Bedenin bilgelighini keshfedmek ohashi chev tom monti chev

İnsan bedeni yeryüzündeki en hünerli ve muhteşem organizmadır. İnsanın yaşamı, özünde bedeninin yaşamıdır.

Yaşayan bir beden aklı, ruhu, duyguları içerir. Bu yüzden bedenin hayatını bilinçli ve farkında olarak yaşam ak demek; akıllı, duyarlı ve derin bir öz, bilinç ve canlılık içinde yaşam ak demektir.

D oğu'nun Tıp anlayışına göre, beden ve ruh ayrılmaz bir bütün, bir kâğıdın iki yüzü gibidir. İnsan gövdesinin her orgahınm bedensel işlevi ana rahmine düştüğü anda, dünyaya katılan ruhum uza ilişkin manevi bir niteliği de beraberinde getirir. Kendi bedenim iz, kendi varoluşum uzun niteliğini, sırlarını barındırır.

Ohashi'nin “Bedenin Bilgeliğini K eşfetm ek” adlı bu kitabı da bu anlayışla yola çıkarak, eller, yüz, ağız, kollar, bacaklar, gözler, kulaklar., gibi organlarım ızın hem maddi hem de manevi işleyişinin derinliklerini anlatıyor.

Bu kitapta okuyucu, D oğu’nun Tıp anlayışı açısından bedensel özelliklerin niteliği, bedende oluşan hastalıkların ardında yatan ruhsal nedenleri ve bunların tedavi yöntemleri konusunda çok önemli bilgiler bulacaktır.

Yine bu kitap bedensel zaaflarım ızı nasıl avantajlı hale; göze kötü görünen yanlarım ızı da nasıl doğal güzelliğe çevirebileceğim izi kolay anlaşılır ve gündelik yaşam da uygulanabilir bilgiler vererek açıklıyor ve bize yaşam ım ızın sırlan için bedenim ize bakm amızı söylüyor.

ISBN 975 - 6529 - 59 - 1

9789756529591

9789756

52959 1

Bedenin Bilgeliğini Keşfetmek B E D E N VE R U H D o ğ u ’rıun Bedeni Tanıma ve Hastalıkları Tedavi Etm e Sanatı Kitabı

O H A S H İ TO M M O NTİ

T ü rk ç e s i: S u a t E rtü zün

OKYANUS

© W ataru O hashi and T o m M onte, 1991 © O kyan us Yayın cılık v e Y apım cılık Ltd. Şti. İstanbul, 2007 •

“ T a n ıtım iç in y a p ıla c a k k ıs a a lın tıla r d ışın d a y a y ın c ın ın y a z ılı iz n i o lm a k s ız ın h iç b ir y o lla ç o ğ a ltıla m a z . ” • Editör: Lütfü Bozkurt Türkçesi: Suat Ertüzün Düzelti: Gülgün Gürcan K ap ak Tasarım ı: N a re Oztürk ISBN - 9 75 - 6 52 9 - 59 -1 •

O fset Hazırlık Baskı v e Cilt: Ç izge Tanıtım v e M atbaacılık Ltd. Şti.

T el: (0 2 1 2 ) 4 8 2 56 28 •

O K Y A N U S Y A Y IN C IL IK V E YA PIM C ILIK LTD . ŞTİ.

An kara Cad. K on ak Han. 3 44 10 C a ğa lo ğlu - İstanbul T el+ F a x : (0 2 1 2 ) 513 4 2 59

İçindekiler

ÖNSÖZ

.......................................................................................................7

T E Ş E K K Ü R ................................................................................................. 9 1 D O Ğ Ü T A N I S A N A T I N E D İR ?

...................................................... 11

B u K itap tan N a s ıl Y a r a r la n m a lıs ı n ız ? ................................................ 16 D o ğ u T a n ı S an atı: D ört T e m e l G e r ç e k ............................................. 18 T an ı: D o ğ u V e B a t ı ................................................................................. 23 D ö rt T a n ı T ü r ü .........................................................................................30 B o Sh in

........................................................................................... 30

S e tsu Sh in

...................................................................................... 33

M o n Shin

.........................................................................................34

B u n Shin

.........................................................................................34

2 B E D E N İ N DİLİ N A S I L A N L A Ş I L I R ?

...........................................3 7

Yin v e Y a n g : D e ğ işim in G ü ç l e r i .......................................................... 37 Yüz

41 Yin Y ü zü v e K arakteri

................................................................. 4 5

Y a n g Y ü zü v e K a r a k t e r i ............................................................... 4 8 Y ü zü n Ö ç K u ş a ğ ı: A lın, O rta B ö lg e V e Ç e n e ................................... 50 D e n g e li Y üz A ç ık A lın

........................................................

52

.........................................................................................54

B elirgin O rta B ö l g e .......................................................................54 İri Ç e n e

........................................................................................... 55

Y ü zü n D iğ e r Ö zellikleri

......................................................................... 56

A lın v e A lın Çizgileri

.................................................................... 56

K a ş la r

..............................................................................................62

G ö z le r

..............................................................................................67

G ö z Altı T o rb a la rı

......................................................................... 77

D o ğ a n ın Ritm ine K arşı Y a ş a m a k

............................................. 78

B u r u n ................................................................................................ 83 B u ru n K e m i ğ i ................................................................................. 8 3 B urn un K e n d i s i .............................................................................. 83 D u d a k Ç u k u ru

...............................................................................17

A ğ ı z ...................................................................................................89 D i ş l e r ................................................................................................ 93 Dil

.....................................................................................................99

K u l c k ı e r .........................................................................................101

3 M E R İD Y E N T A N I S I V E B E Ş D Ö N Ü Ş Ü M ................................ 1 0 9 A k u p u n k tu r M eridyenleri: K i’nin A k ış Y o l l a r ı ................................. 110 B e ş C e v h e r Y a D a B e ş D ö n ü ş ü m ..................................................... 120 Ki Enerjisi, Kişisel Psikoloji V e Ruh

................................................ 127

T e k T e k M erid y en ler S e s le T a n ı

.............................................................................................. 145

4 H A R A ................................................................................................. 1 4 7

5 S I R T .................................................................................................... 1 5 8

6 ELLER V E K O L L A R

...................................................................... 1 7 3

7 A Y A K L A R ......................................................................................... 1 8 5 A y a k k a b ıla rın Anlattıkları

..................................................................197

8 C İL T , S A Ç L A R V E T Ü Y L E R ........................................................ 2 0 3 Cildin R e n g i ...........................................................................................2 0 5 T e k T e k R en kler B e n le r V e K ü ç ü k L e k e l e r .................................................................... 2 0 7 Y a ğ lı Cilt A k n e le r

................................................................................................ 2 0 7 .................................................................................................. 2 0 8

E g z a m a l a r ............................................................................................. 2 0 9 B e n le r v e Ç i l l e r ......................................................................................2 1 0 C ildin H a m u r G ibi O l m a s ı ................................................................. 2 1 0 S a ç la r, T ü y le r v e K ı l l a r .......................................................................2 1 0 K e l l i k ............................................................................................. 2 1 3

9 D A H A İYİ B İR S A Ğ L I K İÇ İN P R O G R A M ................................ 2 1 5 S a ğ lık V e M utluluk İçin Y e m e k

....................................................... 2 1 5

D iyet İçin Y ol H a r i t a s ı ......................................................................... 2 1 6 D iyet V e B e ş D ö n ü ş ü m .......................................................................2 1 8 T e k T e k C e v h erler B e d e n V e Zihin S a ğ lığ ı İçin E g z e r s iz le r ...........................................221 T e k T e k M eridy en ler

10 Ö R N E K T A N I V E S O N Ü Ç ........................................................ 2 2 7

SONÜÇ

................................................................................................. 2 3 6

D İZ İN

Ö n söz

Beşinci kitabımı bitirirken yin e anlıyorum ki her kitabın, tıpkı her insanın olduğu gibi, bir yaşam öykü sü var. O n b eş yıl ön ce K en d i K en d in e Sh ia tsu (D o-lt-Y ou rself S h iatsu)’yu y a ­ zarken niyetim D o ğu ’ nun Bedeni T an ım a (D o ğu Tanı Sanatı) Sanatı’nda bulunan m a lzem ey i orada değerlendirm ekti. O z a ­ manki editörüm Bill W hitehead, D oğu tanı sanatı üstüne olan bölümü o kitabın dışında tutm ak istemişti, g erek çesi de ç o k yer kaplam ası v e konuya yeterin ce ilgi b eslen m em esiydi.

Ona katılm am ış am a kararını kabul etm iştim ; v e E. P. Dutton tarafından yayım lan an K en d i K en d in e Sh ia tsu ç o k satanlar arasında yer aldı. Aradan g e ç e n on beş yıl içinde o kitap bir tür klasik haline geld i v e yedi dile tercü m e edildi. İlk kitabımın çıkm asının ardından B ay W hitehead, onun d evam ı olarak Bedenin Dili’ni ya zm a m için beni cesaretlen ­ dirdi. Başka bir ya yın cıya geçtikten sonra bile onunla zam an zam an bir araya g e liy o r v e konuyu tartışıyorduk; onun d e ğ e r­ li önerilerde bulunduğunu burada ifade etm eliyim . Bu arada benim m eşgu liyetlerim arttı - Ohashi Enstitüsü’ nün kurulm a­ sı, A B D v e A v ru p a ’da verilen dersler, evlilik v e çocu k - v e k i­ tabı bir türlü yazam ad ım . A n c a k konuyu zihnim de işlem eye d evam ediyordum . D oğu tanı sanatı üstüne altmıştan fazla konferans verdim v e a tö lye çalışm ası yaptım ; A B D v e A v ru ­ p a ’da beş binden fazla k işiye bu konuda eğitim verdim . S oru ­ lan sorular v e istenilen öğütler eşliğin de müthiş bir ilgi v e m e ­ rakla karşılandım. * Bu kitap yayın larım ız arasında çıkacaktır. (O k yan u s Y a yın )

7

Yayım cım ın yanı sıra birçok insan bu kitabı bitirm em i s a ­ bırsızlıkla beklediler. Bazı yerlerde çeşitli defalar değişiklikler yaptım , çünkü konu hakkında bilgim derinleştikçe ön ceden doğru olduğuna inandıklarımın doğru olm a y a b ileceğ in i g ö r­ düm; artık daha net görebiliyorum .

Yıllar ge çtik ç e bilgim v e tecrübem arttı. Bu kitapta yer alan fikirler, yü zlerce ö ğren cim le yaptığım görüş alışverişi v e kişi­ sel gelişim im sonucunda olgunlaştı. Yıllar bu kitaba tat v e çeşni kattı.

En sevdiğim Japon yazarlardan biri olan Kikuchi Kan h e ­ nüz felsefem izi oturtam adığım ız için kırk beş yaşından ön ce kitap yazm am ız gerektiğini söyler. T o k y o ’da üniversite ö ğ re n çişiyken onun düşüncelerine saygı duyardım fakat artık onun sözlerinin doğruluğunu bizzat kendim de görüyorum . Artık kırk beş yaşım a erdim v e ö yle görünüyor ki bu kitaba can v e r­ menin zam anı geldi - ki dünyada kendi başına var olabilsin ve insanlarla etkileşebilsin. Kitaplar bir ana-babadan dünyaya gelen çocuklar gibidir. Onlar büyüdükçe v e yetişkinliğe eriş­ tikçe eb eveyn i de etk ilem eye başlarlar. Sonunda eb eveyn ç o ­ cuktan dolayı değişim e uğrar. Bir yerden sonra e b eveyn ç o c u ­ ğun bağım sızlığını kabullenm ek zorundadır. Sonunda bu kita­ bı yayım latabildiğim için karm aşık duygular içindeyim . Bir yandan onu var ettiğim için mutluyum. Öbür yandan bu kitap eksiksiz olm adığı için korkuyorum v e mutsuzum; henüz ben de gelişim im i tam am lam ış d eğilim v e halen araştırm ayı sür­ dürüyor, yarına yeni şeyler ö ğren m eyi umuyorum.

Eksiksiz bir kitap yazm ayı ç o k isterdim am a elim den g e l­ m iyor. O yüzden ben de size bunu sunabilm ek için elim den gelenin en iyisini ya p m a ya çalıştım v e sizden tepkilerinizi, önerilerinizi bekliyor, beni yüreklendirm enizi istiyorum. A lt­ m ış b eşim e geld iğ im d e yine bu konuda başka bir kitap y a za ­ bilirsem - gerçi yine aynı düş kırıklığına uğrarım am a - çok mutlu o lacağım . Her kitabın kendi yaşam öykü sü olm akla bir­ likte bu ö yk ü ye yazar kendi eliyle son verem iyor. En azından benim saygı duyduğum v e en sevd iğim kitaplar için geçerli bu; v e um arım elinizdeiki kitap da onlardan biri olur.

O h a sh i / Haziran 1991 8

Teşekkür

H ayatım ızda bir şeyler başarm ak için ç o k çalışm anın yanı sıra şans da gerekir. Bana her ikisi lütfedildi. Son on beş y ıl­ da bunca sağlığa, en erjiye v e isteğe sahip oldu ğum için s e ­ vinçliyim . Ç ok şansım olduğu v e bana birçok insan yardım ettiği için m innettarım .

Hepsinden ö n ce ilk kitabımı E. P. Button’da ya yım layan B ill W h ite h e a d e en içten teşekkürlerim i ifade etm ek istiyo ­ rum. O bu kitabı bitirm em için beni sürekli olarak ga yre te g e ­ tirdi, ayrıca birçok kez de ona fikir danıştım. Bir yaz akşam ı R iverside Parkı’nda ailem le beni ziyaret ettiğinde onun bir yandan kitabı tartışırken öbür yandan da oyun oyn ayan kü­ çük oğlum u izlediğini unutam ıyorum.

Bundan on yıl sonra P a u l D e A n g e lis kitabı E. P. B u tton adına satın aldı v e kitapta yer alan fikirler üstünde onunla bir­ likte çalıştık. Bu süreçte ikimizin de ailesi birbirine yakınlaştı­ lar v e bir yaz akşam ı bu sefer biz onun kızını çim enlikte o y ­ narken izledik.

E. P. B utton, Penguin U S A ’y e katıldıktan v e P a u l D e A n g e ­ lis başka bir ya yın evin e geçtikten sonra kitabı son haline g e ­ tirm em i sağla yan önerilerle bana destek veren editör David.

S ta n fo rd la tanıştım. Onunla yazın parkta bir akşam g e ç ir m e ­ dim am a editörlük sürecinin sonuna doğru bürosunda birkaç gün kapalı kalıp başarılı düzeltm en Barbara Perris’ in yarattığı harikaları in celem e fırsatım oldu. Kitabı Tom M o n te ’yle birlik­ te yazm ak gibi bir şansa eriştiğim için duyduğum mutluluğu da burada belirtm eliyim . M uazzam bir enerjisi v e bilgisi olan 9

T o m M onte zam an zam an tem belliğim yüzünden ağırlaşan yazım sürecini son m od el bilgisayarıyla hızlandırdı. M akrobiyotik v e bedensel çalışm alar dahil D oğulu ted avi teknikleri konusunda engin bilgi v e d en eyim e sahip olan T o m ’un işbir­ liği v e hüneri olm aksızın bu kitap asla bitm ezdi. İnsanın e v ri­ mi, m aneviyat, ekoloji v e insanlığın kaderi konusunda sohbet etm eyi ç o k sevdiğim iz için kitabın yazım ına yoğu n laşm am ız ikimiz için de e p e y zor oldu. Yazım aşam asında Torn gü nler­ c e e vim d e kaldı v e bu süreçte birbirimizle yakın arkadaş o l­ duk.

P eter Sinclair, O hashiatsu(r) Program ının başlangıcında eğitim alm ak için okulumuza geldi. Sanatçı olarak onun d e ­ hasını k eşfed in ce bu kitap üzerinde çalışm ası için onu ikna etm eyi başardım . Resim lerin bazılarını çizm eyi sevin çle kabul etti v e kitaba büyük katkısı oldu. O da A lban y, N e w York y a ­ kınlarındaki e vim d e birçok gün geçirdi. A ile s iy le M ich igan ’da oturan Peter bana ge lm e k le e p e y fedakârlıkta bulundu v e bu­ nun için ona ne kadar teşekkür etsem azdır. Bu arada Ohashiatsu(r) Program ından başarıyla m ezun da oldu ki onu bu yön ü yle d e takdir ediyorum . Bunun dışında, on beş yıldır k i­ tabın çıkm asını b ek leyen Enstitü’deki öğren ci v e ö ğ re tm e n le ­ re, ayrıca “ üç ay içinde ç ık a c a ğ ı” konusunda söz verd iğim her seferinde bana nazikçe gü lü m seyen lere de teşekkürlerim i bildirm ek istiyorum. Şu anda kitabı ellerinde tutan siz okuyuculara da en içten teşekkürlerim i sunuyorum. Ben hep görem edik lerim i g ö r m e ­ y e çalışırım v e sizin bu kitaba vereceğin iz sam im i tepkileri s a ­ bırsızlıkla bekliyorum . A y rıca yanınıza gelip a tö lye çalışm a la ­ rı düzenleyebilir v e ders verebilir, sevin cim i v e d en eyim lerim i sizinle paylaşabilirsem bundan büyük sevin ç duyarım. Lütfen bana yazın:

O h a sh i P.O . B ox 505 K in d erh ook , N Y 12106 Ü .S.A .

ıo

1

D o ğ u ’nurı Bedeni Tanıma (D o ğ u Tanı) Sanatı Nedir?

R öntgen cihazları, bilgisayarlı tom ografiler v e kan testleri icat edilm ed en ç o k ö n ce gelen ek sel şifacılar insanın s a ğ lığ ı­ nı, yeteneklerini v e kişiliğini korum ak için onun doğasına uyumlu yön tem ler kullanırlardı. Onların yaklaşım ı zihnin, b e ­ denin v e ruhun birliğine dayanıyordu. D o ğu ’nun bedeni ta ­ nıma sanatı uzmanları için beden, ruhun m addi tezahürüdür.

Beden, ruhun belirtisi v e sim gesidir.

D o ğu ’nun bedeni tanım a tanı sanatı görünüşün gerisinde olanı görm e, içteki hakikati açığa çıkarm a sanatıdır. Bu kitap­ ta sağlığım ız hakkında konuşm akla kalm ayıp bedenim izin m addi özelliklerinde ortaya çıkan m anevi yapım ızı an lataca­ ğım . G erçek doğam ızla ilgili kavrayışım ızı artırmaya ç a lışa ca ­ ğım . Eski önyargıların, suçluluk duygularının v e yanlış kanıla­ rın ötesine bakıp daha derindeki tem el benliğim izi gö receğiz.

Herkes hayatında, “ Ben k im im ?” “ Güçlü yanlarım , za yıf yanlarım nelerdir?” “ H ayatım n ereye akıp gid iyo r?” gibi soru­ lar sorar. Size bu soruların cevaplarının yazılı olduğu b ed en i­ nizi nasıl okum anız gerektiğin i ö ğre te ce ğim .

H edefim size iyi yanlarınızı, güçlü, evrim leşm iş v e y e te ­ nekli olduğunuz yönleri gösterm ek . İstiyorum ki doğru olan taraflarınızı bilin! Sizin kendinizi, olduğunuz varlığı içtenlikle takdir etm enizi istiyorum.

Güçlü yanlarınızın ne kadar farkında olursanız yeten ek leri­ nizin v e mutluluğunuzun saklı olduğu ye re gitm eniz o kadar k olay olur. Farkındalık hayatınızın kalitesini artırır.

11

Mutlu olm ak için insanın d eğişm esi gerek tiğin e in an m ıyo­ rum. Aslolan iyi olan yanlarını bilm ek v e geliştirm ektir. Y o k ­ sa bizler mutlu olm ak için gerek en şeylere zaten sahibiz.

Kendim iz hakkında birçok yanlış kanım ız var. Günümüzde insanların çoğu kendileriyle ilgili bir şeylerin yanlış olduğunu düşünür. Mutlu olm ak için d eğişm eleri gerek tiğin e inanırlar.

Bu tutum nedeniyle onların kendilerini aşağı v e suçlu hisset­ m eleri kolaylaşır.

Ben farklı bir yol izliyorum . Her birimiz zaten yeterin ce iy i­ yiz; biz zaten mutlu o lm ak ye te n eğin e sahibiz. Yapılm ası g e ­ reken içim izdeki iyi yanları bilm ek v e geliştirm ektir.

K endim izi tanıdıkça güçlü v e za yıf yanlarım ızı daha iyi b i­ liriz. D o ğu ’nun bedeni tanım a sanatı yardım ıyla za yıf yanları­ mızı doğru bir bakış açısıyla görürüz: onların g ö re vi bize k en ­ dimizi kötü hissettirm ek değil, onlar davranışlarım ızı düzelt­ m e y e yarayan yol haritalarıdır.

D iyelim ki bağırsaklarınız zayıf. Bu bilgiden hareketle k en ­ dinizi kınam ak yerine bağırsaklarınıza yum uşak davranıp o n ­ lara saygı gö stererek kendinizi mutlu edebilirsiniz. Kendinin bilgisi yardım ıyla yiyeceklerinizi özen le seçebilir, gü zelce ç iğ ­ neyebilir v e sakin, huzurlu bir şekilde yiyebilirsiniz. Zam anla bağırsaklarınız güçlenir; daha berrak şekilde düşünebilirsiniz v e özgüveniniz artar. Artık kendi hakkınızda bildiklerinizi k en ­ dinizi daha çok kınam ak v e mutsuz o lm ak için değil, mutlu olm ak için kullanırsınız.

Bu kitaptan ö ğren eceğin iz başlıca iki şey var. Birincisi, kendinizi v e başkalarını D oğunun b eden i tanım a sanatının e s ­ ki yön tem leri çerçevesin d e yeni bir g ö zle göreceksin iz. Yüzü­ nüzdeki her özelliğin, m im iğin v e çizginin bir anlam ı oldu ğu ­ nu öğren eceksiniz. Bu süreç içinde hayatla ilgili tem el bir g e r ­ ç eğ i fark edeceksiniz: hayat hakkındaki tüm ön em li soruların cevap ları aslında zaten içinizde. Ö ğren cilerim hep sorarlar, “ Ohashi, aydınlanm ak için n e ­ reye gitm eliyim ? J a p o n y a ’ya mı, Hindistan’ a m ı? Filanca guruyla m ı yok sa falancayla mı çalışm alıyım ?” Ya da, “ S a ğ lığ ı­ mı düzeltm ek için ne ya p m a lıyım ?” v e y a “ Nasıl bir yaşam tarzı b en im sem eliyim ?” d iye sorarlar. İnsanlar bunun için hep 12

başka birini v e y a başka bir yeri ararlar. Bir sürü insan ken d i­ si hakkında bilgi versin, kim olduğunu bulm asına yardım e t­ sin d iye başkalarına yüklü m eblağlar öd er am a para ö d e d ik ­ ç e kafası daha ç o k karışır, hayal kırıklığı daha derinleşir.

C eva p la r bizim dışım ızda değil, içim izde. Ö ğren cilerim e verd iğim karşılık ç o k basit olm akla birlikte tüm cevapların anahtarı niteliğinde. Onlara, “ C evabınızın üstünde duruyorsu­ nuz,” diyorum . “ C e va p sizsiniz.” D em ek istediğim , cevapların halihazırda içlerinde olduğu. G erçek soru onları nasıl bulacağım ızdır. Şu v e y a bu uzmana gitm em iz gerek m iyor. Kendi ken d im i­ ze y eteb ilm e kurslarına gitm em ize g e re k yok . T e k yapm am ız gerek en kendi kitabımızı, sözcükleri beden im izde yazılı olan kitabı okum ak.

Sınıfa girm ed en ö n ce öğren cilerim d en ayakkabılarını ç ı­ karm alarını isterim. J a p o n y a ’ da kapalı yerlerde ayakkabıları çıkarm ak bir gelenektir. Sık sık ö ğren cilerim e ait birkaç çift ayak kabıyı alır v e k im e ait olduğunu sorm aksızın tabanların, sahiplerinin g e rç ek doğaları hakkında anlattıklarını dile g e ti­ ririm. “ Bu kişinin bel ağrısı olduğunu görü yoru m ,” derim . K a ­ çınılm az olarak biri utanarak kıkırdar - kuşku yo k ki “ suçlu” olan kişi. “ A m a bağırsaklarınız harika çalışıyor, güçlü bir ira­ deniz v e hayata olumlu bir bakışınız v a r,” d iye d ev a m ederim . “ B ö y le d ev a m edin, başarılı olursunuz.” Bir de, “ B öbreklerini­ ze özen gösterin, orada biraz zayıflık va r,” d iye eklerim . S o n ­ ra sıradaki ayak kabıya g e ç e r v e biraz daha g ö zle m yaparım . “ Bu ayakkabılarda ç o k inatçı biri yürüyor,” derim alaycı bir ciddiyetle. “Yum uşatm ak için ona sıkı bir O hashiatsu1v e rm e ­ liyiz.” Sınıf güler. “ İnatçılık dalağın zayıflığından kaynaklanır,” d iye sözüm ü sürdürürüm. “ Ç ok kararlı, am a hüsran duygusu da o kadar güçlü. İçindeki iyi şeyleri v e şim diye dek b aşar­ dıklarını da gö rm e li.”

1

O hashiatsu, O h a sh i tarafından geliştirilen ue shiatsu, a k u p u n k tu r, “m o x ib u s tio n ” (s eçilm iş a k u p u n k tu r n o k ta la rın ı m oksa otla rıy la ısıtarak tedaui etm e), m a n ip ü la sy on , kendo, a ik id o, dans ue D o ğ u felsefesinden esinlen en b ir b ed e n ­ sel ça lışm a (b o d y ıu o r k ) türüd ür.

13

Anlattıkça anlatırım. İnsanlar buna hayret ederler. Bunu büyülü bir gösteri sanırlar, o ysa yalnızca bilgi konuşur.

D oğu ’nun bedeni tanıma sanatı yüzeyin altındakini görerek içteki varlığınızı tanımanıza yardım edecektir. Fakat içinizdeki beni görebilm ek için kendinizin v e başkalarının iyi yanlarını görm eyi öğrenm eniz gerekir. Doğunun bedeni tanıma sanatı olumlu ve mutlu bir hayata götüren bir kılavuzudur. Fakat bu­ nun için olumlu, pozitif olm a yeteneğini geliştirmelisiniz. H aya­ tın kalıcı, yapıcı v e sonunda başarılı olan gücü budur.

Bu kitaptan öğren eceğin iz ikinci şey de sağduyunuzu g e liş ­ tirmekten ibarettir. Bunun sonucunda daha doğal v e ufku d a ­ ha geniş bir düşünüş tarzı oluşacaktır. Aklınız iyi-kötü ikiliği­ nin ötesine geçecektir. Daha bütünsel bir hayat görüşü g e liş ­ tirirsiniz. Her şeyd e karşıtlığın olduğunu görürsünüz. Siz zayıf v ey a güçlü biri değilsiniz, her ikisi birdensiniz! İşte Doğulularla Batıklar arasındaki köklü farklılıklardan b i­ ri. Batıklar her şeyi mutlak olarak görürler: bir şey ya iyidir ya da kötü, y a doğrudur ya da yanlış, ya güçlüdür ya da zayıf.

D oğu d aysa bizler her şeyi aynı anda h em güçlü hem de za yıf olarak görürüz. K o la y c a eğilen bir a ğ a ç za yıf olarak g ö ­ rülebilir am a sert rüzgarlara yol vereb ilen v e dayanabilen odur. Bu sa ye d e öbürleri kırılırken o sağ kurtulur. A ğ a c ın g ü ­ cü esnekliğinde yatar.

Bir örnek daha vereyim . Batı tıbbı açısından bir hastalığın belirtisini taşıyan kim se hastadır. Kişiyi v e onun g ö re c e ğ i te ­ daviyi tanım layan budur.

O ysa gelen ek sel D oğu tıbbında şifacı, hastanın içinde h as­ talıkla sağlık arasında süren bir m ü ca d ele görür. O rada s a ğ ­ lık m evcu t olm asa hasta ölm üş olurdu. H astalanm ak sağlık işaretidir. Hasta olduğunuz sürece yaşıyorsunuz, yaşadığınız sürece de kurtulma şansınız var dem ektir. Ö ldüğünüzdeyse artık şansınız yoktur.

Doğulu şifacının yaklaşım ı hastadaki sağaltıcı güçleri yü ­ reklendirm ektir. D olayısıyla da bizim tedavi yöntem lerim iz Batıdakilerden çok başkadır. Çeşitli sağlık sorunlarıyla baş 14

etm enin yollarını açıkladıkça bunu daha açık g ö re c e k ve m u ­ h ak em e tarzımızı anlayacaksınız.

Birkaç yıl ö n ce bir karı-koca akıl danışm ak için bana g e l­ mişlerdi. A d a m birçok doktora gitm iş v e otuzu aşkın hastalık­ la baş e tm e y e çalışıyorm uş. Karısı bana, “ Ohashi, sizce de k o c a m çok hasta değil m i?” d iye sormuştu.

A y a ğ a kalkm ış v e hayranlıkla ellerim i adam ın om zuna koym uştum . “ H ayatım boyunca b ö y le sağlıklı bir adam g ö r­ m edim . B en de bu sorunlardan biri olsa çoktan postu deldir­ miş, ölm üş olurdum. O ysa sizde otuzu birden var v e hâlâ ayaktasınız. Yaşıyorsunuz. İçinizde m u azzam bir gü ç olm alı.

H em sağlıklı da olm alısınız,” dem iştim .

A d a m o kadar minnettar kalm ıştı ki n ered ey se a ğ la y a c a k ­ tı. H erkes onu hasta d iye yaftalam ıştı. K im se ona iyileşm e umudu verm em işti. Ben ona umut verd im v e haklıydım da: ad am iyileşti.

D oğu d a biz hiçbir şeyi bu budur v e y a şu şudur d iye g ö r ­ m eyiz. Her şeyin içinde kendi karşıtını barındırdığını düşünü­ rüz. Her ş ey d e bir paradoks vardır.

Bir k im sed e v e y a bir ş eyd e yalnızca kötü olanı görürseniz resm in yarısını görüyorsunuz dem ektir. Bu anlam da kişinin v e y a durumun sunduğu olasılıklara gözlerinizi kapatıyorsunuzdur. Artık ç o k az umut vardır ya da hiç umut yoktur çün­ kü um utlanm ak için bir neden yoktur. D olayısıyla acı ç e k ­ m ekten başka çare kalm az. Fakat kendinizi iyinin de varlığı­ na v e olasılığına açarsanız yeni bir bakış açısı kazanır, ken d i­ nizden v e hayattan ç o k daha fazla tat alırsınız.

Doğunun Batıdan daha iyi olduğunu söylü yor değilim . Her ikisinin de bir bütünün ana ö ğeleri olduğuna inanıyorum . B a ­ tının tıbbi uygulam aları harikalar yaratm ıştır. Fakat y ö n te m ­ leri çoğunlukla daha yum uşak, sorunun kayn ağıyla daha ilgi­ li v e Batıdaki doktorlarınki kadar etkili olan Doğunun fe ls e fe ­ si v e yaklaşım ı da aynı ölçü de önem lidir. Her ikisinin de te ­ davi yelpazesin d e yeri olduğunu görm eliyiz. D oğu v e Batı bir­ birine karşıttır, am a birbirini bütünler v e dünyayı mümkün hale getirirler.

15

Bu kitapta gelen ek sel D oğu tıbbında başvurulan y ö n te m ­ ler üstünde duracağım . D o ğu ’nun bedeni tanım a sanatını ve gerisindeki felsefeyi daha iyi anlam anıza yardım cı olm ak için yer yer Doğunun v e Batının yöntem lerini karşılaştıracağım .

Fakat sergilediğim yaklaşım ı anladıkça iki tarafın da değerli olduğunu göreceksiniz. Belirli bir anda hangisini tercih e d e c e ­ ğiniz karşılaştığınız duruma v e neyi başarm ak istediğinize bağlı olacaktır.

B ü K İT A P T A N N A S IL Y A R A R L A N M A L IS IN IZ ?

Kim olursak olalım , ne bilirsek bilelim , hepim iz Doğunun bedeni tanım a sanatına aynı şekilde yaklaşm alıyız: öğren ci olarak. Ben yirm i beş yıldır bu konu üstünde çalışıyorum ve hayatım ın geri kalanını da öğren ci olarak g e ç ire c e ğ im . Yeni başlayanların tutumunu ben im sed iğim için hep ö ğ re n m e y e d ev a m ed e ce ğim . Bu süreç içinde hayatın kendisine dair an ­ layışım ın da gelişeceğin i um uyorum .

Kendim iz hakkında bilgi edin m eye çalışm ak öm ür boyu süren bir uğraştır. N e zam an aynaya baksam v e yüzümü incelesem yeni bir bilgiyle karşılaşıyorum. Bugün aydınlık ve a çı­ ğım ; yarın karanlık v e kapalı olabilirim. Kendi kendim e soru­ yorum: Bedenim bugün bana ne anlatıyor? Kendim deki d e ğ i­ şikliğe nasıl uyum sağlam alıyım ? Ben değişim in daimi ö ğren ­ cisiyim.

Başkalarının yüzlerine baktığım da onların değişen durum­ larını görüyorum ve yüzleriyle duruşlarından, yürüyüş, konuş­ m a v e ellerini kollarını hareket ettirm e tarzlarından dersler ç ı­ karıyorum. Evrenin sonsuz yaratıcılığına hayran kalıyor am a örüntülerdeki, kalıplardaki benzerliği de gözd en k açırm ıyo­ rum.

Y aşadığım ız sürece öğreniriz. Bu yüzden hep öğrenciyizdir.

D oğu tanı sanatı hayatın bilgeliğini k eş fe tm e yolunda bize yardım cı olacaktır.

Doğunun bedeni tanım a sanatındaki uzm anlığım ız sad ece v e s a d ece insan olarak kişisel gelişim im ize bağlıdır. Bir şeyi zaten bildiğim izi düşünüyorsak daha büyük bir hakikate a ç ıl­ 16

m am ız ya da bir şeyin iç yüzünü kavram am ız daha zor o la ­ caktır. Kendim izi fazla ö n em siyor v e zihnimizi sınırlandırıyoruzdur. O ysa öğren ci kaldığım ız sürece anlayış v e y e te n e k le ­ rimizi sürekli artırırız. Hayat, yeni içgörüler v e bilgiyle bizi sü­ rekli şaşırtır. B ilgeliğim iz arttıkça kendi yüzüm üze v e b aşk a­ larının yüzüne y e p y en i bir g ö zle bakarız. Her birimizin sonsuz evrenin benzersiz birer tezahürü olduğunu gid erek daha bü­ yük bir açıklıkla görürüz, Unutmayın, insanları ne kadar ç o k s ev er v e anlarsanız onlar kendilerini size o ölçü de açarlar, d o ­ layısıyla siz de onlara o kadar çok hizm et edebilirsiniz.

Bu kitabı oku m a gerek çen iz ne olursa olsun, ona bir ö ğ ­ renci bir yaklaşın. Bir a cem i olun; bu kitaptan v e hayattan daha çok yararlanırsınız.

A c e m i o lm ak kadar ön em li bir başka konu da tüm etnik v e ırksal önyargılardan sıyrılmanızdır.

Her etnik grubun kendisini diğerlerinden ayıran bedensel özellikleri vardır. Japonların, Çinlilerin v e öbür ü zak D oğu lu ­ ların farklı, karakteristik gözleri, sarı tenleri v e siyah saçları vardır. A y rıca onlar ge n el olarak Batıklardan daha kısadırlar.

D oğu AvrupalIların çoğunun iri burunları v e kıvırcık saçları vardır. İsveçlilerin ç o ğ u açık tenli v e sarı saçlıdır. Afrikalılar siyah tenli, siyah gözlü v e kıvırcık saçlıdır, dudakları ç o ğ u n ­ lukla kalındır. G üney İtalyanların teni v e saçı koyudur; b irço ­ ğunun Rom alı denen iri burunları vardır. Arapların teni, saçı v e gözleri koyu renktir; birçoğu gen iş ağızlı v e kalın dudaklı­ dır. Kızılderililerin yüzleri geniş, elm acık kem ikleri çıkık, te n ­ leri koyudur; çoğunun saçları düzdür.

D iy e c e ğ im şu ki, her etnik v e ırksal grubun kendine özgü bedensel özellikleri var; birinin yüzünü incelerken onu kendi etnik grubunun özellikleri ç erçevesin d e değerlen dirm en iz g e ­ rekir. Ö rneğin, kitabın ilerleyen sayfalarında da gö receğin iz üzere alt dudak kalın bağırsağın göstergesidir. Kişinin du da­ ğının şiş m i ince mi olduğunu anlam ak için onun ağız v e yüz özelliklerini de hesaba katm alısınız. Karşınızdakinin sağlığı hakkında doğru bilgi edin m ek istiyorsanız Afrika kökenli Am erikalıların dudaklarını A lm an kökenli Am erikalılarınkiyle ya da Japonlarınkini Sicilyalılarınkiyle k arşılaştırm a zsın ız.

17

Ö nyargılardan sıyrılmanın b öyle pratik bir g erek çesi o lm a ­ sının yanı sıra ırksal ve etnik eğilim leri olanların çok dar b a­ kışlı oldukları da ayrı bir gerçek . Doğulnun bedeni tanıma s a ­ natında biz sonsuzun sonluda nasıl tezahür ettiğini, her birim i­ zin tanrısallığı benzersiz bir biçim de nasıl yansıttığım ızı anla­ m aya çalışırız. D o ğu ’nun bedeni tanım a sanatı yardım ıyla in­ sanların yüz v e bedenlerinin sonu ge lm e z çeşitliliğini benim gibi araştırma fırsatınız olursa her insanda saklı gü zelliği d a ­ ha iyi görebilir v e anlayabilirsiniz.

D O Ğ Ü ’N Ü N B E D E N İ T A N IM A S A N A T I: D Ö R T TEM EL G E R Ç E K D oğu sanatının dört tem el ilkeleriyle başlayalım .

Her şey karşıtlardan m eydan a gelir. Her ş ey d e paradoks vardır. D oğad a n ereye bakarsanız bakın, karşıtların etk ile­ şimlerini görürsünüz. Paradokssuz bir m addi dünya olam az. Ö rneğin bir günün hem aydınlık hem de karanlık yanı vardır; insan ırkı kadınlardan v e erkeklerden oluşur; “ soğu k ” olm asa “ sıcak ” da olm az. Beynin sağ v e sol yanı vardır v e bunlar bir­ birini bütünleyen işlevlere sahiptir. Her şeyin sağı solu, önü arkası, altı üstü vardır. Karşıtlar olm asa g e ze g e n d e hiçbir ş e ­ yi birbirinden ayırt edem eyiz. H ayat biçim den yoksun kalırdı.

D oğuda her aşırılığın kendi karşıtını doğurduğunu söyleriz.

Yoksul biri zengin olm a gücüne sahiptir, hasta biri sağlığına kavuşabilir; zengin biri yoksullaşabilir, sağlıklı biri hastalana­ bilir. Durumunuz ne kadar aşırıysa karşıtının g e rç ek leş m e ih­ tim ali o kadar yüksek olur. Her sorun kendinde bir fırsat b a ­ rındırır. Şunu d em ek istiyorum: durumunuz ne kadar kötü g ö rü ­ nürse görünsün, gelişm ek v e mutlu o lm ak için ç o k büyük bir fırsatınız hep vardır. T ek yapm an ız gerek en iyi olanı bulm ak ve onu geliştirm ektir. Çözüm b ö y le bir yaklaşım d a yatar. S i­ zin g e rç ek liğ e karşı takındığınız tutum olum lu değişim in e s a ­ sını oluşturabilir. M esele ortadadır; evet, bir sorununuz vardır.

Soru şu: ona nasıl tepki vereceksin iz? Sorunun size fazla g e l­ diğini düşünüp v a zg e ç e c e k misiniz yo k sa sorunu potansiyel 18

bir fırsat olarak mı görecek sin iz? Konuyu nasıl ele alacağınız ona nasıl baktığınıza bağlıdır. Güç, sizin yaklaşım ınızdan k a y ­ naklanır. Yaklaşım ınızı değiştirin, sorunu başka bir açıdan d e ­ ğerlendirdiğinizi göreceksin iz.

Bir örnek vereyim . Bu ülkeye (A B D ’y e ) geld iğ im zam an birçok sıkıntıyla karşılaştım. Bir akşam ç o k bunalmıştım .

Sessiz bir o d a d a kendi başım a oturdum v e durm adan a ğ la ­ dım . A ğ la m a m geçtikten sonra sorunlarımın bir döküm ünü çıkardım . Başım dan aşkın görünüyorlardı. Listeye şunları yazm ıştım :

1. Ben J a p o n ’ um. J a p o n y a ’da Japon olm ak iyi am a A m e ­ rika’da değil. Yaban cı bir ülkeye alışm ak zor v e A m e ri­ k a ’daki gelen ekler, kültür v e beklentilerle baş etm ekte zorlanıyorum .

2. İn gilizce’yi iyi konuşam ıyorum . İnsanların konuştukları­ nı n ered ey se hiç an layam ıyorum .

3. Param yok . İn gilizce’yi de iyi kon u şam adığım a g ö re ben nasıl iyi bir iş bu lacağım ?

4. N e ailem var, ne arkadaşlarım . K endi başınayım . Bana yardım e d e c e k kim var? K im se yok.

En büyük sorunlarım bunlardı am a elbette günlük hayatta birçok başka sıkıntıya v e sinir bozucu şeylere neden o lu yo r­ lardı.

Listeyi çıkardıktan sonra oturup m ed ityasyon yaptım . A r ­ dından listeyi in ce le m ey e koyuldum . Ansızın bana sıkıntı v e ­ ren şeylerin aslında birer fırsat olduğunu gördüm ! Listem deki m addelerin üstüden birer birer geçtim .

1 Ben J a p o n ’ um. Harika! Jap on olm anın bana s a ğ la y a ­ c a ğ ı en büyük yararı sağla ya ca ğım . Am erikalılara Doğ u ’nan bedeni tanım a sanatını v e O hashiatsu’yu ö ğ r e ­ tebilirim. Kısa boylu, m iyo p v e çek ik gözlü olduğum için insanlar beni farklı biri olarak görecek ler. Yaptığım işe daha fazla sa ygı gösterecekler.

19

2 İn gilizce’ m iyi değil. N e güzel! İnsanların şikayetlerini dinlem ek zorunda k alm ayacağım . K afam rahat v e hu­ zurlu olacak.

3 Parasızım. Şahane! D em ek bir çeyrek lik bile kazansam şim dikinden fazlasına sahip o lacağım . İstesem bile d a ­ ha dibe düşem em . Başarıya giden yo la girdim bile.

4

N e ailem var, ne de arkadaşlarım . Ç o k güzel! Onların ö ğü t v e beklentilerinin esiri o lm a y a c a ğ ım . A ile bağları v e y a toplum sal yapı tarafından sınırlandırılam am . Ö z ­ gürüm.

Durumumu olumsuz görm ek ten v a zg e ç tiğ im anda h ayatı­ m a d evam edebildim v e hem özgürleştim , h em d e k en d im ­ den hoşnutluk duydum. Sorunlarımı g e rç ek yön leriyle g ö r ­ düm: fırsatlar olarak! Koşullar hâlâ aynıydı. Bakış açım dışın­ da hiçbir ş e y d eğişm em işti; am a bu bakış açısı hayatım ı iy i­ leştirm em için bana daha ç o k özgürlük verdi.

N itekim hayatım iyileşti. N ew York kentinde D o ğ u ’nun b eden i tanım a sanatı v e Ohashiatsu dersleri v e rm e y e ilk b aş­ ladığım da yalnızca birkaç öğren cim vardı. Fakat çok kısa sü­ rede işler değişti v e bugün iki bin öğren cim , A B D v e A v ru ­ p a ’nın çeşitli yerlerinde de birçok okulum var. Ohashi Ensti­ tüsü dünyaca tanınan bir kuruluş oldu.

Sorunlar iyi talihin tohumlarıdır. Onlar g e rç ek te kim oldu ­ ğum uz konusunda bize içgörü kazandırır. A y rıca kazanımları daha iyi değerlen dirm em izi sağlar. Herkesin iyi yanları, özel yeten ekleri v e y a becerileri vardır. Başarılı olm ak istiyorsak yeten ek v e becerilerim izden yararlanm a cesaretini g ö s te rm e ­ miz gerekir.

Paradoks düşüncesi D oğu yla sınırlı değildir. Yunan filo zo f Heraklit, felsefesini bu düşünce üstüne kurmuştu. “ Karşıtlık uyum getirir,” d iye yazm ıştı o. “ Uyuşm azlıktan ahenklerin en büyüğü doğar... sağlığın güzelliği hastalıkla, iyiliğin gü zelliği kötülükle, doygunluğunki açlıkla, yorgunluğunki d in len m ey­ le anlaşılır.”

Sorunlar gelişim in v e başarının anasıdır. Sorunlarınızı ku­ caklayın, cevab ı bulacaksınız.

20

Ö ğren cilerim d en biri bana gelm iş v e kendini umutsuz his­ settiğini söylem işti. Çok sorunu vardı. “ Haklısın, um utsuz­ sun,” dem iştim .

Bunu duyunca ö ğren cim ç o k şaşırmıştı. Fakat sonra a ç ık ­ ladım: “ H epim iz umutsuzuz. A m a bunu bilm ek seni mutlu k ı­ labilir. G erçek ten umutsuz olduğuna inanıyorsan başardığın her şey senin için b ek len m ed ik bir kazanç olacaktır, üm utsuzdun am a yin e de bunca şeyi nasıl başardın? İnanılm azsın.”

Kalktım v e elini sıktım. “Tebrikler; müthiş bir gen çsin .”

Benim fels efe m b öyle: mutluluğun anahtarı takdir e tm e k ­ tir. Durumunuzu umutsuz görüyorsanız yaptığınız v e size v e ­ rilen her şeyi gerçek ten takdir edersiniz. Başarısızlık artık o kadar acı verm ez. N e de olsa zaten diptesiniz.

Ben 1944 yılında Hiroşim a dışında bir kasabada d o ğ m u ­ şum. Cİç ya şım a kadar ö lm e k için önüm e üç fırsat çıktı. İlki 1945’te, kasab am k on van siyon el silahlarla bom balan ıp H iro­ şim a’ya atom b om bası atıldığında oldu. N e y s e ki ailem atom bom basının doğrudan etki alanının dışında yaşıyordu am a kon van siyon el bom baların kasabadaki etkileri korkunçtu.

Fena halde ishal olm uşum v e ç o k su kaybetm işim . Mahalli bir dok tor beni hayatta tutmak için ç o k uğraşmış. Ö lm edim .

Bunu izleyen iki yıl içinde beni ölüm le burun buruna getiren iki kaza geçirm işim . Fakat ben ya şa m a ya d eva m ettim.

1991’d e kırk yedi yaşım a bastım. Hâlâ hayatta oldu ğum için ç o k h eyecan lıyım . B eklen en den kırk dört yıl daha uzun yaşadım . Yarın ö lsem kim se Ohashi ge n ç yaşta öldü d iy e ­ m ez. Çünkü O hashi zaten um ulandan çok daha uzun yaşadı.

Her gün benim için ekstra.

Görüyorsunuz ya, hayatın ge rç ek zevkleri sadelikten gelir, am a biz bu sad e zevkleri takdir edem iyoru z çünkü b ek len tile­ rimiz ç o k fazla. B ö y le olunca da hiçbir şeyin, kendim izin bile değerini bilem iyoruz.

Zaaflarınızı kucaklayın, şim d iye kadar ne denli ihtimal dışı başarılar eld e ettiğinizi görün v e her şeyin değerini bilin. Siz olağanüstü işler yaptınız.

Karşıtlıklar ilkesi ç o k eskidir. İlk tıp kitabı bu esastan h a ­ 21

reketle yazılmıştır: Sarı İm paratorun D a h iliy e Klasiği. Bu k i­ tap tüm D oğu tıbbının tem elini atan büyük bir eserdir. Sarı İmparatorun K lasiği karşıtlıklar felsefesini y in v e y a n g - tüm görüngüleri m ümkün kılan iki gü ç - olarak adlandırır. Yin e v ­ rendeki ya yılm acı gü ç olarak betimlenir. M erkezkaç gü ce kaynaklık eder; eşya yı büyütür, ıslak, g e v ş e k v e kadınsı hale getirir. Yang ise m erk ezkaç etkiye neden olan daraltıcı gü ç olarak betim lenir; eşya yı küçültür, kuru, sıkı v e erkeksi hale getirir. Bu iki ön cesiz gü ç D oğuda arketipler olarak görülür, yani m addi a lem d e varolan her şey bu iki esas gü çle m e y d a ­ na gelir.

Yin v e yan g konusunu ileride ele alıp b eden lerim izde v e davranış kalıplarım ızda beliren yin v e ya n g özelliklere dikkat ç e k e c e ğ im . A yrıca bedenlerim izdeki dengesizliklerin gid eril­ m esi konusunda D oğulu yaklaşım ç erçevesin d e yine yin v e ya n g m eselesin e d eğin eceğim .

H er insan beden, zih in ue ru h u n b irliğ in d en oluşa n b ir b ü ­ tünd ür. Bu insani nitelikler arasında hiçbir ayrım yoktur. Z i­ hin v e ruh olm aksızın beden varolam adığı gibi ne zihin, ne de ruh bu dünyada bedensiz yapam az. İnsan yaşam ının bu üç boyutu aslında birdir. Bu üç boyutu da hesaba katm adan h iç­ bir sorun çözülem ez.

D oğu tanı sanatını ele alırken sık sık bir belirtinin b ed en ­ sel, psikolojik v e ruhsal karakteristiklerin gö stergesi oldu ğu ­ nu söylerim . Bunun nedeni beden sel özelliklerin zihinsel v e ruhsal özelliklerin dışavurumu olm asıdır. Çünkü bizim varlık n edenim iz ruhtur.

Parçaların h ep sin d e b ü tü n g örü leb ilir. M ikroda m akroyu, m akroda da m ikroyu görebiliriz. Bu, bedenin herhangi bir y e ­ rinde bütünün işleyişini gö re b ile c eğim iz anlam ına gelir. Yüze bakarak sindirim, dolaşım v e sinir sistemlerinin, kalbin, cin ­ sel organların, böbreklerin, karaciğerin v e safrakesesinin du­ rumunu görebiliriz. Dahası, yetenekler, eğilim ler, zaaflar ve güçlü yanlar dahil, birçok kişisel özelliği de anlayabiliriz. Yüz, ge re k ruhun, gerek se bedenin sırlarını ele verir.

22

Enerji, m erid y en adı uerilen k anallar ya da kusursuzca dü■enlenmiş y o lla r üzerinden akar. Bu m eridyen ler baştan ayaklara dek akan birer enerji ırm ağıdır v e her h ücreyle o r g a ­ nı bedenin gen elin e b ağlayan bir ağ oluşturur. Kitabın ilerle­ yen bölüm lerinde m eridyenlerin in celen m esiyle organların durumlarını nasıl an layab ileceğim izi gö receğiz.

Hayatın birliği aslında şaşırtıcı boyutlardadır. Ç ağlar b o ­ yunca n ered eyse her büyük din v e felsefe bu birliğe işaret e t­ miştir; bu en tem el ilkelerden biridir. “ Dinle, ey İsrail, T an rı­ mız olan Rab Bir’dir,” sözü bu tem el ilkenin dile getirildiği cüm lelerden yalnızca biridir. Kendisi de birlik ilkesini esas alan D oğu tanı sanatı bu n edenle bir teknikten ya da bir a ra ç ­ tan ibaret değildir; o aynı zam anda felsefi v e dini bir yoldur.

O bizi hayatın asıl nedenine götürür, yani içim izdeki tanrıya.

Ona tevazu, saygı v e takdirle yaklaşm alıyız. Onu asla k en di­ nizi v e y a başkalarını kınam a aracı olarak kullanmayın. Onun asla kendinizi v e y a başkalarını aşağı v e y a za yıf g ö s te rec e k bir araç haline gelm esin e izin verm eyin . Onun am acı yü ce lt­ m ek v e esin verm ektir. Onun am acı bize birliğin yolunu g ö s ­ termektir.

T A N I: D O Ğ U V E B A T I “T a n ı” sözcüğünün yanıltıcı olab ileceğin i kabul etm eliyim .

Ben bir tıp doktorunun yaptığı gibi tanı k oym am . Aslında B a ­ tı tıbbıyla D oğu tanı sanatı arasında o kadar çok fark var ki Doğulu yaklaşım ı an lam ayı kolaylaştırm ak için ikisini karşı­ laştırmak daha yararlı olabilir. (Bakınız, T ab lo 1) Ö n ce en bariz farklarla başlayalım . D oğuda insan bedeni birbirine bağım lı olan v e hassas bir d en ge d e duran parçaların bütünü olarak görülür. Daha önem lisi, bu bütün, parçaların toplam ından daha büyüktür.

Bizler zihin, b eden v e ruhtan oluşan canlı bir varlığız. D o ­ ğu tanı sanatında uzm an olan biri bu üç alanı bir olarak g ö ­ rür. Bunlar arasında bir ayrılık söz konusu değildir, her şey birdir.

23

D oğu tanı sanatında beden bir orkestra, ruh da o ork estra­ nın müziğidir. Herhangi bir çalgıyı çıkarın v e y a çalış tarzını değiştirin, m üziği tam am en değiştirm iş olursunuz. Ruhu tüm en gin liğiyle ortaya çıkarm ak için her organı bir çalgı gibi in­ celik le akort etmelisiniz. Onu, sanki bir virtüöz çalıyorm u ş g i­ bi optim um işlevsellik noktasına getirm elisiniz. Fakat unutul­ m am alı ki her organ, varlığınızın tam v e en güzel h aliyle o r­ taya çıkabilm esi için bedenin - yani tüm çalgılarıyla birlikte orkestranın - gen eliyle uyum için olmalıdır.

Bu n edenle D oğulu şifacı bir orkestra şefi gibidir. O ak ort­ suz çalgıları duyar v e onların orkestrayla uyumunu sağlar. Şim di konuya daha yakından bakalım .

Her organı d iğerleriyle ilişkisi ç erçevesin d e d eğerlen d ir­ m ek gerekir. Her bir organın - örneğin karaciğerin - sağlığı d i­ ğ e r organların sağlıklı oluşlarına bağlıdır. Bunun nedeni basit: Doğulu bakış açısından beden, içinde enerjinin aktığı kesinti­ siz bir d evre gibidir. Bu enerji yaşam gücüdür. J a p o n y a ’da buna k i deniyor; Ç in’de ch i; Hindistan’daysa prana. Bedenin herhangi bir yerinde bu enerji bir en g elle karşılaştığında öbür organlar yeterin ce enerji v e y a k i’yle b esien em ez.

D olayısıyla karaciğer, kalp, dalak, kalın bağırsak, b ö b rek ­ ler vs., hep birbiriyle uyum içinde işler v e her biri sağlıklı k a­ labilm ek için öbürlerine bağım lıdır. B eden de yeterli bir ki ak ı­ mı varsa her hücre yaşam kayn ağı olan o enerjiyle b es len e ­ bilir. B ö y le c e her organ görevin i hakkıyla yerine getirir. Fakat enerjinin önü tıkandığında hücreler v e organlar ki enerjisin de­ ki eksiklikten bozulm aya, hastalanm aya başlar.

Batı v e D oğu tanı yön tem lerin de aynı sözcükler ç o k farklı anlam lara gelebilir. Batı gelen eğin d e “ k a ra ciğer” v e y a “ k ara­ c iğ er ra h a tsızlığın d an söz ettiğim izde yalnızca organın k en ­ disindeki b eden sel sorunları kastederiz. D oğu g e le n e ğ in d e y ­ se organın kendisinden v e y a o organla ilgili enerji m e rid y e ­ ninden söz ederiz v e söz konusu organ v e y a m erid yen le ilgili sorun bazen bedensel, bazen de psikolojik olabilir.

Bedeni yaşam enerjisi v e y a ruhtan ayrı düşünm ek yanıltı­ cıdır. B edenim iz ruhumuzun dışavurumudur. Ruh ya da y a ­ şam gücü b ed en e içkindir v e beden bu s a y e d e h ayat bulur.

24

TABLO 1

T A N I: D O Ğ Ü V E B A T I

D oğu

Batı

S oyut

Som ut/özgül

Ö znel

N esn el

Sanatsal

Teknik/bilim sel

S a ğ beyin

Sol beyin

D oğu tıbbı fels efe v e sanattan d oğdu

Batı tıbbı bilim den d oğdu

D oğu tıbbının am acı kişiyi m anen geliş­

Batı tıbbının kaygıları m addi düz­ lem dedir; b ed en sel belirtiler vu rgu ­ lanır

tirmektir; hedef, kişinin anlayışını geliş­ tirmektir D o ğu tıbbı kesin değildir; ç o k gen eld ir

Batı tıbbı ç o k kesindir; neyin yanlış gittiğiyle ilgilenir

Bütünseldir; kişinin bütünüyle ilgilenir, kendini şik a yet konusuyla sınırlam az

Belirtiseldir; belirli organlara, belirti­ lere odaklanır, kişinin bütünse] iş le ­ yişine d eğil

Karşılıklı insan iletişim ine, d ok u n m aya dayanır

Cihazlara dayanır

D oğu tıbbı paradok sa dayanır; sağlık

Batı tıbbı doğrusaldır: “S ağlık s a ğ ­ lıktır, hastalık da hastalık” - iyi v e kötülüğe ait nitelikler s a f v e ayrıktır

karşıtlar v e çelişik (p a ra d o k sa l) g ü çler arasındaki d e n g e y e dayanır - “ H asta­ lıkta sağlık gizlidir, sağlıkta hastalık” Hastalıkta onu g id e re c e k gü ç saklıdır; sorunlar avan taja dönüştürülebilir

ve

laboratuar testlerin e

Her ş ey d eğişir

K oşullar durağan olarak görülür

Zorlukları v e ölüm ü kabullenir

Zorlukları v e y a ölüm ü kabullenm ez; ikisinden d e kurtulmak için elinden g e len i yapar

T ıp gen eldir, y a şa m tarzı odaklıdır

T ıp kesindir, ilaç v e cerrahi odaklıdır

Hasta kendi kendini iyileştirir; şifacı yalnızca yo l gösterir

Hastayı d oktor v e tıp iyileştirir D oktor daha etkendir, saldırgandır

Şifacı daha edilgen dir Şifacı v e hasta karşılıklı alıcı v e verici konum unda oldukları bir ilişki içerisin­ dedirler, şifacı hastaya m innettardır verici alıcıdır, alıcı da verici

D oktor ilaç verir, hasta herhangi bir şey verm ez - doktor verici, hasta alı­ cıdır

25

Doğulu şifacılar bedendeki enerjinin üstünde çalışırlar. Bizler her organın karakteristikleri v e davranışlarıyla ilgileniriz. Bir organ çok sıkı olduğundan enerji orada tıkalı mı kalıyor? A c ı­ nın v e y a organdaki kötü gidişatın nedeni bu mu? Yahut o r­ ganda şişm e mi var? Bedenin o tarafına yeterin ce enerji akı­ yor mu? K en d im e, bu d en gesizliğe nasıl bir ya şa m tarzı, diyet ya da davranış neden oluyor, diye sorarım. Kitabın ilerleyen bölüm lerinde b eden im ize yakından bakarken soracağım ız s o ­ rulardan bazıları bunlardır.

Zihin, ruh v e beden bir olduğundan her karakteristiğin, her özelliğin - ister duygusal, ister akli, ister m a n evi olsun - b e ­ densel organlarda bir karşılığı vardır. Örneğin, hepim iz b iliyo ­ ruz ki düşünce beyinden kaynaklanır am a orada bir düşünce gö ren hiçbir bilim adam ı v e y a beyin cerrahı yoktur. D üşünce­ ler görü nm ez am a beynim iz zarar gördüğünde düşünce gü cü ­ müz bundan etkilenir. A yn ı şekilde, her organın da kişinin k a ­ rakterinde oyn ad ığı bir rol var.

D oğu tanı sanatında beden sağlığının zihin sağlığı v e kişi­ sel p sik olojiyle doğrudan ilişkili olduğunu söyleriz. Hatta bize g ö re her duygu belli bir organ v eya organlar kü m esiyle ilişki­ lidir. (B u konuyu izleyen bölüm lerde enine boyuna tartışaca­ ğ ız.) Örneğin, k araciğer ö fk e yle ilişkilidir. K araciğerin izde bir sorun olduğunda daha ç o k kızarsınız. B öbrekler iradenin m a ­ kam ıdır v e korkuyu kontrol eder. B öbrekler ne kadar sorunlu olursa o kadar ç o k korkarsınız. (H er organa v e ona karşılık g elen duygusal v e psikolojik yön lere yin e ileride b ak acağız.)

D oğu tanı sanatında safra kesesinin v e y a dalağın alınması düşünülmez çünkü b öyle bir durumda o kişi toptan d e ğ iş e ­ cek , başka biri olacaktır. Şifacı cerrahi m ü dahalede bulun­ m ak yerine g e rç ek n edene bakarak nerede sorun varsa onu d ü zeltm eye çalışır.

Bu yaklaşım beynin sağ yarısının başat olduğu Doğulu dü­ şünce tarzından kaynaklanır. D oğulu zihin bölüm lü v e akılcı değil, bütünsel v e sezgisel bir düşünce tarzına sahiptir. D oğu felsefesi insancıl v e sanatsaldır, teknolojik değil. Doğulular için yaşam , parçaların hepsinin önem li bir olduğu bir bütünün 26

resmi gibidir. Onlardan herhangi birini yerinden alın, resm im tam am ıyla d eğişir v e ortaya başka bir görüntü çıkar.

Doğu tanı sanatı bütünüyle karşılıklı tem asa dayanır. Doğulu uygulam acı hastasını gözlem ler, ona dokunur, ona y a ­ kından soru sorar v e onu dikkatle dinler.

Hastayla şifacı arasındaki ilişki o denli yakındır ki ikisi bir­ dir. Şifacı egosunu bir yana bırakm alı ve gözlem lerinin, sez­ gilerinin v e hastadan ge len bilginin kendisini yön len dirm esi­ ne izin verm eli. D oğulu şifacının edilgen v e teşvik edici bir ro­ lü vardır.

D oğu tanı sanatında bizler hastanın kendisinde m evcu t s a ­ ğaltıcı enerjilerle çalışırız. İyileştiren şifacı değil, hastanın k en ­ disidir. Şifacının ya p tığı tek şey, hastanın kendisini iyileştir­ m esi konusunda ona yol gösterm ektir. D olayısıyla şifacı a s ­ lında aciz konum dadır.

D oğu tanı sanatı gen iş bir bakış açısı benim ser. Biz resmin tam am ına, insanın bütününe bakarız. Hastalığın önlenm esini vurgularız. S ağlığın korunmasının v e sürdürülmesinin yolları­ nı ararız.

K adim Çin’d e h ek im e insan sağlıklı kaldığı sürece para ödenirdi, kişi hastalığındaysa para verilm ezdi. Kral hastalan­ dığı zam an saray hekim inin kafası uçurulurdu. En önem li “ ilaç” hastalığın ön len m esiydi.

D oğu yla Batı tıbbı arasındaki bir başka fark da D oğu tıbbı­ nın karşılıklı iletişim e verd iği önem dir. Bu piyasanın kitlesel yaklaşım ından farklı olarak, muhatabım ızın benzersiz y a ş a ­ mına olab ildiğin ce girdiğim iz ağır v e zahm etli bir süreçtir.

D oğu tanı sanatı hayatın kendisi gibidir; kesin değildir. D o ­ ğulu uygulam acıların fazla duygusal olduklarını s ö y lem e li­ yim . Bizim insana yaklaşım ım ız yum uşak v e anaçtır. Biz kişi­ nin iyileşm esine yardım ederiz. N iyetim iz kişinin kendi s a ğ a l­ tıcı yeteneklerini kullanm asına yardım etmektir.

D oğu tanı v e şifacılık yön tem i bir sanattır. Daha doğrusu, m an evi bir pratiktir; ya şa m kalitesini v e yaşam a sanatını g e ­ liştirm eyi öğrenm ektir.

27

Batı tanı yön tem i de Batının hayata yaklaşım ına dayanır: beynin sol yarısı başattır; analitiktir, tekniktir v e bilimseldir.

Doktorla hasta arasındaki ilişki geri plana itilirken laboratuar raporları, kan tahlilleri ve başka testler ön em le vurgulanır.

N esn ellik önem lidir. M uayene etm ek, olguları ortaya k o y ­ m ak, ö lçm ek v e bilim sel bir tanıya ulaşm ak için doğrudan in­ san algısı yerine cihazlar kullanılır. Bu cihazlar olağanüstü bir k esin liğe sahiptir. D oktor m esleğinin bir g e re ğ i olarak k en d i­ sini hastasından ayrı tutar, ona tarafsız yaklaşır. Doktorun k i­ şisel gözlem leri, sezgileri v e duyguları cihaz ölçüm lerinin y a ­ nında önem sizdir.

Cihazlar v e testler ön planda olduğu için doktorlar yü zler­ c e hasta görebilirler. Bu piyasanın kitlesel yaklaşım ıdır, ü s te ­ lik başka bir seçen ek yoktur; doktorun gözü n de ya sağlıklısınızdır ya da hasta, ikisi birden olm az.

Batı tıbbı hastalığı belirtilere dayanarak tanımlar. Bu yü z­ den te d a v iy e yaklaşım ı belirtiseldir. Baş ağrısına karşı d o k to ­ run ö n ere c eğ i ş ey aspirindir. D oktor genellikle baş ağrısının gerisindeki n edenle ilgilenm ez. Ağrının nedeninin stres v ey a d iyet olduğu açık olarak görülse bile bu yaklaşım d eğişm ez; ilaç verilir. Ciltteki döküntülere karşı genellikle harici kullanı­ lan m erh em ler verilir; döküntünün asıl nedeni e le alınm az.

Sindirim sorunları şu v e y a bu ilaçlarla ç ö zü lm e y e çalışır.

D oğu tanı sanatı uzmanına g ö re y s e baş ağrısı, cilt dökün­ tüsü v e y a sindirim sorunlarının gerisinde böbrek, k araciğer v e y a d alak sorunları yatabilir ki bunların her biri diyet, stres v e y a psikolojik kaynaklı olabilir. Doğulu yaklaşım bunlara karşı ilaç değil, yaşam tarzında değişiklik önerir.

M ikro bakış açısına sahip Batılı tıp doktoru bakterilerin, v i­ rüslerin v e y a çıplak g ö zle görü lm eyen başka organizm aların alem in e bakm a eğilim indedir. Bu eğilim ilaç kullanımını d a ­ ha da ileri götürür. İlaçlar, sorunun daha fazla ilaç kullanım ıy­ la ç ö z ü le m e y e c e ğ i yere kadar verilir; sonra da cerrahi y ö n ­ tem lere başvurulur. B adem cik iltihabı badem ciklerin alın m a­ sıyla çözülür; safra kesesi rahatsızlıkları gen ellik le safra k e s e ­ sinin alınm asıyla sonuçlanır. Kalp hastalıkları b aypas v e y a açık kalp am eliyatlarıyla tedavi edilir. M odern tıbbın en başta 28

gelen

iki aracı, belirtileri gid erm ek te kullanılan ilaçlar ve

am eliyatlardır.

Belirtisel yaklaşım bedeni hareketli parçalardan ibaret bir m akine gibi gören anlayıştan kaynaklanır. Her organ d iğ e rle ­ rinden ayrı v e b ağım sız görülür. O yüzden de tıp m e sle ği ih ­ tisaslara ayrılmıştır.

Duygusal sorunlarınız varsa psikiyatra, ayaklarınızda s o ­ run varsa podiyatri uzmanına, kem iklerinizde rahatsızlık v a r­ sa bir k em ik hastalıkları uzmanına, burnunuzda sorun varsa kulak-burun-boğaz uzmanına, kalbinizden rahatsızsanız k ar­ d iyo lo g a görünürsünüz.

Bedeni b ö y le parçalı görm en in elbette bazı sonuçları var.

Farklı ihtisaslar birbirinden uzaklaşm ış durumdadır. Kalp doktoru k araciğerle, dahiliyeci b öbrekle u ğraşam ayacak k a ­ dar kendi alanına dalmıştır.

