SOS help for emotions: managing anxiety…

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ وﮔﺮﻧﻪ آنﻫﺎ ﺷﻤﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد!‬

‫‪SOS‬‬ ‫ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪:‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫دﻛﺘﺮ ﻟﻴﻦﻛﻼرك‬ ‫ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن‪:‬‬ ‫دﻛﺘﺮ رﺿﺎ رﺳﺘﻤﻲ ـ ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬ ‫ﻋﻠﻲ ﻧﻴﻠﻮﻓﺮي‬

‫وﻳﺮاﻳﺶ دوم‬

‫ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﻪ‪:‬‬

‫ﻛﻼرك‪ ،‬ﻟﻴﻦ‪ 1938 ،‬ـ م‪.‬‬ ‫‪Clark, Lynn‬‬

‫ﻋﻨﻮان و ﻧﺎم ﭘﺪﻳﺪآور‪:‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ :‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و اﻓﺴـﺮدﮔﻲ‪ /‬ﻟـﻴﻦ ﻛـﻼرك؛ ﻣﺘﺮﺟﻤـﺎن رﺿـﺎ رﺳـﺘﻤﻲ‪ ،‬ﻋﻠـﻲ‬ ‫ﻧﻴﻠﻮﻓﺮي‪.‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﺸﺮ‪:‬‬

‫ﺗﻬﺮان‪ :‬ﺗﺒﻠﻮر‪.1387 ،‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻇﺎﻫﺮي ‪:‬‬

‫‪ 344‬ص‪ : .‬ﻣﺼﻮر‪ ،‬ﺟﺪول‪ ،‬ﻧﻤﻮدار‪.‬‬

‫ﺷﺎﺑﻚ‪:‬‬

‫‪ 95000‬رﻳﺎل ‪978-964-5580-67-2 :‬‬

‫وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻬﺮﺳﺖﻧﻮﻳﺴﻲ‪:‬‬

‫ﻓﻴﭙﺎ‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖ‪:‬‬

‫ﻋﻨﻮان اﺻﻠﻲ‪SOS help for emotions: managing anxiety…,c2001. :‬‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖ‪:‬‬

‫ﺑﺎﻻي ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬و ﮔﺮﻧﻪ آنﻫﺎ ﺷﻤﺎر را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد!‬

‫ﻋﻨﻮان دﻳﮕﺮ‪:‬‬

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪...‬‬

‫ﻋﻨﻮان ﮔﺴﺘﺮده‪:‬‬

‫اس‪.‬او‪.‬اس‪ .‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ :‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺿﻮع‪:‬‬

‫ﻋﻮاﻃﻒ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺿﻮع‪:‬‬

‫ﻋﻮاﻃﻒ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ و ﻏﻴﺮه‪.‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﻪ اﻓﺰوده‪:‬‬

‫رﺳﺘﻤﻲ‪ ،‬رﺿﺎ‪- 1349 ،‬‬

‫‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ‪.‬‬ ‫‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ‪.‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﻪ اﻓﺰوده‪:‬‬

‫ﻧﻴﻠﻮﻓﺮي‪ ،‬ﻋﻠﻲ‪-1359 ،‬‬

‫ردهﺑﻨﺪي ﻛﻨﮕﺮه‪:‬‬

‫‪ 5 1387‬اﻟﻒ ‪ 8‬ك‪BF561 /‬‬

‫ردهﺑﻨﺪي دﻳﻮﻳﻲ‪:‬‬

‫‪152/4‬‬

‫ﺷﻤﺎره ﻛﺘﺎﺑﺸﻨﺎﺳﻲ ﻣﻠﻲ‪:‬‬

‫‪1229453‬‬

‫ﻧﺎم ﻛﺘﺎب‪ SOS :‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ :‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن‪ :‬دﻛﺘﺮ رﺿﺎ رﺳﺘﻤﻲ )ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان( ـ ﻋﻠﻲ ﻧﻴﻠﻮﻓﺮي‬ ‫وﻳﺮاﺳﺘﺎر‪ :‬ﺧﺎﻧﻢ ﻧﻔﻴﺴﻪ ﺳﺎور ﺳﻔﻠﻲ‬ ‫ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺗﺒﻠﻮر )‪(84012345‬‬ ‫ﺷﻤﺎرﮔﺎن‪5000 :‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭼﺎپ‪ :‬ﺑﻬﺎر ‪87‬‬ ‫ﻟﻴﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‪ :‬ﺑﻪﻧﻮرﭘﺮداز‬ ‫ﭼﺎپ‪ :‬ﻛﺎﻣﻴﺎب‬ ‫ﺻﺤﺎﻓﻲ‪ :‬ﺳﺒﺤﺎن‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ‪ 95000 :‬رﻳﺎل‬ ‫ﺷﺎﺑﻚ‪978-964-5580-67-2 :‬‬

‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪاي ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫»او ﺣﻖ ﻧﺪارد اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫او ﺣﻖ ﻧﺪارد‪ ،‬او ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬او ﻳﻚ اﺣﻤﻖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آدم ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻘﺪر اﺣﻤﻖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﺑﮕﻮﻳﺪ! ﻣﻦ‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ اﻳﻦ ﺣﺮف او را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ!«‬

‫ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﺣﻴﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ‪ ،‬ﻛﻠﻴﺪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﻠﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣـﺎ‪ ،‬ﺗﻔﻜـﺮات و ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣـﺎ از روﻳـﺪادﻫﺎ و‬ ‫ﻋﺒﺎرتﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺳﻜﻮت ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺧﺸﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮدارزﺷﻲ‬

‫»ﻣﻦ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻢ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﻫﻴﭽﮕﺎه ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻦ را ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪ و اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻦ اﺣﺴﺎس ﺑﻲارزﺷﻲ ﻣﻲﻛﺮدم و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺑـﺎور‪ ،‬ﻣـﻦ را ﺑـﻪ ﻣﺒـﺎرزات‬ ‫ﺑﻲﺷﻤﺎري ﻛﺸﺎﻧﺪه ﺑﻮد! ﻣﻦ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮ روي ﭘﺬﻳﺮش ﺧﻮد و ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ دﻳﮕـﺮان‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ و ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻢ«‪.‬‬ ‫ﺧﺸﻢ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪات وارده ﺑﺮ اﺣﺴﺎس ﺧـﻮد ارزﺷـﻲ و ﻋـﺰتﻧﻔـﺲ ﻣـﺎ‪ ،‬ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﺪﺗﺎً اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺸﻢ ﻣﺎ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻧـﻪ ﻛﺎرﻫـﺎ و‬ ‫ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮان‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﺮادي ﻛـﻪ در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ ﺧﺸـﻢ‪ ،‬ﻣﺸـﻜﻞ دارﻧـﺪ‪ ،‬ارزش ﻣﺜﺒﺘـﻲ ﺑـﺮاي ﺳﺮﺳـﺨﺘﻲ و‬ ‫ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮي ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ اﺷﺨﺎﺻﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻓﺮاد ﺑﺰرﮔﺴـﺎل‪ ،‬ﺗـﺎ ﺣـﺪ زﻳـﺎدي در ﻣﻌـﺮض‬ ‫ﺧﻄﺮ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎري ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫‪5‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪11 .............................................................................................................................‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻳﻚ‬ ‫درك ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن ‪15 .....................................................................................................‬‬ ‫‪ -1‬دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ و اﻫﺪاﻓﻤﺎن ‪17 ...........................................................‬‬ ‫رﺿﺎﻳﺖ و اﻫﺪاﻓﻤﺎن ‪18 ....................................................................................................‬‬ ‫ﭼﻬﺎر ﻫﻴﺠﺎن اﺳﺎﺳﻲ‪20 ..................................................................................................‬‬ ‫ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ‪20 .............................................................................................................‬‬ ‫ﻣﻨﺸﺎء ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ ‪27 .....................................................................................................‬‬ ‫آﻳﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺎ ﻟﻄﻤﻪ ﺑﺰﻧﻨﺪ؟ ‪28 ...............................................‬‬ ‫‪ -2‬ﻣﻨﺸﺎء ‪ ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ ‪33 ......................................................‬‬ ‫‪ ABC‬اﻓﻜﺎر‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت و رﻓﺘﺎر ‪37 ............................................................................‬‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ درﺳﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ ‪43 ....................................................................‬‬ ‫ﺳﻪ »ﺑﺎﻳﺪ« ﻋﻤﺪه ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ زﻳﺎﻧﺒﺎر‪45 ........................................................‬‬ ‫ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ ‪50 ..............................................................................................................‬‬ ‫‪ -3‬ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪A-B-C‬ﻫﺎﻳﻤﺎن ‪61 ..............................................................‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺎ ‪63 ...........................................................‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺗﻔﻜﺮ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ـ ﻳﻚ ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪65 ...............................................................‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ـ ﺗﺤﻠﻴﻞ ‪ ABC‬ﺧﺸﻢ ‪67 ................................................................................‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ـ ‪ ABC‬ﻳﻚ ﻗﺸﻘﺮق‪71 ....................................................................................‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ـ ﺗﺤﻠﻴﻞ ‪ ABC‬اﺿﻄﺮاب‪73 .............................................................................‬‬ ‫ﮔﺰارش وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ روزاﻧﻪ ‪78 .................................................................................‬‬ ‫ﻧﺎﻣﮕﺬاري اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪80 .................................................................................................‬‬ ‫ﺑﺨﺶ دوم‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن ‪83...........................................................‬‬ ‫‪ -4‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن ‪85 ........................................‬‬

‫‪6‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫اﺑﺘﺪا ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و ﺳﭙﺲ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ را ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ ‪89 ...........................‬‬ ‫ﻫﺪﻓﻲ را در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪90 .....................................................‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺳﺎﻟﻢ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪91 ..................................‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ را ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و آرزوﻫﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪93 ..................................‬‬ ‫از زﺑﺎن ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺳﺮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ ‪95 .......................................................................‬‬ ‫اﺑﺘﺪا ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ ﻣﻨﻔﻲ و ﺳﭙﺲ ‪ ...‬را ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ ‪96 ................................‬‬ ‫از ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ ‪98 .....................................................................‬‬ ‫ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻔﺮﻳﺢ و ﺗﻨﻮع ‪100 ..........................................................................................‬‬ ‫ﺗﻨﻔﺲ ﻋﻤﻴﻖ و آرﻣﻴﺪﮔﻲ ﻋﻀﻼﻧﻲ ﭘﻴﺶروﻧﺪه‪100 .....................................................‬‬ ‫روشﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ و زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ ‪102 ..................‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ ‪104 ...............................‬‬ ‫زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن و ﺗﺤﻠﻴﻞ ‪ ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ‪105 ......................................................‬‬

‫‪ -5‬رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻛﺮدن ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ‪111 ...........................‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ ‪112 .......................................‬‬ ‫ﭼﻬﺎر راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺮدن و رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻛﺮدن ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ‪118 .................................................................................................................‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ـ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب ‪125 ......................................................................................‬‬ ‫ﻓﺮم ﺧﻮد ـ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪126............................................................................ ABCDE‬‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ )‪131 ............................................................................... (LFT‬‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ ‪137 ...................................................‬‬ ‫دﻋﺎي آراﻣﺶ ـ ﺗﻌﺒﻴﺮ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ‪140 ............................................................ REBT‬‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي درﻣﺎﻧﮕﺮان ‪141 ............................................................................................‬‬ ‫‪ -6‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ ‪143 ...........................................‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻋﻤﺪه و راﺑﻂﻫﺎي داغ زﻳﺮﺑﻨﺎي ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪144 ...........‬‬ ‫ﻳﺎزده ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ ‪146.....................................................................................‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ )اﺿﺎﻓﻲ( ‪159 ........................................................................‬‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻓﻜﺮي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از آنﻫﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﺮد ‪162................‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫‪7‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺳﻪ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ‪169 ................................‬‬ ‫‪ -7‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب ‪171 ...............................................................................‬‬ ‫اﺿﻄﺮاب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ و اﺧﺘﻼل ‪171 ............................................................‬‬ ‫ﻫﺸﺖ ﻧﻮع اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاﺑﻲ ‪173 ..................................................................................‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ـ ﻳﺎدﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪179 ........................... ABC‬‬ ‫‪ -8‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ ‪191 ...................................................................................‬‬ ‫ﺧﺸﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ و اﺧﺘﻼل ‪191 .................................................................‬‬ ‫ﺧﺸﻢ‪ :‬اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎ و واﻗﻌﻴﺖ ‪197 .......................................................................................‬‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ و ﺧﺸﻢ ‪202 ..................................................................................‬‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺧﻮد ارزﺷﻲ و ﺧﺸﻢ ‪203 ....................................................................................‬‬ ‫ﺳﻪ ﻫﺪف ﺑﺮاي ﺧﺸﻢ ﻣﺎ ‪203 ........................................................................................‬‬ ‫ﺧﺸﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ‪210 ...................‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ؟ ‪212 ...................................................................‬‬ ‫‪ -9‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ‪219 ..............................................................................‬‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ و اﺧﺘﻼل ‪219 ............................................................‬‬ ‫ﭘﻨﺞ ﻧﻮع اﺧﺘﻼل اﻓﺴﺮدﮔﻲ ‪224 ......................................................................................‬‬ ‫ﻓﻘﺪانﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ‪230 ...................................................‬‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش ﻳﻚ ﻓﻘﺪان ﺷﺪﻳﺪ ‪232 .....................................................................................‬‬ ‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ )‪235 ............................................................................. (LSA‬‬ ‫ﺧﻮدﻳﺎري در ﻣﻮرد اﻓﺴﺮدﮔﻲ ‪240 ..................................................................................‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎر‬

‫راهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ‪247................................‬‬ ‫‪ -10‬ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار ‪249 ....................................................................‬‬ ‫اﺑﺘﺪا ﺑﺎ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺧﻮدﻣﺎن و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻴﻢ ‪250 .................‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ )‪B‬ﻫﺎ( و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي راﻳﺞ ‪252 ................................................................ ...‬‬

‫‪8‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫روشﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار ‪260.........................................................................‬‬ ‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﻛﻮدك دﺷﻮار ‪264........................................................................................‬‬

‫‪ -11‬راهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ‪271 ..............................................‬‬ ‫از ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ ‪272 ...............................................................................................‬‬ ‫اﺟﺘﻨﺎب از ﻛﻤﺎلﮔﺮاﻳﻲ‪274 .............................................................................................‬‬ ‫ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﻤﺮﻳﻦ اﺳﺖ ‪275 ..................................................‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮدﻳﺎري ‪278 .........................................................................................................‬‬ ‫ﭼﻪ زﻣﺎن و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﻤﻚ ﺣﺮﻓﻪاي درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻴﻢ؟ ‪282 ............................................‬‬ ‫ﭼﻬﺎر ﺷﻴﻮه ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪285 ..............................................................................‬‬ ‫ﺳﺆاﻻﺗﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ درﻣﺎن ‪286................................................................... REBT‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ رواﻧﻲ ‪288 ..................................................................................‬‬ ‫‪ -12‬آزﻣﻮنﻫﺎ و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ‪291 ..........................................................................‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪) 1‬ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪2 ،1‬و‪291 ................................................................................ (3‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪) 2‬ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 5 ،4‬و ‪298 ............................................................................. (6‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪) 3‬ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 8 ،7‬و ‪306............................................................................... (9‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪) 4‬ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 10‬و ‪311 ............................................................................. (11‬‬ ‫‪ -13‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺸﺎوران ‪319 .................................................................................‬‬ ‫اﻫﺪاف ﻛﺘﺎب ‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ‪320 ...................................................‬‬ ‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ‪ SOS‬ﺳﻮد ﺑﺒﺮد؟ ‪320 .............................................................‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ‪ SOS‬در ﻣﺸﺎوره و درﻣﺎن ‪322 ................................................................‬‬ ‫درﻣﺎنﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ـ رﻓﺘﺎري ‪324 ..............................................................................‬‬ ‫آﻣﻮزشﻫﺎ و ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺣﺮﻓﻪاي ‪325 .................................................................................‬‬

‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﺑﺎورﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﺿﻄﺮاب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬

‫»دوﺳﺖ دارم ﻛﻪ ﺑﻪ او ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻗﺮار ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺪﻫﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻲﺗﺮﺳﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدم را رد ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ؛ ﻣﻦ ﺑـﻲارزش ﺧـﻮاﻫﻢ ﺑـﻮد و ﻣـﻦ ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ!«‬

‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﺑﺎورﻫﺎي ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً اﺣﺴﺎﺳﺎت و‬ ‫رﻓﺘﺎر ﺷﻤﺎ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬

‫‪11‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻣﻘـﺪﻣـﻪ‬ ‫ﻛﺘﺎب »‪ ،SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت«‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎي ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻣﻨـﻪ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮدهاي از ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ راﻳﺞ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺳـﺌﻮاﻻت و راهﺣـﻞﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ آنﻫﺎ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫• آﻳﺎ ژاﻧﺖ‪ 1‬ﻫﻔﺪه ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ ﻋﺰتﻧﻔﺴـﻲ ﺳـﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ داﺷـﺘﻦ ﺟﺴـﻤﻲ‬ ‫‪ 100‬درﺻﺪ ﻋﺎﻟﻲ و ﺑﻲﻧﻘﺺ اﺳﺖ؟‬ ‫• آﻳﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﺮاي اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ و ﻳﺎ ﻓﺮوﺧﻮردن آن وﺟﻮد دارد؟‬ ‫• ﻣﺎرﻳﺎ‪ 2‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺿﻄﺮاب ﺷﺪﻳﺪ ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮري ﻛـﻪ ﻗـﺎدر‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺧﻮد را در ﻣﺪرﺳﻪ اراﺋﻪ دﻫﺪ؟‬ ‫• آﻳﺎ ﺧﻮد ﻣﻦ ﻣﺴﺌﻮل ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻢ ﻫﺴﺘﻢ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺮ اﻓـﺮاد و ﻳـﺎ‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺟﻬﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد؟‬ ‫• ﻣﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهاي ﻛﺎراﻣﺪﺗﺮ ﺑﺎ ﺧﺸﻢ‪ ،‬آزردﮔﻲ‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧـﻲ و ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺮﺳﻢ؟‬ ‫• آﻳﺎ ﻣﺮدم ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﻳﮕـﺮان ﺑـﺮ دوش آنﻫـﺎ ﻣـﻲﮔﺬارﻧـﺪ »دﭼـﺎر‬ ‫اﺳﺘﺮس« ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮ ﺧﻮد ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟‬ ‫• اﺧﺘﻼﻻت ﻫﺮاﺳﻲ‪ ،‬ﺗﺮس از ﻓﻀﺎي ﺑﺎز‪ ،‬ﻫﺮاس اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬اﺧﺘﻼل وﺳﻮاﺳﻲ ـ ﺟﺒـﺮي‬ ‫و اﺧﺘﻼل دوﻗﻄﺒﻲ ﭼﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫• ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺧﺮاج از ﻳﻚ ﻛﺎر ﺑﺎ ارزش ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎرب‪ 3‬ﺗﺎ ﻣـﺎهﻫـﺎي ﺑﻌـﺪ از آن‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ اﻓﺴﺮده ﺷﻮد؟‬ ‫• ﺟﻮﺷﻮا‪ 4‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺣﻤﻼت ﻫﺮاس ﺧﻮد ﭼﻪ ﻛﺎري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻜﻨﺪ؟‬ ‫• ﺗﻴﻠﺮ‪ 5‬ﻗﺼﺪ دارد از ﺟﺴﻴﻜﺎ‪ 6‬ﻳﻚ ﻗﺮار ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ .‬او ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ اﺿـﻄﺮاب‬ ‫‪1‬‬

‫‪- Janet‬‬ ‫‪- Maria‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪- Barb‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪- Joshua‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪- Tyler‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪- Jessica‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪12‬‬

‫ﺧﻮد را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ؟‬

‫ﻣﻦ ﭼﺮا ﻛﺘﺎب »‪ ، SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت« را ﻧﻮﺷﺘﻢ؟‬ ‫ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﻣﻦ از ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺑـﻪ ﻣـﺮدم ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﺳﺎﻳﺮ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻜﺮر روشﻫﺎ و اﺻﻮل ‪ ،SOS‬ﺑﻬﺘـﺮ از ﻋﻬـﺪه‬ ‫روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت و ﻧﺎﻛﺎﻣﻲﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮآﻣﺪه و رواﺑﻂ ﺧﻮد را ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺷﻤﺎ رﺿـﺎﻳﺖ ﻓﺰاﻳﻨـﺪهاي را ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻧﻤـﻮده و از ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻫﺪاف واﻗﻊﺑﻴﻨﺎﻧﻪ و ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻦ اﻫﺪاف‪ ،‬ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ ،SOS‬اﺻﻮل و روشﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري را از دﻳﺪﮔﺎه درﻣﺎنِ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ـ رﻓﺘـﺎري )و‬ ‫ﺑﻮﻳﮋه از ﻣﻨﻈﺮ رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧﻲ ـ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ( آﻣﻮزش ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻛﺘﺎب »‪،SOS‬‬ ‫ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت«‪ ،‬ﺗﻼش ﻛﺮدهام ﻛﻪ اﻳﻦ روشﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري را ﺑﻪ روﺷﻨﻲ‬ ‫و ﺑﺎ ﺷﻴﻮهاي ﺟﺬاب و دﻟﻨﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺷﺮح دﻫﻢ‪ .‬ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻫـﺪف از ﺗﺼـﺎوﻳﺮ‬ ‫زﻳﺎدي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهام‪ .‬ﻣﻦ ﻛﺘﺎب »‪ ، SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت« را ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫دﻟﻴﻞ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آن را ﻧﻴﺎﻓﺘﻢ‪.‬‬

‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ‪ SOS‬ﺳﻮد ﺑﺒﺮد؟‬ ‫‪ SOS‬ﺑﺮاي ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن‪ ،‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و ﺟﻮاﻧﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺑـﻪ داﻧـﺶ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي درﺑﺎره ﺧـﻮد دﺳـﺖ ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮده و ﻛﻨﺘـﺮل ﺑﻴﺸـﺘﺮي ﺑـﺮ روي ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‬ ‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ‪ SOS‬را ﺑﺮاي ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻧﻮﺷـﺘﻪام ﻛـﻪ ﻋﻼﻗﻤﻨـﺪ ﺑـﻪ درك ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ وﻗـﻮع‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﺜﺒﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺮاﺟﻌـﺎن‪ ،‬درﻣـﺎﻧﮕﺮان و ﺗﻤـﺎم ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺢ دادهاﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺎور از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮد ـ ﻳـﺎري‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه‬ ‫ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﻣﻔﻴﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺸﺎوران‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري را ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻌﺎن ﺧـﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺻـﻴﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ‪ SOS‬را ﺑﺮاي ﻣﺸﺎوراﻧﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪام ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬

‫‪13‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﺟﻬﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺮاﺟﻌﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﻳﺶ درك آﻧﺎن از ﺧـﻮد و ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬ ‫ﻣﺜﺒــﺖ‪ ،‬ﺑــﻪ درﻣــﺎن ﺳــﺮﻋﺖ ﺑﺒﺨﺸــﻨﺪ‪ SOS .‬در داﻣﻨــﻪ ﻣﺘﻨــﻮﻋﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ و‬ ‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن و ﺟﻮاﻧﺎن ﺧـﺪﻣﺎت اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻣﺤﻴﻂﻫﺎ در ﻓﺼﻞ ‪) 13‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺸﺎوران( ﻣﻮرد اﺷﺎره ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﺎﻧﻪ و ﺧﺸـﻮﻧﺖﺑـﺎر در ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﻌﺎﺻـﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ و ﺑﻴﺸـﺘﺮ رواج‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺧﺸـﻢ ﺧـﻮد ﭼﻜـﺎر ﺑﻜﻨﻨـﺪ؟ آن را‬ ‫ﻓﺮوﺧﻮرﻧﺪ ﻳﺎ آن را ﺑﺮوز دﻫﻨﺪ؟ ﻣﺮﺑﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺸـﺎوران ﻣـﺪارس‪ ،‬واﻟـﺪﻳﻦ و ﻣﺘﺨﺼﺼـﺎن‬ ‫ﻳﺎري دﻫﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﻛﻤﻚ ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮان ﺑـﺮاي ﺑﺮﺧـﻮرد ﺑـﺎ ﻣﺸـﻜﻼت ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ و‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬روشﻫﺎ و اﺻﻮل ‪ SOS‬را در ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن و‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﺟﻬﺖ درك ﻋﻠﻞ اﺣﺴﺎﺳـﺎت ﻧﺎراﺣـﺖ ﻛﻨﻨـﺪه و ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﺸﺎن‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻟﻴﺴـﺎﻧﺲ و ﻓـﻮق ﻟﻴﺴـﺎﻧﺲ در ﺣـﻮزه ﻫـﺎي ﻣﺸـﺎوره و درﻣـﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﺎدﮔﻴﺮيِ درﻣﺎنِ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ـ رﻓﺘﺎري ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﻛﺘـﺎب ‪ ،SOS‬ﻣﻘﺪﻣـﻪاي روﺷـﻦ و‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ درك‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‬ ‫ﻛﺘﺎب ‪ SOS‬را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت و ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي آن را ﺑـﻪ ﻋﻤـﻞ درآورﻳـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن ﻫﺮﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »اﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ را ﺑـﻪ ﻳـﺎد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ« آﻣـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ اﻳﺪهﻫﺎ و ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﻫﺮ ﻓﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺘﺎب ‪ ،SOS‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت از ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺧـﻮاﻫﻢ ﺗﻤﺮﻳﻨـﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ را‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ ﺗﺎ درك ﺧﻮد را از روشﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎريِ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ ،12‬ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻬﺎر ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آزﻣﻮن وﺗﻤﺮﻳﻨﺎﺗﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﭼﻬـﺎر ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﻛﺘﺎب ‪ SOS‬اﻧﻄﺒﺎق دارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 2 ،1‬و ‪) 3‬ﺑﺨﺶ اول ﻛﺘـﺎب(‬ ‫ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 12‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮده و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از آزﻣـﻮنﻫـﺎ و ﺗﻤﺮﻳﻨـﺎت را اﻧﺠـﺎم‬ ‫دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎزﺧﻮرد ارزﺷﻤﻨﺪي در ﻣـﻮرد درك ﺧـﻮد از ﺳـﻪ ﻓﺼـﻞ ﻧﺨﺴـﺖ‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده و ﺗﺠﺎرﺑﻲ را در زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي روشﻫﺎ و اﺻﻮل ‪ SOS‬در زﻧـﺪﮔﻲ‬

‫‪14‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺧﻮد ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آزﻣﻮنﻫﺎ و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد ﺳـﻪ ﺑﺨـﺶ ﭘﺎﻳـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﺘﺎب ‪ SOS‬وﺟﻮد دارد ﻛﻪ آنﻫﺎ را ﻫﻢ در ﻓﺼﻞ ‪ 12‬ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺘﺎب ‪ ،SOS‬ﺗﻌﺪادي ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎي راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺜﻞﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺜﻞﻫـﺎي ‪ ،SOS‬اﻫﻤﻴـﺖ ﺧﺎﺻـﻲ دارﻧـﺪ‪ .‬آنﻫـﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺷـﻤﺎ داراي‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ و ﻛﭙﻲ آن را در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻃـﻮل روز‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر در ﻣﻌﺮض دﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﭽﺴﺒﺎﻧﻴﺪ!‬

‫ﺑﺮﭼﺴﺐ ﻣ‪‬ﺜَﻞ ‪SOS‬‬

‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬وﮔﺮﻧﻪ آنﻫﺎ ﺷﻤﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد!‬ ‫ﻛﺘﺎب »‪ ، SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت« ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﺪرﻳﺲﻫﺎي ﻣﻦ در داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺣﺮﻓﻪايام ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳـﻚ روانﺷـﻨﺎس ﺑـﺎﻟﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺗﺠـﺎرب ﻫﻤﻜـﺎراﻧﻢ‪،‬‬ ‫ﺗﺠﺎرب ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮدم و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻣﺘﻌﺪد در زﻣﻴﻨـﻪ درﻣـﺎن‪ ،‬ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ درك و ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ SOS‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ روشﻫﺎي‬ ‫ﺧﻮدﻳﺎري ﻣﻔﻴﺪي را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻬﺒﻮد اﻓﻜﺎر و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﻴـﻨﺶ‬ ‫ﺑﺮﺳﻴﺪ و در رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺑﺤﺚ ﺧﻮد را در ﻓﺼﻞ ﻳـﻚ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان »دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ رﺿـﺎﻳﺖ و‬ ‫اﻫﺪاﻓﻤﺎن«‪ ،‬آﻏﺎز ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﻳﻚ‬

‫درك ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫ﻓﺼﻞ ‪1‬‬

‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ و اﻫﺪاﻓﻤﺎن‬ ‫ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﺑﺒﺮ ﺗﻴﺰدﻧﺪان‬

‫ﭘﺎﺳﺦ» ﺳﺘﻴﺰ ﻳﺎ ﮔﺮﻳﺰ« ﻣﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮس‪ ،‬ﻧﻴﺎﻛﺎن ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣـﺎ را‬ ‫ﻗﺎدر ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ در دﻧﻴﺎﻳﻲ ﭘﺮﺧﻄﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻘﺎي ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﻣﻮاﺟـﻪ‬ ‫ﺷﺪن ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺒﺮ ﺗﻴﺰدﻧﺪان‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮔﺮﻳﺰ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻣﺎر‬ ‫ﺷﺐ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻮد و ﻣﻦ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﻳﻚ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن از اﺗـﺎﻗﻲ ﺑـﻪ اﺗـﺎق‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬در ﻃﺒﻘﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺧﺎﻧﻪام‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﺮاغﻗـﻮهاي ﻛـﻪ در دﺳـﺖ داﺷـﺘﻢ‪ ،‬آﻫﺴـﺘﻪ و‬ ‫ﻛﻮرﻣﺎل ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮدم‪ .‬ﻣﻦ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن اﻧﺒﻮﻫﻲ از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﺑﻞﻫـﺎ و ﺧـﺮت و‬ ‫ﭘﺮتﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻛﻼﻓﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻜﺒﺎره ﺧﻮد را ﺑﺎﻻي ﺳﺮ ﻳﻚ ﻣﺎر ﻳـﺎﻓﺘﻢ! ﺑـﺎ‬ ‫دﻳﺪن ﭼﺸﻤﺎن اﻳﻦ ﻣﺎر در ﺟﺎي ﺧﻮدم‪ ،‬ﺧﺸﻜﻢ زد‪ .‬وﺣﺸﺖزده ﺑﻮدم‪ .‬ﺑـﻪ ﺧـﻮدم‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ »اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﺎر اﺳﺖ«! ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺒﻢ ﺳﺮﻳﻊ ﺷﺪه و ﻗﻠﺒﻢ ﺑﻪ ﺗﭙﺶ اﻓﺘﺎده ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﭼﺮاغﻗﻮه را ﺑﺎﻻ آورده ﺑﻮدم ﺗﺎ آن را ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺎر ﺑﻜﻮﺑﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮدم ﮔﻔـﺘﻢ‬ ‫»اﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﻢ ﻣﺎر را ﺑﺰﻧﻢ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﭼﺮاغﻗﻮهام را ﻫﻢ از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻢ و آﻧﻮﻗﺖ ﻣﻦ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد و ﺗﺎرﻳﻜﻲ و ﻣﺎر« از اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻟﺮزﻳﺪم‪ .‬ﻟﻮﻟﻪاي را ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮدم و‬ ‫ﺑﺎ آن ﺑﻪ ﻣﺎر ﻳﻮرش ﺑﺮدم‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺴﺮ و ﭘﺴﺮم ﻛﻪ در ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎﻻي ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮوﺻﺪا را ﺷـﻨﻴﺪه و از آﻧﺠـﺎ‬

‫‪18‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪» :‬ﭼﻪ ﻛﺎر داري ﻣﻲﻛﻨﻲ؟« ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺷـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺎر اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﺮا ﻛﺸﺘﻢ«‪ .‬ﭘﺴﺮم ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﻔﺖ »ﻣﻮاﻇﺐ ﺑـﺎش ﭘـﺪر! ﺟـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﻣﺎرﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ!« ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن اﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎت‪ ،‬ﺑﺎر‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻟﺮزه ﺑﺮ اﻧﺪاﻣﻢ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط اﻃﺮاف را ﭘﺎﻳﻴﺪم‪ .‬ﭘﺲ از اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳـﺎﻓﺘﻦ از‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎر دﻳﮕﺮي در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﻦ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﻛﺎر ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺳﻴﻢ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‬ ‫را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪم‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ اﻣﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﺠﺎن ﺗﺮس و واﻛﻨﺶ ﺳﺘﻴﺰ ﻳﺎ‬ ‫ﮔﺮﻳﺰ ﺧﻮدم‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدم‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣـﻦ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣـﺎر‪ ،‬اﺳﺎﺳـﺎً ﻣﺸـﺎﺑﻪ‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺮنﻫﺎ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻧﻴﺎﻛﺎن ﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي ﺧﻄﺮﻧـﺎك ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎر ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدم‪ ،‬ﺗﺎ اﻧﺪازهاي اﺣﺴﺎس ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ ﻫﻢ داﺷـﺘﻢ‪،‬‬ ‫زﻳﺮا ﻣﺎر در اﻳﻦ ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮي ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻚ »ﭘﺎﺳـﺦ ﺳـﺘﻴﺰ ﻳـﺎ ﮔﺮﻳـﺰ« را‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده ﺑﻮدم‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻬﻢ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻛﻨـﻮن اﺣﺴـﺎس اﻣﻨﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدم‪.‬‬

‫رﺿﺎﻳﺖ و اﻫﺪاﻓﻤﺎن‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺎن ﺷﺎدي و رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ اﻫـﺪاف ﺧـﻮد ﻫﺴـﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ وﺟـﻮد‪،‬‬ ‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺷﺪه و در‬ ‫رﺿﺎﻳﺖ و ﺳﻼﻣﺖ رواﺑﻂ و ﺳﺎﻳﺮ اﻫﺪاف زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ ﺗﺪاﺧﻞ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺿﻄﺮاﺑﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻦ در ﻃﺒﻘﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدم‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﺎﻧﻊ از اﻳﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣـﻦ ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺻﺒﺮ ﻛﺮده و ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن را ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﺪف اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﺑـﺮاي ﻛـﺎﻫﺶ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ‪،‬‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ و اﻓﺰاﻳﺶ رﺿﺎﻳﺖ ﺷﻤﺎ در زﻧﺪﮔﻲ روزﻣﺮه اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‬ ‫در دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬از زﻧـﺪﮔﻲ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻟـﺬت ﺑﺒﺮﻳـﺪ‪.‬‬ ‫رواﺑﻂ ﺑﻬﺘﺮي را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨﻴﺪ و از وﺿﻌﻴﺖ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب و ﺧﺎرج از ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻟﺬت ﺑﺮدن ﻣﺎ را از زﻧﺪﮔﻲ روزﻣـﺮه‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺎ را از رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﻤﺎن ﺑﺎز ﻣﻲدارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﺎرج از‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺎ ﻟﻄﻤﻪ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺧﺸﻢ ﻣـﺪاوم و ﻧﺎﺷـﻜﻴﺒﺎﻳﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮔﺴﺘﺮه ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ از ﻣﺸﻜﻼت ﻗﻠﺒﻲ ـ ﻋﺮوﻗﻲ‪ ،‬آﺳـﻴﺐﭘـﺬﻳﺮ‬

‫‪19‬‬

‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ و اﻫﺪاﻓﻤﺎن‬

‫ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺧﺸﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺧـﻮن ﻣـﺎ را اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﭘـﺎره ﺷـﺪن رگﻫـﺎي ﺧـﻮﻧﻲ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺳـﻜﺘﻪ ﮔـﺮدد‪.‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬از ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻳﮕـﺮي ﺑـﻪ ﺟﺴـﻢ ﻣـﺎ ﺻـﺪﻣﻪ زده و‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﺳﺘﺮس‪ ،‬ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎي ﺑﺴـﻴﺎر ﺑـﺎﻫﻢ دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ روﻳﺪادﻫﺎي اﺳﺘﺮسزاي ﻣﻼﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻓـﺮادي ﻛـﻪ‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي اﺳﺘﺮسزاي ﺷﺪﻳﺪ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دﭼﺎر ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﺮا اﻓﺮاد‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﻪ اﺳﺘﺮس‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻔﺎوت دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت را ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫـﻴﻢ‪ .‬در‬ ‫اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر ﻫﻴﺠﺎن اﺳﺎﺳﻲ‬

‫رﺿﺎﻳﺖ و ﺷﺎدي‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫اﺿﻄﺮاب‬

‫و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‬

‫و ﺗﺮس‬

‫ﺧﺸﻢ‬

‫ﭼﻬﺎر ﻫﻴﺠﺎن اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬رﺿﺎﻳﺖ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪20‬‬

‫ﭼﻬﺎر ﻫﻴﺠﺎن اﺳﺎﺳﻲ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﭼﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت اﺣﺴﺎﺳـﺎﺗﻲ ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﺑـﺎ ﻣﺆﻟﻔـﻪﻫـﺎﻳﻲ رواﻧـﻲ‪،‬‬ ‫ﺟﺴﻤﻲ و رﻓﺘﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ رواﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻄﻠﻮب ﻳﺎ‬ ‫ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﺟﺴﻤﻲ آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﮔﺎﻫﻲ ﻗﻮي ﻳـﺎ ﺗـﻨﺶ‪،‬‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ رﻓﺘﺎري‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﺗﻜﺎﻧـﻪﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﺮاي اﻗﺪام‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺎر ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪم‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ رواﻧﻲ‪ ،‬اﻳﻦ روﻳـﺪاد را ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب و‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪه ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﻮدم‪ .‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺟﺴﻤﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻔﺲ و ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﻣـﻦ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺮ رﻓﺘﺎري ﻫﻢ ﺗﻜﺎﻧﻪ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﺑﺮاي دﺳـﺖ زدن ﺑـﻪ اﻗـﺪام‪» :‬ﺳـﺘﻴﺰ ﻳـﺎ‬ ‫ﮔﺮﻳﺰ« اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻮدم‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر ﻫﻴﺠﺎن اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﺗـﺮس‪ ،‬ﺧﺸـﻢ‪ ،‬اﻧـﺪوه و ﻟـﺬت ﻳـﺎ رﺿـﺎﻳﺖ‬ ‫)ﮔﻠﻤﻦ‪ .(1995 ،1‬ﺗﺮس ﻣﺪاوم ﻛﻪ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ‬ ‫ﺑﻪ اﺿﻄﺮاب ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺧﺸﻢ ﻳﻚ اﺣﺴﺎس ﻗـﻮي از ﻧﺎﺧﺸـﻨﻮدي و ﺧﺼـﻮﻣﺖ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺪوه ﻃﻮﻻﻧﻲ و ﺑﺎدوام‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬رﺿﺎﻳﺖ ﻫﻢ ﺣﺎﻟﺖ ﺳـﻼﻣﺘﻲ و‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺎرغ از ﺗﺠﺮﺑﻪي اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و اﻓﺴـﺮدﮔﻲ زﻳـﺎد اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺘﺎب ‪) ،SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت( ﺑﺮ روي اﻳﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت از ﺟﻤﻠﻪ؛ اﺿـﻄﺮاب‬ ‫)ﺗﺮس ﭘﺎﻳﺪار(‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ )اﻧﺪوه ﭘﺎﻳﺪار( و رﺿﺎﻳﺖ ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻛﻨـﻮن‬ ‫اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن را ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫درﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻓﺮاد از ﻧﻈﺮ ﻫﻮش ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺗﻔﺎوت دارﻧﺪ‪،‬‬ ‫از ﻟﺤﺎظ ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻫﻢ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫـﻮش ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ‬ ‫*‬ ‫درك و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻓﺮد اﺳﺖ )ﮔﻠﻤﻦ‪.(1995 ،‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪- Goleman‬‬ ‫* ﮔﻔﺘﮕﻮي ﻓﻨﻲ‪ :‬ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ راﺑﻄﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﺑﻴﻨﺶ و ﻗﻀـﺎوت دارد‪ .‬ﻫـﻮش اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺷـﺎﻣﻞ درك ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت و‬ ‫رﻓﺘﺎر دﻳﮕﺮان و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ و اﻫﺪاﻓﻤﺎن‬

‫‪21‬‬

‫ﻫﻮش ﺑﺎﻻ و آﻣﻮزش ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻤﺎ ﺑﺮروي اﺣﺴﺎﺳـﺎﺗﺘﺎن و‬ ‫ﻳﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در زﻧﺪﮔﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺷﺪﻳﺪ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﺗﺤﻤـﻞ ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ‪،‬‬ ‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺎن‪ 1‬ﻛﻪ ﻣﺮدي ﺟﻮان و داراي ﻣﺪرك دﻛﺘﺮي ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﺴﺐ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ و ﺑـﻪ‬ ‫رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن از ﺳﻮي ﻫﻤﻜﺎران‪ ،‬اﻫﺪاف اﺻـﻠﻲ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬او ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎد‪ ،‬آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ ﺑـﻮد‪ ،‬ﻳـﻚ ﺑـﺎر ﭼﻨـﺎن درﮔﻴـﺮ دﻓـﺎع از ﻛـﺎر‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺧﻮد در ﻳﻚ ﻛﻨﮕـﺮه ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺿـﺮﺑﻪ ﻣﺸـﺘﻲ ﺑـﺮ ﺑﻴﻨـﻲ ﻳﻜـﻲ از ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن وارد ﻛﺮد‪ .‬دﻓﺎﻋﻲ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻓﻘﺪان ﻛﻨﺘـﺮل ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ و اﻧﺘﻘـﺎد از ﻫﻤﻜـﺎران و‬ ‫رﺋﻴﺲ آن ﺑﺨﺸﻲ ﻛﻪ او در آﻧﺠﺎ ﻛﺎر ﻣـﻲﻛـﺮد ﺑـﺮاي او ﺑـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ از دﺳـﺖ دادن‬ ‫ﺷﻐﻠﺶ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎن‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﺷﺨﺎص ﺑﺎﻫﻮش و ﺗﺤﺼﻴﻞﻛﺮدهاي اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﻘﺪان ﺑﻴﻨﺶ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺿﻌﻴﻒ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ در رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ‬ ‫اﻫﺪاﻓﺸﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺿﻌﻴﻒ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﺟﺪي را در رواﺑﻂ ﻣﺎ ﺳﺒﺐ ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻳﺎد ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﺎﻧﻪي »ازت ﻣﺘﻨﻔﺮم« ﺑﺮ ﺳﺮ ﻳﻚ ﻛﻮدك ﻳﺎ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻋﺰﻳﺰان‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫راﺑﻄﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ آن ﻓﺮد ﺻﺪﻣﻪ ﻣﻲزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺷﻤﺎ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻴﺶ از ﻫﻮش ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺑﻪ داﺷﺘﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻮﻓـﻖ و‬ ‫ﻟﺬﺗﺒﺨﺶ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑـﻴﺶ از آﻧﻜـﻪ ارﺛـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫اﻛﺘﺴﺎﺑﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻬﺒﻮد ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻓﺼﻞﻫﺎي ﺑﻌﺪي‪ SOS ،‬روشﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ را ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘـﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲآﻣﻮزد‪ .‬اﻛﻨﻮن اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار‬ ‫دﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﺎ را ﺷﻜﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ )ﮔﻠﻤﻦ‪ .(1995 ،‬اﻳﻦ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲﻫـﺎ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬ ‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬ ‫• ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت دﻳﮕﺮان‬ ‫‪- John‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪22‬‬

‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‬ ‫• ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﻤﺎن‬ ‫ﺣﺎل‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﻲ ﮔﺬرا ﺑﺮ روي ﻫﺮﻛﺪام از اﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫـﺎي ﻫـﻮش ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ؛ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬درك‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت اﺳﺎﺳﻲ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻧﺎمﮔﺬاري ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي آﮔﺎه ﺑﻮدن از ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي دروﻧﻲ و اﻓﻜﺎر ﺧﻮدﻛـﺎر ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت و‬ ‫ﺧﻠﻘﻴﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫دوﻣــﻴﻦ ﺗﻮاﻧــﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨــﻲ؛ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧــﺎت‪ ،‬واﺑﺴــﺘﮕﻲ زﻳــﺎدي ﺑــﻪ ﺷــﻨﺎﺧﺖ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬اﻓﻜﺎر ﺧﻮدﻛﺎر و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي دروﻧﻲِﻣﺎن دارد‪ .‬آﻣﻮﺧﺘﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺘﻲ اﺳﺎﺳﻲ دارد و ﻫـﺪف ﻋﻤـﺪه ﻛﺘـﺎب‬ ‫‪ SOS‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﭘﺮﺧﻮري‪ ،‬ﻣﺼﺮف اﻟﻜﻞ‪ ،‬ﻣﺼـﺮف‬ ‫داروﻫﺎي »ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ« و ﻛﺎر اﻓﺮاﻃﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﺗﺴﻜﻴﻦ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮهﻫـﺎي‬ ‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ ﺑﺮاي آرام ﻛﺮدن ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻳﺎ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﻓﺰاﻳﻨـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪،‬‬ ‫وﮔﺮﻧﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺷﻤﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد!‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺆﺛﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬ ‫• ﺗﺴﻜﻴﻦ و آرام ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺎراﺣﺘﻲ‬ ‫• ا‪‬ﻋﻤﺎل ﺧﻮد ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ‬ ‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬ ‫• ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻜﺎﻧﻪﻫﺎ‬ ‫• اﺑﺮاز ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت در زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫• اﺟﺘﻨﺎب از اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﺪاوم‬ ‫• اداره ﻛﺮدن ﻧﺎﻛﺎﻣﻲﻫﺎ و ﻣﺸﻜﻼت اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮ زﻧﺪﮔﻲ‬ ‫• ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺳﺎﻳﻪ اﻓﻜﻨﺪن ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﻨﻔﻲ ﺑـﺮ روي ﻗﻀـﺎوت و ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﺣـﻞ‬

‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ و اﻫﺪاﻓﻤﺎن‬

‫‪23‬‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺎ‬ ‫دو ﻣﻮرد دﻳﮕﺮﻛﻪ از ﺿﺮورﻳﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﺑـﻮده و در ‪ SOS‬از اﻫﻤﻴﺘـﻲ‬ ‫ﺧﺎص ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‬ ‫• ﭘﺬﻳﺮش و ارزش ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬

‫ﺗﺴﻜﻴﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪24‬‬

‫ﭘﻨﺞ ﮔﺎم ﺑﻪ ﺳﻮي ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫و ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻪ ﮔﺎم از ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ‪.‬‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺖ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎ‬

‫اﺿﻄﺮاب‬ ‫ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ‬

‫ﺧﺸﻢ!‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫رواﺑﻂ ﺑﺎ‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﺮاي‬ ‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﻤﺎن‬

‫ﭘﻨﺞ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬ ‫ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ‪:‬‬ ‫• اﻓﺰاﻳﺶ رﺿﺎﻳﺖ‬ ‫• ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮد را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ و از اﻓﺘﺎدن در دام ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﻧﺎﺳـﺎﻟﻢ اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ و اﻫﺪاﻓﻤﺎن‬

‫‪25‬‬

‫ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻧـﺪن و درك‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻣﻘﺎﺻﺪ دﻳﮕﺮان‪ .‬اﺳﺘﻔﺎن ﻛﺎوي‪1‬در ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻫﻔﺖ ﻋﺎدت اﻓـﺮاد‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎرآﻣﺪ« ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ دﻳﮕﺮان را درك ﻛﻨﻴﺪ و‬ ‫ﺳــﭙﺲ ﺧﻮدﺗــﺎن درك ﺷــﻮﻳﺪ« دﻳــﻞ ﻛــﺎرﻧﮕﻲ‪ 2‬در ﻛﺘــﺎب »آﻳــﻴﻦ دوﺳــﺘﻴﺎﺑﻲ و‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاري ﺑﺮ دﻳﮕﺮان« ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ »ﮔﻮش دﻫﻨﺪه ﺧـﻮﺑﻲ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ ،‬دﻳﮕـﺮان را‬ ‫ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ در ﻣﻮرد ﺧﻮدﺷﺎن ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ« ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‬ ‫دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﮔﻮش دادن دﻗﻴﻖ و ﺗﺸﻮﻳﻖ دﻳﮕﺮان ﺑﺮاي ﺑﻴـﺎن اﻓﻜـﺎر و اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﺸـﺎن‪،‬‬ ‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻫﻤﺪﻟﻲ و ﻫﻤﺪردي‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ درك اﺣﺴﺎﺳﺎت دﻳﮕﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﺑﺨﺶ از ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻓـﺮادي ﻛـﻪ‬ ‫در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ،‬رواﺑﻂ را در آراﻣﺶ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫دﻳﮕﺮان راﺑﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﺟﺴﺎرت ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ ﺑﺮﺧﻮردارﻧـﺪ‪ ،‬در ﻫﻨﮕـﺎم ﺑـﺮوز‬ ‫ﺗﻌﺎرﺿﺎت و ﻣﺸﻜﻼت دوﺟﺎﻧﺒﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ درﺑﺎره راه ﺣـﻞﻫـﺎ ﺑـﻪ ﮔﻔﺘﮕـﻮ و ﻣـﺬاﻛﺮه‬ ‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ و ﻗﺎدرﻧﺪ ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‪ ،‬ﻛﻨﺎر ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑـﻂ ﺗـﺎ ﺣـﺪ زﻳـﺎدي ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و ﺑﻪ رﺳـﻤﻴﺖ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت دﻳﮕـﺮان‬ ‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف دﺳﺘﻴﺎﻓﺘﻨﻲ‪ ،‬آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪ ،‬ﭘﺸﺘﻜﺎر‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗـﺄﺧﻴﺮ اﻧـﺪاﺧﺘﻦ‬ ‫ارﺿﺎي ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻓﺘﺎر ﺗﻜﺎﻧﺸﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺒـﻮد ﻳـﺎﻓﺘﻦ‬ ‫ﭘﺲ از ﺷﻜﺴﺖﻫﺎ و ﻣﻮاﻧﻊ زﻧﺪﮔﻲ و ﻳﺎﻓﺘﻦ رﺿﺎﻳﺖ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬

‫‪- Stephan covey‬‬ ‫‪- Dale cornegie‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪26‬‬

‫ﭘﻨﺞ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫• ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد‬ ‫• ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت دﻳﮕﺮان‬ ‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‬ ‫• ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﻤﺎن‬ ‫در اﻗﺘﺼﺎد رﻗﺎﺑﺘﻲ و دﺷﻮار زﻣﺎﻧﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﻐﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﭘﻨﺞ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮرده اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺮﻗـﺮاري و ﺣﻔـﻆ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ رواﺑﻂ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺟﺘﻨﺎب از رواﺑﻂ زﻳﺎﻧﺒﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان زﻳﺎدي‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺗﻮﻣﺎس ادﻳﺴﻮن‬ ‫ﺗﻮﻣﺎس ادﻳﺴﻮن ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﺲ از ﺳﺎلﻫﺎ ﺗﻼش و ﺗﺠﺮﺑﻪي ‪ 1000‬ﺑـﺎر ﺷﻜﺴـﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ اﺧﺘﺮاع ﻻﻣﭗ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬از ﻣﻴﺎن ﭘـﻨﺞ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﺗﺸـﻜﻴﻞ دﻫﻨـﺪه‬ ‫ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬دو ﻣﻮرد از اﻳﻦ ﭘﻨﺞ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ در وي ﻧﻤـﻮد ﺑﻴﺸـﺘﺮي دارﻧـﺪ‪ ،‬آن دو‬ ‫ﻣﻮرد ﻛﺪاﻣﻨﺪ؟‬ ‫‪ -1‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬ ‫‪ -2‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬ ‫‪ -3‬ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت دﻳﮕﺮان‬ ‫‪ -4‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‬ ‫‪ -5‬ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﻤﺎن‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ ﺳﺆال‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎﻧﻮﺷﺖ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.1‬‬

‫‪ -1‬ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺗﻮﻣﺎس ادﻳﺴﻮن ـ ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ‪ .‬ادﻳﺴﻮن ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺷﻤﺎره ‪ 5‬ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪) ،‬ﻳﻌﻨـﻲ‪ ،‬ﺑـﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف( و ﺗﻮاﻧﺎي ﺷﻤﺎره ‪) 2‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت( را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن داده اﺳـﺖ‪ .‬او ﻧﻴـﺎز داﺷـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻼش در دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫـﺪاﻓﺶ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑﺴـﻴﺎري از ﻣـﺮدم در ﭼﻨـﻴﻦ ﺷـﺮاﻳﻄﻲ‪،‬‬ ‫دﺳﺖ از ﺗﻼش ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ و اﻫﺪاﻓﻤﺎن‬

‫از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻛﺘﺴﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﺗﺎ ارﺛﻲ‪،‬‬ ‫ﭘﺲ ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺸﺎء ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ‬ ‫ﻋﻠﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟ آنﻫﺎ از ﻛﺠﺎ ﻣﻲآﻳﻨﺪ؟ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎﻛﺎن ﻣـﺎ‬ ‫ﻗﺒﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺎ را ﻗﺎدر ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ در دﻧﻴﺎي »ﺑﻜﺶ ﻳﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮي« ﺑـﻪ ﺑﻘـﺎي‬ ‫ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻳﻜﺴﺎن و ﻧﻘﺎﻃﻲ از ﻣﻐﺰ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه اﻳـﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﮔﺬر زﻣﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ژﻧﺘﻴﻜﻲ از ﻧﺴﻠﻲ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﻣـﺎ‬ ‫ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ـ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ در زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺑﺒﺮ ﺗﻴﺰ دﻧﺪان روﺑﺮو ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ـ اﻳـﻦ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻي ﺗﻨﺶ‪ ،‬ﻫﻮﺷﻴﺎري‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮي و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳـﺦ ﻣـﺪاومِ‬ ‫ﺳﺘﻴﺰ ﻳﺎ ﮔﺮﻳﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻴﺎﻛﺎن ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺒﺮﺗﻴﺰ دﻧﺪان و ﺳـﺎﻳﺮ ﺧﻄـﺮات‬ ‫ﺟﺴﻤﻲ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در دﻧﻴﺎي ﻣﺪرن ﻣﺎ ﻛﻪ در آن ﺑﻪ ﻃـﻮر روزﻣـﺮه ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﻲ در ﺟﺪال ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ را در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﺟﻬﺎن و ﺑﺮﻗﺮاري رواﺑﻂ راﺣﺖ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺎط اوﻟﻴﻪ ﺧﺎﺻﻲ در ﻣﻐﺰ ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮي آﺷﻜﺎر ﺑﺮ روي ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫وﺟﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺎ از زﺑﺎن و ﻧﻘﺎط ﻋﺎﻟﻲﺗﺮ ﻣﻐﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻋﻤﺪه ﺑـﺮ روي ﻧﻘـﺎط‬ ‫ﻣﻐﺰي اوﻟﻴﻪ داﺷﺘﻪ و آنﻫﺎ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔـﺬار ﺑـﺮ‬ ‫روي ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺎ از روﻳﺪادﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي دروﻧـﻲ‬ ‫ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫آراﻳﺶ ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﺧﺎص ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺗﺄﺛﻴﺮي اﻧﺪك ﺑـﺮ روي ﮔـﺮاﻳﺶ ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ آرام‬ ‫ﺑﻮدن ﻳﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﻮدن دارد‪ .‬ﺗﺠﺎرب دوران ﻛﻮدﻛﻲ و ﺣﻤﺎﻳـﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻓﻌﻠـﻲ از‬ ‫ﺟﺎﻧﺐ ﻧﺰدﻳﻜﺎن‪ ،‬ﺑﻪ آراﻣﺶ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋـﻮارض ﺟﺴـﻤﻲ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫)ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﺑﻲﺧﻮاﺑﻲ‪ ،‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ( ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ آﺳـﺎﻧﻲ دﭼـﺎر آﺷـﻔﺘﮕﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺗـﺄﺛﻴﺮي ﻋﻤـﺪه ﺑـﺮ روي ﺳـﻄﺢ‬ ‫رﺿﺎﻳﺖ و ﻳﺎ رﻫﺎﻳﻲ از ﻗﻴﺪ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ـ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻴﻮه ﺗﻔﻜـﺮ ﻣـﺎ‬

‫‪28‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫درﺑﺎره ﻣﺸﻜﻼت و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي دروﻧـﻲ ﻣـﺎ‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺸــﻜﻼت ﺟﺴــﻤﻲ و ﺑﻴﻤــﺎريﻫــﺎ‪ ،‬ﺷــﻤﺎ را ﻣﺴــﺘﻌﺪ ﺗﺠﺮﺑــﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧــﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷــﺎﻳﻨﺪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت ﺟﺴﻤﻲ‪ ،‬در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻛﻤﻚﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫ﺑﺮآﻳﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ روشﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه در ‪ SOS‬را ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘـﻪ و ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋـﺎدات ﺑـﺪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ؛ ﻛـﻪ ﻫـﺮ دو ﻣﺤﻜـﻮم ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ ﺑﻮده و ﺗﻐﻴﻴﺮ دادنﺷﺎن دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫آﻳﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺎ ﻟﻄﻤﻪ ﺑﺰﻧﻨﺪ؟‬ ‫ﺑﻠﻪ! در ﻣﻴﺎن ﭘﺰﺷﻜﺎن‪ ،‬رواﻧﭙﺰﺷﻜﺎن و روانﺷﻨﺎﺳﺎن اﻳﻦ اﻣﺮ ﻛﺎﻣﻼً ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ روﻳﺪادﻫﺎي اﺳﺘﺮسزا‪ ،‬درﻣﺎﻧـﺪﮔﻲ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ و ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣـﺎ از روﻳـﺪادﻫﺎي‬ ‫ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮ روي ﺳـﻼﻣﺖ ﻣـﺎ دارﻧـﺪ )ﮔﺎﭼـﻞ‪ 1‬و ﺑﻼﻧﭽـﺎرد‪1993 ،2‬؛‬ ‫اﻧﺠﻤﻦ رواﻧﭙﺰﺷﻜﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ .(1994 ،‬ﻋﻮاﻣﻞ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ آﻏـﺎز و‬ ‫ﺗﺸﺪﻳﺪ آﺳﻴﺐ ﺟﺴﻤﻲ ﺑﻪ ﺑﺪن ﻣﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ ∗.‬اﻳﻦ آﺳﻴﺐ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣـﻮﻗﺘﻲ ﻳـﺎ داﺋﻤـﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬ﮔـﺰارشﻫـﺎي ﻓﺮاواﻧـﻲ در ﻣـﻮرد اﻓـﺮاد ﺑﻬﺒـﻮد ﻳﺎﻓﺘـﻪ از اﻧـﻮاع‬ ‫ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﺟﺪي و ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ رواﻧﻲ و ﺣﺎﻻت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ آنﻫﺎ‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻓﺮد اﺳـﺘﺮسزا اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي ﻓـﺮدي دﻳﮕـﺮ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺮسزا ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺗﻌﺒﻴـﺮ و ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻣﺎ از روﻳﺪادﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻴﺰان ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎراﺣـﺖ ﻛﻨﻨـﺪه از اﻳـﻦ‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺮس ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺴﻢ ﻣﺎ‪ ،‬آﺳﻴﺐ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ؟ اﺳﺘﺮس ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫‪1‬‬

‫‪- Gatchel‬‬ ‫‪- Blanchard‬‬ ‫∗ ﮔﻠﻤﻦ در اﺛﺮي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ« )‪ 1995‬ﺻﺺ ‪ 328‬ـ ‪ ،(324‬ﺗﻌﺪادي از ﭘﮋوﻫﺶﻫـﺎي ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ در زﻣﻴﻨـﻪ‬

‫‪2‬‬

‫ذﻫﻦ و ﭘﺰﺷﻜﻲ را ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ داﻣﻨﻪ ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ از اﺧﺘﻼﻻت ﺟﺴﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ و اﻫﺪاﻓﻤﺎن‬

‫‪29‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﻴﺪﮔﻲ در ﻋﻀﻼت ﺷﺪه و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﻬﻢ ﺳﺎﻳﻴﺪن دﻧﺪانﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﺮدردﻫﺎي ﺗﻨﺸﻲ و ﺳﺎﻳﺮ اﻧﻮاع درد ﻋﻀﻼﻧﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺳﭙﺎﺳﻢﻫﺎي رگﻫﺎي ﺧﻮﻧﻲ در‬ ‫ﻣﻐﺰ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺮدردﻫﺎي ﻣﻴﮕﺮﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺸﻢ و ﺗﺮس‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺮﺷﺢ ﻣﻮادي ﺑﻪ داﺧﻞ ﺧﻮن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛـﻪ اﺣﺘﻤـﺎل اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻟﺨﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮﻧﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬درﻳﺎﻓﺖ ﺧﺒﺮﻫﺎي ﺑﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن را ﺗﺎ‬ ‫ﺳﻄﻮﺣﻲ ﺧﻄﺮﻧﺎك اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن و ﻟﺨﺘﻪ ﺷﺪن ﺳﺮﻳﻊ ﺧﻮن ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎﻛﺎن ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﺮد ﺗﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺒﺮﻫـﺎي ﺗﻴﺰدﻧـﺪان ﺑـﻪ ﺑﻘـﺎي ﺧـﻮد‬ ‫اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬در دﻧﻴﺎي ﻣﺪرن و ﻳﻜﺠﺎﻧﺸﻴﻦ ﻣـﺎ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﻓﺸـﺎرﺧﻮن و‬ ‫ﻟﺨﺘﻪ ﺷﺪن ﺳﺮﻳﻊ ﺧﻮن‪ ،‬ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﻲاﻧﺪازد‪ .‬آن ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺟﺴـﻤﻲ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻘﺎ ﻧﻴﺎﻛﺎن ﻣﺎ ﺑﻮدﻧﺪ اﻣﺮوزه ﻣﻮﺟﺐ ﻓﻨﺎي ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎزداري ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻤﻨﻲ ﻣﺎ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫اﺑﺘﻼي ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻔﻮﻧﺖﻫﺎي وﻳﺮوﺳﻲ و ﺑﺎﻛﺘﺮﻳـﺎﻳﻲ ﺷـﻮد‪ .‬اﺳـﺘﺮس ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در ﺟﺪاره ﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﮔﻠﻮ‪ ،‬ﺳﻴﻨﻮسﻫﺎ و ﺷﺶﻫﺎ ﺷﺪه و ﻋﻔﻮﻧﺖﻫـﺎي ﻣﻜـﺮر ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺰﻣﻦ را اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﺑﺜﻮرات ﭘﻮﺳﺘﻲ و رﻳﺰش ﻣﻮ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻋﻠـﻞ‬ ‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻌﺪه ﺑﺮاي ﺗﺮﺷﺢ اﺳﻴﺪ ﻓـﺮاوان ﺷـﻮد‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﺣﺴﺎس ﺗﺮش ﻛﺮدن و ورم ﻣﻌﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻬﻮع‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺮاغ‪،‬‬ ‫اﺳﻬﺎل و ﻳﺒﻮﺳﺖ در ﻣﻮاردي ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﻼً روﺷﻦ ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﺧﺘﻼﻻت ﺧﻮردن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻮع و ﺑﻲاﺷﺘﻬﺎﻳﻲ ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬ﻋﻠـﻞ روان ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‬ ‫دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫درك و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺿﻌﻴﻒ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻀﻌﻴﻒ رﺿﺎﻳﺖ‪ ،‬رواﺑﻂ و‬ ‫اﻫﺪاف ﻣﺎ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺎ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬از ‪ ،SOS‬ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﺧﻮد ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪30‬‬

‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬در ﺻﻮرت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺸﻜﻼت و‬ ‫اﺧﺘﻼﻻت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺿﻄﺮاب!‬

‫ﻣﺸﻜﻼت و اﺧﺘﻼﻻت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب‪:‬‬ ‫اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬ ‫ﺣﻤﻼت و اﺧﺘﻼﻻت ﻫﺮاﺳﻲ‬ ‫ﮔﺬرﻫﺮاﺳﻲ‬ ‫ﻫﺮاس اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫ﻫﺮاسﻫﺎي ﺧﺎص‬ ‫اﺧﺘﻼل وﺳﻮاﺳﻲ ـ ﺟﺒﺮي )‪(OCD‬‬ ‫وﺳﻮاس ﻓﻜﺮي‪ ،‬وﺳﻮاس ﻋﻤﻠﻲ‬ ‫ﺧﻮدﺑﻴﻤﺎر اﻧﮕﺎري‬ ‫اﺧﺘﻼﻻت ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب‬

‫ﻣﺸﻜﻼت و اﺧﺘﻼﻻت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺧﺸﻢ‪:‬‬ ‫ﺧﺸﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮان و ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺑﺪﺧﻠﻘﻲ‪ ،‬ﭘﺮﺧﺎش‪ ،‬از ﻛﻮره در رﻓﺘﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ واﻛﻨﺶﻫﺎي ﺧﺸﻢ‬ ‫دﻓﺎﻋﻲ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻚﭘﺬﻳﺮي‬ ‫اﺧﺘﻼﻻت ﺳﻠﻮك‬ ‫اﺧﺘﻼل ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪاي‬ ‫اﺧﺘﻼل اﻧﻔﺠﺎري ﻣﺘﻨﺎوب‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ!‬

‫اﺿﻄﺮاب‪،‬‬ ‫ﺧﺸﻢ و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ!‬

‫ﺧﺸﻢ!‬

‫ﻣﺸﻜﻼت و اﺧﺘﻼﻻت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ‬ ‫اﺧﺘﻼل اﻓﺴﺮدهﺧﻮﻳﻲ‬ ‫اﺧﺘﻼل اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﺎژور‬ ‫اﺧﺘﻼل دوﻗﻄﺒﻲ )ﻳﺎ ﻣﻨﻴﻚ ـ دﭘﺮﺳﻴﻮ(‬ ‫اﺧﺘﻼل ﺧﻠﻖ ادواري‬ ‫اﺧﺘﻼل ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﻋﺰتﻧﻔﺲ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ‬

‫ﻣﺸﻜﻼت زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻي اﺿـﻄﺮاب‪،‬‬ ‫ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻳﮕﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸـﻜﻼت راﻳـﺞ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از‪ :‬ﺗﻌــﺎرض در رواﺑــﻂ )ﺷــﻐﻞ‪ ،‬ﺧــﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﻓﺮزﻧــﺪﭘﺮوري(‪،‬‬ ‫اﺧﺘﻼﻻت ﺧﻮردن‪ ،‬ﺳﻮءﻣﺼﺮف ﻣﻮاد‪ ،‬اﺧـﺘﻼﻻت ﺧـﻮاب‪ ،‬ﻣﺴـﺎﻣﺤﻪ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ ﺧـﻮد و‬ ‫دﻳﮕﺮان‪.‬‬

‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ و اﻫﺪاﻓﻤﺎن‬

‫‪31‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬ ‫• اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎراﺣﺘﻲ رواﻧـﻲ‬ ‫و ﺟﺴﻤﻲ ﺷﺪه و ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در رﺿـﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺳـﻼﻣﺘﻲ‪ ،‬رواﺑـﻂ و اﻫـﺪاف ﻣـﺎ در‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺪاﺧﻞ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر داﺷﺘﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻮﻓﻖ و ﻟﺬﺗﺒﺨﺶ‪ ،‬ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ )درك و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت(‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻫﻮش ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺎ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ دارد‪.‬‬ ‫• از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻛﺘﺴﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﺗﺎ ارﺛـﻲ‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان آن را‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﻐﻠﻲ در اﻗﺘﺼﺎد رﻗﺎﺑﺘﻲ و دﺷﻮار ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻨﺞ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ارﺗﺒﺎط دارد ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﺎ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺨﺼﻲ از روﻳﺪادﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي دروﻧﻲ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻋﻤـﺪه‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻫﺪف ‪ ،SOS‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﺳﺎﻳﺮ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ رﺿـﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸـﺘﺮي را ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻛـﺮده و در‬ ‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﺘﺎن ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻮش ﺑﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻗﺖ ﮔﻮش ﺑﺪﻫﻴﺪ!‬

‫ﻓﺼﻞ ‪2‬‬ ‫ﻣﻨﺸـﺎء ‪ABC‬‬ ‫ﻫﻴﺠـﺎﻧﺎت و رﻓﺘـﺎر ﻣـﺎ‬ ‫‪ ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻦ ‪ACB‬‬

‫ﺧﻮدم را ﻳﺎد‬ ‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻢ‬ ‫ﻣﺘﺸﻜﺮم‬

‫ﻣﺎ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ ﻛﻪ ‪ ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را آﻣﻮﺧﺘﻪ و ﺑﻪ آن ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪A‬ﻫﺎ‪ ،‬روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‪ 1‬ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺎ‬ ‫ﺑﺎ آﻧﻬﺎ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻴﻢ‪B .‬ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ‪ 2‬و ﺧﻮد ﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ ﻳﺎ آن ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎ در درون درﺑﺎره روﻳـﺪادﻫﺎي ﻓﻌـﺎل ﻛﻨﻨـﺪه ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﻣـﻲ ﮔـﻮﻳﻴﻢ‪C .‬ﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي‪ 3‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻓﺴـﺮدﮔﻲ‬ ‫و ﺳﺎﻳﺮ روﻳﺪادﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و ﺑﻌﻼوه رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎ از ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮد ﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬ ‫و ﻧﻪ از روﻳﺪادﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ در زﻧﺪﮔﻲ‪.‬‬

‫‪ ،SOS‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ آﻣـﻮزد ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت و رﻓﺘﺎرﻫـﺎي ﺧـﻮد را ﺑﻬﺒـﻮد‬ ‫ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎريِ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ از درﻣـﺎنِ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ و‬ ‫رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧﻲ‪ -‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺸﮕﺎم اﻳـﻦ روش ﻳﺎوراﻧـﻪ‪ ،‬دﻛﺘـﺮ‬ ‫آﻟﺒﺮت اﻟﻴﺲ اﺳﺖ و ﺳـﺎﻳﺮ درﻣـﺎﻧﮕﺮان از آن ﺑـﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﻣﺮاﺟﻌـﺎن ﺧـﻮد در‬ ‫*ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‪ ،‬از آﻟﺒﺮت اﻟﻴﺲ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ و ﻧﻘﺪ ﭘﻴﺶ ﻧﻮﻳﺲ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﻗﺪرداﻧﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪.1 Activating events‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪.Beliefs‬‬ ‫‪.Consequences‬‬

‫‪3‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪34‬‬

‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺸـﻜﻞ ﺳـﺎز‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫درك و ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي روﺷﻬﺎي ﺧﻮد‪ -‬ﻳـﺎريِ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ از رﻓﺘـﺎر درﻣـﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧـﻲ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ‪ ،REBT‬ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﺎ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪه و ﻣﺎ را ﻗﺎدر ﻣﻲ ﺳـﺎزد ﻛـﻪ‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﺗﺮ و ﻟﺬﺗﺒﺨﺶ ﺗﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ*‪ .‬در ﻓﺼﻞ ﭘﻴﺶ ﻣـﺎ آﻣـﻮﺧﺘﻴﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ از اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫• ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮﻳﺶ‬ ‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮﻳﺶ‬ ‫• ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت دﻳﮕﺮان‬ ‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‬ ‫• ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر داﺷﺘﻦ زﻧـﺪﮔﻲ ﺷـﺎد و ﻣـﻮﺛﺮ‪ ،‬ﻫـﻮش ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﻣـﺎ‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از ﻫـﻮش‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲﻣﺎن اﻫﻤﻴﺖ دارد‪.‬‬ ‫‪T= Therapy‬‬ ‫درﻣﺎن‬ ‫)ﻛﻤﻚ(‬

‫‪B= Behavioral‬‬ ‫رﻓﺘﺎر‬ ‫)رﻓﺘﺎر(‬

‫‪E= Emotive‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫)اﺣﺴﺎس(‬

‫‪R= Rational‬‬ ‫ﻋﻘﻼﻧﻲ‬ ‫)ﺗﻔﻜﺮ(‬

‫‪ ،REBT‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻛﻤﻚ ﺑﺮاي ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬اﺣﺴﺎس و رﻓﺘﺎر‪.‬‬ ‫رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻳﻦ درﻣﺎن ﺑﺮ روي ﺑﻬﺒﻮد ﺳـﻪ ﺣـﻮزه از‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ اﺳﺖ‪ :‬ﻋﻘﻼﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‪ .‬ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻل‬ ‫و ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﺧﻠـﻖ و اﺣﺴﺎﺳـﺎت‪ .‬رﻓﺘـﺎريﻳﻌﻨـﻲ ﺑﺨـﺶ‬ ‫رﻓﺘﺎري و ﻋﻤﻠﻲ ﺷﻤﺎ‪ .‬اﻓﺮاد‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد را ﺻﺮف ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬اﺣﺴﺎس و رﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اوﻗﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻴﻮه اي ﺷﺎد و ﻣﻮﻓـﻖ اﻳـﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ را ﺑـﻪ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ‬ ‫رﺳــﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺎﺳــﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧــﻲ از ﻣــﺮدم‪ ،‬ﺑﻴﺸــﺘﺮ وﻗــﺖ ﺧــﻮد را ﺻــﺮف ﺗﻔﻜــﺮ‬ ‫ﻧﺎدرﺳــﺖ)ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘــﻲ( ﻣــﻲ ﻛﻨﻨــﺪ و در ﻧﺘﻴﺠــﻪ‪ ،‬اﺣﺴــﺎس ﺑــﺪﺑﺨﺘﻲ ﻛــﺮده و ﺑــﻪ‬ ‫ﺷﻴﻮهﻫﺎﻳﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻫﺪف ﻣﻄﻠﻮب اﻳـﻦ‬ ‫* ‪ ،REBT‬ﻣﺨﻔﻔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮاي رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲ‪ -‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ از اﻓـﺮاد اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫‪ REBT‬را آﺳﺎن ﺗﺮ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺸﺎء ‪ ،ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‬

‫‪35‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از روزﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻬـﺎ و ﺳـﺎﻟﻬﺎي زﻧـﺪﮔﻲ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ اﺣﺴـﺎس‬ ‫رﺿﺎﻳﺖ و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺳﭙﺮي ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ از ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﺮوﻧﻲ رﻧﺞ ﻣﻲ ﺑﺮﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ آزار ﺷﻤﺎ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻗﻀﺎوت ﺷﻤﺎ در ﻣﻮرد آن‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫*‬

‫ﻣﺘﻔﻜﺮ‬

‫رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧﻲ‪ -‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮ‪ ،‬درﻣﺎن ﻋﻘﻼﻧﻲ‪ -‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫وﺳﻴﻠﻪ دﻛﺘﺮ آﻟﺒـﺮت آﻟـﻴﺲِ رواﻧﺸـﻨﺎس‪ ،‬در دﻫـﻪ ‪ 1950‬اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪ‪ .‬ﻣﺤﻘﻘـﺎن و‬ ‫درﻣﺎﻧﮕﺮان ﺑﻌﺪي ﺑﻪ ﭘﺎﻻﻳﺶ ‪ REBT‬اداﻣﻪ داده و ﻛـﺎرﺑﺮد آن را ﺑـﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺮدم ﺗﻮﺳﻌﻪ دادﻧﺪ‪ .‬رواﻧـﺪرﻣﺎﻧﮕﺮان ﻣﻌﺎﺻـﺮ‪ ،‬اﻟـﻴﺲ را ﭘـﺪر ﺑـﺰرگ رﻓﺘـﺎر درﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ -‬ﻛﻪ درﻣﺎﻧﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺤﻮر و ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه و ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده در ﺳﺮاﺳـﺮ‬ ‫**‬ ‫ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ -‬ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ)ﻛﻮري‪(2000 ،2‬‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻃﻮﻻﻧﻲ »رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲ‪ -‬ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ« ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﻣﻮﺟـﺐ ﻧﮕﺮاﻧـﻲ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،REBT .‬ﺷﻴﻮه اي ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﺳﺮراﺳﺖ و ﻗﺎﺑﻞ درك ﺑﻮده ﻛﻪ در ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﻓﺮاد‬ ‫* »اﮔﺮ ﺷﻤﺎ رﻧﺞ ﻣﻲ ﺑﺮﻳﺪ‪ «...‬اﺛﺮي از ﻣﺎرﻛﻮس ارﻟﻴـﻮس آﻧﺘﻮﻧﻴﻨـﻮس)‪ ،(Marcus Aurelius Antoninus‬ﻓﻴﻠﺴـﻮف روﻣـﻲ)در ﺣـﺪود‬ ‫‪180‬ﭘﺲ از ﻣﻴﻼد( اﺳﺖ‪ .‬آﮔﻮﺳﺖ رودﻳﻦ)‪ (Auguste Rodin‬ﻓﺮاﻧﺴﻮي‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﻪ اي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻣﺘﻔﻜﺮ« ﺧﻠﻖ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪.Corey‬‬

‫‪2‬‬

‫** ﮔﻔﺘﮕــﻮي ﻓﻨــﻲ‪ :‬رﻓﺘــﺎر درﻣــﺎﻧﻲ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻲ)‪ (CBT‬ﺷــﺎﻣﻞ رﻓﺘــﺎر درﻣــﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧــﻲ‪ -‬ﻫﻴﺠــﺎﻧﻲ)‪ REBT‬اﻟــﻴﺲ(‪ ،‬ﺷــﻨﺎﺧﺖ درﻣــﺎﻧﻲ)‪CT‬‬ ‫ﺑﻚ)‪ ((Beck‬و ﺗﻌﺪﻳﻞ رﻓﺘﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ )‪ CBM‬ﻣﻴﭽﻨﺒﺎوم)‪ ((Meichenbaum‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴﺸـﺘﺮ در ﻣـﻮرد‬ ‫‪ ،REBT‬ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 13‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎوران« ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪36‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﺸﺎن ﻣﻮﺛﺮ و ﻛﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻋﻬـﺪه ﮔﺮﻓﺘـﻪ و از ﺳـﺮزﻧﺶ دﻳﮕـﺮان‪ ،‬ﺟﻬـﺎن ﻳـﺎ‬ ‫ﺑﺪﺷﺎﻧﺴﻲﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺪاوم ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﺮدارﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ‪،‬‬ ‫ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت از ‪ REBT‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان درﻣﺎﻧﻲ »ﺑﺪون ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدن از ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ«‬ ‫و ﻋﺬر و ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ رﻓﺘـﺎر درﻣـﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧـﻲ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ را ارزﺷـﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ‬ ‫درﻣﺎن ﺧﻮد ﻳﺎري ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ از ﺳﻮي روانﺷﻨﺎﺳﺎن و رواﻧﭙﺰﺷﻜﺎن اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ از ‪ SOS‬اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ روشﻫﺎي ﻣﻔﻴﺪ و ﺑﻴـﻨﺶ ﻻزم‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻬﺒﻮد اﻓﻜﺎر‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫـﺪاﻓﺘﺎن را ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺑﻴﺎﻣﻮزد‪ .‬اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺑﺎ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ‪ ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻣــﺮدم ﻧــﻪ ﺑــﻪ وﺳــﻴﻠﻪ ﺧــﻮد اﺷــﻴﺎء‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜــﻪ ﺑــﻪ وﺳــﻴﻠﻪ دﻳﺪﮔﺎﻫﺸــﺎن در‬ ‫ﻣﻮرد آﻧﻬﺎ‪ ،‬دﭼﺎر ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﭘﻴﻜﺘﺘﻮس‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و دﻳﺪﮔﺎﻫﻬﺎي ﻣﺎ درﺑـﺎره ﺟﻬـﺎن‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳـﺎت و‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻣﺎ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﭘﻴﻜﺘﺘﻮس‪ ،‬ﻳـﻚ ﻓﻴﻠﺴـﻮف ﻳﻮﻧـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫‪ 2000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ)در ﺣﺪود ‪ 55 -135‬ﺑﻌﺪ از ﻣـﻴﻼد( ﻣـﻲ زﻳﺴـﺖ‪،‬‬ ‫اﻇﻬﺎر داﺷﺖ »اﻓﺮاد ﻧـﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﺧـﻮد اﺷـﻴﺎء‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫دﻳﺪﮔﺎﻫﺸﺎن در ﻣﻮرد آﻧﻬﺎ‪ ،‬دﭼﺎر ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪) «.‬اﭘﻴﻜﺘﺘﻮس(‬

‫ﻣﻨﺸﺎء ‪ ،ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‬

‫‪37‬‬

‫‪ ABC‬اﻓﻜﺎر‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‬ ‫ﻧﺎراﺣﺘﻲﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً‪ -‬ﻧـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻛﺎﻣـﻞ‪ -‬ﻧﺎﺷـﻲ از ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧـﻮد‬ ‫ﮔﻮﻳﻪﻫﺎي دروﻧﻲ ﻣﺎ در ﻣﻮرد روﻳﺪادﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﺳﺖ ﻧﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪي ﺧﻮد روﻳـﺪادﻫﺎ‬ ‫و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫـﺎي واﻗﻌـﻲ‪ ABC .‬رﻓﺘـﺎر درﻣـﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧـﻲ‪ -‬ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻠـﺖ ﻋﻤـﺪه‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪A‬ﻫﺎ‪ ،‬روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬روﻳﺪادﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﻳﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﺮﺿـﻲ اﺳـﺘﺮس ﻣـﺎ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪A .‬ﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﻔﻞ ﺷﺪن در اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻣﺎ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻤﺮه »‪ «D‬در اﻣﺘﺤـﺎن‪،‬‬ ‫ﺑﺪﻗﻮﻟﻲ دوﺳﺖ ﺷﻤﺎ و ﻋﺪم ﺣﻀﻮر ﺑﺮ ﺳﺮﻗﺮار‪ ،‬ﻋﺪم درﻳﺎﻓﺖ ﺗﺮﻓﻴـﻊ ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر و‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﺎﻛﺎﻣﻲﻫﺎي اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ و ﻣﺸـﻜﻼت دﺷـﻮار زﻧـﺪﮔﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻓﻌـﺎل ﻛﻨﻨـﺪه ﮔﺬﺷـﺘﻪ را ﺑـﺮاي ﺧﻮدﺗـﺎن‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬آن را ﻃﻮري ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ ﮔـﻮﻳﻲ روﻳـﺪاد ﺑـﺮ روي ﻳـﻚ ﻧـﻮار‬ ‫وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ﺿﺒﻂ ﺷﺪه و ﺷﻤﺎ آن را ﺑﻪ اول ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه‪ ،‬ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎلﻛﻨﻨﺪه ﭼﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫• روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪ ﻫـﺎي دروﻧـﻲ ﻣـﺎ را‬ ‫ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﺑﻴﺪار ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻧﺎﻣﻼﻳﻤـﺎت‪ ،‬ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ ﻫـﺎ و‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺘﺮس زا در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫• روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺎل و ﻳﺎ آﻳﻨﺪه‬ ‫)ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه( ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫• روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ واﻗﻌﻲ ﻳﺎ ﺧﻴﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻣﺠـﺰا و واﺣـﺪ و ﻳـﺎ‬ ‫ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻣﺪاوم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ وﻗﻮع ﻳﻚ روﻳﺪاد ﺑﺪ و ﻳﺎ ﻋﺪم وﻗﻮع‬ ‫ﻳﻚ روﻳﺪاد ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ)ﻳﻚ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ(‪.‬‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ روﻳﺪادﻫﺎي ﺟﺎري‪A ،‬ﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷـﺎﻣﻞ اﻓﻜـﺎر ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎﻃﺮه ﺗﺮد ﺷﺪن از ﺳـﻮي ﻳـﻚ ﻓـﺮد ﻣـﻮرد ﻋﻼﻗـﻪ و ﻳـﺎ‬ ‫ﻳﺎدآوري ﻳﻚ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﺮآﻣﻴﺰ از دوران ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺧﺎﻃﺮات ﻣﺮﺑـﻮط‬

‫‪38‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ‪A ،‬ﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧـﺪه اﻓﻜـﺎري درﺑـﺎره آﻳﻨـﺪه‪ ،‬روﻳـﺪادﻫﺎ ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﺮاي درﺧﻮاﺳﺖ اﺿـﺎﻓﻪ ﺣﻘـﻮق از‬ ‫رﺋﻴﺲ ﻳﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﻛﺸﻴﺪن در ﻣﻄﺐ ﭘﺰﺷﻚ ﺑﺮاي ﺗﺰرﻳﻖ ﻳﻚ واﻛﺴﻦ ﻳﺎ درﻳﺎﻓﺖ آﻧﺘﻲ‬ ‫ﺑﻴﻮﺗﻴﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﻳـﺎد‬ ‫داﺷﺘﻪ و ﻳﺎ اﺧﻴﺮاً ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده اﻳﺪ و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ روﻳﺪادﻫﺎي آﻳﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺷﻤﺎ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ‪ ،‬ﭼﺮا ‪A‬ﻫﺎ را روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺎﻣﻴﺪهاﻧﺪ؟ ‪A‬ﻫﺎ ﺑﻪ اﻳـﻦ دﻟﻴـﻞ روﻳـﺪاد‬ ‫ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ اﻓﻜـﺎر‪ ،‬ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺑﺎورﻫـﺎي ﻣﻨﻄﻘـﻲ و ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ‪،‬‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎي دروﻧﻲ ﻣﺎ را ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﺑﻴﺪار ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮي دروﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﺟﻤﻼت ﺧﻮدﻛﺎر و ﻳﺎ ﮔﻔﺘﮕـﻮ ﺑـﺎ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺧﻮدﻛـﺎر ﺑـﻮده و آﮔـﺎﻫﻲ از آﻧﻬـﺎ ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫اﻧﺪك اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮي دروﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﺧﻮد در ﻣﻮرد اﻗـﺪاﻣﺎت ﻋﻤﻠـﻲ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﻛﺮده و اﺣﺴﺎﺳـﺎت و واﻛـﻨﺶﻫـﺎي ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﺧـﻮد را ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪B‬ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و آن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‪ ،‬ﻣﺎ درﺑﺎره روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬دو ﻧﻮع ﻋﻤـﺪه دارﻧـﺪ‪:‬‬ ‫ﻧﻮع ﻧﺨﺴﺖ؛ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﺟﻤﻼﺗﻲ ﻳـﺎري دﻫﻨـﺪه‪ ،‬ﺳـﺎزﮔﺎر و‬ ‫اﻧﻄﺒــﺎﻗﻲ ﻫﺴــﺘﻨﺪ و ﻣﻮﺟــﺐ ﺳــﻼﻣﺖ ﻫﻴﺠــﺎﻧﻲ ﻣــﻲ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧــﻮع دوم؛ ﺑﺎورﻫــﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرتﻫﺎي دروﻧـﻲ زﻳـﺎﻧﺒﺨﺶ‪ ،‬ﻋﺒـﺚ و ﻧﺎﺳـﺎزﮔﺎري‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ*‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و اﺣﺴﺎس ﻋﺪم ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫ﺑﺮ روي ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺳﺒﺐ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻲ ﻛﻢ ﺿـﺮرﺗﺮ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي‪ ،‬دﻟﺨﻮري و ﻳﺎ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺷـﻴﻮه اي ﻣـﻮﺛﺮﺗﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﺎزﮔﺎري ﺑﺮﺳـﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺑـﻪ‬

‫* ﺑﺎروﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎ‪ ،‬اﻓﻜﺎر ﺧﻮدﻛﺎر ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﻣﻲ ﺗـﻮان »اﻧﺤﺮاﻓـﺎت ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ« ﻳـﺎ »اﻳـﺪه ﻫـﺎي اﺷـﺘﺒﺎﻫﻲ« ﻧﺎﻣﻴـﺪ‪) .‬ﺑـﻚ‪ ،1995 ،‬ﺑﺮﻧـﺰ‪،‬‬ ‫‪ .(1999‬ﻣﻦ اﺻﻄﻼح »ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ« را ﻛـﻪ در رﻓﺘـﺎر درﻣـﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧـﻲ‪ -‬ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﻛـﺎر رﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗـﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲ‬ ‫دﻫﻢ)اﻟﻴﺲ‪.(1994 ،‬‬

‫ﻣﻨﺸﺎء ‪ ،ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‬

‫‪39‬‬

‫ﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﺧﻮد در زﻧﺪﮔﻲ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي دﺳـﺖ ﻳـﺎﺑﻴﻢ‪.‬‬ ‫زﺑﺎن ﺑﺎورﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺗﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺳﺮد ﻳﺎ ﮔﺮم اﺳﺖ ﻧﻪ داغ ﻳﺎ دﻣﺪﻣﻲ‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫اﺟــﺎزه ﺑﺪﻫﻴــﺪ ﻧﻤﻮﻧــﻪﻫــﺎﻳﻲ از ﺑﺎورﻫــﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳــﻪﻫــﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘــﻲ را از ﻧﻈــﺮ‬ ‫ﺑﮕﺬراﻧﻴﻢ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺗﺠﺮﺑﻪ دﻟﺴﺮد ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪» :‬اﻳﻦ‬ ‫اﺗﻔﺎق ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻲ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺑﻮد و ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ!« ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ؛»او ﺣﻖ ﻧﺪارد اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻏﻴﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ و ﭼـﻮن او‬ ‫اﻳﻨﻜﺎر را اﻧﺠﺎم داد ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻣـﻦ آدم ﺑـﻲ ﺳـﺮوﭘﺎ و ﺑـﻲ ارزﺷـﻲ ﻫﺴـﺘﻢ«‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣـﺎ را ﺗﺸـﺪﻳﺪ ﻛـﺮده و ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬و اﻓﺴـﺮدﮔﻲ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ رﻓﺘـﺎر ﻧﺎﺳـﺎزﮔﺎر ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎورﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺎ‪ ،‬اﻧﺮژي رواﻧﻲ ﻣـﺎ را ﺗﻀـﻌﻴﻒ ﻛـﺮده و ﻣـﺎ را از ﻳـﺎﻓﺘﻦ راه ﺣـﻞﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﻣﺸﻜﻼﺗﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﺪاﻣﻨﺪ؟ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳـﻚ‬ ‫ﻓﺮد ﺑﮕﻮﻳﺪ‪» :‬اي ﻛﺎش آن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺪ اﺗﻔﺎق ﻧﻤﻲاﻓﺘﺎد‪ ،‬وﻟﻲ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ ،‬و ﻣـﻦ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ«‪ .‬ﻳﺎ در ﻣﺜﺎﻟﻲ دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻓـﺮدي ﺑﮕﻮﻳـﺪ »او‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻦ اﺻﻼ دوﺳﺖ ﻧﺪارم اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑـﺎ ﻣـﻦ رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻨﻜﻪ دﻳﮕﺮي ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻲ ارزش ﺷﺪن‬ ‫ﻳﺎ ﻛﻢ ارزش ﺷﺪن ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬ ‫ﻣﺎ در ﻗﺒﺎل زﺑﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻳﺎ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﮔﻴـﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺴـﺌﻮل‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻣﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ ﺗـﺎ دﻳـﺪي روﺷـﻦ ﺗـﺮ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻤﺎن ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﺎﻓﺘﻦ راه ﺣـﻞ ﺑـﺮاي ﻣﺸـﻜﻼت را ﺑـﺎ‬ ‫اﺑﻬﺎم روﺑﺮو ﻛﺮده و آن را ﺑﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮ ﺑﻴﺎﻧﺪازد و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺳـﺎﻟﻢ و ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ ﻣـﺎ را‬ ‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪40‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ روان ﺷﻨﺎﺳـﺎن ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺮ روي آن ﺣﺴـﺎب‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اراده ﻣﺮاﺟﻌﺎﻧﺸـﺎن ﺑـﺮاي ﮔﻔﺘﮕـﻮ ﺑـﺎ ﺧﻮدﺷـﺎن اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ – ﭼﻪ ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫و ﭼﻪ ﻧﺎ ﻣﺮﺑﻮط‪ -‬ﻣﺎﺑﻘﻲ رﻓﺘﺎرﻫﺎي آﻧﻬﺎ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي اﻓﺮادي ﻛـﻪ ﻋﻤﻮﻣـﺎً راﺿـﻲ و ﻣﻮﻓـﻖ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و اﺳﺘﺮس زا را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎوي ﺑﺎورﻫﺎ و ﮔﺰارهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺴﻴﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺣﺎوي زﺑﺎﻧﻲ ﺳﺮد‬ ‫ﻳﺎ ﮔﺮم ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻪ زﺑﺎﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و داغ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ‪A‬ﻫﺎ و ‪B‬ﻫﺎ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دادﻳﻢ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ‪C‬ﻫﺎ‬ ‫رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪C.‬ﻫـﺎ )ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎ(‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﻳـﺎ رﻓﺘﺎرﻫـﺎﻳﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ از ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳــﻪﻫــﺎي ﻣــﺎ ﻧﺎﺷــﻲ ﺷــﺪه اﻧــﺪ‪ .‬ﻫﻴﺠﺎﻧــﺎت و رﻓﺘﺎرﻫــﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣــﺪﻫﺎي ﺑﺎورﻫــﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺸﺎء ‪ ،ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‬

‫‪41‬‬

‫ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ »ﻋﻘﻞ ﺳﻠﻴﻢ« در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫)ﺑﺎورﻫﺎي ﻧﺎدرﺳﺖ ‪A‬ﻣﻮﺟﺐ ‪C‬ﻣﻲ ﺷﻮد(‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ آن دﻳﺪﮔﺎه ‪ A – C‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ A‬روﻳــــﺪاد‬

‫‪ C‬ﭘﻴﺎﻣـــــــﺪﻫﺎ‪:‬‬

‫ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬

‫ﺷﻤﺎ ﻣﻮرد اﻧﺘﻘـﺎد‬

‫اﺿــﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸــﻢ‪ ،‬و‬

‫رﺋﻴﺲ ﺧﻮد ﻗـﺮار‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻔﻜﺮ درﺳﺖ‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ﺻﺤﻴﺢ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫)ﺑﺎور ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ‪ B ، A‬را ﺑﺮﻣﻲ اﻧﮕﻴﺰد و ‪ B‬ﻫﻢ ﻣﻮﺟﺐ ‪ C‬ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد‪(.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ آن دﻳﺪﮔﺎه ‪ A -B -C‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ‬

‫‪ A‬روﻳــــﺪاد‬ ‫ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻮرد اﻧﺘﻘـﺎد‬ ‫رﺋﻴﺲ ﺧﻮد ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻳﺪ‪.‬‬

‫‪C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪:‬‬

‫ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﻴﺰ‬

‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬

‫»او ﺣﻖ ﻧﺪارد اﻳﻨﮕﻮﻧـﻪ ﺑـﺎ‬

‫اﺿـــﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـــﻢ و‬

‫ﻣــﻦ ﺻــﺤﺒﺖ ﻛﻨــﺪ‪ ،‬و ﻣــﻦ‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﻧﻤــﻲ ﺗــﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤــﻞ‬

‫ﻓﻘـــــﺪان آﺷـــــﻔﺘﮕﻲ‬

‫ﻛﻨﻢ‪«.‬‬

‫ﻫﻴﺠــﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑــﻞ ﺗﻮﺟــﻪ‪،‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫ﺗﻨﻬﺎ آزردﮔﻲ ﻣﻼﻳﻤﻲ‬

