ﺑﻌﺾ اﻷﻧﻤﺎط‬ ‫اﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺔ اﻟﻘﺪﯾﻤﺔ اﻟﺘﻲ ﻛﺎﻧﺖ ﺗﺸﺒﻊ رﻏﺒﺎﺗﮫ ودواﻓﻌﮫ ﻓﻲ ﻣﺮاﺣﻞ ﻧﻤﻮه اﻟﺴﺎﺑﻘﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﺮﻏﻢ‬ ‫ﻣﻦ أﻧﮭﺎ ﻻ ﺗﻜﻮن ﻣﻼﺋﻤﺔ ﻟﻤﺮﺣﻠﺔ ﻧﻤﻮه اﻟﺤﺎﻟﯿﺔ‪ .‬ﻓﺎﻟﻄﻔﻞ اﻟﺬي ﯾﺸﻌﺮ ﺑﺎﻧﺼﺮاف اﻷھﻞ ﻋﻨﮫ‬ ‫ﻟﻠﻌﻨﺎﯾﺔ ﺑﺄﺧﯿﮫ اﻟﺼﻐﯿﺮ ﯾﻠﺠﺄ إﻟﻰ اﻟﻨﻜﻮص ﻣﻦ ﺧﻼل اﻟﻌﻮدة إﻟﻰ اﺳﺘﺨﺪام زﺟﺎﺟﺔ اﻟﺤﻠﯿﺐ‬ ‫ﻛﻤﺎ ﻛﺎن ﯾﻔﻌﻞ وھﻮ ﺻﻐﯿﺮ‪ .‬وﻣﻦ أﻣﺜﻠﺔ اﻟﻨﻜﻮص اﻟﻤﺄﻟﻮﻓﺔ ﻣﺎ ﯾُﺸﺎھﺪ ﻋﻨﺪ ﺑﻌﺾ اﻟﻨﺎس ﻣﻦ‬ ‫ﺗﺬﻛﺮ أﯾﺎﻣﮭﻢ اﻟﻤﺎﺿﯿﺔ وﻻﺳﯿﻤﺎ اﻟﻄﻔﻮﻟﯿﺔ ﻣﻨﮭﺎ وﻣﺎ ﯾﺸﻌﺮ ﺑﮫ ﻣﻦ ﺳﻌﺎدة ﻓﯿﮭﺎ وزﯾﺎرﺗﮫ‬ ‫ﻟﻸﻣﺎﻛﻦ اﻟﺘﻲ ﻧﺸﺄ ﻓﯿﮭﺎ أﯾﺎم طﻔﻮﻟﺘﮫ‪ .‬واﻟﻨﻜﻮص ﻗﺪ ﯾﻜﻮن طﺒﯿﻌﯿﺎ ً وذﻟﻚ ﻟﻜﻮﻧﮫ وﺳﯿﻠﺔ دﻓﺎﻋﯿﺔ‬ ‫ﻣﺄﻟﻮﻓﺔ ﯾﻠﺠﺄ إﻟﯿﮭﺎ اﻟﺸﺨﺺ ﻟﻤﺎ ﯾﺠﺪ ﻓﯿﮭﺎ ﻣﻦ ﻟﺬة وﻣﺘﻌﺔ ﺗﺒﻌﺪه ﻋﻦ ﻣﺸﺎﻏﻞ اﻟﺤﯿﺎة‬ ‫وﺻﻌﻮﺑﺎﺗﮭﺎ‪.‬‬ ‫ויסות ‪ /‬ﺿﺒﻂ ‪Regulation /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻌﻨﻲ اﻟﺘﺤﻜﻢ واﻟﺘﻨﻈﯿﻢ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺿﺒﻂ اﻟﺴﻠﻮك‪ ,‬اﻟﺘﺤﻜﻢ‬ ‫ﺑﺎﻟﺴﻠﻮك‪.‬‬ ‫שיקום ‪ /‬ﺗﺄھﯿﻞ ‪Rehabilitation /‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻰ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﺑﺼﻮرة ﻋﺎﻣﺔ إﻋﺎدة ﺗﮭﯿﺌﺔ اﻟﻄﻔﻞ ﻟﻈﺮوف اﻟﺤﯿﺎة واﻟﻤﺠﺘﻤﻊ‪ .‬وھﻮ‬ ‫ﺗﮭﯿﺌﺔ اﻟﺘﻠﻤﯿﺬ ﻟﻠﺘﻜﯿﻒ ﻣﻊ اﻹﻋﺎﻗﺔ واﻟﺘﻌﺎﻣﻞ ﻣﻌﮭﺎ ﺑﺸﻜﻞ ﺳﻠﯿﻢ ﻣﻦ ﺟﻤﯿﻊ اﻟﺠﻮاﻧﺐ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‬ ‫واﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ واﻹﻗﺘﺼﺎدﯾﺔ وﯾﺸﻤﻞ ذﻟﻚ ﺗﺄھﯿﻠﮫ ﻹﺳﺘﺨﺪم اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ واﻷﺳﺎﻟﯿﺐ اﻟﺘﻌﻮﯾﻀﯿﺔ‬ ‫اﻟﻤﻼﺋﻤﺔ‪ .‬ﯾﻌﺮف اﻟﺘﺄھﯿﻞ ﺑﺄﻧﮫ إﺳﺘﻌﺎدة اﻟﺸﺨﺺ اﻟﻤﻌﺎق ﻷﻗﺼﻰ ﻣﺎﺗﺴﻤﺢ ﺑﮫ ﻗﺪراﺗﮫ ﻓﻲ‬ ‫اﻟﻨﻮاﺣﻲ اﻟﺠﺴﻤﯿﺔ واﻟﻌﻘﻠﯿّﺔ واﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ واﻟﻤﮭﻨﯿﺔ واﻹﻗﺘﺼﺎدﯾﺔ ‪ ،‬ﻛﻤﺎ ﯾﻨﻈﺮ إﻟﻰ اﻟﺘﺄھﯿﻞ‬ ‫ﺑﺄﻧﮫ إﻋﺎدة اﻟﺘﻜﯿﻒ أو إﻋﺎدة اﻹﻋﺪاد ﻟﻠﺤﯿﺎة‪.‬‬ ‫פסיכולוגיה שיקומית ‪ /‬ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﺘﺄھﯿﻠﻲ ‪Rehabilitation Psychology /‬‬ ‫ھﻮ ﻓﺮع ﻣﻦ ﻓﺮوع ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ‪ .‬وﯾﮭﺘﻢ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﺘﺄھﯿﻠﻲ ﺑﺘﺸﺨﯿﺺ وﺗﺄھﯿﻞ اﻷﺷﺨﺎص‬ ‫اﻟﺬﯾﻦ ﯾﻌﺎﻧﻮن ﻣﻦ إﻋﺎﻗﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ‪ ،‬ﺟﺴﻤﯿﺔ‪ ،‬ﻧﻔﺴﯿﺔ‪ ،‬ﻋﻘﻠﯿﺔ وإﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ‪ .‬وﯾﮭﺪف ھﺬا اﻟﻔﺮع‬ ‫ﻣﻦ اﻟﻌﻠﻮم اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ إﻟﻰ ﺗﺤﺴﯿﻦ ﺣﯿﺎة اﻷﺷﺨﺎص اﻟﺬﯾﻦ ﯾﻌﺎﻧﻮن ﻣﻦ اﻹﻋﺎﻗﺔ‪ .‬وﯾﺤﺎول أن‬ ‫ﯾﺴﺘﺨﺮج ﻣﻦ اﻟﺸﺨﺺ ﻗﺪرات وﻗﻮى ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ ﺑﮭﺎ اﻟﺘﻌﺎﻣﻞ ﻣﻊ إﻋﺎﻗﺘﮫ‪.‬‬

‫‪77‬‬

‫חיזוק ‪ /‬اﻟﺘﻌﺰﯾﺰ ‪Reinforcement /‬‬ ‫اﻟﺘﻌﺰﯾﺮ ﻓﻲ اﻟﻠﻐﺔ‪ :‬ھﻮ اﻟﺪﻋﻢ واﻟﺘﺄﯾﯿﺪ‪ .‬وﻋﻨﺪ ﻋﻠﻤﺎء اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ ﻓﮭﻮ ‪ " :‬اﻟﻌﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺆدي إﻟﻰ‬ ‫رﻓﻊ إﺣﺘﻤﺎﻟﯿﺔ ﺣﺪوث اﻹﺛﺎرة أو اﻹﺳﺘﺠﺎﺑﺔ ﻓﻲ اﻟﺴﻠﻮك "‪ .‬وﻛﻞ ﺗﻌﺮﯾﻔﺎت اﻟﺘﻌﺰﯾﺰ ﺗﺪور‬ ‫ﺣﻮل ﻣﻌﻨﻰ واﺣﺪ ھﻮ اﻟﺪﻋﻢ ﻟﻔﻌﻞ اﻟﺨﯿﺮ واﻟﻌﻤﻞ اﻹﯾﺠﺎﺑﻲ‪ .‬ﯾﻌﺘﺒﺮ اﻟﺘﻌﺰﯾﺰ ﻋﺎﻣﻼ ً ﻣﮭﻤﺎ وھﻮ‬ ‫ﺷﺮط ﺿﺮوري ﻟﻔﺎﻋﻠﯿﺔ اﻟﺘﻜﺮار ﻣﻌﻨﻰ ھﺬا أن اﻟﺘﻜﺮار ﯾﺠﺐ أن ﯾﺘﻢ ﺗﺤﺖ ﺷﺮوط ﺗﺜﺎب‬ ‫ﻓﯿﮭﺎ اﻹﺳﺘﺠﺎﺑﺔ اﻟﺼﺤﯿﺤﺔ أو اﻟﻤﻘﺒﻮﻟﺔ‪ .‬ﻋﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﻌﺰﯾﺰ اﻹﯾﺠﺎﺑﻲ ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮭﺎ اﻟﺜﻮاب وﯾﻜﻮن‬ ‫أﻛﺜﺮ ﻓﺎﻋﻠﯿﺔ ﻣﻦ اﻟﺘﻌﺰﯾﺰ اﻟﺴﻠﺒﻲ )اﻟﻌﻘﺎب(‪ ،‬ﻛﻤﺎ أن ﻟﻠﺜﻮاب أﺛﺎرا ً ﻣﺮﻏﻮﺑﺔ ﻓﻲ ﻋﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﻌﻠﻢ‬ ‫وھﺬه اﻵﺛﺎر ﻗﺪ ﺗﻜﻮن وﺟﺪاﻧﯿﺔ أو ﻣﻌﺮﻓﯿﺔ‪.‬‬ ‫תכנית חיזוקים ‪ /‬ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ اﻟﺘﻌﺰﯾﺰ ‪Reinforcement Program /‬‬ ‫ﻣﻔﮭﻮم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻤﻠﯿﺔ ﺗﻌﺪﯾﻞ اﻟﺴﻠﻮك‪ ,‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ ﻣﺨﻄﻂ ﻟﻠﺘﻌﺰﯾﺰات‬ ‫ﻓﻲ ﺣﺎﻟﺔ ﺗﻜﺮار اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻤﺮﻏﻮب‪.‬‬ ‫הַ רפָּ יָה ‪ /‬اﺳﺘﺮﺧﺎء‪Relaxation /‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺔ ﺟﺴﻤﯿﺔ ﺗﺸﯿﺮ إﻟﻰ إراﺣﺔ اﻟﺠﺴﻢ واﻟﻌﻀﻼت وﻏﻠﻖ اﻟﻌﯿﻨﯿﻦ واﻟﺘﻨﻔﺲ ﺑﻌﻤﻖ وإراﺣﺔ‬ ‫اﻟﻌﻘﻞ ﻣﻦ ﻛﻞ اﻟﺘﺄﺛﯿﺮات اﻟﻤﺠﮭﺪة ‪.‬‬ ‫הדחכה ‪ /‬اﻟﻜﺒﺖ ‪Repression /‬‬ ‫دﻓﺎع ﻣﻦ اﻟﺪﻓﺎﻋﺎت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪ ،‬وھﻮ إﺑﻌﺎد اﻟﺪواﻓﻊ واﻷﻓﻜﺎر اﻟﻤﺆﻟﻤﺔ أو اﻟﻤﺨﺰﯾﺔ أو اﻟﻤﺨﯿﻔﺔ‬ ‫اﻟﻤﺆدﯾﺔ إﻟﻰ اﻟﻘﻠﻖ ﻣﻦ ﺣﯿﺰ اﻟﺸﻌﻮر إﻟﻰ ﺣﯿﺰ اﻟﻼﺷﻌﻮر ﺣﺘﻰ ﻧﻨﺴﻰ‪ .‬وھﻮ وﺳﯿﻠﺔ ﺗﻤﻨﻊ‬ ‫إدراك اﻟﺪواﻓﻊ اﻟﺘﻲ ﯾﻔﻀﻞ اﻟﻔﺮد إﻧﻜﺎرھﺎ وﻛﺄﻧﮫ ﯾﮭﺬب ذاﺗﮫ ﺧﺸﯿﺔ اﻟﺸﻌﻮر ﺑﺎﻹﺛﻢ واﻟﻨﺪم‬ ‫وﻋﺬاب اﻟﻀﻤﯿﺮ وإﯾﻼم اﻟﺬات‪.‬‬ ‫תגובה ‪ /‬اﻻﺳﺘﺠﺎﺑﺔ ‪Response /‬‬ ‫ھﻲ رد ﻓﻌﻞ اﻟﻜﺎﺋﻦ اﻟﺤﻲ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﻨﺒﮭﺎت اﻟﺘﻲ ﺗﺜﯿﺮ ﺳﻠﻮﻛﮫ وﺗﺆﺛﺮ ﻓﻲ ﺟﮭﺎزه اﻟﻌﺼﺒﻲ‬ ‫واﻻﺳﺘﺠﺎﺑﺔ ﻗﺪ ﺗﻜﻮن ﺣﺮﻛﺔ ﻋﻀﻠﯿﺔ أو إﻓﺮاز ﻏﺪة أو ﺣﺎﻟﺔ ﺷﻌﻮرﯾﺔ أو ﻓﻜﺮة‪ .‬ﻓﺮاﺋﺤﺔ‬ ‫اﻟﻄﻌﺎم ﺗﺴﯿﻞ اﻟﻠﻌﺎب ﻋﻨﺪ اﻟﺠﺎﺋﻊ واﻟﻀﻮء اﻷﺣﻤﺮ ﯾﺴﺘﺠﯿﺐ ﻟﮫ ﺳﺎﺋﻖ اﻟﺴﯿﺎرة ﺑﺎﻟﻀﻐﻂ ﻋﻠﻰ‬ ‫اﻟﻔﺮﻣﻠﺔ‪.‬‬ ‫‪Retroactive Inhibition‬‬ ‫הפרעת זיכרון רטרואקטיבית ‪ /‬اﻟﺘﻌﻄﯿﻞ اﻟﺮﺟﻌﻲ ﻓﻲ اﻟﺬاﻛﺮة‬ ‫ھﻮ ﻧﻮع ﻣﻦ أﻧﻮاع اﻟﻤﺸﺎﻛﻞ ﻓﻲ اﻟﺬاﻛﺮة‪ ،‬وﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ ﺗﺪاﺧﻞ اﻟﺘﻌﻠﻢ اﻟﻼﺣﻖ ﻓﻲ اﻟﺘﻌﻠﻢ اﻟﺴﺎﺑﻖ‬ ‫ﺑﻤﺎ ﯾﺆدي إﻟﻰ ﻧﺴﯿﺎن ﺑﻌﺾ ﻣﺎ ﺗﻢ ﺗﻌﻠﻤﮫ‪ .‬وﻗﺪ ﯾﻈﮭﺮ ھﺬا اﻟﻨﻮع ﻟﺪى اﻷطﻔﺎل اﻟﺬﯾﻦ ﯾﻌﺎﻧﻮن‬ ‫ﻣﻦ اﻟﻌﺴﺮ اﻟﺘﻌﻠﯿﻤﻲ‪.‬‬ ‫‪78‬‬

‫הפיכות ‪ /‬ﻣَ ْﻌﻜُﻮﺳِ ﯿﺔ‪ ،‬ﻣَﻘْﻠ ُﻮﺑ ِ ﯿ ّﺔ ‪Reversibility /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﺳﺘﺨﺪﻣﮫ اﻟﻌﺎﻟﻢ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﺟﺎن ﺑﯿﺎﺟﯿﮫ‪ .‬وھﮭﻮ ﯾﺼﻒ ﻧﻤﻮ اﻟﻄﻔﻞ‬ ‫اﻟﻌﻘﻠﻲ إذ ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ اﻟﻄﻔﻞ أن ﯾﺪرك اﻟﻌﻤﻠﯿﺔ اﻟﻌﻜﺴﯿﺔ ﻟﺤﺪوث اﻷﺷﯿﺎء‪ ,‬أي ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ أن ﯾﺮى‬ ‫اﻟﻌﻤﻠﯿﺔ ﻣﻌﻜﻮﺳﺔ‪.‬‬ ‫דחיה ‪ /‬رﻓﺾ ‪Rejection /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻣﻌﻨﻰ اﻟﻨﺒﺬ واﻟﺘﺮك‪.‬‬ ‫דיבור דרך האף‪ /‬اﻟﺨﻨﺔ ﻓﻲ اﻟﻜﻼم ‪Rhinolalia /‬‬ ‫ھﻲ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﻧﻮع ﻣﻦ أﻧﻮاع إﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻜﻼم‪ ،‬واﻟﺘﻲ ﻓﯿﮭﺎ ﯾﺼﺪر اﻟﻜﻼم ﻣﻦ اﻟﺘﺠﻮﯾﻒ‬ ‫اﻷﻧﻔﻲ‪ .‬وﺗﺆﺛﺮ اﻟﺨﻨﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﺼﻮت وﻣﺨﺎرج اﻟﺤﺮوف ﻣﻤﺎ ﯾﺆدي إﻟﻰ ﺻﻌﻮﺑﺔ ﻓﻲ ﻓﮭﻢ‬ ‫اﻟﻜﻼم‪ .‬وﺗﻌﻮد أﺳﺒﺎب اﻟﺨﻨﺔ إﻟﻰ ﺧﻠﻞ أو إﺻﺎﺑﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻤﺮات اﻷﻧﻔﯿﺔ‪.‬‬ ‫תפקיד ‪ /‬دور ‪Role /‬‬ ‫أﺣﺪ ﻣﺼﻄﻠﺤﺎت ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻻﺟﺘﻤﺎﻋﻲ وھﻮ وظﯿﻔﺔ ﯾﻘﻮم ﺑﮭﺎ ﻛﻞ ﻋﻀﻮ داﺧﻞ ﺟﻤﺎﻋﺔ‬ ‫ﻓﺎﻷﺳﺮة ﻣﺜﻼ ً ﺟﻤﺎﻋﺔ ﺗﺘﻜﻮن ﻣﻦ أب وأم وأوﻻد ﻛﻞ ﻣﻨﮭﺎ ﻟﮫ دوره ووظﯿﻔﺘﮫ ‪.‬‬ ‫משחק תפקידים‪ /‬ﺗﻤﺜﯿﻞ أدوار‪Role Playing /‬‬ ‫ﯾﺷﺗق ﺗﻣﺛﯾل اﻷدوار ﻣن اﻟدراﻣﺎ اﻻﺟﺗﻣﺎﻋﯾﺔ‪ ،‬وھﻲ طرﯾﻘﺔ ﻓﻲ اﻟﻛﺷف ﻋن اﻟﻘﺿﺎﯾﺎ أو‬ ‫اﻟﻣﺷﻛﻼت اﻟﻣﺗﺿﻣﻧﺔ ﻓﻲ اﻟﻣواﻗف اﻻﺟﺗﻣﺎﻋﯾﺔ اﻟﻣﻌﻘدة‪ .‬وﺟوھر ﺗﻣﺛﯾل اﻷدوار ﯾﺑرز ﻓﻲ‬ ‫إﻧدﻣﺎج اﻟﻣﺷﺎرﻛﯾن ﻓﻲ أدوار ﻣﺧﺗﻠﻔﺔ ﺗﺳﺎﻋدھم ﻓﻲ رؤﯾﺔ اﻻﻣر ﻣن زاوﯾﺔ ﻣﺧﺗﻠﻔﺔ‪.‬‬

‫‪79‬‬

‫)‪(S‬‬

‫סאדיזם ‪ /‬اﻟﺴﺎدﯾﺔ ‪Sadism /‬‬ ‫ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ اﻧﺤﺮاف ﺟﻨﺴﻲ ﯾﺘﻤﺜﻞ ﻓﻲ اﻟﺤﺼﻮل ﻋﻠﻰ اﻟﻠﺬة اﻟﺠﻨﺴﯿﺔ ﻋﻨﺪ إﯾﻘﺎع اﻷﻟﻢ واﻟﻘﺴﻮة‬ ‫ﻋﻠﻰ اﻟﻄﺮف اﻵﺧﺮ‪.‬‬ ‫מדגם ‪ /‬ﻧ َﻤُﻮذَج ‪Sample /‬‬ ‫ھﻮ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ أداة ﺗﺤﻠﯿﻠﯿﺔ وﻧﺴﻘ ًﺎ ﻛﺎﻣﻨ ًﺎ‪ ،‬ﯾﺪرك اﻟﻨﺎس ﻣﻦ ﺧﻼﻟﮫ واﻗﻌﮭﻢ‪ ،‬وﯾﺘﻌﺎﻣﻠﻮن ﻣﻌﮫ‬ ‫وﯾﺼﻮﻏﻮﻧﮫ‪.‬‬ ‫סכמה ‪ /‬ﻣُﺨَ ﻄ ّﻂ ‪Schema /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ وﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ ﺗﺨﻄﯿﻂ ﻣﺎ أو ﻧﺴﻖ ﻣﻌﯿﻦ ﻟﺴﻠﻮك ﻣﺎ‪ .‬ﺑﻤﻌﻨﻰ‬ ‫آﺧﺮ ھﻮ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﻣﺒﻨﻰ أو ﺗﺼﻤﯿﻢ‪ .‬وﻗﺪ اﺳﺘﺨﺪﻣﮫ ﺑﯿﺎﺟﯿﺔ ﻓﻲ ﻧﻈﺮﯾﺎﺗﮫ ﻓﻲ اﻟﻨﻤﻮ اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻋﻨﺪ اﻷطﻔﺎل‪.‬‬ ‫סכמות ‪ /‬ﻣﺨﻄﻄﺎت ‪Schemes /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﺑﻨﻔﺲ ﻣﻌﻨﻰ ‪ Schema‬وھﻮ ﻣﺠﻤﻮﻋﮭﺎ‪.‬‬ ‫סכיזופרניה ‪ /‬اﻟﻔﺼﺎم ‪Schizophrenia /‬‬ ‫إﺿﻄﺮاب ﻧﺎدر اﻟﺤﺪوث ﻗﺒﻞ ﺳﻦ اﻟﺴﺎﺑﻌﺔ وﻏﺎﻟﺒﺎ ً ﻣﺎ ﯾﻈﮭﺮ ﻓﻲ ﺳﻦ اﻟﻤﺮاھﻘﺔ أو ﺑﻌﺪ‬ ‫ذﻟﻚ‪ ،‬وﯾﺒﺪأ ﺑﺸﻜﻞ ﺧﻔﻲ وﺗﺪرﯾﺠﻲ ﺣﯿﺚ ﯾﺼﺒﺢ اﻟﻤﺮاھﻖ ﻣﺮﺗﺒﻜﺎ ً وﯾﻌﺎﻧﻲ ﻣﻦ إﺿﻄﺮاب‬ ‫اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ‪ ،‬وﯾﺘﺪھﻮر أداؤه اﻟﻤﺪرﺳﻲ وﺗﺘﻌﻘﺪ ﻋﻼﻗﺎﺗﮫ ﻣﻊ اﻟﻨﺎس اﻵﺧﺮﯾﻦ وﺗﺼﺒﺢ أﻛﺜﺮ‬ ‫ﺻﻌﻮﺑﺔ‪ ،‬ﺛﻢ ﯾﻄﻮر ﺑﻌﺾ اﻟﮭﻠﻮﺳﺎت وﺑﺨﺎﺻﺔ اﻟﺴﻤﻌﯿﺔ ﻣﻨﮭﺎ‪ ،‬ﻓﻘﺪ ﯾﺴﻤﻊ أﺻﻮاﺗﺎ ً ﺗﺘﺤﺪث‬ ‫ﻋﻨﮫ‪ ،‬وﻗﺪ ﺗﺤﺪث ﻋﻨﺪه ھﻠﻮﺳﺎت ﺑﺼﺮﯾﺔ أﯾﻀﺎ ً ‪ .‬وﻗﺪ ﯾﺸﻌﺮ ﺑﺄن أﻓﻜﺎره ﯾﺴﯿﻄﺮ ﻋﻠﯿﮭﺎ ﻣﻦ‬ ‫ﻗﺒﻞ ﺟﮭﺎت ﺧﺎرﺟﯿﺔ ‪ .‬وﻓﻲ ﺑﻌﺾ اﻟﺤﺎﻻت ﻓﻘﺪ ﺗﻜﻮن ﺑﺪاﯾﺔ اﻟﻤﺮض ﺣﺎدة وﻣﺼﺤﻮﺑﺔ‬ ‫ﺑﺘﻄﻮر ﻓﺠﺎﺋﻲ ﻷﻓﻜﺎر إﺿﻄﮭﺎدﯾﺔ وﻗﺪ ﯾﺼﺎﺣﺐ اﻟﺤﺎﻟﺔ اﻛﺘﺌﺎب أو ھﻮس‪.‬‬ ‫אסכולה ‪ /‬ﻣﺪرﺳﺔ ‪School /‬‬ ‫وھﻮ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﺗﻌﻠﯿﻤﯿﺔ ﺗﮭﺪف إﻟﻰ اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ واﻟﺘﻌﻠﯿﻢ‪ .‬واﻟﻤﺪرﺳﺔ أﯾﻀﺎ ﺗﺄﺧﺬ ﻣﻌﻨﻰ‬ ‫اﺗﺠﺎه ﻣﺎ‪ ,‬ﻣﺜﻞ ﻣﺪارس ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ‪ ,‬ﻧﺠﺪ اﻟﻤﺪرﺳﺔ اﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺔ واﻟﻤﺪرﺳﺔ اﻟﻤﻌﺮﻓﯿﺔ وﻏﯿﺮھﺎ‪.‬‬ ‫‪80‬‬