K araciğerinden rahatsız olan biri tedavi için d ah iliyeciye gider. D ah iliyeci ona karaciğerindeki sorunu çözen bir ilaç yazar am a ilacın yan etkileri kalbe zarar verir. Hasta da k ar­ d iyo lo g a gider, k ard iyolog ilaç yazar v e hastanın kalbi d ü ze­ lir. Fakat bu ilaçlar da böbrek hastalığına neden olur. Hasta ürologa gider, ü rolog ilaç yazar, böbrek iyileşir am a dalak ra ­ hatsızlanır. Hasta bu sefer dalağı için doktora gider, yine ilaç yazılır, ilaçlar sindirim sorunlarına neden olur v e bunun son u­ cunda hasta ölür. Doktorların hepsi, “ Başarılı oldu m ,” der am a hasta ölmüştür. Çünkü her doktor bedenin yalnızca k en ­ disiyle ilgili olan bölüm ün görm üş, bedeni bir bütün olarak değerlendirem em iştir.

Batılı doktor ön leyici olm ak yerine kriz yönetim ini tercih eder. Kronik hastalıklardan çok akut sorunlarda başarılı olur.

Sonuç olarak D oğulu h ekim ler de, Batılı hekim ler d e g e ­ reklidir. İki tarafın da güçlü v e za yıf yanları var. Doğulu şifacı yum uşak v e ılımlı bir yö n tem benim ser; o sorunu henüz kü­ çükken ele alır. Batılı doktorsa son d ere c e uzm anlaşm ıştır v e kriz anlarında, sorun iyice büyüm üşken daha başarılıdır. Batı tıp dünyası niceliği, yani yaşam süresini ö n em s e m e eğilim in ­ dedir.

29

D Ö R T T A N I TÜRCİ D oğu tanı sanatı uzmanı insanların sağlık v e kişiliklerini değerlendirirken dört yaklaşım v eya yön tem d en yararlanır.

Bunların J ap on ca adları şöyledir:

1. B o Sh in . Hastayı gö rm ek v e y a gö zle m le m e k .

2. Setsu S h in . H astaya dokunm ak, onun hayatını hisset­ m ek.

3. M on Sh in . Hastanın durumuna ilişkin bilgi edin m ek için soru sorm ak.

4. B u n S h in . D inleyerek v e koklayarak hastaya tanı k o y ­ mak. Şim di bu dört yaklaşım ı dikkatle in celeyelim .

Bo Shin “ G ö rm e k ” le benzer anlam larda kullanılan birçok sözcük vardır, örneğin “ gö zle m le m e k ,” “ izlem ek ,” “ gözünü d ik m ek ,” “ fark etm e k ,” “ algılam ak,” “ canlandırm ak,” v e “b ak m ak .”

Bunların hiçbiri B o S h in ’den yararlanan tanı yöntem ini tam olarak açık lam aya yetm ez. İn gilizce’de anlam olarak en çok yaklaşan sözcük, “gösterilm ek ”tir. Fakat aşağıda bunun da yetersiz kaldığını göreceksiniz. Bizler tipik olarak gözlerim izle gö zlem led iğim izi düşünürüz. O ysa benim d em ek istediğim in­ sanları tüm varlığım ızla gözlem lem ektir; tüm bedeniniz bir g ö z küm esiym iş gibi karşınızdakine bakm ak.

Hastanız geld iğin d e onu sıcak bir şekilde karşılayın v e g e l­ diği için ona minnettarlık duyun. Hasta sizin ona açık oldu ğu ­ nuzu sezm eli; önyargılı olm adığınızı anlam alı. D eğerlen d irm e yapm ayın , eleştirm eyin. T ek istediğiniz, sınırlı da olsa, eliniz­ den geld iğ in ce yardım etm ek. İkiniz birlikte daha sağlıklı o l­ manın yolunu bulacaksınız. İşbirliği yapacaksınız. K arşınızda­ kine bu şekilde yaklaşm alısınız. Siz ondan üstün değilsiniz.

T a m tersine, size geldiği için ona m innettar olm alısınız. Ona tevazula yaklaşın.

30

Muhatabınız önünüze oturur. O konuşur­ ken siz onu gözlem lersiniz. Bu esnada içini­ zi boşaltm aksınız. Düşünceniz olm asın. P e ­ şin hüküm verm eyin . Muhatabınıza diren­ m eyin. E gonu zdan kurtulun. İçinizi ta m a ­ men boşaltın. Şim di karşınızdakinin enerjisi, onun kişi­ liğinin verdiği his bırakın sizi sarsın. Bırakın onun kişiliği üstünüzde iz bıraksın. Bırakın onun yaşam enerjisi sizi etkisi altına alsın.

B ö y le c e onun titreşimini tanım aya başlarsı­ nız.

İM A ^

'm

V jP B o S h in

G ö zlem d e fazla ayrıntıya girerseniz B o Shin yardım ıyla ta ­ nı koyam azsınız. Karşınızdakinin gözlerinin biçim ine, d u d ak ­ larının ya da burnunun rengine v eya şekline dalarsanız re s ­ min bütününü kaçırırsınız. Ayrıntılara odaklandığınız ölçü de önem li şeyleri kaçırırsınız. Ayrıntıları sonraya bırakın. Onlara zam anınız olacak. Ö n ce kişinin hayatını, titreşimini k ab u lle­ nin. Onu kendi ya şa m gücünüze kabul ed erek yakından tanı­ yın. Bu yolla kendinizi bir başkasına açm anın ilk adımını at­ mış olursunuz. O kişiyi tam olarak anlam anızı e n g e lle y e c e k hiçbir şey kalm az.

Tevazünüz v e m innet duygunuz onu rahatlatm ak açısın ­ dan çok önem lidir; bu tanı k oym an ızda size yardım cı o la c a k ­ tır. Kişi ne kadar rahat olursa g e rç ek doğasını o kadar dışa vurur. (Jyuyan birini izlem işseniz dediğim in doğru olduğunu anlarsınız. Uykusunda insan en rahat v e en sağaltıcı duruşu kendiliğinden alır; uyku duruşu b ed en d e gün boyu biriken dengesizlikleri telafi eder. Fakat uyuyan birine b ak m ak k o r­ kunç bir tecavüzdür, o yüzden sizinle birlikteyken onu o lab il­ d iğin ce rahat ettirmelisiniz.

Aslında insanlar uyanıkken de bedenlerinin bilincinde d e ­ ğiller. D olayısıyla yürüm e, oturm a v e ayakta durma tarzları b eden sel rahatsızlıklarını, saldırganlık ya da edilgenliklerini dışa vurur. Nasıl yürüdükleri, oturdukları v e y a durduklarının ansızın farkına vardıkları zam an kendileri hakkında başka bir izlenim bırakm ak isterler. O yüzden de gözlem lerin izle h asta­ yı utandırmam alısınız.

31

Ben çoğunlukla ilk iş olarak hastam a ç a y ikram ederim . O anda tüm bed en im le dikkat kesilm işim dir. Fincanı nasıl alı­ yor? Nasıl oturuyor? Tepkileri nasıl? M u ayen e odasına g e ç e r ­ ken hastam ı fark ettirm eden ayrıntısıyla gözlem lerim . Duru­ mun farkında olm adan rahat davrandığı için ben de onu oldu ­ ğu haliyle görebilirim .

Her halükarda, birine Ohashiatsu v e rm e y e hazır olana k a ­ dar onun durumu hakkında e p e y fikir sahibi olurum.

Hastam kendini açıp rahatlarken ben d e onun hakkında hissettiklerimin bilincine varırım . H astam ı bir bütün olarak duyum sarken içim den duygular doğar.

Bazen kişiden yerd e bir örtünün üstüne yatm asını isterim v e onu baştan aşağı bir çarşafla örterim . Bu o kadar açık layı­ cı olur ki? Artık kişinin yüzünü v e y a giysisini görm ü yorum dur. El kol hareketleri v e y a yüzündeki sivilce dikkatim i d a ğ ıt­ m az. Yalnızca bedeninin ana hatlarını görürüm .

Bedeninin nerede bel verdiğini, n ered e aşırı daraldığı v eya büzüldüğünü görürüm. Hastanın düz mü eğri m i yattığını g ö ­ rürüm. Belki de sırt v e om uz b ölgesi şişmiştir ya da böbrek bölgesi büzülmüştür. Resm in bütününü görürüm . Sorunun n erede olduğuna dair bir fikir oluşur.

Artık sezgilerim bana yo l gösterir. Ellerim i hastanın sırtın­ da tam doğru noktaya koyarım v e k oydu ğu m anda hasta, “ Ohashi, ç o k teşekkür ederim , ben d e tam oraya dokunm anı istiyordum ,” der. Bedenine ya va şç a m asaj yaparım , enerjiyi duyum sarım . Ardından bir sonraki aşam aya geçerim .

B o Shin tanı yöntem ini kullanırken bir sanatçı kim liğine bürünür v e karşınızdakine büyük bir sanat eseri gö zü yle b a­ karsınız. Onu yürekten anlar v e takdir eder, onun ge rç ek k i­ şiliğini ele veren ince farkların v e ipuçlarının hiçbirini k açır­ mazsınız. B öyle bir bakış açısını ya k a lam a k için insan olarak olgunlaşm alı, insanların ilk bakışta g ö z e çarp m ayan yön leri­ ni gerçek ten takdir etm ek için bilincinizi yükseltm elisiniz.

Bu tıpkı müzik gibi bir güzel sanatı anlam ak v e takdir e t­ m ek gibidir. M üziğe yabancıysanız ondaki incelikleri gözd en kaçırırsınız. Fakat on yıl sonra hayal bile e d e m e y ec e ğ in iz 32

şeyleri görürsünüz. Tanı sanatında da durum böyledir. N e k a­ dar çok insan incelerseniz onları o kadar iyi anlar v e takdir edersiniz.

Setsu Shin Setsu S h in sözlükte “ dokunarak tanılam a” olarak g e ç s e de asıl anlam ı daha soyuttur. Setsu Shin, kişinin özü yle tem as kurmak, insanın içteki varlığına dokunm ak dem ektir. Setsu Shin’in bir anlam ı da “yararak özüne g irm ek ” v e “ elleri bıçak gibi kullanm ak” tır. Bununla karşıdakinin kişiliğinin v e y a b e ­ densel varlığının dış kabuğunun altına girm ek, insanın içsel d oğasına ya da ruhuna dokunm ak kastedilir.

El sıkm ak, Setsu Shin’ e bir örnektir. N e zam an birinin e li­ ni sıksak v e onun karakterini sezinler, içsel doğasını “ h isse­ d er” v e kendi d oğam ızı ona iletm eye çalışırız. Birinin elini sık ­ tığım ızda g ö zle görü n m eyen am a derin bir bilgi alışverişi g e r ­ çekleşir. Setsu Shin budur.

Ben Ohashiatsu uyguladığım da kişinin derinliklerine iner, dokusuna v e kem iklerine sondaj yapar, her türlü direnci, k a­ rakter değişim ini duyumsarım. Enerjimi karşımdakinin hayatı­ nın derinliklerini araştırm aya bırakırım. Onun varlığını duyum ­ sarım. Sanki kendi yaşam ım ı onunkinin içine koyarım . Onun tüm yaşam ına dokunurum. Benim yaptığım soyut sözleşm e budur. Ben hayata dokunuyorum, dokunam adığım ı şeye’.

Parm aklarım v e ayalarım gözlerim olur. Kişiyi ellerim le, tüm varlığım la, ruhumla araştırırım. Kişiyi her düzlem de - b e ­ densel, duygusal, psikolojik v e ruhsal - an­ lam aya çalışırım.

Karşınızdakine açık ve duyarlı olm alısı­ nız. Yargılar v ey a eleştirirseniz kişi size k en ­ dini kapar. Bu durumda ona ulaşam azsınıf.

Ona hiçbir yararınız olm az. Ben diyorum ki, tanılayan kişi tanılanan kişidir. Tanı u zm a­ nının kusurları onun yardım e tm e y e çalıştı­ ğı kişiyi anlam a yeten eğin i sınırlar. Bu h as­ tanın değil, tanı uzmanının hatasıdır.

Setsu Shin

33

M on Shin Soru sorm ak elbette ki kişinin sağlık du­ rumunu değerlendirm enin en dolaysız y o lu ­ dur. “ Şu anda herhangi bir rahatsızlık belirti­ niz v e y a kişisel bir sorununuz var m ı?” diye sorabilirsiniz. Hastayla görü şm e yaparsınız.

A n c a k yalnızca söylen en e değil, s ö y len ­ m e y e n e de kulak kabartırsınız. Kişinin dile getirm ekten kaçındığı konulara bakarsınız.

Hastanın konuyu ele alış tarzından onun M o n S h in hassas olduğu m eseleleri sezersiniz. Belki ciddi olan bir konuyu hafife alır ya da ö n e m ­ li görünen bir şeyi es geçer. Niçin? Zihninizde notlar alırsınız.

Kişi konuşurken ç ok ça el hareketi v e m im ik yapıp y a p m a ­ dığını gözlem leyin . Bu tür hareketler çoğunlukla muhatabın dikkatini konuşulan konunun dışında başka bir ye re ç ek m ek için yapılır. Söylenenleri dikkatle dinlerken kişinin beden dili­ ni de izleyin. Hassas bir konu gü n d em e geld iğin d e bacaklar bedeni dışa karşı kapatırcasına çapraz m ı? Sorularınızla y a ­ vaş y a va ş araştırın; am a muhatabınızın bir konudan kaçtığını anladığınızda onu suçlam ayın. Kişinin üstüne gidip kabuğuna kapanm asına neden olm ayın. Sizin am acınız onun güvenini kazanm ak, ancak bu şekilde ona yardım ınız dokunabilir. S ı­ nırlarınızı bilin.

Bun Shin Bun Shin’i “ dinleyerek tanılam a” d iye tanım lam ak yanıltı­ cı olabilir. D inlem ekten kastettiğim , kişinin sesinin niteliğini anlamaktır. Bir kez daha tüm beden im izle dinliyoruz. K ulak­ larımız gen el işitm e kapasitem izin sim gesidir, o kadar. Kulak en özgül işitm e organıdır am a aslında kulak veren v e dinle­ yen tüm bedenim izdir. Karşınızdaki konuşurken siz de tüm bedeninizle işitin.

Bu şekilde dinlerseniz kişinin sesindeki titreşimi duyu m ­ sarsınız. Bu titreşimin varlığınız üstünde iz bırakm asına izin verin.

34

S es nereden geliyo r? İlk tepkiniz onun gırtlaktan geldiği yönünde olabilir am a gırtlak, sesin çıktığı yerlerden yalnızca biridir. E ğer ses derinse m idenin dibinden, hatta daha bile aşağıdan, g ö b eğ in altından gelir. Seste duygu yoğu nlu ğu v a r­ sa kalp b ölgesin den gelir. S este kızgınlık varsa karaciğerden gelir. Ç o k ça duygudaşlık varsa ses dalaktan gelir. Korku v a r­ sa bu büyük bir ihtim alle böbreklerdeki dengesizlikten k a y ­ naklanır. S es zayıfsa m uhtem elen boğazdandır. Kim i sesler sinüsten v e y a başın üst kısm ından gelir. Onlar zayıf, tiz v e in­ cedir.

Kişi konuştuğunda ona e g em en olan duygu nedir? Seste gü lm e mi, gö zy a ş ı mı, yo k sa ö fk e mi var? Ses eleştirel mi, entelektüel mi, yo k sa duygusal mı?

Ses insanın o anki zihinsel, duygusal v e b eden sel sağlığı hakkında ç o k şey anlatır. Kişi derin duygularını gizleyen s ö z­ cükleri seçebilir. Bir hasta ge rç ek duygularını sak lam aya ç a ­ lışabilir am a sesi onu ele verir. Onu dikkatle dinleyin. Bırakın ses kişinin g e rç ek te ne kadar sağlıklı v e y a hasta olduğunu anlatsın.

Bun Shin ayrıca kokuyla tanılam ayı da kapsar. Bir b a şk a ­ sının bedeninin kokusunu a çık ça alabilm ek için sizin de çok sağlıklı v e tem iz olm anız gerekir. Karşınızdakinin bedeninden atılan bir şeyin kokusunu, e ğ e r sizin bedeniniz de aynı şeyi atıyorsa, alam azsınız. Ben J a p o n ’um; o yüzden Japonların kokusunu p ek iyi alam am am a Am erikalıların v e Avru palIla­ rın kokusunu çok net alabilirim.

Sağlıksız besinleri, ya ğ ı v e şekeri ç o k y i­ yorsanız başkalarının bedeninden atılan bu besinlerin kokusunu alam azsın ız. F akat e ğ e r siz tem izseniz başkalarının bünyelerin­ den atılan şeylerin kokusunu açıkça s e ç e b i­ lirsiniz. Ç ok hayvansal besin alanların kokusu ge n eld e daha keskin olur, çünkü onların b e ­ denleri ç o k am onyaklıdır. Proteinli besinler b ed en d e ayrışarak son d e re c e zehirli v e k ö ­ tü kokulu a m on ya ğa dönüşür. B ö yle insan­ B u n S h in

35

lar yoğun olarak deodorant, parfüm v e k olon yalar kullanırlar.

Kişiden yoğun olarak parfüm benzeri bir koku yükseliyorsa bu gen ellikle onun koku alm a duyusunun za yıf v e bedensel kokusunun keskin olduğunun göstergesidir; koku banyosuna da bu yüzden ihtiyaç duyuyordur.

Horm on dengesizliklerinde bu d en gesizliğe neden olan y a ğ v e am onyaktan ötürü hafif bir yanık kokusu görülür.

Y a ğ beden de ekşir v e sanki bir sorun varm ış gibi ekşi bir koku yayar.

Kokuyla tanılam a becerinizi geliştirm ek için esas olarak tam tahıl, sebze v e az m iktarda balıktan oluşan bir d iyet b e ­ nim sem elisiniz. Tahıllar, sebzeler, baklagiller v e diğer bitkisel besinler yandıklarında su v e karbondioksit salar v e beden bunları zah m etsizce - v e kokusuzca - atabilir.

CJnutmayın, birini tanıladığınız zam an onun özel dünyasına girersiniz. O raya girm ek için ondan izin istersiniz ki, ona d a ­ ha ç o k yararınız dokunsun. Bunun için son d ere c e görgülü ve nazik olm ak gerekir. Niyetiniz soylu olm alıdır. D oğu tanı s a ­ natı incelik v e hassasiyet ister; bu sanatı insanlara, insanların m ah rem iyet haklarına saygı gö stererek u ygulam ak gerekir.

Birini tanılarken ya p a b ileceğin iz en güzel şey ona sevgi gösterm ektir. K işiye beslediğiniz s ev gi ne kadar büyük olursa onda o kadar çok şey görür, o da kendisi hakkında sizin o k a ­ dar çok şey öğren m en ize izin verir.

2 Bedenin Dili Nasıl Anlaşılır?

Bu kitabı incelerken kendinize sorm anız gerek en ilk soru şu olm alıdır: Birinin yüzündeki bir çizgi v e y a burnunun biçim i onun sağlığı v e y a karakteri hakkında ne gösterir?

M odern dünyada b öy le soruların c ev a b ı yoktur; fakat D o ­ ğuda olduğu kadar birçok gelen ek sel Batı kültüründe de ö y ­ le felsefeler var ki orada bedensel özelliklerim izin gerisindeki anlam ı açıklayan ö ğ e le r görebiliriz. Şu halde D oğu tanı sanatını ö ğ re n m e y e ö n c e yin v e yan gdan başlayalım .

Y İN V E Y A N G : D E Ğ İŞ İM İN G Ü Ç LE R İ Yin v e yan g, m addi gerçek liği m ümkün kılan gü çler olarak görülebilir. O nlar d eyim yerin d eyse T an rı’ nm aletleridir. Zam an -m ek an , aydınlık -karanlık, erkek-dişi v e boyut (örn eğin yakın-uzak, yu karı-aşağı, s a ğ -s o l) gibi suretlere bürünmüş bu iki karşıtlık olm adan m addi dünyada hiçbir şey m ümkün olm azdı. K adim kültürlerin hepsi bu ge rç eğin farkındaydı.

Hatta Kitab-ı M ukaddes şöy le başlar:

B aşlan gıçta Tanrı g ö ğ ü ve y e ri yarattı... Tanrı, “Işık o b u n , ” d iy e b u y u rd u ve ışık old u. Tanrı ışığın iy i o ld u ğ u n u g ö rd ü ve o n u k a ran lık tan ayırdı. Işığa “g ü n d ü z ’’, ka ran lığa “g e c e " a d ın ı verdi. A k ş a m oldu, sabah old u ve ilk g ü n oluştu.

37

Tanrı’nın yaptığı her şey karşıtlardan oluşuyordu - yer ve gök, aydınlık ve karanlık, akşam v e sabah, kara ve deniz, erkek ve dişi.

Eski günlerde bilgeler kendi doğalarını anlam ak için bu karşıtlıkları inceliyorlardı. G öklerde güneşin, ayın, yıldızların v e gezegenlerin olduğunu, bunların hepsinin güneş ışığı, k o z ­ m ik ışınlar v e çek im güçleri biçim inde yeryüzüne enerji y a ğ ­ dırdığını gördüler. G öklerden yayılan başka gü çler de vardı: rüzgar, hava durumu, m evsim ler v e iklimler. Bu güçler yu k a ­ rıdan geliyor v e aşağıya, dünyaya yöneliyordu; bunlara yan g dendi.

G enelde ya n g gü çler çekilip büzülm eye v e y a yere daha yakın b ü yü m eye neden olur. Ö rn eğin yerçek im i yangdır. Ö te yandan b ilgeler dünyanın büsbütün farklı bir d oğası o l­ duğunu gördüler. O kendi ekseninde dönüyor, enerjinin d ışa­ rı, gö k lere doğru yayılm asın a yo l açıyordu. B ilgeler bu gü ce y in adını verdiler. Bu gücün ya yılm acı, genişletici bir etkisi vardı.

Yukarı doğru büyüyen şeyler - a ğaçlar v e birçok bitki yindir.

M erkezcil sarm alda, yani m erk eze doğru küçülen v e d ara­ lan sarm alda görülen şey büzülm e ya da y a n g gücüdür. M er­ k ezkaç sarm alda, yani m erkezden uzaklaşan v e açılıp g e n iş ­ leyen sarm alda görülen şey de ya yılm a ya da yan g gücüdür.

Yin v e yangın başka nitelikleri de vardır. Yin özelliğin e s a ­ hip şeyler daha edilgen v e hareketsiz, hafif, gözen ek li v e su­ luyken yan g olanlar daha hareketli, ağır, yoğu n v e kurudur.

Bir balonu şişirm ekle onun yin özelliğini artırırsınız. G eceler gündüzlere kıyasla daha az hareketli v e enerji yüklüdür; g e ­ ce, günün yin ağırlıklı kısmıdır. Dişi cinsiyet daha yindir. Her şeyin yaratıcısı olan g ö k etken, yani ya n g özelliğin e sahip ö ğ e y k e n yeryüzü - göğü n alıcısı - daha edilgen, daha yindir.

Yeryüzünden çıkıp gen işleyen şeyler yinleşir; basıklaşıp yeryüzüne yakınlaşan şeylerse yanglaşır. Boylu insanlar g e ­ nelde kısa boylulara kıyasla daha yindirler. Kişi ne kadar z a ­ yıf, kırılgan v e ince kem ikli olursa o kadar yin olur.

38

Yin özellikli insanlar ellerinden çok kafalarıyla çalışm ayı severler. Onlar ofis işlerini, örneğin, hen dek kazm ak v e y a ev yapm aktan daha çok severler. (Yin v e ya n g açısından yüzün v e başın biçim ini ele alırken yin v e ya n g özellikli bünyeleri daha açık g ö re c e ğ iz .) Yin bünyeler kapalı yerleri tercih e d e r­ ler. Yin özellikli insanlar daha içedönüktürler.

Ya n g b ü n yeye sahip insanlar gen ellik le daha kısa v e iri k e ­ miklidirler. Onlar daha hareketli v e bed en sel eğilim lidirler. E l­ leriyle iş ya p m a yı severler. A ç ık havayı tercih ederler; insan­ larla o lm ayı severler. Daha dışadönüktürler.

Her ş eyd e yin v e ya n g bir aradadır. Ö rneğin, ağaçların yin kısımları dalları v e yapraklarıdır, yani yukarı v e dışarı uzanan bölüm leri. Y a n g ağırlıklı kısmı da k ök sistemidir. G ö vd e de yangdır am a gövd en in alt bölüm ü bu ö ze lliğe üst bölüm ün­ den daha çok sahiptir.

Her birim izde yin v e ya n g özellikleri bir arada bulunur. Bir­ çoğum u zda bunlar aşırı d erecelerd e mevcuttur. B asketçiler buna iyi birer örnektir. Onlar uzun am a iri kem ikli, ç o k güçlü v e hareketlidirler. İnsan bedenindeki her şey yin v e ya n g sayesin de işler. Ö r­ neğin kalp kasılm a (y a n g ) v e gen işlem e (y in ) özelliği s a y e ­ sinde kan pom palayabilir; öbür kaslarım ız da açılıp k asılm ay­ la iş görür. Yin v e ya n g özellikleri insan bedeni kadar günlük faaliyetlerim izde de görebiliriz.

Burada ön em li olan, d oğam ıza uygun hareket etm em iz g e ­ rektiğidir. Bir erkek V e y a kadın daha yin özellikli bir d o ğ a y a sahipse inşaatçılık gibi aşırı ya n g nitelikli bir işte çalışm ası onu mutsuz eder. Bunun tersi de geçerlidir; yan g özellikli in­ sanlar m asa başı işlerden ç o k sıkılırlar.

Yin v e ya n g özelliklerini bedenin belli b ölgelerin e de u ygu ­ layabiliriz. Ö rneğin kafa, bedenin g ö re c e yin kısmıdır; a y a k ­ larsa daha yangdır. Düşünm e faaliyeti kafada gerçekleşir; ele gelir m addi bir şey o lm ayan d eğişk en tabiatlı düşünceler enerjinin aşırı yin halini alm ış suretleridir. Ö te yandan a y a k ­ lar katı, kararlı, som ut v e sağlam nitelikli - hepsi de son d e ­ rece ya n g özellikler - yeryüzüne basar.

39

Bedenin dış kısmı içinden, üst kısmı da altından daha yindir. Çevrem iz, etkinliklerim iz, yaşam tarzımız v e yediklerim iz b eden lerim ize etki eder; bizim gen işlem em ize v e y a büzü lm e­ m ize yo l açar. Ö rneğin egzersizin daraltıcı bir etkisi vardır, yani yangdır; kasları gevşetip sarkıtm ak yerin e sıkılaştırır v e güçlendirir. Tuz, e t v e sert peynir gibi bazı besinlerin ya n g e t­ kileri vardır; m e y v e , m e y v e suyu, şeker v e alkol gibi b esin le­ rinse yin etkileri vardır, yani düşüncelerim iz v e bedenim iz üs­ tünde genişletici bir etki yaratırlar. Ö rneğin şek er v e alkol dü­ şüncenin dağılm asın a v e düşünce yoğunluğunun azalm asına, bedeninse eşgüdüm süzlüğüne v e den etim den çıkm asına yo l açar. Et v e y a d iğer proteinli besinlerin aşırı tüketim i daha sal­ dırgan düşünüp davranm am ızla, çevrem iz üstünde daha ç o k denetim kurm aya çalışm am ızla sonuçlanır. T a m tahıllar yinya n g yelpazesinin ortasında yer alır; balık biraz yang, fasul­ yeler v e seb zeler biraz yindir.

Yin ö ğ e le r güneş sinirağından itibaren bedenin üst bölümü etk ilem e eğilim indedir. Yan g ö ğ e le rs e güneş sinirağından iti­ baren bedenin alt tarafını etkiler. K ardiyologların da b ile c e k ­ leri üzere, tuz (son d erece ya n g özellikli bir besin ) daha ç o k b öb reklere etki ederken alkol (son d e re c e yin özellikli bir m a d d e ) doğrudan b eyn e v e sinir sistem ine etki eder.

D oğu tanı sanatının bu kitapta yer yer y in e le y e c e ğ im y a ­ salarından biri de makronun m ikroda görü lebileceğidir. Bu yin v e ya n gla m ümkün olm aktadır. Yüzü alalım. Yüzün yin v e ya n g bölümü vardır. Yüzün ortasından enlem esin e, yani bir kulağın altından öbürüne bir çizgi çekin; üstü yin, altı yan g bölümüdür. Yüzün yin bölümü - elm acık kem ikleri, burun, gözler, alın v e kafa derisi - bedenin yin bölüm lerini - akciğer, kalp, k araciğer v e sinir sistem i - yansıtır. Yüzün ağzı da k a p ­ sayan alt bölü m üyse bedenin daha ya n g özellikli alt tarafını yansıtır, yani bağırsakları v e cinsel organları. A yn ı durum b e ­ denin tüm b ölgeleri için geçerlidir.

Kitapta ilerledikçe yaşam tarzımızın, etkinliklerimizin v e diyetim izin, bunların içim izdeki yin -ya n g den gesin d e yarat­ tıkları d eğişim lere koşut olarak, yaşam ım ızı nasıl etkilediğini gö re ce ğ iz.

40

Şim dilik bedenin bir bütünlük, en tegre bir sistem old u ğu ­ nu bilm em iz yeter. Bu sistem her daim yin v e yangın etkisi a l­ tındadır; bir yin üstün gelir, bir yang. Buradaki d en gesizlik le­ ri anlayarak kendi benliğim izi daha derinden kavrayabilir, h a ­ yatım ızda d en g e y i v e uyumu yeniden kuracak önlem leri a la ­ biliriz. Bu yolla başkalarının da kendilerini iyileştirm elerine yardım edebilir v e onları daha mutlu bir yaşam a yön elteb ili­ riz.

Başkalarının v e kendim izin doğasını gerçek ten anlam am ız yin v e ya n g etm enlerini anlam am ıza, onların m uhatabım ızda nasıl tezahür ettiklerini b ilm em ize bağlıdır.

Kitapta yin v e ya n g anlayışını hem yüzün v e bedenin b e ­ lirli dış özelliklerine, hem d e gen el olarak bü n yeye u y gu la ya ­ cağım . İlerledikçe görecek sin iz ki her b eden sel özelliğim izin aslında bir anlam ı var. Şim di ö n ce yin v e ya n g analizi yardım ıyla yüzün dış ö z e l­ liklerinin karakter, yeten ek v e sağlık hakkında bize nasıl bilgi v ereb ileceğin i görelim .

YÜ Z Yüz, insanın duygularını ve karakterini en ç o k e le veren yanıdır. D oğu tanı sanatı hakkında hiçbir şey b ilm eyen ler b i­ le ön em li konularda muhataplarının fikrini ö ğren m ek için yüzlerini incelerler. Yüz, insan bedeninin en duyarlı v e en çok tepki veren bölgesidir. Bedenin görünen hiçbir yanı içteki d e ­ ğişim leri bu kadar açık biçim d e yansıtm az.

Peki niçin b ö y le? Bunun bir nedeni yüzün karm aşık bir kas ağından oluşm asıdır. Yalnızca yüzde ve kafatası üstünde on kas sistem i v e yaklaşık kırk ayrı kas vardır. Yüze esnekliğini v e anlam lılığını veren bu kaslardır.

Kas sistem lerinin yanı sıra yü zde çok belirgin organlar yer alır - gözler, burun, ağız, kaşlar v e çen e - v e bunların her biri yü ksek hareket yeten ek lerin e v e nüanslara sahiptir. Her ku­ m arbaz bilir ki yaln ızca bu organlar bile kişinin hisleri hakkın­ da bir sürü ş ey e le verir. T ek kelim e sarf etm eden atılan bir bakış, ciltler dolusu şey anlatır.

41

Baş (yü z v e kulaklar dahil), bedenin duyusal m erkezidir.

Beş duyunun dördünü gözler, kulaklar, ağız ve burun s a y e ­ sinde algılarız.

Bu organlar daha büyük sistem lerin giriş noktalarıdır. A ğ ız sindirim sisteminin, burun solunum sisteminin, gö zler optik sinirlerin, beynin v e sinir sisteminin, kulaklarsa işitm e duyu­ sunun girişidir. Her giriş noktasıyla sistemin kendisi arasında kesin bir ilişki olduğu açık: solunum sistem i v e sinüsler sa l­ gıyla dolduğunda burun akar. Sindirim de bir sorun oldu ğun ­ da gen ellik le ağızda kötü bir tat bırakır. Gerginlik v ey a tansi­ yon çoğunlukla gözlerden anlaşılabilir. Bunlar kişinin iç duru­ munun yalnızca en belirgin işaretleridir.

Fakat bu bilgi kırıntılarından daha önem li olan gerçek , karşım ızda patolojik bir yalancı yoksa, yüzün duyguları açık şekilde yansıttığıdır. Mutluluğunuz yüzünüzden okunur;, m u t­ suzluğunuz da. Sıkkınlığınız v e utangaçlığınız, yoğunlaşm ışiığınız v e şaşkınlığınız, hastalığınız v e sağlığınız da. İnsanın yü ­ zü dürüsttür. Yüzü insanın içindeki g e rç e ğ i açığa vurur. A k s i­ ni istesek bile bu b öyle; işte bu yüzden insan karşısındakinin karakterini, düşüncelerini v e iç doğasını öğren m ek için far­ kında olm adan onun yüzünü inceliyor.

D oğuda biraz da halk bilgeliğini yansıtan bir söz vardır ki kırkma gelen insanın kendi yüzünden sorumlu olacağın ı s ö y ­ ler. Yani çocuklukta, gençlikte, hatta erişkin yaşların başında kişinin yüzü hâlâ ailesinin v e çevresinin etkisindedir; fakat kırkma geld iğin d e kişi artık kendisini yaratacak yaşa g e lm iş ­ tir, o içinde bulunduğu durumdan v e yüzünden tüm üyle s o ­ rumlu bir yetişkindir. İnsan büyüdükçe v e yaşlandıkça karakteri ortaya çıkar; gerçek ten benim sediğiniz ilkeler yüzünüze kazınır. Bu ilkeleri kabul ettiğinizin belki farkında olm ayabilirsiniz. A m a ağır ağır yaşam ınızdaki toplum sal, siyasal v e ekon om ik koşullar yüzü­ nüze işler. İnsanların yüzünde her türden özelliği görebiliriz: zeka v e aptallık, karizm a v e kendinden nefret, dürüstlük ve sahtekârlık. Yüzüne baktığım ız kişi hakkında bir şey bilm eden bile bunları anlayabiliriz.

Kırkınıza geldiğinizde karakteriniz m eyd an a çıkm ış olur.

42

O ysa bu, yüzünüzle işinizin bittiği anlam ına gelm ez, daha g it­ m eniz gereken çok yol vardır. A m a şu var ki, artık m evcu t ve bundan sonraki durumunuzdan yalnızca siz sorumlusunuz.

Hiçbir yüzün diğerine b en zem em esi sahiden hayret v eric i­ dir. Bunun ne kadar müthiş bir şey olduğunu anlatm aya s ö z ­ cükler yetm ez. E vrendeki yaratıcılık hayranlık uyandırıcı b o ­ yutlardadır. T o k y o ’da sokakta yürürken Japonların yüzünde­ ki eşsizlik v e karm aşıklığa hayret ederim . Yine de bu yü zler­ de birçok benzerlik vardır. N e d e olsa n ered eyse bütün J a ­ ponların saçı siyah (tabii kır saçlı olanlar hariç), teni sarı ve gözleri koyudur. Erkeklerinin boyu, ağırlığı v e yapısı aşağı yukarı aynıdır. Kadınlar için d e aynısı geçerli. A m a yine de yüzlerin hiçbiri diğerinin aynı değildir. Her birinin kendine ö z ­ gü yanları vardır.

N e w York sokaklarında yürürken insanların ten rengi, u y­ ruk, boy, ağırlık v e yapı bakım ından adeta bir gökku şağı oluşturduklarını görürsünüz. Aklınız durur. N e m uhteşem bir şey! üstelik bu şaşılası çeşitlilik hep aynı tem el öğelerd en m eyd an a gelm iştir - iki göz, bir burun, bir ağız v e kafa denen yam uk bir yuvarlak.

M erak edebilirsiniz: bu kadar çeşitlilik gösterirken insan yüzü hakkında, onun benzersiz olm ası dışında, nasıl bir şey söylenebilir? Şaşırtıcı bir paradoks daha: on ca çeşitlilik içinde büyük bir tutarlılık görüyoruz. İnsan bedeni aynı evrensel yasa tarafın­ dan biçimlendirilm iştir. Biliyoruz ki insan suretinin bütünlüğü­ nü sağlayan bir D N A var. İyi d e D N A ’nın bütünlüğünü kim sağlıyor? C evap, evren e suretini veren görü nm ez yasa. Y a s a ­ nın bizzat kendisi sonsuz yaratıcılığa sahip olan am a yin e de tutarlılık gösteren Büyük Ruh’ un ürünüdür. Yaşam ın gerçek tem elini bu oluşturur. B iyolojik yaşam evrenin özünde yatan yasanın belirtisinden başka bir şey değildir. Yaşam ın belirtile­ rini v ey a dışsal tezahürlerini incelediğiniz zam an gö receğin iz şey, eşyanın, yüzeyin altında yatan görü nm ez doğasıdır.

D oğuda özdeki bu yasa v e y a ruha gen el olarak Tao denir.

Batıdaysa ona Tanrı deniyor. T a o v e y a Tanrı b etim len em ez.

O kavrayışın ötesindedir. B etim lenen, onun kendisi aracığıy43

la iş gördüğü yasadır. D oğuda biz bu yasaya yin v e yan g d i­ yoruz.

Daha ö n ce d e belirttiğim gibi yin v e ya n g taban tabana zıt­ tır. Onlar tüm görüngüleri m eyd an a getiren bütünleyici am a karşıt güçlerdir.

Anlaşılm ası g erek en ilk nokta, çoğum uzun yin v e yangın birleşim lerinden oluştuğumuzdur. H epim izde bir yandan ed il­ genlik, açıklık v e akli gelişim gibi yin özellikler, öbür yandan da saldırganlık, öz gü dü lenm e v e odaklan m a gibi ya n g ö z e l­ likler bir arada bulunur. N e var ki gen ellik le birleşim de bir dengesizlik olur v e ya yin, ya da ya n g ağır basar. Ö z anlayışım ızı v e bilgim izi geliştirm ek için hangi ö zellik ­ lerimizin yin v e y a yan g olduğunu öğren m em iz v e buna gö re d avranm am ız gerekir. İdeal olan, içim izdeki uyum v e huzuru artırmak için ikisi arasındaki d en geyi kurmaktır.

Başın biçim i v e özelliklerini g ö zle m le y e rek yin -ya n g d en ­ gesi hakkında ç o k şey öğrenebiliriz. Yüz hatları v e özellikleri­ ni in celeyerek bu bilgim izi daha da geliştirebiliriz.

Yaradılış kaynaklı v e y a kalıtsal özelliklerle koşullara bağlı, yani günden güne, haftadan haftaya, aydan aya d eğişen ö z e l­ likleri birbirine karıştırm am alıyız. Yaradılıştan kaynaklanan özellikler doğuştan gelir; kan grubu, cinsiyet, kalıtım a bağlı sağlık durumu - bunlar gen lerle g e ç m e eğilim indedir. Bu tür özellikler bizim özdeki doğam ızı dışa vurur. Kötü d o ğ a v eya kötü yaradılış yoktur. D oğu tanı sanatında her şeyin iyi olm a potansiyeli vardır v e daha ö n ce de söyled iğim gibi her ş e y bir özelliği nasıl gördüğü m ü ze v e onun işaret ettiği y e te n eğ i kul­ lanıp kullanm adığım ıza bağlıdır. Kalıtsal özellikler değiştirile­ m ez. Yalnızca gerçekleştirilebilir v e y a bastırılabilirler. Y a rad ı­ lıştan kaynaklanan özellikler nasıl bir m a n evi varlık oldu ğu ­ muz hakkında ç o k şey anlatır.

A n ca k şu anki beden, zihin v e ruh sağlığım ızı gösteren k o ­ şullu v e y a g e ç ic i özellikler de vardır. Bunlar sürekli değişir.

G özlerde kılcal damarların zam an zam an çoğalm a sı; yüzde bir lek e belirm esi v e deride döküntü olm ası; vücudun bir y e ­ rinde, örneğin gözlerin altında şişlikler olm ası - bunlar s a ğ lı­ ğım ızın verili bir anda nasıl olduğunu gösterir. H ayatım ızda u

bazı alışkanlıkları - egzersiz, y e m e ve düşünm e tarzı - d e ğ iş ­ tirerek bu özellikleri değiştirebiliriz.

Yaşam ım ız yaradılışım ıza uygun olduğunda gen el olarak daha sağlıklı v e güçlü oluruz. D oğan ızda m üzisyen olm ak varsa, am a siz inşaat m ühendisliği yapıyorsan ız sağlığınız bundan olum suz etkilenir, özellikle bu durum yüzünden iç ç a ­ tışm alar yaşıyorsanız. Bir sonraki konum uza, yani başın b o ­ yut v e biçim inin dışa vurduğu yaradılış özelliklerine g e ç tiğ i­ m izde d em ek istediğim daha iyi anlaşılacak.

Yin Yüzü Ve Karakteri Yin yüzünün biçim i gen ellik le ters bir dam lanınkine benzer: alın b ölgesi yü ksek v e geniş, çen e dardır. Yin özelliği g ö s te ­ ren kişinin gözleri iridir, kaşları eğridir am a burna bakan yanı yüksekte, kenara bakan yanı aşağıdadır. Kaşların arası çoğ u zam an açıktır. Yin yüzü gen ellik le dardır. D olayısıyla burun k em iği v e delikleri de öyledir. Yin yüzü solgun bir benze s a ­ hiptir; elm acık kem ikleri çıkıntılıdır v e pek belirgin değildir.

Yazarlar Tom W olfe v e J o y c e C arol Oates, Avusturya [eski] cum hurbaşkanı K u rt W a ld h eim v e çizgi film karakteri Safınaz'm yüzleri yin ö zelliğin e sahiptir.

Yin yüzünün ağzı biraz geniştir v e dudaklar kan dolaşım ı eksikliğinden ötürü g ö re c e s o l­ gundur. G enel olarak yin ö z e l­ likli insanların kan d olaşım ı d a ­ ha zayıftır, bu da vücutlarının daha soğuk olm asına yol açar; d ola yısıyla soğu k havalardan hoşlanm azlar v e kapalı yerler­ de kalm ayı tercih ederler. B e ­ densel gü ç isteyen işlerden n ef­ ret ederler.

Yin bedeni zayıf, hatta bazen kırılgandır. Yin insanlar ç o k seyrek olarak aşırı kilolu olur^a r '

Yin y ü z ü

45

Yin insanların iştahlan pek o lm az am a y e m e k le re olan yaklaşım ları iki yön d e de aşırıya kaçabilir: ya y e m e k v e y a ş a ­ rap eksperi olurlar, ya da yem e k le re tam am en ilgisiz kalıp b eslen m eye salt yararcı açıdan bakarlar. Yin kişilikler p ek o r­ tada yer alm azlar; ancak hangi uçta olurlarsa olsunlar, kural olarak yum uşak ve tatlı yiyecek leri tercih ederler. Sindirim sistem leri gen el olarak zayıftır v e sık sık ishal olurlar.

Yin insanlar incelikli bir yaradılışa sahiptirler, sesleri yu ­ muşaktır v e çoğunlukla kibar olurlar. Ö zellikle kendi d u ygu ­ larına karşı son d erece duyarlıdırlar. Ç ok duygusal olm akla birlikle hislerini dışa vurm akta biraz zorlanabilirler. Kendi geçm işlerin e, özellikle acı olaylara takılıp k alm aya eğilim li­ dirler. Yin insanlar adeta karasevda v e ruhsal çöküntü bağım lısıdırlar; dünyayı bir ıstırap ve m ü ca d ele yeri gibi görürler ve bazen dünyanın anlamsız olduğu duygusuna kapılırlar, ü r ­ kek, zam an zam an da içe kapanık olabilirler. K endi kabukla­ rına çekilirler. Kurbanlık zihniyetinden sıyrılm aları gerekir, yok sa başarıya giden yold a ilerleyem ezler.

Yin kişilikler entelektüeldirler, hayata akıllarıyla yaklaşır­ lar; çoğunlukla zekidirler v e düşüncelerini açık ça ifade e d e r­ ler. Ç ok duyarlı olduklarından hayat onlara bazen fazla sert v e boğucu gelir; bu bakım dan birçoğu hayatın karşılarına ç ı­ kardığı ıstırapla başa çıkm ak için akıllarına sığınırlar. B öyle zam anlarda insan deneyim inden bütünüyle k op acak kadar entelektüel görünürler.

Yin yaradılışlı insanlar gen ellik le gelişm iş bir sezgi gücüne sahiptirler. Kendi duygusal m erkezlerinin ötesin e geçeb ilen ler insanların ruh hallerini, yaklaşım larını v e düşüncelerini s e ç e ­ bilen radarlar gibi olurlar.

Yin insanlar m aneviyata yatkındırlar. Dini, felsefi v e mistik konular onları cezbeder. S ezgi v e duyarlılıkları onları rüyala­ rı, görüleri v e derin psikolojik v e m an evi izlekleri araştırm aya sevk eder. G erçeklikle bağlantıları k op m a d ığı sürece on lar­ dan harika psikolojik danışm an olur.

Keskin duyarlılık v e sezgileri sık sık ince bir sanatsal y e te ­ nek olarak ortaya çıkar. Yin insanlar arasında yazarlar, res­ samlar, m üzisyenler çoktur. Onlar insan deneyim inin daha yü ce yanlarını dışa vurma yeten eğin e sahiptirler.

46

Yin yaradılışlı insanlar g e c e g e ç saatlere kadar ayakta k al­ m ayı severler. K ah ve ve şarap severler v e g e c e le re kadar sü­ ren tartışm alara bayılırlar. Onların saatleri doğanınkine ters düşer; g e ç yatarlar, sabahın ilk saatlerinde bile sık sık uyanık oldukları görülür. D olayısıyla sabahları kalkm akta zorlanırlar.

A y rıca uykuları g ö re c e hafiftir v e dalm ak için biraz zam ana ihtiyaçları olur.

Bazen in ce yin yüzlü am a güçlü, atletik yapılı insanlar g ö ­ rürsünüz. Yin özellikli kafayla ya n g özellikli vücudun, yani iki aşırılığın birleşim i vardır. Bu da başa çıkm ası zor çelişkilerin habercisidir. B ö y le insanlar bir yanda y e m e k le re aşırı ilgi, g e ç saate kadar ayakta kalm ak v e p asif yaşantı gibi yin ö ze llik le ­ re m eyled erk en öbür yanda da spor yapm ak, bed en sel tem as v e hareketli bir ya şa m tarzı gibi ya n g özelliklere ilgi duyabilir­ ler. Bu durumda d en ge yi sağla yab ilm ek için ç o k uğraşm ak gerekir. O nlar bu ihtiyaçların farkına varm azlar v e gerektiği gibi davranm azlarsa sağlık sorunları yaşayabilirler.

Yin yaradılışlılar sağlıklarına çok özen göstermelidirler. Yin insanların her şeyden ön ce bünyeleri hassastır ve yem eklere, tatlı şeylere, şaraba v e uyarıcılara olan düşkünlükleri çeşitli sin­ dirim hastalıklarına, dalakta, lenf sisteminde ve böbreklerde s o ­ runlara yol açabilir.

B ö yle insanların ayrıca kendilerine özgü kibirlerinden m esafeli bir üstünlük duygusu - kaçınm aları gerekir. Yin in­ sanlar dünyanın kendilerinden kültürel v e y a entelektüel an ­ lam da aşağıda olduğu duygusuna kapılabilirler. Onların zü p ­ p e gibi görülm eleri işten bile değildir.

S ağlık v e d en geyi korum ak için yin insanların egzersize ve den geli b es len m e ye ihtiyaçları vardır (bkz. dokuzuncu bölüm , “ Daha İyi Bir S ağlık İçin P ro gra m ” ). Düzenli yürüyüş, koşu ve spor (tenis, basket, raketbol v e yü zm e gib i) ç o k iyi gelir. A y ­ rıca yin insanlar d o ğ a y a karışm alı v e düzenli olarak dört c e v ­ herle - soğuk, yağm ur, güneş v e toprak - tem as etm elidirler.

Dayanıklılıklarını geliştirm elidirler. Yin kişiliği kendi aklı v e zihniyle yetinm esi yolundaki d oğal eğilim ini d en g e lem ek için kendi bedenini hissetm eli v e güçlendirm elidir.

47

Yan g Yüzü ve K arakteri Yang yüzü yuvarlakla köşeli arasındadır, çen esi güçlü bir görüntü verircesine geniştir. Alınla ç en e arası yin yüzüne k ı­ yasla daha dengelidir. Aşırı ya n g yüzlerde çen e başın üst kıs­ mından daha gen iş görünebilir.

Yang yüzlü kişinin ağzı geniştir; sağlık bir ya n g kişiliğin du­ dakları dolgun v e kırmızıdır. Burun geniştir v e burun kan atla­ rı açıktır. Yan g kişinin gözleri orta boyutlu ile küçük arasında­ dır; kaşları kalındır v e burun k em iğin e doğru birbirine y a k la ­ şır. Yan g alnı ortayla küçük arasındadır. Yüzü kırm ızıya y a ­ kındır; gö z v e y a burun çevresin d e zam an zam an dam arlar belirebilir.

A B D eski başkanı Ronal R eagan (k öşeli ya n g yüzlü), SSC B eski başkanı Mikhail G o rb a çev (yu varlak ya n g yüzlü), A lm an ya eski şan sölyesi Helmut Kohl (yin e yuvarlak yüzlü), am erikan futbolu yorum cusu John M adden (alnından geniş görünen çen esi v e k ocam an köşeli yü zü yle), tenor Luciano Favarotti (iri yuvarlak yüzlü v e gen iş çen eli) v e soprano Beverly Silis (yin e yuvarlak yüzlü) ya n g yüzüne örnektirler.

Yan g insanların güçlü iştahları v e kusursuz sindirimleri vardır am a bunu çoğunlukla kötü ye kullanırlar. Büyük m ik ­ tarlarda y e m e k yerler, yem ek leri v e aşçıları coşkunlukla över, y e m e yi bitirdiklerinde üstüne bir puro yakarlar. Y e m e k ­ te m aceraya v e yen iliğe açıktırlar. Bunda tek am açları yeni bir den eyim kazanmaktır. Ö zellikle baharatlı v e içerik b ak ı­ mından zengin yem ek leri tercih ederler. Yan g insanlar ye m e y i severler am a pek eksper o lm a z­ lar. Buna gerek yok; onlar zaten yedikleri her şeyi seviyorlar.

Y a n g kişilikler biraya v e sert içkilere de bayılırlar.

Yang insanların sesi gen ellik ­ le gürdür; birçoğu güm bür g ü m ­ bür konuşur.

Yan g insanlar gen ellik le g ü ç ­

48

lü, kaslı vücutlara sahiptirler; am a kilo alm aya da yatkındır­ lar. T u h af am a iştahları onları p ek uyuşturucuya çek m ez, çünkü uyuşturucular d am ak tadını zayıflatır.

Y a n g insanlar sevgilerini gösterirler. Güçlü duygulan v e cinsel dürtüleri vardır. S e v g i v e kızgınlık gibi duygularını hiç çek in m ed en belli ederler. Üstlerine varılınca k ola y sinirlenir v e zora başvururlar.

Y a n g kişiler uykuya k ola y dalar, derin uyur v e doğanın döngü lerine uyarlar. G e ce yarısından ö n ce uykuları gelir v e gü ndoğu m u yla kendiliğinden uyanırlar. İşe erken başlar v e gün b oyu n ca canlılıklarını korurlar.

Y a n g özellikli bir insan k ola yca işkolik olup çıkabilir; önün­ deki h ed efe odaklanır v e geri kalan her şeyi unutur. Unutu­ lanlar arasında bazen aile, arkadaşlar v e kendi sağlığı da o la ­ bilir ki bu durum onu çöküntüye sürükleyebilir.

Y a n g insanlar b eden gücü gerektiren işleri, sporu v e d ışa­ rıda o lm ayı sever. D o ğa d a olm anın getirdiği zorluklardan hoşlanırlar. Serini sıcağa tercih ederler.

Y a n g insanlar her zam an duyarlı olm ayabilirler. Birçokları - özellikle yin kişilikler - için onlar düpedüz duyarsızdırlar.

Y a n g insanlar lafı dolandırm adan konuya girm e eğilim in d e­ dirler v e ihtiyaçları olm ad ığı sürece diplom atik davranışlar­ dan kaçınırlar. Katı v e ezici, hatta ç o k kaba olabilirler. B ö yle insanların kabadayılıktan kaçınm aları gerekir. Sahip oldu kla­ rı k u vvet başkalarını zorla yo la getirebileceklerini düşündürtür. Bu da onlarda başkalarını kendi çıkarları için kullanma yönünde bir zaafa neden olur v e k u vvet ilişkilerine sürü kleye­ bilir; d olayısıyla bu tutumlarını sürdürm eleri halinde k en d ile­ rini m a h vetm e olasılığı yüksektir.

Y a n g insanlara küstahlıktan, saldırganlıktan uzak durm a­ larını v e ö fk elen m em elerin i ta vsiye ediyorum .

Y a ğlı yiyecek leri, alkolü v e tütünü sevm eleri yüzünden ya n g özellikli insanları kalp hastalıklarına, yü ksek tansiyona v e kalın bağırsak hastalıklarına, özellikle kolon kanserine y a t­ kındırlar. İşte sağlığın nasıl hastalığa dönüştüğüne bir örnek.

Y a n g kişiliklerin sindirimleri güçlüdür; am a bu yüzden onlar 49

kendilerini y iy e c ek v e alkole fazla verirler ve sindirim rahat­ sızlıklarına neden olurlar. Halbuki daha orta karar yaşasalar bünyeleri daha za yıf olanların m ecburen benim sedikleri bir tutum - y e m e ğ e v e içk iye daha az yüklenirler ve kendilerine zarar verm ezler.

Yan g insanlar kırmızı eti, baharatı v e fırında pişm iş y iy e ­ cekleri çok az m iktarda yem eli v e sert içkilere düşkünlerini sınırlamaklar. Yağlı v e kolesterolü yü ksek besinlerden k açın ­ malı, bütün tahıllara v e yapraklı yeşilliğe ağırlık verm eliler ki bunlardaki lifler sindirimi kolaylaştırsın.

Yang kişiliklerin boş vakitlerini ç o k hareketli olm ayan et­ kinliklerle g e çirm ey e, yum uşak m üziklere v e e vd e bol bol o k ­ sijen ya ya ca k bitkilere ihtiyaçları vardır. B a h çeyle m eşgul o l­ mak, ibadet v e m editasyon onlardaki d oğal saldırganlığı d en ­ g e le m e y e birebirdir.

Yan g insanların yin nitelikli şeylere - ailenin sıcaklığı ve sevgisine, doğanın dinginliğine, v e ibadetin huzuruna - d eğ e r verm eleri gerekir. Y a n g insanlar sınırlarını bilm eliler - ki onlar için hiç de kolay değildir - yok sa bir gün tükenebilirler.

YÜZÜN ÜÇ KÜŞAĞI ALIN, O RTA BÖLGE VE ÇENE Hepimizin bildiği gibi tarihöncesi insanların kafaları çağd aş insanlarınkinden çok farklıydı. A rk e o lo g la r insanın ataların­ dan kabul edilen A u s tra lo p ith e cu s afrıcanus'a ait iki-üç m il­ yon yıllık kafatasları v e kem ik parçaları bulmuşlar. M aym u n ­ lara ç o k benziyorlarm ış; hiç alınları yokm u ş (A . A frican u s’ un beyninin çok küçük olduğunun v e pek az düşündüğünün g ö s ­ tergesi), burunları genişm iş, iri v e geniş çeneleri çıkıkm ış ve dişleri iriymiş. A . A frican us’un başında en dikkat çek ici ö ğe, burnuymuş. İki m ilyon yıl ö n ce insanların H om o h a b ilis denen bir atası ortaya çıkm ış; onun beyni biraz daha büyükm üş v e bir alnın ilk belirtilerine sahipm iş. Bir buçuk m ilyon yıl ö n ce H om o habilis’in ardılı, H o m o erectus ortaya çıkm ış ki onun beyni ve kafatası daha gelişkin, alnı daha da belirginm iş. Son olarak 50

da beş yüz bin yıl ö n ce H o m o sapierıs çıkm ış sahneye. Bizim beynim izin hayli gelişm iş v e alnımızın ç o k düzgün olduğu o r­ tada. İlk atalarımıza kıyasla yüzümüzün orta kuşağı daha z a ­ rif v e daha belirgindir. Ç en em iz küçülüyor; artık tarihöncesi atalarım ız gibi gö zler v e çen eden ibaret değiliz. İnsanların ilk ataları avcı-top la yıcıyd ıla r v e onlar ön celikle hayatta kalm ayı am açlıyorlardı. Atalarım ızın yaşam larını yönlendiren şey astrofizik, ed eb iyat v e y a tıp değildi: onlar b eslen m ekten v e düşm an bir ç e v re y le m ü ca d ele etm ekten başka bir şey düşünem iyorlardı. Y e m e y e bu kadar odaklan ­ dıkları için yüzlerine ağız v e çenenin bu kadar e g em en o lm a ­ sı anlaşılabilir.

Günümüz dünyasında da hayatta kalabilm ek önem li k a y ­ gılardan biridir am a artık başka ihtiyaçlarım ız da var: ilk a ta­ larımızın fikri bile olm ad ığı karm aşık duygusal, psikolojik v e m an evi ihtiyaçlar.

S öz şuraya ge tirm ey e çalışıyorum . İnsan fizyon om isi ya da yüz hatlarıyla insani vasıflar arasında daim a açık bir ilişki o la ­ gelm iştir. Beyin, dolayısıyla akıl geliştik çe başın v e alnın bo-

Y üzün üç k uşağı: saçın b ittiğ i y erd e n kaşlara ka dar ola n üst b ö lü m ; k a ş la m b u rn u n b ittiğ i y e re k a d a r ola n orta b ö lü m ; b u ­ ru n d a n a şağısını olu ştu ra n a lt b ölü m .

51

yutları da gelişm iştir. İnsan karm aşıklaştıkça başka ö zellik le­ ri de - örneğin duygusal v e psikolojik özellikler - değişm iştir.

Biraz sonra gö re ce ğ im iz gibi bunun yüzde de izleri vardır.

D oğu tanı sanatının başlıca yasalarından biri, makronun m ikroda görü lebileceğidir, bunu unutmayın. Bu ilkeyi yüze uyguladığım ızda orada bütün bedenin dışavurumunu görürüz.

Verdiğim çoğu derste tahtaya bir yüz, o yüzün içine d e d a ­ ha küçük bir erkek ya da kadın resm i çizerim . Bu küçük in­ san çiziminin başı yüzün alın bölgesin e, om urgası burun k e ­ m iğine, beli ağza, bacakları da çen esin e denk gelir.

Bu çizim beden deki organların yü zde nasıl göründüğünü anlatıyor. Küçük şeklin başı alnın üstündedir v e düşünceleri­ m izle akli gelişim im izin alnım ızdan anlaşılabileceğini gösterir.

Om urganın eğim i burun k em iği boyunca, bağırsaklarınki ağızda, cinsel organlarınkiyse ağzın hem en altında izlenebilir.

Yüzün her bölümünü v e ona karşılık gelen organ v e sis­ tem leri sırası geld ik çe ele ala ca ğım . Fakat şim dilik yüzün üç kuşağına - alın, orta b ö lg e v e ç en e - v e onların bize anlattık­ larına odaklanalım .

1. Alın akli m izacı gösterir.

2. G özlerle ağız arasındaki orta b ö lg e duygusal m izacı g ö s ­ terir.

3. Burnun altındaki v e ağız çevresin b ö lg ey i kapsayan ç e ­ ne v e ç en e k em iği irade gücünü gösterir.

Bir insanın yüzünü in celed iğim izd e baktığım ız ilk şey bu üç kuşağın göreli boyutlarıdır. Bu üç kuşaktan daha baskın olan - örneğin alın - var m ı? Yoksa hepsi göreli olarak eşit mi?

Dengeli Yüz Yüzün üç kuşağı da eşit boyuttaysa o kişinin d en geli bir m izacı v e yapısı vardır. O na aklı, iradesi ya da yüreği e g em en değildir; tersine, o kararlarını bu üçü arasında varolan bir uyum la alır.

52

M ik ro, m a k ro y u yansıtır. B ed en in ta m a m ın ı y ü z ü n ü stü n e ya n sıttığın ızd a b u ru n o m u rg a y ı tem sil eder.

B ö y le bir d en ge sandığınız kadar ç o k görü lm ez; ç oğ u za ­ m an yüzün kuşakların biri öbürlerinden baskındır. Bazen y ü ­ zü d en geli am a başı yuvarlak büyük birine rastlarsınız. Bun­ lardan şaşırtıcı gü çlere sahip önsezili insanlar çıkabilir. Onlar seyrek görülen cinsten bir akli gelişim e, duygusal anlayışa v e güçlü iradeye sahiptirler. Zihinleri fe ls e fe y e yatkındır am a ta ­ sarılarını gerçek leştirecek irade v e cesareti gösterirler. Onlar üstün başarılara ulaşm ası kesin, pratik eğilim li idealistlerdir, ü zak görüşlüdürler v e toplum sal konularda m u hakem e v e ta ­ ham m ül güçleri yüksektir.

B ö y le d en geli yüzlere örnekler: W inston Churchill, Mikhail G orb açev, N e w York valisi M ario C u om o v e Dışişleri Bakanı Henry Kissinger.

A n c a k bu insanların bir za yıf noktaları vardır: kibir. Kendi potansiyellerini fark ettikleri zam an başkalarını küçük g ö r m e ­ y e başlayabilirler v e bu da yen ilm elerin e kapı açar. Başı yu ­ varlak, yüzü d en geli olan insanlar güçlerini sürdürm ek v e başkalarına yol gö stereb ilm ek için insanların arasında k a lm a ­ lılar. Halkın desteğini alabilm ek için onlarla özdeşleşm elidir.

53

A ç ık Alın Bazen alnı ç o k açık, orta b ö l­ gesi dar, çen esi m innacık birini görürsünüz. Bu tipik yin yüzüdür.

Yin kişiliğe akıl hakimdir; du ygu ­ lar güçlüdür am a zihin kadar d e ­ ğil. Bu karakterin en za yıf yanı ira­ desidir. B ö yle insanlar son d erece entelektüel, hatta üstün zekalıdır­ lar; kavram sal düşünürler; büyük plancılar v e y a soyut düşünürler olurlar v e güçlü liderlere danış­ m anlık hizm eti yapabilirler. Yin yüzlü insanlar düşsel v e m anevi ideallere sahip olurlar.

A ç ık

a lın :

üst b ö lü m

yü ze

egem en.

Bu tip insanlar fazla m esafeli, entelektüel, eleştirel v e y a si­ nik olm aktan, gü ç oyunları v e m ücadelelerine girm ekten k a ­ çınmalıdırlar. O nlar bu tür savaşları sonunda kaybederler, özellikle de güçlü liderleri yerinden e tm e y e kalktıklarında. Yin kişiler gen ellik le liderlik gereklerin e dayanam azlar; iradeleri zayıftır v e duyguları üstün gelir. Yin kişiler hayalini kurdukla­ rı idealleri hayata geçirem ezler; bunun için daha ya n g kişilik­ li insanların yardım ına ihtiyaçları vardır.

Belirgin O rta B ö lge Orta b ölgesi yüzüne egem en olanlar ç o k duygusal olurlar. O n ­ lardan ç o k iyi hastabakıcılar, şifacılar v e terapistler çıkar. A c ı çekenlerin halinden anlarlar. H a­ yatın ıstırabını bilir v e onu iyileş­ tirm eye çalışırlar. Ç ok anaçtırlar.

B ö yle insanlar sanata da ç o k yatkındırlar. Ö ze llik le h ey k el, dans v e resim gibi som ut sanat­ larda zarif bir güzellik anlayışları vardır.

54

G e liş m iş m e rk e z : orta b ö lg e y ü z e egem en.

Bu insanların en za yıf yanı duygularına yenik d ü şeb ilm ele­ ridir. Ç ok değişk en olabilirler. Bir an kontrolden çıkıp sonra sakinleşebilir v e y a bir an mutluluktan uçarken öbür an m o ­ ralleri bozulabilir. Onların ihtiyacı olan şey, akıl v e m antıkla­ rını ön plana alm ak, işe daha p ro fe sy o n e lce yaklaşm ak ve özellikle ilişkilerinde bir anlaşm azlık v e y a çatışm a yaşan d ı­ ğında dayanm a güçlerini geliştirm ektir.

İri Çene Ç enesi belirgin olan insanların iradesi güçlüdür v e kararlı­ dırlar. Y a n g yüzler tipik olarak böyledir. İri çeneli insanlar ç a ­ tışmak durumlara dayanabilir v e hedeflerinden sapm azlar.

Onlar pratik, h ed efe odaklı v e çoğunlukla işkoliktirler; kendi dünyalarına bir şekilde hakim olm ak isterler. Ç ok cesaretli ve azimlidirler; m ü cadeleyi kazan a­ na kadar va zg eçm ezler. Çenesi sağlam insanlar p ara­ ya v e statüye ö n em verebilirler.

Her şeyin en iyisine sahip oldu k ­ larının bilinmesini isterler. Son d erece inatçı olabilirler. Ç oğu za ­ m an başkalarının görüş v e du y­ gularını g ö z ardı edip bildikleri yoldan giderler. Bir anlaşm azlık durumunda zarar v e re c e k olsalar bile bildiklerini ya p m a ya çalışır v e y a düşm anlarını g ö rm e z d e n gelirler.

İri çe n e:a lt b ö lü m y ü z e egem en.

İri çeneli insanlar olayları siyah -b eyaz g ö rm e eğilim in ded ir­ ler, dolayısıyla insanları ya yanlarında ya da karşılarında g ö ­ rürler. Bu kişiler için ikisinin ortası yoktur. Onlar kişisel am açlarına o kadar bağlıdırlar ki öbür ihtiyaçlarını gö z ardı ederler. Bunların yapm aları gerek en şey, insanlara karşı olan s ev gi v e anlayışlarını geliştirm ektir. Bu yolla hayatın daha d e ­ rin anlamlarını gö rm e yi v e onlara d eğ e r verm eyi öğren eb ilir­ ler.

55

YÜZCİN D İĞ E R Ö ZELLİK LE R İ Çoğum uzun yüzü yukarıda anlatıldığı kadar yin v e y a ya n g ağırlıklı değildir. Çoğum uz gerek yüzlerim izde, g e re k s e b e ­ denlerim izde h em yin hem de ya n g özelliklerini birlikte ta şı­ rız. Bu başlıkta söz konusu özelliklerden hangilerinin yin v e ­ ya ya n g niteliklere alam et olduklarını anlatacağım . Ö n ce alından başlayalım .

Alın ve Alın Çizgileri Herkesi alnında çizgiler vardır. A n cak çoğu m u z bunlar üs­ tünde düşünm ez v e onların bir anlam ifade etm ediğini sanır.

O ysa D oğu tanı sanatı uzmanları bu çizgiler ç o k önem lidir.

Alındaki çizgiler sinir sisteminin ürünüdür. O nlar alnın h e ­ m en gerisinde bulunan beynin ön tarafındaki etkinliklerle iliş­ kilidir. Beynin düzgün gelişm esi v e çalışm asının etkileri k a fa ­ nın tam am ında görülür; fakat alın çizgileri bu konuda açık sözlüdür. O rada beliren düzensiz v e kaotik çizgiler beynin, elektrik beyin dalgaları biçim inde, düzensiz gelişim i v e çalış­ m asına işaret eder.

B eden deki diğer özellikler gibi alındaki çizgiler konusunda da yin v e ya n g çözü m lem esi birçok şey anlatır. Örneğin, a l­ nın en üstündeki çizgi kişiliğim izin en ç o k yin özelliğini y a n ­ sıtır; en alttaki çizgi de yan g özelliğini. D olayısıyla üst çizgi m an evi yapım ızı tem sil ederken alt çizgi dünyayla ilişkimizi gösterir. Fakat ö n ce alındaki çizgilerin özelliklerine ayrı ayrı bakalım v e D oğu tanı sanatında ifade ettikleri anlam ı in ce le ­ yelim .

