Einddocumentatie - het tweede scherm by BartvdBrink

17 Januari 2014

Seminar

Dream|Discover|Do Einddocumentatie

Het tweede scherm

Student: Bart van den Brink 1606257 CMD Hogeschool Utrecht 3e Studiejaar, UXD1 Docent: Michiel Rovers

Voorwoord Seminar, wat is dat eigenlijk? Voor mij is het de eerste keer dat ik dit vak moest volgen en het was voor mij iets totaal nieuws. De betekenis van het woord seminar in mijn eigen woorden is: Een bijeenkomst waar mensen over een bepaald onderwerp praten door middel van lezingen en/of workshops met het doel nieuwe kennis te vergaren. Het is dus eigenlijk het geven van een lezing of workshop. Gelukkig kregen we ook de mogelijkheid om een Essay te schrijven of een Audio Visuele reportage te maken. Deze twee manieren van presentatie passen eigenlijk veel beter bij het onderwerp waar ik graag meer over wil weten. Dat onderwerp is namelijk het tweede scherm. Waarom? Afgelopen periode heb ik twee presentaties over dit onderwerp gezien en deze vond ik wat oppervlakkig. Ik wil graag zelf in het onderwerp duiken. Een interview houden met een expert en eens wat cijfers naar boven halen. Dit betekent zeker niet dat het een makkelijk onderwerp zal worden om informatie over te vinden. Wel leek een essay mij de beste manier om deze informatie te verwerken. Op die manier kan ik namelijk vrij schrijven en de onderwerpen aanhalen die mij het meest zijn bijgebleven tijdens mijn onderzoek.

Ik wens u veel leesplezier bij het doornemen van deze einddocumentatie over het tweede scherm. Bart van den Brink

Inhoud Inleiding

Proces Onderwerp Vragen Sturing Contact Interview Blog Onderzoek Essay Onderzoeksverslag

4 4 4 4 5 5 5 6 6 6

Probleemstelling

Deelvragen

Interview

Artikelen

Essay Voorwoord Inleiding Ik heb maar ĂŠĂŠn televisie Lekker bankhangen Ik wil graag meer informatie Een nieuwe ervaring Ik kijk nooit televisie Conclusie Eindwoord

12 12 13 14 14 15 16 16 17 18

Reflectie

Bronnen

Inleiding In dit onderzoeksverslag beschrijf ik welke stappen ik heb ondernomen om meer te weten te komen over het tweede scherm. Zonder er al te veel over te weten lijkt het van een afstand een groeiende markt. Apple winkels groeien als paddenstoelen uit de grond en ook de aanbiedingen van andere tablets vliegen je om de oren. Nu is het eigenlijk een aanname dat het tweede scherm een tablet zou zijn maar is dat wel zo? Wel weet ik één ding zeker mobiele beeldschermen verschijnen steeds meer in onze omgeving. Google maar eens op: meest verkochte product Apple. De iPad’s en de iPhone’s vliegen je om de oren. En dan is dat alleen nog maar de tablet en smartphone verkoop van Apple. Op al deze miljoenen beeldschermen bekijken we dagelijks content. Watsapp berichten, onze mail, maar ook Youtube heeft een applicatie. We kijken dus ook video! Maar dat keek men vroeger alleen maar op tv. Er is dus een verschuiving. Ik wil graag weten hoe programmamakers hier mee omgaan, wat bedenken zij om de kijker vast te houden? En werken de oplossingen die de producent bedenkt ook echt? In het kader van mijn User Experience Design specialisatie heb ik dit onderzoek gedaan met als uitkomst een essay. Deze essay bevat vernieuwende maar voor mij vooral relevante informatie.

Proces Onderwerp Voordat ik kon beginnen aan mijn onderzoek moest ik eerst richting kiezen. Het was voor mij al snel duidelijk dat ik iets wilde onderzoeken binnen de entertainment. Het woord zegt het al bijna. Entertainment, het moet dus leuk zijn. Echter drong Michiel Rovers mijn begeleidend docent er al snel op aan dat het echt belangrijk was om een onderwerp te kiezen. Door een keuze te maken kan je namelijk snel beginnen met onderzoek en contact zoeken met mensen voor een eventueel interview of gesprek. Hierdoor viel mijn keuze al snel op het tweede scherm. Ik weet er al een klein beetje wat over. Het is iets nieuws en het heeft betrekking op media entertainment. Een goede keuze dus. Vragen Verder was het zaak om een hoofdvraag en deelvragen op te stellen waarmee ik doelgericht een aantal antwoorden kon gaan zoeken. Er spoken al snel veel vragen door je hoofd maar ik ben begonnen bij de basis. Zo is mijn te schrijven essay ook interessant voor mensen die iets minder bekend zijn met het tweede scherm. In het hoofdstuk hoofdvraag en deelvragen ga ik verder in op de gekozen vragen maar één ding moest duidelijk zijn. Wat is het tweede scherm? Zonder dit precies te weten kan je bijna niet van start gaan. Sturing Vervolgens opperde Michiel Rovers in een van onze contactmomenten ook nog een aantal mensen waarvan hij wist dat ze bezig waren met het tweede scherm. Mensen die bereikbaar zijn om een gesprek aan te gaan met studenten. Hij gaf mij de namen van drie mediaspecialisten op het gebied van het tweede scherm. Peter de Groot, Wouter Groot en Ralph Stam. Zonder dat ik verder wist wie deze mannen waren heb ik wat research gedaan. Zo blijken Peter de Groot en Wouter Groot (geen familie dus) samen te werken in een project genaamd ‘The Future Now’. Ralph Stam is werkzaam bij de AVRO en heeft ook zijn connecties met de Hogeschool Utrecht. Alle drie de heren hebben een verleden in de televisiewereld en weten dus meer over de gedachten van programmamakers

