De heuvels van De Ronde

de heuvels van

Landschappen van Vlaanderens Mooiste B A R T H E IR W E G

8

∕ Voorwoord

7

—

10

— 77

∕ De lente

40

— 41

∕ INTERVIEW / Stijn Vandenbergh

42

— 57

∕ Ronde van Vlaanderen

58

— 59

∕ INTERVIEW / Dries Devenyns

78

— 139

∕ De zomer

110 — 111

∕ INTERVIEW / Michel Wuyts

112 — 123

∕ RetroRonde

124 — 125

∕ INTERVIEW / Emma Johansson

140 — 187

∕ De herfst

154 — 155

∕ INTERVIEW / Xavier Coppens

168 — 169

∕ INTERVIEW / Peter Van Petegem

188 — 189

∕ De winter

208 — 209

∕ INTERVIEW / Guido Tack

222

∕ De fotograaf

223

∕ Dankwoord / partners

224

∕ Colofon

Voor woord

de heuvels van

Het landschap is de koers De koers is een levend wezen. Hij ontstaat niet uit het niets, maar wordt ergens geboren, ontwikkelt zich in een bepaald kader, gaat uit van de kenmerken van een landschap waarmee hij uiteindelijk wordt geïdentificeerd. In het collectieve geheugen hangt elke iconische koers op aan een beperkt aantal kapstokken.

Milaan-Sanremo: dat is de vlucht naar de azuurblauwe Méditerranée, waar palmen, serres en vroege bloemen de prille Primavera belichamen. Parijs-Roubaix is het apocalyptische Carrefour de l’Arbre, het donkere Bos van Wallers, de velodroom der dromen. En zo is ook de Ronde van Vlaanderen onlosmakelijk verbonden met de elementen van haar DNA: de draaiende paden, de guillotinehellingen, de drilboorkasseien.

De geografie van een koers bepaalt ook het soort renner die er aan de bak komt. Zoals een klimgeit enkel gedijt in de dimensie van het hooggebergte, zo kan de Flandrien enkel gekneed worden met de klei van de Ronde. Het landschap baart de renner, of toch een bepaald soort renner, die door de specifieke kenmerken van deze omgeving wordt geïnspireerd en gestimuleerd.

Het landschap is motivator, leverancier van hoop en mogelijkheden: daar, in die bocht die ik kan

Landschappen van Vlaanderens Mooiste

insnijden; ginds, op die helling die me past als een handschoen; en dan, over die kasseistrook waar ik elke steen weet liggen, daar haal ik uit in de Ronde.

In het complex der grote klassiekers staat de Ronde van Vlaanderen alleen. Zij heeft haar eigen decor, zij stelt haar speciale vereisten. Ruig en somber als ons voorjaarsklimaat, hard en onverbiddelijk als het ware ontworpen om de lichamelijke en morele kracht van het Vlaamse Volk in te laden. De Ronde van Vlaanderen, somber, schrikbarend en indrukwekkend, lijkt in haar loden zwaarte te zijn uitgesneden naar de specifieke mogelijkheden van de Vlaamse renner, naar zijn aparte eigenschappen, naar zijn uitzonderlijke gaven van lichaam en wil.

(Joris Jacobs, Het Nieuwsblad, 7 april 1953)

In een koers die hem ligt, wordt de renner deel van het landschap: hij neemt het in zich op, raakt er door gevat en aangestuurd. Het kruipt in zijn kuiten, dijen, longen, tot in zijn hoofd. Ook, en vooral tijdens de trainingstochten waarin – in tegenstelling tot de omstandigheden van een wedstrijd – de mogelijkheid bestaat alle elementen van de omgeving zintuigelijk op te nemen, met oog, oor, smaak, geur en huid. Dan zingt het profbestaan in het brein van de coureur: wat een zalige werkomgeving, wat een vrijheid, wat een ongebondenheid. ‘Je moet er eens op letten hoe gelukkig een renner is op zijn fiets’, zei ooit Claudine Merckx. ‘Op training nog het meest van al. Van de grootste tot de kleinste beseffen ze: wat een heerlijk beroep. Dat fietsen in de natuur, wat een vrijheid, wat een intens, vol leven. Alles wat nadien komt, is leger, saaier, armer. Daarom hebben renners het na hun carrière soms zo moeilijk.’