‫»ﻣﻦ دوﺳﺖ ﻧﺪارم اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ‬

‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ‬ ‫ﻣــﻲ ﺗــﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤــﻞ‬ ‫ﻛﻨﻢ‪«.‬‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪42‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﺷـﺎﻣﻞ؛ اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و اﻓﺴـﺮدﮔﻲ و ﺳـﺎﻳﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‬ ‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣـﺎ ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﻣﺜﺒﺘـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ و رﺿﺎﻳﺖ را ﻧﻴﺰ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣﺜﺒـﺖ و ﻳـﺎري‬ ‫دﻫﻨﺪه و ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬زﻳﺎﻧﺒﺨﺶ‪ ،‬اﻓﺴﺮده ﻛﻨﻨﺪه و ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻛﻼﻣﻲ و ﻳـﺎ‬ ‫ﭘﺮﺧﺎش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﺎﻇﺮ ﻳﺎ ﻫﻤﻜﺎر‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﺣﺴﺎس ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻳـﻚ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪ رﻓﺘﺎري ﻣﺨﺮب ﺑﺮاي ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺗﻔﻜﺮ درﺳـﺖ و ﻧﺎدرﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﻛﺪاﻣﻴﻚ در ﻣﻮرد ﺷﻴﻮه ﺗﻔﻜﺮ ﺷﻤﺎ ﺻﺪق ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؟ ﺗﻔﻜﺮ درﺳـﺖ درك اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ روﻳﺪادﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎ ﺑـﺮ ﻣـﺎ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﻣـﻲ ﮔﺬارﻧـﺪ وﻟـﻲ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣـﺎ از ﺗـﺎﺛﻴﺮ آﻧﻬـﺎ ﺑﺴـﻴﺎر ﺑﻴﺸـﺘﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻔﻜـﺮ‬ ‫درﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻬﻢ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪B‬ﻫﺎي ﻣﺎ)ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎ(‪ ،‬ﻋﻤـﺪﺗﺎ ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫‪C‬ﻫﺎ )ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري( ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻔﻜﺮ درﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ ‪ A-B-C‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻔﻜﺮ درﺳﺖ دارد ﻧﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ! ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻔﻜـﺮ‬ ‫درﺳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎدي ﺑﻴﺸﺘﺮ و اﻧﺪوه ﻛﻤﺘﺮي در زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺸﺎء ‪ ،ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‬

‫‪43‬‬

‫ﺗﻔﻜﺮ درﺳﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ ‪A -C‬‬

‫‪A‬‬

‫‪C‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪:‬‬

‫روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ درﺳﺖ ‪A-B-C‬‬ ‫ﺑﺮ ﻣﻲ اﻧﮕﻴﺰد‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪C‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪:‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬

‫‪B‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ‬

‫‪A‬‬ ‫روﻳﺪادﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ‪B‬ﻫﺎ )ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮﮔﻮﻳﻪﻫﺎ( در ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ ‪ A-C‬ﻣﻮرد ﻏﻔﻠﺖ واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻔﻜﺮ ‪ A -C‬ﻫﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬اﻳـﻦ ﺑـﺎور اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺎ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﺮاي ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاري ﺑﺮ روي اﺣﺴﺎﺳـﺎت ﺧـﻮد دارﻳـﻢ و ﻳـﺎ ﻓﺎﻗـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ و روﻳﺪادﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﻣﻮﺟﺐ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣـﺎ ﻣـﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد ﻧﺎﺷﺎد‪ ،‬در ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺧﻮد ﻏﻮﻃﻪ‬ ‫ور ﺑﻮده و ﻣﺄﻳﻮﺳﺎﻧﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ روﻳﺪادﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ اﺣﺴﺎﺳﺎت آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﺴﻜﻴﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﺑﻬﺒﻮد روﻳـﺪادﻫﺎ در زﻧـﺪﮔﻲ ﺧـﻮد‪ ،‬ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪﺷﺎن را ﺑﺎ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد از دﺳﺖ داده‬ ‫اﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ و ﮔﺰارهﻫﺎ ﺑﺴـﻴﺎر ﺳـﺮﻳﻊ و ﺧﻮدﻛـﺎر ﺷـﺪه و ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ ﻋـﺎدت‬ ‫درآﻣﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻳﻮﻧﺎن ﮔﻔﺖ؛ »ﻣـﺮدم ﻧـﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫اﺷﻴﺎء‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد آﻧﻬﺎ اﺗﺨﺎذ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬دﭼـﺎر ﻧـﺎراﺣﺘﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ«‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺣﺴﺎس ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻗـﺎدر‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت و ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﺧﻮد دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻃﻮر ذاﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه درﺳﺖ و ﻧﺎدرﺳﺖ و ﻫﻢ ﺑـﺎ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻣﺨﺮب و ﻳﺎ ﻳﺎري دﻫﻨﺪه ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ)اﻟﻴﺲ‪ .(1994 ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣـﺮدم ﺑـﻪ‬

‫‪44‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﻃﻮر ﻣﺪاوم در ﻳﻚ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ و اﺷـﺘﺒﺎﻫﺎت ﻣﻜـﺮر را‬ ‫ﻳﻜﻲ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮي در زﻧﺪﮔﻲ روزﻣﺮه ﺧﻮد ﺗﻜﺮار ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬آﻧﻬـﺎ در‬ ‫ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را اﺻﻼح ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻳﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﺗﺮ و ﺷﺎدﺗﺮ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻣﻮﺛﺮ ‪ ،SOS‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از؛ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ درآوردن روﺷـﻬﺎ و ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ آن‪.‬‬ ‫ﻗﻠﻢ و ﻛﺎﻏﺬي ﻣﻬﻴﺎ ﻛﻨﻴﺪ و ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﺠﺪد ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﺮﺑﻮط »ﺗﻔﻜـﺮ درﺳـﺖ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ« را ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ‪ SOS‬را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ و ﺳـﻌﻲ ﻛﻨﻴـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ را از ﺣﻔﻆ رﺳﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫داﺷﺘﻦ زﻧﺪﮔﻲ رﺿﺎﻳﺘﻤﻨﺪاﻧﻪ و ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم آﮔﺎﻫﻲ از ﺗﻔﻜﺮ درﺳـﺖ ﺗـﺪرﻳﺲ‬ ‫ﺷﺪه در ‪ REBT‬و ﻳﻚ ﺧﻮد‪ -‬ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ از ‪ ABC‬ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺮﻳﻦ و ﺑﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي‬ ‫روش ‪ ABC‬در زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ‪ .‬در ﻗﺒـﺎل ﺧﻠـﻖ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﺣﺴﺎﺳـﺎت‬ ‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﺳﺎﻳﺮ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﻴﺸـﺘﺮي ﺑـﺮ ﻋﻬـﺪه‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﻛﻤﺘﺮي را ﺻﺮف ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﺮدم و روﻳﺪادﻫﺎي ﺧﺎرج از ﻛﻨﺘـﺮل ﺧـﻮد‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬

‫ﻣﻨﺸﺎء ‪ ،ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‬

‫‪45‬‬

‫ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه‪ -‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ زﻳﺎﻧﺒﺎر‬ ‫در ﺟﺮﻳﺎن زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬روزاﻧﻪ ﺑﺎ ﻫﺰاران ﻓﻜﺮ روﺑﺮو ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ اﻓﻜﺎر‪ ،‬ﻣـﺎ‬ ‫را ﺑﺎ دﺷﻮاريﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺪام اﻓﻜﺎر را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﻢ؟ آﻟﺒﺮت‬ ‫اﻟﻴﺲ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲ‪ -‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺎﺳﻲ را ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ دﺷﻮاريﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺎﻳﻴـﺪ ﻧﮕـﺎﻫﻲ ﺑـﻪ‬ ‫راﻳﺞ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﮔﺮﻓﺘﺎريﻫﺎ را‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻣﻲ آورﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه‪ :‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫‪ -1‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪! ...‬‬ ‫‪ -2‬ﺗﻮ)او( ﺑﺎﻳﺪ ‪! ...‬‬ ‫‪ -3‬ﺟﻬﺎن و ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ‪! ...‬‬

‫ﻣﺎ‪ ،‬ﺧﻮد ﻋﻤﺪﺗﺎ از ﻃﺮﻳﻖ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺎورﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺧـﺎص و ﺗﻜـﺮار‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد و ﺗﺸﺪﻳﺪ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﺧﺸﻢ ﺧـﻮد ﻣـﻲ‬ ‫ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﻗﻊ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ را اﻟﻘﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻳـﻦ ﺗﻮﻗﻌـﺎت را ﺑـﺮ‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮان و ﻳﺎ ﺑﺮ روي ﺟﻬﺎن و ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻗﻌﺎﺗﻲ از اﻳﻦ دﺳـﺖ ﻫﺴـﺘﻨﺪ؛ »ﻣـﻦ‪ ،‬دﻳﮕـﺮان و ﻳـﺎ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬و اﮔﺮ ﻣﻦ‪ ،‬دﻳﮕﺮان ﻳﺎ ﺟﻬﺎن ﻣﺘﻔﺎوت از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﻣـﻦ ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤـﻞ ﻛـﻨﻢ‪ ،‬ﭘـﺲ ﻣـﻦ‬ ‫ﻣﻀﻄﺮب‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ و اﻓﺴﺮده ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد«‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ از اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻛﺎﻣـﻞ از‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد آﮔﺎهاﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪46‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ در ﻓﺮوش!‬ ‫ﺑﻴﻞ‪ ،1‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﻮﻓﻖ ﺧﻮدرو و ﺳﻲ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑـﺮ اﻳـﻦ ﺑـﺎور‬ ‫ﺑﻮد»ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮوش را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬و اﮔـﺮ ﻣـﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻄﻠﻖ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬اﮔـﺮ در ﻓـﺮوش‬ ‫رﺗﺒﻪ دوم ﻳﺎ ﺳﻮم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﻲ ارزﺷﻲ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔـﺮ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺧﻮدم را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﻣﻦ اﺣﺘـﺮام ﻧﺨﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬و ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﺧﻮدم«‪ .‬ﺑﻴﻞ ﻫﺮ روز در ﻛـﺎر ﺑـﺎ ﭼﻨـﺎن ﺗﻬﺪﻳـﺪي دﺳـﺖ و‬ ‫ﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﻣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻀﻮر در ﻣﺤﻞ ﻛﺎر‪ ،‬ﻧﮕﺮان و ﻛﻢ ﻃﺎﻗﺖ ﺑـﻮد و ﺑـﻪ‬ ‫آﺳﺎﻧﻲ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﺤﻞ ﻛﺎر را ﺗﺮك ﻣـﻲ ﻛـﺮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺎﻻت را ﺣﻔﻆ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬او در ﺧﺎﻧـﻪ‪ ،‬ﺑـﺪاﺧﻼق و ﺗﺤﺮﻳـﻚ ﭘـﺬﻳﺮ ﺑـﻮد و از‬ ‫ﻫﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎور ﺑﻴﻞ ﻣﺒﻨـﻲ ﺑـﺮ اﻳﻨﻜـﻪ او ﻣﻄﻠﻘـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮوﺷﻨﺪه در آن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻗﻌﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ او ﺑﺮ ﺧﻮد ﺗﺤﻤﻴـﻞ ﻣـﻲ‬ ‫ﻛﺮد زﻳﺮا ﺑﺎور او ﺑﺎ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ »ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه« ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ذﻛﺮ ﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ »ﻣﻦ ﺑﺎﻳـﺪ ‪«!...‬‬ ‫اﻧﻄﺒﺎق دارد‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻴﻞ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ‪ ،‬ﺗﻮﻗﻌﺎت ﺳﺨﺘﮕﻴﺮاﻧﻪاي از رﺋﻴﺲ ﺧـﻮد ﻣﺒﻨـﻲ‬ ‫ﺑﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻳﻚ دﻓﺘـﺮ ﻛـﺎر ﺑﻬﺘـﺮ و ﻳـﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻣـﻲداﺷـﺖ‪ ،‬آﻧﮕـﺎه‬ ‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻴﻢ ﻛﻪ او ﺑﻪ دوﻣﻴﻦ »ﺑﺎﻳـﺪ ﻋﻤـﺪه«‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘـﺎر اﺳـﺖ ﻳﻌﻨـﻲ »ﺗـﻮ ﺑﺎﻳـﺪ‪.«!...‬‬ ‫دوﻣﻴﻦ »ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎ ﺗﻮﻗﻊ ﻋﻤﺪه«‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺣﺴﺎس ﺧﺸﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻓـﺮدي‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﺑﻴﻞ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻧﻌﻄﺎف ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﺷﺪ ﻛـﻪ‪،‬‬ ‫ﻓﺮوش ﺧﻮدروﻫﺎ آﺳﺎنﺗﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻣﺎﻟﻲ راﺿﻲ ﻛﻨﻨـﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در آن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻔﺘﻴﻢ ﻛﻪ او ﺑﻪ ﺳﻮﻣﻴﻦ »ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه« ﻳﻌﻨـﻲ »ﺟﻬـﺎن و‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪ «!....‬ﭼﺴﺒﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ »ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ« ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﻪ »ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه« ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ذﻛﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲ روﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را »ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ« ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﺮاي ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ‪ ،‬زﻳـﺎن‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ*‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ از دﺳﺖ ﻳﻚ ﻫﻤﻜﺎر ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺑـﻮده و ﺑـﻪ‬

‫‪.Bill‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﮔﻔﺘﮕﻮي ﻓﻨﻲ در ﻣﻮرد اﻧﻮاع ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﺘﻮﻗﻌﺎﻧﻪ و ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدن ﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ‬ ‫ﻫﺎي زﻳﺎن ﺑﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ از اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﻣﺘﻮﻗﻌﺎﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬دﻳﮕـﺮان و‬ ‫ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻨﭻ ﻧﻮع ﺑﺎﻳﺪ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻄﻠـﻖ و ﻣﺘﻮﻗﻌﺎﻧـﻪ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻧﻤـﻲروﻧـﺪ و زﻳﺎﻧﺒـﺎر ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ ﺑﺎﻳـﺪﻫﺎي‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﺗﻮﺻﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي اﻳﺪه آﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﻲ‪ -‬واﻗﻌﻲ و ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻣﺸﺮوط‪ -‬ﻏﻴﺮﻗﻄﻌﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺸﺎء ‪ ،ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‬

‫‪47‬‬

‫ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﺪ»او ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺣﺘﺮام ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻣﻦ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﻨﺪ‪ -‬ﻛـﺎري‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﻣﻠﺰم ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن اﺳﺖ‪ -‬ﻣﺮده ﺷﻮر او را ﺑﺒﺮد!« واژهﻫﺎي »ﻣﻠﺰم ﺑﻮدن« و‬ ‫»ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدن« ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮﻗﻊﻫﺎﻳﻲ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧـﺪازه‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ زﻳﺎﻧﺒﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮدم ﻳﻚ ﮔﺮاﻳﺶ ذاﺗﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ دارﻧﺪ ﻛﻪ آرزوﻫﺎ و ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﺗﻮﻗﻌﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮان و ﺟﻬﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫در ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان و ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺗﻮﻗﻌـﺎت‬ ‫اﻧﻌﻄﺎف ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻟﺨﻮاه آنﻫﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺴـﺎس ﺑـﺪﺑﺨﺘﻲ و‬ ‫ﺑﻴﭽﺎرﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎور ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴـﺪ ﺟﻬـﺎن ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﺗﻮﻗﻌﺎت ﺷﻤﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد‪ .‬ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫﺎﻳﺘـﺎن را‬ ‫ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻛﻨﻴﺪ و از ﺗﺤﻤﻴﻞ اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎو ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ ﺑﺮﺧﻮد‪ ،‬ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ »ﺣﺘﻤﺎً« ﻣﻄﻠﻖ‪ :‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫‪ -1‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻄﻠﻖ ﺣﺘﻤﺎً ‪!...‬‬ ‫‪ -2‬ﺗﻮ)او( ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻄﻠﻖ ﺣﺘﻤﺎً ‪!...‬‬ ‫‪ -3‬ﺟﻬﺎن و ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻄﻠﻖ ﺣﺘﻤﺎً‪!...‬‬ ‫ﻟﻮرﺗﺎ‪ ،1‬ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮي ﺑﺎﻫﻮﺷﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎ در ﺗﻤـﺎﻣﻲ درﺳـﻬﺎي داﻧﺸـﮕﺎه ﻧﻤـﺮه‬ ‫»‪ «A‬ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﻳﻚ اﻣﺘﺤﺎن ﺧﺎص در ﻛﻼس درس ﻣﻦ‪ ،‬او ﻧﻤﺮه »‪ «B‬ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫روز ﺑﻌﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در راﻫﺮو داﻧﺸـﻜﺪه ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮﺧـﻮرد ﻛـﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﭼﺸـﻤﺎﻧﺶ‬ ‫درﺧﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻦ آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻐﻀﺶ ﺗﺮﻛﻴﺪ و ﺑﻪ ﻧﺎﮔﺎه ﺷﺮوع ﺑـﻪ ﮔﺮﻳـﻪ‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻳﻚ دﻓﻌﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺴﻴﺮ داد و دور ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ او ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ ﺣﺮف‬ ‫ﻧﺰد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﻣﻦ را از اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺧﻮد آﮔﺎه ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪﻫﺎ او ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﻛـﻪ ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪ او در آن ﻟﺤﻈـﻪ اﻳـﻦ ﺑـﻮده اﺳـﺖ »ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﺮه »‪ «B‬ﻣﻲدادﻳﺪ‪ «.‬ﻟﻮرﺗـﺎ در اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺎور ﺑﻪ دوﻣﻴﻦ »ﺑﺎﻳﺪ« ﻋﻤﺪه ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪.Loretta‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪48‬‬

‫در اﻣﺘﺤﺎن ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﻟﻮرﺗﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻼش ﻛـﺮد و ﻧﻤـﺮه »‪ «A‬ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻣـﺎ ﻫـﺮ دو از‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ او ‪ A‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺣﺘﻤﺎً را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻜﻦ!‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺢ دادن ﻳﺎ آرزوي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدن ﺧﻮد ﻳﺎ دﻳﮕﺮان در ﺣﻴﻦ ﺗﻼش در ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬اﻣﺮي ﺳﺎﻟﻢ و ﻣﻘﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺟﻬﺎن را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ‬ ‫ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ آن ﻛﻨﺎر ﻧﻤﻲآﻳﻴﻢ و ﺑﻪ ﺟـﺎي آن ﺗﻮﻗﻌـﺎﺗﻲ ﻣﻄﻠـﻖ و اﻧﻌﻄـﺎف‬ ‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺮ ﺧﻮد و ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎ از ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ رﻧﺞ ﻣﻲ ﺑﺮﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ SOS ،‬را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬ﻗﻠﻢ و ﻛﺎﻏﺬي ﻣﻬﻴﺎ ﻛﻨﻴﺪ و »ﺳﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻋﻤﺪه« را از ﺣﻔﻆ ﺑﺎزﻧﻮﻳﺴﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه‪:‬‬ ‫ﺑﻪ دوش ﻛﺸﻴﺪن ﺑﺎر ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻀﺎﻋﻒ‬

‫»ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ ﻣـﻦ ﻣﺸـﻜﻼت زﻳـﺎدي دارم‪ .‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ اوﻗـﺎت اﺣﺴـﺎس اﺿـﻄﺮاب و‬ ‫ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺧﺸﻢ و ﺣﻤﺎﻗﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺴﺮده ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﺸﺎور ﻣﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﻮﺟﺒﺎت اﻳﻦ ﻧﺎراﺣﺘﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ آورده ام‪ .‬وﻟﻲ ﻣـﻦ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ را ﺑﺎور ﻛﻨﻢ‪«...‬‬

‫ﻣﻨﺸﺎء ‪ ،ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‬

‫‪49‬‬

‫اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ »ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه« و اﺳـﺘﻔﺎده از آﻧﻬـﺎ در ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫـﺎي ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ اﺳﺎﺳـﻲ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،...‬ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،...‬و ﺟﻬـﺎن و ﺷـﺮاﻳﻂ زﻧـﺪﮔﻲ ﻣـﻦ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ‪«...‬ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﺳﻪ ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳـﻔﺮ‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﺪون ﺑﻪ دوش ﻛﺸﻴﺪن ﻛﻮﻟﻪ ﺑﺎر ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻫﻢ‪،‬‬ ‫ﺳﻔﺮي دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﺮدن و ﻳﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺗﻮﻗﻊﻫﺎي ﺳﺨﺖ ﮔﻴﺮاﻧﻪ ﺑﺮ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑـﺮ ﺟﻬـﺎن و ﺑـﺮ‬ ‫ﺧﻮد ﻓﺮد‪ ،‬ﻫﺴﺘﻪ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‪ ،‬ﻣـﺎ زﻣـﺎن‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي را در اﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻫﺪر ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺗﻮﻗﻌﺎت ﻣﺎ را ﺑﺮآورده ﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﭼﺎره اي ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﺪارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ روﺑﺮو ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻪ‬ ‫آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪50‬‬

‫ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ‪:‬‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﻣﺎ را ﺑﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‬ ‫‪ -1‬ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ٭‪.‬‬ ‫آرزوي ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻳﺎ ﺗﺒﺎﻫﻲ ﺧﻮد ﻳﺎ دﻳﮕﺮان ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﻣﻌﻄـﻮف ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﻳـﺎ‬ ‫دﻳﮕﺮان ﻣـﻲﮔـﺮدد‪» .‬ﺗـﻮ اﺣﻤـﻖ و ﭘﺴـﺖ ﻫﺴـﺘﻲ!« و »ﻣـﺮده ﺷـﻮر ﺑﺒـﺮدت«‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ اﻳﻦ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻲ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ ﻳـﺎ اﻓﺴـﺮدﮔﻲ را ﺗﺤﻤـﻞ‬ ‫ﻛﻨﻢ‪ .‬در ﺻﻮرت ﺗﺪاوم اﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻦ ﻗﺎدر ﺑﻪ اداﻣﻪ زﻧـﺪﮔﻲ ﻧﻴﺴـﺘﻢ‪ .‬ﻳـﺎ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺷـﺎد ﺑﺎﺷـﻢ‪ .‬ﻣـﻦ ﻣﻄﻠﻘـﺎ اﺣﺴـﺎس ﻧـﺎراﺣﺘﻲ را ﻧﻤـﻲﭘـﺬﻳﺮم‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ‪ LFT‬ﻳﺎ ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ -3‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 100‬درﺻﺪ وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨﻮف‪ ،‬ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳـﺎ و‬ ‫ﻓﺎﺟﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨﻮف ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬دﻫﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺑﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻣﺸـﺎﺑﻪ‬ ‫وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﻣﻦ ﺑﻲ ارزش ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ اﺻﻼ ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﭘﺎﻳﻴﻦ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪ و ﺗﻔﻜـﺮ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪» .‬ﻣـﻦ ﻓـﺮدي ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ«‪.‬‬ ‫‪ -5‬ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ‬ ‫ﻓﻼن ﺷﺨﺺ و ﻓﻼن ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻫﻤﻴﺸـﻪ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺻـﻮرت ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻣﺎﻧـﺪ و‬ ‫ﻫﻴﭽﮕﺎه ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺸﺎء ‪ ،ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‬

‫‪51‬‬

‫ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ‪-‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ زﻳﺎﻧﺒﺎر‬ ‫ﺣﺎل‪ ،‬اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﭘـﻨﺞ راﺑـﻂ داغ و ﻧﻘـﺶ آﻧﻬـﺎ در ﺷـﻜﻞ دادن‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳﻢ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم از ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬اﺟﺒﺎرﻫﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ ﺗﻮﻗﻌـﺎت‬ ‫ﺑﺎز ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻳﺠﺎد راﺑﻂﻫﺎي داغ ﻣﺘﻤﺎﻳـﻞ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘـﻨﺞ راﺑـﻂ داغ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺨﺮب و ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬راﺑـﻂﻫـﺎي داغ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻋﻤﺪه و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣـﺎ را ﺑـﺎ‬ ‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و راﺑﻂﻫﺎي داغ در ﺗﻔﻜﺮ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ ﺑـﻪ ﭼـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻴﻠﻴﺲ‪ 1‬ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور اﺳﺖ ﻛﻪ‪» :‬ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣـﻦ‬ ‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻦ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻦ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺸـﻮد‪،‬‬ ‫ﺟﻬﺎن ﻣﻜﺎﻧﻲ وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻣﻦ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ آن ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﺑﻮد!« ﺑـﺎور او‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻮﻣﻴﻦ »ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه« و راﺑﻂﻫﺎي داغ ﺷﻤﺎره ‪ 1‬و ‪ 2‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ او‬ ‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ)»ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧـﻮاﻫﻢ در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎرم ﻗﺮار دﻫﺪ‪ («....‬او ﺧﻮد را دﭼﺎر ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬ ‫او اﻳﻦ »ﺑﺎﻳﺪ« را ﺑﺎ دو راﺑﻂ داغ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ‪) (1‬و اﮔﺮ ﺟﻬـﺎن‪ ،‬آﻧﭽـﻪ را ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻜﺎﻧﻲ وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد( و ‪) (2‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ!(‪ ،‬او ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ راﺑﻂﻫﺎي داغ ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ را ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ راﺑـﻂﻫـﺎ ﺑـﻪ اﻳـﻦ دﻟﻴـﻞ‬ ‫»داغ« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺎوي زﺑﺎﻧﻲ دﻣﺪﻣﻲ و ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻲ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ و ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖ ﺗﺮ ﺑﻪ راﻳﺞ ﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫راﺑﻂﻫﺎي داغ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺧﻮد ﻳﺎ دﻳﮕﺮان‪ .‬ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ‪ ،‬آرزوي ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺷﺪن ﻳـﺎ‬ ‫ﺗﺒﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮان و ﻳﺎ ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﺧﺸﻢ و ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺑﺮوز رﻓﺘﺎر ﺧﺸﻦ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ دﻳﮕـﺮان ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻧﻜـﻮﻫﺶ‬ ‫‪.phyllis‬‬

‫‪1‬‬

‫‪52‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺪوه ﺷﺪه و اﻳﺠﺎد اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻧﺎﺳـﺰا ﮔﻔـﺘﻦ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻛﺮدن و رﻓﺘﺎري زﻳﺎﻧﺒﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از اﻳﻦ رﻓﺘﺎر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ »اﻳﻦ راﻧﻨﺪه ﻛﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﻣﻦ در ﺣﺎل راﻧﻨﺪﮔﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻘـﺪر اﺣﻤـﻖ اﺳـﺖ!‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ او را ﮔﺮﻓﺖ و ﺣﻘﺶ را ﻛﻒ دﺳﺘﺶ ﮔﺬاﺷﺖ‪«.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺸﻢ ﺑﺮاي ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻓﺮد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﻠﺒﻲ‪ -‬ﻋﺮوﻗﻲ زﻳﺎﻧﺒﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮان و ﺟﻬﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎﻫﻴﺖﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﺟﺎﺋﺰاﻟﺨﻄﺎ و ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ و از دﺳﺖزدن ﺑـﻪ ﻳـﻚ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺗـﻚ ﺑﻌـﺪي ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻧﻜﻮﻫﺶ‪) ،‬دراﻳﺪن‪ ،1‬دي ﮔﻴﺴﭗ‪ (2‬ﻳﺎ ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﺣﺎوي اﻳﻦ اﻇﻬـﺎر اﺳـﺖ‪:‬‬ ‫»ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺧﺸﻢ ﻳﺎ اﻓﺴﺮدﮔﻲ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ اﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﻗﺎدر ﺑﻪ اداﻣﻪ ﺣﻴﺎت ﻧﺒـﻮده و‬ ‫ﻳﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﻧﺎﺷﺎد ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﻲ را ﺑﭙﺬﻳﺮم«‪.‬‬ ‫اﻇﻬﺎر ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ از ﺗﺤﻤﻞ ﻳﻚ روﻳـﺪاد ﺧـﺎص‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﺒﺎﻟﻐـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻤـﻞ ﻫـﻴﭻ‬ ‫روﻳﺪادي ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺮگ ﺷﺨﺺ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ روﻳﺪاد واﻗﻌـﺎً ﻧﺎراﺣـﺖ ﻛﻨﻨـﺪه و‬ ‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎز اﻓﺮاد ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﻴﺎت ﺧﻮد اداﻣـﻪ ﻣـﻲ دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﮔـﺎﻫﻲ‬ ‫اوﻗﺎت اﻓﺮاد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻚ روﻳﺪاد را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ واﻗﻌﺎً‬ ‫آﻧﻬﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻛﻨﺎر آﻣﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﻧﻴﺎ‪ 3‬ﻋﺎدت داﺷـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﺪ »اﮔﺮ اﺳﺘﺎد ﻣﻦ را ﺻﺪا ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻜﺘﻪ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد«‪ .‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ اﺳـﺘﺎد‪ ،‬ﮔـﺎﻫﻲ‬ ‫اوﻗﺎت او را ﺑﺮاي ﺳﻮال و ﺟﻮاب ﺻﺪا ﻣﻲ زد‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻮﻧﻴﺎ ﻫﻴﭽﮕﺎه ﺳﻜﺘﻪ ﻧﻜﺮد!‬ ‫»ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤـﻞﻛـﻨﻢ« ﻣﻮﺟـﺐ ‪ LFT‬ﻳـﺎ ﺗﺤﻤـﻞ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪» .‬ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ« ﻫﻢ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﺪﻳﺪ اﺣﺴـﺎس ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ ﻣـﻲﮔـﺮدد‪.‬‬ ‫‪ ،LFT‬ﺗﻼش ﻣﺎ را ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ و دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ اﻫـﺪاﻓﻤﺎن ﺗﻀـﻐﻴﻒ ﻧﻤـﻮده و‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ LFT .‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان‪ ،‬زود رﻧﺞ و ﺗﺤﺮﻳﻚﭘـﺬﻳﺮ ﺷـﻮﻳﻢ‪ .‬داﻧـﺶآﻣـﻮزاﻧﻲ ﻛـﻪ دﭼـﺎر ‪LFT‬‬

‫‪.Dryden‬‬ ‫‪.Diguisepp‬‬ ‫‪.Tonya‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫ﻣﻨﺸﺎء ‪ ،ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‬

‫‪53‬‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زودي ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪه و در ﺻﻮرت دﺷﻮار ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺳﻬﺎ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻛﻨﺎر‬ ‫ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ‬

‫ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ )‪(LFT‬‬ ‫و آن ﻫﻢ ﻣﻮﺟﺐ‬

‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‬ ‫و آن ﻫﻢ ﻣﻮﺟﺐ‬

‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪ -3‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳـﺎﺧﺘﻦ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻲ اﻇﻬـﺎر اﻳﻨﻜـﻪ روﻳـﺪادي ‪ 100‬درﺻـﺪ ﺑـﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﻄﺮﻧﺎك و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ از ﺷﻤﺎ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ»ﭼﻪ روﻳﺪادي ‪ 100‬درﺻﺪ ﺑﺪ و‬ ‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ روﻳﺪادي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ؟« ﺟﻮاب ﺷﻤﺎ ﭼـﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد؟‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﻣﻌﻤﻮﻻ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮال ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ » :‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﺎ ﻓﺮد‬ ‫ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮﻳﻢ ﻳﺎ دﭼﺎر ﻣﻌﻠﻮﻟﻴﺖ ﺟﺪي‬ ‫ﺷﻮﻳﻢ‪ «.‬اﮔﺮ اﻳﻦ روﻳﺪاد‪ ،‬روﻳﺪادي وﺣﺸﺘﻨﺎك )‪ 100‬درﺻﺪ ﺑﺪ( ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬روﻳـﺪادﻫﺎي‬ ‫زﻳﺮ از ﭼﻪ درﺟﻪ اي از وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺑﻮدن ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬از دﺳﺖ دادن ﺷﻐﻞ‪ ،‬رد‬ ‫ﺷﺪن در ﻳﻚ دوره ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ و ﻳﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻛﺴﺮ ﻣﻮﺟﻮدي در ﺣﺴﺎب ﺑـﺎﻧﻜﻲ؟‬ ‫وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ را ﺑﺮاي روﻳﺪادﻫﺎﻳﻲ ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ ﻛﻪ واﻗﻌﺎ وﺣﺸﺘﻨﺎك و ﺧﻄﺮﻧﺎك‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻳﻚ روﻳﺪاد ‪ 100‬درﺻﺪ ﺑـﺪ ﻧﺒﺎﺷـﺪ ـ و در واﻗـﻊ ﻛﻤﺘـﺮ روﻳـﺪادي‬ ‫اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ـ از ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدن زﺑـﺎن داغ و ﻧـﺎ اﻣﻴـﺪ ﻛﻨﻨـﺪه‪ ،‬ﻣﺨـﻮف‪ ،‬دﻫﺸـﺘﻨﺎك‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺑﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ آن روﻳﺪاد‪ ،‬اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺧـﻮد در‬ ‫ﻣﻮرد ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺗـﻼش ﻛﻨﻴـﺪ واژهﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ »ﺑـﺪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣـﺖ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬دﺷﻮار ﻳﺎ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ را ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﺳـﺮد ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪54‬‬

‫واژهﻫﺎي داغ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﻣﺨﻮف‪ ،‬ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ و وﺣﺸﺘﻨﺎك« ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﻣﻦ ﺑﻲ ارزش ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻲ ارزش ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻦ‬ ‫اﺻﻼً ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺘﻢ و ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﻲاﺳﺘﻔﺎده و ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﺟﺎﻳﺰاﻟﺨﻄﺎ ﺑﻮده و‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺧﻮب و ﺑﺪ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ واﻗﻊ ﺑﻴﻦ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﮕـﻮﻳﻴﻢ ﻛـﻪ‬ ‫اﺻﻼ اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد ﺷﺨﺼﻲ ‪ 100‬درﺻﺪ ﺑﻲارزش ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از راﺑـﻂ داغِ »ﻣـﻦ‬ ‫ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ« ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻋﺰتﻧﻔـﺲ ﭘـﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬اﻓﺴـﺮدﮔﻲ و‬ ‫ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺧﻮد‪ ،‬از ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻠﻲ ﻣﻨﻔﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ -5‬ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ‪ .‬ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ‪ ،‬ﺑﺎور ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﺷـﺨﺺ‬ ‫ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﺑﺪي دارد و ﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ آزردﮔﻲ ﻣﻦ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻫﻴﭽﮕﺎه ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑـﺎور‪ ،‬واﻗـﻊ‬ ‫ﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﻢ ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻳﺎ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻫﻴﭽﮕﺎه ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬واﻛﻨﺶ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺷـﺨﺺ ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ در ﺣﻴﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺧﻮد ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺷﻤﺎ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)ن م و م ه ( رﻣﺰ راﺑﻂﻫﺎي داغ‬

‫ن‬

‫ﻧﻜـــﻮﻫﺶ و‬

‫ﻧﻔﺮﻳﻦ‬ ‫م‬

‫ﻣـــﻦ ﻧﻤـــﻲ‬

‫ﺗﻮاﻧﻢ اﻳﻦ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‬ ‫و‬

‫وﺣﺸـــﺘﻨﺎك‬

‫ﻣﻨﺸﺎء ‪ ،ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‬

‫‪55‬‬

‫ﺑﻪ ﻳﺎدداﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﭘﻨﺞ ﺣﺮف ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﻤﺎ را در ﺑﻪ ﻳﺎد آوردن ﭘﻨﺞ راﺑﻄﻪ داغ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ از ﭼﻴـﺰي ﻧﺎراﺣـﺖ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪ ،‬ﮔـﻮش دﻫﻴـﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﭼـﻪ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻮﻳﮋه‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎدهي ﺧﻮد‬ ‫از ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﮔﺮﻓﺘﺎريﻫﺎي ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻓـﺮاد را ﻣـﻲ‬ ‫ﺗﻮان در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و راﺑﻂﻫﺎي داغ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮد‪ .‬ﻧﻖ زدن‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر راﺑﻂﻫﺎي داغ را ﺑﺎ ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان ﺗﻜﺮار ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ SOS ،‬را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬ﻗﻠﻢ و ﻛﺎﻏﺬي ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ﻧـﺎم ﭘـﻨﺞ‬ ‫راﺑﻂ داغ را از ﺣﻔﻆ ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬راﺑﻄﻬﺎي داغ ﺑـﺎ ﺣـﺮوف »ن م و م ه« ﺷـﺮوع‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖ ﺗﺮ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎن راﺑﻂﻫـﺎي داغ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪﻫﺎ و ﺣﺘﻤﺎًﻫـﺎ و‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻧﻤﻮداري ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﺧـﻮد ﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ« راﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎن ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬راﺑﻂﻫـﺎي داغ و ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت را ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲ‬ ‫دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ »ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه« و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲاي ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺷـﺪه و آﻧﻬـﺎ‬ ‫را ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳــﺪﻫﺎي ﺗﺮﺟﻴﺤــﻲ‪ ،‬ﺑــﺮﺧﻼف ﺑﺎﻳــﺪﻫﺎي ﻣﻄﻠــﻖ‪ ،‬ﺑــﻲ ﺿــﺮر ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳــﺪﻫﺎي‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺤﻲ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺤﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺎوي زﺑﺎن ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪاي ﺳﺮد ﺑـﻮده و راﺑـﻂﻫـﺎي‬ ‫داغ )وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ و‪ (...‬را‬ ‫ﺳﺒﺐ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪» .‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑﺮوم و ﺷـﻴﺮ ﺑﺨـﺮم‪ ،‬ﭼـﻮن در ﺧﺎﻧـﻪ ﺷـﻴﺮ‬ ‫ﻧﺪارﻳﻢ« ﻳﻚ ﮔﺰاره ﺣﺎوي »ﺑﺎﻳ ‪‬ﺪ ﺗﺮﺟﻴﺤﻲ« اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑـﺎ ﺧـﻮد‪ ،‬از ﺑـﻪ‬ ‫٭‬

‫ﻛﺎر ﺑﺮدن ﮔﺰارهﻫﺎي ﺣﺎوي »ﺑﺎﻳﺪﻫﺎيِ ﻣﻄﻠﻖ« ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﮔﺎه ﺷﺪن از ﻣﺎﻫﻴﺖ اﺳﺎﺳﻲ اﻓﺮاد‪ ،‬از دﻳﺪﮔﺎه رﻓﺘﺎر درﻣـﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧـﻲ‪-‬‬ ‫٭ ﻣﻴﺎن ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ)ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ( و ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﺗﺮﺟﻴﺤﻲ )ﺳﺎﻟﻢ(‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻗﺎﻳﻞ ﺷﻮﻳﺪ‪» .‬ﻣـﻦ ﺑﺎﻳـﺪ آن ﺷـﻐﻠﻲ را ﺑـﻪ دﺳـﺖ آورم و اﮔـﺮ ﻣﻮﻓـﻖ ﻧﺸـﻮم‬ ‫وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد« ﻳﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﻠﻖ و ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ »ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ )ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻳـﺎ ﺗـﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲ دﻫـﻢ( ﻛـﻪ آن ﺷـﻐﻞ را ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫آورم« ﻳﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮﺟﻴﺤﻲ و ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪56‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ ،13‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎوران« ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺻﻼح ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ‬ ‫ﻫﺎﻳﺘﺎن را اﺻﻼح ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﻣﺴﻴﺮ ﺷﻜﺴﺘﻬﺎي ﻣﻜﺮر در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎ و ﺑﺎورﻫﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻓﺮش ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﻣﻨﺸﺎء ‪ ،ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‬

‫‪57‬‬

‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه‪ :‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ‬ ‫‪ (1‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪!...‬‬ ‫‪ (2‬ﺗﻮ)او( ﺑﺎﻳﺪ‪!...‬‬ ‫‪ (3‬ﺟﻬﺎن و ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ‬ ‫ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ‪ :‬ﻛﻪ ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه را ﺑﺎ‬ ‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ و ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‬ ‫اﺿﻄﺮاب‬ ‫ﺧﺸﻢ‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫و ﺳﺎﻳﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪58‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‬‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪ SOS‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳـﺘﻔﺎده از رﻓﺘـﺎر درﻣـﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧـﻲ‪ -‬ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ)‪ (REBT‬و‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬درﺑﺎره ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑـﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ‬ ‫رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاﻓﻤﺎن‪ ،‬آﻣﻮزش ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪ABC‬ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،A .‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه و‬ ‫ﻳﺎ روﻳﺪاد ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ ،B .‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ در ﻣـﻮرد آن‬ ‫روﻳﺪاد اﺳﺖ‪ C .‬ﭘﻴﺎﻣﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣـﺎ ﺑـﺮوز ﻣـﻲ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧــﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠــﺎﻧﻲ ﻣــﺎ ﻋﻤــﺪﺗﺎً از ﺑﺎورﻫــﺎ‪ ،‬اﻓﻜــﺎر ﺧﻮدﻛــﺎر و ﺧﻮدﮔﻮﻳــﻪﻫــﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻧﻪ از روﻳﺪادﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي واﻗﻌﻲ‪.‬‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺗﻔﻜـﺮ ﻧﺎدرﺳـﺖ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮ اﻳـﻦ ﺑﺎورﻧـﺪ ﻛـﻪ ‪A‬ﻫـﺎ‪)،‬روﻳـﺪادﻫﺎ و‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﺎ( ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ‪C‬ﻫﺎ )اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ‪ ،‬اﻓﺴـﺮدﮔﻲ و ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﻣﺎ( ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻔﻜﺮ درﺳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ داﻧﻨﺪ ﻛﻪ ‪A‬ﻫﺎ )روﻳﺪادﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ( ﺑﺮ‬ ‫روي ﻣﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ‪B‬ﻫﺎي ﻣﺎ )ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي ﻣﻨﻄﻘـﻲ و‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ( ﺗﺎﺛﻴﺮي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ روي ﻣﺎ‪ ،‬دارﻧﺪ‪.‬‬

‫درﺳﺖ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ درﺳﺖ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎدي‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ و اﻧﺪوﻫﻲ ﻛﻤﺘﺮ در زﻧﺪﮔﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ اﺻﺮار ﺑﺮ روي ﺳﻪ ﺑﺎور ﻋﻤﺪه)ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،!...‬ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ‪ !...‬و ﺟﻬـﺎن و ﺷـﺮاﻳﻂ زﻧـﺪﮔﻲ‬‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪ (!...‬ﻣﻮﺟﺐ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﺎ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳـﺪﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺖﻫﺎ و ﻧﻤﻲﺑﺎﻳﺴﺖﻫﺎ و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدنﻫﺎ ﻫﻤﮕﻲ در ﺻﻮرﺗﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﻗﻊﻫﺎﻳﻲ ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدن ﺷﻤﺎ‪ ،‬دﻳﮕﺮان و ﺟﻬﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﻲ زﻳﺎﻧﺒﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺸﺎء ‪ ،ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‬

‫‪59‬‬

‫ ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ ﻫﻢ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻧﻜﻮﻫﺶ و‬‫ﻧﻔﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛـﻨﻢ‪ ،‬وﺣﺸـﺘﻨﺎك ﺳـﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻣـﻦ ﺑـﻲارزش‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ‪ ،‬ﺣﺮوف اول ﻫـﺮ‬ ‫ﻛﺪام از آﻧﻬﺎ را ﻛﻪ »ن م و م ه« ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻴﺪ ﻧﻪ‬ ‫ﺑﻪ آن ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ »ﺑﺎﻳﺪ« ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪3‬‬

‫ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ABC‬ﻫﺎﻳﻤﺎن‬ ‫‪ABC‬ﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﻣﺎ ‪ ABC‬ﻫﺎﻳﻤﺎن را ﻳﺎد‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاﻓﻤﺎن و ﻛﺴﺐ رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫‪ ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪A‬ﻫﺎ‪ ،‬روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬روﻳﺪادﻫﺎي واﻗﻌﻲ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺑﺴـﻴﺎري از آﻧﻬـﺎ ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪B .‬ﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ‪ ،‬در ﻣﻮرد اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨـﺪه ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ‪C .‬ﻫﺎ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ واﻛﻨﺶﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و‬ ‫رﻓﺘﺎري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ واﻛـﻨﺶﻫـﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ‪ ،‬اﻓﺴـﺮدﮔﻲ و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻗﺪاﻣﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺎ‪.‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧـﻪ‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي واﻗﻌﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ آرزوﻫﺎ و اﻣﻴﺎل ﺧﻮد را ﺗـﺎ ﺳـﻄﺢ ﺑﺎﻳـﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫـﺎ و‬ ‫ﺗﻮﻗﻊﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺒﺎت ﻧـﺎراﺣﺘﻲ ﺧـﻮد را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲآورﻳـﻢ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻮﻗﻊﻫﺎ و ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﺎورﻫﺎي ﺑﻲاﻧﻌﻄﺎف‪ ،‬ﺳـﺎزش ﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ و ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﻣـﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﻣـﺎ‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳـﺖ ﻣـﻲﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑﺎورﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ راﺑﻂﻫـﺎي داغ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳـﺎت ﺷـﺪﻳﺪ‬ ‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪62‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ژاﻧﺖ‪ 1‬ﻫﻔﺪه ﺳﺎﻟﻪ را ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻫﻔـﺖ ﭘﻮﻧـﺪ اﺿـﺎﻓﻪ وزن دارد‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫آﻳﻨﻪ اﻳﺴﺘﺎده‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﻫﻔﺖ ﭘﻮﻧـﺪ اﺿـﺎﻓﻪ وزن را ﺗﺤﻤـﻞ‬ ‫ﻛﻨﻢ)ﻳﻚ راﺑﻂ داغ(‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮي ﺑﻲﻧﻘﺺ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ )ﻳﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه( و اﮔﺮ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد)ﻳـﻚ راﺑـﻂ داغ( و ﻣـﻦ ﺑـﻲ ارزش ﺧـﻮاﻫﻢ‬ ‫ﺑﻮد)ﻳﻚ راﺑﻂ داغ دﻳﮕﺮ(‪ «.‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ژاﻧﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺼﻮرات ﺑﻪ ﻳـﻚ ﻗـﺮار ﻣﻼﻗـﺎت‬ ‫ﻣﻲ رود‪ ،‬ﭼﻪ اﺣﺴﺎﺳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؟ اﺣﺴﺎﺳﻲ ﺑﺴـﻴﺎر ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ! ارزﻳـﺎﺑﻲﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻨﻔﻲ او از ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد در رﻓﺘﺎر او ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫آﻳﺎ واﻗﻌﺎ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ژاﻧﺖ ﻳﻚ ﻋﺰت ﻧﻔﺲ و ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﺳﺎﻟﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ داﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﻇﺎﻫﺮ ‪ 100‬درﺻﺪ ﺑﻲ ﻧﻘﺺ اﺳﺖ؟ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫـﻴﭻ وﺟـﻪ! از‬ ‫آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ داﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﻇﺎﻫﺮ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻲ ﻧﻘﺺ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺑﺮاي ﻫـﺮ ﻛﺴـﻲ ﻏﻴـﺮﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ژاﻧﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﻮد را ﮔﺮﻓﺘﺎر اﻳﻦ اﺣﺴﺎس ﻏﻢاﻧﮕﻴﺰ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن‬ ‫او ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب و اﺧﺘﻼﻻت ﺧـﻮردن‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻲ اﺷﺘﻬﺎﻳﻲ ﻋﺼﺒﻲ و ﺟﻮع ﻗﺮار دارد‪.‬‬ ‫آرزوﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و اﻣﻴﺎل ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺮﻓﺘﺎري ﻣﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ژاﻧﺖ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬اي ﻛﺎش ﻇﺎﻫﺮم ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻲﻧﻘﺺ ﺑﻮد«‪ ،‬او ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺧﻮد ﻧﻤﻲﺷـﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ژاﻧﺖ آرزوي ﺧﻮد را ﺗﺎ ﺣـﺪ ﻳـﻚ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻄﻠـﻖ ﺑـﺎﻻ ﺑـﺮده ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫راﺑﻂﻫﺎي داغ ﻫﻢ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬او ﻣﻮﺟﺒﺎت ﻧـﺎراﺣﺘﻲ ﺧـﻮد را ﻓـﺮاﻫﻢ ﺳـﺎﺧﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ژاﻧﺖ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﻮدﻛﻪ»اي ﻛﺎش ﻣﻦ ﻇﺎﻫﺮي ﺑﻲﻧﻘـﺺ داﺷـﺘﻢ‪ ،‬ﻣـﻦ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﻴﺖ ﺟﺴﻤﻲ ﺧﻮد ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ آن ﻧﺮﺳﻢ‪ ،‬ﻣﺨﻮف‪ ،‬ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺑﺎر‬ ‫و وﺣﺸﺘﻨﺎك ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺷﻪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤـﻞ ﻛـﻨﻢ‪ ،‬ﻓﻘـﻂ‪،‬‬ ‫اﮔﺮ ﻇﺎﻫﺮم ﺑﻲﻧﻘﺺ ﺑﻮد‪ ،‬آن را ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺘﻢ« ﻛﻤﺘﺮ اﺣﺴـﺎس آﺷـﻔﺘﮕﻲ‬ ‫ﻛﺮده و ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﻬﺘﺮي ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ ،6‬راﻳﺞ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧـﺎراﺣﺘﻲ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ اﻓﺮاد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ذﻛﺮ و ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻛﻨﻮن ﻧﮕﺎﻫﻲ ﮔﺬرا ﺑﻪ آن ﻓﺼﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪. Janet‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ABC‬ﻫﺎﻳﻤﺎن‬

‫‪63‬‬

‫ﻣﺸﻜﻞ در ﻃﺎﻟﻊ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ در درون ﺧﻮدﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻜﺴﭙﻴﺮ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊِ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺎ‬ ‫ﺑﺎورﻫــﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳــﻪﻫــﺎي ﻣﻨﻄﻘــﻲ و ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘــﻲ ﻣــﺎ در دوره ﻛــﻮدﻛﻲ ﺷــﻜﻞ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ را از واﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ از ﻫﻤﺴـﺎﻻن‪ ،‬دوﺳـﺘﺎن‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻣﻘﻴﺎس وﺳـﻴﻊ و ﺑـﻮﻳﮋه از رﺳـﺎﻧﻪﻫـﺎي ﺟﻤﻌـﻲ ﻣـﻲآﻣـﻮزﻳﻢ‪ .‬ﻓـﻴﻠﻢﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﻣﺠﻼت‪ ،‬آوازﻫﺎي راﻳﺞ و ﺑﻴﺸـﺘﺮ اﻧـﻮاع ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت ﻣﺸﺨﺼـﺎت ﺑﺴـﻴﺎري از‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و اﻧﺘﻈﺎرات ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﻴﺰاﺑﺖ‪ 1‬ﻛﻪ ﻳﻚ داﻧﺸﺠﻮي ﺟﺪﻳﺪاﻟﻮرود ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻲاﺷـﺘﻬﺎﻳﻲ ﻋﺼـﺒﻲ‬ ‫داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺤﻴﻒ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬دوﺳﺘﺶ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻛﻨـﻮن‬ ‫ﻗﻴﺎﻓﻪ ات‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬اﺟﺎزه ﻧﺪه ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﭘﻮﻧﺪ ﺑﻪ وزﻧﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد!« او ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺮف ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺑﺎورﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ اﻟﻴﺰاﺑـﺖ در ﻣـﻮرد وﺿـﻌﻴﺖ ﺑـﺪﻧﻲ‬ ‫ﻣﻄﻠﻮب و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺧﺘﻼل ﺧﻮردن ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ او ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را از دﻳﮕـﺮان ﻧﻤـﻲ ﮔﻴـﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ ﻏﻴﺮﻋﺎدي ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﻣـﺎ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را از دﻳﮕﺮان ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻴﻢ ﻳﺎ ﺧﻮدﻣﺎن آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫وﺟﻮد آوردﻳﻢ‪ ،‬ﮔﺮاﻳﺶ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم و ﻣﻜﺮر اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺎ ﺗﻜﺮار اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ ﺑﺮاي ﺧـﻮد و‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺑﺮ اﺳﺎس آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺧﻮد آﮔﺎﻫﻲ و ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﻣﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪه و اﺻﻼح ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ دﻗﺖ ﺑﺮ روي زﺑﺎن و واژﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺧﻮد و ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺣﺎﻟـﺖ‬ ‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬واژﮔﺎن و زﺑﺎن ﺷـﻤﺎ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎﻳﺘـﺎن را ﺷـﻜﻞ‬ ‫داده و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آن ﺑﺎورﻫﺎ را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده و ﺑﺎ ﺗﻜﺮار و ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﺮدن روﺷـﻬﺎ و‬ ‫‪.Elizabeth‬‬

‫‪1‬‬

‫‪64‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ‪ SOS‬آﻧﻬﺎ را ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ رﺿـﺎﻳﺖ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﻬﺎن آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ روﺑﺮو ﺷﻮﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻪ آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ »ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﮔﺎﻫﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲِﺗـﺎن‪ ،‬ﻣﺜﺎﻟﻬـﺎي‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻓﻜﺎر درﺳﺖ )ﻣﻨﻄﻘﻲ( و اﻓﻜﺎر ﻧﺎدرﺳـﺖ)ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ( را ﺗﻤـﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ درﺳﺖ‪ ،‬درك اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ)‪B‬ﻫﺎيﻣﺎ( ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎﻳﻤﺎن )‪C‬ﻫﺎيﻣـﺎ( ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻔﻜـﺮ ﻧﺎدرﺳـﺖ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‪،‬‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه)‪A‬ﻫﺎ( ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري )‪C‬ﻫـﺎ(‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ SOS ،‬ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ روﻳـﺪادﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴـﺘﻘﻴﻤﺎ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ABC‬ﻫﺎﻳﻤﺎن‬

‫‪65‬‬

‫ﺗﻔﻜﺮ درﺳﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ ‪A -C‬‬

‫‪A‬‬

‫‪C‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪:‬‬

‫روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ درﺳﺖ ‪A-B-C‬‬ ‫ﺑﺮ ﻣﻲ اﻧﮕﻴﺰد‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪C‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪:‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬

‫‪B‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ‬

‫‪A‬‬ ‫روﻳﺪادﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪B ،‬ﻫﺎ )ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ( در ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ ‪ A-C‬ﻣﻮرد ﻏﻔﻠﺖ واﻗﻊ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ از ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي زﻳﺮ‪ ،‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺗﻔﻜﺮ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ و‬ ‫ﻧﺎدرﺳﺖ ‪ A-C‬ﺑﻮده و ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮ ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ و درﺳﺖ ‪ A-B-C‬دﻻﻟﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده و آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪66‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺗﻔﻜﺮ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ‪ :A-C‬ﻳﻚ ﺗﻤﺮﻳﻦ‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي زﻳﺮ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ و‬ ‫ﻧﺎدرﺳﺖ ‪ A-C‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور دﻻﻟﺖ دارﻧﺪ ﻛﻪ روﻳﺪادﻫﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪» -1‬او ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻦ را ﺟﺮﻳﺤﻪ دار ﻛﺮد‪«.‬‬ ‫‪» -2‬اﻳﻦ رﺋﻴﺲ واﻗﻌﺎ آدم را دﻳﻮاﻧﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﻛﺎرﻫﺎي‬ ‫او ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻳﻮاﻧﻪ ﻣﻲ ﺷﻮم«‪.‬‬ ‫‪» -3‬ﻣﻦ ﺧﻮدم را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻓﺘﺎر آن ﻣﻨﺸﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﺮدم‪«.‬‬ ‫‪» -4‬او ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﺠﺮﺑﻪ وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺧﻮد ﻣﻮﺟـﺐ ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺗﻤـﺎم روز ﺑﻌـﺪ‪،‬‬ ‫اﻓﺴﺮده ﺑﺎﺷﻢ‪«.‬‬ ‫‪» -5‬دﻳﺮوز واﻗﻌﺎ ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﻫﻤﺴﺮ ﺳﺎﺑﻘﻢ را در ﺑﺎزار دﻳﺪم‪ ،‬ﺧﻠﻖ ﺧـﻮد را‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻨﮓ ﻛﺮدم‪«.‬‬ ‫‪» -6‬ﻗﻔﻞ ﺷﺪن در ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ ﺷـﺪ ﻣـﻦ اﻣـﺮوز ﺻـﺒﺢ اﺣﺴـﺎس ﻛـﻨﻢ‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺑﻲﺷﻌﻮر ﻫﺴﺘﻢ‪«.‬‬ ‫ﻣﺮدم اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺻﻮرت واژﮔﺎن‪ ،‬ﻋﺒﺎرات و ﺟﻤﻼت ﻣـﻲ اﻧﺪﻳﺸـﻨﺪ)اﻟـﻴﺲ‪،1994 ،‬‬ ‫ص‪ .(35‬ﻣﺎ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮان و ﺟﻬﺎن را از ﻃﺮﻳﻖ اﻓﻜـﺎر و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي ﻧﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬و اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ اﻓﻜﺎر ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻣـﺎن‬ ‫را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫از زﺑﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﺪ‪ ،‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ! از ﺗﻔﻜﺮ و زﺑـﺎن‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ‪) A-C‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎور اﻳﻨﻜﻪ روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﻣـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ( اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از زﺑﺎن ‪) A-B-C‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎورﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ( ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫»ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ« ‪ ABC‬ﭼﺎرﻟﻲ‪ 2‬در ﻣﻮرد ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻋﻠـﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﻣـﺎ را آﺷـﻜﺎر‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬در اداﻣﻪ )‪ D (dispute‬ﻳﻌﻨﻲ زﻳﺮﺳﺌﻮال ﺑﺮدن را ﻧﻴﺰ ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻔﻜﺮ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ‪ A-C‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﺮدن دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺑﺪﺧﻠﻖ‬ ‫ﻛﺮدن ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻼت ‪ 4 ،2 ،1‬و‪ 6‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﺒﺎرتﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ‪ A-B-C‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻤﺎن را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻼت ‪3‬و‪ 5‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪.Charlie‬‬

‫‪2‬‬

‫ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ABC‬ﻫﺎﻳﻤﺎن‬

‫‪67‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ‪ ABC‬ﭼﺎرﻟﻲ از ﺧﺸﻢ‬ ‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎ‬

‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫»او ﺣــﻖ ﻧــﺪارد اﻳﻨﮕﻮﻧــﻪ ﺑــﺎ ﻣــﻦ‬ ‫ﺻــﺤﺒﺖ ﻛﻨــﺪ‪ .‬او ﻧﺒﺎﻳــﺪ‪ ،‬او ﺣــﻖ‬ ‫ﻧﺪارد ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗـﻮﻫﻴﻦ ﻛﻨـﺪ‪ .‬او ﻳـﻚ‬ ‫اﺣﻤﻖ اﺳﺖ! او ﻛـﻮدن اﺳـﺖ! آدم‬ ‫ﺑﺎﻳــﺪ ﭼــﻪ ﻗــﺪر اﺣﻤــﻖ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛــﻪ‬ ‫اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ دﻳﮕـﺮان ﺻـﺤﺒﺖ ﻛﻨـﺪ!‬ ‫ﻣــﻦ ﻧﻤــﻲ ﺗــﻮاﻧﻢ اﻳــﻦ ﺣــﺮف او را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ«‬

‫او ﮔﻔـــﺖ»دﻣـــﺎغ ﻣـــﻦ ﺧﻴﻠـــﻲ‬

‫‪ D‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‬

‫»ﻳــﻚ ﻟﺤﻈــﻪ ﺻــﺒﺮﻛﻦ‪ .‬ﻣــﻦ دارم‬ ‫ﺧﻮدم را دﻳﻮاﻧﻪ ﻣﻲ ﻛـﻨﻢ‪ .‬ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫ﺧﺸﻢ ﻣﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳـﺖ او ﻧﻴﺴـﺖ!‬ ‫ﻫﻤــﻪ ﭼﻴــﺰ دﺳــﺖ ﺧــﻮدم اﺳــﺖ‪.‬‬ ‫درﺳــﺖ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻣــﻦ ﻧﺎراﺣــﺖ‬ ‫ﺷﺪم اﻣﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫـﻢ ﻛـﻪ او‬ ‫اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺻـﺤﺒﺖ ﻧﻜﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫ﻣــﻦ ﺧــﻮدم ﻣﺴــﺌﻮل ﺧﺸــﻢ ﺧــﻮد‬

‫ﺑﺰرگ اﺳﺖ«‬

‫‪C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬

‫»ﻣﻦ دﻳﻮاﻧﻪ ﺷـﺪه ام‪ ،‬ﻣـﻦ ﻋﺼـﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ! ﻣﺨﻢ دارد ﺳﻮت ﻣﻲ ﻛﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﻳــﻚ دﻣــﺎغ ﮔﻨــﺪه! ﺣﺘــﻲ اﮔــﺮ او‬ ‫رﺋــﻴﺲ ﺑﺎﺷــﺪ ﻣــﻦ ﻣــﻲ روم ﺑــﻪ او‬ ‫ﭘﺮﺧــﺎش ﻣـــﻲ ﻛــﻨﻢ و از او ﻣـــﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ ﻣﻌﺬرت ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﻨﺪ!«‬

‫‪68‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫»ﺗﺤﻠﻴﻞ ‪ ABC‬ﭼﺎرﻟﻲ از ﺧﺸﻢ« ﻋﻠـﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت را ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺑﻴﺎﻳﻴـﺪ‬ ‫‪ABC‬ﻫﺎي ﭼﺎرﻟﻲ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ ،A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ رﺋﻴﺲ ﺑﻪ ﭼﺎرﻟﻲ ﮔﻔﺘـﻪ اﺳـﺖ او دﻣـﺎغ‬ ‫ﺑﺰرﮔﻲ دارد‪.‬‬ ‫‪ ،B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﭼﺎرﻟﻲ ﺣﺎوي ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫اﺳﺖ‪» :‬او ﻧﺒﺎﻳﺪ‪ .«...‬از ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﺑﻪ ﻳﺎد دارﻳﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﺳﻪ ﻧـﻮع ﺑﺎﻳـﺪ ﻋﻤـﺪه وﺟـﻮد‬ ‫دارد‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،...‬ﺗﻮ)او( ﺑﺎﻳﺪ‪ ،...‬و ﺟﻬﺎن و ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪ . ...‬ﭼﺎرﻟﻲ دوﻣـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬او ﺑﺎﻳﺪ‪.«...‬‬ ‫اﻣﺎ در ﻣﻮرد راﺑﻂﻫﺎي داغ ﭼﻄﻮر؟ ﭼﺎرﻟﻲ ﻛـﺪاﻣﻴﻚ از راﺑـﻂﻫـﺎي داغ را اﺗﺨـﺎذ‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ؟ »ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ« و »ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ«‪ ،‬دو راﺑﻂ داغ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي او آﺷﻜﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪C‬ﭘﻴﺎﻣــﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠــﺎﻧﻲ و رﻓﺘــﺎري‪ .‬ﻫﻴﺠﺎﻧــﺎت ﭼــﺎرﻟﻲ ﻛــﺪاﻣﻬﺎ ﻫﺴــﺘﻨﺪ؟ او‬ ‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ اﺳﺖ! در ﻣﻮرد رﻓﺘﺎرﻫﺎي او ﭼﻄﻮر؟ او ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ اﺗـﺎق‬ ‫رﺋﻴﺲاش ﺑﺮود و ﺑﻪ او ﭘﺮﺧﺎش ﻛﻨﺪ و از او ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺬرت ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫رﻓﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺿﺮر او ﺗﻤـﺎم ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬او ﺑـﻪ ﺑﺮﺧـﻮرد ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﺑـﺎ‬ ‫رﺋﻴﺲاش ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎري ﻛﻪ ﺧﻮدش ﻫﻢ اﻋﺘﻘﺎد و ﻋﻼﻗﻪاي ﺑﻪ آن ﻧﺪارد!‬ ‫‪ D‬زﻳﺮﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‪ .‬ﭼﺎرﻟﻲ اﻓﻜﺎر ﻧﺎدرﺳﺖ)ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ( ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺧـﻮدش ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺤﺚ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او درك ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫـﺎﻳﺶ ﻣﻮﺟـﺐ ﻋﺼـﺒﺎﻧﻴﺖ او‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد زﻳﺮﺳﺌﻮال ﺑﺮدن ﺧﻮاﻫﻴﻢ آﻣﻮﺧﺖ‪.‬‬ ‫»ﻓﺮم ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ‪ «A-B-C‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﺑـﺮاي ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲِﻣﺎن ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ »ﻓﺮم ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ‬ ‫‪ A-B-C‬ﭼﺎرﻟﻲ« داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮم ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ ﺗـﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت و‬ ‫واﻛﻨﺶ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﺑـﺎ رﺋـﻴﺲ ﺧـﻮد داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫درك ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮ اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮم ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗـﺎ ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪه او ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻫﻢ اﻳﻦ ﻓﺮم را ﺑﺮاي درك ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﺘﺎن ﻣﻔﻴـﺪ و ارزﺷـﻤﻨﺪ ﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﻳﺎﻓـﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺮﮔﺎه دﭼﺎر ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺷﺪﻳﺪ‪A-B-C ،‬ﻫﺎي ﺧﻮد را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬

‫ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ABC‬ﻫﺎﻳﻤﺎن‬

‫‪69‬‬

‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺷﺪﻳﺪ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮم ﺧﻮد‪ -‬ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ A-B-C‬ﭼﺎرﻟﻲ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ‪/5/21‬‬ ‫‪ :A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه )روﻳﺪاد ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ؛ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻳـﻚ‬ ‫روﻳﺪاد ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ(‪:‬‬ ‫رﺋﻴﺲ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ دﻣﺎغ ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺰرگ اﺳﺖ!‬ ‫‪ :B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎ )ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺷـﻤﺎ؛‬ ‫ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬اﺟﺒﺎرﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ(‪:‬‬ ‫»او ﺣﻖ ﻧﺪارد اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﺪ«‬ ‫»او ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﺮد«‬ ‫»او ﻳﻚ ﻛﻮدن اﺣﻤﻖ اﺳﺖ«‬ ‫»ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ اﻳﻦ ﺣﺮف او را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ!«‬ ‫‪ :C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ و رﻓﺘـﺎري )ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب و رﻓﺘﺎرﻫـﺎي‬ ‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﺷﻤﺎ(‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪:‬‬ ‫ﻣﻦ اﺣﺴﺎس دﻳﻮاﻧﮕﻲ و ﺧﺸﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫رﻓﺘﺎر)ﻳﺎ ﻗﺼﺪ اﻧﺠﺎم ﻳﻚ رﻓﺘﺎر(‪:‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ او را ادب ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ او ﭘﺮﺧﺎش ﻛﺮده و از او ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﻌﺬرت ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ و آﮔﺎﻫﻲ از ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي‬ ‫ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪70‬‬

‫ﻳﻚ »ﻓﺮم ﺧﻮد‪ -‬ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ «A-B-C‬ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ و در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺎراﺣـﺖ‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮم را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮم ﺧﻮد‪ -‬ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪A-B-C‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ‪..................:‬‬ ‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه )روﻳﺪاد ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ؛ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻳـﻚ‬ ‫روﻳﺪاد ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ(‪:‬‬

‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫـﺎ )ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪ ﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺷـﻤﺎ؛‬ ‫ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ(‪:‬‬

‫‪C‬ﭘﻴﺎﻣــﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠــﺎﻧﻲ و رﻓﺘــﺎري )ﻫﻴﺠﺎﻧــﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷــﺎﻳﻨﺪ و رﻓﺘﺎرﻫــﺎي‬ ‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر(‪:‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪:‬‬ ‫رﻓﺘﺎر)ﻳﺎ ﻗﺼﺪ اﻧﺠﺎم ﻳﻚ رﻓﺘﺎر(‪:‬‬

‫ﮔﺎﻣﻬﺎي اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﺧﻮد‪ -‬ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ A-B-C‬ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ؛ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ در ﺣﻜﻢ روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫در ﻓﺮم وارد ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪C ،‬ﻫﺎ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ را ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎ‪.‬‬

‫ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ABC‬ﻫﺎﻳﻤﺎن‬

‫‪71‬‬

‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ ،‬ﺑﻪ دﻗﺖ ﺑﻪ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﮔﻮش ﻓﺮا دﻫﻴﺪ‪ .‬و ﺑﻌﺪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ‬ ‫ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻧﺎﻣﻌﻘﻮﻟﺘﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎدداﺷﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻮﻳﮋه‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮد از »ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤـﺪه« و ﺣﺘﻤﺎًﻫـﺎ و اﺳـﺘﻔﺎده از ﭘـﻨﺞ راﺑـﻂ داغ )ﻣـﻦ‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ و‪ (...‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎ)‪،(B‬‬ ‫ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ABC‬ﻳﻚ ﻗﺸﻘﺮق‬

‫"ﻣﻨﻮ ﺑﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬دﻳﮕﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرو ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ…‪"!.‬‬ ‫روﻳﺪاد ﻓﻌﺎلﻛﻨﻨﺪه ‪ ،A‬درﺑﺎره اﻳﻦ ﻛﻮدك اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ او را از ﺑـﺎزي‬ ‫ﺑﺎز داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪B‬ﻫﺎ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي او‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ او ﺑـﻪ ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ »ﻣﺎﻣﺎن ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻊ از ﺑﺎزي ﻛﺮدن ﻣﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﭼـﻮن‬ ‫او اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤـﻞ‬ ‫ﻛﻨﻢ!«‬ ‫‪C‬ﻫﺎ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد‬ ‫زدن و ﺧﻮاﻫﺶ و ﺗﻤﻨﺎ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ .‬ﻛﻮدﻛﺎن دو ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ اﻧﺪﻛﻲ‬

‫‪72‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺑﺮﺧـﻲ از ﺑﺰرﮔﺴـﺎﻻن ﻫـﻢ ﺻـﺪق‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ABC .‬ﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ‪ABC‬ﻫـﺎي ﻛﻮدﻛـﺎن ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪B‬ﻫﺎ ﻳﻌﻨﻲ؛ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ ﺑـﻴﺶ از ‪A‬ﻫـﺎ ﻳﻌﻨـﻲ؛ روﻳـﺪادﻫﺎي‬ ‫ﻓﻌﺎلﻛﻨﻨﺪه ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻓﺮزﻧﺪ دارﻳﺪ‬ ‫ﺑﻪ زودي ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪﺗﺎن ﺟﻬﺖ آﻣﻮﺧﺘﻦ ‪ ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت دﺳﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﺷﻮﻳﺪ!‬

‫»ﺗﺤﻠﻴﻞ ‪ ABC‬ﻓﺎﻳﻪ‪ 1‬در ﻣﻮرد اﺿﻄﺮاب« ﻫﻢ ﻋﻠﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘـﺎر را ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﺜﺎل را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ ‪ D‬را‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫‪.Faye‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ABC‬ﻫﺎﻳﻤﺎن‬

‫‪73‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ‪ ABC‬ﻓﺎﻳﻪ در ﻣﻮرد اﺿﻄﺮاب‬ ‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎ‬

‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫»ﺗﻠﻔــﻦ ﻧﺒﺎﻳــﺪ زﻧــﮓ ﺑﺰﻧــﺪ! ﻫﻤﻴﺸــﻪ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ زﻧﮓ ﻣﻲزﻧﺪ ﺑﺮاﻳﻢ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ درﺳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻦ ﻗﺎدر ﺑـﻪ ﺗﺤﻤـﻞ آن ﻧﺒﺎﺷـﻢ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﭼﻴﺰ وﺣﺸﺘﻨﺎك‪«.‬‬

‫»آه‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺗﻠﻔﻦ زﻧﮓ ﻣﻲزﻧﺪ! ﻣـﻦ‬ ‫اﻣﺮوز اﺻﻼ ﺑﻪ آن ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪادهام‪«.‬‬

‫‪ D‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‬

‫‪C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‪.‬‬

‫»ﻛﺪام ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ‬ ‫زﻧــﮓ ﺑﺰﻧــﺪ؟ اﻳﻨﻜــﻪ ﺑﮕــﻮﻳﻢ ﻫﻤﻴﺸــﻪ‬ ‫زﻧﮓ ﺗﻠﻔﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺳـﺎز اﺳـﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺒﺎﻟﻐــﻪ ﺧﻮاﻫــﺪ ﺑــﻮد‪ .‬ﻣــﻦ ﻣــﻲﺗــﻮاﻧﻢ‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدن ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻦ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛـﻨﻢ‬ ‫و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺣﺘﻲ از ﻋﻬﺪه ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي‬ ‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﺮآﻳﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻗﺼﺪ ﻧﺪارم ﻛـﻪ‬ ‫ادﻋﺎ ﻛﻨﻢ زﻧﺪﮔﻲام ﺑﺎﻳﺪ ﻋـﺎري از ﻫـﺮ‬ ‫ﻧﻮع اﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬

‫»ﻣﻦ اﻣﺮوز ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻜـﺮدهام‪.‬‬ ‫و اﻻن ﻫــﻢ ﻧﻤــﻲﺧــﻮاﻫﻢ اﻳــﻦ ﻛــﺎر را‬ ‫ﺑﻜﻨﻢ‪ ...‬ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻲ ﻧﺎراﺣﺖﺗﺮ و ﺧﺴـﺘﻪ‬ ‫ﺗﺮ از آن ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻓﺮد دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺻــﺤﺒﺖ ﻛــﻨﻢ‪ .‬ﭼــﺮا زﻧــﺪﮔﻲ اﻳﻨﻘــﺪر‬ ‫دﺷﻮار ﺷـﺪه اﺳـﺖ؟ ﻣـﻦ دارم دﭼـﺎر‬ ‫اﺣﺴﺎس ﺗﻬﻮع ﻣﻲﺷﻮم«‪.‬‬

‫‪74‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫»ﻓﺮم ﺧﻮد‪ -‬ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ A-B-C‬ﻓﺎﻳﻪ« را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ ﺗﺎ آﺷﻨﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻓﺮم‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮم ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ A-B-C‬ﻓﺎﻳﻪ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ‪................ :‬‬ ‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎلﻛﻨﻨﺪه )روﻳﺪاد ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ؛ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ روﻳـﺪادﻫﺎي‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ(‪:‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺎز ﻫﻢ زﻧﮓ ﻣﻲزﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎ )ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺷـﻤﺎ؛ ﺑـﻮﻳﮋه‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ(‪:‬‬ ‫»ﺗﻠﻔﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ زﻧﮓ ﺑﺰﻧﺪ!«‬ ‫»ﻫﺮﮔﺎه ﻛﺴﻲ زﻧﮓ ﻣﻲ زﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻠﻲ در راه اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫»ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭼﻴﺰي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﻋﻬﺪه آن ﺑﺮﻧﻴﺎﻳﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻴﺰي وﺣﺸﺘﻨﺎك«‬ ‫»ﭼﺮا زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ؟«‬

‫‪ C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري )ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و رﻓﺘﺎرﻫـﺎي ﻧﺎﺳـﺎزﮔﺎر‬ ‫ﺷﻤﺎ(‪:‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪:‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺣﺴﺎس ﺧﺴﺘﮕﻲ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻛﺮدم‪ .‬اﺣﺴﺎس ﺗﻬﻮع ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳـﺖ داد‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻀﻄﺮب‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻧﮕﺮان و ﻣﺴﺘﺄﺻﻞ ﺷﺪم‪.‬‬ ‫رﻓﺘﺎر)ﻳﺎ ﻗﺼﺪ اﻧﺠﺎم رﻓﺘﺎر(‪:‬‬ ‫ﻣﻦ اﻣﺮوز ﺻﺒﺢ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪادم‪.‬‬ ‫ﻣﻦ از ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻦ و ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻫﻢ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﺮدم‪.‬‬

‫ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ABC‬ﻫﺎﻳﻤﺎن‬

‫‪75‬‬

‫اﻛﻨﻮن ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ‪ABC‬ﻫﺎي ﻓﺎﻳﻪ را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‪ :‬ﺗﻠﻔﻦ زﻧﮓ ﻣﻲ زﻧـﺪ‪ ،‬روﻳـﺪادي ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻣـﺮدم‬ ‫اﺳﺘﺮس زا ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﻓﺎﻳﻪ ﺗﻤﺎم روز ﺑﻪ ﺗﻠﻔـﻦ ﺟـﻮاب‬ ‫ﻧﺪاد‪.‬‬ ‫‪B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ :‬ﺧﻮد ﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻓﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺣﺎوي ﻳﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه اﺳﺖ‪» .‬ﺗﻠﻔﻦ‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ زﻧﮓ ﺑﺰﻧﺪ«‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﻳﻪ ﻳﺎ از ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه ﺷـﻤﺎره ‪) 2‬او‬ ‫ﻳﺎ آن ﺑﺎﻳﺪ‪ (...‬و ﻳﺎ از ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ)ﺟﻬـﺎن و ﺷـﺮاﻳﻂ زﻧـﺪﮔﻲ ﻣـﻦ ﺑﺎﻳـﺪ‪ (...‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻣﻮرد راﺑﻂﻫﺎي داغ ﭼﻄﻮر؟ ﺳﻪ ﻣﻮرد از راﺑﻂﻫـﺎ‪ ،‬در اﻳﻨﺠـﺎ ﺣﻀـﻮر‬ ‫دارﻧﺪ‪ :‬ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ و وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ‪.‬‬ ‫‪ C‬ﭘﻴﺎﻣﺪ‪ ‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‪ :‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﻓﺎﻳﻪ ﻣﻀﻄﺮب‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘـﻪ و ﻧﮕـﺮان‬ ‫اﺳﺖ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﺘﺮس‪ ،‬اﺣﺴﺎس اﺳﺘﻴﺼﺎل و درﻣﺎﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬او ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺴﻤﻲ ﺧﺴﺘﮕﻲ و ﺗﻬﻮع را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬او ﺑﺎ ﺧﻮدداري از ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل روز‪ ،‬اﻟﮕﻮﻳﻲ از رﻓﺘﺎر اﺟﺘﻨﺎﺑﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ را ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫اﺟﺘﻨﺎب از اﻓﺮاد و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ اﺳﺘﺮس ﺧﻔﻴﻔﻲ را ﺳﺒﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻗﺴﻤﺖ ‪ C‬ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ ،‬ﻓﺎﻳﻪ از ﺧﻮدش ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‪» ،‬ﭼﺮا زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ دﺷـﻮار‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؟« او ﺑﻪ ﻃﻮر ﺿﻤﻨﻲ اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻬﻞ و آﺳﺎن‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ‪ ،‬ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﻨﺪه ﺳﻮﻣﻴﻦ»ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه« اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ »ﺟﻬﺎن و ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪«...‬‬ ‫‪ D‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‪ :‬ﻓﺎﻳـﻪ ﻳـﺎد ﻣـﻲﮔﻴـﺮد ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑﻄـﻮر ﻓﻌﺎﻻﻧـﻪ ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛـﺮده‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را زﻳـﺮ ﺳـﺆال ﺑـﺮده و ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﺎﻟﺶ ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺮدن‪ ،‬در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬اﮔـﺮ ﻓﺎﻳـﻪ‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻧﻜﺸﺪ و ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪن ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﺧﻮد‬ ‫اداﻣﻪ ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﭼـﺎر ﻳـﻚ اﺧـﺘﻼل اﺿـﻄﺮاﺑﻲ؛ ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﺧـﺘﻼل اﺿـﻄﺮاب‬ ‫ﺗﻌﻤﻴﻢﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎ ‪ GAD‬ﺷـﻮد‪ .‬اﺧـﺘﻼﻻت اﺿـﻄﺮاﺑﻲ در ﻓﺼـﻞ ‪ 6‬ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫»ﻳﻚ ﮔﺰارش ﺛﺒﺖ روزاﻧﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ« ﻣﺎ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺎ ﮔﺰارﺷﻲ ﺿـﺒﻂ‬ ‫ﺷﺪه از وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ ﺧﻮد در ﻃﻮل روز‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺰارﺷﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﮔﺰارش ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻳﺎ ﮔﺰارش دﻗﻴﻘﻲ را اراﺋﻪ ﻧﻤﻲدﻫـﺪ‪.‬‬

‫‪76‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﻧﻈﺎرت دﻗﻴﻖ ﺑﺮ روي ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻌﺪﻳﻞ و ﺑﻬﺒﻮدﻫﺎي ﺑﻌﺪي در ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﻣﻬﻢ‬ ‫ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر درك ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ آﮔﺎﻫﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي از اﻓﻜـﺎر‪ ،‬رﻓﺘـﺎر‪،‬‬ ‫اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺧﻮاب و ﺧﻮراك‪ ،‬رواﺑﻂ و ﺣﻮاس ﺑـﺪﻧﻲ)ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺳـﻔﺘﻲ ﻋﻀـﻼﻧﻲ‪ ،‬ﺷـﺮوع‬ ‫ﺳﺮدرد(دارﻳﻢ‪ .‬در ﻓﺼﻞﻫﺎي ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻔﺎﺗﻲ از ﻣﺸـﻜﻼت و اﺧـﺘﻼﻻت اﺿـﻄﺮاب‪،‬‬ ‫ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﻴــﺪ ﻧﮕــﺎﻫﻲ ﺑــﻪ ﺑﺮداﺷــﺖ ﻓﺎﻳــﻪ از اﺣﺴﺎﺳــﺎﺗﺶ ﺑﻴﺎﻧــﺪازﻳﻢ‪ .‬او ﺳــﻪ ﻫﻴﺠــﺎن‬ ‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ اﺳﺎﺳﻲ را ﺛﺒﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ :‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ .‬ﻧﺎراﺣﺘﻲ او ﺑﻪ‬ ‫ﻟﺤﺎظ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻗﺮار دارد‪ .‬در ﻣﻮرد اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﻧـﺎراﺣﺘﻲ او‬ ‫در ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺳﻄﺢ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺧﻮد را ﺧﻔﻴﻒ ﮔﺰارش ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ABC‬ﻫﺎﻳﻤﺎن‬

‫‪77‬‬

‫ﮔﺰارش وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ ﻓﺎﻳﻪ‬ ‫ﺛﺒﺖ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﻣﻘﻴﺎس از ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ ،10‬ﻋﺪدي را ﻛﻪ ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺧﻠﻘـﻲ ﺷـﻤﺎ‬ ‫در آن روز ﺗﻨﺎﺳﺐ دارد‪ ،‬ﻳﺎدداﺷﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ 1 .‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎي ﺧﻔﻴـﻒ‪ 4 ،‬ﺗـﺎ ‪ 5‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ و ‪ 6‬ﺗﺎ ‪ 8‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺎﻻ و ‪ 9‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺷﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ‪/‬‬ ‫زﻣﺎن‬ ‫‪7/1‬‬ ‫‪7/2‬‬ ‫‪7/3‬‬ ‫‪7/4‬‬ ‫‪7/5‬‬

‫اﺿﻄﺮاب‬

‫ﺧﺸﻢ‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‬

‫ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻣﺮدم از ﺑﺮﺧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺑﻲ ﺧﺒﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ ﻫـﺮ‬ ‫اﻧﺪازه‪ ،‬ﻓﺎﻳﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﺶ آﮔﺎه ﺷﻮد‪ ،‬از ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ آﮔﺎﻫﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻳﺎ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬زﻣﺎن آن‬ ‫ﻓﺮا رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل اﺻﻠﻲ آن اﺣﺴﺎﺳﺎت‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ و دﻗﺖ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮم ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ ،A-B-C‬ﻧﻘﻄـﻪ ﺷـﺮوع‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺮﮔﻪ روﻧﻮﺷﺖ از ﺟﺪول ﮔﺰارش وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘـﻲ روزاﻧـﻪ ﺑـﺮاي ﺧـﻮد ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎﺳﺎت اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﻳﺎ ﺳـﺎﻳﺮ اﺣﺴﺎﺳـﺎﺗﻲ را ﻛـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫دﻏﺪﻏﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺻـﻮرت روزاﻧـﻪ ﺛﺒـﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫ﻧﻈﺎرت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ روي اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨـﺪه و اﻓـﺰاﻳﺶ آﮔـﺎﻫﻲ از آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻣﻮﺛﺮﺗﺮي‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺗﻌﺪﻳﻞ و اﺻﻼح ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪78‬‬

‫ﮔﺰارش وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ روزاﻧﻪ‬ ‫ﺛﺒﺖ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﻣﻘﻴﺎس از ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ ،10‬ﻋﺪدي را ﻛﻪ ﺑﺎ وﺿـﻌﻴﺖ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺧﻠﻘـﻲ‬ ‫ﺷﻤﺎ در آن روز ﺗﻨﺎﺳﺐ دارد‪ ،‬ﻳﺎدداﺷﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ 1 .‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺧﻔﻴﻒ‪ 4،‬ﺗـﺎ‬ ‫‪ 5‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ و ‪ 6‬ﺗﺎ ‪ 8‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺎﻻ و ‪ 9‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﺎي ﺷـﺪﻳﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ‪/‬‬ ‫زﻣﺎن‬

‫اﺿﻄﺮاب‬

‫ﺧﺸﻢ‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‬

‫دﺳﺘﻮر اﻟﻌﻤﻞ زﻳﺮ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺛﺒﺖ ﻳﻚ ﮔﺰارش ﺧﻠﻘﻲ روزاﻧﻪ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ دارﻳﺪ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت اﺳﺎﺳﻲ را ﺛﺒـﺖ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت را ﺑﻪ دﻗﺖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻮد را ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه‪ ،‬ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻫﺮ روز اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺷـﻤﺎ را در درك ﺑﻬﺘـﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﺘـﺎن ﻳـﺎري دﻫـﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﺟﺪول وارد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ABC‬ﻫﺎﻳﻤﺎن‬

‫‪79‬‬

‫ﻫﺮﮔﺎه ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻋﻠﺖ آن‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي‬ ‫ﺧﻮد را ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ!‬

‫اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﺎن اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آن آﻧﮕﻮﻧﻪ‬ ‫روﺑﺮو ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ وﺟﻮد دارد ﻧﻪ آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ »ﺑﺎﻳﺪ« ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻴﻚ ﭘﺎي ﺳﻪ اﺣﺴﺎس ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ »ﺑﺰرگ«‪:‬‬

‫ﺳﻪ اﺣﺴﺎ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻋﻤﺪه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪاز‪:‬‬ ‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻧﺎم ﮔﺬاري اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﺮاي درك آﻧﻬﺎ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪80‬‬

‫ﻧﺎم ﮔﺬاري اﺣﺴﺎﺳﺎت‬ ‫ﻧﺎمﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‬ ‫راﺿﻲ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب‬ ‫ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺷﺪه‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ‬ ‫راﺣﺖ‪ ،‬آرﻣﻴﺪه‬ ‫ﻣﺸﺘﺎق‬ ‫ﺑﺸﺎش‪ ،‬ﺧﺮﺳﻨﺪ‬ ‫اﻣﻴﺪوار‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﻴﻦ‬ ‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺷﺪه‬ ‫آﺳﻮده‬

‫‪SOS‬‬

‫ﺷﺎد‬ ‫ﺷﺎدﻣﺎن‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬ﻋﺎﻟﻲ‬ ‫ﻣﺘﺸﻜﺮ‪ ،‬ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار‬ ‫ﺧﻮﺷﺤﺎل‬ ‫ﻋﺸﻖ‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷﺪن‬ ‫ﺧﺸﻨﻮد‬ ‫ﻟﺬت ﺑﺮدن‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ‬ ‫ﺳﺮاﻓﺮاز‬ ‫ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام‬ ‫اﻳﻤﻦ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻦ‬

‫ﻧﺎمﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‬ ‫ﻧﺎﺷﺎد‪ ،‬ﺑﺪﺑﺨﺖ‬ ‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ‪ ،‬دﻳﻮاﻧﻪ‬ ‫اﻓﺘﻀﺎح‪ ،‬ﻣﻐﺮض‬ ‫آزرده‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎمﺟﻮ‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺑﺪﺧﻠﻖ‬ ‫ﻧﺎﻣﺤﺒﻮب‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه‬ ‫دﻟﺴﺮد‬ ‫ﺗﺮﺳﻴﺪه‪ ،‬ﻫﺮاﺳﺎن‬ ‫ﻣﺎﻳﻮس‪ ،‬ﻧﺎاﻣﻴﺪ‬ ‫ﺳﺮاﺳﻴﻤﻪ‬ ‫آﺳﻴﺐ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‪ ،‬رﻫﺎﺷﺪه‬ ‫ﺧﺴﺘﻪ‬ ‫ﺑﻲ دوﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺮود‬ ‫ﺑﻲ ارزش‪ ،‬ﺑﺪ‬ ‫ﻛﺴﻞ‬ ‫اﺣﻤﻖ‪ ،‬اﺑﻠﻪ‬ ‫ﮔﻴﺞ‬ ‫ﻧﺎراﺣﺖ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﻧﺎﻛﺎم‬ ‫ﺣﻘﻴﺮ‬ ‫ﻧﮕﺮان‪ ،‬ﻣﻀﻄﺮب‬ ‫ﻧﺎاﻳﻤﻦ‬ ‫ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر‬ ‫ﺷﺮﻣﻨﺪه‬ ‫ﺣﺴﻮد‬ ‫ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑـﺮ روي اﺣﺴﺎﺳـﺎت‪ ،‬آﮔـﺎﻫﻲ ﺧـﻮد را از آﻧﻬـﺎ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻟﻴﺴﺖ ﻓـﻮق ﺑﺮﭼﺴـﺐﻫـﺎي راﻳـﺞ ﺑـﺮاي اﺣﺴﺎﺳـﺎت ﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ و‬ ‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ را اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻛﭙﻲ از اﻳﻦ ﻟﻴﺴﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﻛـﺮده و آن را ﻫﻤـﺮاه‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﻫﺮﮔﺎه در ﻣﻮرد اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻓﻌﻠﻲ ﺧﻮد دﭼﺎر ﺗﺮدﻳـﺪ ﺷـﺪﻳﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻟﻴﺴﺖ را ﻣﺮور ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ABC‬ﻫﺎﻳﻤﺎن‬

‫‪81‬‬

‫ﺑﺎر ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﻀﺎﻋﻒ‬

‫»ﻣﻦ از ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺑﺎر ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﺴﺘﻪام‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻜﻲ از اﻓﺮاد ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺗﻮﺻﻴﻒ آﻧﻬﺎ را ﺷﻨﻴﺪهاﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻮد را در زﻳﺮ ﺑﺎر ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ‬ ‫ﻏﺮق ﻛﺮدهام‪ ،‬ﻣﻦ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ‪«.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮدم‪ ،‬در ﮔـﺬر از ﻣﺴـﻴﺮ زﻧـﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑـﺎر ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﺑﺴـﻴﺎر ﺳـﻨﮕﻴﻦ و‬ ‫ﻏﻴﺮﺿﺮوري را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﺳـﻼﻣﺖ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﺎ‪ ،‬زﻳﺎﻧﺒﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎ ﻣﻮﺟـﺐ ﺗـﺪاوم اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﭘـﻨﺞ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﻫـﻮش ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﻣﺎﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از درك و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ او ﺑﺮاي ﺑﺮﭼﺴـﺐ زدن‬ ‫و ﻳﺎ ﻧﺎمﮔﺬاري اﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺎﻫﻴـﺖ اﺣﺴـﺎس ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫ﻣﺮدد و ﺳﺮدرﮔﻢ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﻴﺴﺖ »ﻧﺎمﮔﺬاري اﺣﺴﺎﺳﺎت« ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻮرد از اﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻫـﺮ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ در ﺳﻄﻮح ﭘﺎﻳﻴﻦِ آﮔﺎﻫﻲ ﺷﻤﺎ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺎ‪ ،‬از ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﻤﺎن ﻧﺸﺄت ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬آﮔـﺎه‬ ‫ﺑﻮدن از ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﺣﺘﻲ از آﮔﺎﻫﻲ از اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻫﻢ ﻣﻬﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺴﻜﻴﻦ دادن ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﺑﻴﺎﻣﻮرﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪82‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻋﻤﺪه را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬ ‫• آﮔﺎﻫﻲ از اﺣﺴﺎﺳﺎت و آﮔﺎﻫﻲ از ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﻤﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻳﺎ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻲ رﺳـﺪ‪ ،‬زﻣـﺎن آن‬ ‫ﻓﺮارﺳﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﻤﺎن را آﻏﺎز ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫• ‪ABC‬ﻫﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ A .‬روﻳـﺪاد ﻓﻌـﺎل ﻛﻨﻨـﺪه ﻳـﺎ‬ ‫روﻳﺪادي واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ B .‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ در ﻣﻮرد آن روﻳـﺪاد اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫‪ C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎ از ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ‬ ‫از روﻳﺪادﻫﺎي واﻗﻌﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪.‬‬ ‫• ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻨﺞ راﺑـﻂ داغ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳـﺎت‬ ‫ﺷﺪﻳﺪ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ را ﺳﺒﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﻓﺮم ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ A-B-C‬را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮم وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي درك‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﻳﻚ ﮔﺰارش ﺛﺒﺖ روزاﻧﻪ از وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ ﺷﺎﻣﻞ؛ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺸﻜﻞ ﺳﺎز ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺎﻫﻴﺖ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد ﻣﺮدد و ﺳﺮدرﮔﻢ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻟﻴﺴـﺖ‬ ‫»ﻧﺎمﮔﺬاري اﺣﺴﺎﺳﺎت« را ﻣﺮور ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻧﺎمﮔﺬاري ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‪ ،‬ﺑـﺮاي درك آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ رﺿـﺎﻳﺖ و ﻛـﺎﻫﺶ اﺳـﺘﺮس‬ ‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫• ﻣﻴﺰان درك ﺧﻮد را از ﺳﻪ ﻓﺼﻞ ﻧﺨﺴﺖ ‪ SOS‬ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﺎر ﺑﻪ ﻓﺼـﻞ‬ ‫‪ 12‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮده و ﺑﺨﺶ اول ﺳﻮاﻻت و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت را ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﺑﺮاي ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي‬ ‫ﻣﺎ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪(*)...‬‬ ‫)*( ﻗﻄﻌﻪاي از ﻳﻚ آواز ﺑﺮادران اﺳﺘﺎﺗﻠﺮ‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎ و اﻧﺘﻈﺎراﺗﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪،‬‬ ‫ﻫﻴﭽﮕﺎه ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻤﻲرﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶ دو‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫ﻓﺼﻞ ‪4‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫» آن ﺗﺎﺑﻠﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺎف ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣـﻦ ﻧﻤـﻲ ﺗـﻮاﻧﻢ ﻛـﺞ ﺑـﻮدن آن را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ آن را درﺳﺖ ﻛﻨﻢ!«‬ ‫از ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎدن زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد و اﺳﺘﻮار ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﻮد ﺑﺮ روي‬ ‫ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪ .‬در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎورﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ در ﺳﺮ داﺷﺘﻪ و از ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و زﻧﺪﮔﻲِﺗﺎن‪ ،‬اﮔﺮ ﻫـﻢ ﻏﻴـﺮﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪،‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪86‬‬

‫ﺑﺮاﻳﺘﺎن دﺷﻮار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ و ﺷـﺎدي ﻣﺎﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ‪ ،‬روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را ﺧﻮاﻫﻴﺪ آﻣﻮﺧﺖ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ را در ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﺘﺎن ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ روشﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ از ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ‬ ‫• ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ‬ ‫• ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮدن ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺳﺎﻟﻢ‬ ‫• ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮدن ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و آرزوﻫﺎ‬ ‫• اﺳﺘﻔﺎده از زﺑﺎن ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺳﺮد در ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‬ ‫• ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ‬ ‫• ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ‬ ‫• ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺗﻨﻔﺲ ﻋﻤﻴﻖ و آرﻣﻴﺪﮔﻲ ﻋﻀﻼﻧﻲ‬ ‫• و درك اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛـﺎﻫﺶ دﻫﻨـﺪه اﺳـﺘﺮس ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﺣﺴﺎس ﺑﻬﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻲآﻣﻮزﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و زﻳـﺮ ﺳـﺆال ﺑـﺮدن‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺎ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺎ آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪه و ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼً اﺷﺎره ﺷﺪ‪ SOS ،‬از روش ﻋﻘﻼﻧﻲ – ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻳﻚ روﻳﻜﺮد ارزﺷﻤﻨﺪ در زﻣﻴﻨﻪ ﺧﻮدﻳﺎري اﺳﺖ )اﻟﻴﺲ ‪.(1994 ،‬‬

‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲِﻣﺎن‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬـﺎ روﺑـﺮو ﻫﺴـﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ دو ﺑﺨـﺶِ ﻣﺸـﻜﻼت ﻋﻤﻠـﻲ و‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬دﺷﻮاريﻫـﺎ و ﺗﻌﺎرﺿـﺎﺗﻲ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫‪87‬‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان و ﺑﺎ دﻧﻴﺎي ﺑﻴﺮون دارﻳﻢ‪ .‬ﻧﻤﺮات ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﻲ اﺟـﺎرة‬ ‫دو ﻣﺎه ﺧﺎﻧﻪ و ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻛﺴﻲ ﺑﺮاي ﺳﭙﺮي ﻛﺮدن ﺗﻌﻄﻴﻼت آﺧﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﺑـﺎ او‪ ،‬از اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬آﺷﻔﺘﮕﻲ اﺣﺴﺎﺳﻲ و ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ در ﻣﻮرد ﻣﺸﻜﻼت‬ ‫ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ‪ ،‬اﻓﺴـﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﺣﺴـﺎدت‪،‬‬ ‫اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮم و ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ‪ .‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺑﺘﺪا ﺑﺎ آﺷـﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺧﻮد ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻴﻢ وﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻣﺸـﻜﻼت ﻋﻤﻠـﻲ‬ ‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺣﻤﻠﻪ ﺻﺮع در وﻧﻴﺰ‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﺧﺎﻧﻮاده ام در وﻧﻴﺰ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﺎزدﻳـﺪ از ﻗﻠﻌـﺔ زﻳﺒـﺎي ﺳـﻦ‬ ‫ﻣﺎرﻛﻮ‪ ،‬در ﺣﺎل ﻗﺪم زدن در ﻣﻴﺪان ﺳﻦ ﻣﺎرﻛﻮ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻛﻤﻲ ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﻣﺎ‪ ،‬ﻣـﺮدي‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ روي زﻣﻴﻦ اﻓﺘﺎد‪ .‬دو ﻣﺮد دﻳﮕـﺮ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ او رﺳـﺎﻧﺪه و‬ ‫ﺗﻼش ﻛﺮدﻧﺪ او را از روي زﻣﻴﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬آرام ﺑﺎش‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺒﻴﻪ ﻳﻚ ﺣﻤﻠـﻪ ﺻـﺮع اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻴﺠـﺎن‬ ‫زده ﻧﺸﻮ ‪ ...‬ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺣﻤـﻞ ﻛـﺮدن ﺷﺨﺼـﻲ ﻛـﻪ دﭼـﺎر ﺻـﺮع ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻗﻠﺒﻢ ﺑﻪ ﺗﭙﺶ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻮد را ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻي ﺳـﺮ آن ﻣـﺮد‬ ‫رﺳﺎﻧﺪم ‪.‬ﺑﺎ اﺣﺴﺎس اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﮔﻔﺘﻢ» دﺳﺖ ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ!« وﻟﻲ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﻦ‬ ‫در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺑﻮدم و آﻧﻬﺎ ﺣﺮف ﻣﻦ را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬و ﻣﻦ ﻫـﻢ اﻳﺘﺎﻟﻴـﺎﻳﻲ ﺑﻠـﺪ‬ ‫ﻧﺒﻮدم‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻤﺎ و اﺷﺎره ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻓﻬﻤﺎﻧﺪم ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ آن ﻣﺮد را زﻣـﻴﻦ ﺑﮕﺬارﻧـﺪ و آﻧﻬـﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ژاﻛﺖ ﺧﻮد را ﺗﺎ ﻛﺮده و زﻳﺮ ﺳـﺮ او ﻗـﺮار دادم‪ .‬ﭘـﺲ از‬ ‫ﺗﻤﺎم ﺷﺪن ﺣﻤﻠﻪ ﺻﺮع ‪ ،‬دو ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺮاﻧﻜﺎرد ﺳﺮ رﺳﻴﺪﻧﺪ و آن ﻣﺮد را ﻛﻪ ﺑـﻲ‬ ‫ﻫﻮش ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺒﻞ از ﻛﻤﻚ ﻛﺮدن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮد آﺷﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺗﻼش ﻛـﺮدم ﻛـﻪ ﺧـﻮدم را آرام‬ ‫ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ آن ﻛﺎري را اﻧﺠﺎم دادم ﻛﻪ ﺑﺮاي آن ﻣﺮد ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻛـﺎر ﺑـﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﻊ از آن ﺷﺪم ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻪ او ﺻﺪﻣﻪ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﭘﺮ اﺳﺘﺮﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻦ درﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺨﺴﺖ ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫ﺧﻮد )اﺿﻄﺮاب ( را ﺑﺎ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي آرام ﺑﺨـﺶ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛـﻨﻢ‪ ،‬ﻗﺒـﻞ از اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺸﻜﻞ ﻋﻤﻠﻲ )ﺣﻤﻠﻪ ﺻﺮع ( ﺗﻼش ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪88‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ آن ﻣﺮد را از آﻧﺠﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﻦ ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻧﮕـﺮان ﺣـﺎل او‬ ‫ﺑﻮدم‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﺑﻪ ﻟـﺬت ﺑـﺮدن از ﺗﻤﺎﺷـﺎي ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎنﻫـﺎي ﺻـﻒ‬ ‫ﻛﺸﻴﺪه ﺑﺮﻛﻨﺎره ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي وﻧﺘﻴﺎن اداﻣﻪ دادم‪.‬‬

‫اﺳﺘﺮس و ﻓﺸﺎري ﻛﻪ ﻣﺎ از زﻧﺪﮔﻲ روزﻣﺮه ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ از ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠـﻲ و‬ ‫ﺑﻮﻳﮋه از آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻳﻦ ﻣﺸـﻜﻼت ﻋﻤﻠـﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺷـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ واﻛﻨﺶ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧـﻮد را ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﺸـﻜﻼت ﻋﻤﻠـﻲ‬ ‫ﺗﺴﻜﻴﻦ داده و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻣﻮﺛﺮﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ واﻗﻌﻴﺖ اﻗﺪام ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اوﻟﻮﻳﺖ را ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫اوﻟﻮﻳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬اﺑﺘﺪا واﻛﻨﺶ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دﺷﻮاريﻫﺎي اﺟﺘﻨـﺎب ﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ زﻧـﺪﮔﻲ دﭼـﺎر ﻧـﺎراﺣﺘﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از آن ﻣﺸﻜﻼت ‪ ،‬ﻋﻤﻠـﻲ و ﻛـﺪاﻣﻴﻚ ﻣﺸـﻜﻼت‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺗﺮس‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪89‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺮﺧﻮرد‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‬ ‫‪ -1‬دﺧﺘﺮ ‪ 6‬ﺳﺎﻟﻪ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻳﻜﻲ ﺑﻪ دو‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﺷﻤﺎ‪......‬‬ ‫‪ -1‬ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ‬

‫‪ -2‬دوﺳــﺘﻲ در ﻳــﻚ ﻣﻬﻤــﺎﻧﻲ ﺑــﻪ ﺷــﻤﺎ‬ ‫ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -2‬اﻓﺴﺮده‬

‫‪ -3‬در ﺗﺮاﻓﻴــﻚ ﻳــﻚ ﺧــﻮدرو از ﺷــﻤﺎ‬ ‫ﺳﺒﻘﺖ ﻣﻲﮔﻴﺮد‬

‫‪ -3‬ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ‬

‫‪ -4‬ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻫﻤﻜﺎر ﺷﻤﺎ اﺳﺘﺨﺪام ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -4‬ﺗﺮس و اﺿﻄﺮاب در ﻣﻮرد ﺣﻔﻆ‬ ‫ﺷﻐﻞﺗﺎن‪.‬‬ ‫ِ‬

‫‪ -5‬ﻣﺄﻣﻮر رﻳﺸﻪ ﻛﻨﻲ ﻣﻮﺟﻮدات ﻣﻮذي ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺧﺎﻧﻪ‪‬ﺗﺎن ﻣﻮرﻳﺎﻧﻪ دارد‪.‬‬

‫‪ -5‬اﻓﺴﺮده و ﻣﻀﻄﺮاب‬

‫‪ -6‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺷﻤﺎ اﺳﺘﺎرت ﻧﻤﻲزﻧـﺪ و ﺷـﻤﺎ‬ ‫دﻳﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻛﺎر ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪-6‬‬

‫ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‬

‫واﻛﻨﺶ ﺷﻤﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺮف زﺷﺖ ﻳﺎ ﻳﻜﻲ ﺑﻪ دوﻛﺮدن دﺧﺘﺮ ‪ 6‬ﺳﺎﻟﻪ‪‬اﺗﺎن‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن دادن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺸـﻢ‪ ،‬ﻃﻌﻨـﻪ و‬ ‫ﻛﻨﺎﻳﻪ ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺷـﺪﻳﺪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻧـﺎﻣﻮﺛﺮ ﺑـﻮده و ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ واﻗﻌـﺎً رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ او را در درازﻣﺪت ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ از ﻃﻌﻨﻪ و ﻛﻨﺎﻳﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ‬ ‫ﻳﻚ اﻟﮕﻮي رﻓﺘﺎر ﻛﻼﻣﻲ ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮاﻧﻪ و ﮔﺰﻧﺪه را ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن ﻣـﻲدﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤـﺎن‬ ‫رﻓﺘﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ از دﺧﺘﺮﺗﺎن ﺳﺮزده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮد )ﺧﺸﻢ و ﺑﺮوز آن( را ﻗﺒﻞ از ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠـﻲ‬ ‫)ﻳﻜﻲ ﺑـﻪ دو ﻛـﺮدن دﺧﺘﺮﺗـﺎن ( ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻛﺘـﺎب » ‪ ،SOS‬ﻛﻤـﻚ ﺑـﺮاي‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪90‬‬

‫واﻟﺪﻳﻦ‪1‬و‪ «2‬روشﻫـﺎي ﻣـﻮﺛﺮي را ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺸـﻜﻼت ﻋﻤﻠـﻲ در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﻮدﻛﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً داﺷـﺘﻦ ﻣﺸـﻜﻞ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ را‬ ‫اﻧﻜﺎر ﻛﺮده و ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺸﻜﻞ ﻋﻤﻠﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻓﻜـﺮ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻳﻚ ﻓﺮد دﻳﮕﺮ و ﻳﺎ ﻣﺸﻜﻼت دﻧﻴﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺸﻢ و ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬اﺑﺘﺪا واﻛﻨﺶ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮد را‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﻫﺪﻓﻲ را در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲﻫﺎ‪ ،‬روﻳﺪادﻫﺎي اﺳـﺘﺮس زا و اﻓـﺮاد‬ ‫دﻟﺴﺮد ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﭼﻪ اﺣﺴﺎس و رﻓﺘﺎري داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ؟ در ﻣـﻮرد ﻣﺸـﻜﻼت ﻋﻤﻠـﻲ‬ ‫ﻣﺘﻌﺪدي ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ و واﻛﻨﺶﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري ﻣﻌﻤﻮل ﺧﻮد‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎس و رﻓﺘﺎري را ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻣﺸـﻜﻼت‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎدداﺷﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﻛـﺮده و ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‬ ‫اي از اﻫﺪاف را ﺑﺮاي ﺧﻮدﺗﺎن در ﻣﻮرد ﺷﻴﻮهﻫﺎي اﺣﺴـﺎس و رﻓﺘـﺎري ﻛـﻪ دوﺳـﺖ‬ ‫دارﻳﺪ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ دﺷﻮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺧـﻮد اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﻧﻘﺸﻲ ﻣﺜﺒـﺖ را ﺑـﺮاي ﺧﻮدﺗـﺎن ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ ‪ .‬در ﻣـﻮرد ﺷﺨﺼـﻲ‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﺪ ﻛﻪ او را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺛﺮ ﭼﺎﻟﺶﻫـﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي اﺳـﺘﺮس زا‪،‬‬ ‫ﺑﺪون دﭼﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻔﺮط‪ ،‬ﺗﺤﺴـﻴﻦ ﻣـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم روﺑﺮو ﺷﺪن ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ آن ﺷـﺨﺺ‪،‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ -‬ﻛﺘﺎب »‪ SOS‬ﻛﻤﻚ ﺑﺮاي واﻟﺪﻳﻦ« ﻛﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي واﻟﺪﻳﻦ ﻛﻮدﻛﺎن ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 12‬ﺳﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﻛﻼرك ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه و اﻧﺘﺸـﺎرات‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ‪ SOS‬و واﻟﺪﻳﻦ آن را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻛﺴـﺐ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴﺸـﺘﺮ در ﻣـﻮرد ﻛﺘـﺎب » ‪ SOS‬ﻛﻤـﻚ ﺑـﺮاي واﻟـﺪﻳﻦ« ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻔﺤﺎت ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﻛﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ -‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه و از ﺳﻮي ﻫﻤﻴﻦ اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪91‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﺑﺴـﻴﺎر ﭘﺮﻳﺸـﺎن ﺷـﻮد‪ ،‬ﭼﻨـﻴﻦ ﻣـﻮﻗﻌﻴﺘﻲ را اداره ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬از‬ ‫ﺷﻴﻮهي‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎر آن ﺷﺨﺺ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﻓـﻴﻠﻢﻫـﺎي اﻛﺸـﻦ ﺧﺸـﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻛﻠﻴﻨـﺖ اﻳﺴـﺘﻮود‪ 1‬و‬ ‫ﺳﻴﻠﻮﺳﺘﺮاﺳﺘﺎﻟﻮﻧﻪ‪ ،2‬اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻧﻘﺸﻲ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺴـﻴﺎري را‬ ‫در دﻧﻴﺎي واﻗﻌﻲ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ اﻳﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد!‬ ‫ﻋﻤﻮي ﻣﻦ ﻛﻪ دي‪ 3‬ﻧﺎم دارد‪ ،‬در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻴﺎن ﺑﺮاي ﻣـﻦ در ﺣﻜـﻢ ﻳـﻚ اﻟﮕـﻮي‬ ‫ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي دﺷﻮار و ﺗﺼﻤﻴﻢ‬ ‫ﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻛﺎري‪ ،‬از ﺧﻮدم ﻣﻲﭘﺮﺳﻢ ﻛﻪ ﻋﻤﻮي ﻣﻦ در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ ﭼـﻪ‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﻲ دارد و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ واﻛﻨﺶ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺼﻮرﻛﺮدن واﻛﻨﺶ ﻋﻤﻮﻳﻢ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺷـﻜﻞ ﻣﺜﺒـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﻤﻌﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ‪ ،‬ﺳﻴﻨﻤﺎ و رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻧﻮﺷـﺘﺎري( ‪،‬‬ ‫اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻧﻘﺸﻲ ﻣﻨﻔﻲ را در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮي و ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺑﺮاي ﻣـﺎ و‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر ﺧﺸﻦ و ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮاﻧﻪ ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻓﺰاﻳﻨـﺪه اي در‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‪ ،‬رواج ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻴـﺰان آدم ﻛﺸـﻲ در اﻳﻨﺠـﺎ‪ ،‬ﺳـﻪ ﺑﺮاﺑـﺮ‬ ‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬اروﭘﺎ‪ ،‬ژاﭘﻦ و ﺑﺴـﻴﺎري از ﻛﺸـﻮرﻫﺎي ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘـﻪ دﻳﮕـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺎ و‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎﻧﻤﺎن ‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﮔﺴﺘﺮده از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺟﻨﺴﻲ در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻋﺎﻣﻪ و‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﻣﺸﻬﻮر در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر دﻳﮕـﺮان را‬ ‫» از ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻪ در ﻛﺮده« و ﻣﺸﻜﻼت را ﺑﺎ ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮي و ﺧﺸـﻮﻧﺖ »ﺣـﻞ و ﻓﺼـﻞ«‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺳﺘﺮس زا روﺑﺮو ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻧﺤـﻮه رﻓﺘـﺎر و‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻣﻮرد دﻟﺨﻮاه ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺳﺎﻟﻢ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﺪﻳﻞ واﻛﻨﺶ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ‬ ‫اﺗﺨﺎذ دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ‪ ،‬آﻏﺎز ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫‪1‬‬

‫‪. Clint Eastwood‬‬ ‫‪. Sylvester Stalone‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪. De‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪92‬‬

‫‪A‬ﻫﺎ ﻳﺎ روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري ﻣـﺎ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ‪C ،‬ﻫﺎ ﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ روﻳﻜﺮد ‪ ABC‬ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﻣـﻲ‬ ‫آﻣﻮزد‪B ،‬ﻫﺎ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر‬ ‫ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪،‬ﻛﻪ در اﺻﻞ اﻳﻦ ﺧﻮد ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤـﺎن را‬ ‫ﺧﻠﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‪ABC‬دﻳﺪﮔﺎه‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫‪C‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬

‫ﻓﻌﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫‪B‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‬

‫‪A‬‬ ‫روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺷﻜﻞ دادن ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﻤﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﺳـﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻤـﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺎ‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ و ﻳـﺎ‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺧﻨﺜﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻏﻠﺐ در ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻣـﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎﺗﻲ‬ ‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻨﺤﺎل‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺮ روي ﺷﺪت و ﻋﻤﻖ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕـﺎم‬ ‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ زﻳﺮ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان »ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬ ‫ﻛﺮدن ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺳﺎﻟﻢ« ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﺗﺼـﻮﻳﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‬ ‫ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦﻫﺎي ﺳﺎﻟﻢ آﻧﻬﺎ اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫‪93‬‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺳﺎﻟﻢ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ‬ ‫‪ -1‬اﺿﻄﺮاب و ﺗﺮس‬ ‫‪ -2‬ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ و ﺧﺸﻢ‬ ‫‪ -3‬ﻳﺎس و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫‪ -4‬ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺷﺪﻳﺪ‬ ‫‪ -5‬اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه ﻣﻔﺮط‬ ‫‪ -6‬ﺻﺪﻣﺔ ﺷﺪﻳﺪ‬ ‫‪ -7‬ﺷﺮم‬ ‫‪ -8‬ﺣﺴﺎدت ﺷﺪﻳﺪ‬ ‫‪ -9‬ﺗﺤﻘﻴﺮ‬ ‫‪ -10‬ﻧﻔﺮت از ﺧﻮد‬

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﺎﻟﻢ‬ ‫‪ -1‬ﻧﮕﺮاﻧﻲ‬ ‫‪ -2‬ﻧﺎراﺣﺘﻲ‬ ‫‪ -3‬دﻟﺘﻨﮓ ﺷﺪن‬ ‫‪ -4‬ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪن‬ ‫‪ -5‬ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ‬ ‫‪ -6‬ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪن‬ ‫‪ -7‬ﺗﺎﺳﻒ ﺧﻮردن‬ ‫‪ -8‬ﺣﺴﺎدت ﺧﻔﻴﻒ‬ ‫‪ -9‬دﺳﺘﭙﺎﭼﮕﻲ‬ ‫‪ -10‬ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺑﻬﺒﻮد و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ذﻛﺮ ﺷﺪه در ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ وﺟـﻮد‪،‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺳﺎﻟﻢ از ﺷﺪت ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده و ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨـﺪه‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ ﻛﻤﺘﺮي را اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﻮﺛﺮﺗﺮي ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ .‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛـﺮدن ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ‬ ‫ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﺪف اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ را ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و آرزوﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و آرزوﻫﺎي ﺧﻮد را ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻗﻊ ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﺑﺎﻻﻧﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ درﻣﻲﻳﺎﺑﻴﺪ ﺧﻮد را ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﺎﻳـﺪ و ﺣﺘﻤﺎًﻫـﺎ ﻛـﺮده اﻳـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺑﺎﻳـﺪﻫﺎ و‬ ‫ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ را ﺑﻪ آرزو‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺢ و ﻣﻴﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﻛﺎرﺑﺮد ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳــﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫــﺎي ﻣﻄﻠــﻖ و راﺑــﻂﻫــﺎي داغ‪ ،‬ﻫﻤﮕــﻲ ﺑﺎورﻫــﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳــﻪﻫــﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫آرزوﻫﺎ‪ ،‬اﻣﻴﺎل و ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻣﺤﻘﻖ ﻧﺸﺪه ﻣﺎ ‪ ،‬ﻧﻤـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣﻮﺟـﺐ ﺑـﺪﺑﺨﺘﻲ ﻣـﺎ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺗﻮﻗﻌﺎت ﻣﻄﻠﻖ )ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪﻫﺎ ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫـﺎ( ‪ ،‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫راﺑﻂﻫﺎي داغ )ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣـﻦ ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤـﻞ ﻛـﻨﻢ‪ ،‬وﺣﺸـﺘﻨﺎك‬

‫‪94‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻲ ارزش ﻫﺴﺘﻢ و ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ( ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎ را ﺑﻴﭽﺎره ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫» ﻣﺮدم در اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﻳﻚ آرزو ﺷﺮوع ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ آن را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﻮﻗـﻊ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن رﺳﺎ‪ ،‬ﻗﻮي و ﻣﻜﺮر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ آن را دوﺑـﺎره ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫آرزو ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ« )اﻟﻴﺲ‪.(2001 ،‬‬ ‫» ﺗﻮﻗﻊﻫﺎ )ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه( ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻣﻨﺠﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﺛﺒﺎت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﻣﻮرﻳﺲ‪ 1‬در وﻳﻦ راچ‪ .«(1996 ،2‬ﺗﻮﻗﻌـﺎت و ﺑﺎﻳـﺪﻫﺎ را‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ آرزو و ﺗﺮﺟﻴﺢ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت‪ ،‬آرزوﻫﺎ و اﻣﻴﺎل ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫ﺑﺪﺑﺨﺘﻲﻣﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻮﻗﻌﺎت ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ ﻣﺎ را‬ ‫ﺑﻴﭽﺎره ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫‪. Morris‬‬ ‫‪. Weinrach‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫‪95‬‬

‫از زﺑﺎن ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺳﺮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬از زﺑﺎن ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺳﺮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ زﺑﺎن‬ ‫داغ و داراي ﺑﺎر ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻓﻜﺎر و زﺑﺎن ﺷﻤﺎ ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺎدﻗﻴﻖ از زﺑﺎن‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻞ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺗﻔﻜـﺮ اﺳـﺖ )ﻛـﻮري‪ ،1996 ،‬ص‬ ‫‪ .(329‬زﺑﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺎ را ﺷﻜﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺎ ﻫﻢ زﺑﺎن ﻣﺎ را ﺷﻜﻞ ﻣـﻲ دﻫـﺪ‪.‬‬ ‫زﺑﺎن و ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺷﻜﻞ دﻫﻨﺪه ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺪ را ﺑﺮاي ﺧﻮد »وﺣﺸﺘﻨﺎك« ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬آن را‬ ‫»ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪه« ﺑﻨﺎﻣﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﺤﻤﻞ اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﺗـﺎ‬ ‫ﺣﺪودي آﺳﺎن ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ دﻣﺎﺳﻨﺞ را ﺗﺼـﻮر ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﺟـﺎزه ﺑﺪﻫﻴـﺪ ﺟﻴـﻮه‬ ‫داﺧﻞ دﻣﺎﺳﻨﺞ را ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻴﺰان ﮔﺮﻣﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﺷـﻤﺎ ﺗﻠﻘـﻲ ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﻋﻠـﺖ اﻳـﻦ‬ ‫ﮔﺮﻣﻲ ﻫﻢ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺧﻮدﺗﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﺴﻢ ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ از داﻏـﻲ‬ ‫)ﺑﻴﺎن( زﺑﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮد ﻣﻲ ﻛﺎﻫﻴﺪ و در اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﺟﻴـﻮه دﻣﺎﺳـﻨﺞ ﻧﮕـﺎه‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ از داﻏﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺷﻤﺎ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻮء ﺑﺮداﺷﺖ راﻳﺞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،‬زﺑﺎن داغ‪ ،‬ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮاﻧﻪ و »ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ« ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪن ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‪ ،‬ﻓﺤﺶ دادن و ﻧﻜﻮﻫﺶ دﻳﮕﺮان و ﺟﻬﺎن ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺿﻤﻦ ﺗﺨﻠﻴﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﺸﻢ‪ ،‬از ﻣﻴﺰان ﺧﺸﻢ و ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﺷﻤﺎ از اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ ﺷﺪﻳﺪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر آﻧﻲ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻟﺬت ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣـﺎ اﻳـﻦ ﻛـﺎر در‬ ‫واﻗﻊ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺑﻪ اﻓﻜﺎر داغ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺧﺸﻢ ﺷﻤﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻢ اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ و ﻫﻢ ﺑﻪ دوش ﻛﺸﻴﺪن ﺧﺸﻢ اﺑﺮاز ﻧﺸـﺪه‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ ﺑـﺮوز ﻣﺸـﻜﻼت‬ ‫ﻗﻠﺒﻲ – ﻋﺮوﻗﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫در اﺻﻞ ﺧﻮد ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن را ﺧﻠﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪96‬‬

‫دﻣﺎﺳﻨﺞ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪:‬‬ ‫زﺑﺎن و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي داغ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت داغ‪ ،‬ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺧﺸﻢ!‬

‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ‬

‫زﺑﺎن ﺳﺮد‬

‫زﺑﺎن داغ‬

‫ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﺑﻪ‬

‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻋﻤﺪه‬

‫ﺟﺎي ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ و ﻋﺪم‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از‬ ‫راﺑﻂﻫﺎي داغ‬

‫ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫و راﺑﻂﻫﺎي داغ‬

‫اﺑﺘﺪا ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ ﻣﻨﻔﻲ و ﺳﭙﺲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﺎزي ذﻫﻨـﻲ‬ ‫ﻣﺜﺒﺖ را ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﻳﻚ ﺗﻤﺮﻳﻦ در ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ ﻣﻨﻔﻲ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ ﻣﻨﻔﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ‬ ‫از؛ ﺗﺼﻮر ﺑﺼﺮي ﺧﻮدﺗﺎن در ﺣﺎل ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺠﺪد ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﺑـﺪ ﺑـﺎ ﻫﻤـﺎن ﻣﻴـﺰان )ﻳـﺎ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ( از ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ در ﺑـﺎر ﻧﺨﺴـﺖ آن را ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻧﻤﻮدﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﺼـﻮﻳﺮ و‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻣﻨﻔﻲ را ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﻚ دﻗﻴﻘﻪ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ ،‬ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ‪ ،‬ﺑﻪ آراﻣﻲ اﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ و اﺣﺴﺎس ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ را ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺗﺼـﻮﻳﺮ و اﺣﺴـﺎس‬ ‫ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‪ .‬از ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ ﻣﺜﺒﺖ ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫‪97‬‬

‫ﻳﺎ روﻳﺪاد ﺑﺪ را ﻣﺠﺪداً ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎر اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻛﻤﺘﺮ و رﻓﺘﺎري ﻣﻌﻘـﻮل‬ ‫ﺗﺮ را ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤـﺮﻳﻦ ﺗﺼـﻮﻳﺮ ﺳـﺎزي ذﻫﻨـﻲ‬ ‫ﻣﻨﻔﻲ و ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛـﺮدن ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت و رﻓﺘﺎرﻫـﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ و ﻧﺎﺳـﺎﻟﻢ را ﺑـﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت و‬ ‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ و ﺳﺎﻟﻢ ﺗﺮ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اداﻣﻪ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺴﻜﻴﻦ دادن ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ‬ ‫ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ ﻣﻨﻔـﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﺗﺼـﻮﻳﺮ ﺳـﺎزي ذﻫﻨـﻲ ﻣﺜﺒـﺖ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ؟ اﺳﺘﻔﺎده ﻋﻤﺪي از ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﻧﻮع ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ ﻣﻨﻔﻲ و ﺳﭙﺲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳـﺎزي ذﻫﻨـﻲ ﻣﺜﺒـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي اﺳـﺘﺮسزاي‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ؛ درﺧﻮاﺳﺖ اﺿـﺎﻓﻪ ﺣﻘـﻮق و ﻳـﺎ ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎد ﻳـﻚ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻼﻗﺎت‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﻔﻴـﺪ واﻗـﻊ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ آن را ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ از ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر ﺧـﻮد را در‬ ‫ﺣﺎل ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻧﻤﻮدن ﻓﺮدي ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ از دﺳﺖ او ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ -‬ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﺷﻤﺎ را زﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ »ﺧﻴـﺎل ﭘـﺮدازي‬ ‫ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺗﻨﺒﻴﻪ ﮔﺮ« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫از اﻓﺘﺎدن در اﻳﻦ دام ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ﻣﻨﻔﻲ را ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺬر ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر ﺧﻮد را در ﺣﺎل ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺠﺪد ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺳﺎﻟﻤﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ اوﻟﻴـﻪ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻛـﺎر را ﺑـﺪون ﺗﻤـﺮﻳﻦ ﻧﻤـﻮدن ﺗﺼـﻮﻳﺮ‬ ‫ﺳﺎزيذﻫﻨﻲ ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮدن ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ ﻣﻨﻔﻲ‪،‬‬

‫‪98‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫زﻳﺎﻧﺒﺎر ﺑﻮده و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﻜـﺎر وﺳﻮاﺳـﻲ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﻓـﺰاﻳﺶ اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮدن ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ ﻣﺜﺒـﺖ‪ ،‬از اﻫﻤﻴـﺖ ﺧﺎﺻـﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺧﺮاج در ﺳﻦ ‪ 55‬ﺳﺎﻟﮕﻲ‪-‬‬ ‫و ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ ﻣﻨﻔﻲ‬ ‫ﺑﺎرب‪ ،1‬ﻳﻚ ﻣـﺪﻳﺮ اﺟﺮاﻳـﻲ ‪ 55‬ﺳـﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻛﻮﭼـﻚ ﺳـﺎزي و ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺷﻐﻞ ﺧﻮد را از دﺳـﺖ داد‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺻـﺒﺢ روز اول ﻫﻔﺘـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻛﺎر رﻓﺖ‪ ،‬او ﺑﺎ دو ﻣﺪﻳﺮ روﺑﺮو ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ او اﻃﻼع دادﻧﺪ ﻛﻪ » ﺷﻐﻞ ﺷﻤﺎ ﺣﺬف ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ! وﺳﺎﻳﻠﺖ را ﺑﺮدار و از اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮو‪ «.‬ﺑﺎرب ﻣﺘﻌﺠﺐ ﺷـﺪه‪ ،‬داد و ﻓﺮﻳـﺎد راه اﻧـﺪاﺧﺖ و‬ ‫ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺷﻐﻞ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻟﺘﻤﺎس اﻓﺘﺎد‪ .‬او ﻫﻨﻮز ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ رؤﺳﺎﻳﺶ او را ﺗﺎ ﭘﺎرﻛﻴﻨﮓ‬ ‫و ﻛﻨﺎر ﻣﺎﺷﻴﻨﺶ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﭘﺮﻳﺸﺎن و آﺷﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎرب اﻏﻠﺐ در روز اول ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ روﻳﺪاد ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪه را ﻛﻪ در ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫روزي ﺑﺮاﻳﺶ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮدش زﻧﺪه ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬او ﻣﻜﺮراً ﺑﺎ ﺧﻮد ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﺮد‬ ‫» ﻛﺎري ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻴﺮﻣﻨﺼـﻔﺎﻧﻪ ﺑـﻮد‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﻣـﻦ را اﺧـﺮاج ﻣـﻲ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻲ ﻛﺎري را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ رﻓﺘﺎر ﻣﻨﺰﺟـﺮ ﻛﻨﻨـﺪه آن‬ ‫روز ﺧﻮد را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ «.‬ﻫﺮ روز ﺻﺒﺢ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑـﺎرب ﺑـﻪ آن ﻓﻜـﺮ ﻣـﻲ ﻛـﺮد‪،‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع اﺧﺮاﺟﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﺷﺐ ﻗﺒﻞ از ﺧﻮاب رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ آﺧﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛـﻪ او ﺑـﻪ آن‬ ‫ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع اﺧﺮاﺟﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎرب ﺑﻴﭽﺎره ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎرب ﺑﺎ زﻧﺪه ﻛﺮدن ﻣﻜﺮر روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻣـﺪاوم ﺗﺼـﻮﻳﺮﻫﺎي ﻣﻨﻔـﻲ زﻳﺎﻧﺒـﺎر را‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬او ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﺷﺪت از ﺷﺮﻛﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺧﻮدش ﺑﻪ دﻟﻴﻞ رﻓﺘﺎر آن‬ ‫روزش ﻋﺼــﺒﺎﻧﻲ ﺑــﻮد‪ .‬ﺑــﺎرب‪ ،‬ﺑﺎورﻫــﺎ‪ ،‬اﻓﻜــﺎر داغ‪ ،‬ﺑﺎﻳــﺪﻫﺎي ﻋﻤــﺪه‪ ،‬راﺑــﻂﻫــﺎي داغ و‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ﻣﻨﻔﻲ ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﺧﺸﻢ و ﺑﻴﭽـﺎرﮔﻲ ﺷـﺪﻳﺪ و ﻣـﺪاوم او‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬رﻫﺎ ﻧﻤﻲ ﻛﺮد‪.‬‬

‫از ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت اﺣﺴﺎس ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬از ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺰارهﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اﻓﻜﺎر ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﻨﻔـﻲ و‬ ‫‪. Barb‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫‪99‬‬

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺒﺎرات زﻳﺮ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﮔﺰارهﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫» زﻧﺪﮔﻲ دﺷﻮار اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫» زﻧﺪﮔﻲ دﺷﻮار اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫» ﻣﻦ اﻳﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫» ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻮان ﻓﺮﺳﺎﺳﺖ‪«.‬‬ ‫» ﺟﻬﺎن ﻣﻀﺤﻚ اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫» ﻣﻦ اﻳﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬اﻣﺎ اوﺿﺎع ﺧﻮب اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺟﻬﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻣﻦ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻣـﻦ ﺷﺨﺼـﺎً ﭘﻴـﺮوي از اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻤﻼت را ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻢ »ﻣﻦ اﻳﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﺐ‪ ،‬آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ« ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﺮار اﻳﻦ ﺟﻤﻼت ﺑﺎ ﺧﻮد )ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻪ ﺑﺎر( ﺑﻪ ﻣﻦ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي‬ ‫ﺑﺪ ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ و اﺳﺘﺮس ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮم‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻮدﻛﻲ دارﻳـﺪ‪،‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﻪ او ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ و ﺑﺎ ﻫﻢ آن را ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻫﺮ دو ﻳﻚ‬ ‫روش ﺟﺪﻳﺪ را ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﻴﺪ آﻣﻮﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﺒﺎرتﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺧﻮدﺗﺎن ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻫﻨﮕـﺎم اﺿـﻄﺮاب‪،‬‬ ‫ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻋﺒﺎرتﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ از زﺑـﺎﻧﻲ ﺳـﺮد‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻦ اﻳﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﺐ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪100‬‬

‫ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻔﺮﻳﺢ و ﺗﻨﻮع‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺷﻤﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ‬ ‫ﻟﺬﺗﺒﺨﺶ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ از ﺗﻠﻪﻫﺎي ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ زﻳﺎﻧﺒﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮﺧﻮري ‪ ،‬ﺳﻴﮕﺎر ﻛﺸﻴﺪن‪،‬‬ ‫روي آوردن ﺑﻪ اﻟﻜﻞ‪ ،‬ﻣﺼﺮف داروﻫﺎي »ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ« و ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ زﻳﺎﻧﺒﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺬر ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻔﺮﻳﺢ و ﺗﻨﻮع ﺗﺴﻜﻴﻨﻲ ﻣﻔﻴﺪ اﻣﺎ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲآورﻧـﺪ‪ .‬ﺗﻔـﺮﻳﺢ و‬ ‫ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﺣﺴﺎس ﺑﻬﺘﺮي ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﺴﻜﻴﻦ ﭘﺎﻳﺪارﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و راﺑﻂﻫﺎي داغ ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻨﻔﺲ ﻋﻤﻴﻖ و آرﻣﻴﺪﮔﻲ ﻋﻀﻼﻧﻲ ﭘﻴﺸﺮوﻧﺪه‬ ‫را ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت روزاﻧﻪ و ﻳـﺎ در زﻣـﺎن ﺗﻨﻴـﺪﮔﻲ‪ ،‬اﺿـﻄﺮاب و ﻧـﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻤـﺮﻳﻦﻫـﺎي‬ ‫آرﻣﻴﺪﮔﻲ را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺻﻨﺪﻟﻲ راﺣﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﻳﺎ دراز ﺑﻜﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺗﻨﻔﺲ ﻋﻤﻴﻖ‪ :‬ﭼﺸﻢﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ و ذﻫﻦ ﺧﻮد را از اﻓﻜﺎر‬ ‫ﺧﺎﻟﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻔﺲ ﻋﻤﻴﻖ و ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻜﺸﻴﺪ و ﻫﻮاي ﺗـﺎزه اي را ﻛـﻪ وارد ﺑﻴﻨـﻲ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺷﺪه و ﺷﺶﻫﺎﻳﺘﺎن را ﭘﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ در ذﻫﻦ ﺗﺠﺴﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑـﺮ روي ﻧﻔـﺲﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻮد و ﺻﺪاي ﻫﻮا ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻫﺮ ﺗﻨﻔﺴﻲ ﻛﻠﻤﻪ »آرام« ﻳﺎ »آراﻣﺶ« را ﺑﺎ ﺧـﻮد‬ ‫ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮ روي ﻫﻮاي ﺗﺎزه ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎراﻣﻴﺪ و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ راﺣﺘـﻲ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻴـﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻔﺲ ﺧﻮد را ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آراﻣﻲ ﻫﻮا را ﺑﻴﺮون ﻣﻲ دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آرﻣﻴﺪﮔﻲ‬ ‫اداﻣﻪ داده و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ روي ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮد و ﻫﻮاﻳﻲ ﻛﻪ از ﺷﺶﻫـﺎي ﺧـﻮد ﺑﻴـﺮون ﻣـﻲ‬ ‫ﻓﺮﺳﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺗﻨﻔﺲ ﻋﻤﻴﻖ را ﺑﺎ ﻧﻔﺲﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ و ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻌﺪي اداﻣﻪ دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﻣﻔﻴـﺪ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 10‬دﻗﻴﻘﻪ در اﻳﻦ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ آرﻣﻴﺪﮔﻲ ﻋﻀـﻼﻧﻲ ﭘﻴﺸـﺮوﻧﺪه‪ :‬ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺗـﺪرﻳﺠﻲ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫‪101‬‬

‫ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎﻫﻴﭽـﻪﻫـﺎي ﺧـﻮد را در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ ذﻫﻨـﻲ در ﺣـﺎل‬ ‫آرﻣﻴﺪﮔﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻣﻨﻘﺒﺾ ﻛﺮده و رﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد را ﺑﺒﻨﺪﻳـﺪ و ذﻫـﻦ‬ ‫ﺧﻮد را از اﻓﻜﺎر ﺧﺎﻟﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫● ﻣﺸﺖﻫﺎي ﺧﻮد را ﮔﺮه ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ده ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻣﺤﻜﻢ ﻣﺸﺖﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻔﺸﺎرﻳﺪ‬ ‫و ﺑﺮ ﺗﻨﻴﺪﮔﻲ و ﺳﻔﺖ ﺷﺪن ﻋﻀﻼت ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺸﺖﻫـﺎ را آزاد ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﮔﺮﻣﻲ و ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻣﺸﺖﻫﺎ ﭘﺲ از رﻫﺎ ﺷﺪن ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑـﻪ آراﻣـﻲ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ »ﻣﺸﺖﻫﺎي ﻣﻦ آرام و آرﻣﻴﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬ ‫● ﺳﺎﻋﺪ و ﺑﺎزوﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺷﻴﻮة ﻣﺸﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻔﺖ ﻛﺮده و ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪10‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻋﻀﻼت دارﻳـﺪ ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻋﻀﻼت ﺳﻔﺖ ﺷﺪه را رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻪ اﺣﺴﺎس ﮔﺮﻣﻲ و ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ‬ ‫آﻧﻬﺎ در ﺣﻴﻦ آرﻣﻴﺪﮔﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫● ﺷﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﮔـﺮدن‪ ،‬ﺻـﻮرت‪ ،‬ﻓـﻚ‪ ،‬ﺑـﺎزوان و ﻣﺸـﺖﻫـﺎ را ﺳـﻔﺖ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻣﻄـﺎﺑﻖ‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫● ﺳﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺷﻜﻢ‪ ،‬ﭘﺸﺖ و ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻋﻀﻼت ﺑـﺎﻻ ﺗﻨـﻪ را ﺳـﻔﺖ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻣﺠـﺪداً از‬ ‫ﻫﻤﺎن دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫● ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻋﻀﻼت را اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮده و ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎي آرﻣﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ وﺿﻮح ﻣﻴﺎن ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻨﻴـﺪﮔﻲ‬ ‫و ﺣﺎﻟﺖ آرﻣﻴﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻗﺎﺋـﻞ ﺷـﻮﻳﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺟﺴـﻤﻲ ﻣـﻮﻗﺘﻲ و‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻮﻗﺘﻲ در ﺗﻔﻜﺮ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم از اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬ ‫و آراﻣﺶ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت آرﻣﻴﺪﮔﻲ ﻋﻀﻼﻧﻲ ﭘﻴﺸﺮوﻧﺪه و ﺗﻨﻔﺲ ﻋﻤﻴﻖ‪ ،‬اﺳـﺘﻘﺒﺎل‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺸﺪار‪ :‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﺮادي ﻛﻪ دﭼﺎر اﺿﻄﺮاب و ﻫﺮاس ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در‬ ‫اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺠﺎم ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎي آرﻣﻴﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺬﻛﻮر را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد دارد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي ﺧﻮدﻛﺎرﺷـﺎن‪ ،‬اﻳـﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬ ‫ﺟﺴﻤﻲ ﻳﺎ ذﻫﻨﻲ را ﺑﻪ ﺻﻮرت روﻳﺪادﻫﺎﻳﻲ ﻓﺎﺟﻌﻪ آﻣﻴﺰ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ‪ ،7‬ﺑﺎ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ در ﻣـﻮرد ﺳـﻮء ﺗﻌﺒﻴـﺮ ﻓﺎﺟﻌـﻪ آﻣﻴـﺰ اﺣﺴﺎﺳـﺎت‬ ‫ﺟﺴﻤﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪102‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت آرﻣﻴﺪﮔﻲ‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ و ﻧﻮارﻫـﺎ‪ ،‬ﻧﺸـﺎن‬ ‫داده ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﻔﺘﻪﻫﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻻزم اﺳﺖ ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﺷـﻤﺎ از اﻳـﻦ ﺗﻤﺮﻳﻨـﺎت‬ ‫آرﻣﻴﺪﮔﻲ ﺳﻮد ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﻮد ﺑﺮدن از اﻳﻦ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺗﻔﺮﻳﺢ وﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺻﺪق ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻳﻨـﺎت آرﻣﻴـﺪﮔﻲ‬ ‫ﺗﺴﻜﻴﻨﻲ ﻣﻔﻴﺪ اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺨﺘﺼﺮ از ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺪاوم‬ ‫ﻛﻤﻚ‪ ،‬از دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر درك و ﺑﻬﺒـﻮد ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ورزش ﻫﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻛﺎﺳﺘﻦ از اﺳﺘﺮس ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي ﺳـﻼﻣﺖ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫روشﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ و زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ‪:‬‬ ‫ﻳﻚ ﺧﻼﺻﻪ‬ ‫در اداﻣﻪ ﺧﻼﺻﻪ اي از روشﻫﺎ و ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت و‬ ‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ روشﻫﺎ ﻛﻪ در ﺳﺮاﺳـﺮ ﻛﺘـﺎب ‪SOS‬‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫• درﻳﺎﺑﻴﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮد ﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻪ روﻳﺪادﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﻳﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ‬ ‫• از دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺑـﺮاي درك و ﺑﻬﺒـﻮد ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‬ ‫ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻗﺒﻞ از ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺑﺮﺧـﻮرد ﺑـﺎ ﻣﺸـﻜﻼت ﻋﻤﻠـﻲ‪ ،‬ﻧﺨﺴـﺖ ﺑـﺎ ﻣﺸـﻜﻼت‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ )ﻳﻌﻨﻲ واﻛﻨﺶ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲِﺗﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﺸـﻜﻼت ﻋﻤﻠـﻲ( ﺑﺮﺧـﻮرد‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺮاي ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﻫﺪﻓﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎس و رﻓﺘـﺎري‬ ‫را ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫـﺎي اﺳـﺘﺮسزا و ﻧﺎﻛـﺎم‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﻧﻘﺸﻲ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮاي ﺧﻮد‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫‪103‬‬

‫• ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ را ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻴﺤـﺎت و آرزوﻫـﺎ ﻋـﻮض‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻫﺮ ﻛﺪام از ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ )وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ‬ ‫ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ و ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ( را ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺻﺤﺒﺖ در ﻣﻮرد ﺧﻮد و ﻳﺎ دﻳﮕﺮان‪ ،‬از زﺑﺎن ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﺳـﺮد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺟﻴﻮة دﻣﺎﺳﻨﺠﻲ ﻛﻪ ﮔﺮﻣﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺷﻤﺎ را‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫـﺪ در ﺣﺎﻟـﺖ ﻣﺘﻌـﺎدل ﺑﻤﺎﻧـﺪ و از ﻛـﺎرﺑﺮد زﺑـﺎن داغ و ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﭙﺮﻫﻴﺰد‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر درك ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﺰارش از ﺧﻠﻘﻴﺎت ﺧـﻮد در‬ ‫ﻃﻮل روز ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛـﻪ اﺣﺴﺎﺳـﺎت اﺿـﻄﺮاب و اﻓﺴـﺮدﮔﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﺧﺸﻢ ﻫﻤﺮاه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫• اﺑﺘﺪا ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ ﻣﻨﻔﻲ و ﺳﭙﺲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ ﻣﺜﺒﺖ را‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺻﺮﻓﺎً اﻧﺠﺎم ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ذﻫﻨـﻲ ﻣﻨﻔـﻲ زﻳﺎﻧﺒـﺎر‬ ‫ﺑﻮده و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ را ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺧﻮد ﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ» ﻣـﻦ اﻳـﻦ را دوﺳـﺖ‬ ‫ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﺐ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ«‪.‬‬ ‫• ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﻟﺬت ﺑﺨـﺶ ‪ ،‬از ﻣﺰاﻳـﺎي ﺗﻔـﺮﻳﺢ و‬ ‫ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﻫﻢ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫• ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎي ﺗﻨﻘﺲ ﻋﻤﻴﻖ و آرﻣﻴﺪﮔﻲ ﻋﻀﻼﻧﻲ ﭘﻴﺸﺮوﻧﺪه را ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم‬ ‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻋﻤﺪه ﺗﺮﻳﻦ روشﻫﺎي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ و زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﻣـﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ روشﻫﺎ در ﻓﺼﻞ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ و در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪي ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﺟﺴﺘﺠﻮ وﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ‬

‫‪104‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﻣﺴﺌﻮل اﺻﻠﻲ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را – ﻛﻪ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ -‬ﺑﻪ زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮده و رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺑﻌﺪي ‪ ) D‬ﻳﻌﻨﻲ زﻳﺮ ﺳـﺌﻮال ﺑـﺮدن( ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ روش ﻣﻔﻴـﺪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را‬ ‫زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮده و رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ آن ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ اﻳﺠـﺎد‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﻲ در ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‪ .‬زﻳﺮ ﺳـﺌﻮال ﺑـﺮدن‪،‬‬ ‫اﺑﺰار ﻣﻮﺛﺮي را ﺑﺮاي ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪن‪ ،‬ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﺮدن و رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻧﻤﻮدن ﺑﺎورﻫﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر ﺷﻤﺎ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ (D) .‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‪ ،‬ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺧﻮدﺗـﺎن در ﻣـﻮرد ﺣﻘﻴﻘـﺖ و‬ ‫ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲِﺗﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدود‬ ‫ﺑﻮدن ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲِﺗﺎن ﭘﻲ ﻣﻲﺑﺮﻳﺪ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ ﻛﻨﺘـﺮل ﺧـﻮد را ﺑـﺮ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺷﻤﺎ از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن )‪ (D‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻣـﻲ‬ ‫ﻛﻨﺪ ﺗـﺎ ﺑﺎورﻫـﺎي ﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺟﺪﻳـﺪي اﻳﺠـﺎد ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ‪E‬ﻫـﺎ ﻳﻌﻨـﻲ ﺗـﺄﺛﻴﺮات‬ ‫)‪ (effects‬ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ )ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ(‪.‬‬

‫‪105‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫زﻳﺮﺳﺆال ﺑﺮدن و دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪E‬‬

‫‪D‬‬

‫‪B‬‬

‫‪C‬‬

‫رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬

‫رﺿﺎﻳﺖ‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫ﻳﺎ‬

‫ﻳﺎ‬

‫ﻳﺎ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب‬

‫اﺿﻄﺮاب‬

‫ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺸﻢ‬

‫ﺧﺸﻢ‬

‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ‬

‫ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ‬

‫راﺑﻂﻫﺎي داغ‬

‫و‬

‫و‬

‫‪11‬ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫رﻓﺘﺎر ﻳﺎري دﻫﻨﺪه‬

‫رﻓﺘﺎر ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫‪A‬‬

‫ﺳﺎزﮔﺎر و ﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺼﺎوﻳﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻓﻮق ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺗﻜﺮار ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ از اﻫﻤﻴـﺖ ﺧﺎﺻـﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ ‪ 11 .‬ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻳﻚ ﻣﺜﺎل از ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ و زﻳـﺮ ﺳـﺌﻮال ﺑـﺮدن ﺑﺎورﻫـﺎي ﻏﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺼﺎوﻳﺮ »ﺧﺸﻢ ﺟﺎده و ﺗﺤﻠﻴﻞ ‪ ABC‬ﺧﺸﻢ« در ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻌـﺪ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺮدم در ﺣﻴﻦ راﻧﻨﺪﮔﻲ و ﺑﻮﻳﮋه در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﺠﻠﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺧـﻮد را ﻋﺼـﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫راﻧﻨﺪه ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﺎ‪ ،‬ﻳﺎد ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺒﺮد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬ ‫‪ D‬او ﺑﻪ زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن آن دﺳﺘﻪ از ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ ،‬ﻛـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺧﺸﻢ او ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬او ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ »ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﺻﺒﺮﻛﻦ ! ﻣﻦ ﺑﺎﻳـﺪ ‪ABC‬‬ ‫ﺧﻮدم را ﺑﻪ ﻳﺎد ﺑﻴﺎورم‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫ﺑﺎور ﻣﻦ و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ ﻣﻮﺟـﺐ ﻧـﺎراﺣﺘﻲ ﻣـﻦ‬

‫‪106‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﻣﻦ در ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺠﺎز ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺨﻄﻲ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣـﻦ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﺠﺒﻮرم ﻳﻮاش ﺗﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ از ﻋﻬﺪه آن ﺑﺮﻣـﻲ آﻳـﻢ‪ .‬راﻧﻨـﺪﮔﻲ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺘﻲ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻢ‪ ،‬وﺣﺸـﺘﻨﺎك ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬ﻣـﻦ ﻣـﻲ ﺗـﻮاﻧﻢ آن را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﻢ ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻣـﺮا در ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎﺗﻢ ﻳـﺎري‬ ‫دﻫﺪ«‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺟﺎﻳﺰاﻟﺨﻄﺎ‪ ،‬ﻗﺪرت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺮاي ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﺮدن ﺧﻮد و ﺣﺘـﻲ‬ ‫اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼﻻت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رواﻧﻲ در ﺧﻮد‪ ،‬دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ اﻳـﻦ ﻛـﺎر را ﺑـﺎ ﭼﺴـﺒﻴﺪن ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫‪107‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫ﺧﺸﻢ ﺟﺎده و ﺗﺤﻠﻴﻞ ‪ ABC‬ﺧﺸﻢ‬ ‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮد ﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‬

‫»او ﺑﺎﻳﺪ ﺳـﺮﻳﻊ ﺗـﺮ ﺑﺮاﻧـﺪ‪ .‬ﻣـﻦ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ اﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ را ﺗﺤﻤﻞ‬ ‫ﻛــﻨﻢ‪ .‬وﺣﺸــﺘﻨﺎك اﺳــﺖ! ﭼــﻪ‬ ‫ﺣﻤﺎﻗﺘﻲ! او ﺑﺎﻳـﺪ ﺧﻴﻠـﻲ ﻛـﻮدن‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﺮدمآزاري‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬او ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ از اﻳﻦ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪«.‬‬

‫‪ D‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‬

‫»ﻟﺤﻈﻪ اي ﺻﺒﺮ ﻛﻦ! ﻣـﻦ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫‪ ABC‬ﺧﻮدم را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻳﺎورم‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣـﻦ را‬ ‫اراﺣﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎور ﻣـﻦ‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﻣﻮرد اﻳﻦ وﻗﻌﻴﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﺧـﻮدم ﻣـﻲ ﮔـﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫اراﺣﺘــﻲ ﻣــﻦ اﺳــﺖ‪ .‬ﻣــﻦ ﻫــﻢ‬ ‫ﺟﺒﻮرم ﻳﻮاشﺗﺮ ﺣﺮﻛـﺖ ﻛـﻨﻢ‪.‬‬ ‫ز ﻋﻬﺪه آن ﺑﺮ ﻣﻲآﻳﻢ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ودﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎﻳﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣـﺮا در‬ ‫دﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻢ ﻳﺎري دﻫﺪ‪«.‬‬

‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫»ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺟﻠﻮﻳﻲ ﺑﺴـﻴﺎر ﻛُﻨـﺪ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﻦ ﻋﺠﻠـﻪ‬ ‫دارم!«‬

‫‪ C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪:‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬

‫»ﻣﻦ واﻗﻌﺎً ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ‬ ‫دﻳﮕــﺮي ﻫــﻢ ﺑــﻮد از اﻳــﻦ راﻧﻨــﺪة‬ ‫ﻛﻮدن ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﻣـﻲ ﺷـﺪ‪ .‬ﺳـﺮدردم‬ ‫دوﺑــﺎره دارد ﺷــﺮوع ﻣــﻲﺷــﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪاش ﺗﻘﺼﻴﺮ اﻳﻦ راﻧﻨﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪108‬‬

‫در اﺑﺘﺪا ﺷﻤﺎ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ اﺿـﻄﺮاب‪،‬‬ ‫ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن آنﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﮔﺎم‬ ‫ﺑﻌﺪي ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت اﺳﺖ اﻗﺪام ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر از زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛـﺮدن ‪ ،‬ﺑـﻪ ﭼـﺎﻟﺶ ﻛﺸـﻴﺪن و‬ ‫ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﻜﺮر و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ از زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن )‪ (D‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺗـﺎﺛﻴﺮات )‪(E‬‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ – ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ – را ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻣـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬زﻳـﺮ ﺳـﺌﻮال‬ ‫ﺑﺮدن ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺳﺎﻟﻢ ﺗﺮ ﻣـﻲ‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪E‬‬

‫‪D‬‬

‫رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫و ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺸﻢ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ‬ ‫و‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻳﺎريدﻫﻨﺪه‬ ‫ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ و ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن )‪ (D‬ﻣﺎ را ﻗﺎدر ﻣﻲ ﺳـﺎزد ﺗـﺎ ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿـﻄﺮاب‪،‬‬ ‫ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫـﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ و‬ ‫ﻣﺮدم اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫‪109‬‬

‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ روشﻫﺎي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و زﻳﺮﺳﺌﻮال ﺑﺮدن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪ روشﻫﺎي ﺧﺎص ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ‪ ،‬زﻳﺮﺳﺌﻮال ﺑﺮدن و رﻳﺸـﻪ ﻛـﻦ‬ ‫ﻛﺮدن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﺖ آﺷﻔﺘﮕﻲﻫﺎي ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨـﺪ و‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ آﻣﻮزش ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬زﻳﺮﺳﺌﻮال ﺑﺮدن ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴـﺰ ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻋﺰم و ﺗﻤﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻋﻤﺪه را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬ ‫• ﻣﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً ـ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ـ ﺧﺎﻟﻖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫• ﺷــﻨﺎﺧﺖ ﺑﺎورﻫــﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳــﻪﻫــﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘــﻲ ﺑــﺮاي ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧــﺎت و‬ ‫رﻓﺘﺎرﻣﺎن ﺿﺮوري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫• در ﻣﻮرد ﺷﻴﻮه اﺣﺴﺎس و رﻓﺘﺎر ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ اﻓﺮاد‬ ‫و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي دﺷﻮار‪ ،‬ﻫﺪﻓﻲ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ ) ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه( را ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و آرزوﻫﺎ در ﻣﻮرد ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬در اﺑﺘﺪا واﻛﻨﺶ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﻧﺴـﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده و آﻧﻬﺎ را زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫ﻓﻘﻂ آن را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻢ‬

‫ﻣﻦ اﻳﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﺐ ‪ ،‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪5‬‬ ‫رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻛﺮدن ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻛﺮدن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫ﺳﻢ‬

‫ﺑﺎغ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻣﺪاوم و ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ آﻧﻬﺎ را زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺒﺮﻳﺪ و رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن و رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻛﺮدن ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴـﺰ ﺑﺎورﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ‪ ،‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎ و روشﻫﺎي ﺧﺎﺻـﻲ‬ ‫را ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣـﻲ آﻣـﻮزد و ﻣـﺎ را‬ ‫ﻗﺎدر ﻣﻲ ﺳﺎزد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺎدي و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻓﺰاﻳﻨﺪه دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻲ آﻣﻮزﻳﺪ‪:‬‬ ‫• ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪.‬‬ ‫• ﭼﻬﺎر راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن و رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻧﻤﻮدن ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪.‬‬ ‫• ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻣﺜﺒﺖ زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن)اﻓـﺰاﻳﺶ رﺿـﺎﻳﺖ و ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ در رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ‬ ‫اﻫﺪاﻓﺘﺎن(‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪112‬‬

‫• ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎده از »ﻓﺮم ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ ABCDE‬و ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ« ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻧﻤﻮدن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲِﺗﺎن‪.‬‬ ‫• ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻞ اﺳﺎﺳـﻲ آﺷـﻔﺘﮕﻲﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﻲ و ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻜﺮر در دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺜﺒﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و ﺣﺘﻤﺎﻫﺎ آﺳﺘﻴﻦ‪ 1‬را زﻣﻴﻨﮕﻴﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‬ ‫آﺳﺘﻴﻦ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮي ﺗﺮم ﭼﻬﺎرم ﺑﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ اي از ﻧﻤﺮات ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﺷﺪﻳﺪاً ﺧﻮاﻫـﺎن‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺪرك داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ اي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ‬ ‫داﺷﺖ‪.‬‬ ‫او ﻛﻪ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ 8‬ﺻﺒﺢ در ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ آﻣـﺎده ﺑـﻪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﻲ‬ ‫ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬درﺳﻬﺎ و ﻛﻼسﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻫﻢ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬او ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫در ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮاب وﻗﺖ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﻼسﻫﺎﻳﺶ را‬ ‫ﻫﻢ از دﺳﺖ ﻣﻲ داد‪ .‬آﺳﺘﻴﻦ ﻣﺴﺘﺄﺻﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد!‬ ‫او ﺗﻮﺿﻴﺢ داد‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻤﺎم وﻗﺖ ﻛﺎر ﻛﻨﻢ ﭼـﻮن ﺑـﻪ ﭘـﻮل ﻧﻴـﺎز‬ ‫دارم و ﺣﺘﻤﺎً ﺗﻤﺎﻣﻲ درﺳﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦ ﺗﺮم را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬زﻳـﺮا‬ ‫ﻣﺠﺒﻮرم ﻛﻪ در ‪ 4‬ﺳﺎل ﻓـﺎرغ اﻟﺘﺤﺼـﻴﻞ ﺷـﻮم‪ .‬ﻣـﻦ از ﻧﻈـﺮ ﻧﻤـﺮه و واﺣـﺪﻫﺎي‬ ‫ﮔﺬراﻧﺪه وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺪارم‪ .‬ﻣﻦ ﻣﺠﺒﻮرم ﻛﻪ ﺑﻪ واﻟـﺪﻳﻨﻢ ﻧﺸـﺎن دﻫـﻢ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺨﺘﻲ ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫آﺳﺘﻴﻦ ﺑﺮاي اﺻﻼح ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اش ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻧﻤﻲ ﺷﺪ و در ﭘﺎﻳﺎن ﺗﺮم اﻏﻠﺐ ﻧﻤﺮات‬ ‫او در ﺳﻄﺢ »‪ «D‬ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎﻫﺎ و ﻣﺠﺒﻮرﺑﻮدنﻫﺎي آﺳﺘﻴﻦ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ او ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ او ﭼﻬﺎر ﺗﺮم را ﺑﺎ ﻧﻤﺮات ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﭘﺸـﺖ‬ ‫ﺳﺮ ﺑﮕﺬارد‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻋﻠﺖ ﻋﻤﺪه آﺷـﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ و‬ ‫ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ در ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده و آﻧﻬـﺎ را زﻳـﺮ ﺳـﻮال‬ ‫ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬در ﻧﻤﻮدار زﻳﺮ ﺑﻪ ‪ ،D‬زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن و دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣـﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﮕﻮ در ﻣﻮرد ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪.Austin‬‬

‫‪1‬‬

‫‪113‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن و دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬

‫‪E‬‬

‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ و‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺸﻢ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ و‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻳﺎري دﻫﻨﺪه‬ ‫ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ و‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻳﺎري دﻫﻨﺪه‬

‫‪D‬‬

‫‪C‬‬ ‫رﺿﺎﻳﺖ ﻳﺎ‬ ‫اﺿﻄﺮاب‬ ‫ﺧﺸﻢ‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ و‬ ‫رﻓﺘﺎرﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪B‬‬

‫ﻓﻌﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪A‬‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫ﻳﺎ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‬ ‫ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ‬ ‫راﺑﻂ ﻫﺎي داغ‬ ‫‪11‬ﺑﺎورﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ در ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳــﻪﻫــﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘــﻲ ﻣﺨــﺮب ﻫﺴــﺘﻨﺪ)ﻛــﻮري ‪ ،1996‬ﻧﺎﺗﻴﻨﮕﻬــﺎم‪.(1994 ،‬‬ ‫»ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬در رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﭼﻴﺰي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﻮﺛﺮ ﻳﺎري دﻫﻨﺪه اﺳﺖ«)اﻟﻴﺲ‪ ،1994 ،‬ص ‪.(25‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪114‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ -‬ﻣﺴﺘﺪل‪ ،‬ﻣﻌﻘﻮل و ﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫• ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ واﻗﻌﻴﺖ‪ -‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﻮاﻫﺪ و ﻣﺸﺎﻫﺪات واﻗﻌﻲ‬ ‫• ﻣﻔﻴﺪ‪ -‬ﻳﺎري دﻫﻨﺪه‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ و ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻣﻦ‬ ‫• ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﺧﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮان و رواﺑﻂ‬ ‫• ﻳﺎري دﻫﻨﺪه در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫• ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و آرزوﻫﺎ ﻧﻪ ﺑﺮ ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫• ﻓﺎﻗﺪ ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ )ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮت‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗـﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤـﻞ‬ ‫ﻛﻨﻢ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻲ ارزش ﻫﺴﺘﻢ و ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ(‪.‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻴﺪ؟ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬ ‫زﻣﺎن ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬اﺣﺴﺎس اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﻓﺮد ﻳـﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪ ،‬دﻳـﺪﮔﺎه ‪ ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت را در ﻣـﻮرد ﻣﺸـﻜﻞ ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺗﺠﺮﺑﻪ آن ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ .‬ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲِﺗﺎن را زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از »ﻓـﺮم ﺧـﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ‪ «ABCDE‬ﻛـﻪ در‬ ‫اداﻣﻪ ﻓﺼﻞ ﺣﺎﺿﺮ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬آﻏﺎز ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﮔﺎمﻫﺎ را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ C ،A‬و ‪ B‬ﺑﺮدارﻳﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺧﻮد ﮔﻮﻳﻪاي را ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎراﺣﺘﻲِﺗﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه )‪ (A‬را از دﻳﺪﮔﺎه ﺧﻮد ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻳـﺎد‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ روﻳـﺪادي واﻗﻌـﻲ و ﻳـﺎ ﺻـﺮﻓﺎً‬ ‫ﺧﻴﺎﻟﭙﺮدازي ﺷﻤﺎ در ﻣﻮرد ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي را ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ و ﻫـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ رﻓﺘـﺎر ﻣﺨـﺮب‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛـﻪ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ دﻫﻴـﺪ و ﻳـﺎ ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮان ﻣـﻲ ﮔﻮﻳﻴـﺪ)‪،(C‬‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪115‬‬

‫اﻓﺴــﺮدﮔﻲ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣــﺪﻫﺎي رﻓﺘــﺎري ﻧﺎﺧﻮﺷــﺎﻳﻨﺪ ﻣــﻲ ﺗﻮاﻧﻨــﺪ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧــﺪه ﭘﺮﺧــﻮري‪،‬‬ ‫ﺳﻮءﻣﺼﺮف داروﻫﺎ‪ ،‬از ﻛﻮره در رﻓﺘﻦ در ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر ﻳـﺎ ﺧﺎﻧـﻪ و ﺳـﺎﻳﺮ رﻓﺘﺎرﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺮب ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻟﺜـﺎً‪ ،‬ﺑـﺎ دﻗــﺖ ﺑــﻪ ﺧﻮدﮔﻮﻳــﻪﻫــﺎي دروﻧــﻲ ﺧــﻮد ﮔــﻮش دﻫﻴــﺪ)‪ .(B‬ﺑﺎورﻫــﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣـﻲداﻧﻴـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮ روي ﻓـﺮم ﺛﺒـﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻ‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺷﻤﺎ ﺗﻮﻗﻌﺎت ﻣﻄﻠﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑـﺮ ﺧـﻮد‪ ،‬دﻳﮕـﺮان و ﻳـﺎ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑﺎورﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ‪ ،‬راﺑـﻂﻫـﺎي داغ را ﻫـﻢ‬ ‫درﺑﺮﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد ﺗﻼش ﺟﺪي ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺮج دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻮاﻻت زﻳﺮ را از ﺧـﻮد ﺑﭙﺮﺳـﻴﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﺆاﻻت ﺷـﻤﺎ را در ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲِﺗﺎن ﻳﺎري ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻮاﻻﺗﻲ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫• ﻣﻦ درﺑﺎره ﺧﻮدم ﺑﻪ ﺧﻮدم ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ؟‬ ‫• ﻣﻦ درﺑﺎره دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﺧﻮدم ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ؟‬ ‫٭‬ ‫• ﻣﻦ درﺑﺎره روﻳﺪادﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮدم ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ؟‬

‫• آﻳﺎ ﻣﻦ از ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و ﺣﺘﻤﺎﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻢ؟)ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪، !...‬‬ ‫او ﺑﺎﻳﺪ‪ ، !...‬ﺟﻬﺎن و ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪(!...‬‬

‫• آﻳﺎ ﻣﻦ از ﻫﻴﭽﻜﺪام از راﺑﻂﻫﺎي داغ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻢ؟)وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ‪،‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑـﻲ ارزش ﻫﺴـﺘﻢ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ(‬ ‫• ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﻮدم ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ؟‬ ‫٭ ﺳﻮاﻻت »ﻣﻦ درﺑﺎره ‪ ...‬ﺑﻪ ﺧﻮدم ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ« در ﻳﻚ ﮔﻔﺘﮕﻮي ﺷﺨﺼﻲ از دﻧـﻴﺲ ﭘﻴﻨﺘـﺮ)‪ (Dennis Painter‬ﺑـﻪ ﻣـﻦ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪116‬‬

‫• اﻓﻜﺎر ﻣﻦ ﭼﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫• ﻫﻢ اﻛﻨﻮن در ذﻫﻦ ﻣﻦ ﭼﻪ ﻣﻲﮔﺬرد؟‬ ‫• اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ در ﻣﻮرد آﻳﻨﺪه ﻣﻦ ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ؟‬ ‫• اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ در ﻣﻮرد ﺗﺤﺼﻴﻼت‪ ،‬ازدواج‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬ﺷﻐﻞ و ﻳـﺎ ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﻣـﻦ‬ ‫ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ؟‬ ‫• ﭼﺮا ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن درﺑﺎره روﻳﺪادي ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ در ﻫﻔﺘﻪ آﻳﻨﺪه در ﺷﺮﻛﺖ رخ‬ ‫دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﺣﺴﺎس اﻓﺴﺮدﮔﻲ در ﻣﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد؟‬ ‫• ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ آن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﺮدم‪ ،‬در ذﻫﻦ ﻣﻦ ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﺬﺷﺖ؟‬ ‫• ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ در آن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺪ ﻗﺮار داﺷﺘﻢ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ در ذﻫﻦ ﻣـﻦ‬ ‫ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ؟‬ ‫• ﻣﻦ ﻧﮕﺮان ﭼﻪ ﻫﺴﺘﻢ؟‬ ‫• ﻣﻦ در ﻣﻮرد ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﻣﻀﻄﺮب‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻳﺎ اﻓﺴﺮده ﻫﺴﺘﻢ؟‬ ‫• ﺳﻪ ﻣﻮرد از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدم ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ام ﻣـﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫• آﻳﺎ ﻣﻦ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و آرزوﻫﺎي ﺧﻮدم را ﺗﺎ ﺣﺪ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و ﻧﺒﺎﻳﺪﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﺑﺎﻻ‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺮم؟‬ ‫• آﻳﺎ ﻣﻦ ﺗﻮﻗﻊ دارم ﻛﻪ دﻧﻴﺎ ﺟﺎي راﺣﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫• آﻳﺎ ﻣﻦ ﺗﻮﻗﻊ دارم ﻛﻪ دﻧﻴﺎ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﻦ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﻨﺪ و ﻳﺎ زﻧﺪﮔﻲ‬ ‫در آن راﺣﺖ و آﺳﺎن ﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫• آﻳﺎ ﻣﻦ ﺗﻮﻗﻊ دارم ﻛﻪ دﻗﻴﻘﺎ ﻫﻤـﺎن ﭼﻴـﺰي را ﻛـﻪ ﻣـﻲ ﺧـﻮاﻫﻢ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻴﺎورم؟‬ ‫ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎﻫـﺎي ﻣﻄﻠـﻖ و ﭘـﻨﺞ راﺑـﻂ داغ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫روﻳﺪادﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮد ﮔﻮﻳﻪﻫﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﺑﺮ ﻣﻲاﻧﮕﻴﺰﻧﺪ‪.‬‬

‫‪117‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن و رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻛﺮدن ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫ﭘﺲ از ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻫﺪف ﺷﻤﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬ ‫زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪن‪ ،‬رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻛـﺮدن و ﭘﺎﺳـﺦ دادن ﻧﻴﺮوﻣﻨـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ را ﺑﺎ ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪E‬‬

‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫‪D‬‬

‫رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫و‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺸﻢ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ و‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻳﺎريدﻫﻨﺪه‬ ‫ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ و ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از روﻳﺪادﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺷـﺪه ﻳـﺎ‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬زﻣﺎن زﻳـﺮ‬ ‫ﺳﻮال ﺑﺮدن اﻳﻦ ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي ﻏﻴـﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫درﻣﺎﻧﮕﺮان‪ ،‬ﭼﻬﺎر راﻫﺒﺮد اﺳﺎﺳﻲ را ﺑﺮاي زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن و ﺑﻪ ﭼـﺎﻟﺶ ﻛﺸـﻴﺪن‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻌﺎن ﻣﻲآﻣﻮزﻧﺪ)ﺑﻴﻞ‪ ،1‬ﻛﭙﻚ‪ 1‬و دي ﮔﻴﺴﭗ‪ .(1996 ،‬از‬

‫‪.Beal‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪118‬‬

‫اﻳﻦ راﻫﺒﺮدﻫﺎ ﺑﺮاي زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن و رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻧﻤﻮدن ﺑﺎورﻫﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫• راﻫﺒﺮد ﻣﻨﻄﻘﻲ‪:‬‬ ‫آﻳﺎ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﻣﻌﻘﻮل‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫• راﻫﺒﺮد ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ واﻗﻌﻴﺖ‪:‬‬ ‫٭‬

‫آﻳﺎ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﺑﺮ ﺷﻮاﻫﺪ و ﻣﺸﺎﻫﺪات واﻗﻌﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫• راﻫﺒﺮد ﻣﻔﻴﺪ‪:‬‬

‫آﻳﺎ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ و ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﻣﻦ‪ ،‬ﻋﻤﻠـﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫• راﻫﺒﺮد ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻲ‪:‬‬ ‫آﻳﺎ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲِ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ وﺟﻮد دارﻧﺪ؟‬ ‫ﻫﺪف ﺷﻤﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﺮدن ﺧﻮد ﺑﻪ ﺷـﻴﻮهاي ﻣﺴـﺘﺤﻜﻢ و ﻋﻤﻴـﻖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺷﻤﺎ اﺣﺴﺎس ﻧـﺎراﺣﺘﻲ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﺒﻮده و ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ واﻗﻌﻴـﺖ و ﻓﺎﻳـﺪه ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ و ﻳـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑــﺮاي ﻣﺘﻘﺎﻋــﺪ ﻛــﺮدن ﺧــﻮد‪ ،‬ﺷــﻤﺎ ﺑﺎﻳــﺪ ﮔﻔﺘﮕــﻮﻳﻲ ﻧﻴﺮوﻣﻨــﺪ ﺑــﺎ ﺧــﻮد داﺷــﺘﻪ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑـﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜـﻪ‬ ‫ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ .‬در ﺳﻜﻮت و ﻳﺎ ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﻴﺎورﻳﺪ و ﺑﺎورﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ را‬ ‫زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮده و ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﻜﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻪ اداﻣﻪ اﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ؟ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﭘﻨﺞ ﺗـﺎ ده دﻗﻴﻘـﻪ‬ ‫ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﺑﺎور ﻳﺎ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫‪.Kopec‬‬

‫‪1‬‬

‫٭ ﮔﻔﺘﮕﻮي ﻓﻨﻲ‪ :‬راﻫﺒﺮد زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ واﻗﻌﻴﺖ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﻋﻨـﻮان ﺗﺠﺮﺑـﻲ و ﻋﻠﻤـﻲ ﻫـﻢ ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬از‬ ‫راﻫﺒﺮد زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن ﻣﻔﻴﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻤﻠﻲ ﻳﺎ ﻛﺎرﻛﺮدي‪ ،‬ﻳﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪119‬‬

‫ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬از ﺑﺨﺶ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ دﻓـﺎع از آن ﺑﭙـﺮدازد‪ .‬ﺳـﭙﺲ از‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻪ آن را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪه و زﻳـﺮ ﺳـﻮال ﺑﺒـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ را ﺑﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد اداﻣـﻪ دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ اﻧـﺪازه ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲِﺗﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺟﻠﺴﺎت ﻣﻨﺎﻇﺮه‬ ‫و ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﻴـﺪ داﺷـﺖ‪ .‬ﺗـﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ اﻋﺘﻘـﺎد ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺑـﺎور‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن آن اداﻣﻪ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻤﺎم ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ‬ ‫و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻳﺎدآوري ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬ ‫ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ ﺑﺎورﻫﺎﻳﺘﺎن در ﻣﻮرد روﻳـﺪادﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ ﻋﻤـﺪﺗﺎً‬ ‫ﻋﻠﺖ ﻋﻤﺪهي ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و ﭘﻨﺞ راﺑـﻂ داغ را ﺑـﻪ ﭼـﺎﻟﺶ ﺑﻜﺸـﻴﺪ‪ .‬زﻳـﺮا اﻳـﻦ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺴﺌﻮل اﺻﻠﻲ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ آﺷﻔﺘﮕﻲﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻋﺒﺎرﺗﻬـﺎيِ‬ ‫زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن‪ ،‬ﻛﻪ در اداﻣﻪ اراﺋﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ ﺑـﺮاي رﻳﺸـﻪ ﻛـﻦ ﻛـﺮدن ﺑﺎورﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻋﻠﺖ آن را در ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و در‬ ‫ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺒﺎرﺗﻬﺎ و ﺳﻮاﻻت زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺮدن‪ ،‬ﺑﺮاي رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻛﺮدن‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫• ﺳﻮاﻻت »ﻣﻨﻄﻘﻲ«‪ :‬آﻳﺎ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﻦ در ﻣـﻮرد اﻳـﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻌﻘﻮل‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫آﻳﺎ آن ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ؟‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ آن ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﺮد دﻳﮕﺮي ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻳﺎ از ﻧﻈﺮ ﻣـﻦ‬ ‫ﻣﻌﻘﻮل ﺑﻮدﻧﺪ؟ در ﻛﺠﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫‪120‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫آﻳﺎ ﻓﺮدي ﻣﻌﻘﻮل و ﻣﻨﻄﻘﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎورﻫﺎﻳﻲ دارد؟‬ ‫آﻳﺎ ﺑﺎور اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻪ ﻓﻼن ﭼﻴﺰ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﺗﻐﻴﻴﺮ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ؟‬ ‫آﻳﺎ ﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﻣﻦ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻓﺮد دﻳﮕﺮي ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﻜﺴﺖ‬ ‫در راﺑﻄﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده ﻫﺴﺘﻴﻢ؟‬ ‫• ﺳﻮاﻻت »ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ واﻗﻌﻴﺖ«‪ :‬آﻳﺎ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫـﺎي ﻣـﻦ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫ﺷﻮاﻫﺪ و ﻣﺸﺎﻫﺪات واﻗﻌﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫ﭼﻪ ﺷﺎﻫﺪي ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ ﺑﺎور ﻳﺎ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ وﺟﻮد دارد؟‬ ‫ﭼﻪ اﺛﺒﺎﺗﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺑﺎور وﺟﻮد دارد؟‬ ‫ﻛﺠﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﺑﺎﻳﺪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧـﻮاﻫﻢ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻴﺎورم؟‬ ‫ﭼﺮا او ﺑﺎﻳﺪ دﻗﻴﻘﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرﺗﻲ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ دوﺳﺖ دارم؟‬ ‫ﭼﺮا ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﺎن و ﭼﻨﺎن ﺑﻜﻨﻢ؟ ﭼﻪ ﻣﺪرﻛﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻓﻼن ﻛﺎر و ﻓﻼن ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﻢ؟‬ ‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﻣﻦ را ﭼﻨﺎن ﺧﺎص ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ آﺳﺎن ﺑﺎﺷـﺪ و ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﺮ زﻣﺎن ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻢ؟‬ ‫آﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ واﻗﻌﺎ »وﺣﺸﺘﻨﺎك« و ﻳﺎ ﺑـﻴﺶ از ﺻـﺪ درﺻـﺪ ﺑـﺪ اﺳـﺖ؟ آﻳـﺎ‬ ‫اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﺪﺗﺮ از اﻳﻦ ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﻛﺮد؟‬ ‫ﭼﻪ ﻣﺪرﻛﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ »ﻣـﻦ ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ را ﺗﺤﻤـﻞ ﻛـﻨﻢ«‬ ‫)ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﻢ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺟﺴﻤﻲ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ در آن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اداﻣـﻪ‬ ‫دﻫﻢ(؟‬ ‫ﭼﻪ ﺷﺎﻫﺪي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻣـﻦ ﺻـﺪ درﺻـﺪ ﺑـﻲارزش ﻫﺴـﺘﻢ و‬ ‫ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻣﺜﺒﺘﻲ ﻧﺪارم؟ﻣﻦ ﻗﺒﻼً ﺑﺪون اﻳﻦ ﺷﺨﺺ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮدهام‪ .‬آﻳﺎ‬ ‫ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻠﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ اﻛﻨﻮن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺪون او زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻢ؟‬ ‫ﭼﻪ اﺛﺒﺎﺗﻲ و ﻳﺎ ﺷﺎﻫﺪي ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﮔـﺮ ﻣـﻦ در ﻳـﻚ راﺑﻄـﻪ‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺨﻮرم‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭽﮕﺎه راﺑﻄﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰي ﻧﺨﻮاﻫﻢ داﺷﺖ؟‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪121‬‬

‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺮب و ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﺟﻮاب دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺳﻮاﻻت »ﻣﻔﻴﺪ«‪ :‬آﻳﺎ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي ﻣـﻦ در ﻣـﻮرد آن اﺗﻔـﺎق ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ و ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﻣﻦ ﻋﻤﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫آﻳﺎ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎور‪ ،‬ﻛﻤﻜﻲ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ اﻓﺴـﺮدﮔﻲ اﺣﺴـﺎس ﮔﻨـﺎه‪ ،‬ﺗـﺮس‪،‬‬ ‫اﺿﻄﺮاب ﻳﺎ ﺧﺸﻢ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟‬ ‫آﻳﺎ اﻳﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻦ را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺑﻬﺘﺮ ﻛﺎرم و ﻳﺎ ﻟﺬت ﺑﺮدن ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن‬ ‫ﻳﺎري ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؟ آﻳﺎ اﻳﻦ اﻋﺘﻘـﺎد ﻛـﻪ »زﻧـﺪﮔﻲ ﺑﺎﻳـﺪ آﺳـﺎن ﺑﺎﺷـﺪ و در ﻏﻴـﺮ‬ ‫اﻳﻨﺼﻮرت ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛـﻨﻢ« ﻣـﻦ را در رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ اﻫـﺪاﻓﻢ‬ ‫ﻳﺎري ﻣﻲ دﻫﺪ؟‬ ‫آﻳﺎ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﺴﺮم ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﻠﻘﺎً اﻳﻦ ﻛﺎر ﻳﺎ آن ﻛﺎر را اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫رواﺑﻂ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؟‬ ‫اﺻﺮار ورزﻳﺪن ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ رﺋﻴﺲ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه اي دﻳﮕﺮ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ و در ﻏﻴﺮ‬ ‫اﻳﻨﺼﻮرت ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻧﻔﺮﻳﻦ و ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﭼﻪ ارزﺷﻲ دارد؟‬ ‫آﻳﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ رﻓﺘﺎري ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗـﺪاوم اﺣﺴـﺎس ﺧﺸـﻢ و آزردﮔـﻲ‬ ‫ﻛﻤﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ آﻳﺎ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻳﻦ اﻳـﺪه‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﺑﻬﺘﺮي ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﻳﺎ ﻛﺎرﻛﺮدي ﻣﺆﺛﺮﺗﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ؟‬ ‫آﻳﺎ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻦ آدم ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل و ﺑﺪي اﺳﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲ‬ ‫ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ درس ﺑﺨﻮاﻧﻢ و ﻳﺎ دﺳﺘﺎورد ﺑﻬﺘﺮي از ﻛﻼﺳﻬﺎﻳﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ؟‬ ‫آﻳﺎ ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻛﺮدن راﻧﻨﺪه اي ﻛﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﻣﻦ در ﺣﺎل راﻧﻨﺪﮔﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ روان‬ ‫ﺷﺪن ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﻛﻤﻜﻲ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻓﺸـﺎر ﺧـﻮن ﻣـﻦ ﻣـﻲ‬ ‫ﻛﻨﺪ؟‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎور ﻛﻪ »از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ در ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﻣﻬﻢ ﺷﻜﺴﺖ ﺧـﻮرده ام‪ ،‬ﭘـﺲ‬ ‫ﻣﻦ ﻛﺎﻣﻼً ﻧﺎﻛﺎم‪ ،‬ﺑﻲارزش و ﺑﺪ ﻫﺴـﺘﻢ« در رواﺑـﻂ آﻳﻨـﺪهام‪ ،‬ﻣـﻦ را ﺑـﻪ ﭼـﻪ‬ ‫ﺳﻤﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد؟‬ ‫• ﺳﻮاﻻت »ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻲ«‪ :‬آﻳﺎ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘـﻲ دﻳﮕـﺮي‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪122‬‬

‫وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان آﻧﻬﺎ را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎي ﻓﻌﻠﻲ ﻛﺮد؟‬ ‫آﻳﺎ »ﺗﺮﺟﻴﺢ و ﻳﺎ آرزوي ﻧﻴﺎﻣﺪن ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻫﻤﺴﺮم ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﻣﺎ«‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي‬ ‫ﻛﺎﺳﺘﻦ از ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﻦ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺷﻮد ﻛﻪ »آﻧﻬﺎ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ اﺳﺖ؟«‬ ‫آﻳﺎ ﺑﺎور ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ »ﻣﻦ ﻓﺮدي ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﻲ ﻫﻢ دارم« ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻢ »ﻣﻦ ﻛﺎﻣﻼً آدم ﺑﻲارزﺷﻲ ﻫﺴﺘﻢ« ﺑﻪ ﻣﻦ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﺗﺎ در ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﻲ ﻫﻔﺘﻪ آﻳﻨﺪه ﺗﻨﻴﺪﮔﻲ و اﺳﺘﺮس ﻛﻤﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ؟‬ ‫آﻳﺎ ﺣﻔﻆ آراﻣﺶ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺶ از ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﻣﻜـﺮر‪ ،‬ﻣـﻦ را در‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺑﻬﺘﺮ ﻛﺎرم ﻳﺎري دﻫﺪ؟‬ ‫آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ »ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ« ﺑﻪ »ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺑﻪ دﺳـﺖ آوردن« ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ از ﻣﻴﺰان ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺧﻮد ﺑﻜﺎﻫﻢ؟‬ ‫آﻳﺎ ﺑﺎور اﻳﻨﻜﻪ »ﻣﻦ ﻫﻢ داراي ﻧﻘﺎط ﻗﻮت و ﻫﻢ داراي ﻧﻘـﺎط ﺿـﻌﻒ ﻫﺴـﺘﻢ«‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺶ از ﺑﺎور اﻳﻨﻜﻪ »ﻣﻦ ﻳﻚ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده ﻛﺎﻣـﻞ‪ ،‬ﺑـﻲارزش و ﺑـﺪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ« ﻣﻦ را در ﺑﺮﻗﺮاري رواﺑﻂ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﻳﺎري دﻫﺪ؟‬

‫ﻣﻦ در ﻣﻮرد‬ ‫ﺧﻮدم‬ ‫دﻳﮕــــــــﺮان‬ ‫و‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‪،‬‬

‫‪123‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫ﺗﺎﺛﻴﺮات زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن‪:‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‬ ‫زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن و رﻳﺸﻪ ﻛـﻦ ﻧﻤـﻮدن ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ آﻣﻴـﺰ ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻛـﺎﻫﺶ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و اﻓﺴـﺮدﮔﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺳﺎﻟﻢﺗـﺮ‪ ،‬رﺿـﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‪ ،‬ﺳـﺎزﮔﺎري‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و ﺑﺎورﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪E‬‬

‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫‪D‬‬

‫رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ و‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺸﻢ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ و‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻳﺎريدﻫﻨﺪه‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﮔﺎر و ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻳﺎري دﻫﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ اﻫـﺪاف‬ ‫ﺧﻮد دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﭘـﺲ از رﻫـﺎﻳﻲ از زﻳـﺮ ﺑـﺎر ﺑﺎورﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ و‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬اﻧﺮژي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺻﺮف در رواﺑﻂ ﺷﺨﺼـﻲ و رواﺑـﻂ‬ ‫ﻛﺎري ﻳﺎ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﻴﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎ و رﻓﺘﺎر ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬اﺣﺴـﺎس ﺷـﺎدﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﺷﻤﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ داده و ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺮس ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺷﻤﺎ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪ .‬ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‪،‬‬ ‫ﺷﻤﺎ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ زﻣﺎن ﻛﻤﺘﺮي را ﺻﺮف ﻛﻠﻨﺠﺎر رﻓـﺘﻦ ﺑـﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﺧـﻮد‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ و زﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪124‬‬

‫زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن و دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪:‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﺎده ﺷﺪه‬

‫‪E‬‬

‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫‪D‬‬

‫‪C‬‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫‪B‬‬

‫ﻓﻌﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪A‬‬

‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ‪ SOS‬را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ روﺷﻬﺎي آن را ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎب ‪SOS‬‬ ‫را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻏﺬ و ﻗﻠﻤﻲ ﺑﺮدارﻳﺪ و »ﻓﺮم زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن و دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در‬ ‫ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت« را از ﺣﻔﻆ رﺳﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻧﻮﺷـﺘﻦ ﺣـﺮوف ‪ABCDE‬‬ ‫ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻻزم را ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ )ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺑﻌﺪي( ﺧﺎﻟﻲ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺎ در دوران ﻛﻮدﻛﻲ‬ ‫آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ؛ ﻓﺮد ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را از دﻳﮕﺮان )ﻣـﺜﻼ واﻟـﺪﻳﻦ(‬ ‫ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد و ﻳﺎ ﺧﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎورﻫﺎﻳﻲ را ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﺪاوم اﻳﻦ ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺎ ﺗﻜﺮار ﻣﺪاوم‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ و ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺑﺮ ﻃﺒﻖ آﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﺮد اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ را‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬رﻳﺸـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻗـﻮيﺗـﺮ و ﻋﻤﻴـﻖﺗـﺮ ﻣـﻲﮔـﺮدد‪ .‬ﺑﺎورﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻧﺪ در ﺧﻮد آﮔﺎه و ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﻣﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣـﻲﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﻌﺎل ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه و اﺻﻼح ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن و رﻳﺸﻪ ﻛـﻦ ﻧﻤـﻮدن ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﻴﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺷـﺎد‬ ‫و ﻣﻮﻓﻘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺑﻮﻳﮋه ﺷﻤﺎ در ﻃﻮل دورهﻫﺎي اﺳﺘﺮس و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﺪاوم اﺣﺴﺎس اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ دارﻳـﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ اﻧﺠـﺎم ﭼﻨـﻴﻦ ﻛـﺎري‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺻﺮﻓﺎً درك اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ‬ ‫ﺷﺪﻧﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻛﻪ ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﺸﻜﻞآﻓﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻮدن اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎي دﺷﻮار ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ و زﻳـﺮ‬ ‫ﺳﻮال ﺑﺮدن ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﻖ ﺑﺒﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬

‫‪125‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫ﻣﺎرﻳﺎ‪ ،1‬اﺿﻄﺮاب ﺧﻮد را ﺑﺎ ‪ABC‬ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬ ‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ‬

‫»ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﻧﺠﺎم دﻫـﻢ‬ ‫وﮔﺮﻧـﻪ ﺗﺤﻘﻴـﺮ ﻣـﻲ ﺷـﻮم و اﺣﺴـﺎس ﺑـﻲ‬ ‫ارزﺷﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤـﻲ ﺗـﻮاﻧﻢ ﺗﺤﻤـﻞ‬ ‫ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻫﻤـﻪ ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﺧﻴـﺮه ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼـﺮا‬ ‫ﻣﺪرﺳــﻪ ﺑﺎﻳــﺪ ﭼﻨــﻴﻦ ﺳــﺨﺖ ﺑﺎﺷــﺪ؟ ﻣــﻦ‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲ ﺗـﻮاﻧﻢ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ دﻳﮕـﺮان ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻮﺑﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬

‫‪ D‬زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن‬

‫»اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ ﻣﻦ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤﺎً ﻋﻤﻠﻜﺮد‬ ‫ﺧﻮﺑﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛـﻪ‬ ‫واﻗﻌﺎ دﭼﺎر اﺿﻄﺮاب ﺷـﻮم‪ .‬اﮔـﺮ ﭼـﻪ‬ ‫دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺗﺤﻤﻞ‬ ‫ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﻮرد ارزﻳـﺎﺑﻲ دﻳﮕـﺮان ﻗـﺮار‬ ‫ﺑﮕﻴــﺮم‪ .‬اﮔــﺮ ﻫــﻢ ﺑــﻪ ﺧــﻮﺑﻲ ﺻــﺤﺒﺖ‬ ‫ﻧﻜﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ آن ﻛﻨﺎر ﺑﻴﺎﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻫﻢ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻦ در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺴﺘﻢ‪«.‬‬

‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫»ﻓﺮدا ﺻﺒﺢ؛ ﻧﻮﺑﺖ ﻣـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫در ﻛﻼس ﺑﻪ ﻣﺪت ﭘﻨﺞ دﻗﻴﻘـﻪ در‬ ‫ﻣﻮرد درس ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻢ«‬ ‫)روﻳــﺪاد ﻓﻌــﺎل ﻛﻨﻨــﺪه ﻣــﻲ ﺗﻮاﻧــﺪ‬ ‫ﻳــﻚ روﻳــﺪاد ﭘــﻴﺶ ﺑﻴﻨــﻲ ﺷــﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪(.‬‬

‫‪C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫و رﻓﺘﺎري‬

‫»ﻗﻠﺒﻢ ﺑﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﻣـﻲزﻧـﺪ؛ دﺳـﺘﻬﺎﻳﻢ‬ ‫ﺷﺮوع ﺑـﻪ ﻟﺮزﻳـﺪن ﻛـﺮدهاﻧـﺪ و ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن در ﻣـﻮرد اﻳـﻦ ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ‬ ‫ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﺎﻟﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻢ ﺑﺨﻮرد‪«.‬‬

