Ondernemen! Jaargang 18, november 2012, nr 7

opinieblad van jrg. 18 | nr 7 november 2012

Slecht voorbereid op IBAN Een webshop is geen boekhandel Duurzaam werkt beter Hot chocolate

Succes van multicultureel ondernemerschap

Inhoud 03

12 rt

Boekhandels hebben te maken met ontlezing, e-readers en concurrentie van het internet. Innovatieve ondernemers doen daar hun voordeel mee.

de er w e M C s IH r Slui e d n a v

B

e

Branchescan

26

Duurzame inzetbaarheid gaat verder dan het geven van cursussen. Met simpele middelen werken mensen langer, beter en met plezier.

de

n

Be

rg

Actueel

n

va e lin ng ro You a C t& s Ern

40

Marktveroveraar Mirjam Schroeder en Toussaint Claessens trekken de wereld over met een lepel chocolade.

Investeren in de gezondheid van medewerkers helpt om de duurzame inzetbaarheid te vergroten. Beter voor medewerkers. En beter voor het bedrijf.

Leer van en laat u inspireren door de gesprekken tussen werkgevers die daarmee successen boeken. Kijk op voor de gesprekken, tips en meer informatie.

04 44

OPINIE Hans Biesheuvel Ruud Koornstra

Q&A

10 Ondernemers zijn slecht voorbereid op nieuwe rekeningnummers.

Branchescan

12 Boekhandels Digitalisering vraagt om volstrekt nieuwe aanpak van ondernemers.

14 Reportage Monique Burger boekt succes in het Amsterdamse Bos en Lommer.

18 Rondetafelgesprek Innovatieve boekhandelaren leren om te gaan met internet.

THUISFRONT

24 Natascha Klootsema werkt het liefst vanaf het water.

ACTUEEL

26 Duurzame inzetbaarheid van werknemers is goed voor de BV Nederland en individuele bedrijven.

THEMA MULTICULTUREEL ONDERNEMERSCHAP 30 Inleiding Allochtone ondernemers hebben nog steeds te maken met argwaan en vooroordelen.

34 Reportage Lynda Bachi geeft met succes vorm aan Woman’s World.

38 Expertpanel Onderneemster twijfelt of ze haar achtergrond moet inzetten voor haar bedrijf.

MARKTVEROVERAAR

40 The Chocolate Company is hot.

STANDPLAATS

43 Bert Rijk wist niets van bloemen voordat hij er in AustraliĂŤ mee begon te werken.

ELKE MAAND

06 Start 07 Voorwoord 44 Colofon 47 MKB Informeert

04 Hans Biesheuvel

Veeg bodemrecht fiscus van tafel

I

fotografie Michel Grollé

n het Belastingplan 2013 staat een onderdeel waar ik me fel tegen verzet. Het zogenoemde bodemrecht van de fiscus bij faillissementen, al vele jaren een doorn in mijn oog en dat van MKB-Nederland en ongetwijfeld u allen, wordt nog sterker gemaakt.

Onbegrijpelijk. Een van de gevolgen zal zijn dat de kredietverstrekking aan het midden- en kleinbedrijf verder wordt bemoeilijkt. Dat kan toch niet de bedoeling zijn van de overheid, zou je denken. En toch gebeurt het.

In Nederland heeft de fiscus het recht om onder andere achterstallige loonbelasting en btw bij een faillissement ook te verhalen op ‘roerende zaken die op de bodem’ van de ondernemer staan. Wie de feitelijke eigenaar is, maakt niet uit. Nergens anders in Europa komt dit voor! Een leverancier die ‘onder eigendomsvoorbehoud’ – een veel voorkomende constructie – een machine, of bijvoorbeeld winkelinventaris verhuurt, heeft hiermee het nakijken en is zijn spullen kwijt als hij ze niet snel genoeg zelf weghaalt.

In de praktijk probeert de ondernemer dit te omzeilen door het pand aan de kredietverlener (dat kan ook een leasemaatschappij zijn) te verhuren. De zaken staan dan niet meer op de bodem van de afnemer en vallen daarmee niet meer onder het bodemrecht. De fiscus kan ze

niet claimen. De Hoge Raad heeft deze verhuurovereenkomsten onder voorwaarden goedgekeurd.

Juist deze constructie wil het (demissionaire) kabinet bestrijden met een wijziging van het Belastingplan. De leverancier moet de fiscus melden dat hij zijn eigendommen wil terughalen. Die heeft vervolgens vier weken de tijd om te beslissen of er wel of niet van het bodemrecht gebruik wordt gemaakt. Rechten van anderen worden met deze regeling waardeloos. De financieringskosten voor het midden- en kleinbedrijf zullen stijgen, omdat leasemaatschappijen en banken hogere kosten in rekening gaan brengen voordat zij goederen leveren of ze zullen meer zekerheden verlangen. Als er al krediet wordt gegeven… Leveranciers zijn de dupe omdat zij hun eigendommen niet vergoed krijgen. Denkbaar is dat ze alleen nog tegen contante betaling leveren.

Al met al een heel slecht voorstel, zeker midden in de economische crisis. Begin oktober heb ik de Tweede Kamer opgeroepen dit plan van tafel te vegen. Sterker: het is de hoogste tijd om het bodemrecht helemaal af te schaffen. Twintig jaar geleden lag er al een wetsvoorstel, dat echter nooit is behandeld, ondanks latere aanbevelingen van diverse commissies. Half november behandelt het parlement het Belastingplan.

Ik zet al mijn middelen in om ze ervan te overtuigen dit plan af te schieten.

Op een ander punt, faillissementsfraude, ben ik wel (voorzichtig) tevreden. Eindelijk lijkt er schot in de bestrijding hiervan te komen. Bestanden worden gekoppeld, er vinden onderzoeken plaats en er is een (tijdelijk) centraal meldpunt bij de FIOD, zodat curatoren makkelijker aangifte kunnen doen. Er worden nog geen rake klappen uitgedeeld, maar de eerste stappen zijn gezet.

Hans Biesheuvel Voorzitter MKB-Nederland

Nissan LEAF

NISSAN

LEAF 100% elektrisch

100% elektrisch Drive the future today

0% uitstoot Online Carwings Navigatiesysteem

vanaf 0% WEGENBELASTING 0% BIJTELLING 0% BPM

• • • •

4 Jaar garantie 4 Jaar pechhulp 1 Gratis oplaadpunt incl. installatie Geen restwaarde risico

€ 279,-

/mnd excl btw*

Nissan. Innovation that excites.

*Consumentenadviesprijs Nissan LEAF v.a. € 35.590,- (prijslijst 1 oktober 2012) is incl. BTW en BPM, verwijderingsbijdrage en kosten rijklaar maken. Opties en uitrusting zijnafhankelijk van de uitvoering. **De garantie verlenging Nissan 5* (verlenging van twee jaar buiten de fabrieksgarantie van 3 jaar, tot 100.000km) is een verzekeringsproduct voorgesteld door Nissan International Insurance LTD, No.2 Portomaso Marina, The Quay, Portomaso STJ 4011, Malte. Intermediair (adverteerder): NISSAN NEDERLAND, Hornweg 32, 1044 AN Amsterdam Postadres: Postbus 56823, 1040 AV Amsterdam. Dit aanbod is geldig voor de klantorders voor de Nissan LEAF in de periode van 01/09/2012 t/m 31/12/2012.

Overeenkomstig 715/2007.EG. Gecombineerd verbruik Nissan LEAF gamma: 13.7 KWh/100km, CO2 uitstoot: 0 gr/km.

Alle wijzigingen en drukfouten voorbehouden aan Nissan Nederland.

De volledige voorwaarden van dit aanbod vindt u op www.nissan-acties.nl

06 Start

Q&A

Editorial

Tom Janssen ONTWIKKELEN Een goede werkgever biedt zijn personeel de kans om zich te ontwikkelen en door te groeien. Dat blijkt uit een onderzoek van uitzendbureau Unique. Werknemers volgen het liefst intern een opleiding of training. Doorgroeimogelijkheden vindt dertig procent van de mannen belangrijk tegen 22 procent van de vrouwen.

Vanwaar die eer?

‘Wij zijn het eerste Nederlandse advocatenkantoor dat een samenwerkingsovereenkomst tekende met een Vietnamees kantoor, Dao & Brothers Law Firm uit Hanoi. Eind 2011 zijn we daarvoor benaderd door de Vietnamese ambassadeur in Nederland.’

Waarom wilden jullie een partner in Vietnam?

‘Vietnam is een belangrijke economie. Veel productie verhuist tegenwoordig van China naar Vietnam.

De lonen zijn er lager en de mensen zijn hoogopgeleid. Met zijn negentig miljoen, voornamelijk jonge, inwoners is het ook een interessante markt. Met een Vietnamese partner kunnen we Nederlandse klanten die daar zaken willen doen, beter adviseren. En omgekeerd.’

Levert het al wat op?

‘Zeker. Sinds de ondertekening in september hebben we al een Vietnamese klant in Nederland kunnen vertegenwoordigen bij een kort geding. Nu zijn we bezig voor een paar Nederlandse bedrijven die in Vietnam aan de slag willen.’

Het is geen toeval dat Kneppelhout in Vietnam actief is?

‘Ik ben van origine Vietnamese. Toen ik een jaar was, ben ik hierheen gekomen. Kneppelhout vroeg mij vijf jaar geleden al eens of ik iets met die achtergrond wilde doen, maar ik was nogal terughoudend. Ik voelde me echt Nederlandse. Nu merk ik hoe leuk het is om een bijdrage te kunnen leveren aan Vietnam. De cirkel is rond.’

BESTE ZOO GaiaZOO is de beste dierentuin van Nederland. De dierentuin uit Kerkrade was de grote winnaar van de Zoo Awards, net voor Apenheul en Burgers’ Zoo. Gaia scoorde hoog op het aanbod van dieren en de educatieve kwaliteiten.

Werkloosheid hoogst in jaren De werkloosheid in Nederland is in september gestegen tot 519.000, het hoogste aantal in bijna twintig jaar. Maar liefst 6,6 procent van de beroepsbevolking zit zonder werk.

Het afgelopen kwartaal kwamen er gemiddeld achtduizend werklozen per maand bij, vijfduizend mannen en drieduizend vrouwen. De jongste cijfers van het CBS geven een somber beeld van de werkgelegenheid. Het is een schrale troost dat de situatie in Nederland aanzienlijk beter is dan in de meeste andere EU-landen. In Spanje bijvoorbeeld zit een

kwart van de beroepsbevolking zonder werk. In juli was alleen in Oostenrijk de situatie beter dan in Nederland. Recentere vergelijkingscijfers zijn niet bekend.

Nederland telt inmiddels 183.000 werklozen die ouder zijn dan 45 jaar. Van de jongeren tot 24 jaar zitten er 110.000 zonder baan. Volgens gegevens van het UWV kregen 304.000 mensen in september een WW-uitkering, ongeveer evenveel als in augustus, maar 21 procent meer dan een jaar geleden. Vooral in de bouw gaat het slecht. Daar nam het aantal uitkeringsgerechtigden met driekwart toe tot veertienduizend.