‫שרבוט ‪ /‬ﺧﺮﺑﺸﺔ ‪Scribbling /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ وھﻮ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﺮﺳﻮﻣﺎت اﻷطﻔﺎل وﯾﻜﻮن رﺳﻢ اﻟﻄﻔﻞ ﺑﮭﺎ‬ ‫ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﺧﻄﻮط ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺘﻈﻤﺔ وﻋﺸﻮاﺋﯿﺔ‪ ،‬ﻓﮭﻨﺎ ﯾُﻌﺒﺮ اﻟﻄﻔﻞ ﻋﻦ ﻣﺎ ﻓﻲ ﻧﻔﺴﮫ ﻣﻦ ﺧﻼل‬ ‫ھﺬه اﻟﺨﻄﻮط ﻏﯿﺮ اﻟﻤُﻨﻈﻤﺔ‪ ،‬وﻗﺪ ﺻﺮح ﻋﻠﻤﺎء اﻟﻨﻔﺲ ﺑﺄھﻤﯿﺔ ھﺬه اﻟﺨﻄﻮط ﻣﻦ أﺟﻞ‬ ‫اﻟﺘﻌﺒﯿﺮ واﻟﺘﻮاﺻﻞ‪.‬‬ ‫הערכה עצמית ‪ /‬اﻟﺘﻘﯿﯿﻢ اﻟﺬاﺗﻲ ‪Self-Esteem /‬‬ ‫ﺗﻌﺒﯿﺮ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﺗﻘﻮﯾﻢ اﻟﻔﺮد ﻟﺬاﺗﮫ ‪ ،‬ودرﺟﺔ ﺛﻘﺘﮫ ﺑﻘﺪرﺗﮫ وﺗﻤﯿﺰه وﻧﺠﺎﺣﮫ وﻗﯿﻤﺘﮫ ﻟﺪى ﻧﻔﺴﮫ‬ ‫واﻵﺧﺮﯾﻦ‪.‬‬ ‫דימוי עצמי ‪ /‬اﻟﺘﺼﻮر اﻟﺬاﺗﻲ ‪Self-Concept /‬‬ ‫ﻋﺮﻓﮫ زھﺮان ﻋﻠﻰ أﻧﮫ ﺗﻜﻮﯾﻦ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻨﻈﻢ وﻣﺘﻌﻠﻢ ﻟﻠﻤﺪرﻛﺎت اﻟﺸﻌﻮرﯾﺔ واﻟﺘﺼﻮرات‬ ‫واﻟﺘﻘﯿﯿﻤﺎت اﻟﺨﺎﺻﺔ ﺑﺎﻟﺬات‪ ،‬ﯾﻘﻮم اﻟﻔﺮد ﺑﺒﻠﻮرﺗﮫ وﯾﻌﺘﺒﺮه ﺗﻌﺮﯾﻔﺎ ﻧﻔﺴﯿﺎ ً ﻟﺬاﺗﮫ‪ .‬إﻧﮫ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ اﻟﻤﺪرﻛﺎت واﻷﻓﻜﺎر واﻟﺼﻮر اﻟﺘﻲ ﯾﻜﻮﻧﮭﺎ اﻟﻔﺮد ﻋﻦ ﻧﻔﺴﮫ‪ .‬أو ﺑﻤﻌﻨﻰ أﻛﺜﺮ‬ ‫إﺧﺘﺼﺎرا ً ھﻮ ﻓﻜﺮة اﻟﻔﺮد ﻋﻦ ﻧﻔﺴﮫ وﺗﻘﻮﯾﻤﮫ ﻟﮭﺬه اﻟﻔﻜﺮة ‪ ،‬ﻓﺎﻟﻔﺮد ﻣﻨﺎ ﯾﻜﻮن ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ‬ ‫اﻷﻓﻜﺎر واﻵراء ﻋﻦ ﻧﻔﺴﮫ ﻓﯿﺮى ﻧﻔﺴﮫ ذﻛﯿﺎ ً وﻣﻜﺎﻓﺤﺎ ً وﺣﺴﻦ اﻟﺨﻠﻖ وﻣﻠﺘﺰﻣﺎ ً ﺑﺘﻌﺎﻟﯿﻢ دﯾﻨﮫ‬ ‫ورﺿﻰ اﻟﻮاﻟﺪﯾﻦ وﻏﯿﺮ ذﻟﻚ ﻣﻦ اﻟﺼﻔﺎت اﻟﺘﻲ ﯾﺮاھﺎ ﻣﺘﻮاﻓﺮة ﻓﯿﮫ ﺑﻨﺴﺐ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ‪.‬‬ ‫ביטחון עצמי‪ /‬اﻟﺜﻘﺔ ﺑﺎﻟﻨﻔﺲ ‪Self-Confidence/‬‬ ‫اﻟﺜﻘﺔ ﺑﺎﻟﻨﻔﺲ ھﻲ ﺛﻘﺔ اﻟﻔﺮد ﻓﻲ ﺻﻔﺎﺗﮫ وﻗﺪراﺗﮫ وﺗﻘﯿﯿﻤﮫ ﻟﻸﻣﻮر‪ ،‬وإﯾﻤﺎن اﻟﻔﺮد ﺑﺄھﺪاﻓﮫ‬ ‫وﻗﺮاراﺗﮫ وﺑﻘﺪراﺗﮫ وإﻣﻜﺎﻧﺎﺗﮫ‪ ،‬أي اﻹﯾﻤﺎن ﺑﺬاﺗﮫ‪ ،‬وﯾﻌﺮف اﻟﻔﺮد اﻟﻮاﺛﻖ ﻣﻦ ﻧﻔﺴﮫ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ‬ ‫اﻟﻨﻔﺲ ﺑﺄﻧﮫ اﻟﺸﺨﺺ اﻟﺬي ﯾﺤﺘﺮم وﯾﻘﺪر ذاﺗﮫ‪ ،‬وﯾﺤﺐ ﻧﻔﺴﮫ وﻻ ﯾﻌﺮﺿﮭﺎ ﻟﻸذى‪ ،‬وﯾﺜﻖ‬ ‫ﺑﻘﺪراﺗﮫ ﻋﻠﻰ اﺗﺨﺎذ اﻟﻘﺮارات اﻟﺼﺎﺋﺒﺔ وﯾﺪرك ﻛﻔﺎءﺗﮫ‪ ،‬ﻛﻤﺎ ﯾﺘﺴﻢ اﻟﺸﺨﺺ اﻟﻮاﺛﻖ ﺑﻨﻔﺴﮫ‬ ‫ﺑﺎﻻطﻤﺌﻨﺎن واﻟﺘﻔﺎؤل واﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ ﺗﺤﻘﯿﻖ اﻷھﺪاف‬ ‫סמנטיקה ‪ /‬ﻋﻠﻢ اﻟﺪﻻﻻت ‪Semantics /‬‬ ‫ﻋﻠﻢ اﻟﺪﻻﻟﺔ أو ﻋﻠﻢ اﻟﻤﻌﺎﻧﻲ‪ ،‬وھﻮ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﻋﻠﻢ ﯾﺨﺘﺺ ﻓﻲ اﻟﻠﻐﺔ وﯾﺒﺤﺚ ﻓﻲ اﻟﺪﻻﻟﺔ‬ ‫اﻟﻠﻐﻮﯾﺔ ودراﺳﺔ اﻟﻤﻌﻨﻰ اﻟﻠﻐﻮي ﻋﻠﻰ ﺻﻌﯿﺪ اﻟﻤﻔﺮدات واﻟﺘﺮاﻛﯿﺐ‪ .‬ظﮭﺮت ﺑﺪاﯾﺎت ھﺬا‬ ‫اﻟﻌﻠﻢ ﻋﻨﺪ اﻟﻌﺮب واﻟﻤﺴﻠﻤﯿﻦ وﻗﺪ ﺑﺮع اﻟﻜﺜﯿﺮون ﻣﻨﮭﻢ ﻣﺜﻞ‪ :‬إﺑﻦ ﺧﻠﺪون‪ ،‬واﻟﺠﺮﺟﺎﻧﻲ‬ ‫واﻟﺴﻜﺎﻛﻲ وﻏﯿﺮھﻢ‪ ،‬واﻟﺬي وﺻﻠﻮا إﻟﻰ دراﺳﺔ ﻣﻌﻨﻰ اﻟﻜﻠﻤﺔ )اﻟﺪال واﻟﻤﺪﻟﻮل(‪ ،‬وﻣﻌﻨﻰ‬ ‫اﻟﺠﻤﻠﺔ )اﻹﺷﺎرة‪ ،‬واﻹﺳﺘﺪﻻل(‪ ،‬وﺗﻨﺎوﻟﮫ اﻟﻠﻐﻮﯾﻮن اﻟﻐﺮﺑﯿﻮن اﻟﻤﺤﺪﺛﻮن ﺑﺎﻟﺒﺤﺚ واﻟﺪراﺳﺔ‪،‬‬ ‫ﺣﺘﻰ أﺻﺒﺢ اﻟﯿﻮم ﻋﻠﻤﺎ ً ﻣﺘﻜﺎﻣﻼ ً ﯾﺪرس ﻓﻲ أﻛﺜﺮ ﺟﺎﻣﻌﺎت اﻟﻌﺎﻟﻢ‪.‬‬

‫‪81‬‬

‫חוש השמיעה ‪/‬ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺴﻤﻊ ‪Sense Of Hearing /‬‬ ‫ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺴﻤﻊ ﺗﻜﻮن ﻣﺘﻄﻮرة ﺟﺪا ً ﻟﺪى اﻟﻤﻮﻟﻮد ﻣﻨﺬ اﻟﻮﻻدة‪ .‬وﺗﺸﯿﺮ اﻟﻌﺪﯾﺪ ﻣﻦ اﻟﺪراﺳﺎت‬ ‫اﻟﻰ أن اﻟﻤﻮﻟﻮد ﯾﺪﯾﺮ رأﺳﮫ ﻧﺤﻮ ﻣﺼﺪر اﻟﺼﻮت‪ .‬وﻧﺠﺪه أﯾﻀﺎ ً ﯾﺒﺤﺚ ﺑﻌﯿﻨﯿﮫ ﻋﻦ ﻣﺼﺪر‬ ‫اﻟﺼﻮت‪.‬‬ ‫חוש הראיה ‪ /‬ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺒﺼﺮ ‪Sense Of Sight /‬‬ ‫اﻟﺒﺼﺮ ھﻮ ﻗﺪرة اﻟﺪﻣﺎغ واﻟﻌﯿﻦ ﻋﻠﻰ ﻛﺸﻒ اﻟﻤﻮﺟﺔ اﻟﻀﻮﺋﯿﺔ ﻟﺘﻔﺴﯿﺮ اﻟﺼﻮرة اﻟﻤﺮﺋﯿﺔ‪.‬‬ ‫وﻋﻨﺪﻣﺎ ﯾﻤﺮ اﻟﻀﻮء ﻣﻦ ﻋﺪﺳﺔ اﻟﻌﯿﻦ ﯾﺆدي ذﻟﻚ إﻟﻰ اﻧﻌﻜﺎس اﻟﺼﻮر اﻟﻤﻨﻈﻮرة ﻋﻠﻰ‬ ‫ﺷﺒﻜﯿﺔ اﻟﻌﯿﻦ اﻟﺘﻲ ﺗﻘﻮم ﺑﺪورھﺎ ﺑﻨﻘﻞ اﻟﺼﻮرة ﻟﻠﺪﻣﺎغ اﻟﻘﺎدر ﻋﻠﻰ إدراﻛﮭﺎ وﺗﻔﺴﯿﺮھﺎ‬ ‫وإﻋﻄﺎﺋﮭﺎ اﻟﻤﻌﻨﻰ‪.‬ﺗﻌﺘﺒﺮ ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺒﺼﺮ ﻣﻦ أﻗﻞ اﻟﺤﻮاس ﻧﻀﺠﺎ ً ﻋﻨﺪ اﻟﻮﻻدة‪ .‬وذﻟﻚ ﻷن‬ ‫اﻟﻤﺮاﻛﺰ اﻟﺒﺼﺮﯾﺔ ﻓﻲ اﻟﺪﻣﺎغ واﻟﻌﯿﻦ ﻧﻔﺴﮭﺎ ﺗﺴﺘﻤﺮ ﻓﻲ اﻟﻨﻤﻮ ﺣﺘﻰ ﺑﻌﺪ اﻟﻮﻻدة‪.‬‬ ‫חוש הריח ‪ /‬ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺸﻢ ‪Sense Of Smell /‬‬ ‫ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺸﻢ ﺗﻌﺘﺒﺮ أﻗﻞ ﺗﻄﻮرا ً ﻋﻨﺪ اﻹﻧﺴﺎن ﻣﻤﺎ ھﻲ ﻋﻨﺪ اﻟﺤﯿﻮان‪ .‬وﺗﺸﯿﺮ اﻟﺪراﺳﺎت إﻟﻰ‬ ‫وﺟﻮد ﺗﻔﻀﯿﻞ ﻏﺮﯾﺰي ﻟﺒﻌﺾ اﻟﺮواﺋﺢ‪ .‬واﻟﻄﻔﻞ ﯾﺤﺐ اﻟﺮواﺋﺢ اﻟﻄﯿﺒﺔ‪ ،‬ﻛﺮاﺋﺤﺔ اﻟﻔﻮاﻛﮫ‬ ‫وﯾﺘﺠﻨﺐ اﻟﺮواﺋﺢ اﻟﻜﺮﯾﮭﺔ‪.‬‬ ‫חוש הטעם ‪ /‬ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺬوق ‪Sense Of Taste /‬‬ ‫ﺗﺸﯿﺮ اﻟﺪراﺳﺎت اﻟﻰ أن اﻟﻤﻮﻟﻮد اﻟﺒﺸﺮي‪ ،‬ﯾﻮﻟﺪ وھﻮ ﯾﺤﻤﻞ اﻹﺣﺴﺎس ﺑﺎﻟﺬوق‪ .‬وﯾﺴﺘﻄﯿﻊ‬ ‫اﻟﻄﻔﻞ ﻣﻨﺬ ﻣﻮﻟﺪه أن ﯾﺘﺬوق اﻟﻄﻌﻢ اﻟﺤﻠﻮ واﻟﻄﻌﻢ اﻟﻤﺮ‪ .‬وھﻮ ﺑﻄﺒﯿﻌﺘﮫ ﯾﺤﺐ اﻟﺤﻠﻮ وﯾﺘﺠﻨﺐ‬ ‫اﻟﻤﺎﻟﺢ أو اﻟﻤﺮ‪.‬‬ ‫חוש המגע ‪/‬ﺣﺎﺳﺔ اﻟﻠﻤﺲ ‪Sense Of Touch /‬‬ ‫ﺗﻌﺘﺒﺮ ﺣﺎﺳﺔ اﻟﻠﻤﺲ ﻣﻦ اﻟﺤﻮاس اﻟﮭﺎﻣﺔ واﻟﺘﻲ ﻟﮭﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻛﺒﯿﺮ ﻋﻠﻰ اﻟﻨﻤﻮ اﻟﺠﺴﺪي وﺗﻜﻮن‬ ‫ﻣﺘﻄﻮرة ﺟﺪا ً ﻟﺪى اﻷطﻔﺎل ﻋﻨﺪ اﻟﻮﻻدة ﻛﺎﻟﺸﻌﻮر ﺑﺎﻷﻟﻢ واﻟﺤﺮارة واﻟﻀﻐﻂ‪ .‬وﺣﺎﺳﺔ اﻟﻠﻤﺲ‬ ‫ﺗﺴﺎﻋﺪ اﻷطﻔﺎل ﻋﻠﻰ اﻟﺘﻌﺮف ﻋﻠﻰ اﻷﺷﯿﺎء وﻓﻘﺎ ً ﻟﺨﺼﺎﺋﺼﮭﺎ اﻟﻤﺎدﯾﺔ‪ .‬ﻛﻤﺎ وﺗﺸﯿﺮ اﻟﻜﺜﯿﺮ‬ ‫ﻣﻦ اﻷﺑﺤﺎث إﻟﻰ أن اﻷطﻔﺎل اﻟﺬﯾﻦ ﯾﺤﺼﻠﻮن ﻣﺜﻼ ً ﻋﻠﻰ اﻟﺘﺪﻟﯿﻚ اﻟﻠﻄﯿﻒ ﯾﻮﻣﯿﺎ ً ﻟﻌﺪة ﻣﺮات‪،‬‬ ‫ﯾﺴﺎﻋﺪ ھﺬا اﻷﻣﺮ ﻓﻲ زﯾﺎدة اﻟﻮزن‪.‬‬ ‫סנסורי ‪ /‬ﺣﺴﻲ ‪Sensory /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻛﻞ ﻣﺎ ﯾﺘﻌﻠﻖ ﺑﺎﻟﺤﻮاس ) اﻟﺒﺼﺮﯾﺔ‪ ،‬اﻟﺴﻤﻌﯿﺔ‪ ،‬اﻟﺬوﻗﯿﺔ‪ ،‬اﻟﺸﻤﯿﺔ‪،‬‬ ‫اﻟﻠﻤﺴﯿﺔ(‪.‬‬

‫‪82‬‬

‫‪Sensory - Motor Stage‬‬ ‫שלב סינסו‪-‬מוטורי ‪ /‬اﻟﻤﺮﺣﻠﺔ اﻟﺤﺲ ‪ -‬ﺣﺮﻛﯿﺔ‬ ‫ﺳﻤﯿﺖ ﺑﮭﺬا اﻹﺳﻢ ﻷن اﻟﻄﻔﻞ ﯾﺴﺘﻜﺸﻒ ﻋﺎﻟﻤﺔ ﻋﻦ طﺮﯾﻖ ﺣﻮاﺳﮫ وﺣﺮﻛﺘﮫ‪ .‬وﺗﺒﺪأ ھﺬه‬ ‫اﻟﻤﺮﺣﻠﺔ ﻣﻦ اﻟﻮﻻدة ﺣﺘﻰ ﺳﻨﺘﯿﻦ ﻣﻦ اﻟﻌﻤﺮ‪ ،‬وﯾﻘﻮم اﻟﻄﻔﻞ ﺑﺎﻟﺮﺿﺎع واﻟﺤﺮﻛﺔ واﻟﺒﻜﺎء‬ ‫وﻣﺘﺎﺑﻌﺔ اﻷﺟﺴﺎم اﻟﻤﺘﺤﺮﻛﺔ ﺣﻮﻟﮫ ﺑﺎﻟﻨﻈﺮ‪ .‬وﻓﻲ ھﺬه اﻟﻤﺮﺣﻠﺔ ﯾﺘﻌﻠﻢ اﻟﻄﻔﻞ اﻟﺘﻨﺴﯿﻖ ﺑﯿﻦ‬ ‫اﻟﺤﻮاس وﺑﯿﻦ اﻟﺴﻠﻮك اﻟﺤﺮﻛﻲ ﻣﺜﻞ ﺗﺤﺮﯾﻚ اﻟﯿﺪ ﻟﻠﻤﺤﺎوﻟﺔ ﻓﻲ اﻟﻘﺒﺾ ﻋﻠﻰ اﻷﺷﯿﺎء ﺣﻮﻟﮫ‪،‬‬ ‫أو ﺗﺤﺮﯾﻚ اﻟﻌﯿﻦ وﻣﺘﺎﺑﻌﺔ اﻷﺟﺴﺎم ﺣﻮﻟﮫ‪ .‬ﻓﺎﻟﻄﻔﻞ ﻓﻲ ھﺬه اﻟﻤﺮﺣﻠﺔ ﯾﺘﻔﺎﻋﻞ ﻣﻊ ﺑﯿﺌﺘﮫ‬ ‫ﺑﺤﻮاﺳﮫ وﺑﺄﻋﻀﺎﺋﮫ أﻛﺜﺮ ﻣﻦ ﺗﻔﺎﻋﻠﮫ ﻣﻌﮭﺎ ﺑﺘﻔﻜﯿﺮه‪ ،‬وﻻ ﺗﻜﻮن ﻟﺪﯾﮫ ﻣﻌﺎرف ﺛﺎﺑﺘﺔ وأي ﺷﻲء‬ ‫ﯾﺨﺘﻔﻲ ﻋﻦ ﻧﻈﺮه وﻻ ﯾﺘﻤﻜﻦ ﻣﻦ رؤﯾﺘﮫ ﻻ ﯾﺤﺎول اﻟﺒﺤﺚ ﻋﻨﮫ‪ ،‬وﯾﻘﻮل ﺑﯿﺎﺟﯿﮫ إن اﻷﺷﯿﺎء‬ ‫اﻟﻐﺎﺋﺒﺔ ﻋﻦ اﻟﺤﻮاس ﺗﻜﻮن ﻏﺎﺋﺒﺔ ﻋﻦ اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ ﻓﻲ ھﺬه اﻟﻤﺮﺣﻠﺔ‪.‬‬ ‫אפאזיה סנסורית ‪ /‬ﺣﺒﺴﺔ ﻓﯿﺮﻧﻜﺎ ‪Sensory Aphasia /‬‬ ‫إﺿﻄﺮاب ﻓﻲ اﻟﻠﻐﺔ‪ .‬وﺗﻨﺠﻢ ﻋﻦ ﺣﺪوث ﺗﻠﻒ ﻓﻲ اﻟﺘﻠﻔﯿﻒ اﻷول اﻟﺼﺪﻏﻲ ﻣﻦ اﻟﻨﺼﻒ‬ ‫اﻷﯾﺴﺮ ﻓﻲ اﻟﺪﻣﺎغ‪ .‬وﻣﻦ أﺑﺮز أﻋﺮاﺿﮭﺎ وﺟﻮد طﻼﻗﺔ ﻓﻲ اﻟﻜﻼم وﻟﻜﻦ دون ﻣﻌﻨﻰ‪ ،‬وﯾﺘﺄﺛﺮ‬ ‫أﺳﺘﯿﻌﺎب اﻟﻤﺼﺎب ﺑﮭﺬا اﻟﻨﻮع ﻣﻦ اﻟﺤﺒﺴﺔ اﻟﻜﻼﻣﯿﺔ ﺑﺸﻜﻞ ﻛﺒﯿﺮ‪ ،‬ﻛﻤﺎ ﯾﻘﻮم اﻟﻤﺮﯾﺾ ﺑﺘﺸﻜﯿﻞ‬ ‫ﻛﻠﻤﺎت ﺟﺪﯾﺪة ﻋﻦ طﺮﯾﻖ إﺳﺘﺒﺪال ﺻﻮت أو ﻣﻘﻄﻊ ﻓﻲ اﻟﻜﻠﻤﺔ ﺑﺼﻮت أو ﻣﻘﻄﻊ آﺧﺮ‪ ،‬ﻏﯿﺮ‬ ‫أن ﻗﺪرﺗﮫ ﻋﻠﻰ ﺗﻨﻮﯾﻊ اﻷﻧﻤﺎط اﻟﺘﻨﻐﯿﻤﯿﺔ ﺗﺒﻘﻰ ﺳﻠﯿﻤﺔ‪.‬‬ ‫מערכת החושים ‪ /‬اﻟﺠﮭﺎز اﻟﺤﺴﻲ‪Sensory System /‬‬ ‫ﯾﺘﻜﻮن اﻟﺠﮭﺎز اﻟﺤﺴﻲ ﻣﻦ اﻟﺤﻮاس اﻟﺨﻤﺲ‪ :‬ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺒﺼﺮ‪ ،‬ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺴﻤﻊ‪ ،‬ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺸﻢ‪،‬‬ ‫ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺬوق‪ ،‬ﺣﺎﺳﺔ اﻟﻠﻤﺲ‪ .‬وﯾﻌﺘﺒﺮ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﺤﺴﻲ ﻣﻦ أھﻢ اﻷﺟﮭﺰة اﻟﺘﻲ ﯾﻤﺘﻠﻜﮭﺎ‬ ‫اﻹﻧﺴﺎن‪ ،‬وذﻟﻚ ﻷﻧﮫ ﻋﻦ طﺮﯾﻘﮫ ﯾﺤﺼﻞ ﻋﻠﻰ ﻏﺎﻟﺒﯿﺔ اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت ﻣﻦ اﻟﺒﯿﺌﺔ اﻟﺨﺎرﺟﯿﺔ‪ .‬وھﻮ‬ ‫اﻟﻨﻮاﻓﺬ اﻟﺘﻲ ﻋﻦ طﺮﯾﻘﮭﺎ ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ اﻹﻧﺴﺎن ﺗﻌﻠﻢ ﻛﻞ ﻣﺎ ﯾﺪور ﺣﻮﻟﮫ‪.‬‬ ‫اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ اﻟﺤﺴﻲ ‪ /‬חשיבה סנסורית‪Sensory Thinking /‬‬ ‫ھﻮ ﻧﻮع ﻣﻦ أﻧﻮاع اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ‪ ،‬وھﻮ ﻣﻦ أﺑﺴﻂ أﺷﻜﺎل اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ‪ ،‬ﺣﯿﺚ ﯾﺘﻌﺎﻣﻞ اﻟﻔﺮد ﻣﻊ ﻣﺎ‬ ‫ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ ﻣﺸﺎھﺪﺗﮫ أو ﺳﻤﺎﻋﮫ ﻓﻘﻂ ‪ ،‬أي أن اﻟﻤﺜﯿﺮات اﻟﺤﺴﯿﺔ ﯾﺠﺐ أن ﺗﻜﻮن ﻣﺼﺎﺣﺒﺔ‬ ‫ﻟﻌﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ ‪.‬‬ ‫סנטימנט‪ /‬ﻋﺎطﻔﺔ ‪Sentiment/‬‬ ‫ع ﺑﺼﺎﺣﺒﮫ إ ِﻟﻰ اﻟﺸﻌﻮر ﺑﺎﻧﻔﻌﺎﻻت ﻣﻌﯿﱠﻨﺔ‬ ‫ﯾﻨﺰ ُ‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻌﻨﻲ اﺳﺘﻌﺪا ٌد ﻧﻔﺴﻲﱞ ِ‬ ‫واﻟﻘﯿﺎم ﺑﺴﻠﻮك ﺧﺎصﱟ ﺣِ ﯿﺎلَ ﻓﻜﺮة أ َو ﺷﻲء‪.‬‬

‫‪83‬‬

‫שפת הסימנים ‪ /‬ﻟﻐﺔ اﻹﺷﺎرة ‪Sign Language /‬‬ ‫ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﻧﻈﺎم ﻣﻦ اﻟﺮﻣﻮز اﻟﯿﺪوﯾﺔ ﺗﻤﺜﻞ اﻟﻜﻠﻤﺎت أو اﻟﻤﻔﺎھﯿﻢ أو اﻷﻓﻜﺎر ﻟﻠﻐﺔ‪ ،‬وھﻲ ﻟﻐﺔ‬ ‫ﺗﻌﺘﻤﺪ ﻋﻠﻰ ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺒﺼﺮ‪.‬‬ ‫מובהקות ‪ /‬دِﻻﻟ َﺔ ‪Significance /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻹﺣﺼﺎء وأﺑﺤﺎث ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ وﯾﻌﻨﻲ أھﻤﯿﺔ أو ﺟﺪﯾﺔ أو ﺷﺄن‪.‬‬ ‫בודד ‪ /‬ﻣُﻔْﺮَ د ‪Single /‬‬ ‫أﻋْﺰَ ب ‪ ،‬أﺣﺎدي ‪ .‬ﺗﻌﺒﺮ اﻟﻜﻠﻤﺔ أﯾﻀﺎ ﻋﻦ اﻻﺳﺘﻘﻼل واﻟﻔﺮدﯾﺔ واﻟﺘﻤﯿﺰ‪ ،‬وﺗﺪﺧﻞ ﻓﻲ ﺗﻌﺒﯿﺮات‬ ‫ﻣﺜﻞ اﻟﻔﻌﻞ اﻟﻤﻔﺮد‪ ،‬واﻟﻤﺘﻐﯿﺮ اﻟﻔﺮدي ﻓﻲ اﻹﺣﺼﺎء‪ ،‬واﻻﺳﻢ ﻋﺰوﺑﯿﺔ أو ﻓﺮدﯾﺔ‬ ‫‪ Singleness‬وﻣﻨﮭﺎ اﻟﺨﺼﻮﺻﯿﺔ أو اﻟﻮﺣﺪة‪.‬‬ ‫הפרעות שינה ‪ /‬اﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻨﻮم ‪Sleep Disorders /‬‬ ‫ھﻮ اﺿﻄﺮاب ﻋﻘﻠﻲ ﻷﻧﻤﺎط ﻧﻮم اﻹﻧﺴﺎن‪ .‬ﻗﺪ ﺗﻜﻮن اﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻨﻮم ﺧﻄﯿﺮة ﻟﺪرﺟﺔ‬ ‫ﺗﺘﻌﺎرض ﻣﻊ اﻟﻮظﺎﺋﻒ اﻟﺤﯿﻮﯾﺔ‪ ،‬واﻻﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ‪ ،‬واﻟﻌﺎطﻔﯿﺔ ﻟﻠﻤﺼﺎب‪.‬‬ ‫סוציאליזציה ‪ /‬اﻟﺘﻨﺸﺌﺔ اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ ‪Socialization /‬‬ ‫ﯾﺴﺘﺨﺪم ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻛﺜﯿﺮا ً ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻹﺟﺘﻤﺎع‪ .‬واﻟﺘﻨﺸﺌﺔ اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ ھﻲ ﺗﻔﺎﻋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫ﻓﻲ ﺷﻜﻞ ﻗﻮاﻋﺪ ﻟﻠﺘﺮﺑﯿﺔ واﻟﺘﻌﻠﯿﻢ ﯾﺘﻠﻘﺎھﺎ اﻟﻔﺮد ﻓﻲ ﻣﺮاﺣﻞ ﻋﻤﺮه اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﻣﻨﺬ اﻟﻄﻔﻮﻟﺔ ﺣﺘﻰ‬ ‫اﻟﺸﯿﺨﻮﺧﺔ ﻣﻦ ﺧﻼل ﻋﻼﻗﺘﮫ ﺑﺎﻟﺠﻤﺎﻋﺎت اﻷوﻟﯿﺔ )اﻷﺳﺮة‪ ،‬اﻟﻤﺪرﺳﺔ‪ ،‬اﻟﺠﯿﺮة‪،‬‬ ‫اﻟﺰﻣﻼء‪....‬اﻟﺦ( وﺗﻌﺎوﻧﮫ ﺗﻠﻚ اﻟﻘﻮاﻋﺪ واﻟﺨﺒﺮات اﻟﯿﻮﻣﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﯾﺘﻠﻘﺎھﺎ ﻓﻲ ﺗﺤﻘﯿﻖ اﻟﺘﻮاﻓﻖ‬ ‫اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻊ اﻟﺒﻨﺎء اﻟﺜﻘﺎﻓﻲ اﻟﻤﺤﯿﻂ ﺑﮫ ﻣﻦ ﺧﻼل اﻛﺘﺴﺎب اﻟﻤﻌﺎﯾﯿﺮ اﻹﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ وﺗﺸﺮب‬ ‫اﻻﺗﺠﺎھﺎت واﻟﻘﯿﻢ اﻟﺴﺎﺋﺪة ﺣﻮﻟﮫ‪.‬‬ ‫סוציוגרמה‪ /‬ﻣﺨﻄﻄﺔ اﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ ‪Sociogram/‬‬ ‫ھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ وﻋﻠﻢ اﻹﺟﺘﻤﺎع ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ اﻟﺮواﺑﻂ واﻟﻌﻼﻗﺎت ﻓﻲ‬ ‫اﻟﻤﺠﻤﻮﻋﺎت اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ‪.‬‬ ‫סומטי‪ /‬ﺟﺴﺪي ‪Somatic/‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ واﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﯾﺸﯿﺮ اﻟﻰ اﻷﻋﺮاض اﻟﺠﺴﺪﯾﺔ ﻟﻼﻣﺮاض‪.‬‬ ‫‪84‬‬