De renner maakt haast dagelijks gebruik van de fiets als meest efficiënte instrument om een omgeving te leren kennen. Het fietsros: een beter hulpmiddel om een streek te scannen is er niet. Er is het esthetische genot bij het waarnemen van iets dat groter is dan de mens: de natuur. Je maakt het komen en gaan der seizoenen mee, de wisselende kleurenpracht, de kleine, ontwapenende verhalen (moeder eend kruist met kroost het fietspad).

De Ronde is een karakterwedstrijd. Hard en ruig. Het is een brok oud-Vlaamse symboliek: kleine wriemelende mensen die ploeteren onder een wijde, grauwe hemel. De Ronde is geen vlucht- of klimkoers. Het is een jachtig gedaver, vol scherpe en hoekige kanten, met overheersend grijze tinten.

De Ronde van Vlaanderen verschilt van alle andere grote wielerwedstrijden door haar eigen sfeerschepping.

Zij biedt unieke wielertaferelen in een exclusief kader. Dat speciale decor wordt gecreëerd door een aantal onvervangbare elementen: het heuvelachtige landschap, de kasseien en de klimatologische omstandigheden.

(Joris Jacobs, Het Nieuwsblad, 4 april 1977)

En dan is er de koers zelf, de Ronde, waarin nog een dimensie aan het landschap wordt toegevoegd: de supportershaag. In Vlaanderen iets unieks, een tocht door een menselijke tunnel van gekrijs, met kippenvel bezongen door Fabian Cancellara en Emma Johansson: die sfeer, die vind je nergens.

Maar ook de Ronde-wegen zijn uniek, die slingerpaden die zich als een gewonde slang door de Vlaamse Ardennen kronkelen. Wat ook weer het gelaat van de wedstrijd boetseert. De topografie van een wedstrijd selecteert het type renner dat er zich thuis voelt. Of zoals Laurent Fignon het ooit uitdrukte: ‘Le Tour des Flandres, c’est une course de guerriers’. Een koers voor krijgers, die schouder aan schouder, elleboog tegen elleboog, vechten voor een plaatsje voorin, daar waar de prijzen worden verdeeld.

De historicus Fernand Braudel (La Méditerranée) en de journalist Robert Kaplan (De wraak van de geografie) legden er eerder de nadruk op hoe de geografie de ultieme vormgever is van de menselijke maatschappij. Voor een landschap in relatie tot de wielersport geldt hetzelfde: het maakt, nee, het is de koers. De Ronde, dat is het Ronde-landschap. En omgekeerd. Daarom is ze ook niet verplaatsbaar die Ronde, naar pakweg de Polders of de Kempen. Ze zal altijd hier blijven, in de streek waar haar moederkoek lag.

Maak in dit boek kennis met dit specifieke landschap, gezien door de bril der seizoenen, bekeken met het oog van Bart Heirweg, vastgelegd in zijn lens. U zult er geregeld de Ronde probleemloos bij kunnen denken.

Rik Vanwalleghem Directeur Centrum Ronde van Vlaanderen

De lente van

de heuvels van de Ronde.

Het land legt stilaan zijn wintermantel af. De nachten zijn nog fris en de ochtendnevel aarzelt boven het landschap. Toch groeit de zon en de dagen krijgen meer licht. Onder de grond staat het nieuwe leven in de startblokken en de eerste wielrenners daveren al over de kasseien.

Het wielerseizoen gaat stilaan ook in Vlaanderen van start en de benen worden losgereden. Her en der wordt al echt gekoerst, de adem van de Ronde hangt al in de lucht.