A lında üç ana çizgi vardır v e bunlar insan varoluşunun üç düzeyini tem sil eder. En üstteki g ö ğ ü ya da kişinin m anevi yapısını tem sil eder; bu çizginin durumu kişinin ya şa m a iliş­ kin yü ksek ideallere olan yaklaşım ını dışa vurur. Orta çizgi in­ sanın kişiliğini, egonun gü ç v e y a güçsüzlüğünü tem sil eder.

A lt çizgi de yeryüzünü v e insanın iş v e para dahil pratik, dün­ y e vi konularla olan ilişkisini tem sil eder. Bu çizgi gen ellikle insanın düşüncelerini gerçek leştirm e kapasitesini gösterir. ü ç çizgi de ayrık, kesintisiz v e belirginse o kişi m aneviyat, 56

e g o v e dünyevi roller bağlam ında d en geli bir öz im g e y e sahip dem ektir. B ö y le biri m an evi v e dünyevi ihtiyaçları arasında bir çatışm a yaşam ıyordur. A y rıca güçlü bir egosu v e bütün­ lenm iş bir kişiliğe ulaşm a potansiyeli vardır, ü ç açık v e derin çizgi sağlık belirtisi olm anın yanı sıra esas itibariyle sağlam bir m u h akem e gücünün de işaretidir. Kişi sağlığına özen g ö s ­ terdiği v e m u hakem esini olumlu kullandığı sürece herhalde güzel bir hayat sürecektir. ü ç çizgid en herhangi birinin kesintili olm ası o çizgiyle ilgi­ li yaşam sal alanda bir sorun v e y a çatışm a olduğunun belirti­ sidir. K esik çizgiler kişinin o alanda hayatını düzene sokm ası için biraz - bazen de ç o k - çalışm ası gerektiğini anlatır. K esik bir çizgi ç o ğ u zam an kişinin n ereye odaklandığını açığa v u ­ rur. Bu kişi o alanda bir şey başarm ak zorunda hisseder k en ­ dini. Hayatının o alanı diğerlerinden daha fazla çaba v e d ik ­ kat ister.

K esik yeryüzü çizgisi kişinin dünyevi v e m addi konulara özen gösterm esi, sabit bir geliri g ü ven ce altına alm ası, gelirgiderini d en ge lem es i v e çalışm a düzenini korum ası ge re k tiğ i­ ni anlatır. B ö y le biri, türü ne olursa olsun, her türlü g ü v e n c e ­ yi korum ak için bilinçli bir çaba gö sterm ek v e bunu alışkan­ lık haline getirm ek durumundadır, yok sa dünyası belirsizlik­ lerle dolar. Yeryüzü çizgisi kesik, g ö k çizgisi v e kişilik çizgisi güçlü kişiler gen ellik le idealist bir h ed e f v ey a düşü g e rç e k le ş ­ tirmenin yollarını ararlar.

K esik çizgiler zam an zam an sağlıkla ilgili kaygıların gü n ­ d em e geldiğini gösterir. Kişi bazen güçlü v e sağlıklıyken b a ­ zen hastadır. Hastalığının ardından yin e sağlığına v e enerjisi­ ne kavuşur. Bir başka d eyişle, alın çizgileri kesik olanların sağlık durumu bir inişte bir çıkıştadır.

Bazen alnındaki çizgiler ç o k dalgalı olan insanlar görürsü­ nüz. Bu çizgiler sağlık durumunun d eğişken liğin e v e düşün­ cenin d en gesizliğin e işaret eder. B ö yle insanlar karar v e r ­ m ekte v e yaşam larına yön verm ek te zorlanırlar. Onlar sık sık iş, eş v e ortak değiştirirler. Hiç kararlı görünm ezler. Bir s o n ­ raki tepenin çim lerinin yok sa daha mı yeşil olduğunu m erak edip dururlar.

57

K esintisiz tek çizg i: sa ğlık

B irço k kesintisiz çiz g i: sa ğ ­

d u ru m u ue ya şa m enerjisi istikrarlı.

lık d u ru m u istikrarsız, ilg i a la nı çok.

K esik çizg ile r: g ü v e n ilm e z kişilik, sa ğ lık d u ru m u değişk en .

“U ça n k u ş " tip i kesik çizgiler: u ç kişilik, sa ğ lık d u rum u ç o k d eğ işk en veya istik­ rarsız.

Bir çizginin eksik olm ası ilgi eksikliğinin, hatta bir kör n ok ­ tanın belirtisidir. Bu kör nokta kim i yaşam sal m eselelerin k i­ şinin kendi varoluşu açısından anlam sız v e y a önem siz oldu ­ ğu önyargısına yol açabilir.

Bir çizginin eksik olm asının tam tersi bir anlam ı da o lab i­ lir. O çizginin tem sil ettiği alan ç o k ö n em sen iyor olabilir. Kör noktanın farkına varan kişi bu alanı gizem li v e h eyecan v e ri­ ci bulup onu araştırm aya büyük çaba harcayabilir. Bu ilgi saplantıya bile varabilir.

D iyelim ki birinin m an eviyat v e eg o y u tem sil eden üst ve orta alın çizgileri belirgin ve kesintisiz; am a dünyevi konulara 58

ait alt çizgisi yok. Bu kişinin sağlam bir ben duygusu vardır; büyük ihtim alle duygusal bakım dan d en geli ve çok idealist biridir. Hatta ülküsel bir davanın başını bile çek iyo r olabilir.

A n cak dünyevi, özellikle iş v e parayla ilgili konularda d e n g e ­ siz düşünüyor olm a ihtimali yüksektir. B ö yle biri dünyayı k ö ­ tü, iş ve parayı da son tahlilde m aneviyata v e ideallere a y k ı­ rı görü yor olabilir. D olayısıyla yü ksek ideallerini dünyada gerçek leştirm ek te zorlanabilir. Ö zellikle hayatının ilerleyen aşam alarında hüsrana uğrayabilir. Bu kişi hayatın gündelik, ekon om ik yönlerinin aynı zam anda m an evi yön ler olduğunu, dünyayı iyi yö n d e değiştirm ek için yukarıdakiyle aşağıdakini, insanlığın yü ksek ideallerini alttaki çizgiyle birleştirm em iz g e ­ rektiğini öğrenm elidir.

Kişinin m a n eviyat çizgisi olm am akla birlikte kişilik v e y e r ­ yüzü çizgileri derinse onun liderliğe elverişli güçlü bir ben duygusu v e m an evi ideallerle belki de d en gelen m em iş m a d ­ di hedefleri var dem ektir. M an eviyat odaklı insanlar onun için mantıksız, hatta antika kim selerdir. Kişilik v e yeryüzü ç izg ile ­ ri güçlü insanlar şirket yön eticisi v e girişim ci o lm aya yatk ın ­ dırlar. Onlar m anevi konulara girm ek ten se kariyerlerine, kişi­ sel hırslarına v e işverenlerinin koydu ğu h ed eflere odaklanır­ lar.

Bazen bir net çizgisi olan birini görürsünüz. O çizgi kişilik çizgisiyse onun güçlü bir ben duygusu var dem ektir; o kişi varlığını hissettiriyor v e çok takdir ediliyordur. M anevi v e y a dünyevi konulara odaklı da olabilir.

Bencillik b öy le insanlar için büyük tehlike arz eder. B en cil­ lik onları m an evi v e y a dünyevi konuların üstünde olduklarını düşünm eye sevk eder. Kendilerini d e n g e le y e c e k ideallere s a ­ hip olm adıklarından hayatları ç o k entrikalı olabilir. Hırsları yüzünden başka bir ş ey gö rm e z hale gelebilirler; am a ille de m addiyatı sevdiklerinden v e y a kariyer peşinde olduklarından değil. Tersine, m ala m ülke, statü sim geleri olm ası dışında, d eğer verm iyo r olabilirler; başarı v e m al-m ülk onlar için üs­ tünlüklerinin göstergesin d en başka bir şey değildir.

A n ca k tek v e belirgin bir kişilik (e g o ) çizgisine sahip o la n ­ lar liderliğe yatkındırlar ve karizm a sahibidirler; ki doğru kul­ lanıldığında başkalarını tek bir h ed efe m o tive edebilir.

59

T ek bir gö k çizgisi olanlar çok idealist olurlar am a pratik değildirler. Onların kendi kişiliklerini, ben duygularını v e dün­ ya anlayışlarını geliştirm eleri gerekir.

Yalnızca yeryüzü çizgisine sahip olanlar yaşam larını m a d ­ di gü v e n c e bağlam ında değerlendirirler. M anevi konulan çok soyut v e günlük yaşam la ilgisiz görürler.

Bazı kim selerin, biri kaşların hem en üstünde olm ak üzere iki ayrık v e ya tay çizgisi vardır. Bunlar sezgi çizgileri olarak bilinir. B ö y le çizgilere sahip insanların başkalarının karakteri­ ni ç ö zm e konusunda kayda d eğer bir sezgileri, m u hakem e güçleri vardır v e yüksek ideallere sahiptirler. Bu çizgiler kişi­ nin kendini geliştirm ek için çok çalışm ış v e e p e y ilerlem e k ayd etm iş olduğunu gösterir.

Burnun hem en üstünde, iki kaş arasında çeşitli dikey ç iz­ giler görürsünüz. Bu çizgiler karaciğerin durumu hakkında bilgi verir.

Buna ge ç m e d e n ön ce, k araciğer v e diğer organları daha iyi anlam anız için D oğu tanı sanatının ön em li bir yönüne p ar­ m ak basm alıyım . Doğulu şifacılar bedeni yüzyıllarca birbiriyle bağlantılı, entegre bir bütün olarak gördüler. Onlara g ö re psikolojik istikrar - özellikle duygusal istikrar - bedenin bir bütün olarak, tüm organlar dahil, sağlıklı işleyişine bağlıydı.

Her organın hem gen el sağlık açısından hem d e belli bir d u y­ gunun istikran açısından belirli bir rolü vardı. Ö rneğin k araci­ ğ e r ö fk eyi kontrol ediyordu. Sağlıksız yiyip içerek k ara ciğeri­ ni bozan kim sede, örneğin, ansızın kızm a biçim inde bir rahat­ sızlık belirebiliyordu. B ö yle insanlar sık sık nedensiz ö fk e p at­ lam aları yaşıyorlardı ki bu, sağlıksız bir k ara ciğere işaret e d i­ yordu. Şifacı da kişinin psikolojik durumu hakkında uzun uzun konuşacağına karaciğeri ted avi ediyor, b ö y le c e kişinin kızgınlığı azalıyordu.

K ara ciğer rahatsızlığını tanılam anın yollarından biri de bur­ nun h em en üstünde, kaşların arasına bakm aktı. Ç oğu insanın burada iki koşut çizgisi vardır. Bu çizgiler sığ olduğu zam an karaciğerde sorun yo k dem ektir. Ç izgiler d e ­ rinse k araciğerd e şişm e vardır. B ö yle kişilerde zam an zam an öfk e patlam aları görülür, sigortalar atar.

60

Bazı kişilerin kaşları arasında üç çizgi olur. Bu üç çizgi sığsa g e n eld e aşı­ rı sinirlilik, kızgınlık, u y ­ gunsuz d iyet v e alkolden dolayı k ara ciğerd e bir s o ­ run olduğuna işaret eder. Ç izgiler derinse kişinin bir k aza ya kurban teh likesi

A lın d a b irç o k d ik ey Çizgi: zeki, eleştirel, ç o k sa k ın gan , ç o k d ü şü n ü y or.

var dem ektir. Bu kişi fazla yangdır, yani aşırı saldır­ gan, inatçı v e am açları uğruna bildiğini okuyan biridir. O k a ­ dar burnunun dikine gid er ki kendisine dur diyen v e bir du­ rum m uhasebesi y a p m a y a çağıranların şahsında evren den gelen uyarıları duyam az.

Kaşları arasında üç çizgisi olanlar dikkatli olm alıdır. O nlar fazla ya n g özelliği kazanm ışlar, am açlarını g erçek leştirm ey e fazla odaklanm ışlardır. Bu insanların biraz yin e ihtiyaçları vardır, yani bir parkta v e y a doğanın kucağında yürüm eli, din­ lendirici, huzur verici m üzik dinlem eli, kasları ge vş e te n v e o k ­ sijen girişi artıran aerobik egzersizleri yapm alı v e sevd ik leriy­ le birlikte vakit geçirm elidirler. Bu tür yin etkinlikler b öy le in­ sanların rahatlam asına, hayattan daha ç o k tat alm alarına v e yeni fikirlere açılm alarına yardım cı olur.

Kaşları arasında tek çizgisi olanlarsa ilginç bir konudur.

T ek çizgi gen ellik le o kişinin güçlü bir bünyesi v e iradesi ol-

G özler arasında derin d ik e y çizg iler: g e rg in lik , k ız g ın ­ lık, sin irlilik , k a ra ciğ er sorunları.

D ik e y ve y a ta y çizgiler: ç o k zek i v e ­ y a aşırı d u y a rlı ve s in irli ya da ik isi birden.

61

duğuna işaret eder; ancak ağır karaciğer sorunlarının da g ö s ­ tergesi olabilir. J a p o n y a ’da tek k araciğer çizgisine, teh likeye dikkat çek m ek için, “ askıdaki iğ n e ” denir. Birçok kişide v a r­ dır bu tek çizgi; v e gen ellik le de kişisel bunalımların, özellik ­ le orta yaş bunalımlarının ardından belirir.

K araciğer sorunları bu tek ç izg iy e yansıyan insanlar alkol tüketimlerini azaltmalıdır. A y rıca ya ğlı yiyecek lerd en , şeker zengini besinlerden, kim yasal katkı m addelerinden v e beyaz pirinç gibi rafine tahıllardan uzak durmalıdırlar. K araciğer k a ­ nı tem izler; kan ne kadar kirli olursa karaciğerin toksinleri at­ m ak için o kadar çok çalışm ası gerekir. Bu zehirler k a ra ciğer­ de kaldıkça organın sağlığını v e çalışm asını olum suz etkiler.

K araciğerdeki in ce dam arlar sertleşerek kan v e oksijen akışı­ nı zorlaştırır. D oğu tıbbı yeşil yapraklı sebzelerin, bütün tahıl­ ların v e bulgurun, biraz da tuzlam a lahana v e turşunun kara­ ciğeri uyardığına, ondaki kan akışını artırdığına ve iy ile şm e ­ sine yardım cı olduğuna dikkat çeker.

K aşlar J a p o n y a ’nın halk tiyatrosuna K a b u k i denir. Kabuki oyu n ­ cuları görünümlerini iyice vurgu lam ak için abartılı giysiler g i­ yer v e yüzlerini çılgın gibi boyarlar. İyiler çok güzel görünür­ ler; kötülerin yüzler korkunçtur; kadınlarsa ç o k alımlıdır. S e ­ yirciler m akyajına - özellikle kaşlara - bakarak bir karakterin iyi mi kötü mü aptal m ı olduğunu h em en anlarlar.

Başı sürekli dertte olan v e talihin kendisine küstüğü aptal karakter gülünç görünür. Onun kaşları ayrık v e ç o k yu karıda­ dır, dolayısıyla görünüşü son d erece alık v e şaşkındır. K aşla­ rı onun ahm ak v e şapşal olduğunu v e başına her an her şey geleb ileceğin i ele verir. Aptalın gözleri gen ellik le yuvarlak ve yin sanpaku’dur, yani irisin aşağısı da dahil, g ö z üç yandan beyazdır. (Biraz aşağıda sanpaku hakkında daha fazla bilgi v e re c e ğ im .)

Kötü adam ın kaşları bam başkadır. Onun kaşları alnın iki yanında kırk beş d erece açıyla burnunun ucuna kadar iner.

Kaşlarının arasında ç o k az boşluk vardır, bazen hiç yoktur; dolayısıyla ortaya ürkünç bir kaş görüntüsü çıkar. Kötü ad a­ 62

mın gözleri çoğunlukla yan g sanpaku’dur v e koyu bir m a k ­ yajla çevrilidir.

K ahram ansa d en geli kaşlara sahiptir. Bu kaşlar uzundur v e gö zler üstünde yum uşak bir y a y çizer. G özler de daha d en ­ gelidir, yani ne yin ne de ya n g sanpakudur.

Kabuki tiyatrosu seyirciyle iletişim kurmakta sözlü o lm a ­ yan am a son d ere c e etkili bir yö n tem le D oğu tanı sanatının gelen ek sel irfanını kullanır. Kabuki m akyajı çok şey anlatır çünkü insanlar belli bir dü zeyde biliyorlar ki yüzün, özellikle de kaşların görünümü insanın içsel doğasını dışa vurur.

K aşlar çeşit çeşittir. Ö n ce tem el biçim lerle başlayalım .

Kaşların arası gen ellikle iki parm ak genişliğindedir. Orta v e işaret parm ağınızın ucunu bitiştirip burnunuzun üst tarafı­ na koyduğunuzda iki parm ağın kenarı kaşlara değm elidir. Bu d en geli bir bü n yeye işaret eder.

K aşlar birbirine çok yakınsa v e y a bitişikse ya n g özellikli bir b ü n yeye v e y a m izaca işaret eder. Kaşları b ö y le olanlar d a ­ ha kararlı, daha saldırgan v e am açlarına daha odaklıdırlar.

Anneleri geb elik te çok hayvansal besin, özellikle hayvansal protein tüketenlerin kaşları böyledir. Bu tip insanlar gen ellik ­ le s a d ece kendi önceliklerine odaklanırlar am a belli bir h ed e ­ fe ulaşabilm ek için büyük bir bağlılıkla yoru lm ak nedir b ilm e­ den de çalışabilirler. B ö y le insanlar girişim cidir. Ç oğu zam an hırslıdırlar. Ç ok ayrık olan - iki parm ak g e n iş ­ liğinden daha ayrık - kaşlar hayata daha yin bir bakış açısıyla bakıldığı anlam ına gelir. B öyle kaşı olan in­ sanlar hayata geniş bakarlar, m e ra k ­ lıdırlar, ç oğ u zam an şehvetlidirler v e hayatta ç o k şey yaşam ak isterler.

Kaşlarının arası üç parm ak v e y a d a ­ ha gen iş olanlar - ünlüler v e m o d e lle ­ rin ortak özelliği - aynı kişiyle evli kalm akta zorlanırlar. O nlar sürekli olarak gizem li bir ya b a n c ıya aşık olurlar.

Kaşları k en d in iz çizin ue kaşların y ü z ü n e ka­ d a r d eğ iştire b ild iğ in i g özlerin izle g örü n .

63

Kaşları çok ayrık olanlar sanata, yazm a ya v e ga ze te ciliğe yatkındırlar. Onlar d eğişim v e çeşitliliğe fırsat tanıyan m e s ­ leklere muhtaçtırlar. İş dünyasının aradığı her gün düzenli ç a ­ lışmak yerine süresi sınırlı p rojelerd e daha iyidirler.

Kaşlar kişiliği anlatm akla kalm az, insanın sağlık durumu hakkında ipucu da verir. J a p o n y a ’da kaşlar ayalardaki y a ­ şam çizgileri gibi görülürdü: onların ya şa m süresini v e k alite­ sini ifade ettiklerine inanılırdı.

D oğu tanı sanatı açısından kaşların göstergelerd en yaln ız­ ca biri olduğu unutulmamalı; sa ğla m bir ya rgıya varm adan ön ce bu gö stergeyi d iğer gö stergelerle birlikte d eğerlen dir­ m ek gerekir. Bir başka deyişle, s a d ec e kaşlara dayanarak bir karara varm ayın.

Bazılarının kaşları ü çgen v e y a flam a biçimlidir; yani geniş ucu yüzün dış tarafında, dar v e sivri ucu da burun tarafındadır. Kaşlar gen işled ik çe gürleşir v e çalı gibi olur. B öyle kaşlar kişinin doğum unda sağlıksız olduğunu am a yaşı ilerledikçe sağlık durumunun güçlendiğini gösterir.

Bazılarının kaşları da tam tersidir: burun tarafında kalın, dış tarafta ince. Bu da d oğu m d a v e gen çlik te sağlığın iyi o l­ duğunu v e sonradan k ötü leşm eye başladığını anlatır. B öyle insanlar ihtiyarladıkça sağlıklarına özen gösterm elidirler.

Sonra “fırça gib i” kaşlar vardır: iki yanda da kalın, Groucho M arx’ın kendi yüzüne yaptığı cinsten kaşlar. B ö yle insan­ lar istikrarlı hayatlar sürerler. O kadar az iniş-çıkış v e hareket vardır ki n ered eyse doğdukları yerd e ölürler. Onlar birer istik­ rar abidesidirler.

Yanlardan ortaya doğru yü kselen - bir dağın iki ya m a cı g i­ bi ortada zirve yapan - kaşlar yin b ü n yeye v e m izaca ala m et­ tir. B ö yle kaşlara sahip insanlar yum uşak huyludur v e pek hırslı sayılm azlar. Bunlar, “Yaşa v e ya şa t!” diyenlerdendir.

Onlar uzlaştırıcıdırlar, uyumu sürdürm ek v e kavganın önüne g e ç m e k için çab a harcarlar.

Yanlardan burnun üstüne, aşağı doğru y a y çizen kaşlar çok daha saldırgan bir kişiliği yansıtır. B ö y le insanlar zorlu ve hırslıdırlar v e yalnızca kendi am açlarına odaklanırlar. Biri o n ­ 64

lara bir şey ya p a ca k olsa intikam duygusuyla karşılık verirler.

Onlar hayatı bir m ü cadele olarak görürler, am açlarına ulaş­ m ak için savaşm aları v e kazanm aları gerek . A B C haber sp i­ keri S am D onaldson b öyle kaşlar v e m izaca sahip kusursuz bir örnektir.

Düz kaşlar kişinin daha d en geli olduğu v e hayatında daha az dalgalan m a yaşadığı anlam ına gelir.

Doruk noktası ortaya g e le c e k şekilde yü ksek bir ya y çizen kaşlar kişilikte iki aşırı uç olduğunu gösterir. Kaşları b öyle olan insanlar zorlu v e hırslı olm akla birlikte aynı zam anda y u ­ m uşak v e şairane yanlara sahip olabilirler. Bu insanlar y a ­ şamlarının ilk yarısını am açlarına ulaşm akla geçirirler. A n cak sonunda bir d e n g e y e kavuşur v e orada sakin bir hayat sürer­ ler - kaşların ortadan itibaren inişi bu d ö n e m e işaret eder.

E şit g e n iş lik te kalın ue g ü r kaşlar: s a ğ lı­ ğ ı dengeli, k ö k lü b ir d eğ işim olm a sı k ü ­ ç ü k ihtim al.

65

D oğuda kaşlar uzun zam an bağırsaklarla ilişkili görü lm üş­ tür. Doğu tanı sanatında elin ayasındaki hayat çizgisi - işaret parm ağının kökünden başlayıp b ileğe doğru ya y gibi uzanan d ikey çizgi - bağırsakların kalıtsal sağlığını gösterir. Doğulu şifacılara g ö re bağırsaklar doğuştan k uvvetliyse hayat ç iz g i­ niz de kuvvetli v e ömrünüz uzun olurdu. Kaşlar da b ağırsak ­ ların gü cü yle ilişkili görüldüğünden onların uzunluğunun ö m ­ rü işaret ettiği düşünülmüştür.

Biçim i ne olursa olsun, kalınlığı eşit olan kaşlar sağlık işa­ retidir. Kim i insanlar daha iyi göründükleri zannıyla kaşlarını alıyorlar. İnsanların güzellik anlayışları beni hep şaşırtmış, am a bir o kadar da aydınlatmıştır. Fakat ne olursa olsun, k aş­ larınızı alm am ak daha iyidir. K aş alm ak bağırsaklarda biriken sağlıksız atıkları g i­ derm ek için bilinçaltında duyulan isteğin dışavurumudur. Lif alimini artıracak ş e ­ kilde diyetinizde bütün tahıllara v e taze seb zelere daha fazla yer verm en iz sindi­ rim sistem inde biriken atıkları çık a rm a­ nıza yardım cı olacaktır.

Dışa d oğ ru in en ara­ sı a çık kaşlar: y in n itelik, z a y ıf k a ra k ­ ter.

İçe d oğ ru inen kaş­ lar: y a n g b ü n y e.

66

S eyrek v e y a ince kaşlar kişinin s a ğ lı­ ğına dikkat etm esi gerektiğini anlatır; y a ­ ni aşırı davranışlardan v e diyetlerden k a ­ çınm ak, düzenli ya şa m ak v e yeterli e g ­ zersiz yapıp dinlenm ek gerekir, üçları in­ c e kaşlarsa kişinin ilerleyen yaşlarda sağlığına dikkat etm esi gerektiğini g ö s ­ terir.

Kaşları oluşturan tüylerin hepsi aynı yö n e bakmalıdır. Farklı yö n e bakan tü y­ ler farklı yön lere giden yaşantılara işaret eder. Kaşları b öy le olanlar çok d eğişim ve gelişim gösterir am a belli bir yo la tu­ tunamazlar. Onlar d eğişk en v e gü ven il­ m ezdirler. Onlar bir türlü karar v e re m e z ­ ler, verdiklerinde de acab a doğru mu d i­ y e kuşkulandıklarından ona tam bağlı kalam azlar.

Bazılarının kaşları kısım kısım büyür, yani tüylerin bir b ö ­ lümü bir yön e, başka bir bölüm ü başka y ö n e bakar. Bazı k aş­ larda bu şekilde birkaç bölüm olur. Bu, kişinin yaşam ında bir­ kaç ön em li değişiklik ya p a ca ğın ı gösterir: iş, ilişki v ey a ev, hatta bir süreliğine başka bir ü lkeye bile yerleşebilir.

A zgın çalılar gibi dim dik çıkan kaşlar kişinin zeki, gergin v e biraz da nevrotik olduğunu gösterir. B ö y le kim seler, ö z e l­ likle akadem ik v e bilim sel rollerle, toplum da önem li n oktala­ ra gelirler. Fakat bunlar çabuk sinirlenebilir v e sabırsız o la b i­ lirler, özellikle de başkalarının akılsızlığı v e y a zaafı olarak gördükleri şeyler yüzünden. üzün v e aynı yön e doğru uzanan kaşlar gelen ek sel olarak uzun v e mutlu bir yaşam ın belirtisi olarak değerlendirilir. Bu tip ideal kaşlar burnun üstünden başlayarak v e öbür uca d o ğ ­ ru tekrar in ecek şekilde hafif bir y a y çizer. Baştan sona kadar kalınlıkları sabittir v e kaşın dış ucundaki tüyler uzundur. B ö y ­ le kaşlara sahip kim seler gen ellik le rahat, d en geli v e daha düşünceli olurlar.

Gözler On yıl ön cesin e kadar Jap on yem ekleri, özellikle de suşi N e w Y o rk ’ta bilinm iyordu. Birçok insan ç iğ balık ve pirinç y e ­ m enin korkunç bir şey olduğunu düşünüyordu. O ysa şimdi suşi m od a oldu v e Jap on yem eklerin den hoşlanm am ak ça ğa ayak uyduram am ak anlam ına geliyor.

Birçok insan suşi v e saşim iyi artık evin d e yapıyor. Japon yem ek leri kitapları A B D ’nin d oğu kıyısından batı kıyısına k a ­ dar tüm m utfaklarda yerini alıyor. Bu yüzden de birçok insan bana soruyor, “ Ohashi, balık aldığım zam an onun taze olup olm adığını nasıl anlayabilirim ?” Ben de onlara, “ G özler her şeyi anlatır,” diyorum .

Ben de balığı severim . Zam anla taze balığın bayat o la n ­ dan, balıkçı balığına istediği kadar m akyaj yapsın, nasıl ayırt edileceğin i öğrendim . Artık balıkçı beni gördüğü zam an, “ H a­ yır olam az, başımın belası O hashi g e liy o r yin e,” diyor. B alık­ çı balıkları nasıl ayırt etm e m gerektiğini biliyor. Tabii Japon 67

olduğum dan bundan gurur duym uyor değilim ; çünkü Japonlar balıkçı millettir v e balığı çok severler. E şim se Idah o’ lu.

Ona hiç balık aldırm ıyorum . Fakat benim cahili olduğum p a ­ tates alışverişinde d e onun üstüne yok. İkimiz d e birbirimizin uzmanlıklarına karışm ıyoruz v e patatesle balığın iyisinden y e ­ diğim iz için mutluyuz.

Balık alacağınız zam an bakacağınız ilk şey gözleri olsun.

T a ze balığın gözleri canlıdır v e pörtlektir. D ışbükey gözlerin rengi gen ellik le m avidir v e diri, sağlıklı bir görünüşe sahiptir.

G özler bulanmış, çökm üş, cansız v e içbü keyse o balığı a lm a ­ yın. O balık bayattır.

Bazı kurnaz balıkçılar balığın kafasını keserler. Bu durum ­ da balığın solungaçlarına bakın; parlak p em b e v ey a kırm ızıy­ sa balık taze dem ektir. T a ze balığın kokusu elbette ki ağır o l­ maz. Pulları güçlü v e sağlam dır. Pullar k ola yca çıkıyorsa o balık işe yaram az. Parm ağınızı etine bastırın, çukur kalıyorsa o balığı alm ayın. Fakat bastırdığınız yerdeki çukurluk çab u ­ cak kayboluyorsa, yani eti esn ekse o balık tazedir. Yine d e en kesin bilgiyi veren, gözlerdir.

A yn ı şey D oğu tanı sanatı için de geçerli. Bana gö re kişi­ nin m evcu t durumu hakkında öğren ilecek bilginin yü zde alt­ mışı gözlerden gelir.

Peki gö zler niçin bu kadar ç o k şey anlatır? Birincisi, gözler optik sinirler aracılığıyla doğrudan b eyn e bağlıdır; dolayısıyla sinir sisteminin v e beynin durumunu açıklar. Sinir sistem i v e ­ ya beyin zarar gördüğünde gö zler değişir. En azından berrak­ lığı v e tetikliği kaybolur; en kötü ihtim alle de g ö rm e yetisini yitirir. İkincisi, beynin oksijen ihti­ ya cı diğer hücrelerin otuz katı­ dır. Gözlerin oksijen ihtiyacı da diğer hücrelerin sekiz katıdır.

D olayısıyla beyin ihtiyacı olan oksijeni alam adığında bu ön ce gö zlere yansır çünkü gözler o k ­ sijen eksikliğine diğsr öm anlar. . . . , . dan daha duyaradır.

68

B a lık : G öz h e r şeu i a nlatıuor.

Bu kendinizden de bilirsiniz. Canınızın ö lesiye sıkıldığı bir ders v eya konferansı düşünün. N e oluyordu? Soluğunuz y a ­ vaşlıyor v e hafifliyordu. Beyninize gid e oksijen azalıyordu.

G öz kapaklarınız fena halde ağırlaşıyordu. Yoğu n laşam ıyordunuz v e bedeninizin bu durumuna beyninizden sonra ilk te p ­ ki veren organ gözleriniz oluyordu.

Birisinin sağlık durumunu v ey a zihinsel dikkatini tan ılaya­ cağınız zam an bakm anız gerek en en ön em li yer gözlerdir.

Hiçbir organ kişinin içinde olup bitenleri daha iyi anlatam az. Şim di gö zlere daha yakından bakalım .

G özlerde dikkatinizi çek en ilk şey onların boyutu, biçim i ve açısıdır. G özler dar mı, iri mi, yo k sa küçük mü? A ş a ğ ı v e y a yukarı mı eğim liler, yo k sa düzler m i? İri yuvarlak gö zler yin özellikli bir b ü n yeye işaret eder. İri yuvarlak gözlü insanlar duyarlıdırlar; onlar duygusal olurlar v e sezgilerine dayanırlar. Bu tip insanlar strese olumsuz te p ­ ki verirler. İri gö zler sanatsal yeten eğin belirtisidir; ressam , yazar v e başka sanatçıların gözleri çoğunlukla iridir. İri v e yuvarlak gözlü insanlar ç oğ u zam an hayalci v e öngörülüdürler; olaylara yukarıdan bakıp oradaki gen el düzenli­ liği görürler, tarihsel anları, siyasal eğilim leri v ey a değişen fikri kalıpları sezerler. A n ca k aynı kişiler projelerin ayrıntıları­ nı ihmal ederler. Bir şirket v ey a kurumun n ereye yön elm esi gerektiğini bilirler; kuram sal olarak bunun nasıl yapılacağın ı da bilirler am a b öy le büyük tasarıları gerçekleştirm en in a y ­ rıntılarını gen ellik le dikkate alm azlar.

Küçük gö zler ayrıntıları g ö rm e v e onların önem ini anlam a yeten eğin in belirtisidir. Küçük gözlü insanlar m u hasebeciler gibi sayılarla o yn am a yı severler. Bu insanlar m eselelerin ö zü ­ ne inm ek v e büyük tasarıların pratikte nasıl gerçek leştirile­ ceklerini bilm ek isterler. Onlar hayalcilerin öbür yarısı gibidir­ ler. Öngörülü hayalcilerin gördüklerini bu pratik insanlar h a­ yata geçirirler. A n cak onlar büyük tasarıları görem ezler. P ro ­ jelerin aynntılarına o kadar göm ülürler ki başlarını kaldırıp gök tek i şekillere bakm azlar. O yüzden d e bir projenin ana hatlarını v e y a bir kurumun gen el gidişatını pek görem ezler.

G enel olarak yu varlak gö zler sanatsal yeten eğin g ö s te rg e ­ 69

sidir. İri gözler de duyarlılığı v e sanatsal yeten eği gösterir. K ü ­ çük gö zler ayrıntılara gösterilen dikkatin, odaklanm anın ve uygulam aya yön elik bir yapının belirtisidir.

Küçük yuvarlak gö zler güçlü, yan g özellikli bir sinir siste­ m ine v e m ü ziğe yön elen sanatsal bir ye te n e ğ e işarettir. B ö y ­ le gözler parm aklardaki becerinin, eşgüdümün, v e müzik dili gibi baş etm esi zor konulardan zevk alan zihin tipinin g ö s te r­ gesidir. M üzisyenler, müziğin hem ahengini v e bütünlüğünü hem de ondaki nüansları anlamaları bakımından, çoğunlukla hoş bir yin -yan g d en gesin e sahiptirler. A yrıca onların e ş g ü ­ düm özellikleri de gelişm iştir v e parmaklarını çok iyi kullanır­ lar. Çünkü onlar işleri g e re ğ i m uazzam çeşitlilikteki ele g e l­ m ez titreşimleri notaların v e seslerin som ut gerçek liğin e d ö ­ nüştürürler.

Piyanist Vladim ir Horowitz b öyle gözleri olan sanatçılara m ü kem m el bir örnektir. Onun gözleri yum uşak, yuvarlak, kü­ çük v e zekiydi; o gö zler berraklık saçar v e parlak bir zekayı dışa vururdu.

Kişinin gözlerin d e dikkat ed ilecek bir başka nokta da o n ­ ların düz mü oldukları, yok sa burun kem iğinden itibaren yu ­ karı mı aşağı mı m eylettikleridir.

İri, p a tla k gözler.

70

K ü ç ü k gözler.

G özlerde bir eğim varsa bu çoğunlukla yukarı doğru olur, yani içerden kenara doğru yükselen gözler. B öyle bir açı hır­ sı anlatır. E ğim ne kadar fazla olursa hırs da o kadar çok olur. Çizgi film lerdeki kötü karakterler gen ellik le b öyle sert bir e ğ i­ m e sahiptirler; bu sert eğim açgözlülüğün v e büyüklük hasta­ lığının belirtisi olabilir. A n cak hangi eğim in tam olarak sert o l­ duğuna karar vereb ilm ek için birçok gözü incelem iş olm anız gerekir. Birçok iyi kalpli v e başarılı insan burun kem iğinin üs­ tünden yana doğru yukarı m eyled en gö zlere sahiptir; fakat onların gözlerindeki açı aşırı değildir v e belirttiğim iz olumsuz özellikleri gösterm ez.

Burun kem iğinden yana doğru aşağı m eyled en gözler yu ­ m uşak v e hırslı o lm ayan bir kişiliği gösterir. B ö yle insanlar gen eld e hayatlarından memnundurlar. Koşullan zorlam az ve çok az direnç gösterirler. Duyarlı v e çoğunlukla da bir ürkek­ tirler. A nlaşm azlık v e y a m ü cadeled en uzak durmak için fe d a ­ kârlık ya p m a yı tercih ederler.

Düz gözler, yani en lem esin e aynı hizada yer alan gö zler hırsla duyarlılık arasında d en ge belirtisidir. Gözleri düz olan insanlar diplom atik b eceriye sahiptirler. Onlardan iyi m ü za­ kereci olur çünkü görüşlerini iyi aktarır, uzlaşm aya duyulan ihtiyacı anlar, am a sahip olduklarını de gö zd en çıkarm azlar.

E ğ im li gözler.

71

Şimdi de gözün kendisinin konumuna bakalım . Bir bebek doğduğunda iris, yani gözün renkli kısmı gen ellik le g ö z k a ­ pakları arasında ç o k güzel d en ged e durur; hem üstten hem de alttan gö z kapaklarına değer, yani ne yukarıdan ne d e a ş a ­ ğıdan gözakı görünm ez. G özakı yalnızca irisin iki yanındadır.

Bu, sinir sisteminin sağlıklı v e den geli olduğunu gösterir. B e ­ b ek tetiktir v e sağlığı gen el olarak iyidir. İnsan öldüğünde irisin bir bölümü gözün üst kapağının a l­ tına kayar. D olayısıyla alt taraftan gözakı belirir. B ö yle bir g ö ­ rüntüye biz D oğuda sanpaku diyoruz, yani “ üç b e y a z.” Gç b e ­ yaz, ya da sanpaku hasta v e y a ç o k yorgun olanlarda ya ygın olarak görülür. A ğ ır hasta v ey a ölüm d öşeğin d e olanlardaysa daha da belirgindir.

Gç beyaz, kişinin sinir sistem inde ciddi den gesizlikler o ld u ­ ğunun belirtisidir. B ö yle insanların zihin, beden v e ruhları e v ­ renin büyük gü çleriyle uyumsuzluk içindedir. Kişinin sezgisi kapanmıştır; insanları v e durumları m u hakem e gücü zayıftır.

G enel olarak iki tür sanpakudan söz edilebilir. Birincisi olan yin sanpaku, yani irisin altında gözakınm olm ası ö zellik ­ le uyuşturucu bağım lılarında sıkça görülen durumdur. Yin sanpakuda iris yukarı kayarak gözün altında gözakınm belir­ m esin e neden olur. İkincisi olan ya n g sanpakuda da iris aşa-

a k c iğ e r - k a lın bağırsak

k a ra c iğ e r safrakesesi

1 da la k - m id e

b öb rek - m esan e

72

-

D en geli, sa ğ lık lı gözler.

Yln sa n p a k u gözler.

73

P a tla k g ö z le r y a da “şaşkın göz.

”

J a p o n y a 'da b ö y le g özlere “Londra-Paris g ö z le ri" d iy o ­ ruz ç ü n k ü b iri L o n d ra ’y a b a k a rk en ö b ü rü P a ris’e b a ­ kar. Bu g özlere gezen g ö z le r de denir.

ğı kayarak gözün üst tarafında gözakm ın belirm esine neden olur. Bu, tehlikeli v e şiddete eğilim li bir kişiliğin göstergesidir.

Charles M an son ’ un çok güzel ya n g sanpaku gözleri var. İrisin alt tarafındaki göza k ı durumun yin oluşunu gösterir, yani dışarıdan gelen bir tehlike söz konusudur. Gözleri yin sanpaku olan kim seler kendilerini farkında olm adan teh like­ y e atabilir v e bundan sağ kurtulmayabilirler. İrisin üstündeki gözakıysa durumun yanglığm ı gösterir.

Gözleri ya n g sanpaku olan kim seler şiddete son d ere c e y a t­ kındırlar, ö fk e doludurlar v e hem kendileri hem de başkaları için tehlikeli olabilirler. B ö yle insanlar kendilerini y o k ettik le­ ri gibi yanlarında başkalarını da götürebilirler.

M akrobiyotik filozofu G eorge O hsaw a H ep in iz S a n p a k u su n u z adlı bir kitap yazm ış v e onu aralarında John K en n edy ve 74

A braham L in coln ’ un da bulunduğu bazı insanlara adamıştı.

O h sa w a ’ya g ö re bu insanlar ciddi olarak sanpakuydular ve sağlıklarının bozukluğuyla erken ölüm lerine işaret eden za yıf bir m u hakem e güçleri vardı. Bu insanlar aşırı yin san pakuy­ dular. Hepsi de tehlikeyi kabul ettiler am a ondan sağ kurtula­ madılar.

Yin sanpaku, yani irisin altında gözakının olm ası şeker, ra­ fine tahıllar, alkol v e tıbbi ilaçlar gibi yin özellikli m addelerin aşırı bir şekilde tüketilm esinin sonucudur.

Yan g sanpaku, yani gözün üstünde gözakının olm asıysa et, tuz v e sert peynirlerin aşırı tüketim inden v e fazla şiddete başvurulm asından kaynaklanır. Y a n g sanpaku, bazen b ed eli­ ni g ö z ardı e d e c e k d e re c ed e hırslarının peşinde koşan benm erkezci bir karakterin belirtisidir. İrisin yukarıdan da aşağıdan da g ö z kapaklarına d eğd iği den geli gö zler dengenin v e sağlam bir m u hakem e gücünün

Şaşı g öz ler: ik i g ö z d e ortaya bakar.

B ir g ö z orta ya b a k ar; ö b ü ıii de y a dışarı (b u resim de g ö r ü ld ü ğ ü g ib i) y a da içeri bakar.

75

göstergesidir. D engeli gö zler hayata den geli bir bakışın v e özellikle bütün tahıllarla taze sebzelerin tüketimini kapsayan sağlıklı bir b eslen m e alışkanlığının sonucudur.

Hindistan’ın eski başbakanı İndira Gandi öldürüldüğünde T im e dergisi onun, suikasttan hem en ön ce çekilm iş resm i d a ­ hil, bir dizi fotoğrafını yayım lam ıştı. Son resm indeki yin sanpaku gö zler durumunu yansıtıyor v e tehlikede olduğunu a ç ık ­ ça anlatıyordu.

Bazen insanın gözleri şaşılaşır v e y a iki ayrı yö n e bakar.

S a ğ gözün sağa, sol gözün sola baktığı durumlarda Japon lar b öy le g ö zle re “ Londra-Paris gö zleri” derler - gözlerd en biri Lon dra’ya bakarken öbürü Paris’e bakar. Bu, sinir sistem inde dengenin yin e doğru ciddi biçim d e bozulduğunu gösterir çok fazla sıvı, şeker, alkol v e uyuşturucu. G özleri b ö y le olan kim seler şek er hastalığına v e sinir sistem i rahatsızlıklarına yatkın dem ektir. A yrıca başlarına kaza da gelebilir; onlar k a ­ za nedeni olm aktan çok kaza kurbanlarıdır. Bu insanların b a ­ şına kazalar gelir çünkü gözleri dengesizdir. Onlar karar v e r­ m ekte d e zorlanırlar. Önlerini açık ça g ö rem ezler v e tıpkı g ö z ­ lerinin iki ayrı yö n e bakm ası gibi iki tercih arasında kalırlar.

G evşed iğin d e şaşılaşan gözler sinir sisteminde, karaciğerde v e kalpte sorun olduğunu gösterir. Bunun nedeni et, tuz ve sert peynirler gibi yan g besinlerin aşırı tüketim iyle derin p sik o ­ lojik çatışmalardır. Şaşı insanlar görüşlerinin bozuk olm asın ­ dan dolayı kazalara neden olurlar. A yrıca gözleri içlerindeki çatışm ayı dışa vurur; bedenleri v e zihinleri savaş halinde olan iki tarafa bölünmüştür. Bu çatışm a günlük olaylarda ortaya ç ı­ kar. B öyle insanlara anne-babasının iyi geçin ip g e çin m e d ik le ­ ri ya da ailelerinde bir dengesizlik olup olm adığı sorulmalıdır.

E beveyn d en biri hasta m ıydı? Yoksa ikisi de çok inatçı v e uz­ laşm az mıydılar? Şaşılık ayrıca çatışm aları tatminkâr bir şek il­ de çözü m leyem em en in getirdiği hüsran duygusunu gösterir.

Ya kişi doğuştan b öy leyse? D oğu m da boyun omurları z e ­ delen m iş olabilir. G ebelik süresince anne fazla ya n g besinler de alm ış olabilir.

Bazen bir gö z norm al bakarken öbürü yanlara kayar. Sol g ö z k ayıyorsa sorun şeker v e rafine tahıllar, alkol v e uyuştu­ 76

rucu gibi fazla şekerli m addelerin tüketim inden; sağ gö z k a­ yıyorsa sorun et, sert peynirler v e süt ürünleri gibi hayvansal mam ullerin fazla tüketim inden kaynaklanıyordur. Gözleri bu şekilde olan birçok kanser hastasına rastladım. (Günlük b e ­ sin tüketim inde d en g e v e uyum için 9. bölü m de “ D iyet İçin G enel Bir Y o l Haritası” na bakınız.)

G ö z A ltı Torbaları Gözün hem en altında bazen şişen v e y a kararan bir kese, yani gö z altı torbası vardır. Birinde o torba ne zam an şişse v e ­ ya kararsa insanlar onun daha ç o k uym ası gerektiğini s ö y ler­ ler. D oğu tanı sanatına g ö re de bu böyledir. A n cak yüzün bu b ölgesi için s ö y len e ce k daha ç o k şey var.

Yüzde en ç o k su top laya n b ö lg e burasıdır. A yn ı zam anda derinin en inceldiği y e r burasıdır; burada hiç ya ğ bezesi y o k ­ tur, dolayısıyla bed en d eki su miktarında görülen d eğişik lik le­ re son d erece duyarlıdır. G elen eksel D oğu tanı sanatı uzm an ­ larının çağla r b oyu n ca özenli gö zlem leriyle birleşen bu g e r ç e ­ ğin sonucu olarak g ö z altı torbaları, böbreklerin durumunu d ı­ şa vuran b ölgeler olarak kabul edilmiştir.

D oğuda b öbrekler saygın

organlardır.

Böbreklere hem

m addi, hem de m an evi anlam lar yüklenir. G elen eksel şifacı-

G öz altı torbalan: b ö b re k y etm ez liğ i. G id erek y a y gın la ş a n b ir rahatsızlık.

77

lar böbrekleri ki, yani yaşam gücü deposu olarak görürler. Ki, b eden e böbreklerden dağılır v e kişinin bünyesindeki yaşam sallığı korur.

Bu nedenledir k i böbrekler, ataların mirasının korunduğu m ahzenler olarak görülür. Bir başka deyişle, b öbrekler s o y u ­ nuzun zenginliğini saklar. (Kulaklara gelin ce b öbreklerle ilgi­ li e p e y anlatacaklarım olacak çünkü kulaklar böbreklerin b i­ leşimini gösterir. Şu anda yalnızca gö z altı torbalarından an ­ laşıldığı biçim iyle böbreklerden söz ed iyoru m .)

B öbrekler atıkları süzerek kanı arındırır. Bu n ed en le bu o r­ ganlar m an evi anlamlara da sahiptir: onlar h ayat için gerekli olanları gereksiz olanlardan ayırır. B öbrekler d en eyim lerim iz için d eğerli olan şeylerle gereksiz olan v e atılm ası gereken şeyleri ayırt etm em ize yardım cı olm ak gibi ön em li bir işlev üstlenir.

Böbreklerim izin durumu sağlığım ızın gen el gidişatı açısın­ dan önem lidir. Kişi kendini kronik olarak güçsüz v e yorgun hissediyorsa dinlenm eli v e böbreklerine bakım uygulam alıdır.

B öbrekler üç şekilde zarar görür. Birincisi, doğanın ritmine aykırı yaşam aktır. Hastabakıcılar, fabrikaların g e c e v a rd iy a ­ larında çalışanlar, hırsızlar v e ç o k seyah at eden, özellikle de seyahatlerinde saat farkı yaşayan insanlar gibi ağırlıklı olarak g e c e çalışıp gündüz uyuyanlar doğan ın ritmine aykırı y a şa r­ lar (B u konuya ileride kısaca a ç ık la y a ca ğ ım .) İkincisi, enerjim izi tüketerek de b öbreklerim ize zarar v e ri­ riz. Ö zellikle sevm edikleri işlerde ç o k çalışanlar, fazla cinsel ilişkide bulunanlar buna örnektir. üçüncüsü, özellikle m evsim siz besinler y e m e k - örneğin kışın karpuz - ya da aşırı rafine v e y a k im yasal katkı m addeli ürünler tü ketm ek suretiyle kötü beslen en lerd e böbrek sorun­ ları görülür.

D oğanın R itm ine K arşı Y a şa m a k B edendeki k i akışını böbrekler düzenlediği için gen el s a ğ ­ lık durumumuzun korunmasına yön elik olarak onları koru­ 78

m am ız gerekir. Günlük düzenim izde yapılan köklü d eğişik lik ­ ler - örneğin vücudun d inlen m eye alışık olduğu saatlerde ç a ­ lışm ak ya da tam tersi - beden sel döngüleri alt üst eder. Bu döngüleri biz ya şa yara k oluşturmadık, onlar insan evrim inin bir sonucudur. Bu g e ze g e n d e insanlar varolduğundan beri bizler gü neşle uyanıyor, yıldızlarla yatıyoruz. D oğduğu m uz andan itibaren d e aynı düzeni izlem ek üzere koşullanm ışız.

B iyolojik sistem lerim iz bu dön gü lere uygun olarak gelişm iştir - örneğin D vitam ini m etabolizm ası v e birçok horm onun iş­ levleri. Bunları değiştirm ek düşündüğümüz kadar k ola y d e ğ il­ dir. D oğal dön gü lere aykırı yaşadığım ız zam an b öb reklerim i­ zi yorar, sonunda da onlara zarar veririz.

H avayolların da çalışanlar v e iş g e re ğ i sık sık uçakla s e y a ­ hat eden ler d e d o ğ a l döngülerini bozar v e böbreklerin e zarar verirler. S aat farkı olan b ölg elere seyah at etm ek bedenin d o ­ ğal ritmini bozar. Gündüzle g e c e birbirine karışır; uyku v e uyanıklık döngüleri bozulur. İklimleri farklı olan b ö lg elere y a ­ pılan uzun uçuşlar da m etabolizm ayı v e günlük y e m e düzeni­ ni etkiler. D iyelim ki Mew Y o rk ’ un soğuk kış şartlarından g ü ­ n ey K aliforn iya’ nın güneşli iklim ine birkaç saat içinde ulaştık.

Bu ani d eğişik liğe bedenlerim izin alışm ası gerekir. B ö yle bir yolculukta farklı şeyler de yiyebiliriz: daha tropikal besinler, m e y v e, hafif pişm iş yem ek ler. Bütün bunların m eta b o lizm a ­ mız, özellikle de böbreklerim iz v e böbreküstü bezlerim iz üs­ tünde büyük etkileri olur.

S eyah at ederken böbreklerim izi korum ak ç o k önem lidir v e bununla ilgili olarak şu önlem lerin alınmasını öneriyorum :

1. Güneşin döndüğü y ö n e doğru seyah at e tm e y e çalışın.

E lbette ki bu her zam an m ümkün olm ayabilir, fakat unutmayın ki d o ğ a yla birlikte gitm ek, ona karşı g itm e k ­ ten ç o k daha kolaydır. Güneşin tersi istikam etinde s e ­ yahat etm ek bizi derhal farklı bir saat dilim ine sokar ve günü daha ç o k kısaltır. Her bir saat dilimi için bedenin bir saat din len m eye ihtiyacı vardır. Arad a iki saatlik fark olan bir yere gidildiğin de bedenin buna uyum gö s te r­ m esi v e ritmini bulabilm esi için iki gün gerekir.

79

2. Kendi yiyeceklerinizi yanınızda götürün. Bu yiyecek ler tercihen d oğal besinler olsun, örneğin esm er pirinç v e ­ ya benzeri tahıllar; ya da bünyenizin alışık olduğu besin ­ ler olsun. B ö yle besinlerin sindirimi daha kolaydır. E ğer kendini yiyeceğin izi yanınızda götü rem iyorsan ız ya şa d ı­ ğınız yerin iklim inde yetişen besinleri tercih edin. B e d e ­ niniz yeni yerine alışırken b ö y le c e ona daha az yü klen ­ miş olursunuz.

Bütün tahıllar, taze sebzeler, fasu lyeler v e balık gibi sindirimi en kolay olan besinleri y e m e y e çalışın. K ırm ı­ zı et, sert peynirler v e fırında pişm iş y iy e c e k le r gibi sin­ dirimi zor besinlerden, yü ksek m iktarda b eya z şeker içeren aşırı rafine ürünlerden v e alkolden uzak durun.

3. Yola çıkm adan ö n ce v e y a uçakta alkol alm ayın. İrtifa­ dan dolayı alkolün vücuda etkisi üç kat daha fazladır: on bin m etre yükseklikte içilen bir bardak bira deniz s e ­ viyesin de içilen üç bardak biraya bedeldir. A lk o l kana daha çabuk karışır v e b eyim kim yasını n ered eyse anın­ da etkiler.

4. A yn ı saat dilimi içinde kalm aya çalışın. Saat farkı olan bir yere gittiğinizde vücudunuzun iki kez uyum gö s te r­ m esi gerekir: gidişinize v e gelişinize. İlle d e saat dilimi değiştirm eniz gerek iyorsa n orm ald e uyuduğunuz v e uyanık olduğunuz saatlere sadık kalm aya çalışın.

N e zam an fazla sıvı alsak g ö z altı torbalan şişer. Aşırı sıvı tüketimi böbrekleri fazla çalıştırır, böbrekler yorulunca da g ö ­ zün altı kararır. S istem de yorgunluk belirtisidir bu. B ö b rek le­ rin daha az sıvı alm ası v e dinlenm esi gerekm ek tedir.

Birçok sağlık yetkilisi günde sekiz bardak su içm em iz k o ­ nusunda bizi uyarmaktadır. Bana g ö re bu yanlıştır. Bu ç a ğ ­ daş, d en gesiz b eslen m e alışkanlıklarım ızın bir sonucudur. R a­ fine besinler yüzünde bedenlerim iz toksin dolm asa, bu kadar y a ğ alm asak v e kolesterolüm üz bu kadar yüksek olm asa böbreklerim izin v e gen el olarak sistem lerim izin adeta yık an ­ m ası gerekm ezd i. Bütün tahıllardan, taze sebzelerden, fasul­ yelerden, deniz sebzelerinden (nori, w a k a m e v e konbu gib i) 80

ve balıktan oluşan - kısaca, insanın evrim sürecinde oluşm uş olan - bir d iyet bedenlerim izden suyla atılm ası gerek en k im ­ yasal toksinler v e y a ğ olm aksızın optim um b eslen m eyi s a ğ ­ lar.

Evrim sürecinde bize yol gösterm iş olan iki sağlıklı dürtü­ müz var: açlık v e susuzluk. Bu yüzyıla kadar insanlara sekiz bardak su içm eleri gerektiğini söy leyen sağlık yetkilileri y o k ­ tu. İnsanlar susadıklarında su içiyor, ihtiyaç duydukları sıvıyı alıyorlardı.

Her insanın bünyesi, sistem i farklıdır. İhtiyaç duyduğum uz su; ya şa m tarzım ıza, yılın m evsim in e, tuz tüketim im ize, y a ş a ­ dığım ız ye re bağlıdır. Ö rneğin, deniz kıyısında yaşıyorsak d e ­ rideki g ö zen ek ler denizden gelen sodyu m u alır, dolayısıyla biz de daha ç o k su içm ek isteriz. Bir çiftlikte çalışıyor v e b o l­ ca terliyorsanız d oğal olarak daha ç o k iç m ek isteyeceksiniz. Ö te yandan, klim alı bir işyerinde çalışıyorsanız su ihtiyacınız da başka olacaktır. H erkese aynı şekilde u ygulanacak bir ö l­ çüt yok . A m a bedenlerim iz var. B eden lerim ize güvenebiliriz.

Susuzluk denen şey biz canlılar kadar eskidir v e ben in an ıyo­ rum ki tü ketm em iz gerek en su miktarı konusunda en iyi reh ­ ber budur.

B öb rek lere içerek zarar verm enin bir başka yolu da çok soğuk iç ec ek le r tüketm ektir. Bunun beden d e, özellikle de böb reklerd e yarattığı şok etkisi işlevlerd e y e tm e zliğ e yol açar.

Bazen g ö z altlarında küçük sivilceler görürsünüz. Bu sivil­ celer böbrekleri m eyd an a getiren m inik arterlerde ç o k fazla sümüksü m add e olduğunu gösterir. B öb rek taşları da g ö z a l­ tı torbalarında içi dolu sivilcelerin v e y a siyah noktaların varlı­ ğından anlaşılır. Aşırı ya ğlı v e kolesterollü besinler böbrek taşlarının oluşumuna katkı sağlar.

G öz altlarının koyulaştığına, k ah veren gi v e y a n ered eyse siyah bir ren ge büründüğüne tanık olmuşsunuzdur. Gözün al­ tı karardıkça kişi ağır hastalığa, hatta ölü m e ya k la şıyor d e ­ mektir. Çünkü böbrekler ölüyordur. Kanı arıtam ıyorlardır.

D olayısıyla böb reklerd e v e kanda atık birikm ektedir.

A şır tuz tüketim i de g ö z altı torbalarının kararm asıyla s o ­ 81

nuçlanır. Fazla tuz böbreklere zarar verir v e tansiyonu y ü k s el­ tir. Tuz daraltıcı etk iye sahip olduğundan böbrek arterlerinin kapanm asına neden olur. Bu bah çeyi suladığınız hortumu sıkm akla aynıdır: sıkılan noktanın gerisinde sıvı birikir v e bu­ rada büyük bir basınç oluşur.

Böbrekler cinsel yaşam sallığın m erkezi kabul edilir. A n c a k aşırı cinsel etkinlik kişiyi yorar v e böbreklere zarar verebilir.

Bu özellikle erkekler için geçerlidir. A n cak cinselliğin herkes için geçerli bir ölçütü yo k elbette. Bunun ölçütünü kişinin bünyesi, bed en sel sağlık durumu, psikolojik ihtiyaçları v e b eslen m e alışkanlıkları belirler. Eski T aocu ustalar ş ö y le bir uygulam a benim sem işlerdi: yirm ili yaşlarında olan erkekler iki cinsel ilişkinin arasına en az iki gün koym alıdırlar; otuzlu yaşlarında olan erkekler iki cinsel ilişkinin arasında en az üç gün dinlenm elidirler vs.

Bu u ygu lam ayı ben im seyip b en im sem eyeceğin iz ta m a ­ m en size kalmış. A n ca k cinselliği d oy a d oya yaşadığın ız bir d ön em d e gözlerinizin altı kararıyor v e y a şişiyorsa bu, en azın­ dan g ö z altı torbaları ortadan kaybolan a kadar, biraz y a v a ş ­ lam anız v e dinlenm eniz gerek tiği yolunda bir uyarı olabilir.

Aşırı stres de b öbreklere zarar verir. Stres, adrenalin s a lg ı­ layan v e korku, tetiklik gibi halleri sağlayan böbreküstü b e z ­ lerde olum suz etkiler yaratır. Sürekli korku v e stres b ö b re k le ­ rin işleyişini çökertir v e sonunda ölüm e yol açabilir.

Kürtaj olan kadınların böbrekleri, bünyelerinin uğradığı şok yüzünden zarar görür, am a bu zarar ilk anda p ek fark edilm ez. Bu nedenle kürtaj olunacaksa, am eliyat sonrasında böbreklerin v e cinsel organların sağlığına kavuşm ası için özenli bir d iyet - özellikle ya ğlı besinlerden kaçınm a - v e isti­ rahat şarttır. Çocuklarda g ö z altı torbaları olm am alı v e onların gö zle ri­ nin altı kararm am alıdır. Bir çocukta bu hallerden biri görülür­ se onun böbreklerine ç o k dikkat etm ek gerekir. Ç ocu k daha uyumalı v e kan dolaşım ını artırmak için böbrek b ölgesi sıcak tutulmalıdır. E ğer kadın çocu k em ziriyorsa sigaradan, her türlü ilaçtan v e alkollü içecek lerden kaçınm alıdır.

Bedenim iz dünya yolculuğundaki m an evi gelişim im iz için 82

bir araçtır. Bedenim izin, zihnimizin v e ruhumuzun işleyişini anladıkça sağlığım ızı korum ak konusundaki anlayışım ız da, hayat anlayışım ız da gelişir. Bu n edenle bedeni anlam ak v e onu korum ak için gösterdiğim iz çaba aslında m an evi gelişim yolunda attığım ız adımlardır.

Burun Burun Kemiği Burun k em iği om u rgaya karşılık gelir. Burnu sağa v ey a sola m eyled en insanlar görürsünüz. Bu durum om urganın düz olm adığının göstergesidir: ya sağa ya da sola doğru bir e ğ ik ­ lik vardır v e bunun yönü gen ellik le burnunkiyle aynıdır.

Sırt, om uzlar, ense v e yüzdeki kasların hepsi birbiriyle y a ­ kından ilgilidir. Bedenin bir yerin de bir gerilim varsa sırt, e n ­ se v e yüzdeki kaslar buna tepki verir; ayrıca om urgada g ö rü ­ len sapm aların nedeni de çoğunlukla söz konusu gerilimdir.

Sırttaki den gesizlikler çoğunlukla duruşumuza, om uzlarım ızı v e boynum uzu tutuş biçim im ize v e yüzüm üze verdiğim iz ş e k ­ le yansır.

Yüz kasları stresin etkisi altında kaldığı zam an yüz ifa d e­ miz de kendiliğinden değişir. Stres norm alden şiddetliye k a ­ dar değişebilen anorm alliklere neden olur. Yüz sağa ya da sola doğru seyred er çünkü om urgadaki dengesizlik kasları bir yana çektirir. O m u rgada ciddi boyutlarda bir dengesizlik v a r­ sa kaslar burnu bir yana çeker. O m u rga düzse burun da düz olur. G erektiği gibi yapılan egzersizler v e Ohashiatsu bu tür­ den bir d en gesizliği gid erm ek te çoğunlukla başarılıdır.

Burnun Kendisi D oğu tanı sanatında burnun ucu kalbin durumuyla ilişkili görülür. Burun delikleri d e akciğerlerin kuvvetini gösterir.

Burun delikleriyle ak ciğerler arasındaki b ağ açıktır. Burun delikleri a k c ;ğerlere, dolayısıyla da solunum sistem ine o k s i­ jen taşıyan kapılardır. Geniş burun delikleri akciğerlerin bü­ yük olduğunu v e büyük bir oksijen sığasına sahip olduğunu 83

gösterir. Büyük akciğerler gü ce ve hayatta başarılı olm a p o ­ tansiyeline işarettir. A k ciğerler hava torbalarından ibaret d e ­ ğildir; onlar bedenin yaşam gücünü - ki - içe ç e k m e y e te n e ­ ğini tem sil eder ki kişinin canlılığı buna bağlıdır. Kişinin h a y a ­ tı içine ç ek m e ye te n eği azsa onun hayat verm e - hayatla ilg i­ li tasarılar yaratm a v e bunları gerçek leştirm e - y eten eği de az dem ektir. Ö te yandan, ki’yi içine ç e k m e sığası büyükse onun, hayatını kendi arzulan doğrultusunda yön len d irm e sı­ ğası da büyüktür.

Bazı insanların burun delikleri farklı büyüklüktedir. Yani sol delik büyükken sağ delik küçüktür v eya tam tersi. Bu, a k c i­ ğerlerin de farklı boyutlarda olduğunu gösterir. Küçük delik küçük ciğere, büyük delik de büyük c iğere karşılık gelir.

Bronşların durumu da burun deliklerinin yü zle buluştuğu hattan, yani dış kenarını oluşturan yivden anlaşılır. Süt ürün­ lerinin, şekerin v e kim yasal katkı m addeli besinlerin aşırı tü­ ketim i bu bölgenin kızarm asına v e iltihaplanm asına yol açar.

Buradaki kızarıklık bronşların b algam la dolduğuna işaret eder. Ö nerilen tedavi; diyet değişikliği - özellikle yapraklı y e ­ şil seb zeler - bol tem iz hava v e yeterin ce dinlenm edir.

D oğu tıbbının tem ellerinden biri de enerjinin b ed en d e dü­ zenli örüntüler halinde derin kanallar boyunca hareket ettiği ilkesidir. M eridyen adı verilen bu kanallar b ed en d e ilgili o r­ ganları besler; fakat bununla birlikte ilgili organlardan uzağa da etki edebilm ektedirler. Ö rneğin bazı m eridyen ler baş b ö l­ gesin den geçerler ki bunlara m esan eyi, safra kesesini, m id e ­ yi, in ce v e kalın bağırsakları b esleyen m eridyen ler dahildir.

Kalın bağırsak m eridyeni (beden in iki yanında da birer tane vardır) işaret parm ağının ucunda başlar v e burnun ucunda, burun deliğinin hem en altında biter.

Kalın bağırsak atıkları giderm e işlevini yeterince yerine g e ­ tirem ediği zam an buradaki enerji m eridyen boyunca yukarı, buruna v e sinüslere doğru hareket eder. Bu da sinüslerde salgı birikmesine, burnun akmasına, baş ağrısına v e başka rahatsız­ lıklara yol açar.

Burun v e sinüsler solunum sisteminin bir parçası oldu ğun ­ dan, kalın bağırsağın anılan sorunundan ak ciğerler d e etk ile­ 84

nir. D olayısıyla bilinen soğuk algınlığını - ya da sinüs v eya a k ciğer sorununu - tedavi etm enin yollarından biri de kalın bağırsağı iyileştirm ektir. O radaki durgunluk giderildi mi si­ nüsler de açılır v e ak ciğerler tem izlen m eye başlar.

Alkoliklerin burunlarının kızardığını v e o burunlarda kesik kılcal damarların belirdiğini herkes bilir. Buna rağm en insanlar şu basit bağı kurmazlar: son d erece yin nitelikli bir m adde olan alkol burundaki v e yüzün başka yerlerindeki kılcal damarların genişlem esine neden olur. İç organların durumunun yüze nasıl yansıdığının çok belirgin bir örneğidir bu.

Kalbin durumu da burundan okunabilir. Burunda iki ayrı kas vardır v e bu kaslar geb elik sürecinde birleşm elidir. Bur­ nun dip kısm ında ya da ortasında bazen bir ayrıklık görürsü­ nüz. Bu kalbin sağ v e sol bölüm leri arasındaki eşgüdüm ün çok iyi olm ad ığı anlam ına gelir. B ö yle bir ayrıklığa sahip olan birinin kalbinde hafif bir üfürüm olabilir ya da o kişinin ç o c u k ­ luğunda kalp üfürümü olm uş olabilir.

Bu ayrıklık ne kadar belirgin olursa kalpteki sorun da o k a ­ dar ciddi dem ektir. A n c a k d iyette v e yaşam döngüsünde g e ­ rekli değişiklikler yapılarak, ya ğlı v e kolesterollü besinlerin tüketim i azaltılarak v e stresten uzak durularak bunun te d a v i­ si gerçekleştirilebilir.

K alp elektrikli bir p om p a gibidir. P om p a yı çalıştıran e le k t­ rik enerjisi bir oksijen-iyonlaştırm a sürecinden gelir. O ksijen m olekülleri bir elektron k ayb ed er v e elektronların kalpte bir döngü halinde akm alarına neden olur; kalbin atmasını s a ğ la ­ yan işte bu akıştır. O ksijen, kalp kasına kan taşıyan üç koro-

S o l b u ru n d e liğ i sağ­ da/cinden k ü çü k .

B u ru n b ü y ü k a m a d e­ lik le r k ü çü k .

S a ğ ue sol b u ru n d e­ lik leri g en iş ue eşit b oyu tta .

85

B u ru n d a b o z u k cilt, y in sa np a k u g ö z le r ue kaşlar arasında çizgiler: aşın a lk o l ue u y u ş tu ru cu tü k e ­ tim in d en d ola y ı ka lp ue k a ra ciğ er sorunları.

ner dam arca tem in edilir. Bu üç koroner damarın için bazen bir tabakayla kaplanır ki buna dam ar sertliği denir. D am ar sertliğine neden olan şey ise y a ğ v e kolesterol bakım ından zengin besinlerdir. Kalp damarlarının içinde oluşan tabaka bu damarların farklı hızlarda kapanm asına yol açar, bu da kalbe farklı miktarlarda oksijen gitm esiyle sonuçlanarak kalbi ç e v ­ releyen elektrik devresinde bir d en gesizliğe, kalbin işleyişin­ 86

de eşgüdüm süzlüğe v e istikrarsızlığa neden olur. Anılan elektrik devresin deki bozulm a yüzünden kalp düzensiz atar ve sonunda kalp krizi görülebilir.