‫‪.Maria‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪126‬‬

‫ﻓﺮم ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ ABCDE‬ﻣﺎرﻳﺎ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ‪............... :‬‬ ‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه )روﻳﺪاد ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ روﻳﺪادﻫﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬ ‫ﻓﺮدا ﺻﺒﺢ ﻧﻮﺑﺖ ﻣﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﻼس درس ﺑﻪ ﻣﺪت ﭘـﻨﺞ دﻗﻴﻘـﻪ در ﺑـﺎره ﻓـﻼن ﻣﻮﺿـﻮع‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎ)ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺎﻳـﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ(‪:‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻢ وﮔﺮﻧﻪ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛـﻨﻢ ﻛـﻪ ﺑـﻲارزش ﻫﺴـﺘﻢ‪ .‬ﻣـﻦ‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﻴﺮه ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﭼﻨـﻴﻦ ﺳـﺨﺖ ﺑﺎﺷـﺪ؟ﻣﻦ‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻤﻊ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫‪ C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري)ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و رﻓﺘﺎر ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر(‪:‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪:‬‬ ‫ﻗﻠﺒﻢ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻲ زﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺘﻬﺎﻳﻢ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻟﺮزﻳﺪن ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻟﻢ دارد ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرد‪.‬‬ ‫رﻓﺘﺎر)و ﻳﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر(‪:‬‬ ‫اﺟﺘﻨﺎب از آﻣﺎده ﺷﺪن ﺑﺮاي ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ‪.‬‬ ‫‪ D‬زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن و ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ )ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ را زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺒﺮﻳﺪ‪(.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ ﻣﻦ ﻛﻪ »ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮﺑﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ« واﻗﻌﺎً ﺑﺎﻋﺚ اﺿﻄﺮاﺑﻢ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻫـﺮ‬ ‫ﭼﻨﺪ دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺗﺤﻤﻞ ﻛـﻨﻢ ﻛـﻪ ﻣـﻮرد ارزﻳـﺎﺑﻲ دﻳﮕـﺮان ﻗـﺮار ﺑﮕﻴـﺮم‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻫﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬ ‫‪ E‬ﺗﺎﺛﻴﺮات )ﺗﺄﺛﻴﺮات زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ(‪ :‬اﮔـﺮ ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻜﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ آن ﻛﻨﺎر ﺑﻴﺎﻳﻢ‪).‬ﻣﺎرﻳﺎ اﺿﻄﺮاب ﺧﻮد را ﻛﺎﻫﺶ و ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘـﺬﻳﺮي‬ ‫را اﻓﺰاﻳﺶ داده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻮد‪(.‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪127‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ‪ABCDE‬ﻫﺎي ﻣﺎرﻳﺎ‬ ‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‪ .‬ﻣﺎرﻳﺎ در ﻣﻮرد ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﭘﻨﺞ دﻗﻴﻘﻪ اي ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻗﺮار اﺳﺖ ﻓﺮدا ﺻﺒﺢ در ﻛﻼس اراﺋﻪ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ .‬ﺧﻮد ﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎرﻳﺎ ﻳﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه را درﺑـﺮدارد‪» :‬ﻣـﻦ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻢ‪ «...‬او ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺧﻮدش ﻣﻲﭘﺮﺳـﺪ»ﭼـﺮا ﻣﺪرﺳـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﺖ ﺑﺎﺷﺪ؟« اﻳﻦ ﺳـﺆال در واﻗـﻊ ﺗـﻮﻗﻌﻲ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي آﺳـﺎن ﺑـﻮدن‬ ‫ﻣﺪرﺳﻪ‪ .‬او ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﻮال اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪ ،‬ﺟﻬﺎن و ﺷـﺮاﻳﻂ زﻧـﺪﮔﻲ او‬ ‫آﺳﺎن‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮا‪ ،‬ﻏﻴﺮﻗﻀﺎوﺗﻲ و ﻏﻴﺮاﻧﺘﻘﺎدي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ در ﻣﻮرد راﺑﻂﻫﺎي داغ ﭼﻄﻮر؟ ﻣﺎرﻳﺎ از ﺳﻪ ﻣـﻮرد از اﻳـﻦ راﺑـﻂﻫـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ و ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ‪.‬‬ ‫‪ C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‪ .‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎرﻳﺎ ﺳﺒﺐ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ او ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺪت اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺗﻨﻴﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ و ﺗﺮدﻳﺪ در ﻣـﻮرد ارزش ﺧـﻮد را ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬او ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ از ﻋﻼﻳﻢ ﺟﺴﻤﻲ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ‪،‬‬ ‫ﻟﺮزش ﺧﻔﻴﻒ و ﺗﻬﻮع را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪ D‬زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن‪ .‬ﻣﺎرﻳﺎ ﻳﺎد ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮدش را زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮده و رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬او ﺑـﻪ ﺟـﺎي ﺗـﺪاوم اﻳـﻦ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﻛﻪ‪» :‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﻴﺮه ﺷـﻮﻧﺪ«‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﻣـﻲ‬ ‫ﮔﻮﻳﺪ»اﮔﺮ ﭼﻪ آن را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬اﻣﺎ ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻢ ﺗﺤﻤـﻞ ﻛـﻨﻢ ﻛـﻪ ﻣـﻮرد ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫دﻳﮕﺮان ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮم«‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﺑﺎور ﻛﻪ »ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر را ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ اﻧﺠـﺎم‬ ‫دﻫﻢ«‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ »اﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻜﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ آن ﻛﻨـﺎر ﺑﻴـﺎﻳﻢ«‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎي اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﻛﻪ »ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ دﻳﮕـﺮان ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﺻـﺤﺒﺖ‬ ‫ﻛﻨﻢ« ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ » ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻛﻪ ﻣﻦ در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺴﺘﻢ‪«.‬‬ ‫ﻣﺎرﻳﺎ در ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﺶ ﻋﻠﺖ اﺻـﻠﻲ اﺿـﻄﺮاب او ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫»اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮﺑﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ واﻗﻌـﺎ‬ ‫دﭼﺎر اﺿﻄﺮاب ﺷﻮم‪ «.‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎرﻳﺎ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از‬ ‫ﺧﻮد ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻬﺪﻳﺪ و ﺑﺮوز اﺿﻄﺮاب در او ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ E‬ﺗﺎﺛﻴﺮات زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺮدن‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﺟﺪﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻳﺎ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ زﻳﺮ ﺳـﺆال‬

‫‪128‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺑﺮدن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ اش‪ ،‬اﺣﺴﺎس اﺿﻄﺮاب و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﻤﺘﺮي دارد و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮد ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻜـﻨﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ آن ﻛﻨﺎر ﺑﻴﺎﻳﻢ«‪ .‬او ﻳﺎد ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺧـﻮد را ﺑﭙـﺬﻳﺮد و ﻛﻤﺘـﺮ در ﺑﺮاﺑـﺮ‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ و اﻧﺘﻘﺎد دﻳﮕﺮان اﺣﺴﺎس آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ ﭼﻴﻨﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ‪» :‬اﺿﻄﺮاب اﻧﺪك ﺑـﻪ ﻓـﺮد‬ ‫٭‬

‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ذﻫﻦ ﺧﻮد را ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺿﻄﺮاب زﻳﺎد او را ﻓﻠﺞ ﻣﻲﻛﻨﺪ« ‪.‬‬ ‫ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﻣﺎرﻳﺎ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻄﺢ اﺿﻄﺮاب ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻜﺮ روﺷﻦﺗﺮي داﺷـﺘﻪ‬ ‫و ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺑﻬﺘﺮي اراﺋﻪ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎرﻳﺎ ﻧﻴﺎز دارد ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﭼـﺎﻟﺶ ﻛﺸـﻴﺪه و‬ ‫ﻫﻴﺠﺎن ﺧﻮد‪ -‬ﺑﻮﻳﮋه اﺿﻄﺮاب‪ -‬را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ او اﻳﻦ ﻛـﺎر را ﻧﻜﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ دﭼـﺎر ﻳـﻚ اﺧـﺘﻼل اﺿـﻄﺮاﺑﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻫـﺮاس اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ)اﺧـﺘﻼل اﺿـﻄﺮاب‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ( ﺷﻮد‪ .‬اﺧﺘﻼﻻت اﺿﻄﺮاﺑﻲ در ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ ﻳﺎ اﻓﺴﺮدﮔﻲ دارﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎرﻳﺎ»ﻓﺮم ﺧﻮد‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ «ABCDE‬را ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ‪ A‬ﻳﻌﻨﻲ روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨـﺪه ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬در ﻓﺮم وارد ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫دوم‪ C ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري را وارد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻮم‪ ،‬ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﻪ ‪B‬ﻫﺎ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﺘﺎن ﮔﻮش ﻓﺮا دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ از‬ ‫ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺧـﺎص‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫دﻧﺒﺎل ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ ﺑﮕﺮدﻳﺪ)ﻣﺜﻼً ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ و‪ (...‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ‬ ‫ﻳﺎد داﺷﺘﻦ ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ‪ ،‬ﺣﺮوف اول آﻧﻬـﺎ ﻳﻌﻨـﻲ »ن م و م ه« را ﻛـﻪ در ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺣﺎﻓﻈـﻪ ﺑﺴـﭙﺎرﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ‪ 11‬ﺑـﺎور راﻳـﺞ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﺮور ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ‪» B‬ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ«‪ ،‬ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎرم‪ D ،‬ﻳﻌﻨﻲ؛ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫٭اﻳﻦ ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞ را ﻳﻜﻲ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﭼﻴﻨﻲ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﺎﺋﻮﻫﻲ)‪ (Tao he‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪129‬‬

‫روشﻫﺎي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮده و ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﻜﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫و در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ E ،‬ﻳﻌﻨﻲ؛ ﺗﺎﺛﻴﺮات زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن را ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و‬ ‫رﻓﺘﺎر ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬در ﻓﺮم وارد ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ و رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻧﻤﻮدن آن دﺳﺘﻪ‬ ‫از ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺷﻤﺎ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬اداﻣﻪ دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه‬ ‫ﻛﻪ اﺣﺴﺎس آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬از ﻓﺮم ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ ABCDE‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪130‬‬

‫ﻓﺮم ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ABCDE‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ‪:‬‬ ‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه )روﻳﺪاد ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ روﻳـﺪادﻫﺎي‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ(‪:‬‬

‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎ)ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺎﻳـﺪﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ(‪:‬‬

‫‪ C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري)ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر(‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪:‬‬

‫رﻓﺘﺎر)و ﻳﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر(‪:‬‬

‫‪ D‬زﻳﺮ ﺳـﺆال ﺑـﺮدن و ﻣﺒﺎﺣﺜـﻪ )زﻳـﺮ ﺳـﻮال ﺑـﺮدن ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ(‪:‬‬

‫‪ E‬ﺗﺄﺛﻴﺮات )ﺗﺎﺛﻴﺮات زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺮدن‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ(‪:‬‬

‫اﻳﻦ ﻓﺮم را ﻛﭙﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺣﻞ آن را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ D ،B ،C ،A‬و ‪ E‬اﻧﺠـﺎم دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم‬ ‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ از روﺷﻬﺎي ﺧﻮد ﻳﺎري اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 4‬و ‪ 5‬ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪B‬‬ ‫را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و راﺑﻄﻬﺎي داغ ﺑﮕﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻫﻴﭽﻜـﺪام‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪131‬‬

‫از ‪ 11‬ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﺑﺎورﻫﺎي ﺷﻤﺎ وﺟﻮد دارد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ )‪(LFT‬‬

‫ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻣﻤﻨﻮع!‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮاي ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﻚ ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ‪» .‬ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ آﺳـﺎن‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻤﻼت ﺳـﺎزﮔﺎراﻧﻪ را‬ ‫ﺑﺎ ﺧﻮد ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ »ﻣﻦ اﻳﻦ را دوﺳﺖ ﻧـﺪارم‪ ،‬اﻣـﺎ ﺧـﺐ‪ ،‬در ﻫـﺮ ﺻـﻮرت ﻣـﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺐ‪ ،‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﻣـﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬

‫ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ )‪(LFT‬‬ ‫و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ارﺗﺒﺎط اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﺮس ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ »ﻋﺪم دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ آن ﭼﻴـﺰي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ ﺧﻮاﻫـﺎن آن ﻫﺴـﺘﻴﺪ«‬ ‫)اﻟﻴﺲ‪ ،‬ﻧﻮار ﺻﻮﺗﻲ(‪ .‬ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ رﺳﻴﺪن آرزوﻫﺎ‪ ،‬ﺗـﻼشﻫـﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ آن ﻣﻴﺰان از ﻧﺎراﺣﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻴـﺪ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ آن ﻫﺴﺘﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ)‪ ،(LFT‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ دﺷﻮاري ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه ﺟﻬـﺎن و ﮔﻔـﺘﻦ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ » ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﺗﺎ اﻳﻦ اﻧـﺪازه‬ ‫دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ«‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺧﺮاب ﻛﺮدن ﺿﺮﺑﺎت در ﺑﺎزي‬ ‫ﮔﻠﻒ‪ .‬ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺧﺮاب ﻛﺮدن اﻳـﻦ ﺿـﺮﺑﺎت ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ»ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻮپﻫﺎ را ﺧﺮاب ﻛﻨﻢ و ﭼـﻮن اﻳـﻦ اﺗﻔـﺎق ﻣـﻲ اﻓﺘـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬

‫‪132‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛـﻨﻢ‪ .‬ﻣـﻦ ﻫﺮﮔـﺰ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺧـﻮﺑﻲ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﻢ داﺷﺖ‪«.‬‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر درك ﺗﺤﻤـﻞ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ و‬ ‫آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬زدن ﺿﺮﺑﻪ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﻪ ﺗـﻮپ‪ ،‬ﻳـﻚ روﻳـﺪاد ﻓﻌـﺎل‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎور و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪» :‬ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗـﻮپﻫـﺎ را‬ ‫ﺧﺮاب ﻛﻨﻢ و اﮔﺮ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺷﻮد اﻳﻦ وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻣـﻦ ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮﺑﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ«‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫و رﻓﺘﺎري‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪن‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿﻌﻴﻒ و‬ ‫ﺧﺮاب ﻛﺮدن ﺿﺮﺑﻪﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ .‬ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛـﻪ در اﺻـﻞ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺧﺎﻟﻖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬از ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﺮدن روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻞ آﺷﻔﺘﮕﻲِﺗﺎن‪ ،‬ﺧﻮدداري ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﻜﻴﻪ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻃﺒﻴﻌﻲ از زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲ آﻳﺪ‪ LFT ،‬ﻳﻜﻲ‬ ‫از ﻋﻠﻞ اﺻﻠﻲ آﺷﻔﺘﮕﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺷﺎدي‪ ،‬ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ‬ ‫‪ LFT‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮ روي اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺤﻤﻞ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﻛﻨﺎرآﻣﺪن ﺑﺎ ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ ﺑـﺪون‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫از ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺧﻼﺻﻲ ﻳﺎﺑﻴﺪ‪ ،‬زﻳﺮا روﻳﺪادﻫﺎي ﻧﺎﻛﺎم ﻛﻨﻨـﺪه ﻫﻤﻴﺸـﻪ روي ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ و‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻣﺜﺒﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ‪ ،‬ﻣـﺮدم ﻣﻌﻤـﻮﻻ ﻳـﺎد ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي ﻧﻔﺮت اﻧﮕﻴﺰ را ﻛﺎﻫﺶ داده و ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻫﺪف ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ )ﻳﻚ اﻣـﺮ دروﻧـﻲ(‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ اﻧﺘﻈﺎر رﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎﻓﺘﻦ از ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪) .‬ﺟﻬﺎن ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﺤﻘﻖ آرزوﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ (.‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ‬ ‫در ﺷﻤﺎ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده و زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮدم ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ رﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻬﺎر ﺧﺸﻢ ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫‪ - 1‬ﻳﻚ ﺑﺤﺚ ﺟﺎﻟﺐ در ﻣﻮرد ‪ ،LFT‬ﺑﺤﺜﻲ اﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ« ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻟﺒﺮت اﻟـﻴﺲ اراﺋـﻪ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮار ﺻﻮﺗﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻣﻮﺳﺴﻪ اﻟﺒﺮت اﻟﻴﺲ ﺑﺮاي رﻓﺘﺎر درﻣـﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧـﻲ‪ -‬ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪133‬‬

‫ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻗﻮي ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ و ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪن ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪ ،‬در واﻗﻊ اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻦ را ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ‬ ‫ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﻴﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺧﺸﻢ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻞ‬ ‫ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻮان ﻣﺎ را ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻛﺎﻫﺶ داده و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺎ را ﻣﺨﺘـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ و ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪن در دﻳﮕﺮان اﻳﺠﺎد اﺳﺘﺮس ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺑـﻪ رواﺑـﻂ ﺑـﺎ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﺻﺪﻣﻪ ﻣﻲزﻧﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﺠﺎد ﻟﺠﺒـﺎزي در دﻳﮕـﺮان ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫اﺻﻼح ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﺘـﺎن‪ ،‬ﺗﺤﻤـﻞ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ را در ﺧـﻮد ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺒﺨﺸـﻴﺪ و از‬ ‫آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺧﻮد ﺑﻜﺎﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ زﻳﺮ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗﺤﻤـﻞ ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ« ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪134‬‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛـﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‪ LFT‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺑﻬﺒـﻮد ‪LFT‬ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬ ‫وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ!‬

‫ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ!‬

‫ﻛﻤﻲ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ دﺷﻮار ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ اﻧﺪازه دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻤﻲ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ و ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫دﻟﻴﻠﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ راﺣـﺖ ﺗـﺮ از‬ ‫آن ﭼﻴﺰي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭼﺮا ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ آﺳﺎن ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻣـﻦ ﺷﻜﺴـﺖ ﻣـﻲ ﺧـﻮرم‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲ ﺧﻮرم‪ ،‬اﻣﺮي ﻛـﺎﻣﻼً‬ ‫ﺟﻬﺎن ﻣﻜـﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮﻋﺎدﻻﻧـﻪ و رﻗـﺖ اﻧﮕﻴـﺰ ﻋﺎدي اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ دﻓﻌﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﻢ‬ ‫ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫ﻣﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن‬ ‫را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫دﺷــﻮاريﻫــﺎ و ﮔﺮﻓﺘــﺎريﻫــﺎ‪ ،‬دﻫﺸــﺘﻨﺎك دﺷﻮاري ﻫﺎ و ﮔﺮﻓﺘﺎري ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺎراﺣـﺖ ﻛﻨﻨـﺪه و‬ ‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺨﻮف و وﺣﺸﺘﻨﺎك ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد در ﺗﻤﺎس ﺑﺎﺷﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎﻳﺘﺎن در ﺗﻤﺎس ﺑﺎﺷﻴﺪ‪،‬‬ ‫زﻳﺮا اﻳﻨﻬﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه اﺻﻠﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ »ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ« ﻳﻜـﻲ از ﻋﻠـﺖﻫـﺎي ﻋﻤـﺪه ‪LFT‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪135‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ»ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ«‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺎور در ﺷﻤﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺣﺴـﺎس‬ ‫ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬از ﻋﺒﺎرﺗﻬﺎي ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﻣﻦ اﻳﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬اﻣﺎ ﻣـﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ« و ﻳﺎ »ﻣﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ دوﺳـﺖ ﻧـﺪارم‪ ،‬ﻛﻨـﺎر‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﻢ« اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﻛﻪ »ﻣﻦ اﻳـﻦ را دوﺳـﺖ ﻧـﺪارم‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫ﺧﺐ‪ ،‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ« ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﺖ ﻋﻤـﺪه ‪» ،LFT‬ﻣـﻦ ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤـﻞ ﻛـﻨﻢ« و ﻋـﻼج آن‪» ،‬ﻣـﻦ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ« اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻨﺎر آﻣﺪن ﺑﺎ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ از ﻃﺮﻳﻖ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‬

‫ﻣﻦ اﻳﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﺐ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ اﻳﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﺐ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﻤﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬـﺎي ﻧﺎﻛـﺎم ﻛﻨﻨـﺪه را ﻛﻨﺘـﺮل ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ آﺷﻔﺘﮕﻲ و واﻛﻨﺶ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ را ﻛﻨﺘـﺮل و‬ ‫ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤــﺎﻳﻴﻢ‪ .‬اﻳــﻦ ﻣــﺮد ﺑﺪﺷــﺎﻧﺲ در ﺣــﺎل اﺳــﺘﻔﺎده از ﺧﻮدﮔﻮﻳــﻪ‬ ‫ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺧﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﻣﻮاﺟﻬﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪136‬‬

‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪» .‬ﻫﺮ اﻧﺪازه ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺪ ﺷـﺎﻧﺲ ﺗـﺮ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ ...‬ﻫـﺮ‬ ‫اﻧﺪازه ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ )از ﺟﺎﻧﺐ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻏﻴـﺮه(‬ ‫ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ« )اﻟـﻴﺲ‪،‬‬ ‫ﻧﻮار ﺻﻮﺗﻲ(‪ .‬ﻫﺮ اﻧﺪازه ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ را در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ اﻓـﺮاد ﻏﻴـﺮ ﻣﻨﺼـﻒ و‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ از ‪ SOS‬ﺳﻮد ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮ اﻧﺪازه ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﻮي اﻓﺮاد و روﻳﺪادﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮاي‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺒﺨﺸﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻮﻳﮋه در زﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺤﺮان‪،‬‬ ‫ﺻﺎدق اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﭘﺲ از ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ اﻗـﺪاﻣﻲ‬ ‫ﺷﺪﻳﺪ ﻳﺎ اﻓﺮاﻃﻲ ﺑﺮاي اﺻﻼح ﻳـﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﺑـﺪ‪ ،‬ﺑﺰﻧﻴـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ ﺷـﻤﺎ اﮔـﺮ در اﺑﺘـﺪا‪،‬‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ را در ﺧـﻮد ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﻣـﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻗﺪاﻣﻲ ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ و ﺣﺴﺎب ﺷﺪهﺗﺮ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺜﺒﺖ‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺎ ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت دارد‪ .‬ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺜﺒـﺖ ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ از‪ :‬اﻧﺘﻈـﺎر‬ ‫ﺗﻮأم ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﺮاي ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪن ﻳﻚ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣﺜﺒـﺖ از ﻣﺸـﻜﻼت ﻳـﺎ روﻳـﺪادﻫﺎي‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ و ﺑﺎور ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﻴﺖ در آﻳﻨﺪه‪.‬‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬داﺷﺘﻦ ﻳﻚ دﻳﺪﮔﺎه واﻗﻊﺑﻴﻨﺎﻧﻪ و ﻣﺜﺒـﺖ در ﻣـﻮرد‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ ﺗﺨﺮﻳـﺐ اﻫـﺪاف ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ روﻳﺪادﻫﺎ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ ﻳـﺎ ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺜﺒـﺖ‪ ،‬ﺑـﺎور ﺑـﻪ ﺑﻬﺒـﻮد روﻳـﺪادﻫﺎ در‬ ‫آﻳﻨﺪه اﺳﺖ و ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻫﻢ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑـﺮاي ﺳـﺎزﮔﺎري ﻣﻌﻘـﻮل‪ ،‬ﺣﺘـﻲ در‬ ‫ﺻﻮرت ﻋﺪم ﺑﻬﺒﻮد روﻳﺪادﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪137‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺜﺒﺖ‬

‫ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫‪ -1‬ﻣﻦ ﺷﻐﻞ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﻣﻦ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲ ﻛـﻨﻢ ﻛـﻪ ﺷـﻐﻞ ﺧـﻮد را از‬ ‫دﺳﺖ دﻫﻢ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻫﻢ ﺑﻴﺎﻓﺘـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ و ﺳـﻌﻲ ﻣـﻲ‬ ‫ﻛﻨﻢ ﺷﻐﻞ دﻳﮕﺮي ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪ -2‬راﺑﻄــﻪ ﻣــﻦ ﺑــﺎ اﻳــﻦ ﺷــﺨﺺ دوﺳــﺖ‬ ‫داﺷﺘﻨﻲ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ و ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎ رو ﺑﻪ راه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -2‬اﮔﺮ راﺑﻄﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺪﺷﺎﻧﺴﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻳـﻦ وﺣﺸـﺘﻨﺎك ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ راﺑﻄـﻪ اي ﻫﺪﻓﻤﻨـﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪ -3‬ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻲ روﻳـﻢ‬ ‫و ﭘﺴــﺮم رﻓﺘــﺎر ﻣﻮدﺑﺎﻧــﻪ اي ﺧﻮاﻫــﺪ‬ ‫داﺷــﺖ و ﻫﻤﮕــﺎن ﺧﻮاﻫﻨــﺪ دﻳــﺪ او‬ ‫ﭼﻘﺪر ﻣﻮدب اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -3‬اﺣﺘﻤﺎﻻً اﻣﺮوز ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫ﺑﻴﺮون ﻣـﻲ روﻳـﻢ‪ ،‬ﭘﺴـﺮم ﻣﻮدﺑﺎﻧـﻪ رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻫﻢ او رﻓﺘـﺎر ﻣﺆدﺑﺎﻧـﻪ‬ ‫اي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨـﺎ ﻧﻴﺴـﺖ‬ ‫ﻛﻪ او ﺑﭽﻪ ﺑﺪي اﺳﺖ و ﻳﺎ ﻣﻦ واﻟـﺪ ﺑـﺪي‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬

‫‪138‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫ﭘﺎﺷﻴﺪه ﺷﺪن ﭘﻮﺳﺖ ﺟﻮز ﺑﺮ روي ﺻﻮرت‬ ‫ﻳﻜﻲ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﻦ د رﻳﻚ روﻳـﺪاد ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻜﺘـﻪ اي ﻣﺜﺒـﺖ ﻳﺎﻓﺘـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮادر ﻛﻮﭼﻚ او از روي ﺷﻴﻄﻨﺖ ﺑـﻪ روي ﺻـﻮرت او ﭘـﻮدر ﭘﻮﺳـﺖ ﺟـﻮز‬ ‫ﻫﻨﺪي ﭘﺎﺷﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻫﻤﻴﺸﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﺳـﻴﻨﻮس‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ زﻳﺎدي داﺷﺘﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺜﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻮدر ﭘﻮﺳـﺖ ﺟـﻮز‪ ،‬ﺳﻴﻨﻮﺳـﻬﺎﻳﻢ را ﻛـﺎﻣﻼ‬ ‫ﭘﺎك ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬از آن زﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﺪارم‪«.‬‬ ‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه از ﺻﺎﻋﻘﻪ‬ ‫زﻧﻲ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﺻـﺎﻋﻘﻪ ﺟـﺎن ﺳـﺎﻟﻢ ﺑـﻪ در ﺑـﺮده ﺑـﻮد‪ ،‬ﻣـﻲﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻣـﻦ آدم‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﻪ دﭼﺎر ﺻﺎﻋﻘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬اﻣﺎ زﻧﺪه ﻣﺎﻧـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺮدي ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ روﻳﺪادي را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﻪ آدم ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻫﺴﺘﻢ‪،‬‬ ‫ﭼﻮن دﭼﺎر ﺻﺎﻋﻘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ!‬ ‫ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ اﺣﺴــﺎس ﺷــﻤﺎ در ﻣــﻮرد روﻳــﺪادﻫﺎي ﺑــﺪ‪ ،‬ﻋﻤــﺪﺗﺎً ﺑــﻪ ﺑــﺎور و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺷﻤﺎ در ﻣﻮرد آن روﻳﺪادﻫﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪﺗﺎن و ﻳﺎ ﻫﺮ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ دوﺳﺘﺶ دارﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﺑﺎور ﻛﻪ ذﻛﺮ آﻧﻬﺎ رﻓﺖ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻪ در‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻃﻮﻓﺎﻧﻬﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﺑﺎورﻫﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫»ﻣﻦ ﻣﺴﺌﻮل اﺻﻠﻲ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺷﺎدي و ﻧﺎﺷﺎدي و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺧﻮد در‬ ‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﻢ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺮﺷـﺎر از زﻳﺒـﺎﻳﻲ و ﻟـﺬت اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ ﮔـﺎﻫﻲ‬ ‫اوﻗﺎت ﺗﻴﺮه و ﻳﺎس آور ﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪«.‬‬ ‫»ﻣﻦ ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻐﻴﻴـﺮ دﻫـﻢ و آﻧﭽـﻪ‬ ‫ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ آن ﻧﻴﺴﺘﻢ را درك ﻛﻨﻢ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺪاوم اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺮ روي ﻛﺎﻫﺶ اﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺮ‬ ‫روي ﭘﺬﻳﺮش و ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﺪن ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ آن ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛـﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻴﺮه و ﻳﺄسآور ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﻼش‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪139‬‬

‫ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺎزﮔﺎري رﺳﻴﺪه و در آراﻣﺶ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ زﻳﺎﻧﺒﺎر‬ ‫»ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮدم و روﻳﺪادﻫﺎ)از ﺟﻤﻠﻪ روﻳﺪادﻫﺎي اواﻳﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ( ﻋﻠـﺖ ﻋﻤـﺪه‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت و رﻓﺘﺎر ﻓﻌﻠﻲ ﻣﻦ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬روﻳـﺪادﻫﺎي ﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ و اﻓـﺮاد ﺣﻤـﺎﻳﺘﮕﺮ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﻣﻦ و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻦ در رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪«.‬‬ ‫»ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ روﻳﺪادﻫﺎي ﻳﺄسآور روي ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗـﻮاﻧﻢ ﻣـﺎﻧﻊ از آن‬ ‫ﺷﻮم‪ ،‬اﻣﺎ اﺣﺴﺎس ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮان و ﺟﻬﺎن را ﺳـﺮزﻧﺶ ﻣـﻲﻧﻤـﺎﻳﻢ‪ .‬ﻣـﻦ‬ ‫ﺗﻮﻗﻊ دارم ﺟﻬﺎن آﺳﺎن و ﻣﻨﺼﻒ و روﻳﺪادﻫﺎ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺘـﻮاﻧﻢ ﺑـﺎ‬ ‫آن ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﺪه و در آراﻣﺶ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬

‫ﺑﺎروﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺒﺮﻳﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻳﺎ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي‬ ‫دارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﻞ ﻛﺎرﻧﮕﻲ‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ درﻣﺎﻧﮕﺮان‪» ،‬دﻋﺎي آراﻣﺶ« را ﺑﺮاي ﺗﻼش در ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺑﺪ و ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺑﺪي ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴـﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻟﻬﺎم ﺑﺨﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪140‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرا‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻦ آراﻣﺶ ده‬ ‫ﺗﺎ ﺑﭙﺬﻳﺮم آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ‪.‬‬ ‫ﺷﺠﺎﻋﺘﻲ ده‬ ‫ﺗﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ‪.‬‬ ‫و‬ ‫ﺑﻴﻨﺸﻲ ده‬ ‫ﺗﺎ ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ دو را درﻳﺎﺑﻢ‪.‬‬

‫آراﻣﺸﻲ)آراﻣﺶ( ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪه ﺗﺎ ﺑﭙﺬﻳﺮم )ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺪون ﺗﻮﻗﻊ اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ(‬ ‫آﻧﭽﻪ را )ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎري ﻫﺎ و ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻘﺎوم(‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ‪.‬‬ ‫ﺷﺠﺎﻋﺘﻲ )ﻋﺰم( ده ﺗﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ آﻧﭽﻪ را )ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ‪،‬‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﺎريﻫﺎ و ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ( ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ‪.‬‬ ‫و‬ ‫)*(‬ ‫ﺑﻴﻨﺸﻲ ده ﺗﺎ ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ دو را درﻳﺎﺑﻴﻢ‪.‬‬ ‫)*( دﻋﺎي آراﻣﺶ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧﻲ‪ -‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻴﻦ ﻛﻼرك‬

‫درﻣﺎن‪ ،‬اﻏﻠﺐ در اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻖ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣﺴـﺎﻳﻞ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﻣﺸـﻜﻼت ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ و‬ ‫اﺧﺘﻼﻻت در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺎوم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪141‬‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻲ از درﻣﺎﻧﮕﺮان‬ ‫•‬

‫•‬

‫•‬ ‫•‬

‫»ﺟﻬﺎن را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻮﻗﻊ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻳـﺪ اﻳﻨﮕﻮﻧـﻪ ﻳـﺎ آﻧﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ آن در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ ﭼﻨـﺎن ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺬﻳﺮﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ ﺟﻬﺎن را ﺑﺪون اﻧﻔﻌﺎل‪ ،‬ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻛﺮدن و ﻳﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ دﻧﻴﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﭙﺬﻳﺮﻳـﺪ)دراﻳـﺪن و ﻧـﻴﻤﻦ‪ ،‬ص ‪،52‬‬ ‫‪«.(1994‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺧﺎﻟﻖ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﺎ)ﺧﻮد ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ‬ ‫ﻫﺎ(ي ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻴﺪ و از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺳﺎزﻧﺪه ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ رﺳـﺎﻧﺪن آﻧﻬـﺎ و‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺑﺮﺧﻮردارﻳﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ )اﻟﻴﺲ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ‬ ‫از وﻳﻨﺮاچ‪.(1996 ،‬‬ ‫ﻣﺘﻮﻗﻊ ﺑﻮدن )ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه(و وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳـﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻤـﻞ ﻧﺎﻛــﺎﻣﻲ ﺧــﻮد را اﻓــﺰاﻳﺶ دﻫﻴــﺪ‪ .‬ﺧــﻮد و دﻳﮕــﺮان را ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﺟﺎﻳﺰاﻟﺨﻄﺎ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ)درﻳﺪان ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از وﻳﻨﺮاچ‪.(1996 ،‬‬ ‫در ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ آن ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺷـﺠﺎع ﺑﺎﺷـﻴﺪ و ﺑـﺎ آراﻣـﺶ‬ ‫آﻧﭽﻪ را ﻛـﻪ ﻧﻤـﻲ ﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ دﻫﻴـﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺬﻳﺮﻳـﺪ و از ﺑﻴـﻨﺶ ﻻزم ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻳﻦ دو از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻴﺪ‪).‬ﺑﺮﻧﺎرد ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از وﻳﻨﺮاچ‪،‬‬ ‫‪(1996‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ ،11‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »راﻫﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣـﺎن«‪ ،‬ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎداﺗﻲ را‬ ‫ﺑﺮاي ﻓﺮد ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻛﻤﻚ ﺣﺮﻓﻪ اي اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫اﺷﺎره ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺼﺮف دارو در ﻛﻨﺎر درﻣﺎن ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻼش ﺷﻤﺎ‪ SOS ،‬روﺷﻬﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ ﺑﺎورﻫـﺎي ﻣﻨﻄﻘـﻲ ﻣـﻮﺛﺮ و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲآﻣﻮزد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ آن را ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻳﻨـﺎت را‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻮدﻳﺎري اراﺋﻪ ﺷﺪه را ﺗﻤـﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴـﺪ و آﻧﭽـﻪ را ﻛـﻪ‬ ‫آﻣﻮﺧﺘﻪ اﻳﺪ‪ ،‬در ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬﺎ و زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛـﺎر ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ .‬ﺣﻔـﻆ ﻳـﻚ ﻧﻈـﺎم ﺑـﺎور‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﺪاوم ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﻼش اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻋﻤﺪه را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬ ‫• ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻘﻮل‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ واﻗﻌﻴـﺖ‪،‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪142‬‬

‫ﻣﻔﻴﺪ و ﺑﺮاي ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ ﻳﺎري دﻫﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و آرزوﻫﺎ‬ ‫اﺳﺘﻮار ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ در آﻧﻬﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده‪ ،‬زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺒﺮﻳﺪ و رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را آﻧﻘﺪر ﻣﻮرد ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﻗﺮار داده و زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺒﺮﻳـﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﺧﻮد را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد ﺗﻤـﺎس ﺑﺮﻗـﺮار ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺳـﻪ‬ ‫ﺳﺌﻮال را از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ‪:‬‬ ‫»ﻣﻦ در ﻣﻮرد ﺧﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ؟«‬ ‫»ﻣﻦ در ﻣﻮرد دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ؟«‬ ‫»ﻣﻦ در ﻣﻮرد ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ؟«‬ ‫• از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ)‪ (LFT‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻞ ﻋﻤﺪه آﺷـﻔﺘﮕﻲﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ روي اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻫﺮ اﻧﺪازه ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻓﺮاد و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻏﻴﺮﻋﺎدﻻﻧﻪ دﭼـﺎر ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ دارﻳﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫اﻣﺮ ﺑﻮﻳﮋه در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﺻﺎدق اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮم ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ ABCDE‬و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر درك و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• دﻋﺎي آراﻣﺶ را در ﺟﺎﻳﻲ ﻧﺼﺐ ﻛﺮده و آن را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرا‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻦ آراﻣﺶ ده‪،‬‬ ‫ﺗﺎ ﺑﭙﺬﻳﺮم آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ‪.‬‬ ‫ﺷﺠﺎﻋﺘﻲ ده‪،‬‬ ‫ﺗﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ‪.‬‬ ‫و‬ ‫ﺑﻴﻨﺸﻲ ده‪،‬‬ ‫ﺗﺎ ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ دو را درﻳﺎﺑﻢ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪6‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪.‬‬

‫ﺑﺎغ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫ﻣﺮدم در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از‬ ‫ﻣﺮدم از ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮده‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﭘﺮورش داده‪ ،‬از آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺞ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻧﻤﻮدن ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ«‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن و رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻛﺮدن ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ را ﭘﺲ از ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫در ﻓﺼﻞ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲ آﻣﻮزﻳﻢ‪:‬‬ ‫• ‪ 11‬ﺑﺎور و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺟﺘﻨﺎب از آﻧﻬﺎ‪.‬‬ ‫• اﻧﻮاع ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﻔﻜﺮ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪144‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻋﻤﺪه و راﺑﻂﻫﺎي داغ زﻳﺮ ﺑﻨﺎي‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫــﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳــﻪﻫــﺎي ﻏﻴــﺮ ﻣﻨﻄﻘــﻲ‪ ،‬اﺿــﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸــﻢ و اﻓﺴــﺮدﮔﻲ ﻗﺎﺑــﻞ‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪاي را ﺑﺮاي ﻣﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺎﺳﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺳﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ ‪ ،‬ﺷﻤﺎ درﻣﻲ ﻳﺎﺑﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ و راﺑﻂﻫﺎي داغ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ اﺿﺎﻓﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﻳﺎزده ﺑﺎور‬ ‫ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ و راﺑﻂﻫﺎي داﻏﻲ‬ ‫ﺑﭙﺮدازﻳﻢ ﻛﻪ زﻳﺮ ﺑﻨﺎي ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻘﺸﻲ اﺳﺎﺳﻲ در‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻧﺎﺷﺎدي دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه‪ :‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫‪-3‬‬

‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪!...‬‬ ‫ﺗﻮ )او( ﺑﺎﻳﺪ‪!...‬‬ ‫ﺟﻬﺎن و ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪!...‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و اﺟﺒﺎرﻫـﺎ‪ ،‬ﻫﻤﮕـﻲ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺗﻮﻗﻊﻫﺎﻳﻲ ﻣﻄﻠﻖ از ﺧﻮد‪ ،‬دﻳﮕـﺮان‪ ،‬ﺟﻬـﺎن و ﺳـﺎﻳﺮ ﺷـﺮاﻳﻂ زﻧـﺪﮔﻲ ﻓـﺮد ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﻲ زﻳﺎﻧﺒﺎر ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ آﺳـﺎﻧﻲ‬ ‫دﭼﺎر آزردﮔﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﻮد ﻛﻪ »ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﺮ ﻛﺎري ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻢ‪،‬‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎﺷﻢ‪ «.‬ﻣﺎدري ﻣﺴﺘﺄﺻﻞ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ ﻛﻪ » ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎدر‬ ‫ﺑﺎﺷﻢ«‪.‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪145‬‬

‫ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ‪ :‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن ارﺗﺒﺎط ﻣﻲدﻫﻨﺪ‬ ‫‪ -1‬ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ‪:‬‬ ‫آرزوي ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺷﺪن ﻳﺎ ﺗﺒﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻳﺎ دﻳﮕﺮان ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺧﺸـﻢ ﻣﻌﻄـﻮف ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻮد ﻳﺎ دﻳﮕﺮان ﻣﻲ ﺷﻮد‪ » .‬ﺗﻮ اﺣﻤﻘﻲ!«» ﻛﻮدن! « از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪:‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ ﻳﺎ اﻓﺴﺮدﮔﻲ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛـﻨﻢ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫اﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﻢ ﻳﺎ ﺷﺎد ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻄﻠﻘـﺎً‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﻲ را ﻧﻤﻲ ﭘﺬﻳﺮم‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪ ﻏﻴـﺮ ﻣﻨﻄﻘـﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ‪– LFT‬‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ– ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ -3‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ‪:‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺻﺪ درﺻﺪ وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ دﻫﺸﺘﻨﺎك‪ ،‬ﻣﺨﻮف‬ ‫و وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ‪ .‬دﻫﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻣﺨﻮف ﺳﺎﺧﺘﻦ و اﻓﺘﻀﺎح ﺳـﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻣﺸـﺎﺑﻪ‬ ‫وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﻣﻦ ﺑﻲ ارزش ﻫﺴﺘﻢ‪:‬‬ ‫ﻣﻦ اﺻﻼً ﺧﻮب ﻧﻴﺴـﺘﻢ‪ .‬ﺧﻮﻳﺸـﺘﻦ ﭘـﺬﻳﺮي ﭘـﺎﻳﻴﻦ )‪ ، (LSA‬ﻋـﺰتﻧﻔـﺲ ﭘـﺎﻳﻴﻦ و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ و ﺗﻔﻜـﺮ ﻏﻴـﺮ ﻣﻨﻄﻘـﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪» .‬ﻣـﻦ آدم ﭘﺴـﺘﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ!« ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از اﻳﻦ دﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -5‬ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ‪.‬‬ ‫او و ﻳﺎ آن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫـﺪ ﻣﺎﻧـﺪ و ﻫﻴﭽﮕـﺎه ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬در ﺟﺴﺘﺠﻮي راﺑﻂ ﻫﺎي داغ در ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ‬ ‫ﻫﺎﻳﺘﺎن ﺑﺮآﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ‪» ،‬ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ« و »ﺣﺘﻤﺎًﻫـﺎ« را ﺑـﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﻣـﻲ دﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ )راﺑﻂﻫﺎي داغ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪﻫﺎ و ﺣﺘﻤـﺎًﻫـﺎ( ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ رﻳﺸـﻪ ﻛـﻦ ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎﺷﺎدي‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺧﻮدﺷﻜﻦ‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪146‬‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از ﺣﺮوف »ن م و م ه« ﺑﺮاي ﻳﺎدآوري راﺑﻂﻫﺎي داغ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫» ن م و م ه« رﻣﺰ ﺑﺎورﻫﺎي داغ‬ ‫ن‬

‫ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ‬

‫م‬

‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‬

‫و‬

‫وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ‬

‫م‬

‫ﻣﻦ ﺑﻲ ارزش ﻫﺴﺘﻢ‬

‫ه‬

‫ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ‬

‫ﻳﺎزده ﺑﺎور ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬ ‫رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﮕﺮان ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ )اﻟﻴﺲ‪ ،1994 ،‬اﻟﻴﺲ و ﻻﻧﮓ‪ ،(1994 ،‬ﻳـﺎزده‬ ‫ﺑﺎور و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻓـﺮاد‪ ،‬ﺑـﺎ ﻧﮕﻬﺪاﺷـﺘﻦ اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺎورﻫــﺎي ﻏﻴــﺮﻣﻨﻄﻘــﻲ‪ ،‬اﺿــﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸــﻢ‪ ،‬اﻓﺴــﺮدﮔﻲ ﻗﺎﺑــﻞ ﺗﻮﺟــﻪ و ﺳــﺎﻳﺮ اﻧــﻮاع‬ ‫آﺷﻔﺘﮕﻲﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ را ﺑﺮاي ﺧﻮد‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺴﻴﺎري از‬ ‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺧﻮدﺷﻜﻦ و ﺷﻜﺴﺖ در ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻛﺜﺮ اﻳﻦ ﻳﺎزده ﺑﺎور ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ )ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ(‪،‬‬ ‫ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮدم در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻊ اﻳﻨﻜﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را دﭼﺎر ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺜﺒﺖ‬ ‫در زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن آرزوﻫﺎ و ﺗﺮﺟﻴﺤـﺎت‬ ‫ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻗﻌﺎت ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه راﺑﻂﻫﺎي داغ‪ ،‬دﭼﺎر ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻧﻨﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﮔﻔﺘﮕﻮي ﻓﻨﻲ‪ :‬در رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲ – ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ را » ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ« و ﻳﺎ » ﻣﺸﺘﻘﺎت ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻋﻤﺪه«‬ ‫ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ )اﻟﻴﺲ ‪.(1994 ،‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪147‬‬

‫ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺗﺴﻜﻴﻦ ﺑﺪﻫﻴﺪ‬ ‫در ﻣﻮرد اﻳﺪهﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ زﻳﺮ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﺪ و ﺳﭙﺲ ﺳﻪ ﻳﺎ ﭼﻬﺎر ﻣﻮرد از آﻧﻬـﺎ‬ ‫را ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﺧﻮدﺗﺎن ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﺳﻄﺢ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻪ‬ ‫ﻳﺎ ﭼﻬﺎر ﺑﺎور ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ ﺑـﺮاي ﺗﺎﻳﻴـﺪ آﻧﻬـﺎ ﺑﻴﺸـﺘﺮ وﺳﻮﺳـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﻛﺪاﻣﻨﺪ؟ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬در ﻣﻮرد اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸـﻴﺪ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﺪ‪ .‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ دوﺳـﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎر و ﻳـﺎ ﻓﺎﻣﻴـﻞ ﺧـﺎص ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺪاﻣﻴﻚ از اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد دارد؟‬ ‫ﻫﺮ ﻛﺪام از ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ را ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪودي در ﻣﻮرد ﺷﻤﺎ ﺻﺪق ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮ روي زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن و رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻧﻤﻮدن اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫اﺣﺴﺎس اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ در ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﺎزده ﺑﺎور و ﺧﻮد ﮔﻮﻳﺔ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫‪ .1#‬اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻳﻚ ﺿﺮورت ﻣﺒﺮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً از ﺳـﻮي ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷﻮم و ﻣﻮرد ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻗﺮار‬ ‫ﮔﻴﺮم‪ .‬و اﮔﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ ـ آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ـ ﻣﺤﻘﻖ ﻧﺸﻮد‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ و ﻣﻦ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻲ ارزش ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻳﻚ اﺳﺘﺎد ﺟﻮان روان ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪« :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ درﻳـﺎﻓﺘﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺒﻮب ﺗﻤﺎﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻢ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﻮك واﻗﻌﻲ درﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﺮدم«‪ .‬ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬او ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﺲ از ﻳﻚ دوره زﻣﺎﻧﻲ اﻳﻦ اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت را ﭘـﺬﻳﺮﻓﺖ و ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻮﺛﺮ ﻛﻪ ﻣﺤﺒﻮب ﺑﻴﺸﺘﺮ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﺶ ﺑﻮد‪ ،‬اداﻣﻪ داد‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل – ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ‪ ،‬اﺿـﻄﺮاب و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪148‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ – ﻣﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻢ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻛﺜﺮ ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﻴـﺮم‪ .‬آﮔـﺎﻫﻲ از اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﻫﻤﮕﺎن ﻣﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﻦ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ وﺣﺸﺘﻨﺎك ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ‬ ‫آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ و ﻫﻨﻮز ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ اﺣﺴﺎس ارزﺷﻤﻨﺪي ﺑﻜﻨﻢ‪ .‬ﻣﻌﻘـﻮل ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﻫﻤﮕﺎن ﻣﻦ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻛﻨﺘﺮل اﻧﺪﻛﻲ ﺑﺮ روي ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ‬ ‫ﻓﻜﺮ و اﺣﺴﺎس دﻳﮕﺮان دارم‪.‬‬ ‫‪ .2 #‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﻢ‬ ‫ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺻﺪ درﺻﺪ ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﺎﺷﻢ و اﮔﺮ ﺑـﻪ اﻧـﺪازه اي‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎ ﻧﺒﺎﺷﻢ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑـﻲ ارزش ﺧـﻮاﻫﻢ ﺑـﻮد و‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻧﻜﻮﻫﺶ واﻗﻊ ﺷﻮم‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل – اﺿﻄﺮاب‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ ‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻋﺰت ﻧﻔﺲ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻚ ﻓﺮد ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ و ﺟﺎﻳﺰ اﻟﺨﻄﺎ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻫـﻢ‬ ‫از ﻧﻘﺎط ﻗﻮت و ﻫﻢ از ﻧﻘـﺎط ﺿـﻌﻒ ﺑﺮﺧـﻮردارم‪ .‬ﻣـﻦ در ﺟﻬـﺖ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﺗـﻼش‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﺎرﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ﺧـﻮﺑﻲ اﻧﺠـﺎم دﻫـﻢ‪ .‬ﻣـﻦ ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻢ از‬ ‫اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت و از دﺷﻮاريﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ درس ﺑﮕﻴﺮم‪.‬‬ ‫‪ .3 #‬ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ و ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈـﻪ رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﮔﺮﻧﻪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺪ‪ ،‬ﺷﺮور‪ ،‬ﭘﺴﺖ و ﺑﺴﻴﺎر اﺣﻤﻖ ﻫﺴـﺘﻨﺪ؛ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺳﺮزﻧﺶ و ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺎن و دﻳﮕﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼﻒ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دﻳﮕﺮان ﻣﻨﺼﻒ ﻧﺒﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬وﺣﺸـﺘﻨﺎك اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻴﺸـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﻫﺮﮔﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ درﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺪ‪ ،‬ﺷـﺮور‬

‫و اﺣﻤﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪149‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل – ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﻲ‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ :‬ﻣﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻢ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان و ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺼﻒ‬ ‫و ﻣﻌﻘﻮل ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ زﻧﺪﮔﻲ اﻏﻠﺐ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﻛﻪ اﻣﻜـﺎن داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫ﻣﻦ دﻳﮕﺮان را ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻢ ﺗﺎ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮدم اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻛﺮده و ﻛﺎرﻫﺎي‬ ‫درﺳﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ – ﭘﺲ ﺧﻮد را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺎﻟﻲ و ﺑﻲﻧﻘﺺ ﻧﺒﻮدن ﺷﺪﻳﺪاً ﺳﺮزﻧﺶ‬ ‫و ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﺒﺨﺸـﻨﺪ‪ ،‬از رﻓﺘـﺎر ﺧـﻮد ﭘﺸـﻴﻤﺎن‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﻼش ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ در آﻳﻨﺪه ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻬﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﻗﺎدر ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺧﻮد اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4 #‬ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ آﺳﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر وﺣﺸﺘﻨﺎك و اﻓﺘﻀﺎح اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎ‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻴﻞ ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲ روﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻴﻞ ﻣﻦ ﭘـﻴﺶ ﺑﺮوﻧـﺪ و اﮔـﺮ ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ ،‬وﺣﺸـﺘﻨﺎك اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣـﻦ‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻲ ارزش ﻣﻲﺷـﻮم و‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ ﺷﺎد ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل – اﻓﺴﺮدﮔﻲ ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب ‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ :‬ﻣﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﻣﻴـﻞ ﻣـﻦ‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ و ﮔﺎﻫﻲ ﻫﻢ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻴﻞ ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪه و ﺑﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ وﺣﺸﺘﻨﺎك‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ آن را دوﺳﺖ ﻧـﺪارم‪ .‬اﻣـﺎ ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤـﻞ ﻛـﻨﻢ‪ .‬ﻣـﻦ ﻫﻤﻴﺸـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ روﻳﺪادﻫﺎي اﻃﺮاف ﺧﻮد را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﺑﺎورﻫـﺎ‬ ‫و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﻢ را در ﻣﻮرد اﻳﻦ روﻳـﺪادﻫﺎ ﻛﻨﺘـﺮل ﻛـﺮده و از آن ﻃﺮﻳـﻖ‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫زﻳﺎدي را ﺑﺮ روي اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻢ اﻋﻤﺎل ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪150‬‬

‫ﻣﻦ دﻋﺎي آراﻣﺶ را ﻣﻲ ﺧـﻮاﻧﻢ »ﭘﺮوردﮔـﺎرا! ﺑـﻪ ﻣـﻦ آراﻣﺸـﻲ ده‪ ،‬ﺗـﺎ ﺑﭙـﺬﻳﺮم‬ ‫)ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺪون ﺗﻮﻗﻊ اﻳﻨﻜﻪ اﻣﻮرﻧﺒﺎﻳـﺪ اﻳﻨﮕﻮﻧـﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ( آﻧﭽـﻪ را )ﻣﺸـﻜﻼت ﻋﻤﻠـﻲ‪،‬‬ ‫دﺷﻮاريﻫﺎ و ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻘﺎوم( ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ‪ .‬ﺷﺠﺎﻋﺘﻲ )ﻋـﺰم(‬ ‫ده‪ ،‬ﺗﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ آﻧﭽﻪ را )ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬دﺷﻮاريﻫﺎ و ﻣﺸـﻜﻼت ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ( ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ و ﺑﻴﻨﺸﻲ ده ﺗﺎ ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ دو را درﻳﺎﺑﻢ‪«.‬‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ درﺳﺖ ‪C‬ـ‪B‬ـ‪A‬‬ ‫ﻓﻌﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫‪C‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬

‫‪B‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‬

‫‪A‬‬ ‫روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫‪ .5 #‬ﻣﻦ ﻛﺎر زﻳﺎدي در ﻣﻮرد اﺿﻄﺮاب‪،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻳﺎ ﻧﺎﺷﺎدي ﺧﻮد‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ اﻧﺠﺎم دﻫﻢ‪ .‬زﻳﺮا اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻦ ﻧﺎﺷﻲ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ دﻳﮕﺮان روﻳﺪادﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻤـﺪﺗﺎً ﻣﻮﺟـﺐ اﺣﺴﺎﺳـﺎت ﻣـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻔﻜﺮ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ ‪A -C‬‬

‫‪C‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪:‬‬

‫‪A‬‬ ‫روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻛﺎر دﺷﻮاري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬روشﻫﺎ و ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎي‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪151‬‬

‫ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ ‪ SOS‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺮاﻳﺘﺎن آﺳﺎن‬ ‫ﺗﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻌﻤـﻮل‪ :‬ﻧﺎﺷـﺎدي‪ ،‬آﺷـﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗـﺮس و ﻫـﺮاس ﻧﺎﺷـﻲ از‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎري ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮاً ﺧﺎرج از ﻛﻨﺘﺮل اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎور ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ :‬ﺑﺎور ﻣﻦ در ﻣﻮرد روﻳﺪادﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در‬ ‫ﻣﻮرد آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -6 #‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭼﻴﺰي ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻳﺎ ﺗﺮس آور ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم‬ ‫و ﻣﻔﺮط در ﻣﻮرد آن ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮده و ﻣﻨﺘﻈﺮ وﻗﻮع آن ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬ ‫زﻧﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﺷﻐﻞ ﻫﻤﺴﺮش ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻓﺮاوان ﺑﻮد‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬او ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﺒﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺮس زﻳﺎد‪ ،‬از ﻗﻔﻞ ﺑﻮدن درﻫﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ .‬ﺗﺮس و ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺎﻧﻊ از آن ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ او اﺣﺘﻴﺎطﻫﺎي‬ ‫ﻣﻌﻘﻮل را ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورد‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل‪ :‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺗﺮس‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﻲ‪ ،‬دﺷـﻮاري در ﺧـﻮاب و اﺳﺘﻴﺼـﺎل‬ ‫رواﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺎور ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﺎ ﺧﻄﺮﻧﺎك )ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻟﺤـﺎظ‬ ‫ﺟﺴﻤﻲ و ﻳﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﻻي ﻃـﺮد ﺷـﺪن از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮان(‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻦ ﺑﺎﻳـﺪ ﻫﻤـﻮاره ﻫﻮﺷـﻴﺎر ﺑﺎﺷـﻢ ﻛـﻪ از ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘـﻲ– ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎﻟﻘﻮه ﺧﻄﺮﻧـﺎك‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﻫﻴﭽﮕﺎه اﺗﻔﺎق ﻧﻤﻲ اﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺑﻮده و ﺗـﺎ ﺣـﺪودي‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎك را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ روﻳﺪادﻫﺎي ﺑـﺪي ﻛـﻪ ﺗـﻮان‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪152‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻧﻬﺎ را ﻧﺪارم ﻛﻨﺎر آﻣﺪه و ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﻮم‪.‬‬ ‫‪ .7 #‬اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ دﺷﻮاريﻫﺎ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ و ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻧﺪاﺧﺘﻦ آن‪ ،‬راﺣﺖﺗﺮ از ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬﺎ و ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ دﺷﻮاريﻫﺎ و ﻣﺸﻜﻼت‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل‪ :‬ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ و اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺸـﻜﻼت ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺰرگ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓـﺮد در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻣﺸـﻜﻼت ﻓﺰاﻳﻨـﺪه اﺣﺴـﺎس‬ ‫اﺳﺘﻴﺼﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻫﺪاف ﻋﻤﺪه ﻓﺮد ﺑﻪ ﻣﺨـﺎﻃﺮه ﻣـﻲاﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬رﻓﺘﺎرﻫـﺎي ﺗﻀـﻌﻴﻒ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎور‬ ‫ﺷﻤﺎره ‪ 7‬اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﺎور ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت‬ ‫اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ واﻗﻌﺎً ﻗﺒﻞ از اﻗﺪام ﺑﻪ اﺻﻼح ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ دﺷﻮار‬ ‫و ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﻳﺎ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﻮم‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ در ﻣﻮرد ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ دﺷﻮار‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﻲ ﺑﺰﻧﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒﺮ‬ ‫ﻛﻨﻢ ﻛﻪ آن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺷﻮد و ﻳﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ اوج ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺑﺮﺳﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ‬ ‫از‪:‬‬ ‫‪ 0‬ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻳﻚ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﭘﺮ ﺳﺮ و ﺻﺪا‬ ‫‪ 0‬درﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻐﻞ ﻳﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﻘﻮق‬ ‫‪ 0‬اﺑﺮاز ﻛﺮدن ﻧﺎراﺣﺘﻲ ام از ﻧﺤﻮه رﻓﺘﺎر ﻳﻚ دوﺳﺖ‬ ‫‪ 0‬واداﺷﺘﻦ ﻛﻮدﻛﺎﻧﻢ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد رﻓﺘﺎرﺷﺎن در ﻣﻼء ﻋﺎم‬ ‫‪ 0‬ﺻﺒﺤﺖ ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻢ در ﻣﻮرد ﻧﻤﺮه درﺳﻲام‬ ‫‪ 0‬ﻣﻌﺎوﺿﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﻻي ﻣﻌﻴﻮب‬ ‫آﻧﻘﺪر ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﺘﻮاﻧﻢ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ‪ ،‬آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ :‬ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت و ﻛﺎرﻫـﺎي‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪153‬‬

‫ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻧﺎراﺣـﺖ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟـﻪ وﺣﺸـﺘﻨﺎك ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﻣـﻦ ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻢ ﻫﻨﮕـﺎم وﻗـﻮع‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎ آنﻫﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮم و آﻧﺮا ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫‪ .8 #‬ﻣﻦ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ دﻳﮕﺮان واﺑﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻢ و ﺑﻪ ﻓﺮدي ﻗﻮي ﺗﺮ از ﺧﻮد ﻧﻴﺎز‬ ‫دارم ﺗﺎ ﺑﻪ او اﺗﻜﺎ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮدم را اداره ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮدي ﻗﻮي ﺗﺮ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ او واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻲ ارزش ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد و ﻣﻦ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ‬ ‫درﻣﺎﻧﺪه ﻫﺴﺘﻢ و ﺑﺪون درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻤﻚ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ از دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل‪ :‬واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺑـﺮآوردن ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﻓـﺮد‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫اﺗﻜﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ :‬ﻣﻦ دوﺳﺖ دارم ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﻣﺮا راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻛﺮده و‬ ‫از ﻣﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ واﻗﻊ ﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﺗﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدم ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻢ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮم ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬ ‫‪ -9 #‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻦ ‪ ،‬دﻟﻴﻞ ﻋﻤﺪه اﺣﺴﺎﺳﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﻦ‬ ‫اﺳﺖ ‪ .‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﻦ داﺷﺘﻪ‬ ‫اﻧﺪ‪ ،‬در آﻳﻨﺪه ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﻮي ﺑﺮ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل‪ :‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﺮدي ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎوري دارد‪ ،‬در اﺣﺴﺎﺳﺎت و‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻏﺮق ﺷﻮد و از ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد اﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫دﺳﺖ ﺑﺮدارد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﺎور ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ دﭼﺎر آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬

‫‪154‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻚ ﻋﻠﺖ ﺧﺎص ﺑﺮاي آن‪ ،‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷـﺨﺺ وﺟـﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﭘﻴﺪا ﺷﺪه‪ ،‬درك ﺷﻮد و ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮ از آﺷﻔﺘﮕﻲ رﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﺑـﻮﻳﮋه روﻳـﺪادﻫﺎي آﺳـﻴﺐزا و اﺳـﺘﺮسﻫـﺎي ﺷـﺪﻳﺪ دوره‬ ‫ﻛﻮدﻛﻲ‪ ،‬ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻮده و در آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻓﻌﻠﻲ ﻓﺮد ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬ﺗﻠﻘـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻜﺮر ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد‪) ،‬ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬـﺎ ﺧﻮدآﮔـﺎه ﻫﺴـﺘﻨﺪ و ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه و ﺑﺮﺧﻲ ﻫﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دوره ﻛﻮدﻛﻲ( ﭼﻴﺰي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻋﻤـﺪﺗﺎً ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮدي ﻛﻪ دﭼﺎر ﻧـﺎراﺣﺘﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺷـﻨﺎﺧﺖ و رﻳﺸـﻪﻛـﻦ‬ ‫ﻛﺮدن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬ ‫در درﻣﺎن‪ ،‬ﻓﺮدي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﺎور ﺷﻤﺎره ‪ 9‬اﻋﺘﻘﺎد دارد‪،‬‬ ‫درﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ او ﭘﺲ از ﻛﺸﻒ ﻋﻠﺖ ﻓﺮﺿﻲ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮد‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺑﻬﺘﺮي‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺪرت اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻋﻠﺖ واﺣﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺰا و ﭘﻨﻬﺎن ﺑﺮاي‬ ‫ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻي اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و ﻳﺎ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺷﺨﺺ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻳﻚ ﺷﺨﺺ‪ ،‬اﻏﻠﺐ در ﺗﺪاوم ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫او ﻗﺮار دارد‪ .‬درﻣﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‬ ‫و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﺧﻠﻖ و رﻓﺘﺎر ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫روان ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ اﻳﻦ ﺑﺎور ﻛﻤﻚ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﺮد ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻳﻚ روﻳﺪاد آﺳﻴﺐ زا )ﺑﻮﻳﮋه‬ ‫ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دوره ﻛﻮدﻛﻲ( ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬او ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺤﺖ‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻳﻦ روﻳﺪاد ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻓﺮاد – اﻣﺎ ﻧﻪ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ – ﭘﺲ از ﺳﭙﺮي ﻛﺮدن‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي آﺳﻴﺐزا‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻬﺒﻮدي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﭘﺲ از ﺳﭙﺮي ﻛﺮدن‬ ‫ﻳﻚ روﻳﺪاد آﺳﻴﺐزا‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﻪ ﺑﺎورﻫﺎي ﻓﺮد و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ او در ﻣﻮرد آن روﻳﺪاد‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻳﻚ روﻳﺪاد آﺳﻴﺐ زاي دوره ﻛﻮدﻛﻲ ﻛﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت و ﻣـﺪاوم ﺑﺎﺷـﺪ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﺟﻨﺴﻲ ﻣﻜﺮر( و ﻳﺎ دوره ﻛﻮدﻛﻲ ﻋﺎري از ﻋﺸﻖ و ﻣﺤﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪155‬‬

‫ﻣﻨﻔﻲ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﺑﺮ روي ﻛﻮدك در ﺣﺎل رﺷﺪ دارد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻮدﻛـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ داراي ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺶ زﻣﻴﻨﻪاي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻﻧﻲ ﺑﻬﻨﺠﺎر ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻃﺮاﺗﻲ ﺑﺪي را ﺣﻔﻆ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻓـﺮادي ﻛـﻪ داراي دوران ﻛـﻮدﻛﻲ‬ ‫ﺗﺮاژﻳﻚ ﺑﻮده و ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ داﺷـﺘﻦ دوران ﻛـﻮدﻛﻲ ﺗﺮاژﻳـﻚ ﻫﻤﻴﺸـﻪ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ در ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻓﺰاﻳﻨـﺪه اي در ﻣﻌـﺮض‬ ‫رﻳﺴﻚ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ :‬اﺣﺴﺎﺳﺎت و رﻓﺘﺎر ﻓﻌﻠﻲ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻓﻌﻠﻲ ﻣﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻧﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ روﻳﺪادﻫﺎي دوري ﻛﻪ‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻗﺒﻞ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺨﺶﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻦ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮم ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﺗﺠﺎرب‬ ‫آﻣﻮﺧﺘﻪ ام‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ راﻫﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﺎﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻦ‪،‬‬ ‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻛﻤﺘﺮي را ﺳﺒﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -10 #‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻓﺮدي ﺑﺮاﻳﻢ اﻫﻤﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت و آﺷﻔﺘﮕﻲﻫﺎي او‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻀﻄﺮب‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ و اﻓﺴﺮده‬ ‫ﺷﻮم‪.‬‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ اﻫﻤﻴﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﺷﻮاريﻫﺎ و ﮔﺮﻓﺘﺎريﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ روﺑﺮو ﺷﻮﻧﺪ و اﮔﺮ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻮد – ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ -‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻲ ارزش ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ از‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﺎريﻫﺎي دﻳﮕﺮان اﻃﻼع ﻧﺪارم‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺷﺎد ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل‪ :‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻧﺎﺷﺎد ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎد ﺑﺎﺷﺪ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺟﻬﺎن را در ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟« درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎريﻫﺎي زﻳﺎدي‬ ‫در ﺟﻬﺎن وﺟﻮد دارد و ﻏﺎﻟﺒﺎً اﺗﻔﺎﻗﺎت ﺑﺪ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺧﻮب ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از‬ ‫ارزشﻫﺎي ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻢ و ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺘﺮ ﺗﻼش‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻮرد ﺑﺪﺷﺎﻧﺴﻲ و ﻣﺸﻜﻼت دﻳﮕﺮان‬ ‫ﭼﻨﺎن ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﺎراﻳﻲ ﺧﻮد را در زﻧﺪﮔﻲ اش از دﺳﺖ داده و در ﻛﻤﻚ ﺑﻪ‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪156‬‬

‫دﻳﮕﺮان ﻧﺎﻛﺎراﻣﺪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫»ﻣﻦ ﻣﺎدرم را ﺧﻴﻠﻲ دوﺳﺖ دارم‪«....‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻚ‪ 1‬ﻛﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ اي دور از ﺧﺎﻧﻮاده ‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻧﺎراﺣﺖ و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮا او ﻣﺎدرش را ﺑﺴﻴﺎر دوﺳﺖ داﺷﺖ و ﻣﺎدر ﻫﻢ از دوري او‬ ‫اﻓﺴﺮده ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻚ‪ ،‬زﻣﺎن زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﻧﺤﻮه و ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ اﺑـﺮاز ﻣﺤﺒـﺖ ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﻣـﺎدرش ﺻـﺮف‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد‪» .‬ﻣﻦ ﻣﺎدرم را ﺑﺴﻴﺎر دوﺳﺖ دارم‪ ،‬اﮔـﺮ ﺧـﻮدم را ﺑﻜﺸـﻢ و در ﻧﺎﻣـﻪاي‪ ،‬ﻣﻴـﺰان‬ ‫ﻣﺤﺒﺖ ﺧﻮدم را ﺑﻪ او ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﻨﻢ‪ ،‬او ﺧﻮاﻫﺪ ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻛـﻪ ﭼﻘـﺪر دوﺳـﺘﺶ دارم! و‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ وﺿﻌﻴﺖ او را درك ﻛﺮدهام‪«.‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻚ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم‪ ،‬ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺷﻤﺎره ‪ 10‬را ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﺮ‬ ‫ﭼﻨﺪ او ﺑﻪ وﺿﻮح از اﻳﻦ اﻣﺮ آﮔﺎه ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻳﻦ را ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎدر ﻧﺒﺎﻳﺪ‬ ‫اﻓﺴﺮده و واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ او ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ – ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ –‬ ‫وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻲ ارزش ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد و‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ اﺣﺴﺎس ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﺟﻠﺴﺎت درﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬ﻣﺎﻳﻚ از ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﺑﻮدن ﺑﺎورﻫﺎ و اﻓﻜﺎر ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫ﺧﻮد در ﻣﻮرد ﭘﺎﻳﺎن دادن اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد‪ ،‬آﮔﺎه ﺷﺪ‪ .‬او ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻛﺮد و ﻃﺮﺣﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﺎدرش ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ :‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ اﺗﻔﺎﻗـﺎت ﺑـﺪ ﺑـﺮاي دﻳﮕـﺮان روي‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﺎراﺣﺖ و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮم و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﻧﺎﺷﺎدي دﻳﮕﺮان‪ ،‬ارﺗﺒـﺎط ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﺠﺎد اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻮن اﺿﻄﺮاب‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﻧﺎﺷﺎدي ﻣﻦ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻋﻠﺖ آن را در ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ ودر‬ ‫ﺣﺘﻤﺎً ﻫﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪- Mike‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪157‬‬

‫‪ -11 #‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻚ راه ﺣﻞ درﺳﺖ و ﺑﻲﻧﻘﺺ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺸﻜﻼت وﺟﻮد‬ ‫دارد و وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ راه ﺣﻞ را ﻧﻴﺎﺑﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ راه ﺣﻞ درﺳﺖ و ﺑﻲ ﻧﻘﺺ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺑﻴﺎﺑﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺸﻮد‪،‬‬ ‫وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻴﭽﮕﺎه‬ ‫راه ﺣﻠﻲ ﺑﺮاي آن ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل‪ :‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬و اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن ﻣﺪاوم در ﻣـﻮرد‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ :‬ﻣﻦ دوﺳـﺖ ﻧـﺪارم ﻣﺸـﻜﻼت ﺑـﺪون راه ﺣﻠﻬـﺎي‬ ‫ﺑﻲﻧﻘﺺ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ آن ﻛﻨﺎر ﺑﻴﺎﻳﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺮ دﻧﻴﺎي ﺧﻮدم ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارم‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻛﺎﻣـﻞ‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت‪ ،‬آرزوﻫﺎ و اﻣﻴﺎل ﺑﺮآورده ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲﻣﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺗﻮﻗﻌﺎت‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪158‬‬

‫ﻳﺎزده ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻳﻚ ﺿﺮورت ﻣﺒﺮم اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺳﻮي ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻬﻢ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷﻮم و ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮم‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮاﻧﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺴـﺘﻪ و ﻣﻮﻓـﻖ ﺑﺎﺷـﻢ‪ .‬ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ و ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ رﻓﺘﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺪ‪ ،‬ﺷﺮور‪ ،‬ﭘﺴﺖ و ﺑﺴﻴﺎر اﺣﻤﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺳﺮزﻧﺶ و‬ ‫ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ آﺳﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر وﺣﺸﺘﻨﺎك و اﻓﺘﻀﺎح اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻴﻞ ﻣﻦ‬ ‫ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲ روﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -5‬ﻣﻦ ﻛﺎر زﻳﺎدي در ﻣﻮرد اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻳﺎ ﻧﺎﺷﺎدي ﺧﻮد ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ اﻧﺠﺎم‬ ‫دﻫﻢ‪ .‬زﻳﺮا اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻦ ﻧﺎﺷﻲ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -6‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭼﻴﺰي ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻳﺎ ﺗﺮسآور ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم و ﻣﻔﺮط در ﻣﻮرد‬ ‫آن ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮده و ﻣﻨﺘﻈﺮ وﻗﻮع آن ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬ ‫‪ -7‬اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ دﺷﻮاريﻫﺎ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ و ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻧﺪاﺧﺘﻦ‬ ‫آن‪ ،‬راﺣﺖﺗﺮ از ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -8‬ﻣﻦ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ دﻳﮕﺮان واﺑﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻢ و ﺑﻪ ﻓﺮدي ﻗﻮي ﺗﺮ از ﺧﻮدم ﻧﻴﺎز دارم ﺗﺎ ﺑﻪ او‬ ‫اﺗﻜﺎ ﻛﻨﻢ؛ ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮدم را اداره ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫‪ -9‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻦ‪ ،‬دﻟﻴﻞ ﻋﻤﺪه اﺣﺴﺎﺳﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﺑﺮ روي ﻣﻦ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬در آﻳﻨﺪه ﻧﻴﺰ ﺗﺄﺛﻴﺮي‬ ‫ﻗﻮي ﺑﺮ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫‪ -10‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻓﺮدي ﺑﺮاﻳﻢ اﻫﻤﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد ﻣﺸﻜﻼت و‬ ‫آﺷﻔﺘﮕﻲﻫﺎي او ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻀﻄﺮب‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ و اﻓﺴﺮده ﺷﻮم‪.‬‬ ‫‪ -11‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻚ راه ﺣﻞ درﺳﺖ و ﺑﻲﻧﻘﺺ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺸﻜﻼت وﺟﻮد دارد و‬

‫وﺣﺸﺘﻦاك اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ راه ﺣﻞ را ﻧﻴﺎﺑﻢ‪.‬‬

‫‪159‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ )اﺿﺎﻓﻲ( ‪:‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﺧﻠﻖ آﻧﻬﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﻧﺎراﺣﺖ آﺷﻔﺘﻪ ﻛﺮدن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧـﻮد‬ ‫درﺑﺎره ﻧﺎراﺣﺘﻲ و آﺷـﻔﺘﮕﻲ ﺗـﺎن‪) .‬اﻟـﻴﺲ‪ ،1994 ،‬ﺻـﺺ ‪ ،253 – 254‬دراﻳـﺪن و‬ ‫ﻧﻴﻤﻦ‪.(1994 ،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺻﺒﺢ روز اول ﻫﻔﺘﻪ در ﻛﻼس ﺧﻮد در ﻣﻮرد ﻳﻚ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع درﺳﻲ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ دارﻳﺪ‪ ،1‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺗﻌﻄﻴﻼت آﺧﺮ ﻫﻔﺘـﻪ‪ ،‬ﺧﻮدﺗـﺎن را درﺑـﺎره‬ ‫اراﺋﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮ‪ ،‬دل ﻣﺸـﻐﻮل‪ ،‬ﻧﮕـﺮان و ﻧﺎراﺣـﺖ ﻛـﺮده اﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ دل‬ ‫ﻣﺸﻐﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﻲ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ اوﻟﻴﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺷﺎﻫﺪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﺻﺒﺢ ﻣﺎ ﻗﺒﻞ روز ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ »ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﻳﻚ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺳﺎده ﺧﻮد را ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻢ‪ ،‬از‬ ‫آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻧﺎراﺣﺖ و ﻧﮕﺮان ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣـﻦ ﺑـﻲارزش‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔـﺮﻳﻦ ﻗـﺮار ﺑﮕﻴـﺮم‪ ،‬ﻣـﻦ ﻫﻤﻴﺸـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد و ﻫﺮﮔﺰ در ﻣﻮرد اراﺋﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﻧﺨـﻮاﻫﻢ ﻛـﺮد‪ «.‬ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎي‬ ‫‪ -1‬ﮔﻔﺘﮕﻮي ﻓﻨﻲ‪ :‬دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻـﻮرت اﺳـﺖ‪:‬اﺿـﻄﺮاب و ﻧﮕﺮاﻧـﻲ در ﻣـﻮرد‬ ‫اراﺋﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ در روز اول ﻫﻔﺘﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻓﻌﺎلﻛﻨﻨﺪه را ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از »ﻣـﻦ ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬ ‫در ﻣﻮرد اراﺋﻪ ﻳﻚ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺳﺎده ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﻮم و از آنﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ در اﻳـﻦ ﺑـﺎره ﻧﺎراﺣـﺖ ﻫﺴـﺘﻢ‪ ،‬ﭘـﺲ ﻣـﻦ‬ ‫ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻧﻜـﻮﻫﺶ و ﻧﻔـﺮﻳﻦ ﻗـﺮار ﺑﮕﻴـﺮم‪ .‬ﻣـﻦ ﻫﻤﻴﺸـﻪ‪ ،‬ﻫﻤـﻴﻦ ﮔﻮﻧـﻪ ﺧـﻮاﻫﻢ ﺑـﻮد و ﻫﺮﮔـﺰ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ«‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪاز اﻓﺴﺮدﮔﻲ در روز ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ و اﺣﺴﺎس ﺑﻲارزﺷﻲ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻋﻤﺪه و راﺑﻂﻫـﺎي داغ در اﻳﺠـﺎد ﻣﺸـﻜﻼت ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ ﻫـﻢ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ اﻳﺠـﺎد ﻣﺸـﻜﻼت‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ اوﻟﻴﻪ ﻓﻌﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻣﺸﻜﻼت ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫‪C‬‬

‫ﻓﻌﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ /‬ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﻴﺰد‬ ‫‪B‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‪2‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ‪2‬‬

‫اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ در ﻣﻮرد‬

‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﻣﻮرد ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬

‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‬

‫‪A‬‬ ‫روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه ‪2‬‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮد‬

‫‪160‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﻫﻴﺠــﺎﻧﻲ اﻳــﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳــﻪ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘــﻲ ‪ ،‬اﻓﺴــﺮدﮔﻲ ﺷــﻤﺎ در اﻳــﻦ روز اﺳــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ )اﺿﺎﻓﻲ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ در روز ﻗﺒﻞ از اراﺋﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ اﺳﺖ‪ .‬زﻳـﺮا‬ ‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ اوﻟﻴﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﮕﺮاﻧﻲ از اراﺋﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎي دﻳﮕﺮ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ ،‬ﻛﺪاﻣﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ‬ ‫در ﻣﻮرد ﭼﻴﺰي اﻓﺴﺮده ﺑﺎﺷﻴﺪ )ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ اوﻟﻴﻪ(‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺧﻮد را در ﺗﻜﺮار اﻳﻦ‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻓﺴﺮده ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ )ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ( ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺗﻜﺮار اﻳﻦ‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻛﻪ‪ » :‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻓﺮد ﺿﻌﻴﻒ و ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ‪» «.‬و ﭼﻮن ﻣﻦ اﻓﺴﺮده‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ ﭘﺲ واﻗﻌﺎً ﺿﻌﻴﻒ و ﺑﻲارزﺷﻢ‪ «...‬ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي اﻣﺘﺤﺎن رﻳﺎﺿﻲ‪ ،‬ﻣﻀﻄﺮب و ﻫﺮاﺳـﺎن ﻫﺴـﺘﻴﺪ )ﻣﺸـﻜﻞ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫اوﻟﻴﻪ(‪ ،‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺴﺮده ﺷﺪن ﻧﺎﺷﻲ از اﺿﻄﺮاب اﻣﺘﺤﺎن )ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ(‬ ‫ﺑﺮ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺧﻮد ﻣﻲاﻓﺰاﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪161‬‬

‫ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﺮدن ﺧﻮد‪ ،‬درﻣﻮرد ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮدن‪:‬‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬

‫»ﻣﻦ در ﻣﻮرد ﻫﺮاسﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺴﺮده ﺷﺪه ام و اﺧﻴﺮاً ﻫﻢ در ﻣﻮرد اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ام ﻣﻀﻄﺮب ﻫﺴﺘﻢ«‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻀﻄﺮب‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻳﺎ اﻓﺴـﺮده ﻣـﻲﺷـﻮﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮ اﺿﻄﺮاب ﻳﺎ ﺧﺸـﻤﮕﻴﻨﻲ ﺧـﻮد ﻧﻴﺎﻓﺰاﻳﻴـﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ در‬ ‫ﻣﻮرد ﭼﻴﺰي ﻧﺎراﺣﺖ ﻳﺎ آﺷﻔﺘﻪ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﻣـﻮرد اﻳـﻦ ﻧـﺎراﺣﺘﻲ ﻳـﺎ‬ ‫آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ روش ﺧـﻮب ﺑـﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ اﻳﻨﻜـﻪ؛ آﻳـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ دارﻳﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﻣـﻦ در ﻣـﻮرد‬ ‫اﻓﺴﺮده )ﻳﺎ ﻣﻀﻄﺮب ( ﺑﻮدن‪ ،‬ﭼﻪ اﺣﺴﺎﺳﻲ دارم؟ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻦ اﻏﻠﺐ در ﻣﻮرد اﺣﺴﺎس‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻢ ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻜﺘﻪاي را در ﺑﺮدارد؟«‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر راﻳﺞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺧﻠﻖ ﻧﻤﻮدن آﻧﻬﺎ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ! ﻳﺎد‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﺗﺴﻜﻴﻦ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﺮي دوم از ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﻨﻔﻲ‬ ‫را ﺧﻠﻖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﻲ درﺑﺎره ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﻣـﻦ آدم ﺑـﻲﻋﻴـﺐ و ﻧﻘﺼـﻲ ﻧﻴﺴـﺘﻢ‪ .‬ﻣـﻦ آدم ﺟـﺎﺋﺰ‬ ‫اﻟﺨﻄﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻧﻘﺎط ﻗﻮت و ﺿﻌﻔﻲ دارم‪ .‬ﻣﻦ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻢ‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪162‬‬

‫ﻛﻪ ﺧﻮد را در ﻣﻮرد ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮدﻧﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﻜﻨﻢ«‪.‬‬

‫ﻣﺴﻴﺮ ﺷﻜﺴﺖ ﻫﺎي ﺑﺰرگ در زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺎ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻓﺮش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺻﻼح ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ‬ ‫ﻫﺎﻳﺘﺎن را اﺻﻼح ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻓﻜﺮي‪ 1‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از آﻧﻬﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﺮد‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻓﻜﺮي‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ روﺷﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري ﻣﻮﺟﺒﺎت ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺧﻮد را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ‪ .‬واژهﻫـﺎي ﺗﺤﺮﻳـﻒ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺧﻄﺎي ﻓﻜﺮي‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎي ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ دارﻧﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‪ ،‬ﺑﺴـﻴﺎري از درﻣـﺎﻧﮕﺮان‪ ،‬واژه‬ ‫»ﺧﻄﺎي ﻓﻜﺮي« را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا‪ ،‬اﻳﻦ واژه ﻛﻤﺘﺮ ﺗﻬﺪﻳـﺪ ﻛﻨﻨـﺪه ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬ ‫واژه »ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ« ﺑﻪ اﻓﻜﺎر‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻓﻜﺎر‬ ‫و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ دﭼﺎر ﺗﺤﺮﻳﻒ و ﺳﺮﺷﺎر از ﺧﻄﺎ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻋﻤﺪه ﺧﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺪاوم ﺧﺸﻢ و ﺗﺤﺮﻳﻚ ﭘﺬﻳﺮي را ﺳﺒﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ اﻳﻦ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻓﻜﺮي را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ اﻓﺮادي ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻋﺎدت ﮔﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﺧﻄﺎﻫﺎ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎري و رﻧﺞ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ را‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﮔﻔﺘﮕﻮي ﻓﻨﻲ‪ :‬ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻔﻴﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آرون ﺑـﻚ )ﺑـﻚ و راش‪،(1995 ،‬‬ ‫دﻳﻮﻳﺪ ﺑﺮﻧﺰ )‪ (1999‬و دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺑﺪﺳـﺖ آوردن ﻳـﻚ درك ﻋﻤﻴـﻖﺗـﺮ از ﺗﺤﺮﻳﻔـﺎت ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ و‬ ‫ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب دﻳﻮﻳﺪ ﺑﺮﻧﺰ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »اﺣﺴﺎس ﺧﻮب‪ :‬درﻣﺎن ﺧُﻠﻘﻲ ﺟﺪﻳﺪ« )‪ (1999‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ درﻣﺎﻧﻲ )‪ (CT‬و رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ )‪ ،(REBT‬ﻫﺮ دو در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜﻪ اﻓﻜﺎر و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪163‬‬

‫اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﻧﮕﺎه دﻗﻴﻖﺗﺮي ﺑﻪ اﻳﻦ اﻓﻜﺎر ﺧﻮدﻛﺎر و ﺧﻄﺎﻫـﺎي ﻓﻜـﺮي داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻋﺚ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻓﻜﺮ ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬ﻳـﻚ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ذﻫﻨﻲ ﺳﺮﻳﻊ و ﺧﻮدﺑﺨﻮدي از ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻳﻚ واﻛﻨﺶ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻓﻜﺎر ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬از اﻳﻦ ﻟﺤﺎظ ﻛﻪ ﺧﻮدﺑﺨﻮدي ﺑﻮده و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ از‬ ‫آﻧﻬﺎ در ﺣﻴﻄﻪ ﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ﻣﺎ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﻜﺎر ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﺎ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬اﻓﻜـﺎر ﺧﻮدﻛـﺎر ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻔـﺎت ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺧﻄﺎﻫـﺎي ﻓﻜـﺮي ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺧﻄﺎﻫـﺎ‪ ،‬ﺳـﻮء‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻬﺎﻳﻲ از روﻳﺪادﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬﺎ ﺑﻮده و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫و اﻏﺮاق در ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻓﻜﺮي ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم‬ ‫ﺗﻜﺮار ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺷﺪه و ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﻊ‬ ‫از ﺷﺎد ﺑﻮدن ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﺎ را ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻓﻜﺮي‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﺎ را ﺑﺮاي درك اﺣﺴﺎﺳـﺎت دﻳﮕـﺮان و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑـﻂ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ ﺗﻼش و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬آﮔﺎﻫﻲ از اﻓﻜﺎر ﺧﻮدﻛﺎرﻣﺎن را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗـﺮ‬ ‫از آن‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮده و ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﻨﻔﻲ آﻧﻬـﺎ را ﺑـﺮ‬ ‫روي ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن ﻣﺤﺪود ﺳﺎزﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﻚ درﻣﺎﻧﮕﺮ و ﻳـﺎ ﺑـﺎ ﻣﺴـﺎﻋﺪت ﻳـﻚ ﮔـﺮوه‬ ‫درﻣﺎﻧﻲ ﻛﺸﻒ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻓﻜﺮي ﺧﺎﺻﻲ را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣـﻲﺷـﻮﻳﺪ ﻳـﺎ ﺧﻴـﺮ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪرﻛﻲ در ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﻮدن ﻳﻚ ﻓﻜﺮ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر و ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﺑﺮاي ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﻮد ﻣﺒﻨﻲ ﺑـﺮ ﻧﺎدرﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻓﻜﺮ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺄﺛﻴﺮ آن ﺑﺮ روي ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﺧﻠﻖ و رﻓﺘـﺎر ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫اﻗﺪام ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫در ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪي‪ ،‬اﻧـﻮاع راﻳـﺞ ﺗﺤﺮﻳﻔـﺎت ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺧﻄﺎﻫـﺎي ﻓﻜـﺮي‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬

‫‪164‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﻫﺎﻟﺰ‪ 1‬وﻫﺎﻟﺰ ‪ . (1995 ،‬ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از اﻳﻦ ﺧﻄﺎﻫـﺎي ﻓﻜـﺮ را ﻣﺮﺗﻜـﺐ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻓﻜﺮي‬ ‫‪ -1‬ﺗﻔﻜﺮ ﻫﻤﻪ ﻳﺎ ﻫﻴﭻ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻳﻚ روﻳﺪاد‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻳﺎ ﺷﺨﺺ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳـﻴﺎه‬ ‫ﻳﺎ ﺳﻔﻴﺪ و ﺑﺪون ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺳﺎﻳﻪ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﻓـﺮد‬ ‫ﻛﻪ وارد رﻗﺎﺑﺘﻲ در ﺗﺤﺼﻴﻞ و ﻳﺎ ﻛﺎر ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ اول ﻧﺸـﻮد‪،‬‬ ‫ﺧﻮد را ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﺗﻌﻤﻴﻢ اﻓﺮاﻃﻲ روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﻳﺎ روﻳﺪاد ﺑﺪ را ﺑﻪ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻣﻲدﻫﻴﺪ و اﻋﺘﻘﺎد دارﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ روﻳـﺪادﻫﺎي ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﻫـﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﺑﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﻓﻴﻠﺘﺮ ذﻫﻨﻲ ﻣﻨﻔﻲ‪ :‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺪ را ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺗﻔﻜـﺮ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﺑﺪ را از ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ آن ﭼﻴﺰي ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد دارﻳﺪ ﻣﺜﺎلﻫﺎ و ﻳﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﺑﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -4‬دﺳﺖ ﻛﻢ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺳﺮﻳﻌﺎً ﻧﻤﻮﻧﻪي ﻣﺜﺒـﺖ ﻫﺮﭼﻴـﺰي‬ ‫را ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬رد ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ و ﻳﺎ ﻛﻮﭼﻚ ﺟﻠﻮه ﻣﻲدﻫﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ واﻟﺪ اﻓﺴﺮده ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ‬ ‫واﻟﺪ‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﻛﻢ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻮده و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آورده‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -5‬ذﻫﻦ ﺧﻮاﻧﻲ اﻓﻜﺎر دﻳﮕﺮان‪ :‬ﻣﺎ ﺑﻲﻣﻘﺪﻣﻪ‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻳﻚ ﻓﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧـﻮد‬ ‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﻔﻲ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻧﻤﻮده و ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮاي ﭼﻨـﻴﻦ ﻗﻀـﺎوﺗﻲ ﻣـﺪرك‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﻛﻪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻣﺎ را دوﺳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺟﻬﺶ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶ ﮔﻮﻳﻲ و ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺪ‪ :‬ﻣـﺎ ﺑـﻲﻣﻘﺪﻣـﻪ‪ ،‬ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻳﺎ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻣﺎ را ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛـﺮد و ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺑـﺎ‬ ‫‪- Hales‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪165‬‬

‫اﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺖ رﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺎﻫﺪي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﭘـﻴﺶ‬ ‫ﺑﻴﻨﻲ وﺟﻮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﺟﻬﺶ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -6‬ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ‪ :‬اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ ،‬ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﻳـﻚ‬ ‫روﻳﺪاد ﺑﺪ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎه و ﻳﺎ وﻳﮋﮔﻲ ﺷﺨﺼﻲ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﺮدي ﻳﻚ ﻧﻘﺺ ﻛﻮﭼﻚ‬ ‫ﺑﺮ روي ﺻﻮرت ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻣﻮرد اﻫﻤﻴـﺖ آن دﺳـﺖ ﺑـﻪ اﻏـﺮاق‬ ‫ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﺟﻠﻮه دادن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫـﺎي ﻣﺜﺒـﺖ‪ :‬ﻳﻌﻨـﻲ ﻛﻮﭼـﻚ ﺟﻠـﻮه دادن‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﺷﺨﺼـﻲ‪ .‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻳـﻚ ﻛـﻮدك‬ ‫اﻓﺴﺮده در ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت ﻣﺪرﺳﻪ‪ ،‬ﻧﻤﺮه »‪ «B‬ﺑﮕﻴﺮد و ﺳﭙﺲ ادﻋﺎ ﻛﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﺮ ﻛﺪام از داﻧﺶ آﻣﻮزان ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫واﻟﺪﻳﻦ اﻳﻦ ﻛﻮدك اﻓﺴﺮده ادﻋﺎ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ داﻧﺶآﻣﻮزي ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫در ﺗﻤﺎم درسﻫﺎ ﻧﻤﺮه »‪ «B‬ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪ -7‬اﺳﺘﺪﻻل ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﺮ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻂ ﺑﻄﻼن ﻣـﻲﻛﺸـﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨـﻲ؛‬ ‫اﺳﺘﺪﻻل ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﺑﺪون ﻣﻨﻄﻖ ﻳﺎ ﻣﺪرك ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺷﺨﺼﻲ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻗـﺪردان او ﻧﺒـﻮده و ﻳـﺎ او را دوﺳـﺖ‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﻢ ﻗﺪردان او ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻢ‬ ‫او را دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮي از اﻳـﻦ ﺧﻄـﺎي ﻓﻜـﺮي ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺷـﺮح‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫• » ﻣﻦ ﻋﻤﻴﻘﺎً اﺣﺴﺎس اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻢ؛ ﭘﺲ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻲارزش ﺑﺎﺷﻢ‪«.‬‬ ‫• » ﻣﻦ از دﺳﺖ او ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭘـﺲ اﻳـﻦ ﺛﺎﺑـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ او ﺑـﺎ ﻣـﻦ‬ ‫ﺑﺪرﻓﺘﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪«.‬‬ ‫• » ﻣﻦ از ﻣﻮش ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺆﺛﺮ واﻗﻌﺎً ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫‪ -8‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ و ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤـﺎًﻫـﺎ و ﻧﺒﺎﻳـﺪﻫﺎي ﻣﻄﻠـﻖ‪،‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪166‬‬

‫ﺗﻮﻗﻌﺎﺗﻲ را ﺑﺮﺧﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮان و ﺟﻬﺎن )و ﻳﺎ ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﺧـﻮد( ﺗﺤﻤﻴـﻞ ﻣـﻲ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺗﻮﻗﻊ دارﻳﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان و ﺟﻬﺎن‪ ،‬راه را ﺑﺮاي ﺷـﻤﺎ ﺑﺎزﻛﻨﻨـﺪ و ﻫـﺮ‬ ‫آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -9‬ﺑﺮﭼﺴﺐ زدن ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻳﺎ دﻳﮕﺮان‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑـﺎ ﺧـﻮد ﻳـﺎ دﻳﮕـﺮان را ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﺎوﻳﻨﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ »درﻣﺎﻧﺪه«‪» ،‬ﻛﺎر ﺧﺮاب ﻛﻦ«‪» ،‬ﻛﻮدن«‪» ،‬ﺑﺎزﻧﺪه« ﻳﺎ »اﺣﻤﻖ«‬ ‫ﻧﺎﻣﻴﺪن‪ .‬رﻓﺘﺎر ﺧﻮد را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻴﺪ اﻣﺎ از ﺑﺮﭼﺴﺐ زدن ﺑﻪ ﺧﻮد ﻳﺎ دﻳﮕﺮان در‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﺘﺎن ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪ .‬از راﺑﻂ داغ ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ -10‬ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺮزﻧﺶ ﺧﻮد ﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺳـﺮزﻧﺶ دﻳﮕـﺮان‪ :‬ﻳﻌﻨـﻲ؛ ﮔﺬاﺷـﺘﻦ ﺑـﺎر‬ ‫ﺳﺮزﻧﺶ ﺑﺮاي ﻳﻚ روﻳﺪاد ﺑﺪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑـﺮ روي دوش ﺧـﻮد و ﻳـﺎ ﺻـﺮﻓﺎً ﺑـﺮ روي‬ ‫دوش دﻳﮕــﺮان‪ .‬ﺑﻴﺸــﺘﺮ روﻳــﺪادﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷــﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒــﻲ از ﻋﻮاﻣـﻞ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻓﻜﺮي‬ ‫‪ -1‬ﺗﻔﻜﺮ ﻫﻤﻪ ﻳﺎ ﻫﻴﭻ‬ ‫‪ -2‬ﺗﻌﻤﻴﻢ اﻓﺮاﻃﻲ روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺪ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﻓﻴﻠﺘﺮ ذﻫﻨﻲ ﻣﻨﻔﻲ – ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ را ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -4‬دﺳﺖ ﻛﻢ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ‬ ‫‪ -5‬ذﻫﻦ ﺧﻮاﻧﻲ اﻓﻜﺎر دﻳﮕﺮان و ﭘﻴﺶﮔﻮﻳﻲ‬ ‫‪ -6‬ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ و ﻛﻮﭼﻚ ﺟﻠﻮه دادن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ‬ ‫‪ -7‬اﺳﺘﺪﻻل ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﺮ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻂ ﺑﻄﻼن ﻣﻲﻛﺸﺪ‪.‬‬ ‫‪ -8‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ و ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‬ ‫‪ -9‬ﺑﺮﭼﺴﺐ زدن ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻳﺎ دﻳﮕﺮان‬ ‫‪ -10‬ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺮزﻧﺶ ﺧﻮد ﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺮزﻧﺶ دﻳﮕﺮان‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬

‫‪167‬‬

‫ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ‬

‫ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ‬ ‫ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺑﺮاي‬ ‫ﻳﺎزده ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‪،‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه‪ ،‬ﺗﻮﻗﻌﺎت ﻣﻄﻠﻖ از ﺧﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮان و ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ‪ !...‬ﺗﻮ )او( ﺑﺎﻳﺪ ‪ !...‬ﺟﻬﺎن و ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪ .!...‬ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ؛ ﻧﺒﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و اﺟﺒﺎرﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ )ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻧﻜﻮﻫﺶ و‬ ‫ﻧﻔﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ و‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و راﺑﻂﻫﺎي داغ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳـﺎزده ﺑـﺎور‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻓﻜﺮي ﺷـﻜﻞ‬ ‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳـﻦ ﺑﺎورﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ ﺗﺸـﺪﻳﺪ اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ‪،‬‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﺷﺮم‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺴﺎدت و ﻏﺒﻄﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪168‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫اﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻋﻤﺪه را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬ ‫• ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ )ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ(‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪن ﺑـﺎ‬ ‫»ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ« و »ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ« ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ؛ ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣـﺪاوم ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺣﻔﻆ ﺣﺮوف »ن م و م ه« ‪ ،‬ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺴﭙﺎرﻳﺪ‪.‬‬ ‫• از راﺑﻂﻫﺎي داغ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ ‪ ،‬ﻳﺎزده ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻳﺎزده ﺑﺎور ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺴﭙﺎرﻳﺪ‪ .‬از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ »از ﻣﻴﺎن‬ ‫اﻳﻦ ﻳﺎزده ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺳﻪ ﻳﺎ ﭼﻬﺎر ﺑﺎوري را ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً در ﻣﻮرد ﻣﻦ‬ ‫ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺪاﻣﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ در ﻣﻮرد ﻣﻦ ﺻﺪق ﻣﻲ‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲﺗﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد‬ ‫ِ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ؟«‪ .‬دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﻣﻮرد اﺿﻄﺮاب ‪ ،‬ﺧﺸﻢ ﻳﺎ‬ ‫ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ؟ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ )اﺿﺎﻓﻲ( را ﺑﺮاي‬ ‫ﺧﻮد ﭘﺪﻳﺪ آورﻳﺪ‪.‬‬ ‫• ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻋﻠﺖ را در ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و در ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ!‬ ‫• ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت‪ ،‬آرزوﻫﺎ و اﻣﻴﺎل ﺑﺮآورده ﻧﺸﺪه ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻣﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺗﻮﻗﻌﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻓﻜﺮي‪ ،‬اﻓﻜﺎري ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎر ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• درك ﺧﻮد را از ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 5 ، 4‬و ‪ 6‬ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪12‬‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ و در ﺑﺨﺶ ‪ 2‬ﺳﺌﻮاﻻت و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت را ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺳﻪ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪7‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‬