Contact Om in gesprek te komen met deze experts is het natuurlijk van belang om in contact te komen met alle drie of in ieder geval ĂŠĂŠn van de heren. Ik heb daarop besloten om alle drie een mail te sturen met daarin een korte inleiding van mijn onderzoek. Na die gedaan te hebben bleek eens en voor altijd maar weer dat je hier niet vroeg genoeg mee kunt beginnen. Omdat mijn onderzoeksperiode plaatsvond in de laatste maanden van 2013 was het moeilijk om ruimte te vinden in de agenda. Alle drie de mannen waren bereid om af te spreken voor een interview maar uiteindelijk heeft er alleen een interview plaatsgevonden met Peter de Groot. Hij heeft mij met dit interview ontzettend verder geholpen. Tijdens het interview gaf hij namelijk aan in het bezit te zijn van onderzoeken en artikelen over het tweede scherm die hij bereid was met mij te delen. Interview Het uiteindelijke interview met Peter de groot vond plaats op 19 December 2013. Peter bleek een dolenthousiaste man te zijn die graag vertelde over het onderwerp. Het maakte de interview dan ook wat rommelig. Ik moest kijken of hij in ons gesprek mijn vragen beantwoordde. Dit was veelal het geval plus nog alle andere extra informatie die hij mij gaf. We hebben dan ook met gemak het uur wat we voor dit interview hadden volgepraat. Zoals in het hoofdstukje hiervoor te lezen is gaf Peter mij ook nog een groot aantal artikelen die mij verder hebben geholpen met mijn onderzoek. Uiteindelijk heb ik hier veel informatie uit kunnen halen die mij toch wel nieuwe en andere inzichten hebben gegeven op het tweede scherm. Blog Tijdens mijn proces heb ik ook een aantal blogposts moeten plaatsen. Het bijhouden van een blog is een vak apart. Als je dit nog nooit heb gedaan is het lastig om te bepalen wanneer en hoe vaak je een update moet plaatsen op het blog. Uiteindelijk heb ik naast de besprekingen met Michiel Rovers vijf post geplaatst met een update over mijn voortgang. Dit is misschien iets mager geweest. Maar omdat mijn onderzoek vooral heeft bestaan uit het lezen van artikelen en het kijken van een aantal lezingen op Youtube leken de updates mij voldoende. In dit onderzoeksverslag komt mijn proces uitgebreid aan bod. Hiermee hoop ik dan ook een duidelijk overzicht te kunnen geven. Het volgens van het vak seminar is namelijk vooral voor jezelf. Daarbij is een verslag onderdeel van jouw portfolio een blogpost is dit niet.

Onderzoek Zoals ik beschrijf in het hoofdstukje blog heeft mijn onderzoek veelal bestaan uit het lezen van artikelen en het bekijken van een aantal videoâ&#x20AC;&#x2122;s. Ook het uitproberen van applicaties voor de televisie hoorde hierbij. In deze data komen veel cijfers maar ook meningen van experts voorbij. Het vertelt dus een verhaal. Gelukkig is het op Youtube dan ook mogelijk om een lezing even te pauzeren of terug te spoelen. Zo kan je de informatie opnieuw bekijken/beluisteren. Wel wat het lezen van artikelen een langdurig proces. Ik ben geen snelle lezer en probeer dus snel de benodigde informatie te vinden. Dit is soms erg lastig en dat frustreert dan. Uiteindelijk denk ik dat mijn onderzoek soepel is verlopen. Essay Uiteindelijk moest er een essay opgeleverd worden als een van de eindproducten binnen dit project. Dit essay is bijgevoegd in dit verslag. Te herkennen aan de blauwe illustraties. De bronnen zijn hierbij weggelaten en komen terug in de bronvermelding in het hoofdstuk bronnen. Onderzoeksverslag Het samengestelde onderzoeksverslag wat u nu voor u heeft is met name een documentatie geworden met een uitgebreid overzicht van de voortgang. Een toelichting op het beantwoorden van mijn hoofd en deelvraag komt in de eerstvolgende hoofdstukken terug. Ik heb in dit verslag verder geprobeerd om een weergave te geven van mijn bevindingen. Hierin komen een aantal quoteâ&#x20AC;&#x2122;s in terug die ik gebruikt heb om mijn vragen te beantwoorden.

