ЗНАЕЊА, СТАВОВИ И ПРАКТИКИ КОН ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ
клучни наоди од анкетата на домаќинствата
1
Во оваа брошура дадено е резиме на клучните наоди од анкетата за знаењата, ставовите и практиките во однос на вклучувањето на децата со попреченост. Анкетата обезбедува појдовни информации за разбирање на пречките во општеството што ги спречуваат децата со попреченост да го заземат вистинското место во него. Опис на методологијата во анкетата: Целна група: Општата популација, 15 + Примерок: Национален репрезентативен примерок според возраст, пол, место на живеење (урбано/рурално), етничка припадност, статистички регион Големина на примерокот: N = 1000 испитаници Метод на собирање податоци: Разговори „лице-в-лице“ во домот на испитаниците; CAPI техника (Директни интервјуа со помош на компјутер) Период на собирање на податоците: 29 септември - 20 октомври 2014 година
За преземање на целосните резултати од анкетата, посетете го www.unicef.mk 2
ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ МОЖАТ ДА ГО РЕАЛИЗИРААТ СВОЈОТ ЦЕЛОСЕН ПОТЕНЦИЈАЛ АКО ОПШТЕСТВОТО ГО ПРОМЕНИ НАЧИНОТ НА КОЈ ГИ ГЛЕДА.
3
1
НИСКО НИВО НА СВЕСНОСТ ЗА ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ И НИВНИТЕ ПРАВА
ЗЕМАЈЌИ ГИ СИТЕ РАБОТИ ПРЕДВИД, ШТО МИСЛИТЕ КОЛКУ ДОБРО СТЕ ИНФОРМИРАНИ ЗА ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ?
? 1,6% 6%
10%
41% 42%
Не знам ништо 4
Знам многу малку
Знам нешто
Знам доста
Знам многу
КОНВЕНЦИЈА НА ОН ЗА ПРАВАТА НА ЛИЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ
?
11%
ДАЛИ СТЕ СЛУШНАЛЕ ЗА КОНВЕНЦИЈАТА НА ОН ЗА ПРАВАТА НА ЛИЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ?
36Д% А
?
ВО КОЛКАВА М ЕРА СЕ ПОЧИТУВААТ ПРАВАТА НА ДЕЦАТА СО ПО ПРЕЧЕНОСТ ВО ОДНОС НА ПРА ВАТА НА ДРУГИТЕ ДЕЦА ?
Правата на децата со попреченост се почитуваат во ПОГОЛЕМА МЕРА отколку правата на другите деца
64% НЕ
39% Правата на децата со попреченост се почитуваат ПОДЕДНАКВО како и правата на другите деца
42% Правата на децата со попреченост се почитуваат во ПОМАЛА МЕРА отколку правата на другите деца
Само 36% знаат за Конвенцијата на ОН за правата на лицата со попреченост. 5
2
ВИСОК СТЕПЕН НА СТИГМА СОЦИЈАЛНАТА ДИСТАНЦА РАСТЕ ПАРАЛЕЛНО СО ЗГОЛЕМУВАЊЕТО НА БЛИСКОСТА НА ОДНОСОТ Сосед
Познајник
живее во истата населба или улица со вашето дете
оди во истото училиште или градинка со вашето дете
Деца со интелектуална попреченост
76
42
Слепи деца
77
40
Деца со аутизам
63
32
Деца со Даунов синдром
64
32
Глуви деца
77
42
Деца кои имаат тешкотии да се движат и да користат делови од телото
79
57
Деца без дел од телото
74
50
% на оние кои сметаат дека односот е прифатлив
6
Пријател
Соученик
Емотивна врска
Сопружник
се дружи и си игра со вашето дете
оди во исто одделение или група во градинка како вашето дете
на поголема возраст, се наоѓа во емотивна врска со вашето дете
како возрасен, стапува во брак со вашиот син или ќерка
36
30
4
3
38
29
7
4
30
24
2
2
30
23
4
2
42
32
8
6
51
48
6
5
45
42
6
5 7
3
НИСКА ПОДДРШКА ЗА ИНКЛУЗИВНОТО ОБРАЗОВАНИЕ
?
КАКО ТРЕБА ДА СЕ ПРИОЃА КОН ОБРАЗОВАНИЕТО ЗА ДЕЦА СО ПОПРЕЧЕНОСТ?
Инклузивното образование значи децата со попреченост рамноправно да учат заедно со своите врсници без попреченост. Ова е право на секое дете, без оглед на способноста.
48% 33%
Треба да одат во специјални училишта
12% Треба да одат во редовни училишта, но, да имаат посебни или специјални одделенија
Треба да одат во редовни училишта, но, да присуствуваат само на некои часови со врсниците
8
4%
Треба да одат во редовни училишта и да присуствуваат на редовна настава со врсниците
4
ОГРАНИЧЕНО РАЗБИРАЊЕ ЗА НАЈДОБРИОТ НАЧИН ЗА СПРАВУВАЊЕ СО ПРАШАЊАТА ПОВРЗАНИ СО ПОПРЕЧЕНОСТА
44%
МЕДИЦИНСКИ МОДЕЛ
25%
ЕН
ДОБРОТВОР МОДЕЛ
30%
СОЦИЈАЛЕН МОДЕЛ
Моделот заснован на социјалните права (социјалниот модел) е меѓународно признат начин на гледање и справување со прашањата поврзани со попреченоста. Со него, децата со попреченост се признаваат како „субјекти“ со права, а не како „објекти“ на сомилост, медицински третман и на социјална заштита.
9
5
ОГРАНИЧЕНО РАЗБИРАЊЕ ЗА ТОА ДЕКА ВКЛУЧУВАЊЕТО Е РАБОТА НА СИТЕ Системот на социјална заштита 87%
Властите на локално ниво 74%
Властите на републичко (државно) ниво 86%
Невладините организации и здруженијата на граѓани 71%
Родителите и роднините на децата со попреченост 86%
Медиумите 65%
Здравствениот систем 85%
Граѓаните на Македонија, сограѓаните, соседите и др. 62%
87% 86% 86% 85% 83% 74% 71% 65% 62%
Образовниот систем и училишните установи 83%
10
% на оние кои сметат дека засегнатите страни се одговорни за подобрување на состојбата на децата со попреченост
6
4 НАЈГОЛЕМИ ПРЕЧКИ ЗА ПОДОБРУВАЊЕ НА СОСТОЈБАТА НА ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ Недостаток на доволен број добро обучени професионалци и институции кои ќе работат со децата со попреченост Незаинтересираност на државата за ова прашање Недостаток на средства на локално и/или државно ниво
ПО ВАШЕ МИСЛЕЊЕ, КОИ СЕ ГЛАВНИТЕ ПРЕЧКИ ЗА ПОДОБРУВАЊЕ НА СОСТОЈБАТА НА ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ И ЗА НИВНО ВКЛУЧУВАЊЕ?
?
Отсуство на јасна државна/локална стратегија за унапредување на положбата на децата со попреченост
32%
35%
38%
44% 11
7
НИЗОК СТЕПЕН НА КОНТАКТ СО ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ
?
21%
ДАЛИ ПОЗНАВАТЕ ДЕЦА СО ПОПРЕЧЕНОСТ?
Сосед
9% Роднина
9% Дете на пријател
4%
НЕ
45%
ДА
55%
Пријател од училиште
0,1% Дете на колега
2% Друго 12
?
КОЛКУ ЧЕСТО ИМАТЕ ЛИЧЕН КОНТАКТ СО ДЕЦА СО ПОПРЕЧЕНОСТ?
11% 13% 7% 13% 8%
Секојдневно Неколку пати неделно Еднаш неделно Неколку пати месечно Еднаш месечно Најмалку еднаш годишно
Помалку од еднаш годишно или никогаш
25% 23%
% на оние кои познаваат дете со попреченост
НЕ
79%
ДАЛИ В АШЕТО ДЕТЕ НЕ КО СЕ ДРУЖ ГАШ ЕЛО СО НЕКОЈ ( ДЕТЕ ИЛ И ВОЗРАС ЕН) СО ПОПРЕЧ ЕНОСТ?
?
% на оние со деца
ДА
21% 13
8
ШИРОКАТА ЈАВНОСТ ИМА НИСКИ ОЧЕКУВАЊА ОД ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ
Децата со попреченост многу почесто се восприемаат како несигурни, зависни, отуѓени, со помалку можности, тажни, песимистични и уплашени, во споредба со просечните деца.
ПЕРЦЕПЦИЈА НА ПРОСЕЧНО ДЕТЕ
14
ПЕРЦЕПЦИЈА НА ДЕТЕ СО ПОПРЕЧЕНОСТ 10%
Несигурно
85%
19%
Зависи од други
87%
8%
Отуѓено од другите деца
65%
10%
Нема еднакви можности
75%
9%
Тажно
67%
12%
Со неизвесна иднина
78%
11%
Песимистично
63%
9%
Плашливо
65%
?
НЕ
ДАЛИ ДЕЦАТА Т СО ПОПРЕЧЕНОС ИМААТ ИСТИ МОЖНОСТИ ДА ГО РАЗВИЈАТ ЛИЧНИОТ КО ПОТЕНЦИЈАЛ КА ДРУГИТЕ ДЕЦА?
ПОМАЛКУ ИЛИ ИСТИ ШАНСИ?
62% ДА
26% КОЛКУ Е МОЖНО ТОА?
? 17%
Мнозинството се согласува дека дури и кога децата со попреченост се школувани, тие имаат помалку помалку шанси да добијат шанси работа во споредба со другите кои имаат ист степен на образование
исти шанси
16% 66%
60%
11%
2%
?
Целосно е можно
Можно е во извесна смисла
Не е можно
Не знам
Мнозинството веруваат дека во извесна смисла е можно детето со попреченост да води независен и продуктивен живот како возрасен, ако му се даде поддршка од професионалци, институции и од општеството 15
Фонд за деца при Обединетите Нации (УНИЦЕФ) Орце Николов 74, 1000 Скопје Тел.: +389 2 3231150 e-пошта: skopje@unicef.org www.unicef.org.mk www.facebook.com/unicef.mk
16