‫הפרעות בדיבור‪ /‬اﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻜﻼم ‪Speech Disorders /‬‬ ‫ﺗﻌﺮف اﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻜﻼم ﺑﻌﺪم اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﻌﺾ اﻟﻜﻠﻤﺎت‪ ،‬ﺳﻮاء ﻛﺎن ھﻨﺎك ﻋﺪم‬ ‫ﻗﺪرة ﻋﻠﻰ إﻧﺘﺎج اﻷﺻﻮات ﺑﺸﻜﻞ ﺻﺤﯿﺢ أو ﺑﻄﻼﻗﺔ‪ ،‬أو ﺑﺴﺒﺐ وﺟﻮد ﻣﺸﺎﻛﻞ ﻓﻲ ﺻﻮت‬ ‫اﻟﺸﺨﺺ ﻧﻔﺴﮫ‪ ،‬وﻣﻦ أﻣﺜﻠﺔ ذﻟﻚ‪ :‬اﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﻨﻄﻖ أو اﻟﺘﺄﺗﺄة‪ ،‬ﻛﺬﻟﻚ ﻓﺈن اﻻﺿﻄﺮاﺑﺎت ﻗﺪ‬ ‫ﺗﻨﺘﺞ ﻣﻦ ﺑﻌﺾ اﻟﻤﺸﺎﻛﻞ اﻟﻤﺮﺗﺒﻄﺔ ﺑﺎﻟﺴﻤﻊ‪.‬‬ ‫חוט השדרה ‪ /‬اﻟﻨﺨﺎع اﻟﺸﻮﻛﻲ ‪Spinal Cord /‬‬ ‫وھﻮ اﻟﺠﺰء اﻟﺜﺎﻧﻲ ﻣﻦ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻌﺼﺒﻲ اﻟﻤﺮﻛﺰي‪ .‬وﯾﻘﻊ ﻓﻲ ﺗﺠﻮﯾﻒ اﻟﻌﻤﻮد اﻟﻔﻘﺮي ﻓﻲ‬ ‫ظﮭﺮ اﻹﻧﺴﺎن‪ .‬وﻋﻠﯿﮫ ﺗﻘﻊ ﻣﺮاﻛﺰ اﻟﺘﺤﻜﻢ ﻓﻲ اﻟﺠﺴﻢ واﻟﺘﻲ ﺗﻨﻘﻞ اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت ﻣﻦ وإﻟﻰ‬ ‫اﻟﺪﻣﺎغ‪ .‬واﻟﻮظﯿﻔﺔ اﻟﺮﺋﯿﺴﯿﺔ ﻟﻠﻨﺨﺎع اﻟﺸﻮﻛﻲ ھﻲ ﻧﻘﻞ اﻟﻨﺒﻀﺎت اﻟﻌﺼﺒﯿﺔ ﻣﻦ وإﻟﻰ اﻟﺪﻣﺎغ‬ ‫وﺗﻮﺻﯿﻠﮭﺎ اﻷﻋﺼﺎب اﻟﻔﺮﻋﯿﺔ‪.‬‬ ‫ﺷﺘ ِﺮاط ‪Stipulation /‬‬ ‫התניה ‪ /‬إ ْ‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ارﺗﺒﻂ ﺑﻌﺎﻟﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﺮوﺳﻲ ﺑﺎﻓﻠﻮف‪ .‬اﻹﺷﺮاط اﻟﻜﻼﺳﯿﻜﻲ ﯾﺼﻒ‬ ‫ﺷﻜﻞ ﻣﻦ أﺷﻜﺎل اﻟﺘﻌﻠﻢ اﻟﺘﺮاﺑﻄﻲ‪ ،‬ﺣﯿﺚ ﯾﻜﺘﺴﺐ ﻣﻨﺒﮫ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻌﯿﻦ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﺳﺘﺤﻀﺎر‬ ‫اﺳﺘﺠﺎﺑﺔ اﻟﻔﺮد اﻟﺨﺎﺻﺔ ﺑﻤﻨﺒﮫ آﺧﺮ‪.‬‬ ‫פזילה ‪ /‬اﻟﺤﻮل ‪Strabismus /‬‬ ‫ھﻮ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ إﺧﺘﻼل وﺿﻊ اﻟﻌﯿﻨﯿﻦ أو إﺣﺪاھﻤﺎ ﻣﻤﺎ ﯾﻌﯿﻖ وظﯿﻔﺔ اﻹﺑﺼﺎر ﻋﻦ اﻷداء‬ ‫اﻟﻄﺒﯿﻌﻲ ‪ .‬وﯾﻜﻮن اﻟﺤﻮل إﻣﺎ ﺧﻠﻘﯿﺎ ً أو وراﺛﯿﺎ ً‪ ،‬وإﻣﺎ أن ﯾﻨﺘﺞ ﻋﻦ أﺳﺒﺎب ﺗﺘﻌﻠﻖ ﺑﻈﮭﻮر‬ ‫اﻷﺧﻄﺎء اﻹﻧﻜﺸﺎرﯾﺔ ﻓﻲ ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻟﻄﻔﻮﻟﺔ )طﻮل اﻟﻨﻈﺮ‪ ،‬ﻗﺼﺮ اﻟﻨﻈﺮ( أو ﺿﻌﻒ اﻟﺮؤﯾﺔ‬ ‫ﻓﻲ إﺣﺪى اﻟﻌﯿﻨﯿﻦ‪ ،‬وﻛﺜﯿﺮا ً ﻣﺎ ﯾﻜﻮن ﺿﻌﻒ ﻋﻀﻼت اﻟﻌﯿﻦ واﺣﺪا ً ﻣﻦ اﻷﺳﺒﺎب اﻟﺮﺋﯿﺴﯿﺔ‬ ‫ﻟﻠﺤﻮل‪.‬‬ ‫רובד ‪ /‬طﺒﻘﺔ ‪Stratum /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻟﯿﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻋﺪد اﻟﻄﺒﻘﺎت واﻟﺘﻐﻠﯿﻔﺎت ﻟﻠﺸﻲء‪.‬‬ ‫דחק ‪ /‬ﺿﻐﻂ ﻧﻔﺴﻲ ‪Stress /‬‬ ‫ﺗﺴﺘﺨﺪم اﻟﻜﻠﻤﺔ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ واﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﻋﻠﻰ ﻧﻄﺎق واﺳﻊ ﻟﻠﺪﻻﻟﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﻀﻐﻮط‬ ‫اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ وآﺛﺎرھﺎ ﻋﻠﻰ اﻟﺼﺤﺔ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪ .‬واﻟﻀﻐﻮط ﻻ ﯾﻤﻜﻦ رؤﯾﺘﮭﺎ أو رﺻﺪھﺎ ﻟﻜﻦ آﺛﺎرھﺎ‬ ‫ﺗﻈﮭﺮ ﻓﻲ ﺻﻮرة ردود أﻓﻌﺎل‪.،‬‬ ‫‪85‬‬

‫סטרוקטורליזם ‪ /‬اﻟﺒﻨﯿﻮﯾﺔ ‪Structuralism /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ اﻟﻔﻠﺴﻔﺔ وﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ ﻣﻨﮭﺞ ﺑﺤﺚ ﻣﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﺪة ﺗﺨﺼﺼﺎت ﻋﻠﻤﯿﺔ‬ ‫ﺗﻘﻮم ﻋﻠﻰ دراﺳﺔ اﻟﻌﻼﻗﺎت اﻟﻤﺘﺒﺎدﻟﺔ ﺑﯿﻦ اﻟﻌﻨﺎﺻﺮ اﻷﺳﺎﺳﯿﺔ اﻟﻤﻜﻮﻧﺔ ﻟﺒﻨﻰ ﯾﻤﻜﻦ أن ﺗﻜﻮن‪:‬‬ ‫ﻋﻘﻠﯿﺔ ﻣﺠﺮدة‪ ،‬ﻟﻐﻮﯾﺔ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓﯿﺔ‪.‬‬ ‫סובלימציה ‪ /‬اﻹﻋﻼء أو اﻟﺘﺴﺎﻣﻲ ‪Sublimation /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﻦ اﻟﺪﻓﺎﻋﺎت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪ ،‬وﺗﻌﻨﻲ اﻹرﺗﻔﺎع ﺑﺎﻟﺪواﻓﻊ اﻟﺘﻲ ﻻ ﯾﻘﺒﻠﮭﺎ اﻟﻤﺠﺘﻤﻊ وﺗﺼﻌﯿﺪھﺎ إﻟﻰ‬ ‫ﻣﺴﺘﻮى أﻋﻠﻰ وأﺳﻤﻰ واﻟﺘﻌﺒﯿﺮ ﻋﻨﮭﺎ ﺑﻮﺳﺎﺋﻞ ﻣﻘﺒﻮﻟﺔ اﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺎ‪ ،‬ﻣﺜﺎل‪ :‬إﻋﻼء داﻓﻊ اﻟﻌﺪوان‬ ‫اﻟﻰ رﯾﺎﺿﺔ اﻟﻤﻼﻛﻤﺔ‪.‬‬ ‫רפלקס היניקה או מציצה ‪ /‬إﻧﻌﻜﺎس اﻹﻣﺘﺼﺎص ‪Sucking Reflex /‬‬ ‫ﯾﻌﺘﺒﺮ اﻧﻌﻜﺎس اﻹﻣﺘﺼﺎص ﻣﻦ أھﻢ اﻷﻓﻌﺎل اﻹﻧﻌﻜﺎﺳﯿﺔ اﻟﻤﻮﻟﻮدة واﻟﺘﻲ ﺗﺴﺎﻋﺪ اﻟﻮﻟﯿﺪ ﻋﻠﻰ‬ ‫إﻣﺘﺼﺎص اﻟﺤﻠﯿﺐ ﻣﻦ ﺛﺪي أﻣﮫ ‪.‬‬ ‫אני עליון ‪ -‬סופר אגו ‪ /‬اﻷﻧﺎ اﻷﻋﻠﻰ ‪Super - Ego /‬‬ ‫ھﻲ اﻟﻤﻜﻮن اﻟﺜﺎﻟﺚ ﻣﻦ ﻣﻜﻮﻧﺎت اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ ﻋﻨﺪ ﻓﺮوﯾﺪ‪ ،‬وھﻲ اﻟﺴﻠﻄﺔ اﻟﻀﺎﺑﻄﺔ أو اﻟﻀﻤﯿﺮ‬ ‫اﻟﻼﺷﻌﻮري واﻟﺘﻲ ﺗﻜﻮﻧﺖ ﻣﻦ إﻣﺘﺼﺎص ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ وﻗﯿﻢ اﻟﻤﺠﺘﻤﻊ وﺗﻤﺜﻠﮭﺎ‪ ،‬ﻓﺒﻌﺪ أن ﻛﺎﻧﺖ ﺗﻠﻚ‬ ‫اﻟﺘﻌﺎﻟﯿﻢ واﻟﻘﯿﻢ ﺳﻠﻄﺔ ﺿﺎﺑﻄﺔ ﺧﺎرﺟﯿﺔ أﺻﺒﺤﺖ ﺑﻌﺪ اﻣﺘﺼﺎﺻﮭﺎ ﻣﻦ ﺟﺎﻧﺐ »اﻷﻧﺎ« ﺳﻠﻄﺔ‬ ‫داﺧﻠﯿﺔ ﺗﺮاﻗﺐ ﺳﻠﻮك اﻟﻔﺮد وﺗﻮﺟﮭﮫ‪ ،‬ﻟﺬﻟﻚ ﺗﺴﻤﻰ ﺑﺎﻟﺮﻗﯿﺐ ﻋﻦ ﻏﯿﺮه ﺗﻤﯿﯿﺰا ً واﺿﺤﺎ ً‪،‬‬ ‫وﻟﯿﺴﺖ ﻣﺠﺮد ﺻﻔﺎت ﻣﺴﺘﻘﻠﺔ ﻣﻨﻌﺰﻟﺔ ﻋﻦ ﺑﻌﻀﮭﺎ اﻟﺒﻌﺾ‪ ،‬وھﻲ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﻠﻮاﻣﺔ‪.‬‬ ‫רפלקס שחיה ‪ /‬إﻧﻌﻜﺎس اﻟﺴﺒﺎﺣﺔ ‪Swimming Reflex /‬‬ ‫ﯾﺘﻀﻤﻦ اﻧﻌﻜﺎس اﻟﺴﺒﺎﺣﺔ وﺿﻊ وﺟﮫ اﻟﺮﺿﯿﻊ ﻓﻲ ﺑﺮﻛﺔ ﻣﻦ اﻟﻤﺎء‪ .‬ﺳﻮف ﯾﺒﺪأ اﻟﺮﺿﯿﻊ‬ ‫اﻟﺘﺠﺪﯾﻒ واﻟﺮﻛﻞ ﻓﻲ ﺣﺮﻛﺔ اﻟﺴﺒﺎﺣﺔ‪ .‬ﯾﺨﺘﻔﻲ رد اﻟﻔﻌﻞ ﺑﯿﻦ ‪ 6-4‬أﺷﮭﺮ‪.‬‬ ‫‪Sympathetic System‬‬ ‫המערכת הסימפתטית ‪ /‬اﻟﺠﮭﺎز اﻟﺴﻤﺒﺜﺎوي أو اﻟﻮدي‬ ‫اﻟﺠﮭﺎز اﻟﺴﻤﺒﺜﺎوي ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﺣﺒﻞ ﯾﻤﺘﺪ ﻋﻠﻰ ﻧﻮاﺣﻲ اﻟﻌﻤﻮد اﻟﻔﻘﺮي ﻓﯿﮫ ﻋﻘﺪ‪ ،‬وھﻮ ﯾﺮﺗﺒﻂ‬ ‫ﺑﺎﻟﺤﺒﻞ اﻟﺸﻮﻛﻲ وﺑﺄﻋﻀﺎء اﻟﺠﺴﻢ اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﻋﻦ طﺮﯾﻖ أﻟﯿﺎف ﻋﺼﺒﯿﺔ ﺗﺨﺮج ﻣﻦ ﺗﻠﻚ اﻟﻌﻘﺪ‬ ‫‪.‬ﯾﻌﻤﻞ ﻋﻠﻰ زﯾﺎدة ﻧﺸﺎط اﻟﻜﺎﺋﻦ اﻟﺤﻲ وﯾﺠﻌﻠﮫ ﻓﻲ ﺣﺎﻟﺔ ﻣﻦ اﻟﺘﻮﺗﺮ ﻓﻲ ﺣﺎﻻت اﻟﺨﻮف أو‬ ‫‪86‬‬

‫اﻟﺸﻌﻮر ﺑﻌﺪم اﻷﻣﺎن وذﻟﻚ ﯾﻜﻮن‪ :‬ﺑﺰﯾﺎدة ﻧﺒﻀﺎت اﻟﻘﻠﺐ‪ ،‬وﺗﻘﻠﺺ اﻟﻌﻀﻼت‪ ،‬وﺿﯿﻖ ﺣﺪﻗﺔ‬ ‫اﻟﻌﯿﻦ‪ ،‬و اﻧﺘﺼﺎب اﻟﺸﻌﺮ‪ ،‬وﺷﻞ ﻋﻤﻠﯿﺔ اﻟﮭﻀﻢ‪ ،‬وإرﺧﺎء اﻟﻌﻀﻼت اﻟﻘﺎﺑﻀﺔ‪ .‬وذﻟﻚ ﯾﺘﻢ ﻋﻦ‬ ‫طﺮﯾﻖ إﻓﺮاز ھﺮﻣﻮن اﻷدرﯾﻨﺎﻟﯿﻦ ﻓﻲ اﻟﺪم‪.‬‬

‫‪87‬‬

‫)‪(T‬‬

‫מערכת המגע ‪ /‬ﺟﮭﺎز اﻟﻠﻤﺲ ‪Tactile System /‬‬ ‫ھﻮ اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻤﺴﺌﻮل ﻋﻦ ﻧﻈﺎم اﻟﻠﻤﺲ ﻓﻲ ﺟﺴﻢ اﻹﻧﺴﺎن‪ .‬وﯾﻘﻮم ھﺬا اﻟﺠﮭﺎز ﺑﻨﻘﻞ‬ ‫اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت اﻟﺘﻲ ﯾﺤﺼﻞ ﻋﻠﯿﮭﺎ ﻋﻦ طﺮﯾﻖ ﻣﺴﺘﻘﺒﻼت ﻋﺼﺒﯿﺔ ﻣﻮﺟﻮدة ﻓﻲ اﻟﺠﻠﺪ إﻟﻰ‬ ‫اﻟﺪﻣﺎغ‪ .‬وھﻮ اﻟﺠﮭﺎز اﻷﻛﺜﺮ إﻧﺘﺸﺎرا ً ﻓﻲ ﺟﺴﻢ اﻹﻧﺴﺎن وذﻟﻚ ﻟﻜﻮن اﻟﺠﻠﺪ ﯾﻐﻄﻲ ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫اﻟﺠﺴﻢ‪ .‬ﻛﻤﺎ وأن ھﺬا اﻟﺠﮭﺎز ﯾﺤﺘﻮي ﻋﻠﻰ ﻣﺠﺴﺎت ﻋﺼﺒﯿﺔ دﻗﯿﻘﺔ ﺟﺪا ً ﺗﺴﺘﻘﺒﻞ اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت‬ ‫اﻟﺤﺴﯿﺔ ﻣﺜﻞ درﺟﺔ اﻟﺤﺮارة‪ ،‬اﻟﻀﻐﻂ‪ ،‬اﻷﻟﻢ‪ ،‬اﻟﺦ‪.‬‬ ‫‪Teaching Strategies‬‬ ‫אסטרטגיות הוראה ‪ /‬إﺳﺘﺮاﺗﯿﺠﯿﺎت اﻟﺘﺪرﯾﺲ‬ ‫إﺳﺘﺮاﺗﯿﺠﯿﺎت اﻟﺘﺪرﯾﺲ ھﻲ اﻟﻜﯿﻔﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﯾﺘﻨﺎول ﺑﮭﺎ اﻟﻤﻌﻠﻢ طﺮﯾﻘﺔ اﻟﺘﺪرﯾﺲ أﺛﻨﺎء‬ ‫ﻗﯿﺎﻣﮫ ﺑﻌﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﺪرﯾﺲ‪ ،‬أو ھﻲ اﻷﺳﺎﻟﯿﺐ اﻟﺘﻲ ﯾﺘﺒﻌﮭﺎ اﻟﻤﻌﻠﻢ ﻓﻲ ﺗﻨﻔﯿﺬ طﺮﯾﻘﺔ اﻟﺘﺪرﯾﺲ‬ ‫ﺑﺼﻮرة ﺗﻤﯿﺰه ﻋﻦ ﻏﯿﺮه ﻣﻦ اﻟﻤﻌﻠﻤﯿﻦ‪.‬‬ ‫מזג ‪/‬ﻣﺰاج ‪Temperament/‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ ﻧﻔﺲ اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ وھﻮ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ اﻟﺼﻔﺎت‬ ‫واﻟﺴﻤﺎت اﻟﺘﻲ ﺗﻮﻟﺪ ﻣﻊ اﻟﻄﻔﻞ وﺗﺒﻨﻲ ﺷﺨﺼﯿﺘﮫ‪.‬‬ ‫האונה הטמפורלית ‪ /‬اﻟﻔﺺ اﻟﺼﺪﻏﻲ ‪Temporal Lobe /‬‬ ‫ﺗﻮﺟﺪ ﺑﮫ اﻟﻤﻨﻄﻘﺔ اﻟﺤﺴﯿﺔ اﻟﺨﺎﺻﺔ ﺑﺎﻟﺴﻤﻊ‪ ،‬وﻛﺬﻟﻚ ﯾﺤﻮي ﻣﻨﻄﻘﺔ اﻟﺘﺮاﺑﻂ اﻟﺴﻤﻌﯿﺔ اﻟﺘﻲ‬ ‫ﺗﺤﯿﻂ ﺑﺎﻟﻤﻨﻄﻘﺔ اﻟﺤﺴﯿﺔ اﻟﺴﻤﻌﯿﺔ وھﻲ ﺗﺤﺘﻞ ﻣﻌﻈﻢ اﻟﺠﺰء اﻟﺒﺎﻗﻲ ﻣﻦ اﻟﺘﻠﻔﯿﻒ اﻟﺼﺪﻏﻲ‬ ‫اﻟﻌﻠﻮي‪ ،‬وھﻲ ﻣﺴﺌﻮﻟﺔ ﻋﻦ ﻣﻌﺮﻓﺔ )ﻣﻌﻨﻰ( اﻷﺻﻮات‪ .‬وﯾﻌﺘﻘﺪ أن اﻹﺣﺴﺎس ﺑﺎﻟﺮؤﯾﺔ‬ ‫واﻟﺴﻤﻊ واﻹﺣﺴﺎﺳﺎت اﻷﺧﺮى ﻓﻲ ھﺬه اﻟﻤﻨﻄﻘﺔ وﻛﺎﻧﮭﺎ ﺗﺴﺠﻞ ﺷﺮﯾﻂ ﺻﻮت‪ .‬أﻣﺎ اﻟﺠﺰء‬ ‫اﻟﺒﺎﻗﻲ وھﻮ اﻟﺠﺰء اﻷﻛﺒﺮ ﻣﻦ اﻟﻔﺺ اﻟﺼﺪﻏﻲ ﯾﻌﺪ ﺟﺰءا )ﺻﺎﻣﺘﺎ( ﯾﻌﻨﻲ ﻟﯿﺲ ﻟﮫ وظﯿﻔﺘﮫ‬ ‫ﻣﺤﺪودة وﻣﻌﺮوﻓﺔ وﻟﻜﻦ ﯾﺤﺘﻤﻞ أن ﯾﻜﻮن ﻟﮫ ﻋﻼﻗﺔ ﺑﻌﻤﻠﯿﺎت اﻟﺬاﻛﺮة‪.‬‬ ‫מבחן ‪ /‬اﻹﺧﺘﺒﺎر ‪Test /‬‬ ‫ھﻮ أداة ﺗﺸﺨﯿﺺ وﻗﯿﺎس ﯾﺘﻢ إﻋﺪادھﺎ وﻓﻖ طﺮق ﻣﻨﮭﺠﯿﺔ ﻣﻨﻈﻤﺔ‪ ،‬وﯾﺘﻢ إﻋﺪاد ھﺬه اﻷداة‬ ‫ﻟﻐﺮض ﺗﺤﺪﯾﺪ درﺟﺔ اﻣﺘﻼك اﻟﻔﺮد ﻟﺴﻤﺔ أو ﻗﺪرة ﻣﻌﯿﻨﺔ‪ ،‬وذﻟﻚ ﻣﻦ ﺧﻼل إﺟﺎﺑﺎﺗﮫ ﻋﻠﻰ‬ ‫ﻋﯿﻨﺔ ﻣﻦ اﻟﻤﺜﯿﺮات ذات اﻟﻌﻼﻗﺔ ﺑﺎﻟﺴﻤﺔ أو اﻟﻘﺪرة اﻟﻤﺮﻏﻮب ﻗﯿﺎﺳﮭﺎ‪ .‬وھﻮ أﯾﻀﺎ ً ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ‬ ‫ﻣﻦ اﻟﻤﺜﯿﺮات ﺗﻘﺪم ﻟﻠﻤﻔﺤﻮص ﻷﺳﺘﺨﺮاج إﺟﺎﺑﺎت ﯾﻌﻄﻰ ﺑﻨﺎء ﻋﻠﯿﮭﺎ ﺗﻘﺪﯾﺮا ً ﻋﺪدﯾﺎ ً‪ .‬وﯾﻌﺮف‬ ‫‪88‬‬

‫ﻛﺬﻟﻚ ﺑﺄﻧﮫ أي إﺟﺮاء ﻣﻨﻈﻢ ﻟﻤﻼﺣﻈﺔ ﺳﻠﻮك ﺷﺨﺺ ﻣﺎ ووﺻﻔﮫ ﺑﻮﺳﺎﺋﻞ ذات ﻣﻘﯿﺎس‬ ‫ﻋﺪدي أو ﻧﻈﺎم طﺒﻘﻲ‪.‬‬ ‫התלמוס ‪ /‬اﻟﻤِﮭﺎد أو اﻟﺜﻼﻣﻮس‪Thalamus /‬‬ ‫ﯾﻘﺎل ﻟﮫ اﻟﻤﮭﺎد‪ ،‬وھﻮ اﻟﺠﺰء اﻷﻛﺒﺮ ﻣﻦ اﻟﺪﻣﺎغ اﻟﺒﯿﻨﻲ ﯾﻘﻊ ﻋﻠﻰ ﺟﺎﻧﺒﻲ اﻟﺒﻄﯿﻦ اﻟﺜﺎﻟﺚ‬ ‫ﺑﺼﻮرة ﺟﺴﻤﯿﻦ ذوي ﺷﻜﻞ ﺑﯿﻀﻮي‪ .‬ﯾﻘﻊ اﻟﺜﻼﻣﻮس ﻓﻮق اﻟﮭﯿﺒﻮﺛﺎﻻﻣﺲ ﺑﺠﺎﻧﺐ وﺳﻂ‬ ‫ﻧﺼﻒ ﻛﺮﺗﻲ اﻟﺪﻣﺎغ‪ .‬ﯾﻌﻤﻞ ﻛﻤﺤﻄﺔ ﺗﻮﺻﯿﻞ ﺑﯿﻦ ﻛﺜﯿﺮ ﻣﻦ اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت اﻟﺘﻲ ﺗﺪﺧﻞ ﻗﺸﺮة‬ ‫اﻟﺪﻣﺎغ وﺗﺨﺮج ﻣﻨﮭﺎ‪.‬‬ ‫תיאורית הציפיות ‪ /‬ﻧﻈﺮﯾﺔ اﻟﺘﻮﻗﻊ ‪Theory Of Expectation /‬‬ ‫ﺗﻘﺘﺮح ﻧﻈﺮﯾﺔ اﻟﺘﻮﻗﻊ أن اﻟﻔﺮد ﯾﻘﺮر أن ﯾﺘﺼﺮّف ﺑﻄﺮﯾﻘﺔ ﻣﻌﯿﻨﺔ ﻷن ھﻨﺎك داﻓﻊ ﯾﺤﻔ ّﺰه‬ ‫ﻋﻠﻰ اﺧﺘﯿﺎر ﺳﻠﻮك ﻣﻌﯿﻦ دون اﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺎت اﻷﺧﺮى‪ ،‬ﺑﺴﺒﺐ اﻟﻨﺘﯿﺠﺔ اﻟﺘﻲ ﯾﺘﻮﻗﻊ اﻟﺤﺼﻮل‬ ‫ﻋﻠﯿﮭﺎ ﻣﻦ ذﻟﻚ اﻟﺴﻠﻮك‪.‬‬ ‫חשיבה ‪ /‬اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ ‪Thinking /‬‬ ‫ﯾﻤﻜﻨﻨﺎ اﻟﻘﻮل أن اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ ھﻮ ﻣﮭﺎرة ﻋﻘﻠﯿﺔ ﻋﻠﯿﺎ ﯾﻤﺘﻠﻜﮭﺎ اﻹﻧﺴﺎن وھﻲ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻣﻦ‬ ‫اﻟﻨﺸﺎطﺎت اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﯾﻘﻮم ﺑﮭﺎ اﻟﺪﻣﺎغ ﻋﻨﺪﻣﺎ ﯾﺘﻌﺮض ﻟﻤﺜﯿﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﯾﺘﻢ إﺳﺘﻘﺒﺎﻟﮫ ﻋﻦ طﺮﯾﻖ‬ ‫واﺣﺪة أو أﻛﺜﺮ ﻣﻦ اﻟﺤﻮاس اﻟﺨﻤﺴﺔ‪ .‬وﯾﺮى اﻟﺒﻌﺾ أن اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ ھﻮ اﻟﻌﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﻰ ﯾﻨﻈﻢ ﺑﮭﺎ‬ ‫اﻟﻌﻘﻞ ﺧﺒﺮاﺗﮫ ﺑﻄﺮﯾﻘﺔ ﺟﺪﯾﺪة ﻟﺤﻞ ﻣﺸﻜﻠﺔ ﻣﻌﯿﻨﺔ‪ ،‬ﺑﺤﯿﺚ ﺗﺸﺘﻤﻞ ھﺬه اﻟﻌﻤﻠﯿﺔ ﻋﻠﻰ إدراك‬ ‫ﻋﻼﻗﺎت ﺟﺪﯾﺪة ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻮﺿﻮﻋﺎت أو اﻟﻌﻨﺎﺻﺮ ﻓﻰ اﻟﻤﻮﻗﻒ اﻟﻤﺮاد ﺣﻠﮫ‪ ،‬ﻣﺜﻞ إدراك اﻟﻌﻼﻗﺔ‬ ‫ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻘﺪﻣﺎت واﻟﻨﺘﺎﺋﺞ‪ ،‬وإدراك اﻟﻌﻼﻗﺔ ﺑﯿﻦ اﻟﺴﺒﺐ واﻟﻨﺘﯿﺠﺔ‪ ،‬وﺑﯿﻦ اﻟﻌﺎم واﻟﺨﺎص‪ ،‬وﺑﯿﻦ‬ ‫ﺷﻲء ﻣﻌﻠﻮم وآﺧﺮ ﻣﺠﮭﻮل‪ .‬ﻓﻰ ﺣﯿﻦ ﯾﻌﺮﻓﮫ آﺧﺮ ﺑﺄﻧﮫ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ اﻟﻌﻤﻠﯿﺎت أو‬ ‫اﻟﻤﮭﺎرات اﻟﻌﻘﻠﯿﺔ اﻟﺘﻰ ﯾﺴﺘﺨﺪﻣﮭﺎ اﻟﻔﺮد ﻋﻨﺪ اﻟﺒﺤﺚ ﻋﻦ إﺟﺎﺑﺔ ﻟﺴﺆال أو ﺣﻞ ﻟﻤﺸﻜﻠﺔ أو‬ ‫ﺑﻨﺎء ﻣﻌﻨﻰ أو اﻟﺘﻮﺻﻞ إﻟﻰ ﻧﻮاﺗﺞ أﺻﯿﻠﺔ ﻟﻢ ﺗﻜﻦ ﻣﻌﺮوﻓﺔ ﻟﮫ ﻣﻦ ﻗﺒﻞ وھﺬه اﻟﻌﻤﻠﯿﺎت أو‬ ‫اﻟﻤﮭﺎرات ﻗﺎﺑﻠﺔ ﻟﻠﺘﻌﻠﻢ ﻣﻦ ﺧﻼل ﻣﻌﺎﻟﺠﺔ ﺗﻌﻠﯿﻤﯿﺔ ﻣﻌﯿﻨﺔ‪ .‬وﻣﻦ اﻟﺠﺪﯾﺮ ﺑﺎﻟﻘﻮل أن اﻟﻜﺎﺋﻦ‬ ‫اﻟﺤﻲ اﻟﻮﺣﯿﺪ اﻟﺬي ﯾﻤﺘﻠﻚ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻟﺘﻔﻜﯿﺮ ھﻮ اﻹﻧﺴﺎن‪.‬‬ ‫טיק ‪ /‬ﻧﻔﻀﺔ ‪Tic /‬‬ ‫ت اﻟﻮَ ﺟْ ﮫ ‪.‬‬ ‫اﻟﺘﺸﻨﺞ اﻟﻼإرادي؛ ﺗ َﻘ َﻠ ﱡﺺٌ ﻻ إ ِرَ ادِيﱞ ﻓﻲ ﻋَﻀَﻼ ِ‬