Probleemstelling Om wat dieper in te gaan op het tweede scherm was het van belang om een hoofdvraag te bedenken waarbij ik zelf ook kon nadenken over de mogelijkheden. Daarnaast was ik bereid een vraag te stellen die misschien wel helemaal niet te beantwoorden valt. Ik ben namelijk opzoek gegaan naar het antwoord op de vraag: Hoe zorg je er voor dat mensen het tweede scherm willen gebruiken? Het antwoord op deze vraag is misschien dus wel niet te beantwoorden of veel te groot om te kunnen behandelen in de geschreven essay. Maar door opzoek te gaan naar bevindingen die dicht bij het antwoord komen kon ik wel meer te weten komen over het tweede scherm. Bijkomend belangrijk onderdeel is ook dat ik met dit onderzoek wil bepalen of ik door wil met het tweede scherm op bijvoorbeeld een stage het 2e half jaar van mijn 3e studiejaar CMD.

Deelvragen Om antwoord te kunnen geven op de hoofdvraag heb ik een aantal deelvragen opgesteld. Ik denk dat deze deelvragen mij dan ook goed op weg hebben geholpen naar een antwoord. Allereerst was het van belang om de basis scherp te hebben. Vandaar ook mijn eerste deelvraag: Wat is een 2e scherm eigenlijk? Deze vraag lijkt namelijk heel erg voor de hand liggend maar omdat het tweede scherm iets nieuws is kunnen er misverstanden ontstaan over het gebruik van de woorden. ‘Het tweede scherm.’ Verder heb ik een aantal vragen opgesteld die ik elk heb beantwoord met een eigen onderzoeksmethode. Zo heb ik: Wat doen programma’s om je op het 2e scherm te krijgen? Vooral kunnen beantwoorden naar aanleiding van field research. Het zelf voor de televisie zitten en bekijken hoe programma’s dit nou doen. Verder ben ik nog opzoek gegaan naar de antwoorden op: Wat bied het 2e scherm nu? Voegt het 2e scherm iets toe, of is het een eigen beleving?

Interview Het interview wat ik heb gehouden met Peter de Groot is voor mij eigenlijk het startsein geweest van het onderzoek met een nieuwe invalshoek. Hij gaf mij zo veel informatie dat ik echt gemotiveerd werd om verder te kijken dan de gemiddelde google resultaten. Omdat het gesprek met Peter wat rommelig was heb ik besloten om zijn verhaal niet uit te typen als bijlage. Dit zou namelijk totaal niet relevant zijn gezien het feit dat het geen vraag en antwoord gesprek is geweest. Ook liet hij mij regelmatig voorbeelden bekijken op zijn laptop. Deze voorbeelden kan ik helaas niet allemaal tonen. Enkele quote’s uit het interview en welk inzicht het mij geeft: “Waar je echt voor moet uitkijken is dat je je eigen kijkgedrag tot norm bepaald. Alles wat ik in het verleden fout heb gedaan in de zin van het grote amusement heb ik afgeschreven. Hoe groot is nou de kans dat er zo veel mensen naar een programma kijken? De wekelijkheid is dat er nog steeds groot amusement is bijvoorbeeld boer zoekt vrouw. 3,5 miljoen mensen, 42% marktaandeel.” Een goed televisieprogramma kan dus nog altijd een hoop kijkers trekken. Er komt hierbij geen tweede scherm aan bod. (Nog niet) “Wat is nou second screen en wat brengt met er naar toe of wat speelt men er op af? Gewoon, video on demand? Wat is er op het second screen, is dat gerelateerd aan het hoofdprogramma. Is het second screen gewoon een afstandsbediening van de televisie. Want er zijn zo veel applicaties daar word je helemaal gek van.” De keuze om op een andere manier televisie te kunnen kijken tegenwoordig is heel groot. Peter kwam hier na met een hele grote lijst van mogelijkheden die aantonen dat second screen niet alleen maar een tablet kan of hoeft te zijn. “Weet je wat er gebeurd is door de KASSA applicatie? Het heeft de leeftijd van de kijkers met gemiddeld drie jaar terug gebracht.” ”Dat heeft ook een consequentie, het betekent waarschijnlijk dat oudere mensen nog niet over een tweede scherm beschikken of althans niet zo gebruiken.” Het tweede scherm word dus met name nog door een jongere generatie gebruikt. Dat is goed om te weten voor de programma maar ook applicatie makers.

