Informacii za u~enicite
Polagawe DR@AVNA MATURA, U^ILI[NA MATURA, ZAVR[EN ISPIT
Po~ituvani maturanti, Na krajot na srednoto obrazovanie ve o~ekuva polagawe na nekolku ispiti koi go so~inuvaat maturskiot ispit. Va{iot izbor mo`e da bide polagawe dr`avna matura dokolku sakate da go prodol`ite svoeto obrazovanie na fakultet bez razlika dali ste u~enici vo gimnaziite ili stru~nite u~ili{ta. Isto taka, mo`e da se opredelite za polagawe zavr{en ispit dokolku ste u~enici vo ~etirigodi{nite stru~ni u~ili{ta i polagawe u~ili{na matura dokolku ste u~enici vo gimnaziite/umetni~kite u~ili{ta, so {to dobivate diploma i mo`e da se vrabotite so zavr{eno sredno obrazovanie. No, za da polagate matura, odnosno zavr{en ispit, potrebno e prethodno uspe{no da gi zavr{ite site obvrski i da dobiete svidetelstvo za zavr{ena ~etvrta godina. 01
Po~ituvani maturanti, Na krajot na srednoto obrazovanie ve o~ekuva polagawe na nekolku ispiti koi go so~inuvaat maturskiot ispit. Va{iot izbor mo`e da bide polagawe dr`avna matura dokolku sakate da go prodol`ite svoeto obrazovanie na fakultet bez razlika dali ste u~enici vo gimnaziite ili stru~nite u~ili{ta. Isto taka, mo`e da se opredelite za polagawe zavr{en ispit dokolku ste u~enici vo ~etirigodi{nite stru~ni u~ili{ta i polagawe u~ili{na matura dokolku ste u~enici vo gimnaziite/umetni~kite u~ili{ta, so {to dobivate diploma i mo`e da se vrabotite so zavr{eno sredno obrazovanie. No, za da polagate matura, odnosno zavr{en ispit, potrebno e prethodno uspe{no da gi zavr{ite site obvrski i da dobiete svidetelstvo za zavr{ena ~etvrta godina. 01
Dr`avna matura
Dokolku se opredelite da go prodol`ite svoeto obrazovanie na nekoja visokoobrazovna institucija, podgotvete se za polagawe dr`avna matura vo u~ebnata 2008/2009 godina. Polagaweto na ovoj maturski ispit se sostoi od: eksteren i interen del. Eksterniot del opfa}a: `` eden zadol`itelen nastaven predmet - makedonski jazik i literatura (za u~enicite od albanskata zaednica - albanski jazik i literatura, a za u~enicite od turskata zaednica - turski jazik i literatura); `` eden izboren nastaven predmet `` stranski jazik (angliski jazik, francuski jazik, germanski jazik, ruski jazik) ili matematika za u~enicite od gimnazisko i stru~no obrazovanie, `` stranski jazik ili estetika/filozofija za u~enicite od umetni~ko obrazovanie `` Ovie ispiti gi polagate so testovi {to gi podgotvuvaat soodvetni dr`avni predmetni maturski komisii, a gi proveruvaat i ocenuvaat nadvore{ni nezavisni ocenuva~i. Interniot del opfa}a: `` dva nastavni predmeti izbrani od ponudena lista (vo gimnaziskoto obrazovanie dvata predmeti se op{toobrazovni, vo stru~noto obrazovanie eden op{toobrazoven i eden stru~en predmet, a vo umetni~koto obrazovanie dvata predmeti se stru~ni). Ovie ispiti gi polagate so testovi {to gi podgotvuvaat, proveruvaat i ocenuvaat soodvetni u~ili{ni predmetni komisii. `` Proektna zada~a - prou~uvawe na problem {to u~enikot go izbira spored sopstvena `elba i afinitet od eden ili pove}e nastavni predmeti ili obrazovni oblasti. Vo izborot i izrabotkata na proektnata zada~a na u~enikot mu pomaga nastavnik - mentor vo u~ili{teto, a prezentiraweto na zada~ata go ocenuva u~ili{na predmetna komisija sostavena od nastavnici od u~ili{teto. 02
U~ili{na matura Dokolku sakate da se vrabotite so zavr{eno sredno gimnazisko ili umetni~ko obrazovanie podgotvete se za polagawe na u~ili{na matura. Polagaweto na ovoj ispit se sostoi od: `` eden zadol`itelen nastaven predmet: makedonski jazik i literatura (za u~enicite od albanskata zaednica - albanski jazik i literatura, a za u~enicite od turskata zaednica - turski jazik i literatura); `` eden izboren nastaven predmet koj u~enikot go izbira od po{iroka lista na nastavni predmeti (vo gimnazisko obrazovanie e op{toobrazoven, a vo umetni~ko obrazovanie e stru~en predmet); `` proektna zada~a - prou~uvawe na problem {to u~enikot go izbira spored sopstvena `elba i afinitet od eden ili pove}e nastavni predmeti ili obrazovni oblasti. Proveruvaweto na znaewata, umeewata i sposobnostite na kandidatite i ocenuvaweto po dvata nastavni predmeti (i od zadol`itelniot i od izborniot del) i proektnata zada~a se vr{at interno od strana na u~ili{ni predmetni komisii.