BEGINSALARIS Studenten verwachten geen gouden bergen meer. Uit een onderzoek van uitzendbureau ASA blijkt dat een derde van de hbo- en wo-studenten op een startsalaris van 1.800 tot tweeduizend euro rekent. Dat is reëel. Al hoopt zeven procent toch op de eerste maand al 2.600 euro te krijgen.

94%

Werkloze beroepsbevolking en WW-uitkeringen x 1.000

550 500 450 400 350 300 250 200 150

2003

2004

2005

2006

2007

WW-uitkeringen Werkloze beroepsbevolking, seizoengecorrigeerd

2008

2009

2010

2011

2012 Bron: CBS, UWV

VAN DE HR-MANAGERS vindt de website van het bedrijf het belangrijkste instrument om sollicitanten te werven. Volgens onderzoek van recruitmentbureau Harvey Nash is zestig procent van mening dat een advertentie in een krant of tijdschrift niet belangrijk meer is. De website zou kandidaten een goed beeld geven van het bedrijf waar ze solliciteren.

fotografie Lex Draijer

Het Rotterdamse advocatenkantoor Kneppelhout & Korthals werd onlangs bezocht door de Vietnamese Minister van Justitie Ha Hung Cuong.

Kneppelhout-advocate Han Nguyen weet er alles van.

Voorbeelden LYNDA BACHI IS een prima ondernemer. Toen ze een paar jaar geleden met Woman’s World begon, bleek ze een gat in de markt ontdekt te hebben: fitnesscentra voor vrouwen. Toen ik het artikel en de foto’s aan enkele vrouwen in mijn omgeving liet zien, verzuchtten ze dat zij daar ook heen zouden gaan als Woman’s World wat dichter in de buurt zou zijn. Niet alleen het succes van een formule bepaalt echter of iemand ondernemersbloed heeft. Het gaat er ook om dat je tegenslagen kunt overwinnen. En ook dat blijkt Bachi te kunnen.

DE FRANS-MAROKKAANSE Lynda Bachi is een van de ondernemers die centraal staan in ons thema ‘multicultureel ondernemerschap’. Is het nog nodig om speciaal aandacht te geven aan allochtone ondernemers, die omringd worden door de cultuur van hun ouders en die van Nederland? Ja. Want hoewel zij dezelfde karaktereigenschappen hebben als autochtone ondernemers, hebben ze te maken met extra moeilijkheden als onbekendheid met Nederlandse regels, argwaan van geldschieters en vooroordelen van klanten en leveranciers.

Succes is niet de enige factor van ondernemerschap

HET MINISTERIE VAN EL&I vindt ook dat multiculturele ondernemers extra aandacht verdienen. Afgelopen maand reikte staatssecretaris Henk Bleker tijdens een bijeenkomst in het Kurhaus in Den Haag een prijs uit aan de meest innovatieve Turks-Nederlandse ondernemer. Winnaar was Murat Kiran, een al vaker gelauwerde ondernemer in de automatiseringssector, die steeds nieuwe dingen ontwikkelt.

MULTICULTURELE ONDERNEMERS laten zien wat je met inzicht, passie en doorzettingsvermogen kunt bereiken. Daarmee zijn ze een rolmodel voor zowel allochtone jongeren als voor ‘Nederlandse’ ondernemers.

René Bogaarts hoofdredacteur

07 7

“ADMARKT ZOU HET EERSTE MOETEN ZIJN WAAR MARKETINGBUDGET AAN WORDT UITGEGEVEN. HET LEVERT SUCCES OP!”

Advies

JURIDISCH

Tussen crucifix en hoofddoek Samen delen

- ANGELIEK NELISSEN , EIGENAAR WWW.ZOMERZOEN.NL

ONTVA

NU GR NG ATIS

€ 50,-

ADVER

TENTI

ETEGO

ED

Ga naar www.admarkt.nl/actieondernemen voor meer informatie en vul promotiecode MPONDERNEMEN in

of bel 0800 – 3200023.

Dagelijks bevinden zich 1,3 miljoen koopgerichte bezoekers op Marktplaats. U kunt deze bezoekers gemakkelijk, snel en goedkoop bereiken. Hoe? Door te adverteren via Admarkt van Marktplaats Zakelijk. Overtuig uzelf met € 50,- gratis Admarkt advertentietegoed en bereik meer nieuwe klanten dan ooit tevoren.

MEER KANSEN, MEER KLANTEN, MEER MARKTPLAATS

start 09

Meer dan de helft van de Nederlanders heeft een smartphone, twaalf procent is in het bezit van een tablet en zeventig procent heeft een laptop. Veel van die mensen nemen hun apparatuur mee naar het werk en gebruiken die daar niet alleen voor privédoeleinden. Uit onderzoek van data-opslagleverancier Imation blijkt dat bijna 32 procent van de Europese organisaties werknemers dit niet toestaat. it-afdelingen vrezen dat ze de controle over bedrijfsinformatie kwijtraken, wat kan zorgen voor beveiligingsrisico’s en chaos.

Toch heeft het gebruik van eigen apparatuur door werknemers ook voordelen. Mensen zijn vertrouwd met de apparatuur, werken daardoor efficiënter en zijn sneller geneigd om buiten kantooruren te werken. Steeds meer bedrijven hebben daarom een bring your own device (BYOD)-beleid, met richtlijnen die het lekken en versnipperen van bedrijfsinformatie moeten voorkomen.

Er zijn meerdere softwarepakketten op de markt die hierbij helpen.

De software heeft als doel om privé- en bedrijfsinformatie op een apparaat te scheiden. In de meeste gevallen wordt een virtuele zone of ‘container’ gecreëerd, waarin alle bedrijfsinformatie is opgeslagen.

Er zijn ook programma’s die afzonderlijke apps kunnen afschermen.

De oplossingen lopen uiteen van eenvoudig en relatief goedkoop (bijvoorbeeld Exchange van Microsoft) tot heel uitgebreid en dus een stuk duurder (bijvoorbeeld de pakketten van het bedrijf Good). www1.good.com www.microsoft.com/exchange

Ondernemen is een complexe zaak.

Als ondernemer kunt u bijvoorbeeld te maken krijgen met arbeidsconflicten.

Conflicten tussen werkgever en werknemer, maar ook tussen werknemers onderling. Terwijl de maatschappij steeds meer verhardt, blijken werkgevers binnen hun onderneming soms ook geconfronteerd te worden met religieuze conflicten. Als ondernemer moet u in dat soort situaties goed op uw hoede zijn en zorgvuldig handelen.

De Algemene Wet Gelijke Behandeling beschermt een werknemer onder meer tegen onderscheid op grond van godsdienst. Maar hoe ver gaat die vrijheid van godsdienst nu eigenlijk?

Het antwoord op die vraag is niet eenvoudig.

In 2010 moest het Gerechtshof in Amsterdam een oordeel geven in een geschil tussen het Gemeentelijk Vervoers Bedrijf (GVB Amsterdam) en een van zijn werknemers. Die werknemer droeg al meer dan tien jaar een ketting met crucifix. Met die ketting gaf hij zichtbaar uiting aan zijn christelijke geloofsovertuiging. Toen bij het GVB een nieuw kledingvoorschrift werd doorgevoerd, werd de werknemer gedwongen het kruis onder zijn kleding te dragen. Hij was het hier niet mee eens. Tot zijn grote ergernis mochten islamitische werkneemsters namelijk wel een hoofddoekje dragen en aldus zichtbaar uiting geven aan hun geloof. Hij spande een kort geding aan, met als inzet dat hij de ketting met crucifix over zijn bedrijfskleding mocht blijven dragen.

Zowel de kantonrechter als het Hof wees die vordering af. Het Hof oordeelde dat er weliswaar sprake was van een indirect onderscheid op grond van godsdienst maar dat dit onderscheid gerechtvaardigd was. Het

streven naar een zakelijke, uniforme en professionele uitstraling was een aanvaardbaar doel voor invoering van het kledingvoorschrift, aldus het Hof. De vergelijking met de hoofddoek van de moslima-collega’s ging volgens het Hof niet op, omdat deze hoofddoeken niet onzichtbaar gedragen kunnen worden en geen afbreuk doen aan de uniformiteit. De hoofddoeken waren in GVB-kleuren uitgevoerd en voorzien van een GVB-logo.

Voor u als ondernemer kunnen religieuze conflicten op de werkvloer voor problemen zorgen. Moet u als ondernemer zover gaan dat er helemaal geen uiting aan het geloof meer mag worden gegeven? Wellicht is de oplossing te vinden in onderlinge verdraagzaamheid. Waak in ieder geval voor een gelijke behandeling.

Pascal Besselink senior jurist Arbeidsrecht en Pensioenrecht DAS

10 Q&A

11

Bernard Juffermans:

‘ Meeste bedrijven niet voorbereid op Europese betaalmarkt’

‘Het nieuwe betalen kan 143 miljard besparen’

Alle bankrekeningnummers veranderen als Nederland op 1 februari 2014 overgaat op het International Bank Account Number (IBAN). Volgens Bernard Juffermans, bij De Nederlandsche Bank verantwoordelijk voor de operatie, doen ondernemers er goed aan snel de IBAN-check te doen om te zien wat het voor hen betekent.

tekst Jos Leijen / fotografie Marcel Bakker

Wat is IBAN precies?

‘IBAN is onderdeel van de eenwording van de Europese betaalmarkt, de Single Euro Payments Area (SEPA).

Die omvat behalve de gelijkschakeling van de bankrekeningnummers ook overschrijvingen, incasso’s en betaalpassen. Straks zijn deze te gebruiken voor zowel binnenlandse als internationale eurobetalingen binnen de EU en enkele andere landen. De overgang heeft gevolgen voor alle ondernemingen, al kan de impact wel aanzienlijk verschillen.

Om de invoering in Nederland soepel te laten verlopen, is in de zomer van 2011 een Nationaal Forum SEPAmigratie (NFS) opgericht. Dat brengt verschillende groepen bij elkaar, zoals aanbieders van betaaldiensten, zakelijke en particuliere gebruikers en softwareleveranciers. Samen hebben deze partijen een nationaal migratieplan opgesteld. Het programmabureau van het NFS is bij de Nederlandsche Bank (DNB) gevestigd. Dit

bekijkt onder meer regelmatig hoe het staat met de voorbereiding op de overgang naar de Europese betaalstandaarden.’

En? Hoe staat het ervoor?

‘De meeste recente monitor laat zien dat een groeiend aantal ondernemers in het mkb op de hoogte is van de eenwording van de Europese betaalmarkt. Veel grote bedrijven zijn al begonnen met de voorbereiding.

Tegelijk heeft vier op de tien mkbondernemers nog nooit van SEPA gehoord en is driekwart nog niet begonnen met de voorbereidingen.

We beseffen dat de overgang nog ver weg lijkt, maar de tijd begint al te dringen. Wie te laat begint, dreigt straks in de problemen te komen.’