Ook gaf Peter een toelichting op een onderzoek van Holly Goodier van de BBC: “De oude regel 90, 9, 1 geld niet meer. 90% kijkt gewoon tv, 9% doet een beetje mee en 1% is echt actief. Wat je nu ziet is dat 77% actief is geworden.” Holly Goodier is een dame die ik ook op het internet ben tegengekomen zij doet voor de BBC veel onderzoek. Maar de Nederlandse toelichting van Peter op een onderzoek van de BBC is fijn. Hij weet namelijk hoe het is toegepast. “Wat is het krachtenveld, dit is drieledig. De makers van de spullen, phones, tablets, tv’s etc. Programmamakers en de kabelmaatschappij. Die willen allemaal iets. Maar de apparaten die zij bieden zijn vaak dom, ik wil graag de baas zijn over mijn videoaanbod.” Door het video on demand verhaal is de kijker steeds vaker geneigd zelf de controle te hebben over wat hij of zij kijkt. Nadeel is dat je vaak programma’s zelf moet opnemen. Doe je dit niet dan heb je het echt gemist. Terugkijken gaat niet op zo’n moment ook niet op het tweede scherm. Doe je dit wel, steaming kwaliteiten liggen lager en zijn eigenlijk juist WEL geschikt voor het tweede scherm. “De voorspelbaarheid is niet groot. Hoe belangrijk mensen het daadwerkelijk vinden om zelf in controle te zijn over hun tv. Ik heb werkelijk geen idee.” Uit deze uitspraak blijkt wel dat Peter niet weet of de kijker meer controle wil. Hij heeft ook geen onderzoeken die dit kunnen ondersteunen. En dat terwijl het wel gebeurd, mensen maken er wel gebruik van. Maar dit komt natuurlijk ook omdat het er is. Iets wat niet bestaat kan je ook niet gebruiken. Na al deze uitspraken hebben we nog veel gepraat over het verdienmodel van de verschillende partijen. Dat er veranderingen gaande zijn met betrekking tot het tweede scherm. Als er mensen bijvoorbeeld bereid zijn om te betalen voor een Netflix account of het vooruit kijken van een serie of soap voor één euro dan veranderen de verdienmodellen. Op die manier is er misschien wel minder of geen reclame mogelijk. Of omdat reclame maken goedkoper word trekt het andere partijen aan. Maar de BBC gooit het op de participatie. Vind de kijker de auto die getest word bij Top Gear mooi of lelijk, is het Heineken biertje beter dan de Grolsch in een KASSA test. Met het beantwoorden van deze vragen verdient de programmamaker niet meer geld. Dit valt natuurlijk goed terug te koppelen aan mijn deelvraag: Is het 2e scherm er voor de gebruiker (ontvanger) of voor de producent (zender)?

Artikelen Er zijn een aantal artikelen door mij gebruikt om antwoorden te krijgen op mijn vragen. Om een idee te geven van de relevantie zal ik ook uit verschillende documentaties een aantal quote’s halen en deze toelichten. “Een duivelse verstoorder van de aandacht van Zomergasten is bijvoorbeeld het tweede scherm. Een kijker kan op zijn smartphone of tablet het tweede scherm bekijken waarop informatie te vinden is over de getoonde fragmenten, de tijdlijn van het programma. Tot zover gaat het nog. De rotzooi zit in de hoek waar gebruikers met elkaar kunnen twitteren over de uitzending. Het is bijna allemaal afleidend en nietszeggend gekweel. De tweets zijn als boeken op een rommelmarkt: zelden zit er iets lezenswaardigs tussen.” “Micha Wertheim was een boeiende en onbegrepen tweede zomergast. Een paar dagen na de uitzending was op het internet het derde scherm te vinden, op het weblog van Wertheim. Daarin stonden verwijzingen naar alle fragmenten die hij had laten zien of had willen laten zien maar die door tijd- of geldgebrek niet getoond waren. Het derde scherm van Wertheim is de ideale aanvulling op Zomergasten.” Joost Steins Bisschop op Frankwatching.com Dit artikel laat zien dat het tweede scherm ontzettend kan afleiden. En ook de relevantie van de inhoud niet aansluit op wat er in het tv programma gebeurd. Echter laat het artikel ook zien dat er zeker een toegevoegde waarde bestaat. Zoals Joost hier het derde scherm benoemd met zijn relevantie. Echter is dit natuurlijk ook gewoon het tweede scherm. “Naast de hoeveelheid informatie speelt timing ook een belangrijke rol. Op welk moment geef je welke informatie? Te vroeg of te laat kan informatie irrelevant maken. Dit is een beslissing die voorafgaand aan de uitzending moet worden genomen. Die timing van informatie naar het tweede scherm luistert nauw.” “Meer contactmomenten door de week zorgen voor meer binding met de kijker. De term ‘tweede scherm’ wordt dan misschien wel te eng, omdat er door de week ook momenten zijn dat het tweede scherm het enige (eerste) scherm is.” Sophie Hilhorst in haar documentatie programmamaker converteert eerste scherm naar tweede scherm. 10