Bu türden bir durum kişinin yüzünden belli olur. Kalp zo r­ landığında v e oksijensiz kaldığında yüzdeki kılcal dam arlar g e n işle m e y e başlar. Yüz kızarır. Burun kızarır v e şişer. Bazen burnun ucunda kırmızı dam arlar belirir. Yüzü b ö y le bir hal alan kişi her an kalp krizi geçirebilir v e derhal bir doktora b aş­ vurmalıdır.

Bazı insanların da burun deliklerindeki tüyler uzar. Bu, hayvansal proteinleri fazla alan insanlarda görülür. Bu tip in­ sanların dam arları hayvansal besinlerden g elen y a ğ v e k o le s ­ terolle yüklüdür.

Bir d e burunları şiş olm akla birlikte solgun olan insanlar vardır. Bu durumda insanın kalbi aşırı süt ürünlerinden - bun­ lar da y a ğ v e kolesterol bakım ından zengindir - v e belki de kafeinden şişmiştir. Çinliler pankreas v e dalak hastalıklarını bir bütün olarak burundan - burun k em iği de dahil - tanılarlardı. Kişinin burnu ve y a burun kem iğinin kırmızı olm ası h ip oglisem i111 belirtisidir.

N eden i aşırı şeker, m e y v e v e m e y v e suyu tüketimidir.

Dudak Çukuru Burunla üst dudak arasında dudak çukuru adı verilen bir çukurluk var. Bu çukur gebelik te insan yüzünün oluşum a ş a ­ m asında m eyd an a gelir. Rahim içindeki gelişim im iz evrim sü­ recinin özeti gibidir; geb eliğin büyük bölüm ünde bizler balığı andırırız, gö zler başın yan tarafındadır v e ağız çok geniştir.

Sonra, güçlü bir ya n g etk isiyle yüz ya va ş ya va ş toplanır. G ö z­ ler yüzün ön tarafına gelir, burun belirginleşir, ağız küçülür; bu etkiler sonucu dudağın üstü, adeta bizi m eyd an a getiren güçleri hatırlatırcasına, çukurlaşır.

G ebelik sürecine ya n g kuvveti hakim se dudak çukuru de-

(1 ) H ipoglisem i: Aşırı halsizliğe, aşırı te rle m e ye, hafif b aygın lığa yo l açan, kanda yetersiz şek er bulunması hastalığı (ç e v )

87

Ç iz giler parale. I

Ç izgiler y u k a rıd a y a k ın , aşağıda uzak.

Ç iz giler y u k a rıd a y a k ın , ortada uzak, aşağıda y a k ın .

Ç iz giler y u k a rıd a uzak, aşağıda y a ­ kın.

Ç izgi y o k .

rin v e belirgin olur. G ebelikte ya n g kuvveti daha ılım lıysa du­ dak çukuru daha sığ v e belirsiz olur.

Belirgin (y a n g ) bir dudak çukuru güçlü bir bünye d e m e k ­ tir. Dudak çukuru yan g olanlar gen ellik le tutkulu, odaklı ve am açlarına kilitlenen insanlardır. Onların ya şa m a isteği gü çlüdür, özellikle besine v e cinselliğe karşı güçlü istekleri var­ dır. üst dudakla burun arasındaki m e sa fe arttıkça bu istek daha da kuvvetlenir.

Dudak çukuru sığ ve belirsiz olan insanların bünyesi ve karakteri daha yin niteliklidir. Bu insanlar bedenlerinden çok akıllarıyla çalışırlar, onlar daha yum uşak v e ılımlıdırlar. Cin­ selliği ö n em sem ek le birlikte cinsel güdüleri dudak çukuru derin olanlar kadar değildir. Onlar enerjilerini, ya şa m g ü ç le ­ rini daha ön em li gördükleri alanlara da tahsis ederler. Onlar dudak çukuru belirgin v e yin karakteri ağır basanlar gibi k en ­ dilerini bir enerji fazlalığına kaptırmazlar.

88

Dudak çukuru derin v e y a sığ olm anın yanı sıra farklı b i­ çim ler de alabilir. Ö zellikle dudak çukuru belirgin olanlarda bu çukurun iki yanında koşut çizgi vardır. Bazen bu çizgilerin ters bir piram it gibi açıldığını görürsünüz. B ö yle insanlar za yıf d oğar fakat zam anla güçlenir v e sağlıklı bir b ü n yeye kavuşur­ lar. Piram it biçim i ters değil de doğruysa, bunun tersi ge çe rlidir. B ö yle kişiler güçlü doğm uşlardır v e zam anla zayıflarlar.

Bazen d e bu çizgileri bir ova l biri ortada birbirinden u zak­ laştığını görürsünüz. Bunun anlamı hayatının başında kişinin za yıf olduğu, orta yaşlarında güçlü o lacağı, yaşlılığındaysa sağlığın a dikkat etm esi g e re k e c e ğ i anlamındadır.

Kadınlarda b ıyığa rastlamışsınızdır, ü st dudağın yukarısın­ daki b ö lg e cinsel organlara karşılık geldiğinden, kadında b ı­ yık olm ası onun cinsel organında sorun olduğu anlam ına g e ­ lir. Sorun g e n e ld e ç o k fazla sümüksü m a d d e (m u ku s) v e p ro ­ tein olm ası v e bunların âdet süresince bütünüyle atılam am asıdır. B ıyığı olan g e n ç kadınların g e b e kalm akta zorlandıkları ço k sık görülür. G erçi g e b e kalırlar am a gen ellik le döllenen yumurtanın rahim duvarına yerleşm esin d e en gel yaşanır. R a­ him de, yum urta da bir sümüksü bir tabakayla kaplıdır v e bu durum yumurtanın tutunmasını im kansızlaştırm asa da zorlaş­ tırır. Ç en elerin de tüy biten kadınların horm onal den geleri g e ­ nellikle ya ğlı v e fazla besin tüketm ekten dolayı bozulmuştur.

Y a ğ h em erkek lerd e hem de kadınlarda horm on d en gesizlik ­ lerine neden olur; d olayısıyla y a ğ tüketim i asgari dü zeyd e tu­ tulmalı, özellikle de kişide zaten horm onal sorunlar varsa.

A ğ ız İnsanın sindirim sistem i ağızla başlar v e m akatla biter. Bu sistem i, besinleri alıp kana v e hücrelere karıştıran uzun bir tüp olarak düşünebiliriz. D erslerim de insanı iki ucu açık bir boru şeklinde çizerim . Bu çizim d e sindirim sisteminin özdeki birliğini vurgularım .

Bağırsaklar sürekli olarak d oğad an besinleri alır v e atıkla­ rı tekrar d o ğ a y a geri bırakır. Bu alışveriş akciğerlin işleyişine 89

benzer. A k c iğ e r de d oğadan - hayatın bir başka asli unsuru olan - oksijen alır v e atıkları karbondioksit olarak d oğ a ya g e ­ ri bırakır. D oğulu şifacılar bu nedenle kalın bağırsakla a k c iğ e ­ ri birbirine bağlı organlar olarak kabul etmişlerdir. (B eş C e v ­ her v e Beş Dönüşümü ele aldığım üçüncü B ölüm de birbirine bağlı organlardan uzun uzun söz e d e c e ğ im .)

G elen eksel dön em J a p o n y a ’ sında ağzın burundan daha geniş olm am ası gerektiği söylenirdi; bununla birlikte ben ö ğ ­ rencilerim e ağız genişliğinin iki g ö z bebeğinin arası kadar o l­ m ası gerektiğini öğretiyoru m . G öz bebeklerinden aşağı doğru iki çizgi çekersen iz ağzın kenarlan bu iki çizginin içinde k a l­ malıdır.

A ğ z ı bu çizgilerin dışına taşanların bağırsakları daha yin, yani geniştir. A ğ zı geniş olan insanlar kronik ishal v e y a kab ız­ lık gibi sindirim sorunları çekerler. Geniş ağızlı kişilerin du­ dakları çoğu zam an ıslaksa o kişide gen el olarak kronik ishal görülür; ağız sürekli kuruysa onda kabızlık görülür.

Dudaklar dolgun am a sıkı olm alıdır. Yum uşak bir eğim leri olm alı, şişmiş görünm em elidir.

O H A SH I’NİN İN SA N T A SA V V Ü R Ü

M a d d ele r içeri girer. A rtık m a d d e le r dışarı çıkar.

90

Şişm iş dudaklar gen eld e bağırsakların sindirim h arek etle­ rinde v e em ilim d e za yıf olduğunu gösterir. Dudakları fazla sı­ kı v e ince olanlar da daha çok kırmızı et v e biftek yiyen ler arasından çıkar. Bu tür insanların bağırsakları dışarı a tılam a­ yan artıklarla dolmuştur. Yaşı ilerlem iş Am erikalıların üst du­ daklarında bu sıkılığa bolca rastlarsınız. Onların bağırsakları besinlerin em ilim ini gerçek leştirm ez, d olayısıyla bozulm a baş gösterir. üst dudak ayrıca m id eyle ince bağırsağın durumunu v e iş­ tahın yerin de olup olm adığını gösterir. üst dudakta, dudağın kırmızısının norm al deriyle buluştu­ ğu ye re bakarak m idenin durumu anlaşılabilir. Bu çizgi açık v e keskinse m ide sağla m bir ya p ıya sahip dem ektir. Bu çizgi belirsiz gib iyse m id e pek güçlü değil dem ektir v e dikkat ed il­ m esi gerekir. üst dudağın alt kısm ıysa ince bağırsağın durumunu g ö s te ­ rir. Burada görülen b eya z ben ekler ince bağırsakta dolaşım sorunu olduğu anlam ına gelir. B enekler kırmızı v e y a m oru m ­ suysa kanda ciddi bir durağanlık var dem ektir v e tıbbi ö n le m ­ ler alınm ası gerekir: d iyette değişiklik egzersiz (ö zellik le b e ­ denin orta bölümünü esneten h areketler), Ohashiatsu v e b e l­ ki de akupunktur.

A lt dudak da kalın bağırsağın göstergesidir. A y rıca b esin ­ lerin iyice em ilip em ilm ediğin i belli eder.

A lt dudak da dolgun v e biçim li olm alıdır. Bazı insanların alt dudağı şişkindir. Bunların kronik bağırsak sorunları var d e ­ mektir. B ağırsak hareketleri zayıftır v e ya ishal, ya da kab ız­ lık görülür. A lt dudakta ülser v eya basur belirtisi olarak kırm ı­ zı v ey a k ah veren gi lekeler olup olm adığına bakın. A lt dudağı şiş v e y a alt dudağın hatları kalın olanlarda basur görü lm e ris­ ki yüksektir.

Dudakların şişliği elbette ki görecedir. Dudaklara bak tığı­ nızda belli bölgelerin şiş olup olm adığın a dikkat edin.

A ğ ız kenarları on ikiparm ak bağırsağının durumunu ele v e ­ rir. B irçok insan ağzının kenarında çıkan yararlardan şikayet 91

G öz b e b e ğ in in orta ­ sında n aşağı ç e k i­ len çiz g i d u d a ğın ik i u cu n a d eğ m elidir. A ğ z ın kenarları dışarı taşıyorsa k iş i­ n in a ğzı “b ü y ü k ” dem ektir.

S a ğ lık lı d u d a k la r: d e n g e li gelişm iş, n em li, re n g i canlı.

Ü st ue a lt d u d a k a y ­ n ı b oyu tta .

Ü st d u d a k d a ha ka­ lın ue baskın.

A lt d u d a k d aha ka­ lın ve baskın.

92

eder. Bu, ya ğlı y e m e alışkanlığının bir s o ­ nucudur. Yağlar onikiparm ak bağırsağın ­ da birikir v e k a ra ciğerle safrakesesinin fazla safra salgılam asına yo l açar. Safra, yağların çözünm esi için gereklidir. A n cak fazla safra salgılanm ası bağırsaklarda to k ­ sinlerin artm asına neden olur. Bilim sel araştırmalar aşırı safra salgısının k an sero­ jen m addelerin etkisini artırdığını v e tü­ mörlerin oluşumunu tetiklediğini ortaya koymuştur. İyi bir sindirim için besinlerin çiğn en ­ m esi şarttır. Bir ağız dolusu y e m e ğ in otuz beş ila elli defa çiğn en m esi gerekir. Y e m e ­ ği ne kadar ç o k çiğn ersek sağlıklı bir sin­ dirim için gerekli olan tükürük de o kadar çok salgılanır. Tükürük sindirim sürecini başlatan enzim leri içerir. A y rıca besinleri m ide v e bağırsaklardaki sindirim e hazırla­ yan alkalik ö ze lliğe sahiptir. Besinin m id e ­ y e v e onikiparm ak bağırsağına girm esiyle asit salgılanm aya başlar. A lk alik esaslı b e ­ sinler m idenin asit düzeyini d en geler v e ül­ ser gibi m ide rahatsızlıklarına yo l açan aşı­ rı asit üretiminin önüne g e çe r. Y em eğim izi yeterin ce ç iğn em e zs e k m ide ürettiği güçlü asitleri d e n g e le y e c e k alkalik korunm adan yoksun kalır. S ö z konusu asitler m idenin iç duvarına zarar verir v e bir m id e v e sin­ dirim sorunlarına s eb eb iye t verir.

Besinleri iy ic e çiğn em en in yanı sıra y e ­ m ek esnasında v e y a h em en sonrasında sı­ vı alm am ak da en iyisidir; çünkü sıvılar ağızdaki tükürüğü alır götürür.

Her ulusun kendi özgü y e m e özellikleri vardır. Ben ö ğren cilerim e Japonların g ö z ­ leriyle yediklerini söylerim : onlar bir şeyi yem ed en ö n ce gözlerin e hoş görünm esini

isterler. Çinliler burunlarıyla yerler: onlar y e m e ğ e d ok u n m a­ dan ö n ce iyi kokm asını isterler. A yrıca iştahlarının k ab arm a­ sı için y e m e ğ in kokusunu bir kilom etre öteden alm ak isterler. İtalyanlar v e Fransızlar y e m e ğ i dilleriyle yerler: onların y e ­ m ekleri ç o k zengin olm ak zorundadır; onlar y e m e ğ e d ü n ya­ nın sosunu v e çeşnisini katarlar.

Am erikalılarsa “ b a ğ ırs a k la rıy la yerler. A y rıca hızlı y e m e ­ yi severler, ülkenin her yerinde “ y e v e çık ,” v e y a “ fast fo o d ” tabelaları asildir. Ben de size soruyorum , kim a c e le y le y e m e k ister? A c e le yem en in k im seye bir yararı olm az.

A c e le a c e le yem eyin . Rahat rahat yiyin. Besinleri iyice ç iğ ­ neyin v e sindirim sisteminizi, sağlığınızı, hayatınızı koruyun.

D işler Hayatın birçok sırrı dişlerde gizlidir. Dişler bize an n elerim i­ zin özellikle gebelik lerin d e ne yediklerini gösterir. Dişler bize annelerim izle olan ilişkilerimizi v e onların bizi nasıl yetiştirdik­ lerini gösterir. Onlar atalarımızın y e m e alışkanlıklarını, s a ğ lı­ ğım ızı korum ak için ne ye m e m iz gerektiğini gösterir. Son o la ­ rak, dişlerim izin om u rgam ızla çok ön em li v e ilginç bir bağı vardır, am a bu konuya ileride d eğin eceğiz.

Baştan başlayalım , en baştan; sperm in yum urtayla bulu­ şup cenini oluşturduğu zam ana dönelim . S perm v e yumurta, canlı v e eksiksiz bir insan em briyonu m eyd an a getirm ek ü ze­ re birleşen iki hücredir. Bu noktadan itibaren hücreler hızla bölünür v e cenin b ö y le c e b ü yü m eye başlar.

D erslerim de iki hücrenin - sperm v e yumurta - b irleşm esi­ ni sık sık betim lerim ; iki hücre bir olur. Fakat içim izdeki iki hücrenin varlığı bedenlerim izin her noktasında hayatın ikiliği olarak tezahür eder. S öz konusu ikiliğin bir yönü dişlerimizin v e omurlarımızın oluşumudur. Dişler de, omurlar da küçük k e ­ m ik kümeleridir - evet, ikisi arasında boyut farkı var am a yine birbirine ç o k benzerler. Örneğin; otuz diş olduğu gibi otuz iki de om ur vardır. G e ­ belikte bir kem ik küm esi yukarıda toplanarak dişleri, başka bir k em ik küm esi d e aşağıda toplanarak om u rgayı oluşturur.

93

Dişlerle om urlar arasındaki ilişki öm ür boyu sürer. Örneğin, çiğn em e kabiliyetim iz om urgam ızın düzgünlüğüne bağlıdır.

E ğer om urgam ız bir n edenden ötürü çarpıklaşır v e y a hasar görürse çiğn em e kabiliyetim iz de zarar görür; ya aşırı çiğner, ya da yetersiz çiğneriz. Ç en e bir yana ya da öbür yana doğru dengesini yitirir, o yüzden de ağzın bir yanı öbür yanından d a ­ ha ö n ce çiğner. Hatta om u rgada bir çarpıklık varsa ç iğn em e işlem i eziyet bile verebilir. Sırttaki gerilim çoğu zam an d işle­ rin gıcırdatılm ası v e y a çenenin sıkılm ası şeklinde belirir; sırt­ ta biriken gerilim gen ellik le ç en ed e dışa vurur.

Beşinci bölü m de om u rgayı daha ayrıntısıyla ele ald ığım ız­ da çen e ve om urga arasındaki bütünsel ilişkiyi gö receğiz.

Yirm ilik dişler dahil, dişlerimizin hepsi oluşumunu g e b e lik ­ te tam am lar. Biz doğark en onların hepsi diş etlerim izde m e v ­ cuttur. Dişler kalsiyum v e öbür m inerallerden oluşur. B ü n ye­ mizin gen eli gibi onların da sağlam lığı annem izin diyetine bağlıdır. A n n em iz ne yerse yesin, dişlerim iz olacaktır elbette; am a onların sağlam lığı annem izin diyetindeki kalsiyum , fo s ­ for, m agn ezyu m v e diğer besin ö ğelerin e bağlıdır.

Bir annenin yedikleri büyük ölçü d e onun g e b e liğ e v e ç o ­ cuğuna olan tutumunu yansıtır. E ğer m e y v e y i, şekeri, alkolü ç ok ça tüketir v e uyuşturucu kullanırsa çocuğun dişleri zayıf olacaktır. Bu tür bir d iyet annenin geb elik le barışık o lm a d ığ ı­ nı gösteriri. A n n e bu tür besinler v e m add eler alarak g e rç e k ­ lerden k açm ayı am açlar.

S öz konusu iç çatışm a annenin k i akışında aksam alara n e ­ den olabilir. Enerji belli organlarda hapis kalabilir v e bunun sonucunda ö fk e v e kin gibi duygular birikebilir. B ö yle bir du­ rumda bu enerjiler b eden e d en geli d ağılm az v e annenin b e ­ den iyle cenini gerektiği gibi b es ley em e z. Bir anne hayatında ne kadar çok iç çatışm a yaşarsa kendisini v e bebeğini zayıf düşürecek besinlere o kadar ç o k yönelir. Bu etm enler - an n e­ nin diyeti, geb elik sürecindeki tutumu, annenin çevresin den v e b eb eğin babasından gördüğü destek - çocuğun bünyesi­ nin, dolayısıyla da dişlerinin sağlam lığın ı belirler. Çocuğun dişlerinin yam uk v e y a çarpık olm ası annenin g e ­ belikte sıkıntılar yaşadığını gösterir. Dişlerin düz bir hat ü ze­ 94

rinde ilerlem esini belirleyen enerjiler d em e k ki d en geli değil, istikrarsızmış v e dişlerin de adeta birbiriyle çatışır bir şekilde çıkm asına neden olmuş.

Dişleklik annenin geb elik süresince bol bol salata, çiğ s e b ­ ze, m e y v e, m e y v e suyu v e şeker tükettiğini gösterir. Ö n e doğru çıkan dişler bu türden yin, yani ya yılm a cı besinlerin s o ­ nucudur.

K öpekbalıklarının dişleri gibi içe doğru uzayan dişlerse g e ­ belikte kırmızı et, yumurta, tavuk v e tuz gibi aşırı ya n g besin ­ lerin fazla tüketildiğinin belirtisidir. Çocuklukta v e yetişkinlikte sağlam dişler, k işiye ailesi ta ­ rafından bilinçli bir şekilde iyi bakıldığını gösterir. A ile taze seb zeler bakım ından zengin bir d iyetle beslenm iştir. S ebzeler elbette ki sağlıklı dişler için de şart olan birçok vitam in v e m i­ neralin kaynağıdır.

Dişlerin güçsüz olm ası v e y a dişlerde çürük olm ası annenin gebelik teki diyetinin mineral bakım ından eksik olduğunu gösterir. Çocukluğun ilerleyen aşam alarında ortaya çıkan ç ü ­ rüklerse ailenin diş sağlığına v e b eb eğin y e m e alışkanlıkları­ na özen gösterm ed iğin e işaret eder. Ö zellikle şeker gibi rafi­ ne besinler ağızda v e kanda asit oranının artmasına seb ep olur; bu da dişlerin çürümesini kolaylaştırır. A sit oranı yü k se­ len kan virüslere, soğuk algınlığına d a vetiye çıkarır v e ç o c u k ­ ların sağlığının bozulm asına neden olur. Ç ocuğun yiyip içtikleri de elbette onun dişlerini etkiler. Bir çocu k iyi yetiştirilir v e ona sağlıklı y e m e alışkanlıkları kazandırılırsa onun dişleri d e sağlıklı gelişecektir. A n c a k iç çatış­ m alar v e acılar ya şa yan çocu k bilincin etkisinden uzaklaş­ m ak v e düşlem sel bir dünyaya k açab ilm ek için daha y in b e ­ sinler y e m e eğilim in de olur. Ş eker, gazoz, aşırı miktarda m e y v e , m e y v e suları v e rafine un, çocu ğu n gerçek lik içinde ya şa d ığı acılardan v e sıkıntılardan k açtığı bir düşler dünyası­ nın yaratılm asını kolaylaştırır.

Dişler insan evrim inin birçok sırrı saklıdır. Paleon tologlar atalarımızın y e m e alışkanlıklarını ö ğren m ek için onların d işle­ 95

rini incelem ektedirler. Şim di biz de evrim in bize uygun gö rd ü ­ ğü diyet neym iş, görelim .

Bilindiği gibi insanlarda otuz iki diş vardır. Bunları dört k ö ­ pek dişi, sekiz kesici diş v e yirm i azı v e ön-azı dişi olarak sınıflandırabiliriz.

K öp ek dişleri etleri p arçalam ak içindir. T e m e l besini et olan bir aslan v e y a kaplanın ağzına b ak acak olursanız orada bir sürü k öp ek dişi olduğunu görürsünüz. Aynısı kediler v e k öpekler için de geçerlidir. A y rıca bu hayvanların sindirim sistem leri çok kısadır. Onların dişleri v e bağırsakları et tü ke­ tim ine ç o k uygundur çünkü h ayvan etini parçalam ak için keskin dişler, bu eti bünyeden hızla atm ak için de kısa b ağır­ saklar gereklidir. Et bağırsaklarda ne kadar uzun süreyle k a ­ lırsa çürüme v e hastalık üretm e ihtimali de o kadar büyüktür.

Evrim bu hayvanları belirli y e m e alışkanlıklarına g ö re hazır­ lamıştır. İneklerin k öp ek dişi yoktur. O nlarda yalnızca kesici v e azı

1

İnsan dişleri: (1 ) S eb ze ve m e y v e le r k ese b ilm ek iç in k esici dişler; (2 ) et veya ba lığ ı p a rça la m a k için k ö p e k dişleri; (3 ) tahılları ezeb ilm ek için d e azı dişleri.

Yani dişlerim izin d a ğ ılım ın a g ö re b ir ö lçe k ete k a rşılık ik i ö lç e k sebze ve beş ö lç e k ta h ıl y em eliy iz.

96

dişleri vardır. Bir başka deyişle, onların diyetleri yalnızca y e ­ şillikten oluşur, yani ot v e tahıldan. İneklerin kesici dişleri uzun, geniş v e uçları düzdür, tıpkı seb ze bıçaklarının kesici kenarlan gibi. Bu dişler ısırır v e keser. S eb zeler v e m e y v ele r bu dişlere göredir. K esici dişler besini ısırıp k op arm ak içindir; onlar besini e zm e y e v e y a ufalam aya yaram az.

A zı dişlerinin g ö re v iy s e öğütm ektir; v e işin büyük kısm ı da zaten budur. A zı dişleri en çok tahıllarda işe yarar, am a bu seb zelerde hiç işe yaram adığı anlam ına gelm ez. Bir parça b if­ tek yem iş olan herkes etin azı dişlerince tam am en çiğn en em ediğini, d olayısıyla bütünüyle öğü tü lem eden m id ey e indiril­ diğini bilir; m id ey e inen et, bir ö b ek sinir gibidir. B ağırsak la­ rın dişleri olm adığından onlar bu ö b e k le tam olarak başa ç ı­ kam az. D olayısıyla yed iğim iz etlerin ç o ğ u tam olarak sindirilem ez v e küçük bir bölüm ü bağırsaklardan dışarı bile ahla­ maz. Bu et kırıntıları bağırsaklardaki cep lerd e kalıp çürür v e kolon kanseri dahil, bazı ciddi hastalıklara neden olabilir.

Düzenli olarak et yiyenlerin kan v e dokularındaki a m o n ­ yak oranı daha yüksektir. Etteki fazla protein çözünerek a z o ­ ta, azot da a m on ya ğa dönüşür. A m o n ya k , insan bedenindeki en güçlü v e en zararlı zehirdir. A m o n y a k fena kokar. B ed en ­ sel kokulara v e günümüzün m u azzam deodoran t endüstrisine yol açan şey, işte bu am onyaktır.

Tahıllar v e seb zelerse tam am en çiğnenebilir. Minik p a rça ­ cıklar halinde öğütülen tahıl v e seb zeler m ide v e bağırsaklar­ da iyice sindirilir. A y rıca bunlar lifli m addelerdir ki bağırsak ­ ları atıklardan te m izle m e y e yardım cı olur.

Tahıl, seb ze v e etin insan diyetindeki ideal oranı 5:2:1 o l­ malıdır. Evrim in bize uygun gördüğü d iyet beş ö lçek tahıla

cb M e y v e ve sebze y e m e ­ y e y ö n e lik k esici diş­ ler ö n c e çıkar.

3 2

S on ra ta h ılla r için ö rn e ğ in e k m ek , p i­ rin ç v e m a k a m a a zıla r çıkar.

S o n u n d a a rad a ki d işler de çıkar. B u aşam ada ço cu k la rın ç o ğ u sütten k esilm ey e hazırdırlar.

97

karşılık iki ö lçe k sebze v e bir ö lçek hayvansal v e y a proteinli besindir.

Aslında gelen ek sel toplum ların diyeti de aşağı yukarı böyledir. İster ü zak doğu , A vru pa v e y a A frik a ’ya, ister Hindistan, O rtadoğu v e y a A m erik alı yerlilere gidin, dünyanın her yerin ­ de aynı gen el diyeti görürsünüz. Ü zak doğu ’nun tahılları e s ­ m er pirinç, arpa, darı v e buğday; A vru p a ’nın tahılları buğday, arpa, darı v e yulaf; A frik a ’nınki darı v e buğday; Hindistan v e O rtad oğu ’nunki çoğunlukla buğday; A m erik alı yerlilerde, özellikle de Orta v e G üney A m erik a ’da da ağırlıkla mısırdır.

Tarihsel olarak insanlar her türlü hayvanın etini ye m iş ler­ dir. A n ca k bu etin miktarı sınırlı kalm ış v e daim a tahıl v e s e b ­ zelerle birlikte tüketilmiştir. Etin, özellikle de sığır v e dom uz etinin tedariki sınırlı olduğu için hayvansal besinlerin tüketim i gen ellik le şölen v e bayram larla kısıtlı olmuştur. A y rıca g e le ­ neksel kültürlerde tahıl v e seb ze yem enin öm rü uzattığı, s a ğ ­ lığın korunm ası için et tüketiminin kısıtlı olm ası gerektiği y ö ­ nünde evren sel bir bilinç vardı.

Yukarıda da belirttiğim gibi, dişler v e sindirim birbiriyle y a ­ kından ilişkilidir. Ö rneğin Japon lar çok eski zam anlardan b e ­ ri, başta pirinç olm ak üzere tahıl yerler. D olayısıyla J a p o n la ­ rın sindirim sistemi, özellikle son birkaç kuşaktır et tüketimi artan ç oğ u Batılı halklarınkinden daha uzundur.

Bebeklerin dişleri onların sindirim sistemi hakkında bize ep e y bilgi verir. Bebeklerde genellikle ön ce kesici dişler çıkar.

Bu da bebeğin sebze yem eklerinin suyuna hazır olduğunu g ö s ­ terir. Bu aşam ada sindirim sistemi hâlâ tam olarak gelişm iş d e ­ ğildir; azı dişlerinin henüz ortaya çıkm am ış olm asından da an­ laşılacağı üzere tam besinler henüz tüketilemez. A zı dişleri çık ­ tıkça eb eveyn , bebeğin diyetindeki tam besinleri artırabilirler.

B ebeğin yediği ilk tam besin, tahıl lapası olmalıdır. Çocuklarjn ağzındaki dişler tam am lan dıkça onları sütten k esm eli v e verilen tam besinler çoğaltılm alıdır. B ebek v e ç o ­ cuklarda tuz tüketimi elbette ki son d erece sınırlı olmalıdır.

Küçük çocuklara yapılan sebze yem ek leri tuzsuz olm alı, ç o ­ cuk beş yaşını geçtikten sonra da tuz sınırlı miktarlarda veril­ melidir.

98

Dil Bedenlerim izin n ered eyse her yeri günden güne pek d e ğ i­ şiklik gö sterm eyen dayanıklı bir deriyle kaplıdır. Ö te yandan, sümüksü dokular v e bunu ç e v re ley e n deri son d erece duyar­ lı olur v e hızla d eğişim gösterebilir. S ağlık durumumuzun d e ­ ğişm esi, özellikle de vücudum uzdaki salgı üretimini etkileyen bir değişiklik sümüksü dokuların çevresin d ek i deride çatla­ m alara v e y a buradan salgının akm asına neden olabilir. İnsanlar cinsel organına v e y a m akatına bakılm asından ra­ hatsız olabilirler am a bir başka sümüksü doku olan dilin in ce­ lenm esine gen ellik le itiraz etm ezler. Dilse sağlığınızın şu an ­ da ne durumda olduğunun iyi bir göstergesidir.

Dil becerisi doğrudan kalbin sağlığıyla bağlantılıdır. Güçlü v e sağlıklı kalp tem iz bir telaffuzla belli olur. Hecelerin karış­ m asıysa gen ellik le kalp v e y a kalp dam arlarıyla ilgili bir soru­ na - üfürüm, düzensiz kalp atışları, kalbe yeterin ce kan g e l­ m em esi dahil - işarettir. K ek em elik de aşırı sıvı alımından d o ­ layı kalbin za yıf düştüğünün bir belirtisidir. , D erslerim de tahtaya bir dil çizer, üstüne bir insan kafası eklerim . Başın tepesi dilin ucunda, ağzı da dilin dip tarafındadır.

D oğu tanı sanatında dilin ucu m evcu t düşüncem izi ortaya koyar. Dilin tam ucundaki kenarlarda beliren küçük kırmızı lekeler norm alden fazla gerilim , stres v e korku içinde oldu ğu ­ muzu gösterir. Yani ç o k düşünüyoruzdur; b eyn im ize v e sinir sistem im ize fazla yük binmiştir.

99

D ilin h a n g i b ö lg e s i n ey e ka rşılık g e lir? M ik ro, m a k roy u tem sil eder. B ed en in ta m a m ın ı d ile ya nsıtın .

Dilin orta b ölgesi sindirim v e solunum sistem lerim ize k ar­ şılık gelir. Dilin dibiyse böbrekleri v e ürem e organlarını te m ­ sil eder.

Dil tem iz v e berrak olmalıdır. T em iz v e berrak olan dil, sin­ dirim sisteminin v e kan dolaşım ının iyi durumda olduğunu gösterir. A y rıca kişinin çok fazla yem ed iğin i de gösterir.

A n ca k sık sık dilin beyaz bir tabakayla kaplı olduğunu g ö ­ rürüz. Yukarıda belirtilen bölgelerd en herhangi birinde bu ta ­ baka yoğu nlaşm ışsa bedenin oraya karşılık gelen bölüm ünde bir gerilim v e y a durağanlık var dem ektir.

Dildeki b eya z tabaka iki n edenle oluşur:

1. D iyette aşırı miktarda ya ğ, kolesterol, süt ürünü v e fırın­ da pişm iş y e m e k olm ası; bunlar tıkanm alara yol açar.

Et, yumurta v e süt ürünlerinden gelen yağlar v e k o le s ­ terol kan dolaşım ını engeller, dam arları daraltır. Fırında pişen yem ek ler de hazmı zorlaştırır.

2. Aşırı yem e. N e kadar ç o k yerseniz sindirim sistem iniz o kadar zorlanır. Bu ortada. B ilge erkekler v e kadınlar uzun ömrün m ideyi fazla doldurm am aktan geçtiğin i söylem işlerdir.

Dilde kalın bir beyaz tabaka olm ası sindirim sistem inde 100

akut bir durağanlığa işarettir. Bağırsaklar tam işlevini yerine g etirem em ek te, d olayısıyla atık birikm ektedir. Bünye bu biri­ ken atıkları uzaklaştırabilm ek için, dil dahil, her yolu dener.

A yn ı işleyiş m id e bozukluğunda da söz konusudur; bu tür du­ rumlarda dilim izde tat duyusu kalm az. Bünye sorunu ağız y o ­ luyla g id e rm e y e çalışır v e ağzım ızın tadı bozulur.

Dil, b eya z bir tabakayla kaplanm ası dışında k ah veren gi v e siyah gibi başka renklere de bürünebilir. K oyu renkler, ö z e l­ likle de siyah, böbreklerden ciddi ölçü lerde zehir atıldığını gösterir. Dilin siyahlaşm ası ağır bir sorun olduğuna işarettir.

B öbreklerde bir rahatsızlık v e yetm ezlik söz konusudur v e k i­ şi derhal tıbbi yardım almalıdır.

Dil sarıya da dönebilir. Bu durumda k araciğerde, safrakesesinde v e y a dalakta sorun var dem ektir. Dilin sararm ası kanda aşırı oranda safra olduğunun göstergesidir.

Dilde bazen pam ukçuklar belirir. B öyle döküntüler b ah a­ rat, salça, patlıcan, biber v e şek er gibi aşır asitli besinlerin tü­ ketim inden kaynaklanan dalak v e m ide sorunlarının bir ürü­ nüdür.

Bir keresinde Hindistan’a seya h ate gitm iştim v e eş-dosta h ed iye alm ak istem iştim . Yöresel ürünler satan bir e cza n ey e gittiğim d e dildeki tabakayı kazım aya yarayan araçlar g ö r ­ müştüm. Hintliler dilde biriken atıkları kazım ak v e y e m e k le ­ rin tadına daha iyi varabilm ek için dil kazıyıcıları kullanıyor­ lardı! Bundan ç o k etkilendim . O gün birçok dil kazıyıcısı a l­ dım v e onları arkadaşlarım a gönderdim .

Kulaklar D oğu tanı sanatında kulaklar bütün bedeni yansıtabilen son d e re c e ön em li organlardır. Her insanın kulağı benzersiz­ dir. Kim senin kulakları birbirilerinkine ben zem ez. Hatta kişi­ nin iki kuıağı arasında bile biraz fark vardır. Kulaklar parm ak uçlarından daha büyüktür v e her zam an ortadadır. Birçok ül­ kenin pasaportlarında kulakların görünm esi, kişinin k im liği­ nin belli olm ası bakım ından şart koşulur.

101

Nasıl ki insanın yüzü benzerlikler içinde farklılıklar ta şıyor­ sa kulaklar da insanın özündeki d o ğ a ya özgü ipuçlarını barın­ dırır.

Budist sanata ait tasvirlerde B uda’nın kulaklarının uzun ve güzel olduğunu görürsünüz. Onun kulaklarının üst kısm ı y u ­ varlak, ortası geniştir v e aşağı doğru gid erek incelen m e m e ­ leri de sarkaçlar gibi om uzlara kadar iner. A d e ta insanda fil kulakları gibi! Peki bunun anlam ı ne? Buda tasvirlerinde ku­ laklar niçin bu kadar kocam andır?

C e va p şudur: Hindistan dahil, D oğuda fizyon om i ya da yüz özelliklerinden anlam çıkarm a pratiği tarih boyu n ca geçerli kabul edilmiştir. Buda’nın yüzü de saadetin resmidir: onun kaşları uzun v e y a y gibidir, gözleri yumuşaktır, ağzı dar v e kapalıdır. D oğu tanı sanatının bakış açısıyla onun yüzü id ea l­ dir. Bu yüz sevgiyi, bilgeliği, huzuru v e hayat yolunda ilerle­ yen insanların nihai varış noktasına ulaşm alarını tem sil eder.

Peki bu uzun, garip kulakların anlam ı nedir? Onları nasıl yorum lam alıyız? D oğu tanı sanatı uzmanına gö re onlar Bud a ’nın zengin doğasından gelen mirasın onaylanm asıdır. Bu kulaklar B uda’nın bu hayata adım atarken yanında getirdiği m an evi zenginliğin gizlerini tem sil eder. Biraz açık lam am a izin verin.

K u la k la rın ideal k on u m u .

102

Kulaklar hep böbreklerle ilişkili görülmüştür. İki böb reğim iz Sırtımı­ zın orta bölgesin de, gö ğü s k afesim i­ zin hem en altındadır. J a p o n y a ’da iyi bir dinleyici olm ak için kişinin b ö b ­ reklerinin sağlıklı olm ası gerektiği söylenir.

D oğu tıbbında kulaklar böbrekle,, , , ,, 53 ı ı ı ı ı U zu n k u la k la r rin doğuştan ne kadar sağlıklı olduğunun göstergesidir. B öbrekler kişi­ nin atalarından miras aldığı hâzinenin saklandığı sandık g ib i­ dir. Onlar b ed en e güç, yani ki yayar. A yn ı şekilde, soydan kaynaklanan özellikler bu hâzineden yeten ek v e fırsatlar o la ­ rak k işiye tahsis edilir. Müzik, sanat, ö ğretm ek , inşa etm ek kişinin hüneri ne y ö n d e y s e ona - konusunda sahip olunan yeten ek b öbreklerde saklıdır v e kişinin hayatına bu hazine yön verir. Denebilir ki insanın hayatı böbreklerinde saklı olan şeyin açılımıdır.

Kulaklar aynı zam anda kan dolaşım ının, sindirim v e sinir sistem lerinin de doğuştan ne durumda olduğunu belirtir. D o ­ ğu tanı sanatında kulaklar, insanın başka insanlar v e hayat konusundaki anlayışının derinliğini gösterir.

D olayısıyla kulakları in celem ek , işitm e m ekanizm asının dış ö ğesin e bakm aktan çok daha fazla anlam lar taşır. Orada

Kulağın hangi bölgesi nereye karşılık gelir?

103

baktığım ız, böbreklerin sağlığı v e ilgili kişinin atalarından devraldığı mirastır. O rada gördüğüm üz şey son d ere c e ö n e m ­ lidir v e incelediğim iz kişiyi anlam ak istiyorsak bu konuda çok dikkatli olm alıyız.

D oğu tanı sanatında kulakların biçim li olm ası gerektiği söylenir. Kulaklar büyük olm alıdır. Üst kısım yuvarlak, ortası geniştir v e m em elere doğru alt kısm ı gid erek incelir. Kulak m em esi etli v e iri olmalıdır. Şim di de kulakların özelliklerine v e anlamlarına bakalım.

Başlangıç olarak mikronun m akroyu tem sil ettiği yollu il­ k eden hareket edelim . A n a rahm indeki b eb ek baş aşağıdır.

Baş, b ebeğin en gelişm iş bölümüdür. Bedenin geri kalanıysa kulağa benzer bir görüntü arz eder: yani baş, kulak m e m e s i­ ni; kan dolaşım ı v e sinir sistem i de kulağın dış çeperini oluş­ turan iki hattı tem sil eder. En dıştaki kısım kulağın çevresini saran bir lastiğe benzer; üst üste binen bu ç ep er kan d ola şı­ mını tem sil eder.

S öz konusu çeperin kalın v e gen iş olm ası kan dolaşım ının güçlü v e sağlıklı olduğunun işaretidir. Kulak çep eri kalın olan insanın beden ısısı dengelidir. Onun el v e ayakları sıcaktır; kan oralara yeterli miktarda ulaşır. Kişinin güçlü, d en geli ve odaklı bir karakteri vardır.

Kan dolaşım ı sağlıklı olan insan her türden insanla g e ç in e ­ bilir. Başkalarını anlar, kolay k ola y ne incinir ne de incitir, h a­ yatında birçok arkadaşı olur.

Kulağının çep eri çok ince olan v e y a n ered eyse çepersiz olan insanlar vardır. Bir de kulağı yukarıdan sivrilen v e yine hiç çep eri olm ayan lar vardır.

Kulakta çeperin olm am ası kan dolaşım ının za yıf olduğunu gösterir; buysa annenin g e b e y k en aşırı hayvansal besin a l­ m asından kaynaklanır. A B D milli gü venlik eski danışm anı Zbign iew Brzezinski’ninki gibi sivri kulaklar annenin özellikle sığır v e dom uz etini bolca yediğinin göstergesidir.

Kulak çep eri ince olanlar v e y a kulak çep eri hiç o lm a y a n ­ lar başkalarına gü ven m em e eğilim indedirler. Sivri kulaklı b a ­ zı insanlar başkalarından kuşku duyarlar, onlarda kusur bu­ 104

lurlar v e onlara karşı saldırgan olurlar. T artışm aya v eya k a v ­ ga e tm e y e hazırdırlar. En iyi savunm anın saldırı olduğunu dü­ şünürler. S avaşm ak üzere daim a tetiktedirler. K o la yca p ara­ n oyak

olabilirler.

Keskin

zekaları başkalarındaki karanlık

yönleri sezeb ilse de daha s evecen v e insani yanlan gözd en kaçırır. Bu tür insanlar sağduyularını korum ak için sağlıkları­ na dikkat etm elidirler. Onlar bakış açılarında k ola yca tek yanlılığa saplanabilir v e insanlardan nefret etm e v e y a on lar­ dan k açm a hastalığına yakalanabilirler.

Kulağın yukarısındaki çeperin altında ya ta y başlayan ve kulak m em esin e doğru inen bir çıkıntı ya da sırt vardır. Bu sırtın ya ta y olan bölüm ünden yukarısı kulağın üçte birini oluşturur; burası sinir sistemini tem sil eder. Sırtın belirgin o l­ m ası sinir sisteminin v e zihnin sağlıklı olduğunu gösterir.

B ö yle insanların araştırm a v e öğren m e yetileri gelişm iştir.

Bazı kulaklarda bu çıkıntı ya da sırt yukarı doğru bir kıvrım oluşturur v e sanki bir d ağ sırası gibi bir görüntü verir. Bu çizgi kişinin zihinsel yeteneklerinin son d erece gelişm iş olduğu an-

K u la ğ ırı ö n ü n d e k i y u m ru n u n d ib in d e d ik e y çizg i: ka lp rahatsızlığı, y ü k s e k tansiyon.

105

*

M an eu i a ta la rım ı­ zın güzel, d e n g e ­ li, m u tlu y ü zleri

~ )

vardı.

N e v a r k i g ü n ü m ü z d e te­ lefon, u y d u , bilgisayar, faks g ib i cih a z la r y o lu y la b ilg iy e adeta b o ğ u lm u ş d u rum d a y ız. B un la ra d ik ­ kat ed e ceğ iz d iy e sin irleri­ m iz g e riliy o r ve k en d im iz i b u k a d ar z o rla d ığ ım ız için k u la k la rım ız g id e re k s iv ri­ liyor.

ii/

Et tü k etim im izin , stresin, öfk em izin , s a ld ırg a n lığ ım ı­ zın artm ası s o n u cu kaşla­ rım ızın arasında çizg ile r b e liriy o r ve b u n la r da u ğ ­ ra d ığ ım ız hüsran n e d e n iy ­ le g id e re k sivriliyor. Ga­ rip liğ e ba k ın k i bazı in ­ sanlar kaşlarını a lıp k e n ­ d ilerin i daha da çirk in le ş ­ tiriyor.

lamına gelir. B öyle bir insan düşünür olur; olayları çözüm ler v e onların gerisindeki anlamlara ulaşır. Görünüşle yetinm ez ve eşyanın derinliğine nüfuz eder. A n cak bu insanlar soğuk ve fazla kusur bulan cinsten olabilirler. D olayısıyla esneklik ve hoşgörü konusunda çaba gösterm eleri gerekir.

Son olarak, kulağın m erkezinde de çıkıntı vardır. Bu çıkıntı kulağın kenarından kulak deliğine kadar uzanır. Mikronun makroyla ilişkisi konusundaki ilkeden yararlanırsak bu çıkıntının, ceninin sindirim sistemine karşılık geldiğini görürüz. Dolayısıyla bu çıkıntı sindirim sisteminin durumu hakkında bize bilgi verir.

t G id e rek artan et ue h a y va n sa l p rote in tü k e tim iy le k ö p e k dişleri uzuyor.

G ece hayatı, aşırı ça ­ lışma, k ork u ve en ­ dişe, sigara, stres ve evrenin d ü ze n in e a y ­ k ırı y a şa m a k n ed e­ n iy le g özlerin a ltında to rb a cık la r oluşur.

d41 +* t * in :^%r: . •'ip*\

(L

\Q

r/

v\

^

i

,y"

U y u ş tu ru cu , a lk o l v e şekerin y o l a çtığı den gesiz hayatla g ö z le r sa n p a k u ’laşır.

U y g a rlığ ın y ü z ü ne h ale g e ld i? Ş eyta n laştı! G ele cek te in ­ sanların y ü z ü nasıl ola ca k ? B ir d ü ş ü ­ nün.

Birçok insanda bu çıkıntı pek belirli değildir, yani b öyle in­ sanların bağırsakları ç o k sağlıklı değildir. Çıkıntısı yü ksek ve belirgin olan insanlarınsa bağırsakları doğuştan sağlam ve güçlüdür; bu insanlar ayrıca cesurdurlar da. Onlar yaşam ı h azm etm e yeten eğin e sahiptirler; bir başka deyişle, hayatı büyük ölçü d e yaşar v e onu anlarlar. Şim di de kulağın gen el boyutlarına bakalım . Kulak ne k a­ dar büyük olursa o kadar iyi. Büyük kulaklar böbreklerin s a ğ ­ lığına v e hayata dair büyük bir anlayışa alamettir. Bu özellik ­ le hem kulakların hem de kulak m em elerinin iri olduğu du­ 107

rumlar için geçerlidir. Kulak m em eleri büyük olan insanlar iyi talihten e p e y nasiplerini almışlardır. Onlar hayatı daha iyi kavrarlar. B ö yle insanlar ayrıca kafa v e eylem olarak hayli esnektirler. Onlar konusu insan olan m eslek lere - sanat, hu­ kuk, yardım kuruluşları, toplum a ilişkin işler, tıp gibi insanla­ ra doğrudan yarar getiren bilim ler - ilgi duyarlar.

Kulak m em eleri olm ayan ya da kulak m em eleri “ bitişik” olanlar daha dar görüşlüdürler. Onlar teknik içerikli m e s le k ­ lere yönelirler: örneğin m uhasebe v e bilgisayar. E ğer bilim e yöneliyorlarsa yalnız başına çalışabilecekleri laboratuar işle­ rini v e bilimin daha gizem li v e teorik alanlarını tercih ederler.

Yine de kulak m em eleri bitişik olan insanların oyunculuk, y a ­ zarlık v e y a tıp alanlarına girdiklerini görebilirsiniz. Hatta bu insanlar işlerini kusursuz ya p ıyor v e büyük bir d eh aya sahip olabilirler. A n c a k kulak m em eleri küçük olanlar tek bir konu­ ya odaklan m a v e hayatın başka yönlerini dışlam a eğilim in d e­ dirler. D olayısıyla da sık sık duygusal iniş-çıkışlar yaşarlar.

Başkalarıyla olan ilişkilerinde sık sık şaşırtıcı şeylerle karşıla­ şırlar çünkü başkalarını kulakları v e kulak m em eleri büyük olan insanlar kadar iyi anlam azlar.

Kulak çınlam ası günümüzün ya ygın sorunlarından biridir.

Bunun gizli nedeni böbreklerde aranmalıdır.

Kulağın önündeki yumrunun (yani kulak deliğinin ön ün de­ ki çıkıntı) dibinde derin çizgiler olm ası ince bağırsak v e k alp ­ te sorunlar olduğuna işarettir. Kulak m em esin d e çizgi v e y a kırışıklık olm asıysa kişinin şeker hastalığına yatkınlığı oldu ­ ğunu gösterir.

D oğu tanı sanatında böbrekler, ürem e sisteminin b esleyici kaynağıdır. Cinsel organlara k i enerjisini böbrekler sağlar v e b ö y le c e onların sağlıklı işleyişini sürdürm esine yardım cı olur.

A yn ı şekilde böbrekler tüm kem ikleri de Ari’y le besler. K e ­ m ik rahatsızlıklarının tümü bir bakım a böbreklerle ilişkilidir.

Ve böbreklerin durumunu kulaklardan öğren diğim iz için de kem ikleri anlam ak istiyorsak bu organa dikkat etm em iz g e ­ rekir.

108

3 M eridyen Tanısı ve B eş D ö n ü şü m

Hepim izin şurasında v e y a burasında hiçbir açıklam ası o l­ m ayan bazı gizem li ağrılar v e y a sızılar olmuştur. Bu ağrının v e y a sızının kaynağı, niçin bedenim izin ilgili b ölgesin de orta­ ya çıktığı, ağrı kesici alm ak dışında nasıl iyileştirilebileceği hakkında en ufak bir fikrimiz bile yoktur. Bunun gibi an la ya­ m adığım ız başka belirtiler de ortaya çıkar. Ö rneğin başpar­ m ağım ızda, kolum uzda veya, b acağım ızd a bir döküntü olur.

Peki niçin tam orada oluyor, d iye sorabilirsiniz. N e oldu da tam orada bir döküntü m eyd an a geldi? Bu tür şeyler rasgele mi ortaya çıkar, yok sa bedenin orada bir belirti ortaya çık a r­ masının bir nedeni var mı?

Bu tür sorular sorarken insan bedeninin yeryüzündeki en hünerli v e m uhteşem organizm a olduğu gerçeğin i aklınızdan çıkarm ayın. O na bir şeyler oluyorsa mutlaka bir nedeni v a r­ dır. Asıl m esele, bu nedeni anlamaktır. O ysa bizler bedenin işleyişini an layam adığım ız için onun faaliyetlerini görm ezd en geliyoruz.

D oğu tanı sanatı bedenin işleyişini derinlem esine anlam a çabasıdır. Elde çıkan döküntü v e dizin içindeki garip bir ağrı aslında içeride neler olup bittiği hakkında e p e y bilgi verir.

Bunların her biri bizim davranış v e düşünüşümüz hakkında bir şeyler söyler. Bu esrarengiz belirtileri yorum lam anın yolu enerjinin bedenin neresinde v e nasıl aktığını öğren m ek ten g e ­ çer. Yani bedenin dilini öğren m en in bir yolu da m eridyen ta ­ nısını anlamaktır.

109

A K Ü P Ü N K T Ü R M ER İDYENLERİ: K İ’N İN A K IŞ Y O L L A R I Gökyüzündeki v e yeryüzündeki güçleri tekrar ele alalım.

Yeryüzüne göklerden güneş ışınları v e yıldızlardan, g e z e g e n ­ lerden gelen ışınımlar yoluyla elek trom an yetik dalgalar y a ğ ı­ yor. Ö te yandan, yeryüzünün kendisi de kuzey v e gü n ey ku­ tuplarınca üretilen m anyetik elektrom an yetik enerjiyle ç e v ri­ li. Yani özü itibariyle dünyam ız - hatta içim ize çek tiğim iz h a­ va - hareketli bir enerjiyle şarj oluyor: ya şa m enerjisiyle.

Yeryüzünde duran hepim iz gökyüzünden v e yeryüzünden gelen elektrom an yetik enerji için paratoner işlevi görüyoruz; bedenlerim iz aşağıdan v e yukarıdan şarj oluyor. Birinci b ö ­ lüm de de belirttiğim gibi, bedenlerim izi dolduran bu e lek tro ­ m anyetik enerjiye J a p o n y a ’da k i adı veriliyor. Çinlilerse ona chi; Hintliler de prana diyorlar. Bize hayat veren yaşam gücü esas olarak bu enerjidir.

Ki, bedenlerim izde on iki ayrı yold a v e y a m erid yen d e akar.

Her m eridyen beden de belli bir noktada d oğan v e (m e rid y e ­ nine bağlı olarak jyukarı v e y a aşağı akarak yine belli bir n ok ­ tada sona eren bir ırmak gibidir. Bu on iki k i ırm ağı bedenin her hücresine hayat taşır. Bir ırm akta tıkanıklık olursa b e d e ­ nin belli bir yeri v e y a yerleri yaşam gücünden yoksun kalır.

Hücreler, dokular, hatta bütün organlar k i’den yoksun kalabi­ lir. Bunun sonucundaysa bazı belirtiler ortaya çıkar.

Erken aşam alarda belirtiler küçüktür: belki küçük bir d ö ­ küntü, hafif bir rahatsızlık v e y a ufak ufak didikleyen bir acı.

Bu tür küçük belirtiler aslında bedenin, bazı şeylerin yolunda gitm ed iğiyle ilgili sinyalleridir. Y a şa m gücü bağışıklık sistem i­ ni ayakta tutar, b ö y lec e cildim ize d eğen bakteriler v e virüsler etkisiz bırakılır. Soluğum uzla içim ize çek tiğim iz m ik ro o rga ­ nizm alar için d e aynı şey söz konusudur. Fakat ya şa m gücü zayıfladığında bağışıklık sistemini etkin kılan hücreler h asta­ lığa yol açan m ikroorganizm alarla başa çıkam az v e beden de hastalık belirir. Ç oğu zam an durum d ev a m eder, hatta ağırla­ şır. Ciddi bir bozulm a başlar. H ücreler v e dokular bozulur ve sonunda ölür; belirtiler çok daha ciddileşir: kas erim esi, kalp hastalıkları, kalp krizi, felç, şeker hastalığı, kanser...

ııo

M eridyenleri bir ırmak olarak düşünün yine. Irm ağa set çek tiğin izde settin gerisindeki su yükselirken ilerisindeki akıntı cılızlaşır. Bunun sonucunda ortaya çıkan d en gesizlikle organın biri aşırı etkinleşirken öbürü tem belleşir v e y a k o la y ­ ca yorulan bir duruma düşer.

Bazen insanın belli bir yerin de bir ağrı-sızı olur. Kişi bunun nedenini anlayam az. A n c a k m eridyenlerin nereden geçtiğin i bilirsek sorunun hangi m erid yen d e v e y a organda olduğunu belirleyebilir v e çözüm ünü bulabiliriz.

M eridyenleri ön celikle, belirli organ v e işlevlerle ilişkili olan olgular olarak ele alacağız. Bu bölümün ilerleyen sayfaların ­ da da m eridyenlerin psikolojik v e m anevi boyutlarını in ce le ­ yeceğiz.

A ş a ğ ıd a on iki m eridyeni özetle açık layacağız. M erid yen le­ rin iki taraflı ya da sim etrik olduğunu unutmayın; yani, b e d e ­ nin iki yanında da birbirine ö zd eş birer m eridyen bulunur.

A k c iğ e r m eridyeni köprücük kem iğinin hem en üstünden başlar v e kolun iç tarafı boyunca b aşparm ağa kadar uzanır (ş ek le bakınız). Bu m erid yen boyunca görülen belirtiler - s o l­ gunluk, ten renginin bozulm ası, döküntü, enfeksiyon, benler v e lekeler gibi - m u htem el a k ciğer sorunlarına işarettir. (Ç e ­ şitli m erid yen lere gö re egzersiz v e d iyet önerileri için bkz, d o ­ kuzuncu bölü m .)

Kalın bağırsak m erid yen i işaret parm ağının ucundan b aş­ lar v e kolun dış yanı b oyu n ca om za kadar uzanır v e oradan da boğaza, en seye, ağzına kenarına ilerleyip burunda son bu­ lur. Bu m eridyen üstünde görülen herhangi bir belirti atıkların vücuttan uzaklaştırılması v e solum ayla ilgili bir soruna işaret edebilir.

B öbrek m eridyeni ayak tabanında belli bir noktadan b a ş ­ lar, ayağın kem erinden topu ğa ilerler, b acağın iç kısm ından cinsel organa, oradan m idenin m erkezine, oradan da köprü ­ cük kem iğinin gö ğü s k em iğin e kavuştuğu ye re kadar uzanır.

B öbrekler vücudu pisliklerden v e yabancı m addelerden arıtır, atıkları idrar yolu yla uzaklaştırır. A n cak ikinci bölü m de de belirttiğim üzere, böbreklerin işlevi bununla sınırlı kalm az.

Onlar b eden e ki enerjisini yayar. A yrıca atalarım ızdan kalan mirası - yani yeteneklerim izi, becerilerim izi, bunların sundu­ ğu fırsat v e kısıtlamaları - hayatlarım ızın içine sokarak, o n la ­ rı hayatım ızın bir parçası haline getirerek bize m anevi k ıla­ vuzluk eder. Y aşam enerjimiz, yani ki, böbreklerden gelir. D o ­ layısıyla bu hayati organların sağlığı ç o k büyük ön em taşır.

D alak m eridyeni ayak başparm ağının dışından başlar, ayağın içinden kaval kem iği boyun ca dize kadar çıkar, uylu­ ğun iç tarafından ilerleyerek m id ey e uzanır, oradan da dışa doğru hafif bir açıyla koltuk altına ulaşır. Koltuk altında k e s ­ kin bir dönüşle sırtın dış tarafından aşağı doğru iner. Dalak m eridyeni ürem e v e sindirimle ilgilidir.

K araciğer m eridyeni ayak başparm ağının üstünden başlar, ayağın üstünden doğru baldırın, uyluğun v e kasığın iç tarafı boyunca yukarı çıkar, sonra karnın yanından karaciğerin h e ­ m en altına ulaşır, oradan da m em enin h em en altına, ak ın cıy­ la yedin ci kaburganın arasına kadar uzanır. K ara ciğer m erid ­ yeni b esleyici öğelerin v e enerjinin saklan m asıyla ilgilidir.

112

K alın b a ğırsa k m e rid y e n i

M ide m eridyen i yüzün iki yanında da ü yaptıktan sonra gö ğü s, uyluk v e baldır b oyu n ca aşağı iner v e ikinci ayak p ar­ m ağının üstünde son bulur, ü ’nun iç kolu gözün hem en altın­ dan ağzın kenarına, oradan da çen e k em iğin e uzanır, ü ’ nun dış kolu ysa alnın kenarından başlayıp saç çizgisi boyun ca aşağı iner, kulağın dibinden v e erkeklerin favorilerinin olduğu yerden ç e n e y e kadar ilerler. M ide m eridyeni bu noktadan sonra boyun üstünden köprücük k em iğin e uzanır, aşağı in e­ rek m em eyi, karnı, kasığı, uyluğu v e baldırı kat eder, ikinci ayak parm ağın da biter. M ide m eridyeni iştah v e besin alım ıyla ilgilidir.

Kalp m eridyeni koltuk altında başlar, kolun v e bileğin içi boyunca ilerleyip serçe parm akta tırnağın hem en üstünde son bulur. Bu m erid yen kalbe ki enerjisi sağlar v e kan d o la ­ şımına yardım cı olur. İnce bağırsak m eridyen i serçe parm ağında tırnağın hem en üstünden başlar v e kolun dış yanından, triseps kasları b oyu n ­ ca yukarı çıkar, sırtta kürek kem iğinin orta bölüm üne ulaşır, enseden yukarı çıkar v e kulak deliğinin hem en dibinde biter.

Bu m eridyen besinlerin em ilim iyle ilgilidir.

113

B รถb rek m e rid y en i

D a la k m e rid y en i

115

K alp m e rid y e n i

M esane m eridyeni g ö z pınarlarının olduğu yerden başlayıp alından yukarı çıkar, başın tepesin den d e sırtın ortasına kadar iner. Burada ikiye ayrılır, sırtın sağından v e solundan ikişer koşut çizgi oluşturur. Yani toplam dört m eridyen çizgisi v a r­ dır. İkişer kollu m eridyen ler sırt, kaba et v e bacağın arkası boyunca aşağı iner. İkişerli koşut m eridyen ler dizin arkasında birleşir. M esane m eridyeni buradan tek çizgi halinde, baldır boyunca topu ğa kadar iner v e ayağın dış bölüm ünden küçük ayak parm ağına ulaşır. M esane m eridyeni atıkların vücuttan dışarı atılm asıyla ilgilidir.

S afrakesesi m eridyeni şakakta başlar, kulağın dışından dolaşıp başın alt tarafına, sonra tep esin e ulaşır, ardından ş a ­ kağın hem en üstüne doğru kıvrılıp boyundan aşağı iner. B a­ şın yan tarafında oluşan bu çizgi hilale benzer (ş ek le bakınız).

S afrakesesi m eridyeni bunun ardından om zun ön tarafına doğru uzanır, zikzak yaparak karnın dış yanından kalçaya, b acağın dış yanından da dördüncü ayak parm ağına kadar iner. Bu m eridyen enerjinin d ağılım ıyla ilgilidir.

Bu saydığım ız on m eridyenin dışında iki m eridyen daha var. Bu iki m eridyenin başlıca g ö re vi beden sel sistem leri ve işlevleri birleştirmektir.

116

Kalp sıkıcı kası m eridyeni koltuk altın­ dan başlar, kol içinin orta kesim inden aşağı iner, avucun ortasından orta par­ m ağın ucuna ulaşır. Kalp sıkıcı kası m e ­ ridyeni kalp atışına, kan dolaşım ına v e besinlerin em ilim ine yardım cı olur. A y r ı­ ca ki enerjisi sağlar, kanın kalbin dış zarı­ na ulaşm asına v e kalbin işlevlerini yerine getirm esin e yardım cı olur. ü çlü ısıtıcı m eridyeni de yüzük p a rm a ­ ğının üstünden başlar, koldan om za, o ra ­ İnce ba ğırsa k dan boyna ulaşır v e kulağın çeperini d o ­ m e rid y e n i laşıp şakakta son bulur, üçlü ısıtıcı m e ­ ridyeni ince bağırsak m eridyen in e v e lenf sistem ine ki enerjisi sağlar, vücudun uç b ölgelerin e kan ulaş­ tıracak şekilde kan dolaşım ına yardım cı olur. Bu m eridyen ayrıca beden ısısını düzenleyen üç ısıtma sisteminin eşgü dü ­ münü sağlar. Bu ısıtma sistem lerinin ilki güneş sinirağımn yu ­ karısında, İkincisi güneş sinirağıyla g ö b e k arasında, üçüncüsü de g ö b eğin aşağısm dadır.

M esa ne m e rid y e n i

117

M eridyenleri anladınız mı bedenin bazı yerlerinde niçin bazı belirtiler o r­ taya çıktığını anlar v e onları ne şek il­ de tedavi etm eniz gerektiğini daha iyi bilirsiniz.

M eridyen tanısı konusundaki y a k ­ laşım aslında biz insanların evren le iç içe olduğum uzu açıkça gösterir.

Biz evren le biriz. Evren, ki dediğim iz v e tüm olguları birleştiren görünm ez bir enerjiyle dopdolu. Ö te yandan her şey, evren d ed iğim iz bu büyük ruhun hükm ettiği bir tasarı uyarınca evrim gösterm ektedir. Evren birlik­ tir; bizim de bir parçası olduğum uz birleşik bir bütündür. G elen eksel, m anevi kültürlerde insanların bu bü­ tünle birliği tecrübe etm e yetisine sahip varlıklar oldukları kabul edilir.

Biz buna aydınlanm a diyoruz. A y ­ dınlanm a ö y le bir bilinç aşam asıdır ki orada bizler evren deki hiçbir ş e y ­ den ayrı değilizdir. Bir başka deyişle, her birimiz evrenin kendiisi olduğum uzu idrak ederiz.

G erçek anlam da aydınlanm a aşam asına ulaşm asak da bu bilinçten - yani evren le birliğimizin bilincinden - kendim izi te ­ davi etm ek v e en tem el sorularımızın cevabın ı bulm ak için yararlanabiliriz. D oğu tanı sanatında bedeni bu aydınlanm ış bakış açısıyla görürüz. Yüzdeki çizginin belirli bir şekle sahip olm ası v e y a sol elinizde hissettiğiniz bir acı tesadüf değildir.

Bu hem bedenin bütününe, hem de bedenin belirli bir b ö lg e ­ sine ilişkin bir belirtidir.

Enerji gök ten v e yeryüzünden üstümüze rasgele b oşalıyor değildir. O enerji açıkladığım ız inanılm az dizge sayesin de b e l­ li bir düzen içinde akar. Yani bedenin her lifinden akan en er­ jinin belli bir düzeni vardır. Bu düzene Beş C evh er ya da Beş Dönüşüm diyoruz.

118

Safrakesesi m e rid y e n i

Safrakesesi m e rid y en i

119

BEŞ CEVHER YA D A BEŞ D Ö N Ü Ş Ü M İki bin yıl ön ce, hatta daha bile eskiden Çinli bilginler d e ­ ğişim in aşam alarını açık laya ca k bir kuram geliştirdiler. E sk i­ nin bu filozofları değişim in belli v e kestirilebilir bir düzen için ­ de gerçek leştiği esasından hareket ettiler. D o ğ a y a baktılar v e m evsim lerin belli bir döngü içinde yinelendiğini, insanların gelişim inin de belli organik bir kalıp içinde - yani bebeklikten ergen liğe, ergenlikten gen çliğe, gençlikten yetişkin liğe v e yaşlılığa - tezahür ettiğini gördüler.

Kişisel psikoloji de belli kalıpları izliyor gibiydi. Fikirler b e l­ li aşam alar k ayd ed erek g e rç ek liğ e dönüşüyordu. K adim b il­ ginler, d eğişim ra sgele olm az, dediler; d eğişim belli bir düzen içinde g erçek leşen bir süreçtir - bir evrim dir. Çinliler bu d e ğ i­ şim kuramını form üle ettiler v e ona Beş C evh er - ya da Beş Dönüşüm - dediler.

G elen ek sel D oğu düşüncesinin birçok yönü gibi Beş D ö ­ nüşüm de Çinlilerin esnekliği yitirm eden olguları sınıflandır­ m a kabiliyetini yansıtır. S öz konusu kuram tedavi etm ede, k i­ şisel psikolojide, tarımda, ek on om id e v e siyasette kullanıldı.

Hastalıkları iyileştirm ede, hava tahm ininde v e kişilerin k a d e ­ rini ö n g ö rm e d e kullanıldı. Kısacası, bu kuram, hayatı v e e v ­ reni anlam a girişimini yansıtan bir kozm olojidir.

En soyut haliyle Beş Dönüşüm kuramı her türlü değişim in beş aşam ad a gerçekleştiğini söyler. Her aşam a da d oğad a bulunan belli cevh erlerle bağlantılıdır: ateş, toprak, m aden, su v e ağaç.

Süreç başta m evcu t olan ilhamla başlar, yani fikirlerin dünyasıyla. Bu aşam ada söz konusu şey b içim den yoksun, am a hareketi başlatacak büyük bir en erjiye sahiptir. Bilginler d oğad a bunun bir benzerine baktılar v e ateşi gördüler. A teş n ered ey se biçim siz olm akla birlikte yü ksek bir d eğişim p o ­ tansiyeline sahip büyük bir enerjiyle yüklüdür. D ön güler a teş­ le başlayıp daha katı v e kararlı bir hale g e ç iş yapar ki bu hal fikirlerin som utlaşm asını v e algılanabilir g e rç e k liğ e d ön ü şm e­ sini tem sil eder. Bu aşam a toprak d iye bilinir. Süreç d evam edip en yoğu n v e m addi biçim ine bürünür; buna m aden d e ­ 120

nir. Madeni hal, sürecin en yoğunlaşm ış, ya da bir başka d e ­ yişle, en “ ya n g-la şm ış” durumunu ifade eder. Burada fikir, m addi dünyaya sa ğla m bir şekilde tutunur. Söz konusu şey dünyaya gelir. O ş e y artık gerçektir.