Wat doet u om ondernemers aan de gang te krijgen?

‘Begin oktober is een grote campagne gestart. Vierhonderd reclamespotjes op diverse radiozenders en een online

campagne wijzen ondernemers op de naderende veranderingen en nodigen hen uit de IBAN Impact-Check te doen op www.overopiban.nl. Door elf vragen te beantwoorden krijgt een ondernemer direct inzicht in wat hem te wachten staat en hoe hij zich daar het beste op kan voorbereiden.’

Wat zijn dat voor vragen?

‘Het zijn vragen over je betalingsverkeer. Zoals: Maak je gebruik van internetbankieren? Gebruik je boekhoudsoftware en andere computerprogramma’s? Kunnen klanten met iDEAL betalen? Stuur je acceptgiro’s naar klanten? Laat je je klanten betalen met incasso’s? Heeft het bedrijf rekeningen in meerdere landen? Hoe vaker je de vragen met ‘ja’ beantwoordt, des te groter is de impact.

En hoe eerder je dus zult moeten beginnen met de voorbereiding. Werk je bijvoorbeeld met acceptgiro’s of incasso’s en gebruik je software, dan moet je echt aan de slag, anders ga je

het niet redden. Met als uiterste consequentie dat je niet kunt deelnemen aan het betalingsverkeer.’

Welke hulpmiddelen zijn er voor ondernemers?

‘Om bedrijven te ondersteunen hebben we een toolkit ontwikkeld. Die kun je net als de IBAN Impact-Check vinden op www.overopiban.nl. Er is onder meer een stappenplan voor incasso’s. Het is echt de moeite waard om die te bekijken, want bij de overgang naar de standaard Europese incasso komt nog wel het een en ander kijken. Verder is er de IBAN BIC-check op www.inbanbicservice.nl, waar je gratis of tegen zeer geringe kosten ‘oude’ rekeningnummers kunt converteren naar nieuwe.’

Hoe ver is Nederland vergeleken met andere landen?

‘Veel andere landen zijn verder in de voorbereiding dan wij. Zo is Finland al helemaal klaar en schiet België ook al

lekker op. Ik maak me echter geen zorgen. Het zit in onze cultuur dat we dingen eerst uitgebreid en goed voorbereiden, voordat we actie ondernemen.

Eerst een programmabureau en een migratieplan, mogelijke knelpunten analyseren en dan vol aan de slag. In dat stadium zitten we nu. De banken zijn er nagenoeg klaar voor, sommige grote organisaties zoals UWV zijn ook al over op IBAN. Nu de rest.’

Wat is het nut van die Single Euro Payments Area en IBAN? ‘Het is een volgende stap in de economische eenwording van de EU. Het internationale betalingsverkeer wordt veel efficiënter. Dat kan volgens de EU leiden tot een totale besparing van 143 miljard euro. Vooral grote ondernemingen met vestigingen in meerdere landen en klanten over de grenzen hebben daar baat bij. Maar ook kleinere bedrijven in nichemarkten die internationaal opereren. De bakker en de slager zullen er minder direct van

profiteren. Maar zij hoeven ook geen heel grote aanpassingen te doen. Het salaris van de medewerkers moet naar een ander nummer, de banknummers van leveranciers wijzigen, het drukwerk moet vernieuwd. Dat is allemaal redelijk overzichtelijk.’

Die kunnen het dus rustig aan doen?

‘Ik adviseer alle ondernemers om niet af te wachten. Neem zelf het initiatief en doe de IBAN Impact-Check. We hebben een heel informatieve website en banken en brancheverenigingen organiseren voorlichtingsavonden. Er gaat veel veranderen. Niet alleen de bankrekeningnummers, maar bijvoorbeeld ook incasso’s en de regelgeving eromheen. Zorg dat je weet wat er voor jou verandert, dan kom je straks niet voor vervelende verrassingen te staan.’ < Kijk voor meer informatie op www.overopiban.nl.

12 Branchescan Boekhandels

13

Omzetontwikkeling algemene BOEKEN TEN OPZICHTE VAN HET JAAR ERVOOR

Fictie Non-fictie Kinderboeken Totaal

2008 2009 2010 2011 7,5% 7,6% -4,2% -8,6% 2,5% -6,0% 0,3% 1,5% -1,7% 3,4% 2,5% -6,5% 4,3% 0,2% -3,5% -4,6% bron: GfK en SMB

uit te geven aan boeken. Tijdens de recessie van 2009 was dit ongeveer vijftien procent. De ‘dubbele dip’ hakt er dus hard in. ‘Andere sectoren, zoals de mode, doen het een stuk slechter’, weet Anbeek. ‘Dat is een schrale troost.’

iStock

Uitgelezen De Nederlandse boekhandel staat onder druk. We lezen minder, kopen vaker via internet en e-books verdringen het papier.

Langzaam veranderen winkels in ontmoetingscentra.

tekst Jos Leijen

‘Het bijbelboek Genesis, waarin Eva van haar onschuld wordt beroofd door een slang, is opwindender dan deze hooguit enigszins pikante damesroman’, schreef NRC-recensente Elsbeth Etty over Vijftig tinten grijs van E.L. James. Het publiek heeft er lak aan en koopt het boek massaal.

Al twintig weken domineren de drie delen van de Vijftig tinten-serie de Nederlandse bestsellerslijst.

In het verleden waren er de boeken van Harry Potter, de Millennium Trilogie en Sonja Bakker, maar 2010 en 2011 moesten het doen zonder grote klappers. En de boekenbranche heeft deze uitschieters hard nodig, zegt voorzitter Dick Anbeek van de

Koninklijke Boekverkopersbond (KBB).

‘Dergelijke successen kunnen een seizoen redden. Ze stuwen de verkopen en brengen mensen in de winkel die anders zelden komen.’

DUBBELE DIP De boekverkopen lopen al een paar jaar gestaag terug. In 2008 en 2009 kochten we nog voor meer dan 640 miljoen euro aan boeken, maar vorig jaar was dat nog slechts 597 miljoen euro. Volgens de Stichting Marktonderzoek Boekenvak (SMB) hebben we in de eerste negen maanden van dit jaar al 8,3 procent minder uitgegeven aan boeken.

Mensen uit de branche wijzen

meerdere schuldigen aan voor deze terugloop. ‘Het mediagebruik verandert’, stelt Paula Vrolijk van de Groep Algemene Uitgevers, onderdeel van het Nederlands Uitgeversverbond.

‘Consumenten lezen minder boeken en doen meer met sociale media zoals Twitter en Facebook. Vroegen gingen mensen naar de boekhandel of bibliotheek als ze meer over een onderwerp wilden weten, nu kunnen ze terecht op internet of via een app.’

Net als andere sectoren heeft de boekenbranche ook te kampen met de gevolgen van de economische recessie. Volgens Intomart GfK is de recessie voor meer dan een kwart van de consumenten reden om minder

OPMARS E-BOoK De fysieke boekwinkels hebben bovendien te kampen met omzetverlies aan internetwinkels als Bol.com. Volgens de SMB vindt inmiddels 35 procent van de boeken zijn weg naar de lezer via internet. De KBB schat dat aandeel een stuk lager in, ongeveer vijftien procent. Exacte cijfers zijn vanwege de concurrentiegevoeligheid niet te vinden.

In toenemende mate loopt de internetomzet via webwinkels die onderdeel zijn van een fysieke winkel. ‘We halen langzaam een stukje van deze markt terug’, zegt Anbeek. ‘De boekhandel moet nóg meer vertellen dat zij dat ook kan en zorgen voor een betere propositie. ‘Bestel online bij ons.

We komen het boek thuisbezorgen of je kunt het hier ophalen en eventueel ruilen’.’

Een andere ontwikkeling die zijn schaduw vooruitwerpt, is de digitalisering. In de Verenigde Staten worden al meer e-books verkocht dan hardcovers. E-books zijn goed voor een derde van de omzet. In Nederland stelt het e-book nog niet zoveel voor, maar de groei zit erin en de verwachting is dat die de komende jaren stevig doorzet. In 2011 was 1,7 procent van de verkochte boeken een e-book.

Dat was bijna een verdubbeling van het jaar daarvoor. Dit jaar zit er weer een verdubbeling in, verwacht Petra Lubbers van Bol.com, de belangrijkste leverancier van e-books.

VERRIJKING Vooral voor de vakantie is het e-book

ideaal. Bol.com lanceerde daarom een succesvolle probeeractie: een e-reader met vijf boeken voor een aantrekkelijke prijs en met niet-goedgeld-teruggarantie. Minder dan een procent kwam terug. Nu zijn ongeveer vijftienduizend titels beschikbaar. Dat moet snel groeien naar vijftigduizend.

Boekverkopers werken samen met leveranciers van e-readers. Zo biedt Bol.com de e-reader van Sony aan en hoopt Libris hoge ogen te gooien met e-readers van Kobo.

E-books kunnen ook een verrijking zijn, oppert Vrolijk. ‘Uitgevers investeren fors in het digitaliseren van hun titels en brengen prachtige nieuwe e-books uit.’ Als voorbeeld noemt ze ‘Alles ruikt naar chocola’ van Sidney Vollmer, een uitgave van Podium.

‘Deze app is speciaal gemaakt voor de iPad en biedt naast de complete roman een geïntegreerd luisterboek, honderden aanklikbare film- en geluidsreferenties en playlists waarbij je de muziek kunt beluisteren.’

De digitale ontwikkelingen zorgen voor een structurele omzetdaling in de fysieke boekwinkels, onderkent Anbeek van de KBB. Die zullen zich op andere manieren van klandizie moeten verzekeren. Zelf heeft hij horeca toegevoegd aan zijn boekwinkel in Middelburg, een restaurant waar lezers elkaar en soms schrijvers kunnen ontmoeten. Steeds meer boekwinkels bieden hun klanten een leestafel met koffie en thee.

AMERIKAANS GEVAAR Anbeek ziet ook mogelijkheden voor samenwerking met VVV’s. ‘Medewer-

‘Boekensector is net zo groot als de handel in droog kattenvoer’

kers zijn gewend bezoekers te informeren. Dat kan ook over activiteiten gaan die in de omgeving plaatsvinden.

Daarnaast kunnen ze tickets verkopen voor culturele organisaties. Verder zie ik dat veel winkeliers hun assortiment verbreden, bijvoorbeeld speelgoed naast de kinderboeken. Veel mensen kopen een boek om het cadeau te doen. In die cadeaumarkt kunnen we ook uitbreiden.’

Binnenkort krijgen de Nederlandse boekwinkels er een concurrent bij als de Amerikaanse internetgigant Amazon een Nederlandse webwinkel opent. Lubbers houdt er rekening mee dat Bol.com dat zal merken. ‘Het zal de verschuiving van fysiek naar online versnellen. Het is de eerste keer dat Amazon een winkel opent in een markt waar al een gevestigde speler zit. Wij kennen het spelletje goed en hebben loyale klanten die Bol.com waarderen.’