De documentatie van Sophie is zeer uitgebreid maar deze quote’s laten zien dat timing heel belangrijk is. Dat is natuurlijk best te begrijpen omdat sommige televisie live is en andere programma’s voorafgaand worden opgenomen. En loopt de applicatie dan gelijk of juist niet? Dit kan helemaal mis gaan. Ze laat ook de voordelen zien doordat het aantal contactmomenten kan verhogen. Zo lang er van te voren over na gedacht word en de gebruiker relevante informatie kan vinden zal deze meer aangetrokken zijn tot het programma. “Er is sinds enige tijd een tweede drijvende kracht achter interactieve televisie: het second screen, het tweede scherm. Dat second screen is een laptop, tablet of smartphone die altijd onder handbereik is van de tv-kijker, die daardoor altijd verbonden is met internet.” “Slechts 1 procent bezoekt de bijbehorende website, de rest van het hooggeëerd publiek zit te facebooken, te e-mailen en te skypen.” Bard van de Weijer de Volkskrant Bart geeft hiermee geweldig aan wat het tweede scherm nou eigenlijk is ook praat hij in het artikel dat vol onderbouwingen van andere onderzoekers zit over de afleiding die zo’n tweede scherm geeft. Weinig mensen gebruiken echt het tweede scherm voor content met betrekking tot het televisieprogramma waar ze naar kijken. Cijfers van andere programma’s tonen dit patroon ook. Daarnaast meld hij in z’n stuk dat de programmamakers eigenlijk maar slecht weten wat ze moeten doen met het tweede scherm. Alle voorgaande quote’s zijn eigenlijk op zichzelf staand al relevant maar de artikelen en documentatie waar ze uitkomen geeft in z’n geheel nog veel meer informatie. Deze informatie valt echter niet te verwerken in dit onderzoeksverslag. Dan zou het verslag aan bijlages al veel te groot worden. In de bornvermelding zal ik een zo correct mogelijke omschrijving geven zodat de bestanden bij mij maar misschien ook bij betreffende partij te achterhalen zijn.

Essay In het essay zijn de antwoorden op de deelvragen verwerkt Dit hoofdstuk heeft blauwe iconen om aan te geven dat het de geschreven essay betreft.

Voorwoord Het tweede scherm, daar wil ik je graag meer over vertellen. Weet je eigenlijk wel wat het is, zoâ&#x20AC;&#x2122;n tweede scherm? Ik denk dat ik er wel een beeld van kan schetsen. Je kijkt naar de televisie maar je heb ook nog een tablet op schoot waar je van alles mee kunt. Bijvoorbeeld informatie opzoeken over de serie waar je naar zit te kijken. Die informatie zoek je dan bijvoorbeeld via Google of de website van RTL. Maar de mogelijkheden zijn eindeloos. De programmamakers kunnen ook een applicatie ontwikkelen zodat je kunt meespelen met een tv-show of kunt stemmen op jouw favoriet bij de talentenjacht. Als je er over na gaat denken zijn de mogelijkheden eindeloos. Althans zo lijkt het. Omdat ik bij de opleiding Communicatie & Multimedia Design en ook de specialisatie User Experience Design veel te maken heb met nieuwe digitale apparaten, ben ik mij gaan verdiepen in de toepassingen voor televisie. Het zogenoemde tweede scherm lijkt een opmars te maken in televisieland, maar is dat wel zo? En zit de kijker er op te wachten?

Inleiding Om dit essay te kunnen schrijven ben ik mij gaan verdiepen in het tweede scherm. Ik wist er voor mijn onderzoek nog maar weinig van af. Zo had ik geen iPad of ander tablet in huis en vond ik dat elke CMDer toch wel op de hoogte moet zijn van ontwikkelingen op het gebied van multimedia. Inmiddels is dat veranderd, ik zit met de iPad op de bank en grijp elke kans aan om me verder te verdiepen in de toepassingen van het tweede scherm. In dit essay ga ik in op verschillende vraagstellingen. Zoals: wat is het tweede scherm eigenlijk? Wat heeft het mij te bieden? Voegt het iets toe? En waar zit nou de trigger om mij op het tweede scherm te krijgen? In verschillende korte hoofdstukjes ga ik antwoord geven op een aantal vragen. Dingen die je misschien nog niet wist of dingen die zo vanzelfsprekend zijn dat je ze bijna vergeet. Omdat het tweede scherm een relatief nieuwe ontwikkeling is wordt er dan ook veel onderzoek naar gedaan. De BBC is op dit moment daarin een grote speler. Maar ik wil vooral kijken naar de Nederlandse toepassingen van het tweede scherm.