‫ﻛﻤﻚ! ﻛﻤﻚ!‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺷﺪن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ‬ ‫ﻣﺴﻠﺢ ‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﻋﻴﻨﻲ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪي ﺑﺮاي ﺗﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺮس و اﺿﻄﺮاب ﺑﺎﻫﻢ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺗﺮس ﻧﺎﺷﻲ از ﻳﻚ ﺗﻬﺪﻳـﺪ ﻳـﺎ ﺧﻄـﺮ‬ ‫ﺧﺎص و ﻛﻨﻮﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ در ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺗﻌﻘﻴﺐ و ﮔﺮﻳـﺰ ﺑـﺎﻻ دﻳـﺪه‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﺿﻄﺮاب ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪاﺗﻲ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﻣـﺎ را در‬ ‫آﻳﻨﺪه ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻬﺪﻳﺪاﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺒﻬﻢ و ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ اﺿﻄﺮاب ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻓﺼﻞ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ‪:‬‬ ‫• ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن اﺿﻄﺮاب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ و اﺿﻄﺮاب ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻳﻚ اﺧﺘﻼل‬ ‫• اﻧﻮاع اﺧﺘﻼﻻت اﺿﻄﺮاﺑﻲ‪.‬‬ ‫• ﻋﻠﻞ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ؛ ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ و ﺗﻬﺪﻳـﺪ از‬ ‫دﺳﺖ دادن ﭼﻴﺰي ارزﺷﻤﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﻳﺎ رواﺑﻂ ﻣﻬﻢ(‪.‬‬ ‫• راﻫﻬﺎي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‪.‬‬

‫‪172‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﻫﻤﻪ ﻣﺎ در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ دﺷﻮاريﻫﺎ و ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﻣﺸـﻜﻼت‬ ‫ﻋﻤﻠﻲ )ﻳﻌﻨﻲ روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه و ﺑﺪ( و واﻛـﻨﺶﻫـﺎي ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﻣـﺎ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻓﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ اﺧﺘﻼل دﭼﺎر ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺷـﺪت‬ ‫واﻛﻨﺶ ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ اﺧﺘﻼل ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺧﻴـﺮ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ اﺧﺘﻼل زﻣﺎﻧﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛـﻪ ﻓـﺮد آﺷـﻔﺘﮕﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪ و ﻳـﺎ ﻧﻘـﺺ‬ ‫ﻣﺸﻬﻮدي را در رواﺑﻂ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان و ﻳﺎ ﻧﻘﺼﻲ آﺷﻜﺎر را در ﻛﺎر و ﺣﺮﻓﻪ‪ ،‬اﻣﻮر ﻣﻨﺰل ﻳﺎ‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.(DSM ، 2000) .‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﻐﺖ و ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب را اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ » :‬ﻳﻚ‬ ‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ ذﻫﻨﻲ دردﻧﺎك ﻳﺎ ﺗﻮأم ﺑﺎ دل ﻧﮕﺮاﻧﻲ ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﻮرد ﻳﻚ‬ ‫] روﻳﺪاد ﺑﺪ [ ﻗﺮﻳﺐ اﻟﻮﻗﻮع ﻳﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ‪ ...‬ﻳﻚ ﺣـﺲ ﻧـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻨﺠﺎر و ﻣﺴﺘﺄﺻﻞ ﻛﻨﻨﺪه از دل ﻧﮕﺮاﻧﻲ و ﺗﺮس ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫ﻋﻼﻳﻢ ﺟﺴﻤﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻌﺮﻳﻖ‪ ،‬اﻧﻘﺒـﺎض ﻋﻀـﻼت و اﻓـﺰاﻳﺶ ﺿـﺮﺑﺎن‬ ‫ﻗﻠﺐ( اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺮدﻳﺪ در ﻣـﻮرد واﻗﻌﻴـﺖ و ﻣﺎﻫﻴـﺖ ﺗﻬﺪﻳـﺪ و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺮدﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد در ﻣﻮرد ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺳﺎزﮔﺎري ﺑـﺎ آن‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﮔﺮدد )وﺑﺴﺘﺮ ‪.( 1996 ،‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان اﺿﻄﺮاب را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻫـﻢ ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﻛـﺮد‬ ‫»دل ﻧﮕﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻨﺶ ﻳﺎ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﻄﺮ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺷـﺪه‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﻨﺒﻊ آن ﻧﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻳﺎ ﻧﺎﻣﺸـﺨﺺ اﺳـﺖ ‪ ...‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬در ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﻳﺎ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﻳﺎ راﺣﺘﻲ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻌﻘﻮل ‪ ،‬ﺗﺪاﺧﻞ اﻳﺠـﺎد ﻛﻨـﺪ ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﻋﺎرﺿـﻪاي‬ ‫آﺳﻴﺐ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣـﻲﮔـﺮدد« )واژهﻧﺎﻣـﻪ رواﻧﭙﺰﺷـﻜﻲ‪.(1994 ،‬‬ ‫اﺿﻄﺮاب ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻬﺪﻳﺪ از دﺳﺖ دادن ﭼﻴﺰي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ آن‬ ‫را ﺑﺮاي ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﺿﺮوري ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪ .‬ﻣﺜﻼً‪ :‬از دﺳـﺖ دادن ﻳـﻚ‬ ‫راﺑﻄﻪ ﻣﻬﻢ ‪.‬‬

‫‪173‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‬

‫ﻣﺎ ﻛﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎﻳﻲ ﺟﺎﻳﺰ اﻟﺨﻄﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ ﻣﺸـﻜﻼت اﺿـﻄﺮاﺑﻲ دﺳـﺖ و‬ ‫ﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﺿﻄﺮاب ﺷﺪت ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻳـﺎ ﻧﻘـﺺ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺗﻮﺟﻬﻲ را در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺿﻄﺮاب اﻧﺪك ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺳﺎﺧﺘﻦ ذﻫﻦ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺿﻄﺮاب‬ ‫زﻳﺎد آن را ﻓﻠﺞ ﻣﻲﺳﺎزد ‪.‬‬ ‫ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞ ﭼﻴﻨﻲ‬

‫رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ) ‪ ،( REBT‬ﻛـﻪ ﻣﺒﻨـﺎ و اﺳـﺎس ﻛﺘـﺎب ‪SOS‬‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬در درﻣﺎن و ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از اﺧﺘﻼﻻت اﺿﻄﺮاﺑﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬داروﻫﺎي ﺿﺪ‬ ‫اﺿﻄﺮاب ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه درﻣﺎن ‪ REBT‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ 11‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻧـﻮاع داروﻫـﺎي ﺿـﺪ‬ ‫اﺿﻄﺮاب ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺪي اﺿﻄﺮابآور ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﭘﺰﺷﻜﻲ را ﺑﺎ ﭘﺰﺷﻚ ﺧﻮد ﻣﻮرد ﺑﺤـﺚ ﻗـﺮار دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﻋـﻮارض‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻣﻮﺟﺐ اﺿﻄﺮاب ﻳﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاﺑﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﺗﻴﺮوﺋﻴﺪ‪ ،‬دﻳﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻛﻤﺒﻮد ﻏﻠﻈﺖ ﮔﻠﻮﻛﺰ در ﺧﻮن‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻮارض ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻠﺐ و ﺳﺎﻳﺮ اﺧﺘﻼﻻت ﺟﺴﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﺑـﺎ ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫـﺎي‬ ‫اﺿﻄﺮاب داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺧﺘﻼﻻت اﺿﻄﺮاﺑﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬در ﺣـﻴﻦ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري »داﻧﺸﺠﻮي رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ« داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ .‬ﻣﻌﻨـﻲ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد در ﺣﻴﻦ ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ اﺧـﺘﻼﻻت ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد او ﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ اﺧﺘﻼﻻت ﻣﺒﺘﻼ و دﭼﺎر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺸﺖ ﻧﻮع اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاﺑﻲ‬ ‫اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ) ‪ :( GAD‬اﺿﻄﺮاب و ﻧﮕﺮاﻧـﻲ‪ ،‬دل ﻣﺸـﻐﻮﻟﻲ‬ ‫ﺷﺪﻳﺪ و ﻏﻴﺮ واﻗﻊﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﻛﻪ در داﻣﻨﻪ ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ از ﺷـﺮاﻳﻂ و ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي روزﻣـﺮه‪،‬‬

‫‪174‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺴﻤﻲ ﻏﺎﻟﺐ ﻋﺒﺎرت از‪ :‬ﺑﻴﻘﺮاري‪ ،‬اﻧﺮژي ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬دﺷﻮاري‬ ‫در ﺗﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻚﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬اﻧﻘﺒﺎض ﻋﻀﻼﻧﻲ‪ ،‬درد ﻋﻀﻼت‪ ،‬ﺗﻨﻔﺲ ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﺗﭙﺶ ﻗﻠﺐ‬ ‫و دﺷﻮاري در ﺧﻮاب ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﻮزهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﻮﺟﺐ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ‬ ‫از ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﭘﻮل‪ ،‬ﻛﺎر و ﺑﻴﻤﺎري‪.‬‬ ‫‪ ،GAD‬ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ اﺧﺘﻼﻻت اﺿﻄﺮاﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬در زﻧـﺪﮔﻲ روزﻣـﺮه و در‬ ‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎط اﻣﺮي ﻣﻬﻢ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﺿـﻄﺮاب‬ ‫و ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و داﻳﻤـﻲ ﻣﻮﺟـﺐ اﺧـﺘﻼل ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬از ﺟﻤﻠـﻪ ﻋﻠـﻞ ‪GAD‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ‪ ،‬وﺣﺸـﺘﻨﺎك ﺳـﺎﺧﺘﻦ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ و ﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد اﮔﺮ ‪ ...‬ﻫﺎ اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬ﭼـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد اﮔـﺮ ‪...‬ﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﺌﻮاﻻت ﻓﺮاواﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮد از ﺧﻮدش ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‪» .‬ﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد اﮔـﺮ ‪» «...‬ﭼـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد اﮔﺮ ﻣﺎﺷﻴﻨﻢ ﺧﺮاب ﺷﻮد؟ ﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد اﮔﺮ دﻳﺮ ﺑﺮﺳﻢ؟ ﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد اﮔـﺮ ‪...‬؟‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد اﮔﺮ ‪ ،...‬ﻣﻮﺟﺐ اﺿﻄﺮاب ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﻢ اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاﺑﻲ »ﭘﺎراﻧﻮﺋﻴﺪ« ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ در ﻣﻮرد ﺧﻄﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ذاﺗﺎً ﺑـﺎ زﻧـﺪﮔﻲ روزﻣـﺮه ﻫﻤـﺮاه ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرﻫﺮاﺳـﺎن‬ ‫وﻣﻀﻄﺮﺑﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎور ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻓﺮاد از روي ﻋﻤﺪ ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫آﺳﻴﺐ ﺑﺰﻧﻨﺪ وﻳﺎ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻣﺸﻜﻞ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓـﺮاد‪ ،‬درﺗـﻼش ﺑـﺮاي ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫اﺿﻄﺮاب دردﻧﺎك‪ ،‬درﻣﻌﺮض رﻳﺴﻚ‪ ‬دﭼﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﺸـﻜﻼت ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ اﻟﻜـﻞ ﻳـﺎ‬ ‫داروﻫﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮد ﮔﻮﻳﻪﻫﺎي دروﻧﻲ‪] ،‬اﻳﻦ اﻓﺮاد[ اﻏﻠﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ » :‬ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ وﻳـﺎ‬ ‫ﺧﻄﺮي را درراﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳـﻼﻣﺖ ﺟﺴـﻤﻲ ﻳـﺎ روان ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﺧـﻮدم اﺣﺴـﺎس ﻛـﻨﻢ‪،‬‬ ‫درﻏﻴﺮاﻳﻨﺼﻮرت اﻳﻦ وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ«‪ .‬ﺑﺎورﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻣﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﻄـﺮ را‬ ‫دﻓﻊ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻣﺪاوم ﺧﻮد را درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻄﺮات آﻳﻨﺪه وﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫دو ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ‪ GAD‬ﺗﺄ ﺛﻴـﺮ داﺷـﺘﻪ ودرﻓﺼـﻞ ‪6‬ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‬

‫‪175‬‬

‫‪ . 6‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭼﻴﺰي ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻳﺎ ﺗﺮسآور ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣـﺪاوم و‬ ‫ﻣﻔﺮط در ﻣﻮرد آن ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮده و ﻣﻨﺘﻈﺮ وﻗﻮع آن ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬ ‫‪ . 4‬وﺣﺸﺘﻨﺎك و اﻓﺘﻀﺎح اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻴﻞ ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲروﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺧﺘﻼل وﺣﺸﺘﺰدﮔﻲ‪ :‬اﺿﻄﺮاب ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ و ﻣﺴﺘﺄﺻﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ وﺣﺸﺖ‬ ‫و ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﺸﺎﻧﻲﻫﺎي ﺟﺴﻤﻲ ﺗﺮس ﺷﺪﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺿـﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ ﺷـﺪﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻴﺠـﻲ‪،‬‬ ‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺗﻨﻔﺲ‪ ،‬ﺑﻲﺣﺴﻲ‪ ،‬ﺳﻮزش‪ ،‬ﻟﺮز و رﻋﺸﻪ‪ ،‬ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﮕﻲ و ﺗﺮس از دﺳﺖ دادن‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل‪ ،‬دﻳﻮاﻧﻪ ﺷﺪن و ﻣﺮگ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﺧﺘﻼل وﺣﺸﺘﺰدﮔﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً اﻃﻼﻋـﻲ از ﻋﻠـﺖ ﺗـﺮس ﻧﺎﮔﻬـﺎﻧﻲ و‬ ‫ﺷﺪﻳﺪ ﺧﻮد ﻧﺪارد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﺮدي ﻛـﻪ از ﮔﺮﺑـﻪ ﻫـﺮاس دارد‪ ،‬دﻗﻴﻘـﺎً از ﻋﻠـﺖ‬ ‫ﺗﺮس ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ و ﺷﺪﻳﺪ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻄﻠﻊ اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻚ ﮔﺮﺑﻪ !‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد ‪ ،‬ﻋﻠﺖ اﺧﺘﻼل وﺣﺸﺘﺰدﮔﻲ ﻳﻚ ﺗﻌﺒﻴﺮ و ﺗﻔﺴـﻴﺮ ﺑـﻴﺶ از‬ ‫ﺣﺪ ﺟﺪي و ﻳﺎ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺑﺎر از اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﺪﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺨﺺ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﻇﺮﻳﻒ در ﺑﺪن ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ و ﻳﺎ‬ ‫ﻛﻮﺗﺎه ﺷﺪن ﺧﻔﻴﻒ ﺗﻨﻔﺲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨﺪ‪ ، A) .‬ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨـﺪه( و ﺳـﭙﺲ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ اﺗﻔـﺎق ﺧﻄﺮﻧـﺎﻛﻲ ﺑﻴﺎﻓﺘـﺪ )‪ ،B‬ﺑـﺎور و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ(‪ .‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ )‪ (B‬ﻣﻮﺟـﺐ ﺗـﺮس و وﺣﺸـﺖ )‪ C‬ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎي‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري ( ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫» اﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﺧﺮ ﺧﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬ ‫اﺷﻠﻲ‪ 1‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﻠﺒﺶ دو ﺑﺎر ﭘﺸﺖ ﺳﺮﻫﻢ زد )روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه(‪ .‬او ﭘﺲ از‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﻔﺖ ‪» :‬واي‪ ،‬ﺣﻤﻠﻪ ﻗﻠﺒﻲ! اﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﺧﺮ ﺧﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺣﺸـﺘﻨﺎك‬ ‫اﺳﺖ )ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ دروﻧﻲ( ‪ «.‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ و رﻓﺘـﺎري اﻳـﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ‬ ‫وﺣﺸﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺲ از آن ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﺷﺪ‪ .‬اﺷﻠﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻣﺘﻮﺟـﻪ‬ ‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﻠﺒﺶ ﭘﺲ از آن ﺗﭙﺶ ﻏﻴﺮﻋﺎدي ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺗﻨﺪﺗﺮ ﻫﻢ ﻣﻲزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ وﺣﺸﺘﻨﺎك ﭘﻴﺶ آﻣﺪه اﺳﺖ«‪ .‬اﻳﻦ ﭼﺮﺧﻪ وﺣﺸﺖ‪ ،‬در ﻋﺮض ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 15‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ‬ ‫‪- Ashley‬‬

‫‪1‬‬

‫‪176‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫اوج ﺧﻮد رﺳﻴﺪ و ﻟﺮز‪ ،‬ﺿﻌﻒ‪ ،‬اﺳﺘﻴﺼﺎل را ﺑﺮاي اﺷﻠﻲ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه آورد‪ .‬او ﻣﻨﺘﻈـﺮ وﻗـﻮع‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ ﻗﻠﺒﻲ ﺑﻌﺪي ﺑﻮد‪ .‬اﺷﻠﻲ‪ ،‬ﻧﺎ آﮔﺎﻫﺎﻧـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ ﺣﻤـﻼت وﺣﺸـﺖ ﺑـﺮاي ﺧـﻮد ﺷـﺪ و‬ ‫ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ در واﻗﻊ اﻳﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ او ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ را ﺳﺒﺐ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬از آﻧﺠـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻮش دادن دﻗﻴﻖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي دارد‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﺮﺳﺎن ﻳﺎ ﻣﻀﻄﺮب ﻣﻲﺷـﻮﻳﺪ‪ ،‬از اﻓـﺰاﻳﺶ دادن ﻏﻴﺮﻃﺒﻴﻌـﻲ ﺑـﺎزدم‬ ‫ﺧﻮد ﺑﻪﺻﻮرت ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺧﻮدداري ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺴﺮﻳﻊ و ﻳـﺎ‬ ‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺣﻤﻼت وﺣﺸﺘﺰدﮔﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﻬﻮﻳﻪ رﻳﻮي و ﺗﻨﻔﺲ ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﻣﺪت دو دﻗﻴﻘـﻪ‪ ،‬ﺗﻌـﺎدل اﻛﺴـﻴﮋن و دي اﻛﺴـﻴﺪﻛﺮﺑﻦ را در ﺑـﺪن ﺑـﺮﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻬﻮﻳﻪ رﻳﻮي ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻮزش ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻴﺠﻲ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺳـﺒﻜﻲ‬ ‫در ﺳﺮ و ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺴﻤﻲ ﺣﻤﻠﻪ اﺿﻄﺮاب ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬ﺣﺘﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫آنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺿﻄﺮاب ﺧﺎﺻﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪(.‬‬ ‫ﮔﺬر ﻫﺮاﺳﻲ‪ » :‬اﺿﻄﺮاب ﺷﺪﻳﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻀﻮر در ﻣﻜﺎنﻫﺎ ﻳـﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻓــﺮار از آﻧﻬــﺎ ﻣﻤﻜــﻦ و ﻳــﺎ ﺷــﺮم آور اﺳــﺖ‪ ) .‬واژهﻧﺎﻣــﻪ رواﻧﭙﺰﺷــﻜﻲ ‪.(1994 ،‬‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ‪ ،‬دور ﺑﻮدن از ﺧـﺎﻧﻮاده ‪ ،‬ﺣﻀـﻮر در ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﺟﻤﻌﻴﺖ‪ ،‬ﺣﻀﻮر در ﺗﺌﺎﺗﺮ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎدن در ﺻﻒ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺮت‪ ،‬وارد ﺷﺪن ﺑﻪ ﺗﻮﻧـﻞ و ﻋﺒـﻮر‬ ‫از روي ﭘﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻏﺎﻟﺒﺎً‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﮔﺬر ﻫﺮاﺳﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻪ اﺧـﺘﻼل وﺣﺸـﺘﺰدﮔﻲ ﻫـﻢ دﭼـﺎر‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً از اﻳﻦ ﺑﻴﻢ دارﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﺷـﺮﻣﻨﺪه ﺷـﺪن‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺣﻤﻠﻪ وﺣﺸﺘﺰدﮔﻲ وﺟﻮد دارد‪ ،‬دﭼﺎر اﻳﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﻳﺎ در ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻛﻤﻚ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮاس اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ) :‬ﺑﻪ آن‪ ،‬اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد( –‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ؛ ﺗﺮس و اﺟﺘﻨﺎب آﺷﻜﺎر و ﻣﺪاوم از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﻪ دﻗﺖ ﻣﻮرد ﻣﺸﺎﻫﺪه دﻳﮕﺮان واﻗـﻊ ﺷـﻮﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻃـﺮد‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴـﺮ و ﻳـﺎ‬ ‫ﺷﺮﻣﻨﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺼﻲ از ﺻﺪﻣﻪ ﺟﺴﻤﻲ ﻧﻤﻲﺗﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ او ﺗﻨﻬـﺎ از ﻃـﺮد‬ ‫ﺷﺪن‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻤﺴﺨﺮ واﻗﻊ ﺷﺪن و ﻳﺎ از ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻣﻨﻔـﻲ دﻳﮕـﺮان در ﻫـﺮاس اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‬

‫‪177‬‬

‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺗﺮس از روﻳﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺻﺒﺤﺖ ﻛﺮدن ﻳﺎ ﻏﺬا‬ ‫ﺧﻮردن در ﺟﻤﻊ‪ ،‬ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺟﻨﺲ ﻣﺘﻔﺎوت و اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺴﻤﻲ ﺷﺪﻳﺪ اﺿﻄﺮاب )ﻋﺮق ﻛﺮدن ‪ ،‬ﻟﺮز( وﺟـﻮد‬ ‫دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ رﻓﺘﺎر ﻋﻤﺪه‪ ،‬اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳـﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ آﺷـﻔﺘﮕﻲ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و اﺟﺘﻨﺎب از رﻓﺘﺎر‪ ،‬ﻓﺮد ﺗﺎ ﺣﺪودي در ﺗﺤﺼﻴﻼت و ﻳﺎ ﺷـﻐﻞ ﺧـﻮد‪ ،‬دﭼـﺎر‬ ‫اﺧﺘﻼل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻳﺎ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘـﺬﻳﺮي ﭘـﺎﻳﻴﻦ )‪(LSA‬‬ ‫ﺑﺮ روي اﺧﺘﻼل اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺗـﺄﺛﻴﺮ دارﻧـﺪ‪ .‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﺑﺨـﺶ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ را در ﻓﺼﻞ ‪ 9‬ﻣﺮور ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪:‬‬ ‫»ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮان ﻣﺜﺒﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه و ﻣﻮرد ﭘـﺬﻳﺮش ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮم و اﮔـﺮ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮم‪ - ،‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد – وﺣﺸـﺘﻨﺎك ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد و‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻦ ﺑﻲارزش ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد و ﻫﺮﮔﺰ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺷﺎدي‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﻢ داﺷﺖ!« دﻳﮕﺮ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ در‬ ‫ﻛﻨﺎر دﻳﮕﺮان اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮﺑﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ و دﻳﮕﺮان‬ ‫ﻣﻦ را ﻣﺜﺒﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﻴﺎﻓﺘﺪ – اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‬ ‫– ﻣﻦ ﺑﻲارزش ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‪«.‬‬ ‫دو ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﺮاس اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮده و در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪ .1‬اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻳﻚ ﺿﺮورت ﻣﺒﺮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً از ﺳﻮي ﺗﻤﺎﻣﻲ‬ ‫اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷﻮم و ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮم‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻮاﻧﺎ ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﻢ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ارزﺷﻤﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬

‫‪178‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫اﺿﻄﺮاب ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪،‬‬ ‫در ﻏﻴﺮ اﻳﻨﺼﻮرت‬ ‫آن ﺷﻤﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‬

‫ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﺪ ‪ ،‬ﮔﻮش ﻓﺮا دﻫﻴﺪ‬

‫‪179‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‬

‫ﻳﺎدﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ABC‬‬ ‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‬

‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫» اه« ﻣﻤﻜـــــﻦ اﺳـــــﺖ او‬ ‫درﺧﻮاﺳـﺖ ﻣـﻦ را رد ﻛﻨــﺪ!‬ ‫اﮔﺮ او درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻦ را رد‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑـﻲارزش ﺧـﻮاﻫﻢ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗـﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤـﻞ‬ ‫ﻛﻨﻢ ‪.‬‬

‫» ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑـﺎ‬ ‫او ﻳﻚ ﻗﺮار ﻣﻼﻗﺎت ﺑﮕﺬارم‪ .‬ﻣـﻦ‬ ‫ﻫﻔﺘﻪ ﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‬ ‫ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ«‬

‫‪ C‬ﭘﻴﺎﻣﺪ‪:‬‬ ‫‪ D‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‬

‫»ﻣـــﻦ دارم ﺧـــﻮدم را ﻣﻀـــﻄﺮب‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬اﮔـﺮ او درﺧﻮاﺳـﺘﻢ را رد‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﻣـﻦ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣـﻦ ﺑـﺮ‬ ‫روي ﻋــﺪم اﺣﺴــﺎس ﺑــﻲ ارزﺷــﻲ‬ ‫ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣـﻦ ﻣـﻲ ﺧـﻮاﻫﻢ ﻛـﻪ‬ ‫درﺧﻮاﺳـــﺘﻢ را ﺑـــﺎ او در ﻣﻴـــﺎن‬ ‫ﺑﮕﺬارم‪«.‬‬

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬

‫» ﻣﻦ ﺣﺘﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﻛﻨﻢ ﻛﻪ او درﺧﻮاﺳﺘﻢ را رد ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﻧـﺎراﺣﺘﻲ و ﺗـﻨﺶ‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻗﺮار ﻣﻼﻗﺎت از او را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛـﻨﻢ! ﻣـﻦ اﻳـﻦ ﻛـﺎر را ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻔﺘﻪ آﻳﻨﺪه ﻣﻮﻛﻮل ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬

‫‪180‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﻫﺮاس ﻣﺸﺨﺺ‪ :‬ﺗﺮس آﺷﻜﺎر و ﻣﺴﺘﻤﺮ ﻛﻪ ﺷﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل ﺑﻮده و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ اﺷﻴﺎء ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‪ :‬ارﺗﻔـﺎع‪ ،‬ﭘـﺮواز‪ ،‬ﺣﻴﻮاﻧـﺎت ﻛﻮﭼـﻚ‪،‬‬ ‫ﺣﺸﺮات‪ ،‬آﺳﺎﻧﺴﻮر‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪة ﺧﻮن و ﻳﺎ ﺗﺰرﻳﻘﺎت‪ ،‬ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺨﺺ‪ ،‬آﺷـﻔﺘﮕﻲ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر اﺟﺘﻨـﺎب‬ ‫از اﺷﻴﺎء ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬﺎي ﺗﺮﺳﻨﺎك‪ ،‬ﻣﺨﺘﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮد ﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ » ﻣﻦ ﻣﻄﻠﻘـﺎً ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺻـﺪﻣﻪ‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻢ واﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻮد‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤـﻞ ﻛـﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮم ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ درﻛﻨﺎر ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ازآﻧﻬﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﺮﺳﻢ اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻛﻨﻢ واﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑـﺔ اﻳـﻦ ﻧـﺎراﺣﺘﻲ وﺗـﺮس‪،‬‬ ‫وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد! «‪.‬‬ ‫ﺣﺸﺮة ﭘﺮﻧﺪه‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ را ازﺟﺎده ﺑﻴﺮون ﻛﺮد ﻛﺮﻳﮓ‪ ،1‬ازﺣﺸﺮات ﭘﺮﻧﺪه ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ‬ ‫از روزﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ او ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻨﺶ ازﻣﺤﻞ ﻛﺎرﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺣﺸﺮهاي درﺣﺎل‬ ‫ﭘﺮواز وارد ﻣﺎﺷﻴﻦ او ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺮﻳﮓ ﭼﻨﺎن ﻫﺮاﺳﺎن و دﺳﺘﭙﺎﭼﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺎﺷﻴﻦ را‬ ‫ازدﺳﺖ داد واز اﺗﻮﺑﺎن ﺧﺎرج ﺷﺪ!‬

‫اﺧﺘﻼل وﺳﻮاﺳﻲ – ﺟﺒﺮي )‪ :(OCD‬وﺳـﻮاسﻫـﺎي ﻓﻜـﺮي وﻋﻤﻠـﻲ ﻓـﺮاوان‬ ‫وﻣﻜﺮر ﻛﻪ ﺷﺪﻳﺪ و وﻗـﺖﮔﻴـﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ وﻳـﺎ ﻣﻮﺟـﺐ آﺷـﻔﺘﮕﻲ ﻳـﺎ اﺧـﺘﻼل آﺷـﻜﺎر‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬وﺳﻮاسﻫﺎي ﻓﻜﺮيﻣﺎن‪ ،‬اﻓﻜـﺎر‪ ،‬ﺗﻜﺎﻧـﻪﻫـﺎ ﻳـﺎ ﺗﺼـﺎوﻳﺮذﻫﻨﻲ ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ‬ ‫وﻣﻜﺮري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از وﺳﻮاسﻫـﺎي ﻓﻜـﺮي‬ ‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ‪ :‬از ﺗﺮدﻳﺪ ﻣﻜﺮر در ﻣﻮرد ﻗﻔﻞ ﺑﻮدن در و اﻓﻜـﺎري در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ آﻟـﻮده‬ ‫ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﻴﻜﺮوب از ﻃﺮﻳﻖ دﺳﺖ دادن ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‪.‬‬ ‫وﺳﻮاسﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ اﻗﺪاﻣﺎت و رﻓﺘﺎرﻫـﺎﻳﻲ ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب و ﺗﻜـﺮاري ﻣﺎﻧﻨـﺪ‪ :‬ﺷﺴـﺘﻦ‬ ‫ﻣﻜﺮر دﺳﺘﻬﺎ‪ ،‬ﭼﻴﺪن اﺷﻴﺎء ﺑﺎ ﻧﻈﻤﻲ دﻗﻴﻖ‪ ،‬ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻣﻜـﺮر ﺑـﺮاي اﻃﻤﻴﻨـﺎن از ﻗﻔـﻞ‬ ‫ﺑﻮدن در‪ ،‬ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن ﻣﻜﺮر ﻳﻚ اﺗﺎق ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮد ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘـﻪ آﮔـﺎﻫﻲ دارد ﻛـﻪ‬ ‫وﺳﻮاسﻫﺎي ﻓﻜﺮي ﻳﺎ ﻋﻤﻠﻲ اﻓﺮاﻃﻲ و ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬ﻗـﺎدر ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪. Craig‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‬

‫‪181‬‬

‫»ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ را آﻟﻮده ﻛﻨﻢ«‬ ‫ﺳﺎﻟﻲ‪ 1‬در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮ روي دﺳﺘﻬﺎﻳﺶ ﻣﻴﻜﺮوب وﺟﻮد دارد و‬ ‫او ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ در ﺣﻴﻦ دﺳﺖ دادن ﺑﺎ دﻳﮕـﺮان ﻳـﺎ‬ ‫ﻟﻤﺲ اﺷﻴﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ دﺳﺘﮕﻴﺮة در و ﻳﺎ دﺳﺘﺔ ﺻﻨﺪﻟﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﻧﻴـﺰ‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﻟﻤﺲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬـﺎ را ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮان ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫وﺳﻮاس ﻓﻜﺮي داﺷﺖ‪ .‬او ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭘﺲ از ﻟﻤﺲ ﻛﺮدن ﻛﻔـﺶﻫـﺎﻳﺶ‬ ‫اﺣﺴﺎس اﺟﺒﺎر ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ دﺳـﺘﻬﺎﻳﺶ را ﺑﺸـﻮﻳﺪ‪ .‬او اﻏﻠـﺐ ﭘـﺲ از‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ داﺧﻞ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑﺮﻣﻲﮔﺸﺖ و ﺑﻪ ﺻﻨﺪوﻗﺪار ﻣﻲﮔﻔﺖ‬ ‫»ﻣﺘﺸــﻜﺮم‪ ،‬اﮔــﺮ ﻗــﺒﻼً از ﺷــﻤﺎ ﺗﺸــﻜﺮ ﻧﻜــﺮدم‪ ،‬اﻻن از ﺷــﻤﺎ ﺗﺸــﻜﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻢ«‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻲ ﻣـﻲداﻧﺴـﺖ ﻛـﻪ وﺳـﻮاس ﻫـﺎي ﻓﻜـﺮي و‬ ‫ﻋﻤﻠﻲاش ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻛﻨﺘﺮل آﻧﻬﺎ ﺑﺎ دﺷﻮارﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري‬ ‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﺷﺶ ﻣﺎه رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﻣﺼـﺮف دارو‪،‬‬ ‫او ﻛﻨﺘﺮل ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي را ﺑﺮ روي اﻓﻜﺎر و رﻓﺘﺎر ﺧﻮد ﺑﺎز ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﻮد ﺑﻴﻤﺎر اﻧﮕﺎري‪ :‬اﺿﻄﺮاب و ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻣﺪاوم و ﺗﺮس ﻧﺎﻣﻮﺟﻪ در ﻣﻮرد داﺷـﺘﻦ‬ ‫ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎري ﺟﺪي‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺨﺸﻲﻫﺎي ﭘﺰﺷـﻜﻲ ﻣﺒﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻋـﺪم وﺟـﻮد‬ ‫ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﻣﻌﺎﻳﻨﺎت ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﻜـﺮر‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸـﺎت ﺗﺸﺨﻴﺼـﻲ و اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﺑﺨﺸـﻲﻫـﺎي‬ ‫ﭘﺰﺷﻚ‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻓﺮد را ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻤﻲدﻫﺪ و او ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻬﺪﻳﺪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻴﻤﺎري ﻗﻠﺒﻲ ﻳﺎ ﺳﺮﻃﺎن ﻣﺒﺘﻼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧـﻲ ﭘﺎﻳـﺪار ﻣﻮﺟـﺐ آﺷـﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ و ﻳـﺎ اﺧـﺘﻼل در‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ و ﺷﻐﻠﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﻴﻤﺎر اﻧﮕﺎري‬ ‫ﺑﺮ ﺧﻼف اﻛﺜﺮ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﮕﺮاﻧﻲ در ﻣﻮرد ﻣﺸﻜﻼت ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ‪ ،‬ﺷﻐﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ ﻳـﺎ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﮕﺮان ﺧﻄﺮات اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ در ﻣﻮرد ﺟﺴـﻢ ﺧـﻮد ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﭘﺰﺷـﻜﺎن‬ ‫ﮔﺰارش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺪود ‪ 4‬اﻟﻲ ‪ 9‬درﺻﺪ ﺑﻴﻤﺎران آﻧﻬﺎ‪ ،‬دﭼﺎر ﺧﻮد ﺑﻴﻤـﺎر اﻧﮕـﺎري‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺎور ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ در ﺧﻮد ﺑﻴﻤﺎر اﻧﮕﺎري ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫‪. Sally‬‬

‫‪1‬‬

‫‪182‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪ .6 #‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭼﻴﺰي ﺧﻄﺮﻧﺎك و ﺗﺮس آور ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم و‬ ‫ﻣﻔﺮط در ﻣﻮرد آن ﻧﺎراﺣﺖ و ﻣﻨﺘﻈﺮ وﻗﻮع آن ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬ ‫اﺧﺘﻼل ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب‪ :‬ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﻳـﻚ روﻳـﺪاد ﻳـﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫اﺳــﺘﺮسزا )ﻳــﻚ روﻳــﺪاد ﻓﻌــﺎل ﻛﻨﻨــﺪة ﺑــﺪ( ﻓــﺮد ﺑــﻪ اﺿــﻄﺮاب آﺷــﻜﺎري دﭼــﺎر‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد)ﻋﺼﺒﻴﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﻲ ودﻟﺸﻮرة ﻣﻔﺮط( و در رواﺑﻂ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﻳﺎ در ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﺤﺼﻴﻞ‬ ‫و اﻣﻮر ﺧﺎﻧﻪ دﭼﺎر اﺧﺘﻼل ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از روﻳﺪادﻫﺎي اﺳﺘﺮسزا‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺗﻌﺎرض زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻃﻼق‪ ،‬اﺧـﺮاج‬ ‫از ﺷﻐﻞ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ در ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻳﺎ از دﺳـﺖ دادن ﻛﺴـﺐ وﻛـﺎر‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از اﻓـﺮاد ﺑـﺪ‬ ‫ﺷﺎﻧﺲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﻳﻚ دورة زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻮﺗـﺎه دو ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ ﻣـﻮرد از اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب دﭼـﺎر‬ ‫اﺧﺘﻼل ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺻﻮرت ﺗﺠﺮﺑﺔ روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪ ﺑـﻪ اﺧـﺘﻼل‬ ‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب ﻣﺒﺘﻼ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺣـﺪس زد‪ ،‬اﻳـﻦ اﺧـﺘﻼل‪،‬‬ ‫ﻳﻚ اﺧﺘﻼل راﻳﺞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه روي ﻫﻢ ﺗﻠﻨﺒﺎر ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫»اﺟﺎزه ﺑﺪه ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ ...،‬ﺷـﻤﺎ ﺷـﻐﻠﺘﺎن را از دﺳـﺖ دادﻳـﺪ‪ ... ،‬ﻣـﺎدر‬ ‫زﻧﺘﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪ ...،‬ﻣﺎﺷﻴﻨﺘﺎن ﺧـﺮاب ﺷـﺪ‪...،‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‬

‫‪183‬‬

‫دزد ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ اﺛﺎﺛﻴﻪ اﺗﺎن را ﺑﺮد‪ ...،‬ﻣﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛـﻨﻢ ﻛـﻪ ﻣﺸـﻜﻞ‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ ﺷﻤﺎ‪ ...‬اﺧﺘﻼل ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي اﺳﺘﺮس زاي ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﺮ روي ﻫـﻢ ﺗﻠﻨﺒـﺎر‬ ‫ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻮﺟﺐ اﺿـﻄﺮاب ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻣﺎ را در ﺳـﺎزﮔﺎري ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ و ﺗـﺎ ﺣـﺪودي‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺪ‪ ،‬ﻳﺎري ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪184‬‬

‫ﻣﻴﺰان اﺧﺘﻼﻻت اﺿﻄﺮاﺑﻲ در ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن‬ ‫اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاﺑﻲ‬ ‫اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬ ‫اﺧﺘﻼل وﺣﺸﺘﺰدﮔﻲ‬ ‫ﮔﺬر ﻫﺮاﺳﻲ‬ ‫ﻫﺮاس اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫ﻫﺮاس ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫اﺧﺘﻼل وﺳﻮاﺳﻲ‪ -‬ﺟﺒﺮي )‪(OCD‬‬ ‫ﺧﻮد ﺑﻴﻤﺎراﻧﮕﺎري‬ ‫اﺧﺘﻼل ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب‬

‫ﻣﻴﺰان در ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻛﻠﻲ‬ ‫*‬

‫‪ 4‬ﺗﺎ ‪ 7‬درﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ‬ ‫‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 4‬درﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ‬ ‫**‬ ‫‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 5‬درﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ‬ ‫*‬ ‫‪ 11‬ﺗﺎ ‪ 16‬درﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ‬ ‫*‬ ‫‪ 7‬ﺗﺎ ‪ 16‬درﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ‬ ‫**‬ ‫‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 3‬درﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ‬ ‫‪ 4‬ﺗﺎ ‪ 9‬درﺻﺪ ﺑﻴﻤﺎران ﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻧﺎ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‬ ‫*‬

‫*‪.‬ﻣﻴﺰان ﻳﻚ اﺧﺘﻼل در ﻣﻴﺎن ﺟﻤﻴﻌﻴﺖ ﻛﻠﻲ در ﻃﻮل دورة زﻧﺪﮔﻲ‪.‬‬ ‫** ﻣﻴﺰانﻫﺎي ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻳﻦ دو اﺧﺘﻼل‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ در ﻫﺮ ﻣﻘﻄﻊ زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﻓﺮد در ﻳﻚ زﻣﺎن ﺑﻪ دو اﺧﺘﻼل ﻣﺒﺘﻼ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬وﻳﻠﺴﻮن‪ ،‬ﺟﻲ‪ .‬ﻧﺎﺗﺎن ﭘﻲ‪ .‬اوﻟﺮي‪ ،‬ﻛﻲ‪ .‬و ﻛﻼرك‪ ،‬ﻟﻲ )‪ (1996‬و ﻧﻴﻞ‪ ،‬اف‪ .‬داوﻳﺴﻮن‪ ،‬ﺟﻲ‪ .‬وﻫﺎﮔﺎ‪،‬‬ ‫دي‪.(1996) .‬‬

‫ﺧﻮدﻳﺎري در ﻣﻮرد ﻣﺸﻜﻼت و اﺧﺘﻼﻻت اﺿﻄﺮاﺑﻲ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﻧﮕﺮاﻧﻲ ‪ ،‬ﺗﻨﻴﺪﮔﻲ و اﺿﻄﺮاب ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻮارد زﻳـﺮ‪،‬‬ ‫اﺿﻄﺮاب و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺴﻤﻲ و رواﻧﻲ آن را ﻣﺘﻮﻗﻒ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬در ﻓﺼـﻞ‪،4‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ روشﻫﺎ و ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫● ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺷﻤﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻪ روﻳﺪادﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﻳﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ )ﻳﻌﻨﻲ روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه(‪.‬‬ ‫● ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ )ﻧـﺎراﺣﺘﻲ و اﺿـﻄﺮاﺑﺘﺎن(‪ ،‬ﺳـﭙﺲ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ و اﺷﺨﺎص دﺷﻮار )روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه(‪،‬‬ ‫اﻗﺪام ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫● ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ را ﺑﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺳﺎﻟﻢ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‬

‫‪185‬‬

‫● ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ را ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و آرزوﻫﺎ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫● ﭘﻨﺢ راﺑﻂ داغ را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪) .‬ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔـﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣـﻦ ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ(‬ ‫● ﺑﻪ ﺟﺎي زﺑﺎن ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ داغ‪ ،‬از زﺑﺎن ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺳﺮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫● از ﺧﻮد ﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‪» :‬ﻣـﻦ آن را دوﺳـﺖ‬ ‫ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﺐ‪ ،‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ«‪.‬‬ ‫● ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﮔﺎه ﺑﻪ ﮔﺎه ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎي ﻟـﺬﺗﺒﺨﺶ‪ ،‬از ﺳـﺮﮔﺮﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻔـﺮﻳﺢ و‬ ‫ﺗﻨﻮع اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫● ﺗﻨﻔﺲ ﻋﻤﻴﻖ و آرﻣﻴﺪﮔﻲ ﻋﻀﻼﻧﻲ ﭘﻴﺶروﻧﺪه را در ﺣـﻴﻦ ﻧـﺎراﺣﺘﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻴﺰان ﻫﻮاي ﺑﺎزدم را اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬زﻳﺮا‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي اﺿﻄﺮاب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫● اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻳﻨﺔ ﺟﺴﻤﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺮدن ﻳﻚ دورة آﻣﻮزﺷـﻲ‪ ،‬ﻣﺼـﺮف‬ ‫داروﻫﺎي ﺿﺪ اﺿﻄﺮاب و ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻳﻚ درﻣﺎﻧﮕﺮ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ واﻗﻌﺎً وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮي ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ و اﺿﻄﺮاب ﺧـﻮد را در ﺑﻠﻨـﺪ ﻣـﺪت‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي زﻳﺮ را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪:‬‬ ‫● از »ﻛﺎدر اﺿﻄﺮاب و دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت« ﺑـﺮاي ﺑﻬﺒـﻮد‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫● ﻓﺮم ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ ABCDE‬و اﺿﻄﺮاب را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫● ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﮔﺰارش روزاﻧﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ ﺧـﻮد را‬ ‫ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎﺳﺎت اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻳﺎ ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﺎ اﺣﺴﺎس اﺿﻄﺮاب ﻫﻤـﺮاه‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫● ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺴﺌﻮل اﺻﻠﻲ اﺿﻄﺮاب ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫● ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑـﺮده و ﭘﺎﺳـﺦ‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪186‬‬

‫دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺧﻮد را در ﻣﻮرد ﻣﺨﺮب ﺑﻮدن ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫـﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ و ﻏﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻲِﺗﺎن‪ ،‬ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺳﺎزﻳﺪ‪.‬‬

‫اﺿﻄﺮاب و دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪E‬‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪C‬‬

‫‪D‬‬

‫‪B‬‬

‫ﻓﻌﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬

‫رﺿﺎﻳﺖ‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫و‬

‫ﻳﺎ‬

‫ﻳﺎ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب‬

‫اﺿﻄﺮاب‬

‫ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺸﻢ‬

‫ﺧﺸﻢ‬

‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ و‬ ‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻳﺎري‬

‫ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫‪A‬‬

‫ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ‬ ‫راﺑﻂﻫﺎي داغ‬ ‫‪11‬ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫دﻫﻨﺪه‬ ‫ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ و ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻋﻠﺖ اﺿﻄﺮاب ﺧﻮد‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازﻳﺪ‪ 11 ،‬ﺑﺎور ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ذﻛﺮ ﺷﺪه در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬را ﻫﻢ ﻣﺮور ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻮﻳﮋه‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ ﺑﺎور ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺷﻤﺎره ‪ 6‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰي ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻳﺎ ﺗﺮس آور ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺪاوم و ﻣﻔﺮط در ﻣﻮرد آن‬ ‫ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮده و ﻣﻨﺘﻈﺮ وﻗﻮع آن ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ و ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺪاوم‬ ‫اﺿﻄﺮاب دردﻧﺎك و ﻳﺎ ﻳﻚ اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاﺑﻲ‪ ،‬ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﻜـﺮار اﻳـﻦ ﺟﻤـﻼت‪:‬‬ ‫»ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ و اﮔﺮ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻢ ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻲ ارزش ﻫﺴﺘﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮم« ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﻮﺟـﺐ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‬

‫‪187‬‬

‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎور و ﺧﻮد ﮔﻮﻳﺔ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬ ‫ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪188‬‬

‫دﻋﺎي آراﻣﺶ را ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮور ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺨﺮﺑﻲ را ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل اﺻﻠﻲ اﺿﻄﺮاﺑﺘﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده و زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺒﺮﻳﺪ‪» .‬ﻓﺮم ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ ABCDE‬و‬ ‫اﺿﻄﺮاب« ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﮔﺰارش وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ روزاﻧﻪ‪ :‬ﺛﺒﺖ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻣﻘﻴﺎس از ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ ،10‬ﻋﺪدي را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻠﻖ‬ ‫ﺷﻤﺎ در آن روز ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺧﻔﻴﻒ اﻋﺪاد ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ ،3‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 4‬ﺗﺎ‬ ‫‪ ،5‬ﺑﺎﻻ ‪ 6‬ﺗﺎ ‪ 8‬و ﺷﺪﻳﺪ ‪ 8‬ﺗﺎ ‪10‬‬ ‫روز‪/‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬

‫اﺿﻄﺮاب‬

‫ﺧﺸﻢ‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‬

‫در زﻳﺮ دﺳﺘﻮر اﻟﻌﻤﻞ ﺛﺒﺖ روزاﻧﻪ ﮔﺰارش ﺧﻠﻘﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ از ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت اﺳﺎﺳﻲ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬دﻗﻴﻘـﺎً ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎﺗﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﭘﻴﮕﻴﺮي آﻧﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻳﺪ‪ ،‬ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛـﺎر را ﻫـﺮ روز اﻧﺠـﺎم دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺘﻲ را ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ در درك ﺑﻬﺘـﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﺘـﺎن ﻛﻤـﻚ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﮔـﺰارش ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪189‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‬

‫ﻓﺮم ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ ABCDE‬و اﺿﻄﺮاب‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ‪.................... :‬‬ ‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه )روﻳﺪاد ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ روﻳﺪاد ﭘﻴﺶ‬ ‫ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪:(.‬‬ ‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ )ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ(‪:‬‬ ‫‪ C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري ) ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و رﻓﺘﺎر ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر(‪:‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪:‬‬ ‫رﻓﺘﺎر )ﻳﺎ رﻓﺘﺎر ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه(‪:‬‬ ‫‪ D‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن و ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ )ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ را زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺒﺮﻳﺪ(‪.‬‬ ‫‪ E‬ﺗﺎﺛﻴﺮات ) ﺗﺎﺛﻴﺮات زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ(‪:‬‬

‫از اﻳﻦ ﻓﺮم ﻳﻚ ﻛﭙﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺣﻞ آن را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ D ،B ،C ،A‬و ‪ E‬اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﺗﻨﺶ و اﺿﻄﺮاب ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬از روشﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري ﻓﺼﻞ ‪ 4‬و ‪ 5‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺠﺎم ﻣﺮﺣﻠﺔ ‪ ،B‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬راﺑﻄﻪﻫـﺎي داغ و ‪ 11‬ﺑـﺎور ﻏﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪190‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫اﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻋﻤﺪه را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬ ‫●‬ ‫●‬ ‫●‬

‫●‬ ‫●‬

‫●‬

‫اﺿﻄﺮاب اﻧﺪك ﺑﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ذﻫﻦ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺿﻄﺮاب ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬آن را ﻓﻠـﺞ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﻜﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ اﺿﻄﺮاب ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻳﺎ اﺧﺘﻼل وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ اﺧﺘﻼل ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﺮد آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ و ﻳـﺎ‬ ‫اﺧﺘﻼل ﻣﻬﻤﻲ را در رواﺑﻂ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان و ﻳﺎ ﻧﻘﺼﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ را در ﺣﻮزهﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ‪ ،‬اﻣﻮر ﺧﺎﻧﻪ و ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﺿﻄﺮاب ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ وﮔﺮﻧﻪ آن ﺷﻤﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺣﺴـﺎس اﺿـﻄﺮاب ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ‪» ،‬ﻓـﺮم ﺧـﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬ ‫‪ ABCDE‬و اﺿﻄﺮاب« را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر درك و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘﺮ اﺿـﻄﺮاب ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫از ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮي از روشﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري ‪ SOS‬ﺑﺮاي ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻴﺪ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪8‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬

‫اﻋﻼن‬ ‫ﻫﺮﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪن از ﺷﺨﺺ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻨﺎﺳﺐ‪،‬‬ ‫در زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫اﺻﻼً‪ ،‬آﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ارﺳﻄﻮ‬

‫ارﺳﻄﻮ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻳﻮﻧﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ 2300‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ )‪ 384‬ﺗﺎ‬ ‫‪ 322‬ﻗﺒﻞ از ﻣﻴﻼد( زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬در ﻣﻮرد دﺷﻮاري ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﻧﻈﺮي دارد‪.‬‬

‫در ﻓﺼﻞ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ‪ :‬ﺧﺸﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ و‬ ‫ﻳﻚ اﺧﺘﻼل‪ ،‬اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎ و واﻗﻌﻴﺖ در ﻣﻮرد ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻋﻠﻞ اﺻﻠﻲ ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﺳﻪ ﻫﺪف ﺧﺸﻢ‬ ‫و روﺷﻬﺎي ﺑﺮﻃﺮف ﻛﺮدن ﺧﺸﻢ‪.‬‬ ‫ﺧﺸﻢ‪ :‬ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ و ﻳﻚ اﺧﺘﻼل‬ ‫ﺧﺸﻢ »ﻳﻚ اﺣﺴﺎس ﻗﻮي از ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي و ﺧﺼﻮﻣﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪...‬‬ ‫ﻣﺘﺮدافﻫﺎي آن ‪ ...‬ﻏﻴﻆ‪ ،‬ﻏﻀﺐ‪ ،‬رﻧﺠﺶ‪ ،‬ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬از ﻛﻮره در رﻓﺘﻦ و‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي آن ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬واژه‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪192‬‬

‫ﺧﺸﻢ ﻛﻪ از ﺑﻘﻴﺔ واژﮔﺎن ذﻛﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﻠﻲﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﺎمﮔﺬاري اﻳﻦ‬ ‫واﻛﻨﺶ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد در ﻣﻮرد ﺷﺪت و دﻟﻴﻞ ﺑﺮوز‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﺪ« )وﺑﺴﺘﺮ‪.(1996 ،‬‬

‫ﻫﻤﺔ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮده و ﺑﺎ اﻓـﺮاد آزار دﻫﻨـﺪه و دﺷـﻮار‬ ‫ﺳﺮوﻛﺎر دارﻳﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ واﻛﻨﺶ ﺧﺸﻢ ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎ و اﻓـﺮاد‪ ،‬از ﺣـﺪي‬ ‫ﻓﺮاﺗﺮ رود ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﭼﺎر اﺧﺘﻼل ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﻳﻚ اﺧﺘﻼل زﻣﺎﻧﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﺮد آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و ﻳﺎ ﻧﻘﺺ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي را در رواﺑﻂ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان و ﻳﺎ‬ ‫در ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ‪ ،‬اﻣﻮر ﺧﺎﻧﻪ و ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ) ‪ .1( DSM ،2000‬اﻓـﺮادي‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل آﺷـﻔﺘﮕﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ و ﺿـﻌﻒ‬ ‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي را در رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ‪ ،‬اﻣﻮر ﺧﺎﻧﻪ و ﺗﺤﺼﻴﻞ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﺸﻢ ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻴﺶ از اﺿـﻄﺮاب و اﻓﺴـﺮدﮔﻲ ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻي ﺧﺸﻢ ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺤـﺪود ﺑـﻮدن‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﺗﻜﺎﻧﺸﻲ و اﻗﺪاﻣﺎت اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ درك ﺿﻌﻴﻒﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت و اﻓﻜﺎر دﻳﮕﺮان داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ‬ ‫اﻳﻨﺤﺎل اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﻳﺎ اﺧـﺘﻼل ﺧﺸـﻢ دﭼـﺎر ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً از ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻳﺎ ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮد اﻛﺮاه دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺧﻮدﻣـﺎن ﺑﭙﺮﺳـﻴﻢ‪» :‬آﻳـﺎ‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ اﻳﻦ ﺧﺸﻢ ﻣﻦ در درون ﺧﻮدم اﺳﺖ ﻳﺎ در ﻓﺮدي ) ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ( دﻳﮕﺮ؟«‬ ‫ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎرات و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺧﻮدﻣـﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬دﻳﮕﺮان ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻌﺎل ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﻳﺎ ﺗﺤﺮﻳـﻚ ﺑﺎورﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﻣـﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﺸﻢ ﻣـﺎ را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰﻧـﺪ‪ .‬ﺧﺸـﻢ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ رﻳﺸـﻪﻛـﻦ ﻧﻤـﻮدن ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎورﻫﺎي اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪه ﺧﺸﻢ‬ ‫‪ ،DSM - 1‬راﻫﻨﻤﺎي ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ و آﻣﺎري اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﻲ‪ ،‬وﻳﺮاﻳﺶ ﭼﻬـﺎرم‪ ،‬ﻣـﺘﻦ ﺗﺠﺪﻳـﺪ ﻧﻈـﺮ ﺷـﺪه‬ ‫)‪ (2000‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ از ﺳﻮي اﻧﺠﻤﻦ رواﻧﭙﺰﺷﻜﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ DSM‬ﻫﻨﻮز اﻧﻮاع اﺧﺘﻼﻻت ﺧﺸﻢ را ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺧﺘﻼﻻت اﺿﻄﺮاﺑﻲ ﻳﺎ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي و ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬ ‫ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬

‫‪193‬‬

‫را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑـﻪ ﻛﻨﺘـﺮل ﺧﺸـﻢ ﺧـﻮد‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻫﻴـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ ﺧﻠـﻖ و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﺑﺮﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﺧﺸﻢ را در درون ﺧﻮد ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪،‬‬ ‫او ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﺑﻪ رﻓﺘﺎر دﻳﮕﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺖ‪ ،1‬ﻛﻪ دو دﻗﻴﻘﻪ ﻗﺒﻞ‬ ‫ﺳﻴﮕﺎرش را روﺷﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺎ ﻣﺸﺖ ﺑﺮ روي ﻣﻴﺰ آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﻛﻮﺑﻴﺪ‪ .‬او ﭘﺲ‬ ‫از آرام ﺷﺪن‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داد ﻛﻪ ﻫﻤﺴﺮش ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪه ﻛﻪ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ زﻳﺎدي ﺑﺮ روي‬ ‫ﺳﺮ ﺳﻴﮕﺎر او ﺟﻤﻊ ﺷﺪه و ﺑﺮاﻳﺶ زﻳﺮ ﺳﻴﮕﺎري ﻧﻴﺎورده اﺳﺖ! او ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﺮد ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﺧﺸﻢ ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﺸﻜﻞ را در ﻫﻤﺴﺮش ﻣﻲدﻳﺪ‪ .‬زﻳﺮا‪ ،‬ﻧﻴﺎز او را ﺑﻪ‬ ‫زﻳﺮ ﺳﻴﮕﺎري ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻜﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺖ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪» :‬او ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ اﻫﻤﻴﺖ ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ او‬ ‫آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻦ ﺑﺮاي ﭼﻪ ازدواج ﻛﺮده ام‪2‬؟« اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر ﺑﻪ رواﺑﻂ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﺧﻮد‪ ،‬آﺳﻴﺐ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ اﺿﻄﺮاب ﻳﺎ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﺷﺪﻳﺪ دﭼﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﻲﻗﺒﻮﻻﻧﻨﺪ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻳﺎ اﺧﺘﻼل ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ رﻧﺞ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬اﻓﺮاد دﭼﺎر‬ ‫ﺧﺸﻢ ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ اﺣﺴﺎس‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ روﻳﺪاد‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻳﺎ ﺷﺨﺺ ﺑﻴﺮوﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺸﻢ‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﻴﺰد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﺮ روي ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬در‬ ‫واﻗﻊ از ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﻲﺑﻬﺮه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﺸﻢ و ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﺎ درﺑﺎره روﻳﺪادﻫﺎي‬ ‫ﺑﺪ و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﻣﻮرد آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻳﻚ‬ ‫ﺷﺨﺺ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ وﻗﻮع ﻳﻚ روﻳﺪاد ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻗﺘﻞ‬ ‫رﺳﻴﺪن ﻳﻜﻲ از ﻋﺰﻳﺰاﻧﺶ‪ ،‬دﭼﺎر ﺧﺸﻤﻲ ﭘﺎﻳﺪار ﻧﺸﻮد و از آن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﭙﺬﻳﺮد؟ اﺟﺎزه‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺑﻪ واﻛﻨﺶﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮادهاي ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ روﻳﺪاد ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و‬ ‫‪- Matt‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪194‬‬

‫ﺗﺮاژﻳﻜﻲ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬ ‫»ﻗﺎﺗﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻣﺠﺎزات ﺷﻮد«‬ ‫ﺟﻨﺎزه ﻛﺎرﻻ‪ 1‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻣﺪت زﻳﺎدي از ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻗﺎﺗﻠﻲ ﻧﺎﺷﻨﺎس‬ ‫ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬در ﺑﻴﺎﺑﺎن ﭘﻴﺪا ﺷﺪ‪ .‬واﻟﺪﻳﻦ او ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺳﻮﮔﻮاري‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺪوه اﻳﻦ‬ ‫ﺗﺮاژدي را ﺑﺪون اﺻﺮار ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ روﻳﺪاد ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﺠﺪداً‬ ‫ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ‪ ،‬ﺑﺮادر ﻛﺎرﻻ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻚ‪ ،2‬ﻫﻴﭽﮕﺎه ﻣﺮگ او را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻲ وﻗﻔﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮد و‬ ‫دﻳﮕﺮان اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﺮد‪ » ،‬ﻗﺎﺗﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻣﺠﺎزات ﺷﻮد‪ «.‬او ﺑﺎ ﺧﺸﻢ‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲرﻓﺖ و ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮگ ﻏﻴﺮﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﺸﻐﻠﻪ ذﻫﻨﻲ او ﺷﺪه‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬دوﺳﺘﺎن ﻣﺎﻳﻚ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ از او ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و او در ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﻧﻴﺰ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺿﻌﻴﻔﻲ‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد‪ .‬او ﺑﺎ ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ وﻗﺎﻳﻊ واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻚ و واﻟﺪﻳﻦ او ﺑﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎﻳﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻪ دردﻧﺎك واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ در ﻣﻮرد ﻣﺮﮔﻜﺎرﻻ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ‬ ‫آﻳﺎ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﺗﺮاژدي را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ دردﻧﺎك ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و اﻧﺪوﻫﻨﺎك ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻳﺎ‬ ‫از ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ آن ﺧﻮدداري ﻛﺮده و زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﺧﺸﻢ ﺗﺒﺎه ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻚ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﻜﺮار ﻣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ » او ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﻣـﻲ ﺷـﺪ‪ .‬ﻗﺎﺗـﻞ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻣﺠﺎزات ﺷﻮد و اﮔﺮ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﻴﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗـﻮاﻧﻢ‬ ‫آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ «.‬زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎﻳﻚ‪ ،‬در ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺗﺒﺎه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬از ﻣﻴﺎن ‪ 11‬ﺑـﺎور‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ درﻣﺎﻧﺪﮔﻲ و ﻓﻼﻛـﺖ او راﺑﻄـﻪ داﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬در زﻳـﺮ ﻣـﻮرد‬ ‫اﺷﺎره ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎور ﺷـﻤﺎره ‪ 9‬و ‪ 5‬و ‪ 3‬و ‪ ،4‬اﻳـﻦ ﺑﺎورﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴﺒـﻲ ﻛـﻪ ذﻛـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ را ﺑﺮ روي او داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪-1‬ﺑﺎور ﺷﻤﺎره‪ :9‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻦ ‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﻋﻤﺪه اﺣﺴﺎﺳﺎت و رﻓﺘﺎر‬ ‫ﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗـﺄﺛﻴﺮي ﻗـﻮي ﺑـﺮ روي ﻣـﻦ‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫داﺷﺖ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﺎور ﺷﻤﺎره ‪ :5‬ﻣﻦ ﻛـﺎر ﭼﻨـﺪاﻧﻲ در ﻣـﻮرد اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ‪،‬‬ ‫‪- Carla‬‬ ‫‪- Mike‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪195‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﻳﺎ ﻧﺎﺷﺎدي ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ اﻧﺠـﺎم دﻫـﻢ‪ .‬زﻳـﺮا‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻦ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳـﺖ ‪ ،‬ﻧﺎﺷـﻲ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺑﺎور ﺷﻤﺎره‪ :3‬ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ و ﺑﺎ‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪ رﻓﺘﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺸﻮد‪ ،‬آﻧﻬـﺎ ﺑـﺪ‪ ،‬ﺷـﺮور‪،‬‬ ‫ﭘﺴﺖ و ﺑﺴﻴﺎر اﺣﻤﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺳـﺮزﻧﺶ و‬ ‫ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪-4‬ﺑﺎور ﺷﻤﺎره‪ :4‬وﺣﺸﺘﻨﺎك و اﻓﺘﻀﺎح اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻣـﻮر ﺑـﺮ ﻃﺒـﻖ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲرود‪.‬‬ ‫) ﺳﺎﻳﺮ ﻳﺎزده ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬در ﻓﺼﻞ ‪ ، 6‬ﻣﻮرد اﺷﺎره ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ (‬

‫ﻣﺎﻳﻚ ﺑﺎ ﺧﻮدداري از ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺮگ ﺧﻮاﻫﺮش ‪ ،‬از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﻔﺎ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲآورد‪ .‬او ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮد ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﺮد » او ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ ‪ ...‬اﻳﻦ وﺣﺸﺘﻨﺎك‬ ‫اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ «.‬ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ ‪ ،‬ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ ‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ آراﻣﺶ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪،‬‬ ‫و ﮔﺮﻧﻪ‬ ‫آن ﺷﻤﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪196‬‬

‫ﻳﺎدﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎ ﺧﺸﻢ ‪ABC‬‬ ‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎ‬

‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫»ﭼﺮا ﻣﺮدم اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻗــﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑــﺮاي ﭘﻴﺸــﮕﻴﺮي از ﭼﻨــﻴﻦ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪه اﺳـﺖ ! اﻳـﻦ ﻣﺰاﺣﻤـﺖ‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﭼﻮن اﺗﻔﺎق اﻓﺘـﺎده‬ ‫اﺳﺖ وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ! ﻣﻦ ﻧﻤـﻲ ﺗـﻮاﻧﻢ‬ ‫آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ«‬

‫» و دوﺑﺎره زﻧﮓ ﻧﺰن! «‬

‫‪ D‬زﻳﺮﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‬

‫» ﻣـﻦ دارم دوﺑـﺎره ﺧـﻮدم را ﻧﺎراﺣـﺖ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫ﻧـﺎراﺣﺘﻲ ﻣــﻦ ﻣـﻲ ﺷــﻮد ﺑﻠﻜـﻪ‪ ،‬ﻋﻠــﺖ‬ ‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﻦ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧـﻮدم‬ ‫ﻣــﻲ ﮔــﻮﻳﻢ‪ .‬اﻳــﻦ زﻧــﮓ ﺑــﻲ ﻣﻮﻗــﻊ‬ ‫ﻧﺎراﺣــﺖﻛﻨﻨــﺪه ﺑــﻮد‪ ،‬اﻣــﺎ وﺣﺸــﺘﻨﺎك‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳـﺖ ﻣﺮاﻗـﺐ ﻓﺸـﺎرﺧﻮن‬ ‫ﺧﻮدم ﺑﺎﺷﻢ«‪.‬‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻮاﻇﺐ ﻓﺸﺎرﺧﻮﻧﻢ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻢ‪«.‬‬

‫‪ C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ ‪:‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬

‫» ﻣﻦ دارم دﻳﻮاﻧﻪ ﻣﻲ ﺷﻮم! ﻣـﻦ از‬ ‫ﻣﺰاﺣﻤﺘﻬﺎي ﺗﻠﻔﻨـﻲ ﻣﺘﻨﻔـﺮم‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫اﻓﺮاد اﺣﻤﻖ و ﺑﻴﻜﺎره ﻫﺴﺘﻨﺪ! ﻣﮕـﺮ‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻴﻜﺎرم ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﺳـﺮ و ﻛﻠـﻪ‬ ‫ﺑﺰﻧﻢ! «‬

‫‪197‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬

‫ﺧﺸﻢ‪ :‬اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎ و واﻗﻌﻴﺖ‬ ‫اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺎ را در ﻣﻮرد ﺧﺸـﻢ و‬ ‫ﻧﺤﻮه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آن ﺗﺪاوم ﺑﺨﺸﻴﺪه و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﺑﻮرﭼﺮت‪ .(1989 ،1‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎ و واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻓﺴﺎﻧﻪ ‪ » .1 #‬ﺧﺸﻢ از ﺑﺮوز ﻳﻚ روﻳﺪاد‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ و ﻳـﺎ از رﻓﺘـﺎر ﺷـﺨﺺ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺮون از وﺟﻮد ﺧﻮدت ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮاد‪،‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﺮ روي ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺧﺸﻢ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻫﻢ ﻣﺴـﺌﻮل ﻋﻠـﺖ آن و ﻫـﻢ ﻣﺴـﺌﻮل‬ ‫ﻧﺤﻮه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آن‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻲ در ﻗﺒﺎل ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﻧﺪارﻳﻢ‪،‬‬ ‫در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آن ﺿﻌﻒ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ و در واﻗﻊ‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻣﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫» دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﺧﺸﻢ « ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛـﻪ روﻳـﺪادﻫﺎي ) و اﻓـﺮاد (‬ ‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺎ را ﺑﺮﻣﻲ اﻧﮕﻴﺰﻧﺪ و ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﻠﺖ واﻗﻌﻲ اﺣﺴﺎﺳﺎت و رﻓﺘﺎر ﺧﺸﻢ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﺧﺸﻢ‬

‫‪C‬‬ ‫ﺧﺸﻢ و‬ ‫رﻓﺘﺎر‬ ‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﺎﻧﻪ‬

‫ﺑﺎﻋﺚ‬

‫ﻓﻌﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﻴﺰد‬

‫‪B‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‬ ‫ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ‬ ‫راﺑﻂﻫﺎي داغ‬ ‫‪ 11‬ﺑﺎور‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫‪A‬‬

‫اﻓﺴﺎﻧﻪ ‪ » :2 #‬اﺑﺮاز ﻧﻤﻮدن ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ و ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺸﻢ‬ ‫ﺧﻮد را اﺑﺮاز ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺑﻬﺘﺮي دارم‪«.‬‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ اﺣﺴﺎس ﺧﺸﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و آن را اﺑﺮاز ﻛﻨﻴﻢ و ﻳﺎ اﺣﺴﺎس‬ ‫ﺧﺸﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ اﻣﺎ آن را اﺑﺮاز ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺸﺎء ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻋﻤﺪه در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از آن ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻗﻠﺒﻲ‪ ،‬ﻓﺸﺎرﺧﻮن ﺑﺎﻻ‬ ‫‪. Borcherdt‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪198‬‬

‫)ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﻜﺘﻪ(‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻌﺪي – رودهاي‪ ،‬ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻤﻨﻲ و ﻏﻴﺮه‬ ‫اﺷﺎره ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺑﻪ دﻧﺒـﺎل اﺑـﺮاز ﺷـﺪﻳﺪ ﺧﺸـﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻟـﺖ ﻛـﺎﻫﺶ ﺗﻨﻴـﺪﮔﻲ ﻓـﻮري و‬ ‫ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ اﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺑﺮاز ﻧﻤﻮدن ﺧﺸﻢ اﺣﺴﺎس ﻗﺪرت‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺮ روي اﺣﺴﺎﺳﺎت آﺳﻴﺐ‪ ،‬ﻃﺮد‪ ،‬درﻣﺎﻧﺪﮔﻲ و ﺑﻲﻛﻔـﺎﻳﺘﻲ‬ ‫ﺳﺮﭘﻮش ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺸـﻜﻞ‬ ‫ﻋﻤﻠﻲ را ﺣﻞ ﻛﺮدهاﻳﻢ ) ﻣﺜﻼً واداﺷﺘﻦ ﻓﺮدي ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﻧﺎﺷﺎﻳﺴـﺖ دارد ﺑـﻪ اﺻـﻼح‬ ‫رﻓﺘﺎرش(‪ .‬ﺷﺨﺺ زود ﺧﺸﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺸﻢ ﻣﺸﻐﻮﻟﻴﺖ ذﻫﻨﻲ دارد ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻫﻢ ﻣﺸﻐﻮﻟﻴﺖ ذﻫﻨﻲ دارد‪.‬‬ ‫اﻓﺴﺎﻧﻪ ‪ » .3 #‬ﻣﻦ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﺗﻨﻬﺎ دو اﻧﺘﺨﺎب دارم‪ :‬آن را ﺑﺮوز‬ ‫دﻫﻢ ﻳﺎ آن را در ﺧﻮد ﻧﮕﻪ دارم‪«.‬‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب دﻳﮕﺮي ﻫﻢ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﺑﺮاز ﻳـﺎ در ﺧـﻮد‬ ‫ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﺧﺸـﻢ‪ ،‬آن را ﻛـﺎﻫﺶ داده و ﻳـﺎ ﺧـﺎﻣﻮش ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺻـﻼح ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﺘﺎن ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﺧﺸﻢ را ﻋﻤﻠﻲ ﺳﺎزﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﺑﺮاز ﻧﻤﻮدن ﺧﺸﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺧﻼص ﺷﺪن از ﻗﻴﺪ آن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻋﻤﻞ‬ ‫ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺧﺸﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل را ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺮد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در‬ ‫آﻳﻨﺪه ﻫﻢ در ﺻﻮرت ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺑﻪ اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ ﺷﻤﺎ ﺳﻪ اﻧﺘﺨﺎب دارﻳﺪ‪:‬‬ ‫• آن را در ﺧﻮد ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪.‬‬ ‫• آن را ﺑﺮوز دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫• آن را ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺴﺎﻧﻪ ‪ » .4 #‬اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ دﻳﮕﺮان را ﺟﻠﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻬﺮهﻛﺸﻲ دﻳﮕﺮان را از ﺷﻤﺎ ﻛﺎﻫﺶ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻋﻮاﻗﺐ رﻓﺘﺎر ﻧﺎدرﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﺷﺎﻳﺪ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫درس ﺧﻮﺑﻲ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪199‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬

‫واﻗﻌﻴﺖ‪ .‬اﺑﺮاز ﺷﺪﻳﺪ ﺧﺸﻢ و ﻳﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ اﺑﺮاز آن‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﻦ اﻣﺮ ﻓﻘﻂ در ﻛﻮﺗﺎه‬ ‫ﻣﺪت ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫در دراز ﻣﺪت‪ ،‬اﺑﺮاز ﺷﺪﻳﺪ ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﺑﻪ رواﺑﻂ ﻣﺎ آﺳﻴﺐ ﻣﻲزﻧﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد در‬ ‫ﻓﺮدي ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺧﺸﻢ ﻣﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻛﻴﻨﻪ و اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﻮران ﺧﺸﻢ ﻣﻮﺟﺐ رﻧﺠﻴﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي و اﻳﺠﺎد ﺷﻜﺎف در رواﺑﻂ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﺧﺸﻢ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﺮ ﺷﺨﺼﻲ دﻳﮕﺮ ﻗﺪرت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و‬ ‫ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﻣﻜﺮر ﺑﻪ او اﺑﺮاز ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ اﻳﻦ ﺧﺸﻢ از او ﺑﻪ ﺳﻮي‬ ‫ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬اﻓﺮاد زﻳﺮدﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺣﻤﻼت ﺧﺸﻢ را ﺑﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎﻳﻲ ﭘﻨﻬﺎن‬ ‫و ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺑﺎ ﻟﻄﻤﻪ زدن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻣﻬﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺴﻮر ﺑﺎﺷﻴﺪ ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻧﺸﻮﻳﺪ‬ ‫ﺧﺸــﻢ را ﺑــﺎ ﺟﺴــﺎرت و رﻧﺠــﺶ ﺟــﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﺟﺴــﺎرت داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻴﺪ و‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻳﺎ ﺣﻘﻮق ﺧﻮد را ﺑﺪون اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ زﻳﺎد ﻳﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺷﺪﻳﺪ ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺑﻮدن ‪ ،‬ﺟﺴﻮر ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫رﻓﺘﺎر ﺗﻮأم ﺑﺎ ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﻲﻓﻜﺮي اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ رﻧﺠﺸﻲ ﺑﺴﻨﺪه‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬رﻧﺠﺶ ﻳـﻚ ﺣﺎﻟـﺖ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺧﺸﻢ از ﺷﺪت ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳـﺖ و در اﻳـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ ﻓـﺮد از ﺗﻔﻜـﺮ‬ ‫روﺷﻦ ﺗﺮي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و در ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﻬﺘـﺮي دارد‪ .‬اﻳـﻦ ﮔﻔﺘـﻪ ﻛـﻪ‪،‬‬ ‫»ﺧﺸﻢ ﻋﻘﻞ را زاﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ«‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪاي ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ و‬ ‫ﮔﺮﻧﻪ ﺧﺸﻢ ﺷﻤﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻧﺸﻮﻳﺪ‪ ،‬رﻧﺠﺶ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪200‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺧﺸﻢ – آن را در ﺧﻮد ﻧﮕﻪ دارﻳﻢ ﻳﺎ آن را ﺑﺮوز دﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫» ﺑﺎ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﭼﻜﺎر ﻛﻨﻢ؟ ﺑﺮ آن ﺳﺮﭘﻮش ﺑﮕﺬارم ﻳﺎ ﺑﮕﺬارم ﺳﺮزﻳﺮ ﻛﻨﺪ؟«‬ ‫ﺟﻮاب‪ » :‬آﺗﺶ زﻳﺮ آن را ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻦ!«‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺑﺎورﻫﺎﻳﺘﺎن در ﻣﻮرد ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎراﺣﺘﻲِﺗﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ در‬ ‫ﻣﻮرد روﻳﺪاد ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ رﻓﺘﺎري ﻛﻪ از دﻳﮕﺮي ﺳﺮزده اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺗﻤﺎم اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺷﺪت ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﺑﺎورﻫﺎي ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﭘﻴﭻ‪ ،‬دﻣﺎ را‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺸﻢ ﺷﻤﺎ را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ دﻳـﮓ ﺟﻮﺷـﺎن را از روي اﺟـﺎق ﺑﺮﻣـﻲدارﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ ﺧﻮدﺗــﺎن را ﻧﻴــﺰ از ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖ ﻧﺎراﺣــﺖ ﻛﻨﻨــﺪهاي ﻛــﻪ ﺧﺸـﻢِﺗــﺎن را‬ ‫ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﻴﺰد‪ ،‬دور ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫واﻟﺪﻳﻦ اﻏﻠﺐ از دﺳﺖ ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺘﻮه ﻣـﻲآﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺴـﻴﺎري از‬ ‫واﻟﺪﻳﻦ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد را ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﺷـﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺧﺸـﻢ‪،‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬واﻟﺪﻳﻦ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑـﻪ از دﺳـﺖ دادن ﻛﻨﺘـﺮل ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬

‫‪201‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺑﺪﻧﻲ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و از ﻃﻌﻨﻪ و ﻛﻨﺎﻳﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻨﻬﺎ روشﻫﺎﻳﻲ ﻧﺎﻛﺎرآﻣـﺪ ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤـﻮدن ﻛﻮدﻛـﺎن ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻪ دﻗﺖ رﻓﺘﺎر واﻟﺪﻳﻦ ﺧﻮد را ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ دﺧﺘـﺮ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺧﺸﻢ زﻳﺎدي را در رﻓﺘﺎر ﺷﻤﺎ دﻳﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻓﺮاوان ﻓﺮﻳـﺎد ﻣـﻲ زﻧـﺪ‪،‬‬ ‫دﭼﺎر ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻃﻌﻨﻪ ﻣﻲ زﻧﺪ و ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺗﺎ ﺷﻤﺎ ﻳﺎ دﻳﮕﺮان را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫دو ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﻲ ﺧﺸﻢ ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ) ‪ ( LFT‬و ﺗﻬﺪﻳﺪاﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺧﻮد ارزﺷﻲ ﻣﺎ را ﻫﺪف ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ‪ LFT‬ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫* ﻛﺘﺎب ‪) SOS‬ﻛﻤﻚ ﺑﺮاي واﻟﺪﻳﻦ( ﻛﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻟـﻴﻦ ﻛـﻼرك‪ ،‬ﺑـﺮاي واﻟـﺪﻳﻦ داراي ﻓﺮزﻧـﺪان ‪ 2‬ﺗـﺎ ‪ 12‬ﺳـﺎﻟﻪ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ‪ SOS‬و واﻟﺪﻳﻦ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ واﻟﺪﻳﻦ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻧﻘﺸﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮزﻧﺪان ﺧـﻮد ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻛﺘـﺎب ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ‪ ،‬ﺑـﻮﻳﮋه ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﻛﻮدﻛﺎن ﻳﻚ دﻧﺪه و ﻟﺠﻮج‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪202‬‬

‫ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ )‪:(LFT‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺻﻠﻲ ﺧﺸﻢ‬

‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ اﻳﻦ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫)‪ (LFT‬ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫اﺿﻄﺮاب ‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺞ و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي ‪ SOS‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﺧﺸﻢ ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد اﺳﺖ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ؛ ﺷﻤﺎ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ‬ ‫آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻳﺪ و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺸﻮد ‪ ،‬وﺣﺸـﺘﻨﺎك اﺳـﺖ و‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ ﻧﺎﺷـﻜﻴﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻤـﻞ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ و ﺧﺸﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ وﺣﺸﺘﻨﺎك ﻳﺎ اﻓﺘﻀﺎح ﺑﻮدن ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‬ ‫را ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ دﺷﻮار ﺑﻮدن آن ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ در ﻣﻮرد‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻧﺎﻛﺎم ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﺻﺒﺤﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬از واژﮔﺎن ﺳﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻧﺎراﺣﺖ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه« ﻳﺎ »دﺷﻮار« اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ‪ LFT‬ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮارد‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎ اﻓﺮادي ﺳﺮ و ﻛﺎر دارﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﺗﺎن ﻣﺸﻜﻞ ﭘﻴﺪا‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﻒ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎﺟﻪ ﺻﻨﺪوق ﻃﻮﻻﻧﻲ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻛﻨﺪي ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﮔﻴﺮ ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ ،‬در ﺗﺮاﻓﻴـﻚ راﻧﻨـﺪهاي ﻣـﺎﻧﻊ ﺣﺮﻛـﺖ ﺷـﻤﺎ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬در‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻨﺘﺎن ﻗﻔﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪203‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬

‫ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺧﻮد ارزﺷﻲ ‪:‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺻﻠﻲ ﺧﺸﻢ‬ ‫در اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ دﻳﮕﺮان ﺑـﺮاي ﺗﻀـﻌﻴﻒ ﺧـﻮد‬ ‫ارزﺷﻲ‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي ﻳﺎ ﻋﺰت ﻧﻔﺲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺸﻢ واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ )دراﻳﺪن ‪ .(1990 ،‬ﻣﻴﺰان ﺧﺸﻢ اﻳﻦ اﻓـﺮاد‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ ﻣﻴـﺰان‬ ‫ﺗﺮدﻳﺪ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد ارزﺷﻲِﺷﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﻳﻚ‬ ‫ﻓﺮد‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻓﻘﺪان وﺟﻬﻪ در ﻣﺪرﺳـﻪ‪ ،‬ﻣـﻮرد اﻧﺘﻘـﺎد‬ ‫ﻫﻤﻜﺎران ﻳﺎ رﺋﻴﺲ واﻗﻊ ﺷﺪن و درﻳﺎﻓﺖ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮﻫﺎي ﻣﻨﻔـﻲ در ﻣـﻮرد وﺿـﻌﻴﺖ‬ ‫ﻇﺎﻫﺮي‪ ،‬داراﻳﻲﻫﺎ‪ ،‬رﻓﺘﺎر‪ ،‬اﻓﻜﺎر و اﻳﺪهﻫﺎ‪.‬‬ ‫ﺑﺮ روي ﭘﺬﻳﺮش ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ و آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﺸﻢ ﺷﻤﺎ ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻧﺎﺷﻲ از اﺣﺴﺎس ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺷﺪن ﺧﻮد ارزﺷﻲ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑـﺎور را در ﺧـﻮد‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت اﺳﺎﺳﻲ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي و ﺧـﻮد ارزﺷـﻲ ﻣـﻦ‪ ،‬ﻋﻤـﺪﺗﺎً از‬ ‫اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ و اﻓﻜﺎر دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺸﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﺳـﻪ ﻫـﺪف ﺑﺎﺷـﺪ‪ :‬ﺧـﻮد‪ ،‬دﻳﮕـﺮان و‬ ‫ﺟﻬﺎن )دراﻳﺪن‪ .(1990 ،‬ﻣﻨﻈﻮر از ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﻓﺮد اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ اﺟـﺎزه‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ‪ ،‬ﺧﺸﻢ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ دﻳﮕﺮان را از ﻧﻈﺮ ﺑﮕﺬراﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ ﻫﺪف ﺑﺮاي ﺧﺸﻢ ﻣﺎ‪ :‬ﺧﻮد ‪ ،‬دﻳﮕﺮان و ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺟﻬﺎن‬

‫دﻳﮕﺮان‬

‫ﺧﻮد‬

‫ﺧﺸﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‪ :‬اﻳﻦ ﺧﺸﻢ ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ ﺑﺎور اﺳﺖ ﻛﻪ »ﺗـﻮ )او( ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫‪ ...‬و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ و ﺗﻮ ﺑﺎﻳـﺪ ﻧﻜـﻮﻫﺶ ﺷـﻮي«‪.‬‬

‫‪204‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫اﻏﻠﺐ‪ ،‬ﺧﺸﻢ ﻧﺎﺷﻲ از ادراك رﻓﺘﺎر ﻧﺎدرﺳﺖ دﻳﮕﺮان و اﻳﻦ ﺑﺎور اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬـﺎ ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻧﺎدرﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر اﻳﻨﻜﻪ دﻳﮕﺮان ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻳﺎ ﺗﻬﺪﻳـﺪ ﻛﻨﻨـﺪه‬ ‫ﻋﺰتﻧﻔﺲ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬راﻳﺞﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺸﻢ ﻣﺎ را ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﻴﺰﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻌﺮض ﺧﺸﻢ ﻣﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬دوﺳﺘﺎن‪ ،‬اﻓﺮاد‬ ‫ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎران‪ ،‬رؤﺳﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺮاد ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﺑﺮ اﻓﺮاد ﺑﻲﺗﻘﺼﻴﺮ ﺧﻮدداري ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﺸـﻢ ﺟﺎﺑﺠـﺎ ﺷـﺪه‬ ‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬اﺣﺴﺎس ﺧﺸﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺮد ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﺎص و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‬ ‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺧﺸﻢ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﻓﺮد ﺑﻲﮔﻨﺎه دﻳﮕـﺮ‪ .‬ﻣـﺜﻼً؛ وﺿـﻌﻴﺖ ﻣـﺮدي ﻛـﻪ از ﺳـﻮي‬ ‫رﺋﻴﺲ ﺧﻮد ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ و او ﻫـﻢ ﺑـﺮ ﺳـﺮ ﻫﻤﺴـﺮ ﺧـﻮد ﻓﺮﻳـﺎد‬ ‫ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻮدك ﺧﻮد ﭘﺮﺧﺎش ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺳﮓ ﺧﺎﻧﻮاده را آزار ﻣﻲدﻫﺪ!‬ ‫ﻣﺮدم‪ ،‬اﻧﺴﺎنﻫﺎﻳﻲ ﺟﺎﻳﺰ اﻟﺨﻄﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺮاﺳﺎس اﻧﺘﺨـﺎب ﺧـﻮد و ﻧـﻪ‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺎ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﺷـﺘﺒﺎه ﻛﻨﻨـﺪ و ﻳـﺎ ﺑـﺮﺧﻼف‬ ‫ﻋﻼﻳﻖ ﻣﺎ رﻓﺘﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ‪ ،‬ﻗﺪرت اﻧﺪﻛﻲ ﺑﺮاي ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬاري ﺑﺮ رﻓﺘﺎر‬ ‫آﻧﻬﺎ دارﻳﻢ‪ .‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﺮاي ﻣﻠﺰم ﻛﺮدن اﻓﺮاد ﺑﺮاي رﻓﺘـﺎر ﺑـﻪ ﺷـﻴﻮه اي ﺧـﺎص‬ ‫وﺟﻮد دارد و اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﺪرت اﺟﺮا ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺸﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن و ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ‪ :‬ﺑﺎورﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ اﻳـﻦ ﺧﺸـﻢ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪» :‬ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼـﻔﺎﻧﻪ و آﺳـﺎن ﺑﺎﺷـﺪ و اﮔـﺮ ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬و ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻜـﻮﻫﺶ و ﻧﻔـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺷﻮد«‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ از ﻣﺮدم ﻣﻲﺷﻨﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﭘﻨﺠﺮ ﺷﺪن ﻻﺳﺘﻴﻚ ﻣﺎﺷـﻴﻨﻢ‪ ،‬روز ﻣـﺮا‬ ‫ﺧﺮاب ﻛﺮد‪ «.‬ﻳﺎ »ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮم از ﻛﺎر اﻓﺘﺎده اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ اﻳﻦ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ«‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻮﻗﻊ ﺧﻮد ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ را ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬ ‫در اﺧﺘﻴﺎرﺗﺎن ﻗﺮار دﻫﺪ دﺳﺘﺨﻮش اﺣﺴﺎس ﺑﻴﭽـﺎرﮔﻲ و ﺧﺸـﻢ ﻣـﻲﺷـﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺳـﻌﻲ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻳﺎ آرزوي ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻌﺎت ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺸﻢ ﻓﺮاواﻧﻲ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن از ﺧﻮد ﺑـﺮوز ﻣـﻲدﻫﻴـﺪ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از‬

‫‪205‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬

‫اﻫﺪاف ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ اﻳﻦ ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﻣﺮدي اﻳﻦ ﻧﻜﺘـﻪ را درﻳﺎﻓﺘـﻪ ﺑـﻮد و‬ ‫اﻳﻦ درﻳﺎﻓﺖ ﺑﺮاي او ﭼﻪ دردﻧﺎك ﺑﻮد! او ﻛﻪ از اﺟﺎق ﺑﺸﻜﻪاي ﺧـﻮد ﻋﺼـﺒﺎﻧﻲ ﺑـﻮد‪،‬‬ ‫اﺳﻠﺤﻪ ﻛﻤﺮي ﺧﻮد را ﺑﺮداﺷﺖ و ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ اﺟﺎق ﮔﺎز ﺷﻠﻴﻚ ﻛﺮد‪ .‬ﮔﻠﻮﻟـﻪ ﭘـﺲ از‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻪ ﺑﺸﻜﻪ ﻛﻤﺎﻧﻪ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﺷﻜﻢ ﺧﻮدش اﺻﺎﺑﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺧﺸﻢ ﻣﻬﺎر ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﻳﺎ ﺧﺸﻢ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻳـﺎ ﻣﻌﻄـﻮف ﺑـﻪ ﺟﻬـﺎن اﻳﻨﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻛﻤﺎﻧﻪ ﻛﺮده و ﻳﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻌﻜﻮس ﺑﻪ ﺑﺎر ﺑﻴﺎورد‪ .‬ﺧﺸﻢ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺷﺨﺺ ﻣﺨﺮب ﺑﻮده‬ ‫و اﻏﻠﺐ »آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻃﺮاف ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﺸﻢ و ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻣﺎ را ﺗﻀـﻌﻴﻒ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﺎ‬ ‫ﺑﺮاي درك و ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﭘﻴﭽﻴﺪه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻣﺸﻜﻼت ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻧﻴـﺎز‬ ‫دارﻳﻢ‪ .‬ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺟﺎﻳﺰ اﻟﺨﻄﺎ ﺑﻪ ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺮﺳﻴﺪ و راه ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬ ‫را در ﭘﻴﺶ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬از ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﺮدن ﺧﻮد و ﻧﺎﻟﻴﺪن از ﻣﺸﻜﻼت ﺟﻬـﺎن‪ ،‬ﺧﻄﺎﻫـﺎ و‬ ‫ﺑﻲ ﻋﺪاﻟﺘﻲ آن ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺸﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن‪:‬‬ ‫ﺗﻮﻗﻊ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ و آﺳﺎن ﺑﺎﺷﺪ‬

‫اﻋﻼﻣﻴﻪ‬ ‫ﻧﭽﺴﺒﺎﻧ‬

‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ و‬ ‫ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎﻳﻢ را‬ ‫رﻫﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‬

‫ﺧﺸﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﭘﺮﺗﻮﻗﻊ ﺑﻮدن ﻧﺎﺷﻲ ﺷﻮد‪ -‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻮﻗﻊ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼﻒ‬

‫‪206‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫و آﺳﺎن ﺑﺎﺷﺪ و وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺷـﻮد‪ .‬در زﻧـﺪﮔﻲ‬ ‫ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﺗﻮﻗﻊ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ آرزوﻫـﺎي ﺷـﻤﺎ‬ ‫را ﺑﺮآورده ﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﺮﺣﺬر ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺸﻢ ‪ ،‬ﺗﻮﻗﻌﺎت ﺧـﻮد ﻣﺒﻨـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎﻳﺘﺎن را ﺑﻪ آرزو و ﺗﺮﺟﻴﺢ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺸﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ :‬ﻏﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺗﻮﻗﻌﺎﺗﻲ را ﺑـﺮ ﺧـﻮد ﺗﺤﻤﻴـﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻌﺎت ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﻴﻠﻲ‪ 1‬ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮي ﺳﺎل دوم داﻧﺸﻜﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ او ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫در اﻣﺘﺤﺎن ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻤﺮه »‪ «A‬ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ او ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ اﺷـﺘﺒﺎﻫﻲ ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫ﻧﻤﺮه »‪ «A‬را از دﺳﺖ داد‪» - ،‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳـﺪ اﺗﻔـﺎق ﻣـﻲاﻓﺘـﺎد« او ﺧﺸـﻤﺶ را‬ ‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮد ﻛﺮد و ﭘﺲ از آن دﭼﺎر اﺣﺴـﺎس ﺑﻴﭽـﺎرﮔﻲ ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬دﻳﮕـﺮان ﻫـﻢ ﺑـﻪ‬ ‫دﻻﻳﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ داﺷﺘﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺷـﻐﻠﻲ و ﻳـﺎ درآﻣـﺪي ﭘـﺎﻳﻴﻦﺗـﺮ از آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻮد ﺧﺸﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ دﻳﮕﺮان ﻋﻠﺖ ﺧﺸﻢ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل آن ﻧﺨﻮاﻫﻲ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺨﻄﻲ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي رﻓﺘـﺎر ﺧـﻮد‬ ‫دارﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪه و اﻇﻬﺎر ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ رﻓﺘﺎر ﻛﻨـﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه از ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻛﺪﻫﺎي اﺧﻼﻗـﻲ ﺧﻮدﻣـﺎن و ﻧﻜـﻮﻫﺶ ﺧـﻮد ﺑـﺮاي اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺨﻄﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺸﻢ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺧـﻮد و اﺣﺴـﺎس ﮔﻨـﺎه‪،‬‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ و اﻓﺴﺮده ﺷﺪن‪ ،‬ﺧـﻮد را ﺑﺒﺨﺸـﻴﺪ و‬ ‫ﻋﺰم ﺧﻮد را ﺟﺰم ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ در آﻳﻨﺪه ﺗﻼﺷﻲ ﺟﺪيﺗﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺸﻢ را ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮش ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﺴـﺎنﻫـﺎي ﺟﺎﻳﺰاﻟﺨﻄـﺎ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﭘﺬﻳﺮش ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪» :‬ﻧﮕﺮﺷﻲ ﺑﻲﻗﻴﺪ و ﺷﺮط و ﻏﻴﺮﻗﻀﺎوﺗﻲ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ درك اﻳﻨﻜﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ ﻓﻌﻠـﻲ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ« )دراﻳﺪن و ﻧـﻴﻤﻦ ‪ .(1994 ،‬ﺑـﺮاي‬ ‫‪. Emily‬‬

‫‪1‬‬

‫‪207‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮان و ﺟﻬﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻳﺰاﻟﺨﻄﺎ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻮﺛﺮ و ﻣﻮﻓﻘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸـﻢ‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻼش ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻋﺘﻘـﺎد ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ ﺟﻬـﺎن‬ ‫ﺟﺎﻳﺰاﻟﺨﻄﺎ اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮان ﺟﺎﻳﺰاﻟﺨﻄﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻦ ﺟﺎﻳﺰ اﻟﺨﻄﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺑﻮد‪.‬‬

‫رﻧﺠﺶ را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺧﺸﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪208‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰاﻧﻨﺪه ﺧﺸﻢ‬ ‫ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ و ﺧﺸﻢ‬

‫»ﻣﻦ اﻛﻨﻮن ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻢ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ در ﺣـﻴﻦ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ و ﻫﺮﮔـﺎه ﻛـﻪ اﺣﺴـﺎس‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺴﺮم را ﻛﻨﺘﺮل ﻛـﻨﻢ‪ ،‬او‬ ‫را ﺑﻪ ﻟﺤـﺎظ ﺟﺴـﻤﻲ آزار ﻣـﻲ دادم‪ .‬در‬ ‫درﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻦ ﻳـﺎد ﮔـﺮﻓﺘﻢ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﭘـﺬﻳﺮش‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮد ﻣﻦ ﻣﺴﺌﻮل ﺧﺸـﻢ ﺧـﻮد‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ و ﻧﻪ او‪ ،‬ﺧﺸﻢ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻢ«‬