Süreç m aden aşam asından suya doğru d eva m eder. Su en esnek v e dayanıklı süreçtir. Su, değişim in belli bir h ed efe d ö ­ nük olarak sürmesini ifade eder; çünkü su daim a okyanusa doğru akar. E vrim ci süreç bundan sonra a ğ a ç aşam asına g e ­ çer. Burada düşün m e y v e verdiğini görürüz. Bu aşam ada baştaki ilham, gelişim için gerekli süreçlerden g e ç ip s e m e re ­ sini verm iştir. A ğ a ç , döngünün doruğuna varm asını tem sil eder; çünkü a ğ a ç yalnızca m e y v e verm ek le kalm az, aynı za ­ m anda yaprakları, tohum ları v e y e n m ey en m e y v ele riy le to p ­ rağa gübre olur, top rağı zenginleştirir v e canlanış sürecini y e ­ niden başlatır.

B eş Dönüşüm kuramını iş dünyasına, örneğin bir a y a k k a ­ bı dükkanına u ygu la yacak olsak, m üstakbel m a ğaza sahibi­ nin aklında fikrin ilk oluşumunun ateş aşam asına denk g e ld i­ ğini görürüz. Bu aşam a baştaki ilhamın, yen i bir fikrin d o ğ u ­ şuyla gelen o büyük h eyecan ın olduğu aşam adır. T op ra k aşam ası sahibin fikrini ge rç ek bir tasarı haline getirdiği v e işin parasal yönünü düzenlediği aşam adır. Artık düşüncesini s o ­ yuttan som uta, yani d ü n yevi alana taşımıştır. M aden a ş a m a ­ sı dükkanın kapılarının açılm asıdır. Baştaki fikir artık her y ö ­ nüyle gerçektir. Kişi sonunda ayakkabı satıyordur. Su a ş a ­ m ası ticaretteki günlük işleri, iş hayatında ayakta kalm ayı v e insanlarla ilişkileri tem sil eder; bu özelliklerin esneklik, d a y a ­ nıklılık v e hüner istediği kuşku götürm ez. A y ak k a b ı dükkanı­ nın sahibi bir yandan h ed efi gö zd en k açırm am aya, yani işini başarıya ulaştırm aya çalışırken öbür yandan kendi varlığını sürdürm eye çalışır. İşteki başarıyı a ğ a ç aşam ası getirir. Bu aşam ada ticari g i­ rişim m eyvelerin i verir. A y a k k a b ı dükkanı giderleri karşıla­ m akla kalm az, sahibine v e çalışanlara da yeterli parayı k a ­ zandırır v e toplum un ihtiyaçlarını karşılar. A ğ a ç aşam asına ulaşan döngü buradan tekrar ateşe atlar, yani yeni bir fikrin doğum una ve yeni bir d eğişim döngüsünün başlangıcına.

B eş C evh er ya da B eş D önüşüm anlayışı gelen ek sel olarak 121

birçok alana uygulanabilm ekle birlikte ben burada sağlık ve kişilik gelişim i alanları üstünde duracağım .

S ağlık bağlam ında Beş Dönüşüm, enerjinin b ed en d e nasıl yer değiştirdiğini, her organı v e sistem i yön tem li bir şekilde nasıl beslediğini açıklar. Beden; içinde /a’ nin, yani ya şa m g ü ­ cünün belli bir düzene g ö re aktığı v e kendi içinde bir bütün teşkil eden kapalı bir sistem olarak düşünülebilir. Sağlıksa k i’nin bu beden içinde en gellen m ed en hareket edebildiği ve b ö y le c e tüm organ ve hücreleri b esleyeb ildiği bir haldir.

Düzen aynıdır: ateş, toprak, m aden, su v e a ğaç. Bedensel sağlık bakım ından her cevh er bir grup organla bağlantılıdır v e bu organlar da bir yandan birbirini b eslem ek te v e bu yolla bir bütün oluşturmaktadır. Söz konusu beş aşam a v e bunlarla il­ gili organ sistem leri şöyledir: A te ş : Kalp, kan dolaşım ı, ince bağırsak. D oğu tıbbında kalple ince bağırsak birbirine bağlı kabul edilir. Bu organlar birbirini besler. Kalp yang, yani büzülmüş, daralm ış olan o r­ gandır. Buna karşılık ince bağırsak yindir, yani yayılm ış, g e ­ nişlem iş olan organdır. Bu organlar birbirini beslem enin yanı sıra bir sonraki toprak aşam asına enerji aktarır. Bu nedenle ateş organları toprak organlarının anasıdır, denir; çünkü o n ­ lar toprak organlarına yaşam gücü verir.

T o p ra k : M ide, dalak v e pankreas. T op ra k organları m aden organlarının anasıdır.

M a d e n : A k c iğ e r v e kalın bağırsak. M aden organları su o r­ ganlarının anasıdır.

S u : B öbrekler v e m esan e. Su organları a ğ a ç organlarının anasıdır.

A ğ a ç K araciğer v e safrakesesi. A ğ a ç organlar da ateş or­ ganlarının, yani kalbin, dolaşım sisteminin v e ince bağırsağın anasıdır. Döngü bu şekilde tam am lanır v e d evam eder.

Her ö ğ e (c e v h e r) optim um d ü zeyd e çalıştığı sürece hiçbir belirti görü lm ez v e tam bir sağlık durumu söz konusudur. Ö te yandan, aşam aların birinde v e y a birden fazlasında enerji tık a­ nıyorsa bununla ilgili organlar bundan etkilenir. D olayısıyla karaciğeri zarar gören birçok kişide kalp v e ince bağırsak s o ­ runları gördüğüm üz gibi dalağı, m idesi v e y a pankreası zarar 122

gören lerd e de sıklıkla kalın bağırsak ve ak ciğer sorunları g ö ­ rülür.

Beş Dönüşüm kuramı açısından bakıldığında insan o rg a ­ nizm asındaki uyum k o la yc a görülebilir v e tek tek organların bir bütün olarak beden açısından ne kadar ön em taşıdığı a n ­ laşılabilir. Örnek v erm ek gerekirse, norm alde sindirimin m id e v e b a ­ ğırsaklar tarafından gerçekleştirildiği söylenir, oysa Beş D ö ­ nüşüm kuramına g ö re sindirim kesinlikle dalağın sağlıklı işle­ yişine bağlıdır.

B iyolojik olarak dalağın kandaki hasarlı v e ölü hücreleri süzdüğünü, kana lenfosit, akyuvar gibi renksiz hücreler v e rd i­ ğini biliyoruz. Batı tıbbında dalak ya şa m açısından çok ön em li bir organ olarak görü lm ez ve, örneğin, kanser v e b a ş ­ ka hastalıkların gerektirdiği birçok cerrahi m ü dahalede alınır.

A n c a k D oğu tıbbına g ö re dalak en ön em li organlardan b i­ ridir v e yaşam sal faaliyetlerin düzgün yürüm esi için şarttır.

Dalak enerjisi - yani dalaktan yayılan ki enerjisi - sindirim sis­ tem inde besinlerin hareketine hükm eder. D alak enerjisi b e ­ sinlerin bağırsaklarda ilerlem esine yardım cı olur. A y rıca ince bağırsakta besin özlerinin - yani asıl b esleyici öğelerin - kana v e k i enerjisine dönüştürülm esine de katkı sağlar. Dalak, a k ­ ciğere v e kalın b ağırsağa ki gönderir. B ö y le c e bu iki organı yaşam enerjisiyle besler, onların solum a v e atıkları uzaklaş­ tırma işlevlerine yardım cı olur.

D alağın ak ciğeri v e kalın bağırsağı b esleyeb ilm esi için enerjinin oradan serb estçe çıkabilm esi gerekir. S ığam sal h a ­ reketin sağlanm ası v e atıkların bağırsaklar yoluyla vücuttan atılm ası için dalak enerjisi gerekir.

Kendi kendinize, “ Bağırsakların bu işi kendi başına y a p tı­ ğını sanıyordum ,” diyebilirsiniz. Dar bir bakış açısıyla kalın bağırsağa bakarsanız haklı olabilirsiniz. Fakat kalın b ağırsa­ ğın sığam sal hareketi gerçek leştirm e y eten eği dalaktan ald ı­ ğı en erjiye bağlıdır.

D alağında sorun olanlarda çoğunlukla aşırı gaz, m id ed e aşırı asit salgısı v e y a m id e yanm ası gibi belirtiler görülür.

D olayısıyla, e ğ e r sindirim de sorun yaşanıyorsa hem bağır-

saklan hem de toprak öğesini tedavi etm eliyiz. D alak enerjisi beden d e alkalinin yeterli m iktarda bulunmasını gerektirir.

Kanda asit ne kadar çok olursa dalak bundan o kadar o lu m ­ suz etkilenir. Besinleri iyice çiğn em ek bu n edenle dalağın sağlığı açısından gereklidir; çünkü tükürük alkalin özelliğe sahiptir. A z ç iğn em e k tükürüğün az salgılanm ası d em ektir v e bu da dalak hastalığına d a vetiye çıkarır. (B elli m eridyen ler v e organ sistem lerinin tedavisin e yön elik egzersizler v e gen el sağlığa yön elik diyetler için bakınız, Bölüm 9 .)

D oğu tıbbına gö re dalak enerjisi aynı zam anda kan üzerin­ de de etkilidir. Basur olm ası durumunda, rahim den kan g e l­ diğinde v e y a başka bir kanam a olduğunda D oğu tıbbı d a la ­ ğın ted avi edilm esini salık verir; çünkü kanı kontrol eden ve yönlendiren organ dalaktır. D alak enerjisi za yıf olduğunda kan dam arlardan kurtulur v e bedenin yum uşak bölgelerin de kan am aya neden olur.

Dalak, m ide v e pankreas uzun süreyle aşırı uyarılırsa s o ­ nunda o kadar za yıf düşer ki a k ciğere v e kalın b ağırsağa enerji aktaram az duruma gelir, dolayısıyla da bu organlarda rahatsızlıklara y o l açar.

Dalakla kalın bağırsak arasındaki ilişki esas olarak kalın bağırsakla böbrekler, böbreklerle karaciğer, k araciğerle kalp v e kalple dalak arasındaki ilişkinin aynısıdır. Her biri diğerini ki enerjisiyle besler, b ö y le c e tüm organların ideal bir şekilde işleyişi sağlanır.

Bu b eslen m e döngüsünde enerji, saat yönünde o lm ak ü ze­ re, ateşten toprağa, topraktan m adene, m aden den suya, su­ dan a ğ a c a v e ağaçtan tekrar ateş cevh erin e doğru hareket eder. B eslen m e döngüsü her organ küm esinin ideal miktarda ya şa m enerjisi alm asını sağlar. Fakat bunun yanı sıra bir de K o döngüsü vardır ki buna kontrol döngüsü de denir. Bu d ö n ­ gü yle organ sistem leri kontrol altında tutulur. B ö y le c e her o r­ gan küm esinin diğerleriyle d en g e d e kalm ası sağlanır. Kontrol döngüsünde enerji Beş C evh er ya da Beş Dönüşümün içinde hareket eder v e her organ sistemini öngörülen sınırlar içinde tutm aya yarar. D oğad a buna birçok örnek var.

124

Bir ırmakta akan su gücünü iki şeyden alır: ırm ağı b e s le ­ yen suyun miktarından (bu, Beş C evh er ya da Beş Dönüşü­ mün b eslen m e döngüsüne karşılık gelir) v e suya sınır oluştu­ ran, d olayısıyla ona yön , gü ç v e hız veren akarsu kıyısından. İrmak kıyısını aşarsa, yani ırm ak taşarsa suyun ne eski gücü kalır, ne de eski düzeni. O su yalnızca taşkına neden olur ve bir alanı doldurm akla kalır. Sonundaysa geri çekilir. Hareket aniden yavaşlar, ardından da durur; v e nihayetinde buharlaş­ m anın v e y a yerçekim in in etkisiyle su başka yön lere gider. Ö te yandan, suya sınır çekildiği zam an onun m uazzam g ü ­ cü engelleri yerinden oynatır v e hidroelektrik pom palarını ç a ­ lıştırır. “ K o ” ya da kontrol döngüsünün işleyişi de buna b en ­ zer. Kontrol döngüsü organ sistem lerine akan enerjiye sınır koyarak d en geyi korur. B eslen m e döngüsünde enerji saat yönünde hareket ederken kontrol döngüsünde enerji Beş C evh er ya da Beş Dönüşümün dairesi içinde yer değiştirir.

Ayrıntıya girm ek gerekirse, kontrol döngüsündeki ki en er­ jisi, yani ya şa m gücü aşağıdaki gibi hareket eder: A teş m adeni kontrol eder: Kalp v e in ce bağırsak, ak ciğer v e kalın bağırsaktaki enerjiyi kontrol eder v e y a sınırlar.

T op ra k suyu kontrol eder: Mide, dalak v e pankreas, b ö b ­ rekler v e m esan ed ek i enerjiyi kontrol eder v e y a sınırlar.

M aden ağacı kontrol eder: A k c iğ e r v e kalın bağırsak, k a ­ raciğer v e safrakesesindeki enerjiyi kontrol eder v e y a sınırlar.

Su ateşi kontrol eder: B öbrekler v e m esan e, kalp v e ince bağırsaktaki enerjiyi kontrol ed er v e y a sınırlar.

A ğ a ç toprağı kontrol eder: K araciğer v e safrakesesi, m ide, dalak v e pankreastaki enerjiyi kontrol eder v e y a sınırlar.

Kontrol döngüsü bilinm esi tedavi açısından şarttır. Şim di bir ö rn eğe bakalım : Bir ishal vakasında m aden ö ğesi (a k c iğ e r v e kalın bağırsak ) hiperaktif olabilir. Bunun n ed eniyse g e n e l­ likle dalakta fazla enerjinin varlığıdır. Bu fazla enerji kalın b a ­ ğırsağa aktarılıp onun hiperaktif çalışm asına neden olur. D a ­ laktaki dengesizlik aşırı tatlı, m e y v e suyu, alkol ya da başka bir y in nitelikli besinin alınm asından dolayı dalağın u yarılm a­ sından kaynaklanır. Bu şekilde fazla çalışm aya başlayan d a ­ lak kalın bağırsağı da aşırı bir şekilde uyarır. M aden öğesinin 125

hiperaktifliği a ğ a ç öğesin e, yani karaciğer v e safrakesesine akan enerjiyi kısıtlar. Bundan dolayı da karaciğer daha az ç a ­ lışm aya başlar. Kalp v e ince bağırsağın (ateş ö ğ e s i) da işle­ yişi kısıtlanır, çünkü ateş öğesi karaciğer v e safrak esesin ce beslenir; onlar enerjilerini aktaram ayınca kalbin v e ince b a ­ ğırsağın çalışm ası aksar. Bundan dolayı da bir dizi sindirim sorunu yaşanır v e besinlerin em ilim düzeyi düşer. A n ca k g e r ­ çek sorun dalaktadır. Dalak, tatlı y iy e c e k v e içecek lerd en va zg eçilm esi v e alkalin oranı yüksek besinlerin tü ketilm esiy­ le (örn eğin m iso çorbası, tamari suyu, iyice ç iğ n em e k k oşu ­ luyla bütün tahıllar v e çeşitli seb zeler) tedavi edilir. (D iy e t k o ­ nusunda gen el bir yol haritası için bakınız Bölüm 9 .)

Kontrol döngülerinin organ sistemlerini nasıl etkilediğinin bir başka açık örneği de suyla ateş öğeleri arasındaki ilişkidir.

B irçok insan böbrek rahatsızlıklarına neden o la ca k kadar çok tuz tüketir. Böbreklerin v e m esanenin işleyişi (su ö ğ e s i) kalbin v e in ce bağırsağın işleyişini (a teş ö ğ e s i) kontrol eder.

D olayısıyla böbreklerdeki bir rahatsızlık, özellikle d e aşırı tuz alım ından kaynaklanan rahatsızlıklar ateş ö ğesin d e başka ra­ hatsızlıklara neden olur (örn eğin kalp hastalıkları v e yüksek tan siyon ). Bu olumsuzluğu gid erm ek istiyorsak kontrol eden cevh eri, yani su öğesin i tedavi etm eliyiz. Tuz v e y a ğ tü ketim i­ ni hızla azaltarak v e yum uşak aerobik egzersizlerini (ateş c evh eri) artırarak hem su, hem de ateş öğelerin i - v e tabii ki bunlarla ilgili organ sistemlerini - güçlendiririz.

D oğu tanı sanatını uygularken insan bedenindeki hayret verici bütünlüğü gözd en kaçırm am alıyız. Görünen bedensel sorunlar v e onların doğrudan nedenlerini dikkate alm am ız g e ­ rektiği gibi sorunun kaynağında yatan ilişkiler yum ağını da dikkate alm alıyız. Beş C evh er ya da Beş Dönüşüm tam da bundan d olayı D oğu tıbbının v e onun felsefi ilkelerinin esa sı­ nı oluşturur. O hem insan sağlığının, hem de d oğad ak i d e ğ i­ şimin özünü teşkil eder.

126

Kİ ENERJİSİ, KİŞİSEL PSİKOLOJİ VE RGH Daha ö n ce de belirttiğim gibi Beş Dönüşüm, uygulam a a la ­ nı son d erece geniş olan ç o k esnek bir araçtır. Şimdi de onun kişisel psikoloji alanına nasıl uygulanabileceğini görelim .

Biraz ö n ce ele aldığım ız organ küm elerine ek olarak her cevh er belli ruh halleriyle de ilişkilidir. Hangi duyguların h an ­ gi cevh erlerle ilişkili olduğu aşağıda dökülmüştür: A te ş : N e şe v e histeri. N eşenin bedensel k ayn ağı kalp ve ince bağırsaktır. Kalp d en g e d e olduğu v e sağlıklı çalıştığı z a ­ man neşeli olm am ız daha kolaydır. Kalp v e ince bağırsak tam çalışam adığı zam anlarsa n eşelen m ekte zorlanırız, hatta bazen ne yapsak n eşelen em eyiz. D oğulu şifacılar kronik m ut­ suzluktan yakınanlara baktıklarında onların kendilerine ilham v e yön v e re c e k hiçbir şeylerinin olm adığını fark ettiler. Yani o insanların hayatında ateş yoktu. O yüzden de ö y le insanların kalbini, yani ateş öğesin i tedavi ettiler.

A teş ö ğ e si zam an zam an aşırı uyarılabilir. B ö yle durum lar­ da da histeri - kontrolden çıkan duygu patlam aları - ortaya ç ı­ kar. Bu da ateş ö ğe sin d e bir den gesizliğin belirtisidir v e te d a ­ vi edilm ek isteniyorsa bu durum hesaba katılmalıdır.

T op rak: Düşünce v e duygudaşlık (s em p a ti), anlayış, ro ­ mantik şefkat. D alağı aşırı uyarılan (gen ellik le aşırı şek er ve şekerli besin tüketim inden) kişi fazla duygusallaşır, o kadar ki başkalarını za yıf düşürür. D alak güçlü olduğu zam an b a şk a ­ larına karşı derin bir anlayış v e şefkat vardır (sulugöz bir d u y­ gusallık d eğ il). Kişi karşısındakinin ne zam an şefkat v e d e s ­ teğe, ne zam an da disipline ihtiyaç duyduğunu bilir.

M aden: üzüntü. H erkes zam an zam an üzülür. Bu insan o l­ manın getirdiği bir şey. Fakat üzüntü v e kederin d e ölçüsü vardır v e e ğ e r üretken hayatlar ya şa yacak sak bu duygulara yeri v e zam anı geld iğin d e yo l verm eliyiz, üzüntüsünden bir türlü v a zg e ç m e y e n insanlarda gen ellik le kalın bağırsak s o ­ runları vardır. Bu organı ted avi ederek kişinin karanlık d u ygu ­ ları k o y ve rm e v e hayatına d eva m etm e kabiliyetini geliştiririz.

Bu nedenle, üzüntüyü ted avi etm ek istiyorsanız kalın b ağırsa­ ğı tedavi edin v e kişiyi terk edilm ek istenm eyen üzüntüleri gerid e bırakm aya özendirin.

127

Su: Şaşkınlık v e korku. Stres v e korkunun b öbreklere ve böbreküstü bezlerine zarar verdiği artık on yıllardan beri bili­ niyor. Kronik stres v e korku b öbreklere ciddi zarar verir. B ö b ­ rekler za yıf düştüğündeyse daha ç o k korkar, daha kolay ş a ­ şırır, daha kararsız olur v e irade gücüm üzü yitiririz. B öb rek le­ ri iradenin m akam ıdır; onlar özellikle ters durumlarla karşılaş­ tığım ızda bize yön verir. O yüzden, sıkıntılı v e gergin za m a n ­ larda böbreklerinize dikkat edin. Kişi kronik korku yaşıyorsa benim önerim , onun böbreklerini iyileştirin.

A ğ a ç : Ö fke. K araciğer v eya safrakesesin de bir sorun v a r­ sa ö fk e v e kin duygusunun şiddeti artar. A y rıca bizzat ö fk e v e kin de k araciğer v e safrakesesine zarar verebilir. A lk ol k ara­ ciğere zarar verir; v e aşırı tüketildiğinde ani ö fk e patlam aları­ na neden olur. Bir alkolikle birkaç gün bir arada yaşayın; ona hakim olan duyguların ö fk e v e kin olduğunu görürsünüz. K ro ­ nik öfk eden yakınanlar karaciğerlerine baktırmalıdırlar.

O rgan sistem leri ilgili m eridyen lerle de bağlantılı oldu ğun ­ dan Beş Dönüşüm yaklaşım ını m eridyen tanısı yön tem iyle kolaylıkla birleştirebilir v e hem zihin, hem de b eden konusun­ da sahiden bütünsel bir anlayışa ulaşabiliriz.

Akupunktur m eridyenlerini şim diye kadar beden sağlığı açısından ele aldım. O ysa m erid yen lere v e organlara b a k m a ­ nın, aynı ölçü de geçerli v e açıklayıcı olan, daha soyut v e m a ­ nevi yollan da var. Bu tanı yöntem ini an layab ilm ek için her organın hem m addi, hem de m an evi işlevleri olduğunu g ö r ­ m ek gerekir.

G enel bir örnek vereyim . Sindirim sistem inin rolü b esin le­ ri alm ak, sindirmek, besleyici ö ğeleri kana karıştırm ak v e g e ­ reksiz olan ö ğeleri vücuttan dışarı atmaktır. N e kadar da m a ­ nevi bir işlev! Bu aslında sizin hayatınızı sürdürmeniz için g e ­ rekli olan şeyleri alm a, mutluluğunuz için gerekli olanları ö zü m sem e v e gereksiz olanları uzaklaştırm a kapasitenizi g ö s ­ teriyor. Yani sindirim işlevi hem b eden sel, hem psikolojik, hem de m an evi sağlığınız v e mutluluğunuz için tem el bir rol oynuyor. Kendi kendinize, “ Güzel bir hayat sürm em için g e ­ rekli olan şeyleri alabiliyor m u yu m ?” d iye sorabilirsiniz. “ B a ­ na gerekli olm ayan şeyleri, örneğin gelişim im in şu anki a şa­ 128

m asında bana bir yararı olm ayan alışkanlık v e den eyim leri eleyeb iliyo r m u yu m ?” Bu sorunun cevab ın ı verin, sonra da sindirim sistem im izin ne kadar güçlü olduğuna bakın.

Bizim sindirim sistem im iz aslında m an evi bir işlevin e ğ r e ­ tilem esidir; v e tüm organlar bu açıdan görülebilir. Her organ v e b eden sel işlev ana rahm ine düştüğümüz anda dünyaya katılan ruhumuza ilişkin m anevi bir niteliğin tezahürüdür.

Bir başka örnek olarak böbreklere bakalım . Böbreklerin başlıca işlevlerinden biri kanı süzm ek, pislikten arındırmaktır.

Bu bakım dan böbrekler yaşam için vazgeçilm ezd ir. Daha s o ­ yut bir b ağla m d a böbreklerin görevinin iyiyi kötü v e zararlı olandan ayırt etm ek olduğu söylenebilir. B öbrekler iyi ça lış ­ m azsa kendi hayatım ızda da iyiyi kötüden ayırt etm ek te zo r­ lanırız. Bir başka deyişle, sağduyum uz v e idrakimiz b öb re k le ­ rimizin durumundan etkilenir. K işiliğim izde v e çevrem izd e v a ­ rolan olum suzluklar - hatta zehirler - içim izde kalır. Onları ta ­ nım a v e uzaklaştırm a gücüm üz azalır. Bu yüzden de ön gö rem ediğim iz ikilem ler n ed en iyle sürekli olarak şaşkınlığa, hatta d eh şete düşeriz. Buysa korkuya, daha da aşırıya varırsa p a ­ ra n oya ya yo l açar. K endim izi hayatın kurbanı olarak görürüz; o ysa yalnızca sağduyu eksikliğim izin kurbanıyızdır.

D erslerim de konuyu biraz daha açıklığa kavuşturm ak için üstüm e bir çarşaf alır v e öğrencilerin yaşam sal işlevler olarak tanıdıkları bazı hareketler yaparım . Çarşaf bir yandan b ed en ­ sel ayrıntıları örterken öbür yandan söz konusu işlevlerle iliş­ kili tem el hareketleri açıklığa kavuşturur. Örneğin, çarşaf üstü m deyken y iy e c e k bir ş e y e uzanma v e y e m e hareketi y a p a ­ rım. Bu, b eslen m e işlevidir. Ya da tuvalete oturm a hareketi yaparım . Bu da gereksiz olan şeyleri dışarı atm a eylem idir. Ö ğren ciler bunu gördüklerinde kahkahayla gülerler; am a y i­ y e c e k bir ş ey e uzandığım da bedenim in ön tarafının daha h a­ reketli olduğu da dikkatlerinden kaçm az. Bir şeyi içim den at­ m a ya çalıştığım d aysa vurgu arka taraftadır. D olayısıyla m ide m eridyeni - besinleri alm am ıza yarayan m eridyen - ön deyk en m esan e m eridyeni - atıkları bedenlerim izden atm aya yarayan m eridyen - arkada uzanır. Ö ğren cilerim e m eridyenlerin yalnızca enerji kanalları o l­ duklarını değil, aynı zam anda başlı başına birer olgu oldu kla­ 129

rını anlatırım. M eridyenler enerjinin bedeni düzgün çalıştır­ m ak için toplandığı yerlerdir. İşlev tam am lanınca m eridyen çizgisinin faaliyeti durur.

Daha ö n ce de gördüğüm üz gibi, her organ v e m eridyen enerji fazlasına da sahip olabilir - buna J a p o n ca ’ da jits u d e ­ nir - enerji eksikliğinden de mustarip olabilir - buna da k y o denir. Bir organda fazla enerji olduğunda o organ v e m erid ­ yen le ilgili işlevde de bir aşırılık m eyd an a gelir. Söz konusu organ fazla faal olabilir v e y a enerji oraya hapsolm uş olabilir.

Bu da tıkanıklığa yo l açar v e öbür organların yeterli yaşam enerjisi alm asına en gel olur. O rgan yorgu n düşer. Benzer ş e ­ kilde, o organın psikolojik yönü de fazla belirginleşir.

Bir organ k y o oluyorsa, yani enerji eksiği varsa o da zayıf düşer, uyuşuklaşır v e m uhtem elen ondaki kan durağanlaşır.

Bunun psikolojik yön ü yse o organ v e y a m erid yen le ilgili y a ­ şam sal alanda bir zayıflam adır. Ö m e k verm ek gerekirse, enerjisi zayıflam ış bir m idenin fi­ ziksel belirtilerini biliyorsam kişinin m id ey le bağlantılı p sik o ­ lojik sorunlar yaşayıp yaşam adığın ı sorabilirim. Sonra da ona m idenin durumunu d ü zeltecek bir şeyler öneririm ; bu sa yed e o arkadaşım ızın psikolojik durumu da iyileşecektir.

O rgan v e m eridyenlerin soyu t-m an evi doğasına b ak tığım ­ da kişilerin psikolojik v e m an evi sağlığı hakkında e p e y fikir sahibi olurum. Şim di de psikolojik v e m anevi anlam ları bağlam ında m e ­ ridyenleri tek tek gözd en geçirelim .

(A ş a ğ ıd a özetlen ecek rahatsızlıkların çareleri için bakınız, dokuzuncu bölü m .)

A k c iğ e r M eridyeni A k c iğ e r kana oksijen verip ondaki karbondioksiti alarak kanı tem izler. D oğu tıbbında içine oksijen çek m ek , ki enerji­ sini v e y a yaşam gücünü içine ç ek m e k le birdir. Nefesinizi bir an için tutun; oksijene v e ak ciğerinize ne kadar bağım lı oldu­ ğunuzu görürsünüz. Buna daha soyut v e y a m anevi bir gö zle bakarsak akciğerim izin içine hayatın kendisini çektiğini s ö y ­ 130

leyebiliriz. Bu nedenle, e ğ e r akciğerim iz düzgün çalışm ıyorsa hayatı içim ize ç e k m e gücüm üz sınırlanmış dem ektir. Bunun­ sa birçok bed en sel v e psikolojik etkileri vardır.

Akciğer enerjisi yetersiz kaldığında - Kyo A k c iğ e r enerjisi yetersiz kalan insanlar içlerindeki karbon ­ dioksiti dışarı atm akta zorlanırlar. D olayısıyla kanlan bir y a n ­ dan oksijensiz kalırken öbür yandan da m ikroorganizm alara ürem e im kanı v e re c e k şekilde karbondioksit oranı artar. D o ­ layısıyla ak ciğerin d e sorun olan insanlar sık sık soğuk algın ­ lığına yakalanırlar.

N e fe s alıp v erm ek vücuttaki gerilim i azaltır. Solum akta zorlanan insanlarda gerginlik birikir, özellikle d e om uzlarda.

A k c iğ e r enerjisi düşük olan insanlar kilolu olm a eğilim in ­ dedirler. Bu insanlar kan dolaşım ındaki aksaklıktan v e o k si­ jensizlikten başlarında ağırlık hissederler. N efesleri kesilir v e öksürürler. A k ciğerin enerjisinin iyice tü ken m esiyle nefesin kesilm esi d e kronikleşir. A k ciğer, içindeki durağanlığı atacak en erjiye sahip değildir. Ö ksürm ek zorlaşır v e balgam çıkar­ m a ya yetm ez.

A k c iğ e r enerji yetersizliğiyle ilişkili psikolojik belirtiler hu­ zursuzluk, zihinsel körelm e, ruhsal çöküntü v e aşırı duyarlılık­ tır. N e fe s alm adaki yetersizlikse duygusal d en gesizliğe, hatta histeriye y o l açabilir.

Akciğerde enerji fazlası olduğunda-Jitsu B a lgam çıkartan şiddetli öksürük ge n el olarak ak ciğerd e enerji fazlası olduğunun işaretidir. Ç ok sigara içen birinin ö k ­ sürüğü - h ele ki o kişi güçlü v e ak ciğeri dışında sağlıklıysa ç o ğ u zam an ak ciğerdeki enerji fazlasından kaynaklanır. Ö k ­ sürüğü olanlar gen ellik le burun tıkanıklığından da yakınırlar.

Bu kişiler bronşit v e y a astım olm a y a yatkındırlar. Ö zellikle a k ciğer m eridyeni çevresin d ek i g ö ğü s kasları gen ellik le fazla sıkıdır.

A k ciğerin d e enerji fazlası olan insanlar takıntılı hale g e le ­ bilirler. Birikip çıkış bulam ayan enerjilerini serbest bırakm ak­ ta zorlanırlar. Akciğerlerin d ek i gerilim i hafifletebilm ek için sık 131

sık iç geçirirler. Kendilerini baskı altında hissederler, bunalır­ lar v e aşklarını dile getirm ek te zorlanırlar. A y rıca biraz da e v ­ ham lı olurlar.

Kalın Bağırsak Meridyeni Kalın bağırsağın başlıca gö revi atık m addeleri bünyeden uzaklaştırm ak v e suyla bazı besin öğelerin i em m ektir. (F a k a t em ilim i gerçekleştiren asıl organ ince bağırsaktır.) Beş C e v ­ her ya da B eş Dönüşümü ele alırken de belirttiğim gibi, kalın bağırsakla ak ciğer arasında bütünleyici bir ilişki var. Kalın bağırsak sorunları gen ellikle akciğeri v e sinüsleri d e etkiler.

Kalın bağırsak v e ak ciğer üzüntüyle bağlantılı organlardır.

Kalın bağırsak ya da akciğerin işleyişi yeterin ce sağlıklı d e ğ il­ se üzüntülere, acılara v e benzeri duygulara tutunma yönünde bir eğilim belirebilir.

Kalın bağırsak enerjisi yetersiz kaldığında - Kyo Kalın bağırsak enerjisi yetersiz kaldığında kabızlık, burun­ da kuru tıkanıklık v e bronşlarda tıkanıklık olur. Kalın b ağırsa­ ğı za yıf olan insanlar lifli v e işlen m em iş y iy e c e k le r yedik lerin ­ d e gen ellik le ishal olurlar. A y rıca b ö y le insanlar karınlarının üşüdüğünden yakınırlar.

B irçok dilde cesaret belirten deyişler bağırsaklarla ilgili­ dir.(1> İn gilizce’de adam ın “ b ağırsağı” (cesareti, yü reğ i) var d endiği zam an onun güçlükleri aşm a kararlılığı dile getirilir.

Kalın bağırsağı za yıf olan insanlarda da kararlılık v e cesaret konusunda bir eksiklik görülür. Onlar sık sık hayal kırıklığına uğrar v e kendilerini bağım lı hissederler, o kadar ki sonunda umutsuzluğa düşüp kin bile besleyebilirler.

Kalın bağırsakta enerji fazlası olduğunda - Jitsu Kalın bağırsakta enerji fazlası baş ağrısına; burunda akın(1 ) İn gilizce’d e d e bu böyledir. “T o h ave gu ts,” (C esa reti o lm a k ) ifadesindeki “ guts" hem bağırsak, h em de cesaret anlamına gelir. T ü rk çe ’ d e y s e p o p o anlam ındaki argo sözcü k aynı m eca zi anlam a sahiptir, yani aslında yazarın d ed iğ iy le aynı k ap ıya çıkar

(Çev).

132

tıya, tıkanıklığa v e kan am aya; badem ciklerin şişm esine; diş ve dişeti sorunlarına; gö zlerd e v e ten ren gin de solgunluğa; om uz ağrılarına; gö ğü ste katılaşm a hissine; ishale dönen k a ­ bızlığa; öksürüğe; basura v e soğuk algınlığında görülen gen el belirtilere n eden olur. Kalın bağırsak sorunları akciğerin, bronşların v e burun yolunun işleyişini doğrudan etkiler. B u­ nun n ed en iyse şudur: kalın bağırsakta hapis kalan enerji fa z ­ lası aşağı doğru yo l bulam adığı zam an yukarı vurur. Bünye enerjiyi yukarıdaki organlara aktararak durumu d ü zeltm eye v e d en geyi kurm aya çalışır. D olayısıyla da ak ciğerde, b o ğ a z ­ da v e burunda söz konusu belirtiler ortaya çıkar.

Kalın bağırsakta enerji fazlalığıyla ilişkili p sikolojik sorun, m üzm in tatminsizliktir. B ö y le biri hiçbir zam an hiçbir ş ey e gerek en d eğeri v erm ez - ne kendine, ne işine, ne a n n e-b a b a­ sına, ne d e arkadaşlarına. Bundan dolayı da sonunda yalnız kalır.

N eden i basittir: kalın bağırsak beden d eki atıklar üzerinde ç o k fazla zam an v e gü ç harcar. Enerjisi fazla olunca k o y ve rem iyor. T e m e ld e atıkla - yani dışkıyla - ilgili olan görevin i saplantı haline getiriyor. Bunun kişi üstündeki etkisiyse onun dikkatini küçük işlere, nefrete v e hem olum suz h em de g e ­ reksiz olan anılara fazla verm esi. Kişi görm ezd en ge lm e si v e ­ ya unutması gerek en ş eylere çok odaklanır.

Böbrek Meridyeni Böbreklerin kanı tem izlediğini yukarıda da belirtmiştik.

Buhranlı anlarda h em en tepki vererek adrenalin üreten b ö b ­ reküstü bezleri d e öyledir.

D oğu tıbbında böbreklerin korkuyu ve cesareti kontrol e t­ tiği söylenir. B öbrekler ayrıca k işiye bahşedilen m a n evi y e te ­ neklerin v e h em ön cek i beden len m elerd en biriken, hem de atalardan m iras alınan karmanın m akam ıdır. Bu nedenle böbrekler organların en önem lilerinden biri kabul edilir.

Böbrek enerjisi yetersiz kaldığında - Kyo B öbrek enerjisi zayıf olanların teni genellikle koyu renge 133

çalar ve esnekliğini yitirir. Bu insanların özellikle kalça ve ha­ ra bölgelerinde kan dolaşım ı pek iyi değildir v e belleri ağrır.

A yrıca bu insanlar sık sık idrara çıkarlar. Böbrekler cinsel o r­ ganları da kontrol eder v e bu yolla horm on dengesini düzen­ ler. Böbrek enerjisi azaldığında cinsel dürtüler de zayıflar. B ö b ­ rek enerjisi yetersiz kalan insanlar derin bir uyku çek m ekte zorlanırlar. Bunun yanı sıra böbrekler kem iklerin sağlığını da etkiler. Zayıf böbrekler, kem ik erim esi dahil, kem ik hastalıkla­ rına yol açar v e kırıklara d avetiye çıkarır. Böbrekleri güçsüz olan insanların başına sık sık kazalar da gelir.

Böbrekler ayrıca işitme organlarıyla da bağlantılıdır. B ö b ­ rek enerjisi azaldığında kulaklardaki kan dolaşım ı za yıflaya­ bilir, yüksek frekansları işitm e güçlüğü baş gösterebilir v e b a ­ zen de kulakta çınlam a olabilir.

Psikolojik bakım dan da böbrek enerjisindeki yetersizlik kronik huzursuzluğa v e korkuya yol açar. B ö yle insanlarda kararsızlık da vardır. Sabır v e dayanıklılık gösterem ed ikleri için aile ilişkilerinde sorun yaşarlar.

Böbrekte enerji fazlası olduğunda - Jitsu Böbreklerinde fazla enerji olan insanlar gen ellik le kronik olarak susarlar, kulakları çınlar, işitm e duyulan zayıftır, bel v e gövd elerin d e katılık hissederler, idrarları koyu renktedir, a ğ ız­ larında acı bir tat olur, nefesleri k okar v e aşırı çalışm adan d o ­ layı kronik yorgunluk hissederler. Ciltleri koyu renklidir, ö z e l­ likle de g ö z altları kararır.

Psikolojik bakım dan bu insanlar işlerine ç o k düşkündürler.

Sinirleri gergin v e endişeli, hırslı, m ü kem m eliyetçidirler. Başaram a korkusunun v e y a başlarına bir fela k et g e le c e ğ i d u y­ gusunun etkisi altındadırlar.

Dalak Meridiyeni Dalak kanı hasarlı v e ölü hücrelerden tem izler. Bağışıklık hücrelerini kana karıştırır. Sindirimin düzgün yürüm esi konu­ sunda hayati bir işleve sahiptir, özellikle de m id eyi v e kalın b a ­ ğırsağı ki enerjisi, yani yaşam gü cü yle b eslem esi bakımından.

134

Dalak m eridyenindeki faaliyetler zayıf olan kadınlar âdetle il­ gili sorunlar yaşayabilirler. A ynı durumdaki erkeklerse iktidar­ sızlıktan çekebilirler.

D alakla ilgili duygular şefkat v e duygudaşlıktır. Dalakları za yıf olanların duygudaşlık yönleri aşırıya varırı. Dalakları sağlıklı v e d en geli olanlarsa başkalarına güçlü şefkat d u ygu ­ ları besledikleri gibi hayatın zorluklarının gerisindeki anlam ı da ç ö z m e y e çalışırlar.

Dalak enerjisi yetersiz kaldığında - Kyo D alak enerjisi za yıf olan insanların sindirim sistem leri g ü ç ­ süz, tükürük salgıları yetersiz, tat alm a duyuları za yıf olur.

B ö y le insanların m ideleri kronik olarak fazla asit üretir, yü zle­ ri koyu renk olur, h em en soğuk algınlığı kaparlar, göb ek leri katı v e aşırı hassastır, om urgaları acır v e ayaklarındaki kan dolaşım ı zayıftır.

Psikolojik olarak ayrıntılara takılm a eğilim indedirler, k ro­ nik olarak huzursuz v e k aygılı olurlar; bir ihtimal fazla düşü­ nürler; g e ce le ri uykusuz kalm aktan ötürü kronik yorgunluk yaşayabilirler; v e kan dolaşım larının iyi olm am asından d o la ­ yı elleri v e ayakları üşüyebilir. A y rıca duygusal bakım dan z a ­ yıf v e aşırı duyarlı, d edikodu ya fazla m eraklı olabilirler; v e bu­ na g e re k ç e olarak aslında insanların dertlerini dinledikleri b a ­ hanesini ileri sürerler.

Dalakta enerji fazlası olduğunda - Jitsu Dalakta fazla enerji olduğunda, bu organın d en ge haline d ön m e çabasından ötürü, tükürük salgısı da aşırıya varır.

B ö yle insanların m idesi hassastır v e fazla asit ü retm eye y a t­ kındır. B acaklarda ağırlık olur v e insanın canı tatlı çeker. Bu kişilerde aşırı şeker tüketim inden dolayı h ipoglisem i olm a ih­ tim ali vardır. Bundan ötürü de ruh hali v e enerji düzeyi büyük ve ani değişiklikler gösterebilir. Burada da duygudaşlık aşırı­ ya varabilir v e bir şey için çaba gösterm enin v e y a bir şeyi an­ lam aya çalışm anın boşa kürek ç ek m e k olduğu düşüncesi uyanabilir.

135

Karaciğer Meridyeni K araciğer sahiden de organların efendisidir. Bu organ enerji depolam ak, kanı tem izlem ek, bağışıklı hücreleri v e sin­ dirim enzim leri üretm ek gibi birçok olağanüstü işlev yerine getirir.

D oğuda karaciğerin, ruhun m akam ı olduğu söylenir. K ara­ ciğer v e safrakesesiyle ilişkili olan duygu, öfkedir. Fazla öfk e karaciğere zarar verir. A yn ı mantıktan hareketle, ılımlılık da karaciğeri rahatlatır v e onun daha sağlıklı çalışm asını sağlar.

Karaciğer enerjisi yetersiz kaldığında - Kyo K araciğer enerjisi az olan kişi çabuk yorulur; çünkü kara­ ciğer glikojen, yani d ep olan m ış yakıt salgılam ıyordur. Bu tür insanların başı döner, gözleri yorulur; ayrıca başlarına k o la y ­ ca kaza gelir. K araciğerlerinin kanı zehirden arıtam am ası n e ­ deniyle bu insanlar k ola yca zehirlenebilirler. Hepatit v e b en ­ zeri karaciğer hastalıkları daha k ola y kapılır v e bu hastalıklar daha zor iyileşir. K ara ciğer enerjisi za yıf olan insanların ateşi daha kolay yükselir v e ayrıca cinsel güçleri zayıftır, hatta ik­ tidarsızlıktan v e prostat sorunlarından da mustarip olabilirler.

K araciğeri za yıf olan kişiler k ola yca sinirlenip öfkelenirler.

Tutarsızlıkları v e gergin likleriyle ön plana çıkarlar. Kilo a la ­ mazlar. Küçük ayrıntılara gereğin d en fazla ön em verirler.

Karaciğerde enerji fazlası olduğunda - Jitsu K araciğer enerjisi aşırıya vardığında kişi fazla hırslı, takın­ tılı v e işine düşkün olur. Ç ok içer, özellikle alkollü içecekleri.

B ö y le insanların çoğ u zam an başında ağırlık olur, sindirim sistem leri za yıf olur v e sık sık başları döner. Enerji fazlasın­ dan dolayı m eridyen boyunca bir ç ek m e görülür v e bu da m akatta sıkılığa, basura v e erkeklerde prostat sorunlarına v e haya rahatsızlıklarına neden olur. Aşırı k araciğer enerjisine sahip olan kadınlarsa yumurtalıklarında sorunlarla, bazen de kistlerle karşılaşır, ürem e organlarında yan m a olur v e âdet ön cesi sendrom u yaşayabilirler. Erkeklerin de, kadınların da hara’larında sıkılık v e m ide v e y a bağırsaklarında ga z olur.

136

A yrıca dokularda görülen çürüm eden d ola yı vücut kokuları ağır olur.

Bu insanların psikolojisine gelin ce. B öyle kişiler inatçı, sa l­ dırgan olurlar; kolayca öfkelenir, h eyecan a kapılır ve, şaşırtıcı am a, aşırı duyarlı olurlar. M uazzam iştahları olur. Ö fk e n öb et­ lerini v e duygusal patlamalarını d en etleyeb ilm ek için büyük çaba harcarlar. A n cak bu baskılam a yine de öfk e patlaması yaşarlar v e ardından pişm an olup özür dilerler.

Mide Meridyeni M idenin rolü hepim izin bildiği gibi kısm en sindirilmiş (yani çiğn en m iş) besini alm ak v e bu besini in ce bağırsağa hazırla­ maktır. M ide asit salgılar. Bu asit besini parçalar v e onu ince b ağırsağa geçişte em ilim e hazırlar.

M ide v a zg eç ilm e z organlarım ızdan biridir. M idede görülen en ufak bir rahatsızlık bile bizi etkiler. Kronik m ide rahatsız­ lıklarıysa gün boyu başım ızı ağrıtır.

Mide enerjisi yetersiz kaldığında - Kyo Kişinin m ide enerjisi yetersiz d ü zeyd ey se onun iştahı k esi­ lir, yiyip içtiği şeyler konusunda fazla seçici olur v e m idesi gen ellik le kronik olarak fazla asit salgılar, yani gastrit olur. Bu kişiler bacaklarında ağırlık hissederler, çabuk yorulurlar. G e ­ nellikle m id e ağrısı çek erler v e yanlış bir şeyler yediklerinde saatlerce m ideleri sancır. M ide sorunları ç oğ u zam an sindirim sorunlarıyla ilişkilidir: kabızlık, ishal v e y a kalın bağırsak k a ­ sılmaları.

M ide rahatsızlıkları ruh durumumuzu doğrudan etkiler. M i­ de enerjisi za yıf olan insanlar asabi v e huysuz olurlar v e ö z e l­ likle kendileri hakkında ç o k fazla düşünürler. Çabuk yorulduk­ larından güçsüz oldukları kuruntusuna kapılırlar. Kendilerine pek güvenleri yoktur. Dondurm a gibi yum uşak v e soğuk b e ­ sinleri, meşrubatları çok s evm ek le birlikte gen el olarak iştah­ ları zayıftır. Hep dinlenm ek isterler v e otururken, arkası dik bir san dalyede otursalar bile kaykılm a eğilim indedirler.

Bu insanlar ihtiyaç duydukları şeyleri alm akta zorlanırlar.

137

Mide işlevini tam olarak yerine getirem ediğin den yeterin ce beslenem ediklerini v e pek iyi bir hayat sürmediklerini düşü­ nürler. Ç oğu zam an hüsran duygusuna kapılırlar. Hayatın m ü cadeleci yanından hoşlanm az, her şeyin kendilerine rahat­ sızlık verdiğini düşünürler.

Midede enerji fazlası olduğunda - Jitsu M ide enerjisi fazla olan insanlar m idelerine fazla odaklan ­ m a eğilim indedirler. B ö yle kişiler iştahları fazla olm am akla birlikte çok yerler. O m uzlarında katılık, bazen de ağrı olur.

Bacaklarında v ey a gen el olarak vücutlarında kan dolaşım ı yetersizdir. Ciltleri kuru v e serttir. Kansızlığa yatkındırlar. K a ­ dınlar cinsel organlarında kronik sorunlar yaşayabilirler.

M ide enerjisi aşırıya varan insanlar fazla düşünürler. H aya­ ta dönük olağanüstü bir hırsları vardır am a bunları g e rç e k le ş ­ tirem ez v e hüsrana uğrarlar. Bu insanlar asla tatmin olmazlar.

Duygusal bakım dan aşırıya giderler; ya soğukturlar v e sevgi gösterm ezler, ya da aşırı sevgi gösterirler. Ç ok yerler am a hep aceleleri olduğundan y e m e ğ in değerini takdir etm ezler.

Sürekli çalışıp çabalarlar, am a h ed efe ulaşm a duygusundan yoksundurlar. Sinir hastası o lm aya yatkındırlar.

Kalp Meridyeni Kalp v e ince bağırsak, neşe v e sevin ç duygusuyla ilişkilidir.

Kalp enerjisi yetersiz kaldığında - Kyo K alp enerjisindeki yetersizlik kalp hastalıklarına, çarpıntı­ ya, gö ğü s ağrısına (an gin a p ectoris), hara’ da gerilim e v e e l­ lerin terlem esin e neden olur. B ö yle kişiler ç o k k ola y yorulur­ lar, güneş sinirağm da gerginlikleri olur v e dilleri gen ellik le bir tabakayla kaplıdır. A y rıca kalp krizi riski d e yüksektir bu in­ sanlarda.

K alp enerjisindeki zayıflık zihinsel yorgunluğa, ruhsal sar­ sıntılara, sinirsel gerilim e, kronik strese, ürkekliğe, y e m e ğ e v e hayata karşı iştahsızlığa, hafıza zayıflığına, za yıf iradeye v e kronik hayal kırıklığına yol açar.

138

K alp te e n e ğ i fazlası olduğunda - Jitsu Kalpte fazla enerji olm ası kalp v e gö ğü s b ölgesin de bir g e ­ rilim hissine neden olur. B ö yle insanların de elleri terler. Bu kişiler ayrıca sürekli boğazlarını tem izlerler, ciltleri kolay tah ­ riş olur, omuzları v e kolları ağrır. M ideleri hassastır bu insan­ ların v e kalp çarpıntıları olur. Dilleri çekiliyorm u ş gibi bir d u y­ gu ya kapılabilirler v e gen el olarak bedenlerinde katılık h isse­ derler.

Aşırı kalp enerjisi kronik tansiyona, strese, huzursuzluğa, g e v ş e m e zorluğuna v e kalbin rahatsızlığını unutmak için bir şeylerle oyalan m a hissine yol açar. B ö y le insanların elleri sü­ rekli olarak bir şeylerle m eşguldür: ya pantolon v eya g ö m le k ­ lerini düzeltiyor, ya yüzlerine dokunuyor, ya da saçlarıyla oynuyorlardır. Bu kişiler de k ola y yorulurlar v e dayanıklılıkları azdır; k ek ele m e eğilim indedirler; güneş sinirağı kronik olarak katı v e gergindir; v e hep susarlar. Histeri nöbetlerine tutulur, en küçük bir olayd a d elice güler v e y a ağlarlar.

İnce B a ğırsak M eridyeni İnce bağırsak, y iy e c e k v e içecek lerd en b esleyici öğeleri a l­ m ak v e kana karıştırm aktan sorumlu organdır. İnce b a ğırsa ­ ğın m an evi rolü de çok önem lidir. İnce bağırsak ham, işlen­ m em iş m a lzem ed en d eğerli olan özü alır v e hayatım ızı sürdü­ rebilm em iz için onu bizim hizm etim ize sunar. Kendi ya şa m la ­ rımızda da çevrem izd e gördüğüm üz şeylerin değerini ayırt e t­ m ek v e onlardan yararlanm ak son d ere c e önem lidir.

Kanım ızın niteliği - yani yeterin ce besini alıp alam adığı y e m e -iç m e alışkanlıklarım ıza v e ince bağırsağın işleyişine bağlıdır. Yiyip içtiklerimiz, daha doğrusu diyetim iz besin d e ­ ğeri açısından yetersizse ya da ince bağırsağın içindeki çok küçük kilsi çıkıntıları kaplayan y a ğ v e kolesterol bakım ından aşırı zenginse besinlerden bize gerekli olan d eğerleri yeterin ­ c e ö zü m seyem eyiz. B ö yle olunca da hücreler yetersiz b es le ­ nir v e kendilerine gerekli m addeleri, k em ik v e dişler dahil, kom şu dokulardan çekerler.

Bunun yanı sıra, ince bağırsak besinlerdeki dem iri ö zü m ­ ser. D em irse hücrelere oksijen taşınm asına yardım eder. D e ­ 139

mir düzeyi düşük olduğunda kanın oksijen taşım a yeten eği de düşer. Yani dem irin özü m sen m e düzeyi ince bağırsağın sağlıklı işleyişine bağlıdır.

İnce bağırsak enerjisi yetersiz kaldığında - Kyo Kişinin ince bağırsak enerjisi zayıfsa besin ö ğeleri de daha az özümsenir. D olayısıyla beslen m e yetersizliğinde görülen belirtiler baş gösterir. Kansızlık v e özellikle kalçalarla b a c a k ­ larda kronik yorgunluk olm a ihtimali yüksektir. Bel sorunları ve hara’da güçsüzlük görülebilir. İnce bağırsaktaki kanda durgunluk olabilir; b öy le bir durumsa ileride sağlığın daha da bozulm asına neden olur.

Zayıf bir ince bağırsak kabızlık v e apandisit gibi sindirim so ­ runlarını da beraberinde getirir. Kadınlardaysa bunlara ek olarak, âdet öncesi sendromu dahil, kronik âdet sorunlarına, yumurta­ lıklarda sancılara v e kistlere yol açar. İnce bağırsakta enerji y e ­ tersizliğinin sık sık m igrene neden oluğu da görülmüştür. İnce bağırsağı za yıf olan insanlar fazla düşünm e eğilim in ­ dedir. B ö yle kişiler kaygılı olurlar; duygularını zihinleriyle kontrol e tm e y e çalışırlar am a sevin ç eksikliği yaşar, bazen de derin üzüntüye kapılırlar. İnsanların yeteneklerini yeterin ce kullanam am alarının k ö ­ künde gen ellik le İnce bağırsak enerjisindeki yetersizlik yatar.

Bu insanlar işleriyle ilgili eğilim , yeten ek v e fırsatları görürler am a onları yeterin ce değerlen direm ezler. Buysa hüsran d u y­ gusuna v e kendinden ciddi biçim d e kuşku du ym aya y o l açar.

İnce bağırsakta enerji fazlası olduğunda - Jitsu İnce bağırsak enerjisi fazla olan kişilerin gen ellik le boyun omurları v e güneş sinirağı katılaşır, özellikle de sabahları. A y ­ rıca aşağı organlardaki kan dolaşım ının yetersiz olm asından dolayı hara b ölgesi soğuk olur. A yn ı şekilde kollar v e b a c a k ­ lardaki kan dolaşım ı yetersizliği ellerin v e ayakların üşüm esi­ ne neden olur; zam an zam an ishale çeviren kronik kabızlık görülebilir. Bu insanlar sık sık idrara çıkm a ihtiyacı h issed e­ 140

bilir, m esan e sorunları yaşayabilir, kadınlar da ayrıca yum ur­ talık sancısı çekebilirler. İnce bağırsak enerjisi aşırıya varan kim seler gen ellikle k a ­ rarlı v e başladıkları işi bitirm e eğilim in de olurlar. Huzursuz­ durlar, ç o k çalışırlar v e ç o k hızlı yerler. Çoğunlukla kendi za ­ rarlarına olm ak üzere duygularını belli etm ezler v e g e v ş e ­ m ekte zorlanırlar. Son d e re c e hırslı olm akla birlikte çoğu z a ­ man kendi başarılarının değerini görm ezler.

Mesane Meridyeni D oğu tıbbı için olduğu kadar Batı tıbbına gö re de m esan e v e böbrekler birbiriyle bağlantılıdır. M esan eyle ilişkili duygu, b öbrekte olduğu gibi, korkudur. M esane horm onal sistemi, hipofiz bezini v e o to n o m sinir sistem ini etkiler. A y rıca cinsel organlar v e idrar yollarıyla da doğrudan ilişkilidir.

Mesane enerjisi yetersiz kaldığında - Kyo M esanesi za yıf olanlar gen ellik le idrara sık çıkarlar, m e s a ­ nelerini kontrol etm ek te sıkıntı çek erler v e sinirleri gergindir.

Bu insanların kan dolaşım ı zayıftır, bacaklarında katılık vardır v e kalçalarıyla om urga ç evresi üşür. (M esan e m eridyeni bu­ ralardan geçer: sırttan aşağı doğru kalçaları kat eder ve iki b acak boyun ca inerek küçük ayak parm aklarında sona erer.)

A yrıca cinsel organlarıyla ilgili sorunlar da yaşayabilirler. M e ­ san ede enerji yetersizliği g e c e te rle m e ye de sık sık neden olur.

M esanesi za yıf olan insanlar gen ellik le ürkek v e sinirlidir­ ler. İçlerinde birçok korku barındırırlar, son d ere c e duyarlı olurlar v e durm adan bir şeylerd en şikayet ederler.

Mesanede enerji fazlası olduğunda-Jitsu M esanesinde enerji fazlası olanların boynunda katılık gö rü ­ lebilir. Bu insanlar özellikle bastırılmış korkulardan k ayn ak la­ nan m igren ağrılarına maruz kalırlar. G özlerde v e başta ağır­ lık, sırtta v e bacaklarda katılık olur; sık sık idrara çıkarlar v e prostat bezi kolay iltihaplanır. O ton om sinir sistem leri gerilim altında olabilir.

141

M esane enerjisi fazla olan insanlar küçük ayrıntıları dert ederler. Kaygılı, huzursuz ve aşırı duyarlı olurlar. Böbrek s o ­ runu olanlar gibi onlar da başlarına bir felaket g e le c e ğ i k or­ kusuyla yaşarlar.

Safrakesesi Meridyeni Safrakesesi v e karaciğer birbirini bütünleyen organlardır.

Safra salgısı k araciğerde saklanır v e oradan bağırsaklara gönderilir. Safranın işlevi bağırsaklardaki besinlerin, özellikle de ya ğlı m addelerin parçalanm asına yardım etm ektir. Daha ö n ce d e belirtildiği üzere, safrakesesindeki safra ile kolesterol arasında belli bir ilişki vardır. E ğer kolesterol düzeyi fazla ar­ tarsa safra, kolesterolü çözelti halinde tutamaz; dolayısıyla kolesterol billurlaşır v e safrakesesi taşları oluşturur ki bu ta ş ­ lar şiddetli sancılara neden olur.

Safrakesesi enerjisi yetersiz kaldığında - Kyo S afrakesesindeki enerjisi za yıf olanların safra düzeyi dü­ şüktür, sindirimi zayıftır v e bu insanlar k ola yca ishal olurlar.

Onlar uyum akta zorlanırlar v e başları döner, gözleri ç a p a k la nır, benizleri soluktur, m ideleri yanar; ayrıca b ö y le kişiler g ü ­ neş sinirağının sağında bir rahatsızlık hissederler.

Psikolojilerine gelin ce, bu insanlar kendilerini baskı altında h issetm eye v e ö fk e len m e y e yatkındırlar. Bu eğilim sık sık ö f­ ke patlam aları şeklinde yü zeye çıkar. Sinirleri gergindir, ü r­ kek olurlar v e k ola yca korkarlar; kararlılıktan yoksundurlar.

Bir şeyler başarm ayı düşlerler fakat bunu g erçek leştirecek ne iradeleri vardır, ne de cesaretleri.

Safrakesesinde enerji fazlası olduğunda - Jitsu S afrakesesindeki enerji aşırıya varanlar uykusuzluk ç e k e r­ ler, ç o k düşünür v e plan yaparlar. Bu insanların güneş sinirağının sağ yanı rahatsızdır, hatta sancır. İştahları zayıftır, g ö ­ zakları sarıya çalar, gözlerin de basınç hissederler. A yrıca ağızlarında acı bir tat olur, om uzları ağrır, kasları katılaşır, m igren ağrıları tutar, kabız olurlar; tükürükleri v e y a balgam 142

lan koyulur, aşırı tatlı tüketirler ve ekşi besinlerden hoşlan­ mazlar.

Psikolojik olarak bu insanlar işlerinde çok fazla sorumluluk alma eğilimindedirler. Kendilerine çok yüklenir, ayrıntılara çok girer, kolay üzülürler. Sabırsızdırlar, hep koştururlar.

Kalp Sıkıcı Kası Meridyeni K alp sıkıcı kası m eridyeni koltuk altından başlar v e orta parm ağın ucunda son bulur. D oğu tıbbında kalp sıkıcı kası m eridyeni kalp, kan dolaşım ı v e kalp k esesin e enerji ta k v iy e ­ si sağlar. Kan dolaşım ına olan katkısı dolayısıyla kalp sıkıcı kası m eridyen i, hücrelere oksijen v e besin taşınm asından da kısm en sorumludur.

K alp sıkıcı kası enerjisiyle ilişkili sorunlar kalple ilgili o la n ­ lara benzer.

Kalp sıkıcı kası enerjisi yetersiz kaldığında - Kyo Kalp sıkıcı kası enerjisi düşük olanlar yutkunmakta zorlanır­ lar, boğaz v e badem cikleri hastalanmaya teşnedir, çarpıntıları olur. Bu insanların kan basıncı düşüktür, göğüslerinde rahatsız­ lık, hatta ağrı hissederler. B öyle kişilerin ayrıca kısa kısa solu­ dukları v e göğü ste bir sıkışma hissine kapıldıkları da görülür.

Psikolojik olarak huzursuz v e dalgındırlar. Uykusuzluk ç e ­ kerler.

Kalp sıkıcı kasında enerji fazlası olduğunda - Jitsu Kalp sıkıcı kası enerjisi fazla olanların güçlü çarpıntıları olur; kan basınçları yüksektir, başları d ön er v e kendilerini sü­ rekli olarak yorgun hissederler. Bu insanların kan dolaşım ı yetersizdir, güneş sinirağı v e h araların d a katılık vardır, bazen de m ideleri sancır. Elleri v e ayalarında gen el bir katılık söz konusudur; dillerinin üstünde bir tabaka vardır v e bağırsak ­ larda kasılm alar dahil, sindirim sistem leriyle ilgili bazı rahat­ sızlıklar yaşayabilirler.

K alp sıkıcı kası enerjisindeki aşırılık huzursuzluğa, gergin143

lige yol açar. Bu tür insanlar duygusal konulara v ey a kalple ilgili olan her ş e y e sırt ç evirm e eğilim indedirler.

(İçlü Isıtıcı Meridyeni üçlü ısıtıcı m eridyeni de yüzük parm ağından om za, oradan boyna gider, oradan da kulağın çeperini dolaşıp şakakta son bulur; bu şekilde üç enerji m erkezini birleştirir.

üçlü ısıtıcı enerjisi yetersiz kaldığında - Kyo üçlü ısı enerjisi zayıflayan kişiler ısı v e n em d e d eğişik lik le­ re son d erece duyarlıdırlar; kolayca soğu k alırlar, gözleri k o ­ layca yorulur v e ciltleri hassastır. Polen v e d iğer antijenlere karşı alerjiktirler. B ö yle kişiler güneş sinirağı v e hara’larında gen ellik le katılaşm a hissederler, tansiyonları düşüktür, b aşla­ rının gerisi v e şakaklarında ağrıları olur.

Psikolojik olarak bu insanların birçok saplantısı olabilir. Çocukluklarında şımartılanların çoğu n da d en gesizlik görülür.

G enel olarak ise son d erece duyarlıdırlar.

(İçlü ısıtıcıda eneıji fazlası olduğunda- Jitsu üçlü ısıtıcı m eridyeninde enerji fazlası olanlarda lenf ilti­ haplanm aları v e burun akıntısı görülebilir. Bu insanların başı­ na görü nm ez kazalar gelebilir. Kan dolaşım ları zayıftır, ciltle­ ri kaşınır, göğü slerin de katılık v e bacaklarında ağırlık h isse­ derler. Diş etleri, ağız içleri v e rahimleri iltihaplanır. üçlü ısıtıcıda enerjisi aşırıya varan insanlar son d erece tem kinli, aşırı duyarlı, hep tetiktedirler. O nlar ısı v e nem deki değişiklikleri sevm ezler v e k ola y yorulurlar.

Beş Dönüşüm ve m eridyen yön tem iyle insanları tanılam a­ nın bir başka yolu da sesle tanıdır. Karşınızdakiyle yalnızca k o ­ nuşarak bile onun o an içinde bulunduğu psikoloji hakkında birçok veri elde edebilirsiniz. Şimdi de biraz ön ce aktardıkları­ mıza dayanarak sesle tanının nasıl bir şey olduğuna bakalım.

144

SESLE TANI D oğu tanı sanatında, sesin efendisi kalptir, deriz; yani sesi den etleyen organ kalptir. Aslında hepim iz bunun şu v eya bu şekilde farkındayızdır. A şık olduğum uzda şarkı söyleriz; kız­ dığım ızda bağırırız; üzüldüğüm üzde ağlarız; keyifli oldu ğu ­ m uzda mırıldanırız. Bunlar ge n elle m e olm akla birlikte, d u y­ gularımızın, nasıl sesler çıkardığım ız üstünde büyük etkisi o l­ duğu gösterir.

D oğu tıbbına g ö re kalple ilgili olan duygular sevin ç ve his­ teridir - biri olum lu bir duygunun dışavurumu, öbürü d e n g e ­ sizliğin. S evin cin sese yansım ası gü lm e şeklinde olabilir. Kişi ç o k sıradan bir konuda konuşsa bile, e ğer kalbi güçlü ve b as­ kınsa, onun sesinde mutluluğun tınısını duyabiliriz. Bu da o kişinin sağlam , mutlu bir b ü n yeye sahip olduğunu gösterir.

S esteki histeriyi anlam ak içinse bir D oğu tanı sanatı uzmanı olm anıza gerek yok.

Nasıl ki kalp, sesin efen disiyse böbrekler de sesin kök leri­ dir. Böbrekten, yani bedenin aşağı tarafından gelen ses derin, zengin v e yankılıdır. Ö zellikle erkeklerdeki tiz ses böbreklerin za yıf olduğunu gösterir. B ö yle durumlarda yüzdeki belirtileri inceleyin, özellikle gözlerin altını; orada böbrekte ne tür bir sorun olduğunu görebilirsiniz.

B öbreklerle ilişkili olan duygu, korkudur. İnsanın d u ygu la­ rı onun sesinden anlaşılabilir; örneğin korkan insanın sesi tit­ rer. K işide korku olup olm adığını anlam ak için onun sesine kulak verin. D olaysız konuşan, sesinde gü ven olan kişinin b öbrek enerjisi güçlüdür. Bazı seslerde sanki bir sululuk, bir zayıflık vardır. Bunun nedeni yalnızca balgam v e y a sümük o l­ m ayabilir. “ Sulu” sesten şunu kastediyorum : b öy le seslerde sanki ağlam aklı, m elan kolik bir yan vardır. Kronik m elankoliyse gen ellik le böbreklerdeki dengesizlikten kaynaklanır.

Kişi konuştuğu zam an onun sesinin yönüne dikkat edin. Ses ciddi bir edayla düşüyor, duygu dozu azalıyor ve ağırlaşıyor mu; yoksa yükseliyor, duygusallaşıyor v e kontrolden çıkıyor mu? S es tekdüze mi, sesin tonu d eğişm iyor mu? Yoksa düzen­ siz mi, bir yükselip bir düşüyor mu? Bu yansım alar kişinin ruh­ sal durumunu ortaya koyar. Kederliliğe doğru eğilim gösteren 145

ağır bir ses akciğer veya kalın bağırsakta bir sorun olduğuna işarettir.

A k c iğ e r sesin kapısı olarak bilinir; yani bu organ gırtlağın iş görebilm esi için gerekli havayı sağlar. A k c iğ e rle ilişkili olan duygu, keder v e üzüntüdür. S esteki derin duygusal acıdan bu niteliği k ola yca fark edebilirsiniz, üzüntü, ö fk e y le yakından bağlantılıdır; hatta birçok insanda üzüntü, ö fk e y e yol açar.