Boekwinkels zullen ondertussen meemoeten in de digitalisering, beseft Anbeek. ‘Klanten moeten bij ons boeken kunnen downloaden. Wij zijn en blijven de etalage en wijzen klanten op nieuwe uitgaven, zowel op papier als digitaal. De boekwinkel ontwikkelt zich tot ontmoetingscentrum.’ De boekenindustrie moet zichzelf volgens hem overigens niet groter willen maken dan het is. ‘De boekenwereld is een relatief kleine markt. De handel in boeken is net zo groot als de handel in droog kattenvoer. Dat geeft een beetje de schaal aan.’

Anbeek vreest niet voor het voortbestaan van de boekwinkel, als ondernemers maar goed inspelen op de ontwikkelingen. ‘We hebben al het een en ander meegemaakt: het verdwijnen van encyclopedieën, hebben schoolboeken zien wegvallen uit winkels en we kampen al tien jaar met internetverkopen. Maar we zijn er nog steeds.’ <

14 Branchescan Boekhandels

Reportage

Boekenwijsheid In het Bol.com-tijdperk een boekhandel beginnen en dan ook nog in de Amsterdamse ‘achterstandswijk’ Bos en Lommer – waanzin.

Dat was een reactie die Monique Burger van De Nieuwe Boekhandel vaak kreeg. Twee jaar later draait haar winkel ‘als een tierelier’.

tekst Nicole Gommers / fotografie Koen Suyk

Other authors keep off! De quasi-dreigende tekst waarvan de populaire Australische kinderboekenauteur John Flanagan zijn handtekening op een nog maagdelijk wit stukje muur van De Nieuwe Boekhandel vergezeld liet gaan, heeft inmiddels gezelschap gekregen van twee nieuwe krabbels van schrijvers. Ze zijn noodgedwongen uitgeweken naar Flanagans plek, aangezien de belendende muur al bomvol staat met merendeels grote namen. Van Rosita Steenbeek tot Nico Dijkshoorn en John Green: wie iets betekent in de literaire wereld komt bij De Nieuwe Boekhandel over de vloer en claimt een stukje van de wall of fame.

Monique Burger (49), eigenares van De Nieuwe Boekhandel in de Amsterdamse wijk Bos en Lommer, zit vol verhalen van de dagen waarop bekende auteurs komen signeren en lezen uit eigen werk. ‘De middag met Flanagan was heel bijzonder. Er was een hele sliert kinderen in de winkel, die allemaal graag hun idool wilden ontmoeten. En toen klom hij ineens – de man is al zeventig! – op de toonbank om zijn krabbel te zetten.’

Auteurs op de toonbank, dat had Burger nog niet vaak meegemaakt, maar ontregelende situaties schep-

pen, is iets dat in haar natuur zit.

Bijvoorbeeld die keer dat Arie Boomsma zich samen met dertig jongeren op de winkelvloer omkleedde voor een hardlooptocht, ter ere van een reclamecampagne van Nike. Droogjes: ‘Dat was wel een publiekstrekker.’ in de etalage Op de dag van het gesprek met Ondernemen! heeft Burger ruimte in de etalage gemaakt, zodat schrijfster Alexandra Penrhyn Lowe op haar laptop kan werken aan haar nieuwste jeugdroman. ‘Dat doen we regelmatig, schrijvers een plek geven in de etalage. Heel symbolisch, de mensen buiten zien een auteur zijn scheppende arbeid verrichten, werk dat een tijd later hier in de winkel ligt.’

De bijzondere activiteiten van De Nieuwe Boekhandel en de energie waarmee Burger haar zaak bestiert, zijn inmiddels ook buiten Amsterdam

Klanten krijgen koffie, koek en een leesbril

doorgedrongen. Onlangs zat Burger samen met drie collega-boekhandelaren in De Wereld Draait Door.

Bij Matthijs van Nieuwkerk aan tafel promootte ze vier nieuwe boeken ‘die iedereen moet lezen’. Burger zal voortaan maandelijks aanschuiven in de studio. Is de weg naar het bekende Nederlanderschap geëffend? ‘Ik zie wel hoe het loopt.

Ik vind het in ieder geval heel bijzonder daar aan tafel te zitten.’

E-GEVAAR Ook de dagen na haar eerste televisieoptreden waren erg druk vanwege de Kinderboekenweek.

‘Ik had honderd kinderen over de vloer, een aantal daarvan heeft de etalage ingericht.’ Ze is blij met de kinderen in de winkel: ‘Ze zijn mijn klanten voor de toekomst en of ze nu ‘echte’ boeken lezen of e-books, dat maakt mij niets uit.’

Bang dat de populariteit van het e-book mensen uit de winkel jaagt, is ze niet. ‘Integendeel, e-readers zijn een aanvulling. We moeten alleen zorgen voor een goed verdienmodel’, aldus Burger, die het gesprek regelmatig onderbreekt om een tweet de wereld in te sturen. ‘Ik communiceer voortdurend op die manier. Een klant vroeg via Twitter >

15

16 Branchescan

om een e-reader en ik vraag nu of hij een zilverkleurige of een zwarte wil. En terwijl wij in gesprek zijn, zie ik op mijn Android dat Alexandra Penrhyn Lowe, de schrijfster die nu in de etalage zit te werken, genomineerd is voor de Crimezone Young Adult Thriller-prijs. Dat slinger ik dan meteen de wereld in.’

PRESTIGIEUZE PRIJS Burgers’ loopbaan begon op de boekenafdeling van De Bijenkorf.

‘Maar dat duurde maar drie maanden.’ Burger maakte met haar toenmalige partner een boekhandel in de Jordaan tot een groot succes. Hij in de rol van ondernemer pur sang, zij als mensenmens met een grote vakinhoudelijke kennis. Zowel de zakelijke als de privérelatie van het stel vertoonde haarscheurtjes die in een aantal jaar uitgroeiden tot onoverkomelijke problemen en een breuk tussen de twee. Burger wist zeker dat ze verder wilde als boekhandelaar, maar omdat zij zakelijk niet goed voor zichzelf gezorgd had, was de vraag hoe. ‘Ik had helemaal niets opgebouwd. Ik verdiende een loon volgens de boekhandel cao, dus van enig kapitaal was geen sprake.’

In 2010 waren banken niet onder de indruk van ondernemersplannen voor een boekhandel. Geld kwam er uiteindelijk via haar vader, die in de familie iemand vond die durfkapitaal in de zaak wilde steken. Alsof het zo had moeten zijn, sloot een stoffig boekwinkeltje zijn deuren aan de Bos en Lommerweg in AmsterdamWest. Burger rook haar kans, zeker

17

toen zij ook nog op de shortlist van de verkiezing voor Boekverkoper van het Jaar belandde, een prestigieuze prijs. ‘Toen ik gewonnen bleek te hebben, heb ik op het podium bekendgemaakt dat ik voor mezelf begon met De Nieuwe Boekhandel.’

KOEK EN SOFA Het gesprek wordt onderbroken door medewerker Bart: ‘Monique, als de klant vanmiddag dit boek komt ophalen, vergeet je dan niet hem te feliciteren met zijn verjaardag?’ Het is typerend voor de werkwijze in De Nieuwe Boekhandel – persoonlijk contact met de klant is het belangrijkst. ‘Het gaat erom dat je binnen een paar seconden de voorkeuren van de klant kunt doorgronden, zodat je gericht kunt adviseren. Dat we veel tijd besteden aan het leren kennen van klanten, beïnvloedt mijn inkoopbeleid. Ik streef naar een origineel assortiment.’

Verkopen gaat voor Burger, haar twee vaste medewerkers en de vrijwilliger die regelmatig in de zaak aanwezig is, verder dan gebruikmaken van parate kennis. Ze schreef daar een boek over - Groeten is gratis - met tips voor boekhandelaren.

Al is het ook bruikbaar voor andere

‘Contant geld in de zaak is veel te gevaarlijk’

detaillisten. ‘Daarin beschrijf ik hoe je de klant een warm welkom geeft en hoe je klanten bij de ontwikkeling van je winkel betrekt. Mijn doel is immers het de klant enorm naar de zin te maken.’

In De Nieuwe Boekhandel ruikt het daarom niet alleen naar verse boeken, maar ook naar verse koffie. Elke klant krijgt een kopje aangeboden, met een koek, maar ook een koker met leesbrillen. Er staat een prettige sofa waarop je kunt neerploffen met een boek. Kinderen hebben een voorkeur voor de lijvige zitzak in de hoek en ook bij de luisterboekenkiosk is het vaak druk. ‘Daar kunnen mensen alle luisterboeken uitproberen.’

Ook de meubels in de zaak vallen op. De boekenkasten zijn niet ingedeeld op genre, maar hebben een cijfer. Op een lijst bij de kassa kunnen klanten zien met welk genre het cijfer correspondeert. ‘Bovendien kunnen wij zo zeggen: ‘De fantasyboeken staan in kast 22.’ Dat voorkomt dolende klanten.’

De boekenkasten zijn, net als alle meubels in de zaak, zelfgemaakt door Burgers’ nieuwe partner. De kasten zijn hemelsblauw en hebben uitschuifbare displays, waardoor Burger sommige boeken er letterlijk ‘uit laat springen.’ Het heeft veel moeite gekost de zaak strak en netjes te krijgen. ‘De vorige eigenaren hebben hier maar liefst zestig jaar een boekwinkel gerund. Daar heb ik veel respect voor, maar er was wel wat achterstallig onderhoud. Er lag oud tapijt op de vloer, laag over

laag en met veel schimmel. Toen we alles eruit trokken, kwamen we af en toe een dode muis tegen.’ Ruim twee jaar later herinnert niets meer aan de rommel van toen. ‘Ik wil dat alles strak in het gelid staat.’

OPKOMENDE WIJK Iemand heeft onlangs voor Burger berekend dat ze gedurende haar gehele loopbaan zo’n 1,2 miljoen

klanten heeft geholpen en over het aantal klanten sinds de opening van De Nieuwe Boekhandel heeft ze nooit te klagen gehad. ‘Ik zag de potentie van deze wijk. In de media wordt Bos en Lommer vaak als achterstandswijk afgeschilderd. In werkelijkheid is deze buurt up-andcoming. Veel jonge, succesvolle en creatieve types vestigen zich hier.’

Ook Burger zelf woont inmiddels in Bos en Lommer en dat bevalt.

Over de criminaliteit waardoor de wijk een berucht imago heeft, wil Burger niets horen. ‘In mijn ogen valt het aantal incidenten mee en bovendien wil ik niets te maken hebben met negativisme.’ Realistisch is ze wel. Na sluitingstijd beschermen ijzeren rolluiken de zaak, aangeschaft met subsidie van het stadsdeel. ‘Bij Bagels & Beans op de hoek is zeven keer ingebroken. Daar zit ik niet op te wachten.’ Bovendien

hanteert Burger een strikt pin only concept. ‘We maken geen enkele uitzondering, ook niet voor een krantje. Ik begrijp niet dat ondernemers nog contant geld in de zaak willen, veel te gevaarlijk.’