‫ﺧﺸﻢ در ﻣﻮرد ﺧﻮدارزﺷﻲ‬

‫»ﻣﻦ اﻋﺘﻘﺎد داﺷـﺘﻢ ﻛـﻪ دﻳﮕـﺮان ﻫﻴﭽﮕـﺎه‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻦ را دﺳﺖﻛﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و اﮔـﺮ آنﻫـﺎ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ اﺣﺴﺎس ﺑـﻲارزﺷـﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدم و ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ آن را ﺗﺤﻤـﻞ‬ ‫ﻛــﻨﻢ‪ .‬اﻳــﻦ ﺑــﺎور ﻣــﻦ را ﺑــﻪ دﻋﻮاﻫــﺎي‬ ‫ﺑﺴــﻴﺎري ﻛﺸــﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣــﻦ اﻛﻨــﻮن ﺑــﺮ روي‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش ﺧﻮد و ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ و ﻳﺎ‬ ‫ﻧﻈﺮات دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻢ«‪.‬‬

‫ﺳﺨﺘﮕﻴﺮي در ارزشﮔﺬاري‬ ‫ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‬ ‫و ﺑـــﻪ وﺳـــﻴﻠﻪ ﻋﻮاﻣـــﻞ ﺗﻬﺪﻳـــﺪ ﻛﻨﻨـــﺪه‬ ‫ﺧﻮدارزﺷــﻲ )ﻋــﺰتﻧﻔــﺲ( ﻣــﺎ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘــﻪ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺶ‬ ‫از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ و ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻠﺖ ﺧﺸﻢ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ ﺧﻮد را ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﺎﻳﺪ آﻧﭽـﻪ را‬ ‫ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺗـﺮﺟﻴﺢ‬ ‫و ﻳﺎ آرزوي ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﮔﻔﺘﮕـــﻮ ﺑـــﺎ ﺧـــﻮد از واژﮔـــﺎن »آرزو« و‬ ‫»ﺗــﺮﺟﻴﺢ« اﺳــﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬در اﻳــﻦ ﺣﺎﻟــﺖ‬ ‫ﺧﺸــﻢ ﺷــﻤﺎ‪ ،‬ﺑــﻪ آزردﮔــﻲ »ﻛــﻪ ﻫﻴﺠــﺎﻧﻲ‬ ‫ﺳﺎﻟﻢﺗﺮ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آن آﺳﺎﻧﺘﺮ اﺳﺖ« ﺗﻐﻴﻴﺮ‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﺮادي ﻛـﻪ در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ ﺧﺸـﻢ‬ ‫دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺳـﺨﺘﮕﻴﺮي و‬ ‫ﭘﺮﺧﺎﺷــﮕﺮي‪ ،‬ارزش ﻣﺜﺒــﺖ ﻗﺎﺋﻠﻨــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ‬ ‫اﻓــﺮاد‪ ،‬ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان اﻓــﺮادي ﺑﺰرﮔﺴــﺎل در‬ ‫ﻣﻌﺮض رﻳﺴﻚ ﺑﺎﻻي ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎري ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫»ﻣــﻦ دوﺳــﺖ دارم ﻛــﻪ ﺧﺸــﻤﮕﻴﻦ‬ ‫ﺷــــﻮم‪ ،‬دﻋــــﻮا راه ﺑﻴﻨــــﺪازم و‬ ‫ﺳﺨﺖ ﮔﻴﺮﺗـﺮﻳﻦ دﺧﺘـﺮ در ﻣﺪرﺳـﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﻣﻦ از »ﺷﻬﺮت« و »اﺣﺘـﺮام«‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردارم‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻦ دوﺳـﺘﺎﻧﻢ را از‬ ‫دﺳﺖ دادهام«‪.‬‬

‫‪209‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬

‫ﭘﺮورش دادن ﺧﺸﻢ‬

‫» ﻣﻦ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ زﺧﻢﻫﺎ ‪ ،‬ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﺧﻮب ﺷﻮﻧﺪ ‪ ...‬ﻣﻦ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ آﻧﻬﺎ را‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﺑﻬﺒﻮدي در وﺿﻌﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻢ ‪...‬‬

‫اﻏﻠﺐ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻜﺮر ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻓﻜﺮﻛﺮدن درﺑﺎره اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﭘﺮورش ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫از روشﻫﺎي ‪ SOS‬ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ از دو ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛـﺪاﻣﻴﻚ در‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف زﻧﺪﮔﻲ اش ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻴﺸـﺘﺮي ﻛﺴـﺐ ﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد‪ ،‬ﺷـﺨﺺ ‪ A‬ﻳـﺎ‬ ‫ﺷﺨﺺ ‪B‬؟ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﻓﺮاوانﺗﺮ ﺑﻪ ﺗﻌـﺎرض ﻣﺴـﺘﻤﺮ ﺑـﺎ ﻛﺎرﻓﺮﻣـﺎ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺴﺮ و ﻳﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد دﭼﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬ ‫ﺷﺨﺺ ‪» :A‬ﻫﺮ روز ﻛﻪ ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻟﻴﺴﺖ‬ ‫اﻓﺮاد »اﺣﻤﻘﻲ« ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﺮ و ﻛﺎر داﺷﺘﻪام‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻢ!«‬ ‫ﺷﺨﺺ ‪» :B‬ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮم ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﻧﺎراﺣﺖ‬ ‫ﺷﺪن ﺧﻮدم در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻓﺮاد »اﺣﻤﻘﻲ« ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻮرد‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻢ!«‬

‫‪210‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ‬

‫» ﻣﻦ ﻛﻮﻛﺎ ﻣﻲ ﺧﻮام ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻤﻴﻦ اﻻن ﻛﻮﻛﺎ ﻣﻲ ﺧﻮام!«‬ ‫) ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻧﻮار وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ‪( SOS‬‬

‫ﺧﺸﻢ اﺑﺰاري‪ ،‬ﺧﺸﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﺑـﺰار‬ ‫ﻳﺎ اﻫﺮم‪ ،‬ﺑﺮاي ﻓﺸﺎر آوردن ﺑﻪ دﻳﮕﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺗـﺎ آﻧﭽـﻪ را‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ از آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻴـﺮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ از واﻟـﺪﻳﻦ در اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮاﻗﻊ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪه و ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑـﻪ ﻛـﻮدك ﺧـﻮد ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺧﺸﻢ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﺑﺰار ﺟﻬﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺧـﺎﻧﻮاده‬ ‫و دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﭘﺎداش ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺎدر ﻣﺎﻳﻜـﻞ ﺗﻨﻬـﺎ زﻣـﺎﻧﻲ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ او‬ ‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪه و ﺑﻪ او ﺑﺴﺘﻨﻲ و ﻛﻮﻛﺎ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ او ﺧﺸﻢ ﻓﺰاﻳﻨـﺪهاي‬ ‫را اﺑﺮاز ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻣﺎدر ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ »از دﺳـﺮ‬ ‫ﺧﺒﺮي ﻧﻴﺴﺖ« ﭼﻮن او ﺷﺎﻣﺶ را ﻧﺨﻮرده ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻜﻞ ﭼﻪ ﺑﺎوري دارد و ﺑﻪ ﺧﻮد ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷـﻮد‬ ‫او اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮاﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ؟ ﻣﺎﻳﻜﻞ ﺑﺎ ﺧﻮدآﮔﺎﻫﻲ ﭘـﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ؛ »ﻣﺎدر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻛﻮﻛﺎ ﺑﺪﻫﺪ! و اﮔﺮ اﻳﻨﻜﺎر را ﻧﻜﻨـﺪ‪،‬‬ ‫وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛـﻨﻢ ! ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻣـﻦ‬ ‫‪-Michael‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬

‫‪211‬‬

‫ﻛﻮﻛﺎ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ واﻗﻌﺎً ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﻮم و آﻧﻮﻗﺖ او ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﻛﻮﻛـﺎ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ!«‬ ‫ﻣﺎﻳﻜﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﻲ آﻣﻮﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ از ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠـﺎن و‬ ‫ﺧﺸﻢ ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺗﻔﻜﺮ و رﻓﺘﺎر ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﻪ ﻋـﺎدت ﺷـﻮد‪ ،‬او در ﻧﻮﺟـﻮاﻧﻲ و‬ ‫ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﻲ در ﻣﻌﺮض رﻳﺴﻚ ﺑﺎﻻي ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻤﻮدن ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫و رﻓﺘﺎري ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻳﻚ وﻳﺪﺋﻮ ﻛﻠﻴﭗ ﻛﻮﺗـﺎه‬ ‫از ﻣﺜﺎل ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ )ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻳﺎ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ(‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه راه‬ ‫ﺣﻞﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ واﻟﺪﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از آﻧﻬﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﺨـﺶ‬ ‫»ﭘـــــــﺎداش دادن رﻓﺘـــــــﺎر ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـــــــﺐ« در ﺳـــــــﺎﻳﺖ‬ ‫‪ www.sosprograms.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪212‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ؟‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﺧﺸﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺧﺸﻢ ﺷﺪه اﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﭘﻴﺮوي از‬ ‫ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎ و اﻳﺪهﻫﺎي زﻳﺮ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ )ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ‪ ،...‬او ﺑﺎﻳﺪ ‪ ،...‬ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳـﺪ( را ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺢ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ و آرزو ﻋﻮض ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺧﻮد در ﻣـﻮرد ﻋﻠـﺖ‬ ‫ﻇﺎﻫﺮي ﺧﺸﻢ ﺧﻮد‪ ،‬از اﻳﻦ واژﮔﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫـﻢ ‪،...‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ‪ ،...‬ﻣﻦ آرزو دارم ‪ .«...‬اﻳﻦ واژﮔﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺛﺒـﺎت ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺧﻮد‪ ،‬در ﻣﻮرد دﻳﮕﺮان و در ﻣﻮرد روﻳﺪادﻫﺎ‬ ‫و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ و روﻳﺪادﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫و ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن زﻣﺎن وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ روي‬ ‫ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎ را در آﻳﻨﺪه ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺒﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ اﻳﻦ را ﺗﺤﻤـﻞ ﻛـﻨﻢ‪ ،‬وﺣﺸـﺘﻨﺎك‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ )ﺳﻪ راﺑﻂ داغ( را ﺑـﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳـﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﺗﺤﻤـﻞ ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ و‬ ‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫• اﻳﻦ ﺑﺎور را ﻛﻪ اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻴﻮه اي ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬ﺧﺸﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻗﻠﺒﻲ ﻋﺮوﻗﻲ و ﻓﺸﺎرﺧﻮن ﺑﺎﻻ )ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﻜﺘﻪ و‬ ‫ﻏﻴﺮه( ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﺸﻢ ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ اﺛﺮ ﻣﺨﺮب دارد‪ .‬اﻣﺎ اﺑﺮاز ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻳﺎ‬ ‫آرزدﮔﻲ ﻣﻼﻳﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ رﻓﺘﺎري ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﺟﺎي اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ ﻳﺎ در ﺧﻮد ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ آن‪ ،‬آن را ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻴـﺪ‪:‬‬ ‫اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺑﻮدن در آﻳﻨـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﺟـﺎي آن ﺑـﻪ اﺑـﺮاز‬ ‫ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي ﺧﻮد اﻛﺘﻔﺎ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ و اﺑﺮاز وﺟـﻮد ﺧـﻮد را ارﺗﻘـﺎ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬در ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺧﻮد از زﺑﺎن ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺳﺮد‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬

‫‪213‬‬

‫• ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﺧﺸﻢ ﺷﻤﺎ را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰد ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﺮور ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• از ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻣﻦ اﻳﻦ را دوﺳﺖ‬ ‫ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﺐ‪ ،‬در ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ«‪ .‬ﻳﺎ ﺗﺎ ده ﺑﺸﻤﺎرﻳﺪ و‬ ‫ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫• در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ از ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟـﺐ ﺑـﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ‬ ‫ﺧﺸﻢ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻮﻳﮋه در ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺸﻢ ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر‬ ‫را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫• از ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺗﻔﺮﻳﺢ و ﺗﻨﻮع اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت‪ ،‬در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي‬ ‫ﻟﺬﺗﺒﺨﺶ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر در ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﺧﺸﻢ ﻛﻤﺘﺮي اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• از اﻓﺴﺮده ﺷﺪن و ﻳﺎ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ ﺧﺸـﻢ ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪) .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ )در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﻣﻮرد‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ(‪ .‬از اﻳـﻦ ﺑـﺎور ﻛـﻪ »ﻣـﻦ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺧﺸـﻤﮕﻴﻦ ﺑﺎﺷـﻢ و ﭼـﻮن‬ ‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻲارزﺷﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺧـﻮدم‬ ‫ﺧﺸــﻤﮕﻴﻦ ﺷــﻮم« ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳــﺪ‪ .‬ﺧــﻮد را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳــﺪ و اﮔــﺮ ﺑــﻴﺶ از آﻧﭽــﻪ ﻛــﻪ‬ ‫ﻣﻲﭘﺴﻨﺪﻳﺪ دﭼﺎر ﺧﺸﻢ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﺧﺸﻢ در درازﻣﺪت‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي زﻳﺮ را ﻫﻢ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪:‬‬ ‫• ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻳﻚ درﻣﺎﻧﮕﺮ را ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻓﺮم » ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ ABCDE‬و ﺧﺸﻢ « را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ!‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ »دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﺧﺸﻢ« را ﻣﺮور ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر درك ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬ ‫روزاﻧﻪ ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ! آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲِﺗﺎن را ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل اﺻﻠﻲ ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و اﺿﻄﺮاب ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم‬

‫‪214‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮي آن دﺳﺘﻪ از ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﻠﺖ ﺧﺸﻢ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺮﺗﻮﻗﻊ ﺑﻮدن ﺧﻮد در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺟﻬـﺎن‪ ،‬اﺻـﺮارﺗﺎن ﺑﺮاﻳﻨﻜـﻪ دﻳﮕـﺮان‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهاي ﺧﺎص رﻓﺘﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺑﺎور ﻋﻤﺪه‪ ،‬ﭘﻨﺞ راﺑـﻂ‬ ‫داغ و ‪ 11‬ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧـﻮد را ﻛـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ ﺧﺸـﻢﺗـﺎن‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮده و رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺧﻮد را ﺑـﻪ ﻣﺨـﺮب‬ ‫ﺑﻮدن ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﻛـﻪ ﻣﻨﺸـﺎء ﺧﺸـﻢ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬

‫‪215‬‬

‫ﻓﺮم » ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ ABCDE‬و ﺧﺸﻢ«‬ ‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه )روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻳﺎ رﻓﺘﺎر اﺷﺘﺒﺎه دﻳﮕﺮان‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ روﻳﺪادﻫﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ(‪:‬‬ ‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ) ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ ‪،‬‬ ‫ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ (‪:‬‬

‫‪ C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ ‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري ) ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و رﻓﺘﺎر ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر(‪:‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ‪:‬‬ ‫رﻓﺘﺎر ) ﻳﺎ رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه(‪:‬‬ ‫‪ D‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن و ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ )ﺑﺎورﻫﺎي و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ را زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺒﺮﻳﺪ( ‪:‬‬ ‫‪ E‬ﺗﺄﺛﻴﺮات )ﺗﺄﺛﻴﺮات زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪:‬‬

‫از اﻳﻦ ﻓﺮم ‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﭙﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺣﻞ آن را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ D ، B ، C ، A‬و ‪ E‬اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺸﻢ ﻫﺴﺘﻴﺪ ‪ ،‬از روشﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 4‬و ‪ 5‬ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ B‬را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬راﺑﻂﻫﺎي داغ و ‪ 11‬ﺑﺎور‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪216‬‬

‫ﮔﺰارش وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ روزاﻧﻪ‪:‬‬ ‫ﺛﺒﺖ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫در ﻣﻘﻴﺎﺳﻲ از ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ ، 10‬ﻋﺪدي را ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺮآورد ﻣﺘﻮﺳﻂ وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘـﻲ ﺷـﻤﺎ در‬ ‫آن روز‬ ‫ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺧﻔﻴﻒ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ ، 3‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 4‬ﺗﺎ ‪ ، 5‬ﺑﺎﻻ ‪ 6‬ﺗﺎ ‪ 8‬و ﺷـﺪﻳﺪ‬ ‫‪ 9‬ﺗﺎ ‪. 10‬‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ‪/‬‬ ‫زﻣﺎن‬

‫اﺿﻄﺮاب‬

‫ﺧﺸﻢ‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‬

‫در زﻳﺮ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺛﺒﺖ ﮔﺰارش وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ روزاﻧﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت اﺳﺎﺳﻲ را ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت را ﺑﻪ دﻗﺖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮآورد ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ﺧﻮد را از وﺿﻌﻴﺖ‬ ‫ﺧﻠﻘﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻫﺮ روز اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻳﺎدداﺷﺘﻲ را ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ در درك ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﺘﺎن ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﮔﺰارش اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻋﻤﺪه را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬ ‫● ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ وﮔﺮﻧﻪ آن ‪ ،‬ﺷﻤﺎ و رواﺑﻂ ﺷﻤﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬

‫‪217‬‬

‫ﻛﺮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﺧﺸﻢِﺗﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل آن ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫● اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ )روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه( ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺸﻢ ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫ﺑﺎور ﻣﺎ درﺑﺎره آن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ درﺑﺎره آن ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ )ﺑﺎورﻫﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ(‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﺧﺸﻢ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫● ﺗﻮﻗﻌﺎت ﻣﺎ )ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ( ﻛﻪ ﻣﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮ رﻓﺘﺎر دﻳﮕﺮان و‬ ‫ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﺧﺸﻢ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫● دو ﻣﻨﺒﻊ ﻋﻤﺪه ﺑﺮاي ﺧﺸﻢ ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ و ﺗﻬﺪﻳﺪاﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﻣﺎ را ﻫﺪف ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫● ﺳﻪ ﻫﺪف ﺑﺮاي ﺧﺸﻢ ﻣﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬دﻳﮕﺮان و ﺟﻬﺎن‪.‬‬ ‫● ﻣﺎ در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﭼﻪ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺳﻪ اﻧﺘﺨﺎب اﺳﺎﺳـﻲ دارﻳـﻢ‪ :‬آن را‬ ‫در ﺧﻮد ﻧﮕﻪ دارﻳﻢ‪ ،‬آن را ﺑﻴﺮون ﺑﺮﻳﺰﻳﻢ؛ آن را ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑـﺎور ﻛـﻪ‬ ‫»اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ« ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ اﻓﺴﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫● ﻣﺮدم ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺧﺸﻢ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﺑﺰار ﻳﺎ اﻫﺮم ﺑﺮاي‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ آوردن آن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺸﻤﻲ‪،‬‬ ‫ﺧﺸﻢ اﺑﺰاري ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫● ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻧﺸﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ آزردﮔﻲ ﻛـﺎﻓﻲ اﺳـﺖ! ﺧﺸـﻢ و ﻋﺼـﺒﺎﻧﻴﺖ )ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‬ ‫ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ( را ﺑﺎ آزردﮔﻲ و رﻧﺠﺸﻲ ﻣﻼﻳﻢ )ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻲ ﺳﺎﻟﻢﺗﺮ( ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫●ﺑﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﺧﺸـﻢ‪ ،‬ﻓـﺮم »ﺧـﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ و ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ‪ ABCDE‬و ﺧﺸـﻢ« را‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﺑﻬﺘﺮ درك و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ آﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪن از ﺷﺨﺺ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬در زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻣﻨﺎﺳﺐ‪،‬‬ ‫اﺻﻼً آﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ و اﺣﺴﺎس ﻣﺎ را ﺗﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫ﺧﻴﺎﺑﺎن اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫»ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺮار دارم‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﻣﺸﻜﻼت و ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ را‬ ‫ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ«‬ ‫ﻳﻚ ﺧﻠﻖ اﻓﺴﺮده‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﺎ را ﺑﺮاي اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺣـﻞ و‬ ‫ﻓﺼﻞ آﻧﻬﺎ ﺗﻴﺮه و ﺗﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬اﻓﺴـﺮدﮔﻲ ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲﺸـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ اﺣﺴـﺎس‬ ‫ﺑﻴﭽﺎرﮔﻲ دﭼﺎر ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه از ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣـﺎ ﻧﺎﺷـﻲ ﻣـﻲ‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﻓﺼﻞ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ‪ :‬ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن اﻓﺴـﺮدﮔﻲ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﺧﺘﻼل‪ .‬ﻣﺎ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ اﺧـﺘﻼﻻت اﻓﺴـﺮدﮔﻲ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻞ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻘﺪانﻫﺎي ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ)‪ ،(LSA‬ﺑﺎورﻫﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ و ﺷﻴﻮهﻫﺎي وﻳﮋه ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ آن را ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪.‬‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ و ﻫﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ اﺧﺘﻼل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻠﻘﻲ ﻣﻮﻗﺖ اﺳﺖ و ﺗـﺪاﺧﻞ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در زﻧﺪﮔﻲ ﻓﺮد‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬اﻓﺴـﺮدﮔﻲ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ اﺧﺘﻼل ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﺷﺪﻳﺪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻮﺟـﺐ آﺷـﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫‪220‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﻳﺎ ﺑﺮوز ﻧﻘـﺺ در ﻛـﺎرﻛﺮد ﺧـﺎﻧﻮادﮔﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺗﺤﺼـﻴﻠﻲ و ﻳـﺎ ﺣﺮﻓـﻪ اي‬ ‫ﺷﺨﺺ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻳـﻚ اﺧـﺘﻼل اﺳـﺖ ﻛـﻪ» ‪ ...‬ﺑﻄـﻮر ﺧـﺎص‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻋﺪم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‪ ،‬دﺷﻮاري در ﺗﻔﻜﺮ و ﺗﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ در اﺷـﺘﻬﺎ و زﻣـﺎن ﺻـﺮف ﺷـﺪه در ﺧـﻮاب‪،‬‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻳﺄس و ﻧﺎاﻣﻴﺪي و ﮔﺎﻫﻲ ﮔﺮاﻳﺸﺎت اﻧﺘﺤﺎري آﺷﻜﺎر ﻣﻲﮔﺮدد‬ ‫)وﺑﺴﺘﺮ‪ «.(1996 ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ؛ » ‪ ...‬اﺣﺴـﺎس اﻧـﺪوه‪،‬‬ ‫ﻧﺎاﻣﻴﺪي و دﻟﺴﺮدي‪ ... ،‬ﻛﻨﺪي ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻟﺬت‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬ ‫ﺟﺴﻤﻲ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه و ﻧﺎاﻣﻴـﺪي و اﺧـﺘﻼﻻت ﺧـﻮردن و‬ ‫ﺧﻮاب« ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)واژه ﻧﺎﻣﻪ رواﻧﭙﺰﺷﻜﻲ‪.(1994 ،‬‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫وﮔﺮﻧﻪ‬ ‫آن ﺷﻤﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد!‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً‪ ،‬اﻓﺮاد اﻓﺴﺮده ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از اﺿﻄﺮاب و ﺧﺸﻢ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﻓﺴـﺮدﮔﻲ ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﭼـﻪ اﺣﺴﺎﺳـﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ ﻋﻤـﺪه در اﻳـﻦ اﻓـﺮاد‪ ،‬ﻫﻤـﺎن‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﺸﻢ و اﺿﻄﺮاب ﻫﻢ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪221‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻛﻴﻚ ﭘﺎي اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‬

‫ﺷﻤﺎ در زﻣﺎن ﺗﺠﺮﺑﻪ اﻓﺴـﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ اﺣﺘﻤـﺎل ﻓـﺮاوان ﺗـﺎ ﺣـﺪودي ﺧﺸـﻢ و‬ ‫اﺿﻄﺮاب را ﻧﻴﺰ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد‪ ،‬اﻏﻠﺐ از اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻮرد از اﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻠﻞ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﻓﻘﺪانﻫﺎي ﻣﻬـﻢ‬ ‫)از دﺳﺖ دادن ﺷﻐﻞ‪ ،‬رواﺑﻂ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ‪ ،‬ﺳﻼﻣﺘﻲ(‪ ،‬اﺻﺮار ﺳﺮﺳـﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑـﺮ اﻳﻨﻜـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻳﺎ ﻓﻘﺪان ﻧﺒﺎﻳﺪ روي ﻣﻲداد و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺪ‪) .‬روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ داغ‪ .‬اﻓﺴـﺮدﮔﻲ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ از‬ ‫ﻳﻚ دﻳﺪﮔﺎه ﻣﻨﻔﻲ در ﻣﻮرد ﺧﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺟﻬﺎن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻮرد آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد(‪) .‬ﺑﻚ و راش‪(1995 ،‬‬ ‫ﻋﻠﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﺮاد‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺟﻨﺒﻪ زﻳﺴﺘﻲ دارد‪ .‬ﻋﺪم ﺗﻌـﺎدل‬ ‫در ﻧﺎﻗﻞﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﭘﻴﺎم ﺑﺮﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻴﺎن ﻧﻮرونﻫـﺎ در ﻣﻐـﺰ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﺮاد را ﻣﺴﺘﻌﺪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻣﻲ رود ﻛﻪ در اﺧﺘﻼل دو ﻗﻄﺒـﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﻌﺎدل در ﻧﺎﻗﻞﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻐﺰ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﻋـﻮارض‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻢ ﻛﺎري ﺗﻴﺮوﺋﻴﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي اﺧﺘﻼل اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺿﺮوري ﺑﻮدن اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﺟﺴﻤﻲ ﺑﺎ ﭘﺰﺷﻚ ﺧﻮد ﻣﺸﻮرت ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي درك و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬از روﺷﻬﺎ و ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻋﺮﺿﻪ ﺷـﺪه در ‪SOS‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ درﻣﺎﻧﮕﺮ را ﻫﻢ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪222‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺑﺎ ﭘﺰﺷﻚ ﻳﺎ درﻣﺎﻧﮕﺮ ﺧﻮد در ﻣﻮرد داروﻫﺎي ﺿﺪاﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﺸﻮرت ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه در ﺣﺎﻟﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬دارو ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫـﺮ ﺳـﺎل‬ ‫داروﻫﺎي ﺿﺪاﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﻬﺘﺮي ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ ﺻـﺮف داروﻫـﺎ را‬ ‫ﺷﺮوع ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ داروﻫﺎي ﺿﺪاﻓﺴـﺮدﮔﻲ ﺑـﺮ روي ﺧﻠـﻖ‬ ‫اﻓﺴﺮده ﻣﻌﻤﻮﻻ دو ﻫﻔﺘﻪ ﭘﺲ از ﺷﺮوع ﻣﺼﺮف‪ ،‬آﻏـﺎز ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺼﺮف آﻧﻬﺎ اداﻣﻪ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎﺳﺘﻦ از رﻧﺞ اﻓﺴـﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﺧـﻮد را ﺑـﻪ داﻣـﺎن ﻣﺸـﻜﻼت‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺼﺮف دارو ﻳﺎ اﻟﻜﻞ ﻣﻲ اﻧﺪازﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ وﺟـﻮد‪ ،‬ﺗـﻼش ﺑـﺮاي ﺗﺴـﻜﻴﻦ‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از داروﻫـﺎي ﻏﻴﺮﺗﺠـﻮﻳﺰي و ﻳـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻟﻜـﻞ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ داده و ﺑـﺮ ﻣﺸـﻜﻼت زﻧـﺪﮔﻲ ﻣـﻲ اﻓﺰاﻳـﺪ‪ .‬داروﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﺗﺠﻮﻳﺰي و اﻟﻜﻞ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز ﺗﻌﺎرﺿﺎت ﺑﺎ دﻳﮕـﺮان ﻫـﻢ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛﻮدﻛـﺎن و‬ ‫ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑـﺎ ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫـﺎي ﺑﺰرﮔﺴـﺎﻻن‬ ‫دﭼﺎر ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬اﺣﺘﻤـﺎل ﺑـﺮوز ﺗﺤﺮﻳـﻚﭘـﺬﻳﺮي و ﺧﺸـﻢ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي اﻓﺴﺮدﮔﻲ در ﻛﻮدﻛﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻣـﺮوري ﺑـﺮ اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ اﺧـﺘﻼﻻت اﻓﺴـﺮدﮔﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ذﻛـﺮ ﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﻗـﺐ دﭼـﺎر ﺷـﺪن ﺑـﻪ» ﺑﻴﻤـﺎري داﻧﺸـﺠﻮي روان‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﻲ« ﻳﻌﻨﻲ اﻋﺘﻘﺎد ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﺴﻴﺎري و ﻳﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳـﻦ اﺧـﺘﻼﻻت در‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي اﺻﻼح ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﺘﺎن را اﺻﻼح ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪223‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ اﺑﺘﺪاي ﺻﺒﺢ‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎ‪B‬‬

‫روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‪A‬‬

‫»وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ ‪ ...‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺗﺤﻤﻞ‬ ‫ﻛﻨﻢ ﻛﻪ دوﺑﺎره اﻳﻦ ﻛـﺎر را اﻧﺠـﺎم دﻫـﻢ‪...‬‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ...‬ﻣﻦ‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﺷﻢ‪ ...‬ﻓﻜﺮ‬ ‫ﻛﺮدن در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﭼﻤـﻦ ﻫـﺎ را‬ ‫ﺑﺰﻧﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻦ را اﻓﺴﺮده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪«.‬‬

‫»اﻣــﺮوز ﻫﻤــﺎن روزي اﺳــﺖ ﻛــﻪ از آن‬ ‫ﻣــﻲﺗﺮﺳــﻴﺪم«‪) .‬روﻳــﺪاد ﻓﻌــﺎل ﻛﻨﻨــﺪه‬ ‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ روﻳــﺪادﻫﺎي ﭘــﻴﺶﺑﻴﻨــﻲ ﺷــﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬

‫‪ D‬زﻳﺮﺳﻮال ﺑﺮدن‬

‫‪ C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪:‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬

‫»ﻣﻦ دارم واﻗﻌﺎ ﺧﻮدم را اﻓﺴﺮده ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻢ ﻛﻪ ﭼﻤﻦ ﻫﺎ را ﻧﺰﻧﻢ‪،‬‬ ‫اﻣــﺎ اﻳــﻦ ﻛــﺎر وﺣﺸــﺘﻨﺎك ﻧﻴﺴــﺖ و ﻣــﻦ‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ...‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻮدم ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ واﻗﻌـﺎ ﺑـﺮ ﺧﻠـﻖ‬ ‫ﻣﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد‪«.‬‬

‫»ﻣﻦ واﻗﻌﺎ اﺣﺴﺎس ﻧﺎاﻣﻴـﺪي و اﻓﺴـﺮدﮔﻲ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣـﻦ ﻧﻤـﻲ ﺗـﻮاﻧﻢ ﺑﺮﺧﻴـﺰم‪ ،‬واﻗﻌـﺎ‬ ‫درﻣﺎﻧــﺪه ﺷــﺪهام‪ .‬اﻣــﺎ اﮔــﺮ ﻫــﻢ در ﺑﺴــﺘﺮ‬ ‫ﺑﻤﺎﻧﻢ‪ ،‬ﭼﻤﻦﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻨﺘﻈﺮم ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪ!«‬

‫‪224‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﭘﻨﺞ ﻧﻮع اﺧﺘﻼل اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮآورده ﺷﺪن ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻫﺮ ﻛﺪام از اﺧﺘﻼﻻت اﻓﺴـﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﻓـﺮد ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ را ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻧﻤـﻮده و ﻳـﺎ در ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎي ﺧـﺎﻧﻮادﮔﻲ‪،‬‬ ‫ﺣﺮﻓﻪ اي‪ ،‬ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ و ﻳﺎ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ دﭼﺎر اﺧﺘﻼل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﺧﺘﻼل اﻓﺴﺮده ﺧﻮﻳﻲ‪ :‬ﺧﻠﻖ ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺴﺮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت روزاﻧﻪ و ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺪت دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺗﺪاوم دارد‪ .‬ﻓﺮد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي زﻳﺮ را داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ)‪ ،(LSA‬ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺑﻲ ارزﺷﻲ و ﺑﻲ‬ ‫ﻛﻔﺎﻳﺘﻲ‪ ،‬ﺿﻌﻒ در ﺗﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﺎاﻣﻴﺪي و ﻳﺄس‪ ،‬اﺣﺴـﺎس ﮔﻨـﺎه ﺑـﻲﺗﻨﺎﺳـﺐ‪،‬‬ ‫ﺗﺮﺣﻢ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد‪ ،‬ﭘـﺎﻳﻴﻦ آﻣـﺪن ﺳـﻄﺢ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‪ ،‬ﻓﻘـﺪان ﻋﻼﻗـﻪ ﺑـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎي‬ ‫ﻟﺬﺗﺒﺨﺶ‪ ،‬ﻛﻢ ﺣﺮف ﺷﺪن‪ ،‬ﻛﻨﺎرﮔﻴﺮي از رواﺑﻂ و ﺑﺮوز ﺗﺤﺮﻳﻚ ﭘﺬﻳﺮي‪.‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺴﻤﻲ اﺧﺘﻼل اﻓﺴﺮده ﺧﻮﻳﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻛﺎﻫﺶ اﺷﺘﻬﺎ ﻳﺎ ﭘﺮﺧـﻮري‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ در وزن‪ ،‬دﺷﻮاري در ﺧﻮاب ﻳﺎ ﺧﻮاب ﻣﻔﺮط و ﺧﺴﺘﮕﻲ‪.‬‬ ‫اﺧﺘﻼل اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻋﻤﺪه‪ :‬ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻠﻘﻲ ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺴـﺮده و ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ دو‬ ‫ﻫﻔﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺪاوم دارﻧﺪ‪ .‬ﺧﻠﻖ اﻓﺴـﺮده و ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫـﺎ ﺷـﺪﻳﺪﺗﺮ از ﺣﺎﻟـﺖ اﺧـﺘﻼل‬ ‫اﻓﺴﺮده ﺧﻮﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﺮاد ﺑﺪﺷﺎﻧﺲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ دوره اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻋﻤـﺪه‬ ‫را در ﻃﻮل زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻣﻮرد اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻋﻤﺪه‪ ،‬داروﻫﺎي ﺿﺪاﻓﺴـﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﻣﻔﻴـﺪ و ﺑﺨﺸـﻲ ﺿـﺮوري از‬ ‫درﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮي ﻣﻬﻢ و ﻳﺎ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺧﺘﻼل دو ﻗﻄﺒﻲ)ﻣﺎﻧﻴﻚ دﭘﺮﺳـﻴﻮ(‪ :‬اﺧـﺘﻼل دو ﻗﻄﺒـﻲ ﻳـﻚ اﺧـﺘﻼل ﺧﻠﻘـﻲ‬ ‫ﺷﺪﻳﺪ اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ؛ ﺧﻠﻖ ﻳﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﺎﻧﻴﻚ‪ ،‬ﺧﻠﻖ ﻳﺎ رﻓﺘﺎر اﻓﺴﺮده و ﺧﻠﻖ ﻳـﺎ رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻨﺠﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺮوز ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﻠﻖ و رﻓﺘﺎر‬ ‫ﻓﺮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺎﻧﻴﻚ و ﻳﺎ اﻏﻠﺐ اﻓﺴﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ دو ﺣﺎﻟﺖ اﻓﺮاﻃـﻲ‪،‬‬ ‫ﻫﺮ دو ﺑﺮوز ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺨﺺ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻧﻴﻚ و ﻳﺎ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ‬ ‫در ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻪ اي‪ ،‬آﻣﻮزﺷﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ دﭼـﺎر اﺧـﺘﻼل اﺳـﺖ و‬ ‫اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ اﻳﻤﻨﻲ او‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮي ﺿﺮورت دارد‪.‬‬ ‫روان ﺷﻨﺎﺳﺎن و رواﻧﭙﺰﺷﻜﺎن‪ ،‬ﻗﺒﻼ اﺧﺘﻼل دو ﻗﻄﺒﻲ را ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻨﻴـﻚ دﭘﺮﺳـﻴﻮ‬ ‫ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻛﻨﻮن دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻧﺎم ﻣﺮﺳﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫‪225‬‬

‫رﻓﺘﺎر ﻣﺎﻧﻴﻚ زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻠﻖ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﺣـﺪ ﻋـﺎدي و‬ ‫ﻣﻬﺎر ﮔﺴﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮوز ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺎﻧﻴﻚ در زﻳـﺮ آورده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﺰت ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺧﻮاب‪ ،‬ﭘﺮﺣﺮﻓـﻲ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳـﻚ ﭘـﺬﻳﺮي‪،‬‬ ‫ﭘﺮش اﻓﻜﺎر‪ ،‬ﻧﻘﺺ در ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻳﺎ ﻓﺮاﺧﻨﺎي ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺳـﻄﺢ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‪،‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬رﻓﺘﺎر اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ‪ ،‬وﻟﺨﺮﺟﻲ ﺑﻲﻣﻬﺎﺑﺎ و ﻗﻀﺎوت ﺿﻌﻴﻒ‪ .‬ﮔـﺎﻫﻲ‬ ‫اوﻗﺎت‪ ،‬ﻓﺮد دﭼﺎر ﻫﺬﻳﺎن)اﻓﻜﺎر ﻧﺎدرﺳﺖ( ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣـﺜﻼً ﺗﺼـﻮر ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻣﺒـﺪﻋﻲ‬ ‫ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ راه ﺣﻠﻲ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﺎﻟﻢ آورده اﺳﺖ و ﻳﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻘﻴﺐ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﺧﺘﻼل دو ﻗﻄﺒﻲ‪ ،‬ﺧﻠﻖ و رﻓﺘﺎر اﻓﺴﺮده و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﻠـﻖ و رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﻣﺎﻧﻴﻚ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ اﻓﺴـﺮدﮔﻲ‪ ،‬او اﺣﺴـﺎس ﺑﻴﭽـﺎرﮔﻲ‪ ،‬ﻧﺎاﻣﻴـﺪي و‬ ‫اﻧﺪوه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﻠـﻖ و رﻓﺘـﺎر اﻓﺴـﺮده در اﻳـﻦ اﺧـﺘﻼل ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﺳـﺎﻳﺮ اﺧـﺘﻼﻻت‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻧﻴﻚ ﻫﻢ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻓﻜـﺮ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫ﻣﻔﻴﺪ ﻳﺎ ﺧﻼق اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻣﻨﻴﻚ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺨﺮب ﺑﻮده و آﺷـﻔﺘﻪ ﺗـﺮ از‬ ‫آن اﺳﺖ ﻛﻪ واﻗﻌﺎ ﻣﻔﻴﺪ ﻳﺎ ﺧﻼق ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده اﻓﺮاد ﻣﺎﻧﻴﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻳﻚ »ﺳﺮﺧﻮﺷﻲ« ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده و از ﺧﻠﻖ ﺑـﺎﻻي ﺧـﻮد‬ ‫ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﻤﺎري ﺧـﻮد را اﻧﻜـﺎر ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬و ﻧﻤـﻲﭘﺬﻳﺮﻧـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮي درﻣﺎن ﺑﺮآﻳﻨﺪ‪ .‬در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ اﻋﻀـﺎي ﺧـﺎﻧﻮاده آﻧـﺎن را ﺑـﺮاي ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﺣﺮﻓﻪاي )ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﭘﺰﺷﻚ( ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺤﺮﻳـﻚ ﭘـﺬﻳﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻳﻚ دوره اﺧﺘﻼل دو ﻗﻄﺒـﻲ‪ ،‬اﻳـﻦ اﻓـﺮاد ﻣﻌﻤـﻮﻻ ﺑـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ رﻓﺘـﺎر و‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻗﺒﻠﻲ ﺧﻮد ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ اﺧﺘﻼل‬ ‫دو ﻗﻄﺒﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻮد اﻳﻦ اﺧﺘﻼل ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬درﻣﺎن داروﻳﻲ ﺑـﺮاي درﻣـﺎن‬ ‫اﺧﺘﻼل دو ﻗﻄﺒﻲ و ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از وﻗﻮع ﺑﻴﺸﺘﺮ آن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﺸﻮق ﺳﻮﭘﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ اﺧﺘﻼل دو ﻗﻄﺒﻲ دﭼﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪226‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﻣﺎرﮔﻮ ﻛﻴﺪر‪ ،1‬ﻛﻪ در ﺳﺮي ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي ﻋﺎﻣﻪ ﭘﺴﻨﺪ ﺳﻮﭘﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﻃـﻲ‬ ‫دﻫﻪ ‪ 1980‬ﻧﻘﺶ ﻟﻮﺋﻴﺲ ﻟﻴﻦ‪ 2‬را اﻳﻔﺎ ﻣـﻲ ﻛـﺮد‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑـﻪ دورهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻜﺮر اﺧﺘﻼل دو ﻗﻄﺒﻲ )اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﺎﻧﻴﻚ( را ﮔﺰارش ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎرﮔﻮ از دوران ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺧﻠﻘﻲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده و دوﺑـﺎر‬ ‫اﻗﺪام ﺑﻪ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬او ﮔﺰارش ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم‬ ‫اﺣﺴﺎس ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕﻲ از ﺣﺎﻟﺖ »ﺳﺮﺧﻮﺷﻲ« ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮده و »ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰ ﮔﻮﻳﻲ ﺟﺎن ﺗﺎزهاي ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ«‪ .‬اﻣﺎ او از ﺣﺎﻻت »ﺑﻲﺣﻮﺻـﻠﮕﻲ«‬ ‫و از ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻣﺨﺮب ﻧﺎﺷﻲ از اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﺎﻧﻴﻚ ﺑﺮ روي زﻧﺪﮔﻲ ﺧـﻮد‬ ‫و دﺧﺘﺮش ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ روز‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ او در راه رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ در‬ ‫ﻟﺲ آﻧﺠﻠﺲ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﻳﺪه در ذﻫﻨﺶ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺄﻣﻮران ﺳﻴﺎ‬ ‫در ﺗﻌﻘﻴﺐ او ﻫﺴﺘﻨﺪ و او ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﭘﻨﻬﺎن ﻛﻨﺪ‪ .‬او ﺳﻌﻲ ﻛﺮد ﻓﺮار‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﺎﻓﻪ ﻣﺒﺪل ﺑﻪ ﺧﻮدش ﮔﺮﻓـﺖ‪ ،‬ﻟﺒـﺎس ﮔﺮاﻧﻘﻴﻤـﺖ ﺑـﺎ ﻣـﺎرك‬ ‫آرﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﻋـﻮض ﻛـﺮد‪ 40 ،‬ﻣﺎﻳـﻞ ﭘﻴـﺎده راه‬ ‫رﻓﺖ و ﺑﺎ ﺑﻲ ﺧﺎﻧﻤﺎنﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻨﻜـﻪ ﭼﻨـﺪ‬ ‫روز اﺳﻢ او در ﻟﻴﺴﺖ اﻓﺮاد ﮔﻤﺸﺪه ﺑﻮد‪ ،‬او را در ﺣـﺎﻟﻲ ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﮔﻴﺞ و ﻣﺒﻬﻮت در ﻣﻴﺎن ﺑﻮﺗﻪﻫﺎ در ﺣﻴﺎت ﺧﻠﻮت ﻳﻚ ﻏﺮﻳﺒـﻪ ﭘﻨﻬـﺎن‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎرﮔﻮ‪ ،‬ﺗﺤﺖ درﻣﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺖ و ﭼﻨﺪ ﻣـﺎه ﺑﻌـﺪ در‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﺒﺮي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﺑﺎ او ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷﺪ‪ .‬او ﺗﺼﻤﻴﻢ دارد ﺗﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﻋﻮد اﺧﺘﻼل دو ﻗﻄﺒﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﺼـﺮف دارو اداﻣـﻪ‬ ‫دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎرﮔﻮ ﻛﻴﺪر‪ ،‬ﺑﺪون ﻧﻜﻮﻫﺶ ﺧﻮد و ﺑﺪون ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺑﺮ اﻳـﻦ ﺗﻮﻗـﻊ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي وﺟﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻣﺸـﻜﻞ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺧﺎص را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻦ از ﻳﻚ زﻧﺪﮔﻲ‬ ‫‪.1 Margo Kidder‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪.Lois Lane‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫‪227‬‬

‫ﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺑﻮدهام‪ .‬ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎري ﺑﺮ دوش دارد و‬ ‫ﺑﺎري ﻛﻪ ﺑﺮ دوش ﻣﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﻤﺎري اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﺎﻧﻴﻚ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮ از ﺑﺎر دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺴﺖ و ﺣﺘﻲ ﺳﺒﻜﺘﺮ از ﺑـﺎر‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﻗﺮﻋﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻦ‬ ‫اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫اﺧﺘﻼل ﺧﻠﻖ ادواري‪ :‬ﻳﻚ اﺧﺘﻼل ﺧﻠﻘﻲ ﺑﺎ دوام و ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺎ دورهﻫـﺎي ﻓـﺮاوان‬ ‫ﺳﺮﺧﻮﺷﻲ و ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕﻲ و دورهﻫﺎي ﻓﺮاوان ﺧﻠﻖ اﻓﺴﺮده‪ ،‬اﺧﺘﻼل ﺧﻠﻖ ادواري ﻧﺎم‬ ‫دارد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮد ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺧﺘﻼل ﺧﻠﻖ ادواري را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ اﻟﮕـﻮي‬ ‫ﺧﻠﻘﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ ﻣﺪت دو ﺳﺎل ﺗﺪاوم داﺷﺘﻪ و آﺷـﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ و ﻳـﺎ‬ ‫اﺧﺘﻼل در ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻳﺎ ﺷـﻐﻠﻲ را ﺑـﺮاي ﻓـﺮد ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺪود ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه اﺧـﺘﻼل دو ﻗﻄﺒـﻲ )ﻣﺎﻧﻴـﻚ‪ -‬دﭘﺮﺳـﻴﻮ(‬ ‫ﺷﺪﻳﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﻳﮕﺮان ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﺗﺸـﻲ ﻣـﺰاج‪ ،‬دﻣـﺪﻣﻲ‪،‬‬ ‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺧﺘﻼل ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ :‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻳـﻚ روﻳـﺪاد‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻳـﺎ ﻓﻘـﺪان‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺘﺮسزا‪) ،‬ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺪ( ﻓﺮد ﺑﻪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ آﺷﻜﺎري )اﺣﺴﺎس‬ ‫ﺷﺪﻳﺪ اﻧﺪوه‪ ،‬ﻧﺎاﻣﻴﺪي و ﮔﻨﺎه‪ ،‬دﺷﻮاري در ﺗﻤﺮﻛﺰ( دﭼﺎر ﺷﺪه و در رواﺑﻂ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‬ ‫دﭼﺎر اﺧﺘﻼل ﻣﻲﺷﻮد و در ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺎر و اﻣﻮر ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻧﻘﺼﺎن روﺑﺮو ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از روﻳﺪادﻫﺎ و ﻓﻘﺪانﻫﺎي اﺳـﺘﺮسزا ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﺗﻌـﺎرض زﻧﺎﺷـﻮﻳﻲ‪،‬‬ ‫ﻃﻼق‪ ،‬از دﺳﺖ دادن ﺷﻐﻞ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ‪ ،‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻳﺎ ﻓﻘﺪان ﻳـﻚ راﺑﻄـﻪ‬ ‫ﻣﻬﻢ ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه راﻳﺞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫وﺟﻮد‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻓﺮد در ﻣﻮرد ﻓﻘﺪان ﻳﺎ روﻳﺪاد اﺳﺘﺮسزا‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﻋﻤـﺪه‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ او ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪228‬‬

‫ﻣﻴﺰان اﺧﺘﻼﻻت اﻓﺴﺮدﮔﻲ در ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن‬ ‫اﺧﺘﻼل اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻣﻴﺰان اﺧﺘﻼل در ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻛﻠﻲ‬ ‫*‬

‫اﺧﺘﻼل اﻓﺴﺮده ﺧﻮﻳﻲ‬ ‫اﺧﺘﻼل اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻋﻤﺪه‬ ‫اﺧﺘﻼل دو ﻗﻄﺒﻲ)ﻣﺎﻧﻴﻚ‪ -‬دﭘﺮﺳﻴﻮ(‬ ‫اﺧﺘﻼل ﺧﻠﻖ ادواري‬ ‫اﺧﺘﻼل ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫‪ 4‬ﺗﺎ ‪ 8‬درﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ‬ ‫∗∗‬

‫‪ 12‬ﺗﺎ ‪ 17‬درﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ‬ ‫*‬ ‫‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 2‬درﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ‬ ‫ﻧﺎ ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ‬

‫∗‬

‫∗∗ اﺧﺘﻼل دو ﻗﻄﺒﻲ‪ ،‬ﻗﺒﻼ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻨﻴﻚ‪ -‬دﭘﺮﺳﻴﻮ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫* ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬وﻳﻠﺴﻮن‪ ،‬ﺟﻲ‪ ،.‬ﻧﺎﺗﺎن‪ ،‬ﭘﻲ‪ .‬اوﻟﻴﺮي‪ ،‬ﻛﻦ و ﻛﻼرك‪ ،‬ﻟﻲ‪ (1996).‬و ﻧﻴﻞ‪ ،‬اف‪ ،‬دﻳﻮﺳﻮن‪ ،‬ﺟﻲ‪ .‬و ﻫﺎﮔﺎ‪ ،‬دي‪.(1996).‬‬ ‫∗ ﻣﻴﺰان اﺧﺘﻼل در ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻛﻠﻲ‪ ،‬در ﻃﻮل دوره زﻧﺪﮔﻲ‪ .‬ﻣﻴـﺰان اﻓﺴـﺮدﮔﻲ در زﻧـﺎن‪ ،‬دو ﺑﺮاﺑـﺮ ﻣـﺮدان اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺮدان اﻛـﺮاه‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻦ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻴﺰان اﻳﻦ اﺧﺘﻼل در ﻣﺮدان‪ ،‬ﻛﻤﺘـﺮ از آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﻫﺴـﺖ‪ ،‬ﮔـﺰارش‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪229‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫اﻏﻠﺐ‪ ،‬ﻓﻘﺪانﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬ ‫ﻓﻘﺪان ﺳﻼﻣﺘﻲ‬

‫ﻓﻘﺪان ﻳﻚ ﺷﻐﻞ‬

‫»ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳـﻼﻣﺘﻲ ﺧـﻮدم را از دﺳـﺖ‬ ‫دادم‪ ،‬اﺻﺮار ﻣﻲ ورزﻳـﺪم ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﺗﻔـﺎق‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻣﻦ روي دﻫﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰي دﭼﺎر ﺷﺪم‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ را ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﻗﻔـﺪان ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻦ روي دﻫﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ اﻓﺴـﺮدﮔﻲ ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻢ‪«.‬‬

‫»ﻫﻨﮕــﺎﻣﻲ ﻛــﻪ ﺷــﻐﻠﻢ را از دﺳــﺖ دادم‪ ،‬ﻣــﻦ‬ ‫اﺻﺮار ﻛﺮدم ﻛﻪ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣـﻲ اﻓﺘـﺎد و‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺪون ﺷﻐﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻲ ارزش‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ اﻛﻨﻮن اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪ‬ ‫ﻫﺎي ﻣﺨﺮب را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﺮده و دﻳﮕﺮ اﺣﺴﺎس‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ اﻛﻨﻮن ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﻻزم ﺑﺮاي آﻏﺎز ﻳﻚ ﺷﻐﻞ دﻳﮕﺮ را ﭘﺸﺖ ﺳـﺮ‬ ‫ﻣﻲ ﮔﺬارم‪«.‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً‪ ،‬اﻓﺴـﺮدﮔﻲ از ﻓﻘـﺪان ﻫـﺎي ﺑـﺎ‬ ‫اﻫﻤﻴـــﺖ ﻣﺸـــﺨﺺ و ﺧـــﻮدداري از‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ آﻧﻬﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎورﻫـﺎ‬ ‫و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎي ﻓﺮد در ﻣﻮرد ﻓﻘـﺪان‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻗﻌﺎت ﺧﻮد را ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜـﻪ ﻓﻘـﺪان‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ روي ﻣﻲداد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻳﺎ آورزي‬ ‫ﻋﺪم وﻗﻮع آن ﻋﻮض ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬در ﮔﻔﺘﮕـﻮ‬ ‫ﺑﺎ ﺧـﻮد از واژه ﻫـﺎي آرزو و ﺗـﺮﺟﻴﺢ‬ ‫اﺳـــﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـــﺪ‪ ،‬در اﻳـــﻦ ﺻـــﻮرت‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻧـﺪوه‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻫﻴﺠﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺗﺮ اﺳﺖ و‬ ‫ﺑﺎﺳــﻬﻮﻟﺖ ﺑﻴﺸــﺘﺮي ﻣــﻲﺗــﻮان آن را‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﺗﻐﻴﻴـﺮ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴـﺪ‪ ،‬ﺗـﻼش و ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘــﺬﻳﺮش آﻧﭽــﻪ ﻛــﻪ ﻧﻤــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ ﺗﻐﻴﻴــﺮ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻃﻠﺐ آراﻣﺶ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻘﺪان ﻳﻚ راﺑﻄﻪ‬

‫»ﻣــﻦ ﻧــﺎﻣﺰدم را از دﺳــﺖ دادم‪ .‬ﻣــﻦ ﻣــﺪت‬ ‫زﻳﺎدي ﺑﺮ اﻳﻦ اﺻﺮار ﻣـﻲ ورزﻳـﺪم ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﺪاﻳﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ روي ﻣـﻲ داد‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻮﻗﻊ را ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷـﺘﻢ و آرزوي ﻋـﺪم وﻗـﻮع‬ ‫ﺟــﺪاﻳﻲ را ﺟــﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آن ﻛــﺮدم‪ ،‬دﻳﮕــﺮ ﻧــﻪ‬ ‫اﻓﺴﺮده ﺑﻠﻜﻪ ﻓﻘﻂ ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ اﻻن ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ام اداﻣﻪ دﻫﻢ‪«.‬‬

‫‪230‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﻓﻘﺪانﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬ ‫ﻣﻴﺎن اﻧﺪوه‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﻳﻚ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﺎ دوام‪ ،‬ﺗﻔﺎوت وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻧﺪوه ﻛﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎن ﺳﺎﻟﻢ اﻣﺎ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎ از اﻳﻦ ﺑﺎور و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻓﻘﺪان ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬از ﺑﺎور وﻗﻮع ﻳﻚ ﻓﻘـﺪان و اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﻘﺪان وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ و ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺗﻔﺎق ﻣـﻲ اﻓﺘـﺎد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﺎ دوام از اﻳﻦ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﻓﻘﺪان ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ آن را ﻧﻤﻲ ﭘﺬﻳﺮم‪ ،‬اﻳﻦ وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳـﺖ و ﻣـﻦ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻼش و‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻃﻠﺐ آراﻣﺶ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﻓﺮد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻳـﻚ ﺗـﺮاژدي ﺷـﺪﻳﺪ ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﻣﺮگ ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮه ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻮده و در ﻧﺘﻴﺠﻪ آن اﻓﺴﺮده ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ واﻛـﻨﺶ‬ ‫ﺑﻪ ورﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺪ و ﻧﺤﻮه ﭘﺬﻳﺮش آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎور ﻣﺎ درﺑﺎره آن روﻳـﺪاد و‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﻣﻮرد آن ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‬ ‫ﻛﻪ اﻋﻀﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده در ﻣﻮرد ﻳﻚ ﻛﻮدك‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫»ﭘﺪر ﻧﺒﺎﻳﺪ او را زﻳﺮ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ«‬ ‫آﻗﺎي ﻟﻴﻮﻧﺰ‪ ،1‬ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺗﻔﺎﻗﻲ‪ ،‬ﺑﺎ دﻧﺪه ﻋﻘـﺐ ﻛـﻮدك‬ ‫ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻟﻪ ﺧﻮد را زﻳﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ رﺳـﺎﻧﺪ و‬ ‫او را در آﻏﻮش ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺑﺮﻳﺘـﺎﻧﻲ‪ 2‬ﻧـﻮزده ﺳـﺎﻟﻪ‪ ،‬وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ ﺟﻨـﺎزه‬ ‫ﺑﺮادرش را روي ﻛﺎﻧﺎﭘﻪ اﺗﺎق ﻧﺸﻴﻤﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ از ﻣﺎﺟﺮا ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻢ و آﻗﺎي ﻟﻴﻮﻧﺰ ﺑﺮ ﻣﺮگ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧـﻮد ﺳـﻮﮔﻮاري ﻛﺮدﻧـﺪ و ﺑـﺎ‬ ‫ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آن را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺮگ ﺑﺮادر و ﻳﺎ ﻧﻘﺶ ﭘـﺪرش را در آن ﻧﻤـﻲ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﺒﺎﻳﺪ روي ﻣﻲ داد‪ .‬آن ﺣﺎدﺛﻪ ذﻫـﻦ‬ ‫او را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد و او ﻣﻜﺮر و ﺑﻲ ﭘﺎﻳـﺎن ﺑـﺮاي ﺧـﻮد‬ ‫ﺗﻜﺮار ﻣﻲ ﻛﺮد»ﺑﺎﺑﺎ او را ﺑﺮ روي ﺷـﺎﻧﻪ اش اﻧﺪاﺧﺘـﻪ و او را ﺑـﺮ روي‬ ‫‪.Lyons‬‬ ‫‪.Brittany‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫‪231‬‬

‫ﻛﺎﻧﺎﭘﻪ ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪ‪ ...‬ﭼﻄﻮر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﺴﺎن ﻛﺎر ﭼﻨـﻴﻦ اﺣﻤﻘﺎﻧـﻪ اي‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ...‬اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﺒﺎﻳﺪ روي ﻣﻲ داد‪ ...‬ﺑﺎﺑﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ او را زﻳـﺮ ﻣـﻲ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪«.‬‬ ‫ﭘـﺲ از ﻣﺎﻫﻬــﺎ ﺧﻮدﮔﻮﻳــﻪ ﻣــﺪاوم و زﻳﺎﻧﺒــﺎر و ﭘﺎﻳــﺪاري در ﻋــﺪم‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺮگ ﺑﺮادر‪ ،‬ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻲ ﻻل و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻲﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬او‬ ‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﺖ و ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺴﺘﺮي ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ در ﻣـﻮرد ﻳـﻚ ﺗـﺮاژدي‬ ‫ﺷﺨﺼــﻲ و ﭘــﺬﻳﺮش ﻳــﺎ ﻋــﺪم ﭘــﺬﻳﺮش آن دارﻧــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﺑﺎورﻫــﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣﻔﻴـﺪ و ﻳـﺎري دﻫﻨـﺪه و ﻳـﺎ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ و‬ ‫ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳـﺎت ﺑﻌـﺪي‬ ‫ﻣﺎ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﺮد‬ ‫»اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻲ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺑﭙـﺬﻳﺮم‪ «.‬از ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﻳﺎزده ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑـﻴﺶ از ﺑﻘﻴـﻪ ﺑـﺮ ﺑﺮﻳﺘـﺎﻧﻲ ﺗـﺎﺛﻴﺮ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪ -9#‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻦ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ اﺣﺴﺎﺳﺎت و رﻓﺘﺎر ﻓﻌﻠﻲ ﻣـﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﻦ داﺷﺘﻪ‬ ‫اﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮي ﻗﻮي ﺑﺮ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫‪ -3#‬ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ و ﺑـﺎ ﻣﻼﺣﻈـﻪ‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻨﺪ و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺪ‪ ،‬ﺷﺮور‪ ،‬ﭘﺴﺖ و ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫اﺣﻤﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﻨﺒﻴﻪ و ﻣﺠﺎزات ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -5#‬ﻣﻦ ﻛﺎر ﭼﻨﺪاﻧﻲ در ﻣﻮرد اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ‪ ،‬اﻓﺴـﺮدﮔﻲ و ﻳـﺎ‬ ‫ﻧﺎﺷﺎدي ﺧﻮد ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ اﻧﺠﺎم دﻫﻢ‪ .‬زﻳﺮا اﺣﺴﺎﺳـﺎت ﻣـﻦ را‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪).‬ﺑﻘﻴـﻪ‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﻧﺪ‪(.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻼف واﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻊ از ﻗﺪرت ﺷﻔﺎﺑﺨﺶ ﮔﺬﺷﺖ زﻣـﺎن‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬او ﺑﺎ ﺧﻮدداري از ﭘﺬﻳﺮش واﻗﻌﻴﺖ دردﻧﺎك و ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﺪاوم اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻤﻼت‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻛﻪ »اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﺒﺎﻳﺪ روي ﻣﻲداد‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮان آن‬

‫‪232‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫را ﺑﭙﺬﻳﺮم‪ «.‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ اﻳﻦ ﺗﺮاژدي را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪.‬‬ ‫رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻣﺒﻨـﺎي ﻛﺘـﺎب‪ SOS‬اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﻛﻤﻜﻲ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺟﻬﺖ ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ روﻳﺪادﻫﺎي دردﻧﺎك اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻋﺎﻃﻔﻲ ﺧـﺎﻧﻮاده و دوﺳـﺘﺎن ﻫـﻢ ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬـﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻲ ﺗﺤﺖ درﻣﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﺲ از ﻳﻜﺴﺎل ﺑﻬﺒﻮد ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﻛﺴﺐ ﻛﺮد‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺑﺎور ﻛﻪ »اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻦ ﻋﻤﺪﺗﺎً از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‬ ‫اﺳﺖ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪ اي ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش ﻳﻚ ﻓﻘﺪان ﺷﺪﻳﺪ‬ ‫ﻓﺮدي ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﻘﺪان ﺷﺪﻳﺪ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﭼﺎﻟﺶ روﺑﺮو اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫راﻫﻲ را ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦ ﻓﻘﺪان ﺑﺪون اﺻﺮار ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﺗﻔـﺎق‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ روي ﻣﻲ داد‪ ،‬ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﻫـﻢ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ دﻳـﺪ ﻛـﻪ دو ﺷـﺨﺺ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﻘﺪانﻫﺎي ﺧﻮد را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫»ﭘﺴﺮم ﺑﻪ ﻣﻦ ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻔﺖ؟«‬ ‫اﻳﻦ دوﻣﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳـﺎرﻗﺎن‪ ،‬ﺷـﺒﺎﻧﻪ وارد ﻣﻨـﺰل راﻟـﻒ‪ 1‬ﻣـﻲ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎر او ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ آﻣـﺎده ﻛـﺮده ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫راﻟﻒ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺧﺎﻧﻪ و ﺧﺎﻧﻮاده اش ﻳﻚ اﺳﻠﺤﻪ ﻛﻤﺮي ﺧﺮﻳﺪه‬ ‫ﺑﻮد‪.‬‬ ‫راﻟﻒ ﺻﺪاﻳﻲ را از ﻃﺒﻘﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺷﻨﻴﺪ‪ .‬او اﺳﻠﺤﻪ را ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻋﺮضﻫﺎل را ﻃﻲ ﻛﺮد و ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺗـﺎق ﭘﺴـﺮ ﺧﺮدﺳـﺎﻟﺶ‪،‬‬ ‫ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ‪ 2‬رﺳﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮد اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﺮاي او ﻧﻴﺎﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬در‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ‪ ،‬وﺣﺸﺘﺰده از اﺗﺎﻗﺶ ﺑﻴـﺮون ﭘﺮﻳـﺪ‪ .‬درِ اﺗـﺎق‬ ‫‪.Ralph‬‬ ‫‪.Christopher‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪233‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ ﺑﻪ اﺳﻠﺤﻪ ﻛﻪ در دﺳﺖ ﭘﺪرش ﺑﻮد ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮد و ﮔﻠﻮﻟـﻪ‬ ‫اي ﺷﻠﻴﻚ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻠﻮﻟﻪ اي ﺑﻪ ﺳﺮ ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛـﺮد و او در دم‬ ‫در آﻏﻮش ﭘﺪر ﺟﺎن ﺳﭙﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﻣﺎﻫﻬﺎ درﻣﺎن و ﺗﺪاوم ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ راﻟﻒ ﺑﺮاي ﭘـﺬﻳﺮش ﻓﻘـﺪان‬ ‫ﻓﺮزﻧــﺪ و ﺑﺨﺸــﻴﺪن ﺧــﻮد‪ ،‬درﻣــﺎﻧﮕﺮ از او ﭘﺮﺳــﻴﺪ»اﮔــﺮ ﻛﺮﻳﺴــﺘﻮﻓﺮ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮﮔﺮدد‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨـﻲ ﭼـﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻲﮔﻔﺖ؟« راﻟﻒ ﭘﺲ از ﻫﻔﺘﻪﻫﺎ ﻓﻜـﺮ ﻛـﺮدن ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺆال ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫را ﺑﻪ او ﻣﻲﮔﻔﺖ »ﭘﺪر ﺧﻮدت را ﺑـﺒﺨﺶ‪ .‬اﻳـﻦ را ﺑﭙـﺬﻳﺮ و در ﻛﻨـﺎر‬ ‫ﻣﺎدر ﺑﺎش‪«.‬‬ ‫راﻟﻒ ﺑﺮ روي ﭘﺬﻳﺮش»اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻓﺮزﻧـﺪ« ﻛـﺎر ﻛـﺮد‪ .‬او ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻪ‪ ،‬ﻓﻘﺪان را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻋﻤﻴـﻖ او رو‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮدي رﻓﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرا‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻦ آراﻣﺶ ده‬ ‫ﺗﺎ ﺑﭙﺬﻳﺮم آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ‪.‬‬ ‫ﺷﺠﺎﻋﺘﻲ ده‬ ‫ﺗﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ‪.‬‬ ‫و‬ ‫ﺑﻴﻨﺸﻲ ده‬ ‫ﺗﺎ ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ دو را درﻳﺎﺑﻢ‪.‬‬ ‫»آﻳﺎ اﻳﻦ ﻓﻘﺪان‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ را ﺗﺒﺎه ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟«‬ ‫داﻧﺎ‪ ،1‬ﻳﻚ زن و ﻣﺎدر ﻣﻴﺎﻧﺴﺎل ﻛﻪ ﺻﻨﺪوﻗﺪار ﺑﺎﻧﻚ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ از ﺳﺮﻛﺎر‬

‫‪. Dana‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪234‬‬

‫ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺴﺮش ﻓﻮت ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺎ ﻋﺎﺷﻖ ﻫﻤﺴﺮش ﺑﻮد و آﻧﻬـﺎ‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺸﺘﺮك رﺿﺎﻳﺘﺒﺨﺸﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬داﻧﺎ ﭘﺲ از ﻳﻜﺴـﺎل دﺳـﺖ و ﭘﻨﺠـﻪ ﻧـﺮم‬ ‫ﻛﺮدن ﺑﺎ ﺳﻮگ و ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﺗﻔﻜﺮ ﺟﺪﻳـﺪي در ﻣـﻮرد اﻳـﻦ ﻗﻔـﺪان دﺳـﺖ‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﻛﻤﻜﻲ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد و اﻓﺴﺮدﮔﻲ اش ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫او ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎور رﺳﻴﺪ و آن را ﻣﻜﺮرا ﺑـﺮاي ﺧـﻮد ﺗﻜـﺮار ﻛـﺮد؛ »ﻣـﻦ دو‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب دارم؛ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ اﻳﻦ ﻓﻘﺪان را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ واﻗﻌﻴـﺖ ﺑﺮﮔﺸـﺖ ﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ‪،‬‬ ‫ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ و ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ام اداﻣﻪ دﻫﻢ‪ .‬ﻳﺎ ﻣـﻦ ﻧﻤـﻲ ﺗـﻮاﻧﻢ آن را ﺑﭙـﺬﻳﺮم و ﺑﮕـﺬارم‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ام را ﺗﺒﺎه ﻛﻨﺪ‪«.‬‬ ‫ﺗﻜــﺮار ﻣــﺪاوم اﻳــﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳــﻪ ﺑــﻪ او ﻛﻤــﻚ ﻛــﺮد ﺗــﺎ ﻓﻘــﺪان را ﺑﭙــﺬﻳﺮد‪ ،‬از‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲاش ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻪ واﻗﻊ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﺪ‪.‬‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ و دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪E‬‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪C‬‬

‫‪D‬‬

‫‪B‬‬

‫ﻓﻌﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬

‫رﺿﺎﻳﺖ‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫و‬

‫ﻳﺎ‬

‫ﻳﺎ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب‬

‫اﺿﻄﺮاب‬

‫ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺸﻢ‬

‫ﺧﺸﻢ‬

‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ و‬ ‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻳﺎري‬ ‫دﻫﻨﺪه‬ ‫ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ و ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫‪A‬‬

‫ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ‬ ‫راﺑﻂﻫﺎي داغ‬ ‫‪11‬ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬

‫‪235‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ)‪ (LSA‬و ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫را ﺑﺎ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮع‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد‪ LSA ،‬ﺑﺮ اﻳـﻦ ﺑـﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﻣﺒﺘﻨـﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ»ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﻮي ﻫﻤﮕﺎن دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷـﺪه و ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮم‪«.‬‬ ‫ﻳﻚ ﮔﺰاره ﻣﻔﻴﺪ ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ ﺑﺮاي زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪ ﺑـﺎﻻ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻦ ﺧﻮدم را ﺑﭙﺬﻳﺮم‪ ،‬ﻟﺰوﻣـﻲ ﻧـﺪارد ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻤﮕﺎن ﻣﺮا دوﺳﺖ ﺑﺪارﻧﺪ و ﻣﺮا ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪«.‬‬ ‫ﻋﺰت ﻧﻔﺲ؛ ﻳﻌﻨﻲ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﻮدارزﺷﻲ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد و رﺿﺎﻳﺖ از ﺧـﻮد‪ .‬ﻋـﺰت‬ ‫ﻧﻔﺲ ﺧﻮد را ﺑﺮاﺳﺎس ﭘﺬﻳﺮش ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﺧﻮد و ﻧﻪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ارزﻳـﺎﺑﻲ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻳﺎ دﺳﺘﺎوردﻫﺎﻳﺘﺎن ﻳﺎ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷﺪن و ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺷﺪن از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮان‪،‬‬ ‫*‬

‫اﺳﺘﻮار ﺳﺎزﻳﺪ ‪» .‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﺣﺘﺮام واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭽﮕﺎه از ﺗﺎﻳﻴـﺪ ﺷـﺪن از‬ ‫ﺳﻮي دﻳﮕﺮان ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ اﺣﺘﺮام از اﻳﻦ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن را دوﺳﺖ ﺑﺪارﻳﺪ‪)«...‬اﻟﻴﺲ‪ ،1994 ،‬ص ‪.(108‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﺪف ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻨﺤﺎل‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻬﺒﻮد وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ و دﺳـﺘﺎوردﻫﺎي ﺷﺨﺼـﻲ و ﻳـﺎ از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺗﺎﻳﻴﺪ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﺤﻘﻖ ﻫﺪف اﻓـﺰاﻳﺶ ﻋـﺰت ﻧﻔـﺲ‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻣﻮﺟﺒﺎت اﻓﺰاﻳﺶ اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪن ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﺧـﻮد‬ ‫را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ)ﺑﺮوﭼﺎرد‪.(1989 ،‬‬ ‫*ﻣﻴﺎن )‪ (1‬ارزﻳﺎﺑﻲ دﺳﺘﺎوردﻫﺎﻳﺘﺎن )ﺳﺎﻟﻢ( و )‪ (2‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﺑﺮ اﺳﺎس دﺳﺘﺎوردﻫﺎﻳﺘﺎن )ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ( ﺗﻤـﺎﻳﺰ‬ ‫ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪236‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺴﺘﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ و‬ ‫ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬

‫»ﺧﺎك ﺑﺮﺳﺮم! درﺑﺎره ﺿﺮﺑﻪ رو از دﺳﺖ دادم! اﻳﻦ اﺳﻔﺒﺎر اﺳـﺖ! اﮔـﺮ اﻳﻨﺒـﺎر ﻧﺘـﻮاﻧﻢ‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲ ﺧﻮﺑﻲ را رواﻧﻪ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻲ ارزش ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺿﺮﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺰﻧﻢ‪ .‬ﮔﻔـﺘﻦ‬ ‫اﻳﻦ ﺟﻤﻼت ﺑﻪ ﺧﻮدم ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻼش ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ را ﻫـﻢ از‬ ‫دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻢ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺑﻲارزﺷﻲ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻦ اﺣﻤﻖ ﻫﺴﺘﻢ! ﻣـﻦ ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﻗﺒـﻞ‬ ‫ﺑﺎزي ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻦ ﺑﺮاي ﺗﻨﻴﺲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪهام‪«.‬‬

‫اﻳﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي )‪ (LSA‬و ﻋﺰت ﻧﻔﺲ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﮕﻴﺰه دادن ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﺟﺎي ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬از ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘـﻲ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺗﻨﻴﺲ»ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ« را ﺑـﺎ »ﻣـﻦ ﺑـﻲارزش ﻫﺴـﺘﻢ«‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﻲوﻗﻔـﻪ ﺑـﻪ ﺗﻜـﺮار ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي ﻣﻨﻔـﻲ اداﻣـﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺮﭼﺴﺐ»اﺣﻤﻖ« ﻧﺰﻧﻴـﺪ‪ .‬از ﺑﺮﭼﺴـﺐ زدن ﺑﺮﺣـﺬر‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ!‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﺮاد ﺑﺪ اﻗﺒﺎل ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛـﻪ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﺑـﻪ اﺣﺘﻤـﺎل‬ ‫ﻓﺮاوان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻜﻮﻫﺶ ﺧﻮد اﺳﺖ ﻧﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﻋﺰت ﻧﻔﺲ و ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬واژﮔﺎن ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﭘﺬﻳﺮش‬

‫‪237‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻢ‪ .‬ﭘﺬﻳﺮش ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ از ﭘـﺬﻳﺮش ﻗﺎﻃﻌﺎﻧـﻪ‬ ‫ﺧﻮد و ﺧﻮدداري از ارزش ﮔﺬاريﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺻﻮرت »ﺑﻲارزش« ﻳﺎ »ﺑﻲﻋﻴﺐ‬ ‫و ﻧﻘﺺ« )دراﻳﺪن و ﻧﻴﻤﻦ‪ .(1994 ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺮﭼﺴﺐ ﻧﺰﻧﻴﺪ‪ .‬اﻋﻤﺎل ﺧﻮد را ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ اﻣﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻴـﺪ؛ اﻳـﻦ دو ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬ ‫ﺗﻔﺎوت ﺑﺴﻴﺎر دارﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮدي ﻛﻪ داراي ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎور دارد ﻛﻪ »ﻣﻦ ﺧﻮد‬ ‫را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮم‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻤﺎﻣﻲ رﻓﺘﺎرﻫﺎ و‬ ‫اﻋﻤﺎل ﺧﻮدم را دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ رﻓﺘﺎر و اﻋﻤﺎل ﺧﻮدم را ارزﻳﺎﺑﻲ‬ ‫و ارزﺷﮕﺬاري ﻛﺮده و ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد آﻧﻬﺎ ﺗﻼش ﻧﻤﺎﻳﻢ‪«.‬‬ ‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ)‪ (LSA‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺑـﺮ دوﺳـﺖ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪن و ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺷﺪن از ﺳﻮي دﻳﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻴﭻ ﻛﺴـﻲ ﻧﻤـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ‪ LSA‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻧﺎﺷـﻲ از ارزﺷـﮕﺬاريﻫـﺎي‬ ‫ﺿﻌﻴﻒ و ﻛﻠﻲ ﺧﻮد ﺑﺮ اﺳﺎس وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ‪ ،‬اﻋﻤﺎل و دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻛﺪﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬ ‫‪ LSA‬ﺷﻮد‪ .‬اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه را ﺑﺎ ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ)ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﺷـﺪ( ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ و ﻋﺰم ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد رﻓﺘﺎر ﺧﻮد در آﻳﻨﺪه ﺟﺰم ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷﻮم و ﻣﻮرد ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮم‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ‬

‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ )‪(LSA‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ آن ﻫﻢ ﻣﻮﺟﺐ‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻣﻲﮔﺮدد‬

‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ رﺿﺎﻳﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﺗﺤﻘـﻖ اﻫـﺪاف و‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺬﻳﺮش ﺧـﻮد ﻣﻮﺟـﺐ آﺳـﺎن ﺷـﺪن‬

‫‪238‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﭘﺬﻳﺮش دﻳﮕﺮان ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﻫﻤـﻮاره ﺷـﻴﻮه رﻓﺘـﺎر آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﻧﭙﺴﻨﺪﻳﺪ‪ .‬ﭘﺬﻳﺮش ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ در اﻧﮕﻴﺰش ﻣﺎ ﺑـﺮاي رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ اﻫـﺪاف و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫رواﺑﻄﻤﺎن ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي دارد‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ و ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺧـﻮد ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ از ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ﻳـﻚ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ و در ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮد ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﺬﻳﺮش ﺧﻮد‬ ‫را ﺑﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎﻳﺘﺎن و ﻳﺎ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷﺪن و ﺗﺎﻳﻴﺪ از ﺳﻮي‬ ‫دﻳﮕﺮان ﻣﻨﻮط ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷـﺪن و ﺗﺎﻳﻴـﺪ ﺷـﺪن از‬ ‫ﺳﻮي دﻳﮕﺮان ﻫﻤﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ رﻧﮓ ﺑﺒﺎزﻧﺪ و ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي اﻧﺪك و در‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب و ﻳﺎ ﺧﺸﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪.‬‬ ‫از ﻋﺒﺎرﺗﻬــﺎي اﻓﺴــﺮده ﻛﻨﻨــﺪه و ﻛــﺎرﺑﺮد راﺑــﻂ داغ »ﻣــﻦ ﺑــﻲ ارزش ﻫﺴــﺘﻢ«‬ ‫ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬از ﻋـﺎدت ﻧﻜـﻮﻫﺶ و ﻧﻔـﺮﻳﻦ‬ ‫ﻛــﺮدن ﺧــﻮد)اﺳــﺘﻔﺎده از راﺑــﻂ داغ ﻧﻜــﻮﻫﺶ و ﻧﻔــﺮﻳﻦ( ﺑــﺮ ﺣــﺬر ﺑﺎﺷــﻴﺪ‪ .‬اﻳــﻦ‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ و اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﻧﺎﻳﺘﻨﮕﻬـﺎم‪،‬‬ ‫‪.(1994‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﺑﻲ ارزﺷﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﻳـﻚ ﺑـﺎور ﻣﻨﻄﻘـﻲ را‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آن ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎور ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ»ﻣﻦ ﻳﻚ ﺷـﺨﺺ ﺑـﻲ ﻋﻴـﺐ و‬ ‫ﻧﻘﺺ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻓﺮدي ﺟﺎﻳﺰ اﻟﺨﻄﺎ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﻘﻴـﻪ ﻣـﺮدم ﻧﻘـﺎط ﻗـﻮت و‬ ‫ﺿﻌﻔﻲ دارم‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺧﻮد را در ﻣﻮرد ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮدﻧﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺎراﺣﺖ‬ ‫ﻧﻜﻨﻢ‪«.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮادي ﻛﻪ از اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻧﺞ ﻣـﻲ ﺑﺮﻧـﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﻳﻚ اﻟﮕﻮ از ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮد ﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻨﻔﺮ از‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬آﻳﺎ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺎﺳﻲ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻓـﺮاد ﺑﺎﻳـﺪ ﺧـﻮد را ﺑﻬﺒـﻮد‬ ‫ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ و ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺧـﻮد را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧـﺪ؟ ﭘﺎﺳـﺦ اﻳـﻦ اﺳـﺖ‪ :‬ﺑـﺮ روي ﭘـﺬﻳﺮش‬ ‫ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫از ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ)‪ (LSA‬ﻛﻪ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﻫﺮاس اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ)ﻳﺎ‬ ‫اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ(‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ اﺧﺘﻼﻻت ﺧﻮردن‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫‪239‬‬

‫ﺧﺸﻢ و ﺳﺎﻳﺮ اﺧﺘﻼﻻت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺬر ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫از ﻣﻴﺎن ‪ 11‬ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ ﺗـﺎﺛﻴﺮ را ﺑـﺮ روي ﺧﻮﻳﺸـﺘﻦ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ دارﻧﺪ)و ﺑﺎﻳﺪ رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﺷﻮﻧﺪ(‪ ،‬ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﺑﺎور ﺷﻤﺎره‪ :1‬ﻣﻦ ﻧﻴﺎز ﻣﺒﺮم دارم ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻬﻢ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷﻮم و ﻣﻮرد ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮم‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﺎور ﺷﻤﺎره ‪ :2‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼ ﺗﻮاﻧﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻔﺎﻳﺖ و‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﻢ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺑﺎور ﺷﻤﺎره ‪ :5‬ﻣﻦ ﻛﺎرﭼﻨﺪاﻧﻲ در ﻣﻮرد ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ و‬ ‫ﻋــﺰتﻧﻔــﺲ ﭘــﺎﻳﻴﻦ ﺧــﻮد ﻧﻤــﻲﺗــﻮاﻧﻢ اﻧﺠــﺎم دﻫــﻢ‪ ،‬زﻳــﺮا‬ ‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي و ﻋﺰتﻧﻔﺲ ﻣﻦ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬از ارزﻳﺎﺑﻲ دﻳﮕﺮان از ﻣﻦ و از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ رﻓﺘﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﻦ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬اﻳﻦ ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺗﺎﺣﺪودي ﺑﺎ ﺑـﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ‬ ‫ﺷﻤﺎره ﭘﻨﭻ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻔـﺎوت دارد و ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗـﻲ در آن‬ ‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪(.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪240‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﺎر در زﻳﺮ ﺑﺎر اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫و‬ ‫»اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻧﺎﺷﻲ از اﻓﺴﺮده ﺑﻮدن«‬

‫»اﻓﺴﺮدﮔﻲ واﻗﻌﺎ ﺑﺎري ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻓﺴﺮده ﺑﺎﺷﻢ و ﭼﻮن اﻓﺴﺮدهام‪ -‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﻢ‪ -‬ﭘﺲ ﻣﻦ ﺑﻲارزش‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ‪«.‬‬

‫اﻓﺴــﺮده ﺑــﻮدن درﺑــﺎره اﻓﺴــﺮدﮔﻲ ﻳــﻚ ﻣﺸــﻜﻞ ﻫﻴﺠــﺎﻧﻲ‬ ‫ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ)اﺿﺎﻓﻲ( اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺑﺎر ﻛﻠﻲ ﻧﺎﺷﺎدي و آﺷـﻔﺘﮕﻲ‬ ‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻫﺸﺪارﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد »ﻧﺎراﺣﺖ ﺑـﻮدن‬ ‫در ﻣﻮرد ﻧﺎراﺣﺘﻲ« ﺑﻪ ﺑﺨﺶ »اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ«‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮدﻳﺎري در ﻣﻮرد اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﻳﺄس و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖ زﻳﺮ را ﻛﻪ ﻟﻴﺴـﺘﻲ از‬ ‫ﻋﻠﻞ اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﻛﻤﻜﻬﺎي ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه در ﻣﻮرد آن اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞ‬ ‫‪ 4‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ روﺷﻬﺎ ﻣﻮرد ﺑﺤـﺚ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ روﺷـﻬﺎ را ﺑـﺮاي ﻗﻄـﻊ و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺣﺴﺎﺳﺎت اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎي ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻋﻠـﺖ اﺻـﻠﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﺘـﺎن‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫‪241‬‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻪ روﻳﺪادﻫﺎي واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﻓﻘﺪانﻫﺎ و ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ)ﻳﻌﻨﻲ روﻳـﺪادﻫﺎي‬ ‫ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه(‪.‬‬ ‫• ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﺑﭙﺮدازﻳـﺪ )ﻧـﺎراﺣﺘﻲ و اﻓﺴـﺮدﮔﻲ( و‬ ‫ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ ﻳﺎ ﻓﻘﺪان)روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨـﺪهاي‬ ‫ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮا ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺷﻤﺎﺳﺖ( ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻫﻴﺠﺎﻧــﺎت ﻧﺎﺳــﺎﻟﻢ را ﺑــﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧــﺎت ﺳــﺎﻟﻢ ﺟــﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴــﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ)ﻫﻴﺠﺎن ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ( را ﺑﺎ ﻧﺎراﺣﺘﻲ )ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﺳـﺎﻟﻤﺘﺮ(ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺸﻢ را ﻫﻢ ﺑﺎ آزردﮔﻲ ﻋﻮض ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ)»ﻣـﻦ ﺑﺎﻳـﺪ‪ ، ...‬اوﺑﺎﻳـﺪ‪ ، ...‬ﺟﻬـﺎن‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ‪ («...‬را ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و آرزو و ﺧﻮاﺳﺘﻦ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺧـﻮد در ﻣـﻮرد آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﻇـﺎﻫﺮاً ﻣﻮﺟـﺐ اﻓﺴـﺮدﮔﻲ ﺷﻤﺎﺳـﺖ‪ ،‬از‬ ‫واژهﻫﺎي »ﻣﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻢ‪» ،«...‬ﻣﻦ ﻣﻲ ﺧـﻮاﻫﻢ‪» ،«...‬ﻣـﻦ آرزو دارم‪«...‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺧﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮان و در ﻣـﻮرد روﻳـﺪادﻫﺎ و‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫• راﺑﻂﻫﺎي داغ را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ)ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔـﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣـﻦ ﻧﻤـﻲ ﺗـﻮاﻧﻢ آن را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ(‪ .‬ﻳﻚ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻠﻲ از ﺧﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت»ﻣﻦ ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ«‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪه و ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺧﻮد از زﺑﺎن ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺳﺮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ و ﻓﻘﺪانﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ را ﺑﺎ ﺧﻮد‬ ‫ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ »ﻣﻦ اﻳـﻦ را دوﺳـﺖ ﻧـﺪرام‪ ،‬وﻟـﻲ ﺧـﺐ‪ ،‬در ﻫـﺮ ﺻـﻮرت‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫• ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻟﺬﺗﺒﺨﺶ‪ ،‬از ﺗﻔـﺮﻳﺢ و ﺳـﺮﮔﺮﻣﻲ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• از اﻓﺴﺮده ﺷﺪن ﻧﺎﺷﻲ از اﻓﺴﺮدﮔﻲ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻴـﺪ‪) .‬اﻳـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪(.‬‬ ‫از اﻳﻦ ﺑﺎور ﻛﻪ »ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻓﺴﺮده ﺷﻮم و ﭼﻮن اﻓﺴﺮده ام‪ -‬در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻢ‪ -‬ﭘﺲ ﺑﻲ ارزش ﻫﺴﺘﻢ و ﺣﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺣﺴﺎس اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣـﻲ ﻛـﻨﻢ‪«...‬‬

‫‪242‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪.‬‬ ‫• ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ)‪ (LSA‬و ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﭘﺎﻳﻴﻦ را ﺑـﺎ ﺧﻮﻳﺸـﺘﻦ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮي ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر و اﻋﻤـﺎل ﺧـﻮد را ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻛـﺮده و‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد آﻧﻬﺎ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻳﻚ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻠﻲ از ﺧﻮد ]ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺨﺺ[‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺎورﻳﺪ‪.‬‬ ‫• اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﺟﺴﻤﻲ‪ ،‬ﻳـﻚ دوره آزﻣﺎﻳﺸـﻲ ﻣﺼـﺮف داروﻫـﺎي‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ درﻣﺎﻧﮕﺮ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺧﻮد در دراز ﻣﺪت‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي زﻳﺮ را ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪:‬‬ ‫• ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺣﺴـﺎس اﻓﺴـﺮدﮔﻲ ﻧﻤﻮدﻳـﺪ‪ ،‬ﻓـﺮم»ﺧـﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ و‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ ABCDE‬و اﻓﺴﺮدﮔﻲ« را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر درك ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬ ‫روزاﻧﻪ ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت اﺿﻄﺮاب و ﺧﺸﻢ ﻫـﻢ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎ‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ اﺣﺴﺎس اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻫﻤﺮاه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻫﺎ ﻣﺴﺌﻮل اﺻﻠﻲ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺑﻲارزﺷـﻲ و‬ ‫ﺗﻌﻤﻴﻖ اﺣﺴﺎس ﻓﻘﺪان در ﺷـﻤﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﺟﺴـﺘﺠﻮ ﺑـﺮاي ﻳـﺎﻓﺘﻦ‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﻠﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎزده ﺑـﺎور‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ذﻛﺮ ﺷﺪه در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬را ﻫﻢ ﻣﺮور ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺧـﻮد را ﻛـﻪ ﻋﻠـﺖ اﻓﺴـﺮدﮔﻲ‪،‬‬ ‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺑﻲارزﺷﻲ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫اﺻﺮار ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻘﺪانﻫﺎ»ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ« را زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺮده و‬ ‫رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻣﺨﺮب ﺑﻮدن ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﻗـﺪﻳﻤﻲ را در ﺧـﻮد‬ ‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪243‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻓﺮم ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ ABCDE‬و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ‪......................:‬‬ ‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨـﺪه‪) :‬روﻳـﺪاد ﻳـﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ ﻳـﺎ ﻓﻘـﺪان اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ روﻳﺪادﻫﺎ ﻳﺎ ﻓﻘﺪان ﻫﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ(‪:‬‬

‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎ‪) :‬ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬ﺑـﻮﻳﮋه‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ‪(:‬‬

‫‪C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري)ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر(‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪:‬‬

‫رﻓﺘﺎر)و ﻳﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر(‪:‬‬

‫‪ D‬زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن و ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ‪) :‬زﻳـﺮ ﺳـﻮال ﺑـﺮدن ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ(‪:‬‬

‫‪ E‬ﺗﺎﺛﻴﺮات‪) :‬ﺗﺎﺛﻴﺮات زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ(‬

‫از اﻳﻦ ﻓﺮم ﻳﻚ ﻛﭙﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺣﻞ آن را ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ‪ E ،D ،B ،C ،A‬اﻧﺠـﺎم دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ از روﺷﻬﺎي ﺧﻮد ﻳﺎري اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬و ‪ 5‬ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در زﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ ،B‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ‪ ،‬راﺑﻂﻫﺎي داغ و ﺑﺎزده ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ وﺻﻒ ﺷﺪه در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪244‬‬

‫ﮔﺰارش وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ روزاﻧﻪ‬ ‫ﺛﺒﺖ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫در ﻣﻘﻴﺎﺳﻲ از ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ ،10‬ﻋﺪد ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮآورد ﺧﻮد از وﺿﻌﻴﺖ‬ ‫ﺧﻠﻘﻲ آن روز را در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﻔﻴﻒ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ ، 3‬ﻣﺘﻮﺳـﻂ ‪ 4‬ﺗـﺎ‬ ‫‪ 5‬و ﺑﺎﻻ ‪ 6‬ﺗﺎ ‪ 8‬و ﺷﺪﻳﺪ ‪ 9‬ﺗﺎ ‪.10‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ‪/‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬

‫اﺿﻄﺮاب‬

‫ﺧﺸﻢ‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‬

‫دﺳﺘﻮر اﻟﻌﻤﻞﻫﺎي زﻳﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺛﺒﺖ وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ روزاﻧﻪ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺛﺒﺖ ﻧﻤﻮدن ﻛﺪام ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت اﺳﺎﺳﻲ را دارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت را ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت دﻗﻴﻖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮآورد ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺧﻮد را از وﺿﻌﻴﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈـﺮ ﺛﺒـﺖ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻫﺮ روز اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﻪ درك ﺑﻬﺘـﺮ ﺷـﻤﺎ از‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﺘﺎن ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻋﻤﺪه را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬ ‫• ﻳﻚ ﺧﻠﻖ اﻓﺴﺮده ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺷﺪه و ﺗﻔﻜﺮ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﺎ را ﺑﺮاي اﺟﺘﻨﺎب‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﺗﻴﺮه و ﺗﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻋﻠﻞ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻧﺎﻛﺎﻣﻲﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﻓﻘﺪانﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬اﺻﺮار‬ ‫ﺳﺮﺳﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻳﺎﻓﻘﺪان ﻧﺒﺎﻳـﺪ روي ﻣـﻲداد‪ ،‬ﺑﺎورﻫـﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ و در ﻣﻮرد ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﺮاد ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪.‬‬ ‫• اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺣﺪ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻓﺮاﺗﺮ رود و ﺑﻪ ﻳـﻚ اﺧـﺘﻼل ﻣـﺪاوم و‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫‪245‬‬

‫ﺷﺪﻳﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫• ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي )‪ (LSA‬و ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﭘﺎﻳﻴﻦ را ﺑﺎ ﺧﻮﻳﺸـﺘﻦ ﭘـﺬﻳﺮي ﻗـﺎﻃﻊ‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ رﻓﺘﺎر و اﻋﻤﺎل ﺧـﻮد را ﻣـﻮرد ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻗـﺮار داده و ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد آﻧﻬﺎ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻓﺮم»ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ‪ ABCDE‬اﻓﺴـﺮدﮔﻲ« را ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر درك و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘﺮ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دﭼﺎر اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﺪاوم و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺰﺷﻚ ﺧﻮد و ﻳﺎ ﻳـﻚ‬ ‫رواﻧﭙﺰﺷﻚ در ﻣـﻮرد ﻋﻠـﻞ ﺟﺴـﻤﻲ اﺣﺘﻤـﺎﻟﻲ اﻓﺴـﺮدﮔﻲ ﺧـﻮد و ﻳـﻚ دوره‬ ‫آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻣﺼﺮف داروﻫﺎي ﺿﺪاﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﺸﻮرت ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫• از ﺳــﺎﻳﺮ روﺷــﻬﺎي ﺧﻮدﻳــﺎري ‪ SOS‬ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر ﭘــﺮداﺧﺘﻦ ﺑــﻪ اﺣﺴﺎﺳــﺎت‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺧﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• درك ﺧﻮد را از ﻓﺼﻞﻫﺎي ﻫﻔﺖ‪ ،‬ﻫﺸﺖ و ﻧﻪ ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳـﻦ ﻣﻨﻈـﻮر ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 12‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮده و ﺑﺨﺶ ﺳﻪ از ﺳﻮاﻻت و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت را ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎر‬

‫راهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي‬ ‫ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬

‫ﻓﺼﻞ ‪10‬‬ ‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‬ ‫دو ﻓﺮد دﺷﻮار‬

‫در ﻓﺼﻞ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪:‬‬ ‫• اﻫﻤﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﭘﻴﺶ از ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‪.‬‬ ‫• ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي راﻳﺞ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﺎ در ﻛﻨﺎر اﻓﺮاد دﺷﻮار‪ ،‬دﭼﺎر‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﺧﺸﻢ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫• ﺣﺪس زدن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار‪.‬‬ ‫• ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي رﻓﺘﺎر ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‪.‬‬