Sesteki öfk e k araciğerde d en gesizliğe işaret eder. Kişinin sesindeki ö fk e k ola yca fark ed ileb ileceği için onun k a ra ciğ e ­ rinde bir sorun olabileceğin i de hem en anlarsınız.

E ğer seste aşırı bir duygudaşlık - “zavallı filan ca” v e y a “ za ­ vallı falan ca” d em e y e getiren bir nitelik - varsa d alağa dikkat etm elisiniz. Bu durumda kişinin çok şeker v e y a şarap tüketip tüketm ediğini sorun; çünkü bu m add eler d alağa zarar verir.

B ö yle biri dalağını gü çlen dirm ek için daha ç o k kabak y e m e ­ li v e m ineral bakım ından zengin, patlıcan gibi yuvarlak s e b ­ zeleri tercih etmelidir. (T e d a v i edici besinler için bakınız, B ö ­ lüm 9 .)

Hayat, enerjidir. Enerji olm adan ne hareket olur, ne de du­ rağanlık. Enerjisi olm ayan m a d d e cansızdır. Enerjinin olduğu yerd e can vardır, ruh vardır. Her ruh ise Büyük Ruh, T a o ’ nun özgün bir tezahürüdür. Bu n edenle kim se hakkında olumsuz y a rgıya varm am alıyız. T a m tersine, T a o ’ nun ya da Tan rı’nın sonsuz yaratıcılığına hayran kalm alıyız. D oğu tanı sanatıyla uğraşanlar olarak bizlerin tek arzusu kendim izdeki v e b aşk a­ larındaki enerjinin devin gen liğin i kolaylaştırm ak, hem ken d i­ mizin hem de başkalarının m an evi varlığını ortaya çıkarm ak ­ tır. Bu sıra dışı bilgiyi öğren erek enerjiyi onun zaten gitm ek istediği tarafa yön eltm ek am acına hizm et edebiliriz. B ö yle bir yaşam , ne güzel yaşam !

146

4 Hara

“Hara” nın sözlük anlam ı “yaşam sal kültür” v e “ hayatın y a ­ şam sal m erk ezi” dir. Bir başka deyişle, hara, ağırlık m erk ezi­ dir. Fakat ağırlık m erk ez derken bunu daha gen iş anlam da a l­ gılam alıyız. Hara yalnızca bedensel değil, aynı zam anda zi­ hinsel, duygusal v e m anevi hayatım ızın da d en ge noktasıdır.

Birisi için den geli, odaklı d ed iğim iz zam an bunun anlam ı, o kişinin h ara’sıyla bağlantısını koparm adığıdır.

D oğuda hara o kadar gen iş v e her ş e y e nüfuz eden bir an ­ lam da kullanılır ki onu bir v e y a birkaç cü m leyle açıklam ak imkansızdır. J a p o n y a ’da insanlar hara’ nın terbiyesi (geliştiril­ m e si) v e ya şa m a katılm ası için ömürlerini harcarlar. S avaş sanatlarının, kültürel sanatların (resim v e müzik gibi gü zel s a ­ natlar dahil), m an evi disiplinlerin v e ticari sözleşm elerin h e p ­ si - iyi ya da kötü - kişinin hara’ sı aracılığıyla gerçekleştirilir.

Hara benliğin m erkezidir. O bizim hayatınızın m a n evi k ök ü ­ dür. Bir ağacın topraktan k ökleriyle b eslen m esi gibi biz de hara’mız yoluyla evren sel enerjiyle bağlantı kurar v e ondan gü ç alırız. Hara m anevi g ö b e k bağım ızdır. Evrensel enerji hara’m ız aracılığıyla varlığım ızı doldurur.

Karlfried G raf von Durckheim , Hara: The Vital Ç enter o f M an (H ara: İnsanın Yaşam sal M erkezi, G e o rg e A ilen & ünwin, 1 9 6 2 )* adlı olağanüstü kitabında biz insanların sürekli olarak g ö k yer (cen n et-d ü n ya), zam an -m ek an kutupları ara­ sında asılı kalm ış halde bulunduğumuza dikkat çeker. Bu ku­ tuplar bizi kendilerine doğru çeker: g ö k (c en n et) bizi yü ce * Bu kitap yayınlarım ız arasında çıkacaktır. (O k yan u s Y ayın cılık )

147

ideallere, mutlak ruhla birleşm eye; yer (d ü n ya ) bizi başarı, güç, zenginlik v e uzun öm ür tutkusuna sürükler. G ö k -y er iki­ liği bu dünyadaki zam an-m ekanla sınırlı varlığım ızda tezahür eder.

S öz konusu ikilik içim izde, bizi farklı yö n lere doğru çek en m uazzam gerilim lere kaynaklık eder. Bireylerin yaşam ı bu kutupların çağrısını gerçek leştirm e çabasıdır. Bu kutupların, bu alanların bizim dışım ızda varolduğunu düşünebilirsiniz; am a aslında onlar bizim bilincim izdedir. Bu n ed en le hayat, bu iki zıt - am a bütünleyici - kutbu d en ge lem ek v e bir bütün h a­ line getirebilm ektir.

A n ca k çoğunlukla birini öbürüne tercih ediyor, dünyayı cen n et uğruna ya da cenneti dünyanın akıl çelici nim etleri uğruna terk ediyoruz. Peki d en ge v e bütünlük n erede? Hara’ da. Hara bütünlüğe erişm enin yoludur. O, yaşam ın ikicili­ ğinin uyum içinde bir araya geldiği, benliğin g e rç e k m erk ezi­ dir. K endi m anevi m erkezim iz olan hara’da huzur v e d en ge vardır. D oğu düşüncesi bu n edenle kaynağını hara’dan alan hareket v e fiillere büyük ön em verir v e insanları buna ö zen d i­ rir.

Y aşam sal m erkez olan hara sağlığın, bireysel ya şa m a g ü ­ cünün v e dayanıklılığın kaynağıdır. H ara’dan g elen h arek et­ ler k ola y olur v e çaba gerektirm ez. Çünkü kişi zaten evrenin sonsuz gücü içinde olduğu halde doğm uştur, o T a o ’ya birdir.

Kuram sal olarak hara konusu m aneviyatın en yü celerine ulaşabilm ekle birlikte hara’nın kendisi günlük hayatın bizzat içindedir.

Kendi bedenlerim iz dahil, her m addi nesnenin bir ağırlık m erkezi vardır. D en ge bu ağırlık m erkezinden sağlanır. A ğ ır ­ lık m erkezi aşağıda olan nesneler her yü zeyd e sağlam ve d en geli durur. Onu kolay k ola y yerinden kıpırdatam azsınız.

A ğırlık m erkezi yü ksekte olan n esnelerse d en gesiz olur v e k ola yca hareket ettirilir v e y a devrilirler, üst tarafı ağır olan şeyler çok kolay devrilir. A lt tarafı ağır olan şeylerse sağlam durur.

Hara, güneş sinirağıyla kasık k em iği arasındaki b ölg eyi kapsar. Hara’nın m erk eziyse g ö b e k d eliğiyle kasık kem iği 148

arasında yer alır. Doğuluların, güçlü bir hara’ya sahip kişiyi cesur olarak nitelendirm elerinin nedeni budur.(1) Hara’ ları g e ­ lişkin olan insanlar gö zü p ek v e dayanıklı olurlar.

Hara, insanların ikinci beynidir; ona aynı zam anda “ küçük b eyin ” d e denir. Hara’ nın hem en arkasında, güneş sinirağınm om urgadaki izdüşümünün altında bir sinir k ü m eleşm esi v a r­ dır. Beynin dışında sinirlerin en yoğu n olarak toplandığı b ö l­ g e burasıdır. Bedenin alt bölümünün ç oğ u hareketinden bu­ rası sorumludur. Bir tavuğun başını kestiğinizde, b eyn iyle bağlantısı kopm u ş olm asına rağm en onun hâlâ hareket etti­ ğini görürsünüz. Bu hareketlerin kaynağı küçük beyindir, y a ­ ni o ton om sinir sistem i. D inozolar k ocam an hayvanlar o lm a ­ larına rağm en beyinleri küçücüktü. Bu beyin k oca vücutları­ nın gerektirdiği işlevleri yerine getirem ezdi. D olayısıyla b e ­ densel hareketleri sinir sistem i tarafından yönlendiriliyordu. İnsanlarda da aynıdır. B eden sel işlevlerim izin çoğ u istem dışı gerçek leşir: örneğin kalbimizin atm ası v e n efes alıp v e r ­ m em iz. Soluğum uzu bilincim izle kontrol edebilsek d e bu iş çoğunlukla bizim denetim im iz dışında yürür.

Kendim izin v e başkalarının solum asını - daha doğrusu, s o ­ luğu vücudumuzun neresine çek tiğim izi - izleyerek hara y o ­ luyla tanılam ayı öğrenebiliriz. Soluğunuzu bedeninizin alt ta ­ rafına, m id e v e karnınıza mı çekiyorsunuz, yo k sa onu g ö ğ s ü ­ nüzün üst tarafında mı bırakıyorsunuz?

Bedenin alt tarafına kadar derin n efes çektiğin izde aslınız­ da hara’nızı b eslem iş v e geliştirm iş oluyorsunuz. Hara’nız gü çlen d ik çe de kendinizi daha rahat v e yeten ek li hissedersi­ niz, özgü veniniz gelişir. Buna karşılık, sığ soluyanlar, yani n e ­ feslerini göğsü n üst bölüm üne kadar alıp bırakanların hepsi de huzursuz, duygusal, kararsızdır v e kendilerine g ü v e n m e z­ ler. Bu, birçok bilim sel araştırm ayla saptanm ış bir gerçektir.

Solum ası sığ olanlar fark etm iyorlar ki nefes, Ari’dir; v e /cfnin fazlası kalpteki enerji m erkezini uyarır. D oğu d a kalp çakrası olarak bilinen bu enerji m erkezi aşırı uyarıldığında k i­ şinin bed en sel d en gesi bozulur, duyguları kontrolden çıkar, 1 Yukarıda bağırsaklarla c esaret arasındaki ilişkiye değinilm işti (ç e v ).

149

(Ş E K İL , s. 114) M e rid y e n le r: (1 ) k a lp s ık ıc ı kası, (2 ) dalak, (3 ) böbrek , (4 ) m esane, (5 ) in ce b a ğırsa k , (6 ) k a lın b a ğırsa k , (7 ) a k ciğ e r, (8 ) k a ra ciğ er, (9 ) sa fra k esesi, (1 0 ) kalp, (1 1 ) m ide, (1 2 ) ü ç lü ıs ıtıcı.

150

sinirleri gerilir. Enerjisinin istikrarlı olm adığını fark eden b ö y ­ le insanlar d oğ a l olarak özgü vensiz olurlar. (H ara’ nızı gü çle n ­ dirm ek için aşağıda açıklanan egzersizi her gün yapın. Çok kısa zam an da görecek sin iz ki hara’nız gü çlen iyor, sizin de kendinize güveniniz artıyor v e kendinizi daha em n iyette his­ sediyorsunuz.)

S ığ soluklar ağırlık m erkezini g ö ğ s e taşır. Bu b ölged ek i enerjiler uyarılır. Ö y le olunca da duygusal m erkezin istikrarı bozulur v e insan k ola yca dengesini yitirir v e y a üzüntüye k a ­ pılır.

Kendinizin v e başkalarının nasıl nefes alıp verdiklerine dik ­ kat ed in ce insanların h ara’larındaki gücünü v e psikolojik y a ­ pılarını anlarsınız.

Hara’m ız gü çlü yse hareketlerim iz sağlam v e mantıklı o ld u ­ ğu gibi çev re m izd e ne kadar karm aşa olursa olsun, biz d en ­ g e d e kalırız.

Batıda hara’nın yukarısındaki çakralar, yani enerji m e rk ez­ leri ön plandadır. Bu yüzden Batılı askerlere dikkat çekildiği zam an onların karınlarını içe çekm eleri, göğüslerini ileri ç ı­ karm aları istenir. Bu durumda enerji hara’dan g ö ğ s e doğru yukarı çekilir. A lt karın bölgesi kasılır v e geri çekilir. D o la y ı­ sıyla alınan n efes hara’ nın m erkezine kadar inem ez. B ö yle bir duruş insanların d oğasın a aykırıdır. Enerjinin alt karında to p ­ lanm ası v e hareketlerim izin buradan başlam ası ç o k daha d o ­ ğaldır v e bizi hem rahatlatır, hem de dengeler.

O h a s h ia ts u ’da itm e k y e r in e ç e k e r o e d es tek o lu rs u n u z .

151

J a p o n y a ’dan en küçük hareketler bile hara’dan başlar. D i­ yelim odun kesiyoruz. J a p o n y a ’da biz testereyi aşağı yönlü bir hareketle kendim ize doğru çeker, bunun için ağırlığım ızı kullanırız. Bu harekette ağırlık m erkezi hara’dır. Testerenin dem iri çok ince olsa da ona aşağı yönlü bir basınç uygu lan ­ m adığı için herhangi bir sorun olm az. (H atta testere dem iri kağıt gibi ince v e esnek olsa bile keser. İnce dem irli testere­ ler m aran gozlarca tercih edilir çünkü b öy le kesilm iş p arçala­ rı birbirine çok daha iyi uyar - J a p o n y a ’da ahşap kapı v e p en ­ cerelerd e çivi kullanılm am asına rağm en hiç boşluk olm a z.)

Batıdaysa testere aşağı doğru bastırılarak a ğ a ç kesilir. H are­ ketin ruşla terir. duğu

m erkezi om uz-kol doğrultusundadır. O ysa b öy le bir du­ ağaç, testereye v e insanın bedenine azam i direnç g ö s ­ Bu yüzden de testerenin dem iri kalın olm ak zorunda o l­ gibi bu iş için iki kat enerji harcanm ası gerekir.

J a p o n y a ’ da hareketlerin çoğu itm ekten ç o k ç e k m e y ö ­ nündedir. Japon kültürünü - savaş sanatları, shiatsu, dans, m utfak kültürü, kısaca, her şey - ö ğren m ek isteyenlerin bu g e rç e ğ i anlam aları gerekir.

Jap on kökenli bir savaş sanatı olan Judo da aynı esasa dayanır. Judoda rakibi altetm ek için onun enerjisinden yarar­ lanırsınız. Rakibin üstünüze gelm esin e izin verir, sonra onun enerjisini' kendinizden başka tarafa yönlendirirsiniz; yani onu, gitm esini istediğiniz yere doğru çekersiniz. Bunu yapm anızı sağlayan şey, onun üstünüze gelm esidir.

M üzakerelerde Japonlar karşılarındakini itm ezler. Tersine, sürekli olarak geri çekilir v e bu süreç içinde muhataplarını üstlerine çekerler. N ixon ’un başkanlığı d ön em in de Dışişleri Bakanlığı yapan Henry K issinger ile arkadaş o lm ak gibi bir şansa erdim. Dr. K issinger’la D oğu-B atı farklılığı üstüne k o ­ nuşuruz gen eld e. Kissinger bir keresinde N e w Y o rk ’taki o k u ­ lum da verilen bir partiye şeref konuğu olm uş v e Japonların m ü zakerelerde nasıl davrandıkları hakkında bir konuşm a yapm ıştı. Kissinger, Japon yetkililerle yaptığı bir görü şm ed e A m erik an yönetim inin bazı önerilerini iletm iş. Japon yetk ili­ ler onun söyled iği her şeye e v e t dem işler v e görü şm e bittiğin­ de K issinger bir anlaşm aya vardıklarını düşünmüş. Fakat A B D ’y e dönünce J a p o n ya ’ nın hiçbir şeyi kabul etm ediklerini 152

öğren m iş ve, “A m a söyled iğim her ş e y e e ve t dem iştin iz,” d i­ ye tepki verm iş.

Japonların c ev a b ıy s a şu olmuş: “ Biz e v e t d em ek le, ‘E vet, sizi duyduk,’ d em e k istedik.” Japonlar geri çek ilerek m u ha­ taplarını dediklerine ge tirm ey e çalışırlar.

Japonların h ara’ya olan yaklaşım ları onların boylarını y a n ­ sıtır. Ö rneğin ben ç o k kısayım , boyum 1.60 m. bile değil.

D erslerim de benden uzun boylu bir erkek öğren cim in gelip yanım da durmasını isterim. Bu öğren ci ge n eld e 1.75 m. v e ­ ya daha uzundur v e yan yana geld iğim izd e kom ik bir çift oluştururuz. Bazen bunun üstüne bir de uzun boylu bir bayan öğren ci çağırırım . B ö y le c e sağda uzun bir erkek, solda uzun bir bayan, ortadaysa kısacık bir Ohashi olur.

Sonra üçüm üz birden ye re otururuz v e bacaklarım ızı uzatı­ rız. B ö y le olunca boylarım ız n ered eyse aynı olur. B acak uzunluğumuz ç o k farklı olsa da başım ız h em en h em en aynı yüksekliktedir.

Yani fark g ö v d e d e değil, bacaklardadır. Tabiri caizse uzun­ ların gö vd eleri bir çift sırık üstünde yürür. Bir başka deyişle, ağırlık m erkezlerim iz farklıdır. Benim ağırlık m erk ezim daha aşağıdadır çünkü g ö v d e m daha kısa bacaklar üstünde. Şim di karşım ızdaki insanın hara’ sına nasıl tanı koyarız, ona bakalım . Birincisi v e en önem lisi, karşınızdaki insanı in­ san yerine koym alısınız. Siz onun ruhunu, onun karakterini arıyorsunuz. Siz onun doğasına içkin eğilim ler arıyorsunuz.

Siz onun enerji bedenine, ruhuna dokunm ak durumundasınız.

Herkesin hara’sı hassastır. Hepim iz o yanım ızı korum aya ç a ­ lışırız çünkü içgüdüsel olarak biliriz ki orası yaşam ım ızın k a y ­ nağıdır. D olayısıyla kim se gü ven m ed iği birinin oraya dokun­ m asını istem ez.

Arkadaşınızı sırt üstü yatırın; yerd e bir şilte üstünde y a t­ m ası en iyisidir. Arkadaşınızın yanına oturun v e kendi hara’nızı da olab ildiğin ce ye re yaklaştırın.

Daha elinizi uzatm adan ö n ce m editasyon yapın. Evrenin yum uşak, hassas titreşim lerine kendinizi açın. Arkadaşın ız­ dan derin, uzun soluklar alm asını isteyin. Kendi nefesinizi de onunkine uydurun.

153

O h a s h ia ts u ’da k e n d i h a r a ’n ız ı k a rş ın ız d a k in e y a k la ş tırın : b a s tır m a k y e r in e çe k in .

Artık ç o k y in hale gelm iş olm alısınız. Tü m saldırgan ve y a n g eğilim leri koyverin. Karşınızdakinin annesi gibi olun.

Benim öğretm en im , Shizuto M asünaga üsta bize, hara tanısı v e m asajında bir samurainin zihnine, am a bir annenin yü reği­ ne sahip olm am ız gerektiğini söylerdi. Bir başka deyişle, ala­ bildiğine yum uşak ve sevecen olm akla birlikte odaklı v e tetik de olm alıyız.

Tüm gerilim inizi omuzlarınızdan, kollarınızdan v e elleriniz­ den koyverin gitsin. Parm ak uçlarınızı kasm ayın, ellerinize gerilim li enerjinin nüfuz etm esin e izin verm eyin . E ğer ge vş e m em işseniz, yerd e yatan arkadaşınızla birlikte derin derin n e ­ fes alın. Elleriniz soğuksa onları ovuşturun ki kan dolaşım ının etkisiyle ısınsın. A yrıca ellerinize sıcak su da dökebilir v eya ted aviden ö n ce tuzla ovalayabilirsiniz; b ö y le c e elleriniz ısınır v e onlardaki ki enerjisi de güçlenir. Yüzünüzü gevşetin . Yüzü­ nüzde sert değil, yum uşak v e gü ven veren bir ifade olsun.

O d ad a v e y a bulunduğunuzda hava cereya n ı olm asın. A rk a ­ daşınızın olabildiğin ce rahat olm ası önem lidir.

Arkadaşınızdan bacaklarını h afifçe açm asını v e dizlerini 154

yukarı doğru birazcık kırmasını isteyin; yani topukları yere d eğerk en dizleri hafiften kırık olsun. Bu duruş hara’yı a ç a c a k ­ tır. Şim di m ide kasları g e v ş e k durumdadır. B acaklar kapalı v e y a çapraz olursa hara da kapalı olur. Yerde yatarken bir b a ­ c a ğı öbürünün üstüne atm ak korum a dürtüsüyle yapılan bir harekettir; o ys a siz arkadaşınızın g e v ş e y ip rahatlam asını v e size gü ven m esin i istiyorsunuz.

Artık ellerinizi karın b ölgesin e k oym a v e gö ğ ü s k afesiyle kasık kem iğinin arasını in celem e aşam asındasınız. Burada farklı d erecelerd e gerginlikler v e gevşek lik ler göreceksin iz.

Organların durumlarını anlam ak v e onlara tanı k o y m a k için şekilde gösterilen belirli b ölgeleri araştıracaksınız.

Karında daim a iki elinizi birden kullanın. Ellerinizi e ş g ü ­ dümlü kullanın; bir el araştırırken öbürü gü ven versin. Bir el yangdır; ilgili b ö lg ey i yum uşaklıkla araştırırken oranın d iren ç­ lerini v e zaaflarını keşfeder. Öbür el de enerjileri ge vş e tip ra­ hatlatır v e sizin am acınızın iyileştirm ek olduğu konusunda arkadaşınıza gü ven telkin eder. Yaptığınız m asaj b ö y le o lm a ­ lıdır: b ed en e den gesin i vererek tedavi etm ek. Sizin yaptığınız iş, fazla olan yerlerdeki k i enerjisini alm ak v e noksan olduğu yerlere götürm ek.

Daha ö n ce de belirttiğim iz gibi, hara hem gen el olarak k a ­ rın bölgesidir, hem de ö zeld e gö b eğin altındaki noktadır. G e ­ nel hara b ölgesi karındaki organların durumunu bildirir. Bura­ da organın kendisinden ziyad e ilgili organdan gelen enerjinin toplandığı noktaları hissedersiniz. Bu noktalar enerji m erid ­ yenleri üstündeki akupunktur noktalarıdır; onlar organların durumunu anlatırlar bize. Şim di sağ yanda, kaburgaların hem en altındaki b ölged en başlayalım . Buradan y a va ş y a va ş güneş sinirağına doğru ç ı­ k acağız v e ardından sol yana g e ç e c e ğ iz . Sonra m idenin orta kesim ini v e aşağıda kalan kısımları araştıracağız: kasık k e m i­ ğinin hem en üstünde kalan g ö b e k bölgesinin sağını, solunu v e ortasını.

S a ğ yanda kaburganın hem en altında kalan b ö lg e (m id e bölgesinin saat dokuz yön ü n d e) sağ akciğerin durumunu yansıtır. Burası sıkılm ış bir yumruk gibi sert v e y a gergin se,

buna jits u deriz. Yani ak ciğerd e bir gerilim söz konusudur ve organın rahatlam aya, ya tışm aya ihtiyacı var dem ektir. Belki de bir tıkanıklık ya da kan toplan m ası vardır; v e y a oradaki ki enerjisi durağanlaşmıştır. B ö lg e fazla g e v ş e k v e cansızsa, bunda da k y o deriz. K y o olan organları gü çlendirm ek gerekir.

Bundan sonra saat on yönünde sol yukarıya g e ç iy o r ve karaciğeri hissediyoruz. O rganın jitsu v e y a k yo olup o lm a d ı­ ğını kontrol ediyoruz. Saat on bir yönünde safrakesesi var.

Orasını da aynı şekilde değerlendirin. Kalp b ölgesi saat tam on iki yönünde, yani güneş sinirağındadır. Bu b ölgeyi yu m u ­ şaklıkla yoklayın v e enerjiyi hissedin.

Kalbin solunda m ide noktası bulunur, midenin solundaysa üçlü ısıtıcı noktası. Karnın üç enerji m erkezine, yani çakralarına - kalp, m ide v e hara - üçlü ısıtıcı denir. Kalp noktasının hem en altında bir başka kalp noktası daha bulunur. Buna kalp yöneticisi denir. Kalp yön eticisi kalbi b esleyen bir m erid ­ yendir. G öbeğin hem en altında dalak, dalağın altında böbrek bulunur. Karnın saat sekiz yönünde kalın bağırsak noktası vardır. Yedi yönündeki ince bağırsak, altı yönündeki de m e ­ sane noktasıdır. Saat b eş v e dört yönü sırasıyla yin e ince b a ­ ğırsak v e kalın bağırsak noktasıdır.

Bu noktaların her birini yoklarken tüm enerjinizi d ev re ye sokun. Kendi bedeninizi arkadaşınızm kinin üstünde gezdirin ki onu dikkatle, derinlikle v e yum uşaklıkla araştırabilesiniz.

Yaptığınız işlem acı veriyor mu d iye arkadaşınızın yüzüne bakın. Ellerinizle ilgili bölgeleri hissettikçe m asajınızdan aldı­ ğınız veriler doğrultusunda arkadaşınıza sorular sorun. Ö rn e­ ğin, kalın v ey a in ce bağırsak b ölgesin d e bir den gesizlik s e z­ diğinizde “ Herhangi bir sindirim sorunun var m ı?” d iye sora­ bilirsiniz.

D eğerlendirm enizi yaptıktan sonra m asaja d evam edip enerjileri ilgili yerlere yönlendirebilir, bunun ardından da d iyet v e y a yaşam tarzına ilişkin önerilerde bulunabilirsiniz. A rk a d a ­ şınızın hara’sı zayıfsa aşağıdaki egzersizleri önerin: İstikrarı, d en geyi v e özgü ven i terbiye edip geliştirm ek için her gün derin nefes alm a egzersizi v e m editasyon ya p ılm a lı­ dır. G öb eğin hem en altındaki hara noktasını bir ışık olarak 156

canlandırın. Hara’ya kadar derin nefes alın; her nefes alışınız­ da ışığın gid erek canlanıp güçlendiğini canlandırın. Hara’nın enerjisi ö y le bir yayılıp gelişsin ki tüm varlığınızı enerji v e y a ­ şam gü cü yle doldursun. Y aşam m erkezinize n efes alm ayı sürdürün. Her solukla hara’nızın beslendiğini v e geliştiğini canlandırın, ö y le ki her seferinde yaşam m erkeziniz daha da güçlensin. Son olarak hara’nıza derin bir n efes alın v e solu ğu ­ nuzu beş saniye tutun. Sonra soluğunuzu bırakın v e gevşeyin .

Bir soluk daha alın v e onu hara’nızda yin e beş saniye tutun.

G evşeyin . Bunu birkaç dakika sürdürün. Bu m ü kem m el bir egzersizdir.

H em Doğunun hem de Batının resim sanatında İsa, Buda, Lao-tzu gibi büyük m an evi önderler daim a gelişm iş, güzel hara’larla betim lenm işlerdir. Onların alt karınları yuvarlak, d o l­ gun v e güçlüdür. Bu da onların son d ere c e olgun, büyük işle­ re gü ç yetirebilen insanlar olduklarını gösterir; çünkü y a ş a m ­ sal m erkezleri evrensel enerjiye - Tanrı, T a o , Büyük Ruh adeta kök salmıştır. Onlar bu evrensel enerjiyi dışa vurmuş, onun tecellisi olm uşlar v e onu büyük ülküler doğrultusunda yönlendirebilm işlerdir.

157

5 Sırt

Ben b aleye hayranım dır. En sevd iğim balelerden biri de Kuğu G ölü’dür. Kuğu G ölü ’nün birçok farklı yapım ını gördüm v e balerinlerin başrole kazandırdıkları farklı stilleri d e za m an ­ la ayırt ve takdir eder oldum. Balerinin O d ette rolünün h akkı­ nı verip verem ediğinin ge rç ek sınavı balenin sonuna doğru, insanların dünyasından ayrılm ak v e kuğuların âlem in e d ö n ­ m ek zorunda kalan O d ette ’nin üzüntüsünü yansıtm a sah n e­ sinde görülür. Bazı balerinler bu ânın ıstırabını yüzlerinde, kollarında, bacaklarında g ö s te rm e y e çalışırlar. Ben tabii ki bir dans eleştirm eni değilim , am a m ütevazı bir bale sever olarak üzüntüsünü yalnızca yüzü v e hareketleriyle değil, sırtıyla da yansıtan balerinlere daha bir hayran olduğum u ifade etm eli­ yim . Bu büyük balerinler bir şekilde acılarını tüm b ed en leriy­ le, am a özellikle de omuzları v e sırtlarıyla yansıtm ayı b aşara­ biliyorlar. Onlar omuzlarını öne doğru büküyorlar; sırtlarıysa inanılmaz bir umutsuzluğun ağırlığını dışa vurur. Büyük b a le ­ rinler bu ânın duygusunu her yanıyla yansıtırlar v e seyirciler olarak bizler de elbette derinden etkileniriz.

J a p o n y a ’da gerçek ten üzgün olan insanlar için, “ Onun om uzları a ğ lıyo r,” deriz. Bakın, bu gerçek ten üzüntüdür. O k i­ şi sahiden ağlıyordun Tersi için de, “ Sırtı gü lüyor,” deriz, y a ­ ni o kişi gerçek ten mutludur. Japonlarda bu deyişlerin kulla­ nılmasının nedeni onların duygularını p ek belli etm em eleridir.

A n ca k kişi derin bir üzüntü v e y a büyük bir mutluluk yaşadığı zam an bunu duruşundan belli eder, özellikle de sırtından.

Herkes bedenin ön tarafına odaklanır. Kendi görünüşünü­ zü düşündüğünüz zam an cep h ed en nasıl göründüğünüzü dü­ 158

şünürsünüz. Dünyayı karşıdan görürsünüz; “ karşılam ak” s ö z­ cüğü her şeyi anlatır aslında. D olayısıyla m ücevherleri, kra­ vatları önüm üze takar; görünüşümüzü ilginçleştiren şeyleri ön tarafa uygularız. Sırtımıza pek bir ş ey ya p a m ayız; oraya e li­ m iz k ola y erişm ez, orada süslen ecek bir ş e y yoktur.

O yüzden de bana ö y le g e liy o r sırtımız daha dürüsttür. Sır­ tımız içim izdeki kişiyi daha güzel yansıtır. İnsanın evrim inde sırt yataydan d ik e ye doğru gelişim g ö s ­ termiştir. Yataydan d ik eye doğru görülen bu geçiş, aşikar ki, her düzlem de gerçekleşm iştir: bedensel, psikolojik, m anevi. Çocukların gelişim in de evrim sel aşam aların izini gö reb ili­ riz. B ebek ler kol v e bacaklarını tim sah v e y a d iğer sürüngen­ ler gibi yanal doğrultuda (h o m o lo g p ozisy on ) kullanırlar. Bir sonraki aşam ada kol v e bacaklar çapraz düzende eşgü d ü m ­ lü olarak kullanılır, yani sol bacakla sağ kol, sağ bacakla da sol kol birlikte kullanılarak em ek len ir (h om olatera l örüntü).

Bu aşam a dört ayaklı tüm hayvanlarda ortak görülen bir h a­ reket biçimidir. Sonundaysa a y a ğ a kalkar v e yürürüz. B öylec e yeryüzündeki yaşam ın tüm evrim sel döngüsü tam am lanır.

T ek hücreden annem izin rahm indeki sulak dünyada ç o k hüc­ reli bir orga n izm aya dönüştük (bu a şam ad a aslında daha ç o k balığa benzeriz), oradan da d oğu m yoluyla top rağa ayak bastık. Yeryüzüne g e l­ dikten sonra yukarıda açıklanan e v ­ rim sel aşam alara ait hareketleri g ö s ­ teririz, yani sürüngenden dört ayaklı hayvanlara, oradan da insana.

Her aşam a beyin, kas v e sinir g e li­ şim i açısın d an gere k lid ir. B oyu n omurları b eb eğin başını kaldırm ayı öğren m esiyle gelişir. Yü rü m eye hazır­ lanabilm ek için ya p ıla ca k en iyi e g z e r­ siz em eklem ektir. G ereğinden erken e m e k le m e y e v e y a yü rü m eye b aşla­ yan çocu ğu n kem ik, sinir, kas v e b e ­ yin gelişim in de sorunlar yaşanabilir.

Buna bir örnek; ç o k erken yü rü m eye

S ır tın ız h a y a tın ız ı o e k iş iliğ in iz i te m s il eder.

159

S ır t o m u r u 5 (t h o r a c ic 5 ) ile s ır t o m u r u 6 (t h o r a c ic 6 ) a ra s ın d a k i çizg i.

160

başlayan çocuğun kalçası za yıf kalır v e bu da ileride a y a k la ­ rın içe dönük v e bacakların çarpık o lm asıyla sonuçlanır. A y ­ rıca b öyle kişiler erken yaşta bel ağrılarıyla da tanışabilirler.

Bunun nedeni o kişinin çocu k k en erken yaşta, daha beden buna hazır olm adan ayaklanm asıdır. N e kalçası, ne k em ik le­ ri, ne de kasları o adımları d es te k le m e y e hazır değildi. İlginçtir ki erişkinlikte de aynı evrim sel döngüden geçeriz.

Her g e c e yatakta b eb eğin ana rahm indeki duruşunu alırız; uyandığım ızda geriniriz (h o m o lo g h arek et); yataktan e m e k le ­ yerek çıkarız v e sonunda a y a ğ a kalkarız. Y a tağa girerken ise aynı süreci tersten tekrarlarız.

Sırtı tanılam ak için ö n ce om u rgayı yakından tanım am ız gerekir. Burada om urganın m erkezini oluşturan yirm i dört om ura odaklan acağız. O m urganın yukarısından başlarsak; yedi boyun, on iki sırt, beş d e bel omuru var. Sırtın beşinci ve altıncı omurlarının arası sırtın m erkezini oluşturur.

Her iki om ur arasında yastık işlevi gören bir disk vardır. Bu disk yürürken v e koşarken oluşan sarsıntıları em er v e dağıtır.

Bazen bu disk kayar v e y a yerinden oyn ar (disk kaym ası o la ­ rak adlandırılan durum ) v e omurların arasındaki sinirleri sı­ kıştırır.

Om urganın omurları birbirleriyle karşıt, am a bütünleyici bir ilişki içindedir: om urganın üst bölüm ü alt bölümünü, alt bölüm ü de üst bölümünü yansıtır. O m urganın üst bölüm ünde ağrı varsa sorun m u htem elen beldedir. A ğ rı alttaysa da sorun m uhtem elen boyundadır. E ğer arkadaşınızın beli ağrıyorsa ona hiç boynunu zed eleyen bir kaza geçirip geçirm ed iğin i ya da üçüncü v e y a dördüncü boyun omurundan hasar alıp a l­ m adığını sorun.

A yn ı şekilde, çen e v e diş sorunları da beldeki aşırı gerilim ­ den kaynaklanabilir. Bazı çocu k lar uyurken dişlerini gıcırd a ­ tırlar. Bu da böbrek v ey a cinsel organlarda bir sorunun varlı­ ğına işaret olabilir. Belki d e karşı cinsten olan e b e ve y n le ilgi­ li bir sıkıntısı vardır (örn eğin , kız çocu ğu ysa, bab asıyla) v e bu da enerjinin cinsel organlarda hapis kalm asına, d olayısıyla bel b ölgesin d e gerilim e neden olabilir.

161

Çocuğunuz dişlerini gıcırdatıyorsa aşağıdakileri ya p m a ya çalışın: 1. Ç ocu ğa şişkin v e sert bir yastık verin.

2. Ç ocu ğu g ö re c e sert bir yatak v e y a şiltede yatırın.

3. Çocuğunuza gerilim ini azaltacak egzersizler yaptırın.

4. Karşı cinsten olan e b e ve y n le arasının düzelm esini s a ğ ­ layın.

Om urlar arasındaki karşıt v e bütünleyici ilişki özellikle sırt sorunlarının gerisindeki asıl nedenlerin tanılanm asında ve om urganın tedavisin de ön em taşır. K im se sancıyan b ö lg e y e dokunulmasını istem ez. Onun yerine om urganın ters ucuna gidin v e oradaki omurlara yum uşakça m asaj uygulayın. D i­ yelim ki beliniz, tam olarak beşinci bel omurunuz ağrıyor. E li­ nizle birinci v e ikinci boyun omurlarına m asaj yapın v e o b ö l­ g e y i rahatlatın. Tersi için de aynısı geçerli: boyunda ağrı v a r­ sa onu dindirm ek için bel omurlarına m asaj yapın. (H an gi omurların hangisine karşılık geldiğini gö rm ek için şekle b ak ı­ nız.) Bu durum omurların hepsi için söz konusudur.

Derslerim de Am erikalıların bu D oğulu sırrı aslında çok iyi bildiklerini söylerim . Am erikalılar başlarını ağrıtanlara, p o p o ağrıtan, anlam ında “p a in in the ass” derler.

Sırtta her zam an bazı bozukluklar vardır. Sizde ne tür b o ­ zukluk olduğunu gö rm ek için ellerinizi kenetleyin. Hangi b aş­ parm ağınız üstte kalıyor, sağ mı, sol mu? Ellerinizin yerini d e ­ ğiştirin, b ö y le c e baskın eliniz alta gelsin. Garip geliyor, değil m i? Şim di bir aynanın karşısına geçin v e orada ellerinizi n or­ mal bir şekilde kenetleyin. A yn a d a omuzlarınızın nasıl durdu­ ğuna dikkat edin. N orm alde baskın başparm ak tarafındaki om uz biraz daha yü ksekte durur; yani sağ başparm ak b as­ kınsa sağ om uz daha yüksek olur. İnsanların yüzde 9 5 ’ inde bu d en gesizliği görebilirsiniz.

Kendinizdeki bu den gesizliği görm en in bir başka yolu da gözünüz kapalı yürümektir. Bu d en eyi kendi odanızda v ey a herhangi bir en g ele çarpm aksızm yü rüyebileceğiniz bir yerd e 162

yapm anız daha iyidir. 3-4 dakika boyunca gözünüz kapalı yürüyün. Gözünüzü açtığınızda başladığınız yön le bitirdiğiniz anki yönünüzün bam başka olduğunu göreceksin iz. Yani ya sağa, ya da sola sapmışsınızdır. E ğer sağa sapm ışsanız sağ yanınız daha baskın, yani m u htem elen daha sıkı dem ektir.

Sola dönm eniz durumunda aynı şey sol yanınız için geçerlidir. Bunun anlam ı şudur: baskın yanınızdaki organ v e kaslar daha gergin v e sıkı, öbür yanınızdakilerse daha g evşek .

Uzuvlarınızı d en ge lem ek için çeşitli y o g a egzersizlerini - esnem eli duruş v e alıştırm alar gibi - v e m asajı deneyebilirsiniz.

D erslerim de gen ellik le iki öğren cim i kürsüye çağırır v e o n ­ lardan gözleri kapalı yürüm elerini isterim. Bu arkadaşlar ç o ­ ğunlukla ayrı yön lere gid er v e odanın başka köşelerine ulaşır­ lar. Sınıf da bu duruma ç o k güler.

Kişilerdeki bu den gesizlik çoğu zam an kişiliklerinin bir p ar­ çası haline gelir. A k tör Peter Faik, garip bir duruşu v e yürü­ yüşü olan K om iser K o lo m b o karakteriyle birçok insanın g ö n ­ lünde taht kurmuştur. O ndaki duruş bozukluğu onun m a rk a­ sı olup çıkm ıştır artık. Onu yitirse adam ın kimlik duygusu sarsılır.

Bir keresinde ted avi için ç o k ünlü bir şarkıcı gelm işti bana.

Kadının sağ v e sol yanı arasında ö y le belirgin bir dengesizlik vardı ki m ikrofon tutuşu bile k en d i­ ne özgüydü. A y rıca sah n ede dans edişi v e hareketleri de bu d e n g e s iz­ likten etkileniyordu. Bu özellikler onun ayırıcı vasfı olm anın yanı sıra kişiliğine de yansımıştı.

Ona bu dengesizliğini gid erec ek bazı tedaviler önerdim . N e yazık ki ted aviyi uygulam aya v e d ü zelm eye başladıktan sonra sahne p e rfo r­ m ansı düştü. Artık m ikrofonu tutar­ ken kendini rahat h issed em iyor, kendine özgü duruşuyla dans e d e ­ m iyordu. Bir akşam beni korku içinde aradı.

B u n a b en ze y e n in s a n la r g ö rm ü ş s ü n ü z d ü r.

163

“ O hashi,” dedi, “M ikrofonu nasıl tutacağım ı v e nasıl dans ed e ce ğim i unuttum. Sanki başka bir âlem d eyim . Ben d e n g e ­ sizliğim i geri istiyorum .”

O m u rga tıpkı bir asm a köprü gibidir; yani son d ere c e h as­ sas d en geler üstüne oturur v e yapıyı m eyd an a getiren ö ğ e le ­ rinin hepsi ona destek işlevi görür. Bir başka d eyişle, yapının genelini, yalnızca köprünün kendisi olarak d eğerlen dirileb ile­ cek om urlar değil, organlar, iskelet v e kas sistem leri dahil, bedeni oluşturan tüm ö ğ e le r ayakta tutar. Ö ğelerd en birinin d en gesi bozulursa bundan om urga da etkilenebilir. Ö zetle, om urga, yapının bütünlüğünü korum ak açısından birçok b a ş ­ ka ö ğ e y e de dayanan bir kem ikler zinciridir. Bu yüzden bu kadar ç o k insan sırt ağrısı çek iyo r - çünkü ya şa m tarzım ız b e ­ denin her yanında dengesizliklere yo l açabiliyor; v e bu d en ­ gesizlikler sonuçta om u rgayı etkiliyor.

Sırt ağrısının üç ana nedeni vardır. Birincisi yapısal hasar­ lardır. Yapısal hasarlar kaza, her gün yapılan hareketler v e y a omurların dizilişini etkileyen alışkanlıklar sonucu oluşur. K a ­ za v e y a yaralanm aların, omurların dizilişini etk ileyeb ileceğ i ve sırt ağrısıyla son u çlanabileceği açıktır. Bu durumda ağrı­ nın niteliğini belirlem esi için kişinin bir doktor v e y a şiroprakta görünm esi gerekir. Ağrının denetlenm esi, hatta hasarın g i­ derilm esinde egzersizlerin, şiropratiğin, O hashiatsu’nun v e shiatsu m asajının yararlı olduğu sıkça görülmüştür. A n cak doğru tedavinin uygulanm ası için hasarın bir doktor v e y a il­ gili bir uzm an tarafından doğru bir şekilde tam lanm ası g e r e ­ kir.

E gzersizler v e çeşitli alışkanlıklar - duruş, yürüyüş biçim i gibi - kasların d en gesiz bir şekilde gelişm esin e yol açabilir.

Vücudun bir yanı sıkı v e gergin ken öbür yanı g e v ş e k olabilir.

Bu durum om urlara farklı yönden farklı basınçların uygulan­ m asına neden olur. Bir tarafın kasları om urlara daha ç o k e t­ kir.

Tenis, bu türden bir d en gesizliği oluşturan v e güçlendiren birçok spordan yalnızca biridir. Ben tenisi eleştiriyor değilim .

Ten is ç o k güzel bir oyun; fakat vücudun bir yanını aşırı şekil164

D e n g e li bacaklar.

de güçlendiren bir oyun. Oluşan den gesizliği gid erm ek için vücudunuzun öbür yanını da çalıştırm anız gerekir. E ğer tenisçiyseniz v e sağ elinizle oynuyorsanız sol yanınızı da gü çlen di­ recek v e o tarafın eşgü dü m yeten eğin i geliştirecek egzersizler yapm alısınız. S a ğ-so l d en gesizliğin e yol açan oyunlarda ısın­ m a egzersizlerini yapm an ız ç o k önem lidir. Bedeniniz ısınıp g e v ş e m e d e n çalışm aya başlarsanız bir yanınızın ç o k daha fazla gü ç harcam asına neden olur v e d en gesizliği iyice p er­ çinlersiniz.

O hashntsu , şiropratik v e shiatsu m asajı sağ-sol d en g e siz­ liğini gid eıeo ilir v e bu den gesizlikten kaynaklanan sırt ağrıla­ rını geçirten iiiı.

165

Sırt ağrılarının ikinci ana nedeni iç organlardan, özellikle de karaciğer, safrakesesi, kalp, dalak v e böbreklerden k a y ­ naklanan dengesizliklerdir. Bir organ fazla şişer v ey a sıkılaşır, ya da za yıf düşerse om urga bundan etkilenir. Örneğin, kara­ ciğ er fazla şeker v ey a alkolden şişebilir v e y a genişleyebilir.

O rgan şişince de bitişiğindeki kaslara v e om urlara basınç u y­ gular, bu da omurların düzgün dizilişini etkiler. A yn ı şey m i­ de, dalak v e safrakesesi için de geçerlidir.

Bunun yanı sıra, söz konusu şişm iş v e sorunlu organ lard a­ ki ki, yani yaşam enerjisi de durağanlaşır. Buysa vücudun belli yerlerine yeterli yaşam gücü akışını e n g elleyen ki tık a­ nıklıklarına neden olur. K ara ciğerd e ki enerjisinin azalm ası durumunda bu organı ç evreleyen kasların tümü v e sırt b ö lg e ­ si k i’y e susar. D olayısıyla bedenin bütünsel işleyişi aksar ve om u rgayı d estek leyecek miktarda ki ulaşam az.

Bel ağrılarının birçoğu böbreklerle şu v e y a bu şekilde iliş­ kilidir. B öbrekler çoğunlukla yukarıda daha ö n ce sözünü e t­ m iş olduğum y e m e v e davranış alışkanlıklarından ötürü zayıf düşer. Z a yıf düşen böbrekler v e gen el olarak vücudun alt b ö ­ lümü, sırtın v e om urganın hayati kısımlarını d estek leyecek güçten yoksun kalır. Böbrekler yağlardan, kolesterolden, tuz­ dan v e stresten tıkandığı zam anda organlara v e b ele ulaşan k i miktarı düşer. O m u rgaya doğru akan k i enerjisinin azal­ m asıyla omurların v e sırt kaslarının bozulumu başlar. Bu b o ­ zulum kaslarda, b elde v e om urgada ya va ş ya va ş ortaya çıkar v e günüm üzde sıkça görülen bel ağrılarıyla sonuçlanır.

Sırt ağrısının üçüncü nedeni de duygusaldır. Duygular enerji v ey a ki artışı olarak düşünülebilir. Korku, öfke, acım a, üzüntü v e mutluluk - tüm bunlar v e başka duygular, d u ygu ­ nun şiddetine bağlı olarak çeşitli dü zeyd e enerjilere sahiptir.

B eden bu duygularla ya bayram eder, ya da bu duygulardan dolayı acı çeker. Her halükârda duygularla harekete ge çe n enerjiyle bir şey yapm ak zorundadır. O rtaya çıkan enerji g e ­ nellikle organlarım ıza yerleşir v e y a sırtımızda ya da o m u zla­ rımızda yoğunlaşır. Sonuçta bu b ölg elerd e birikip gerilim ve kas öbekleri m eyd an a getirir. Hepim izin gerilim i farklı yerlere atm ak gibi bir alışkanlığı var: kim im iz karaciğer, kim im iz m i­ de, kim im iz böbrekler, kim im iz de om uzlar v e y a sırta atar. Bu 166

gerilim organlarının biçimini bozar, çarpıtır v e hem bedenin kendisini, hem d e om u rgayı etkiler. üçüncü b ölü m de ele aldığım ız Beş Dönüşüm kuramından yararlanarak kişilerdeki baskın duyguların hangi organları daha ç o k etkilediğini anlayabiliriz. E ğer baskın duygu ö fk eyse en ç o k sorun k araciğer v e safrakesesinde görülür; sırt a ğ ­ rısı da görülüyorsa bu ağrı m uhtem elen sırtın ortasındadır. K i­ şi üzüntü çek iyorsa bundan en ç o k a k ciğer v e kalın bağırsak etkilenir; bu durumda daha çok bel tarafında ağrı görülür.

Duygudaşlık, başkalarına acım a duyguları yoğu n sa v e y a k a­ rakter zayıflığı söz konusuysa gen ellik le dalak sorunları g ö rü ­ lür; bu durumda da sırtın orta bölgesinin sol yanına bakın v e orada bir*şişkinlik v e y a rahatsızlık olup olm ad ığın a bakın.

E ğer kalpte sorun varsa kişi aşırı duygusal, hatta histerik biri olabilir; b ö y le bir durumdan sırtın, kalbin arka tarafına düşen b ölgesi etkilenir.

D o ğu ’ nun bedeni tanıma sanatında vücudun ön v e arka ta ­ rafındaki çeşitli noktalar B o v e Yu noktaları olarak bilinir. Ön taraftaki B o noktaları çeşitli m eridyenler üzerinde y e r alır.

T ü m Yu noktalarıysa om urga boyunca uzanan m esan e m e ­ ridyenine dizilmiştir (ş ek le bakınız). G enel olarak, B o n ok ta­ larındaki ağrı, sancı v e benzeri sorunların akut rahatsızlıklara işaret ed er v e bunların vakit geçirm eksizin ele alınm ası g e r e ­ kir. Yu noktalarındaki ağrı-sancılarsa daha kronik nitelikli s o ­ runları gösterir.

A şağıd a k i şekil hangi organların Bo v ey a Yu noktalarında rahatsızlığa neden olduğunu gösteriyor. Rahatsızlığın ön de o l­ m ası orasının Bo, arkada olm ası da orasının Yu noktası oldu ­ ğunu belirtir. Vücudun üst bölüm ündeki, yani köprücük k e ­ m ikleriyle kalp arasındaki b ö lg ed e bir ağn-sızı (ö n v e y a arka fark e tm e z) ge n eld e ak ciğerd e bir sorun olm asından k ayn ak ­ lanır. G övdenin orta kesim indeki bir ağn-sızı, sorunun kalpte olduğunu gösterir. Kalbin hem en sağ altında karaciğerle sa f­ rakesesi, solunda da m ide bulunur. Dalak ortadadır. D alak bölgesinin hem en altında, hem sağda hem de solda böbrek kuşağı vardır. Böbreklerin altı in ce bağırsak, onun da altı k a ­ lın bağırsaktır.

Anılan Yu noktalarının herhangi birinde bir ağrı varsa o 167

(Ş E K İL , s. 128) M e rid y e n le r: (1 ) M esa ne, (2 ) (3 ) (4 ) (5 )

B öb rek , İn c e b a ğırsa k .

D a la k, K a lp s ık ıc ı kası,

(6 ) K a lp, (7 ) A k c iğ e r , (8 ) M ide, (9 ) K a ra ciğ e r, (1 0 ) ü ç lü ıs ıtıcı, (1 1 ) S a fra k esesi, (1 2 ) B öb rek , (1 3 ) K a lın b a ğırsa k .

noktaya karşılık g elen organda kronik bir rahatsızlık var d e ­ mektir. Yani y e m e alışkanlıklarını, yani diyeti değiştirm ek ve egzersiz ya p m a k gerekir. T ed a vi Ohashiatsu v e y a ki enerjisi­ ni d en ge ley en başka bir egzersizle tam am lanm alıdır.

A ğrı-sızı ön tarafta, yani B o noktalarındaysa kişi diyetinde, ya şa m tarzında v e egzersizlerinde derhal d eğişik liğe gitm eli v e acilen bir doktora v e y a eğitim li bir şifacıya başvurmalıdır.

Yu noktalarına dayalı tanı yöntem i, ki buna tırnaklam a ta ­ nısı denir, son d e re c e etkin bir yöntem dir. Kişiden sırtını a ç ­ masını isteyin v e iki başparm ağınızın da tırnaklarını hafifçe bastırarak om urganın iki yani boyunca (ya n i m esan e m erid ­ yenlerinin üstünden) kesintisizce sürtün. Bu işlem esnasında parm aklarınızın uyguladığı basınç da değişm em elidir. O m u r­ ganın iki yanında da birer kırmızı iz oluşmalıdır. E ğer bu izler b eya z v e y a gri aralıklarla kesintiye uğruyorsa bu, oradaki Yu noktalarına karşılık gelen organlarda ki enerjisi eksiği var d e ­ m ektir. D iyelim ki sağd ak i kırmızı izin orta kesim inde bir k e ­ sinti var. Bu durumda k araciğerd e bir rahatsızlık söz konusu­ dur. Kişinin a y a ğ a kalkm asını isteyin v e o b ö lg e y i in celeyip sol tarafla karşılaştırın. Bir şişlik v e y a çöküntü var m ı? Varsa karaciğerd e bir d en gesizlik olabilir v e sırt ağrısının nedeni hu olabilir.

Vücudun ön v e arka tarafında tüyler v e kıllar biter. İdeal olan, arka tarafta kıl olm am asıdır. N orm alde bitm em esi g e r e ­ ken yerlerde kıl v e y a tüy bitm esi orada kanın durağanlaştığı­ nı, protein v e y a ğ biriktiğini, sümüksü salgı fazlası olduğunu gösterir. Kıl v e y a tüylerin nerede bittiğini, oranın hangi Yu noktasına v e organlara karşılık geldiğini belirleyin. Tü yler a k ­ c iğer b ölgesin d e bitiyorsa orada, belki d e sigara içm ekten v e ­ ya aşırı süt ürünleri ya da yağlı besin tüketim inden k ayn ak ­ lan bir sorun var dem ektir. Sırtın alt kısmında, böbrek b ö lg e ­ sinin çevresin d e v e y a aşağısında ağrı varsa ürem e o rga n la­ rında v e b öbreklerde ç o k fazla sümüksü salgı var v e oradaki kan durağanlaşm ış dem ektir.

Kişiyi sırtından tanılam ak için onun sırtının gen el durumu­ nu anlam anız gerekir. O kadar farklı duruş biçim leri var ki, in169

O h a s h ia ts u ’da a lıc ı v e ric id ir, v e r ic i d e a lıc ı. İk im iz b ir lik te ç o k m u tlu y u z d u r.

sanların sırtı o kadar farklı biçim ler alabiliyor ki, yalnızca bu konuda bile k oca bir kitap yazılabilir. Şim di sırtla ilgili olarak karşım ıza daha sık çıkan örnekleri in celeyelim .

G enel olarak sırtları öne doğru eğim li olanlar, dik olanlar v e arkaya doğru eğim li olanlar şeklinde sınıflayabiliriz. ü st tarafları öne doğru uzanan insanlar daha yan g nitelik­ lidirler - yani daha saldırgan, erkeksi v e insiyatif sahibi. O n ­ lar ge n eld e bağım sızlıklarına düşkündür v e tezcanlıdırlar.

Kişi öne doğru ne kadar eğik olursa inadı da o kadar fazla olur. B ö y le kişilerin çoğu ne istediklerini iyi bilir v e bunun p e ­ şine düşm ekte tereddüt etm ezler. Başkalarının öğütlerine pek kulak verm ezler. Bu insanlara başlangıçta gen el bir yön tayin etm ek v e ondan sonra kendi başlarına hareket etm eleri için alan tanım ak daha iyidir. Çünkü bir işi giriştiler mi nasıl olsa sizin sözünüzü dinlem eyeceklerdir. B ö yle insanların yolunu v ey a fikirlerini değiştirm ek çok zordur. Ö n e eğik kişilerin kalbinde v e bağırsaklarında sorunlar olabilir. K alple ilgili olarak dam ar sertliği v e oksijen yetersiz­ liği gibi rahatsızlıklar söz konusudur. İnce bağırsakları çok sı­ kı, kalın bağırsakları çok geniştir. Bu insanlar sanki hep a c e ­ le halindedirler v e yem eklerini de hızlı hızlı yerler; bu yüzden de sindirim sistem leri rahatsızlanır. G en eld e ne m addi, ne de 170

m an evi olarak yeterin ce beslen em edikleri duygusuna kapılır­ lar. İnce bağırsağın işlevi besinlerden gerekli besin öğelerin i alm ak v e onların kana karışmasını sağlam aktır. Bu organın m an evi rolüyse hayattan v e çevreden iyi v e gerekli olan ş e y ­ leri alm ak v e onları bize kazandırmaktır. İnce bağırsak fazla sıkılaştığı v e inceldiği zam an besin öğelerini yeterin ce em em ez; m a n evi bakım dan hayatlarım ızı b eslem e rolünde d e bu yüzden aksam alar olur. D olayısıyla yeterin ce b eslen m ed iği­ miz v e sevilm ed iğim iz duygusuna kapılırız.

Bu tür insanlar kollarını gerip gövden in orta bölümünü d ı­ şa v e yukarı doğru esneten egzersizler yapm alıdırlar. A yrıca bol oksijen v e gen işletici bir enerji içeren yeşil yapraklı s e b ­ zeler yem elidirler. A yn ı zam anda hara’ya kadar derin nefes alm ayı öğren m eli v e d o ğ a y la daha fazla baş başa kalmalı; g e v ş e m e li v e yaşam enerjisi olan k i’nin gövdelerinin orta b ö l­ gelerin e girişini, bunun yaratacağı gen işlem eyi v e g e v ş e m e y i hissetm elidirler.

K im i insanların sırtı kamburdur v e om uzları ön e doğru ç ı­ kar. Bu kişiler saldırgandır v e şiddet u ygu lam aya her zam an hazırdırlar. En küçük bir kıvılcım da parlarlar. Hatta her gittik­ leri yerd e sorun çıkarırlar. Onların bedenleri aslında kafa y a ­ pılarını yansıtır: potansiyel baş belası. Bu insanların om uz v e om urgalarında, a k ciğer v e kalın bağırsaklarda sorun old u ğu ­ nu belli ed er biçim de, yoğu n bir gerilim vardır. Yani ak ciğer v e kalın bağırsakta bastırılmış büyük bir ö fk e bulunur. B öyle kişilere başta k ah veren gi pirinç olm ak üzere bütün, yani tam tahıllar, yeşil yapraklı seb zeler v e sebze y em ek leriyle ç o rb a ­ lara katılan rendelenm iş zen cefil kökü ta vsiye edilir. A yrıca içlerindeki enerjiyi alm ası v e ge vş e m ele ri için bol egzersiz yapm alıdırlar.

Bazı insanların - özellikle birçok kadının - sırtı dimdiktir.

(Bu yü ksek topuklu ayakkabı giym ek ten de olabilir.) Sırtın dik olm ası iyiye işarettir; dünyaya ilkeli v e dürüst bir ya k la şı­ mın ifadesidir. Yolda dim dik yürüyen birine rastladığınızda onun ağırlık m erkezinin nerede olduğuna dikkat edin: yukarı­ da, kalpte mi? ortada, güneş sinirağında m ı? yok sa aşağıda, karında m ı? Ağırlık m erkezinin yerini om uzlara bakarak an la­ yabilirsiniz. G eriye çekilm iş v e yü ksekte duran om uzlar (bu 171

durumda göğü s ön e doğru çıkar) ağırlık m erkezinin yukarıda olduğunu belirtir. G evşek duran om uzlarsa rahatça kalça b ö l­ gesin e oturduğu için ağırlık m erkezini aşağıya indirir.

Yüksek omuzlu dik bir sırt ilkeli am a duygusallığa yatkın bir d o ğ a yı açığa vurur. A ğırlık m erkezi kalpte olanların n e fe ­ si sığdır v e bunlar k ola yca duygusallaşırlar. A yrıca iradeleri zayıftır v e am açlarını gerçek leştirecek kararlıktan yoksun olurlar.

O m u rga arkaya doğru yattıkça seçkin ciliğe v e kibre olan yatkınlık artar. B ö yle biri k ola yca kendini dünyanın üstünde görür v e başkalarını eleştirir.

Sırtı dik v e ağırlık m erkezi aşağıda olan insanlar ilkelidir ve iradeleri güçlüdür. Baş, om uzların üstünde dik durur ve om uzlar hem ge vş e k , hem dengelidir. Üst bedenin ağırlığı kalçalara binmiş görü n m ek le birlikte bacaklarda herhangi bir gerilim görülm ez.

Tutarlı v e olgun kişiler böyledir. Onlar kararlıdırlar v e b er­ rak bir dünya görüşleri vardır. Polyannacılık oyn am azlar am a yin e de yü ksek umutları olan ge rç e k ç i insanlardır. Bu k işile­ rin hedefleri büyüktür v e kendilerinden bekleneni verirler.

Bedensel gü ç bakım ından sırt insan vücudunun en k u vvet­ li bölümü kabul edilir. A n c a k günüm üzde birçok insan için ar­ tık b ö y le bir şey geçerli değildir. N ed en i basit. O lan ca k u v v e ­ tine rağm en sırt, bedenin bütünlüğünün en ç o k hissedildiği ve görüldüğü yerdir. Sırt gerçek ten d e birçok organ v e kasın bağlandığı v e insanın sağlık v e y a hastalığını belirlediği bir a s ­ m a köprü gibidir. O rgan v e y a kaslardan biri dengesini yitir­ m e y e görsün, köprü yan yatar v e acıya neden olur. Organlar v e kaslar arasındaki d en ge v e uyum yen iden sağlandı mı da dünyayı bile taşıyacak bir sırta kavuşursunuz.

172

6 Eller ve Kollar

Eller insanın sahip olduğu en değerli varlıklardan biridir. İnsanoğlu ayağın ın üstünde durm ayı öğren d iği zam an ellerini yürüm e yükünden kurtardı; v e b ö y le c e eller daha ileri uğraş­ lara yön eleb ildi. Fakat bizi özgürleştiren asıl şey, başparm ağı k avrayıcı bir şek ilde kullanm ak oldu. K avrayıcı başparm ağın gelişim iyle m add i dünyaya şekil v erm e v e onu değiştirm e g ü ­ cünü kazandık. K alem tutmaktan çek iç kullanm aya kadar bu aletlerin icadı bir yana - her şey, çok değerli bir arm ağan olan k avrayıcı başparm ağın ürünüdür.

Dünyanın her yerinde büyük anıtlar diktik; v e her şeyi e l­ lerim izle yaptık. Eller yaratım ın aracıdır. M ich elan gelo ’nun Sistin Ş a p eli’ ndeki şaheserinde Tanrı - yaratım ın k ayn ağı elini uzatır  d e m ’e. Bu hareket  d e m ’ e tanrısallıktan bir pay, yaratım gücünü verir.

A kıllarım ızla tasarladıklarım ızı ellerim izle gerçekleştiririz.

Bu yüzden eller v e beyin birbirini bütünleyen uzuvlar olarak görülmüştür hep. Beyin dünyayı tasarımlar, eller de bu ta sa ­ rımları g e r ç e ğ e dönüştürür.

F elç geçirenlerin ellerini kullanm a yeten ek leri bundan g e ­ nellikle etkilenir. Beynin kapasitesi azaldıkça aynısı ellere de olur. Bunayan insanlarda da bu durum görülebilir. J a p o n ­ y a ’daki huzurevleri v e bakım evlerin de yaşlıların bunamasını ön lem ek v e onların zihinsel becerilerini korumalarını s a ğ la ­ m ak için origam iden - kağıt katlam a sanatı - yararlanılır.

Parmaklarını çok kullanan çocukların beyinleri daha hızlı gelişir. Piyano gibi parm ak becerisi gerektiren çalgıları ö ğ r e ­ 173

nen çocuklar için bu özellikle geçerlidir. Bu sa yed e beynin ve sinir sisteminin gelişim hızı artar.

Eller düşünceleri d estek lem ek ve sık sık başkalarını etk ile­ m ek için kullanılır; siyasetçiler bunu iyi bilirler. Başkan Georg e Bush v e y a Başkan Yardım cısı Dan Q u a yle konuştukların­ da onların ellerini bilinçli bir şekilde kullandıklarını v e bunun­ la liderliklerini gösterm ek, insanlara güven verm ek istedikle­ rini görürsünüz. Eller ayrıca kendim izi k elim elerle yeterince ifade edem ediğim iz zam an d ev re ye girer v e bu eksikliğim izi telafi eder. M oralim iz bozulduğu v e y a kızdığım ız zam an el ha­ reketlerim iz daha canlı olur (örn eğin, ellerim izi umutsuzlukla h avaya kaldırırız). Eller dikkatimizi söylen en sözlerden başka yere çek m ek için de kullanılır - belki de sözlerin anlam sızlığın­ dan v e y a çok ön em li olm asından dolayı. El hareketleri sözle­ rin gücünü artırabilir; kişi elini m asaya indirdiği v ey a bir yu m ­ ruğunu sıkıp öbür elinin avucuna vurduğu zam an b öyle bir et­ ki söz konusudur. Bir konuşm acı hafife alan hareketlerle sö z­ lerinin ağırlığını v e y a enerjisini azaltarak bizi yatıştırabiir.

Birisi bizim le konuşurken onun el hareketleriyle bize ne anlattığını gözd en kaçırm am alıyız. Eller bilinçli bir şekilde kullanıldığı gibi bilinçaltı aracılığıyla da kullanılabilir; v e biz ikisinin de farkında olm alıyız.

D oğu tanı sanatında bizler ellere, örneğin anatom icilerin baktıklarından çok daha başka bir g ö zle bakarız. Elin ayası, tarağı, başparm ak v e öbür parm aklar kişi hakkında derin bil­ giler verir. Eller, tıpkı yüzlerim iz gibi, bizim g e rç ek d oğam ızı açığa vurur. Şim di ellere yakından bakalım .

Birincisi, eller akupunktur m eridyenlerinin cirit attığı bir uzuvdur. Altıyı bulan bu m eridyen ler kollardan ellere v e p ar­ m aklara kadar uzanır. Bu şu anlam a gelir: enerji de aynı ş e ­ kilde kollardan ellere v e parm aklara ulaşır, oradan da bedeni terk eder. D olayısıyla parm aklar enerjinin çıkış ya da b oşalt­ m a noktaları gibidir. O lağan yollardan - bağırsaklar, idrar yolları, soluk ya da cilt - dışarı atılam ayan atıklar p arm akla­ ra yönlenir v e bunun sonucunda parm aklarda sık sık iltihap, yara v e çeşitli tırnak sorunları görülebilir.

Parmaklarda çok sık olarak görülen sorunlardan biri siğiller­ 174

dir. Doğu tıbbında siğiller fazla hayvansal protein ve yağların dışarı atılması olarak değerlendirilir. Bir parm akta siğil varsa bunun anlamı, vücudun o parm ağa karşılık gelen bölgesinden hayvansal protein v e yağların uzaklaştırılmaya çalışıldığıdır.

Bir kolunuzu, avucunuzun v e kolunuzun için size bakacak şekilde uzatın. Kolun iç tarafından parm aklarınıza kadar uza­ nan üç m eridyen vardır. Kol içinin yukarı kısm ındaki m erid ­ yen a k ciğer m eridyenidir. A k c iğ e r m erid yen i başparm ağının kökünü oluşturan büyük kasın ortasından g e ç e re k parm ağa ulaşır. Başparm akta görülen sorunlar bu n ed en le bir ak ciğer rahatsızlığının habercisi olabilir.

B aşparm ağın kökü bazen morarır v e y a kızarır. M orardığı zam an akciğerin o taraftaki yarısında durağanlık var d e m e k ­ tir. O tarafta ki enerjisi v e kan sıkışıp m ahsur kalm ış v e çok az hareket edebilm ektedir. Kanın oksijenle etkileştiği k e s e ­ ciklerde karbondioksit birikm ektedir.

175

Başparm akta m orluk aynı zam anda soğukluğun da belirti­ sidir ki, bu durum a k ciğer v e a k ciğer m eridyenindeki dura­ ğanlığı daha da kötüleştirir. B aşparm ak kası m or olan insan­ lar belli bir ilişkinin sona erm esi ya da kopm ası n edeniyle d e ­ rin bir üzüntüye kapılm ış olabilirler.

A k c iğ e r oksijeni alır, onu kana karıştırır ve kanı karbondi­ oksitten tem izleyip onu solukla h avaya verir. D oğu tanı san a­ tında a k ciğer ki enerjisinin alıcısı konumundadır. Ç evrem iz ve içim iz enerjiyle doludur. Biz bu enerjiyi hava v e ki gücü o la ­ rak içim ize çekiyor, kanımızı v e hücrelerim izi onunla b es liy o ­ ruz.

A k c iğ erd e bir rahatsızlık olduğu zam an oksijen v e ki en er­ jisini alm a kapasitem iz olum suz etkilenir. D olayısıyla ki v e oksijen şeklindeki ya şa m enerjim iz zayıflar. Z a yıf düştüğü­ müzü kendim iz de fark ederiz. Bu arada bize sorunlar büyü­ yor gibi gelir v e gidişatın kötülüğü yüzünden üzüntümüz ar­ tar. üzüntülü olduğum uz zam anlarda akciğerim izi gü çlen dir­ m eli v e derin n efes alm alıyız.