Inmiddels is Burger ruim twee jaar bezig met haar zaak en kan ze tevreden constateren dat ze tegen de markt inMKB ‘draaitCursus als een tierelier’.

‘In & Training het tweede jaarOndernemer nam de omzet met Blad: 25 procent toe naar vijf ton. Dat was 1/2verwachting.’ liggend 175x117 buiten alle Rijk wordt Burger er vooralsnog niet van. ‘Er gaat veel geld naar de afbetaling van mijn financier. Maar dat is het allemaal waard.’ Of Burger een feestje gevierd heeft naar aanleiding van de cijfers? Het is eigenlijk een overbodige vraag. ‘We hebben ’s middags champagne opengetrokken, samen met onze klanten. Want zij zijn de spil waar de Nieuwe Boekhandel om draait.’ <

Arbeidsrecht na de start

ADVERTENTIE Algemeen management Arbeidsvoorwaarden Coachend leidinggeven Debiteurenber Effective Leiding Financieel Basiskennis FinancieelKlantgericht denken en handelen Klantgericht verkoFunctioneringsVeelLiedinggeven ondernemers leiding-Marktgericht pen Klantvriendelijk telefoneren en en motiveren CommunicerenMiddle management Notuleren Onderhanen beoordelingszien net Presenteren als hun mededelen Personeelsgesprekkengevenden Personeelsmanagement gesprekken Succesvol Telefonisch verkopen Vakantieregewerkers op tegen functioneringslingen Gedragscodes Langer werken Leeftijds terugdringen van verzuim moeilijk? en beoordelingsgesprekken.

Time Management Train de trainer Verkoop en acquisitie Werving en selectie AAlgemeen management Dat hoeft niet.

Bereid u tijdig voorCoachend Arbeidsvoorwaarden leidinggeven Debiteurenbeheer Effective met een praktijkgerichte trainingdenken Leiding Financieel Basiskennis Financieel management Klantgericht en handelen Klantgericht verkopen Klantvriendelijk telefoneren LiePersoneelsgesprekken. dinggeven en motiveren Marktgericht Communiceren Middle management Notuleren Onderhandelen Personeelsgesprekken Personeelsmanagement Presenteren Succesvol Telefonisch verkopen Algemeen management ArbeidsCoachend leidinggeven Debiteurenbeheer orwaarden vo Effective Leiding Financieel Basiskennis Financieel management Klantgericht denken en handelen Klantgericht verkopen Klantvriendelijk telefonerenLiedinggeven en motiveren Marktgericht CommunicerenWat je vandaag leert, pas je morgen toe! Onderhandelen Middle management Notuleren PersoneelsPersoneelsmanagement Presenteren Cursusplaatsen door heel Nederland. Ook maatwerk voor groepen gesprekken Succesvol Gedragscoen incompany. MKB Cursus & Training Telefonisch is CEDEO-erkendverkopen en de partnerVakantieregelingen www.mkbct.nl des Langer werken Leeftijds terugdringen van verzuim Time Managevan MKB-Nederland voor bedrijfsopleidingen.

(015) 219 13 90 • info@mkbct.nl ment Train de trainer Verkoop en acquisitie Werving en selectiesie en overname Bestuurder Achterban Medezeggenschap Informatie- en initiatief MR Instemming Beroep Externe deskundigen Arbeidstijden Vakantierege

taatgericht vergaderen

OffertesResul-

Arbeidsrecht Doorgroeien na de start

OffertesResultaatgericht vergaderen

na de start

vergaderen

Arbeidsrecht Doorgroeien

OffertesResultaatgericht

OR Arbo

18 Branchescan Boekhandels

Ronde Tafel

‘ Boekhandel is veel meer dan een webwinkel’

Drie vooruitstrevende boekhandelaren zien de toekomst met vertrouwen tegemoet. Internet en e-readers kunnen bijdragen aan het succes van een winkel. Als je klanten maar iets te bieden hebt.

tekst René Bogaarts / fotografie Marcel Bakker

De deelnemers van het rondetafelgesprek over het boekenvak kennen elkaar goed. Ze zijn het over veel dingen roerend met elkaar eens, maar herkennen ook hun onderlinge verschillen. ‘Maarten Asscher hier, van Athenaeum uit Amsterdam, is de academicus onder ons, de erudiete boekhandelaar met een mooie collectie’, zegt Kees Schafrat van Boekhandel Broekhuis uit Twente.

‘Arno Koek, van Boekhandel Blokker uit Heemstede en ik vormen de verleiders. En terwijl ik de systeembeheerder ben – de man die zorgt dat de winkels kloppen en dingetjes bedenkt – is Arno degene die het op de winkelvloer waarmaakt in het directe contact met klanten.’ De andere brommen instemmend. Gastheer Asscher schenkt een kopje koffie in.

De eensgezindheid van de drie vooraanstaande boekhandelaren blijkt al bij de eerste stelling.

Er is geen toekomst voor de boekhandel, want er wordt tegenwoordig steeds minder gelezen.

‘Zeggen jullie het, of zal ik het doen?’, zegt Koek, terwijl hij lachend naar de anderen kijkt. En dan: ‘Volstrekte onzin. Er wordt nog steeds

veel gelezen. We hebben net de Kinderboekenweek achter de rug en als ik zie wat er op scholen, bibliotheken, in boekhandels wordt gedaan om kinderen aan het lezen te krijgen…’

‘Ik zou zelfs de stelling aandurven dat er nog nooit zoveel gelezen is als nu’, zegt Asscher stellig. ‘In boeken en tijdschriften, vanaf e-readers, smartphones, pc-schermen. Overal om ons heen zijn letters, teksten. Er is wel een evolutie aan de gang, een revolutie zeggen sommigen zelfs, met alle fragmentatie van dien. Dat leidt tot wat de Duitsers Verunsicherung noemen, onduidelijk over welke richting het uitgaat. Maar de stelling dat er minder gelezen wordt, is aantoonbaar onjuist.’

Schafrat: ‘Wat Maarten zegt, is kwantitatief. Dan is het bruggetje naar kwalitatief snel gelegd. Er is wel een

‘Er is nog nooit zoveel gelezen als nu’ Maarten Asscher

ander leespatroon dan tien, twintig jaar geleden. De focus op langere teksten is minder geworden.’ Koek reageert daar onmiddellijk op. ‘Ik zie wel dat er regelmatig dikke boeken uitkomen en dat mensen het heerlijk vinden om die te lezen. Maar het is waar: als de inhoud te zwaar wordt, haken meer mensen af. Mensen lezen echt voor ontspanning. Ze willen zich niet ínspannen.’

Asscher merkt op dat de recente aandacht voor boeken als A.F.Th. van der Heijdens Tonio, Oek de Jongs Pier en Oceaan of van Arnon Grunberg – ‘die grossiert in omvangrijke werken’ – bewijst dat er een grote leescultuur is. ‘Je moet het publiek zien in concentrische cirkels’, zegt hij. ‘In de buitenste ring, waar de mensen zitten voor wie lezen niet zo belangrijk is, die alleen lezen als ze er tijd voor hebben, zie je dat mensen ook tijd aan andere dingen zijn gaan besteden. Kinderen gamen, ouders zitten twee uur en 51 minuten per dag voor de televisie. Maar in de binnenste ringen, waar mensen zitten voor wie lezen een manier is om zich tot de wereld, het leven en zichzelf te verhouden, daar is die leescultuur heel sterk. Wij als Athenaeum bevin- >

Advertorial

20 Branchescan

Arno Koek (48) werkte al 25 jaar in het boekenvak toen hij zes jaar geleden samen met compagnon Willeke van der Meer boekhandel Blokker in Heemstede overnam. De winkel, die 140 vierkante meter meet, is aangesloten bij Libris.

Behalve Koek en zijn compagnon werken er nog zes mensen.

den ons in Amsterdam – met al zijn culturele voorzieningen – natuurlijk in gezegende omstandigheden. We moeten wel actief zijn, maar wij merken qua omzet eigenlijk weinig van de crisis.’

Schafrat, die drie winkels heeft in Almelo, Hengelo en Enschede, knikt.

‘Onze klanten zitten vooral in die buitenste cirkels. Daarom zijn boeken als E.L. James’ Vijftig tinten grijs belangrijk, omdat die gekocht worden door mensen die niet zoveel lezen.’

Asscher: ‘Je hebt altijd om de zoveel jaar wel een Sonja Bakker, een Montignac of Stieg Larsson die mensen naar de winkel trekt.’ Schafrat: ‘Natuurlijk hebben wij ook een hardcore publiek dat de biografie van Marten Toonder of Pier en Oceaan de eerste dag al koopt. Maar daar moeten wij het, misschien in tegenstelling tot jullie twee, niet van hebben. Wij moeten manieren zoeken om mensen te trekken. Met zo’n Vijftig tinten grijs, wat je er ook van vindt, krijg je ineens andere mensen in je winkel.’

‘Kopers van dit boek kochten ook een hogedrukreiniger’ Kees Schafrat

Kees Schafrat (49), die boven de boekhandel van zijn vader geboren werd, zit al zijn hele leven in het vak.

Drie jaar geleden werd hij directeur van Boekhandel Broekhuis, met drie winkels in Twente. Een paar maanden geleden heeft hij het bedrijf overgenomen.

‘Veel mensen van zestig, zeventig jaar in onze regio, die veertig jaar gewerkt hebben, lezen eigenlijk niet’, vervolgt Schafrat. ‘Daar heb ik een soort instapmodel voor gemaakt, voor klanten die denken dat ze niets voor hun vader kunnen kopen.

Maar als die een beetje lol krijgt in lezen, komen we iets verder. En aan de andere kant moeten kinderen in contact gebracht worden met lezen – voorlezen! – want dáár begint het natuurlijk.’

Boekhandelaren zullen meer moeten doen om lezers te trekken.

‘Zeker’, zegt Koek. ‘Toen mijn collega en ik zes jaar geleden de winkel overnamen, zijn we meteen met allerlei activiteiten begonnen – al deden onze voorgangers dat ook al. We hebben geïnvesteerd in het contact met de klanten. Omdat we dat niet pas deden toen de crisis uitbrak, is het nu gemakkelijker om het hoofd boven water te houden.’

Schafrat haakt daar meteen op in.

‘Wij drieën doen dat allemaal wel.

Maar ik moest laatst een praatje houden bij de Boekverkopersbond, toen iemand zei: ‘Mischien moesten we maar eens een schrijver uitnodigen’. Ja, als je zo moet beginnen… Ik moet nu wel harder werken voor de gunfactor, want niet ontlezing maar online verkoop is onze concurrent.

Misschien ligt het voor jullie anders,

Maarten Asscher (55) was directeur van uitgeverij Meulenhoff, werkte bij het ministerie van OC&W en maakte in 2004 de overstap naar Athenaeum. De boekhandel is deels in handen van een personeelsstichting. Asscher bezit 26 procent van de aandelen.

maar in Twente waren wij lang de enige boekhandel. Klaar. Wie een academische titel of de nieuwste Oek de Jong nodig had, die kwam naar Broekhuis. We hadden geen concurrentie. Nu drukken klanten een knop in als ze iets direct willen hebben.’