03
Zavr{en ispit Dokolku sakate da se vrabotite so zavr{eno ~etirigodi{no stru~no obrazovanie podgotvete se za polagawe na zavr{en ispit. Polagaweto na ovoj ispit se sostoi od: `` eden zadol`itelen nastaven predmet: makedonski jazik i literatura (za u~enicite od albanskata zaednica - albanski jazik i literatura, a za u~enicite od turskata zaednica - turski jazik i literatura); `` eden izboren nastaven predmet {to u~enikot go izbira od listata na stru~ni nastavni predmeti karakteristi~ni za obrazovniot profil (ovoj del od zavr{niot ispit ima za cel da gi proveri klu~nite stru~ni znaewa i kompetencii na kandidatot); `` proektna zada~a - prou~uvawe na problem {to u~enikot go izbira spored sopstvena `elba i afinitet od eden ili pove}e nastavni predmeti ili obrazovni oblasti. Proveruvaweto na znaewata, umeewata i sposobnostite na kandidatite i ocenuvaweto po dvata nastavni predmeti (i od zadol`itelniot i od izborniot del) i proektnata zada~a se vr{at interno od strana na u~ili{ni predmetni komisii sostaveni od nastavnicite vo u~ili{teto, kako i od pretstavnici od socijalnite partneri.
Ispitni rokovi Dr`avnata matura se polaga vo dva ispitni roka: junski i avgustovski ispiten rok. Kandidatot koj za prv pat polaga dr`avna matura ja polaga vo celina vo istiot ispiten rok. Kandidatot so posebni obrazovni potrebi mo`e da ja polaga dr`avnata matura na delovi (vo juni i vo avgust). Dokolku od opravdani pri~ini u~enikot bil spre~en da polaga vo junskiot, toa mo`e da go realizira vo avgustovskiot ispiten rok. Vo ovoj ispiten rok mo`e da polagaat i onie kandidati koi vo junskiot ispiten rok ne polo`ile del ili site ispiti od dr`avnata matura.
04
Vo avgustovskiot ispiten rok ne mo`e da se prijavi u~enik koj ne bil prijaven vo junskiot ispiten rok. Za polagawe na dr`avna matura vo avgust kandidatot se prijavuva so podnesuvawe na prijava vo rok od dva dena po objavuvaweto na kone~nite rezultati od junskiot ispiten rok. U~ili{nata matura vo gimnaziskoto/umetni~koto obrazovanie i zavr{niot ispit vo stru~noto obrazovanie se realiziraat vo dva ispitni roka: junski i avgustovski. Kandidatot koj za prv pat polaga u~ili{na matura ja polaga vo celina vo istiot ispiten rok. Kandidatot so posebni obrazovni potrebi mo`e da ja polaga u~ili{nata matura na delovi (vo juni i vo avgust). Kandidatot koj za prv pat polaga zavr{en ispit go polaga vo celina vo istiot ispiten rok. Kandidatot so posebni obrazovni potrebi mo`e da go polaga zavr{niot ispit na delovi (vo juni i vo avgust).