Başparm akta m orarm a olanlara benim önerim , kişinin her türlü süt ürününden, yağlı besinlerden v e özellikle de, çiğ m e y v e v e m e y v e suyu dahil, şekerden uzak durmalarıdır. Ş e ­ ker v e m e y v e şekerleri a k ciğere zarar verir v e zatürreenin başlıca nedenleri arasındadır. Yum uşak bir üslupla kişiye ilaç ya da uyuşturucu m a d d e alıp alm adığını sorun. E ğer uyuştu­ rucu alıyorsa a k ciğer rahatsızlığı bundan kaynaklanıyordur, ü ygu n bir dille kişiden her türlü uyuşturucuyu bırakmasını söyleyin. Kişi aynı zam anda bol bol yeşil yapraklı sebze, s e b ­ zelere ekilm iş rendeli zencefil kökü v e kahverengi pirinç p ila­ vı yem elidir. Bu y iy e c ek ler kan dolaşım ına iyi gelir v e a k c i­ ğerd ek i durağanlığın giderilm esin e yardım cı olur.

Kişi ayrıca aerobik, bisiklete binm e, koşm a v e y a hızlı yü ­ rüme gibi hareketli egzersizler yapm alıdır. Bu egzersizler d e ­ rin nefes alm aya, dolayısıyla da durağan karbondioksitin atıl­ m asına yardım cı olur. B ö yle olunca insanda üzüntü hali de ya va ş y a va ş ortadan kalkar, kişi kendisini tekrar güçlü v e y a ­ şam enerjisiyle dolu hisseder.

B aşparm ak v e başparm ak kası kızardığı zam an akciğerde, 176

Doğulu şifacıların ateş enerjisi dedikleri bir enerji birikmiş d e ­ m ektir. Bunun nedeni ç o k fazla duygusallık, ç o k baharatlı y i­ y e ce k ler v e kişinin koşullarına uygun d ü şm eyen isteklerdir. İnsanlar bazı şeylere sahip olm ak için a c e le ederler. B aşpar­ m akta kızarm a varsa kişiye sorun, son zam anlarda duygusal bir bozgun yaşam ış v e y a sabırsız biri midir, diye. Hayal kırık­ lığı yaşam ış mı v e y a norm alden daha çok strese girm iş mi d i­ y e de sorun.

K işiye yukarıda açıklanan diyeti önerin; am a her türlü b a ­ harattan, acıdan, biberden v e sert içkilerden uzak durmalıdır.

A k ciğerin d e ateş enerjisi olanlar daha ç o k yürümek, sık sık yürüyüşe çıkmalıdır. D o ğa d a zam an geçirerek içindeki g e ri­ lim v e kaygıları serbest bırakmalıdır. Dua, ibadet, sessiz m editasyon, klasik müzik gibi rahatlatıcı şeyler yapm alıdır. B ö y ­ le insanlar yaşantılarının koşturm asından sıyrılabilm eyi v e hem çevrelerindeki, hem de içlerindeki güzellikleri gö rm eyi öğrenm elidirler. Kendilerini istedikleri şeylerle özd eşleştir­ m ekten vazgeçm elidirler.

Bazen parm ağın üst derisinde v e y a tırnağın yanındaki ette kızarıklık v e y a şişlik olur. B ö yle bir şey aşırı yin besinler v e ­ ya uyuşturucudan dolayı ak ciğerin bu m addeleri atm a ç a b a ­ sından kaynaklanır. Bu durumdaki kişi yukarıda belirtilen d i­ yeti uygulam alı v e her türlü şekerli besinlerden v e ilaçlardan uzak durmalıdır. Ş eytan tırnakları aşırı y e m e alışkanlıklarının v e tutku, h a­ yal kırıklığı, öfk e gibi duyguların şiddetli boyutlara varm a sı­ nın belirtisidir. Şeytan tırnağı çıkaran kişiler yukarıdaki ön eri­ leri gö zeterek y e m e alışkanlıklarına v e duygularına d en ge g e ­ tirmelidirler.

Bazen başparm akta yum ru gibi şişlikler çıkar v e y a deri dökülür. Şişlikler b eyazsa bu, süt ürünleri v e hayvansal y a ğ ­ ların ilgili ak ciğer yarısı tarafından dışarı atılm aya çalıştığı şeklinde yorum lanm alıdır. Deri kızarıp dökülüyorsa bunun nedeni aşırı şeker, m e y v e , m e y v e suyu, baharat v e belki de uyuşturucudur.

Son olarak, a k ciğere gid en şifa enerjisini artırmak için b aş­ parm ağın kaslı köküne v e kendisine m asaj yapın. B aşp ar­ 177

m ak kasının ortasında ak ciğer m eridyenine ait ateş noktası bulunur. E ğer m oraliniz çok bozuksa burayı etkili bir şekilde uyarın. Bu a k ciğere giden ki enerjisini fazlalaştıracak v e kan dolaşım ını canlandıracaktır. Başparm ak kasında kırmızılık varsa o noktaya yum uşakça m asaj yapın v e zihninizde, a k c i­ ğerdeki fazla enerjinin vücudunuzdan çıktığını canlandırın.

Başparm ağınızı öbür elinizin içine alın v e onu birkaç dakika boyunca saat yönünde çevirin. Ardından da ters yö n d e aynı hareketi tekrar edin.

Enerji akışını v e kan dolaşım ını kontrol eden kalp sıkıcı kası m eridyeni kolun iç tarafını v e eli ortalayarak ilerler v e o r­ ta parm ağın ucunda son bulur.

Kolun içinde, bileğin beş santim kadar yukarısında bir nokta bulunur. Bu noktaya iyice basarak kan dolaşım ınızı g ü ­ ze lc e uyarabilirsiniz. Zaten oraya bastırdığınızda elektrik çarpm ış gibi hissedeceksiniz. Canınız biraz yanabilir de; am a önem li değil. İki kolunuza da bu m asajı uygulayın.

Dilin etim olojisi bazı psikolojik anlamları ortaya çıkarır.

Bazen sözcükleri, onların kökünde gizli anlam ları v e ç a ğ rı­ şımları düşünm eden kullanırız. O ysa bu, b eden lerim ize ilişkin derin v e bilinçdışı ge rç ek bilgilere dayanır. Orta parm ak d a ­ im a cinsellikle ilgili görülmüştür. İlginçtir, orta parm ak, kalp sıkıcı kası m eridyeni aracılığıyla kolun içinden akan cinsel enerjinin alıcısıdır.

Cinsel organlara giden ki enerjisini v e kan dolaşım ını g ü ç ­ lendirm ek için orta parm ağınızı birkaç dakika hem saat y ö ­ nünde, hem de ters yön d e çevirin. Parm ağa hızlı bir h areket­ le h afifçe asılın v e bırakın. Bu, m eridyen deki bastırılmış en er­ jiyi serbest bırakacak v e kan dolaşım ıyla cinsel enerjiye iyi gelecektir.

Kolun içinin en altında, serçe parm ağında son bulan kalp m eridyen i uzanır. Kalp m eridyeni serçe parm ağının son b o ­ ğum una kadar alt taraftan ilerledikten sonra orada parm ağın üstüne çıkar v e tırnağın hem en iç tarafında biter.

S erçe parm ağının üst derisinde v e y a tırnak kenarlarında ! 78

kızarıklık varsa kalp fazla enerji b oşaltm aya çalışıyor d e m e k ­ tir. Parm ak ucunun kızarm ası bünyenin enerji fazlasını p ar­ m aklardan atm aya çalıştığı anlam ına gelir. S erçe parm ağı kırm ızıysa kalp fazla uyarılm ış dem ektir. Bu da gen ellik le k a ­ fein v e baharatlı besinlerin aşırı tüketim inden kaynaklanır.

K albinden rahatsız olanlar bazen serçe parm aklarının uyuştuğundan v e y a katılaştığından yakınırlar. Bu durum bir kalp krizinin v e y a inm enin habercisi olabilir. S erçe p a rm a ğ ı­ nın iç tarafının tırnakla bitiştiği yerd e ön em li bir kalp m erid ­ yeni noktası bulunur. Ö zellikle gö ğü s ağrısı v e y a dam ar sert­ liği gibi durumlarda kalp m eridyenini uyarm ak için bu n okta­ ya iyice bastırın. İki elinizde de bu noktaya m asaj u ygu la ya­ rak kalbinizi ki enerjisiyle uyarabilirsiniz. (Bu uygulam a s a ğ ­ lığa iyi g e lm e k le birlikte sağlıklı bir diyetin v e yaşam tarzının yerini tu tam az.) Şim di elinizin üstünü çevirin. Kolun dış tarafında üç m erid ­ yen daha var: kalın bağırsak, üçlü ısıtıcı v e ince bağırsak.

Kalın bağırsak m eridyen i işaret parm ağından om zun tep e noktasına, oradan da ağzın h em en kenarına v e burun kanat­ larına kadar uzanır. Bu m eridyen elin üstünde başparm akla işaret parm ağı arasındaki kaslı kabartıdan geçer.

Akupunktur noktalarına tsubo denir. Elin üstünde, başpar­ m akla işaret p arm ağı arasındaki bu kasın ortasında ön em li bir tsubo bulunur. Bu noktaya Go K o K u denir. O raya başpar­ m ağınızı bastırarak m asaj yapın; elektrik verilm iş gibi bir duygu ya kapılabilir, hatta bağırsaklarınızın sağlık durumuna bağlı olarak acı bile hissedebilirsiniz. Keskin bir acı varsa bu, kalın bağırsakta enerjinin sıkışıp kaldığı anlam ına gelir. Bura­ da bir durağanlık v e y a kabızlık söz konusu olabilir. A n c a k is­ hal olanlar da bu noktaya bastırdıklarında acı hissedebilirler.

Parm ağınızı iyice bastırarak saat yönünde m asaj yapın. Bu, m erid yen d e v e kalın bağırsakta dengenin yeniden kurulm ası­ na yardım cı olur.

Bazen G o K o Ku noktası bir eld e son d erece duyarlıyken öbür elde duyarsız olabilir. Bu, acılı tarafta aşırı miktarda du­ rağan ki enerjisi, duyarsız tarafta da enerji açığı olduğunu gösterir.

179

İşaret pa rm a ğın ızla b a şp arm ağınız ara­ sın d a k i n ok ta y a bastırın. B u b ö lg e sert v e g e rg in h issediyorsa bağırsaklarda b ir soru n olabilir.

Bu noktaya m asaj ya p m a k bağırsakları hareketlendirm ek bakım ından da yararlıdır. G o K o Ku, kalın bağırsağın uyarıl­ m asında v e oradaki atıkların uzaklaştırılmasında m u cizevi s a ­ yıla b ilecek bir işleve sahiptir. Buraya yapılan m asaj tüm bün­ y e y i istikrara kavuşturm aya yardım cı olur. D işçiye gittiğim zam an acıyı azaltm ak için bu noktaya bastırdığım ı da dipnot olarak eklem eliyim . ¡ki elin de aynı noktasına m asaj u ygulam ak önem lidir.

D en g e asla gö z ardı edilm em elidir. Bedenin iki yanını da eşit ölçü de uyarm alı ya da gevşetm eliyiz.

Kolun dış tarafını ortalayarak uzanan üçlü ısıtıcı m eridyeni üçüncü bölü m de de belirtildiği üzere gövd en in üç ana b ö lg e ­ sindeki enerjiyi kontrol eder: üst b ölge, yani kalp v e akciğer; orta b ölge, yani m ide, pankreas v e dalak; v e alt b ölge, yani bağırsaklar v e cinsel organlar. üçlü ısıtıcı m eridyeni elin üst tarafından yüzük parm ağına doğru uzanır. Bu m eridyen h em kalple, hem de gen el olarak beden-zihin-ruh birliğiyle ilgilidir. Bana ö y le g e liy o r ki alyan s­ lar bu yüzden yüzük parm ağına takılıyor.

Bazı yaşlı insanlar konuşurken başları yukarı aşağı gider.

Bunun, Parkinson hastalığı dahil, çeşitli nedenleri olabilir. Bu nedenlerden biri de üçlü ısıtıcı m eridyenindeki bir dengesizlik olabilir. Bir başka deyişle, üç enerji m erkezi arasında bir eşgüdüm süzlük vardır. Söz konusu üç enerji m erkezinden biri bu kalp m erkezi olabilir - aşırı uyarılm ış olabilir ki, bu orada

fazla enerji bulunduğu anlam ına gelir. D iğer m erkezlerden de biri v eya ikisi birden - gen ellik le bağırsaklar - za yıf düşmüş olabilir. Kalpteki fazla enerji sinir sisteminin aşırı uyarılm ası­ na, bu da başın o şekilde sallanm asına neden olur. Ö nerilen çareler egzersiz, Ohashiatsu v e hem bağırsak la­ rın durumunu düzeltici, h em de kalp enerjisini düzenleyici d en geli bir diyettir. ü çlü ısıtıcının enerjisini d en ge lem ek için yüzük parm ağın ı­ zı yukarıda açıklanan şekilde uyarın; yani parm ağınızı h afifçe çek ip bırakarak hem saat yönünde, hem de ters yö n d e ç e v i­ rin.

Son olarak, serçe parm ağın da iki m eridyen bulunur; kalp (onu yukarıda e le aldık) v e ince bağırsak. İnce bağırsak m eridyenin bir ucu serçe parm ağının tırna­ ğında başlar, elin üstünden v e kolun dış tarafından kürek k e ­ m iğin e ulaşır, en seden kulak deliğinin hem en önüne kadar uzanır. Buradaki deride görülen dökülm eler ince bağırsak m eridyen in de tıkanm a v e durağanlığın belirtisi olabilir.

Elin serçe p arm a ğıyla bilek arasındaki kenarı bazen aşırı d ere c ed e kızarır. Bu, ince bağırsak v e kalp m eridyenlerinde kanın durağanlaştığını gösterir. B ö yle biri hayatıyla ilgili o la ­ rak kendini b eslem ek te zorluk çek iyor, tatminsizlik yaşıyor olabilir. Bu kızarıklığın sindirim le ilgili olarak anlam ıysa b e s ­ leyici öğelerin em ilim inin güçlüklerle karşılaştığıdır. A lt du da­ ğa dikkat edin. O rada bir sıkılık mı var, yok sa şişlik m i? E ğer dudak fazla sıkıysa in ce bağırsakta kasılm a var dem ektir.

Kan orada sıkışm ış v e kan dolaşım ı aksam aktadır. Kişi, v ü ­ cudun o bölgesin i açm ak, esn etm ek için egzersiz yapm alı, b ö y le c e ince bağırsakta kan dolaşım ının norm alleşm esini sağlam alıdır. D iyette yin besinlere, yani daha hafif, daha su­ lu v e fırında p işm em iş y iy e c e k le re ağırlık verm elidir. Durumu iyileşen e kadar kişi her türlü kırmızı etten, yağdan v e yağlı besinlerden uzak durmalıdır.

E ğer alt dudak şişm işse ince bağırsak g e vş e m iş v e z a y ıf­ lam ış dem ektir. Kişi gen el sağlık durumuna bağlı olarak tahı­ la v e fasulye gibi iyice pişen y iy e c ek lere ağırlık verm elidir.

181

Eli birkaç dakika boyunca hızla sallam ak iyi bir e gzersiz­ dir. Bu hareket el m eridyenlerindeki ki enerjisini artırır v e kan dolaşım ına iyi gelir.

Şim di elle avuç içi, yani elin ayası arasındaki ilişkiye b a ­ kalım.

E ğer aya, parm aklardan daha uzunsa kişi zihinsel fa a liy et­ lerden çok fizik gü cü yle v e y a el b ecerisiyle ilgili işlere yatkın dem ektir. Bu özellikle ayanın iri v e kare biçim li, parm akların da kısa v e kalın olm ası durumunda geçerlidir. Kısa v e kalın parm aklar o elin inşaat işlerine, m aran gozlu ğa v ey a tam irci­ liğe yatkın olduğunu ifade eder. Parm akları b ö y le olan kişiler eşyanın işleyişini m erak ederler.

Elleri kare biçim li olanlar entelektüel konuları pek um ursa­ m azlar v e daha çok basit, tem el zevklere hitap eden şeylerle ilgilenirler. A ç ık konuşm ayı severler, hatta patavatsız olurlar.

Hayata dolaysız yaklaşırlar. Zihinsel değil, fiziksel olana y ö ­ nelirler. Enerji veren besinlere bayılırlar v e bunları hiç ayrım gö zetm ed en yerler. B ö yle kişilere önerim , kalplerine v e kan dolaşım larına iyi davransınlar, özellikle de yağlı y iy e c ek lere v e ete fazla yüklenm esinler.

Parm akları ayalarından daha uzun olanlar da yü ksek ente-

182

lektüel v e zihinsel yeten ek lere sahiptirler. Onlar g ö re c e daha yum uşak huylu, daha edilgen ve sanata daha yatkındırlar.

Zevklerinde ayrım gözetirler v e özellikle hoşlandıkları türden etkinliklere (örn eğin, sanatlara) yönelirler, ye m e k seçerler.

A n cak g ö zle m le d iğ im kadarıyla yine de tatlı şeyleri v e şarabı severler.

Parm aklarıyla ayaları eşit uzunlukta olanlara gelin ce. On-

Ü çg e n tırna k: y in b ü n y e.

rl: .—'..

Tırnakta d ik e y çizgiler: k a ra ciğ erd e soru n var.

ı .*

İçb ü k e y tırna k: ka n b a ­ s ın cı dü şü k.

Y uvarlak tırna k: y a n g b ü nye.

D ış b ü k e y tırnak: a k c iğ e r v e solu m a d a soru n var.

K are b iç im li tırna k: kan b a sın cı y ü k sek , g ü ç lü bü n ye.

Tırn a ğınıza bastırın ve ne hızla tekra r k ırm ız ı­ y a d ö n d ü ğ ü n e bakın. Ç a b u ca k tek ra r kızarı­ y orsa kan d ola şım ın ız iy i dem ektir.

Tırn a kta g irin ti: bağırsak k u rd u var.

Tırnakta çık ın tı: y e ­ tersiz beslenm e, s in ­ d irim zayıf.

183

lar doğaları gereği daha dengelidirler. Yani hem bedensel, hem de zihinsel uğraşlardan zevk alabilirler. Bu d en ge onları kaçınılm az olarak ya kısaca ofis işi d iyeb ileceğim iz b eya z y a ­ kalı işlere yöneltir, ya da kol gücüne v eya el becerisin e d a y a ­ lı işler olsa bile şeflik gibi bir yön etici konumuna getirir.

G en ellem e ya p m a k gerekirse, el ne kadar kare biçim li olursa bünye o kadar sağlam v e kuvvetli olur; el ne kadar dar v e uzun ya da sivri olursa da bünye o kadar hassas olur.

Eller gerek bedenlerim izin, ge re k s e zihinlerimizin ne kadar esnek olduğunu gösterir. Şim di ellerim izin esneklik derecesi nedir, onu görelim . Ellerinizi gö ğü s hizasında dua konumuna getirin. A yaları dışa ve yukarı doğru kaldırın, am a bu arada bütün parm aklar karşılıklı olarak birbirine değm elidir. Yani parm aklar birbirine d eğ e r vaziyetteyken ayalarınızla p arm ak ­ larınız arasında dik bir açı olm alıdır.

E ğer bunu yapabiliyorsanız hem elleriniz, hem zihniniz, hem de bedeniniz e p e y esnek dem ektir.

Yum uşak v e esnek olan eller kişinin açık fikirli v e zihnen esn ek olduğunu gösterir. Bu tür insanlar yaratıcı olurlar v e önlerine çıkan engelleri pek zorlanm adan aşarlar. A y rıca iliş­ kilerinde uyumlu olurlar v e çatışm alardan uzak kalm aya ç a ­ lışırlar.

Katı ellerse kişinin fikirlerinde katı, hatta inatçı olduğunu gösterir. Eller katı v e gü çlü yse kişi engellerin tam üstüne at­ lar v e olm asını istediği şeyin g erçek leşm esi için m ü cadele eder. B ö yle kişiler gerekli gördükleri durumlarda - bu ep e y sık olabilir - k avga dövüşten çekinm ezler.

184

7 A ya k la r

Birinci b ölü m de de değin d iğim gibi, D oğu tanı sanatının bir u ygulayıcısı olarak başarınız biraz da insanları rahatsız e tm e ­ den onları in celem e yeten eğin ize bağlı. Kişinin size açılm ası için onu rahat hissettirmelisiniz. Bazı insanlar siz onlara nüfuz ed em eyesin iz d iye bilinçli olarak el hareketleri ya p a r v e yü z­ lerini şekilden şek le sokarlar. Aslında bu son d ere c e anlaşılır v e insanca bir davranış: kim se özel yaşantısının m ercek altı­ na alınm asını istem ez. Ö te yandan, iyi niyetli v e yardım e t­ m e y e kararlı olduktan sonra arkadaşınızı rahatlam anız da zor olm ayacaktır. A n cak bir tanı k oym ak ta sıkıntı yaşıyorsanız ayaklara dikkatle bakın. O rada sandığınızdan da fazlasını bu­ lursunuz.

Birkaç yıl ö n ce Filipinlerin devrik başkanı Fernandez Marc o s ’ u televizyo n d a görm üştüm , ü lk ed en ayrılm aya zorlandığı günlerin hem en ö n ce söy levler verm iş v e bununla ipleri elin ­ de tuttuğu, bunalımdan g e ç m e k te olan ülkenin denetim altın­ da olduğunu vu rgu lam aya çalışıyordu. O söylevlerden birin­ de kam era onu baştan aşağı gösterm işti. Bir m asanın başın­ da san d a lyed e oturuyordu, önünde m ikrofon vardı. Saçlarını arkaya doğru yapıştırm ıştı. Yüzünden kaygısızlık, iktidar ve denetim okunuyordu. G ö m leği gü zelce kolalanm ıştı. K on u ­ şurken elleri v e yüzü y a p a y da olsa iktidar duygusunu v e ri­ yor, am a ayakları ge rç ek durumunu ortaya koyuyordu.

Pantolonunun paçaları baldırlarına kadar çıkm ış, altından, her ikisi d e perişan bir şekilde sarkan çorapları görünüyordu.

Topuklarına kadar düşmüş çoraplarıyla kıyafeti arasında bü­ yük bir uyumsuzluk vardı. A lt taraftan adam ın durumu içler 185

açışıyken üst taraftan her şey kontrol altında görünüyordu.

M arcos bu haliyle ürkmüş bir oğlan ı andırıyordu. Bunun yanı sıra, ayakları yere sağlam basm ıyor, bir ileri bir geri gid iyor v e m asanın altından yeri dövüyordu. Bu ayaklar M arcos’un içinde bulunduğu gerçek koşulları ele veriyordu: yer ayağının altından kayıyordu.

Günümüzde m ilyonlarca insan ayaklarından sorun y a şı­ yor. En çok görülen sıkıntıysa insanların rahatça ayakta dur­ malarına v ey a yürüm elerine en gel olan bunyon,(1) nasır ve şişlikler. Çoğunluk bu durumu ayakkabılarına - “A y a k k a b ıla ­ rım vuruyor” - v eya kendi sakarlıklarına - “ A y a ğ ım ı bir yere vurmuş o lm alıyım ” - bağlar. A yakkabılarınız şu anda g e rç e k ­ ten vuruyor olabilir - hatta vurm am ası garip olur, çünkü şiş­ lik v e y a çıkıntı o kadar büyüktür ki aksi im kansız gibidir. İyi de bu şişliğin ortaya çıkm asının ilk nedeni nedir? Hayatınız boyunca aynı ayaklarla yürümüş olm anıza rağm en şişlikler daha ö n ce niye çıkm adı? Çocukların ayaklarına niçin bu şiş­ lik v e bunyonlar n ered eyse hiç çıkm ıyor? Hatta daha da ilgin ­ ci, şişlikler niye tam da çıktıkları yerd e çıkıyor? Örneğin, ni­ çin dördüncü parm akta çıkıyor? Ya da ayağın yan tarafında v e y a başparm ağın üstünde?

(1 ) A y a k başparm ağının ek lem yerinden iltihaplanarak şişm esi (ç e v ).

186

B aşp a rm a k iri, y u k a rı b a k ıy o r ve zam an zam an şişiy or: kişi ç o k y i­ yor, sa ld ırgan ve ç a b u k sinirlen iy or.

A slın da ilk neden, şim di her ne kadar sorun yaratsalar da, ayakkabılarınız değil. G erçek neden çok daha derinde; v e bu neden sizin alışkanlıklarınızı, yaşantınızı ele veriyor. Şim di ayaklara yakından bakalım v e bazı gizlerini açıklığa kavuşturalım.

Eller gibi ayaklar da m eridyenlerin g e çit yaptığı uzuvlardır.

B acak v e ayaklarım ızdan toplam

altışar m eridyen geçer.

A y a k refleksolojisi olarak bilinen bir ayak m asajı yön tem i vardır. Bu yöntem in gerisindeki düşünce şudur: ayaktaki b e l­ li noktalara m asaj uygulayarak aslında bedenin belli b ölg e ve organları uyarılabilir, d en gelen ebilir v e yatıştınlabilir. Ben bir­ çok kişiye, ayaklarındaki kan dolaşım ını iyileştirm ek v e vü ­ cudun başka bölgelerini uyarm ak için her gün kısa süreliğine bile olsa yalınayak yürümelerini öneriyorum . Yalınayak yürü­ yerek sağlığım ızı uyarır v e canlandırırız. (A y a k refleksolojisine ileride kısaca d e ğ in e c e ğ iz .)

A y a k başparm ağında iki m eridyen var: k araciğer v e dalak.

K ara ciğer m eridyeni ayak başparm ağının tırnak dibinden başlar v e bacağın iç tarafından kasığa kadar çıkar. Orada karnın yanından gö ğü s kafesinin yine yan tarafına doğru iler­ ler v e m e m e ucunun h em en altında son bulur. (H er m e rid y e ­ nin çift olduğunu unutmayın. İki ayakta da birbirinin sim etri­

ği olan bir karaciğer m eridyeni bulunuf.) A y a ğın üstünde, başparm akla ikinci parm ağın kirişlerinin buluştuğu yerd e bir nokta bulunur. Elinizle kirişleri hissedip izleyerek burasını k o ­ layca bulabilirsiniz. Söz konusu nokta iki kirişin birleştiği y e ­ rin hem en gerisindeki yum uşak dokudadır. Bu noktaya b as­ tırın; gen ellikle çok hassastır. Elinizin başparm ağıyla buraya iyice bastırarak k araciğer m eridyeninizdeki k i enerjisini h are­ kete geçirebilirsiniz.

Dalak m eridyeni de ayak başparm ağının yan tarafından başlar, ayağın v e kaval kem iğinin iç tarafından yükselir, dizi v e uyluğu aşıp kasığa ulaşır v e karın bölgesin den koltuk altı­ na çıkar. Buradan da açı yapıp sırtın bir yerinde son bulur.

Birçok insanda ayak başparm ağının kenarında iri bir bunyon olur. Bazen kızarıp iltihaplanan bu bunyonlar kem iksi bir görüntü alır. B ö yle bir başparm ak aşırı tatlı v e yetersiz m in e ­ ralden yorgun düşmüş bir dalağın sonucudur. Bu duruma dü­ şen insanlar eklem iltihabına yakalanabilirler.

Bunyonlar dalağın, dalak m eridyen in deki aşırı enerjiyi v e atıkları uzaklaştırm aya çalışm asın ­ dan ileri gelir. Enerji dalakta sıkışıp kalır v e m erid yen d en geri teper.

Buysa kılcal damarların şişm esine v e en sonunda, ayakların yanında kem iksi kütlelerin belirm esine yol açar. A yak kabılar da bu aşam adan sonra vurm aya başlar. E ğer kişi d a ­ lağın a kötü d a v ra n m a ya d e v a m ederse enerji fazlasından kayn ak la­ nan ö ğ e ler birikm eyi, k em ik leşm eyi sürdürür v e k ocam an bir bunyonun oluşm asıyla sonuçlanır.

D oğu tanı sanatında b öyle bunyonlann inatçı bir kişiliği yansıttığı söylenir. üçüncü bölü m de de açıklandığı üzere, m ide m eridyeni yüzün v e vü ­ cudun ön tarafından, baldırın da dış

188

ba şp arm aktan daha uzuıv. k u u u etli b ir iştah.

yanından aşağı inerek ikinci ayak parm ağın da son bulur. D o ­ layısıyla ikinci parm ak kişinin y e m e alışkanlıklarının v e sindi­ rim sisteminin durumunu ele verir.

Burada da parm ağın şişm esi ilgili organa, yani m id ey e fa z­ la yüklenildiğinin işaretidir; şişen parm ak organda v e m erid ­ y en d e biriken enerji fazlasını uzaklaştırm aya çalışm aktadır.

A y a ğ ın ikinci p arm ağı başparm aktan daha uzun olan kişi­ ler m ide v e m id e m eridyeninin güçlü oluğunu ifade eder.

B ö yle kişilerin kuvvetli bir iştahı vardır v e aşırı y e m e eğilim in ­ dedirler; d olayısıyla k ola yca kilo alabilir v e sonunda gut h as­ talığına v e y a ek lem iltihabına yakalanabilirler.

M ideleri sağla m olan insanları h6r şeyi korkusuzca y iy e b i­ leceklerini düşünürler. “ Benim m id em taş g ib i,” derler. O ysa karaciğerlerinin o kadar sağlam olm a y a b ileceğ in i unuturlar.

O yüzden de m idelerine, karaciğerlerinin k ald ıram ayacağı şeyler indirirler. D oğu tanı sanatı uzmanları b öy le kişilerin yalnızca güçlü yanlarını hesaba katarak yaşadıklarını, za a fla ­ rını düşünm ediklerini söylerler. Bu kişiler aslında sağlıklarını y o k etm ektedirler. E ğer belli organları za yıf olsa o kişiler, o r­ ganlarının uyarı verm esi v e rahatsızlanm ası yüzünden aşırı alışkanlıklardan kaçınm ak zorunda kalırlar; o ysa sağlam olan organ sessiz kalır v e bu yüzden g ö re c e za yıf olan organların durumu hızla kötüleşir.

Kişi k araciğerin e kötü davranm akta ısrar ederse öfkesi v e saldırganlığı artar; üstünde ç o k az denetim kurabildiği duygu patlam aları yaşar.

Bu tür insanlar m ü k ellef sofralarda aşırı y iy e c e k v e iç e c e k ­ lerden kaçınm alıdırlar, özellikle de etten, yağdan v e sert içki­ lerden. ü st üste binen 'parm aklar gen ellik le üstteki parm ağın tem sil ettiği organın alttaki parm ağın tem sil ettiği organdan dah.ı güçlü olduğunu gösterir.

A y a ğ ın b aşparm ağı ikinci parm ağın üstündeyse m ide rıır ridyeni k araciğer m erid yen in e kıyasla daha za yıf d em rk llı B ö y le kişiler uyarıcılardan, rafine şekerden v e m id eye /nını veren asitli besinlerden uzak durmalıdır. Bu kişiler m ııhlem n l »'t

len zaten m ide sorunları yaşıyor v e yiyip içtiklerine halihazır­ da dikkat ediyorlardır. Onlar katılan iyice ç iğ n e m e y e özen gösterm eli v e alkol, fazla ekşi besinler v e güçlü baharatlar g i­ bi karaciğeri aşırı uyaran y iy e c e k v e içecek lerden korunm a­ lıdırlar. Söz konusu besinler sorunlu organı daha kötü duru­ m a düşürebilir. O ysa yapılm ası gereken , k araciğer enerji d e ­ netim altına alınırken m ide enerjisini güçlendirm ektir. (D o k u ­ zuncu bölüm deki diyet v e egzersiz önerilerine bakınız.)

S afrakesesi m eridyeni b acağın dış v e ayağın üst bölüm ün­ den iner v e ayağın dördüncü parm ağının üstünde son bulur.

D olayısıyla bu parm akta da sık sık bunyonlar görülür. Doğu tanı sanatında, dördüncü parm akta çıkan bunyonlar safrakesesinde bir rahatsızlığın belirtisi olarak değerlendirilir. B öyle kişiler m uhtem elen fazla ya ğlı besinler alıp k araciğer v e safrakesesinde kolesterol birikm esine yol açan insanlardır. D ör­ düncü parm akta çıkacak koyu renkli, iri bir bunyon, safrakesesinde taşların varlığına işaret olabilir. A y rıca b öy le kişiler k olay kızarlar; duygu patlam aları yaşar, bir anda parlam adık­ ları gibi aynı anda tekrar sakinleşirler.

M esane m eridyeni sırttan, kalçalardan v e bacağın arka kısmından topuklara iner. Doğrusu, m esan e m eridyeni sırtı koşut şeritlere ayırır v e bu şeritler dizin arkasında birleşir.

Oradan baldırlar yoluyla v e ayağın dış kesim inden ayak ser­ ç e parm ağına kadar ilerler. G elişim i iyi ve esn ek olan ayak serçe parm aklı kişilerde bel sorunları daha az görülür. A yrıca ayak serçe parm akları esnek olan g e b e kadınların kolay d o ­ ğum yapm a ihtimali daha yüksektir.

B öbrek m eridyeni ayak tabanının ortasında bir yerd e b aş­ lar. Bir numaralı böbrek noktası olan bu noktaya “ kaynayan pınar” v e y a “fışkıran pınar” denir. Bu nokta sağlıklı, kalın, yu ­ m uşak v e sıcaksa kişi uzun v e sağlıklı bir h ayat sürebilir. Bu noktayı yokladığınızda derin bir enerji kuyusunun varlığını s e ­ zersiniz. Bu noktaya yapılacak m asaj, ikinci bölü m de de b e ­ lirtildiği üzere, bedensel v e ruhsal enerjinin kayn ağı olan b ö b ­ rekleri güçlendirir. Böbrek m eridyeni ayak tabanının kavisi boyunca ilerler, topukta bir iniş-çıkış yapar, bacağın yan ta ­ rafından v e gövden in ortasından yukarı çıkar v e köprücük kem iğinin orada son bulur.

190

A y a k refleksolojisinden daha ön ce söz etm iştim . A y a k refleksolojisi, a y a k ­ lardaki belli noktalara ya pılacak m a sa j­ la belli organların uyarılmasının fe ls e fe ­ sidir. Burada da bir kez daha, makronun m ikroda, mikronun da m akroda g ö rü le­ bileceğinin örn eğine rastlıyoruz. A y a k ­ lar, bedenin bütünüyle ilgili noktaların toplandığı bir uzuvdur.

A y a k refleksolojisi daha çok ayağın tabanına odaklanır v e onun öne çıkardığı noktalar da çoğu zam an hem en yukarıda açıklanan m eridyenlere karşılık gelir. İn­ san bedenini biraz da stilize bir biçim de ayak tabanlarına uyarlarsak (şekilde g ö ­ rüldüğü gib i) hangi noktalara yapılacak masajın hangi organlara yarayacağı k o ­ nusunda bir fikir edinebiliriz. Ö rneğin, ayak başparm ağının ta b a­ nında, saat on bir konum unda bir gö z noktası vardır. Buraya ya pılacak m asaj g ö zle re iyi gelir. İkinci v e üçüncü par­ m akların ayak la bitiştiği yerd e ağza kar­ şılık gelen noktalar bulunur. Dördüncü parm ağın ayakla bitiştiği ye rd eys e kula­ ğ a karşılık gelen bir nokta vardır. Bu noktalara m asaj uyguladığınızda a y a ğ ı­ nızın bu bölü m lerin in d iğerlerin d en e p e y c e daha hassas olduğunu görürsü­ nüz. A y a ğ ın p en çesi om uzlara v e a k c i­ ğe re karşılık gelir. Pençenin h em en g e ­ risinde, tabanın tam ortasında yukarıda sözünü ettiğim iz böbrek noktası, “ k a y ­ nayan pınar” bulunur.

M ikro, m a k ro y u y a n s ı­ tır: b ed e n in tü m ü n ü n a y a k ta b a n ın d a k i iz­ d ü ş ü m ü n ü a ldığınızd a a ra d a k i b a ğ la n tıy ı g ö ­ rebilirsiniz.

A y a k tabanın kavisinde boğaza, boyna v e om u rgaya kar şılık gelen üç b ö lg e vardır. A y a ğ ın dış tarafı karnın üst bölü m üne v e b ele karşılık gelir.

Topuklar gen el olarak b öbreklere v e sırtın alt bölüm üne karşılık gelir. A n cak topuğun dışına yakın olan taraf cinsel o r­ ganlarla ilgilidir. Topuğun en düşük noktası m akata, onun yanındaki nokta da döl yatağına karşılık gelir.

Bu b ölg elere sıkı sıkı m asaj yaparsanız ilgili organları u y a ­ rabilir v e durumlarının iyileşm esin e yardım cı olabilirsiniz. İn­ sanların çoğu ayak m asajına bayılır, özellikle sevgi v e özenle yapılan bir ayak m asajına. Fakat bazı insanların ayak taban ­ ları çok duyarlıdır; gıdıklanm am aları için onlara başlangıçta 192

çok yum uşak davranm alıdır. İlgili noktalara doğrudan giriş­ m ek yerine ö n ce ayağın genelini ovuşturm ak tercih ed ilm eli­ dir. A y a ğ ın ovuşturulması kan dolaşım ını hareketlendirir ve ayağın ge v ş e m e s in e yardım eder. B ö y le c e ilgili noktalara d a ­ ha etkin m asaj yapabilirsiniz.

M asajı her iki a y a ğ a da uygulam alısınız. Y ok sa beden de sağ-sol d en gesizliği baş gösterebilir.

Ayak ları yeterin ce ovuşturduktan sonra ö k ç e kirişinden (aşil ten don u ) m asaj ya p m a ya başlayın. Bununla h em b ö b ­ rek v e m esa n e m eridyenlerine m asaj ya p m ış olur, hem de cinsel işlevleri uyarırsınız. Masajı iyice v e derine bastırarak yapın. Seğirir gibi hızlı v e kısa hareketlerle ya p m a yın masajı.

A ğ ır v e yum uşak olun; kiriş v e topuk b ölgesin e derinden m a ­ saj yapın. Bu arada böbrek, m esan e v e cinsel organlardaki durağanlaşm ış enerjinin harekete geçişin i canlandırın zihni­ nizde.

S o l a y a ğ ın 60 a d e y a n ya tm a sı derece. B ir başk b a ca k d aha kısa ue ay ağa d aha fazla y ü k b in iy or.

N o rm a l du ru ş: a y a k ­ ların id eal k o n u m u ; k a lça y u v a la rı da tıp k ı a y a k la r ve o m u z la r g ib i d e n g e ­ lidir.

S a ğ a y a ğ ın 60 dereceden b ü y ü k b ir açı y a p a c a k şe­ k ild e y a n ya tm a sı. S a ğ k alça y u v a s ı g evşek . S a ğ b a ­ ca k d aha kısa v e ayağa daha fazla y ü k b in iy or.

İk i a y a k da y a nlara d oğ ru 60 dereced en fazla y a tıy o r­ sa ik i kalça y u v a s ı da g e v ş e k d em ektir.

193

75-80 d ere celik açı idealdir.

A ç ı 90 dereceden b ü ­ y ü k : m id e m e rid y en i jits u , y a n i [azla sıkı.

90 derece: iştah ne sa ğ lık d u ru m u iyi, am a huzursuz.

60 derecen k ü çü k : b ü n y e zayıf, s a ğ lık d u ru m u iy i değil, k ro ­ n ik hastalıklar.

Tabanı bitirdiğinizde ayaklan sağla m bir şekilde yere basın v e bileğin hem en yukarısından olm ak üzere, ayağı üstüne ayağın tarağı - m asaj ya p m a ya başlayın. Buradan aşağı, b aş­ parm akla ikinci parm ağa doğru yaklaşın. A y a ğ ın üstüne de iyice v e derine bastırarak m asaj yapın. İlk iki parm ağın kiri194

şinin birleştiği yerdeki karaciğer noktasını bulun. Elinizin b aş­ parm ağıyla buraya iyice bastırın. C ereyan çarpm ış gibi k e s ­ kin bir acı hissedebilirsiniz. Fakat bu noktayı ç o k da fazla uyarm ayın; zihninizde karaciğerdeki durağan enerjinin yavaş y a va ş çözülüp h arekete geçişini canlandırarak buraya ağır v e derinden m asaj yapın. Şim di ayağınızı çevirin v e iki ayağınızın da parmaklarını çek ip bükün. Ö n ce hepsini birden çekin, sonra tek tek. O n la­ rı bir eksen üzerinde h afifçe döndürün. Bu hareket çeşitli o r­ ganlara giden ki enerjisini uyardığı gibi fazla enerjinin de p ar­ m aklardaki m erid yen çıkış noktalarından kurtulmasını sağlar.

Sonra g e v ş e k ç e sıktığınız yumruğunuzla tabanlarınıza h a­ fifçe dövün. İki ayağın ıza da aynı u ygu lam ayı ya p m a yı ihmal etm eyin . Tabanlarınızın tam am ına bu şekilde dövdükten son ­ ra başparm ağınızla “ kaynayan pınar” a, yani böbrek m eridye-

(" ç e k iç p a rm a k la r"): g e r­ g in ue sinirli.

P a rm a k la r y u k a rı k ıv rılıy o r: etken, sa l­ d ırga n ue k ola y sin ir­ leniyor.

(sayfa ortası y u k a rıd a n a şa ğ ı) A y a k la rın ik isi d e iç e b a k ıy o r: ik i k a lça yuuası da sık ı; dalak, k a ra ciğ er ue b ö b re k m e rid y en le ri jits u .

S a ğ a y a k sol a y a ğ ın ü stü nde (s a ğ b a ca k sol ba ca ktan u z u n ): solum a, g ö ğ ü s , sinüs ra­ hatsızlıkları.

195

A y a k k a b ıla r y a rd ım ıy la tanı­ lam a: a y a k ka b ıla rın tabanı n e­ reden daha ç o k aşınıyorsa a ğırlığ ım ız ı oraya daha ç o k v e ­ riy oru z dem ektir.

ninin bir numaralı noktasına derin derin m asaj yapın. Yukarı­ da belirtilen noktalara m asaj uygulayın v e bunu her iki a y a ­ ğınıza da yapın.

A yak lara her gün etkin bir şekilde yapılan m asajın s a ğlığı­ nız üzerinde büyük bir etkisi olur. Bunu ya p m a k la tüm o rga n ­ larınızı uyarm ış olur v e ayakta rahatsızlıklara neden olan b i­ rikmiş v e sıkışmış enerjileri serbest bırakırsınız.

A yak lar bedenin tem elidir. Ayakların dan derdi olan mutlu olam az. Ayaklarınızın üstünde durursunuz. Onlara hak ettik­ leri ilgiyi gösterin. ı%

(

AYAKKABILARIN ANLATTIKLARI Artık ayaklan v e m eridyenleri bildiğim ize g ö re bedenin d a ­ ha “ küçük” ayrıntı v e özelliklerinin önem ini de kavrayabiliriz.

Hatta ayakkabılar bile sahibi hakkında bize ç o k şey anlatır.

J a p o n y a ’da bir kır hanı, ya da ryokan işleten bir adam ın hikayesini anlatm ak istiyorum . Bu adam son d erece b ilge b i­ riydi. D oğu tanı sanatı hakkında hiç b e l­ li etm ed iği çok derin bir bilgisi vardı. J a ­ p o n y a ’ da insanlar evlere girerken nasıl ayakkabılarını çıkarıyorsa ryok an ’ lara girerken d e çıkarırlar. Bu ryok an ’ı işle­ ten b ilge ad am müşterilerin ayak k a b ıla­ rına bakarak kişiliklerini çözüm ler ve ona g ö re onlara oda tahsis ederdi. Bu adam , örneğin, hangi müşterinin horla­ yacağın ı bilirdi v e buna gö re onu b aşk a­ larını rahatsız e tm e y e c e ğ i en kuytu o d a ­ ya yerleştirirdi. Han sahibi ayrıca hangi müşterisinin tuvalete yakın olm ası g e ­ rektiğini, hangisinin parayı peşin ö d e ­ m esi g e re k tiğ in i bilirdi. M üşterilerin ayakkabılarının durumuna bakarak o n ­ ların ö d e m e güçlüğü çek ip ç e k m e y e c e ­ ğini anlardı. Bu yolla, cöm ertliğe ihtiya­ cı olanlara cöm ert davranabiliyor, hali vakti yerinde olanlara da tam fiyat u y­ gulayabiliyordu.

D oğu tanı sanatının uzun süredir ö ğ ­ rencisi olan bendeniz de insanların kişi­ liği, sağlığı v e hayatlarının yön ü yle ilgili ipuçları edin ebilm ek için sürekli olarak ayakkabıları gözlem lerim . A yak kabıla-

A y a ğ tn u cu a şın ­ m ış: h ep a cele ha ­ linde, s in ir hastası.

T o p u k aşınm ış: böb rek lerd e sorun, b e l ağrısı.

197

rın tabanları pek g ö z e çarpm az, doğru. A m a unutmayın ki en g ö ze çarpm ayan şeyler aynı zam anda en açıklayıcı şeylerdir.

Ayakkabılar ilginçtir çünkü giysilerim iz için en az onlara özen gösteririz; oysa kişisel dikkat v e bakım ızı en çok isteyen eşyalarım ız onlardır. Birçoğum uzun kirli g ö m lek lere v e y a to z ­ lu takım elbiselere taham m ülü yoktur, fakat kirli a y ak k a b ıla­ ra karşı bu kadar duyarlı değilizdir. Ayakkabılarına özen g ö s ­ teren kişi hayatındaki ayrıntılara dikkat eden kişidir. A y a k k a ­ bılarla ilgili bir d iğer ön em li g e rç ek de onların, kişinin m addi durumunu kesin bir şekilde yansıtm asıdır. Ayakkabılara n e ­ red eyse hiçbir zam an gücüm üzün üstünde para harcam ayız.

Orta halli bir insanın pahalı bir elbise v e y a takım alm ası ihti­ mali pahalı bir çift ayakkabı alm ası ihtimalinden çok daha büyüktür. Pahalı ayakkabılar sahibinin varlıklı olduğunu g ö s ­ terir.

Ayakkabıların tabanları yardım ıyla tanı k oym ak için o ra ­ daki dengesizliği, yani aşınm ayı göreb ilm em iz gerekir. Bizler m utlaka ayağın şu v e y a bu yanm a daha fazla ağırlık veririz.

Kişinin ağırlığım daha çok n ereye - ön taraf, topuk, iç v eya dış yan - verdiğini belirlem ek üzere J a p o n y a ’da bir dizi ölçü geliştirilmiştir. Bu ölçüler bilgisayara da giriliyor; b ö y lec e ağırlığın bindiği b ö lg e y e g ö re kişinin karakteri çözüm lenebilm ektedir.

Yalnızca bir çift ayakkabıya bakarak kişideki gen el yapısal bozukluklar hakkında birçok g e r ç e ğ e ulaşabilirsiniz: kişi a ğ ır­ lığını n ereye veriyor? ayakları dar mı, geniş m i? ağır mı hafif mi?

D erslerim de rasgele bir çift ayakkabı seçerim v e sahibini bilm eden onun kişiliğini ç ö zü m le m e y e başlarım. Bu durum öğren cilerim i ç o k eğlendirir. Ö rneğin, ayakkabı önden, b aş­ parm akla ikinci parm ak tarafından fazla ca aşınm ışsa onun sahibinin m ide m eridyeninin fazla hareketli olduğunu bilirim.

Yani bu kişi hep açtır. O yüzden de sabırsızdır ve isteklerinin ya da iştahının tatmin o lm a y a c a ğ ı k aygısıyla olayların gid işa ­ tından en d işeye kapılır. Bu tür insanlar iştahlıdır v e hayata açlık duyarlar, fakat sabırsızlıkları yüzünden kazalara karşı 198

A y a k k a b ın ın iç tarafı a ş ın m ış : b a ğırsa k la rd a , cin s e l orga nlard a sorun.

A y a k k a b ın ın dış tarafı aşın m ış: m esane, ka ra ci­ ğ e r rahatsızlığı.

daha savunmasızdırlar. B ö y le ayakkabılar karşısında, örn e­ ğin, “ Bunun sahibi kafasını sık sık bir yerlere çarp ıyor o la b i­ lir,” derim.

Ayakkabın ın topuk kısmı daha ç o k aşınıyorsa sahibinin böbrekleri fazla çalışıyor v e yorgu n düşüyor dem ektir. Bu k i­ şi olasılıkla fazla sıvı alıyor v e belki de bel ağrısı çekiyordur.

A y rıca ağır kanlı biri olabilir. Belki k ola yca yoruluyor v e g e ­ le ce k le ilgili kararsız, fırsatlar karşısında korkuyor da olabilir.

Bu kişi gü venlik arayışındadır, am a bunu bulacağı kuşkulu­ dur. D oğal olarak, ondan m a ceracı biri olm asını b e k le y e m e ­ yiz.

A y a k tabanının kavis yaptığı yer dalağın v e karaciğerin durumunu anlatır; hatırlayacağınız üzere iki m eridyen de a y a ­ ğın iç bölüm ünden geçiyordu . A yakkabının bu tarafı aşınan kişi herhalae çarpık bacaklıdır v e içe basıyordur. K a ra ciğeri­ ne ve dalağııic' aşırı yük biniyordur. T op lu m a karışm ayı s e v ­ m eyen , ürkek biridir v e belki de cesareti kırılmıştır (özellikle 199

Tinsel konularda). Bu kişinin ürem e organlarında bir rahatsız­ lık olabilir ve bu da karşı cinsle ilişkisini iyice karm aşık hale getiriyordur. A yrıca önem li kararlar karşısında belirgin bir ş e ­ kilde şaşkınlık yaşıyor olabilir. Ağırlığını verm esin deki d e n g e ­ sizlikten v e duruş bozukluğundan ötürü m uhtem elen boyun v e om uz ağrıları çek iyo r olabilir.

Yüzünüzü bir yere kadar kontrol edebilirsiniz (bazıları bu konuda öbürlerinden daha iyidir), am a ayak parm aklarınızı v e y a ağırlığınızı ayaklarınıza nasıl verdiğinizi kontrol etm ek çok zordur. Bu n edenle bu özellikler sizin kişiliğinizi ç o k daha doğru yansıtır.

Ayakkabılarınızın dış tarafı daha çok aşınıyor, yani a y a k ­ larınız dışa basıyorsa bu, parantez bacaklı olduğunuz v e a ğ ır­ lığınızı m esa n e v e safrakesesi m eridyenlerinden yana, a y a k ­ larınızın dış tarafına verdiğiniz anlamına gelir. B ö y le kişiler baharatlı v e lezzetli yiye c ek lere bayılm akla birlikte y iy e c e k le r arasında ayrım gözetm ezler. Onların kilolu olm a v e ö fk eye, korkuya v e nefrete yenik düşm e ihtimalleri oldukça yü k s ek ­ tir. Biraz kararsız olabilirler, am a öte yandan uygulam aya d ö ­ nük bir doğaları vardır. Vücut ağırlığının d en gesiz d ağılm a sın ­ dan dolayı om uz ağrısı çekebilirler.

Bazılarının da ayakkabılarının başparm ak tarafı öbür y a n ­ lardan daha çok aşınmıştır. Bunun anlamı şudur: kişideki k a ­ raciğer enerjisi çok fazladır, yani jitsu’ dur. Üçüncü bölü m de de dile getirdiğim iz gibi, b öyle kişiler hırslıdır, h ed ef odaklıdır v e çalışm aya ç o k düşkündürler. Ö fk e hep orada olm akla bir­ likte kişi onu denetim altında tutma çabasındadır.

Ayakkabıların tertem iz oluşu kişinin titizliğini, ayrıntıları ön em seyişin i gösterir. A yak kabılar makul ölçü de bakım lı v e tem izse kişi kendi görünümü hakkında g ö re c e rahat bir tavra sahip dem ektir. Bu insanlar kişiliklerinin özü ve işlerinin nite­ liğiyle daha ç o k ilgilidirler. Ayakkabıların kirli v e bakım sız oluşu kişinin yaşantısında yoğu n bir kargaşa içinde old u ğu ­ nun işareti olabilir; buysa m uhtem elen b eden sel v e y a akli bir hastalıktan, ya da mali sıkıntılardan ötürüdür.

Ayakkabıların kokusu kişinin y e m e alışkanlıklarını, d iyeti­ 200

ni yansıtır. Ayakkabılardan ekşi, keskin bir koku yayılıyorsa kişi, süt ürünleri dahil, hayvansal besinleri fazla alıyor, aşırı terliyor (böbreklerin aşırı çalıştığını gösterir) olabilir ve m uh­ tem elen de fazla kilolu v e yü ksek tansiyondan muzdariptir.

Ayakkabılardan tatlı bir koku yü kseliyorsa kişi fazla tatlı y i­ yor olabilir, d olayısıyla h ipoglisem i v eya şek er hastalığı gibi dalak v e y a pankreas bağlantılı rahatsızlıklara yakalanm ış olabilir. Tuzlu kokular böbreklerin fazla çalıştığını gösterir.

Keskin kokularsa kalın bağırsakta bir dengesizliğin işaretidir.

Kişinin ayakkabıları onun m esleğin i de ele verir. S ağ topuk soldan daha ç o k aşınm ışsa kişi vaktinin çoğunu araç sürerek geçiriyo r olabilir; ga z pedalına basa basa ayakkabının sağ te ­ ki aşınmıştır, Uzun saatler ayakta kalan kişilerin ayak k a b ıla­ rı, ayaklara binen ağırlığın etkisiyle yanlara doğru esner ve genişler.

Ben ilk ayakkabılarım ı yedi yaşın dayken giyd iğim için o n ­ lara karşı özel bir ilgim var. S avaş yüzünden başka birçok k i­ şi yüzünden benim ailem de e p e y yoksuldu v e onların a y a k ­ kabı alabilecek duruma gelm eleri için ç o k zam an g e çm es i gerekm işti. Derken yedi yaşın dayken bana ilk kez ayakkabı aldılar. O zam an buna o kadar sevinm iştim ki onlarla birlikte yatm ıştım . Sabah kalkıp onları g iy m e k v e onlarla okula g it­ m ek için sabırsızlanıyordum . Fakat sonunda okula gittiğim d e ayakkabı g iy m ey e n bir sürü çocuğun olduğunu fark ettim v e kendim i kötü hissettim. Bir anda içimi utanç ve üzüntü k a p ­ lamıştı; ben de ayakkabılarım ı çıkardım v e onları sırt ça n ta ­ m a sakladım . Arkadaşlarım ın sahip olm adığı bir ş ey e sahip olm aktan dolayı utanç içindeydim .

A yak kabılar da bedenim izin öbür yerleri gibidir. Mikro, m akroda gizlidir; yani vücudun en küçük parçası bile d o ğ a ­ nın tam am ına ilişkin ipuçlarını barındırır.

A yakkabılara bakarken - hatta vücudun hangi bölgesini incelerseniz inceleyin - ne gördüğünüz o kadar önem li değil. Ö nem li olan niçin gördüğünüzdür. İnsanlar hep soruyorlar, “ Nasıl mutlu v e sağlıklı olabilir?” v e y a “A ydın lan m aya nasıl ulaşabilirim ? Hindistan’a v e y a J a ­ 201

p o n y a ’ya

gitm eli

m iyim ?” diye.

Ben onlara

diyorum

ki,

“ Ayakkabılarınıza bakın. Cevabınız ayağınızın altında.” H a y a ­ tınızın gizleri bedeninizde yazılı, ayakkabılarınızın tabanına iş­ li. Onları okuyun! Evren aradığım ız cevap ları bulalım d iye her yolu deniyor. H er yandan çeşitli biçim lerde bize bilgi ya ğıyor.

O ysa biz evren le uyum içinde ya şa m aya ya n aşm ayarak o bilgiyi engelliyoru z. Sahip olduğum uz dengesizlikler s a y m a k ­ la bitm ez. Bu d en gesizlikle hayat ırmağının yatağındaki k a y a ­ lar gibidir: o kayalar bize akan bilgiyi engeller. K ayaları uzak­ laştırın, görecek sin iz ki cevap lar bir anda karşınızda beliriverecek. Daha doğrusu, en ön em li soruların cevap ları zaten iç i­ m izde. T e k ya p m a m ız gereken , gö rm e yi öğren m ek ; bedenin dilini anlam ak; cevap ları dinlem ek; v e evrenin bize g ö sterd i­ ği yolu izlem ek.

8 ,

Cilt Saçlar v e Tüyler

Bedenin en büyük organı olan cilt, beden ısısının düzenlen­ m esi (ter yo lu y la ), oksijen alınm ası v e karbondioksit salın­ ması, dokunm a duyusu yoluyla m addi dünyanın algılanm ası v e gözen ek lerd en toksinlerin atılm ası dahil olm ak üzere, bir dizi işleve sahiptir. Cildin dış yüzeyinin altında saç v e tüy k ö k ­ leri, ter bezleri v e y a ğ bezleri bulunur.

Cildin son d ere c e hassas bir organ olduğunu v e dış ç e v r e ­ m izdeki d eğişim lere h em en tepki verdiğini hepim iz biliriz.

Gtanç duym uş olan herkes o anda içini ateş bastığını v e k ı­ zardığını bilir. Cilt bundan başka bir d eğişim daha geçirir. C il­ dim iz bazen solgun görünür, bazen kızarır, sararır, hatta griye v e y a k ah veren giye döner. Çiller çıkar, sonra birçoğu k a y ­ bolur. Bazen tenim iz norm alden daha fazla terler; örneğin avuç içim iz bazen ç o k ter salgılar. O ysa başka zam anlarda kupkurudur.

Bazen de cildim iz yağlanır. B irçok insanın cildi müzmin olarak yağlıdır. Yüzümüzün bazı yerleri dahil, cildimizin bazı b ölgeleri başka taraflardan daha ya ğlı olabilir, örneğin in­ sanın burnu ensesinden daha yağlıdır. Bazen cilt kurur v e pul pul dökülür; bazen d e tahriş olur, döküntüler v e akneler belirir. Tü m bunlar cildin ne kadar hassas, ne kadar d eğişken olduğunu gösterir.

A n cak bu d eğişk en liğe insanlar farklı farklı tepkiler verir­ ler. Kim ileri cildi düşm anları gibi görür; cilt bir türlü istedikleri gibi davranm az. “ Cildim ç o k hassas,” “ Cildim ç o k y a ğ lı,” 203

v eya “ Cildim ç o k kuru,” gibi laflar ederiz; sanki bu koşullar m akyajım ızın kalıcı öğeleriym iş gibi. Cildin dokusu, gücü ve hassasiyetinde kalıtımın önem li bir etm en olduğu doğru; am a şu da bir ge rç ek ki, kalıtsal özelliklerim iz ne olursa olsun, hepim iz sağlıklı v e güzel bir cilde sahip olabiliriz.

Cilt, içerd eki duruma hızla v e a çık ça tepki verm esi n edeniyle aslında olağanüstü bir organdır. Bu hassasiyeti sayesin de cildi yaşantılarım ızın barom etresi olarak görebilir v e ona g ö re okuyabiliriz. Ö rneğin cildim iz bize yediklerim izin, çevrem izin, sürdüğümüz hayatın sağlıklı olup olm adığını s ö y ­ ler. Örneğin,

stres cildimizi etkiler.

Kurdeşen çoğunlukla

stresin sonucudur, daha doğrusu, stresle nasıl baş ettiğim izin. Ç oğu m uz hassas ciltleri kötü bir şey olarak düşünür, oysa bu bir nimettir. Hassas ciltler son d ere c e güzel olabilir, yeter ki dış ç e v re y le uyum içinde yaşansın. G enel olarak s a ğ ­ lığınıza v e cildinizin sağlığına uygun besinler almalısınız. E ğer alm azsanız dış görünüşünüz bundan elbette etkilenir. Evren bencilliğim izi bile bizi sağlıklı bir yaşam a yö n len d irecek şek il­ de kurulmuştur. Doğru davranırsak, yani sağlığım ıza dikkat edersek cildim iz ne kadar hassas olursa olsun, parlak v e yum uşak olacaktır. Bana kalırsa başları asıl dertte olanlar, her türden sağlıksız besini alıp cildi hâlâ güzel görünenlerdir; çünkü onların barom etresi onları sağlıklı bir ya şa m a yönlendirm em ektedir. Şim di ciltte görü leb ilecek değişm eleri tek tek ele alalım. Ö n ce ten ren giyle başlayalım . Fakat ondan ö n ce şunu hatır­ latm am da yarar var: cildin beyaz, sarı v e y a koyu renkli o l­ duğunu söylerk en ırksal özellikleri değil, her bir ırksal özellik çerçevesin d ek i renk değişim lerini kastediyorum . Yeryüzünde kim se b em b eya z değil elbet. Fakat b eya z ırklara m ensup in­ sanlar arasında kimileri öbürlerinden daha beyazdır. U zak ­ doğulu, Afrikalı, Latin, Kızılderili, Akdenizli v e diğerleri için de aynı şey geçerli. Bunların hepsi için, cildin sağlıklı mı o l­ duğunu, yo k sa iç organlardaki bazı d eğişim leri yansıtacak bir ren ge mi büründüğünü belirlem ek için tek tek o gruplar için­ deki bireylere bakm am ız gerekir.

204

CİLDİN RENGİ İnsanların çoğu tenlerini büyük ölçü de örttüğü için konuyu yüzle sınırlı tu tacağım . Vücudun başka yerlerindeki p igm en t­ lerde bir d eğişm e varsa o b ölg ed en ge ç e n m erid yen e dikkat edin (üçüncü b ölü m e bakınız). Bunun dışında, yüzle ilgili v ereceğim iz bilgiler vücudun gen eli için de geçerlidir. Ö r­ neğin, kırmızı gen ellik le kalple ilgilidir v e kişinin yaşantısında yin etkilerin fazla olduğunu anlatır. D iyelim ki dalak m erid ­ yeninde kızarm a var; bu şeker, m e y v e , m e y v e suları v e alkol gibi yin m addelerin fazla tüketildiğini v e m ineral eksikliği bulunduğunu gösterir.

Kırm ızı Ö ze llik le yü zd ek i k ızarıklık d oğru d an k alp v e kan dolaşım ıyla ilgilidir. Tenin kırmızı olm ası kılcal damarların genişlem esinin sonucudur. O b ö lg e y e kan hücum ediyor v e tenin kan rengi olan kırm ızıya dön m esin e neden oluyor. K a l­ bin hızlı atm asına yol açan her ş e y - ani korku, utanç, k ah ­ kaha v e y a egzersiz gibi - kan dolaşım ını hızlandırır v e tende kızarm aya yol açar. Yin ağırlıklı besinler, yin özelliklerin cilde yakın kılcal dam arları gen işletm esin d en dolayı, gen el olarak tende müzmin kızarıklığa neden olur. Tatlılar, alkol, birçok baharat, yoğu n duygusal d en eyim ler (ağlam a k , çığlık atm ak, kahkahayla gü lm ek ) v e aniden bastıran utanç duygusu bu yüzden yin olarak değerlendirilir; söz konusu etkenler bu n edenle dış yü zeydek i kan dolaşım ına daha ç o k etki eder.

Y an g özellikli etken ler de

elbette

kalp

atışını ve

kan

dolaşım ını hızlandırabilir. Buna en iyi örnek, egzersizdir. E g ­ zersiz, kasları sıkm ası v e kalbin daha hızlı atm asına neden o l­ m ası bakım ından yangdır. D olayısıyla yüz kızarıklığının nedenini bilm ek gerekir: yin mi, ya n g m ı? N eden ya n g ise kişi dinlenip kan d ola şım ı n o rm a le d ön d ü k çe kızarıklık da gidecektir. Fakat n eden yin ise kızarıklık kroniktir v e m u h­ tem elen aşırı tatlı, m e y v e , m e y v e suyu, baharat v e y a alkol tüketim inden kaynaklanıyordur.

205

B eyaz B eyaz v e çok solgun bir ten doğrudan a k ciğer v e kalın bağırsakla ilgilidir. A k c iğ e rd e kan toplanm ası v e y a akciğerin fazla sıkı v e gergin olm ası kan dolaşım ını en geller v e cilt solar. Kişi şoktaysa, kronik bir a k ciğer hastalığı varsa v eya kan dolaşım ı iyi d eğilse onun cildi solgun v e b eya z olur. Bu belirtilerin hepsi ak ciğer v e bronşlarda bir sorun olduğunu gösterir. A k c iğ e r sigara dumanına v e aşırı y a ğ tüketim ine karşı çok hassastır. D iyette yağın v e kolesterolün fazla olm ası kanın oksijen taşım a kapasitesini düşürür. Solgun bir ten a y ­ rıca, kan dak i oksijen v e p rotein i ta şıy a n h e m o g lo b in proteinin azlığını gösterir.

Müzmin kabızlık dahil olm ak üzere bağırsak sorunları yaşandığında bağırsaklardaki kan durağanlaşır. Bu dolaşım eksikliği, ak ciğer dahil, vücudun d iğer b ölgelerin e giden kan akışını da etkiler v e dolayısıyla solgunluğun nedenlerinden biri olabilir.

Sarı Tenin sararması karaciğer v e safrak esesiyle ilgilidir. Safra v e karaciğerden kaynaklanan d iğer salgılar cildin v e gözlerin sararm asına neden olur. K ara ciğer rahatsızlıklarının teni sarartmasına en iyi örnek elbette ki sarılıktır.

K ah veren gi Cildin k ah veren giye d ön ecek şekilde kararm ası böb rekler­ le ilgilidir. B öb rek ler iyi iş lem e d iğ i zam an kanın rengj koyulur. Bu koyuluk cilde de işler, özellikle g ö z altlarına ve yanağın üst tarafına. Burun kem iğinin çevresin d ek i koyu renk gövd en in ortasındaki organlarda, özellikle m ide, dalak ve pankreasta bir sorun olduğuna işaret ettiği gibi aşırı yin besin ­ lerin tüketildiğini de gösterir.

M or M or renk karaciğer v e m ide, dalak, pankreas grubuyla il­ 206

gilidir. M orluk v e y a m a vilik daha ç o k şak ak ta, burun k em iğin d e v e iki gözün arasında görülür. Bu b ö lg eler dalak v e k araciğere karşılık gelir. Burada biraz m orluk olm ası her iki organ grubunda da kan dolaşım ının p ek iyi olm adığını gösterir. D olayısıyla bu organlar soğuk v e durağandırlar. Bu durumlara karşı ya n g etkiler gereklidir; yani egzersiz, Ohashiatsu v e ge n el olarak daha çok hareket.

BENLER VE KOÇCİK LEKELER Yüzde v e y a vücudun başka yerlerinde sık sık ben v e y a lekeler görürsünüz. Bu izler bazen doğuştan gelir, ancak bir­ ç oğ u da sonradan çıkar ortaya. Bana g ö re bu izler vücuttan atılan zehir v e toksinlerden ileri geliyor. Onları bazen m erid ­ yenlerin üstünde görürüz. Benler v e lekelere fazla miktarda karbonhidratların, yağların v e proteinlerin yakılm ası neden olur. Hangi işlevin olum suz bir etki altında olduğunu anlam ak için izin hangi m erid yen d e olduğuna bakın. G enel olarak bu m eridyen diğerlerinden biraz daha zayıftır v e ona gö re davranılması gerekir.

Y A Ğ L I C İLT S ağlıklı ciltlerin biraz ya ğlı bir parlaklığı olur. Deri güneş ışığıyla ya ğ ı birleştirerek D vitamininin m etabolize eder. D vitam ini sağlık açısından ç o k ön em li olduğu için cildin biraz yağlı olm ası sağlıklı bir m etabolizm anın işaretidir. Zaten çoğu m u z cildin biraz ya ğlı oluşunu dert etm ez, asıl sorun c il­ din ç o k ya ğlı olm asıdır.

Cildin aşırı ya ğlı olm asının nedeni diyette fazla y a ğ v e h a y ­ vansal besinlerin olm asıdır. Tabii “fazla” g ö re c e bir sözcüktür.

Fakat cildinizin ya ğlı olm asından şikayetçiysen iz bünyenize v e m evcu t durumuza g ö re fazla y a ğ aldığınız söylenebilir.