Overal trekken de ploegen tussen de velden en de ruggen van het landschap krijgen nieuwe kleuren: groen spruit op en de aardkluiten blinken bruin waar de trekkers gepasseerd zijn.

Alles wordt klaargemaakt voor de hoogdag van de pedalen. De groene loper wordt uitgerold en in de weiden proeven de koeien en her en der enkele paarden van de nieuwe sappen. Alles ligt klaar. De lente loopt op wieltjes. Het decor voor de Ronde is af.

12 ∕

X

Koppenberg April opent langzaam de kleurendoos. Je ziet, je voelt de lente komen. De Koppenberg, met z’n 78 meter op zich een kleine heuvel, maar dank zij de kasseien en de scherpte van de helling een genadeloze natuurlijke hindernis. Het dorp Melden rust in zijn groene kraag. Het licht bespeelt dat groen in zoveel tonen dat het heel stil wordt tegen de avond. Het land is klaar voor het nieuw geluid van Gorter.

Achter mij, bovenop de helling, sluimert het Koppenbergbos. Een middelste bonte specht laat zich heel duidelijk horen. Ook de Vlaamse Ardennen krijgen deze bezoeker tegenwoordig meer en meer over de vloer, of beter in de bomen. Een zeldzame wespendief heeft hier zijn nest gemaakt. Op een boogscheut van Oudenaarde is de stad ver weg.

Geen mens om daaraan te twijfelen.

28 ∕

X

Mariaborrestraat Vanaf de kasseien langs de Mariaborrestraat, de aanloop voor de Steenbeekdries, spreiden de akkers zich in al hun aardigheid glooiend uit. Bruin in vele tinten zal geleidelijk door groen worden ingepalmd. Nu heerst het nog, nu houdt het licht zich nog in voor de aarde. Wolken drijven boven het lage land en houden de zon nog wat in toom. Achteraan heeft het dorp zich neergevlijd, rond de kerk van Nukerke.

32 ∕

X

Koppenberg

41 ∕

Stijn Vandenbergh

INTERVIEW

De ene lijkt geboren te zijn voor het voetbal, de andere voor het boksen en Stijn Vandenbergh, ja, die moest eigenlijk wel basketspeler worden. Met z’n bijna 2 meter zou hij bij veel ploegen onder de korf het goede weer hebben kunnen maken. Hij begon indertijd dan ook bij basketbalclub Haantjes Leupegem in Oudenaarde, maar op een of andere manier gaf dat hem niet echt voldoening.

Samen met z’n broer liet hij zich inpalmen door

Ondanks al die mooie reiservaringen keert Stijn

Met duidelijk genoegen vertelt hij over de

Dat het mooie slingerende landschap de renners

In 2016 staat de 100ste editie van de Ronde

de Einse Trappers en sindsdien zit hij als een

met het meeste plezier terug naar zijn eigen

Kwaremont, zijn lievelingsheuvel in de streek.

grotendeels ontgaat, is onvermijdelijk. De

van Vlaanderen op het programma en iemand

echte Vlaamse reus stevig in het zadel. In 2004

streek, de Vlaamse Ardennen waar zijn roots

Een berg die een lange en volgehouden

concurrentie in de koers is bikkelhard en je moet

in het Zottegemse bereidt zich bijzonder voor

schreef hij de toenmalige Omloop Het Volk

liggen. Jarenlang was dat Oudenaarde en sinds

inspanning vraagt, echt iets voor de krachtige

verduiveld goed opletten of je ligt er voor je het

om zijn huzarenstukje van 2014 over te doen,

voor Beloften en Eliterenners zonder contract

enkele jaren Zottegem waar hij een enthousiaste

pedaalslagen van Stijn. De Kwaremont als

weet. Te veel renners op een beperkte ruimte,

zelfs met nog wat meer ambitie. Als u dit interview

op zijn palmares en in geen tijd maakte hij van

supportersclub rond zich heeft verzameld. In

scherprechter waar het kaf van het koren wordt

iedereen die goed wil zitten en daarbij de

leest, weet u misschien al of onze Oudenaardse

zijn hobby zijn beroep. Een beroep waar hij

de Ronde van Vlaanderen van 2014 konden

gescheiden. Maar voegt Stijn eraan toe, het

vermoeidheid, allemaal elementen die ervoor

flandrien in zijn opzet geslaagd is.