Prijavuvawe Sekoj u~enik koj se opredelil za polagawe dr`avna matura treba da popolni i da dostavi prijava vo u~ili{teto od 1 do 31 dekemvri 2008 godina. Za da se izbegnat kakvi bilo gre{ki, vo periodot od 1 januari do 1 mart spisocite so kandidatite dva pati se istaknuvaat na oglasnata tabla na u~ili{teto. Sekoj u~enik e dol`en da sledi i da proveruva dali negovite podatoci se to~ni. Vo slu~aj na kakva bilo gre{ka, neophodno e da go izvesti klasniot rakovoditel, odnosno sekretarot na u~ili{nata maturska komisija. Ponatamu u~ili{teto za site podatoci slu`beno go izvestuva Dr`avniot ispiten centar i se vr{i korekcija vo bazata na podatoci. Sekoj u~enik koj se opredelil za polagawe u~ili{na matura/zavr{en ispit treba da dostavi prijava vo u~ili{teto kade {to e zapi{an najdocna 60 dena pred po~etokot na junskiot ispiten rok i najdocna 30 dena pred po~etokot na avgustovskiot ispiten rok. 05
Termini za polagawe vo u~ebnata 2008/09 godina
Eksternite ispiti od dr`avnata matura vo gimnaziskoto, umetni~koto i vo ~etirigodi{noto stru~no obrazovanie vo junskiot ispiten rok se sproveduvaat vo slednite termini: `` makedonski jazik i literatura, albanski jazik i literatura, odnosno turski jazik i literatura na 11 juni 2009 godina so po~etok vo 9 ~asot; `` matematika, estetika, filozofija, angliski jazik, francuski jazik, germanski jazik, odnosno ruski jazik na 13 juni 2009 godina so po~etok vo 9 ~asot. Eksternite ispiti vo avgustovskiot ispiten rok se sproveduvaat vo slednite termini: ``
makedonski jazik i literatura, albanski jazik i literatura, odnosno turski jazik i literatura na 13 avgust 2009 godina so po~etok vo 9 ~asot;
`` matematika, estetika, filozofija, angliski jazik, francuski jazik, germanski jazik, odnosno ruski jazik na 15 avgust 2009 godina so po~etok vo 9 ~asot. Internite ispiti od izborniot del na dr`avnata matura se sproveduvaat vo termini utvrdeni od u~ili{nata maturska komisija na predlog na soodvetnite u~ili{ni predmetni komisii, i toa: `` vo junskiot ispiten rok od 15 do 26 juni 2009 godina; `` vo avgustovskiot ispiten rok od 17 do 27 avgust 2009 godina. Prezentacijata i odbranata na proektnata zada~a se realiziraat vo periodot: `` od 1 april do 8 maj 2009 godina; `` od 17 avgust do 27 avgust 2009 godina. 06
U~ili{nata matura vo gimnaziskoto obrazovanie, u~ili{nata matura vo umetni~koto obrazovanie i zavr{niot ispit vo ~etirigodi{noto stru~no obrazovanie se sproveduvaat vo terminite navedeni podolu. Vo junskiot rok: `` zadol`itelen del (makedonski jazik i literatura, albanski jazik i literatura, odnosno turski jazik i literatura) na 15 juni so po~etok vo 9 ~asot; `` izboren del vo periodot od 17 do 26 juni 2009 godina. Vo avgustovskiot rok: `` zadol`itelen del (makedonski jazik i literatura, albanski jazik i literatura, odnosno turski jazik i literatura) na 17 avgust so po~etok vo 9 ~asot; `` izboren del vo periodot od 19 do 27 avgust 2009 godina.
Prostoriite vo koi{to }e se polagaat ispitite se opredeluvaat (i objavuvaat) nekolku dena pred sekoj ispit.
07
Organizirawe i sproveduvawe na ispitite
Dr`avnata matura ja organizira i sproveduva Dr`avniot ispiten centar vo sorabotka so u~ili{tata, golem broj nadvore{ni sorabotnici, Biroto za razvoj na obrazovanieto, Ministerstvoto za obrazovanie i nauka, Dr`avniot prosveten inspektorat i Centarot za stru~no obrazovanie i obuka. U~ili{nata matura/zavr{niot ispit vo sekoe sredno u~ili{te go organizira i sproveduva u~ili{nata maturska komisija.
08
Pregleduvawe i ocenuvawe na testovite Rezultati od ispitite
Pregleduvaweto i ocenuvaweto na testovite od eksternite ispiti na dr`avnata matura go vr{at nadvore{ni nezavisni ocenuva~i, a pregleduvaweto i ocenuvaweto na testovite od internite ispiti na dr`avnata matura go vr{at u~ili{ni predmetni komisii. Proektnata zada~a ja ocenuva tri~lena komisija, i toa: prvata i vtorata faza na proektnata zada~a ja sledi i ocenuva nastavnikot-mentor, a tretata faza dvajca nezavisni ocenuva~i odredeni od strana na u~ili{nata maturska komisija. Kriteriumite za izrabotka i ocenuvawe na proektnata zada~a se definirani so ispitnata programa za proektna zada~a.