‫‪89‬‬

‫ְתכוּנָה ‪ /‬ﺳﻤﺔ ‪Trait /‬‬ ‫ھﻲ ﺻﻔﺎت ﺛﺎﺑﺘﺔ ﻧﺴﺒﯿﺎ ً و ﯾﻤﻜﻦ ﺗﻌﺪﯾﻠﮭﺎ ﺑﺎﻟﺘﺮﺑﯿﺔ اﻟﺼﺤﯿﺤﺔ ‪.‬‬ ‫העברה ‪ /‬اﻟﺘﺤﻮﯾﻞ ‪Transference /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ واﻟﺘﺤﻠﯿﻞ اﻟﻨﻔﺴﻲ‪ .‬ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ ﺗﻮﺟﯿﮫ اﻟﻤﺸﺎﻋﺮ ﻣﻦ ﺷﺨﺺ‬ ‫إﻟﻰ ﺷﺨﺺ آﺧﺮ ﻓﻲ اﻟﻼوﻋﻲ‪ .‬وﺧﺎﺻﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻮاﻗﻒ اﻟﻌﻼﺟﯿﺔ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻌﺎﻟﺞ واﻟﻤﺘﻌﺎﻟﺞ‪.‬‬ ‫טרנסקסואליות ‪ /‬ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻟﺠﻨﺲ ‪Transsexualism /‬‬ ‫ﻧﻮع ﻣﻦ اﻻﺿﻄﺮاب اﻟﻨﻔﺴﻲ وﺧﻼﺻﺘﮫ وھﻮ اﻟﺘﺤﻮل اﻟﻨﻔﺴﻲ ﻟﻠﺠﻨﺲ اﻵﺧﺮ‪.‬‬ ‫טראומה ‪ /‬ﺻﺪﻣﺔ ‪Trauma /‬‬ ‫ﺗﺪل اﻟﻜﻠﻤﺔ ﻋﻠﻰ ﻣﻌﻨﺎھﺎ اﻟﻤﺒﺎﺷﺮ وھﻮ ﺻﺪﻣﺔ ﺗﺴﺒﺐ ﺟﺮﺣﺎ ً أو إﺻﺎﺑﺔ‪ ،‬واﻟﻤﻌﻨﻰ اﻟﻨﻔﺴﻲ‬ ‫ﻟﻠﺼﺪﻣﺎت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ ‪ ، Psychic‬وﻣﻦ أﻣﺜﻠﺔ اﻟﺤﺎﻻت اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﻨﺸﺄ ﻋﻦ اﻟﺼﺪﻣﺎت‬ ‫ﺑﺄﻧﻮاﻋﮭﺎ ﻣﺜﻞ اﻟﺤﻮادث اﻟﻔﺮدﯾﺔ واﻟﺠﻤﺎﻋﯿﺔ ﻛﺎﻟﺤﺮوب واﻟﻜﻮارث ﺣﺎﻟﺔ اﺿﻄﺮاب اﻟﻜَﺮْ ب‬ ‫اﻟﺘﺎﻟﻲ ﻟﻠﺼﺪﻣﺔ ‪ traumatic stress disorder Post‬اﻟﺘﻲ ﺗﻌﺮف‬ ‫ﻣﺨﺘﺼﺮ ا ً ‪ PTSD‬ھﻨﺎك ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت أﺧﺮى ﻋﻦ ھﺬه اﻟﺤﺎﻟﺔ ﻓﻲ‬ ‫ﻣﻮﺿﻊ آﺧﺮ‪.‬‬ ‫טיפולוגיה ‪ /‬ﺗﺼﻨﯿﻒ ‪Typology /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻌﻨﻲ اﻟﻌﻠﻢ اﻟﺬي ﯾﺒﺤﺚ وﯾﺪرس اﻟﺘﺼﻨﯿﻒ‪ .‬وﯾﺴﻤﻰ ﻋﻠﻢ اﻷﻧﻤﺎط‪.‬‬

‫‪90‬‬

‫)‪(U‬‬

‫ְמכוֹעָ ר ‪/‬ﻗ َﺒ ِﯿﺢ ﺑ َﺸِ ﻊ ‪Ugly /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻘﺼﺪ ﻟﮫ ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻋﺪﯾﺪة ﻣﺜﻞ‪ :‬ﺑ َﻐِﯿﺾ‪ ,‬ﺑﺸﻊ‪ ,‬ذَﻣِﯿﻢ‪ ,‬ﺳَﻤِﺞ‪َ ,‬ﺷﻨ ِﯿﻊ‪,‬ﻓ َﻈِ ﯿﻊ‪ ,‬ﻗ َﺒ ِﯿﺢ‪,‬‬ ‫ﻛ َِﺮﯾﮫ‪ ,‬ﻣَ ْﺬﻣُﻮم‪ ,‬ﻣُ ْﺴﺘ َﮭْﺠَﻦ‪.‬‬ ‫כַּ יֶבֶ ת ‪ /‬ﺗَﻘ َﺮﱡح ‪Ulceration /‬‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮭﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﺗﻘﺮح اﻟﻤﻌﺪة‪ ,‬ﻗﺪ ﺗﻜﻮن أﺳﺒﺎب ﺗﻘﺮح اﻟﻤﻌﺪة اﺳﺒﺎب ﻧﻔﺴﯿﺔ ﻛﺎﻟﻘﻠﻖ‬ ‫واﻟﻀﻐﻮط اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪.‬‬ ‫עַ ל‪-‬קוֹלִי ‪ /‬ﻓ َﻮْ ق ﺻَ ﻮْ ﺗ ِﻲ ‪Ultrasonic /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ اﻟﺘﺮددات اﻟﺼﻮﺗﯿﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﻔﻮق ‪ 20‬ﻛﯿﻠﻮھﺮﺗﺰ‪ .‬اﻟﻘﯿﻤﺔ ‪ 20‬ﻛﯿﻠﻮھﺮﺗﺰ‬ ‫ھﻲ ﻗﯿﻤﺔ ﺗﻘﺮﯾﺒﯿﺔ وﺗﺨﺘﻠﻒ ﻣﻦ أذن ﺑﺸﺮﯾﺔ ﻷﺧﺮى‪.‬‬ ‫אוּל ְ​ְט ָרה‪-‬סָ גֹל ‪ /‬ﻓ َﻮْ ق ﺑ َﻨ َﻔْﺴِﺠِ ﻲ ‪Ultraviolet /‬‬ ‫اﻷﺷﻌﺔ ﻓﻮق اﻟﺒﻨﻔﺴﺠﯿﺔ ھﻲ ﻣﻮﺟﺔ ﻛﮭﺮوﻣﻐﻨﺎطﯿﺴﯿﺔ ذات طﻮل ﻣﻮﺟﻲ أﻗﺼﺮ ﻣﻦ اﻟﻀﻮء‬ ‫اﻟﻤﺮﺋﻲ ﻟﻜﻨﮭﺎ أطﻮل ﻣﻦ اﻷﺷﻌﺔ اﻟﺴﯿﻨﯿﺔ ﺳﻤﯿﺖ ﺑﻔﻮق اﻟﺒﻨﻔﺴﺠﯿﺔ ﻷن طﻮل ﻣﻮﺟﺔ اﻟﻠﻮن‬ ‫اﻟﺒﻨﻔﺴﺠﻲ ھﻮ اﻷﻗﺼﺮ ﺑﯿﻦ أﻟﻮان اﻟﻄﯿﻒ‪.‬‬ ‫חסר אונים ‪ /‬ﻋَﺎﺟِ ﺰ ‪Unable /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻌﻨﻲ ﻋﺪم اﻟﻘﺪرة‪ .‬وﯾﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ً ﺿَ ﻌِﯿﻒ‪ ,‬ﻋﺎﺟﺰ‪ ,‬واھِﻦ ‪.‬‬ ‫חוסר ודאות‪ /‬ﻋﺪم ﯾﻘﯿﻦ ‪Uncertainty /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻓﻲ ﺣﺎﻻت اﻟﻐﻤﻮض‪ .‬ﻟﮫ ﻋﺪة ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻣﺜﻞ‪ :‬إ ِ ﺑْﮭﺎم‪ ,‬إﺧْ ﺘ ِﻼط‪,‬‬ ‫إﺷْ ﺘ ِﺒﺎه ‪ ,‬إﺷْﻜﺎل ‪ْ ,‬إﻟﺘ ِﺒﺎس‪ ,‬رَ ﯾْﺐ‪ ,‬ﺷَﻚّ‪ ,‬ﺷُ ْﺒﮭ َﺔ‪ ,‬ظ َﻦّ ‪.‬‬ ‫לא נוח ‪ /‬ﻏَ ﯿْﺮ ﻣُﺮِﯾﺢ‪Uncomfortable /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ وﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﻮاﻗﻒ اﻟﻐﯿﺮ ﻣﺮﯾﺤﺔ‪.‬‬

‫‪91‬‬

‫לא שגרתי ‪ /‬ﻏَ ﯿْﺮ ﻣَ ﺄﻟ ُﻮف ‪Uncommon /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ وﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﻮاﻗﻒ اﻟﻐﯿﺮ ﻣﺄﻟﻮﻓﺔ واﻟﻐﯿﺮ ﻣﻌﺘﺎدة‪.‬‬ ‫ﺳﺘ ِﺠَ ﺎﺑﺔ ﻏﯿﺮ ﻣَ ﺸْﺮُوطﺔ ‪Unconditioned Response /‬‬ ‫תגובה לא מותנית ‪ /‬ا ْ‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ‪ ,‬ﻣﻦ ﻧﻈﺮﯾﺔ اﻟﺘﻌﻠﻢ اﻹﺷﺮاطﻲ ﻟﻌﺎﻟﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﺮوﺳﻲ ﺑﺎﻓﻠﻮف‪.‬‬ ‫وﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ اﻻﺳﺘﺠﺎﺑﺎت اﻟﻄﺒﯿﻌﯿﺔ ﻟﻠﻤﺜﯿﺮات اﻟﻄﺒﯿﻌﯿﺔ‪ .‬ﻛﺴﯿﻼن اﻟﻠﻌﺎب ﻋﻨﺪ اﻟﻄﻌﺎم‪.‬‬ ‫תת‪-‬מודע ‪ /‬اﻟﻼﺷﻌﻮر‪Unconscious /‬‬ ‫اﻟﻼﺷﻌﻮر ھﻮ اﻟﻤﻨﻄﻘﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺘﺨﺰّ ن ﻓﯿﮭﺎ ﻛﻞّ اﻟﺮﻏﺒﺎت واﻷﺷﯿﺎء اﻟﺘﻲ ﻟﻢ ﯾﺴﺘﻄﻊ اﻹﻧﺴﺎن‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻘﮭﺎ وإﻧﺠﺎزھﺎ ﻓﻲ اﻟﻤﺎﺿﻲ‪ ،‬ﻓﮭﻮ ﻻ ﯾﻨﺴﺎھﺎ ﻛﻤﺎ ﯾﻈﻦ اﻟﺒﻌﺾ وإﻧ ّﻤﺎ ﯾﻜﺒﺘﮭﺎ ﻓﻲ‬ ‫اﻟﻼﺷﻌﻮر اﻟﺬي ﯾﻌ ّﺪ ﺟﺰءا ً ﻣﮭﻤﺎ ً ﻣﻦ ﺣﯿﺎة اﻟﻔﺮد اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪ ،‬ﻓﮭﻮ اﻟﻤﻜﺎن اﻟﻤﺨﺰّ ن ﻟﻜ ّﻞ ﻣﺎ ﯾﺒﺬﻟﮫ‬ ‫ت ودواﻓﻊ وﻏﯿﺮھﺎ‪.‬‬ ‫اﻟﺠﮭﺎز اﻟﻨﻔﺴﻲّ ﻣﻦ ردات ﻓﻌﻞٍ ورﻏﺒﺎ ٍ‬ ‫הלא‪-‬מודע ‪َ /‬ﻋﻘْﻞ ﺑ َﺎطِ ﻦ ‪Unconscious mind /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻣﻦ ﻣﺼﻄﻠﺤﺎت ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﺘﺤﻠﯿﻠﻲ ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ اﯾﻀﺎ ً اﻟﻌﻘﻞ اﻟﻼواﻋﻲ‪.‬‬ ‫הישג נמוך ‪ /‬ﺗَﺨَ ﻠ ﱡﻒ اﻟﺘَﺤْ ﺼِ ﯿﻞ ‪Underachievement /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ اﻟﺘﻘﺼﯿﺮ ﻓﻲ اﻷداء أو اﻹﻧﺘﺎج‪.‬‬ ‫קטין ‪/‬ﻗ َﺎﺻِﺮ ‪Underage /‬‬ ‫اﻟﻘﺎﺻﺮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ اﻟﻘﺎﻧﻮن ﻟﻠﺪﻻﻟﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﻄﻔﻞ‪.‬‬ ‫תת יצור ‪ /‬ﺿَ ﻌْﻒ اﻹﻧﺘَﺎﺟِ ﯿﺔ ‪Underproduction /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻋﻨﺪﻣﺎ ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ اﻟﻀﻌﻒ ﻓﻲ اﻹﻧﺘﺎج وﻗﻠﺔ اﻹﻧﺘﺎج‪.‬‬ ‫‪Undesirable Behavior‬‬ ‫התנהגות לא רצויה ‪ /‬ﺳﻠﻮك ﻏﯿﺮ ﻣﺮﻏﻮب ﻓﯿﮫ‬ ‫ﺗﺼﺮﻓﺎت ﻏﯿﺮ ﻣﻼﺋﻤﺔ ﺗﺘﻀﻤﻦ طﺎﻗﺔ أﻛﺜﺮ ﻣﻦ ﺗﻠﻚ اﻟﺘﻲ ﯾﺘﻀﻤﻨﮭﺎ اﻟﻨﺸﺎط اﻟﻌﺎدي ﻟﻺﻧﺴﺎن‪.‬‬ ‫وﻗﺪ ﺗﻜﻮن ھﺬه اﻷﻧﺸﻄﺔ ذات طﺒﯿﻌﺔ ﺗﺪﻣﯿﺮﯾﺔ أو ﻋﺪواﻧﯿﺔ‪ .‬واﻟﺴﻠﻮك اﻟﻐﯿﺮ ﻣﺮﻏﻮب ﻓﯿﮫ ھﻮ‬ ‫اﻟﺴﻠﻮك اﻟﺬي ﻻ ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ ﺻﺎﺣﺒﮫ اﻟﺘﻜﯿﻒ ﻣﻊ ﻣﻌﺎﯾﯿﺮ اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻤﻘﺒﻮﻟﺔ إﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺎ ً ﻣﻤﺎ ﯾﺆدي‬ ‫إﻟﻰ إﻧﺨﻔﺎض ﻣﻠﺤﻮظ ﻓﻲ اﻟﺘﺤﺼﯿﻞ اﻟﺪراﺳﻲ‪.‬‬ ‫‪92‬‬

‫בִּ לְ ִתּי מֻ בְ חָ ן ‪ /‬ﻏﯿﺮ ﻣُ ﺘ َﻤﺎﯾ ِﺰ‪Undifferentiated /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻋﻨﺪﻣﺎ ﻻ ﯾﻜﻮن ھﻨﺎك اﺧﺘﻼف واﺿﺢ‪.‬‬ ‫מובטל ‪ /‬ﻋَﺎطِﻞ ﻋﻦ اﻟﻌﻤﻞ ‪Unemployed /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ اﻟﺸﺨﺺ اﻟﺬي ﻻ ﯾﻌﻤﻞ وﻻ ﯾﺠﺪ ﻋﻤﻞ‪.‬‬ ‫לצערי ‪ /‬ﻟ ِﺴُﻮء اﻟﺤَ ﻆ ‪Unfortunately /‬‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮭﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ اﻷﺳﻒ ﻋﻠﻰ ﺷﻲء ﻣﺎ‪.‬‬ ‫אוּמלָל ‪ /‬ﺗَﻌِﯿﺲ ‪Unhappy /‬‬ ‫اﻟﺘﻌﯿﺲ ھﻮ اﻟﺸﺨﺺ اﻟﺤﺰﯾﻦ اﻟﺬي ﯾﺸﻌﺮ ﺑﺎﻟﻜﺂﺑﺔ واﻟﻔﺸﻞ‪ .‬وھﻮ اﻟﺸﺨﺺ اﻟﺒﺎﺋﺲ‪ ,‬ﺳﻲء‬ ‫اﻟﺤﻆ‪.‬‬ ‫אחיד ‪ /‬ﻣُ ﺘَﻤَ ﺎﺛ ِﻞ ‪Uniform /‬‬ ‫ﻛﺬﻟﻚ ﻟﮭﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻋﺪة ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻣﺜﻞ‪:‬ﺑ َﺪْﻟ َﺔ ‪,‬ﺑ ِْﺬﻟ َﺔ ‪ ,‬ﺑ ِﺰّ ة ‪ ,‬ﺛ َﻮْ ب‪ ,‬ﺛ ِﯿ َﺎب‪ ,‬ﺣُﻠ ّﺔ ‪ ,‬زِيّ ‪,‬‬ ‫ﻟ ِﺒ َﺎس‪ ,‬ﻣُ ﺘ َﺠَ ﺎﻧ ِﺲ‪ ,‬ﻣُ ﺘ َﺸَﺎﺑ ِﮫ ‪.‬‬ ‫חד קוטבי ‪ /‬أﺣﺎدي اﻟﻘ ُﻄْﺐ ‪Unipolar /‬‬ ‫ﯾﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ً أﺣﺎدي اﻟﻄﺮف‪ .‬ﯾﻄﻠﻖ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻋﻠﻰ ﻧﻮع ﻣﻦ ﺣﺎﻻت اﻹﻛﺘﺌﺎب‪ ,‬إﻛﺘﺌﺎب‬ ‫أﺣﺎدي اﻟﻘﻄﺐ‪ .‬ﺣﺎﻟﺔ اﻻﻛﺘﺌﺎب أﺣﺎدي اﻟﻘﻄﺐ ﺗﺮﻛﺰ ﺗﻤﺎﻣﺎ ً ﻋﻠﻰ اﻟﻤﺸﺎﻋﺮ اﻟﺴﻠﺒﯿﺔ‪ ،‬وﻣﻦ‬ ‫ﯾﺼﺎب ﺑﮫ ﯾﺒﻘﻰ ﻓﻲ ﺣﺎﻟﺔ ﻧﻔﺴﯿﺔ ﻏﯿﺮ ﺟﯿﺪة طﻮال اﻟﻮﻗﺖ‪.‬‬ ‫ייחודיות ‪ /‬ﺗ َﻔ َﺮّ دِﯾﺔ ‪Uniqueness /‬‬ ‫ﯾﻌﻨﻲ اﻟﺘﻔﺮد واﻟﺘﻤﯿﺰ‪.‬‬ ‫יחידה ‪ /‬وِﺣْ ﺪَة ‪Unit /‬‬ ‫ﻛﻤﯿّﺔ ﻣﺘ ّﺨﺬة ﻗﯿﺎﺳًﺎ ﻣﺸﺘﺮﻛًﺎ ﻟﺴﺎﺋﺮ اﻟﻜﻤﯿّﺎت اﻷﺧﺮى اﻟﺘﻲ ھﻲ ﻣﻦ ذات اﻟﻨﻮع ‪ ،‬ﻓﺎﻟﻤﺘﺮ ﻣﺜﻼ ً‬ ‫وﺣﺪة ﻟﻘﯿﺎﺳﺎت اﻟﻄﻮل ‪ ،‬واﻟﺠﺮام وﺣﺪة ﻟﻘﯿﺎﺳﺎت اﻟﻮزن‪ .‬وھﻮ ﻣﻘﺪار أو ﺟﺮﻋﺔ ﻣﻦ ﻣﺎدّة‬ ‫دواﺋﯿّﺔ ‪ ،‬ﻛﻌﻘ ّﺎر أو ط ُﻌﻢ ‪ ،‬ﻻزﻣﺔ ﻹﺣﺪاث ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻌﯿﻦ‪.‬‬

‫‪93‬‬

‫אוניברסלי ‪ /‬ﻋُﻤُﻮﻣِﻲ‪Universal /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ً ‪ :‬ﺷَﺎﻣِﻞ‪ ،‬ﺟَ ﺎﻣِﻊ‪ .‬ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ اﻟﺼﻔﺎت اﻟﺸﻤﻮﻟﯿﺔ‬ ‫واﻟﻌﺎﻟﻤﯿﺔ‪ .‬ﺟﺎء ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻣﻦ ﻛﻠﻤﺔ ﻋﺎﻟﻢ وﻋﺎﻟﻤﻲ‪.‬‬ ‫יקום ‪ /‬ﻋَﺎﻟ َﻢ ‪Universe /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻌﻨﻲ اﻟﻌﺎﻟﻢ أو اﻟﻜﻮن‪ .‬أي ﻛﻞ ﻣﺎ ھﻮ ﻓﻲ اﻟﻌﺎﻟﻢ‪.‬‬ ‫חד‪-‬משמעית ‪ /‬ذو ﻣَ ْﻌﻨ َﻰ وَ اﺣِ ﺪ ‪Univocal /‬‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮭﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ اﻷﺷﯿﺎء أو اﻷﻣﻮر ذات اﻟﻤﻌﻨﻰ اﻟﻮاﺣﺪ أو أﺣﺎدﯾﺔ اﻟﻤﻌﻨﻰ‪ .‬واﻟﺘﻲ ﻻ‬ ‫ﺗﻔﺴﺮ إﻻ ﺑﻄﺮﯾﻘﺔ واﺣﺪة‪.‬‬ ‫לא נעים ‪ /‬ﻏَ ﯿْﺮ ﺳَﺎر‪Unpleasant /‬‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮭﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻛﻞ ﻣﺎ ﯾﺆدي إﻟﻰ اﻟﻤﺸﺎﻋﺮ اﻟﺴﻠﺒﯿﺔ‪.‬‬

‫בריחת שתן ‪ /‬ﺳﻠﺲ اﻟﺒﻮل ‪Urinary Incontinence /‬‬ ‫ﺳﻠﺲ ﺑﻮﻟﻲ‪ .‬ﻋﺪم اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻟﺘﺤﻜﻢ ﻓﻲ اﻟﺒﻮل‪ .‬ﺧﺮوج اﻟﺒﻮل ﻻ إرادي ﺧﻼل اﻟﯿﻮم‪.‬‬

‫‪94‬‬

‫)‪(V‬‬

‫ריק ‪ /‬ﺷَﺎﻏِﺮ ‪Vacant /‬‬ ‫ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ ﻛﻞ ﻣﺎ ھﻮ ﻓ َﺎرِغ ‪ ،‬ﻣَ ْﮭﺠُﻮر‪.‬‬ ‫חופשה ‪ /‬ﻋُﻄْﻠ َﺔ ‪Vacation /‬‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ أﯾﻀﺎ ً إﺟَ ﺎزَة‪ ,‬رَ ﻓ َﺎ ِھﯿ َﺔ‪ ,‬راﺣَ ﺔ‪َ ,‬ﺳﻜِﯿﻨ َﺔ‪ ,‬ﻓ ُﺮْ صَ ‪.‬‬ ‫פוביה מחיסון ‪ /‬رُ ھَﺎب اﻟﺘَﻄْﻌِﯿﻢ ‪Vaccinophobia /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻌﻨﻲ رھﺎب وﺧﻮف ﻣﺮﺿﻰ ﻣﻦ اﻟﺘﻄﻌﯿﻢ‪.‬‬ ‫תקף ‪ /‬ﺻَ ﺎدِق ‪Valid /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ اﻷﺑﺤﺎث اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ واﻹﺧﺘﺒﺎرات اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ وﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻣﺪى ﺻﺪق‬ ‫اﻹﺧﺘﺒﺎر أو اﻟﻤﻘﯿﺎس‪.‬‬ ‫תקוף ‪/‬ﻗ ِﯿﺎس اﻟﻤِﺼْ ﺪاﻗ ِﯿ َﺔ ‪Validation /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ اﻷﺑﺤﺎث اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ واﻹﺧﺘﺒﺎرات اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ وﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ إﻋﻄﺎء أو إﺿﻔﺎء‬ ‫اﻟﺼﺪق ﻋﻠﻰ اﻹﺧﺘﺒﺎر أو اﻟﻤﻘﯿﺎس‪.‬‬ ‫וַנדָ לִיזם ‪ /‬ﺗﺨﺮﯾﺐ‪Vandalism /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺘﻌﻤﺪ ﻟﻠﻤﻤﺘﻠﻜﺎت اﻟﻌﺎﻣﺔ او اﻟﺨﺎﺻﺔ‪.‬‬ ‫וריאנט ‪ /‬ﻣُ ﺘَﻨ َﻮِع‪Variant /‬‬ ‫ﯾﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ً ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ .‬ﻟﮫ ﻋﺪة ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻣﺜﻞ‪ :‬ﻣﺘﺒﺎﯾﻦ‪ ,‬ﻣﻐﺎﯾﺮ‪ ,‬ﻣﺘﻔﺎوت‪.‬‬ ‫וריאציה‪ /‬اﺧْ ﺘ ِﻼف ‪Variation /‬‬ ‫ﻣﻌﺎﻧﻲ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻋﺪﯾﺪة ﻣﺜﻞ‪ :‬ﺗ َﺒ َﺎﯾُﻦ‪ ,‬ﺗ َﺒ َﺪّل‪ ,‬ﺗ َ ْﺒﺪِﯾﻞ‪ ,‬ﺗ َﺤَﻮّ ل‪ ,‬ﺗ َﺤْ ﻮِﯾﻞ‪ ,‬ﺗ َﺮَ اوُح‪ ,‬ﺗ َﺸْ ﻜِﯿﻞ‪,‬‬ ‫ﺗ َﻐَﺎﯾُﺮ‪.‬‬

‫‪95‬‬

‫אינטליגנציה מילולית ‪ /‬ذَ ﻛَﺎء ﻟ َﻔْﻈِﻲ ‪Verbal Intelligence /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻟﻠﺪﻻﻟﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﻘﺪرة اﻟﻠﻔﻈﯿﺔ واﻟﻜﻼﻣﯿﺔ واﻟﺘﻌﺒﯿﺮﯾﺔ ﻋﻨﺪ‬ ‫اﻟﻔﺮد‪.‬‬ ‫מילולית ‪ /‬ﻟ َﻔْﻈِ ﯿ َﺔ ‪Verbalization /‬‬ ‫ﯾﻌﻨﻲ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ اﻟﻠﻐﺔ اﻟﻠﻔﻈﯿﺔ ﻋﻨﺪ اﻟﻔﺮد‪ ,‬اﻟﺠﺎﻧﺐ اﻟﻜﻼﻣﻲ‪ ,‬اﻟﻠﻐﺔ اﻟﺼﻮﺗﯿﺔ‪ ,‬اﻟﺘﻌﺒﯿﺮ‬ ‫اﻟﺸﻔﮭﻲ‪.‬‬ ‫אלים ‪َ /‬ﻋﻨ ِﯿﻒ ‪Violent /‬‬ ‫ھﻮ ذﻟﻚ اﻟﺸﺨﺺ اﻟﺬي ﯾﻮﺻﻒ ﺑﺎﻟﻌﻨﻒ واﻟﺬي ﯾﺴﺘﺨﺪم اﻟﺴﻠﻮك اﻟﻌﻨﯿﻒ ﻓﻲ اﻟﺤﺼﻮل ﻋﻠﻰ‬ ‫رﻏﺒﺎﺗﮫ وﺗﻌﺎﻣﻠﮫ ﻣﻊ اﻵﺧﺮﯾﻦ‪.‬‬ ‫התנהגות אלימה ‪/‬ﺳُﻠ ُﻮك َﻋﻨ ِﯿﻒ ‪Violent Behavior /‬‬ ‫ﯾﻌﺘﺒﺮ اﻟﻌﻨﻒ إﺣﺪى اﻟﻈﻮاھﺮ اﻟﻤﺠﺘﻤﻌﯿّﺔ اﻟﻤﻨﺘﺸﺮة ﻓﻲ ﻏﺎﻟﺒﯿّﺔ ﻣﻨﺎطﻖ اﻟﻌﺎﻟﻢ‪ ،‬وﻻ ﺗﻘﺘﺼﺮ‬ ‫ﻋﻠﻰ ﻓﺌﺔ ﻋﻤﺮﯾّﺔ ﻣﻌﯿﻨﺔ‪ ،‬وھﻮ ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﻗﻮة ﺟﺴﺪﯾﺔ أو ﻟﻔﻈﯿﺔ أو ﺣﺮﻛﯿﺔ ﺗﺼﺪر ﻣﻦ طﺮف‬ ‫ﻣﺎ ﺗﺠﺎه طﺮف آﺧﺮ‪ ،‬ﻓﺘﻠﺤﻖ ﺑﮫ اﻷذى اﻟﻨﻔﺴﻲ واﻟﺠﺴﺪي ورﺑﻤﺎ اﻟﺠﻨﺴﻲ أﯾﻀﺎ‪.‬‬ ‫בתוליות ‪ /‬اﻟ ﻌ ُْﺬرِ ﯾ ّﺔ ‪Virginity /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾُﺴﺘﺨﺪم ﻟﻠﺪﻻﻟﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﺸﺨﺺ اﻟﺬي ﻟﻢ ﯾﻤﺎرس اﻟﺠﻤﺎع‪.‬‬ ‫וירטואלי ‪ /‬اﻓﺘﺮاﺿﻲ ‪Virtual /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ً ‪ :‬ﺧﯿﺎﻟﻲ ‪ ,‬وھﻤﻲ‪ ,‬وﯾﺴﺘﺨﺪم ﻛﺜﯿﺮا ً ﻓﻲ اﻟﺪروس ﻋﻦ طﺮﯾﻖ‬ ‫اﻟﺤﺎﺳﻮب وھﻲ دروس ﻋﻦ ﺑﻌﺪ‪.‬‬ ‫לקות ראיה ‪ /‬اﻹﻋﺎﻗﺔ اﻟﺒﺼﺮﯾﺔ ‪Vision Impairment /‬‬ ‫ﯾﻄﻠﻖ ﻣﺼﻄﻠﺢ اﻹﻋﺎﻗﺔ اﻟﺒﺼﺮﯾﺔ ﻋﻠﻰ ﻣﻦ ﻟﺪﯾﮭﻢ ﺿﻌﻒ ﺑﺼﺮي‪ ،‬أو ﻋﺪم اﻟﺮؤﯾﺔ ﺑﺸﻜﻞ‬ ‫ﺟﺰﺋﻲ‪ ،‬أو اﻹﺻﺎﺑﺔ ﺑﺎﻟﻌﻤﻰ وﻓﻘﺪ اﻹﺑﺼﺎر ﺑﺼﻮرة ﻛﻠﯿﺔ‪ .‬وﺗﺨﺘﻠﻒ اﻹﻋﺎﻗﺔ اﻟﺒﺼﺮﯾﺔ ﻣﻦ‬ ‫ﺣﯿﺚ ﺷﺪﺗﮭﺎ وﻣﺪى ﺗﺄﺛﯿﺮھﺎ ﻋﻠﻰ ﻓﺎﻋﻠﯿﺔ اﻹﺑﺼﺎر ﺑﺈﺧﺘﻼف اﻟﺠﺰء اﻟﻤﺼﺎب ﻣﻦ اﻟﻌﯿﻦ‬ ‫وﺑﺪرﺟﺔ اﻹﺻﺎﺑﺔ‪ ،‬وﺑﺰﻣﻦ اﻹﺻﺎﺑﺔ‪ ،‬ﻛﺬﻟﻚ ﺗﺨﺘﻠﻒ ﺑﺈﺧﺘﻼف ﻣﺪى ﻗﺎﺑﻠﯿﺔ اﻹﺻﺎﺑﺔ ﻟﻠﺘﺤﺴﻦ‬ ‫ﻋﻦ طﺮﯾﻖ اﺳﺘﺨﺪام اﻟﻤﻌﯿﻨﺎت اﻟﺒﺼﺮﯾﺔ أو اﻟﻌﻤﻠﯿﺎت اﻟﺠﺮاﺣﯿﺔ‪.‬‬ ‫ויזואלי ‪ /‬ﺑ َﺼَﺮِي ‪Visual /‬‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮭﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻛﻞ ﻣﺎ ھﻮ ﻣﺮﺋﻲ‪ ,‬ﻣﻨﻈﻮر‪ ,‬ﻣُﺸﺎھﺪ‪.‬‬ ‫‪96‬‬