Y ağlı bir cilt aynı zam anda karaciğerin, safrakesesinin, kalbin v e pankreasın za yıf olab ileceğin i d e gösterir. K ara ciğer v e safrakesesi yağları işlem ek üzere safra üretir. K araciğerd e y a ğ biriktiği zam an organın etkinliği azalır. Y a ğlar kandaki kolesterol oranını artırır v e dam ar sertliğine yol açarak kalbe 207

yük getirir. A yrıca bilim sel olarak da sabittir ki ya ğ, hücreler­ deki optim um şeker m etabolizm asını en geller v e yetişkinlik­ te görülen şeker hastalığının başlıca nedenidir. Yağlar hüc­ relerin çevresin de birikir v e glikozun hücre zarından içeri g ir­ m esini engeller (glik o z hücre m etabolizm ası için yakıt olarak kullanılır). Bu yüzden aşırı ya ğ, pankreas tarafından sal­ gılanan ensülinin etkinliğini azaltır. D olayısıyla pankreas, hücrelere yakıt olsun d iye daha fazla ensülin üretebilm ek için daha çok çalışm ak zorunda kalır v e yorulur.

Y a ğ tüketim inden hangi m eridyen v e y a tanı noktalarının daha çok etkilendiğini bulm ak için yüze v e vücudun başka bölgelerin e bakm anızı öneririm . E ğer burun, yüzün diğer kısımlarından daha ya ğlıysa durum kalple ilgilidir. E ğer alın daha y a ğ lıy s a b ağırsak larda v e k a ra ciğ e rd e sorun var dem ektir. Yanaklar yüzün geri kalanından daha ya ğlıysa a k ­ ciğerd e fazla y a ğ var dem ektir. A ğ ız v e ç en e bölgesinin y a ğ ­ lı olm asıysa cinsel organlara v e bağırsaklara işaret eder.

AKNELER S ivilceler daha ç o k vücudun üst yarısında, özellikle de yüzde, om uzlarda v e gö ğü ste çıkar. Vücudun üst bölümünün yin olduğunu hatırlarsınız; alt taraf da yangdır. Yin özellikli nesnele v e şeyler yayılır v e yü zeye çıkar. Y a n g özellikli şeyler de daralır v e m erk eze iner. Ş ek er v e y a ğ yindir. Bunlar ş e y ­ lerin yayılıp büyüm esine neden olur. Y a şa m ak için herkesin ya ğa, şekere v e proteine ihtiyacı var. Fakat bunlara d u y­ duğum uz ihtiyacın da bir sınırı var. Bu sınırlar aşıldığında o r­ taya çıkan fazlalık ya saklanıp depolanmalıdır,, ya da ondan kurtulmalıdır. Fazlalıklardan kurtulmada vücudun izlediği y o l­ lardan biri de derideki gözeneklerdir.

Aknelerin g e çm es i için her türlü rafine şekerden v e yağlı besinlerden uzak durm ak gerekir. A k n esi olan insanlar, koşullar ne olursa olsun, fast-food denen v e ya ğla tuz bakım ından zengin olan şeylerden kaçınm alıdırlar. Y a ğ v e tuz İkilisinin beden üstünde son d ere c e zehirli etkileri olur, çünkü tuz böbreklerin kasılıp daralm asına neden olarak bu organın sü zm e y e te n e ğ in i azaltır. B ö b rek bu işlevin i yerin e 208

getirem ed iği zam an toksinler b ed en e yayılır v e ânında sivil­ cele re yol açar. Yağın, m olekül yapısındaki bağları sağlam lığı yüzünden sindirilmesinin zor olduğunu hatırlayın. Bu n edenle ya ğ, kanda küçük kürecikler halinde dolaşır. Y a ğ kürecikleri de yindir; önünde sonunda yü zeye çıkar, yani yü zde ya da başka bir yerd e sivilceler olarak belirir.

Yüzünüzde sivilce çıktıysa D oğu tanı sanatı yardım ıyla hangi organın v e m eridyenin sıkıntıda olduğunu saptayabilir­ siniz. Yanaklarda çıkan sivilceler a k ciğerd e sorun olduğunu gösterir. Ç en ed ek iler cinsel organlarda, alındakiler bağırsak v e karaciğerde, burundakiler de kalpte bir rahatsızlık o l­ duğunun belirtisidir.

S ivilceler stresten de kaynaklanabilir. Burada da böbrekler devrededir. Stres böbrekleri v e böbreklerin işlevlerini d o ğ ­ rudan etkiler v e onların süzm e gücünü azaltır.

A k n esi olan insanlar alkalin besinler yem eli, yediklerini iyice çiğn em eli, kan dolaşım ını v e m etabolizm ayı hızlandır­ m ak için b olca egzersiz yapm alı, fazla şeker, y a ğ v e protein ­ den uzak durmalıdırlar. Bunları yaptıktan sonra akneler k ola yca kaybolur.

EGZAM ALAR E gza m a bazen gen iş bir alana yayılabilen bir döküntü türüdür. Deri kurur, pul pul dökülür v e çatlar. Birçok kişi e g ­ zam a ge çirm ek te v e ondan büyük zorluklarla kurtulabilm ek­ tedir. Fakat aknelerde olduğu gibi egza m a da k ola yca tedavi edilebilir, yeter ki sınırlarımızı bilelim . E gzam anın nedeni atık­ ların uzaklaştırılması işlevlerinde v e kan dolaşım ındaki a k ­ saklıklardır.

Vücudun aldığı toksin miktarı onun bu toksinleri dışarı at­ m a gücünü aşıyorsa kanda bir birikm e m eyd an a gelir. A yrıca kan dolaşım ının yeterin ce etkin olm am ası da toksinlerin, özellikle yağların derinin altındaki dokularda birikm esine neden olur. O rtam daki antijenler - kedi tüyü v e polenden hava kirliliğine kadar her şey - d e d ev re y e girince bir te p ­ kim enin oluşm ası kaçınılm az hale gelebilir. E gzam a örn eğin ­ 209

d eyse antijenler patlam ayı bek leyen bir dinamit yığınını ateşe veren bir fitile benzer.

E gzam ayı tedavi etm ek için her türlü rafine şeker ve besini, yağı, kolesterolü, özellikle de kim yasal katkı m addeli besinleri ciddi anlam da azaltm alı ya da bunlardan toptan v a z ­ geçm elidir. A y rıca aşırı m iktarda alındığında böbrek v e b ağır­ sak etkinliğini azaltan tuzda da kısıntıya gidilm elidir. Anılan organlardaki yetm ezlik kanda toksinlerin birikerek artmasına v e egzam anın ağırlaşm asına yol açar.

BENLER VE ÇİLLER B en ler, ö z e llik le de yaşlıların k ara ciğerin etkinliğin in azalm asın ın

e llerin d e çıkanlar, sonucudur. E llerd e

zam an zam an belli m eridyenlerin üstünde çıkan benler ilgili organ v e m eridyenlerin yük altında olduğunu gösterir. B en ­ ler gen ellik le aşırı y a ğ v e şeker tüketim inden kaynaklanır.

Aşırı m e y v e v e şeker alan çocukların yüzünde çiller çıkar.

Büyüdükçe gazoz, şek erlem e, v e başka tatlıların tüketim i azalır v e çiller zam anla kaybolur. Güneş ışığı ge rç ek te çillerin çıkm asına “ n ed en ” olm am ak la birlikte buna yakın olan in­ sanlardaki m ekanizm aları tetikler.

CİLDİN HAMÜR GİBİ OLMASI Orta yaş v e üstü olan bazı insanların cildinin hamur, hatta peynire benzediğini görürüz. Bunun nedeni bazı doku v e o r­ ganlardaki oksijenin son d ere c e az olm asıdır. Vücudun hangi b ölgesin de cildin hamura b en zediğin e dikkat edin. O rgan v e m eridyenleri saptam ak için D oğu tanı sanatına başvurun.

SAÇLAR, TÜYLER VE KILLAR D oğu tanı sanatında vücudun dış yü zeyinde çıkan saç ve tüylerin içerd e olan v e silia olarak bilinen tüylerle (bunlar y e m e k borusunun v e bağırsakların iç yü zeyin de bulunur) yakından ilgisi vardır.

210

Dokuz ay ana rahm inde kalan cenin annenin kanından beslenir. Ceninin sindirim sistem i çocu ğu n kendisiyle birlikte gelişm esin e rağm en bu n ed en le henüz faal değildir. Bu dokuz ay boyunca çocuğun bedeni lanugo denen incecik tüylerle kaplıdır. İçerdeyse silia tüyleri gelişm esin i sürdürür. A n cak doğum dan hem en sonra hem lanugo, hem de silia tüyleri dökülür. Silia tüyleri ilkdışkıyla (m e k o n y u m ) birlikte dışarı atılır. İlkdışkı m eşim e sıvıları, ölü hücreler v e gebelik süresin­ ce beb eğin yuttuğu lanugo tüylerinden oluşan v e bağırsaklar­ dan atılan bir kütledir.

Silia v e dışsal tüylerin atılm ası eşzam anlı olarak g e rç e k ­ leşir. B ebek bu tüyleri dök er v e bedenin hem içinde, hem de dışında yeni, güçlü v e kalıcı tüyler çıkarm aya başlar. Bu çocu k için sağlıklı bir süreç, b ü yü m eye doğru atılan bir ad ım ­ dır; çocu k çevresin e uyum sağlam aktadır. Burada dikkat edilm esi gereken nokta şu: tüyler d oğal v e eşgüdüm lü olarak gelişm ektedir, yani içerdeki v e dışarıdaki tüyler daim a birbiriyle bağlantılıdır.

D oğu tıbbına g ö re böbrek, k araciğer v e ak ciğer enerjisi tüylerin gelişim v e sağlığını kontrol eder. Saçların v e tüylerin nicelik v e niteliği sağlığım ıza bağlıdır. K em oterapi gören in­ sanların saçının dökülm esi bu g e r ç e ğ e işaret eder. Tüm hüc­ reler üstünde zehirli etkiler gösteren k em oterapi özellikle b ö b ­ reklere zarar verir. Zarar gören böbrekler bü n yeye yeterin ce ki enerjisi verem ez v e yaşam ın sürdürülmesi açısından ikinci planda kalan b ölgeler - saçlar dahil - beslen m e sürecinde sona bırakılır. Saçlar da bu yüzden dökülür.

A ğ ır m etaller v e kim yasal zehirler de saçların v e tüylerin dökülm esine yol açar. Bu toksinler, onları tem izlem ek te çok zorlanan karaciğere v e böbreklere zarar verir. D olayısıyla saçın v e tüylerin niteliği v e gelişim i olum suz etkilenir.

Deniz sebzeleri, özellikle de esm er suyosunu fam ilyasın ­ dan olanlar kim yasal zehirlerin v e ağır m etallerin vücuttan atılm asında yararlı olabilir. Araştırm alara g ö re sodyu m alginat - deniz yosunlarının çoğu n d a bulunan bir bileşim - ağır m etaller v e kim yasal zehirlere bağlan ıyor v e onları b ağırsak ­ lara taşıyor. Bağırsaklara taşınan bu toksinler b ö y le c e dışları atılabiliyor.

211

Duygusal kargaşalar saçların incelm esine, dökülm esin e ve renk değiştirm esin e neden olabilir. Kanadalı öncü araştırm acı Hans S e ly e yakın sayılabilecek bir süre ö n ce stresin - v eya korkunun - b öbreklere zarar verdiğini keşfetti. O ysa D oğu tanı sanatı aynı şeyi üç bin yıldır zaten söylüyordu. B ö b rek ­ lerle ilişkili bir uygu olan korku, organların en değerlisine zarar verir, üzüntü, öfke, korku v e kronik stres gibi olumsuz duygular böbreküstü bezlerine de zarar verir, üzün süreli stresten ötürü bu bezler hiperaktif olur v e aşırı yorulur, sonun­ da da bitap düşüp hipoaktif (yetersiz etkinlik) hale gelir ve böbrekleri daha da olum suz etkiler. Bunların sonucunda s a ç ­ lar dökülebilir.

B öbrek enerjisi cinsel organları besler. S açlar v e tüyler onları böbrekler idare ettiği için - D oğu tıbbında daim a cinsel organlarla ilişkili görülmüştür. İnsanların saçlarına v e tü y­ lerine bakarak onların cinsel organlarının sağlığı v e gücü hakkında bir fikir edinebilirsiniz. Saçları gür v e parlak olan kadınlar gelen ek sel olarak doğurgan kabul edilirlerdi. E rk ek ­ lerd eyse bu karaciğerin, böbreklerin v e cinsel organların gücünün belirtisi kabul edilirdi.

Saçları uçlardan çatallaşan v e k ola y kırılan insanların b ö b ­ reklerin in v e cin sel organların ın daha z a y ıf olduğunu görüyorum . S a ç uçlarının çatallaşm ası yin özellikli bir durum ­ dur - saç teli tek parça halinde kalm alıyken ucundan ikiye bölünüyor. Bunun nedeni diyette v e yaşam tarzındaki aşırı yin etkilerdir. A y rıca aşırı ilaç v ey a uyuşturucu kullanımı b ö y ­ le bir ş ey e yol açabilir. Saçların kırılganlığı aşırı tuz v e ya h a y ­ vansal besin tüketim inden kaynaklanıyor olabilir; her iki hal­ de de böbrek enerjisi yetersiz kalır. Kırılgan saçlar mineral, özellikle de iyot yetersizliğinin sonucu da olabilir. Bu sorunun çözüm ü kolay: kara v e deniz sebzelerinin daha ç o k tüketil­ mesi.

Dışsal saç v e tüylerin sağlığı içtekilerin de durumunu y a n ­ sıtır. Çatallaşan v e kırılan saçlar a k ciğer v e bağırsakların için­ deki tüylerin durumuna işaret eder. İlerleyen yaşlarda o l­ m adık yerlerden tüyler çıkm ası içerd e de tüylerin bittiğini gösterir. Örneğin, birçok kadında bıyık çıkar. A ğ ız b ölgesi sindirim sistem i v e cinsel organlarla ilişkilidir. D olayısıyla 212

buradan, söz konusu organlarda aşırı silia gelişim i olduğunu çıkarabiliriz. Silia tüylerinin aşırı gelişim i sümüksü m adde birikiminin had safhalara vardığının belirtisidir. Sümüksü m adde v e proteinin yü ksek d ü zeyd e olm ası sindirim sistem i v e cinsel organlarda tüylerin aşırı gelişim iyle sonuçlanm ıştır.

Bir kadının bıyığının fazla belirgin hale gelm esi onun cinsel organları v e y a âdet dön gü süyle ilgili sorunlar yaşadığının âdet ön cesi sendrom u v e fibroit (lifli) kist dahil - belirtisi olabilir.

Kişi y e m e alışkanlıklarını değiştirdiğinde saç v e tüylerinin bundan nasıl etk ilen eceğin e dikkat etmelidir. Bazen bir d iyet kuramsal olarak iyi görünürken biyolojik bakım dan zararlı olabilir. S açlar v e tüyler diyetim izin yaşam ım ızı ne şekilde e t­ kilediği hakkında bize ç o k şey anlatır.

Kellik B ana g ö re k elliğin n ed en lerin d en biri d e aşırı sıvı tüketimidir. Her saç v e tüy telinin folikülünde y a ğ vardır. Sıvı alımı böbreğin kapasitesini aştığında bu sıvı folikülün g e n iş ­ lem esin e v e saçın dökülm esin e neden olur. Saçları dökülen v e kelleşen ler daha az sıvı tüketm eli v e özellikle böbreklerine çok özen gösterm elidirler.

Kellik genellikle başın belli bölgelerinde başlar - tepenin ön veya arka tarafı. Kellik önden başlarsa neden, yin maddelerin özellikle meşrubat, m e y v e suyu v e alkol - aşırı tüketimidir. K e l­ lik arkadan başlarsa da neden, yang ağırlıklı maddelerdir; yani aşırı tuz, kırmızı et, yumurta, sert peynirler ve tavuk.

Saçların kırlaşm ası eskiden beri aşırı stresle ilişkilendirilir.

Batıda, “ Bu dert yüzünden saçlarım ağard ı,” deyim i y a y g ın ­ dır. Yukarıda defalarca belirttiğim gibi, stres böbreklere zarar verir v e saçlarla tüyleri olum suz etkiler. Böbreklerin kasılıp daralm asına neden olan, norm alde saçlara g id ec e k b e s ­ leyicilerin sağlıklı akışına ket vuran aşırı tuz da aynı ş e y e yol açar.

Erkeklerin yüzünde çıkan kıllar v e tüyler gücün belirtisi olabilir. Örneğin, favorileri gür olan erkeklerin karaciğerleri 213

v e safrakeseleri kuvvetlidir. Safrakesesi m eridyeni kulağın ar­ kasından g e ç e r v e o taraftaki saçların v e kılların daha gür ç ık ­ m asına neden olur. Erkekte bıyığın gür olm asıysa onun sin­ dirim sistem i v e cinsel organlarının doğuştan güçlü o l­ duğunun işareti olabilir.

G enelde, erkeğin sakalını-bıyığını uzatm ası ya n g özellik ­ lerini, tıraş etm esiyse yin özelliklerini artırır. Kim i erkeklerin sakal uzatm ak yararınadır, am a bazıları hiç sakal-bıyık uzat­ mazlar. Ö rneğin, oyuncu Kirk D ouglas sakal uzatsa ona hiç yakışm az; çünkü adam ın yüzü zaten son d ere c e yang. Sakal ondaki yan g enerjisi aşırıya vardırıp imajını m ahvedebilir. Ö te yandan, N apolyon , Josephin e buna pek aldırış etm işe b en ­ z e m e s e de, görebilirdi.

p ek âlâ

sak al

uzatabilir

ve

bunun

yararını

Cilt, saçlar, tüyler v e kıllar sağlığım ız v e doğuştan gelen güçlü v e za yıf yanlarım ız hakkında bize ç o k şey anlatır. A n ­ cak ne olursa olsun, bunların hepsi d e günlük yaşam larım ıza, bedenlerim ize, sağlığım ıza v e özelikle de belli m eridyen lere gö s te rec e ğim iz özen le çok iyi duruma getirilebilir v e sağlığa kavuşturulabilir. Yaşam larım ızın sırları için bedenlerim ize bakm alıyız. Bedenlerim iz bize dur durak bilm eden yo l gö s te r­ m ekte; zaaflarım ızı avantaja, sevim siz yanlarım ızı hepimizin içinde bulunan doğal gü zelliğe çevirm en in fırsatını sunm ak­ tadır.

214

9 Daha iyi Bir Sağlık İçin Program

SAĞLIK VE MÜTLÜLÜK İÇİN YEMEK H erkese uygun tek bir diyet yazm ak imkansız. D iyetler ç o ğ u zam an suçluluk duygusu v e acım asızca özeleştiriye zem in hazırlar. Ö te yandan, günümüzün y e m e alışkanlıkları o kadar sağlıksız ki sağdu yu ya dayalı bazı iyileştirm eler hem en hem en herkse yarar getirebilir.

A ş a ğ ıd a d iyet için iki tem el yo l haritası çiziyorum . İlki s a ğ ­ lığı, yaşam gücünü geliştirm eye v e öm rü uzatm aya yön elik bir dizi makul v e mantıklı önerilerden oluşm aktadır. İkinci yol haritası da Beş C evh er ya da Beş D önüşüm e dayanm aktadır.

B eş Dönüşümün her cevherin,

kendisine

karşılık ge len organların işlevlerini geliştirecek belli besin küm eleri vardır. Bu kitabı okuduktan sonra e ğ e r dalağınızın, karaciğerinizin ya

da böbreklerinizin pek

iyi işlem ediğini

düşünüyorsanız Beş Dönüşüm kuramının ilgili cevherini daha fazla içeren önerilm iş besinlere ağırlık verebilirsiniz. B ö y le c e organlarınızın işleyişini iyileştirebilir v e ilgili m eridyenlerin sağlığına kavuşm asına katkıda bulunabilirsiniz.

A n ca k her halükârda gen iş bir besin yelpazesin i tüket­ m eniz şarttır. Bu önerileri, Beş Dönüşüm içinden yalnızca il­ gili cev h ere yön elm en iz gerektiği şeklinde algılam ayın. O r­ ganların hepsinin yeterin ce b eslen m esi gerekir. Bunun için de 215

çok çeşitli y iye c ek ler yem en iz ve lezzetler tatmanız şarttır.

Aşağıdaki öneriler şu anda sorunlu olan organlarınızın sağaltılmasına yardım cı o lacak besinlere ağırlık veren bir yol haritasıdır. Bunun yanı sıra bir tıp doktoruna ya da bir bütün­ sel sağlık uzmanına v e y a her ikisine birden danışmaksınız.

Diyet İçin Yol Haritası 1. Size g e le n besin ler için şükredin. Besinler “Yaşam ın K a yn a ğı”ndan bize verilen birer arm ağandır. Onu a lç a k ­ gönüllülük v e m innetle kabul edin. O bu dünyadaki hayatınızı sürdürmek v e düşlerinizi gerçekleştirm en ize yardım cı olm ak üzere verilm iştir size. Talihin bir cilvesi olarak İkinci Dünya S avaşı sırasında dünyaya geld im v e H iroşim a vilayetin de büyüdüm . O yü zd en şu s ö y le d ik le rim d e son d e re c e sam im iyim . Besinler size s e v g iy le gelir, o dünyanın bir nimetidir.

2. B ü tü n b esin ler y iy in . Yıldızlar, ağaçlar v e bitkiler nasıl doğanın bir parçasıysa biz de ö yleyiz. Biz toprakla aynıyız: ondaki m ineraller kanım ızda dolaşıyor. Biz bitkilerle aynıyız: onlardaki besleyiciler hücrelerim izin işleyişine yardım ediyor, lifleri istenm eyen atıkların uzaklaştırılmasına destek oluyor.

Biz ya ğm u rla ayn ıyız: b ed en le rim iz çoğu n lu k la sudan oluşuyor. Biz güneşle aynıyız: onun ışığı ge ze ge n d e k i her ş e y e hayat veriyor. ^ B esleyici içeriği boşaltılan v e y a d oğad an çok laboratuar­ ların ürünü sayılabilecek kadar ağır işlenm iş besinlerden uzak durun. Bütün, taze, işlen m em iş v e - m üm künse - o r­ ganik olarak yetişm iş besinler yiyin. Bunlar size ihtiyaç d u y­ duğunuz besleyici öğeleri v e gücü verecektir. Bu şekilde h as­ talığa v e mutsuzluğa yol açan kim yasallardan da kaçınm ış olursunuz v e d oğayla uyum içinde yaşarsınız. Ö zellikle kah veren gi pirinç, darı, arpa, yu laf v e mısır gibi bütün tahıllar; kıvırcık lahana, karalahana, hardal yaprağı, kıvırcık salata v e Çin lahanası gibi yeşil yapraklılar dahil, taze seb ze yiyin. Bütün tahıllar enerji deposudur -yeryüzünde in­ sanlar için karm aşık karbonhidratlar kadar etkin v e güçlü yakıt yoktur. A yrıca protein, vitam in, m ineral v e lif ze n ­ 21 6

ginidirler. T a ze sebzeler vitam in, mineral v e lif m adeni gibidir.

Bu besinler bağışıklık sistemini v e atıkları uzaklaştıran sin­ dirim organlarını güçlendirir, bizlere uzun ömürlü enerji verir.

3. İy i çiğ n e y in . Ç iğn em ek sağlıklı bir sindirim açısından ö n em taşır. İnsanlar n ered eyse her şeyi sindirebilirler, am a ö n ce ç iğn em e k şartıyla. İyi çiğn en en besinler gü zelce sin­ dirilip vücuttan k ola yca dışarı atılabilir. Y eterin ce çiğ n en ­ m eyen besinlerse tam sindirilem ez v e her türlü m ide ve b ağır­ sak sorunlarına yo l açarak bizi hasta v e mutsuz kılar. Sağlık, berrak bir düşünce gücü v e iyi bir sindirim için her lokm ayı otuz-otuz beş kez çiğneyin. İyi ç iğn em e k ağız, çen e ve boyun kaslarını çalıştırarak diğer organlardan otuz kat daha çok o k ­ sijene ihtiyaç duyan b eyn e giden kanı artırır. Yani ne kadar çok çiğnerseniz o kadar akıllı olursunuz.

4. Fazla y a ğ d a n kaçın ın . Günümüzün y e m e alışkanlık­ larının en kötü yanı ya ğlı olm asıdır. Y ağın kansere yo l açtığı kanıtlanmıştır. Y a ğ dokulara gid en kanı v e oksijeni bloke eder. Kan v e oksijen olm aksızın hücreler ölür. B eden vakitsiz yaşlanır. Zam anla ağırlaşan dejen eratif hastalıklar baş g ö s ­ terir. Aşırı y a ğ kansere, kalp hastalıklarına, yüksek tan­ siyona, yetişkinlikte şeker hastalığına, erken bunam aya ve fe lc e neden olur. H ayvansal besinler, özellikle de kırmızı et, yumurta, süt ürünleri ya ğ bakım ından ç o k zengindir. Bunları ille de yiyecek sen iz bile ç o k az yiyin.

5. Yaşadığınız b ölged e yetişen m e vsim lik besinler yiyin.

Yaşadığım ız çevrenin belli iklim özellikleri v e vardır v e orada m evsim e göre belli bitkiler yetişir. Yediğim iz besinler de yaşadığım ız iklim şartlarında yetişm iş olmalıdır. A la sk a ’da yaşayan insanların balık ve balina ya ğı yem eleri Brezilya’da yetişm iş m e y v e v e besinleri yem elerinden daha iyidir. Diğer ik­ limler için de aynısı geçerli. Bizler doğanın ürünlerini yiyoruz, o bitkileri m eydana getiren enerjiyi tüketiyoruz. Bizler içinde y a şa d ığım ız iklim i v e bizi her gün etk ileyen enerjileri tüketiyoruz. B ö ylece bünyelerim iz m evsim lere, hava koşul­ larındaki düzenliliklere v e karşılaştığımız zorluklara daha iyi uyum gösterir. Yaşadığınız b ölg ed e yetişen besinler yiyem iyor sanız bile kabaca aynı enlem de yetişenleri tercih edin. Farklı iklimlerde yetişen besinlerden uzak durmaya çalışın.

217

6. Fazla y em e y in . Fazla y e m e k vücudu yorar, kilo aldırır v e sindirimi zorlaştırır. Kalp hastalıklarına, k araciğer v e b ağır­ sak sorunlarına kapı açar; berrak düşünceyi zorlaştırır.

J a p o n y a ’da m idenin biraz boş olanın zihninin b ilgiye aç o lacağı söylenir. Fakat m ide dolu oldu mu zihin de doludur. Ö zetle, az yiyenin sağlık sorunu da az olur.

7. U y k u d a n h e m e n ö n c e y em ey in , ü yku da bedenin k en ­ dini tam ir ettiği bilinen bir gerçek . A n cak ya tağa girerken m idesi dolu olanlarda, bu işlem gerçek leşm ez. O n an m a gid ec e k enerji sindirim e gider. Dolu m ide derin uykuyu e n ­ geller v e iyice dinlen m em ize en gel olur. K an ım ca dolu m ide çok rüya g ö rm e y e de neden oluyor v e bize olum suz düşün­ celer aşılıyor. Bu da ertesi gün bizi etkiliyor; günü uyuşuk v e huysuz ge çirm em ize neden oluyor. İşte sağlıklı b eslen m eyle ilgili önerilerim . Ç ok katı değiller.

Onları herkes uygulayabilir; v e çok da yararını görür.

Diyet Ve Beş Dönüşüm Ateş cevheri: Kalp ve ince bağırsak Baharatlı y iy e c ek ler kalbe v e ince bağırsağa ç o k zarar verir. A ynısı kana ç o k y a ğ v e k olesterol karışm asına neden olan hayvansal besinler için de geçerlidir. K albiyle ince b ağır­ sağı za yıf olanlar diyetlerindeki kırmızı et, yumurta v e süt ürünlerini ya

azaltm alı ya da onlardan tam am en

kurtul­

malıdırlar. Bu besinlerin hepsi kandaki kolesterolü yükseltir v e kalbe yeterin ce kan v e oksijen gitm esin e engel olur. A y ­ rıca tuz gibi fazla daraltıcı v e y a serinletici besinlerin aşırı tüketimi de kalple in ce bağırsağı za yıf düşürür.

A teş cevherini güçlendiren besinler mısır, brüksellahanası, ta ze soğ a n , fren k so ğa n ı, kırm ızı m e rc im e k , ç ile k v e ahudududur. Karahindiba yaprağı gibi hafiften acım sı olan şeyler kalbi v e ince bağırsağı uyarır.

Düzenli olarak (örn eğin haftada bir) yen en besinlerin az bir miktarı yeter. D olayısıyla ateş besinlerini çeşitlendirm eliyiz.

Belli türde y iy e c ek lere fazla ağırlık verd iğim iz zam an h as­ 218

talıklara neden olab ilecek ciddi d en gesizlikler ortaya çıkar.

Unutulmamalı ki besinler m evsim in d e yen m eli; ç e v re v e ik ­ limle uyum içinde olm alıyız. Kışın çilek olm am asının bir hik­ meti var; çilek bahar m eyvesid ir v e yılın belli bir dönem inde insanların diyetini bütünlem ek için yetişir.

H ayata olum lu yaklaşm ak da kalbe v e ince bağırsağa iyi gelir. İnanç v e şükran duyguları ya şa m sevincini doğurur.

Toprak cevheri: Mide ve dalak Rafine şek er v e aşırı asitli y iy e c e k le r m id e y e v e dalağa zarar verir. Fazla tatlı içecek ler de d alağa zararlıdır.

Tersine, hafif bir tatlılığı olan besinler d e dalağa iyi gelir.

S eb ze âlem inde dalağa en iyi ge len besinler kabak v e balkabağıdır. Tahıllar içinden de darı dalak dostudur. M idesin­ den v e dalağından yem elidirler.

sorunu

olanlar bolca

kabak

ve

darı

A teş cevherinin sağlıklı işleyişi için m ineraller elzem dir.

Hepsi de m ineral içerdiği için seb zeler gen el olarak m id eye, dalağa v e pankreasa iyi gelir. Ö zellikle kıvırcık lahana, başta kalsiyum olm ak üzere, m ineral bakım ından ç o k zengindir.

Besinlerin iyice çiğn en m esi v e tükürük salgılanm ası to p ­ rak cevherini geliştiren etm enlerdir. M ide asit özelliği gösterir­ ken tükürük son d e r e c e alk alin ö zellik ted ir. Tükürük bakım ından zengin, iyice çiğn en m iş besinler m id eyle m ide asidinin arasına girer v e bu organdaki ortam ı yumuşatır.

Yeterin ce çiğn en m eyen baharatlı v e y a asitli besinlerse m ideyi ekşitip rahatsızlandırır v e sonunda ülsere yol açabilir.

Maden cevheri: Akciğer ve kalın bağırsak K ah veren gi pirinç, lahana, karnabahar, kereviz, salatalık, suteresi, şalgam , kırmızıturp v e soğan m aden cevherini g ü ç ­ lendiren besinlerdir. D oğu tıbbında zen cefil kökü, daikon tur­ pu, sarım sak v e hardal yaprağı a k c iğer v e kalın bağırsağa iyi gelen şifalı bitkilerdir. Bunlardan yem e k le re çeşni olarak katacağınız küçük m iktarlar a k ciğer v e kalın bağırsağın iş lev ­ lerini geliştirir.

219

Yürüyüş yapm ak, bisiklet sürmek v e aerobik egzersizleri hem ak ciğere, hem de kalın bağırsağa iyi gelir. (B u bölüm bitm eden m eridyen egzersizleri ele alınıyor.)

Lifli besinler, bağırsaklardan ge çiş süresini uzatm ası v e atıkları sistem den çıkartm ası bakım ından ge n el olarak sin­ dirim e iyi gelir. Hepsi de lif içerdiği için bütün tahıllar v e s eb ­ zeler kalın bağırsağın işleyişini destekler v e düzenler.

Tersine, başta kırmızı et olm ak üzere hayvan sal besinler sindirimi zorlaştırır v e bağırsakları yorar. Ö zellikle kırmızı et, yumurta v e sert peynir kaynaklı ya ğlar kolon kanserinin bir numaralı nedenidir. Kırmızı etin sindirimi son d e re c e zordur; çünkü ağızda tam olara ezilem ez v e bağırsaklarda tüm üyle çözün em ez. Kalın bağırsağında sorunu olanlar sindirimi olan besinlerden v e etten uzak durmalıdırlar.

A k c iğer de süt ürünlerine ve ya ğa son d erece hassastır.

Yağda kızarmış besinler, süt, yoğurt ve öbür yağlı besinler ak ­ ciğerdeki minik hava keseciklerini tıkar v e akciğerin tam an­ lam ıyla oksijenle dolm asına engel olur. Akciğerin iyileşm esi için ya ğ tüketimi azaltılmalıdır. E ğer öksürüğünüz varsa lüfer, sardalye v e uskumrudan uzak durun.

Su cevheri: Böbrekler ve mesane Fasu lyeler v e az m iktarda tuz b öbreklere iyi gelir. A n cak tuzun fazlası böbrekleri za yıf düşürür v e kan basıncını artırır; tuzu azar azar kullanmalıyız. Fasu lye çeşitlerinin hepsi b ö b ­ reklerin işleyişini düzenler, fakat bu konuda en iyisi, adzuki fasulyesidir.1 B öbreklere en iyi gelen tahıllar arpa v e karabu ğdayken deniz sebzelerinin hepsi de - am a özellikle kom bu, hijiki, w akam i v e nori - bu organa yararlıdır. Böbrekleriniz yorgun düştüğünde zen cefil kökünü deneyin; zen cefil kökünü çay olarak içebilir, sebze olarak yiyebilir v e k om pres olarak u y­ gulayabilirsiniz.

1 B arbu n yaya ben zer bir fasulye (ç e v ).

220

Ağaç cevheri: Karaciğer ve safrakesesi Y a ğ v e yağlı yiyecek ler, kolesterol v e alkol karaciğerle safrakesesine zarar verir.

S afrakesesi taşı olanlar göğsü n alt b ölgesin e bıçak s a p ­ lanıyor gibi hissederler. Bu tür durumlarda çoğunlukla sa f­ rakesesi toptan alınır, o ys a safrakesesindeki taşlardan kurtul­ manın d o ğ a l yolları da var. Y a ğ v e kolesterol bakım ından fakir bir d iyete g e ç e re k taşlar eritilebilir. B ö yle bir d iyet s a f­ rakesesindeki kolesterolü düşürür v e k olesterol-asit d e n ­ gesini asit lehine çevirir. A n ca k bu, deneyim li bir hekim v eya b eslen m e uzmanının den etim in de gerçek leşm elidir; ancak b öyle bir uzman, hayati besinlerden yoksun kalm adan kan­ daki kolesterolün düşm esini sağlayabilir. D iyetteki ağırlık bütün tahıllarda, sebzelerde, fasulyelerde, deniz sebzelerinde v e balıkta olduğu sürece sağlık için gerekli besin öğelerini alabiliyor olm alısınız.

BEDEN VE ZİHİN SAĞLIĞI İÇİN EGZERSİZLER Ü çüncü b ölü m d e d e açık lan d ığı üzere, b ed en sel v e psikolojik sağlığım ız m eridyenlerin durumuyla doğrudan il­ gilidir. Yaşam larım ızın niteliğinin sahip olduğum uz enerjiyle ilgili olduğu açık; yani bu enerji bol v e kesintisiz olduğu zam an yaşam ım ız niteliği yükselir. A n ca k m esele yalnızca enerjinin miktarı değil, aynı zam anda onun m eridyenlerden nasıl aktığıyla ilgilidir.

B edendeki enerji akışı gerek se yaşam sal davranış kanlıklarımızı değiştirerek, dengesizliklerini giderir v e

gerek duygusal, ge re k diyetsel, kalıplarından etkilenir. Y e m e alış­ düzenli egzersizler yaparak enerji enerjinin önündeki engelleri k a l­

dırırız.

A ş a ğ ıd a ki enerjisinin m eridyen lerdeki akışını dü zeltm eye yön elik bazı egzersizler var. O kulum da da öğrettiğim bu e g ­ zersizler belli m eridyen lerle ilgili organların işleyişini düzen­ lediği gibi her m erid yen le bağlantılı duygusal v e psikolojik e t­ m en lere d e iyi gelir. Bu egzersizler yardım ıyla m e rid yen ­ 221

lerinizin durumunu tanılayabilirsiniz. Belli bir m eridyen deki akışta görülen

durağanlık, katılık v e

egzersize

gösterilen

direnç şeklinde ortaya çıkar. Yum uşaklık v e esn eklikse ki akışının v e m eridyenin durumunun iyi olduğunu gösterir.

Her egzersizi yaparken derin derin n efes alıp verin. D engeli v e g e v ş e k durumunuzu korum aya çalışın. A za m i esn em e noktasına geldiğinizde üç nefeslik bir süreyle o konumunuzu bozm ayın, ardından gevşeyin . Üstünde çalıştığınız m e rid yen ­ deki enerji akışını hissetm eye, onu zihninizde canlandırm aya çalışın. Şu ç o k önem li: bedeninizi, sizi rahatsız e d e c e k ölçü de zorlam ayın.

E gzersizleri

kendinizi

zorlam ad an

ve

bilinçli

olarak yapın. Düzenli olarak yapılan egzersizler sizi kısa zam anda esn etecek v e sağlığınızın hissedilir d ere c ed e iyileş­ tiğini göreceksin iz. Fakat sabrı elden bırakm ayın.

A k c iğ e r V e Kalın B a ğırsak M eridyenleri Ellerinizi çaprazlam asına arkanıza getirin. Sol el üstte, sağ

K endi Kendini T anılam ak İçin M eridyen Egzersizleri

222

Kendi Kendini Tanılam ak İçin M eridyen Egzersizleri

K alp s ık ıcı kası ve ü çlü ısıiıcı m e rid y en le ri

Kalp v e in c e b a ğ ır­ sak m e rid y en le ri

K a ra ciğer v e safrakesesi m e rid y e n le ri

223

el altta olsun v e başparm aklarınızın birbirine kenetlensin.

Kollarınızı

olabildiğin ce

kaldırm aya

çalışırken

ön e

doğru

eğilin. Duruşunuzu koruyun, kaslarınızı gevşetin v e iki nefes alın. Bu duruştayken baştan a y a ğa içinizden güldür güldür ki enerjisi

aktığını

canlandırın;

özellikle

k i’nin

om uzlardan,

göğü sten v e kollardan geçtiğin i hissedin. G öğsünüzde, o m u z­ larınızda

ve

bacaklarınızın

arkasında

biraz

gerilim

h is­

sedebilirsiniz. Bütünüyle gevşeyin . Bu egzersiz a k ciğer ve kalın bağırsak m eridyenlerini esnetir. Cİç-dört kez ya da sizi zorlam ayacak kadar bu egzersizi tekrar edin.

Mide Ve Dalak Meridyenleri Kalçanız topuklarınıza g e le c e k şekilde dizleriniz üstünde yere oturun. Ellerinizi kenetleyin v e onları başınızın üstünde olabildiğin ce kaldırın. Sırtınız ye re g e len e kadar ya va ş yavaş arkaya doğru eğilin. Duruşunuzu iki n efes süresince koruyun v e sonra başa dönün. Bu hareketi avuç içiniz yukarı bakarak da yapabilirsiniz. Bu egzersiz m ide v e dalak m eridyenlerine çok iyi gelir. Cİç-dört kez ya da sizi zorla m ayacak kadar bu egzersizi tekrar edin.

Kalp Ve İnce Bağırsak Meridyenleri Y ere oturun. Ayaklarınızın tabanını birbirine dayayın, diz­ lerinizi açın v e öne doğru eğilip gövd en izi ayaklarınıza olab il­ diğin ce yaklaştırın. Ayaklarınızı ellerinizle tutun. Dirseklerinizi dizlerinize d ayayıp alnınızla parm ak uçlarınıza dokunm aya çalışın. A yn ı anda dizlerinizi de ye re d eğd irm e ye ga yret edin. İdeal

olan,

lerinizin

de

alnınız yere

ayak

parm aklarınıza

değm esidir.

Kendinizi

dokunurken fazla

diz­

zorlam ayın.

A zam i esn em e noktanıza gelin ce orada durun v e iki nefeslik bu duruşunuzu koruyun. G evşeyin . Alnınızı parmaklarınıza, dizlerinizi de yere d eğd irem em en iz kalpte v e ince bağırsakta sorun olduğu anlamına gelir. Bu egzersizi düzenli olarak y a p ­ m anız iki organın da işleyişini düzeltir.

224

Böbrek Ve Mesane Meridyenleri Y ere oturup bacaklarınızı öne doğru uzatın v e elinizle p ar­ m ak uçlarına dokunun.

A zam i esn em e n oktasın d a duruşunuzu koruyun, kaslarınızı gevşetin v e iki n efes alın.

B edeninizde, özellikle de sırtınızda v e bacaklarınızda ki en er­ jisinin akışını hissedin.

Kalp Sıkıcı Kası ve üçlü Isıtıcı Meridyenleri Lotus v e y a yarı lotus (ayakların ikisini d e bacak içlerine dayam ak zor oldu ğu n d an ayak ların ızın yan ın ı y e re dayayabilirsiniz) duruşunda oturun. S a ğ elinizi sol, sol elinizi sağ dizinize koyun. Ö n e doğru eğilin v e alnınızı ye re dayayın.

Bu h ald eyken tüm kaslarınızı gevşetin . İçinizde, özellikle sır­ tınız v e kollarınızda k i’nin akışını canlandırın v e iki derin nefes alın.

Karaciğer Ve Safrakesesi Meridyenleri Y e re oturun v e bacaklarınızı yanlara doğru olabildiğin ce açarak uzatın. Ellerinizi kenetleyin v e kollarınızı yukarı doğru gerin. Sonra yanlara doğru eğilerek ellerinizin içiyle ayak p ar­ m aklarınıza dokun m aya çalışın. A za m i esn em e noktasında gevşeyin , iki derin n efes alın v e başa dönün. Bu egzersiz k ara ciğer v e safrakesesi m eridyenlerini esnetir.

Bu egzersizleri düzenli olarak yaparak hem vücudunuzu gü çlen d irip esnetir, h em de kendi sağlığın ızı d e ğ e rle n ­ direb ilecek duruma gelirsiniz. Artık ki enerjisi vücudunuzda b ol m iktarda aktığı için kaslarınız kusursuz bir form a ulaşacaktır. Y o g a felsefesi ç o k eskiden beri b eden sel esn ek ­ liğin zihinsel v e m an evi esnekliği doğurduğunu savunur.

B eden sel dirençler hayata karşı inatçı tutumumuz yansıtır. Bu egzersizleri düzenli olarak yapın ca yaşam enerjisi v e esn e k ­ liğinizdeki artışın yanı sıra daha berrak düşünm eye b aş­ ladığınızı v e yaratıcılığınızın arttığını göreceksin iz. Bedeniniz esn ed ik çe zihniniz de esn eyecektir. Ç özü lm eyeceğin i san ­ 225

dığınız sorunların çözü lebileceğin i, üstelik çözüm lerin bizzat sorunlu durumun içinde olduğunu göreceksin iz. Zorluklarla karşılaştığınızda fırsatları daha iyi görebileceksin iz. K ısaca, gü çlen ecek v e esn ekleşecek , hayatınızla ilgili ipleri elinize alacaksınız. ,

10 ••

_

Ö rnek Tanı ve S on u ç

Alıştırm a olarak daha geçen lerd e ya p tığım bir Ohashiatsu çalışm asını anlatayım . B ö y le c e şim diye kadar ele aldığım ız bilgileri yaşayan , n efes alan bir insana nasıl u ygu lanacağı k o ­ nusunda bir fikir sahibi olabilirsiniz.

Müşterilerim in çoğ u Manhattan’ daki okulum a gelirler. Bu­ gün B ay Robert Smith adını verd iğim biri g e le c e k . Onu daha ö n ce hiç görm ed im . Niçin g e leceğin i de bilm iyorum .

B ay Sm ith geld iği zam an resepsiyon görevlisi ondan a y a k ­ kabılarını çıkarm asını istiyor v e bana haber veriyor. Bay S m ith’ i h erkese yaptığım gibi gü lü m seyerek karşılıyorum v e iri, güçlü elini sıkıyorum , âdetim olduğu üzere, eğilerek selam veriyorum . “ Nasılsınız, B ay Sm ith,” diyorum . “ Sizi gö rm ek ne güzel.

Lütfen içeri gelin, lütfen.”

Onu bu sözlerle Jap on gelen eklerin e gö re düzenlediğim büyük o d a m a buyur ediyoru m v e ona ç a y ikram ediyorum .

Küçük p orselen fincanı bir süre inceliyor v e ardından ça yı y u ­ d u m lam aya başlıyor. “ Bu ne ç a y ı? ” d iye soruyor.

“Jap on ç a y ı,” diyorum . “ Bizim çaylarım ız ç o k lezizdir.” “ G erçekten de lezzetli,” diyor. Çayın tadına varm ak için bir süre duruyor. Dili duyarlı.

Farkındalığını anlıyorum. Bu iyiye işaret; m idesinin, kalbinin v e takdir yeteneğinin iyi olduğunu gösteriyor. A d a m açık b i­ 227

ri. Sorunu her neyse, onun üstesinden g e lm e gücüne sahip olduğu konusunda iyim serim .

Dostane bir soh bete girişiyorum . Buraya nasıl geldiğini s o ­ ruyorum, arabayla mı m etroyla m ı? “A ra b a ,” diyor. Herhalde N ew Yorklu değil. “ Nerelisiniz?” d iye soruyorum .

“W estfield, N ew J e rs e y ’ den geliyoru m ,” diyor.

Trafikten, havalardan v e N ew Y o rk ’u sevip sevm ediğin d en konuşuyoruz.

Konuşurken onu dikkatle dinliyor v e inceliyorum . Bay Smith ellili yaşlarında, Uzunlam asına dikdörtgen biçim li k a fa ­ sı, kare biçim li çen esi v e alnı var. Yüzündeki üç kuşak da - alnı, elm acık kem ikleri v e çen esi - aşağı yukarı aynı ölçekte; bu yüzden de kafası uzun sayılır. Gözleri küçük, yuvarlak v e açık. Aralarında derin o lm ayan iki dikey çizgi var. Gözaltı to r­ bacıkları hafiften şişmiş, ancak ç o k belirgin değil.

Burnu orta b oy v e ucu am pul gibi şiş. Burnun üstü biraz pürüzlü.

Yanakları sıkı v e belli belirsiz çizgiler var. Dudakları ç o k in­ ce. A ğzın ı kapattığı zam an sıkı kapatıyor v e dudakları çizgi halini alıyor. Burun deliklerinden ağzının kenarlarına doğru iki sığ çizgi iniyor. Yüzü gen el olarak solgun. A yrıca sıkı v e g ü ç ­ lü olm akla birlikte biraz şişm iş gibi görünüyor.

Kulak orta büyüklükte v e dolgun. En belirgin yanı ç e p e ri­ nin fark edilir nitelikte olm ası. A n ca k kulak deliğinden dış ç e ­ p ere uzanan çizgi pek belirgin değil. Kulağın içindeki çıkıntı ç o k belirgin v e içinden bir kanal geçiy or. Kulak m em esi d o l­ gun am a bitişik.

B ay Sm ith’in yanaklarında v e alnında kah veren gi lekeler var. S açı açık kahverengi, aralara kır düşmüş. Şakaklarından içeri doğru alnı açılm ış, ö y le ki yanlardan ortaya doğru bir dalga şeklini alm ış saç çizgisi.

Kolları kaslı, bilekleri kalın. Elleri, orta uzunluktaki p ar­ makları kalın v e güçlü. Tırnakları kısa. Boyu 1.75 m.nin biraz üstünde. Orta yapılı; ellili yaşlarını süren biri için sağlıklı bir 228

görüntüsü var. Biraz göbekli. G enel görünüşüne baktığım da durağanlaşm ış v e katılaşm ış eski bir sporcu görüyorum .

Bakışları k açam ak değil; cüm lelerini bitirdiği zam an başı­ nı hafifçe ön e eğiyor, sanki gö ğsü n e yaklaşan çen esi bir n ok ­ tayı vurgulam ak istermiş gibi. “ N e kadardır N ew J e rs e y ’de yaşıyorsun u z?” d iye soru yo­ rum.

“Yirm i yıl oldu ,” diyor. “ Peki ondan ön ce? N ered e büyüdünüz?” “ K aliforn iya’ d a,” diyor. Sonra n azikçe büyüdüğü yerle ilgi­ li bazı şeyler anlatm aya koyuluyor.

Konuşan B ay Sm ith’ in enerjisinin üstüm e akm asına izin veriyorum . Bütünüyle açığım ; hiçbir direnç gösterm iyoru m .

Zihnim yok , aklım ı düşüncelerden boşalttım . Odanın havası artık yalnızca onun enerjisiyle dolu. Bu adam ın yaşantısını iliklerim de hissediyorum . İçim deki her gözen ek ten giriyor.

Onun varlığı bana okunan bir kitap gibi. Bu adam dan ışıyan bilginin sağan ağı altındayım . Benim gö re vim onu yorum suz içim e alm ak v e bilinçdışımın onu değerlen dirm esin e, sonra da bilinçli zihnim e aktarm asına izin verm ek .

B ay Smith söylediklerinin çoğunu hafif bir gü lü m sem eyle noktalıyor. Bu, adam ın iyim ser olduğunun göstergesi. Sık sık gülüm süyor, am a gü lü m sem esin de aynı zam anda bir özlem , n ered eyse bir üzüntü seziyorum . Belki de istediği, hak ettiği­ ni düşündüğü başarıya ulaşam adı. Sesinde v e yüzünde hem üzüntü, hem de şefkat var. Ö te yandan, davranışlarında belirgin bir kuvvet v e d o la y ­ sızlık var. A d a m umutsuz değil. G örm üş, geçirm iş; acı ç e k ­ miş, am a düşlerini hâlâ canlı. Bunu küçük gülüm sem esinden, gözlerindeki parlaklık v e açıklıktan anlayabiliyorum . V a z g e ç ­ m em iş. Kendi kendim e, ne büyük bir zafer! d iye düşünüyo­ rum. Y a şa yıp m ü cadele etm iş, başarıyı da başarısızlığı da görm ü ş bir adam hâlâ hayata olum lu yaklaşıyor - hâlâ g e le ­ c e ğ e gü ven le bakan biri!

Daha niçin geldiğini sorm aya kalm adan B ay Sm ith’in s o ­ 229

runları v e güçlü yanlan hakkında çok şey öğren dim bile.

Bay Smith katı biri. Bedeni de davranışları da katı. Yani adam düşüncelerinde sıradan. A yrıca ters bir durumla karşı­ laştığında ona ayak uyduram adığı için çok kez hüsrana u ğra­ mış. Dayanacaktır, am a acı da çek ecek .

Burnunun şişliği v e burnunun ucunun pürüzlü olm asının da gösterdiği gibi, B ay Sm ith’ in kalbinde sorun var. Sorunun n e ­ deni çok fazla hayvansal besin v e ya ğ tüketm esinin yanında yeterin ce seb ze yem em esi. Kalbine yeterin ce oksijen g itm i­ yor. Kalbinin çevresin d e çok fazla y a ğ var v e kalp dam arları­ nın içi kolesterol plaklarıyla kaplı. Bu gidişle ya kalp krizi ya da felç ge çirec ek . Yüzünün şişliği de kalbinin durumunu ele veriyor.

A yrıca sindirim le ilgili sıkıntıları da var; dudaklarının çok ince olm ası bunun göstergesi. Alnındaki lekeler bağırsak la­ rındaki durağanlığın belirtisi; belki de bağırsaklarında bir tür­ lü atılam ayan artıkların miktarı fazla. Sürekli ishal olm ası yüksek ihtimal. İnce v e kalın bağırsağı ağır bir yük altında ve, burnundan ağzının kenarlarına inen çizgilerin de gösterdiği üzere, bu organların kötüleşm esi m uhtem el. Bunun yanı sıra, bağırsakların sağlam lığının göstergesi olan kulağın iç çeperi zayıf. Yani bağırsakları doğuştan zayıf, am a B ay Smith buna gö re yaşam am ış. B ifteğe v e başka hayvansal ürünlere karşı zaafı var. Bu tutumunu d eğiştirm ezse çok g e ç m e d e n ciddi bir bağırsak hastalığına - belki de kolon kanserine - tutulabilir.

Bağırsaklarındaki v e başka bölgelerin deki durağanlık onun katılığının tem el nedeni.

Sindirim dalakla yakından bağlantılı olduğu için bu o rga n ı­ nın da za yıf olduğu açık. Belki de m ide sorunları var: kronik ekşim e, yanm a ya da ülser.

Böbreklerinde fazla yük var - yorgunlar (gözaltı torb acık ­ ları bunu gö s te riyo r) am a yine de güçlüler. S ağlam , kaim ku­ laklarından anlaşıldığı üzere, böbrekleri doğuştan güçlü.

Bir zam anlar iyi bir içici olm uş olabilir, am a artık alkolü b ı­ raktığını seziyorum . Bunun çeşitli belirtileri var. Yüzü beyaz.

Hâlâ ç o k içiyor olsa burun, gö z v e yanak b ölgesin deki kılcal damarların şişm esinden ötürü yüzü kızarık olurdu. K ılcal d a ­ 230

marların şişm esi alkolün yin, yani genişletici etkisinden k a y ­ naklanır. A yrıca yüzü e p e y berrak ve sıkı; yani yüzünde fazla sıvı yok. Gözleri e aslında berrak.

Teninin solgunluğu bana a k ciğer v e kalın bağırsağının s o ­ runlu olduğunu anlatıyor. Bağırsaklarında bir rahatsızlık oldu ­ ğu kesin, bu yüzden akciğerinin d e rahatsız olm ası doğal.

Belki de alkolle ilgili ciddi sorunları vardı v e içm eyi o yü z­ den bıraktı. Bazı kötü anılarının v e işi ya da m esleki y a ş a m ıy ­ la ilgili hüsranlarının nedeni bu olabilir. (O benim görüşüm ü sorm adıkça bu konuyu a ç m a y a c a ğ ım .)

B ay Smith gü lü m sem esin e rağm en sesinde üzüntü v e k e ­ derden izler var. Bu da bağırsak sorunlarının v e bazı kötü anı­ ların eseri. Yüzük parm ağın da alyans var. Belki de o v e a ile ­ si duygusal bakım dan çalkantılı bir dön em den geçm işler, am a bunu atlatmışlardır. İyim ser tavırlarına v e güçlü yanları­ na baktığım da, evet, sanırım atlatmışlar.

B ay Sm ith’in karaciğeri gerilim altında, am a güçlü. G ö zle ­ rinin arasındaki iki d ik ey çizgi k araciğerd e bir rahatsızlık o l­ duğunun işareti. Herhalde yine alkolle ilgili bir sorun. Fakat çizgiler ç o k da derin o lm ad ığı v e bir tane derin yerine iki sığ çizgi olduğu için bu organın durumu ağır olm asa gerek. A n ­ cak fazla hayvansal besin - özellikle kırmızı et v e sert peyn ir­ ler - .tüketmekten ötürü orada aşırı kan biriktiği belli.

Sesinde belirgin bir ö fk e yok; yani karaciğerinde akut bir rahatsızlık söz konusu değil.

S a ğ om zu soldakinden biraz daha yüksekte. Bu da k araci­ ğerinin ve kalın bağırsağının yükselen bölümünün şişkin, d a ­ lak v e kalın bağırsağın inen bölüm ününse daralm ış oldu ğu ­ nun göstergesi. S a ğ b a ca ğı da soldakinden uzun olm alı. Bu durum om uzda ağrıya v e om u rgada çarpıklığa neden olur.

Sırtının orta bölüm ünde m uhtem elen ağrısı var. B ay S m ith ’in yapısal bozukluklarını gid erm esi için bol bol Ohashiatsu’ ya v e d iyet dahil, ya şa m tarzında d eğişik liğe gitm esi gerekiyor.

YüzündeKi koyu lek eler bağırsaklarında v e akciğerinde du­ rağanlığın işareti (yan aklar akciğerin göstergesid ir). K oyu le ­ keler aynı zam anda B ay Sm ith’in eskiden aşırı m iktarda ş e ­ 231

ker aldığını gösteriyor. Halen fazla şeker tüketenlerde kızarık­ lık olur (kılcal dam arlar şişm iştir), ancak bu alışkanlık g e ç ­ m işte kaldıysa bunu yüzdeki koyu lekelerden anlayabiliriz.

Kızarıklık, şeker, tatlandırıcılar, m e y v e , m e y v e suyu v e alkol gibi güçlü yin m addelerin halen fazla tüketildiğini gösterir.

K oyu lekeler ayrıca karaciğerd e sorun olduğunun belirtisidir.

K araciğer artık kandaki y a ğ v e şekeri tam olarak arıtam am akta, bu da karbonhidratın karaciğerd e birikm esine v e en nihayetinde belli m eridyen çizgilerinin üstünde karbon, yani koyu lekeler şeklinde dışa vurm asına yol açm aktadır.

Bunca soruna rağm en B ay Sm ith’in doğuştan gelen güçlü yanlarından v e ondan ışıyan iyilikten ç o k etkileniyorum . B a ş­ langıç olarak, onda, orantılı v e k areye yakın kafasının b içi­ m inden de anlaşılacağı üzere, güçlü bir bünye var. Yüzünün üç kuşağı da sağlıklı bir gelişim gösterm iş, bu da güçlü bir z e ­ kaya, duygusal bir d o ğ a y a v e iradeye sahip olduğunu g ö s te ­ rir. Kalın kulakları v e iri kulak m em eleri böbreklerinin güçlü olduğunu, ayrıca onun sağlam karakterli, açık görüşlü v e sağduyulu biri olduğunu ortaya koyuyor.

Dudak çukuru da belirgin: güçlü bir iradenin, kararlılığın v e cinsel diriliğin belirtisi. Bünyesinin sağlam lığı iyileşm e ih­ timalinin yü ksek olduğunu gösteriyor.

Kişiliğine gelin ce, işine bağlı v e çalışkan biri olduğunu g ö ­ rebiliyorum . Clfuk açan v e y a devrim yaratan biri değil - bun­ lar daha yin biçim li kafaya v e iri g ö zle re sahip olanlarda g ö ­ rülür (Gandhi v e Lenin’in yüzlerini hatırlayın) - fakat alnının yü ksek oluşu onun yine de uzak görüşlü v e işlerin inceliğine nüfuz edebilen biri olduğunu ortaya koyuyor.

G özleri küçük; yani ayrıntılara dikkat ediyor. Sayılarla, m ekanik araçlarla v e m atem atiksel form üllerle çalışan biri.

Elleri v e parmaklarının kalın olm ası el işlerine yatkın oldu ğu ­ nu, önem li zorluklar karşısında ellerini kullanm ayı sevdiğini gösteriyor. B ay Smith dayanıklı biri, an cak katılığı v e k alıp ­ larla düşünme alışkanlığı onun zorlukları ye n m e gücünü aşın­ dırıyor. Yanlış ya p m a pahasına da olsa kurallara uyuyor ve kurum v e kuruluşlardan k op m a ya karşı direnç gösteriyor.

D enenm iş olana v e doğru görü nene bağlı kalan bir özelliği var.

232

Bir mühendis, bilim adam ı, m üteahhit ya da bilgisayar program cısı olabilir. B ay Smith bir takım oyuncusu, çalıştığı kurum içinde lider konum unda biri.

Bu tür insanlar fazla yang-laştıkları zam an büyük sorunlar­ la karşılaşırlar; ne var ki b ö y le bü n yeye sahip insanların b a ­ şına n ered eyse kaçınılm az olarak hep aynı şey gelir. A yrın tı­ lara v e g elen ek sel bakış açılarına o kadar yoğunlaşırlar ki başlarını kaldırıp gökyüzün e bakm ak akıllarına gelm ez. E vre ­ nin düzeninde her şeyin saklı olduğunu unuturlar. G elişm eler­ le ilgili olarak ç o k fazla sorumluluk hissederler, bu da hüsra­ na uğram alarına v e işlerin çığırından çıktığı duygusuna k ap ıl­ m alarına n eden olur. O ysa işlerin evrenin düzenine gö re gitti­ ği, kendilerinin de yalnızca birer oyuncu olduklarını, evren e yön v e re c e k durumda olm adıklarını unuturlar.

Bununla birlikte B ay S m ith ’in güçlü bir m an evi d oğası yo k değil. Onun açık gözlerinde, yüzünde v e hafif gü lü m sem esin ­ de, ne olursa olsun, inancın galip geldiğini görebiliyorum .

Tan rı’y a teslim olm uş v e y a teslim olm a sürecinde olabilir.

B ay S m ith ’e, “ Sizin için ne yapabilirim ?” d iye soruyorum . “ Beni bir türlü rahat bırakm ayan birkaç tane sorunum var.

Doktorlara gittim , ilaçlar alıyorum , am a hiçbiri işe yaram ıyor.

Korkarım ilaç alm aktan v e gid erek kötüleşm ekten başka elim den bir şey g e lm iy o r.”

Ve B ay Smith sindirimle ilgili bazı sorunlarının olduğunu ve kendisine kalp hastası tanısı konduğunu anlatıyor. İki hasta­ lığa karşı aldığı ilaçlar onu kötü hissettiriyorm uş. Ortak bir ar­ kadaşım ız ona beni ta vsiye etmiş. B ay Sm ith ona yardım e d eb ileceğim i umuyor. “ Me işle uğraşıyorsunuz?” d iye soruyorum . “ IBM ’de yöneticilik ya p ıyo ru m ,” diyor. Eskiden bilgisayar p rogram cısıym ış am a sonradan yö n eticiliğe terfi ettirilmiş. “ Herhangi bir belirti var m ı? A ğ rı v e a c ı? ” d iye soruyorum .

“M idem d e çok ga z var v e bazen de m id em ek şiyor,” diyor.

“A y rıca bir ishal oluyorum , bir kabız.” “ Hangisi daha ç o k oluyor, ishal mi, kabız m ı?” d iye soru­ yorum .

233

“ İshal,” diyor. “A y rıca kalbimi zorladığım zam an v e y a h a­ va çok soğuk olduğunda g ö ğ s ü m e ağrı giriyor. “ Lütfen a y a ğa kalkın,” diyorum . “ S ağ omzunuzun sol o m ­ zunuzdan daha yüksek olduğunu görü yor musunuz? “Şim di görüyorum . Daha ö n ce hiç fark etm em iştim .” “Ç oğu kişi fark etm ez zaten, bu yüzden kendinizi kötü his­ setm enize gerek y o k ,” diyorum . “ Bu aynı zam anda bir b a c a ­ ğınızın öbüründen daha kısa olduğunu gösterir. A yrıca vü cu ­ dunuzun bir yanı fazla gergin k en öbür yanı da fazla gevşek .

Yani sağla sol yan arasında bir dengesizlik var.

“Sırt ağrınız var m ı?” d iye soruyorum . Elimi sırtının ortası­ na koyuyorum ve, “ Belki de tam burada,” diyorum .

Bay Smith, “ Bazen, özellikle de uzun süre oturunca,” d i­ yor. “ Ben doktor değilim v e ilaç da ya zm ıyoru m ,” diyorum . “ A m a size düzenli olarak Ohashiatsu uygulayabilirim . Bu sîz­ deki fiziksel dengesizliklerin giderilm esin e yardım cı olur. A y ­ rıca y e m e alışkanlıklarınızı da değiştirm eniz gerekir. Sorunla­ rınızdan kurtulmanıza yardım cı o la ca k gen el bir d iyet v ere b i­ lirim. A yrıca sindirim sistem ine yararı dokunacak bazı ş e y le ­ ri özellikle yem enizi v e her gün belli egzersizleri yapm anızı is­ te y e c e ğ im .”

Düşüncelerim i açıklıyorum . A ğ ır v e sabırlı bir edayla onun aşırı düzeyde ya n g özelliklere sahip olduğunu - fazla sıkı ve gergin, özellikle de kalp dam arlarında v e bağırsaklarda - an ­ latıyorum . Biriken yağlar v e k olesterol onun dam ar v e bağır­ saklarını daraltmış; ayrıca bağırsakların besin öğelerin i e m m e v e fazlalıkları vücuttan dışarı atm a yeten eğin i köreltm iş.

B ay Sm ith’in akciğerinde v e böbreklerinde de rahatsızlık­ lar var. Kanında bu organların baş e d e m e y e c e ğ i kadar toksin var. D olayısıyla bu toksinlerin çoğu kanda v e organlarda k a­ lıyor.

Bay Sm ith’ in gevşem esin i sağlam alıyım . Ohashiatsu’ya, egzersize v e daha fazla tahıl, sebze v e fasulye (v e başta et, yumurta v e sert peynirler olm ak üzere daha az hayvansal b e ­ 234

sin) içeren bir diyete bu nedenle ihtiyacı var. Egzersizler çok basit olabilir. A n cak düzeni olarak yapılm ası şart.

“Y a şa m tarzınızda d eğişik liğe gitm ey e; diyetinizi d eğiştir­ m e y e , hafif de olsa egzersiz ya p m a ya v e düzenli Ohashiatsu’ya hazır m ısınız?” d iye soruyorum .

B ay Sm ith gü lüm seyerek, “ Bu yüzden bu radayım ,” diyor. “ Güzel. Siz gittiğiniz doktorlara d ev a m edin, ben de Doğu tanı sanatıyla size elim den gelen yardım ı y a p a c a ğ ım .”

Sonra yan o d a ya geçiyoru z v e O hashiatsu’ya başlıyoruz.

235

SO N Ü Ç

Bu kitabın başında sizlerin her bakım dan m ü kem m el oldu­ ğunuzu v e tam anlam ıyla mutlu olm a yeten eğin e sahip oldu ­ ğunuzu belirtmiştim. Ö te yandan, bu kitabı okuduktan sonra fizyonom inizin birçok yön den kusurlu olduğunu düşünüyor olabilirsiniz. Bu yüzden tekrar söylem eliyim : sizin hiçbir soru­ nunuz yok!

Hayatı paradokslar m ümkün kılar. Barış, karşıtların bir araya ge lm e siyle kurulur. Her birimizin güçlü yanları olduğu gibi za yıf yanları da var. Mutluluğun anahtarı kendinin bilgisi v e kendinin gerçekleşm esin dedir. Kendim geliştirdiğim D oğu tanı sanatını kullanarak içsel doğanızı nasıl ayd ın latab ileceği­ nizi, bu şekilde kendinizi nasıl daha iyi an layabileceğin izi g ö s ­ term eye çalıştım.

D oğu tanı sanatı bize, böbreklerim iz za y ıf olm asına ra ğ ­ m en güçlüym üş gibi yaşam anın yanlış olacağın ı öğretir. B ö y ­ le davranırsak mutlu olam ayız. Bir başka deyişle, ne kadar m ü kem m el varlıklar olsak da ken dim ize özgü kusursuzluğu­ muza uygun olarak yaşam alıyız. Kim isek o olm alıyız.

Hepim izin güçlü v e za yıf yanları var. Bizi özgün kılan ve hayatım ıza yön veren, bu gerçek . Bu kitabın kapağındaki res­ m im e bakın. Artık D oğu tanı sanatını bildiğinize gö re yü züm ­ de birçok kusur bulabilirsiniz. O h ash i’yi Ohashi yapan bu g ü ­ zelim kusurlara bakın. Hepsi benim özgünlüğüm ün, b en zer­ sizliğim in birer kanıtı. N e kadar talihliyim. Hayatta herkesten farklı bir yerim var.

Mutluluğun sırrı güçlü v e za yıf yanlarınızı bilm ek v e buna 236

g ö re yaşam aktır. Zaaflarınıza dikkat edin, güglü yanlarınızdan yararlanın.

Büyük m itoloji uzmanı J o seo h C am pbell “ Size «/erilmiş ni­ metlerin peşinden gidin,” der. Bu kitapta ben de aynısını s ö y ­ lem ek istedim . Kendinin bilgisi sayesin d e ye te n ek leri«izin ne olduğunu anladığınız gibi zaaflarınızı da ö ğ re n 1 r ' antınıza iyi g e lm e y e c e k şeyleri keşfedersiniz. Bu noK iaya e r id ik ­ ten sonra sevdiğiniz şeyleri yapabilir, zaaflarınızın size «'ere­ c eğ i zarardan sıyrılabilirsiniz. Bu yolla acılardan v e gen. s siz kafa karışıklıklarından kurtulabilirsiniz.

Bunları anladığınız anda aydınlandınız dem ek tin Ve geriye yalnızca mutlu bir hayat sürm ek kalır.

237