Rezultatite od ispitite }e bidat izrazeni vo ocenki od eden (1) do pet (5) i vo percentilni rangovi.
09
Prigovori od ispitite
Dokolku u~enikot ne e zadovolen od vrednuvaweto na testot po eksterniot predmet ima pravo na prigovor vo rok utvrden so Pravilnikot za dr`avna matura. Prigovorot se dostavuva do u~ili{nata maturska komisija, a taa ponatamu go prosleduva do Dr`avniot ispiten centar. Prigovorite gi razgleduvaat dr`avni predmetni komisii za prigovori. Ako u~enikot ne e zadovolen od vrednuvaweto na testot po interniot predmet, prigovorot go dostavuva do u~ili{nata maturska komisija, a taa ponatamu go prosleduva do u~ili{nata predmetna komisija.
010 10
Korisni informacii Za podobro da se podgotvite za ispitite {to vi pretstojat, koristete gi materijalite i informaciite na veb stranicata www.matura.gov.mk.
Pred da izberete koi predmeti }e gi polagate, zadol`itelno posetete ja navedenata veb-stranica za da gi vidite listite na nastavnite predmeti koi fakultetite gi vrednuvaat pri upisot. Toa treba da go storite navremeno bidej}i po 1 mart ne mo`e da se napravi promeni na predmetot {to ste go izbrale. Pokonkretno, na www.matura.gov.mk mo`e da gi vidite: `` ispitnite programi za predmetite {to ste gi izbrale za polagawe; `` site testovi od probnite testirawa; `` pokazatelite za testiraweto za dr`avna matura vo 2008 godina; `` primeri na dobro sraboteni proektni zada~i. Za podetalno da se zapoznaete so svoite prava i obvrski kako kandidati za polagawe dr`avna matura/u~ili{na matura/zavr{en ispit, kako i so procedurite za polagawe treba da gi pro~itate `` Pravilnikot za dr`avna matura; `` Pravilnikot za u~ili{na matura; `` Pravilnikot za zavr{en ispit. Za dopolnitelni informacii mo`e da se obratite do: `` maturskite komisii vo va{eto u~ili{te (u~ili{ni maturski komisii); `` Dr`avniot ispiten centar (tel.02-3216-299, e-mail: contact@matura.gov.mk). 011 11
Izdava~: Biro za razvoj na obrazovanieto Za izdava~ot: Vesna Horvatovi}, direktor Lektura: Suzana Stojkovska Dizajn i pe~atewe: Koma, Skopje Tira`: 17.000 makedonski, 6000 albanski, 500 turski
CIP – Katalogizacija vo publikacija Nacionalna i univerzitetska biblioteka “Sv. Kliment Ohridski”, Skopje 373.5.091.295 (497.7) (036) POLAGAWE dr`avna matura, u~ili{na matura, zavr{en ispit : informacii za u~enicite, Biro za razvoj na obrazovanieto, 2008. – 16 stranici : ilustr. ; 20 sm ISBN 978-608-2-6-008-8 a) Maturski ispiti – Makedonija – Vodi~i COBISS.MK – ID 75460874 012
Po~ituvani maturanti, Na krajot na srednoto obrazovanie ve o~ekuva polagawe na nekolku ispiti koi go so~inuvaat maturskiot ispit. Va{iot izbor mo`e da bide polagawe dr`avna matura dokolku sakate da go prodol`ite svoeto obrazovanie na fakultet bez razlika dali ste u~enici vo gimnaziite ili stru~nite u~ili{ta. Isto taka, mo`e da se opredelite za polagawe zavr{en ispit dokolku ste u~enici vo ~etirigodi{nite stru~ni u~ili{ta i polagawe u~ili{na matura dokolku ste u~enici vo gimnaziite/umetni~kite u~ili{ta, so {to dobivate diploma i mo`e da se vrabotite so zavr{eno sredno obrazovanie. No, za da polagate matura, odnosno zavr{en ispit, potrebno e prethodno uspe{no da gi zavr{ite site obvrski i da dobiete svidetelstvo za zavr{ena ~etvrta godina. 01
Informacii za u~enicite
Polagawe DR@AVNA MATURA, U^ILI[NA MATURA, ZAVR[EN ISPIT