‫אגנוזיה וִ יזוּאָלִית ‪ /‬ﻋَﻤَﮫ ﺑ َﺼَ ﺮِي‪Visual Agnosia /‬‬ ‫ھﻮ ﺿﻌﻒ ﻓﻲ إدراك اﻷﺷﯿﺎء ﻓﻲ ﻧﻄﺎق اﻹﺑﺼﺎر‪.‬‬ ‫‪Visual Motor Coordination‬‬ ‫קואורדינציה ויזיומוטורית ‪ /‬اﻟﺘﺂزر اﻟﺒﺼﺮي ‪ -‬ﺣﺮﻛﻲ‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﺎﻟﺘﺂزر اﻟﺒﺼﺮي ‪ -‬ﺣﺮﻛﻲ ﺗﻠﻚ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ ﺗﻨﺴﯿﻖ اﻟﺒﺼﺮ وﺣﺮﻛﺎت اﻟﺠﺴﻢ أو‬ ‫أﺟﺰاء ﻣﻨﮫ‪ .‬وﺗﺴﻤﻰ ھﺬه اﻟﻘﺪرة أﯾﻀﺎ ً ﺑﺎﻟﺘﻄﺎﺑﻖ اﻹدراﻛﻲ ‪ -‬اﻟﺤﺮﻛﻲ أو اﻟﺘﻜﺎﻣﻞ اﻟﺒﺼﺮي ‪-‬‬ ‫اﻟﺤﺮﻛﻲ‪.‬‬ ‫תפיסה חזותית ‪ /‬اﻹدراك اﻟﺒﺼﺮي‪Visual Perception /‬‬ ‫اﻹدراك اﻟﺒﺼﺮي ھﻮ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ ﺗﻔﺴﯿﺮ اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت وﻣﺎ ﯾﺤﯿﻂ ﺑﮭﺎ ﻣﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮات اﻟﻀﻮء‬ ‫اﻟﻤﺮﺋﻲ اﻟﻮاﺻﻞ ﻟﻠﻌﯿﻦ‪ .‬وھﻮ أﯾﻀﺎ ً ﻣﺎ ﯾﺘﻜﻮن ﻟﺪﯾﻨﺎ ﻣﻦ ﻣﻔﮭﻮم أو ﻓﻜﺮة ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻟﻤﺆﺛﺮات‬ ‫ﺑﯿﺌﯿﺔ ﺑﺼﺮﯾﺔ ﻋﻦ طﺮﯾﻖ اﻟﻌﯿﻦ‪.‬‬ ‫ראיה ‪ /‬ﺧﯿﺎل ‪Visualization /‬‬ ‫ﺗﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ﺗﺼﻮر‪ .‬ﻋﺒﺎرة ﻋﻦ ﻗﺪرة ﻧﻔﺴﯿﺔ ﺷﻌﻮرﯾﺔ ﻋﻠﻰ ﺗﺼﻮر ﺣﺪﺛﺎ ً أو أﺣﺪاﺛﺎ ً ﻏﯿﺮ‬ ‫واﻗﻌﯿﺔ ﯾﺮاھﺎ اﻟﻤﺘﺨﯿﻞ ﻓﻲ ﻣﺨﯿﻠﺘﮫ )ﻣﺮآة ﻋﻘﻠﮫ( ‪ ،‬وﯾﺘﻀﻤﻦ اﻟﺨﯿﺎل ﺻﻮرا ً وﻣﻈﺎھﺮ ﺷﺘﻰ‬ ‫وﻣﻦ أﻣﺜﻠﺘﮭﺎ أﺣﻼم اﻟﯿﻘﻈﺔ ‪.‬‬ ‫קוֹלִי ‪ /‬ﺻَ ﻮْ ﺗ ِﻲ ‪Vocal /‬‬ ‫ﯾﺪل ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻋﻠﻰ ﻛﻞ ﻣﺎ ھﻮ ﺳﻤﻌﻲ‪ ,‬ﺻﻮﺗﻲ‪ ,‬ﻏﻨﺎﺋﻲ‪.‬‬ ‫מקצועי ‪ /‬ﻣِ َﮭﻨ ِﻲ ‪Vocational /‬‬ ‫ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮭﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ أي ﻋﻤﻞ ﯾﻘﻮم ﺑﮫ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﮭﻨﺔ أو اﺧﺘﺼﺎص‪ .‬وﺗﻌﻨﻲ ﺣﺮﻓﻲ أو‬ ‫ﺻﻨﺎﻋﻲ‪ .‬واﻟﻤﮭﻨﺔ ﻣﻌﻨﺎھﺎ اﻟﻌﻤﻞ أو اﻟﻮظﯿﻔﺔ‪.‬‬ ‫הדרכה מקצועית ‪ /‬إرْ ﺷَﺎد ﻣِ ﮭَﻨﻲ ‪Vocational Counseling /‬‬ ‫اﻟﻌﻤﻠﯿﺔ اﻟﺘﻰ ﺗﺴﺎﻋﺪ ﻋﻠﻰ اﻟﺘﻌﻠﻢ واﻟﺘﻄﻮر وﺗﻄﻮﯾﺮ اﻷداء‪ .‬وھﻲ ﻋﺒﺎرة ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﺘﻨﻮﻋﺔ‬ ‫ﻣﻦ اﻷﺳﺎﻟﯿﺐ واﻟﻤﮭﺎرات واﻟﺘﻘﻨﯿﺎت اﻟﺘﻰ ﺗﻼﺋﻢ اﻟﺴﯿﺎق اﻟﺬي ﯾﺘﻢ ﻓﯿﮫ اﻹرﺷﺎد اﻟﻤﮭﻨﻰ‪.‬‬

‫‪97‬‬

‫הכוונה מקצועית ‪ /‬ﺗَﻮْ ﺟِ ﯿﮫ ﻣِ َﮭﻨ ِﻲ ‪Vocational Guidance /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻌﻨﻲ ﻣﺴﺎﻋﺪة ﻣﻦ ﺷﺨﺺ ﻣﺎ ﻟﺸﺨﺺ آﺧﺮ ﻟﺘﺤﻘﯿﻖ ﺗﻐﯿﺮات ھﺎﺋﻠﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻌﺮﻓﺔ واﻟﻌﻤﻞ‬ ‫واﻟﺘﻔﻜﯿﺮ وذﻟﻚ ﻓﻲ ﻣﺠﺎل اﻟﻤﮭﻨﺔ واﺧﺘﯿﺎر اﻟﻤﮭﻨﺔ‪.‬‬

‫פסיכולוגיה מקצועית ‪ /‬ﻋِ ﻠْﻢ اﻟﻨﻔْﺲ اﻟﻤِ َﮭﻨ ِﻲ ‪Vocational Psychology /‬‬ ‫ﻓﺮع ﺗﻄﺒﯿﻘﻲ ﻣﻦ ﻓﺮوع ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﮭﺘﻢ ﺑﺘﻄﺒﯿﻖ ﻣﻨﺎھﺞ اﻟﺒﺤﺚ ﻓﻰ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ وﻧﺘﺎﺋﺠﮫ ﻓﻰ‬ ‫اﻟﻤﺸﻜﻼت اﻟﺘﻲ ﺗﻨﺸﺄ ﻓﻲ اﻟﻤﺠﺎل اﻟﺼﻨﺎﻋﻲ واﻻﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻤﺎ ﻓﯿﮭﺎ اﺧﺘﯿﺎر اﻟﻌﻤﺎل وﺗﺪرﯾﺒﮭﻢ‬ ‫وطﺮق اﻟﻌﻤﻞ وظﺮوﻓﮫ‪.‬‬ ‫ווֹלוּנְטָ ִרי ‪ /‬إرَ ادِي ‪Voluntary /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﯾﻌﻨﻲ ﻛﻞ ﻣﺎ ھﻮ إرادي واﺧﺘﯿﺎري‪ ,‬ﺗﻄﻮﻋﻲ‪.‬‬ ‫פגיע ‪ /‬ﺳﺮﯾﻊ اﻟﺘﺄﺛﺮ ‪Vulnerable /‬‬ ‫وھﻮ اﻟﺸﺨﺺ ﺳﺮﯾﻊ اﻟﺘﺄﺛﺮ ﺑﺎﻟﻤﺆﺛﺮات اﻟﻤﺤﯿﻄﺔ ﻓﻲ ﺑﯿﺌﺘﮫ‪ .‬وھﻮ ﺷﺨﺺ ﺣﺴﺎس وھﺶ‬ ‫وﯾﺘﺄﺛﺮ ﺑﺴﺮﻋﺔ ﻛﺒﯿﺮة‪ .‬وﯾﻜﻮن ﻋﺮﺿﺔ ﻟﻸذى ﻣﻦ اﻻﻧﺘﻘﺎدات واﻟﻤﻌﺎرﺿﺎت‪.‬‬

‫‪98‬‬

‫)‪(W‬‬

‫‪Walking Reflex‬‬ ‫רפלקס הליכה ‪ /‬إﻧﻌﻜﺎس اﻟﻤﺸﻲ‬ ‫ﯾﻈﮭﺮ ذﻟﻚ ﻋﻨﺪﻣﺎ ﻧﺤﻤﻞ اﻟﻮﻟﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺗﺤﺖ إﺑﻄﯿﮫ‪ ،‬ﻧﺠﺪه ﯾﺤﺮك ﻗﺪﻣﯿﮫ وﻛﺄﻧﮫ ﯾﺤﺎول اﻟﻤﺸﻲ‪.‬‬ ‫ھﺬا اﻹﻧﻌﻜﺎس‪ ،‬ھﻮ اﻷﺳﺎس ﻟﺘﻌﻠﻢ اﻟﻤﺸﻲ ﻓﻲ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺘﻘﺪﻣﺔ ﻣﻦ اﻟﻨﻤﻮ‪.‬‬ ‫נודד ‪ /‬ﻣُ ﺘَﺠَ ﻮّ ل‪Wanderer /‬‬ ‫ﯾﻤﻜﻦ أن ﯾﺄﺗﻲ ھﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﺑﻤﻌﻨﻰ ھَﺎﺋ ِﻢ ‪ ،‬ﺗ َﺎﺋ ِﮫ‪.‬‬ ‫נדודים ‪ /‬ﺗَﺠَ ﻮﱡ ل ‪Wandering /‬‬ ‫ﻟﮭﺬا اﻟﻤﺼﻄﻠﺢ ﻋﺪة ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻣﻨﮭﺎ‪ :‬ﺗﺠﻮال ھﺬﯾﺎن‪ ,‬ﺗﺠﻮّ ل‪ ,‬راﺣﻞ‪ ,‬رَ ﺣّﺎل‪ ,‬رَ ﺣّﺎﻟ َﺔ‪ُ ,‬ﺳﺮُوح‬ ‫اﻟْﺨَ ﺎطِﺮ‪ ,‬ﻧﺰوة ﺗﺠﻮال‪ ,‬ﺿﺎل‪ ,‬ھﺎﺋﻢ‪ ,‬ھﺬاء‪.‬‬ ‫מרדני‪ /‬ﺟَ ﻤُﻮح ‪Wayward /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ وﻓﻲ اﻟﻤﺸﺎﻛﻞ اﻟﺴﻠﻮﻛﯿﺔ وﻣﻌﻨﺎه ﻣﺸﺎﻛﺲ‪ ,‬ﺻﻌﺐ اﻟﻤﺮاس‪,‬‬ ‫ﻣﻌﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫גמילה ‪/‬ﻓ ِﻄ َﺎم ‪Weaning /‬‬ ‫ﺑﻤﻌﻨﺎه اﻟﻌﺎم‪ ,‬اﻟﻔﻄﺎم ھﻮ إﺟﺒﺎر اﻟﻄﻔﻞ ﻋﻠﻰ اﻟﺘﺨﻠﺺ ﻣﻦ اﻟﺮﺿﺎﻋﺔ اﻟﻄﺒﯿﻌﯿﺔ )ﻣﻦ اﻟﺜﺪي ﻋﻦ‬ ‫طﺮﯾﻖ اﻟﻤﺺ(‪ ،‬واﺳﺘﺒﺪاﻟﮫ ﺑﺘﻨﺎول اﻟﻄﻌﺎم ﻋﻦ طﺮﯾﻖ اﻟﻔﻢ‪ .‬وھﻨﺎك اﻟﻔﻄﺎم اﻟﻨﻔﺴﻲ وﯾﺸﻜﻞ‬ ‫اﻟﻔﻄﺎم اﻟﻨﻔﺴﻲ ﻓﻲ ﻣﻌﻨﺎه اﺳﺘﻘﻼﻟﯿﺔ اﻟﻄﻔﻞ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‪ ،‬ﺑﺪﻻ ً ﻣﻦ ﺣﺎﻟﺔ اﻻﻋﺘﻤﺎدﯾﺔ اﻟﺘﻲ وﻟﺪ ﺑﮭﺎ‪,‬‬ ‫واﻟﺘﻲ ﺗﻌﻨﻲ أن ﯾﺤﺘﺎج وﯾﻌﺘﻤﺪ ﻓﯿﮭﺎ اﻟﻄﻔﻞ ﻋﻠﻰ ﻣﻦ ﯾﺴﺎﻋﺪه ﻟﺒﻠﻮغ أھﺪاﻓﮫ‪ ،‬ﺳﻮاء ﻛﺎﻧﺖ‬ ‫أھﺪاﻓﺎ ً أداﺋﯿﺔ ً‪ ,‬وظﯿﻔﯿﺔ ً‪ ,‬ﻋﺎطﻔﯿﺔ أو ﻧﻔﺴﯿﺔ‪.‬‬ ‫‪Wechsler Intelligence Scale‬‬ ‫מבחן האינטליגנציה וכסלר ‪ /‬إﺧﺘﺒﺎر اﻟﺬﻛﺎء‬ ‫ﺗﻢ وﺿﻊ ھﺬا اﻟﻤﻘﯿﺎس ﺑﻮاﺳﻄﺔ وﻛﺴﻠﺮ‪ ،‬وﯾﻌﺪ ھﺬا اﻟﻤﻘﯿﺎس ﻣﻦ أوﺳﻊ ﻣﻘﺎﯾﯿﺲ اﻟﺬﻛﺎء‬ ‫اﺳﺘﺨﺪاﻣﺎ ً‪ ،‬وﯾﺘﻜﻮن ﻣﻦ اﻟﺠﺰء اﻟﺨﺎص ﺑﺎﻟﺬﻛﺎء اﻟﻠﻔﻈﻲ‪ ،‬واﻟﺠﺰء اﻟﺨﺎص ﺑﺎﻷداء أو اﻟﺬﻛﺎء‬ ‫اﻟﻌﻤﻠﻲ‪ ،‬وﻣﻦ ﺧﻼل اﻟﺪرﺟﺎت اﻟﺘﻲ ﯾﺤﺼﻞ ﻋﻠﯿﮭﺎ اﻟﻤﻔﺤﻮص ﯾﺘﻢ ﺗﻘﺪﯾﺮ ﺣﺎﺻﻞ اﻟﺬﻛﺎء‪.‬‬ ‫‪99‬‬

‫משקל ‪ /‬وَ زْ ن ‪Weight /‬‬ ‫ﻣﻌﻨﺎه ﺛ ِﻘْﻞ ‪ ,‬ﻣﻘﺪار ﻗﻮّة اﻟﺠﺎذﺑﯿّﺔ اﻟﺬي ﯾﺆﺛ ﱢﺮ ﻋﻠﻰ ﻛﺘﻠﺔ ﻣﺎ ﻓﯿﺠﺬﺑﮭﺎ ﻧﺤﻮ اﻷرض‪ ،‬واﻟﻮزن‬ ‫ﻏﯿﺮ ﺛﺎﺑﺖ ‪ ،‬ﻓﮭﻮ ﯾﺘﻐﯿّﺮ ﺑﺘﻐﯿّﺮ ﻗﻮة اﻟﺠﺎذﺑﯿﺔ ﻓﻲ اﻷﻣﺎﻛﻦ اﻟﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺮة اﻷرﺿﯿﺔ‪.‬‬ ‫שלם‪ /‬ﻛُﻞّ ‪Whole /‬‬ ‫ﺗﺪل اﻟﻜﻠﻤﺔ ﻋﻠﻰ ﺷﻲء ﻛﺎﻣﻞ أو ﺻﺤﯿﺢ أو ﺳﻠﯿﻢ‪ ،‬أو وﺣﺪة ﻣﺘﻜﺎﻣﻠﺔ‪ ،‬وﯾﺴﺘﺨﺪم ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻛﻜﻞ‬ ‫ﻟﻺﺟﻤﺎل‪ ،‬وﻣﻨﮭﺎ اﻟﺘﻌﻠﯿﻢ اﻟﻜﻠﻲ واﻟﺠﺰﺋﻲ ﻛﺄﺳﻠﻮب اﻻھﺘﻤﺎم ﺑﺎﻟﺘﻔﺎﺻﯿﻞ واﻟﻤﻌﻨﻰ اﻟﺸﺎﻣﻞ‪.‬‬ ‫רחב ‪ /‬وَ اﺳِ ﻊ ‪Wide /‬‬ ‫ﺗﺪل اﻟﻜﻠﻤﺔ ﻋﻠﻰ اﻻﺗﺴﺎع واﻟﺸﻤﻮل‪ ،‬وﻣﻨﮭﺎ اﻟﺘﻌﺒﯿﺮ اﻟﺬي ﺗﻮﺻﻒ ﺑﮫ اﻟﺤﺎﻻت اﻟﻤﺮﺿﯿﺔ‬ ‫واﻟﻈﻮاھﺮ واﺳﻌﺔ اﻻﻧﺘﺸﺎر ‪.‬‬ ‫אַלמָ נָה ‪ /‬أرْ ﻣَ ﻠ َﺔ ‪Widow /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻌﻨﻲ اﻟﻤﺮأة اﻟﺘﻲ ﻣﺎت ﻋﻨﮭﺎ زوﺟﮭﺎ‪.‬‬ ‫אלמן ‪ /‬اﻷرْ ﻣَﻞ ‪Widower /‬‬ ‫وھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ اﻟﺮﺟﻞ اﻟﺬي ﻣﺎﺗﺖ ﻋﻨﮫ زوﺟﺘﮫ‪.‬‬ ‫אלמנות ‪ /‬اﻟﺘَﺮَ ﻣّﻞ‪Widowhood /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ اﻟﻔﺘﺮة اﻟﺘﻲ ﺗﻤﺮ ﻓﯿﮭﺎ اﻟﻤﺮأة ﺑﻌﺪ وﻓﺎة زوﺟﮭﺎ وﯾﻘﺼﺪ ﺑﮫ أﯾﻀﺎ ً زﻣﻦ‬ ‫اﻟﺘﺮﻣﻞ‪.‬‬ ‫רצון ‪ /‬إرادة ‪Will /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻌﻨﻲ أﯾﻀﺎ ً اﻟﻮﺻﯿﺔ‪ ,‬اﻟﺘﺼﻤﯿﻢ‪ ,‬اﻻﺧﺘﯿﺎر‪ ,‬اﻟﺨﺎطﺮ‪.‬‬ ‫עקשני ‪ /‬ﻣُ ﺘ َﺼَ ﻠ ّﺐ ‪Willful /‬‬ ‫وھﻮ اﻟﺸﺨﺺ اﻟﺬي ﯾﺼﻌﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﻜﺮه أو ﻗﺮاره‪.‬‬ ‫כִּ שּׁוּף ‪ /‬ﺳِ ﺤْ ﺮ ‪Witchcraft /‬‬ ‫اﻟﺴﺤﺮ ﯾﻌﺪ ﻣﻦ اﻷﻋﻤﺎل اﻟﺨﻔﯿﺔ‪ .‬واﻟﺴﺤﺮ ﻓﻲ اﻟﻠﻐﺔ ﺻﺮف اﻟﺸﻲء ﻋﻦ وﺟﮭﮫ‪ ،‬وﺗﻌﻮد‬ ‫ﻣﻌﺎﻧﻲ اﻟﺴﺤﺮ اﻟﻠﻐﻮﯾﺔ إﻟﻰ اﻟﺨﻔﺎء واﻟﻠ ﱠﻄﺎﻓﺔ ‪ ،‬وإﻟﻰ اﻟﺨﺪاع واﻟﺘﻤﻮﯾﮫ ‪ ،‬وإﻟﻰ اﻟﺘﻠﮭﯿﺔ ‪،‬‬ ‫واﻟﺘﻌﻠﯿﻞ وإﻟﻰ اﻟﺼﺮف واﻻﺳﺘﻤﺎﻟﺔ ‪.‬‬ ‫‪100‬‬

‫נסיגה ‪ /‬اﻧﺴﺤﺎب ‪Withdrawal /‬‬ ‫ﺗﻌﻨﻲ اﻟﺘﺮاﺟﻊ‪ .‬ﯾﺴﺘﺨﺪم ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﻨﺴﺤﺐ أو ﻣﻨﻌﺰل أﯾﻀﺎ ﻛﻮﺻﻒ ﻟﻠﻌﺰﻟﺔ اﻻﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ‬ ‫واﻻﺑﺘﻌﺎد ﻋﻦ اﻵﺧﺮﯾﻦ ﻓﻲ ﺣﺎﻻت اﻻﺿﻄﺮاب اﻟﻨﻔﺴﻲ ﻣﺜﻞ اﻻﻛﺘﺌﺎب واﻟﻔﺼﺎم وﺑﻌﺾ‬ ‫اﺿﻄﺮاﺑﺎت اﻟﺸﺨﺼﯿﺔ‪.‬‬ ‫מבודד‪ /‬ﻣُﻨْ ﻌَﺰِل ‪withdrawn /‬‬ ‫ﻋَطﻔًﺎ‪.‬‬ ‫ﺷﺧصٌ ﯾﺑﺗﻌد ﻋن اﻟﻣﺟﻣوﻋﺔ وﯾﺗﱠﺟﮫ اﺗﱢﺟﺎھًﺎ ﻣﺧﺗﻠﻔًﺎ ﻏﯾر ُﻣ ْﺑ ٍد اھﺗﻣﺎﻣًﺎ أو ْ‬ ‫עד ‪ /‬ﺷَﺎھِﺪ ‪Witness /‬‬ ‫ﺗﺪل اﻟﻜﻠﻤﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﺸﮭﺎدة أﻣﺎم اﻟﻤﺤﺎﻛﻢ‪ .‬وﯾ َﻤﺜ ُﻞ اﻟﻄﺒﯿﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﻟﻺدﻻء ﺑﺸﮭﺎدﺗﮫ أﻣﺎم‬ ‫اﻟﻤﺤﺎﻛﻢ وھﻲ ﺷﮭﺎدة ﺧﺒﯿﺮ ﻓﯿﻤﺎ ﯾﺘﻌﻠﻖ ﺑﺎﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ اﻟﺸﺮﻋﻲ‪.‬‬ ‫עבודה ‪ /‬ﻋَﻤَﻞ ‪Work/‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻘﺼﺪ ﻣﺎ ﯾﻘﻮم ﺑﮫ اﻟﺸﺨﺺ ﻣﻦ أﻋﻤﺎل‪ .‬وﯾﮭﺘﻢ اﻟﻄﺐ اﻟﻨﻔﺴﻲ ﺑﺎﻟﻌﻤﻞ ﻓﻲ اﻟﺘﺎرﯾﺦ‬ ‫اﻟﻤﺮﺿﻲ ﻟﻠﺤﺎﻻت ﻣﻦ ﺣﯿﺚ ﻧﻮﻋﮫ وﻗﺒﻮﻟﮫ وﺗﻐﯿﯿﺮه‪ ،‬واﻟﻌﻮاﻣﻞ اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ ﻓﻲ اﺧﺘﯿﺎر اﻟﻌﻤﻞ‪،‬‬ ‫واﻟﻤﺸﻜﻼت اﻟﻤﺘﻌﻠﻘﺔ ﺑﺎﻟﻌﻤﻞ وﻋﻼﻗﺎﺗﮫ‪.‬‬ ‫עולם ‪ /‬اﻟﻌَﺎﻟ َﻢ ‪World /‬‬ ‫ﺗﺪل اﻟﻜﻠﻤﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﺤﯿﺎة أو اﻟﻤﺠﺘﻤﻊ أو اﻟﻨﺎس أو اﻟﻌﺎﻟﻢ‪ ،‬وﻣﻨﮭﺎ ﺑﻌﺾ اﻟﺘﻌﺒﯿﺮات ﻛﺎﻟﻌﺎﻟﻢ‬ ‫اﻟﺨﺎرﺟﻲ ﺣﻮل اﻹﻧﺴﺎن ﻣﻘﺎرﻧﺔ ﺑﻌﺎﻟﻤﮫ اﻟﺪاﺧﻠﻲ‪ ،‬وﻣﺎ ھﻮ ﻋﺎﻟﻤﻲ أي واﺳﻊ اﻻﻧﺘﺸﺎر ﻓﻲ‬ ‫أﻧﺤﺎء اﻟﻌﺎﻟﻢ‪.‬‬ ‫כלל עולמי ‪ /‬ﻋَﺎﻟﻤﻲ اﻻﻧﺘﺸﺎر‪Worldwide /‬‬ ‫ھﻮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ ﻛﻞ ﻣﺎ ھﻮ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻋﺎﻟﻤﯿﺎ ً ﻣﺜﻞ اﻟﻈﻮاھﺮ اﻟﻌﺎﻟﻤﯿﺔ اﻟﻤﻨﺘﺸﺮة‪.‬‬ ‫דאגה ‪ /‬ھَﻢّ ‪Worry /‬‬ ‫ﺗﺪل اﻟﻜﻠﻤﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﻘﻠﻖ واﻟﮭﻢ‪ ،‬وھﻲ ﺻﻔﺔ ﺷﺨﺼﯿﺔ ﻟﺒﻌﺾ اﻟﻨﺎس ﻗﺪ ﺗﺼﻞ إﻟﻰ اﻟﺤﺪ‬ ‫اﻟﻤﺮﺿﻲ‪ ،‬وﺗﻮﺟﺪ ﻗﺎﺋﻤﺔ ﻟﻘﯿﺎس اﻟﮭﻤﻮم ﯾﻘﻮم اﻟﻤﻔﺤﻮص ﺑﺘﻄﺒﯿﻘﮭﺎ ذاﺗﯿﺎ ً ﻋﻠﻰ ﻧﻔﺴﮫ‪.‬‬ ‫ערך ‪ /‬ﻗ ِﯿﻤَﺔ ‪Worth /‬‬ ‫ﺗﺪل اﻟﻜﻠﻤﺔ ﻋﻠﻰ ﻗﯿﻤﺔ ﻣﺎدﯾﺔ أو ﻣﻌﻨﻮﯾﺔ‪ ،‬وﺗﺪﺧﻞ ﻓﻲ ﺗﻌﺒﯿﺮات ﺗﺴﺘﺨﺪم ﻓﻲ اﻟﻌﻠﻮم اﻟﻨﻔﺴﯿﺔ‬ ‫ﻣﻨﮭﺎ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻋﺪم اﻻﺳﺘﺤﻘﺎق أو ﻓﻘﺪ اﻟﻘﯿﻤﺔ اﻟﺬي ﯾﺸﻌﺮ ﺑﮫ ﻣﺮﺿﻰ اﻻﻛﺘﺌﺎب وﯾﻀﺎﻋﻒ ﻣﻦ‬ ‫ﻣﻌﺎﻧﺎﺗﮭﻢ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻻﻧﺨﻔﺎض ﺗﻘﺪﯾﺮ اﻟﺬات‬ ‫‪101‬‬

‫חסר ערך ‪َ /‬ﻋﺪِﯾﻢ اﻟﻘ ِﯿﻤَﺔ ‪Worthless /‬‬ ‫ﯾﻄﻠﻖ ﻋﻠﻰ اﻟﺸﺨﺺ اﻟﺬي ﻓﻘﺪ ﻗﯿﻤﺔ ﻧﻔﺴﮫ أو اﻟﺸﻲء اﻟﺬي ﻻ ﻗﯿﻤﺔ ﻟﮫ‪.‬‬ ‫מחבר ‪ /‬ﻛَﺎﺗ ِﺐ ‪Writer /‬‬ ‫وھﻮﻣؤﻟ ﱢف ‪ ،‬ﺷﺧص ﯾزاول اﻟﻛﺗﺎﺑﺔ ﻛﻣﮭﻧﺔ ﻋﻠﻰ ﺳﺑﯾل اﻻﺣﺗراف‪.‬‬ ‫כתיבה ‪ِ /‬ﻛﺘ َﺎﺑ َﺔ ‪Writing /‬‬ ‫ھﻲ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ ﻧﻘﻞ اﻷﻓﻜﺎر ﻋﻠﻰ اﻟﻮرق ﺑﺎﻟﻘﻠﻢ أو ﺑﺄي أداة أﺧﺮى ﻛﺎﻟﺤﺎﺳﻮب واﻟﻄﺎﺑﻌﺔ‪.‬‬