nu, meer dan tien jaar later, nog altijd met volle

die zich meer dan behoorlijk opwarmen aan de

is niet alleen de berg zelf die het hem doet: je

zorgen dat er duchtig gevallen wordt. Daarbij

teugen van geniet.

prestatie van hun poulain: Stijn werd meer dan

moet er ook voor zorgen dat je in de aanloop

nog van het landschap genieten is er echt niet

verdienstelijk 4de, na Cancellara,

naar die Vlaamse bergen in de goede positie

bij. Dat kan dan wel tijdens de trainingsritten en

Greg Van Avermaet en Sep Vanmarcke.

komt te zitten. Met andere woorden: wat het

de verkenningen van het parcours. Dan houdt

Elk beroep heeft natuurlijk zijn voor- en nadelen.

Als profrenner zie je wel een stukje van de

publiek ziet, is eigenlijk maar het topje van de

Stijn ervan in zijn eigen streek te touren. Want

wereld. Zo was Stijn in Argentinië, China,

De Ronde van Vlaanderen is voor Stijn dan ook

ijsberg. De strijd begint stukken vroeger en is

ondanks zijn vele internationale uitstapjes is zijn

Japan, Australië, Abu Dhabi, noem maar op.

een van de topdagen van het wielerseizoen.

daarmee ook heel wat vinniger dan alleen

geboortestreek hem nog bijzonder dierbaar.

Telkens om te koersen, maar toch. Zowel tijdens

Niet alleen omdat hij dan in eigen streek, tussen

de klim.

Het harde werk, de zweepslagen van regen en

als naast de koers krijg je op die manier wel

de horden supporters, kan rondrijden. Dat is op

wind, dat kan hem allemaal niet deren, zodra

een andere kijk op de wereld. En werken en

zich natuurlijk al een enorme opsteker, maar er

hij zich aangemoedigd weet door de eigen

zweten moet een mens overal, in Abu Dhabi

is meer. Stijn wil zich inschrijven in het gilde

supporters.

dan wel wat meer dan elders, maar dat neemt

van de Flandriens, de onverzettelijke en sterke

Stijn er graag bij.

renners die in weer en wind over de Vlaamse heuvels dokkeren. Daarom houdt hij ook van de voorjaarskoersen in het algemeen, maar de Ronde is voor hem niet zonder reden Vlaanderens Mooiste. Alleen Parijs-Roubaix kan voor Stijn een beetje op dezelfde hoogte staan.

De Kwaremont als scherprechter waar het kaf van het koren wordt gescheiden.

42 ∕

Ronde van Vlaanderen Sinds enkele jaren is Oudenaarde in de ban van de Rondekoorts. Al een hele tijd voor de grote dag legt de stad zich in de goede plooi. Nu is het nog rustig, maar heel binnenkort breekt hier de wielergekte los. Overal rondom het parcours rijzen VIP-tenten uit de grond. Caravans veroveren de vrije ruimte. Van ver buiten de streek komen pers en supporters aangereden. Oudenaarde is ten minste één weekend lang de navel van de sportwereld.

Gouden tijden voor de horeca. Op zaterdag een feest voor duizenden wielertoeristen, een grote repetitie. Rondom rijkelijk gevulde pinten wordt over en weer gediscussieerd over favorieten en kansen.

Wordt het een Belg, een Tsjech of een Zwitser?

Doet er niet toe, als het maar spannend sportief wordt. En de winnaar is altijd de stad van Brouwer.