Ik heb maar één televisie Het tweede scherm wordt ook vaak second screen genoemd. Maar wat is dat nou eigenlijk? Vaak als men spreekt over het tweede scherm wordt er meestal gesproken over een tablet. Op dit tablet is dan een applicatie of website te vinden waarbij de gebruiker kan interacteren met het televisieprogramma. ‘Second screen television brings you deeper into the tv experience.’ (Holly Goodier, BBC, 2012) Het is dus een verrijking binnen het televisielandschap en het zou je daarmee een betere ervaring moeten geven. Maar mensen kunnen zich maar op één ding tegelijk focussen. Het valt dus te betwijfelen of dat tweede scherm dan ook wel echt het tweede scherm is en niet het “eerste” scherm. Dit komt ook naar voren naar aanleiding van een interview wat ik heb gedaan met Peter de Groot, Socioloog en onderzoeker aan de Hogeschool en Universiteit Utrecht. Het tweede scherm kan namelijk al een afstandsbediening zijn waarmee interactie kan plaatsvinden. Denk bijvoorbeeld aan de ‘rode knop’ maar het tweede scherm is ook vaak gewoon een huistelefoon, smartphone of tablet in welke vorm dan ook. Misschien in de toekomst zelfs wel een Google Glass. Het is in ieder geval een manier om de kijker weer naar het eerste scherm toe te krijgen. Dat grote scherm wat in al onze huiskamers staat. Maar uiteindelijk bepaald de kijker natuurlijk wat hij kijkt en tegenwoordig ook steeds meer wanneer hij kijkt.

Lekker bankhangen Er vind dan ook een verschuiving plaats in wat mensen doen voor de televisie. Vroeger ging men lekker op de bank zitten en keek naar de programma’s die op dat moment uitgezonden werden. Onderzoek van BBC, Marketing en Audiences toont aan dat in 2006, negen procent van de televisiekijkers actief zijn tijdens het tv kijken. Dat betekent dat ze bijvoorbeeld bellen, sms’en, met elkaar praten of in ieder geval iets anders doen dan naar de tv kijken. En dat terwijl deze wel aan staat. Tegenwoordig is tot bijna tachtig procent van de kijkers actief tijdens het kijken van tv-programma’s. Tachtig procent! Dat betekent dat als er één miljoen mensen naar jouw programma kijken, er eigenlijk maar tweehonderdduizend echt zitten te kijken. Het tweede scherm moet dan ook een gigantisch gat opvangen. De kijker bepaalt tegenwoordig gewoon zelf wat hij doet en kijkt. Het on-demand kijken van televisieprogramma’s is hier een goed voorbeeld van. UPC bied de kijker met een Horizon kastje bijvoorbeeld de mogelijkheid om via hun iPad een andere tv-zender te kijken dan er op het eerste scherm wordt weergegeven. Het blijft moeilijk om als televisiemaker iets te ontwikkelen naast jouw tv-programma. De belangen voor de stakeholders verschillen namelijk nogal. 14

De programmamaker wil in zijn programma bepaalde informatie laten zien. Het tv station wil dat mensen ook reclames kijken en de kijker wil zelf bepalen wat hij ziet en welke informatie hij tot zich neemt. Dit is dan ook iets wat je terug ziet bij verschillende programma’s maar ook in applicaties. De programmamaker weet nog niet goed hoe hij het tweede scherm moet aanprijzen en als je dan het tweede scherm gebruikt is dit niet altijd een succes. Zo beschrijft ook Joost Steins Bisschop in een stuk op Frankwatching over het Nederlandse programma Zomergasten. De Twitter feed die verwerkt is in de Zomergasten laat verschillende teksten voorbij komen maar “het is bijna allemaal afleidend en nietszeggend gekweel.”

Ik wil graag meer informatie Het tweede scherm blijkt een uitdaging voor programmamakers. Een Twitter feed in een applicatie kan natuurlijk best werken, maar het is van belang dat berichten worden gefilterd. Zo werden er bij het afgelopen PDC WK darts 2013 vragen beantwoord die op de Twitter van RTL7 binnenkwamen. Maar natuurlijk werd niet elke vraag beantwoordt. Het waren er ook simpelweg te veel. Sophie Hilhorst, inmiddels afgestudeerd aan de Hogeschool InHolland, heeft tijdens haar afstuderen ook verschillende vraagstukken behandeld. Vragen zoals: ‘wat biedt het tweede scherm nu?’ door haar stuk deels te beantwoorden. Zo schrijft ze dat de relevantie van de content erg belangrijk is om de kijker naar het tweede scherm te krijgen. Een goed gegeven voorbeeld is dat van ‘Wie is de Mol?’ Het televisieprogramma is een spel waarbij een kandidaat ontmaskerd moet worden naar aanleiding van opdrachten en intuïtie. Echte fans van het spel willen zelf graag meedoen. Daarom hebben de makers van de website van ‘Wie is de Mol?’ er voor gezorgd dat dit spelelement terug komt op hun website. Door middel van gamification blijft de kijker geboeid en betrokken bij het programma. Wat het tweede scherm dan ook zo belangrijk maakt is dat het aantal contactmomenten tussen de kijker en de programmamaker kan worden verhoogd. De kijker raakt dus meer betrokken bij het programma. Om te weten te komen wat het tweede scherm tot nu toe te bieden heeft is dan ook erg lastig. Er bestaan namelijk nogal veel verschillende soorten applicaties. Sommige programma’s vragen alleen om het beantwoorden van een poll en andere programmamakers trekken de kijker echt in de wereld van het tv programma. Om dit te ervaren zou ik dan ook adviseren om zelf eens actief mee te doen aan een programma wat een tweede scherm aanbied. Programma’s als: ‘Wie is de Mol?’, ‘The Voice of Holland’ en ‘Kassa’ zijn goede voorbeelden.

Een nieuwe ervaring De hiervoor genoemde programma’s vragen je bijna om juist naar het tweede scherm toe te gaan voor een nieuwe ervaring. Soms helemaal los van het tv-programma zelf. Je komt er in een nieuwe wereld. Toch kan je het programma ook kijken zonder gebruik te maken van het tweede scherm. Dat is immers waar de programmamakers goed in zijn: jou als kijker weten te boeien zonder dat extra scherm op schoot. Maar voor de kijker die net dat beetje extra zoekt voegt het tweede scherm vaak wel iets toe. Een nieuwe dimensie, een extra beleving of interactie met het programma. Maar vaak moet je om het tweede scherm te kunnen gebruiken wel op de hoogte zijn van de gebeurtenissen in het programma. In de applicatie van The Voice of Holland ben je bijvoorbeeld thuiscoach, maar dit lukt alleen als je ook weet wie je kunt coachen.

Ik kijk nooit televisie Omdat de gebruiker steeds vaker ‘actief’ televisie kijkt (80%) is het steeds moeilijker om er voor te zorgen dat de aandacht ook bij het tv-programma blijft. Hierdoor moet ook het verdienmodel van de tv producenten veranderen. Uit mijn interview met Peter de Groot blijkt dat dit nog knap lastig is en dat veel programmamakers zich geen raad weten met het verlies van kijkers. Een applicatie voor het tweede scherm bied hier zelfs niet altijd een oplossing voor. Zo blijkt uit cijfers van RTL dat in eind 2012 tijdens The Voice of Holland maar 1,2% van de kijkers met regelmaat terugkeerde op de applicatie. En dat terwijl deze applicatie wel bekend staat als een van de betere. Het is dan ook de vraag of producenten niet iets moeten maken wat echt relevant is voor de gebruiker. Iets wat de kijker graag wil gebruiken. De context en content blijven hierbij van belang. De kijker zal namelijk steeds meer zelf bepalen wat, wanneer en hoe hij televisie kijkt.

Conclusie Tijdens mijn onderzoek ben ik er achter gekomen dat het erg moeilijk is om de kijker te binden met het tweede scherm. Het lijkt wel of de kijker juist iets anders wil doen dan alleen maar bezig zijn met het televisie programma. Ook heb ik gemerkt dat het gewoon erg lastig is om kijkers online aan je te binden. Het is erg makkelijk om af te dwalen tijdens het browsen op een tablet of laptop. Maar juist omdat het tweede scherm nog een relatief nieuw fenomeen is weet nog niemand echt het antwoord. Het is het dan ook lastig vast te stellen hoe je er voor zorgt dat de kijker het tweede scherm wil gebruiken en blijft gebruiken. Sommige kenners zeggen dat het televisieprogramma in ieder geval genoeg moet aansporen om een applicatie te gebruiken. Tot nu toe bestaat er simpelweg nog geen succesformule voor het tweede scherm.

Eindwoord Ik heb ondervonden dat het schrijven van een essay over een onderwerp zoals het tweede scherm nog niet zo gemakkelijk is. Het klusteren van antwoorden en het aannemen van stellingen lijken hierbij te kunnen helpen. Op het internet ben ik dan ook gaan zoeken naar tips. Naar aanleiding van die tips heb ik verschillende hoofdstukjes gemaakt. In al deze hoofdstukjes heb ik een antwoord op mijn deelvragen verwerkt. Hierdoor is mij wel meer duidelijk geworden met betrekking tot het tweede scherm. Maar het roept ook wel weer nieuwe vragen op. Het is namelijk een nieuw medium en het is gewoon nog vol in ontwikkeling. Dit maakt het erg interessant. Wel laat de ontwikkeling zien dat het vergaren van de juiste data en het verzamelen van verdere informatie lastig is. Veel onderzoeken met betrekking tot dit onderwerp blijven volgens mij binnen de muren van een omroep of commerciĂŤle zender. Bart van den Brink CMD â&#x20AC;&#x201C; Hogeschool Utrecht 3e Studiejaar, UXD1

Reflectie Terugblikken op het onderzoek het schrijven en nog meer. Wat een druk project. Daar kan je je toch maar goed in vergissen. Door sommige word het ook wel de voorbereiding op het afstuderen genoemd. Dat kan ik me best wel voorstellen. Dit project doe je wel onder begeleiding maar je moet het onderzoek toch echt zelf doen. Daarbij wil ik wel nog een dankwoord richten aan Michiel Rovers. Bedankt Toch heb ik gemerkt dat ik het echt moeilijk vond om van de grote brei aan verzamelde informatie een kloppend verslag te maken. Normaal cluster e de informatie en zoek je verder als je nog iets te kort komt. Maar omdat ik in dit project heel veel informatie aangereikt heb gekregen was er geen cluster. Deze afscheiding moest ik zelf maken ik alle gelezen artikelen. Wat is wel relevant en wat niet? Moet het dan wel in de bronvermelding? Ik merk dat ik hier misschien nog iets in tekort schiet. Veel artikelen heb ik gelezen maar ik heb lang niet elk document gebruikt om tot antwoorden te komen. Deze documenten zijn dan eigenlijk niet relevant. Maar kunnen wel relevantie hebben voor een eventueel vervolg op de uitkomsten van mijn onderzoek. Als ik zo terugblik op mijn voortgang denk ik dat ik het project netjes heb doorlopen. Iets eerder beginnen met actie ondernemen op het gebied van contact zoeken voor een interview is een verbeterpuntje. Maar daartegen is mijn essay wel nagekeken door anderen. Vaak is dat iets wat er bij mij bij inschiet. Terwijl het juist belangrijk is. Ik heb namelijk dyslexie en wil nog wel eens iets raars typen. Wel heb ik gemerkt dat bij het schrijven van mijn eerste essay en eigenlijk ook dit onderzoeksverslag ik maar slecht weet wat en hoe ik zoâ&#x20AC;&#x2122;n document moet opzetten. De opleiding bied geen vast stramien voor te maken onderzoeken. Als dat er al zou zijn is dat nooit i gebruik genomen omdat dit het eerste onderzoeksdocument van de opleiding is. Je maakt aan het einde van elk blok wel een verslag maar dit is geen vergelijking met dit onderzoekverslag. Waarom? Dit is een onderzoek. Geen vermelding van de voortgang. Ik heb echter wel een groot deel van het verslag gericht aan voortgang. Dit komt omdat ik van mening ben dat dit er wel in moest. Het verslag moet weerspiegelen welke acties ik heb ondernomen om te laten zien dat de essay weloverwogen is geschreven. Verder wil ik ook Peter de Groot nog bedanken voor het gegeven interview. Hij heeft mij ontzettend geholpen met zijn input. Daarnaast was het een inspiratievol gesprek. Het opende deuren en voorzag in kansen in de toekomst. Bart van den Brink 19

Bronnen Onderstaande bronnen heb ik gebruikt om tot dit verslag te komen. Om te informatie weergegeven in de bron toe te spitsen moet soms het gehele artikel of document worden gelezen. De weergegeven informatie is dan niet toe te schijven aan een enkele pagina. Indien de bron online niet terug te vinden is heb ik er een kopie van bewaard. Indien u interesse heeft in een van deze publicaties kunt u contact met mij opnemen en kan ik de publicatie in overleg met u delen. - Onderzoek uitgevoerd tussen 19 November 2013 en 6 Januari 2014 door Bart van den Brink - Interview met Peter de Groot Socioloog en onderzoeker aan de Hogeschool en Universiteit Utrecht. 19 December 2013 - Publicatie: BBC online briefing spring 2012 - participation. Pagina 7 & 8 - Youtube film: Second screen telly reeks. In het bijzonder part: 8 – Holly Goedier, BBC http://www.youtube.com/watch?v=Mcqp-FxzHiI - Artikel: Tweede scherm: duivelse verstoorder van aandacht bij #ZG12 http://www.frankwatching.com/archive/2012/08/12/ tweede-scherm-duivelse-verstoorder-van-aandacht-bij-zg12/ - Documentatie: Sophie Hilhorst – Programmamaker converteert eerste scherm naar tweede, documentatie uit Juni 2013 Pagina 30 & 32 - Artikel: Ho kijker, blijf bij ons: second screen redder van tv-model Door: Bard van de Weijer uit de Volkskrant 13 Maart 2012 - Artikel: Second screen: de experts van RTL en SBS aan het woord. Door Peter Olsthoorn gepubliceerd op www.frankwatching.com gepubliceerd op 11 juni 2012 - Publicatie: State of media: The social media report 2012 een van Nielsen en MN incite. - Documentatie: NPO - Jaaroverzicht tweede schermen 2012 samengesteld door de heer Vervaart De genoemde webpagina’s zijn ten tijde van publicatie van dit document nog zonder verdere foutmeldingen te bezoeken.