‫לקות כתיבה ‪/‬ﻋَﺠْ ﺰ اﻟ ِﻜﺘ َﺎﺑ َﺔ ‪Writing Disability /‬‬ ‫اﺿﻄﺮاب ﻓﻲ اﻟﻘﺪرة ﻋﻠﻰ اﻟﻜﺘﺎﺑﺔ‪ .‬ﯾﻈﮭﺮ ﻋﻠﻰ ﺷﻜﻞ ﺻﻌﻮﺑﺎت ﻓﻲ اﻛﺘﺴﺎب اﻟﻜﺘﺎﺑﺔ‪.‬‬

‫‪102‬‬

‫)‪(Y‬‬

‫צעיר ‪ /‬ﺻﻐﯿﺮ‪Young /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﺸﯿﺮ إﻟﻰ ﻓﺌﺔ ﻋﻤﺮﯾﺔ ﻣﻌﯿﻨﺔ وھﻲ ﻓﺌﺔ اﻟﺸﺒﺎب وﻣﺮﺣﻠﺔ اﻟﺸﺒﺎب‪.‬‬ ‫ﺷﺒ َﺎب ‪Youth /‬‬ ‫נעורים ‪َ /‬‬ ‫ﺗﻌﺒﺮ اﻟﻜﻠﻤﺔ ﻋﻦ اﻟﺸﺒﺎب أو اﻟﺼﺒﺎ‪ ،‬وﻣﻦ ھﻢ ﻓﻲ ھﺬه اﻟﻤﺮﺣﻠﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﻠﻲ اﻟﻤﺮاھﻘﺔ ﺣﺘﻰ‬ ‫ﺑﺪاﯾﺔ ﻣﻨﺘﺼﻒ اﻟﻌﻤﺮ‪ ،‬وﯾﺪل اﻟﻮﺻﻒ ﻋﻠﻰ اﻟﺤﯿﻮﯾﺔ واﻟﻨﺸﺎط‪.‬‬ ‫שלב הנעורים ‪ /‬ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻟﺸﺒﺎب ‪Young Stage /‬‬ ‫وھﻲ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻋﻤﺮﯾﺔ ﺗﻤﯿﺰ ﻓﺌﺔ ﻋﻤﺮﯾﺔ ‪.‬‬

‫‪103‬‬

‫)‪(Z‬‬

‫התלהבות ‪ /‬ﺣَ ﻤَ ﺎﺳَﺔ ‪Zeal /‬‬ ‫ﺗﺪل اﻟﻜﻠﻤﺔ ﻋﻠﻰ اﻟﺤﻤﺎﺳﺔ واﻟﻐﯿﺮة واﻟﺘﻌﺼﺐ ‪.‬‬ ‫אפס ‪ /‬ﺻِ ﻔْﺮ‪Zero /‬‬ ‫ﺗﺪﺧﻞ ﻛﻠﻤﺔ اﻟﺼﻔﺮ ﻓﻲ ﺑﻌﺾ اﻟﺘﻌﺒﯿﺮات ﻣﺜﻞ اﻟﺼﻔﺮ اﻟﻤﻄﻠﻖ واﻟﺘﺮﺗﯿﺐ اﻟﺼﻔﺮي وھﻲ‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺤﺎت إﺣﺼﺎﺋﯿﺔ‪ ،‬وﺗﻌﺒﯿﺮات ﺷﺎﺋﻌﺔ ﻣﺜﻞ ﺳﺎﻋﺔ اﻟﺼﻔﺮ وھﻲ ﺑﺪاﯾﺔ ﻋﻤﻠﯿﺔ ﻣﺮﺳﻮﻣﺔ‪.‬‬ ‫נלהב ‪ /‬ﻣُﻤْ ﺘ ِﻊ‪Zestful /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻌﻨﻲ اﻟﺸﺨﺺ اﻟﻤﻤﺘﻊ واﻟﻤﺮح‪ ,‬اﻟﺸﺨﺺ اﻟﺬي ﯾﺸﻌﺮ ﺑﺎﻟﺴﻌﺎدة اﻟﻜﺒﯿﺮة‪.‬‬ ‫צִ יּוֹנוּת ‪/‬ﺻَ ْﮭﯿ ُﻮﻧ ِﯿ ّﺔ ‪Zionism /‬‬ ‫ﺣرﻛﺔ ﺗدﻋو إﻟﻰ إﻗﺎﻣﺔ ﻣﺟﺗﻣﻊ ﯾﮭوديّ ﻣﺳﺗﻘل ﻓﻲ ﻓﻠﺳطﯾن ‪ ،‬وھﻲ ﻧﺳﺑﺔ إﻟﻰ ﺟﺑل ﻗرب‬ ‫أورﺷﻠﯾم ﯾﺳﻣﱠﻰ ‪ :‬ﺻِ ْﮭﯾ َْون‪ .‬وھﻮ وﺻﻒ ﻟﺤﺮﻛﺔ ﯾﮭﻮدﯾﺔ ﺗﻘﻮم ﻋﻠﻰ ﺗﻤﯿﯿﺰ اﻟﻌﻨﺼﺮ‬ ‫اﻟﺼﮭﯿﻮﻧﻲ‪.‬‬ ‫אזור ‪ /‬ﻣَ ﻨْﻄِ ﻘﺔ ‪Zone /‬‬ ‫ﺗﺪل اﻟﻜﻠﻤﺔ ﻋﻠﻰ ﻣﻨﻄﻘﺔ أو ﻧﻄﺎق أو ﺣﺰام‪ ،‬واﻟﻮﺻﻒ ﻣﻨﮭﺎ ﻣﻨﻄﻘﻲ أو ﻧﻄﺎﻗﻲ ‪.‬‬ ‫זוֹאוֹלוֹגְ יָה ‪ /‬ﻋِ ﻠْﻢ اﻟﺤﯿﻮان ‪Zoology /‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﯾﻌﻨﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﺤﯿﻮان‪ .‬وھﻮ اﻟﻌﻠﻢ اﻟﺬي ﯾﺒﺤﺚ وﯾﺪرس اﻟﺤﯿﻮاﻧﺎت‪ .‬وﯾﺪرس‬ ‫اﻟﺧﺻﺎﺋص واﻟظواھر اﻟﺣﯾوﯾﺔ اﻟﺗﻰ ﯾﻛﺷف ﻋﻧﮭﺎ ﺣﯾوان ﻣﺎ أو طﺎﺋﻔﺔ ﻣن اﻟﺣﯾوان‪.‬‬ ‫זוֹאו ִֹפילְ יָה ‪ /‬ﺣُ ﺐّ اﻟﺤﯿﻮان‪Zoophilia /‬‬ ‫ﺣﺐ وﺟﺎذﺑﯿﺔ ﺷﺪﯾﺪة ﻧﺤﻮ اﻟﺤﯿﻮاﻧﺎت‪.‬‬ ‫זואפוביה ‪ /‬رُ ھَﺎب اﻟﺤﯿﻮاﻧﺎت ‪Zoophobia /‬‬ ‫ﺧﻮف ﻣﺮﺿﻲ ﻣﻦ اﻟﺤﯿﻮاﻧﺎت أو ﻣﻦ ﺣﯿﻮان ﻣﻌﯿﻦ‪.‬‬

‫‪104‬‬

‫ﺗﻢ ﺑﺤﻤﺪ ﷲ‬

‫اﻟﺤﻤﺪ واﻟﻤﻨﺔ‪ ,‬اﺗﻤﻨﻰ ﻣﻦ ﷲ ﻋﺰ وﺟﻞ أن ﯾﻜﺘﺐ ﻟﻲ ﺑﮭﺬا اﻟﻌﻤﻞ ﺧﯿﺮ اﻟﺠﺰاء واﻟﺜﻮاب‬ ‫وأﺗﻤﻨﻰ ﻣﻦ ﻛﻞ ﻗﺎرئ أن ﯾﺮﺟﻮ ﻟﻲ اﻟﺜﻮاب واﻻﺟﺮ‪.‬‬ ‫ﻟﻜﻞ ﻣﻦ ﻟﺪﯾﮫ أي ﻣﻼﺣﻈﺔ ﯾﻤﻜﻨﮫ اﻟﺘﻮاﺻﻞ ﻣﻌﻲ ﻋﺒﺮ ھﺬا اﻟﺒﺮﯾﺪ اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ ‪:‬‬ ‫‪Badeea75@gmail.com‬‬ ‫ﯾﻤﻜﻨﻜﻢ أﯾﻀﺎ اﻹطﻼع ﻋﻠﻰ ﻗﻨﺎﺗﻲ ﻓﻲ اﻟﯿﻮﺗﯿﻮب ﻋﻠﻰ ھﺬا اﻟﺮاﺑﻂ‪:‬‬ ‫‪https://www.youtube.com/user/aladen10/videos?view_as=subscriber‬‬

‫‪105‬‬

‫اﻟﻤﺼﻄﻠﺤﺎت ﺣﺴﺐ )‪(A -Z‬‬ ‫‪Term‬‬

‫‪Page‬‬ ‫‪7‬‬

‫אַ ְבּנו ְֹרמָ לִ י ‪/‬ﻏﯾر طﺑﯾﻌﻲ ‪Abnormal /‬‬

‫‪7‬‬

‫התנהגות אַ ְבּנו ְֹרמָ לִ ית ‪ /‬ﺳﻠوك ﺷﺎذ ‪Abnormal Behavior /‬‬

‫‪7‬‬

‫פסיכולוגיה אבנורמלית ‪ /‬ﻋﻠم ﻧﻔس اﻟﺷواذ ‪Abnormal Psychology /‬‬

‫‪7‬‬

‫אבריאקציה ‪ /‬ﺗﺻرﯾف ‪Abreaction /‬‬

‫‪7‬‬

‫מופשט ‪ /‬ﻣﺟرد ‪Abstract /‬‬

‫‪7‬‬

‫חשיבה מופשטת ‪ /‬اﻟﺗﻔﻛﯾر اﻟﻣﺟرد ‪Abstract Thinking /‬‬

‫‪7‬‬

‫אבוליה ‪ /‬ﻓﻘد اﻹرادة ‪Abulia /‬‬

‫‪8‬‬

‫אקלקוליה ‪ /‬اﻛﺎﻟﻛوﻟﯾﺎ ‪Acalculia /‬‬

‫‪8‬‬

‫קושי בהבעה ‪ /‬ﺻﻌوﺑﺔ اﻟﺗﻌﺑﯾر‪Acataphasia /‬‬

‫‪8‬‬

‫קבלה ‪ /‬اﻟﺗﻘﺑل ‪Acceptance /‬‬

‫‪8‬‬

‫תאונה ‪ /‬ﺣﺎدث ‪Accident /‬‬

‫‪8‬‬

‫אקומודציה ‪ /‬ﻣﻼﺋﻣﺔ ‪Accommodation /‬‬

‫‪8‬‬

‫אוקלופוביה ‪ /‬اﻛﻠوﻓوﺑﯾﺎ ‪Achluophobia /‬‬

‫‪8‬‬

‫אקרופוביה ‪ /‬اﻷﻛروﻓوﺑﯾﺎ‪Acrophobia /‬‬

‫‪9‬‬

‫פעולה ‪ /‬ﻓﻌل أو ﻋﻣل ‪Act /‬‬

‫‪9‬‬

‫אקטינג אאוט ‪ /‬ﺗﻧﻔﯾس ‪Acting Out /‬‬

‫‪106‬‬

‫‪9‬‬

‫אקטיבי ‪ /‬ﻓﻌﺎل ‪Active /‬‬

‫‪9‬‬

‫הקשבה פעילה ‪ /‬اﻹﺻﻐﺎء اﻟﻔﻌﺎل ‪Active Listening /‬‬

‫‪9‬‬

‫אקטואלי ‪ /‬ﻓﻌﻠﻲ ‪Actual /‬‬

‫‪9‬‬

‫אקוטי ‪ /‬ﺣﺎد ‪Acute /‬‬

‫‪9‬‬

‫הפרעת דחק חריפה ‪ /‬اﺿطراب اﻟﺿﻐط اﻟﺣﺎد ‪Acute Stress Disorder /‬‬

‫‪10‬‬

‫הסתגלות ‪ /‬ﺗﻛﯾّف ‪Adaptation /‬‬

‫‪10‬‬

‫התנהגות מסתגלת ‪ /‬اﻟﺳﻠوك اﻟﺗﻛﯾﻔﻲ ‪Adaptive Behavior /‬‬

‫‪10‬‬

‫ִהתמַ כְּ רוּת ‪ /‬اﻹدﻣﺎن ‪Addiction/‬‬

‫‪10‬‬

‫התאמה ‪ /‬اﻟﺗواﻓق ‪Adjustment /‬‬

‫‪10‬‬

‫הפרעת הסתגלות ‪ /‬إﺿطراب اﻟﺗواﻓق ‪Adjustment Disorder /‬‬

‫‪10‬‬

‫גיל ההתבגרות ‪ /‬ﺟﯾل اﻟﻣراھﻘﺔ ‪Adolescence /‬‬

‫‪11‬‬

‫מבוגר ‪ /‬ﺑﺎﻟﻎ أو راﺷد‪Adult /‬‬

‫‪11‬‬

‫מֵ ִביא ‪ /‬وارد ‪Afferent /‬‬

‫‪11‬‬

‫אגרסיה ‪ /‬اﻟﻌدواﻧﯾﺔ ‪Aggression /‬‬

‫‪11‬‬

‫הפרעה תחושתית ‪ /‬اﺿطراب اﻹﺣﺳﺎس )اﻟﻌﻣﮫ( ‪Agnosia /‬‬

‫‪11‬‬

‫אגורפוביה ‪ /‬اﺟروﻓوﺑﯾﺎ ‪Agoraphobia /‬‬

‫‪11‬‬

‫אגרפיה ‪ /‬ﻓﻘدان اﻟﻘدرة ﻋﻠﻰ اﻟﻛﺗﺎﺑﺔ ‪Agraphia /‬‬

‫‪11‬‬

‫אלליה ‪ /‬اﻟﺧرس ‪Alalia /‬‬

‫‪12‬‬

‫‪Alaryngeal Speech -Voice And Speech Disorders‬‬ ‫הפרעות קול ודיבור ‪ /‬اﻟﻛﻼم اﻟﺑﻠﻌوﻣﻲ‬

‫‪12‬‬

‫אלכוהול ‪ /‬اﻟﻛﺣول ‪Alcohol /‬‬ ‫‪107‬‬

‫‪12‬‬

‫אלכוהוליסט ‪ /‬ﻣدﻣن ﻛﺣول ‪Alcoholism /‬‬

‫‪12‬‬

‫רגישות ‪ /‬ﺣﺳﺎﺳﯾﺔ ‪Allergy/‬‬

‫‪12‬‬

‫אלצהיימר ‪ /‬اﻟزھﺎﯾﻣر ‪Alzheimer /‬‬

‫‪13‬‬

‫אמביוולנטיות‪ /‬ازدواﺟﯾﺔ أو ﺗﻧﺎﻗض اﻟﻣﺷﺎﻋر‪Ambivalence /‬‬

‫‪13‬‬

‫דו‪-‬משמעי ‪ /‬ﻣﺑﮭم ‪Ambiguous /‬‬

‫‪13‬‬

‫אנאלי ‪/‬ﺷرﺟﻲ‪Anal /‬‬

‫‪13‬‬

‫שלב אנאלי ‪ /‬اﻟﻣرﺣﻠﺔ اﻟﺷرﺟﯾﺔ ‪Anal Stage /‬‬

‫‪13‬‬

‫אנמנזה ‪ /‬ﺳواﺑق اﻟﻣرﯾض ‪Anamnesis /‬‬

‫‪13‬‬

‫כעס ‪ /‬ﻏﺿب ‪Anger /‬‬

‫‪13‬‬

‫اﻟﺷَﮭﯾّﺔ ‪Anorexia /‬‬ ‫אנורקסיה‪ /‬ﻓِﻘْدَ ان ِ‬

‫‪14‬‬

‫‪Anti-Social Personality‬‬ ‫אישיות אנטי חברתית‪ /‬اﻟﺷﺧﺻﯾﺔ اﻟﻣﺿﺎدة ﻟﻠﻣﺟﺗﻣﻊ‬

‫‪14‬‬

‫חרדה ‪ /‬اﻟﻘﻠق‪Anxiety /‬‬

‫‪14‬‬

‫הפרעות חרדה ‪ /‬اﺿطراﺑﺎت اﻟﻘﻠق‪Anxiety Disorders /‬‬

‫‪14‬‬

‫ﻻ ﻣﺑﺎﻻة ‪ /‬אפתיה ‪Apathy /‬‬

‫‪14‬‬

‫אפאזיה ‪ /‬اﻷﻓﺎزﯾﺎ أو اﻟﺑﻛﺎﻣﺔ ‪Aphasia /‬‬

‫‪14‬‬

‫ועדת ערר ‪ /‬ﻟﺟﻧﺔ اﻹﺳﺗﺋﻧﺎف ‪Appeals Committee /‬‬

‫‪15‬‬

‫הפרעת הבעה ‪ /‬اﺿطراب اﻟﻧطق ‪Articulation Disorder /‬‬

‫‪15‬‬

‫הערכה‪ /‬اﻟﺗﻘدﯾر‪Assessment /‬‬

‫‪15‬‬

‫אסימילציה ‪ /‬ﺗَ ﻣْﺛﯾل ‪Assimilation /‬‬

‫‪15‬‬

‫אסטרופוביה ‪ /‬رھﺎب اﻟﻌواﺻف اﻟرﻋدﯾﺔ ‪Astrophobia /‬‬ ‫‪108‬‬

‫‪15‬‬

‫אטרופיה ‪ /‬ﺿﻣور ‪Atrophy /‬‬

‫‪15‬‬

‫קשב ‪ /‬اﻻﻧﺗﺑﺎه ‪Attention /‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD‬‬ ‫إﺿطراب ﻧﻘص اﻹﺻﻐﺎء واﻟﺗرﻛﯾز واﻟﺣرﻛﺔ اﻟزاﺋدة‬ ‫הפרעת קשב וריכוז עם תנועתיות יתר‬

‫‪16‬‬

‫‪Attention Deficit Disorder‬‬ ‫إﺿطراب ﻧﻘص اﻹﻧﺗﺑﺎه دون اﻟﺣرﻛﺔ اﻟزاﺋدة‬ ‫הפרעות קשב וריכוז ללא תנועתיות יתר‬

‫‪16‬‬

‫תפיסה שמיעתית ‪ /‬اﻹدراك اﻟﺳﻣﻌﻲ ‪Auditory Perception /‬‬

‫‪16‬‬

‫אוטיזם ‪ /‬اﻷوﺗﯾزم أو اﻟﺗوﺣد ‪Autism /‬‬

‫‪17‬‬

‫‪Autonomic Nervous System‬‬ ‫מערכת העצבים האוטונומית ‪ /‬اﻟﺟﮭﺎز اﻟﻌﺻﺑﻲ اﻟذاﺗﻲ‬

‫‪17‬‬

‫ממוצע ‪ /‬ﻣﻌدل ‪Average /‬‬

‫‪18‬‬

‫רפלקס בבינסקי ‪ /‬إﻧﻌﻛﺎس ﺑﺎﺑﻧﺳﻛﻲ ‪Babinski’s Reflex /‬‬

‫‪18‬‬

‫פאראפסיכולוגיה ‪ /‬ﺑﺎرا ﺳﯾﻛوﻟوﺟﻲ‪Bara Psychology /‬‬

‫‪18‬‬

‫התנהגות ‪ /‬اﻟﺳﻠوك‪Behavior /‬‬

‫‪18‬‬

‫עיצוב התנהגות ‪ /‬ﺗﻌدﯾل اﻟﺳﻠوك ‪Behavior Modification /‬‬

‫‪18‬‬

‫הפרעת התנהגות ‪ /‬اﻻﺿطراب اﻟﺳﻠوﻛﻲ ‪Behavioral Disorders /‬‬

‫‪19‬‬

‫טיפול התנהגותי ‪ /‬اﻟﻌﻼج اﻟﺳﻠوﻛﻲ ‪Behavior Therapy /‬‬

‫‪19‬‬

‫ביהביוריזם ‪ /‬اﻟﺳﻠوﻛﯾﺔ ‪Behaviorism /‬‬

‫‪19‬‬

‫ביבליותרפיה ‪ /‬اﻟﻌﻼج ﺑﺎﻷدب ‪Bibliotherapy /‬‬

‫‪19‬‬

‫הגורמים הביולוגים ‪ /‬اﻟﻌواﻣل اﻟﺑﯾوﻟوﺟﯾﺔ ‪Biological Factors /‬‬

‫‪109‬‬

‫‪19‬‬

‫דו‪-‬ערכי ‪ /‬ﺛﻧﺎﺋﻲ اﻟﻘﯾﻣﺔ ‪Bivalent /‬‬

‫‪20‬‬

‫מוח ‪ /‬اﻟدﻣﺎغ ‪Brain /‬‬

‫‪20‬‬

‫‪Brain Functions-Localization‬‬ ‫תפקידי המוח ‪ /‬وظﺎﺋف اﻟدﻣﺎغ‬

‫‪20‬‬

‫גזע המוח ‪ /‬ﺟذع اﻟدﻣﺎغ ‪Brainstem /‬‬

‫‪20‬‬

‫סיעור מוחות ‪ /‬اﻟﻌﺻف اﻟذھﻧﻲ‪Brainstorming /‬‬

‫‪21‬‬

‫אפאזיה מוטורית ‪ /‬ﺣﺑﺳﺔ ﺑروﻛﺎ ‪Broca's Aphasia /‬‬

‫‪21‬‬

‫בולימיה ‪ /‬ﻧﮭﺎم ‪Bulimia /‬‬

‫‪22‬‬

‫קטטוניה ‪/‬ﺟﻣود ﻋﺿﻠﻲ ‪Catatonia /‬‬

‫‪22‬‬

‫המוח הקטן ‪ /‬اﻟﻣﺧﯾﺦ ‪Cerebellum /‬‬

‫‪22‬‬

‫שיתוק מוחין ‪ /‬اﻟﺷﻠل اﻟدﻣﺎﻏﻲ ‪Cerebral Palsy /‬‬

‫‪22‬‬

‫כמותרפיה ‪/‬ﻋﻼج ﻛﯾﻣﯾﺎﺋﻲ ‪Chemotherapy /‬‬

‫‪22‬‬

‫דיכאון הילדות ‪ /‬إﻛﺗﺋﺎب ﻓﺗرة اﻟطﻔوﻟﺔ ‪Childhood Depression /‬‬

‫‪23‬‬

‫סייעת כיתתית ‪/‬اﻟﻣﺳﺎﻋِ دَة ُ اﻟﺻﻔﯾﺔ ‪Classroom Assistant /‬‬

‫‪23‬‬

‫שפה שסועה ‪ /‬اﻟﺷﻔﺔ اﻟﻣﺷﻘوﻗﺔ ‪Cleft Lip /‬‬

‫‪23‬‬

‫חיך שסוע ‪ /‬اﻟﺷق اﻟﺣﻠﻘﻲ ‪Cleft Palate /‬‬

‫‪23‬‬

‫פסיכולוגיה קלינית ‪/‬ﻋﻠم اﻟﻧﻔس اﻟﻛﻠﯾﻧﯾﻛﻲ ‪Clinical Psychology /‬‬

‫‪23‬‬

‫התפתחות קוגניטיבית‪ /‬ﻧﻣو ﻣﻌرﻓﻲ‪Cognitive Development /‬‬

‫‪23‬‬

‫קשיי תפיסה ‪ /‬ﺻﻌوﺑﺎت اﻹدراك ‪Cognitive Difficulties /‬‬

‫‪24‬‬

‫עיוורון צבעים ‪ /‬ﻋﻣﻰ اﻷﻟوان ‪Color Blindness /‬‬

‫‪110‬‬

‫‪24‬‬

‫קומא ‪ /‬ﻏﯾﺑوﺑﺔ ‪Coma /‬‬

‫‪24‬‬

‫תקשורת ‪ /‬اﻟﺗواﺻل ‪Communication /‬‬

‫‪24‬‬

‫קומפנסציה ‪ /‬اﻟﺗﻌوﯾض ‪Compensation /‬‬

‫‪24‬‬

‫פרא‪-‬ריפואי ‪ /‬ﺧدﻣﺎت اﻟطب اﻟﻣﻛﻣل ‪Complementary Medicine /‬‬

‫‪25‬‬

‫תסביך ‪ /‬ﻋﻘدة ‪Complex /‬‬

‫‪25‬‬

‫כפיה ‪ /‬إﻛراه ‪Compulsion /‬‬

‫‪25‬‬

‫המשגה ‪ /‬ﺻﯾﺎﻏﺔ اﻟﻣﻔﺎھﯾم ‪Conceptualization /‬‬

‫‪25‬‬

‫חשיבה קונקרטית ‪ /‬اﻟﺗﻔﻛﯾر اﻟﻣﺎدي‪Concrete Thinking /‬‬

‫‪25‬‬

‫אפאזיית הולכה ‪ /‬ﺣﺑﺳﺔ اﻟﺗوﺻﯾل‪Conduction Aphasia /‬‬

‫‪25‬‬

‫המרה ‪ /‬اﻟﺗﺣوﯾل أو اﻹزاﺣﺔ ‪Conversion /‬‬

‫‪26‬‬

‫קוארדינציה ‪ /‬اﻟﺗﺂزر اﻟﺣرﻛﻲ ‪Coordination /‬‬

‫‪26‬‬

‫חשיבה יצירתית ‪ /‬اﻟﺗﻔﻛﯾر اﻹﺑداﻋﻲ ‪Creative Thinking /‬‬

‫‪26‬‬

‫יצירתיות ‪ /‬اﻹﺑداع ‪Creativity /‬‬

‫‪26‬‬

‫קרטיניזם ‪ /‬اﻟﻘﻣﺎءة ‪Cretinism /‬‬

‫‪26‬‬

‫‪Central Nervous System‬‬ ‫מערכת העצבים המרכזית ‪ /‬اﻟﺟﮭﺎز اﻟﻌﺻﺑﻲ اﻟﻣرﻛزي‬

‫‪27‬‬

‫أﺣﻼم اﻟﯾﻘظﺔ ‪ /‬חלום בהקיץ ‪Day-Dream /‬‬

‫‪27‬‬

‫חירש ‪ /‬اﻷﺻم ‪Deaf /‬‬

‫‪27‬‬

‫חירש‪ -‬אילם ‪ /‬اﻷﺻم اﻷﺑﻛم ‪Deaf-Mute /‬‬

‫‪111‬‬

‫‪27‬‬

‫דדוקציה )היסק( ‪ /‬اﻻﺳﺗدﻻل ‪Deduction /‬‬

‫‪27‬‬

‫מנגנוני הגנה ‪ /‬ﺣﯾل دﻓﺎﻋﯾﺔ ‪Defense Mechanisms /‬‬

‫‪27‬‬

‫דחיית סיפוקים ‪ /‬ﺗﺄﺟﯾل رﻏﺑﺎت ‪Delay Gratification /‬‬

‫‪28‬‬

‫הזיות ‪ /‬أوھﺎم ‪Delusions /‬‬

‫‪28‬‬

‫דמנציה ‪ /‬اﻟﺧرف ‪Dementia /‬‬

‫‪28‬‬

‫תלות ‪ /‬إﺗﻛﺎﻟﯾﺔ ‪Dependence /‬‬

‫‪28‬‬

‫דפרסונליזציה ‪ /‬ﺗﺑدد اﻟﺷﺧﺻﯾﺔ ‪Depersonalization /‬‬

‫‪28‬‬

‫דיכאון ‪ /‬اﻛﺗﺋﺎب ‪Depression /‬‬

‫‪28‬‬

‫דסנסיטיזציה ‪ /‬ﺗدرُج ‪Desensitization /‬‬

‫‪29‬‬

‫דטרמיניזם ‪ /‬اﻟﺣﺗﻣﯾﺔ ‪Determinism /‬‬

‫‪29‬‬

‫עיכוב התפתחותי ‪ /‬اﻟﻌوق اﻟﻧﻣﺎﺋﻲ ‪Developmental Delay /‬‬

‫‪29‬‬

‫‪Developmental Psychology‬‬ ‫פסיכולוגיה התפתחותית ‪ /‬ﻋﻠم اﻟﻧﻔس اﻟﻧﻣو‬

‫‪29‬‬

‫אבחנה ‪ /‬ﺗﺷﺧﯾص ‪Diagnosis /‬‬

‫‪29‬‬

‫אבחנה מבדלתא ‪ /‬اﻟﺗﺷﺧﯾص اﻟﻔﺎرق ‪Differential Diagnosis /‬‬

‫‪29‬‬

‫הילד הנכה ‪ /‬اﻟطﻔل اﻟﻣﻌﺎق ‪Disabled Child /‬‬

‫‪30‬‬

‫הפרעה ‪ /‬اﻻﺿطراب ‪Disorder /‬‬

‫‪30‬‬

‫דיסוציאציה ‪ /‬ﺗﻔﻛك ‪Dissociation /‬‬

‫‪30‬‬

‫הבחנה ‪ /‬ﺗﻣﯾﯾز‪Distinction /‬‬

‫‪112‬‬

‫‪30‬‬

‫עוות תפיסה‪ /‬إدراك ﻣﺷوه ‪Distorted Perception/‬‬

‫‪30‬‬

‫הסחת דעת ‪ /‬ﺗﺷﺗت اﻻﻧﺗﺑﺎه ‪Distraction /‬‬

‫‪30‬‬

‫מניע ‪ /‬ﺣﺎﻓز‪Drive /‬‬

‫‪30‬‬

‫סמים ‪ /‬ﻣﺧدرات ‪Drugs /‬‬

‫‪31‬‬

‫קהות ‪ /‬ﺑﻼدة ‪Dullness /‬‬

‫‪31‬‬

‫דינמי ‪ /‬دﯾﻧﺎﻣﻲ ‪Dynamic /‬‬

‫‪31‬‬

‫התנהגות דינמית‪ /‬دﯾﻧﺎﻣﯾﺎت اﻟﺳﻠوك ‪Dynamics Behaviour /‬‬

‫‪31‬‬

‫דינמיות ‪ /‬دﯾﻧﺎﻣﯾﻛﯾﺔ ‪Dynamisme /‬‬

‫‪31‬‬

‫דיסארטריה ‪ /‬ﻋﺳر اﻟﺗﻠﻔظ ‪Dysarthria /‬‬

‫‪31‬‬

‫דיסקלקוליה ‪ /‬اﻟﻌﺳر اﻟﺣﺳﺎﺑﻲ ‪Dyscalculia /‬‬

‫‪31‬‬

‫דיסגראפיה ‪ /‬اﻟﻌﺳر اﻟﻛﺗﺎﺑﻲ ‪Dysgraphia /‬‬

‫‪32‬‬

‫קושי באיות ‪ /‬ﺻﻌوﺑﺔ اﻟﺗﮭﺟﺋﺔ ‪Dysorthography /‬‬

‫‪32‬‬

‫דיספרקסיה ‪ /‬ﺧﻠل اﻷداء اﻟﻛﻼﻣﻲ ‪Dyspraxia /‬‬

‫‪33‬‬

‫אקולליה ‪ /‬ﻟﻔظ ﺻدوي ‪Echolalia /‬‬

‫‪33‬‬

‫‪Educational Psychology‬‬ ‫פסיכולוגיה חינוכית ‪ /‬ﻋﻠم اﻟﻧﻔس اﻟﺗرﺑوي‬

‫‪33‬‬

‫אפקט ‪ /‬أﺛر ‪Effect /‬‬

‫‪33‬‬

‫אני ‪ -‬אגו ‪ /‬اﻷﻧﺎ ‪Ego /‬‬

‫‪113‬‬

‫‪33‬‬

‫אגוסינטריזם ‪ /‬اﻟﺗﻣرﻛز ﺣول اﻟذات ‪Egocentrism /‬‬

‫‪34‬‬

‫אילמות מתוך בחירה ‪ /‬اﻟﺳﻛوت اﻹﺧﺗﯾﺎري ‪Elective Mutism /‬‬

‫‪34‬‬

‫רגש אמוציה ‪ /‬اﻻﻧﻔﻌﺎل ‪Emotion /‬‬

‫‪34‬‬

‫הפרעה רגשית ‪ /‬اﻹﺿطراب اﻹﻧﻔﻌﺎﻟﻲ ‪Emotional Disorder /‬‬

‫‪34‬‬

‫אמפתיה ‪ /‬إﻋﺗطﺎف ‪Empathy /‬‬

‫‪34‬‬

‫אמפירי ‪ /‬ﺗﺟرﯾﺑﻲ ‪Empirical /‬‬

‫‪34‬‬

‫אמפיריציזם ‪ /‬اﻟﺗﺟرﯾﺑﯾﺔ ‪Empiricism /‬‬

‫‪35‬‬

‫אנדוגני ‪ /‬ﺑﺎطﻧﻲ اﻟﻧﻣو ‪Endogenous /‬‬

‫‪35‬‬

‫שעה פרטנית ‪ /‬ﺳﺎﻋﺔ ﻣﺳﺎﻋدة ﻓردﯾﺔ ‪Enrichment Hour /‬‬

‫‪35‬‬

‫שעות תגבור ‪ /‬ﺳﺎﻋﺎت ﻣﺳﺎﻋدة ﺻﻔﯾﺔ ‪Enrichment Hours /‬‬

‫‪35‬‬

‫הרטבת לילה ‪ /‬اﻟﺗﺑول اﻟﻼإرادي ‪Enuresis /‬‬

‫‪35‬‬

‫אנורזיס ‪ /‬ﺳﻠس اﻟﺑول ‪Enuresis /‬‬

‫‪35‬‬

‫‪Environmental Factors‬‬ ‫הגורמים הסביבתיים ‪ /‬اﻟﻌواﻣل اﻟﺑﯾﺋﯾﺔ‬

‫‪35‬‬

‫אפילפסיה ‪ /‬اﻟﺻرع ‪Epilepsy /‬‬

‫‪36‬‬

‫סייעת צמודה ‪ /‬اﻟﻣﺳﺎﻋِ دَة ُ اﻟﻣراﻓﻘﺔ ‪Escort Assistant /‬‬

‫‪36‬‬

‫הערכה‪ /‬اﻟﺗﻘﯾﯾم ‪Evaluation /‬‬

‫‪36‬‬

‫הילד החריג ‪ /‬طﻔل ﻏﯾر ﻋﺎدي ‪Exceptional Child /‬‬

‫‪114‬‬

‫‪36‬‬

‫אקסהיביציוניזם ַ)ראַותָ נוּת( ‪ /‬إﺳﺗﻌراء ‪Exhibitionism /‬‬

‫‪36‬‬

‫אקסוגני ‪ /‬ﺧﺎرﺟﻲ اﻟﻧﺷﺄة ‪Exogenous /‬‬

‫‪37‬‬

‫הכחדה ‪ /‬إطﻔﺎء ‪Extinction /‬‬

‫‪37‬‬

‫אקסטרוברסיה ‪ /‬اﻧﺑﺳﺎطﻲ‪Extraversion /‬‬

‫‪37‬‬

‫‪Eye-Hand Coordination‬‬ ‫תיאום עין – יד ‪ /‬ﻣﻼﺋﻣﺔ اﻟﻌﯾن ‪ -‬ﯾد‬

‫‪38‬‬

‫בדוי ‪ /‬زاﺋف ‪False /‬‬

‫‪38‬‬

‫פנטזיה ‪ /‬ﺧﯾﺎل ﺟﺎﻣﺢ ‪Fantasy /‬‬

‫‪38‬‬

‫פחד ‪ /‬اﻟﺧوف ‪Fear /‬‬

‫‪38‬‬

‫תחושה ‪ /‬إﺣﺳﺎس ‪Feeling /‬‬

‫‪38‬‬

‫סף התחושה ‪ /‬ﻋﺗﺑﺔ اﻟﺷﻌور‪Feeling Threshold /‬‬

‫‪38‬‬

‫דמות ‪ /‬ﺷﺧﺻﯾﺔ ‪Figure /‬‬

‫‪38‬‬

‫מוטוריקה עדינה ‪ /‬اﻟﺣرﻛﺎت اﻟدﻗﯾﻘﺔ ‪Fine Motor Skills /‬‬

‫‪39‬‬

‫קיבעון ‪ /‬اﻟﺗﺛﺑﯾت ‪Fixation /‬‬

‫‪39‬‬

‫גמישות ‪ /‬اﻟﻣروﻧﺔ ‪Flexibility /‬‬

‫‪39‬‬

‫שכיחה ‪ /‬اﻟﻧﺳﯾﺎن‪Forgetfulness /‬‬

‫‪39‬‬

‫אסוציאציה חופשית ‪ /‬ﺗداﻋﻲ اﻷﻓﻛﺎر‪Free Association /‬‬

‫‪115‬‬

‫‪39‬‬

‫הַ קפָּ אָה ‪ /‬ﺗﺟﻣد ‪Freeze /‬‬

‫‪39‬‬

‫האונה הקדמית ‪ /‬اﻟﻔص اﻟﺟﺑﮭﻲ ‪Frontal Lobe/‬‬

‫‪40‬‬

‫תיסכול ‪ /‬اﻹﺣﺑﺎط ‪Frustration /‬‬

‫‪40‬‬

‫סף תסכול ‪ /‬ﻋﺗﺑﺔ اﻹﺣﺑﺎط ‪Frustration Threshold /‬‬

‫‪40‬‬

‫פונקציונליזם ‪ /‬وظﺎﺋﻔﯾﺔ ‪Functionalism /‬‬

‫‪41‬‬

‫משחק ‪ /‬ﻟﻌﺑﺔ ‪Game /‬‬

‫‪41‬‬

‫הוֹמוֹסֶ ְקסוּאָל ‪ /‬ﻣﺛﻠﻲ اﻟﺟﻧس ‪Gay /‬‬

‫‪41‬‬

‫מין ‪/‬ﺟﻧس ‪Gender /‬‬

‫‪41‬‬

‫‪Gender Identity Disorder‬‬ ‫הפרעת זהות מינית ‪ /‬اﺿطراب اﻟﮭوﯾﺔ اﻟﺟﻧﺳﯾﺔ‬

‫‪41‬‬

‫הכללה ‪ /‬ﺗﻌﻣﯾم ‪Generalization /‬‬

‫‪41‬‬

‫גאון ‪ /‬ﻋﺑﻘري ‪Genius /‬‬

‫‪41‬‬

‫גֶּנו ִֹטיפּ ‪ /‬اﻟﻧﻣط اﻟﺟﯾﻧﻲ ‪Genotype /‬‬

‫‪41‬‬

‫גּ ְֶשׁטַ לְ ט ‪ /‬ﺟﺷطﺎﻟت ‪Gestalt /‬‬

‫‪42‬‬

‫ג’סטות ‪ /‬اﻹﯾﻣﺎءات ‪Gestures /‬‬

‫‪42‬‬

‫מתנה ‪ /‬ھدﯾﺔ ‪Gift /‬‬

‫‪42‬‬

‫מחונן ‪ /‬اﻟﻣوھوب ‪Gifted /‬‬

‫‪42‬‬

‫גלוֹבָּ לִ י ‪ /‬ﺷﺎﻣل ‪Global /‬‬

‫‪42‬‬

‫גרפוֹלוֹגִ יָה ‪ /‬ﻋﻠم اﻟﺧطوط ‪Graphology /‬‬ ‫ָ‬ ‫‪116‬‬

‫‪42‬‬

‫גרפופוביה ‪ /‬رھﺎب اﻟﻛﺗﺎﺑﺔ ‪Graphophobia /‬‬

‫‪43‬‬

‫מוטוריקה גסה ‪ /‬اﻟﺣرﻛﺎت اﻟﻐﻠﯾظﺔ ‪Gross Motor Skills /‬‬

‫‪43‬‬

‫ְקבוּצָ ה ‪ /‬ﻣﺟﻣوﻋﺔ ‪Group /‬‬

‫‪43‬‬

‫דינמיקה קבוצתית‪ /‬دﯾﻧﺎﻣﯾﺎت اﻟﺟﻣﺎﻋﺔ ‪Group Dynamics /‬‬

‫‪43‬‬

‫תרפיה קבוצתית ‪ /‬ﻋﻼج ﺟﻣﺎﻋﻲ‪Group Therapy /‬‬

‫‪43‬‬

‫ְצ ִמיחָ ה ‪ /‬ﻧﻣو ‪Growth /‬‬

‫‪44‬‬

‫הרגל ‪ /‬ﻋﺎدة ‪Habit /‬‬

‫‪44‬‬

‫הֲ זָ יָה ‪ /‬ھﻠوﺳﺔ ‪Hallucination /‬‬

‫‪44‬‬

‫נכות ‪ /‬اﻹﻋﺎﻗﺔ ‪Handicap /‬‬

‫‪44‬‬

‫לקות שמיעה ‪ /‬اﻹﻋﺎﻗﺔ اﻟﺳﻣﻌﯾﺔ ‪Hearing Impairment /‬‬

‫‪45‬‬

‫הטרוסכסואליות ‪َ /‬ﻣﯾْل ﻟﻠﺟﻧس اﻟﻣﻘﺎﺑل ‪Heterosexual /‬‬

‫‪45‬‬

‫הומוסקסואליות ‪ /‬اﻟﻣﺛﻠﯾﺔ اﻟﺟﻧﺳﯾﺔ ‪Homosexuality /‬‬

‫‪45‬‬

‫הידרוצפלוס ‪ /‬اﻻﺳﺗﺳﻘﺎء اﻟدﻣﺎﻏﻲ ‪Hydrocephalus /‬‬

‫‪45‬‬

‫רוחק ראייה‪ /‬ﺣﺎﻟﺔ طول اﻟﻧظر ‪Hyperopia /‬‬

‫‪45‬‬

‫רגישות יתר למגע ‪ /‬ﻓرط اﻟﺣﺳﺎﺳﯾﺔ ﻟﻠﻣس ‪Hypersensitivity /‬‬

‫‪46‬‬

‫היפנוזה ‪ /‬ﺗﻧوﯾم ﻣﻐﻧﺎطﯾﺳﻲ ‪Hypnosis /‬‬

‫‪46‬‬

‫תת רגישות למגע ‪ /‬ﻧﻘص اﻟﺣﺳﺎﺳﯾﺔ ﻟﻠﻣس‪Hyposensitivity /‬‬

‫‪117‬‬

‫‪46‬‬

‫היפותלמוס ‪ /‬اﻟﮭﯾﺑوﺛﺎﻻﻣس ‪Hypothalamus /‬‬

‫‪46‬‬

‫כבד שמיעה ‪ /‬ﺿﻌﯾف اﻟﺳﻣﻊ‪Hard Of Hearing /‬‬

‫‪46‬‬

‫ִהיסטֵ ִריָה ‪ /‬ھﺳﺗﯾرﯾﺎ ‪Hysteria /‬‬

‫‪47‬‬

‫רעיון ‪ /‬ﻓﻛرة ‪Idea /‬‬

‫‪47‬‬

‫אידיאליזם ‪ /‬اﻟﻣﺛﺎﻟﯾﺔ ‪Idealism /‬‬

‫‪47‬‬

‫אידנטיפיקציה ‪ /‬اﻟﺗﻘﻣص ‪Identification /‬‬

‫‪47‬‬

‫אילוזיה ‪ /‬وھم‪Illusion /‬‬

‫‪47‬‬

‫דמיון ‪ /‬ﺧﯾﺎل ‪Imagination /‬‬

‫‪47‬‬

‫אימבצילי ‪ /‬أﺑﻠﮫ ‪Imbecile /‬‬

‫‪48‬‬

‫חיקוי ‪ /‬ﺗﻘﻠﯾد ‪Imitation /‬‬

‫‪48‬‬

‫אימפולס‪ /‬دَﻓْﻌﺔ‪ ،‬ﻧﺑﺿﺔ ‪Impulse /‬‬

‫‪48‬‬

‫אימפולסיביות ‪ /‬اﻹﻧدﻓﺎﻋﯾﺔ ‪Impulsive /‬‬

‫‪48‬‬

‫ילדים בסיכון ‪ /‬اﻷطﻔﺎل اﻟﻣﻌرﺿون ﻟﻠﺧطر‪In - Risk Children /‬‬

‫‪48‬‬

‫עצמאות ‪ /‬اﻹﺳﺗﻘﻼﻟﯾﺔ ‪Independence /‬‬

‫‪49‬‬

‫פערים אנדווידואלים ‪ /‬اﻟﻔروق اﻟﻔردﯾﺔ‪Individual Differences /‬‬

‫‪49‬‬

‫אינדיבידואציה ‪ /‬ﺗﻔرد ‪Individuation /‬‬

‫‪49‬‬

‫אינדוקציה ‪ /‬اﻹﺳﺗﻘراء ‪Induction /‬‬

‫‪49‬‬

‫אינפנטילים ‪ /‬اﻟطﻔوﻟﯾﺔ ‪Infantilism /‬‬

‫‪118‬‬

‫‪49‬‬

‫תובנה ‪ /‬اﻻﺳﺗﺑﺻﺎر‪Insight /‬‬

‫‪49‬‬

‫השראה ‪ /‬إﻟﮭﺎم ‪Inspiration /‬‬

‫‪49‬‬

‫אינסטינקט ‪ /‬ﻏرﯾزة ‪Instinct /‬‬

‫‪50‬‬

‫למידה אינסטרומנטלית ‪ /‬ﺗﻌﻠم أدواﺗﻲ ‪Instrumental Learning /‬‬

‫‪50‬‬

‫אינטגרציה ‪ /‬اﻟﺗﻛﺎﻣل‪integration /‬‬

‫‪50‬‬

‫ועדת שילוב ‪ /‬ﻟﺟﻧﺔ اﻟدﻣﺞ ‪Integration Committee /‬‬

‫‪50‬‬

‫אינטלקט ‪ /‬ﻋﻘل ‪Intellect /‬‬

‫‪50‬‬

‫אינטליגנציה )מנת משכל( ‪ /‬اﻟذﻛﺎء ‪Intelligence /‬‬

‫‪51‬‬

‫הפנמה ‪ /‬اﺳْ ﺗِﺑْطﺎن ‪Internalization /‬‬

‫‪51‬‬

‫בין‪-‬אישי ‪ /‬ﺑﯾن ﺷﺧﺻﻲ ‪Interpersonal /‬‬

‫‪51‬‬

‫אינטרויקציה ‪ /‬اﻹﺳﺗدﻣﺎج ‪Introjection /‬‬

‫‪51‬‬

‫אינטרוספקציה ‪ /‬اﺳﺗﺑطﺎن ‪Introspection /‬‬

‫‪51‬‬

‫מופנמות ‪ /‬اﻹﻧطواء ‪Introversion /‬‬

‫‪51‬‬

‫מופנם ‪ /‬اﻧطواﺋﻲ ‪Introvert /‬‬

‫‪52‬‬

‫עבודה‪ /‬وظﯾﻔﺔ ‪Job /‬‬

‫‪52‬‬

‫ִשׂ ְמחָ ה ‪ /‬ﻓرح ‪Joy /‬‬

‫‪52‬‬

‫פְּ סַ ק ִדין ‪ /‬ﺣﻛم ‪Judgement /‬‬

‫‪52‬‬

‫צֶ ֶדק ‪ /‬ﻋداﻟﺔ ‪Justice /‬‬

‫‪53‬‬

‫קינסתזיה ‪ /‬إﺣﺳﺎس ﺑﺎﻟﺣَ رَ ﻛﺔ ‪Kinesthesia /‬‬

‫‪53‬‬

‫הזיות קינסטטית‪ /‬ھَﻠوﺳﺔ ﺣَ رَ ﻛِﯾﺔ ‪Kinesthetic Hallucination /‬‬

‫‪119‬‬

‫‪53‬‬

‫ִקינ ִֶטי ‪ /‬ﺣَ رَ ﻛِﻲ ‪Kinetic /‬‬

‫‪53‬‬

‫اﻟﺳَرﻗﺔ ‪Kleptolangia /‬‬ ‫תאוות הגניבה ‪ /‬ﺷَ ﮭ َْوة ِ‬

‫‪53‬‬

‫פוביית הגניבה ‪ُ /‬ر َھﺎب اﻟﺳَ ِرﻗﺔ ‪Kleptophobia /‬‬

‫‪53‬‬

‫ידע ‪ /‬اﻟﻣﻌرﻓﺔ ‪Knowledge /‬‬

‫‪53‬‬

‫קיפוזיס ‪ /‬أﺣْ دَب ‪Kyphotic /‬‬

‫‪53‬‬

‫اﻟﺳَرﻗَﺔ‪Kleptomania /‬‬ ‫ِ‬ ‫ְקלֶפְּ טוֹמַ נְ יָה ‪ /‬ﺟُﻧُون‬

‫‪54‬‬

‫שפה ‪ /‬اﻟﻠﻐﺔ ‪Language /‬‬

‫‪54‬‬

‫עיכוב שפתי‪ /‬اﻟﺗﺄﺧر ﻓﻲ اﻟﻛﻼم ‪Language Delay /‬‬

‫‪54‬‬

‫מנהיגות‪ /‬ﻗﯾﺎدة ‪leadership /‬‬

‫‪54‬‬

‫למידה ‪ /‬ﺗﻌﻠم‪Learning /‬‬

‫‪54‬‬

‫לקות למידה ‪ /‬اﻟﻌﺳر اﻟﺗﻌﻠﻣﻲ ‪Learning Disability /‬‬

‫‪55‬‬

‫אסטרטגיות למידה ‪ /‬إﺳﺗراﺗﯾﺟﯾﺎت اﻟﺗﻌﻠم ‪Learning Strategies /‬‬

‫‪55‬‬

‫לסביות ‪ /‬ﺳﺣﺎق ‪Lesbianism /‬‬

‫‪55‬‬

‫לבידו‪ /‬ﺷَ ﮭ َْوة‪ ،‬طﺎﻗَﺔ ﺟِﻧْﺳِ ﯾﺔ ‪Libido /‬‬

‫‪55‬‬

‫אוריינות ‪ /‬اﻟﺗﻧور اﻟﻠﻐوي‪Literacy /‬‬

‫‪55‬‬

‫חשיבה היגיונית ‪ /‬اﻟﺗﻔﻛﯾر اﻟﻣﻧطﻘﻲ‪Logical Thinking /‬‬

‫‪56‬‬

‫מקרוצפלי ‪ /‬ﻛﺑر اﻟﺟﻣﺟﻣﺔ‪Macrocephaly /‬‬

‫‪56‬‬

‫מַ ניָה ‪ /‬ھوس ‪Mania /‬‬

‫‪56‬‬

‫מָ זוֹכִ יזם‪ /‬ﻣﺎﺳوﺷﯾﺔ ‪Masochism /‬‬

‫‪56‬‬

‫בשלות‪ /‬ﻧﺿﺞ ‪Maturity/‬‬

‫‪120‬‬

‫‪56‬‬

‫משמעותי‪ /‬ذو ﻣﻌﻧﻰ ‪Meaningful /‬‬

‫‪56‬‬

‫למידה משמעותית‪ /‬ﺗﻌﻠم ذو ﻣﻌﻧﻰ‪Meaningful Learning /‬‬

‫‪57‬‬

‫מכניזם ‪ /‬ﺗِﻛْ ﻧِﯾك ‪Mechanics /‬‬

‫‪57‬‬

‫סייעת רפואית ‪ /‬اﻟﻣﺳﺎﻋِ دَة ُ اﻟطﺑﯾﺔ‪Medical Assistant /‬‬

‫‪57‬‬

‫מלנכוליה ‪ /‬اﻟﻣﺎﻟﻧﺧوﻟﯾﺎ اﻟﺳوداء ‪Melancholia /‬‬

‫‪57‬‬

‫זיכרון ‪ /‬اﻟذاﻛرة ‪Memory /‬‬

‫‪57‬‬

‫הפרעות זיכרון ‪ /‬إﺿطراﺑﺎت ﻓﻲ اﻟذاﻛرة ‪Memory Disorders /‬‬

‫‪58‬‬

‫יכולת קוגניטיבית ‪ /‬اﻟﻘدرة اﻟﻌﻘﻠﯾﺔ‪Mental Ability /‬‬

‫‪58‬‬

‫גיל שכלי‪ /‬اﻟﻌﻣر اﻟﻌﻘﻠﻲ‪Mental Age /‬‬

‫‪58‬‬

‫דכדוך נפשי ‪ /‬ﻛﺂﺑﺔ ﻧﻔﺳﯾﺔ ‪Mental Depression /‬‬

‫‪58‬‬

‫בריאות נפש ‪ /‬اﻟﺻﺣﺔ اﻟﻧﻔﺳﯾﺔ ‪Mental Health /‬‬

‫‪58‬‬

‫מוגבלות שכלית התפתחותית‪ /‬اﻟﺗﺧﻠف اﻟﻌﻘﻠﻲ‪Mental Retardation /‬‬

‫‪59‬‬

‫מיקרוצפליה ‪ /‬ﺻﻐر ﺣﺟم اﻟﺟﻣﺟﻣﺔ ‪Microcephaly /‬‬

‫‪59‬‬

‫יגרנָה‪ /‬ﺻداع ﻧﺻﻔﻲ‪Migraine /‬‬ ‫ִמ ֶ‬

‫‪59‬‬

‫תודעה ‪ /‬وﻋﻲ ‪Mind /‬‬

‫‪59‬‬

‫מונגוליזם ‪ /‬اﻟﻣﻧﻐوﻟﯾﺔ ‪Mongolism/‬‬

‫‪59‬‬

‫מונומניה ‪ /‬ھوس آﺣﺎدي ‪Monomania /‬‬

‫‪59‬‬

‫מצב‪-‬רוח ‪ /‬ﻣزاج ‪Mood /‬‬

‫‪59‬‬

‫רפלקס מורו ‪ /‬إﻧﻌﻛﺎس ﻣورو‪Moro Reflex /‬‬

‫‪60‬‬

‫מוטיבציה ‪ /‬اﻟداﻓﻌﯾﺔ‪Motivation /‬‬

‫‪121‬‬

‫‪60‬‬

‫נכות מוטורית ‪ /‬اﻹﻋﺎﻗﺔ اﻟﺣرﻛﯾﺔ‪Motor Disability /‬‬

‫‪60‬‬

‫ועדה רב מקצועית ‪/‬ﻟﺟﻧﺔ ﻣﺗﻌددة اﻟﺗﺧﺻﺻﺎت ‪Multidisciplinary Committee /‬‬

‫‪60‬‬

‫טיפול במוסיקה ‪ /‬اﻟﻌﻼج ﺑﺎﻟﻣوﺳﯾﻘﻰ‪Music Therapy /‬‬

‫‪61‬‬

‫מוטציה ‪ /‬طﻔرة ‪Mutation /‬‬

‫‪61‬‬

‫מוטיזם‪ /‬ﺑﻛم ‪Mutism/‬‬

‫‪61‬‬

‫קוצר ראייה ‪ /‬ﺣﺎﻟﺔ ﻗﺻر اﻟﻧظر‪Myopia /‬‬

‫‪62‬‬

‫נרקיסיזם ‪ /‬ﻧرﺟﺳﯾﺔ ‪Narcissism /‬‬

‫‪62‬‬

‫נטורליזם ‪ /‬طﺑﯾﻌﯾﺔ ‪Naturalism /‬‬

‫‪62‬‬

‫נקרופיליה‪ /‬ﻣُﺟَ ﺎﻣَﻌَ ُﺔ اﻟﻣَﯾت ‪Necrophilia/‬‬

‫‪62‬‬

‫צרכים ‪ /‬ﺣﺎﺟﺎت‪Needs /‬‬

‫‪62‬‬

‫‪Nonverbal Communication‬‬ ‫תקשורת בלתי מילולית ‪ /‬اﻹﺗﺻﺎل اﻟﻐﯾر ﻟﻔظﻲ‬

‫‪63‬‬

‫חיזוק שלילי ‪ /‬اﻟﺗﻌزﯾز اﻟﺳﻠﺑﻲ‪Negative Reinforcement /‬‬

‫‪63‬‬

‫העברה שלילית ‪ /‬ﺗﺣوﯾل ﺳﺎﻟب‪Negative Transference /‬‬

‫‪63‬‬

‫נגטיביזם ‪ /‬ﺳﻠﺑﯾﺔ ‪Negativism /‬‬

‫‪63‬‬

‫מערכת העצבים ‪ /‬اﻟﺟﮭﺎز اﻟﻌﺻﺑﻲ ‪Nervous System /‬‬

‫‪63‬‬

‫נוירוזה ‪ /‬ﻋُﺻَ ﺎب ‪Neurosis /‬‬

‫‪64‬‬

‫נורמליות ‪ /‬اﻟﺣﺎﻟﺔ اﻟطﺑﯾﻌﯾﺔ ‪Normality /‬‬

‫‪64‬‬

‫ﺷَوق ‪Nostalgia /‬‬ ‫נוסטלגיה ‪ْ /‬‬

‫‪65‬‬

‫קביעות העצם ‪ /‬دﯾﻣوﻣﺔ اﻟﺷﻲء ‪Object Permanence /‬‬

‫‪65‬‬

‫התנגדות ‪ /‬إﻋْ ﺗِراض ‪Objection /‬‬

‫‪65‬‬

‫אובססיות ‪ /‬وﺳﺎوس ‪Obsessions /‬‬ ‫‪122‬‬

‫‪65‬‬

‫אובססיבי קומפולסיבי ‪/‬اﻟوﺳواس اﻟﻘﮭري‪Obsessive - Compulsive /‬‬

‫‪65‬‬

‫אישיות אובססיבית ‪ /‬اﻟﺷﺧﺻﯾﺔ اﻟوﺳواﺳﯾﺔ ‪Obsessive .P /‬‬

‫‪65‬‬

‫האונה העורפית‪ /‬اﻟﻔص اﻟﻘﻔوﯾض ‪Occipital Lobe‬‬

‫‪66‬‬

‫התניה אופרנטית ‪ /‬إﺷراط إﺟراﺋﻲ ‪Operant Conditioning‬‬

‫‪66‬‬

‫אופרציונלי ‪/‬ﻋﺎﻣل أو ﻓﻌﺎل ‪Operative /‬‬

‫‪66‬‬

‫אורלי ‪ /‬ﻓﻣّﻲ ‪Oral /‬‬

‫‪66‬‬

‫אורגניזם ‪ /‬ﻛﺎﺋن ﺣﻲ ‪Organism /‬‬

‫‪67‬‬

‫כְּ אֵ ב ‪ /‬أﻟم ‪Pain /‬‬

‫‪67‬‬

‫רפלקס אחיזת כף יד ‪ /‬اﻧﻌﻛﺎس ﺣرﻛﺔ ﻗﺑض اﻟﯾد‪Palmar Grasp Reflex /‬‬

‫‪67‬‬

‫פאניקה ‪ /‬ذﻋر ‪Panic /‬‬

‫‪67‬‬

‫פרנויה ‪ /‬اﻟﺑﺎراﻧوﯾﺎ ‪Paranoia /‬‬

‫‪67‬‬

‫פרנואידית פסיכוזה ‪ /‬ﺟﻧون اﻟﻌظﻣﺔ ‪Paranoid Psychoses /‬‬

‫‪67‬‬

‫‪Parasympathetic System‬‬ ‫מערכת הפאראסימפתטית ‪ /‬اﻟﺟﮭﺎز اﻟﺑﺎراﺳﻣﺑﺛﺎوي أو ﻧظﯾر اﻟودي‬

‫‪68‬‬

‫האונה הקודקודית ‪ /‬اﻟﻔص اﻟﺟداري‪Parietal Lobe /‬‬

‫‪68‬‬

‫פדופיליה‪ /‬وﻟﻊ ﺑﺎﻷطﻔﺎل ‪Pedophilia /‬‬

‫‪68‬‬

‫תפיסה ‪ /‬اﻹدراك ‪Perception /‬‬

‫‪68‬‬

‫‪Peripheral Nervous System‬‬ ‫מערכת העצבים ההיקפית ‪ /‬اﻟﺟﮭﺎز اﻟﻌﺻﺑﻲ اﻟطرﻓﻲ أو اﻟﻣﺣﯾطﻲ‬

‫‪69‬‬

‫פרסברציה ‪ /‬دَ أب‪ ،‬إﺑْﻘَﺎء‪ ،‬ﺗَرْ دﯾد )اﻟﻛﻼم أو اﻟﺣرﻛﺔ(‪Perseveration /‬‬

‫‪69‬‬

‫תוכנית חינוכית אישית ‪ /‬اﻟﺧطﺔ اﻟﺗرﺑوﯾﺔ اﻟﻔردﯾﺔ ‪Personal Education Plan /‬‬

‫‪69‬‬

‫אישיות ‪ /‬ﺷﺧﺻﯾﺔ ‪Personality /‬‬

‫‪123‬‬

‫‪69‬‬

‫הפרעת אישיות ‪ /‬إﺿطراب اﻟﺷﺧﺻﯾﺔ ‪Personality Disorder /‬‬

‫‪70‬‬

‫הפרעות התפתחותיות ‪/‬اﻹﺿطراﺑﺎت اﻟﻧﻣﺎﺋﯾﺔ اﻟﻌﺎﻣﺔ‪Pervasive Developmental /‬‬ ‫‪Disorders‬‬

‫‪70‬‬

‫פוביה ‪ /‬اﻟرھﺎب أو اﻟﺧوف اﻟﻣرﺿﻲ ‪Phobia /‬‬

‫‪71‬‬

‫פונולוגיה ‪ /‬اﻟﻔوﻧوﻟوﺟﯾﺎ أو ﻋﻠم اﻷﺻوات ‪Phonology /‬‬

‫‪71‬‬

‫מניע פיזיולוגי ‪ /‬داﻓﻊ ﻓﺳﯾوﻟوﺟﻲ ‪Physiological Motive /‬‬

‫‪71‬‬

‫טיפול פסיכולוגי ‪ /‬اﻟﻌﻼج اﻟﻧﻔﺳﻲ ‪Psychotherapy /‬‬

‫‪71‬‬

‫ועדת השמה ‪ /‬ﻟﺟﻧﺔ اﻟﺗﻧﺳﯾب أو اﻟوﺿﻊ ‪Placement Committee/‬‬

‫‪71‬‬

‫חיזוק חיובי‪ /‬ﺗﻌزﯾز اﯾﺟﺎﺑﻲ ‪Positive Reinforcement /‬‬

‫‪72‬‬

‫פרגמטיקה ‪ /‬اﻟﻠﻐﺔ اﻹﺟﺗﻣﺎﻋﯾﺔ )اﻟﺑراﻏﻣﺎﺗﯾﺔ( ‪Pragmatics /‬‬

‫‪72‬‬

‫פגות ‪ /‬اﻟﺧداج ‪Prematurity /‬‬

‫‪72‬‬

‫פרימיטיביות ‪ /‬ﺑداﺋﯾﺔ ‪Primitiveness /‬‬

‫‪72‬‬

‫‪Proactive Inhibition‬‬ ‫הפרעת זיכרון פרואקטיבית ‪ /‬اﻟﺗﻌطﯾل اﻟﺑَﻌدي ﻓﻲ اﻟذاﻛرة‬

‫‪72‬‬

‫התנהגות בעייתית‪ /‬اﻟﺳﻠوك اﻟﻣُﺷْ ﻛِل ‪Problem Behavior /‬‬

‫‪73‬‬

‫מיומנות ‪ /‬ﻣﮭﺎرة ‪Proficiency/‬‬

‫‪73‬‬

‫פרוגנוזה ‪ /‬ﺗﻧﺑوء‪Prognosis /‬‬

‫‪73‬‬

‫השלכה ‪ /‬اﻹﺳﻘﺎط ‪Projection /‬‬

‫‪73‬‬

‫מחלה נפשית ‪ /‬اﻟﻣرض اﻟﻧﻔﺳﻲ ‪Psychiatric Disorder /‬‬

‫‪73‬‬

‫פסיכיאטר‪ /‬طﺑﯾب ﻧﻔﺳﻲ‪Psychiatrist /‬‬

‫‪74‬‬

‫פסיכואנליזה‪/‬اﻟﺗﺣﻠﯾل اﻟﻧﻔﺳﻲ‪psychoanalysis/‬‬

‫‪74‬‬

‫פסיכודרמה‪ /‬ﺳﯾﻛودراﻣﺎ ‪Psychodrama/‬‬

‫‪74‬‬

‫פסיכוגני‪ /‬ﻧﻔﺳﻲ اﻟﻣﻧﺷﺄ ‪Psychogenic/‬‬

‫‪74‬‬

‫פסיכופת ‪ /‬ﺳﯾﻛُوﺑﺎﺗِﻲّ ‪Psychopath/‬‬ ‫‪124‬‬

‫‪74‬‬

‫פסיכופתולוגיה‪ /‬أﻣراض ﻧﻔﺳﯾﺔ ‪Psychopathology/‬‬

‫‪74‬‬

‫פְּ ִסיכוֹזָ ה‪ /‬ذھﺎن ‪Psychosis /‬‬

‫‪75‬‬

‫פסיכוסומטי‪ /‬ﺳﯾﻛُوﺳُوﻣﺎﺗِﻲّ ‪Psychosomatic/‬‬

‫‪75‬‬

‫פיזיותרפיה ‪ /‬اﻟﻌﻼج اﻟطﺑﯾﻌﻲ ‪Physiotherapy /‬‬

‫‪75‬‬

‫עונש ‪ /‬اﻟﻌﻘﺎب ‪Punishment /‬‬

‫‪76‬‬

‫רציונליזציה ‪ /‬اﻟﺗﺑرﯾر ‪Rationalization /‬‬

‫‪76‬‬

‫מוכנות‪ /‬إﺳﺗﻌداد ‪Readiness/‬‬

‫‪76‬‬

‫הכרה‪ /‬إدْ راك ‪Recognition /‬‬

‫‪76‬‬

‫רפלקציה ‪ /‬إﻧﻌﻛﺎس ‪Reflection /‬‬

‫‪76‬‬

‫רפלקס ‪ /‬رد اﻟﻔﻌل اﻹﻧﻌﻛﺎﺳﻲ ‪Reflex /‬‬

‫‪77‬‬

‫רגרסיה ‪ /‬اﻟﻧﻛوص ‪Regression /‬‬

‫‪77‬‬

‫ויסות ‪ /‬ﺿﺑط ‪Regulation /‬‬

‫‪77‬‬

‫שיקום ‪ /‬ﺗﺄھﯾل ‪Rehabilitation /‬‬

‫‪77‬‬

‫פסיכולוגיה שיקומית ‪ /‬ﻋﻠم اﻟﻧﻔس اﻟﺗﺄھﯾل ‪Rehabilitation Psychology /‬‬

‫‪78‬‬

‫חיזוק ‪ /‬اﻟﺗﻌزﯾز ‪Reinforcement /‬‬

‫‪78‬‬

‫תכנית חיזוקים ‪ /‬ﺑرﻧﺎﻣﺞ اﻟﺗﻌزﯾز‪Reinforcement Program/‬‬

‫‪78‬‬

‫הַ רפָּ יָה ‪ /‬اﺳﺗرﺧﺎء‪Relaxation /‬‬

‫‪78‬‬

‫הדחכה ‪ /‬اﻟﻛﺑت ‪Repression /‬‬

‫‪78‬‬

‫ְתגוּבָ ה ‪ /‬اﻻﺳﺗﺟﺎﺑﺔ ‪Response /‬‬

‫‪78‬‬

‫‪Retroactive Inhibition‬‬ ‫הפרעת זיכרון רטרואקטיבית ‪ /‬اﻟﺗﻌطﯾل اﻟرﺟﻌﻲ ﻓﻲ اﻟذاﻛرة‬

‫‪79‬‬

‫הפיכות ‪ /‬ﻣَﻌْ ﻛُوﺳِ ﯾﺔ‪،‬ﻣَﻘْﻠ ُوﺑ ِ ﯾّﺔ ‪Reversibility /‬‬

‫‪125‬‬

‫‪79‬‬

‫דחיה ‪ /‬رﻓض ‪Rejection /‬‬

‫‪79‬‬

‫דיבור דרך האף‪ /‬اﻟﺧﻧﺔ ﻓﻲ اﻟﻛﻼم ‪Rhinolalia /‬‬

‫‪79‬‬

‫תַ פְ ִקיד ‪ /‬دور ‪Role /‬‬

‫‪79‬‬

‫משחק תפקידים‪ /‬ﺗﻣﺛﯾل أدوار‪Role Playing /‬‬

‫‪80‬‬

‫סאדיזם ‪ /‬اﻟﺳﺎدﯾﺔ ‪Sadism /‬‬

‫‪80‬‬

‫ُوذج ‪Sample /‬‬ ‫מדגם ‪ /‬ﻧَ ﻣ َ‬

‫‪80‬‬

‫סכמה ‪ /‬ﻣُﺧَ ّطط ‪Schema /‬‬

‫‪80‬‬

‫סכמות ‪ /‬ﻣﺧططﺎت ‪Schemes /‬‬

‫‪80‬‬

‫סכיזופרניה ‪ /‬اﻟﻔﺻﺎم ‪Schizophrenia /‬‬

‫‪80‬‬

‫אסכולה ‪ /‬ﻣدرﺳﺔ ‪School /‬‬

‫‪81‬‬

‫שרבוט ‪ /‬ﺧرﺑﺷﺔ ‪Scribbling /‬‬

‫‪81‬‬

‫הערכה עצמית ‪ /‬اﻟﺗﻘﯾﯾم اﻟذاﺗﻲ ‪Self-Esteem /‬‬

‫‪81‬‬

‫דימוי עצמי ‪ /‬اﻟﺗﺻور اﻟذاﺗﻲ ‪Self-Concept /‬‬

‫‪81‬‬

‫ביטחון עצמי‪ /‬اﻟﺛﻘﺔ ﺑﺎﻟﻧﻔس ‪Self-Confidence/‬‬

‫‪81‬‬

‫סמנטיקה ‪ /‬ﻋﻠم اﻟدﻻﻻت ‪Semantics /‬‬

‫‪82‬‬

‫חוש השמיעה ‪/‬ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺳﻣﻊ ‪Sense Of Hearing /‬‬

‫‪82‬‬

‫חוש הראיה ‪ /‬ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺑﺻر ‪Sense Of Sight /‬‬

‫‪82‬‬

‫חוש הריח ‪ /‬ﺣﺎﺳﺔ اﻟﺷم ‪Sense Of Smell /‬‬

‫‪82‬‬

‫חוש הטעם ‪ /‬ﺣﺎﺳﺔ اﻟذوق ‪Sense Of Taste /‬‬

‫‪82‬‬

‫חוש המגע ‪/‬ﺣﺎﺳﺔ اﻟﻠﻣس ‪Sense Of Touch /‬‬

‫‪82‬‬

‫סנסורי ‪ /‬ﺣﺳﻲ ‪Sensory /‬‬

‫‪83‬‬

‫‪Sensory - Motor Stage‬‬ ‫שלב סינסו‪-‬מוטורי ‪ /‬اﻟﻣرﺣﻠﺔ اﻟﺣس ‪ -‬ﺣرﻛﯾﺔ‬ ‫‪126‬‬

‫‪83‬‬

‫אפאזיה סנסורית ‪ /‬ﺣﺑﺳﺔ ﻓﯾرﻧﻛﺎ ‪Sensory Aphasia /‬‬

‫‪83‬‬

‫מערכת החושים ‪ /‬اﻟﺟﮭﺎز اﻟﺣﺳﻲ‪Sensory System /‬‬

‫‪83‬‬

‫חשיבה סנסורית ‪/‬اﻟﺗﻔﻛﯾر اﻟﺣﺳﻲ ‪Sensory Thinking /‬‬

‫‪83‬‬

‫סנטימנט‪ /‬ﻋﺎطﻔﺔ ‪Sentiment/‬‬

‫‪84‬‬

‫שפת הסימנים ‪ /‬ﻟﻐﺔ اﻹﺷﺎرة ‪Sign Language /‬‬

‫‪84‬‬

‫מובהקות ‪ /‬ﻣَﻐْ زَ ى‪ ،‬دِﻻﻟ َﺔ ‪Significance /‬‬

‫‪84‬‬

‫בודד ‪ /‬ﻣُﻔْرَ د ‪Single /‬‬

‫‪84‬‬

‫הפרעות שינה ‪ /‬اﺿطراﺑﺎت اﻟﻧوم ‪Sleep Disorders /‬‬

‫‪84‬‬

‫סוציאליזציה ‪ /‬اﻟﺗﻧﺷﺋﺔ اﻹﺟﺗﻣﺎﻋﯾﺔ ‪Socialization /‬‬

‫‪84‬‬

‫סוציוגרמה‪ /‬ﻣﺧططﺔ اﺟﺗﻣﺎﻋﯾﺔ ‪Sociogram/‬‬

‫‪84‬‬

‫סומטי‪ /‬ﺟﺳدي ‪Somatic/‬‬

‫‪85‬‬

‫הפרעות בדיבור‪ /‬اﺿطراﺑﺎت اﻟﻛﻼم ‪Speech Disorders /‬‬

‫‪85‬‬

‫חוט השדרה ‪ /‬اﻟﻧﺧﺎع اﻟﺷوﻛﻲ ‪Spinal Cord /‬‬

‫‪85‬‬

‫התניה ‪ /‬إﺷْ ﺗِراط ‪Stipulation /‬‬

‫‪85‬‬

‫פזילה ‪ /‬اﻟﺣول ‪Strabismus /‬‬

‫‪85‬‬

‫רובד ‪ /‬طﺑﻘﺔ ‪Stratum /‬‬

‫‪85‬‬

‫דחק ‪ /‬ﺿﻐط ﻧﻔﺳﻲ ‪Stress /‬‬

‫‪86‬‬

‫סטרוקטורליזם‪ /‬اﻟﺑﻧﯾوﯾﺔ‪Structuralism /‬‬

‫‪86‬‬

‫סובלימציה ‪ /‬اﻹﻋﻼء أو اﻟﺗﺳﺎﻣﻲ ‪Sublimation /‬‬

‫‪127‬‬

‫‪86‬‬

‫‪Sucking Reflex‬‬ ‫רפלקס היניקה או מציצה ‪ /‬إﻧﻌﻛﺎس اﻹﻣﺗﺻﺎص‬

‫‪86‬‬

‫אני עליון ‪ -‬סופר אגו ‪ /‬اﻷﻧﺎ اﻷﻋﻠﻰ ‪Super - Ego‬‬

‫‪86‬‬

‫רפלקס שחיה ‪ /‬إﻧﻌﻛﺎس اﻟﺳﺑﺎﺣﺔ ‪Swimming Reflex /‬‬

‫‪86‬‬

‫המערכת הסימפתטית ‪ /‬اﻟﺟﮭﺎز اﻟﺳﻣﺑﺛﺎوي أو اﻟودي‪Sympathetic System /‬‬

‫‪88‬‬

‫מערכת המגע ‪ /‬ﺟﮭﺎز اﻟﻠﻣس ‪Tactile System /‬‬

‫‪88‬‬

‫אסטרטגיות הוראה ‪ /‬إﺳﺗراﺗﯾﺟﯾﺎت اﻟﺗدرﯾس‪Teaching Strategies /‬‬

‫‪88‬‬

‫מזג ‪/‬ﻣزاج ‪Temperament/‬‬

‫‪88‬‬

‫האונה הטמפורלית ‪ /‬اﻟﻔص اﻟﺻدﻏﻲ ‪Temporal Lobe /‬‬

‫‪88‬‬

‫מבחן ‪ /‬اﻹﺧﺗﺑﺎر ‪Test /‬‬

‫‪89‬‬

‫התלמוס ‪ /‬اﻟﻣِﮭﺎد أو اﻟﺛﻼﻣوس‪Thalamus /‬‬

‫‪89‬‬

‫תיאורית הציפיות ‪ /‬ﻧظرﯾﺎت اﻟﺗوﻗﻌﺎت‪Theory Of Expectations /‬‬

‫‪89‬‬

‫חשיבה ‪ /‬اﻟﺗﻔﻛﯾر ‪Thinking /‬‬

‫‪89‬‬

‫טיק ‪ /‬ﻧﻔﺿﺔ ‪Tic /‬‬

‫‪90‬‬

‫ְתכוּנָה ‪ /‬ﺳﻣﺔ ‪Trait /‬‬

‫‪90‬‬

‫העברה ‪ /‬اﻟﺗﺣوﯾل ‪Transference /‬‬

‫‪90‬‬

‫טרנסקסואליות ‪ /‬ﺗﻐﯾﯾر اﻟﺟﻧس ‪Transsexualism /‬‬

‫‪90‬‬

‫ְט ַראוּמָ ה ‪ /‬ﺻدﻣﺔ ‪Trauma /‬‬

‫‪90‬‬

‫טיפולוגיה ‪ /‬ﺗﺻﻧﯾف ‪Typology /‬‬

‫‪91‬‬

‫ְמכוֹעָ ר ‪ /‬ﻗَﺑ ِﯾﺢ ﺑَﺷِ ﻊ ‪Ugly /‬‬

‫‪91‬‬

‫עַ ל‪-‬קוֹלִ י ‪ْ /‬ﻓَوق ﺻَ ْوﺗِﻲ ‪Ultrasonic /‬‬ ‫‪128‬‬

‫‪91‬‬

‫אוּלְ ְט ָרה‪-‬סָ גֹל ‪ْ /‬ﻓَوق ﺑَﻧَﻔْﺳِ ﺟِﻲ ‪Ultraviolet /‬‬

‫‪91‬‬

‫חסר אונים ‪ /‬ﻋَ ﺎﺟِز ‪Unable /‬‬

‫‪91‬‬

‫חוסר ודאות‪ /‬ﻋدم ﯾﻘﯾن ‪Uncertainty /‬‬

‫‪91‬‬

‫לא נוח ‪ /‬ﻏَ ﯾْر ﻣ ُِرﯾﺢ‪Uncomfortable /‬‬

‫‪92‬‬

‫לא שגרתי ‪ /‬ﻏَ ﯾْرﻣَﺄﻟ ُوف ‪Uncommon /‬‬

‫‪92‬‬

‫תגובה לא מותנית ‪ /‬اﺳْ ﺗِﺟَ ﺎﺑﺔ ﻏﯾر ﻣَﺷْ رُوطﺔ ‪Unconditioned Response /‬‬

‫‪92‬‬

‫תת‪-‬מודע ‪ /‬اﻟﻼﺷﻌور‪Unconscious /‬‬

‫‪92‬‬

‫הלא‪-‬מודע ‪ /‬ﻋَ ﻘْل ﺑَﺎطِ ن ‪Unconscious Mind /‬‬

‫‪92‬‬

‫הישג נמוך ‪ /‬ﺗَﺧَ ﻠ ﱡف اﻟﺗَﺣْ ﺻِ ﯾل ‪Underachievement /‬‬

‫‪92‬‬

‫קטין ‪ /‬ﻗَﺎﺻِ ر ‪Underage /‬‬

‫‪92‬‬

‫תת יצור ‪ /‬ﺿَ ﻌْ ف اﻹﻧﺗَﺎﺟِﯾﺔ ‪Underproduction /‬‬

‫‪92‬‬

‫התנהגות לא רצויה ‪ /‬ﺳﻠوك ﻏﯾر ﻣرﻏوب ﻓﯾﮫ‪Undesirable Behavior /‬‬

‫‪93‬‬

‫ִבּלְ ִתּי מֻ ְבחָ ן ‪ /‬ﻏﯾر ﻣُﺗَﻣﺎﯾِز‪Undifferentiated /‬‬

‫‪93‬‬

‫מובטל ‪ /‬ﻋَ ﺎطِ ل ﻋن اﻟﻌﻣل ‪Unemployed /‬‬

‫‪93‬‬

‫לצערי ‪ /‬ﻟِﺳُوء اﻟﺣَ ظ ‪Unfortunately /‬‬

‫‪93‬‬

‫אוּמלָל ‪ /‬ﺗَ ﻌِﯾس ‪Unhappy /‬‬

‫‪93‬‬

‫אחיד ‪ /‬ﻣُﺗَ ﻣَﺎﺛِل ‪Uniform /‬‬

‫‪93‬‬

‫חד קוטבי ‪ /‬أﺣﺎدي اﻟﻘ ُْطب ‪Unipolar /‬‬

‫‪93‬‬

‫ייחודיות ‪ /‬ﺗَﻔَرّ دِﯾﺔ ‪Uniqueness /‬‬

‫‪93‬‬

‫יחידה ‪ِ /‬وﺣْ دَة ‪Unit /‬‬

‫‪94‬‬

‫אוניברסלי ‪ُ /‬ﻋﻣُوﻣِﻲ‪Universal /‬‬

‫‪129‬‬

‫‪94‬‬

‫יקום ‪ /‬ﻋَ ﺎﻟ َم ‪Universe /‬‬

‫‪94‬‬

‫חד‪-‬משמעית ‪ /‬ذو ﻣَﻌْ ﻧَﻰ َواﺣِد ‪Univocal /‬‬

‫‪94‬‬

‫לא נעים ‪ /‬ﻏَ ﯾْر ﺳَ ﺎر‪Unpleasant /‬‬

‫‪94‬‬

‫בריחת שתן ‪ /‬ﺳﻠﺲ اﻟﺒﻮل ‪Urinary Incontinence /‬‬

‫‪95‬‬

‫ריק ‪ /‬ﺷَﺎﻏِر ‪Vacant /‬‬

‫‪95‬‬

‫חופשה ‪ /‬ﻋ ُْطﻠ َﺔ ‪Vacation /‬‬

‫‪95‬‬

‫اﻟﺗَطﻌِ ﯾم ‪Vaccinophobia /‬‬ ‫פוביה מחיסון ‪ُ /‬رھَﺎب ْ‬

‫‪95‬‬

‫תקף ‪ /‬ﺻَ ﺎدِق ‪Valid /‬‬

‫‪95‬‬

‫תקוף ‪ /‬ﻗِﯾﺎس اﻟﻣِﺻْ داﻗِﯾَﺔ ‪Validation /‬‬

‫‪95‬‬

‫נדלִ יזם ‪ /‬ﺗﺧرﯾب‪Vandalism /‬‬ ‫וַ ָ‬

‫‪95‬‬

‫ُﺗَﻧَوع ‪Variant /‬‬ ‫וריאנט ‪ /‬ﻣ ِ‬

‫‪95‬‬

‫اﺧﺗِﻼف ‪Variation /‬‬ ‫וריאציה‪ْ /‬‬

‫‪96‬‬

‫אינטליגנציה מילולית ‪َ /‬ذﻛَﺎء ﻟ َﻔْظِ ﻲ ‪Verbal Intelligence /‬‬

‫‪96‬‬

‫מילולית ‪ /‬ﻟ َﻔْظِ ﯾَﺔ ‪Verbalization /‬‬

‫‪96‬‬

‫אלים ‪ /‬ﻋَ ﻧِﯾف ‪Violent /‬‬

‫‪96‬‬

‫התנהגות אלימה ‪/‬ﺳُﻠ ُوك ﻋَ ﻧِﯾف ‪Violent Behavior /‬‬

‫‪96‬‬

‫ְבּתוּלִ יּוּת ‪ /‬اﻟ ﻌ ُْذ ِرﯾّﺔ ‪Virginity /‬‬

‫‪96‬‬

‫וִ ְירטוּאָלִ י ‪ /‬اﻓﺗراﺿﻲ ‪Virtual /‬‬

‫‪96‬‬

‫לקות ראיה ‪ /‬اﻹﻋﺎﻗﺔ اﻟﺑﺻرﯾﺔ ‪Vision Impairment /‬‬

‫‪96‬‬

‫َﺻَري ‪Visual /‬‬ ‫וִ יזוּאָלִ י ‪ /‬ﺑ ِ‬

‫‪97‬‬

‫َﺻَري‪Visual Agnosia /‬‬ ‫אגנוזיה וִ יזוּאָלִ ית ‪ /‬ﻋَ ﻣَﮫ ﺑ ِ‬

‫‪97‬‬

‫‪Visual Motor Coordination‬‬ ‫קואורדינציה ויזיומוטורית ‪ /‬اﻟﺗﺂزر اﻟﺑﺻري ‪ -‬ﺣرﻛﻲ‬ ‫‪130‬‬

‫‪97‬‬

‫תפיסה חזותית ‪ /‬اﻹدراك اﻟﺑﺻري‪Visual Perception /‬‬

‫‪97‬‬

‫ְר ִאיָה ‪ /‬ﺧﯾﺎل ‪Visualization /‬‬

‫‪97‬‬

‫קוֹלִ י ‪ /‬ﺻَ ْوﺗِﻲ ‪Vocal /‬‬

‫‪97‬‬

‫מקצועי ‪ِ /‬ﻣ َﮭﻧِﻲ ‪Vocational /‬‬

‫‪97‬‬

‫הדרכה מקצועית ‪ /‬إرْ ﺷَﺎد ِﻣﮭَﻧﻲ ‪Vocational Counseling /‬‬

‫‪98‬‬

‫הכוונה מקצועית ‪ْ /‬ﺗَوﺟِﯾﮫ ِﻣ َﮭﻧِﻲ ‪vocational Guidance /‬‬

‫‪98‬‬

‫פסיכולוגיה מקצועית ‪ /‬ﻋِ ﻠْم اﻟﻧﻔْس اﻟ ِﻣ َﮭﻧِﻲ ‪Vocational Psychology /‬‬

‫‪98‬‬

‫ווֹלוּנְ טָ ִרי ‪ /‬إرَ ادِي ‪Voluntary /‬‬

‫‪98‬‬

‫פגיע ‪ /‬ﺳرﯾﻊ اﻟﺗﺄﺛر ‪Vulnerable /‬‬

‫‪99‬‬

‫רפלקס הליכה ‪ /‬إﻧﻌﻛﺎس اﻟﻣﺷﻲ‪Walking Reflex /‬‬

‫‪99‬‬

‫נודד ‪ /‬ﻣُﺗَﺟَ وّ ل‪Wanderer /‬‬

‫‪99‬‬

‫נדודים ‪ /‬ﺗَﺟَ ﱡول ‪Wandering /‬‬

‫‪99‬‬

‫מַ ְר ָדנִ י ‪ /‬ﺟَ ﻣُوح ‪Wayward /‬‬

‫‪99‬‬

‫גמילה ‪ /‬ﻓ َِطﺎم ‪Weaning /‬‬

‫‪99‬‬

‫מבחן האינטליגנציה וכסלר ‪ /‬إﺧﺗﺑﺎر اﻟذﻛﺎء‪Wechsler Intelligence Scale /‬‬

‫‪100‬‬

‫משקל ‪َ /‬و ْزن ‪Weight /‬‬

‫‪100‬‬

‫שלם‪ /‬ﻛُ ّل ‪Whole /‬‬

‫‪100‬‬

‫רחב ‪َ /‬واﺳِ ﻊ ‪Wide /‬‬

‫‪100‬‬

‫אַלמָ נָה ‪ /‬أرْ ﻣَﻠ َﺔ ‪Widow /‬‬

‫‪100‬‬

‫אלמן ‪/‬اﻷرْ ﻣَل ‪Widower /‬‬

‫‪100‬‬

‫אלמנות ‪ /‬اﻟﺗَرَ ﻣّل‪widowhood /‬‬

‫‪100‬‬

‫רצון ‪ /‬إرادة ‪Will /‬‬

‫‪100‬‬

‫עקשני ‪ /‬ﻣُﺗَﺻَ ﻠ ّب ‪Willful /‬‬

‫‪100‬‬

‫כִּ שּׁוּף ‪ /‬ﺳِ ﺣْ ر ‪Witchcraft /‬‬ ‫‪131‬‬

‫‪101‬‬

‫נסיגה ‪ /‬اﻧﺳﺣﺎب ‪Withdrawal /‬‬

‫‪101‬‬

‫מבודד‪ /‬ﻣُﻧْ ﻌَ ِزل ‪Withdrawn /‬‬

‫‪101‬‬

‫עד ‪ /‬ﺷَﺎھِد ‪Witness /‬‬

‫‪101‬‬

‫עבודה ‪ /‬ﻋَ ﻣَل ‪Work/‬‬

‫‪101‬‬

‫עולם ‪ /‬اﻟﻌَ ﺎﻟ َم ‪World /‬‬

‫‪101‬‬

‫כלל עולמי ‪ /‬ﻋَ ﺎﻟﻣﻲ اﻻﻧﺗﺷﺎر‪Worldwide /‬‬

‫‪101‬‬

‫דאגה ‪ /‬ھَمّ ‪Worry /‬‬

‫‪101‬‬

‫ערך ‪ /‬ﻗﯾﻣﺔ ‪Worth /‬‬

‫‪102‬‬

‫חסר ערך ‪ /‬ﻋدﯾم اﻟﻘﯾﻣﺔ ‪Worthless /‬‬

‫‪102‬‬

‫מחבר ‪ /‬ﻛَﺎﺗِب ‪Writer /‬‬

‫‪102‬‬

‫כתיבה ‪ /‬ﻛِﺗَﺎﺑَﺔ ‪Writing /‬‬

‫‪102‬‬

‫לקות כתיבה ‪/‬ﻋَ ﺟْ ز اﻟﻛِﺗَﺎﺑَﺔ ‪Writing Disability /‬‬

‫‪103‬‬

‫צעיר ‪ /‬ﺻﻐﯾر‪Young /‬‬

‫‪103‬‬

‫נעורים ‪ /‬ﺷَ ﺑَﺎب‪ ،‬ﺷَﺎب ‪Youth /‬‬

‫‪103‬‬

‫שלב הנוערים ‪ /‬ﻣرﺣﻠﺔ اﻟﺷﺑﺎب ‪Young Stage /‬‬

‫‪104‬‬

‫התלהבות ‪ /‬ﺣَ ﻣَﺎﺳَ ﺔ ‪Zeal /‬‬

‫‪104‬‬

‫אפס ‪ /‬ﺻﻔر‪Zero /‬‬

‫‪104‬‬

‫נלהב ‪ُ /‬ﻣ ْﻣﺗِﻊ‪Zestful /‬‬

‫‪104‬‬

‫ִציּוֹנוּת ‪ /‬ﺻَ ْﮭﯾُوﻧِﯾّﺔ ‪Zionism /‬‬

‫‪104‬‬

‫אזור ‪ /‬ﻣَﻧْطِ ﻘﺔ ‪Zone /‬‬

‫‪104‬‬

‫זוֹאוֹלוֹגְ יָה ‪ /‬ﻋِ ﻠْم اﻟﺣﯾوان ‪Zoology /‬‬

‫‪104‬‬

‫זוֹאוֹפִ ילְ יָה ‪ /‬ﺣُبّ اﻟﺣﯾوان‪Zoophilia /‬‬

‫‪104‬‬

‫זואפוביה ‪ُ /‬ر َھﺎب اﻟﺣﯾواﻧﺎت ‪Zoophobia /‬‬

‫‪132‬‬

133