56 ∕

Kanarieberg Wat komt boer Verkest, die in de hoeve aan de voet van de Kanarieberg woont, hier doen? Is hij een kenner? Heeft hij geheime tactieken, dankzij zijn kennis van de streek? Of veegt hij er vierkant zijn botten aan, aan al dat gedoe met die koers?

Nu ja, dat zou hij misschien wel willen, maar de historie leert anders. De mest voor zijn erf moest wijken zodat het parcours van de Ronde er netjes bijligt. Men wil het wielrennen de laatste jaren immers proper houden, weet je.

De boer is altijd wel wijs genoeg. Hij legt de coureurs dan ook geen stro in de weg.

220 ∕

X

Karel Martelstraat

Dankwoord Dit boek was niet tot stand gekomen zonder de steun en medewerking van verschillende mensen.

In eerste plaats wil ik daarom alle partners bedanken omdat ze van bij de start geloofd hebben in dit project: Centrum Ronde van Vlaanderen, Toerisme Vlaamse Ardennen, Agentschap Natuur en Bos, Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen, Stad Oudenaarde en het MOU, Museum van Oudenaarde en de Vlaamse Ardennen. Een speciaal woord van dank gaat ook uit naar Jan Van Damme van uitgeverij Beatrijs die de uitgave van dit boek mogelijk maakte en Rik Vanwalleghem voor zijn ondersteuning gedurende het ganse project. Mijn schoonvader André Vansteenbrugge voor het idee, het schrijven van de tekst en interviews en het schenken van zijn prachtige dochter (ondertussen mijn vrouw), Vicky Vansteenbrugge. Zonder haar steun en begrip had ik al mijn grootse dromen en ideeën wellicht nooit kunnen realiseren. Mijn vader om mij in de laatste dagen van zijn leven de wijze raad te geven om mijn passie en dromen na te jagen.

Dank ook aan Stijn Vandenbergh, Dries Devenyns, Michel Wuyts, Emma Johansson, Guido Tack, Peter Van Petegem en Xavier Coppens voor de interviews, Griet Buyse, Geertrui Deprez,

De fotograaf

Eva Roels, Wim Haesebeyt, An De Pauw, Els Eeckhout, Harry De Zitter, De Blauwe Peer, Golazo, Nikon, Benro, Natuurkijkers.be, Formatt Hitech en de verschillende mensen die bereidwillig hebben meegewerkt aan dit project. Tot slot ook een woord van dank aan mijn familie en vrienden.

Ik probeer er voortaan wat meer bij te zijn op de familiale aangelegenheden!

Voor mij bestaat niets mooiers dan een leven als landschapsfotograaf. Wanneer ik voor dag en dauw door de velden loop, voel ik mij eventjes alleen op de wereld en geniet ik van de rust. Ver weg van de zo vertrouwde waan van de dag. Elke keer opnieuw verbaast de natuur me met haar schoonheid.

Het bezorgt me momenten van verstilling, puur gewaarworden en verbondenheid met de natuur.

“Mijn ogen zijn mijn waardevolste bezit. Ik prijs me gelukkig dat ik ze steeds bij me heb om die mooie momenten voor altijd vast te houden.”

Landschapsfotografie is een manier van leven geworden. Het vertrekt vanuit mijn liefde en kennis van de natuur, die ik graag deel met anderen die met hetzelfde respect naar de natuur en fotografie kijken. Door mijn beelden, boeken en workshops hoop ik bondgenoten te vinden om de aandacht voor de natuur in onze maatschappij te stimuleren.

Meer over mij en mijn werk? Eén adres: www.bartheirweg.com.

Dit boek wordt ondersteund door de volgende partners:

Colofon www.beatrijs.be Tekst André Vansteenbrugge Rik Vanwalleghem Bart Heirweg Vormgeving De Blauwe Peer Foto p. 222 © Beatrice Leysen © Uitgeverij Beatrijs, Oudenaarde, 2016 © Bart Heirweg, 2016 ISBN 9789082301021 D/2016/10543/1 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers.