Beieren - Traditioneel anders - Broschure 2016 by Bayern Tourismus

BEIEREN HET VAKANTIEMAGAZINE | 2016

TRADITIONEEL ANDERS

TANTE AUGURI: CULINAIRE ROUTES il decreto di purezza

JUBILEUM

500 jaar Beiers reinheidsgebod

BEIERSE BLAASMUZIEK

Nieuwe brass ontmoet traditie

Wijnbouwers openen hun bavaresecompie 500 anni deuren voor wandelaars.

BEIEREN HET VAKANTIEMAGAZINE | 2016

TRADITIONEEL ANDERS

TANTE AUGURI: CULINAIRE ROUTES il decreto di purezza

Wijnbouwers openen hun bavaresecompie 500 anni deuren voor wandelaars.

JUBILEUM

500 jaar Beiers reinheidsgebod

BEIERSE BLAASMUZIEK

Nieuwe brass ontmoet traditie

Advertentiebijlage bij dit dagblad

INHOUD

EDITORIAL FRANKEN Neurenberg

BRASS WIESN

OOSTBEIEREN

Lees verder op pagina 22 en 23

Regensburg

ALLGÄU/ BEIERS SCHWABEN

Augsburg

INHOUD

München

OPPERBEIEREN

NATUUR & ACTIEF 4 Wandelroutes tussen wijn en „Heckenwirtschaften“ in Franken

GEACHTE LEZERES, GEACHTE LEZER,

TRADITIONEEL ANDERS

TANTE AUGURI: CULINAIRE ROUTES iill d decreto ecreto d di ip purezza urezza Wijnbouwers openen hun bavaresecompie 5500 00 a nni bavaresecompie anni deuren voor wandelaars.

JUBILEUM

500 jaar Beiers reinheidsgebod

BEIERSE BLAASMUZIEK

Nieuwe brass ontmoet traditie

Wijnfeesten kennen in Beieren een lange traditie. Maar ook in de talloze „Heckenwirtschaften“ ervaren gasten de oude Beierse gewoonten en vinden er na een wandeling door de omliggende wijngaarden rust.

WANDELROUTES HIKING TRAILS verder op AND WINEEN WIJN Lees pagina 4 en 5

traditioneel anders, dat is Beieren. Tradities worden hier niet alleen in ere gehouden, maar ook graag met bezoekers gedeeld. Er is veel creativiteit, die trots wordt getoond: een fanfare in Opper-Beieren die een heel stadion rockt. Een bierbrouwer in Oost-Beieren die een allang vergeten ambacht nieuw leven inblaast. Een historisch kinderfeest in de Allgäu, waarop het hele gezin zich vermaakt en de typische „Heckenwirtschaften“ in Franken, waar vreemden vrienden worden. Traditie gaat hand in hand met hedendaagse smaak. Juist jonge mensen identificeren zich met volksfeesten, in de traditionele vereniging of bij het gezamenlijk musiceren met Beierse gebruiken. Zij zorgen voor het overleven van hun lokale tradities en ontwikkelen die verder. En dat is waarschijnlijk nou net het geheim van de Beierse tradities: elke generatie interpreteert ze weer een beetje anders, zonder dat de oorsprong verloren gaat. En zo komen vele oude gebruiken in een ander perspectief te staan, omdat ze ons in deze gejaagde tijd tot rust laten komen en mensen samenbrengen. Dat maakt Beieren zo traditioneel anders. Laat u inspireren op de volgende pagina’s.

7 Frankisch merenland: schatkamer van de hop, ontdek Beieren online 8 Een paradijs voor wandelaars: de Beierse Jura 9 Watertocht in Bad Füssing, genieten langs de rivier op het Altmühltal-fietspad 10 Ramsau: Duitslands eerste bergbeklimmersdorp 11 Stand up paddling: de nieuwe watersporttrend in het Chiemsee Alpenland 12 Alpenwelt Karwendel: parel voor natuurliefhebbers 13 Wandelgeluk: koninklijk in Füssen, grenzeloos in Oberstdorf

CULTUUR, STEDEN & GASTRONOMIE 14 De nieuwe beweging van vrouwelijke brouwers 16 Culinaire en culturele hoogtepunten in Bayreuth en Bamberg 17 Aangename ervaringen in Passau en Amberg 18 Beierse brouwkunst reloaded 20 Prijsvraag: jubileum bierpakket met 11 biersoorten te winnen, Impressum 21 Ruhpolding: waar jonge klederdrachtdragers oude gebruiken in stand houden 22 Brass Wiesn: een eigentijds muziekfestival voor koperen blaasinstrumenten

Jens Huwald Bedrijfsleider

Dr. Martin Spantig Bedrijfsleider

BEIEREN HET VAKANTIEMAGAZINE | 2016

6 Franken per fiets verkennen

FAMILIE 24 Spannende belevenissen voor gezinnen in Nürnberg en Oberaudorf 25 Pfronten: wandelplezier met de kinder-huttenpas

BEIERSE BROUWKUNST

26 Een grote dag voor de kleintjes: het Memminger kinderfeest Lees verder op pagina 18 en 19 3

NATUUR & ACTIEF

WANDELEN TUSSEN

DE WIJNSTOKKEN Heckenwirtschaft – Ook als schijnbaar de laatste stoel al bezet is: „in een Heckenwirtschaft is altijd plaats“, weten de autochtonen. Het getuigt van goede manieren om wat dichter naar elkaar toe te schuiven. Heckenwirtschaften (door een wijnboer geëxploiteerde drank- en eetgelegenheden) kennen een lange traditie. Producenten mogen daar tijdelijk, meestal gedurende twee tot vier weken, hun eigen wijnen schenken. In de regio Churfranken in het SpessartMainland, tussen Großostheim in het noorden en Bürgstadt in het zuiden, is dit recht al in de 16e eeuw schriftelijk gedocumenteerd. Zelfs vandaag de dag wordt de traditie nog liefdevol onderhouden. De hele familie helpt bij het uitschenken en verkopen van wijn. Daarbij vertellen zij de gasten uit eerste hand hoe het met dit wijnjaar is gesteld en waar de mooiste wandelpaden te vinden zijn. Want er kan heel fijn worden gewandeld in Franken: er lopen veel paden door de terrassen van de wijngaarden en de wijnbergen. Die zijn al van oudsher bedoeld om de wijngaarden te bewerken, en tegenwoordig wordt er voor het maken van uitstapjes graag gebruik van gemaakt. Vooral populair is: de Fränkische Rotwein Wanderweg (wandelroute van de rode wijn), die in zes etappes en in totaal 70 kilometer langs de rivier de Main voert. Een fascinerende omgeving, korte etappes en voldoende mogelijkheden voor een versnapering; begrijpelijk dan ook dat de Rotwein Wanderweg bijna het hele jaar door wandelaars gelopen wordt. Zo laat de winter de landschappelijke structuren bijzonder

goed uitkomen. In de lente, wanneer de wijnstokken uitbotten, prikkelen de wijngaarden met hun frisse groen. Weelderig groen kenmerkt de hoogzomer in juli en augustus. Maar in de herfst is het het allermooist als de laatste druiven nog aan de wijnstokken hangen en het loof al bont gekleurd is. Dan staat het eerste vers gegiste druivensap klaar om geproefd te worden. Daartoe openen de wijnboeren uit elke plaats gedurende enkele dagen of weken hun Heckenwirtschaften. Niet zelden blijven de gasten wat langer hangen op de gezellige binnenplaatsen verscholen achter de heggen van de wijnboeren. Heckenwirtschaften zijn karakteristiek voor het Frankische wijngebied. Dat het schenken van wijn door de overheid werd geregeld, gaat zelfs terug tot in de 14e eeuw. Destijds was het illegaal schenken van wijn verboden en dat gebeurde in de verborgenheid INFORMATIE www.beieren.nu/traditioneel-anders

oftewel „hinter der Hecke“, achter de heg. Ook alle bekende wijngidsen zijn enthousiast over de hoge kwaliteit van de Frankische wijnen. Opmerkelijk is dat er, anders dan in de overige regio’s in Franken, vooral rode wijn wordt geproduceerd. De reden daarvoor is de ruige rodezandsteengrond: de wortels van de wijnstokken kunnen gemakkelijk in de grond dringen en de fijne mineralen opnemen, zodat ook de druiven voor late bourgognewijnen in zeer hoge kwaliteit rijpen. Naast goede tafelwijnen zijn er in de Heckenwirtschaft ook premium kwaliteit huiswijnen te vinden. Deze eer is echter nog niemand naar het hoofd gestegen en veel Heckenwirtschaften staan nog steeds met beide benen op de grond. De keuken is altijd eenvoudig en goedkoop. Iedereen heeft zijn eigen kleine specialiteiten. Bijvoorbeeld varkenribben met veel vet, braadworst, harde kaas of roereieren. Welke Wirtschaft is geopen, kunt u bijvoorbeeld vinden in de „Weinkalender Churfranken“. Per slot van rekening is het bezoek aan een Heckenwirtschaft wel één van de mooiste en meest aangename manieren om een land en de mensen te leren kennen.

Genieten van de natuur: Miltenberg omgeven door de Main, bossen en wijngaarden

Knusse gezelligheid en zwerftochten in de voetsporen van de rode wijn in Franken.

STEEDS

LANGS DE RIVIER

De mooiste fietsroutes van Franken volgen de bochtige rivierloop van de Tauber, de Altmühl, de Main en de Regnitz.

NATUUR & ACTIEF

HET CENTRUM

VAN HET GROENE

GOUD

INFO

Frankische merenland – Behendigheid is bij het plukken van de individuele hopblaadjes een vereiste. Net zoals vroeger, plukken de lokale bevolking en gasten het „groene goud“ tijdens het jaarlijkse „Hopfenzupfenfest“ in de Museumshopfengarten achter de stadsbrouwerij van Spalt. Het hoogtepunt is de hop-plukwedstrijd waarbij 24 hop-gladiatoren het met krukjes en manden tegen elkaar opnemen. In tien minuten moet er zoveel mogelijk hop met de hand worden geplukt. De winnaar wordt niet alleen bepaald door het gewicht van de hopblaadjes, maar ook door de zorgvuldigheid waarmee ze zijn geplukt. Het is wel duidelijk dat na gedane arbeid een vers getapt „Seidla“, Spalts bier met goede schuimkraag, er wel in zal gaan.

De veelheid aan lokale biersoorten getuigt ervan dat Het „Hopfengartenfest“ de traditierijke brouwerijculvindt plaats op tuur een grote rol speelt in 27 augustus 2016. het Frankische merenland. Maar nergens in de regio is de biertraditie zo sterk geworteld als in het stadje Spalt. Dit is de thuisbasis van de alom begeerde Spaltse aromahop. In het jaar 1538 verleende de prins-bisschop van Eichstätt aan de burgers van Spalt het recht hun hop van een zegel te voorzien. Sinds die tijd beschermt dit oudste hopkeurmerk van Duitsland wereldwijd het kwaliteitsproduct uit het Frankische merenland.

INFORMATIE Tourismusverband Fränkisches Seenland, www.fraenkisches-seenland.de

dom van een levendig rivierlandschap. De „Tauber Altmühl Radweg“ is ook een route die alles verbindt. Schilderachtige dorpen en historische steden begeleiden dit 350 kilometer lange fietspad. Van de Main tot aan de Donau loopt de route over de klassiekers onder de fietspaden, „Liebliches Taubertal“ en de „Altmühltal-Radweg“. Een kronende afsluiting vormt de Donaudurchbruch in Kelheim met zijn imposante, bijna loodrechte, torenhoge rotswanden. In de voetsporen van de biertraditie De verschillende thema-fietsroutes van Franken bieden volledig nieuwe perspectieven. Op de zogenaamde biertouren ervaren fietsfanaten de traditierijke brouwerijcultuur. In de regio met de hoogste brouwerijdichtheid ter wereld nodigen schaduwrijke biertuinen, brouwerijen en bierkelders u telkens opnieuw uit voor culinaire pauzes met een vers getapt „Seidla“-bier. Trouwens: de meer dan 200 kilometer lange „Brauereien- und Bierkellertour“ voert door het Steigerwald en Fränkische Schweiz. De tour biedt bijzondere bezienswaardigheden, waaronder het UNESCO-werelderfgoed Bamberg, het Levi Strauss Museum in Buttenheim en het Pfalzmuseum in Forchheim.

DE LEUKSTE EN MOOISTE UITSTAPJES IN BEIEREN VINDEN?

Franken – Wat is er mooier dan op de fiets te stappen, langs de bochtige rivieren de bossen en wijnbergen aan u voorbij te zien trekken, even af te stappen om te genieten of een versnapering te nuttigen in een typisch Frankische herberg. Franken per fiets verkennen is een combinatie van het landschap ervaren, recreatie en een culturele excursie. Zowel ambitieuze sportievelingen als recreatieve fietsers en gezinnen kunnen op de fiets stappen. In de heuvelachtige hooglanden voelen mountainbikers zich op de natuurlijke routes in hun element. De vlakke rivierdalen zijn bij uitstek geschikt voor fietsers. Eén van deze fietspaden langs de rivier is de „MainRadweg“. Van de bron tot aan de monding van de Main voert de 600 kilometer lange route tussen steile wijnbergen door, door sprookjesachtige bossen en altijd dicht langs het water. Langs de route liggen geweldige steden met bezienswaardigheden van barok tot de middeleeuwen en drie UNESCO-werelderfgoedlocaties: het Markgräfliche Opernhaus in de Wagner-stad Bayreuth, de barokke residentie in Würzburg en de historische binnenstad van Bamberg. Hier naartoe voert ook de „RegnitzRadweg“. Tussen Neurenberg en Bamberg en tussen de hoogtes van Fränkischen Schweiz en het Steigerwald, verbindt hij met twee parallelle routes diverse culturen en de natuurlijke rijk-

Ontdek met één klik 3.500 leuke dagjes uit. Ontdek Beieren – Een compleet overzicht van alles wat Beieren biedt vindt u op de Nederlandstalige website www. ontdekbeieren.nl. Meer dan 3.500 uitstapjes en activiteiten en 2.000 gemeentes wachten erop door u ontdekt te worden. Gebruik de site om u te oriënteren voor u een vakantie boekt, als voorpret voor vertrek en als informatiebron tijdens uw vakantie in Beieren. Via links komt u op de websites van de activiteiten voor openingstijden, prijzen, adres- en contactgegevens. Beieren is voor de vakantieganger een waar eldorado. De verschillende landschappen nodigen uit voor een actieve of ontspannen vakantie. En er valt ontzettend veel te zien, te beleven en te ondernemen.

Op www.ontdekbeieren.nl vindt u informatie over de meer dan 3.500 vrije-tijds-activiteiten in dit mooie vakantiegebied. Voor jong en oud, voor natuur- en cultuurliefhebbers, voor sportievelingen en rustzoekers, binnen en buiten, ʼs zomers en ’s winters. Heeft u nog geen vakantieonderkomen geboekt? Ook voor een goed overnachtingsadres in Beieren kunt u op www.ontdekbeieren.nl terecht. U vindt hier u een groot aantal hotels, pensions, vakantiewoningen, B&B etc.

INFORMATIE FrankenTourismus, www.frankentourismus.com

INFORMATIE Ontdek Beieren GbR, www.ontdekbeieren.nl

NATUUR & ACTIEF

ONGEREPTE NATUUR LANGS

BRON VAN

GEZONDHEID

DE JURASTEIG

In de Beierse Jura dolen wandelaars door één van de mooiste natuurlijke landschappen in het hart van Beieren.

Bad Füssing – „Het water is het best bij de bron“, dit spreekwoord is in het bijzonder op Bad Füssing van toepassing. Want hier stroomt het 56 graden warme, zwavelhoudende, geneeskrachtige minerale water uit de diepten van het oergesteente rechtstreeks de drie thermen binnen. Met 12.000 vierkante meter wateroppervlak en meer dan honderd water- en therapiebassins zijn de gezamenlijke thermen in Bad Füssing de grootste in Europa. Een gekwalificeerd therapieaanbod helpt niet alleen om reumatische klachten, problemen met de wervelkolom of stofwisselingsziekten te verlichten, maar ook om de kleine dagelijkse pijntjes even „weg te spoelen“.

Net zo veelzijdig als de keuze aan wellness- en gezondheidsbehandelingen zijn de activiteiten rondom het traditierijke kuuroord. Wandelingen en wandeltochten door het bloeiende Kurpark, nordic walking en fietstochten langs rivieroevers, door bossen en natuurgebieden: alles is mogelijk. Het fietsroutenetwerk loopt door tot in het naburige Oostenrijk waar het een aansluiting heeft op de Donau-fietsroute. Na voldoende beweging in de natuur is het moderne wellnessaanbod, zoals het ontspanningsbad met onderwatermuziek of de bekroonde Saunahof van Therme 1, precies wat u nodig hebt om te ontspannen.

INFORMATIE Kur- & GästeService Bad Füssing, www.bad-fuessing.de/nederlands

PLEZIER

Oost-Beieren / Beierse Jura – Dit is een vakantieregio om verliefd op te worden: oorspronkelijke rivierdalen worden afgewisseld door mediterraanachtige karstlandschappen en tussen imposante rotsachtige toppen liggen geurige jeneverbesstruiken, lichte pijnbomenbossen en schaduwrijke beukenbossen. Natuurliefhebbers kunnen langs de Jurasteig dieren spotten en planten zien, die elders al zeldzaam zijn. De rotsachtige toppen zijn het domein van de slechtvalk en aan de Jurabeekjes is de bonte ijsvogel thuis. Op de kalksteen gedijen talrijke soorten orchideeën, de Kartuizer anjer en trilgras. De Jurasteig ligt ingebed in dit ongerepte natuurlijke landschap. Op de tussen Regensburg en Neurenberg gelegen wandelroute kunnen wandelaars de omgeving geheel naar eigen inzicht verkennen. De Jurasteig strekt zich uit over 237 kilomet en 13 etappes uit, via de heuvels en dalen van Donau, Altmühl, Weißer en Schwarzer Laber, Lauterach, Vils en Naab. Hierin zijn de meer dan een dozijn rondwegen niet meegerekend, die geschikt zijn voor kortere wandelingen. Wat te zeggen van een bezoek aan de Weiße Frau in Wolfsegg, een bezichtiging van de Limes aan de Romeinse lus of een wandeling naar de Koning-Otto-druipsteengrot?

Wandelparadijs: Ongerepte paden met uitzicht op de Hermannsberg

AAN DE

De Jurasteig onderscheidt zich niet alleen door het afwisselende heuvellandschap, de vele natuurlijke weggetjes en een aaneensluitende bewegwijzering. Wie zijn blikken laat dwalen ziet in de verte steeds opnieuw kloosters en kastelen. Het bekende Benedictijnenklooster Weltenburg aan de Donaudurchbruch, de bedevaartskerk Habsberg bij Velburg of de kasteelruïnes Hohenburg en Kallmünz zijn allemaal een ommetje waard. Er moet natuurlijk ook een pauze worden ingelast. Wandelaars kunnen aan de Jurasteig genieten in de herbergen, die Altmühltaler- en Juradistl-lam op hun menukaart hebben staan. En niets is tijdens zo’n wandeling beter voor de dorst dan het bier uit één van de vele regionale brouwerijen.

RIVIER

Natuurpark Altmühltal – Opstappen, fietsen en ontspannen: ver weg van het razende verkeer voert de Altmühltalfietsroute langs zonovergoten jeneverbesheides en bizarre rotsformaties, Romeinse bouwwerken, kastelen en burchten, kerken en kloosters. De 167 kilometer lange-afstands-fietsroute in het Natuurpark Altmühltal is overigens ook een reis door het complete Beierse culturele erfgoed: zo ongeveer van de Frankische braadworst de Weißwürste van Ober-Bayern. U vindt indrukwekkende Touroperator ‚Natourʻ stelt inlandschappen langs de route, dividuele fietsreisprogramma’s samen, inclusief transport van de zonnige ligweides aan van uw bagage van hotel naar het Altmühlmeer bij Gunzenhotel. Meer op www.natour.de. hausen tot aan de steile rots-

wanden van de Donaudurchbruch bij Kelheim. Steeds weer tronen kastelen hoog boven het dal, zoals Burg Pappenheim, de Willibaldsburg in Eichstätt of het ridderkasteel Prunn bij Riedenburg. Het Romeinse en Beierse Museum Kasteel Kipfenberg nodigt u uit voor een reis in de tijd met het informatieve Infopoint Limes en de „eerste echte Beier“. In het archeologiepark Altmühltal reikt het uitstapje naar het verleden zelfs tot in de prehistorie. Hier zijn de vindplaatsen van de oervogel Archaeopteryx te bewonderen.

INFO

INFORMATIE Tourismusverband Ostbayern, www.jurasteig.de/nl

INFORMATIE Zentrale Tourist-Information Naturpark Altmühltal, www.altmuehltalradweg.de

NATUUR & ACTIEF

DUITSLANDS

STAAND PEDDELEN

BERGBEKLIMMERSDORP

IN PLAATS VAN HET ZEIL OPZETTEN

De ligging in het nationale park Berchtesgaden en het behoud van oude tradities hebben Ramsau het predicaat „bergbeklimmersdorp“ opgeleverd.

Stand up paddling – de nieuwste trend op watersportgebied van de Stille Zuidzee tot aan de Chiemsee.

Malerwinkel: de parochiekerk van Sint Sebastiaan met de Reiter Alpen

Land van Berchtesgaden / Ramsau – Wat is eigenlijk een bergbeklimmersdorp? Een bergbeklimmersdorp mag ten hoogste 2.500 inwoners hebben en minstens eenvijfde van zijn oppervlak moet als beschermd gebied zijn aangewezen. In Ramsau wonen zoʼn 1.800 mensen en tweederde van het grondgebied ligt in het nationale park Berchtesgaden, het enige nationale park in de Alpen. De geschiedenis van Ramsau wordt gedomineerd door de omliggende bergen en de boven alles uitstekende Watzmann. De beroemde bergbeklimmer Johann Grill (18351917) beklom als eerste de legendarische Watzmann-Ostwand, de hoogste bergwand van de oostelijke Alpen. De innige relatie van de inwoners van Ramsau met hun bergen is ook nu nog merkbaar. Het dorp in het Berchtesgadener Land heeft met elf door de staat erkende bergen skigidsen de hoogste dichtheid qua berggidsen in heel Duitsland. Dus een echt bergbeklimmersdorp dat door

de Duitse Alpenvereniging in het afgelopen jaar van een kwaliteitszegel werd voorzien. Ramsau gaat helemaal voor duurzaam toerisme, het dorp bevordert natuurbescherming, landbouw en duurzame ontwikkeling. Voor de Ramsauer bergboeren is het behouden van de cultuur en de tradities van het Alpengebied van grote betekenis. Zij houden de dorpsgemeenschap levendig, dragen met trots hun prachtige klederdrachten, onderhouden de volksmuziek en de typische Beierse levenskunst.

Tussen de legendarische Watzmann en het Zauberwald – Niet alleen bergbeklimmers vinden hun geluk in Ramsau. Ingebed in de karakteristieke bergruggen van Watzmann, Hochkalter, Reiteralm, Lattengebergte en Toter Mann liggen prachtige wandelroutes voor iedereen. Zo voert een lichte tocht in de bergen naar de Blaueisgletscher, de meest noordelijke gletsjer in de Alpen. Zelfs de legendarische Watzmann kan door wandelaars worden beklommen. De middelzware wandeling tot aan het Watzmannhaus is, voor iemand die over een goed conditie beschikt, in vier uur te doen. De wildheid van de natuur in het Berchtesgadener Land was voor beroemde schilders in de 19e eeuw al een bron van inspiratie. Wie op de Ramsauer Malerweg door het mysterieuze Zauberwald naar de dromerige Hintersee wandelt, begrijpt ook waarom.

Chiemsee-Alpenland – Op het board en peddelen – zo eenvoudig is een reisje op de Chiemsee. Stand up paddling, in het kort SUP, is de nieuwste trend op het water. Wat klinkt als een mix van kanoën en surfen, voelt ook precies zo aan. De nieuwe sport, die haar wortels in de Stille Zuidzee heeft, is spelenderwijs te leren en traint het hele

INFO Er zijn heel veel surfcentra die SUP-boards en -peddels evenals wetsuits verhuren. Er worden ook SUP-tochten en yogacursussen op de SUP-board aangeboden.

lichaam. En terwijl zeilers en surfers op een stevige bries wachten, komen staande peddelaars ook bij windstil weer vooruit. Waterratten bereiken met het stand up paddle board de meest afgelegen hoeken van het Chiemsee, afgelegen baaien en de drie in het Chiemsee gelegen eilanden. Of er nu om het Vrouweneiland (Fraueninsel), Hereneiland (Herreninsel) of Kruideneiland (Krautinsel) heen moet worden gevaren, uw constante metgezel is het schilderachtige panorama van het berglandschap van de uitlopers van de Alpen. Veranderingen van perspectief horen er tijdens het SUP helemaal bij. Wie zich op een mooie zomeravond in een ligstoel laat zakken in één van de strandbars, kan de vele peddelaars gadeslaan, die voor het onderg-

aan van de zon hun rondjes draaien. Ver op de achtergrond is de Wendelstein te zien. Vanaf de westelijke oever kijkt men voorbij de Kampenwand uit op het Priendal. Op de noordelijke oever van de Chiemsee reikt de blik tussen Hochplatte en Hochgern tot in het Achendal. En uiteraard is het imposante massief van het Kaisergebirge ook te aanschouwen. Ook een verandering van perspectief: vanaf de berg op de Chiemsee uitkijken. Er is nog meer watersport te beleven Met rond de 30 meren en rivieren is het Chiemsee-Alpenland een paradijs voor natuurliefhebbers en watersporters. Het afwisselende meren- en rivierenlandschap kan comfortabel vanaf het water worden verkend met de Chiemsee-Schifffahrt en met de Innschifffahrt in Wasserburg. Voor de actieve sporters hebben de botenverhuurders van de Chiemsee zeil, roei- en elektrische boten alsmede waterfietsen, kajakken en kano’s ter beschikking. Aan de Simssee zijn waterfietsen en roeiboten te huur. Wildwatervaren, waarvan de oorsprong teruggaat tot in de 12e eeuw, is in de zomermaanden op de Alz mogelijk.

INFORMATIE Tourist-Information Ramsau, www.ramsau.de

INFORMATIE Chiemsee-Alpenland Tourismus, www.chiemsee-alpenland.de

NATUUR & ACTIEF

NATURJUWEEL IN DE BERGEN

VAN BEIEREN

ACTIEF IN

HET KONINKLIJKE SPROOKJESLAND

INFO

Füssen in de Allgäu – Beschut door de machtige Alpentoppen, Langeafstandswandelligt het merenrijke Voralpenroutes land als een groot natuurpark Wandeltrilogie Allgäu, aan de voeten van de hoogst Via Claudia Augusta, Romangelegen stad van Beieren, tische Straße, Via Alpina (Violetter Weg), E4/MaximiliFüssen. Midden in dit romanansweg, König-Ludwig-Weg, tische landschap verheft slot Lechweg, LechErlebnisWeg Neuschwanstein zich, een Langeafstandsfietsroutes sprookjesslot en geliefd oord van koning Ludwig II. Het beste Fietsronde Allgäu, IllerRadweg, Bodensee-Königsuitzicht op het koningsslot en see-Radweg, Romantische het de skyline van Füssen hebt Straße, Via Claudia Augusta, u tijdens een boottocht op de Schlossparkrunde Forggensee. Maar u kunt de natuur echter ook stap voor stap verkennen en nieuwe dingen ontdekken in het spoor van Wittelsbach. Uw favoriete routes en een dicht netwerk van langeafstandspaden variëren van zacht glooiend tot bergachtig.

Traditionele bedrijvigheid Enkele almhutten worden nog op traditionele wijze beheerd. Al generaties lang trekken de „Senner“ en „Sennerinnen“, zeg maar de herders en herderinnen, in het voorjaar met het vee naar hoger gelegen weiden en openen daar hun hutten voor de gasten. Tradities zijn alom vertegenwoordigd in de Alpenwelt Karwendel en worden vooral door de jonge generatie in stand gehouden. Bij de traditionele „Almabtrieb“ worden honderden geiten, schapen en koeien van de zomerweiden gedreven en teruggebracht naar de plaatselijke boerderijen. Daarna wordt er tijdens de

Het vee omlaag drijven: na de zomer op de weide, keren de dieren in de herfst bont versierd terug naar de plaatselijke boerderijen

almfeesten gevierd in originele Werdenfelser klederdracht met muziek en dans. Bultweiden – een natuurhistorische kostbaarheid Een tip voor natuurliefhebbers en gezinnen is een wandeling door het glooiende landschap van één van de rijkste geologische plekken van Beieren. In het voorjaar veranderen krokussen en enzianen de bultweiden in een bonte kleurenzee en in de zomer ruikt het er naar bergkruiden.

Wandeltips

INFORMATIE Alpenwelt Karwendel Mittenwald Krün Wallgau Tourismus GmbH, www.alpenwelt-karwendel.de

WANDELEN

Oberstdorf – Wie zich op wandelschoenen rondom Oberstdorf begeeft, laat de dagelijkse beslommeringen snel achter zich. De paden voeren door wilde, romantische dalen met ruisende bergbeekjes, langs glinsterende bergmeren en geurige bergweiden. Meer dan 200 kilometer wandelpaden tot in het naburige Kleinwalsertal, drie beklimmingen, de beroemde Heilbronnerweg en vooral het unieke uitzicht over 400 bergtoppen vanaf de Nebelhorn maken dit wandelgebied zo bijzonder. De wandelingen naar de Sennalpen zijn in elk opzicht een genot. Al generaties lang hoeden de herders hier koeien en voorzien ze hun gasten van kruidige bergkaas en verse melk. Een hele bijzondere wandeling voert door de Breitach-kloof. Niet ver van Tiefenbach baant het water van de Breitach zich een weg door de diepste bergkloof van Centraal-Europa met bijna honderd meter hoge verticale en overhangende wanden.

Afhankelijk van hun ambities en conditie trappen ook fietsers rondom Füssen de pedalen rond, zelfs met elektrisch aangestuurde rugwind. E-bike-verhuur en laadstations vindt u in de hele regio. Nieuw is de langeafstandsfietsroute „Schlossparkradrunde im Allgäu“. Rondom Füssen voert de route door het heuvelachtige Voralpenland met dromerige meren en betoverende dorpen.

INFO Het 700 kilometer lange wandelpadennetwerk van de Alpenwelt Karwendel bestrijkt drie niveaus: In het dal: Meerwandelingen, Isartrails, Themapaden, Leutascher Geisterklamm kloof Middelste gebieden: Kranzberg-Panoramaronde (1.391 meter), Panoramarondweg langs het bergstation van de Karwendelbahn (2.244 meter). Grote hoogte: Bergbeklimmen, rotsklimmen, Mittenwalder klimpad over acht tweeduizend meter hoge routes.

GRENZELOOS

INFO Van 30-04-2016 tot 19-06-2016 is het „Oberstdorfer Naturgenuss – mit allen Sinnen erleben“ („Genieten van de natuur in Oberstdorf - beleef het met alle zintuigen“).

Alpenwelt Karwendel – Daar waar de Isar zich haar baant en het Karwendel- en Wettersteingebergte met Duitslands hoogste berg, de Zugspitze (2.965 meter) samenkomen, bevindt zich het zonnige hooggelegen dal van de toeristische regio Alpenwelt Karwendel. Wandelpaden vol afwisseling leiden van de vakantieplaatsen Mittenwald, Krün en Wallgau naar het wilde rivierlandschap van de turkoois-groene Isar, via sappige groene alpenweiden, langs ruisende bergbeken en heldere bergmeren tot aan de toppen van de uitlopers van de Alpen. Wandelaars en dagjesmensen worden door zo’n dertig bergen almhutten welkom geheten. De uitbaters serveren regionale producten, vaak door hen zelf geproduceerd, zoals almverse bergkaas, zelf gebakken boerenbrood of een glas verse koemelk.

In de Alpenwelt Karwendel vinden natuurliefhebbers een afwisselend vakantieparadijs.

Wandelingen met een gids, een bezoek aan traditionele ambachtelijke werkplaatsen van houtsnijders of een naaister van traditionele Dirndl-kostuums en een culinaire genotsreis in de „Marktbähnle“ – de moderne kunst, het landschap en de mensen leren kennen – en nog veel meer staat er op het programma.

INFORMATIE Füssen Tourismus und Marketing, www.fuessen.de

INFORMATIE Tourismus Oberstdorf, www.oberstdorf.de

CULTUUR, STEDEN & GASTRONOMIE

BIERBROUWEN

Evendipicae aborero eos ullut ad ellab il enihilit earumquas © Bayern Tourismus / Peter von Felbert (3)

Gebundelde vrouwenkracht als het gaat om bierbrouwen (v.l.n.r.): de bierfeeën Monika en Gisela Meinel-Hansen, Barbara Lohmeier-Opper en de Meyer-zussen Kathrin en Stephanie.

IS EEN VROUWEN-

AANGELEGENHEID

Hop zorgt voor een smakelijke afwisseling in het glas.

Non Doris Engelhard brouwt al sinds 1966 bier en limonade.

Bierfeeën – In Nesselwang in het oosten van de regio Allgäu is de wereld nog oké. Minder dan 4.000 mensen wonen er in de paradijselijke gemeente in de heuvelachtige Voor-Alpen. Over zachtglooiende bloemenweiden en kristalheldere meren heen ziet men de Alpen. Men gaat in klederdracht naar de kerk en midden in deze Beierse dorpsidylle wordt bier gebrouwen, en wel door vrouwen. De zussen Kathrin en Stephanie Meyer zijn al de vijfde generatie die leiding geven aan de brouwerij Allgaeu. Stephanie is brouwmeesteres en biersommelier, zus Kathrin houdt zich bezig met de verkoop. Samen brouwen ze onder het label „Braukatz“ ook vier verschillende soorten ambachtelijke bieren en maken ze deel uit van een nieuwe beweging vrouwelijke brouwers. Dat vrouwen in Beieren bier brouwen is op zich niets nieuws: „De meeste vrouwelijke brouwers die ik ken, waren er 20 jaar geleden ook al“, legt Kathrin Meyer uit. Maar het verschil met vandaag: „Er werd niet over hen gesproken.“

Vrouwelijke brouwers nemen in familiebedrijven de scepter over – Wie in het Beierse brouwerijlandschap om zich heen kijkt, ziet, dat vrouwelijke brouwers vooral in de traditionele familiebrouwerijen geen zeldzaamheid zijn. In het Isental in Opper-Beieren bevindt zich de „Bräu z’ Loh“. In de brouwerij van de familie Lohmeier staat Barbara Lohmeier-Opper achter de brouwketel. Zij gelooft ook dat vrouwen bier anders ervaren dan mannen: „Vrouwen zijn op een bepaalde manier de meer sensuele genieters.“ De sleutel tot de vrouwelijke biersmaak ziet zij in de Beierse brouwerijen: „Vrouwen experimenteren graag. Velen vinden op die manier een bier dat bij hen past. Vooral in Beieren is dit door de grote verscheidenheid aan bieren bijzonder eenvoudig.“ Met grote toewijding brouwt ook Doris Engelhard haar bier. Zij is non in de orde van de Mallersdorfer zusters en sinds 1966 brouwster in de kloosterbrouwerij. Vanuit haar brouwerij op de Klosterberg kijkt zuster Doris over het Neder-Beierse dorp Mallersdorf-Pfaffenberg uit. „Bierbrouwen is een vrouwenzaak“, stelt zuster Doris vast. „Dat was het altijd al“, vervolgt ze en ze legt uit: „Bierbrouwen hoorde vroeger ook bij het huishouden, net als brood bakken, en dat werd nou eenmaal gedaan door vrouwen.“ Pas later, toen men erachter kwam wat voor een lucratieve handel er in het goudgele goedje stak, gingen mannen brouwen.

Wie denkt dat bierbrouwen een mannenaangelegenheid is, zit ernaast. Steeds meer vrouwen veroveren de biermarkt en domineren het Beierse bierlandschap.

Gisela Meinel-Hansen van de Meinel-brouwerij in OpperFranken zou willen dat er meer vrouwelijke brouwers waren: „Wij zijn nog duidelijk in de minderheid“, zegt zij. De vrouwelijke brouwmeesteres is al de 12e generatie die de brouwerij leidt. Gisela Meinel-Hansen denkt dat vrouwen minstens zo geschikt zijn voor het bierberoep als mannen: „Het lichamelijke werk is maar een klein onderdeel van het beroep“, vertelt ze. „Belangrijker is de interesse, de creativiteit en het doorzettingsvermogen.“ Ze heeft samen met haar zus Monika nieuwe bieren in het programma van de Meinel-brouwerij opgenomen. Bovendien hebben de zusters en twee bevriende boerinnen het het ambachtelijke bierlabel „HolladieBierfee“ opgericht. De brouwster leeft zich op creatief gebied dan ook goed uit. Ze merkt echter op: „Onze nieuwe bieren, evenals de ambachtelijke biersoorten, zijn een aanvulling op de traditionele bieren en geen vervanging daarvan.“ Het Reinheidsgebod: een 500-jarige succesgeschiedenis Dat het Beierse bier bijzonder kostelijk smaakt, en een goed bier alleen hop, mout, gerst en water nodig heeft, garandeert het Reinheidsgebod al sinds 1516. De 500e verjaardag van het Beierse Reinheidsgebod dit jaar wordt natuurlijk uitbundig gevierd. Er vinden tentoonstellingen en feesten rondom het bier plaats en er wordt in meer dan 600 brouwerijen gestart met het brouwen van speciale jubileumbieren.

INFORMATIE www.beieren.nu/traditioneel-anders

CULTUUR, STEDEN & GASTRONOMIE

Bayreuth – Vele grote persoonlijkheden hebben het gezicht van Bayreuth bepaald. Zo was het markgravin Wilhelmine, de lievelingszuster van de Pruisische koning Frederik de Grote, die in de 18e eeuw van de hoofdstad een stralende culturele metropool maakte. De Ermitage, het Neues Schloss, de Hofgarten en het markgravelijke operahuis, dat door UNESCO op de Werelderfgoedlijst werd opgenomen behoren nog steeds tot de parels van de barok. Bij alle muziekliefhebbers is Bayreuth bekend als de Wagnerstad. Al 140 jaar

gaan „Wagnerianen“ op bedevaart naar het Festspielhaus. In het voormalige woonhuis van Richard Wagner, Villa Wahnfried is, naast documentatie over het leven en werk van de grote componist, ook een tentoonstelling over de geschiedenis van de Bayreuther Festspiele te zien. De woonvertrekken van Winifred Wagner kan men in het Siegfried Wagner Haus bewonderen. Dit jaar wordt Bayreuth omgetoverd tot een bloeiend paradijs. „Muziek voor de ogen“ is het motto van de tot dusver grootste Beierse Landesgartenschau. Het prachtige park tussen de historische binnenstad, de Hofgarten en de Ermitage toont op moderne doch speelse wijze de beste Data Landesgartenschau tuintradities 22 april tot 9 oktober 2016 van Bayreuth.

INFO

INFORMATIE Tourist Information Bayreuth, www.bayreuth-tourismus.de

LEVEND WERELDERFGOED

geschiedenis van tien eeuwen. Bamberg is tegelijkertijd een levendige cultuurstad. Grote instituten zoals de Bamberger Symphoniker en een door studenten gedomineerde kleinkunstscene gaan hand in hand, verrijkt door een door het brouwerij-ambacht geïnspireerde gastronomie. Bamberger bierwerelden – Als de grote mouterijen of brouwerijen mouten, ruikt de hele stad naar kruidig gebrande mout. De veelzijdige smaken van de traditioneel gebrouwen bieren kunnen worden geproefd in bierkelders, hoog boven de daken van de stad of in de traditionele brouwerij-restaurants in de oude binnenstad. Ambachtelijk bier? Dat vindt u al meer dan 400 jaar in Bamberg.

EN LUCHTKUNSTPLAATS Amberg – Koosnaampjes zijn het zout in de soep bij een relatie. Ze kunnen pijnlijk grappig of, zoals bij Amberg, liefdevol zijn. De inwoners noemen hun oude binnenstad „Amberger ei“. De reden daarvoor is de ovale vorm van de stadskern, wat een groot voordeel heeft omdat alles te voet kan worden bereikt: winkels en boetieks, cafés, bistro’s en traditionele restaurants evenals de culturele schatten van de stad. Daar zijn er heel veel van: het gotische stadhuis, het keurvorstelijk slot, de „stadsbril“ – een watertoren, waarvan de bogen in het water worden weerspiegeld – en het stadstheater in een voormalige Franciscaner kerk. Of de gotische hallenkerk St. Martin, slechts één van Ambergs bezienswaardige godshuizen. Zelfs lucht kan men bekijken. In het eerste Duitse Luchtmuseum kunt u lucht bekijken, voelen, begrijpen en waarnemen. Hier heeft de stad de benaming „luchtkunstplaats“ aan te danken. De Ambergers hebben ook erg veel verstand van bierbrouwen en dat al meer dan 500 jaar. De geschiedenis van de bierstad kan worden bekeken in de tentoonstelling „Proost Amberger Bier!“. Momenteel worden er in zes brouwerijen ruim meer dan dertig verschillende soorten gebrouwen. Daarom is het vanzelfsprekend dat ook in Amberg het 500-jarig jubileum van het „Reinheitsgebot“ uitbundig wordt gevierd.

VERMAKELIJKE BELEVENISSEN AN RIVIEREN

Passau – Er zijn meerdere manieren om Passau te bekijken: ofwel vanaf het water tijdens een sightseeingboottocht over de drie rivieren ofwel van bovenaf. Vanaf de Veste Oberhaus heeft men het meest spectaculaire uitzicht op de stad, de Dom St. Stephan met het grootste domorgel ter wereld en de samenvloeiing van de Donau, de Inn en de Ilz. De drierivierenstad is een ware parel, waarvan de schatten zich tijdens een wandeling door de barokke oude binnenstad openbaren. Achter de historische gevels gaan, naast een veelheid aan bezienswaardigheden, ateliers ambachten en kunstenaars schuil, bij wie men tijdens hun werk over de schouder mee kan kijken. Voor smullen en genieten wordt u uitgenodigd door gezellige cafés, schaduwrijke biertuinen en terrassen aan de Donau. In vier brouwerijen wordt deels volgens een eeuwenoude traditie het heerlijke gerstenat gebrouwen. In Passau komen zowel de liefhebbers van de traditionele als van de moderne kookkunst aan hun trekken. Zo kunt u kiezen uit „Weißwurst to go“, een witte worst omhuld met krakelingendeeg, of „Bräustüberl-tapas“, een mix van voorgerechten met bijvoorbeeld „Mini-Grammelknödel“, gebakken „Weißwurstradl“ en een carpaccio van radijs en gekookt rundvlees. Dit alles geserveerd met een „Caibierinha“, een verfrissende biercocktail.

Bamberg – Sinds 1993 staat de oude binnenstad van Bamberg op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. De stad is echter allesbehalve een museum. In de historische straatjes bruist het van het leven. Middeleeuwse gebouwen, barokke ornamenten, romantische vakwerkhuizen en het oude stadhuis omringd door het water van de rivier, en het sublieme samenspel van de dom, de Nieuwe Residentie, de Oude Hofhouding en het klooster Michaelsberg vertellen de architectonische

BIERSTAD

INFORMATIE Touristinformation Bamberg, www.bamberg.info

KASTELEN, MUZIEK EN TUINKUNST

INFORMATIE Tourist-Information Amberg, www.tourismus.amberg.de

INFORMATIE Tourist-Information Passau, www.tourismus.passau.de

Riedenburger Brauhaus – Hier heeft ze dus plaatsgevonden, de revolutie in het bierglas? Voor een transformatie is het toneel eigenlijk behoorlijk idyllisch: het stadje Riedenburg. Het ligt aan de oever van de Altmühl, die hier diepe sporen in het heuvelachtige landschap heeft getrokken. Op één van de markante kalksteenrotsen boven de stad troont de Rosenburg en kijkt uit over de daken van de oude binnenstad, de Altmühl en het Riedenburger Brauhaus op de andere oever. Hier brouwen Michael Krieger en zijn zoon Maximilian met ongeveer 30 medewerkers bier, dat ondertussen in heel Duitsland verkrijgbaar is. De reden dat het Riedenburger bier overal geliefd is: men doet de dingen hier net iets anders dan elders; dat proef je en zie je. Aan het eind van de jaren ’80 besloten Michael Krieger en zijn vrouw Martha de onderneming een ecologische inslag te geven. In 1994 was het dan zover: het hele bedrijf was verbouwd en daarmee was Riedenburger de eerste brouwerij in Duitsland

BEIERSE BROUWKUNST RELOADED

In het Altmühltal bewandelt men bij het bierbrouwen nieuwe wegen om het oude te behouden.

Brouwgeneratie: zoon Maximilian zet het ecologisch baanbrekende werk van zijn vader, Michael Krieger, voort

met een volledig ecologische focus, van graan tot hop. Voor de meer traditionele brouwsector betekende dat zoveel als een revolutie. De impuls voor de ecologische omwenteling van de Riedenburger brouwerij was niet de behoefte om met het oude te breken. Integendeel, de Kriegers wilden datgene behouden wat ze in toenemende mate bedreigd zagen worden: landbouw die in harmonie met de natuur werkt, in plaats van tegen de natuur. Wie nu oplettend door het gebied rondom Riedenburg dwaalt, zal zien dat hier veel opvallend kleine velden zijn. Het landschap ziet er niet, zoals in veel andere regio’s, leeg en opgeruimd uit. In plaats daarvan een ongerept en ongeschonden cultuurlandschap. Daarin hebben de Kriegers, al de vijfde generatie bierbrouwers in Riedenburg, een belangrijk aandeel. Zij zetten uitsluitend in op ecologische producten uit de onmiddellijke omgeving. Michael Krieger begon al in de jaren ʼ80 mout van traditionele graansoorten te gebruiken. Eenkoren, tweekoren en spelt hebben duidelijk minder meststoffen nodig dan gerst en tarwe. Bovendien kunnen ze ook beter tegen ongedierte en droogte. De oude graangewassen zijn niet alleen milieuvriendelijk, ze hebben ook een positieve werking op de smaakpapillen. Voor zoon

Brouwcultuur: naast het ambachtelijke bier worden er ook andere biersoorten geproduceerd volgens een holistisch eco-concept

CULTUUR, STEDEN & GASTRONOMIE

Brouwgeschiedenis: al sinds 1866 houdt de familie Krieger de traditionele brouwwijze van ambachtelijke bieren in stand

Maximilian Krieger draait het allemaal om de smaak. De 35-jarige zet de ecologische koers van zijn ouders voort, maar ook hij brengt een kleine revolutie teweeg: hij koppelt de eigen biertraditie aan internationale invloeden, met name uit de Verenigde Staten en Italië. Het magische woord is „craft beer“ (ambachtelijk bier). Daarbij wordt hij ondersteund door de pioniers van het craft beer van de Brooklyn Brewery uit New York. „Interessant genoeg komen de Amerikanen met ideeën die in Beieren helemaal niet zo nieuw zijn, maar uit de mode raakten. Wat mijn ouders met bier uit eenkoren, tweekoren en spelt hebben gedaan, dat was toch eigenlijk ook niets anders dan het „craft beer“. In de jaren ʼ80 bestond het begrip nog niet eens.“ En zo zet de zoon de traditie van de familie voort: het oude op waarde schatten en het nieuwe uitproberen, zolang de ideeën maar in harmonie met de natuur zijn.

INFORMATIE www.beieren.nu/traditioneel-anders

CULTUUR, STEDEN & GASTRONOMIE

JONGE MENSEN IN KLEDERDRACHT

DOE MEE EN

WIN

– OUDE GEBRUIKEN In Ruhpolding kennen klederdracht en gebruiken een lange traditie en ze zijn helemaal in bij de jongere generatie.

DE PRIJS 11 biersoorten en 1 origineel limited edition bierglas ter gelegenheid van het 500-jarig jubileum.

U hoeft alleen maar te klikken en als u geluk hebt wint u bij de online loterij op www.beieren.nu/prijsvraagbier een bierpakket ter gelegenheid van het „500-jarige bestaan van het Beierse reinheidsgebod“.

Het bierpakket ter ere van het jubileum bevat de meest populaire bieren uit alle regio’s van Beieren, te weten pils, export, lager/helles bier, bokbier, Märzenbier en witbier.

Ruhpolding – De klederdrachtverenigingen hebben in Ruhpolding geen problemen met de opvolging. Bij de „Miesenbacher“ is het aantal jongeren en volwassenen onder de dertig nog nooit zo hoog geweest. Alleen al in de jeugd- en actieve groep, dat wil zeggen

INFO Impressum Uitgever: BAYERN TOURISMUS Marketing GmbH, Arabellastraße 17, 81925 München, Duitsland; Telefoon: +49 89/212397-0; tourismus@bayern.info, www.beieren.nu

Redactiebureau: Redaktionsbüro Balon, Rita Balon, Manzostrasse 15, 80997 München, Duitsland; Telefoon: +49 89/89220620; rita.balon@web.de

Verantwoordelijk: Dr. Martin Spantig, bedrijfsleider Jens Huwald, bedrijfsleider

Druk: ADV Schoder Augsburger Druck- und Verlagshaus, Aindlinger Straße 17-19, 86167 Augsburg, Duitsland; Telefoon: +49 821/7904-0; www.adv-schoder.de

Conceptie & Vormgeving: dworak & kornmesser, Agentur für Kommunikationsdesign, Innere Wiener Strasse 50, 81667 München, Duitsland; Telefoon: +49 89/666168-0; www.dworak-kornmesser.de

In de zomer vinden in het Kurhaus Ruhpolding eens per twee weken „Heimatabende“ plaats met de „Miesenbachern“ of de „Rauschenberger“. De mooiste klederdrachtfeesten 27-08-2016 „Großes Dorffest“ 04-09-2016 „Georgi-Ritt“ ter ere van de heilige Georg – rond de 200 paarden en versierde praalwagens begeleiden de prachtige kerkelijke optocht naar St. Valentin 02-10-2016 „Almkirta“ – niet zomaar een evenement maar een echte „Almkirchtag“, een Almkirch-wijding volgens oude traditie.

in de leeftijd vanaf twaalf jaar, zijn er bijna zeventig jonge dragers van klederdracht. „Tien jaar geleden was het nog niet eens de helft“, aldus Anton Senoner. De voorzitter van de in 1893 opgerichte vereniging is zelf nog maar 26 jaar oud. Met 645 leden is de „Miesenbacher“ één van de grootste verenigingen in heel Beieren. Dragers van klederdracht kunnen ook modern zijn „Het saamhorigheidsgevoel is gigantisch“, zo omschrijft Senoner het verenigingsleven. „Voor de jonge mensen betekent de klederdrachtvereniging niet alleen het INFORMATIE Tourist Info Ruhpolding, www.ruhpolding.com

Traditionele gebruiken: jongeren in klederdracht en traditionele rituelen

tweewekelijkse dansen voor de gasten tijdens de ‚Heimatabend‘, maar ook het samenzijn met goede vrienden.“ Af en toe willen ze de groep een andere wending geven, wat niet altijd zo soepel verloopt. Tijdens het „Gautrachtenfest“, met 9000 mensen in klederdracht het grootste klederdrachtfeest in Beieren, nodigden ze ook modern-Beierse groepen uit zoals La Brass Banda. „Dat zorgde bij andere klederdrachtverenigingen deels voor boze gezichten“, herinnert de inwoner van Ruhpolding zich. „Daarmee etaleerden we echter wel de filosofie van onze vereniging: dragers van klederdracht kunnen ook modern zijn.“

CULTUUR, STEDEN & GASTRONOMIE

HERONTDEKKING VAN DE BLAASMUZIEK

Traditionele gebruiken: jongeren in klederdracht en traditionele rituelen

Brass Wiesn – Schetterende trompetten, springende mensenmassa’s en luidruchtige gezelligheid: op de „Brass Wiesn“ in Eching wordt‚ ’s zomers het Beierse levensgevoel gevierd en dat gaat anders dan men zou verwachten. Hier gaat het niet alleen om een bierovergoten volksfeest. Op de Brass Wiesn draait alles vooral maar om één fenomeen: de herontdekking van de blaasmuziek. Wie op de camping van de‚ de Brass Wiesn in de buurt van München aankomt, ziet als eerste: veel Beieren. De bezoekers dragen klederdracht en wandelen tussen hooibalen en oude landbouwmachines door naar de podia. Wie niet zelf barbecuet, kan op het festivalterrein „Steckerlfisch“ (gegrilde vis op een stokje), „Hendl“ (kip) en „Haxn“ (varkensschouder) krijgen. Er wordt gegeten aan biertafels met uitzicht over de weiden en tarwevelden. Dat is Beieren zoals men het kent: traditioneel en met veel landelijke charme.

Wie nog eens goed kijkt, ziet ook dat de bezoekers hun klederdracht casual combineren met sneakers en T-shirts. Of ze dragen helemaal geen klederdracht en zien eruit als een typische festivalbezoeker. Als men dan uiteindelijk een optreden van de nieuwe brass-helden op het grote openluchtpodium meemaakt, ziet men dat de Brass Wiesn eigenlijk een heel modern muziekfestival is. Bands zoals de Josef Menzl-kapel, dicht & ergreifend, Sunnseitn Tanzlmusi of Die Fexer warmen de bezoekers op: tuba’s, trompetten en hoorns zorgen er in samenklank met moderne beats voor dat duizenden dansen, springen en bezweet raken. De songteksten zijn bedoeld om het dialect in stand te houden. De muziek klinkt zoals thuis, maar ook weer heel werelds. Ze brengt het Beierse levensgevoel onder woorden, dat altijd een afwisseling is van traditie en moderne invloeden. 22

Deze vorm van de blaasmuziek, brass, kwam vanuit NoordAmerika naar Europa. Daar mixen bands al heel lang traditionele koperblaasmuziek met moderne elementen zoals funk en hiphop. Vandaar dat ook de line-up van de Brass Wiesn internationaal is: de plaatselijke matadoren uit Beieren worden op het podium afgewisseld met bands uit New York, Servië en uit de rest van de wereld. Ongeveer tien jaar geleden werd de Beierse organisator van de Brass Wiesn, Alexander Wolff, aangestoken door het brass-virus. Hij herinnert zich nog een optreden van de band LaBrassBanda uit die tijd, tegenwoordig één van de bekendste Duitse brassbands. Maar voordat Wolff in 2013 de eerste Brass Wiesn kon opzetten moest hij heel wat overtuigingswerk verrichten. Wolff: „Over blaasmuziek zeiden ze allemaal: dat vind je toch in elke plaats, op elk dorpsfeest, in iedere feesttent. Waarom dan nog zo‘n festival?“ Hij liet zich niet ontmoedigen, hij had begrepen dat de Beierse brassmuziek de tijdgeest raakte. Het festivalterrein in Eching is geknipt voor een perfecte Beierse zomer. Gasten kunnen er heel gemakkelijk met de sneltram vanuit München naar toe reizen. Ondanks dat het dicht bij een grote stad ligt, ligt het terrein ingebed in een idyllische landelijke omgeving. De Echinger See ligt er pal naast. Wie tijdens het dansen enigszins oververhit is geraakt, kan te voet naar het meer om af te koelen. Wat ook opvalt: alhoewel er veel jonge bezoekers zijn, vindt men er ook gezinnen. Alexander Wolff ziet daarin een mooie bevestiging: „De leeftijd varieert van kleinkind tot aan grootouders. Daar zit opa met kinderen en kleinkinderen op de camping op het festivalterrein, de barbecue aan, naar blaasmuziek te luisteren en een biertje te drinken; dat vind je niet op elk festival.“

INFO Datum: 5 – 7 August 2016 Tickets: www.brasswiesn.de

Tijdens de „Brass Wiesn“ in Eching huldigen duizenden bezoekers de nieuwe blaasmuziek.

INFORMATIE www.beieren.nu/traditioneel-anders

Muziekfestival: traditionele koperblaasmuziek met moderne klanken

FAMILIE

DE HISTORISCHE

LEGENDARISCH EN SPANNEND

Oberaudorf – „De markante Brünnstein was altijd al een mystieke berg. Hier woonden vroeger niet alleen heksen en almgeesten, duivels en de vurige alpendraak, maar ook vele hulpvaardige kabouters.“ Als de kinderkeizer op de „Hocheck“ aan de Sagenweg vertelt over de Brünnsteinheks, de Brünnsteindwergen of de reus op de „Grauen Stein“, luisteren grote en kleine wandelaars aandachtig. Het familieprogramma in Oberaudorf ontvoert ouders en kinderen niet alleen naar een mystieke sagenwereld, het zorgt ook voor heel veel actie. Avonturenspeelplaats nummer één is de „Hocheck“. Op de zomerrodelbaan met een 360-graden bocht super-rotonde glijden rodelfans meer dan 1.000 meter het dal in. Zonder duizelig te worden balanceren in de Waldseilgarten, tussen Sightseeing op rails boomtoppen op wankelige De Wendelstein-tandradbaan houten bruggetjes, vrij rijdt al meer dan 100 jaar op slingerende stammen en de Wendelstein. Het oudste hooggebergte-spoor van Duitstouwen. Ook de droom om land is een rijdend museum. te vliegen wordt werkeliVeel onderdelen zijn nog in de jkheid. Met een snelheid oorspronkelijke staat daterend uit 1911. Boven aangekomen tot 80 kilometer per uur kunt u onder andere een grot zweeft de Flying Fox bekijken. het dal in.

Neurenberg – Wie denkt dat kinderen in grote steden tekortkomen, is nog nooit in Neurenberg geweest. Hier vindt u een aanbod voor het hele gezin dat speciaal is toegespitst op de behoeften van de kleinsten. Om de stad te verkennen worden er rondleidingen voor het kroost aangeboden. Zelfs de musea lokken gezinnen met kindvriendelijke aanbiedingen. Het Deutsche Bahn-Museum met een „spoorweg-belevingswereld“ ter grootte van een sporthal is zowel voor vaders als voor zonen een spannende belevenis. Kleine ontdekkers kunnen zich in het Museum Industriekultur uitstekend vermaken. In het spelen plezierlaboratorium kunnen ze aanraken, uitproberen en begrijpen. Neurenberg is al meer dan 600 jaar een stad van het speelgoed. De traditie reikt van de poppenmakers in de middeleeuwen via de makers van tinfiguurtjes tot aan fabrikanten van blikken speelgoed. In het speelgoedmuseum kan speelgoed uit verschillende tijdperken worden bewonderd. Tot de meest recente verworvenheden van de speelgoedstad behoort het Playmobil-FunPark. Hier kunnen de kleinsten zich naar hartelust uitleven en in een ridderkasteel of op een imposant piratenschip hun fantasie de vrije loop laten. Ook in de kersttijd laat Neurenberg de oogjes van de kleinste bezoekers schitteren. Vlakbij de beroemde Christkindlesmarkt draaien op de kinderkerstmarkt nostalgische draaimolens hun rondjes en kan er in verschillende stands worden geknutseld en gebakken.

SPEELGOEDSTAD OPNIEUW BELEVEN

WANDELEN

IS PLEZIER VOOR KINDEREN

Pfronten – Wandelschoenen dichtgesnoerd en er met het hele gezin op uit in de Allgäuer bergregio. Dat zou mooi zijn. Want wandelen behoort vaak niet tot de lievelingsbezigheden van kinderen. In Pfronten is dat anders. Aansporing is de huttenpas voor kinderen. Daarmee gaan de kleine wandelhelden graag graagop oppad. pad.Want Wantaan aanhet heteinde eindevan vande detocht tocht

lokt een stempel voor de pas. Negen stempels zijn al voldoende om trotse bezitter van medaille Supergold te worden. Als de vakantie daarvoor te kort is, kan de huttenpas tijdens de volgende vakantie verder worden volgestempeld. GEZINSGELUK wordt in Pfronten met hoofdletters geschreven. Op twaalf themaspeelplaatsen kruipen kinderen in de rol van ridders, rovers, tovenaars, heksen of clown. Kleine ontdekkers kunnen zelfs in de voetsporen van de „echte“ koning ‚echteʻ koning Ludwig II treden tijdens de wandeling naar het sprookjesslot Neuschwanstein. Of u nu groot bent of klein, voor elk type wandelaar zijn er perfecte wandelgebieden en op de plekjes met het mooiste uitzicht nodigen hutten en almen u uit voor een hartige snack. Hartig zijn ook de gerechten in de Hündeleskopfhütte – alleen zonder vlees. In de eerste vegetarische berghut van de Alpen serveert uitbaatster Silvia Beyer vleesloze gerechten uit de Allgäu, zoals „Kässpatzen“ „Kaiserschmarrn“, ‚Kässpatzenʻ ofof‚Kaiserschmarrnʻ, waarop vooral kinderen dol zijn. Ze krijgen natuurlijk ook een stempel op hun kinder-huttenpas.

INFORMATIE Pfronten Tourismus, www.pfronten.de

INFO

Barrièrevrije vakantie

INFORMATIE Tourist-Information Oberaudorf, www.oberaudorf.de

INFORMATIE Congress- und Tourismus-Zentrale Nürnberg, tourismus.nuernberg.de/en

Beieren in al zijn diversiteit ontdekken! Adembenemende natuurlandschappen, bruisende steden, regionale lekkernijen en verkwikkende welness-aanbiedingen nodigen u uit te komen genieten van de Beierse manier van leven onder de blauwwitte hemel. Informatie en tips voor een vakantie zonder beperkingen vindt u op

www.beieren.nu/voor-iedereen

EEN GROOT FEEST VOOR DE KLEINTJES VAN DE STAD

FAMILIE

Elk jaar kijken de basisschoolleerlingen enthousiast uit naar hun grote feest, het Memminger kinderfeest. Dan trekken de leerlingen hun mooiste kleren aan, zingen ze oude liedjes, dansen ze oude dansen en kunnen ze naar hartelust spelen op de grote speelweide.

Net zo als 400 jaar geleden: fanfareblazers en zomerse bloemenkransen

Kinderfeest Memmingen / Allgäu – Elk jaar, op een donderdag in juli, worden de bewoners van Memmingen op een hele speciale manier gewekt: fanfareblazers en trommelaars trekken ’s ochtends om zes uur door de straten van de stad Allgäu. Ze roepen: „Raus aus dem Bett, raus aus dem Nest, heute ist doch unser Kinderfest!“. Dat het kinderfeest één van de hoogtepunten op de feestkalender van de stad is, is onmiskenbaar: ongeveer 2.000 schoolkinderen kleden zich op deze dag met veel zorg aan. De jongens dragen overhemden en mooie broeken. De meisjes trekken rokken of jurken aan en hun haar is versierd met zomerse bloemenkransen.

Het Memminger kinderfeest heeft zijn oorsprong in de meer dan 400 jaar oude gewoonte, dat men in de lente naar school wandelde. De oudste vermelding van dit feest stamt uit de notulen van de Raad van 1571. De grondgedachte van het kinderfeest was toen en is nu nog, de leerlingen te prijzen. Lang geleden werden de beste leerlingen tijdens het feest onderscheiden. Tegenwoordig zijn alle kinderen die deelnemen blij met kleine cadeautjes. Voordat kinderen en volwassenen echter kunnen genieten van een dagje uitgelaten feestvieren, moet er veel worden voorbereid: zodra het nieuwe motto voor het kinderfeest is bepaald, beginnen de voorbereidingen. Er worden liedjes en dansjes ingestudeerd, de feestelijke optocht wordt georganiseerd en het kinderfeestboekje wordt elk jaar door een andere school samengesteld. Veel details worden al sinds jaren, voor een deel zelfs eeuwenlang, aan het nageslacht 26

doorgegeven, zoals bijvoorbeeld de rondedansen, dat zijn de dansen van de kuipers, smeden, wevers en kleermakers, waarmee de kinderen doen herinneren aan de oude ambachtsgilden van Memmingen. „Elk jaar helpen bedrijven ons met giften en ondersteunen daarmee het volksfeest“, vertelt Gerlinde Arnold, conrector van de Edith-Stein basisschool en voorzitter van het comité kinderfeest van de stad Memmingen. Gerlinde Arnold is in Memmingen geboren en kent het kinderfeest uit haar eigen jeugd. En zo weet zij uit eerste hand, hoe opgewonden de basisscholieren uitkijken naar hun grote feest. De kinderen geïnspireerd door de heel bijzondere sfeer die op deze dag in de straten en steegjes hangt. Onder de goedkeurende blikken van hun ouders en vele duizenden toeschouwers zingen ze uit volle borst de liedjes mee en tonen ze trots hun danskunsten. Tijdens de grote parade van het kinderfeest presenteren de schoolklassen zich. Deels beelden ze vol fantasie onderwerpen uit en deels herinneren ze in klederdrachten muziekgroepen aan de tradities. Aangekomen bij het eindpunt krijgen de kinderen hun cadeaus en doen ze gewoon dat wat ze het liefste doen: spelen, spelen, spelen. Volgens de oude traditie worden aan klimpalen kleine cadeautjes opgehangen: net als bij een meiboom zit er bovenin een kleurrijk versierde kroon, waaruit de kinderen

Uit de tijd van de Renaissance: het raadhuis van Memmingen aan het marktplein

een kleinigheid kunnen pakken als ze naar boven klimmen. De jongsten zoeken soms de hulp van volwassenen voor de acrobatiek aan de houten stangen. Het volgende kinderfeest vindt plaats op 21 juli 2016. Ook dan zullen, zoals het in een traditionele rondedans tijdens het kinderfeest heet, „duizend goedgebekte keeltjes kakelen: Wij wensen iedereen een mooi oud kinderfeest!“

INFORMATIE www.beieren.nu/traditioneel-anders