‫‪250‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫»ﻓﻴﻠﻴﭗ ﻓﺘﻨﻪ ﮔﺮ ﻣﺎﺳﺖ«‬ ‫ژاﻛﻮب‪ 1‬وارد اﺗﺎق رﺋﻴﺲ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻞ او اﻳﺴﺘﺎد و ﺷـﺮوع ﻛـﺮد ﺑـﻪ ﺷـﻜﺎﻳﺖ از رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﻓﻴﻠﻴﭗ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻓﺘﻨﻪﮔﺮ و ﺷﺨﺺ دﺷﻮار ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻫﻤﻜﺎران ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬رﺋﻴﺲ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺤﺒﺘﻬﺎي ژاﻛﻮب‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬در ﻫﺮ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻳـﻚ‬ ‫ﻓﺘﻨﻪ ﮔﺮ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد! و ﻓﻴﻠﻴﭗ ﻫﻢ ﻓﺘﻨﻪ ﮔـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﺎﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ او ﻛﻨـﺎر‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ!«‬ ‫ژاﻛﻮب‪ ،‬ﺑﺎ آزردﮔﻲ اﺗﺎق رﺋﻴﺲ را ﺗﺮك ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را درك ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﻣﺠﺒـﻮر‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺎ اﻓﻜﺎر و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﻨﺎر ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬او واﻗﻌﺎً ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻫﻢ ﻣﻲ داﻧﺴـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﭼﺎره ﻛﺎر ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺑﺘﺪا ﺑﺎ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺧﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺮاد دﺷﻮار ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﻣﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺰت ﻧﻔﺲ و ﺧﻮﻳﺸـﺘﻦ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮي ﻣﺎ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻴﻮه اي ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪاﻧﻪ و ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪه رﻓﺘﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺎ را ﻧﺎﻛﺎم ﻛﻨﻨﺪ و از روﺷﻬﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎ و ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬راﺑﺮت ﺑﺮاﻣﺴﻮن‪ ،2‬در ﻛﺘـﺎب ﺧـﻮد ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان»ﺳـﺎزﮔﺎري ﺑـﺎ اﻓـﺮاد‬ ‫دﺷــﻮار« از اﻳــﻦ اﻓــﺮاد ﺑــﺎ ﻋﻨــﺎوﻳﻨﻲ ﻫﻤﭽــﻮن »ﺗﺎﻧــﻚ‪ ،‬ﺗﻴﺮاﻧــﺪاز ﻛﻤــﻴﻦ ﻛــﺮده‪،‬‬ ‫ﻣﻨﻔﺠﺮﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬زورﮔﻮ‪ ،‬آﻳﻨـﻪ دق‪ ،‬آب زﻳـﺮ ﻛـﺎه‪ ،‬ﺷـﺎﻛﻲ و ﻃﻔـﺮهرو ﻳـﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ«‬ ‫)‪.(1981‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺎر آﻣﺪن ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ واﻛﻨﺶ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬ ‫را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬دو دﻟﻴﻞ ﺑﺮاي اﻳﻦ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮدن ﺑﺎ‬ ‫ﺷﺨﺺ دﺷﻮار‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﻳﻜﻲ اﻳﻨﻜﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗـﺮار ﻛـﺮدن‬ ‫در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻓﺎرغ از اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ ﻳـﺎ ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ ﺷـﺪﻳﺪ و ﻳـﺎ ﺗﻬﺪﻳـﺪ ﻋـﺰتﻧﻔـﺲ و‬ ‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر راﺣﺖﺗﺮ اﺳﺖ و دﻳﮕﺮي اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‪،‬‬ ‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺧﻮد را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ روﺷـﻦﺗـﺮ و‬ ‫ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ‪ ،‬از روﻳﺪادﻫﺎي واﻗﻌﻲ و ﻳﺎ اﻓﺮاد ﺣﺎﺿﺮ در زﻧﺪﮔﻲ ﻣـﺎ ﻧﺎﺷـﻲ‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ از ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﻤﺎن ﻧﺸﺄت ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ‬ ‫‪- Jacob‬‬ ‫‪.Robert Bramson‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪251‬‬

‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‬

‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣـﺎ در ﻣـﻮرد‬ ‫رﻓﺘﺎر آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻣﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺻـﻮرﺗﻴﻜﻪ اﻓـﺮاد دﺷـﻮار‪ ،‬ﻣـﺎ را ﻧﺎراﺣـﺖ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻣﺎ اﺟﺎزه ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داده اﻳﻢ‪ .‬ﺗﺼـﻮﻳﺮ آﺷـﻨﺎي »دﻳـﺪﮔﺎه‬ ‫‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت« ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﺑـﺎ اﻓـﺮاد‬ ‫دﺷﻮار ﺧﻮد را ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ‬

‫‪C‬‬

‫ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ /‬ﺑﺮﻣﻲ اﻧﮕﻴﺰد‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬

‫‪B‬‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎ‬

‫‪A‬‬

‫روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻳﻚ ﺷﺨﺺ‬

‫اﺿــﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸــﻢ‪،‬‬

‫دﺷﻮار‬

‫ﻧﺎﻛــﺎﻣﻲ ﺷــﺪﻳﺪ و‬ ‫ﺧﻮﻳﺸــﺘﻦﭘــﺬﻳﺮي‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ ،4‬اﻫﻤﻴﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از روﺑﺮوﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت‬ ‫ﻋﻤﻠﻲ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن داد‪ .‬رﻓﺘﺎر ﻳﻚ ﺷﺨﺺ دﺷـﻮار‪ ،‬ﻣﺸـﻜﻞ ﻋﻤﻠـﻲ ﻣﺎﺳـﺖ و اﻳـﻦ‬ ‫رﻓﺘﺎر‪ ،‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه )‪ (A‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎ )‪ (B‬و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣـﺎ در‬ ‫ﻣﻮرد رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻳﻚ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار‪ ،‬ﻋﻠـﺖ اﺻـﻠﻲ ‪C‬ﻫـﺎ ﻳﻌﻨـﻲ؛ ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎﻳﻲ ﭼـﻮن‬ ‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ)‪ ،(LSA‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻮﻫﺮ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ‬ ‫ﺷﻮﻫﺮ ﻳﻜﻲ از داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﻣـﻦ‪ ،‬ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘـﻪ وارد دﻓﺘـﺮ ﻣـﻦ ﺷـﺪ و از ﻧﻤـﺮه‬ ‫ﻫﻤﺴﺮش در اﻣﺘﺤﺎن روان ﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬داﻧﺸﺠﻮ ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﻴﻤﻴﻨﻴﺴﺖ‬ ‫دو آﺗﺸﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺷﻮﻫﺮ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺻـﺤﺒﺖ در ﻣـﻮرد ﻧﻤـﺮه او ﺑـﻪ ﻣـﻦ‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ در زﻣﺎن ﻣﻘﺮر ﺑﺮاي اﻣﺘﺤـﺎن ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬ ‫ﻧﻜﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﻃﺒﻖ رواﻟﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑـﻪ آن ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬از او ﺳﻪ ﻧﻤﺮه ﻛﺴﺮ ﻛﺮده ﺑﻮدم‪ .‬ﻣﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﻛﺴﺮ ﻛﺮدن ﺳـﻪ‬

‫‪252‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫ﻧﻤﺮه از ﻳﻚ اﻣﺘﺤﺎن ﺷﺼﺖ ﻧﻤﺮه اي‪ ،‬ﻣﺠﺎزاﺗﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻔﻴﻒ ﺑـﺮاي داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎﻧﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ دﻳﺮﺗﺮ از زﻣﺎن ﻣﻘﺮر ﺑﺮاي اﻣﺘﺤﺎن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺷﻮﻫﺮ او ﻏﻀﺒﻨﺎك ﺑﻮد‪ ،‬اﺻﺮار داﺷﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﺮه ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔـﺖ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﺗﻨﺒﻴﻬـﻲ ﻛـﻪ در ﻣـﻮرد ﻫﻤﺴـﺮ او ﺑـﻪ ﻛـﺎر رﻓﺘـﻪ‪،‬‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺸﻢ و ﭘﺎﻓﺸﺎري اش ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻧﻤـﺮه‪ ،‬ﻣﺸـﻜﻞ ﻋﻤﻠـﻲ ﭘـﻴﺶ‬ ‫روي ﻣﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻗﺒﻞ از ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫ﺧــﻮد‪ -‬ﻳﻌﻨــﻲ ﻋﺼــﺒﺎﻧﻴﺘﻢ از ﻗﻀــﺎوت او در ﻣــﻮرد ﻏﻴﺮﻣﻨﺼــﻔﺎﻧﻪ ﺑــﻮدن رﻓﺘــﺎرم و‬ ‫ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل او ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺮه‪ -‬را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدم‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻨﻜـﻪ ﺧـﻮدم‬ ‫را آرام ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﺛﺮﺗﺮي ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻟﻪ روﺑﺮو ﺷﻮم‪.‬‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ)‪B‬ﻫﺎ( و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي راﻳﺠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬ ‫در ﺣﻴﻦ ﺳﺮوﻛﺎر ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار دﭼﺎر ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺷﻮﻳﻢ‬ ‫ﻣﺎ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺳﺮوﻛﺎر داﺷﺘﻦ ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ در اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﺗﺎ اﻳﻦ اﻧﺪازه دﭼﺎر آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺷـﻮﻳﻢ؟ ﺑﻴﺎﻳﻴـﺪ ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ از دﺳـﺖ ﻳـﻚ ﻓـﺮد‬ ‫دﺷﻮار‪ ،‬ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻫﻤﻪ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫دﻳﮕﺮان ﻳﻌﻨﻲ؛ اﻳﻨﻜﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺧـﻮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺪﺳـﺖ ﻧﻤـﻲآورﻳـﻢ‪ .‬ﺗﺤﻤـﻞ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ)‪ (LFT‬از اﻳﻦ ﺑﺎور ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ »دﻳﮕﺮان ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﺎﻳﺪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ رﻓﺘﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و اﮔﺮ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻧﺸﻮد وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫ﺑﺮ روي ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺧﻮد‪ -‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺴﻴﺎري ﻫﻢ ﺑﺮ روي‬ ‫آن دارﻳﺪ‪ -‬ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ دادن ﻓﺮدي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻛـﺎري اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﺮ روي آن ﻧﺪارﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺷﻤﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ آن را‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺒﺨﺸﻴﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛـﻪ آﺷـﻔﺘﮕﻲ ﻛﻤﺘـﺮي را اﺣﺴـﺎس ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺎورﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ در ﺷـﻤﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻮاﻻت را از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ‪»:‬ﻣﻦ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ؟ ﻣﻦ در‬

‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‬

‫‪253‬‬

‫ﻣﻮرد ﻛﺎرﻫﺎ و اﻗﺪاﻣﺎت او ﺑﻪ ﺧﻮد ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ؟ ﻣﻦ اﺻﺮار ﻳﺎ ﺗﻮﻗﻊ دارم ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮد‬ ‫ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ را اﻧﺠﺎم و ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ را اﻧﺠﺎم ﻧﺪﻫﺪ؟«‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪254‬‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار‬ ‫ﺑﻲﺑﺮﻧﺎﻣﮕﻲ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻦ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‬

‫ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻼﺻﻪ‪ .‬وﻗﺖ ﻣﻦ ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﮔﺮان ﺗﻤﺎم‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﭘﺎﺳﺦ »ﻧﻪ« اﺳﺖ!‬

‫ﻧﻪ‬

‫ﻧﻪ‬

‫ﺑﻠﻪ‬

‫»در اﺗﺎق ﻣﻦ ﺑﻪ روي ﻫﻤﻪ ﺑﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ وﻗﺖ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻼﻗـﺎت‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ! ﺧﻮش آﻣﺪﻳﺪ!«‬ ‫اﻓﺮاد دﺷﻮار‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﭘﻴﺎﻣﻬﺎي ﮔﻴﺞ ﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺘﻨﺎﻗﺺ از ﺧﻮد ﺑﺮوز ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﺷﺪت اﺣﺴـﺎس ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ ﻳـﺎ ﻧـﺎراﺣﺘﻲ ﻣـﻲ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آراﻣﻲ اﻳﻦ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﻜﺮار اﻳﻦ ﻋﺒﺎرﺗﻬﺎ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮد را ﺑـﺮاي ﺗﺤﻤـﻞ ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ دﻫﻴـﺪ‪ .‬در زﻳـﺮ‬ ‫ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ از ﻋﺒﺎرﺗﻬﺎي ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»ﻣﻦ رﻓﺘﺎر اﻳﻦ ﺷﺨﺺ را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ‬ ‫ﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫»ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت رواﺑﻂ‪ ،‬ﻧﺎﻛﺎم ﻛﻨﻨـﺪه ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻣـﻦ ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻢ‬ ‫ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫»زﻧﺪﮔﻲ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ از ﻋﻬﺪه آن ﺑﺮﻣﻲآﻳﻢ‪«.‬‬ ‫»رﻓﺘﺎر اﻧﺴﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ‪« .‬‬ ‫»ﻣﻦ اﻳﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﺐ‪ ،‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن‬ ‫را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪« .‬‬ ‫ﭼﻪ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﺑﺮ روي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ و آﺷـﻔﺘﮕﻲ‬

‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‬

‫‪255‬‬

‫ﻣﺎ‪ ،‬در ﺣﻴﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺷﺨﺎص دﺷﻮار‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮ دارﻧـﺪ؟ اﺣﺘﻤـﺎﻻ ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻣﺘﻬﻤـﺎن‪،‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه)ﺑﻮﻳﮋه دوﻣﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه ﻳﻌﻨﻲ؛ او ﺑﺎﻳـﺪ‪ ،(...‬ﺣﺘﻤﺎًﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ و ﭘـﻨﺞ راﺑـﻂ داغ)ﻧﻜـﻮﻫﺶ و ﻧﻔـﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣـﻦ ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤـﻞ ﻛـﻨﻢ‪،‬‬ ‫وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻲ ارزش ﻫﺴﺘﻢ و ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ(‪.‬‬ ‫اﺻﺮار ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ دﻳﮕﺮي ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ و ﺗﻠﻘﻴﻦ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ﻛـﻪ اﮔـﺮ او‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ و او ﺑﺎﻳـﺪ ﻧﻜـﻮﻫﺶ‬ ‫ﺷﻮد)و ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ راﺑﻂﻫﺎي داغ(‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ دﭼﺎر ﻧـﺎراﺣﺘﻲ‬ ‫ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺗﻤﺎﻳﻞ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻦ و ﺗﺮﺟﻴﺢ اﻳﻨﻜﻪ دﻳﮕﺮي ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬آﺷـﻔﺘﮕﻲ ﻛﻤﺘـﺮي را‬ ‫ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎزده ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷـﺪه در ﻓﺼـﻞ ‪6‬‬ ‫را ﻫﻢ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬از ﻣﻴﺎن ‪ 6‬ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ در زﻳﺮ ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎور‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺷﻤﺎره‪ ،3‬از ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -#1‬ﻣﻦ ﻧﻴﺎز ﻣﺒﺮم دارم ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ از ﺳﻮي ﻫﻤﮕﺎن و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻬﻢ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮم‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار‪ ،‬آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻦ را ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻧﻜﻨـﺪ‪ ،‬وﺣﺸـﺘﻨﺎك اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻲ ارزش ﻫﺴﺘﻢ و او ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻜـﻮﻫﺶ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣـﻦ‬ ‫ﻫﻢ ﺣﻘﻴﺮ و ﺑﻲ ﻣﻘﺪار ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪ -#2‬ﻣﻦ ﺑﺮاي ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻛﺎﻣﻼ ﺗﻮاﻧﺎ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﻛﻔﺎﻳﺖ و ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺪ درﺻﺪ ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﺎﺷﻢ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺗﻮاﻧﺎ ﺑـﻮدن و‬ ‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﻣﻦ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤـﻲ ﺗـﻮاﻧﻢ آن را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻲ ارزش ﻫﺴﺘﻢ و او ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻜﻮﻫﺶ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ -#3‬ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ و ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻨﺪ‬ ‫و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺪ‪ ،‬ﺷﺮور‪ ،‬ﭘﺴﺖ و ﺑﺴﻴﺎر اﺣﻤﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﻨﺒﻴﻪ و ﻣﺠﺎزات ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫و اﮔﺮ اﻓﺮاد دﺷﻮاري ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﺮوﻛﺎر دارم آﻧﮕﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺼـﻔﺎﻧﻪ و ﻣﻌﻘـﻮل‬

‫‪256‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫رﻓﺘﺎر ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻲارزش ﻫﺴـﺘﻢ‬ ‫و آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻣﺠﺎزات ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -#5‬ﻣﻦ ﻛﺎر ﭼﻨﺪاﻧﻲ در ﻣﻮرد اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﻧﺎﺷﺎدي ﺧـﻮد‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ اﻧﺠﺎم دﻫﻢ‪ .‬زﻳﺮ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻦ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ اﺗﻔـﺎق‬ ‫اﻓﺘﺎده اﺳﺖ)و از ﻧﺤﻮه رﻓﺘﺎر ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻣﻦ( ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻓﺮاد دﺷﻮار‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑـﺎ ﻣـﻦ رﻓﺘـﺎر ﻛﻨﻨـﺪ و اﮔـﺮ ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﻜﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﻦ‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ از اﺣﺴﺎس اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫‪ -#8‬ﻣﻦ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ دﻳﮕﺮان واﺑﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻢ و ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻗﻮيﺗﺮ از ﺧﻮد ﻧﻴـﺎز‬ ‫دارم ﺗﺎ ﺑﻪ او ﺗﻜﻴﻪ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ زﻧﺪﮔﻲ ام را اداره ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺨﺼﻲ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ او اﺗﻜﺎ ﻛﻨﻢ و آن ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻦ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ او آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺎ ﻣﻦ رﻓﺘﺎر ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬وﺣﺸـﺘﻨﺎك‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ و ﻣﻦ ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬ ‫‪ -#10‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد ﻣﺸﻜﻼت و آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ‬ ‫ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻀﻄﺮب‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ و اﻓﺴﺮده ﺷﻮم‪.‬‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ دﭼﺎر ﻣﺸـﻜﻼت ﻳـﺎ ﮔﺮﻓﺘـﺎريﻫـﺎي ﺟـﺪي‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻮد اﻣﺮي ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ -‬وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ‪ ،‬ﻣـﻦ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻲ ارزش ﻫﺴﺘﻢ و ﻫﻤﻴﺸﻪ اوﺿﺎع اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ داﻧﻢ دﻳﮕﺮان دﭼﺎر ﮔﺮﻓﺘﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺷﺎد ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮ روي‬ ‫رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻧﻤﻮدن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ و اﺗﺨـﺎذ ﺑﺎورﻫـﺎي ﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻛـﺎر‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ اﻓﺮاد دﺷﻮار ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ را »دﻳﻮاﻧﻪ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬ ‫زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن و ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را ﺗﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ رﻓﺘﺎر اﻓﺮاد دﺷﻮار ﻣـﻲ ﺷـﻮﻳﺪ‪ ،‬اداﻣـﻪ دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﻓﺼـﻮل ﻗﺒـﻞ و ﺑـﻮﻳﮋه‬ ‫ﻓﺼﻞﻫﺎي ﺳﻪ و ﭼﻬﺎر‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ زﻳﺮ ﺳـﻮال ﺑـﺮدن و رﻳﺸـﻪ ﻛـﻦ ﻧﻤـﻮدن ﺑﺎورﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ آﻣﻮزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار‪ ،‬ﺗﻮﻗﻊ ﺧﻮد ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻓﺘﺎر او را ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻓﺘﺎر او ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲ دﻫﻴـﺪ رﻓﺘـﺎر او‬

‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‬

‫‪257‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﺎد ﺑﻮدن و ﻳﺎ ﺑﻘﺎي ﺷﻤﺎ ﺿﺮوري ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺧﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار‪ ،‬ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪258‬‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار‬

‫»ﭼﻮن ﺗﺎزه ﺑﺎ ﻫﻢ آﺷﻨﺎ ﺷﺪهاﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻦ »اﺧـﺘﻼل‬ ‫اﻧﻔﺠﺎري ﻣﺘﻨﺎوب« دارم‪ .‬اﻳﻦ اﺧﺘﻼل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﻳﻚ اﺧﺘﻼل رواﻧﭙﺰﺷﻜﻲ ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫ﺗﻜﺎﻧﻪ در ‪ «DSM‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ اﺧﺘﻼل ﻓﺮد دورهﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮه‬ ‫ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮي را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿـﺮ ﺑـﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل آن ﺗـﻼش‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫»دوﺳﺘﺎن ﻗﺒﻠﻲ ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ را از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣـﻲ داﻧﺴـﺘﻨﺪ!‬ ‫اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻋﺎدت دارﻧﺪ ﻣﺴﺎﻳﻞ را ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺐ ﺣـﺎﻻ ﺑﻴـﺎ ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ آﺷﻨﺎ ﺑﺸﻮﻳﻢ‪«.‬‬

‫∗‬

‫ﻳﻚ رﺋﻴﺲ دﺷﻮار‬ ‫اد‪ 1‬ﻳــﻚ ﻓﺮوﺷــﻨﺪه ﻣــﻮاد داروﻳــﻲ ﻣﻮﻓــﻖ و ﭘﺮدرآﻣــﺪ ﺑــﻮد ﻛــﻪ در ﻳﻜــﻲ از‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲﻫﺎي آﻗﺎي ﺑﺮاﭼﺮ‪ – 2‬ﻣﺪﻳﺮﻓﺮوش – ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد و از ﺷﻐﻞ ﺧـﻮد‬ ‫راﺿﻲ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫آﻗﺎي ﺑﺮاﭼﺮ‪ ،‬ﻗﻠﻤﺮو ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻓﺮوش را ﻛﺎﻫﺶ داد و ﺳـﭙﺲ ﻧﺴـﺒﺖ ﻓـﺮوش‬ ‫∗ اﺧﺘﻼل اﻧﻔﺠﺎري ﻣﺘﻨﺎوب ﻳﻚ اﺧﺘﻼل ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻜﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ »دوره ﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮه و ﺧﺎص ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ در ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬ ‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻜﺎﻧﻪﻫﺎي ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮاﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺣﻤﻼت ﺟﺪي و ﻳﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ اﻣﻮال ﻣﻲ ﺷﻮد‪ «.‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣـﻲ ﮔـﺮدد‪ .‬اﻳـﻦ اﺧـﺘﻼل‬ ‫در ‪) ،DSM –IV- IR‬راﻫﻨﻤﺎي ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ و آﻣﺎري اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﻲ ‪ ،‬وﻳﺮاﻳﺶ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﻣﺘﻦ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﺷﺪه‪ (2000 ،‬ﻛﻪ‬ ‫از ﺳﻮي اﻧﺠﻤﻦ رواﻧﭙﺰﺷﻜﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬داراي ﻛﺪ ‪ 312/34‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪- Ed‬‬ ‫‪- Bracher‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‬

‫‪259‬‬

‫آﻧﻬﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬آﻗﺎي ﺑﺮاﭼﺮ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي ﺻـﻮﺗﻲ‪ ،‬اﻳﻤﻴـﻞ‪ ،‬ﻓـﺎﻛﺲ‪،‬‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖ و ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ و ﻣﺘﻮﻗﻌﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲﻫﺎ ﻣـﻲ ﻓﺮﺳـﺘﺎد و آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻓﺮوش ﺧﻮد را اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺪﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺷـﻐﻞ ﺧـﻮد را از دﺳـﺖ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪.‬‬ ‫اد‪ ،‬از ﻃﺮﻳــﻖ زﻳــﺮ ﺳــﺌﻮال ﺑــﺮدن ﺑﺎورﻫــﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘــﻲ ﺧــﻮد و اﺗﺨــﺎذ‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬از ﻧﺎراﺣـﺖ ﻛـﺮدن ﺧـﻮد در ﻣـﻮرد رﻓﺘـﺎر آﻗـﺎي ﺑﺮاﭼـﺮ‪،‬‬ ‫ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬او ﺑﺎ ﺧﻮدش ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪» ،‬ﻣﻦ او را دوﺳﺖ ﻧـﺪارم و دوﺳـﺖ‬ ‫دارم او را اﺧﺮاج ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ او را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻗﺼﺪ ﻧﺪارم ﺧﻮدم را ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻮﻗﻊ اﻳﻨﻜﻪ او رﻓﺘﺎرش را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ و ﻳﺎ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﻨﺼـﻔﺎﻧﻪ رﻓﺘـﺎر ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣـﺖ‬ ‫ﻛﻨﻢ‪ .‬دﻧﻴﺎ ﻫﻴﭽﮕﺎه ﺑﻲﻋﻴﺐ و ﻧﻘﺺ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣـﻦ ﻗﺼـﺪ ﻧـﺪارم ﺧـﻮد را ﺑـﺎ ﺗﻮﻗـﻊ‬ ‫ﺑﻲﻋﻴﺐ و ﻧﻘﺺ ﺑﻮدن ﺟﻬﺎن‪ ،‬دﭼﺎر اﺣﺴﺎس ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻛﻨﻢ«‬

‫ﺗﻮﻗﻊ اﻳﻨﻜﻪ دﻳﮕﺮان ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻛﺘﻔﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻴﺢ دادن اﻳﻨﻜﻪ دﻳﮕﺮان ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ آراﻣﺶ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺣﺪس زدن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار‬ ‫در آﻳﻨﺪه ﻫﺮﮔﺎه ﻛﻪ در ﻃﻮل ﻳﻚ ﻛﻼس ﻳﺎ ﺟﻠﺴـﻪ ﺧﺴـﺘﻪ ﻛﻨﻨـﺪه‪ ،‬ﺑـﻲﺣﻮﺻـﻠﻪ‬ ‫ﺷﺪﻳﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺨﺺ دﺷﻮاري ﻛﻪ ﺑﺎ او ﺳﺮوﻛﺎر دارﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ و ‪ ABC‬او را ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ او را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ او را از ﺷﻤﺎ و ﻳﺎ از ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﺑﺮﻣـﻲاﻧﮕﻴـﺰد‪ ،‬روﻳـﺪاد‬ ‫ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه )‪ (A‬اوﺳﺖ‪ C .‬ﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ ‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻳﺎ رﻓﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ او در‬ ‫ﺣﻴﻦ و ﭘﺲ از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ﺑﺨﺶ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻛﺪام ‪B‬ﻫﺎ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎورﻫﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ او ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﻨﺘﺮﻟﮕﺮ ‪ ،‬ﺧﺼـﻤﺎﻧﻪ ﻳـﺎ‬ ‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ رﻓﺘﺎر ﻧﻤﺎﻳﺪ؟ او اﺣﺘﻤﺎﻻً در ﻣﻮرد اﺷﺨﺎص دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳـﺪ؟‬ ‫او ﺗﻮﻗﻊ و ﻳﺎ اﺻﺮار دارد ﻛﻪ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﻪ رﻓﺘﺎري را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و از ﭼﻪ رﻓﺘـﺎري‬ ‫دﺳﺖ ﺑﻜﺸﺪ؟ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳـﺎزده ﺑـﺎور‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪260‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪ABC‬ﻫﺎي ﻳﻚ ﺷﻮﻫﺮ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ‪ABC‬ﻫﺎي آن ﺷﻮﻫﺮ ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻪ وارد دﻓﺘـﺮ ﻣـﻦ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻً روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه )‪ (A‬او اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﺴﺮش ﺑـﻪ او ﮔﻔﺘـﻪ ﺑـﻮد ﺑـﻪ‬ ‫دﻟﻴﻞ ﺗﺄﺧﻴﺮ در اﻣﺘﺤﺎن‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻤﺮه ﺟﺮﻳﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﺨـﺶ ﻣﻬﻤـﻲ از‬ ‫روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه او‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪ ،‬آﺷﻔﺘﮕﻲ و ﺧﺸﻢ ﻫﻤﺴﺮش در ﻣـﻮرد اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﺮﻳﻤﻪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪ C‬ﻳـﺎ ﭘﻴﺎﻣــﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠــﺎﻧﻲ و رﻓﺘــﺎري ﻫــﻢ‪ ،‬روﺷــﻦ اﺳــﺖ‪ .‬او ﺧﺸــﻤﮕﻴﻦ ﺑــﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻪ وارد دﻓﺘﺮ ﻣﻦ ﺷﺪ و اﺻﺮار داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ اﻳﻦ ﺳـﻪ ﻧﻤـﺮه ﺟﺮﻳﻤـﻪ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻤﺮه ﻫﻤﺴﺮش ﺑﺮﮔﺮداﻧﻢ‪.‬‬ ‫‪ B‬ﻳﺎ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي او ﻫﻢ اﺣﺘﻤﺎﻻً اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻫﻤﺴـﺮ ﻣـﻦ ﻣﻄﻠﻘـﺎً‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ رﻓﺘﺎر اﻳﻦ اﺳﺘﺎد ﺑﻲ اﻧﺼﺎف ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﻮد‪ ،‬او ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺎﺧﻴﺮ در اﻣﺘﺤﺎن‬ ‫دادن ‪ ،‬ﺟﺮﻳﻤﻪ ﺷﻮد! اﮔﺮ او ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﺎﺷﺪ –ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻧﺒﺎﻳـﺪ اﺗﻔـﺎق ﺑﻴﺎﻓﺘـﺪ‪-‬‬ ‫اﻓﺘﻀﺎح و وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ اﻳﻦ را ﺗﺤﻤـﻞ ﻛـﻨﻢ‪ .‬اﻳـﻦ اﺳـﺘﺎد ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻧﻜﻮﻫﺶ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﺪام ﺷـﻮﻫﺮي ﻗﺒـﻮل ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﺑـﻲ ﻋـﺪاﻟﺘﻲ در ﺣـﻖ‬ ‫ﻫﻤﺴﺮش روا داﺷﺘﻪ ﺷﻮد؟«‬ ‫روشﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر آﺷﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻐﻞ ﺧﻮد را رﻫـﺎ ﻧﻜﻨﻴـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻼش ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺪ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺮده و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳـﻚ راﺑﻄـﻪ ﻣﺸـﻜﻞ ﺳـﺎز‪،‬‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺧﺸﻢ ﺧـﻮد را ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺮدﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻫﺪف واﻗﻊﺑﻴﻨﺎﻧﻪ را در ﻣﻮرد راﺑﻄﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬ ‫ﻃﺮﺣﻲ را ﺑﺮاي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻗﺪام‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﭘﺲ از ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻓﺮاوان‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﻴﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ راﺑﻄـﻪ‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﭘﺎﻳﺎن دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻨﺘـﺮل رﻓﺘـﺎر ﺧـﻮد را‬ ‫ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺑﺴﭙﺎرﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳـﻴﺪ ﻛـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ دﺳـﺘﺎورد‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻧﺸﺎن دادن ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﺑﺮاز ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ و اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﻲ ﺑـﻮده اﺳـﺖ و اﻳـﻦ ﻛﺎرﻫـﺎ از‬

‫‪261‬‬

‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‬

‫دﺳﺖ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺮﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﺑﻪ آزردﮔـﻲ ﺗﻐﻴﻴـﺮ دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ اﮔـﺮ ﻗـﺮار ﺷـﺪ‬ ‫آزردﮔﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮوز دﻫﻴﺪ آن را ﺑﺎ ﺷﺨﺺ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻨﺎﺳـﺐ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮوز دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ راﺑﻄﻪاي ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ در آﻳﻨـﺪه اداﻣـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺪﻣﻪ زﻳﺎدي وارد ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﺸﻢ و ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﺷﺪﻳﺪي را از ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﺮوز دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺒﺎت ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺧﻮد و ﺷﺨﺼﻲ را ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎراﺣﺘﻲِﺗﺎن‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ ﺷﺪﻳﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑـﺎ اﻛﺜـﺮ ﻣـﺮدم‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺪرت ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺎدرﺳﺖ و زﻧﻨﺪه ﺑﻮدن رﻓﺘﺎر ﺧـﻮد ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ ﺷﺪﻳﺪ روش ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي واداﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﻓﺮد ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻓﺘﺎر اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪن و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﺒﻴﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮد ﻛﻪ دﺧﺘﺮ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬اﻣـﺮوز‬ ‫اﺗﺎق ﺑﻪ ﻫﻢ رﻳﺨﺘﻪ اش را ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﺮدا دوﺑﺎره اﺗﺎق او ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ اﻧﺪازه ﺑﻪ ﻫﻢ‬ ‫رﻳﺨﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬روﺷﻬﺎي ﻣﻮﺛﺮﺗﺮي ﺑﺮاي واداﺷﺘﻦ او ﺑـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ رﻓﺘـﺎرش وﺟـﻮد‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫ﻣﻮارد زﻳﺮ روﺷﻬﺎي وﻳﮋه اي ﺑﺮاي ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﺪن ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫• ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻪ اﻓـﺮاد ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑﺎورﻫـﺎي ﻣـﺎ در ﻣـﻮرد اﻇﻬـﺎر و‬ ‫رﻓﺘﺎرﺷﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﻤﺪه آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ واﻛﻨﺶ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧـﻮد ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑــﺮروي ﺗﻐﻴﻴــﺮ اﺣﺴﺎﺳــﺎت ﺧﺸــﻢ ﺧــﻮد ﺑــﻪ اﺣﺴــﺎس ﺧﻔﻴــﻒ ﺗــﺮ آزردﮔــﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي ﻳﺎ ﺗﺄﺳﻒ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• آزردﮔﻲ و ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي ﺧﻮد را اﺑﺮاز ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ اﻣﺎ از اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ ﺷﺪﻳﺪ ﺧـﻮدداري‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻟﺰوﻣﻲ ﻧﺪارد ﭘﻴﺶ از اﺑﺮاز آزردﮔﻲ‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫∗‬

‫• در اﺑﺮاز ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﺴﻮر ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻧﻪ ﻣﻨﻔﻌﻞ و ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮ‪.‬‬

‫• ﺑﺎ ﻓﺮد دﺷﻮاري ﻛﻪ ﺑﺎ او ﺳﺮوﻛﺎر دارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺧﻮاﻫﺎن رﺳـﻴﺪن‬ ‫∗‬

‫»ﺣﻖ ﻣﺴﻠﻢ ﺷﻤﺎ« )‪ ،(2001‬اﺛﺮي از اﻟﺒﺮﺗﻲ و اﻣﻮﻧﺰ‪ ،‬ﺑـﻪ اﻓـﺮاد ﻛﻤـﻚ ﻣﻴﻜﻨـﺪ ﺗـﺎ از ﺣـﻖ ﺧـﻮد دﻓـﺎع ﻛـﺮده و‬

‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﻦ ﺷﺨﺼﻲ را ﺑﺎ اﺑﺮاز وﺟﻮد ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ‪ 12‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪262‬‬

‫ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ دو آرام ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬اﺗـﺎق را ﺗـﺮك ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬در ﺣـﻴﻦ ﺗـﺮك اﺗـﺎق‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ»ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﭘﺎﻳﺎن دﻫﻴﻢ‪«.‬‬ ‫• ﺷﺨﺺ دﺷﻮار‪ ،‬ﻧﻪ رﻓﺘﺎر او را‪ ،‬ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ‪ .‬ﺗﻤـﺎم ﻣـﺮدم ﺟـﺎﻳﺰ اﻟﺨﻄـﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ و‬ ‫ﺷﺨﺺ دﺷﻮار ﺷﻤﺎ ﻫﻢ از اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫• اﻳﻦ ﺷﺨﺺ را ﺑﺮاي رﻓﺘﺎر اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل و ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ اش ﺑﺒﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻓﺮم »ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ ABCDE‬و ﺷﺨﺺ دﺷﻮار« را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ دﻳﺪﮔﺎه ﻓﺮد ﻣﻘﺎﺑﻞ را درك ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺳﺌﻮاﻻت ﻛﺎﻓﻲ از او ﺑﭙﺮﺳـﻴﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي درﺳﺘﻲ از دﻳﺪﮔﺎه او ﺑﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي دﻳـﺪﮔﺎه او را‬ ‫ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ او ﺑﺪاﻧﺪ ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ درﺳـﺘﻲ او را ﻓﻬﻤﻴـﺪهاﻳـﺪ∗‪ .‬ﺑﻴـﺎن درﺳـﺖ‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﭘﺬﻳﺮش آن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺻـﺮﻓﺎً ﺑـﻪ آن ﻣﻌﻨـﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ آن را درك ﻛـﺮدهاﻳـﺪ‪ .‬در اﻏﻠـﺐ ﻣـﻮارد‪ ،‬اﻓـﺮاد ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨﺪ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮي درك ﺷﺪه اﻧﺪ ﺗﺎ اﻧﺪازهاي ﻣﻌﻘﻮلﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ را ﺗﺮك ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﻟﺬﺗﺒﺨﺶ ﺳﺮﮔﺮم ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﺠﺪداً ﻟﻴﺴﺖ روﺷﻬﺎي ‪ SOS‬ﺑﺮاي ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار را ﻣﺮور ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫∗‬

‫ﻛﺘﺎب»ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎي ﻣﺮدم« اﺛﺮ ﺑﻮﻟﺘﻮن)‪ ،(1979‬ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮ‪ ،‬ﺣﻞ ﺗﻌـﺎرض‪ ،‬اﺑـﺮاز وﺟـﻮد و ﮔـﻮش دادن را‬

‫آﻣﻮزش ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ‪ 12‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب اﺷﺎره ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‬

‫‪263‬‬

‫ﻓﺮم ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ ABCDE‬و اﻓﺮاد دﺷﻮار‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ‪....................:‬‬ ‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‪) :‬روﻳـﺪاد ﻳـﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪﻳﺎ رﻓﺘـﺎر اﺷـﺘﺒﺎه ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺨﺺ دﺷﻮار‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ روﻳﺪادﻫﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ(‪:‬‬

‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎ‪) :‬ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪ ﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺷـﻤﺎ؛ ﺑـﻮﻳﮋه‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ(‪:‬‬

‫‪C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‪) :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ ﻳـﺎ رﻓﺘﺎرﻫـﺎي ﻧﺎﺳـﺎزﮔﺎر‬ ‫ﺷﻤﺎ(‪:‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪:‬‬

‫رﻓﺘﺎر)و ﻳﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر(‪:‬‬ ‫‪ D‬زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن و ﻣﺒﺎﺣﺜـﻪ‪) :‬زﻳـﺮ ﺳـﻮال ﺑـﺮدن ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ(‪:‬‬

‫‪ E‬ﺗﺎﺛﻴﺮات‪) :‬ﺗﺎﺛﻴﺮات زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮدن‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ(‪:‬‬

‫ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ از اﻳﻦ ﻓﺮم ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺣﻞ را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪D ،C ،B ،A‬و ‪ E‬اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣـﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ و ﺧﺸﻢ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﺪ‪ ،‬از روﺷﻬﺎي ﺧﻮدﻳﺎري ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 4‬و ‪ 5‬ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫در ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺠﺎم ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،B‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬راﺑﻂﻫﺎي داغ و ﻳﺎزده ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ وﺻـﻒ‬ ‫ﺷﺪه در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪264‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﻛﻮدك دﺷﻮار‬ ‫اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﻲ ﻛﻪ واﻟﺪﻳﻦ در ﻓﺮزﻧﺪﭘﺮوري ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺷﻤﺎ ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﻧﻘﺶ ﺑﺮاي ﻛﻮدك ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻴﺪ!‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ اﻟﮕﻮي رﻓﺘﺎري را ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻮدﻛﺘﺎن از ﺧﻮد‬ ‫ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪.‬‬

‫واﻟﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم رﻓﺘﺎر ﻳﺎ »اﻟﮕﻮي« رﻓﺘﺎري را ﺑﻪ ﻛﻮدك ﺧـﻮد ﻋﺮﺿـﻪ ﻣـﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﻮدك ﺷﻤﺎ ﺷﻴﻮه رﻓﺘﺎر و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت را از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣﺸـﺎﻫﺪه و ﺗﻘﻠﻴـﺪ‬ ‫رﻓﺘﺎر ﺷﻤﺎ و رﻓﺘﺎر دﻳﮕﺮان ﻣﻲ آﻣﻮزد‪ .‬ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ رﻓﺘﺎري را ﺑﻪ او ﻧﺸـﺎن ﻧﺪﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ در آﻳﻨﺪه در او ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻞ ﻋﻤﺪه رﻓﺘﺎر ﻣﺸـﻜﻞ ﺳـﺎز‬ ‫در ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﺮدﺳﺎل اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺷﺎﻫﺪ رﻓﺘﺎر ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ دﻳﮕـﺮان ﺑـﻮده و آن را‬ ‫ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬ ‫دﺧﺘﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ دﻗﺖ ﺗﻮﺟﻪ دارد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲ از ﺑﺮﺧـﻮرد ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ و ﻳﺎ ﺗﻌﺎرض داﺷﺘﻦ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ رﻓﺘـﺎر ﻣـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬او ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻤﺎﺷﺎي ﺷﻤﺎ ﻳﺎد ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ درآﻳﻨﺪه ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ‪ ،‬ﻧﺎﻛـﺎﻣﻲﻫـﺎ و ﺗﻌﺎرﺿـﺎت‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‬

‫‪265‬‬

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻛﻮدك ﺧﻮد ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﻧﻘﺸﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ!‬ ‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﻳﺎ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر از ﻃﻌﻨـﻪ و اﻧﺘﻘـﺎد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ واﻗﻌﺎً ﺑﻪ ﻛﻮدك ﺧﻮد ﻳﺎد ﻣﻲ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ از ﻳﻜﻲ ﺑـﻪ دو ﻛـﺮدن و‬ ‫ﻏﺮ زدن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روﺷﻲ ﺑﺮاي رﻓﺘﺎر ﺑـﺎ ﺷـﻤﺎ و دﻳﮕـﺮان اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫ﻛﻮدﻛﺎن ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه واﻟﺪﻳﻦ ﺧﻮد ﻳﺎد ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ اﻓﺮاد در زﻣﺎن ﺻـﺪﻣﻪ دﻳـﺪن‪،‬‬ ‫ﻛﻠﻤﺎت رﻛﻴﻚ ﺑﺮ زﺑـﺎن ﻣـﻲ آورﻧـﺪ‪ .‬ﮔـﺎﻫﻲ اوﻗـﺎت‪ ،‬ﻛﻮدﻛـﺎن ﺷـﺎﻫﺪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫واﻟﺪﻳﻨﺸﺎن ﻛﻨﺘﺮل ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﻳﺎ دﻳﮕﺮان را ﺑﻪ از‬ ‫دﺳﺖ دادن ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﺧﻠﻘﻲ و ﻗﺸﻘﺮق ﺑﻪ ﭘﺎﻛﺮدن را ﻣﻲ آﻣﻮزﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﭼﻪ ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺮاي ﻛﻮدك ﺧﻮد ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﻧﻘﺸﻲ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪ ،‬ﭘـﺲ‬ ‫ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﺧﻮب ﺑﺎﺷﻴﺪ!‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ درﻳﺎﻓﺘﻪ ام ﻛﻪ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻋﻠﻞ ﻋﻤﺪه رﻓﺘﺎر دﺷﻮار ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﺮدﺳﺎل‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ واﻟﺪﻳﻦ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ رﻓﺘﺎر ﺑﺪ آﻧﻬﺎ را ﭘﺎداش ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻣﺎﻳﻜﻞ را ﺑﻪ‬ ‫ﻳﺎد ﺑﻴﺎورﻳﺪ ﻛﻪ از ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و ﺧﺸﻢ ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻛﻮﻛﺎ از ﻣـﺎدرش اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎدر ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻓﺘﺎر ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ و ﻣﺘﻮﻗﻌﺎﻧﻪ او ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻛﻨـﺪ و در‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ او ﺑﻪ اﺻﺮار ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬در اﺧﺘﻴـﺎرش ﻗـﺮار داد‪ .‬ﻓﻜـﺮ ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ در‬ ‫آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻜﻞ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي را از ﻣﺎدرش ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻪاش ﭼﻪ رﻓﺘﺎري را در ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ؟ ﭘﺎداش دادن ﺑـﻪ رﻓﺘـﺎر دﺷـﻮار‬ ‫ﻛﻮدك‪ ،‬آن رﻓﺘﺎر را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮده و در آﻳﻨﺪه ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑـﺮاي واﻟـﺪﻳﻦ و‬ ‫ﻛﻮدك‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪266‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ SOS‬ﻛﻤﻚ ﺑﺮاي واﻟﺪﻳﻦ‪ .‬ﺑﻴﺶ از ‪20‬‬ ‫روش و ﻣﻬﺎرت را ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ در ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد رﻓﺘﺎر‬ ‫دﺷﻮار ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﺮدﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻪ واﻟﺪﻳﻦ آﻣﻮزش‬ ‫∗‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻲء ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ ﻗﺒﻞ از ﺷﺎم(را ﻛﻪ ﻛﻮدك ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ زور‬ ‫از ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬از او درﻳﻎ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ اﻳﺮادي ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﺷـﻤﺎ ﻗﺒـﻞ از ﺷـﺎم ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺴﺮﺗﺎن ﻳﻚ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻪ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ او ﺑﺎ ﻳﻚ رﻓﺘﺎر ﺑﺪ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ را ﻣﺠﺒـﻮر ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻛﻮدك ﺷﻤﺎ در ﺳﻨﻴﻦ ﺑﻴﻦ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 12‬ﺳـﺎﻟﮕﻲ ﻗـﺮار دارد‪ ،‬از روﺷـﻬﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد رﻓﺘﺎر و ﺳﺎزﮔﺎري ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ او اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳـﻦ روﺷـﻬﺎ را ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ در‬ ‫ﻛﺘﺎب و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪) SOS‬ﻛﻤﻚ ﺑﺮاي واﻟﺪﻳﻦ( ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻧﮕﺎرﻧـﺪه ﺑـﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ‬ ‫واﻟﺪﻳﻦ ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻴﻦ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 12‬ﺳﺎﻟﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺷﻤﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎي ﻓﺮزﻧﺪﭘﺮوري ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻬﺒـﻮد رﻓﺘـﺎر ﻛﻮدﻛﺘـﺎن ﺷـﺪه و ﺑـﻪ‬ ‫رواﺑﻂ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬واﻟﺪﻳﻦ از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪن‬ ‫ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﺮدﺳﺎل ﺧﻮد ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ در ﺻﻮرﺗﻲ اﻳﻦ ﻛﻮدﻛﺎن از ﺟﻤﻠﻪ‬ ‫ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آﻧﻬﺎ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻬﺎرﺗﻬـﺎي ﻓﺮزﻧـﺪﭘﺮوري‬ ‫∗ ‪ -‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ ‪ SOS‬ﻛﻤﻚ ﺑﺮاي واﻟﺪﻳﻦ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ رﻓﺘـﺎر و آﻣـﻮزش واﻟـﺪﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺸﺎوران و ﻣﺮﺑﻴﺎن و در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﻼسﻫـﺎي داﻧﺸـﮕﺎﻫﻲ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻛﻠﻴﭙﻬﺎي وﻳـﺪﺋﻮﻳﻲ ﺑـﻪ زﺑﺎﻧﻬـﺎي اﻧﮕﻠﻴﺴـﻲ و اﺳـﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ در وب ﺳـﺎﻳﺖ ‪ SOS‬ﺑـﻪ‬ ‫آدرس )‪ (http://www.sos program.com‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ روﺷـﻬﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻛﻮدك ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷﻲ وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ‪ SOS‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣﺮﺑﻴـﺎن و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺮاي واﻟﺪﻳﻦ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‬

‫‪267‬‬

‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺻﺒﺮ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻪ ﺳﻦ ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻛﻮدك ﺧﻮد ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲاش ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺣﺴﺎﺳﺎت را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬آﻣﻮﺧﺘﻨﻲ اﺳﺖ و‬ ‫ﻧﻪ ارﺛﻲ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺰرگ ﺷﺪن ﻓﺮزﻧﺪ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ او‬ ‫در دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف‪ ،‬ﺷﺎدي و رﻫﺎ ﺷﺪن از ﻗﻴﺪ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳـﺎدي‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ او ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪268‬‬

‫ﭘﻨﺞ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬

‫• ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫• ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت دﻳﮕﺮان‬ ‫• ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رواﺑﻂ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‬ ‫• ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف‬ ‫ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪﺗﺎن ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﮔﻮش دادن ﺑﻪ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﺶ را ﺑﻴـﺎﻣﻮزد‪ .‬آﻣـﻮزش‬ ‫‪ ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺑﻪ او را آﻏﺎز ﻛﺮده و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧـﺪازه ﻛـﺎﻓﻲ ﺑـﺰرگ ﺷـﺪه و‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛـﺎر اداﻣـﻪ دﻫﻴـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ آﻣـﻮزش را از‬ ‫ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﻦ او ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻏﺎز ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ او ﺧﺮدﺳـﺎل اﺳـﺖ‪ ABC ،‬را ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻠﻮكﻫﺎي ‪ ABC‬ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪A ،‬ﻫﺎ‪ ،‬روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪B .‬ﻫﺎ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫـﺎي ﻣـﺎ ﻳﻌﻨـﻲ؛ آن‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ در ﻣﻮرد آن روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔـﻮﻳﻴﻢ‪C .‬ﻫـﺎ ﻫـﻢ‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤـﺪه ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤـﺎن را‬ ‫در ﻛﻨﺘﺮل دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮده و ﮔﻮش ﻓـﺮا دﻫﻴـﺪ ﺗـﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﺘﺎن‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻋﻤﺪه را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬ ‫• اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در اﺻـﻞ‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ در ﻣﻮرد اﻳﻦ اﻓـﺮاد و اﻗـﺪاﻣﺎت آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ اﻳـﻦ‬ ‫آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫• رﻓﺘﺎر ﻳﻚ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار‪ ،‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه )‪ (A‬ﻣﺎﺳﺖ‪B .‬ﻫﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎﻳﻤﺎن در ﻣﻮرد ﻛﺎرﻫﺎي آن ﺷﺨﺺ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪B .‬ﻫﺎي ﻣﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻋﻠﺖ‬ ‫‪ C‬ﻳﻌﻨﻲ؛ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﺿﻄﺮاب ‪ ،‬ﺧﺸﻢ و ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ واﻛﻨﺶ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧـﻮد ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬

‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‬

‫‪269‬‬

‫آﻧﻬﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﻧـﺎراﺣﺘﻲ ﻣﻔـﺮط ﺷـﻤﺎ در‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮآﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺗﻮﻗﻊ ﺗﻐﻴﻴﺮ دادن ﻓﺮدي دﻳﮕﺮ و اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺧـﻮد ﺑﮕـﻮﻳﻴﻢ اﮔـﺮ او ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻧﻜﻨـﺪ‪،‬‬ ‫وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ و او ﺑﺎﻳـﺪ ﻧﻜـﻮﻫﺶ ﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ دﭼﺎر ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﺷـﺪه و در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ از ﻛﺎراﻳﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫• ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار دﭼﺎر ﻧـﺎراﺣﺘﻲ ﺷـﺪه اﻳـﺪ‪ ،‬ﻓـﺮم‬ ‫»ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ ABCDE‬و ﺷﺨﺺ دﺷﻮار« را ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر درك و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘﺮ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻜﺎت ﻋﻤﺪه اي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﺎن ﺟﻬﺖ ﺳـﺎزﮔﺎري در رﻓﺘـﺎر و‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬ ‫• ﺑﻮﻳﮋه در زﻣﺎن ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﻳﺎ ﺗﻌﺎرض ﺑﺎ ﺷﺨﺼﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻟﮕﻮي ﻧﻘﺸﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را‬ ‫ﺑﻪ ﻛﻮدك ﺧﻮد اراﺋﻪ دﻫﻴـﺪ‪ .‬او از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﺷـﻤﺎ در ﺣـﺎل ﻳـﺎدﮔﻴﺮي‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺳﺮﺧﻮردﮔﻲ‪ ،‬ﺧﺸﻢ و ﺗﻌﺎرض ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻄﻮر ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ رﻓﺘﺎر ﺑﺪ ﻛﻮدك را ﭘﺎداش ﻧﺪﻫﻴـﺪ‪ .‬رﻓﺘـﺎري ﻛـﻪ ﭘـﺎداش داده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﮔﺮدد و اﺣﺘﻤﺎل ﺗﻜﺮار آن در آﻳﻨﺪه اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻛﻮدك ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ اش ﻳﺎري دﻫﻴﺪ‪ ABC .‬ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‬ ‫و اﻫﻤﻴﺖ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر‪ ،‬ﺑﻪ او آﻣﻮزش‬ ‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻛﺘﺎب ‪) SOS‬ﻛﻤﻚ ﺑـﺮاي واﻟـﺪﻳﻦ(‪ ،‬ﺑـﺮاي واﻟـﺪﻳﻨﻲ )و ﻛﺴـﺎﻧﻲ( اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﻮدﻛﺎن دو ﺗﺎ دوازده ﺳﺎﻟﻪ دارﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد رﻓﺘﺎر و ﺳـﺎزﮔﺎري‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻛﻮدك ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪270‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪن رﻓﺘﺎر ﻳﻚ ﻛﻮدك‪ ،‬از ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻳﻚ‬ ‫واﻟﺪ‪ ،‬آﺳﺎﻧﺘﺮ اﺳﺖ!‬

‫ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎي ﻓﺮزﻧﺪﭘﺮوري ﺧﻮد‪ ،‬ﺻﺒﺮ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪﺗﺎن ﺑﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ ﺑﺮﺳﺪ!‬

‫ﻓﺼﻞ ‪11‬‬

‫راﻫﻬﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬ ‫ﺑﺎ ﺟﻬﺎن آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ روﺑﺮو ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻪ آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ »ﺑﺎﻳﺪ« ﻳﺎ »ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ« ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫»ﻣﺎ ﻫﺮ دو ﺗﻮاﻓﻖ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻗﺎﻳﻘﻤﺎن ﻧﻤﻲﺑﺎﻳﺴﺖ دﭼﺎر ﻧﺸﺘﻲ ﻣﻲﺷـﺪ و آن را‬ ‫ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻛﺮدهاﻳﻢ! ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺎ ﺗﻮاﻓﻖ دارﻳﻢ ﻛـﻪ ﺟﻬـﺎن ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻨﺼـﻔﺎﻧﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت رو در رو ﺷـﻮﻳﻢ! ﻣـﺎ اﻛﻨـﻮن ﭼـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻜﻨﻴﻢ؟«‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش واﻗﻌﻴﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و دﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺷﺪن ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آن‪ ،‬از‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اﻧﮕﺎري‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﺎﻓﺘﻦ و ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻛﺮدن آن ﻛـﻪ ﻧﺒﺎﻳـﺪ اﺗﻔـﺎق ﻣـﻲاﻓﺘـﺎد‪،‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪﺗﺮ و ﻣﻔﻴﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﻓﺼﻞ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺎ راهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑـﺮاي ﻛﻤـﻚ ﻛـﺮدن ﺑـﻪ ﺧـﻮد‪ ،‬ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫آﻣﻮﺧﺖ‪ .‬ﻣﻬﻢ و ﻳﺎريدﻫﻨﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ‪:‬‬ ‫• از ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ و ﻛﻤﺎلﮔﺮاﻳﻲ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﻢ‪.‬‬ ‫• روشﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري اراﺋﻪ ﺷﺪه در ‪ SOS‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮده و ﻣﻜﺮراً آنﻫﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﺑﺒﻨﺪﻳﻢ‪.‬‬ ‫• اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﻛﻪ در دورهﻫﺎﻳﻲ از زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺎ از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧـﺪﻛﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن ﺑﺮﺧﻮردار ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫• از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮدﻳﺎري ﺑﻴﺸﺘﺮي آﮔﺎﻫﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫• ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﻤﻚ ﺣﺮﻓﻪاي درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪272‬‬

‫از ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‬ ‫ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ )ﺗﻌﻠﻞ( ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﻣﻌﻄﻞ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻧـﺪاﺧﺘﻦ و اﺟﺘﻨـﺎب از‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺧﺎص‪ .‬ﻣﺮدم در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ :‬آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺎﻟﻴﺎت‬ ‫درآﻣﺪ ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﮕﺎرش ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺮم و اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﻋﺎدي روزﻣﺮه‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﻣـﻮارد اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻌﻠﻞﻫﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﺟﺮﻳﺎن زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺎ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ در دام ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫درﻳﺎﻓﺘﻴﺪ ﻛﻪ اﻫﻞ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ و ﺗﻌﻠﻞ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ .‬روشﻫﺎي‬ ‫‪ SOS‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ را در ﻛﺎﺳﺘﻦ از اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶ ﻳﺎري دﻫﻨﺪ‪ .‬دﻳـﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در‬ ‫ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻌﻠﻞ را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﻜﺸﻴﻢ‪.‬‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر‬ ‫‪C‬‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‬

‫ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ‬

‫‪B‬‬

‫ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ /‬ﺑﺮﻣﻲ اﻧﮕﻴﺰد‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻫﺎ‬

‫‪A‬‬

‫روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬

‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻳﺎ ﻛﺎرﻫﺎي‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻓﺘﺎده‬

‫ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻓﺘﺎده و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد در ﻣـﻮرد آنﻫـﺎ‬ ‫ﺗﻌﻠﻞ ورزﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﺗﻤﻴـﺰ ﻛـﺮدن ﮔـﺎراژ‪ ،‬ﻳـﻚ روﻳـﺪاد ﻓﻌـﺎل ﻛﻨﻨـﺪه )‪ (A‬ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ‪ ،‬ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ و ﺳﺮﺧﻮردﮔﻲ ﻣﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري )‪ (C‬ﻣﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪(B‬ﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ ﻣﺴـﺎﻣﺤﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛـﺪاﻣﻴﻚ از‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻋﻠـﺖ ﻣﺴـﺎﻣﺤﻪ و‬ ‫ﺗﻌﻠﻞ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟‬ ‫ﺑﺎور ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ‪) 7#‬از ﻓﺼﻞ ‪ (6‬ﻛﻪ در زﻳﺮ ذﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧـﺎص ﺑـﺮ‬ ‫ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺎ ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در اداﻣﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﻧﺎﺷﻲ از‬ ‫ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎورﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه و ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻔﻴﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ‬

‫راهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬

‫‪273‬‬

‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -#7‬اﺟﺘﻨﺎب از دﺷﻮاري ﻫﺎ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ و ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ‬ ‫آنﻫﺎ‪ ،‬از ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ آنﻫﺎ آﺳﺎنﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ و ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ را ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫آنﻫﺎ روﺑﺮو ﺷﻮم‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬دﺷﻮاريﻫﺎ و ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل‪ :‬ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ و اﺣﺴﺎس ﮔﻨـﺎه؛ ﻣﺸـﻜﻼت ﻛﻮﭼـﻚ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺰرگ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮد در ﻣﻴﺎن ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺘﻌﺪد دﭼﺎر اﺣﺴـﺎس اﺳﺘﻴﺼـﺎل‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬اﻫﺪاف ﻋﻤﺪه ﻓﺮد ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮه ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬رﻓﺘﺎر‬ ‫ﺧﻮدﺷﻜﻦ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻏﻠﺐ اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ :‬ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت و ﻛﺎرﻫـﺎي‬ ‫روزﻣﺮه‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت در ﻫﻤﺎن ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ آنﻫﺎ‬ ‫ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ وﺣﺸﺘﻨﺎك ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﺸـﻜﻼت‬ ‫در زﻣﺎن وﻗﻮع آنﻫﺎ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬روﺑﺮو ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖﻫـﺎ واﻗﻌـﺎً‪ ،‬زﻧـﺪﮔﻲ را‬ ‫آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻛﺎري را آﻏﺎز ﻛﻨﻢ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ »آن را دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻢ«‪.‬‬

‫‪274‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ )‪B‬ﻫﺎ( ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫• »اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺑﻴﺸـﺘﺮي‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ«‪.‬‬ ‫• »ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻦ ﺑﻴﺶ از ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬ ‫• »ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ آﺳﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑـﻪ ﻣﻮاﺟـﻪ ﺷـﺪن ﺑـﺎ ﻣﺸـﻜﻼت و‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎي روزﻣﺮه ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬زﻳﺮا آنﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬ ‫• »روﺑﺮو ﺷﺪن ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك‪ ،‬اﻓﺘﻀﺎح و ﺗﺮﺳﻨﺎك اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫• »اﺟﺘﻨﺎب و ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ دﺷﻮاريﻫﺎ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي زﻧـﺪﮔﻲ از ﻣﻮاﺟـﻪ‬ ‫ﺷﺪن ﺑﺎ آنﻫﺎ آﺳﺎنﺗﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫• »ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ رﻳﺴﻚ ﻛﺮدن و ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬زﻳـﺮا اﺣﺘـﺮام‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮد و اﺣﺘﺮام دﻳﮕﺮان را از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻢ«‪.‬‬ ‫• »ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻢ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻢ دوﺳـﺖ دارم آنﻛـﺎر را اﻧﺠـﺎم‬ ‫دﻫﻢ«‪.‬‬ ‫ﻛﻤﺎلﮔﺮاﻳﻲ؛ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮﭼﻴﺰ را ﻧﺎﻗﺺ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ ﻗﺒـﻮل ﺗﺼـﻮر ﻛﻨـﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻛﻤﺎلﮔﺮاﻳﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻏﻴﺮواﻗﻊﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﺑـﺎﻻﻳﻲ را ﺑـﺮ ﻣـﺎ و ﺑـﺮ ﻛﺎرﻣـﺎن ﺗﺤﻤﻴـﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ )دراﻳﺪن و ﻧﻴﻤﻦ‪ .(1994 ،‬ﺗﻼش ﺑﺮاي ﻣﻤﺘﺎز ﺑـﻮدن در ﺑﺴـﻴﺎري از ﻛﺎرﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﻀﺎوت در ﻣﻮرد ارزﺷﻤﻨﺪ ﻳﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﻮدن ﺧﻮد را ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻤﺘﺎز ﺑﻮدن در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻨﻮط ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻤﺎلﮔﺮاﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﻲﻋﻴﺐ و ﻧﻘـﺺ ﺑـﻮدن ﻳـﻚ‬ ‫ﻫﺪف ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻓﺮد ﻛﻤﺎلﮔﺮا ﻣﻌﻤﻮﻻً در زﻣﻴﻨـﻪ آﻏـﺎز و ﻳـﺎ ﭘﺎﻳـﺎن‬ ‫دادن ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺎري ﺑﺎ دﺷﻮاري ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً‪ ،‬ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ‪) 2 #‬از ﻓﺼﻞ ‪ (6‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﻤﺎلﮔﺮاﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در زﻳﺮ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻔﻴﺪ اﻳﻦ ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ذﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻫـﻢ‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫راهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬

‫‪275‬‬

‫‪ 2#‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﺗﻮاﻧﺎ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻛﻔﺎﻳـﺖ و ﻣﻮﻓـﻖ‬ ‫ﺑﺎﺷﻢ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺻﺪ درﺻـﺪ ﺗﻮاﻧـﺎ ﺑﺎﺷـﻢ و اﮔـﺮ اﻳﻨﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﻢ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤـﻞ ﻛـﻨﻢ‪ ،‬ﻣـﻦ ﺑـﻲارزش‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻜﻮﻫﺶ ﺷﻮم‪ .‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻮدن‪ ،‬اﻓﺘﻀﺎح اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل‪ :‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘـﺬﻳﺮي و ﻋـﺰتﻧﻔـﺲ ﭘـﺎﻳﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻲﻋﻴﺐ و ﻧﻘﺺ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻓـﺮد ﺟﺎﺋﺰاﻟﺨﻄـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻧﻘﺎط ﻗﻮت و ﺿﻌﻔﻲ دارم‪ .‬ﻣﻦ در ﺟﻬـﺖ ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨﺸـﻴﺪن ﺧـﻮد ﺗـﻼش‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ از ﻋﻬﺪه آنﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﻲآﻳﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ از‬ ‫اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﻢ و از دﺷﻮاريﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ درس ﺑﮕﻴﺮم‪.‬‬

‫ﻛﻤﺎل ﮔﺮاﻳﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﻤﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫روشﻫـﺎي ﻓـﺮاوان ﺧﻮدﻳـﺎري اراﺋـﻪ ﺷـﺪه در ﻛﺘـﺎب ‪» SOS‬ﻛﻤـﻚ در ﻣـﻮرد‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت« را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻜﺮر ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻮﻳﮋه ﻛﺎرﻫﺎي زﻳﺮ را‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪:‬‬ ‫• از ﻓﺮم »ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ «ABCDE‬ﻧﺴﺨﻪاي ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده و ﻫﺮﮔـﺎه‬ ‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ روﻳﺪادﻫﺎ ﻳﺎ اﻓﺮاد ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ دﭼﺎر آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺷـﺪﻳﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻓـﺮم را‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﺷﻮاري ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻧﺤـﻮه اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺮم‪ ،‬در ﻓﺼﻞﻫﺎي ﭘﻨﺞ‪ ،‬ﻫﻔﺖ‪ ،‬ﻫﺸﺖ‪ ،‬ﻧﻪ و ده اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣـﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت را‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر درك و ﺑﻬﺒﻮد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧـﻮد در زﻣـﺎن اﺣﺴـﺎس ﻧـﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻣـﺮور‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪276‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﮔﺰارش وﺿـﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘـﻲ روزاﻧـﻪ ﺧـﻮد را در زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ اﺣﺴـﺎس آﺷـﻔﺘﮕﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑـﺮاي ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ روﻳـﺪادﻫﺎي‬ ‫ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه و ﺑﺎورﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎري دﻫـﺪ‪ .‬ﮔـﺰارش‬ ‫ﺧﻠﻘﻲ روزاﻧﻪ در ﻓﺼﻞﻫﺎي ﺳﻪ‪ ،‬ﻫﻔﺖ‪ ،‬ﻫﺸﺖ و ﻧﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻓﺼﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ و ﮔﺬرا از ‪ SOS‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫• ﺳﺌﻮاﻻت و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻓﺼﻞ ‪ 12‬را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ درك ﺧﻮد را از روشﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري ‪ SOS‬ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي ﺧﻮدﻳـﺎري ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﺷـﺪه در ﻓﺼـﻞ‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫• درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻤﻚ ﺣﺮﻓﻪاي را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫• اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را در ﻣﻮرد ﻳﻜﻲ از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ رواﻧﻲ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻓﺼـﻞ‬ ‫ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪.‬‬ ‫• از ﺑﻬﺎﻧــﻪﻫــﺎ و ﺑﺎورﻫــﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘــﻲ ﻛــﻪ ﺷــﻤﺎ را از ﻛــﺎرﺑﺮد و ﺗﻤــﺮﻳﻦ ﻣﻜــﺮر‬ ‫روشﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎز ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬آﮔﺎه ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از ﺑﻬﺎﻧـﻪﻫـﺎ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻣﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎص ﻧﻤـﻲدﻫﻴـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ را از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي آﻧﭽـﻪ‬ ‫ﻛﻪ از ‪ SOS‬آﻣﻮﺧﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪# 5‬ـ ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻛﺎر ﭼﻨﺪاﻧﻲ در ﻣﻮرد اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ‪ ،‬اﻓﺴـﺮدﮔﻲ و‬ ‫ﻧﺎﺷﺎدي ﺧﻮد اﻧﺠﺎم دﻫﻢ‪ ،‬زﻳﺮا اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻦ ﻧﺎﺷﻲ از آن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪# 9‬ـ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه اﺣﺴﺎﺳﺎت و رﻓﺘﺎر ﻓﻌﻠـﻲ ﻣـﻦ را‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺮ روي ﻣﻦ ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻗﻮي ﺑﺮ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫• از ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ و ﻛﻤﺎلﮔﺮاﻳﻲ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪.‬‬

‫راهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬

‫‪277‬‬

‫• ﺑﺎ ﺟﻬﺎن آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ روﺑﺮو ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻪ آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ »ﺑﺎﻳﺪ« ﻳﺎ »ﻣﻲﺑﺎﻳﺴـﺖ«‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ و ﺑﻄﻮر ﻣﻜﺮر آن دﺳﺘﻪ از ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘـﻲ را ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ را از‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﻬﺒﻮد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﺘﺎن ﻧﺎ اﻣﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ ﻛﻪ دروهﻫﺎﻳﻲ از زﻣﺎن وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ‬ ‫از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد ﺑﺮﺧﻮردار ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ‬ ‫ﻛﻪ روﻳﺪادﻫﺎي اﺳﺘﺮسزا ﺑـﺮ روي ﻫـﻢ ﺗﻠﻨﺒـﺎر ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﺷـﻤﺎ ﺷـﺮوع ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛﺮده و ﻗﺼﺪ دارﻳـﺪ از آنﻫـﺎ اﺟﺘﻨـﺎب ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺧـﻮد را ﻧﻜـﻮﻫﺶ‬ ‫ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ زودﺗﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ و ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺆﺛﺮﺗﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‬ ‫ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺪاﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‬ ‫و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ آن ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ ﻛﻪ دورهﻫﺎﻳﻲ از زﻣﺎن وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮردار ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫»اوه‪ ،‬ﻧﻪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد دﻳﮕﺮان ﭼﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻲ دارﻳـﺪ؟‬ ‫ﻣﻦ ﻟﻴﺴﺘﻲ از اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮدهام!«‬

‫‪278‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮدﻳﺎري‬ ‫ﻛﺘــﺎب ‪» SOS‬ﻛﻤــﻚ در ﻣــﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧــﺎت؛ ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿــﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸــﻢ‪ ،‬و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ«‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﻴﻮه رواندرﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲِ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫)‪ ،(REBT‬رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫در اداﻣﻪ‪ ،‬ﻟﻴﺴﺘﻲ از ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري دﻳﮕﺮ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﻛﺘﺎب راﻫﻨﻤﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﺮك‪ :‬وﻳﺮاﻳﺶ ﺧﺎﻧﮕﻲ دوم )‪ (2003‬ﺑﻪ آدرس‬ ‫‪ www.merk.com/pubs/manual‬ﻛﺘﺎب ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻦ و ﺳﺎﻳﺖ ﻫﻢ ﺳﺎﻳﺖ‬ ‫ﺟﺎﻟﺒﻲ ﺣﺎوي اﻃﻼﻋﺎت در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ و درﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ وبﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ راﻳﮕﺎن و ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻫﻢ ﻓﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺴـﺐ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد داروﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ آدرس ‪ www.drugdigest.org‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ـ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ‪REBT‬‬ ‫)درﻣﺎن ‪ REBT‬اﺳﺎس ﻛﺘﺎب »‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت« را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ(‬

‫ﺑﺮوﭼﺎرد‪ ،‬ﺑﻲ‪» .(1989) .‬درﺳﺖ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﺣﺴـﺎس ﻋـﺎﻟﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ! ‪21‬‬ ‫رﻫﻨﻤﻮد ﺑﺮاي ﺧﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ«‪.‬‬ ‫اﻟﻴﺲ‪ ،‬اي )‪ .(1991‬ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‪ .‬ﻧﻮار ﺻﻮﺗﻲ‪ .‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴـﻪ‬ ‫درﻣﺎن ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ـ ﺑﺎ ﺻﺪاي اﻟﻴﺲ‪.‬‬ ‫اﻟﻴﺲ‪ ،‬اي )‪ .(1992‬ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎراﺣﺘﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬آره ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ! ا‪‬ن‪.‬ﺟﻲ‪ :‬ﻟﻴﻞ‬ ‫اﺳﺘﻮارت‪.‬‬ ‫ﻧﺎﺗﻴﻨﮕﻬﺎم‪ ،‬اي‪» (2001) .‬آﻧﻘﺪر ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬ ‫وﻟﻒ‪ ،‬ﺟﻲ‪» (1992) .‬ﭼﻜﺎر ﻛﻨﻢ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ او ﺳﺮدرد دارد‪ «.‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ :‬ﻫﺎﻳﭙﺮﻳﻮن‪.‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻬﻴﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺆﺳﺴﻪ اﻟﺒﺮت اﻟﻴﺲ ﺑﺮاي درﻣـﺎن ﻋﻘﻼﻧـﻲ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‪ .‬ﺑﻼﺧـﺺ‬ ‫ﺑﺮاي زﻧﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد راﺑﻄﻪ و ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﻣﻴـﺎن زﻧـﺎن و‬ ‫ﻣﺮدان ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫و ﻛﺘﺎبﻫﺎ و ﻧﻮارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ REBT‬ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺆﺳﺴﻪ آﻟﺒﺮت اﻟﻴﺲ ﺑـﺮاي‬ ‫درﻣﺎن ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﻪ آدرس‪ 45 :‬ﺷﺮﻗﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎن ‪ ،65‬ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‪Ny 10021 ،‬‬

‫‪279‬‬

‫راهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻬﻴﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷــﻤﺎره ﺗﻠﻔــﻦ ﻣﺆﺳﺴــﻪ ‪ (212)535-5822‬ﻳــﺎ ‪ (800)323-4738‬ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ را درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬آدرس وب ﺳﺎﻳﺖ ‪http://www.rebt.org‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺘﺎبﻫﺎي رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬ ‫ﺑﺮﻧﺰ‪ ،‬دي‪» ،(1999) .‬اﺣﺴﺎس ﺧﻮب؛ درﻣـﺎن ﺧﻠﻘـﻲ ﺟﺪﻳـﺪ« ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‪ ،‬آوون‬ ‫ﺑﻮﻛﺰ‪ ،‬وب ﺳﺎﻳﺖ دﻳﻮﻳﺪ ﺑﺮﻧﺰ ‪http://www.feelingqood.com‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎي ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‬ ‫ﻧﻮرﻛﺮاس‪،‬ﺟﻲ‪ .‬ﺳﺎﻧﺘﺮوك‪ .‬ﺟﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻣﺒﻞ‪ ،‬ال‪ .‬اﺳﻤﻴﺖ‪ ،‬ﺗﻲ‪ ،.‬ﺳـﻮﻣﺮ‪ ،‬ار‪ .‬و زاﻛـﺮﻣﻦ‪،‬‬ ‫اﻳﻲ‪» .(2000) ،‬راﻫﻨﻤﺎي ﻣﻮﺛﻖ ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮدﻳﺎري در ﺳﻼﻣﺖ روان« ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‪.‬‬ ‫اﻧﺘﺸﺎرات ﮔﻴﻠﻔﻮرد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻋـﺎﻟﻲ در ﻣـﻮرد ﺻـﺪﻫﺎ ﻛﺘـﺎب ﺧﻮدﻳـﺎري‪،‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ و ﮔﺮوهﻫﺎي ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻲ در ﻣﻮرد اﻋﺘﻴﺎد ﺑﻪ اﻧﻮاع‬ ‫ﻣﻮاد‪ ،‬ﻃﻼق‪ ،‬اﺧﺘﻼﻻت ﺧﻮردن و ‪ 20‬ﻣﻘﻮﻟﻪ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻛﻪ در‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﻮﺟـﻮد اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣﺘﺨﺼﺼـﺎن ﺳـﻼﻣﺖ رواﻧـﻲ و ﺑـﺮاي‬ ‫ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺑﺮاز وﺟﻮد‬ ‫آﻟﺒﺮﺗﻲ‪ ،‬آر‪ .‬و اﻣﻮﻧﺰ‪ ،‬ام‪» .(2001) .‬ﺣﻖ ﻣﺴـﻠﻢ ﺷـﻤﺎ«‪ ،‬وﻳـﺮاﻳﺶ ﻫﺸـﺘﻢ‪ ،‬ﺳـﻨﺖ‬ ‫ﻟﻮﻳﻴﺲ او ﺑﻴﺴﭙﻮ‪ ،‬ﺳﻲ‪ ،‬اي‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات اﻳﻤﭙﻜﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﺮاي اﺣﻘﺎق ﺣﻖ ﺧﻮد ﻗﺪ ﻋﻠﻢ ﻛﺮده و ﻣﺸـﻜﻼت ﺑـﻴﻦ ﺷﺨﺼـﻲ را ﺑـﺎ اﺑـﺮاز وﺟـﻮد‬ ‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﺪﮔﺎه ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‬ ‫ﺑﺮاﻣﺴﻮن‪ ،‬آر‪» .(1981) .‬ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار«‪ ،‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﺎﻻﺗﻴﻦ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻛﺰ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺮ روي ﻛﻨﺎر آﻣـﺪن ﺑـﺎ رؤﺳـﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻜـﺎران و ﻣﺸـﺘﺮﻳﺎن دﺷـﻮار در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻮار ﺻﻮﺗﻲاي ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ ﻛﺘﺎب و ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻛﺘـﺎب از‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪280‬‬

‫ﺳﻮي ﺑﺨﺶ اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲ ﺳﻴﻤﻮن و ﺷﻮﺳﺘﺮ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫رواﺑﻂ‬ ‫ﺑﻮﻟﺘﻮن‪ ،‬آر‪» .(1979) .‬ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻣﺮدم‪ «.‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ :‬ﺗـﺎچاﺳـﺘﻮن‪ .‬ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎي‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠﻪ؛ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﮔﻮش دادن‪ ،‬اﺑﺮاز وﺟﻮد و ﺣـﻞ ﺗﻌـﺎرض در‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب آﻣﻮزش داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﻧﮕﻲ‪ ،‬دي‪» .(1998) .‬آﻳﻴﻦ دوﺳﺘﻴﺎﺑﻲ و ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاري ﺑﺮ دﻳﮕﺮان‪ «.‬ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‪:‬‬ ‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺟﻴﺒﻲ‪.‬‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻛﻪ از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺪهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ را در ﻛﺘـﺎب‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺮاي آﻏـﺎز و ﺑﻬﺒـﻮد رواﺑـﻂ‪ ،‬ﻣﻔﻴـﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺶ از ‪ 15‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﺴﺨﻪ از اﻳﻦ ﻛﺘﺎب از زﻣﺎن اﻧﺘﺸﺎر آن ﺑﻪ ﻓﺮوش رﺳـﻴﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗـﺎﻧﻦ‪ ،‬دي )‪» .(1990‬ﺗــﻮ اﺻـﻼً درك ﻧﻤــﻲﻛﻨـﻲ‪ :‬زﻧــﺎن و ﻣــﺮدان در ﮔﻔﺘﮕــﻮ‪«.‬‬ ‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ :‬ﺑﺎﻻﻧﺘﻴﻦ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺮ روي ﺗﻔﺎوت زﻧﺎن و ﻣﺮدان در ﺳﺒﻚﻫﺎي ارﺗﺒـﺎﻃﻲ‬ ‫و ﻧﺤﻮه ﺑﻬﺒﻮد ارﺗﺒﺎﻃﺎت آنﻫﺎ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮداﻧﮕﻴﺰﺷﻲ و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف‬ ‫ﻛﺎوي‪ ،‬اس‪ .(1989) .‬ﻫﻔﺖ ﻋﺎدت اﻓﺮاد ﻣﺆﺛﺮ‪ .‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ :‬ﺳﻴﻤﻮن و ﺷﻮﺳﺘﺮ‪.‬‬ ‫ﻛﺎوي‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﻋﺎدت اﺳﺎﺳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﻓﺮد ﻣﺆﺛﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻮﻟﺰ‪ ،‬آر )‪» .(2001‬ﭼﺘﺮ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ رﻧﮕﻲ اﺳﺖ؟« ﺑﺮﻛﻠﻲ‪ .‬ﺳـﻲاي‪ :‬اﻧﺘﺸـﺎرات ﺗـﻦ‬ ‫اﺳﭙﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺮاي اﻓﺮاد در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻐﻞ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺟﻮﻳﺎي ﻛﺎر و اﻓﺮادي ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺣﺮﻓﻪ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوري )ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﺮدﺳﺎل(‬ ‫ﻛﻼرك‪ ،‬ال )‪ ، 1996‬وﻳﺮاﻳﺶ ‪ SOS .(2003‬ﻛﻤﻚ ﺑﺮاي واﻟﺪﻳﻦ‪ .‬ﻳﻚ راﻫﻨﻤﺎي‬

‫راهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬

‫‪281‬‬

‫ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺮاي اداره ﻛﺮدن ﻣﺸـﻜﻼت رﻓﺘـﺎري راﻳـﺞ روزﻣـﺮه‪ ،‬وﻳـﺮاﻳﺶ دوم‪ .‬ﺑﻮﻟﻴﻨـﮓ‬ ‫ﮔﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻛﻲ‪ ،‬واي‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ SOS‬و واﻟـﺪﻳﻦ‪ .‬ﻣﺼـﻮر و در دﺳـﺘﺮس ﺑـﻪ‬ ‫زﺑﺎنﻫﺎي اﻧﮕﻠﻴﺴـﻲ‪ ،‬اﺳـﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ )‪ ،(2002‬ﻛـﺮهاي‪ ،‬ﭼﻴﻨـﻲ )از ﺗـﺎﻳﻮان(‪ ،‬ﭼﻴﻨـﻲ )از‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻃﺒﻴﻌﻲ ﭘﻜﻦ(‪ ،‬ﻣﺠﺎري‪ ،‬ﺗﺮﻛﻲ‪ ،‬اﻳﺴﻠﻨﺪي و ﻋﺮﺑﻲ‪ .‬ﺑـﻴﺶ از ﺑﻴﺴـﺖ روش و‬ ‫ﻣﻬﺎرت ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ واﻟﺪﻳﻦ و ﻣﺮﺑﻴﺎن ﺟﻬـﺖ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺸـﻜﻼت رﻓﺘـﺎري‬ ‫ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻴﻦ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 12‬ﺳﺎﻟﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ‪ SOS‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ واﻟـﺪﻳﻦ ﻫـﻢ ﺑـﻪ زﺑـﺎن اﺳـﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺸﺎوران و ﻣﺮﺑﻴﺎن ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﻣﺸـﺎوره ﺑـﺎ واﻟـﺪﻳﻦ و‬ ‫ﻛﺎرﮔﺎهﻫﺎي آﻣﻮزش واﻟﺪﻳﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸـﺘﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫‪ http://www.sosprograms.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺎﺑﺮ‪ ،‬اي و ﻣﺎزﻟﻴﺶ اﻳﻲ‪» .(1999) .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺻـﺤﺒﺖ ﻛﻨـﻴﻢ ﺗـﺎ ﻛﻮدﻛـﺎن ﮔـﻮش‬ ‫دﻫﻨﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮔﻮش دﻫﻴﻢ ﺗـﺎ ﻛﻮدﻛـﺎن ﺻـﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ «.‬ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‪ :‬آوون‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫واﻟﺪﻳﻦ را ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎط ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﺑﺎ ﻛﻮدﻛﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻔﺮ‪ ،‬ﺳﻲ‪» .(1994) .‬ﺑﺎ ﻛﻮدك ﺧﻮد ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺴﺎﺋﻞ واﻗﻌﺎً ﻣﻬﻢ ﺻﺤﺒﺖ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ :‬ﺑﺮاي ﻛﻮدﻛﺎن ‪ 4‬ﺗﺎ ‪ 12‬ﺳﺎﻟﻪ‪ «.‬ﺳﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻮ‪ :‬ﺳﻲ‪ .‬اي‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﻮﺳـﻲ‬ ‫ﺑﻴﺲ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻲﻧﻈﻴﺮ‪ ،‬ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ را در اﺧﺘﻴﺎر واﻟﺪﻳﻦ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮ‬ ‫ﺑﺎ ﻛﻮدﻛﺎن در ﻣﻮرد ﺑﻴﺶ از ‪ 30‬ﺳﺌﻮال ﻣﻬﻢ و ﺣﺴـﺎس از آنﻫـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﺌﻮاﻻت ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺗﻮﻟﺪ ﻛﻮدك ﺟﺪﻳﺪ در ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻄﺐ دﻛﺘﺮ‪،‬‬ ‫ﺗﻜﺮار ﻳﻚ ﻧﻤﺮه و ﻫﺮزهﻧﮕﺎري‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﻦ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب ﺑـﺮاي واﻟـﺪﻳﻦ ﺧﺮدﺳـﺎﻻن‬ ‫ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪﭘﺮوري )ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﻮﺟﻮان(‬ ‫دﻳﻨﻚ ﻣﺎﻳﺮ‪ ،‬دي و ﻣﻚﻛﺎي‪ ،‬ﺟﻲ )‪» .(1990‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻓﺮزﻧـﺪان ﻧﻮﺟـﻮان‪ :‬آﻣـﻮزش‬ ‫ﻣﻨﻈﻢ ﺑﺮاي ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺆﺛﺮ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن‪ «.‬ﺳـﻴﺮ ﻛـﻞ ﭘﻴـﻨﺲ‪ .‬ام ان‪ :‬ﺧـﺪﻣﺎت راﻫﻨﻤـﺎﻳﻲ‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎ‪.‬‬ ‫ﺷﻔﺮ‪ ،‬ﺳﻲ )‪» .(1999‬ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﺮدﺳﺎل ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻣـﻮرد ﻣﺴـﺎﺋﻞ واﻗﻌـﺎً ﻣﻬـﻢ‬

‫‪282‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺻــﺤﺒﺖ ﻛﻨــﻴﻢ‪ :‬ﺳــﺌﻮال و ﺟــﻮابﻫــﺎي ﺧــﺎص و ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﻣﻔﻴــﺪ ﺑــﺮاي ﮔﻔــﺘﻦ‪«.‬‬ ‫ﺳﺎنﻓﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻮ‪ :‬ﺳﻲ‪.‬اي‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﻮﺳﻲ ﺑﻴﺲ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻳـﻚ ﻛﺘـﺎب ﺿـﺮوري‬ ‫ﺑﺮاي واﻟﺪﻳﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﻮﺟﻮان دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻄﺮح ﺷـﺪه ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ‬ ‫از‪ :‬راﻧﻨﺪﮔﻲ در ﺣﻴﻦ ﻣﺴﺘﻲ‪ ،AIDS ،‬ﺗﺎﺑﻮﻫـﺎ‪ ،‬ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﻃﺮﻓـﺪاران‪ ،‬ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻼﻓﻜﺎر‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﻏﻴﺮه‪.‬‬ ‫ﭼﻪ زﻣﺎن و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﻤﻚ ﺣﺮﻓﻪاي درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻴﻢ؟‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎ را ﺑﺮاي ﭘـﺬﻳﺮش آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﻢ و ﺑﺮاي ﺗﻤﻴﺰ دادن اﻳﻦ دو‬ ‫از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﺎري دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻔﺮ زﻧﺪﮔﻲ از ﻛﻮدﻛﻲ ﺗﺎ ﭘﻴﺮي‪ ،‬ﺳﻔﺮي ﻃﻮﻻﻧﻲ و اﻏﻠﺐ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬روﻳﺪادﻫﺎي‬ ‫ﺑﺪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺎ از آن روﻳﺪادﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﺳﺎﻳﺮ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ و ﻣﺨﺮب ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ‬ ‫ﻣﺎ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻊ از رﺳﻴﺪن ﻣﺎ ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ و ﺗﺤﻘـﻖ اﻫـﺪاﻓﻤﺎن‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دﺷﻮاريﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﺗﻼش ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ آنﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺗﺪاوم‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬از ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬درﻣﺎﻧـﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻓﻌـﺎﻟﻲ‪ ،‬اﺣﺴـﺎس‬ ‫ﮔﻨﺎه‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﺧﺸﻢ ﺑﺮ ﺣﺬر ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي درﻳﺎﻓـﺖ ﻛﻤـﻚ ﺣﺮﻓـﻪاي ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫درﻣﺎﻧﮕﺮ ﻳﺎ ﻣﺸﺎور ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن در ﻣﻮرد ﻣﺸـﺎوره‪ ،‬ﺳـﺌﻮاﻻت‬ ‫زﻳﺮ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺌﻮال‪» :‬ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﻚ ﺣﺮﻓﻪاي درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻢ؟«‬ ‫ﺟﻮاب‪ :‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﻧﺎﺷﺎد ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﻳـﺎ در رواﺑـﻂ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و‬ ‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻮاﺟﻪاﻳﺪ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻤﻚ ﺣﺮﻓﻪاي را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻳﻚ دﺷﻮاريِ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻗﺘﻀﺎﺋﺎت ﻛﺎر‬ ‫ﻳﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ ،‬از درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻤﻚ ﺣﺮﻓﻪاي ﺳﻮد ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺌﻮال‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ از ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺎوره ﺣﺮﻓﻪاي در ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺧـﻮد‪ ،‬اﻃـﻼع‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻢ؟«‬

‫راهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬

‫‪283‬‬

‫ﺟﻮاب‪ :‬ﻛﺴﺐ اﻃﻼع در ﻣﻮرد ﻣﺸﺎوران ﺗﻮاﻧﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﻳﺎوري ﻣﻨﺎﺳـﺐ در اﺟﺘﻤـﺎع‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﻼش اﺳﺖ‪ .‬از ﭘﺰﺷﻚ ﺧﻮد ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﺣﺪاﻗﻞ دو ﻣﺸـﺎور را ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻮرد ﻣﺰاﻳﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﺟﺴﻤﻲ ﺑﺎ ﭘﺰﺷﻚ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﺸﻮرت ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺮﺧـﻲ از ﻋـﻮارض ﭘﺰﺷـﻜﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑﺎﻋـﺚ ﻣﺸـﻜﻼت‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد درﻣﺎﻧﮕﺮان و ﻣﺆﺳﺴـﺎت‪ ،‬اﻓـﺮاد ﻣـﻮرد اﻋﺘﻤـﺎد ﻳـﺎ‬ ‫دوﺳﺘﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﻄﻮط ﺗﻠﻔﻨﻲ ﺑﺤﺮان و ﻳﺎ ﺧﻄﻮط اﻣﺪادي و ﻣﺮاﻛﺰ ﺳـﻼﻣﺖ روان‬ ‫در اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ارزﺷﻤﻨﺪي ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬در دﻓﺘﺮﻫـﺎي راﻫﻨﻤـﺎي ﺗﻠﻔﻨـﻲ‪،‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦ رواﻧﭙﺰﺷﻜﺎن‪ ،‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬رواندرﻣﺎﻧﮕﺮان‪ ،‬ﻣﺸﺎوران ازدواج و ﺧـﺎﻧﻮاده‬ ‫و ﻣﺪدﻛﺎران اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺣﺮﻓﻪاي اراﺋـﻪ دﻫﻨـﺪه درﻣـﺎن و ﻣﺸـﺎوره ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬رواﻧﭙﺰﺷـﻜﺎن‬ ‫)‪ ،(M.D.‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن وﻣﺸﺎوران داراي ﻣﺠـﻮز‪ .‬در ﺑﺴـﻴﺎري از اﻳﺎﻟـﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﻲ ﻣﺴﺘﻠﺰم داﺷﺘﻦ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﻳﺎ ﻣﺠﻮز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺌﻮال‪» :‬در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻣﺸﺎور‪ ،‬ﻣﻦ از او ﭼﻪ ﻣﻲﭘﺮﺳﻢ؟«‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﭘﺲ از ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻧﺎم دو ﻣﺸﺎور ﻳﺎ ﻣﺮﻛﺰ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺎوره‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺎ آنﻫﺎ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ ﻣﺸـﺎور در ﻣﻄـﺐ ﻣﺴـﺘﻘﻞ ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺎ ﺧﻮد او ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺨﺘﺼـﺮ‪ ،‬در ﻣـﻮرد‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﺸﻜﻼت ﺧﻮد ﺑﺮاي او ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪ .‬اﺷﺎره ﺑﻪ اﻳﻨﻜـﻪ ﺑـﺎ درﻣـﺎنِ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‬ ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ دارﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺸﺎور ﺑﮕﻮﻳﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻛﺘـﺎب‬ ‫‪» SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت« را ﻛﻪ داراي ﺟﻬﺖﮔﻴﺮي درﻣﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدهاﻳﺪ‪.‬‬ ‫از ﻣﺸﺎور ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻓﺮادي ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﺷﻤﺎ را ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻳﺎ ﺧﻴـﺮ؟‬ ‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻮد‪ ،‬از او ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻣﺸﺎور دﻳﮕـﺮي را ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد آﻣﻮزش‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ او ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﻣﺸﺎوره ﻳﺎ درﻣﺎن‪ ،‬از ﻣﺸﺎور‬ ‫ﺳﺌﻮال ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫در ﻣﻮرد ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﻃﻮل ﻫﺮ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺸﺎوره‪ ،‬ﺗﻌﺪاد اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺟﻠﺴﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز و‬ ‫دوره زﻣﺎﻧﻲ درﻣﺎن از او ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 6‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﺟﻠﺴﻪ ﻻزم ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪284‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫در آﻏﺎز درﻣﺎن ﻳﺎ ﻣﺸﺎوره‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺑـﺮاي ﻣﺮاﺟﻌـﺎت ﻫﻔﺘﮕـﻲ در ﺟﻠﺴـﺎﺗﻲ‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 45‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬آﻏﺎز ﻣﺸﺎوره ﺑـﺎ ﺟﻠﺴـﺎت ﻣﺎﻫﻴﺎﻧـﻪ ﻳـﺎ‬ ‫ﺟﻠﺴﺎت ‪ 20‬ﻳﺎ ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪاي ﻣﻔﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از رواﻧﭙﺰﺷﻜﺎن وﻗﺖ ﻧﺪارﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﺎن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﻈﻢ در ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺸﺎوره ﻳﺎ درﻣﺎن ﻣﻼﻗـﺎت ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬آنﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺮاﺟﻌﺎن را ﺑﺮاي ﻣﺸﺎوره ﺑﻪ ﻣﺸﺎوران ﻳﺎ درﻣﺎﻧﮕﺮان ارﺟﺎع ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺌﻮال‪» :‬آﻳﺎ ﻣﺼﺮف دارو ﺑﺮاي اﺿﻄﺮاب ﻳﺎ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ؟«‬ ‫ﺟﻮاب‪ :‬داروﻫﺎي ﺿﺪاﺿﻄﺮاب و ﺿﺪاﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬اﻓﺴـﺮدﮔﻲ‪،‬‬ ‫اﺧﺘﻼﻻت اﺿﻄﺮاﺑﻲ و اﺧﺘﻼﻻت اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬـﻢ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر ﻣﺼﺮف دارو‪ ،‬ﻣﺸﺎوره ﻫﻢ آﻏﺎز ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ درﺑﺎره ﻣﺼﺮف ﻳﺎ ﻋﺪم ﻣﺼﺮف دارو ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﺷﻤﺎ و ﭘﺰﺷـﻚ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻳﻚ رواﻧﭙﺰﺷﻚ ﻳﺎ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دارو ﺗﺠﻮﻳﺰ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از درﻣـﺎﻧﮕﺮان ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﭘﺰﺷﻚ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺮاﺟﻌﺎن در ﻣﻮرد ﻣﺼﺮف دارو‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﺣﺮﻓﻪاي دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺌﻮال‪» :‬ﻧﺤﻮه ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺣﺮﻓﻪاي ﺑﻪ ﭼﻪ ﺻﻮرت اﺳﺖ؟«‬ ‫ﻣﺸﺎوره و درﻣﺎن‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷـﺘﻲ‪ ،‬آﻣـﻮزش‪ ،‬ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ‪ ،‬ﺗﻔـﺮﻳﺢ‪،‬‬ ‫ﺗﻐﺬﻳﻪ و رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺗﻌﻄﻴﻼت ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣـﻲﺧﻮاﻫـﺪ‪ .‬ﺑﺴـﻴﺎري از ﻃـﺮحﻫـﺎي ﺑﻬﺪاﺷـﺘﻲ‪،‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ درﻣﺎن و ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭼﻨﺪ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺸﺨﺺ را ﺑﺮﻋﻬـﺪه ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﺑﻴﻤﻪﮔﺮ و ﻳﺎ ﺑﺎ درﻣﺎﻧﮕﺮ ﺧﻮد در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﭘﺮداﺧـﺖ‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺟﻠﺴﺎت را ﻫﻢ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺌﻮال‪» :‬آﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ درﻣﺎﻧﮕﺮان‪ ،‬در ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻌﺎن‪ ،‬از درﻣﺎن ‪ REBT‬ﻳﺎ ﻳﻚ‬ ‫روﻳﻜﺮد درﻣﺎﻧﻲِ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ـ رﻓﺘﺎري دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟«‬ ‫ﺟﻮاب‪ :‬ﺷﻮاﻫﺪ ﻓﺮاواﻧﻲ از ارزﺷﻤﻨﺪي روﻳﻜﺮدﻫـﺎي درﻣـﺎنِ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ـ رﻓﺘـﺎري‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬درﻣﺎﻧﮕﺮان ﺑﺎ ﮔﺮاﻳﺸـﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬روشﻫـﺎي ‪ REBT‬و درﻣـﺎن‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ـ رﻓﺘـﺎري را در ﻛـﺎر ﺧـﻮد ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺗﻌـﺪادي از‬ ‫درﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻌﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ درﻣـﺎن‬ ‫ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﺑﻪ آﻣﻮزش و ﺗﺠﺮﺑﻪ درﻣﺎﻧﮕﺮ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑـﻪ ﺗـﻼش ﻣﺮاﺟـﻊ ﺑﺴـﺘﮕﻲ‬ ‫دارد‪.‬‬

‫راهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬

‫‪285‬‬

‫»ﻋﺪم ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در درﻣﺎن«‬ ‫ﺟﻴﻨﻔﺮ‪ 1‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳـﺎدي اﺣﺴـﺎس »ﺷﻜﺴـﺖ« ﻣـﻲﻛـﺮد زﻳـﺮا‬ ‫»ﻫﻴﭻ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻲ در درﻣﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﻮد« و اﻳﻦ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻦ واﻗﻌﻴـﺖ ﺑـﻮد ﻛـﻪ او‬ ‫ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ رواﻧﭙﺰﺷﻚ ﻣﺮاﺟﻌﻪ و ﺑﻪ ﻣﺪت ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دو ﺳﺎل دارو درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ از او ﺳﺌﻮال ﻛﺮدم‪ :‬ﻛﻪ »ﻫﺮﭼﻨﺪ وﻗﺖ ﻳﻜﺒﺎر رواﻧﭙﺰﺷﻚ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ؟« و او‬ ‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮﻣﺎه ﻳﻜﺒﺎر«‪ .‬ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪم‪» :‬ﻫﺮﺟﻠﺴـﻪ ﭼﻘـﺪر ﻃـﻮل ﻣـﻲﻛﺸـﺪ؟« و او‬ ‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﺪود ده دﻗﻴﻘﻪ«؛ او از ﻣﻦ ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‪» :‬اوﺿﺎع ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘـﻴﺶ ﻣـﻲرود؟«‪،‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﻳﺎدداﺷﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺴـﺨﻪ دﻳﮕـﺮي ﺟﻬـﺖ ﺗﻬﻴـﻪ دارو ﺑـﺮاﻳﻢ‬ ‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ و ﻣﻦ آﻧﺠﺎ را ﺗﺮك ﻣﻲﻛﻨﻢ«‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﺷﻨﻴﺪم‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﻧﺎ اﻣﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺑـﻮد! در واﻗـﻊ ﺟﻴﻨﻔـﺮ »ﻓﻘـﻂ دارو«‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ ﻛﻪ از درﻣﺎن ﻫﻢ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺮاي‬ ‫او ﺗﻮﺿﻴﺢ دادم ﻛﻪ ﺟﻠﺴﺎت درﻣﺎن ﻓـﺮدي ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﭘﻨﺠـﺎه دﻗﻴﻘـﻪاي و ﺟﻠﺴـﺎت‬ ‫ﮔﺮوﻫﻲ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻫﻢ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ او ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺑﺎ رواﻧﭙﺰﺷﻚ ﺧﻮد در ﻣﻮرد ﻳـﺎﻓﺘﻦ راﻫـﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮدن از ﺟﻠﺴﺎت درﻣﺎﻧﻲ در ﻛﻨﺎر ﻣﺼﺮف دارو‪ ،‬ﻣﺸﻮرت ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫رواﻧﭙﺰﺷﻜﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﻼﻗﺎت ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺠـﻮﻳﺰ دارو اﻛﺘﻔـﺎ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺒﺎﺗﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎزﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎراﻧﺸﺎن از ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻳـﻚ درﻣـﺎﻧﮕﺮ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻬﺎر ﺷﻴﻮه ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬ ‫• درﻣﺎن ﻓﺮدي‪ :‬در درﻣﺎن ﻓﺮدي‪ ،‬ﻳﻚ درﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﻼﻗﺎت ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫در درﻣﺎنﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬از ﻣﺮاﺟﻌﺎن ﺧﻮاﺳـﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ﺗـﺎ ﻣﻄﺎﻟـﺐ‬ ‫ﺧﻮدﻳﺎري درﻣـﺎن ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ »‪ ،SOS‬ﻛﻤـﻚ در ﻣـﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت« را‬ ‫*‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫• درﻣﺎن ﮔﺮوﻫﻲ‪ :‬در درﻣﺎن ﮔﺮوﻫﻲ‪ ،‬ﻳـﻚ درﻣـﺎﻧﮕﺮ در ﻳـﻚ ﮔـﺮوه درﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﺎ‬ ‫‪1‬‬

‫‪- Jennifer‬‬ ‫* در درﻣﺎن ‪ ،REBT‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﻓﺮاوان دارد ﻛﻪ ﻣﺮاﺟﻊ‪ ،‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ‪ ،REBT‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و روشﻫﺎي درﻣﺎنﺷﻨﺎﺧﺘﻲ رﻓﺘﺎري‪ ،‬در ﻛﺘﺎب »‪ ،SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت« آﻣﻮزش‬ ‫داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪286‬‬

‫ﺗﻌﺪادي از اﻓﺮاد ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻏﻠـﺐ ﻣـﻮارد ﭘـﺲ از ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﺟﻠﺴـﺎت‬ ‫درﻣﺎن ﻓﺮدي‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ در درﻣﺎن ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬درﻣـﺎن‬ ‫ﮔﺮوﻫﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ درﻣﺎن ﻓﺮدي ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺑـﻮده و ﻣﺰاﻳـﺎي دﻳﮕـﺮي‬ ‫ﻧﻴﺰ دارد‪ .‬در ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻓﺮاد در زﻣﻴﻨﻪ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺷـﻨﺎﺧﺖ و‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﺻﻮﻟﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه‪ ،‬ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ‪ ،‬زﻳـﺮ ﺳـﺌﻮال ﺑـﺮدن‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دادن ﺗﻮﻗﻌﺎت ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و ﻏﻴﺮه‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺴـﺐ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮوه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻓﺮاد را ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ اﺣﺴﺎﺳـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ در ﺳـﻄﻮح‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ آﮔﺎﻫﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎري دﻫﺪ‪ .‬درﻣﺎﻧﮕﺮان ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﻌﻤـﻮﻻً از اﻋﻀـﺎي‬ ‫ﮔﺮوه ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﻮدﻳﺎري ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﺸﺎوره ازدواج‪ :‬در ﻣﺸﺎوره ازدواج ﻳـﺎ ﻣﺸـﺎوره ارﺗﺒـﺎﻃﻲ‪ ،‬ﻣﺸـﺎور ﺑـﺎ ﻃـﺮﻓﻴﻦ‬ ‫ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ و ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ در زوﺟﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد راﺑﻄﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫• ﺧﺎﻧﻮاده درﻣﺎﻧﻲ ـ در ﺧﺎﻧﻮاده درﻣﺎﻧﻲ ﻳﻚ درﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺎ ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺎﻧﻮاده درﻣﺎﻧﮕﺮان ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺮدي و ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬ﻣﻼﻗﺎت ﻫﻤﺰﻣﺎن‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮاﻻﺗﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ درﻣﺎن ‪ ،REBT‬ارزشﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬دﻋﺎ و‬ ‫ﻣﺬﻫﺐ‬ ‫ﺳﺌﻮال‪» :‬ﭼﺮا ﺑﺮﺧﻲ از درﻣﺎﻧﮕﺮان ‪ REBT‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺎر ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﺎن‪ ،‬ﻓـﺮاوان از‬ ‫واژﮔﺎن رﻛﻴﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟«‬ ‫ﺟﻮاب‪ :‬آﻟﺒﺮت اﻟﻴﺲ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ‪ ،REBT‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑـﺮاي درﻣـﺎﻧﮕﺮان ﺑـﻪ ﺟﻬـﺖ‬ ‫*‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد وي از زﺑﺎن زﻣﻴﻨﻲ و رﻛﻴﻚ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ )دراﻳﺪن و ﻧـﻴﻤﻦ‪(1994 ،‬‬ ‫* ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﺤﺜﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮ در ﻣـﻮرد اﺧﻼﻗﻴـﺎت‪ ،‬ﻣـﺬﻫﺐ و ﻛـﺎرﺑﺮد واژﮔـﺎن رﻛﻴـﻚ در درﻣـﺎن ‪ REBT‬ﺑـﻪ ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬ ‫واژﮔﺎن رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲ ـ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺗﺄﻟﻴﻒ دراﻳﺪن و ﻧﻴﻤﻦ )‪ (1994‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ »ﻧﻘﺎط ﻗـﻮت ﺿـﻌﻒ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد واژﮔﺎن رﻛﻴﻚ« در ﻣﻨﺎﺑﻊ ‪ ،REBT‬ﻛﺘﺎب ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن )ﺑﺮﻧﺎرد و وﻟﻒ‪ (1993 ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫راهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬

‫‪287‬‬

‫اﻟﻴﺲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر از ﺳﻮي درﻣﺎﻧﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ راﺑﻄـﻪ درﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻛﺮده و ﺑﺮاي ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از درﻣـﺎﻧﮕﺮان ‪REBT‬‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮد واژﮔﺎن رﻛﻴﻚ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و اﺑـﺮاز اﺣﺴﺎﺳـﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ از‬ ‫ﺳﻮي ﻣﺮاﺟﻊ را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎري از درﻣﺎﻧﮕﺮان‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻓﺮاوان از ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ درﻣﺎﻧﮕﺮ‪ ،‬زﺷﺖ و ﺑﺮاي درﻣـﺎن ﻣﻔﻴـﺪ ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از درﻣﺎنﮔﺮان اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﺮاوان واژﮔـﺎن رﻛﻴـﻚ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﺧﺸﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫*‬ ‫ﺳﺌﻮال‪» :‬از دﻳﺪﮔﺎه درﻣﺎن ‪ ،REBT‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﮔﻨﺎه ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﺪ؟«‬ ‫ﺟﻮاب‪» :‬ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻛﺪﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬ﻋﻠﺖ اﺻـﻠﻲ اﺣﺴـﺎس ﮔﻨـﺎه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫‪ REBT‬اﻋﺘﻘﺎد دارد ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﻧﺪاﻣﺖ و ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اﺣﺴﺎس ﮔﻨـﺎه‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺰم ﺧﻮد را ﺟﺰم ﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ در آﻳﻨـﺪه رﻓﺘـﺎر ﺧـﻮد را‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬ ‫اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه؛ اﻳﻦ ﺑﺎور اﺳﺖ ﻛﻪ »ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ آن ﻛﺎر )ﻛﺎرﺑـﺪ( را اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدادم‪.‬‬ ‫وﭼﻮن اﻧﺠﺎم دادم‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤـﻞ ﻛـﻨﻢ و ﻣـﻦ آدم‬ ‫ﺣﻘﻴﺮي ﻫﺴﺘﻢ«‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺮاي اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻧﺪاﻣﺖ و ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺪاﻣﺖ و ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از؛ اﻳﻦ ﺑﺎور ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ »ﻣﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲدﻫـﻢ آن‬ ‫ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدادم‪ .‬آن ﻛﺎر ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﻦ از اﻧﺠـﺎم اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﺧﻮﺷـﺤﺎل‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻣﺎ دوﺳﺖ ﻧﺪارم ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﺑـﺪﻫﻢ‪ .‬در‬ ‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ آدم ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺪي ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻣـﻦ اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﺟﺎﻳﺰ اﻟﺨﻄﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﺑﺪي از او ﺳﺮزده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣـﻦ‬ ‫ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻛﺮده و ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻬﺘﺮي از اﻳﻦ ﻣﻲرﺳﻴﺪم ﻛﻪ ﭼﻪ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻣﻦ را ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫رﻓﺘﺎر رﻫﻨﻤﻮن ﺷﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ در آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺠﺪداً آن را ﺗﻜﺮار ﻧﻨﻤﺎﻳﻢ«‪.‬‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺴﻴﺤﻲ‪ ،‬راهﻫﺎي دﻳﮕﺮي را ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ اﺣﺴـﺎس ﮔﻨـﺎه‪ ،‬اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻋﺘﺮاف و ﺑﺨﺸﺶ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺗﻌﺎرض اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻴـﺎن‬ ‫‪ REBT‬و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻢ‪.‬‬ ‫* دن ﺑﻴﻞ‪ ،‬اﻳﺪهﻫﺎﻳﻲ را در ﻣﻮرد ﻣﻮﺿﻮع درﻣﺎن ‪ REBT‬و ﮔﻨﺎه‪ ،‬اراﺋﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪288‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪» :‬درﻣﺎن ‪ ،REBT‬در ﻣﻮرد دﻋﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻈﺮي دارد؟«‬ ‫ﺟﻮاب‪ :‬ﻣﺮدم ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻌﻤﻮﻻً دﻋﺎ را ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ روﻳﺪادﻫﺎي‬ ‫ﺑﺪ )‪A‬ﻫﺎ( و ﻛﺎﻫﺶ اﺣﺴﺎس ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ )‪C‬ﻫﺎ( اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ وﺟـﻮد‪،‬‬ ‫ﻣﺮدم ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺷـﺠﺎﻋﺖ در ﺑـﻪ دﺳـﺖ آوردن ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎ‬ ‫)‪B‬ﻫﺎ(ي ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻳﺎري دﻫﻨﺪهاي ﻛﻪ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ اﺣﺴﺎﺳﺎت آﻧﻬﺎ )‪C‬ﻫﺎ( ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫دﻋﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ در ﻳـﻚ ﻛﺘـﺎب ﻋـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻧـﻴﻠﺲ‪ ،‬ﺟﺎﻧﺴـﻮن و اﻟـﻴﺲ‬ ‫)‪ (2001‬ﺑﻪ ﻧﮕﺎرش درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺷﺎره ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرا‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻦ آراﻣﺶ ده‬ ‫ﺗﺎ ﺑﭙﺬﻳﺮم آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ‪.‬‬ ‫ﺷﺠﺎﻋﺘﻲ ده‬ ‫ﺗﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ‪.‬‬ ‫و‬ ‫ﺑﻴﻨﺸﻲ ده‬ ‫ﺗﺎ ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ دو را درﻳﺎﺑﻢ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ رواﻧﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت در ﻣـﻮرد ﻣﺸـﻜﻼت ﺳـﺎزﮔﺎري‪ ،‬اﺧـﺘﻼﻻت ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺎوره‪ ،‬درﻣﺎن و روشﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي زﻳﺮ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‬ ‫)ﻫﺎﻟﺲ وﻫـﺎﻟﺲ‪ .(1995 ،‬ﺑﺴـﻴﺎري از اﻳـﻦ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﻛﺘﺒـﻲ در ﻣـﻮرد‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺧﺘﻼﻻت ﻳﺎ درﻣﺎن اراﺋﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧـﻲ از ﻣـﻮارد آﻧﻬـﺎ‪،‬‬ ‫درﻣﺎﻧﮕﺮان ﻳﺎ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫راهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬

‫‪289‬‬

‫اﻧﺠﻤﻦ اﺧﺘﻼﻻت اﺿﻄﺮاﺑﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫‪11900 Parklawn Drive, suite 100, Rockville, MD 20852.‬‬ ‫ﺗﻠﻔـــــــﻦ‪ .(3011) 231-9350 :‬ﺑـــــــﺮاي اﺧـــــــﺘﻼﻻت اﺿـــــــﻄﺮاﺑﻲ‬ ‫‪http://www.adaa.org‬‬ ‫اﺋﺘﻼف ﻣﻠﻲ ﺑﺮاي ﺑﻴﻤﺎران رواﻧﻲ‬ ‫‪colonial pLace three, 2107Wilson Blvd. suite 300,‬‬ ‫‪Arlington, VA 22201.‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ‪ http://www.nami.org .(800) 950-6264 :‬ﺳـﺎزﻣﺎن ﺧﻮدﻳـﺎري و‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ داﻣﻨﻪ ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ از اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﻲ و ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي آﻧﻬﺎ‪.‬‬ ‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻠﻲ اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﻣﺎﻧﻴﻚ ـ دﭘﺮﺳﻴﻮ‬ ‫‪730 North Fronklin street. suite 501, Chicago, IL, 60, 10.‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ ‪ .(800) 826-3632‬اﺧﺘﻼل ﻣﺎﻧﻴـﻚ ـ دﭘﺮﺳـﻴﻮ‪ ،‬اﺧـﺘﻼل دوﻗﻄﺒـﻲ ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪http://www.ndmda.org .‬‬ ‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻠﻲ ﻣﺮاﻗﺒﺎن ﺧﺎﻧﻮاده‬ ‫‪10400 Connecticut Ave. Suite 500. Kensington. MD‬‬ ‫‪20895.‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ ‪ .(301) 942-6430‬اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي اﻓﺮادي اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫دﭼﺎر اﺧﺘﻼل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪http://www.nfcacares.org‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼً اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺒﻨﺎي ﻛﺘﺎب ‪» SOS‬ﻛﻤـﻚ در ﻣـﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‪:‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ« رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲ ـ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ*‪.‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ‪ REBT‬در ﺳﺎزﻣﺎن زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ آﻟﺒﺮت اﻟﻴﺲ ﺑﺮاي رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪.‬‬ ‫‪45 East 65th Street, New York, NY 10021.‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ‪ (212)535-5822 :‬ﻳﺎ ‪ .(800)323-4738‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ را درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫آدرس وب ﺳﺎﻳﺖ ‪http://www.rebt.org‬‬

‫* رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲ ـ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و ‪ ،SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ .‬ﻫﺮ دو ﺑﺨﺶ از درﻣﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ـ رﻓﺘﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪290‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫اﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻋﻤﺪه را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬ ‫• از ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ و ﻛﻤﺎلﮔﺮاﻳﻲ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺎ ﺟﻬﺎن آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ روﺑﺮو ﺷﻮﻳﺪ ﻧﻪ آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ »ﺑﺎﻳﺪ« ﻳﺎ »ﻣـﻲﺑﺎﻳﺴـﺖ«‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴـﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺬﻳﺮﻳـﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴـﺪ و ﺳـﻌﻲ ﻛﻨﻴـﺪ ﺗﻔـﺎوت ﻣﻴـﺎن اﻳـﻦ دو را‬ ‫درﻳﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣـﺎ را ﺑـﺮاي ﺗﻐﻴﻴـﺮ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﻢ‪ ،‬و ﭘﺬﻳﺮش آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﺗﻐﻴﻴـﺮ دﻫـﻴﻢ ﻳـﺎري‬ ‫دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫• آزﻣﻮنﻫﺎ و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﻓﺼﻞ ‪ 12‬را ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫• آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎ و ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺷﻤﺎ را از ﺑﻜـﺎرﮔﻴﺮي و اﺟـﺮاي‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از روشﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري ﻛﻪ در ‪ SOS‬آﻣﻮﺧﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﻲدارﻧﺪ‪.‬‬ ‫• ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﻮدﻳﺎري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻮزه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ راﻫﻨﻤﺎي ﻣﻮﺛـﻖ در ﻣـﻮرد ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺧﻮدﻳـﺎري در زﻣﻴﻨـﻪ ﺑﻬﺪاﺷـﺖ رواﻧـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮدﻳﺎري‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫• اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ ﻛﻪ دورهﻫﺎﻳﻲ از زﻣﺎن ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ آﻣﺪ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ از‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد ﺑﺮﺧﻮردار ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد‪ .‬در زﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ روﻳﺪادﻫﺎي اﺳﺘﺮسزا ﺑـﺮ روي ﻫـﻢ ﺗﻠﻨﺒـﺎر ﺷـﺪه و ﺷـﻤﺎ ﻫـﻢ ﺷـﺮوع ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛﺮده و ﻗﺼﺪ دارﻳـﺪ از آنﻫـﺎ اﺟﺘﻨـﺎب ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺧـﻮد را ﺳـﺮزﻧﺶ‬ ‫ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ زودﺗﺮ ﺑﺎز ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺆﺛﺮﺗﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت‬ ‫ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫• درك ﺧﻮد را از ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 11 ،10‬و ﻓﺼﻞﻫﺎي ﻗﺒـﻞ‪ ،‬ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﻴـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 12‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮده و ﺑﺨﺶ ﭼﻬـﺎرم آزﻣـﻮنﻫـﺎ و ﺗﻤﺮﻳﻨـﺎت را‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪12‬‬ ‫آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ارزﻳﺎﺑﻲ درك ﺧﻮد از ‪ ،SOS‬ﺳﺌﻮاﻻت و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت اﻳﻦ ﻓﺼﻞ را ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺜﺒﺖ در اﻓﻜﺎر‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت و رﻓﺘﺎر ﺧﻮد‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎز‬ ‫دارﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر اﻳﻦ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت و روشﻫﺎي ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه در ‪ SOS‬را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻬﺎرت ﺷﻤﺎ در ﺑﺎزي ﺗﻨﻴﺲ ﻣﺴـﺘﻠﺰم ﺗﻤـﺮﻳﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺻـﻮرت‪،‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﺗﻤﺮﻳﻨـﺎت آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫آﻣﻮﺧﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ ﺳﺌﻮاﻻت ﺑﺨﺶ ‪ ،1‬ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﭘﺎﺳـﺦﻫـﺎي اراﺋـﻪ‬ ‫ﺷﺪه ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺴﺐ ﺑﺎزﺧﻮرد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﻛﻤﻚ در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 3 ،2 ،1‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻛﺘﺎب ﺷﻤﺎ اﻣﺎﻧﺘﻲ اﺳﺖ و ﻳﺎ ﻗﺼﺪ دارﻳﺪ آن را ﺑﻪ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي اﻣﺎﻧـﺖ‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت را ﺑﺮ روي ﻧﺴﺨﻪ ﻛﭙﻲ اﻳﻦ ﺻـﻔﺤﺎت‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ ﺑﺰﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺌﻮاﻻت و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺑﺨﺶ اول‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 2 ،1‬و ‪3‬‬ ‫ﺳﺌﻮاﻻت ﺑﺨﺶ ﻳﻚ‪ ،‬ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 2 ،1‬و ‪ 3‬را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ را‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﺌﻮاﻻت زﻳﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﺌﻮاﻻت آﺳﺎن و ﺑﺮﺧﻲ دﺷﻮار ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﻫﻴﭻ ﻛﺲ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻤﻲرود ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﺌﻮاﻻت را ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﺟﻮاب دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﭘﺎﺳﺦ »ﺳﺘﻴﺰ ﻳﺎ ﮔﺮﻳﺰ« ﻣﺎ‪:‬‬ ‫‪ .a‬زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺮاي ﺑﺒﺮ ﺗﻴﺰ دﻧﺪان آﺳﺎن ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﺑﺮاي ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﻣﺎ ﻣﻔﻴﺪ ﻧﺒﻮد‬ ‫‪ .c‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ دﻧﻴﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .d‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮدم در ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮان ﭘﺮواز ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﭼﻬﺎر ﻫﻴﺠﺎن اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪292‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪ .a‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب و ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‬ ‫‪ .b‬رﺿﺎﻳﺖ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب و ﺧﺸﻢ‬ ‫‪ .c‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و ﺧﺸﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫‪ .d‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺗﺮس‪ ،‬ﺧﺸﻢ و ﻋﺰتﻧﻔﺲ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫‪ -3‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً ـ اﻣﺎ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ـ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ‪ ...‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪ .a‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‬ ‫‪ .b‬ﻣﻮﻗﻴﺖﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و اﻓﺮاد دﺷﻮار‬ ‫‪ .c‬آراﻳﺶ ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﻣﺎ و ﺗﺠﺎرب دوران ﻛﻮدﻛﻲ‬ ‫‪ .d‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ‬ ‫‪ -4‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﻐﻠﻲ و ارزﻳﺎﺑﻲﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ ﻧﺎﻇﺮ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺎ ‪ ...‬ﻣﺎ دارد‪:‬‬ ‫‪ .a‬ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺴﻲ‬ ‫‪ .b‬ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .c‬وﺿﻌﻴﺖ ﻃﺎﻟﻊ ﻣﺎ در زﻣﺎن ﺗﻮﻟﺪ‬ ‫‪ .d‬ﻫﻮش ﻋﻤﻮﻣﻲ‬ ‫‪ -5‬ﺣﺮوف ‪ REBT‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ‪ ...‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .a‬درﻣﺎن رﻓﺘﺎري ـ ﺗﻼش واﻗﻌﻲ‬ ‫‪ .b‬رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .c‬ﺗﻔﻜﺮ رﻓﺘﺎري ـ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .d‬ﺗﺌﻮري ﺗﻌﺎدل واﻗﻌﻴﺖ ـ ﻫﻤﺪﻟﻲ‬ ‫‪ -6‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .a‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺎ در ﻣـﻮرد روﻳـﺪاد ﻓﻌـﺎل‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ آن اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ و آن را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻫﻢ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌـﺎل ﻛﻨﻨـﺪه‪ ،‬ﻓﻌـﺎل و ﺑﻴـﺪار‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -7‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ )‪C‬ﻫﺎ(ي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري ﻣﺎ از ‪ ...‬ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‬

‫‪293‬‬

‫‪ .a‬روﻳﺪادﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ‬ ‫‪ .b‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ در ﻣﻮرد روﻳﺪادﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ‬ ‫‪ .c‬ژﻧﺘﻴﻚ‪ ،‬وراﺛﺖ و ﺗﺠﺎرب اوﻟﻴﻪ ﻛﻮدﻛﻲ‬ ‫‪ .d‬ﻧﺤﻮه رﻓﺘﺎر دﻳﮕﺮان ﺑﺎ ﻣﺎ‬ ‫‪ -8‬اﻋﺘﻘــﺎد ﺑــﻪ اﻳﻨﻜــﻪ روﻳــﺪادﻫﺎي ﻓﻌــﺎل ﻛﻨﻨــﺪه‪ ،‬ﻣﺴــﺘﻘﻴﻤﺎً ﻣﻮﺟــﺐ ‪ C‬ﻳﻌﻨــﻲ؛‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ‪ ...‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫‪ .a‬ﺗﻔﻜﺮ درﺳﺖ‬ ‫‪ .b‬ﺗﻔﻜﺮ ‪A-B-C‬‬ ‫‪ .c‬ﺗﻔﻜﺮ ﺳﺎﻟﻢ‬ ‫‪ .d‬ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ‬ ‫‪ -9‬زﻧﺪﮔﻲ رﺿﺎﻳﺘﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ‪ ......‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:.‬‬ ‫‪ .a‬آﮔﺎﻫﻲ از ‪ ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫‪ .b‬ﺧﻮشﺷﺎﻧﺴﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫‪ .c‬ﻏﻔﻠﺖ و ﻧﮕﺮش ﺳﺎدهﻟﻮﺣﺎﻧﻪ‬ ‫‪ IQ .d‬ﺑﺎﻻ و ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺧﻮب‬ ‫‪ -10‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻋﻤﺪه زﻳﺮ ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد؟‬ ‫‪ .a‬ﺗﻮ )او( ﺑﺎﻳﺪ‪! ...‬‬ ‫‪ .b‬ﺟﻬﺎن و ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪! ...‬‬ ‫‪ .c‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪! ...‬‬ ‫‪ .d‬ﻫﺮ ﺳﻪ ﻣﻮرد ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬ ‫‪ -11‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي زﻳﺮ ﻳﻜﻲ از راﺑﻂﻫﺎي داغ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ .a‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳﺎﺧﺘﻦ‬ ‫‪ .b‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‬ ‫‪ .c‬ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و آرزوﻫﺎ‬ ‫‪ .d‬ﻣﻦ ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ‬ ‫‪ -12‬ﻛﺪام ﻣﻮرد‪ ،‬ﺳﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﻋﻤـﺪه را ﺑـﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﻧﺎﺳـﺎﻟﻢ و ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ ﭘﻴﻮﻧـﺪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ؟‬

‫‪294‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪ .a‬راﺑﻂﻫﺎي داغ‬ ‫‪ .b‬ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ‬ ‫‪ .c‬ﻣﻦ ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ‬ ‫‪ .d‬ﻫﺮ ﺳﻪ ﻣﻮرد ﻓﻮق‪ ،‬ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه را ﺑﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب و ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .e‬ﻫﻴﭽﻜــﺪام از ﻣــﻮارد ﻓــﻮق‪ ،‬ﺳــﻪ ﺑﺎﻳــﺪ ﻋﻤـﺪه را ﺑــﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧــﺎت ﻧــﺎﻣﻄﻠﻮب و‬ ‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -13‬ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ .a‬ﭘﻴﺶ ﺑﺮدن آرزوﻫﺎ و اﻣﻴﺎل ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ و ﺗﻮﻗﻌﺎت ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫‪ .b‬ﺣﻔﻆ آرزوﻫﺎ و اﻣﻴﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرت آرزو و ﻣﻴﻞ‬ ‫‪ .c‬ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎ داراي آرزو و اﻣﻴﺎل ﻫﺴﺘﻴﻢ‬ ‫‪ .d‬ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻛﻪ ﻣﺎ داراي آرزو و اﻣﻴﺎل ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ -14‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺎ از‪ ...‬ﻧﺸﺄت ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪ .a‬واﻟﺪﻳﻦ و ﺧﺎﻧﻮاده‬ ‫‪ .b‬ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻣﻘﻴﺎس وﺳﻴﻊ‬ ‫‪ .c‬رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﻤﻌﻲ‬ ‫‪ .d‬ﺗﻔﻜﺮ ﺧﺎص ﺧﻮدﻣﺎن‬ ‫‪ .e‬ﺗﻤﺎم ﻣﻮارد ﺑﺎﻻ‬ ‫‪ -15‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي زﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ‪ A-B-C‬ﺑﻮده‬ ‫و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻨﻔﻲ را ﺑﺮﻋﻬﺪه دارد؟‬ ‫‪» .a‬او ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺖ ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻦ ﻟﻄﻤﻪ زد«‪.‬‬ ‫‪» .b‬رﺋﻴﺲ ﻣﻦ واﻗﻌﺎً ﻣﺮا دﻳﻮاﻧﻪ ﻛﺮد و ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ در ﻣـﻮرد رﻓﺘـﺎر او ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدم‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻳﻮاﻧﻪ ﻣﻲﺷﺪم«‪.‬‬ ‫‪» .c‬ﻣﻦ ﺧﻮدم را در ﻣﻮرد رﻓﺘﺎر آن ﺻﻨﺪوﻗﺪار ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﺮدم«‪.‬‬ ‫‪» .d‬او ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮدن ﺗﺠﺮﺑﻪ وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻤـﺎم ﻃـﻮل روز ﻣـﻦ را‬ ‫اﻓﺴﺮده ﻛﺮد«‪.‬‬

‫‪295‬‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‬

‫ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﺳﺌﻮاﻻت ﺑﺨﺶ ‪:1‬‬ ‫‪9-a‬‬

‫‪8-d‬‬

‫‪7-b‬‬ ‫‪15-c‬‬

‫‪1-c‬‬ ‫‪2-b‬‬ ‫‪3-d‬‬ ‫‪4-b‬‬ ‫‪5-b 6- c‬‬ ‫‪10- d 11 - c 12-d 13 -a 14-e‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺑﺨﺶ ﻳﻚ ‪ ،‬ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪3 ، 2 ،1‬و ‪ 4‬را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‬ ‫را ﻛﭙﻲ ﻛﺮده و آنﻫﺎ را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪:A‬‬ ‫ﺣﺮوف زﻳﺮ ﺑﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ دﻻﻟﺖ دارﻧﺪ؟‬ ‫‪................................................................ A‬‬ ‫‪................................................................. B‬‬ ‫‪................................................................ C‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪:B‬‬ ‫ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺎﺳﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪......................................................................‬‬ ‫‪.....................................................................‬‬ ‫‪....................................................................‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪:C‬‬ ‫ﻫﺮ ﺗﻌﺪاد از راﺑﻂﻫﺎي داغ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﺎد دارﻳﺪ‪ ،‬در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫)ﺣﺮوف ن م و م ﻫـ را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ(‬ ‫‪......................................................................‬‬ ‫‪.....................................................................‬‬ ‫‪....................................................................‬‬ ‫‪......................................................................‬‬

‫‪296‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪.....................................................................‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪:D‬‬ ‫ﭼﻬﺎر ﻫﻴﺠﺎن اﺳﺎﺳﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪......................................................................‬‬ ‫‪.....................................................................‬‬ ‫‪....................................................................‬‬ ‫‪......................................................................‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪:E‬‬ ‫ﻓﺮم ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ A-B-C‬را ﻛﭙﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺧﻴﺮ را ﻛـﻪ در ﻣـﻮرد‬ ‫آن ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻴﺪ )ﻳﺎ ﺑﻮدﻳﺪ( اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ ﻓﺮم را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪297‬‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‬

‫ﻓﺮم ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪A-B-C‬‬ ‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‪) :‬روﻳﺪاد ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ روﻳﺪادﻫﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬ ‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ(‪:‬‬

‫‪ .B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪) :‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬ﺑـﻮﻳﮋه ﺑﺎﻳـﺪﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ(‪:‬‬

‫‪ C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‪) :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ رﻓﺘﺎر ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﺷﻤﺎ(‪:‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪:‬‬

‫رﻓﺘﺎر )ﻳﺎ رﻓﺘﺎر ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه(‪:‬‬

‫در زﻳﺮ ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ A-B-C‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه )‪ (A‬ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬در ﻟﻴﺴﺖ وارد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ‪ C ،‬ﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري را وارد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از آن ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﻪ ‪ B‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎﻳﺘﺎن ﮔﻮش ﻓﺮا دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﻮﻳﮋه در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ و اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ )ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛـﻨﻢ و‪ (...‬ﺗﻮﺳـﻂ ﺧـﻮد ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ‪ ،B‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪:F‬‬ ‫از ﻓﺮم »ﺛﺒﺖ وﺿﻌﻴﺖ ﺧُﻠﻘﻲ روزاﻧﻪ« ﻳﻚ ﻛﭙﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻣﺮوز‪ ،‬ﺑـﺮآورد‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻮد از ﻣﻴﺰان اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲِﺗﺎن را در آن ﺛﺒـﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎﻳﻲ را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ آن ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪298‬‬

‫ﮔﺰارش وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ روزاﻧﻪ‪:‬‬ ‫ﺛﺒﺖ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫در ﻣﻘﻴﺎﺳﻲ از ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ ،10‬ﻋﺪد ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﺑﺮآورد ﻣﺘﻮﺳـﻂ وﺿـﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘـﻲ در آن‬ ‫روز را ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻔﻴﻒ از ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ ،3‬ﻣﺘﻮﺳﻂ از ‪ 4‬ﺗﺎ ‪ ،5‬ﺑﺎﻻ از ‪ 6‬ﺗﺎ ‪ 8‬و ﺷﺪﻳﺪ از ‪ 9‬ﺗﺎ ‪.10‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ‪/‬‬ ‫زﻣﺎن‬

‫اﺿﻄﺮاب‬

‫ﺧﺸﻢ‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖ‬

‫در زﻳﺮ‪ ،‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺛﺒﺖ ﮔﺰارش ﺧﻠﻘﻲ روزاﻧﻪ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺛﺒﺖ ﻛﺪام ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت اﺳﺎﺳﻲ را دارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت را ﺑـﻪ دﻗـﺖ ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮآورد ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺧﻮد از وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻘﻲ ﺧﻮد‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣـﻮردﻧﻈﺮ را ﺛﺒـﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻫﺮ روز اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻳﺎدداﺷﺘﻲ را ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺷـﻤﺎ را در درك ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻳﺎري دﻫﺪ‪ ،‬در ﮔﺰارش وارد ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺨﻮاﻧﻴــﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻛﻨﻴــﺪ و‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‬ ‫ﺳﺌﻮاﻻت و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺑﺨﺶ دو‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 5 ،4‬و ‪6‬‬ ‫ﺳﺌﻮاﻻت ﺑﺨﺶ دو‪ :‬ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 5 ،4‬و ‪ 6‬را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از اﻳـﻦ ﺳـﺌﻮاﻻت‬ ‫ﻳﻚ ﻛﭙﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده و آنﻫﺎ را ﻛﺎﻣـﻞ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﺳـﺌﻮاﻻت آﺳـﺎن و ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫دﺷﻮار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻫﻴﭻﻛﺲ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻤﻲرود ﻛﻪ ﺗﻤﺎم آنﻫﺎ را درﺳﺖ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ‪.‬‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‬

‫‪299‬‬

‫‪ -1‬ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه‪:‬‬ ‫‪ .a‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و آروزﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺛﺒﺎت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ و اﺟﺒﺎرﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﻣﺎ را در ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﻳﺎري ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از‪:‬‬ ‫‪ .a‬ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﻤﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﺷﺎدي ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮارد ﻓﻮق‬ ‫‪ -3‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ )و ﻧﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ( ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬ ‫‪ ..a‬ﻧﻤﺮات ﺿﻌﻴﻒ‬ ‫‪ .b‬ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدن اﺟﺎره دو ﻣﺎه ﺧﺎﻧﻪ‬ ‫‪ .c‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻫﻴﭻ ﻗﺮار ﻣﻼﻗﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻄﻴﻼت آﺧﺮ ﻫﻔﺘﻪ‬ ‫‪ .d‬اﺿﻄﺮاب در ﻣﻮرد ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻮدن ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﻜﻲ‬ ‫‪ .e‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮارد ﻓﻮق درﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -4‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ و ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪...‬‬ ‫‪ .a‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و ﺳﭙﺲ ﺑـﻪ ﻣﺸـﻜﻼت ﻋﻤﻠـﻲ‬ ‫ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺸـﻜﻼت ﻋﻤﻠـﻲ و ﺳـﭙﺲ ﺑـﻪ ﻣﺸـﻜﻼت ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﻫﻴﭻ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﻛﺪاﻣﻴﻚ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺸﻜﻼت ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪300‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪ -5‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﻋﺒﺎرات زﻳﺮ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .a‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﻴﻮه ﻛﻠﻲ در ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺣﺴﺎس و رﻓﺘﺎر در ﭘﺎﺳﺦ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي دﺷﻮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي اﻛﺸﻦ و ﺧﺸﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻳﻚ »اﻟﮕﻮي ﻧﻘﺸﻲ«‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »اﻟﮕﻮي ﻧﻘﺶ« اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑـﺮ‬ ‫روي رﻓﺘﺎر و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺷﻤﺎ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﻫﻴﭻﻛﺪام از ﻋﺒﺎرات ﻓﻮق‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -6‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ اﺣﺴﺎس ﺧﺸﻢ و ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﺑﺎ اﺣﺴﺎس آزردﮔﻲ‬ ‫‪ ...‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫‪ .a‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد ﻳﻚ ﻫﺪف ﺑﺮاي ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫‪ .b‬اﻧﺠﺎم ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ‬ ‫‪ .c‬ﺧﻮد ﻓﺮﻳﺐ و ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل‬ ‫‪ .d‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺳﺎﻟﻢ‬ ‫‪ -7‬ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺻﺮارﻫﺎ و ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ ﺑﻪ آرزو و ﺗﺮﺟﻴﺢ ‪....‬‬ ‫‪ .a‬ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﻣﺴﺨﺮه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -8‬ﻋﺒﺎرت »ﻣﻦ اﻳﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﺐ‪ ،‬در ﻫـﺮ ﺻـﻮرت ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ«‪ .‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫‪ .a‬ﺗﻔﺮﻳﺢ و ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ‬ ‫‪ .b‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ‬ ‫‪ .c‬ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‬

‫‪301‬‬

‫‪ .d‬ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫‪ -9‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪... ،‬‬ ‫‪ .a‬ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .b‬در اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﺑﺮاي ﺗﺴﻜﻴﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮارد ﻓﻮق ﺻﺤﻴﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -10‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ‪...‬‬ ‫‪ .a‬ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﻳﺎري دﻫﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ واﻗﻌﻴﺖ و ﻣﻔﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎ و اﺟﺒﺎرﻫﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﭼﻨﺪان ﺟﺎﻟﺐ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -11‬ﭘﺮﺳﻴﺪن اﻳﻦ ﺳﺌﻮال از ﺧـﻮد ﻛـﻪ »ﻣـﻦ در ﻣـﻮرد دﻳﮕـﺮان ﺑـﻪ ﺧـﻮد‪ ،‬ﭼـﻪ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ؟« ﻧﻤﻮﻧﻪاي از‪...‬‬ ‫‪ .a‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن و ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﻛﺸﻴﺪن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -12‬ﺗﺎ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ را زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺒﺮﻳﺪ؟‬ ‫‪ .a‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺧﻮدﺗﺎن آزرده ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺎور ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ دﻳﮕﺮ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﻮاﻫﺪي در دﻓﺎع از آن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﺧﻮد را ﺑﻪ آن از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪302‬‬

‫‪ -13‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﻬﺎن ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ و ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﺑﻪ ﺧـﻮد ﻛـﻪ‪:‬‬ ‫»ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ دﺷﻮار‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ«‪ ... ،‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .a‬ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‬ ‫‪ .b‬ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‬ ‫‪ .c‬ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫‪ .d‬آرام ﻛﺮدن و ﺗﺴﻜﻴﻦ دادن ﺧﻮد‬ ‫‪ .e‬ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫‪ -14‬ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﺑﻪ ﺧﻮد ﻛﻪ‪» :‬ﻣﻦ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﺷﻐﻠﻢ را از دﺳـﺖ ﺑـﺪﻫﻢ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻮد‪ ،‬آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺷـﻐﻞ دﻳﮕـﺮي ﭘﻴـﺪا ﺧـﻮاﻫﻢ‬ ‫ﻛﺮد‪ «.‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي اﺳﺖ از‪:‬‬ ‫‪ .a‬ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺜﺒﺖ‬ ‫‪ .b‬ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‬ ‫‪ .c‬ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫‪ .d‬ﺗﻔﻜﺮ ﻏﻴﺮواﻗﻊﺑﻴﻨﺎﻧﻪ و ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫‪ -15‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ »ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﻨﺼﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﻧﻤﻮﻧـﻪاي اﺳـﺖ از‬ ‫‪.....‬‬ ‫‪ .a‬وا داﺷﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﻪ اﺣﺴﺎس ﺑﻴﭽﺎرﮔﻲ‬ ‫‪ .b‬ﺗﻔﻜﺮ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫‪ .c‬ﻋﻠﺖ ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫‪ .d‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮارد ﻓﻮق‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺌﻮاﻻت ﺑﺨﺶ ‪2‬‬ ‫‪8-B 9-d 10- b 11-b 12- d‬‬

‫‪1- c 2-d 3-d 4-a 5-a 6-d 7-d‬‬ ‫‪13- b 14-c 15-d‬‬

‫‪303‬‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺑﺨﺶ دو ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 5 ،4‬و ‪ .6‬اﻳﻦ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت را ﻛﭙـﻲ ﻛـﺮده و‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪:A‬‬ ‫در ﺟﺎي ﺧﺎﻟﻲ و ﺑﺮ روي ﺧﻄﻮط ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ‪ A-B-C‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪B‬‬

‫‪A‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪:B‬‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ را ﭘﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪........................................................ -1‬‬ ‫‪....................................................... -2‬‬ ‫‪....................................................... -3‬‬ ‫ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از )ﺣﺮوف ن م و م ﻫـ را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ(‪:‬‬ ‫‪........................................................... -1‬‬ ‫‪.......................................................... -2‬‬ ‫‪......................................................... -3‬‬

‫‪304‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺳﻪ ﻫﻴﺠﺎن ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ اﺻﻠﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪................................................................ -1‬‬ ‫‪............................................................... -2‬‬ ‫‪............................................................... -3‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪:C‬‬ ‫»ﻓﺮم ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ «ABCDE‬را ﻛﭙﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺧﻴﺮ‬ ‫را ﻛﻪ در ﻣﻮرد آن ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮده )ﻳﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ(‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده و آن را در ﻓﺮم ﺛﺒﺖ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‬

‫‪305‬‬

‫ﻓﺮم ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ABCDE‬‬ ‫‪ A‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨـﺪه‪) :‬روﻳـﺪاد ﻳـﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ روﻳـﺪادﻫﺎي‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ(‪:‬‬

‫‪ B‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‪) :‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬ﺑـﻮﻳﮋه ﺑﺎﻳـﺪﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ(‪:‬‬

‫‪ C‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و رﻓﺘﺎري‪) :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﺷﻤﺎ(‪:‬‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪:‬‬

‫رﻓﺘﺎر )ﻳﺎ رﻓﺘﺎر ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه(‪:‬‬

‫‪ D‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن و ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ‪) :‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ(‪:‬‬

‫‪ E‬ﺗﺄﺛﻴﺮات‪) :‬ﺗﺄﺛﻴﺮات زﻳﺮﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‪ :‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ(‪:‬‬

‫از اﻳﻦ ﻓﺮم ﻳﻚ ﻛﭙﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺣﻞ را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ D ،B ،C ،A‬و ‪ ،E‬اﻧﺠـﺎم دﻫﻴـﺪ‪ .‬در زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬از روشﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 4‬و ‪ 5‬و ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺼـﻞﻫـﺎ ﭘﻴـﺮوي ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ ،B‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎًﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬راﺑﻂﻫﺎي داغ و ‪ 11‬ﺑـﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬ ‫ﺷﺪه در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪306‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﺳﺌﻮاﻻت و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺑﺨﺶ ﺳﻪ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 8 ،7‬و ‪9‬‬ ‫ﺳﺌﻮاﻻت ﺑﺨﺶ ﺳﻪ‪ ،‬ﻓﺼﻞﻫﺎي ﻫﻔـﺖ‪ ،‬ﻫﺸـﺖ و ﻧـﻪ را ﭘﻮﺷـﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت را ﻛﭙﻲ ﻛﺮده و ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﭘﺎﺳـﺦ را ﺑـﺮاي ﺳـﺌﻮاﻻت زﻳـﺮ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﺌﻮاﻻت آﺳﺎن و ﺑﺮﺧﻲ ﻫﻢ دﺷـﻮار ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻫـﻴﭻﻛـﺲ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻤﻲرود ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم آنﻫﺎ درﺳﺖ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت اﺻﻠﻲ ﻛﻪ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي را ﺑﺮاي اﻓﺮاد اﻳﺠﺎد‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪ .a‬ﺧﺸﻢ‬ ‫‪ .b‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫‪ .c‬اﺿﻄﺮاب و ﺗﺮس‬ ‫‪ .d‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮارد ﻓﻮق‬ ‫‪ -2‬ﭼﻪ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاﺑﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .a‬ﻣﺸﻜﻼت و ﻋﻮارض ﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫‪ .b‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺑﺪ‬ ‫‪ .c‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫‪ .d‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮارد ﻓﻮق‬ ‫‪ -3‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﺣﺴﺎس ﻧﮕﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻨﺶ و اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬ ‫‪ .a‬ﺑﺎ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن در ﻣﻮرد ﭼﻴﺰي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺳﺮﮔﺮم ﺳﺎزﻳﻢ‬ ‫‪ .b‬ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ ﻣﺸـﻜﻼت ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﻣـﺎ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺪ‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﺷﺨﺼﻲ را ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل اﻳﺠﺎد اﻳﻦ اﺣﺴﺎس در ﻣﺎﺳﺖ و ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑـﺎ‬ ‫او ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‬

‫‪307‬‬

‫‪ -4‬ﻛﺘﺎب ‪» SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت« ﺑﺮ ‪ ...‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .a‬دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫‪ .b‬رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .c‬ﻫﺮ دو ﻣﻮرد ﻓﻮق‬ ‫‪ .d‬ﻫﻴﭽﻜﺪام از ﻣﻮارد ﻓﻮق‬ ‫‪ -5‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬ ‫‪ .a‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻋﻤﺪه را ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و آرزوﻫﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .c‬از ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﻫﺮﻛﺪام از راﺑﻂﻫﺎي داغ را ﻛﻪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .e‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮارد ﻓﻮق ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -6‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﻲ و اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪.....‬‬ ‫‪ .a‬ﻳﻚ دوره آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻣﺼﺮف داروﻫـﺎي ﺿﺪاﻓﺴـﺮدﮔﻲ را ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار‬ ‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .b‬اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﺟﺴﻤﻲ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .c‬از اﻟﻜﻞ ﻳﺎ داروﻫﺎي »ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ« اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﻳﻚ درﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﺮوﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ -7‬از ﻣﻴﺎن ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت زﻳﺮ‪ ،‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ ﻛﻤﺘﺮ از ﺑﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺸـﻜﻞ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد؟‬ ‫‪ .a‬اﺿﻄﺮاب‬ ‫‪ .b‬ﺧﺸﻢ‬ ‫‪ .c‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫‪ .d‬اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺿﻌﻴﻒ‬

‫‪308‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪ -8‬ﺗﺠﺮﺑﻪ »آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻳـﺎ اﺧـﺘﻼل ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ در رواﺑـﻂ ﺑـﺎ‬ ‫دﻳﮕﺮان ﻳﺎ ﻧﻘﺺ آﺷﻜﺎر در ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ‪ ،‬اﻣﻮر ﺧﺎﻧﻪ و ﻳـﺎ ﺗﺤﺼـﻴﻞ« ﺗﻮﺻـﻴﻔﻲ‬ ‫اﺳﺖ از ‪...‬‬ ‫‪ .a‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺪتﻫﺎﺳﺖ از ﻓﺮد ﮔﺮاﻳﻲ رﻧﺞ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .c‬ﻳﻚ اﺧﺘﻼل ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .d‬ﻫﻴﭽﻜﺪام از ﻣﻮارد ﻓﻮق ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -9‬ﺧﺸﻢ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‪ ...‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .a‬رﻓﺘﺎر ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪ و ﺑﻲﻣﻼﺣﻈﻪ دﻳﮕﺮان‬ ‫‪ .b‬ﺟﻬﺎن ﻏﻴﺮ ﻣﻨﺼﻒ‬ ‫‪ .c‬اﻓﺰاﻳﺶ آدرﻧﺎﻟﻴﻦ‬ ‫‪ .d‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ درﺑﺎره روﻳﺪادﻫﺎي ﺑﺪ ﺑﻪ آن ﺑﺎور داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ -10‬ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎور ﺷـﻤﺎ ﻋﻠـﺖ ﺧﺸـﻢ ﺷﻤﺎﺳـﺖ ‪ ...‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .a‬ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر‬ ‫‪ .b‬ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫‪ .c‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‬ ‫‪ .d‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن و ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ‬ ‫‪ -11‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎراﺣﺘﻲ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .a‬ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻛﻪ‪» :‬ﻣﻦ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻧﻤﻲﺷﻮم«‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﺧﺸﻢ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﺑﺮونرﻳﺰي و اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‬

‫‪309‬‬

‫‪ .d‬ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﺧﺸﻢ‬ ‫‪ -12‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ »ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰاﻧﻨﺪه« ﺧﺸﻢ اﻓﺮاد ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ .a‬ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫‪ .b‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ارزش ﺧﻮد‬ ‫‪ .c‬ارزش ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﮕﻴﺮي و ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮي‬ ‫‪ .d‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮارد ﻓﻮق در ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺧﺸﻢ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -13‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ »ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰاﻧﻨﺪه« اﻓﺴﺮدﮔﻲ اﻓﺮاد ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪ .a‬ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن در ﻣﻮرد اﺣﺘﻤﺎل از دﺳﺖ دادن ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻢ در آﻳﻨﺪه‬ ‫‪ .b‬از دﺳﺖ دادن ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻢ‬ ‫‪ .c‬ﭘﺬﻳﺮش از دﺳﺖ دادن ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﺑﺪون اﺻـﺮار ﺑـﺮ اﻳﻨﻜـﻪ اﻳـﻦ اﺗﻔـﺎق‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ روي ﻣﻲداد‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﻫﻴﭽﻜﺪام از ﻣﻮارد ﻓﻮق اﻧﮕﻴﺰه ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮاي اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -14‬ﺷﻴﻮه اﺻﻠﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬ ‫‪ .a‬ﺗﻬﻴﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ و دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ‬ ‫‪ .b‬ﻛﺎرﻛﺮدن ﺑﺮ روي اﻳﻨﻜﻪ اﻓﺮاد ﺑﻴﺸﺘﺮي دوﺳﺘﻤﺎن ﺑﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﻛﺎر ﻛﺮدن ﺑﺮ روي ﻛﺴﺐ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي‬ ‫‪ .d‬رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻋﺰتﻧﻔﺲ‬ ‫‪ -15‬ﺟﺪيﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ از ﭼﻪ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟‬ ‫‪ .a‬ﺑﺎورﻫﺎ و اﻓﻜﺎر ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫‪ .b‬ﺿﺮﺑﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و ﺿﻌﻒ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ در دوره ﻛﻮدﻛﻲ‬ ‫‪ .c‬ﺿﻌﻒ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ و ﻧﻘﺺ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫‪ .d‬ﻧﻴﺎزﻫﺎ و اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﺟﻨﺴﻲ و ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮاﻧﻪ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪310‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺌﻮاﻻت ﺑﺨﺶ ﺳﻪ‪:‬‬ ‫‪11-d 12-d‬‬

‫‪10-b‬‬

‫‪9- d‬‬

‫‪8-c‬‬

‫‪1-d 2-d 3-b 4-c 5-e 6-c 7-b‬‬ ‫‪13 -b 14-c 15 - a‬‬

‫ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺑﺨﺶ ﺳﻪ‪ ،‬ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 8 ،7‬و ‪ 9‬وﻓﺼﻞﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﻗﺒﻼً ﻫﻢ اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت را ﻛﭙﻲ ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ آنﻫﺎ‬ ‫را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪:A‬‬ ‫در ﺟﺎي ﺧﺎﻟﻲ و ﺑﺮروي ﺧﻄﻮط ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪B‬‬ ‫‪D‬‬

‫‪A‬‬

‫‪C‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪B‬‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟ ﺟﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ را ﭘﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪.................................................. -1‬‬ ‫‪................................................. -2‬‬ ‫‪................................................ -3‬‬ ‫ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از )ﺣﺮوف ن‪ .‬م‪ .‬و‪ .‬م‪ .‬ﻫـ را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ(‪:‬‬

‫‪311‬‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‬

‫‪.................................................. -1‬‬ ‫‪.................................................. -2‬‬ ‫‪.................................................. -3‬‬ ‫‪.................................................. -4‬‬ ‫‪.................................................. -5‬‬ ‫ﺳﻪ ﻫﻴﺠﺎن ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ اﺻﻠﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪..................................................‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪..................................................‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫‪..................................................‬‬ ‫‪-3‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪:C‬‬ ‫»ﻓﺮم ﺧﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ «ABCDE‬را ﻛﭙﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ اﺧﻴـﺮ‬ ‫را ﻛﻪ در ﻣﻮرد آن ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮده )ﻳﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ( اﻧﺘﺨـﺎب ﻛـﺮده و آن را در ﻓـﺮم ﺛﺒـﺖ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺌﻮاﻻت و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎر‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 10‬و ‪11‬‬ ‫ﺳﺌﻮاﻻت ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎر‪ :‬ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 10‬و ‪ 11‬را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﺌﻮاﻻت‬ ‫را ﻛﭙﻲ ﻛﺮده و ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ را ﺑﺮاي ﺳـﺌﻮاﻻت زﻳـﺮ اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﺌﻮاﻻت آﺳﺎن و ﺑﺮﺧﻲ دﺷﻮار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻫﻴﭽﻜﺲ اﻧﺘﻈـﺎر ﻧﻤـﻲرود ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺳﺌﻮاﻻت را درﺳﺖ ﺟﻮاب دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻳﻚ ﻓﺮد دﺷﻮار دﭼﺎر ﻧـﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﺷـﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻬـﻢ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬ ‫‪ .a‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺧﻮد و ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار و ﭘﺲ از آن ﺑﻪ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﺑﻪ ﺗﻮﻗﻌﺎت ﻓﺮد دﺷﻮار ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﻨﻴﺪ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘﻮﻳﺖ رﻓﺘـﺎر‬ ‫دﺷﻮار آن ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪312‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪ .d‬از اﻓﺮاد دﺷﻮار اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ -2‬در دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻳﻚ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ‪ ...‬ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .a‬ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻫﻴﺠﺎنﻫﺎ و رﻓﺘﺎر‬ ‫‪ .b‬ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫‪ .c‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ‬ ‫‪ .d‬زﻳﺮﺳﺌﻮال ﺑﺮدن و ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ‬ ‫‪) HTA .e‬اﻓﺘﻀﺎح‪ ،‬ﻣﺰﺧﺮف‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك(‬ ‫‪ -3‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻣـﺎ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‪ ...‬ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .a‬رﻓﺘﺎر و ﮔﻔﺘﺎر آنﻫﺎ‬ ‫‪ .b‬اﻧﮕﻴﺰش ﻳﺎ ﻣﻘﺎﺻﺪ واﻗﻌﻲ آنﻫﺎ‬ ‫‪ .c‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺎ در ﻣﻮرد رﻓﺘﺎر و ﻣﻘﺎﺻﺪ آنﻫﺎ‬ ‫‪ .d‬ﺗﺄﺛﻴﺮ رﻓﺘﺎر آنﻫﺎ ﺑﺮ روي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ‬ ‫‪ -4‬در دﻳﺪﮔﺎه ‪ ABC‬در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣـﺎ )ﺷـﺎﻣﻞ اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ( ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﻳﻚ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ‪ ...‬ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .a‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎن و رﻓﺘﺎر‬ ‫‪ .b‬روﻳﺪادﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫‪ .c‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ‬ ‫‪ .d‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن و ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ‬ ‫‪ -5‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻨﻜﻪ؛ »دﻳﮕﺮان ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮآﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲﺧـﻮاﻫﻢ ﺑـﻪ ﻣـﻦ‬ ‫ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣـﻲﺧـﻮاﻫﻢ رﻓﺘـﺎر ﻛﻨﻨـﺪ و اﮔـﺮ ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﻜﻨﻨـﺪ‬ ‫وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ« ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ‪ ...‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‬

‫‪313‬‬

‫‪ .a‬ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‬ ‫‪ .b‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫‪ .c‬ﭘﺮﺗﻮﻗﻊ ﺑﻮدن‬ ‫‪ .d‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮارد ﻓﻮق‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫‪ -6‬اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﻛﻪ »ﻣﻦ رﻓﺘﺎر اﻳﻦ ﺷﺨﺺ را دوﺳﺖ ﻧـﺪارم‪ ،‬اﻣـﺎ ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻢ آن را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ« ﻳﻚ ‪ ...‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .a‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ‬ ‫‪ .b‬ﺑﺎور و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫‪ .c‬ﻣﻮارد ﻓﻮق ﻫﺮ دو ﺻﺤﻴﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫‪ .d‬ﻣﻮارد ﻓﻮق ﻫﻴﭽﻜﺪام ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‬ ‫‪ -7‬ﺣﺪس زدن ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺷﺨﺺ دﺷﻮاري ﻛﻪ ﺑﺎ او ﺳﺮو ﻛﺎر دارﻳﺪ ‪...‬‬ ‫‪ .a‬وﻗﺖ ﺗﻠﻒ ﻛﺮدن اﺳﺖ‬ ‫‪ .b‬ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‬ ‫‪ .c‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ دﺷﻮار را ﺑﻬﺘﺮ درك ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫‪ .d‬ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ‬ ‫‪ -8‬در ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻣﻔﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ‪...‬‬ ‫‪ .a‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﺸﻢ ﺑﻪ آرزدﮔﻲ‬ ‫‪ .b‬اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ ﺷﺪﻳﺪ‬ ‫‪ .c‬اﺑﺮاز آزردﮔﻲ و ﻧﻪ ﺧﺸﻢ‬ ‫‪ .d‬ﺟﺴﻮر ﺑﻮدن در اﻋﻼم ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻨﻔﻌﻞ ﻳﺎ ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮ ﺑﻮدن‬ ‫‪ -9‬ﻛﺪام ﺑﺎور ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﻣﻲﺷﻮد؟‬ ‫‪» .a‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي را ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ«‪.‬‬ ‫‪» .b‬ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﻦ در اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ از ﺣﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬

‫‪314‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪» .c‬ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮم«‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮارد ﻓﻮق ﺻﺤﻴﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -10‬ﻳﻚ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ را از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ SOS‬و اﻧﺠـﺎم اﺻـﻮل آن ﺑـﺎز‬ ‫دارد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪...‬‬ ‫‪ .a‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻢ ﻛـﺎر ﭼﻨـﺪاﻧﻲ در ﻣـﻮرد اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺧﻮد اﻧﺠﺎم دﻫﻢ‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﻣﻦ زﻣﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ ﺳﺌﻮاﻻت و اﻧﺠﺎم ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت را ﻧﺪارم‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻦ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت و رﻓﺘﺎر ﻓﻌﻠﻲ ﻣﻦ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮارد ﻓﻮق ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻋﺪم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ SOS‬و ﻋﻤـﻞ ﻛـﺮدن ﺑـﻪ‬ ‫اﺻﻮل آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -11‬اﻳﻦ ﺑﺎور ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪....‬‬ ‫‪» .a‬دورهﻫﺎﻳﻲ از زﻣﺎن وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻦ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ اﻧـﺪﻛﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻢ داﺷﺖ«‪.‬‬ ‫‪» .b‬ﻣﻦ ﻧﻴﺎز دارم آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻢ‪ ،‬ﺑﭙﺬﻳﺮم«‪.‬‬ ‫‪» .c‬ﻣﻦ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﻬﺎن آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﺪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻧﻪ آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﻫﻴﭽﻜﺪام از ﻣﻮارد ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﺎور ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -12‬ﻣﺮدم ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﻬﺘﺮي ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﻪ ‪...‬‬ ‫‪ .a‬ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .b‬ﺗﻼش ﻛﻨﻨﺪ ﻋﺰتﻧﻔﺲ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﺑﻬﺘﺮ ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .c‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﺧﺸﻢ و ﺗﻨﻔﺮ ﺧﻮد‪ ،‬آن را ﺑﺮوز دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .d‬ﺑﺮ روي ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻬﺎرتﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -13‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﺎور ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ »ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﻢ« ﻳﻚ ﺑﺎور ﻣﻌﻘﻮل و‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‬

‫‪315‬‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻲﺗﺮ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻪ ‪...‬‬ ‫‪» .a‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﻢ«‪.‬‬ ‫‪» .b‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬ ‫‪» .c‬ﻣﻦ ﭼﻨﺪان در ﻣﻮرد ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ«‪.‬‬ ‫‪» .d‬ﻣﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻢ و ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮم«‪.‬‬ ‫‪ -14‬در ﻋﺒﺎرت زﻳﺮ‪ ،‬ﻛﺪام واژه)ﻫﺎ( ﺑﺎﻳﺪ زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑـﺮده ﺷـﻮﻧﺪ؟ »ﻣـﻦ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻤﺎم اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﻮم«‪.‬‬ ‫‪ .a‬ﻣﻦ‬ ‫‪ .b‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫‪ .c‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷﺪن و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪن‬ ‫‪ .d‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻤﺎم اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -15‬ﻓﺮاﻳﻨﺪي اﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳـﺖ‬ ‫از ‪...‬‬ ‫‪ .a‬ﺧﺸﻢ و ﺧﻮﻳﺸﺘﻦﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ )‪(LSA‬‬ ‫‪ .b‬ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ )‪(LFT‬‬ ‫‪ .c‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‬ ‫‪ .d‬ﭘﺮﺗﻮﻗﻊ ﺑﻮدن و ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‬ ‫‪11-d 12 -a‬‬

‫‪1- a 2- b 3-c 4-a 5-d 6-c 7-b 8- d 9- d 10-d‬‬ ‫‪13- b 14-b 15-d‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎر‪ ،‬ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 10‬و ‪ 11‬را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت را‬ ‫ﻛﭙﻲ ﻛﺮده و ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪316‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪:A‬‬ ‫»ﻓﺮم ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ «ABCDE‬را ﻛﭙﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ اﺧﻴـﺮي را‬ ‫ﻛﻪ در ﻣﻮرد آن ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮده )و ﻳﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ( اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آن ﻓﺮم را ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪ :B‬ﺑﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻌﺪي ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﺳﺌﻮاﻟﻲ ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ »اﻣﺘﺤﺎن‬ ‫زﺑﺎن ﭘﻢ‪ «1‬ﻣﻄﺮح ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫)در ﻣﻮرد ﺗﻤﺮﻳﻦ ‪» B‬اﻣﺘﺤﺎن زﺑﺎن ﭘﻢ« ﺑﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻌﺪي ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪(.‬‬

‫‪- Pam‬‬

‫‪1‬‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت‬

‫‪317‬‬

‫اﻣﺘﺤﺎن زﺑﺎن ﭘﻢ‬ ‫ﭘﻢ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮده و در اﻣﺘﺤﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻧﻤﺮه »‪ «D‬ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﻢ‬ ‫ﭘﺲ از ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻤﺮه »‪ «D‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳـﺪ در اﻳـﻦ اﻣﺘﺤـﺎن ﻧﻤـﺮه »‪«D‬‬ ‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻢ و ﭼﻮن اﻳﻦ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ وﻫﻴﭽﮕـﺎه ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻢ اﻳـﻦ‬ ‫درس را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﮕﺬراﻧﻢ‪ .‬ﻣﻦ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻫﻴﭽﮕـﺎه ﻣﻮﻓـﻖ ﺑـﻪ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻣـﺪرك ﺧـﻮد‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﻮم«‪ .‬ﭘﻢ‪ ،‬ﻛﻼس را ﺑـﺎ اﺣﺴـﺎس اﻓﺴـﺮدﮔﻲ ﺗـﺮك ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺑﻘﻴـﻪ آن روز را ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻤﺎﺷﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﮔﺬراﻧﺪ و روز ﺑﻌﺪ ﻫﻢ در ﻫﻴﭽﻜﺪام از ﻛﻼسﻫﺎﻳﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﭘﻢ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ »ﻣـﻦ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﻧﻤـﺮه »‪ «D‬ﻣـﻲﮔـﺮﻓﺘﻢ‪ «... ،‬و »ﻣـﻦ ﺑـﻲارزش‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ«‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ ‪ ...‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .a‬ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫‪ .b‬ﺑﺎور و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ‬ ‫‪ .c‬ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ‬ ‫‪ .d‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‬ ‫‪ -2‬ﭘﻢ در اﻣﺘﺤﺎن ﻧﻤﺮه ‪D‬ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ ‪ ...‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .a‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫‪ .b‬ﺑﺎور و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ‬ ‫‪ .c‬ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻳﺎ رﻓﺘﺎري‬ ‫‪ .d‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‬ ‫‪ -3‬ﭘﻢ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ »و ﻣـﻦ اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﻫﻴﭽﮕـﺎه ﻣﻮﻓـﻖ ﺑـﻪ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻣـﺪرك ﺧـﻮد‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﻮم« اﻳﻦ ﻳﻚ ‪ ...‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .a‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫‪ .b‬ﺑﺎور و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ‬ ‫‪ .c‬ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻳﺎ رﻓﺘﺎري‬ ‫‪ .d‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‬

‫‪318‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪-4‬ﭘﻢ ﻛﻼس را ﺑﺎ اﺣﺴﺎس اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺗﺮك ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ ‪ ...‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .a‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫‪ .b‬ﺑﺎور و ﺧﻮدﮔﻮره‬ ‫‪ .c‬ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻳﺎ رﻓﺘﺎري‬ ‫‪ .d‬زﻳﺮﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‬ ‫‪ -5‬ﭘﻢ ﺑﻘﻴﻪ آن روز را ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﮔﺬراﻧﺪ و روز ﺑﻌﺪ ﻫﻢ در ﻫﻴﭽﻜﺪام از‬ ‫ﻛﻼسﻫﺎﻳﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ ‪ ...‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .a‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫‪ .b‬ﺑﺎور و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪ‬ ‫‪ .c‬ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻳﺎ رﻓﺘﺎري‬ ‫‪ .d‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﺑﺮدن‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺌﻮاﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻣﺘﺤﺎن زﺑﺎن ‪Pam‬‬ ‫‪5-c‬‬

‫‪1-b 2-a 3 -b 4 – c‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪13‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎوران‬ ‫آﻟﺒﺮت اﻟﻴﺲ‪ ،‬در ﺣﺎل ﺗﻮﺿﻴﺢ ‪ABC‬ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي روانﺷﻨﺎﺳﺎن راﺟﺮز‪ ،‬ﭘﺮز و ﻓﺮوﻳﺪ‬

‫»ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬روﻳﺪاد ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪه )‪ (A‬ﺑﻪ اﺿـﺎﻓﻪ ﺑﺎورﻫـﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳـﻪﻫـﺎ‬ ‫)‪ (B‬ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي )‪ (C‬ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و اﻓﺴـﺮدﮔﻲ و‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻗﺎﻳﺎن‪ ،‬ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫اﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ در اﺻﻞ ﺑﺮاي ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﻬﺪاﺷﺖ روان‪ ،‬ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﻫﻢ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ اﻫﺪاف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪» SOS‬ﻛﻤـﻚ‬ ‫در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت« ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه و ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ ﭼـﻪ ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد درﻣﺎن ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‬ ‫رﻓﺘﺎري )‪ (CBT‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ SOS‬و ‪ REBT‬ﺑﺮ روي اﻫﻤﻴﺖ ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه )ﭘﺮﺗﻮﻗﻊ ﺑـﻮدن( و ﭘـﻨﺞ راﺑـﻂ‬ ‫داغ )ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﻧﻔﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺳـﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻣـﻦ‬ ‫ﺑﻲارزش ﻫﺴﺘﻢ و ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﺮﮔﺰ« در ﺧﻠﻖ و ﺗﺪاوم آﺷﻔﺘﮕﻲﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺗﺄﻛﻴـﺪ‬ ‫*‬ ‫دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫*‬

‫ﮔﻔﺘﮕﻮي ﻓﻨﻲ‪ :‬ﭘﻨﺞ راﺑﻂ داغ در رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲ ـ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴـﺮيﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘـﻲ« و ﻳـﺎ »ﻣﺸـﺘﻘﺎت‬

‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎي ﻋﻤﺪه« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ )اﻟـﻴﺲ‪ .(1994 ،‬ﻣـﻦ اﺻـﻄﻼح راﺑـﻂﻫـﺎي داغ را ﺗـﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲدﻫـﻢ‪ ،‬زﻳـﺮا اﻳﻨﻬـﺎ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬

‫‪320‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫اﻫﺪاف ‪ SOS‬ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸـﻢ و اﻓﺴـﺮدﮔﻲ ﻣﻮاﺟـﻪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﻛﺘﺎب ‪» SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‪ :‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿـﻄﺮاب‪،‬‬ ‫ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ«‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ اﻓﺮاد در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮد ﻣﻜـﺮر روشﻫـﺎ و اﺻـﻮل ‪ ،SOS‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻴﻮهاي ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﻣﺸﻜﻼت و ﻧﺎﻛﺎﻣﻲﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ را اداره و ﺑﻬﺘـﺮ از ﻋﻬـﺪه ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫رواﺑﻂ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﺑﺮ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻫﺪاف واﻗﻊﺑﻴﻨﺎﻧﻪﺗﺮي را ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﻣﺤﻘﻖ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﻪ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮي ﺑﺮﺳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ SOS‬اﺻﻮل و روشﻫﺎي ﺧﻮدﻳﺎري را ﻛﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از درﻣﺎنِ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ رﻓﺘﺎري و‬ ‫ﺑﻮﻳﮋه از رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ )‪ (REBT‬اﺳﺖ‪ ،‬آﻣﻮزش ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ‪ SOS‬ﺳﻮد ﺑﺒﺮد؟‬ ‫ﻫﻢ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن و ﻫﻢ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ SOS‬ﺳﻮد ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬در درﻣﺎن‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ رﻓﺘﺎري ﺑﺮﺧﻼف ﺳـﺎﻳﺮ روﻳﻜﺮدﻫـﺎي ﻋﻤـﺪه درﻣـﺎﻧﻲ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ روانﻛـﺎوي‪،‬‬ ‫ﮔﺸﺘﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺮاﺟـﻊ ﻣﺤـﻮري و‪ (...‬ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺮاﺟﻌـﺎن اﺻـﻮل و ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻮدﻳﺎري ﺧﺎﺻﻲ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و اﻧﺠﺎم ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ ،SOS‬اﺻﻮل و روشﻫﺎي ارزﺷﻤﻨﺪي را ﻛﻪ در درﻣﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ رﻓﺘﺎري ﺑﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬آﻣﻮزش ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﻬﺪاﺷﺖ روان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ‪ SOS‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و ﻣﺸﺎوره ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﺴـﺎﻻن و ﺟﻮاﻧـﺎن اﺷـﺘﻐﺎل دارﻧـﺪ‪ SOS ،‬را ﻳـﻚ اﺑـﺰار‬ ‫آﻣﻮزﺷﻲ ﻟﺬﺗﺒﺨﺶ و ﻣﻔﻴﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫درﻣﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ رﻓﺘﺎري‪ ،‬درﻣﺎن را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻬﺎي درﻣﺎن ﻓـﺮدي‪ ،‬ﻣﺸـﺎوره‪ ،‬ﮔـﺮوه‬ ‫ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي داراي ﺑﺎر ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ داغ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮﺗﻴﺐ راﺑﻂﻫﺎي داغ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺨﻔﻒ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت‬ ‫اﺳﺖ‪ :‬ن م و م ﻫـ‪.‬‬ ‫ﻣﺒﻨﺎ و اﺳﺎس ‪ SOS‬ﺑﺮ رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎن و درﻣﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ رﻓﺘﺎري اﺳـﺘﻮار اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺑـﻴﺶ از ‪500‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻲ در ﻣﻮرد رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ در ﺳﺎﻳﺖ ‪ www.rebt.org‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎوران‬

‫‪321‬‬

‫درﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬آﻣﻮزش ﻋﻠﻞ و ﻛﻨﺘـﺮل ﻫﻴﺠﺎﻧـﺎت ﺑـﻪ ﺟﻮاﻧـﺎن‪ ،‬ﻣﺸـﺎوره ازدواج و رواﺑـﻂ‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺎوره ﺳﻮءﻣﺼﺮف اﻟﻜﻞ و ﻣﻮاد‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ آﻣـﻮزش‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪ SOS‬ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫• ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺪارس دوﻟﺘﻲ‬ ‫• ﻛﻠﻴﻨﻴﻚﻫﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﻣﺸﺎوره‬ ‫• ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﻬﺪاﺷﺖ روان‬ ‫• ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ‬ ‫• ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي درﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ ﻳﺎ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫• ﻣﺸﺎوره ازدواج و ﺧﺎﻧﻮاده‬ ‫• ﻣﻄﺐﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ‬ ‫• ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي درﻣﺎﻧﻲ اﻟﻜﻞ و دارو‬ ‫• ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﻼﻣﺖ روان ﺑﺮاي ﺟﻮاﻧﺎن و ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن‬ ‫دورهﻫــﺎي داﻧﺸــﮕﺎﻫﻲ‪ SOS :‬اﻏﻠــﺐ ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﻜﻤــﻞ در دورهﻫــﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬ ‫دورهﻫﺎي زﻳﺮ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫• اﺻﻼح ﺷﺨﺼﻴﺖ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي ﺷﺨﺼﻴﺖ‬ ‫• ﻧﻈﺮﻳﻪ و روشﻫﺎي ﻣﺸﺎوره و رواندرﻣﺎﻧﻲ‬ ‫• ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻲ در ﻣﺸﺎوره و رواندرﻣﺎﻧﻲ‬ ‫• رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺪﻳﻞ رﻓﺘﺎر‬ ‫• روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﺎﺑﻬﻨﺠﺎر‪ ،‬آﺳﻴﺐﺷﻨﺎﺳﻲ‬ ‫• ﺳﺎﻳﺮ دورهﻫﺎي رﻓﺘﺎر اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫‪322‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ‪ SOS‬در ﻣﺸﺎوره و درﻣﺎن‬ ‫ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﺧﺎﻧﮕﻲ و ﺳﺌﻮاﻻت ﺑﺮاي ﻣﺮاﺟﻊ‬ ‫درك ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪1‬ـ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ و اﻫﺪاﻓﻤﺎن‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ـ ﻣﻨﺸﺎء ‪ ABC‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎرﻣﺎن‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪3‬ـ ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ‪ABC‬‬ ‫ﺳﺆاﻻت و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺑﺨﺶ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪4‬ـ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪5‬ـ رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻛﺮدن ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲِﻣﺎن‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪6‬ـ ﺑﺎورﻫﺎ و ﺧﻮدﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ راﻳﺞ‬ ‫ﺳﺆاﻻت و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺑﺨﺶ دو‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪7‬ـ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺿﻄﺮاب‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪8‬ـ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪9‬ـ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫ﺳﺆاﻻت و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺑﺨﺶ ﺳﻪ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪10‬ـ ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ اﻓﺮاد دﺷﻮار‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪11‬ـ راﻫﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬ ‫ﺳﺆاﻻت و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ SOS‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺑﺮاي ﻣﺮاﺟﻌﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬از ﻣﺮاﺟﻌـﺎن‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻫﺮ دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺳـﺌﻮاﻻت و ﺗﻤﺮﻳﻨـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ آن‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎوران‬

‫‪323‬‬

‫ﻓﺼﻞﻫﺎ را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 12‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺳﺌﻮاﻻت و ﺗﻤﺮﻳﻨـﺎت‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮاﺟﻌﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﻧﻤﻮدن ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫اﺳــﺘﻔﺎده از ‪ ،REBT‬ﻫــﺮ روي »ﻓــﺮم ﺧــﻮدﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و ﭘﻴﺸــﺮﻓﺖ ‪ «ABCDE‬را‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮم در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺷـﻴﻮه ﻣـﺆﺛﺮ ﺑـﺮاي ﻣﺮاﺟﻌـﺎن‬ ‫ﺟﻬﺖ آﻣﻮﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﻬﺎرت‪ ،‬اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺮاﺟـﻊ و ﻣﺘﺨﺼـﺺ ﺑﻬﺪاﺷـﺖ رواﻧـﻲ‪،‬‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر اﻳﻦ ﻓﺮم را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺛﺒـﺖ ﻣـﻨﻈﻢ ﮔـﺰارش ﺧﻠﻘـﻲ‬ ‫روزاﻧﻪ ﻫﻢ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪) .‬اﻳﻦ ﮔﺰارش ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر در ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪ(‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺖ درﻣﺎﻧﻲ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺎزه ﻛﭙﻲراﻳﺖ‬ ‫ﺗﺮاﻧﺴﭙﺎرﻧﺲﻫﺎي اورﻫﺪ و اﺳﻼﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺎرﮔﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻣﺮاﺟﻌﺎن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﻛﺎرﮔـﺎهﻫـﺎﻳﻲ را اراﺋـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ اﺟـﺎزه دارﻧـﺪ ﻛـﻪ از‬ ‫ﺗﺮاﻧﺴﭙﺎرﻧﺲﻫﺎي اورﻫﺪ ﻳﺎ اﺳﻼﻳﺪﻫﺎي ﭘﺎورﭘﻮﻳﻨﺖ ‪) SOS‬و ﻧﻪ از دﺳـﺖ ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﻳـﺎ‬ ‫ﺑﺮﮔﻪ( و ﻛﺎدرﻫﺎي آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ از ﺗﺼﺎوﻳﺮ و ﻛﺎدرﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﺴﺨﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ روي ﻫﺮﻛﺪام از اﺳﻼﻳﺪﻫﺎي اورﻫﺪ‪ ،‬ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﭙـﻲراﻳـﺖ درج‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪:‬‬ ‫» ‪© 2002by Lynn clark. illustration is from SOS Help For Emotions‬‬ ‫‪«and used by permission‬‬

‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﭙﻲراﻳﺖ و ﻣﺠﻮزي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮروي ﻫﺮﻛـﺪام از اﺳـﻼﻳﺪﻫﺎي‬ ‫اورﻫﺪ درج ﺷﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪«© 2002 by Lynn clark. illustration is from SOS Help for‬‬ ‫»‪Emotions and used by permission.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﺎوﻳﺮ‪ ،‬ﻛﺎدرﻫﺎ‪ ،‬دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﮔﻪﻫﺎ ﻳﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﺤﺼﻮل‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺟﺰ اﺳﻼﻳﺪﻫﺎي اورﻫﺪ و ﭘﺎورﭘﻮﻳﻨﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﺟﺎزه ﻛﺘﺒﻲ از اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬ ‫‪ SOS‬و واﻟﺪﻳﻦ ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ‪.‬‬

‫‪324‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫درﻣﺎنﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ رﻓﺘﺎري‬ ‫اﺻﻄﻼح ﺷﻨﺎﺧﺖ درﻣﺎﻧﻲ دو ﻣﻌﻨـﻲ دارد‪ :‬ﻳـﻚ ﻣﻌﻨـﺎي ﻣﺤـﺪود و ﻳـﻚ ﻣﻌﻨـﺎي‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده‪ .‬درﻣﺎنﺷﻨﺎﺧﺘﻲ در ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺤﺪود ﺑـﻪ روﻳﻜـﺮد درﻣـﺎﻧﻲ ﺧـﺎص آرونﺑـﻚ‬ ‫اﺷﺎره دارد‪.‬‬ ‫در ﻣﻌﻨــﺎي ﮔﺴــﺘﺮدهﺗــﺮ‪ ،‬ﺷــﻨﺎﺧﺖ درﻣــﺎﻧﻲ ﻳــﺎ درﻣــﺎنﻫــﺎي ﺷــﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﺑــﻪ آن‬ ‫روﻳﻜﺮدﻫﺎي درﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬روشﻫﺎ و درﻣﺎﻧﮕﺮان )ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻟـﻴﺲ‪ ،‬ﺑـﻚ‪ ،‬ﻣﻴﭽﻨﺒـﺎوم و ﺑﺮﻧـﺰ(‬ ‫اﺷﺎره دارد ﻛﻪ ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺖﻫﺎ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و رﻓﺘﺎر اﺷﺎره دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺳﻪ درﻣﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ درﻣﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ـ رﻓﺘـﺎري ﻋﻤـﺪه ﺑـﺎ‬ ‫ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﺗﺮﺟﻴﺤﻲ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫• رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧﻲ ـ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ )‪ ،REBT‬اﻟﻴﺲ(‬ ‫• ﺷﻨﺎﺧﺖ درﻣﺎﻧﻲ )‪ CT‬ـ ﺑﻚ(‬ ‫• اﺻﻼح رﻓﺘﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ )‪ CBM‬ـ ﻣﻴﭽﻨﺒﺎوم(‬ ‫ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد و ﺗﻔﺎوتﻫﺎﻳﻲ ﻣﻴﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي درﻣﺎﻧﻲ ﻣـﺬﻛﻮر وﺟـﻮد‬ ‫دارد‪ .‬ﻫﺮ ﺳﻪ روﻳﻜـﺮد‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ و ﺗﻜﻨﻴـﻚﻫـﺎي درﻣـﺎﻧﻲ را از ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ وام‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻣﻴﺎن دو روﻳﻜﺮد ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬارﺗﺮ‪ REBT ،‬و ‪ CT‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧﻲ ـ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ )‪ (REBT‬ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ دﻛﺘـﺮ آﻟﺒـﺮت اﻟـﻴﺲ در‬ ‫دﻫﻪ ‪ 1950‬اﻳﺠﺎد ﺷﺪ‪ .‬درﻣﺎﻧﮕﺮان ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬اﻟﻴﺲ را ﭘﺪر ﺑـﺰرگ درﻣـﺎن ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ـ‬ ‫رﻓﺘﺎري ﻣﻲداﻧﻨﺪ )ﻛﻮري‪.(1996 ،‬‬ ‫آرون ﺑﻚ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻟﻴﺲ‪ ،‬در آﻏﺎز از ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ روانﻛﺎوي ﺑﻬـﺮه ﮔﺮﻓـﺖ‪ ،‬وﻟـﻲ آن را‬ ‫روﺷﻲ ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻌﺎن ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ او ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺧﻮد‬ ‫را از اﺑﺘﺪاي دﻫﻪ ‪ 1960‬آﻏﺎز ﻛﺮد‪ ،‬روﺷﻲ ﻛﻪ اﻛﻨـﻮن ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺷـﻨﺎﺧﺖ درﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫)‪ (CT‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫دوﻧﺎﻟﺪ ﻣﻴﭽﻨﺒﺎوم‪ ،‬ﺑﺴﻂ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺻـﻼح رﻓﺘـﺎر ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ )‪ (CBM‬را از اواﻳـﻞ‬ ‫دﻫﻪ ‪ 1970‬آﻏﺎز ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻴﭽﻨﺒﺎوم ﻛﻪ روﻳﻜﺮدي اﻟﺘﻘﺎﻃﻲﺗﺮ دارد در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﺑﺮ‬ ‫روي درﻣﺎن اﺧﺘﻼل اﺳﺘﺮس ﭘﺲ از ﺿﺮﺑﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻣﺘﻌﺪدي ﻣﻴﺎن درﻣﺎﻧﮕﺮان ‪ REBT‬و ﺳﺎﻳﺮ درﻣﺎﻧﮕﺮان ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎوران‬

‫‪325‬‬

‫رﻓﺘﺎري )از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ درﻣﺎﻧﻲ )‪ ((CT‬وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻳﻚ ﺗﻔﺎوت ﻋﻤﺪه اﻳﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ‪ REBT‬ﭘﺮﺗﻮﻗﻊ ﺑﻮدن ﻣﺮاﺟﻊ )ﻣﺜﻼً ﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪه( را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜـﻲ از ﻋﻠـﻞ‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻳﻦ ﭘﺮﺗﻮﻗـﻊ ﺑـﻮدن را زﻳـﺮ‬ ‫ﺳﺌﻮال ﺑﺒﺮد‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ درﻣﺎﻧﮕﺮان ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ رﻓﺘﺎري ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺿﻲ را ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷـﺘﻪ و در‬ ‫*‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻤﻜﻲ ﻫﻢ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑــﻪ اﺛــﺮ ﻛــﻮري )‪ (2000‬ﺑــﺎ ﻋﻨــﻮان »ﻧﻈﺮﻳــﻪﻫــﺎ و ﻛﺎرﺑﺴــﺖﻫــﺎ در ﻣﺸــﺎوره و‬ ‫رواندرﻣﺎﻧﻲ« ﻛﻪ ﺳﻪ روﻳﻜﺮد درﻣﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ رﻓﺘﺎري را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫آﻣﻮزش ﻫﺎ و ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺣﺮﻓﻪ اي ﺑـﺮاي رﻓﺘـﺎر درﻣـﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧـﻲ ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫)‪(REBT‬‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ آﻟﺒﺮت اﻟﻴﺲ ﺑﺮاي رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬در ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ ،‬ﺳـﻄﻮح‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻣﻮزشﻫﺎي ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ‪ REBT‬را ﺑـﺮاي ﻣﺘﺨﺼﺼـﺎن ﺑﻬﺪاﺷـﺖ رواﻧـﻲ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻛﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﺣﺮﻓـﻪاي ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت دورهاي اراﺋـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ در ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﺷﻬﺮﻫﺎي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻫﻢ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻌﺒﻪ ﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ‪ REBT‬در ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻫﻢ وﺟﻮد دارﻧـﺪ‪ .‬ﻛﺎﺗـﺎﻟﻮگ و وب‬ ‫ﺳﺎﻳﺖ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﻪ‪ ،‬ﻛﺘﺎبﻫﺎ و ﻧﻮارﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ﺣﺮﻓﻪاي و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎ و ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫ﺧﻮدﻳﺎري را ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ را درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ آﻟﺒﺮت اﻟﻴﺲ ﺑﺮاي رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲِ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪:‬‬ ‫‪45 East 65th street, Newyork, NY 100 21.‬‬ ‫‪Telephone: (212)535-0822 or (800) 323-4738.‬‬ ‫‪Website:http://www.rebt.org‬‬ ‫ﺟﻠﺴﺎت درﻣﺎﻧﻲ ‪) REBT‬ﺟﻠﺴﺎت واﻗﻌﻲ( ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻮار وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ‪ ،‬در ﺻـﻮرت‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺮ روي ﺑﺮﮔﻪ ﻣﺎرﻛﺪار ﺣﺮﻓـﻪاي‪ ،‬در اﺧﺘﻴـﺎر ﻣﺘﺨﺼﺼـﺎن ﺑﻬﺪاﺷـﺖ روان‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻧﻮارﻫﺎﻳﻲ ﺣﺎوي ﺑـﻴﺶ از ‪ 10‬ﺟﻠﺴـﻪ درﻣـﺎﻧﻲ ‪ 38‬ﺗـﺎ ‪ 55‬دﻗﻴﻘـﻪاي‬ ‫* ﮔﻔﺘﮕﻮي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎ دن ﺑﻴﻞ )‪(Don Beal‬‬

‫‪326‬‬

‫‪ SOS‬ﻛﻤﻚ در ﻣﻮرد ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬

‫ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺼـﺎﺣﺒﻪ ﻫـﺎي درﻣـﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳـﻂ اﻟﺒـﺮت اﻟـﻴﺲ‪ ،‬ريديﮔﻴﺴـﻮپ‪،‬‬ ‫دوﻣﻴﻨﻴﻚ دي ﻣﻴﺘﻴﺎ‪ ،‬ژاﻧﺖ وﻟﻒ و ﺳـﺎﻳﺮ درﻣـﺎﻧﮕﺮان ‪ REBT‬ﻫـﺪاﻳﺖ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺿﺒﻂ وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ اﻳﻦ ﺟﻠﺴﺎت و اراﺋﻪ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﻣﻮزشﻫﺎي ﺣﺮﻓـﻪاي ﺑـﺎ‬ ‫رﺿﺎﻳﺖ و اﺟﺎزه ﻣﺮاﺟﻌﺎن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﺮي ﻧﻮارﻫﺎي وﻳﮋه ﻛﻪ از اواﺳﻂ دﻫﻪ ‪ 1990‬آﻏﺎز ﺷﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﺮﭼﺴـﺐﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻫﻢ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺎوي اﻇﻬﺎرات ﻣﺨﺘﺼﺮ درﻣﺎﻧﮕﺮ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻴﻨﻨﺪه ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﺮاﺣﻞ درﻣﺎن را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺣﻞ درﻣﺎن ﻛـﻪ در »ﻣﻘﺪﻣـﻪاي ﺑـﺮ درﻣـﺎن‬ ‫ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ« )دراﻳﺪن و ديﮔﻴﺴـﻮپ‪ (1990 ،‬اراﺋـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﺑـﺎ ﻣﺮاﺣـﻞ‪،‬‬ ‫ﺷﺮحﻫﺎ و اﻇﻬﺎرات اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﻧﻮارﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﻮده و ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻔﻴﺪي ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎب ﻣﺬﻛﻮر‬ ‫و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻮارﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺆﺳﺴﻪ آﻟﺒﺮت اﻟﻴﺲ ﺳﻔﺎرش داد‪.‬‬ ‫ﻧﻮارﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ﺣﺎوي ﺟﻠﺴﺎت رواندرﻣﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ درﻣﺎﻧﮕﺮان زن‪ ،‬ﺑﺮاي اﻫﺪاف‬ ‫آﻣﻮزﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪك ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎي درﻣﺎن ‪ REBT‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ژاﻧﺖ وﻟـﻒ‬ ‫ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻔﺮد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ‬ ‫ﻣﻦ از ﻣﺬﻛﺮ و ﻣﺆﻧﺚ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺺ از ﻣﺸﺎﻫﺪه دﻛﺘﺮ وﻟﻒ در ﻣﺸﺎوره ﺑـﺎ ﻣﺮاﺟﻌـﺎن‬ ‫ﻟﺬت ﺑﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺘﺎب ﻫﺎي ‪ REBT‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻣﻦ ﺑﺮاي درﻣﺎﻧﮕﺮان‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﻫـﺎي زﻳـﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان از ﻣﺆﺳﺴﻪ اﻟﺒﺮت اﻟﻴﺲ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫دراﻳــﺪن‪ ،‬دﺑﻠﻴــﻮ‪ ،‬و ديﮔﻴﺴــﻮپ‪ ،‬آز )‪» ،(1990‬ﻣﻘﺪﻣــﻪاي ﺑــﺮ درﻣــﺎن ﻋﻘﻼﻧــﻲ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ«‪champaign, IL ،‬؛ اﻧﺘﺸﺎرات ‪ .Research‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻔﺎرش ﻧﻮارﻫﺎي‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ‪ REBT‬را ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﻪ آنﻫﺎ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫دراﻳﺪن‪ ،‬دﺑﻠﻴﻮ‪ .‬ن‪ ،‬و ﻧﻴﻤﻦ‪ ،‬ام‪» .(1994) .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﻐﺖ رﻓﺘـﺎر درﻣـﺎﻧﻲ ﻋﻘﻼﻧـﻲ‬ ‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ«‪ .‬ﻟﻨﺪن‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ‪ .whurr‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﭼﻴﺰي ﻓﺮاﺗﺮ از ﻳﻚ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻟﻐـﺎت‬ ‫ﺑﻮده و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ آن ﺑﺮاي درﻣﺎﻧﮕﺮان ﺟﺎﻟﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻟﻴﺲ‪ ،‬اي‪» .(1998) .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺿﻄﺮاب ﺧﻮد را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ آن ﻣﺎ‬ ‫را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ«‪.‬‬ ‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻴﺘﺎدل‪.‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎوران‬

‫‪327‬‬

‫اﻟﻴﺲ‪ ،‬اي‪» .(194) .‬ﻋﻘﻞ و ﻫﻴﺠﺎن در روان درﻣﺎﻧﻲ« )وﻳﺮاﻳﺶ دوم( ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‪،‬‬ ‫ﻧﺸﺮ ﺑﺮﻳﭻ ﻟﻴﻦ از ﮔﺮوه اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲ ﻛﺎرول‪.‬‬ ‫ﭘﺮﻧﺎرد‪ ،‬ام و وﻟﻒ‪ ،‬ﺟﻲ )وﻳﺮاﺳـﺘﺎران(‪» .(2000) ،‬ﻛﺘـﺎب ﻣﻨﺒـﻊ ‪ REBT‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن«‪ .‬وﻳﺮاﻳﺶ دوم‪ ،‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ اﻟﺒﺮت اﻟـﻴﺲ ﺑـﺮاي رﻓﺘـﺎر درﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪.‬‬ ‫واﻟﻦ‪ ،‬اس‪ ،.‬دي ﮔﻴﺴﻮپ‪ ،‬آر‪ .‬و دراﻳﺪن‪ ،‬دﺑﻠﻴﻮ )‪» .(1992‬راﻫﻨﻤـﺎي ﻣﺘﺨﺼﺼـﺎن‬ ‫در ﻣــﻮرد درﻣــﺎن ﻋﻘﻼﻧــﻲ ﻫﻴﺠــﺎﻧﻲ« )وﻳــﺮاﻳﺶ دوم(‪ :NY ،‬اﻧﺘﺸــﺎرات داﻧﺸــﮕﺎه‬ ‫آﻛﺴﻔﻮرد‪.‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد آﻣﻮزشﻫﺎي ﺣﺮﻓﻪاي و ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ درﻣﺎن ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ را‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان از ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﻚ ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬آدرس ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﻚ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪the Beck Institute for cognitive therapy and research,‬‬ ‫‪GSB Building, City Line and Belmont Avenues, suite 700,‬‬ ‫‪Bala cynwyd, PA 19004-1610. Telephone (G10) 644-3020‬‬ ‫‪and website: http://www.beckinstitute.org‬‬ ‫دﻳﻮﻳﺪ ﺑﺮﻧﺰ‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه »اﺣﺴﺎس ﺧﻮب‪ :‬درﻣﺎن ﺧﻠﻘﻲ ﺟﺪﻳﺪ«‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺎهﻫﺎي درﻣـﺎن‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ رﻓﺘﺎري را در ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺎﻻ در ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﻬﺪاﺷﺖ‬ ‫روان‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ آدرس ‪ http://www.feelinggood.com‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫درﻣﺎنﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ رﻓﺘﺎري روﻳﻜﺮدي ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺮاي ﺧﻮدﻳـﺎري ﺑـﻮده و ﺷـﻴﻮه‬ ‫ﻣﺆﺛﺮي را ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن و ﺟﻮاﻧﺎن اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬درﻣـﺎن ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‬ ‫رﻓﺘﺎري ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻋﻠﺖ آن ﻫـﻢ ﺗﺄﻛﻴـﺪ ﺑـﺮ روي درﻣـﺎن‬ ‫ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪتﺗﺮ و روشﻫﺎي درﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻋﺘﺒﺎر آنﻫﺎ در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣـﻮرد ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﮔﺴﺘﺮدهاي ﺑﻪ درﻣﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ رﻓﺘﺎري و روش آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳـﻚ‬ ‫روش داراي ﻛﺎرﺑﺮد در ﻣﻮرد داﻣﻨﻪ وﺳـﻴﻌﻲ از ﻣﺸـﻜﻼت و اﺧـﺘﻼﻻت ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‪ ،‬از‬ ‫ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