De volgende stelling die op papier stond, wordt als het ware door de aanwezigen zelf al op tafel gelegd.

Internet is de grootste bedreiging van de boekhandel.

Schafrat: ‘Dat hangt, denk ik, van de stad af. Waarom zou iemand uit Amsterdam via internet bestellen? Je struikelt hier over de boekhandels.

Maar in de provincie vragen mensen zich af of ze vijftien kilometer willen reizen om een bestelling af te halen.’

‘Nou’, zegt Asscher peinzend, ‘voor ons speelt internet ook wel. Ik schat dat de online verkopen al een kleine twintig procent van onze totaalomzet vormen. Dat zijn voornamelijk studieboeken. De formule waarbij kinderen hun schoolboeken via internet bestellen, is nu ook doorgedrongen tot het hbo en wetenschappelijk onderwijs.

Als boekhandel moeten we daar op inspelen, ook al kunnen we de logistieke kosten niet helemaal doorberekenen aan de klant.’

Koek stelt dat internet wel degelijk een bedreiging is. ‘Klanten durven nu te zeggen: ‘O, maar ik heb het snel nodig. Ik bestel het wel bij Bol.’ Als ik

mijn klanten uitleg dat wij met Libris ook een mooie webwinkel hebben en gratis bezorgen, dan willen ze wel bij mij kopen, want ze gunnen het ons.’

Schafrat: ‘Het is ook een kwestie van perceptie. Wíj weten dat Nederlandse boeken een vastgestelde prijs hebben, maar de meesten klanten denken dat iets op internet goedkoper is. We hebben lang niet durven praten over die vastgestelde prijs, omdat we bang waren dat er gezeur over kwam, maar eigenlijk is het een mooi marketinginstrument.’

‘Wij zeggen ook al jaren dat je bij ons online kunt kopen’, aldus Schafrat.

‘Maar als mensen nu tegen me zeggen dat ze dat gedaan hebben, denk ik: ‘Verdorie, ik heb liever dat je in de winkel komt!’ Op een boek van vijftien euro heb ik een winst van zes euro, maar het verzenden kost me vijf tot zes euro. Daar moet dus snel geld bij. Als klanten in mijn winkel komen, heb ik niet alleen die veertig procent marge, maar heb ik ook kans dat ze op iets anders stuiten.’

Koek: ‘Ik denk dat de combinatie van een winkel en een webwinkel het best is. En er zijn weinig branches waar dat zoveel voorkomt als bij ons.

Daar mogen we trots op zijn.’

Asscher knikt: ‘Het is niet of-of. We hebben onze website niet alleen om online boeken te verkopen, maar ook om een community op te bouwen en gaande te houden. Op onze site staan recensies die we zelf laten schrijven, leesfragmenten en voorpublicaties naast de agenda van onze activiteiten in de winkel. En laten we wel wezen: wie winkel en webwinkel van elkaar scheidt, zoals een internetverkoper dat doet, is eigenlijk geen boekhandel. Bol.com is een indrukwekkend bedrijf, maar het is een soort Marktplaats, een uitgebreide zoekmachine waar je ook tweedehands koelkasten, strijkbouten en maandverband kunt kopen. Ónze klanten willen meer; inhoud, verdieping, ideeën opdoen.’

Als wordt opgemerkt dat gezag kennelijk verder gaat dan de mededeling dat de kopers van boek A ook boek >

“De prijs is wel héél scherp” De ware petrolhead kan uren over auto’s praten – of schrijven! Gelukkig maar, want daardoor bestaan sites als Autowereld.com. Opgezet door Hans Winter, die trots vertelt over de Dedicated Server van Strato onder de motorkap.

“Ik heb een passie voor auto’s”, is zijn eerste zin. “Een jaar of 15 geleden bouwde ik mijn eerste website om het hele jaar informatie over auto’s te bieden. Toen ik me concentreerde op autonieuws, zette de groei in.” Autowereld.com draait op een Dedicated Server van Strato.

Waarom? “Strato biedt een heel goede prijskwaliteitverhouding”, legt Hans uit. “Ik zag op de Stratowebsite wat een server kostte en mijn eerste reactie was, ‘die prijs is we héél scherp’. Eerlijk gezegd twijfelde ik of het goed zat. Maar Strato voldoet aan alle certificaten en keuringen.

Daarnaast is het een Duits bedrijf met een degelijke reputatie, dus dan moet ‘t wel in orde zijn, dacht ik. Nou, inderdaad. Strato Dedicated Server heeft mijn verwachtingen absoluut waargemaakt.”

Kijk op

strato.nl/server of bel ons gratis: 0800 265 8909

22 Branchescan ‘Bij verkoop van een e-reader heb je toch even contact met klant’ Arno Koek

B kochten, zegt Schafrat: ‘Kopers van dit boek kochten ook een Kärcher hogedrukreiniger.’ Alle aanwezigen barsten in schaterlachen uit. ‘Wij bij Libris hebben ooit zo’n filmpje bedacht, als reactie op de commercials van Bol. Maar we hebben het niet uitgezonden, omdat het geen zin heeft om Bol te bashen. Bol zet immers wel voor negentig miljoen aan boeken om, en die kopers zitten ook in Amsterdam, Heemstede en Almelo. Ik zeg altijd dat je de stad krijgt die je verdient. Als niemand naar het theater gaat, verdwijnt het theater. Als niemand boeken koopt, verdwijnen de boekhandels. Gelukkig beginnen mensen in te zien dat de verschraling van het aanbod met hun eigen handelen samenhangt.’

‘Maar wat kun je nou als ondernemer tegenover die gunfactor zetten’, vraagt Asscher hardop. Schafrat, die al een tijdje zit te draaien op zijn stoel, staat op en zegt: ‘Kijk daar heb ik nou iets op gevonden.’ Terwijl de anderen weer in lachen uitbarsten, haalt Schafrat twee stapels boekenleggers uit zijn tas. Het ene kaartje, dat twee jaar geleden werd verspreid, meldt dat Broekhuis bij elke internetaankoop een donatie geeft aan het Twents landschap. De tweede boekenlegger, ‘bedacht toen iedereen ging zeggen dat ze voortaan alles via mijn webwinkel zouden kopen’, roept klanten op om een ingescande kassabon naar Broekhuis te mailen, waarna de boekhandel een euro aan Serious Request doneert. ‘We halen mensen terug naar de winkel. We krijgen hier ontzettend veel sympathie mee en nieuwe klanten voor onze nieuwsbrief.’

De komst van e-books en e-readers is slecht voor de boekhandels.

‘Nee hoor’, zegt Asscher. ‘Wij verkopen ook e-books. Dat komt er gewoon bij, al is het nog maar een bescheiden deel van de omzet. Ik geloof niet dat het gewone boek erdoor zal worden weggevaagd. Het zal elkaar aanvullen, overlappen misschien, tot er een nieuw evenwicht ontstaat.

Ik gebruik mijn e-reader voornamelijk om kranten en tijdschriften te lezen.

Vooral in het buitenland.’

‘Als je een e-reader verkoopt, en ik denk dat we dat allemaal doen’, zegt Koek, de kring rondkijkend – waarop Asscher zegt dat hij niets verkoopt met een stekker eraan – ‘nou goed, als je een e-reader verkoopt, heb je toch weer even contact met een klant die via je site een e-book koopt en vertrouwd blijft met jouw winkel.

Mensen kopen vooral tegen de vakantie een e-reader, maar als ze terug zijn zeggen ze vaak blij te zijn weer een boek te kunnen pakken. Ik weet niet hoe het zich ontwikkelt, maar als je niet meedoet, weet je zeker dat je iets mist.’

Schafrat: ‘Ach, er wordt verwacht dat we er veel geld op zullen inzetten, maar niemand weet hoe het uitpakt.

De doelgroep bestaat uit vrouwen van 45+. Het eerste jaar komt zo’n ding nog uit de koffer, het jaar erop al bijna niet meer en daarna neemt ze weer gewoon boeken mee. We verkopen via Libris nu e-readers van het Canadese Kobo. Er zit vier procent marge op, dus als ik er een laat vallen, moet ik er 25 verkopen om dat te compenseren. Als de verkopen doorgaan zoals nu, kunnen we er volgend jaar hooguit met z’n vieren goed van eten.’ Asscher: ‘Die uitnodiging nemen we graag aan.’ Schafrat vervolgt: ‘Maar wat ik vervelend vind, is dat het buiten de boekhandel om gaat. Klanten kopen e-books rechtstreeks bij Kobo en wij krijgen via Libris een vergoeding naar rato van het aantal verkochte readers. Maar het gaat mij hierbij niet om het geld.

Ik wil zien wat mijn trouwe klanten kopen, ik wil die klantgegevens.’

De anderen knikken. ‘Leuk is wel dat je veel van die kopers van zo’n ereader normaal niet in je winkel ziet’, zegt Koek. ‘Dat is waar’, antwoordt Schafrat. ‘Om die vast te houden, hebben we elke zaterdag van half tien tot één uur happy hour. Dan kunnen klanten die met hun e-reader naar mijn winkel komen, voor 2,99 euro een van tevoren geselecteerd e-book kopen.’

Nadat de boekhandelaren een tijdje hebben gepraat over het plezier dat het hebben van een boek geeft, zegt Schafrat: ‘Als iemand een mooi boek op zijn e-reader gelezen heeft, wil hij dat misschien ook nog wel eens cadeau doen. En een e-book cadeau doen, dat is nog lastig. Dat houd ik graag nog even zo.’ Nadat iedereen is uitgelachen, zegt Asscher: ‘Meer dan een derde van de boeken die in de winkel worden verkocht, is een cadeau.’ ‘Bij ons is het misschien wel veertig procent’, zegt Schafrat. Koek: ‘Begrijpelijk ook, want als je een boek geeft, geef je ook iets van jezelf weg.’

De boekhandel heeft veel te lijden van de crisis.

‘Ach, veel? Dat valt wel mee. Ik zie alleen een ander kooppatroon. Waar klanten eerst met zes boeken de winkel uit gingen, nemen ze er nu drie mee. En in plaats van boeken van twintig euro, nemen ze er nu een van 12,50 euro’, zegt Koek. Schafrat: ‘Nou, vergeleken met vier jaar terug zie ik toch wel een verschil van min-10, min-15, daar ben ik heel eerlijk in.

Het eerste halfjaar hoorde ik dat veel collega’s op min-20, min-25 zaten. Ik zit nu op min-5.’ Koek antwoordt: ‘Ik zal niet zeggen dat ik geen last heb van de crisis, maar door onze persoonlijke benadering kunnen wij ons hoofd goed boven water houden.’

‘Het is ook allemaal niet zo erg, als je de kosten maar goed in de gaten houdt, de voorraad en de personeelskosten’, zegt Schafrat. Koek: ‘En je moet bezig blijven de klant aan je te binden, je moet hem blijven verleiden.’ <

Meer grip op werkkapitaal.

Meer grip op kosten en groei.

Veel ondernemingen hebben te veel geld vastzitten in voorraden en debiteuren. Om de liquiditeitspositie te verbeteren, is meer grip op het werkkapitaal van groot belang. Het kan zorgen voor verlaging van de financieringslasten en meer ruimte voor groei. De accountmanagers en specialisten werkkapitaal van de Rabobank helpen u daarbij. Samen sterker. Dat is het idee van coöperatief bankieren.

1200 accountmanagers en 150 specialisten maken het mogelijk.

Rabobank. Een bank met ideeën.

rabobank.nl/zakelijk

NATASCHA KLOOTSEMA (39) / Wat medeoprichter Flavourites.nl / Waar Utrecht / Medewerkers vier medewerkers en medeoprichter Marije Mulder / Omzet € 500.000 / Gezin partner van Marcel Engelman (42) en moeder van Finn (8) en Kiki (6)

24 Thuisfront PARTNER ‘Mijn partner Marcel is grafisch ontwerper en heeft ook een eigen bedrijf, Frogjump.nl. Hij is gespecialiseerd in prezi’s, geavanceerde digitale presentaties. De opvolgers van Powerpoint.

Hij houdt ook kantoor aan huis. Dat is gezellig en gemakkelijk.

We zijn vrijwel altijd thuis als de kinderen van school komen.’

LIVE ‘Van 23 tot 25 november 2012 organiseren we in een oude fabriekshal in AmsterdamNoord Flavourites Live, een event waar 160 webshops live aanwezig zijn en waar klanten lekker kunnen winkelen. In een aparte ruimte staan twintig bedrijven die actief zijn in e-commerce, waar je advies kunt krijgen.’

FLAVOURITES ‘Flavourites.nl is een portal voor 1.200 tot 1.500 leuke webshops op het gebied van fashion, interieur, kids en reizen. De site is speciaal gericht op vrouwen. Marije en ik begonnen in 2007 met een investering van duizend euro ieder. Binnen een jaar waren we winstgevend. Marije en ik vormen ‘de ballotagecommissie’. Deelnemende webshops betalen € 12,50 per maand en extra voor vermelding op de homepage, in het online magazine of in de wekelijkse nieuwsbrief.’

25

WATER ‘Flavourites heeft geen kantoor. Ik woon op een woonark in Utrecht en werk van huis uit. Heerlijk. Wie gaat er nou op een industrieterrein zitten als je op het water uit kunt kijken?

Bovendien woon ik aan een goede hardlooproute. Hardlopen is een van mijn hobby’s. Volgend jaar hoop ik mee te doen aan de marathon van New York. Deze maand doe ik mee aan de Zevenheuvelenloop, met een parcours van vijftien kilometer.’

tekst René Bogaarts / fotografie Mieke Meesen

26 Actueel

27

Fluitend binnenlopen Langer en gezonder werken is niet alleen goed voor de BV Nederland, maar ook voor individuele bedrijven.

Met de campagne Elke Dag Beter helpt MKB-Nederland ondernemers dat te bereiken.

tekst René Bogaarts / illustratie Bas van der Schot

Bijna een ton per jaar meer omzetten, welke ondernemer wil dat niet? Staatssecretaris Paul de Krom van Sociale Zaken en Werkgelegenheid maakte vorige maand een aantrekkelijk rekensommetje.

Als gezondere werknemers maar één procent productiever zijn – en dat kan al snel – levert dat een bedrijf met honderd mensen per jaar 95.000 euro extra op.

De Krom sprak tijdens een bijeenkomst van de landelijke campagne ‘Duurzame Inzetbaarheid’. MKBNederland haakt hierbij aan met haar campagne Elke Dag Beter, dat door schaatser Jochem Uytdehaage wordt gesteund. Bij die bijeenkomst bood bestuurder Tex Gunning van AkzoNobel De Krom een rapport aan met de bevindingen van honderd ondernemers die op dit terrein voorop lopen. Ervaring leert dat een daling van het ziekteverzuim met één procent, alle Nederlandse werkgevers samen 2,6 miljard euro aan kosten scheelt, omgerekend komt

dat neer op vierhonderd euro per werknemer.

STIJGENDE FAALKOSTEN Duurzaam werken, is niet alleen goed voor individuele bedrijven, maar zeker ook voor de BV Nederland. Als werknemers fitter zijn en hun arbeidsproductiviteit daardoor licht stijgt, levert dat ons land jaarlijks 66 miljard euro extra op. ‘Bovendien’, zo licht staatssecretaris De Krom later toe, ‘heeft de overheid er belang bij dat de arbeidsmarkt goed functioneert.

Hoe meer mensen blijven werken, hoe meer belastingen en premies er binnen komen. Alleen dan blijft de sociale zekerheid in de toekomst betaalbaar en toegankelijk. En als werknemers door de verhoging van de AOW-leef-

Fitte werknemers leveren jaarlijks 66 miljard euro extra op

tijd gedwongen zijn langer te werken, moet je dat ook mogelijk maken.’

Ondernemer William Pol rekent er in elk geval op dat zijn maatregelen om het ziekteverzuim terug te dringen, ook zijn bedrijf ten goede komen.

Het zat de directeur en eigenaar van Menno Sappé, een schoonmaakbedrijf dat is gespecialiseerd in bouw en industrie, niet lekker dat het ziekteverzuim in 2010 hier en daar de twaalf procent haalde en dat de faalkosten opliepen. Dankzij subsidie van het ESF (Europees Sociaal Fonds) voor sociale innovatie van het Ministerie van SZW kon Pol zijn bedrijf eens goed tegen het licht houden. In overleg met de werknemers werden vervolgens enkele speerpunten vastgesteld, waarvan preventieve gezondheidszorg er een was.

OVERGEWICHT ‘We hebben een bedrijfsonderzoek gehouden, waaraan iedereen anoniem meedeed, maar waardoor we wel zicht kregen op de meest voorkomende

gezondheidsproblemen’, legt Pol uit.

‘Zo bleek dat veel mensen last hadden van overgewicht en gewrichtspijnen, dat er hier en daar teveel gerookt en gedronken werd en dat mensen coaching konden gebruiken. Daar zijn we op gaan sturen. Zo hebben we een fysiotherapeut aangetrokken, waardoor mensen laagdrempelige hulp krijgen.’

Daarnaast zijn de medewerkers in staat gesteld een opleiding op mbo2niveau te volgen. Onder het motto ‘Niet harder werken, maar slimmer’, maken maar liefst 45 van de 130 medewerkers van Menno Sappé van die mogelijkheid gebruik. Dat alles heeft geholpen, want het ziekteverzuim bij Menno Sappé is inmiddels teruggelopen tot 4,5 procent. Als directeur Pol binnenkort een nieuw contract afsluit met de verzekeringsmaatschappij, wordt precies duidelijk hoeveel dat zijn bedrijf oplevert. De gezondheidskosten worden door hem, de Arbodienst en de verzekering gedeeld. De opleidingskosten draagt Menno Sappé zelf.

ZOETE KOEKJES Hoe veelomvattend duurzame inzetbaarheid is, kan onder meer worden opgemaakt uit het lijvige rapport Duurzame inzetbaarheid voor dummies van de werkgeversorganisatie AWVN. Daarin komen álle aspecten van de problematiek aan bod. En dan blijkt dat het niet alleen over gezondheid of opleiding gaat, maar dat ook aspecten als evaluatiegesprekken en regelmatige verandering van werkzaamheden binnen het bedrijf een belangrijke rol spelen, net als mogelijkheden om af en toe thuis te werken, voor zieke familieleden te zorgen en bij het werk gecoacht te worden door een oudere collega.

Kees Pater, eigenaar van Koekjesbakkerij Veldt uit Veenendaal, merkte enkele jaren geleden dat er problemen ontstonden, omdat zijn bedrijf zo hard was gegroeid. ‘Eerst dacht ik dat het aan de medewerkers lag, maar ik kwam erachter dat ik alleen nog maar controleerde. Van communicatie was geen sprake meer’, zegt Pater. Na

overleg met het personeel besloot hij verantwoordelijkheden lager in het bedrijf neer te leggen en werknemers hun eigen werk te laten organiseren.

Dat had onmiddellijk positief effect: mensen kwamen fluitend naar hun werk en de productiviteit vloog omhoog. Vorig jaar werd Veldt uitgeroepen tot Slimste Bedrijf van Nederland. Tijdens een Haagse bijeenkomst in oktober riep Pater collega-ondernemers op om elk twee andere ondernemers te vertellen over duurzame inzetbaarheid en hen ertoe over te halen hetzelfde te doen. Een luid applaus volgde.

DUURZAME AMBASSADEURS Voor MKB-Nederland sluit de campagne naadloos aan bij de eerder gehouden campagne Excelleren.nu, waar zevenhonderd mkb-ondernemers een advies op maat hebben ontvangen over de manier waarop zij de leercultuur in hun bedrijf konden versterken.

Elke Dag Beter bouwt daar met een breder pakket van mogelijke maatre>

28 Actueel gelen duidelijk op door. Projectleider Louis Peters hoopt dan ook dat de ondernemers die via hun brancheorganisatie aan Excelleren.nu hebben meegedaan, als ambassadeurs voor duurzame inzetbaarheid gaan fungeren.

Met de campagne Elke Dag Beter hoopt MKB-Nederland vooral een antwoord te vinden op de vraag hoe bedrijven de verwachte krapte op de arbeidsmarkt kunnen aanpakken. ‘De Nederlandse beroepsbevolking zal de komende jaren in omvang sterk afnemen, terwijl het aantal ouderen juist relatief sterk toeneemt. Om te blijven presteren in een steeds meer concurrerende, mondiale economie moeten we allemaal langer, slimmer en ook meer gaan werken’, zegt Peters. ‘Investeringen in de duurzame inzetbaarheid van werknemers moeten leiden tot verhoging van de productiviteit.

Werknemers moeten daarom zelf ook in de benen komen. En ik wil daar nog wel aan toevoegen dat bevlogen en gezonde werknemers beter presteren.

De meeste werkgevers realiseren zich dat wel, maar weten niet hoe ze dat moeten realiseren. Met deze campagne geven we ze daar handvatten voor.’

Scan jezelf Om ondernemers actief bij Elke Dag Beter te betrekken, heeft MKB-Nederland een speciale bedrijfsscan ontwikkeld, die te vinden is op de website elkedagbeter.nu. Ondernemers die nu al proberen iets in hun bedrijf te ontwikkelen, maar altijd benieuwd zijn hoe het beter kan, worden uitgedaagd de scan in te vullen. Op basis daarvan krijgen ze niet alleen een persoonlijk advies, maar dingen ze ook mee naar de Elke Dag Beter Award. In april worden de winnaars bekend gemaakt. De winnaars krijgen onder meer een dag begeleiding van erkende coaches.

In de regio De komende maanden zijn er diverse regionale bijeenkomsten met ondernemers gepland, waarop de campagne Elke Dag Beter uitgebreid aan bod komt.

7 november Ondernemerscongres Eindhoven 21 november Ondernemerscongres Amsterdam 22 november Ondernemerscongres Amsterdam 30 november Overheidsbijeenkomst ‘Mentaal Vitaal op het werk’, Den Haag december Regiobijeenkomst Zwolle januari Regiobijeenkomst Noord

GROEIENDE ZORG Wat die krapte betreft: wie de huidige werkloosheidscijfers in ogenschouw neemt, zou tot de conclusie kunnen komen dat het wel mee gaat vallen met die schaarste aan werknemers.

En dat je als ondernemer geen maatregelen hoeft te nemen. Maar het AWVN-rapport is daar glashelder over.

Zodra de economie aantrekt, daalt de werkloosheid snel. Het feit dat een groot deel van de werklozen uit 55-plussers bestaat, die over enkele jaren niet meer beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt, speelt daarbij uiter-

aard een belangrijke rol. De verwachting is weliswaar dat het aanbod van arbeidskrachten tot 2015 met 0,25 procent per jaar toeneemt, omdat er nog steeds meer mensen (extra) werk zoeken. Vooral vrouwen, maar die toestroom wordt naar alle waarschijnlijkheid opgesoupeerd door de zorgsector, die jaarlijks nog met een procent of drie groeit.

De structurele uitstroom van ouderen uit de potentiële beroepsbevolking is in 2011 al begonnen, op het moment dat de eerste babyboomers 65 werden en hun eerste AOW-uitkering kregen.

Daarbij komt dat vrouwen al jarenlang gemiddeld minder kinderen krijgen en bovendien pas op een latere leeftijd.

De instroom van jongeren is dus ook danig teruggelopen. Tot 2040, zo schat het CBS, daalt de arbeidsbevolking daardoor met maar liefst 45.000 personen per jaar. Als het maar even beter gaat met de economie, wordt het snel moeilijk om goede mensen te vinden.

‘Werkgevers willen best wel vitale ouderen aannemen’

EXODUS AMBTENAREN Nu al is er krapte in allerlei sectoren. In de zorg bijvoorbeeld. De commissieBakker, die de situatie in deze sector onlangs onderzocht, komt tot de conclusie dat er tussen nu en 2020 al een half miljoen mensen extra

nodig zijn – en dan hebben we het alleen nog maar over vervanging, niet over eventueel verdere groei van de sector. Daarnaast zijn in 2020 naar verwachting zeven van de tien huidige ambtenaren met pensioen gegaan. En je kunt makkelijk zeggen dat er dan eindelijk iets gebeurt met die overvloed aan ambtenaren, maar volgens Binnenlandse Zaken gaat het ook over onderwijzers, agenten en gevangenisbewaarders. De transportsector waarschuwt al jaren dat er al in 2012 een tekort is aan vrachtwagenchauffeurs, dat kan oplopen tot 58.000 mensen.

Om die problematiek het hoofd te bieden zit er weinig anders op dan mensen langer, meer en slimmer aan het werk te houden. Het AWVN-rapport somt de mogelijkheden op: onderbenutting van werknemers voorkomen; ouderen, vrouwen en laagopgeleiden stimuleren om meer te participeren; werkenden verleiden langer en minder in deeltijd te werken; mensen in staat stellen tot aan hun pensioen fit, productief en, als het maar even kan, met plezier naar hun werk te laten gaan.

Het is natuurlijk cynisch dat juist nu de werkloosheid oploopt. Moet je dan mensen met een baan stimuleren om meer en langer te blijven werken? ‘Op korte termijn hebben we inderdaad te maken met een toenemende werk-

29 loosheid’, erkent staatssecretaris De Krom. ‘Maar tegelijk is de dynamiek op de arbeidsmarkt groot. Vorig jaar wisselden een kleine miljoen mensen van baan. We krijgen echter op langere termijn te maken met de gevolgen van die krimpende en ouder wordende beroepsbevolking. Het is dus noodzakelijk om de arbeidsparticipatie en productiviteit te verhogen.

Werkgevers en werknemers moeten er dus voor zorgen aantrekkelijk voor elkaar te blijven. Dat geldt in tijden van economische tegenwind, maar ook als de economie straks weer aantrekt.’

DUBBELE MORAAL Die ouderen spelen, zo blijkt, een belangrijke rol als de economie aantrekt en goede werknemers schaars worden. Hoe gaan ondernemers daarmee om? Kène Henkens, hoogleraar pensioensociologie aan de Universiteit van Tilburg, signaleert een dubbele

‘We moeten slimmer werken om te kunnen concurreren’

moraal. Volgens hem is er een spanning tussen de macro-economische problemen en de situatie in het eigen bedrijf. ‘Ondernemers hebben er maar weinig zin in om die ouderen ook in hun eigen organisatie langer te laten werken, onder meer vanwege de kosten. De voordelen van langer doorwerken, zijn te vinden op macroniveau, de nadelen op microniveau.’

De Krom is het daar niet mee eens.

‘Werkgevers zijn best bereid om goed gemotiveerde en vitale ouderen aan te nemen’, zegt hij. ‘Dat zien we ook terug in de cijfers. De arbeidsparticipatie van 55-plussers is de laatste vijf

jaar toegenomen van 40,4 naar 51,0 procent.’

Ook Peters, die als projectleider van Elke Dag Beter vrijwel dagelijks met ondernemers contact heeft, ontkent dat er sprake is van een dubbele moraal. ‘Er bestaan veel vooroordelen ten aanzien van ondernemers, bij het grote publiek, bij politici en ook bij hoogleraren, mensen die ver van de praktijk staan’, zegt hij glimlachend.

‘Als ik ondernemers vraag of ze werknemers willen stimuleren om gezonder te leven, zegt iedereen ‘ja’. Ze willen werknemers niet alleen aanspreken op een ongezonde leefstijl als dat hun productiviteit beïnvloedt, maar ook als dat niet het geval is. Ze voelen zich best verantwoordelijk, maar ze weten alleen niet hoe ze dat moeten aanpakken. Met de voorbeelden die we in Elke Dag Beter aandragen, en tijdens allerlei bijeenkomsten, laten we zien hoe eenvoudig het soms kan zijn.’ <

ADVERTENTIE

Wij maken het werk op kantoor slimmer, efficiënter en leuker!

Selectie uit onze maatwerk trainingen: • MS Office en SharePoint • IPad & Tablet • Het Nieuwe Werken • Performance improvement

| AVK Innovatie > Training > Advies | www.avk.nl | info@avk.nl | Kantoren in Tilburg (013-4638648) en Barendrecht (010-3020381) |

Bezoek ons kosteloze seminar:

Migratie

& Papierloos Vergaderen

SuccesManagement Haal meer uit uzelf, uw omgeving en uw organisatie !

• 18 december 2012 • 7 februari 2013 • 7 maart 2013

Datum: 12 december 2012 Locatie: MindCenter - Vianen

Locatie: Postillion Bunnik Prijs: € 495,- p.p. excl. btw

Bent u als HR Manager, ICT Manager of Projectleider: • Van plan om met uw organisatie over te stappen naar een nieuwe Office versie?

• Geïnteresseerd in de nieuwe technologieën en de zakelijke toepassingen voor papierloos werken?

• Geïnteresseerd in netwerken met gerenommeerde organisaties?

Globale inhoud van deze training: • E-mail minderen© • Wie is de Mol, overwin de obstakels naar succes?

• Tips & Tricks voor de succes manager • Social Media & papierloos werken met de tablet • Generatie management als vliegwiel voor slim samenwerken

Meld u dan nu aan voor dit kosteloze seminar op www.avk.nl/seminar !

Kijk voor het programma, prijzen en trainingsdagen op: www.avk.nl/succesmanagement

30 Multicultureel ondernemerschap

31

Multiculturele doorbraak Multiculturele ondernemers zijn inmiddels een doodnormaal verschijnsel in Nederland, vooral in de grote steden.

Toch lopen ze nog altijd tegen vooroordelen aan.

tekst Koos Plegt en Dennis Mensink / illustratie Bas van der Schot

Wat is multicultureel ondernemerschap en hoe succesvol zijn multiculturele ondernemers? Op welke wijze speelt hun achtergrond een rol bij de prestaties van ondernemingen? Vanwege het enorme tempo waarin de Nederlandse bevolking ‘verkleurt’, deed onderzoeksbureau Panteia/EIM voor het Ministerie van Economische Zaken in 2009 onderzoek naar multicultureel ondernemerschap. Op dat moment was er nog maar heel weinig bekend over de wijze waarop culturele diversiteit een rol speelt bij prestaties van ondernemingen. Laat staan over het belang dat deze ondernemingen vertegenwoordigen in de regionale en lokale economie.

Een ding was en is zeker: multiculturele ondernemers, ondernemers met minimaal twee culturele achtergronden, zijn alom vertegenwoordigd, vooral in de grote steden. Uit het onderzoek blijkt dat hun aandeel in Den Haag en Rotterdam het grootst is: twintig procent van alle ondernemers heeft daar twee of meer culturele achtergronden. Amsterdam

en Utrecht volgen met zeventien en elf procent. alomvertegenwoordigd Hun herkomst is niet gelijk verdeeld over het land. In Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Lelystad zijn Surinamers sterk vertegenwoordigd.

Turkse ondernemers zijn vooral in Rotterdam en Den Haag actief, maar ook in oostelijke steden als Almelo en Hengelo. Marokkanen ondernemen vooral in de vier grootste steden, waarbij Utrecht in het oog springt: vier procent van de ondernemers is daar van Marokkaanse afkomst.

‘De bereidwilligheid richting het ondernemerschap neemt de laatste jaren toe’, zegt Abdellatif Harchaoui, woordvoerder van Marokkaanse ondernemersvereniging Ammam in

‘ Een zakenman uit Mongolië is even zakelijk als iemand uit Anna-Paulowna’

Utrecht. Het beeld dat allochtone ondernemers eigenlijk altijd een winkel of horecagelegenheid beginnen, is volgens hem achterhaald.

‘Van zzp’ers in de bouw tot zakelijk dienstverleners met grote bureaus en internationale klanten: we komen van alles tegen. Deze omwenteling is al jaren bezig, al zullen er ook altijd multiculturele detaillisten en horecaondernemers blijven.’

Harchaoui, tevens ondernemerscoach bij IMK (Instituut voor Midden- en Kleinbedrijf), gaat in zijn advisering van ondernemers nooit uit van etniciteit, maar altijd van de professionaliteit, bagage en achtergrond van de ondernemer in kwestie. ‘Je moet competent zijn voor het vak. In sommige gevallen vergt dat een transformatie. Bijvoorbeeld als iemand een opleiding heeft gevolgd in het buitenland. Dan moet hij ervoor zorgen dat zijn achtergrond in de pas loopt met de Nederlandse standaard.’

SUIKEROOM Multiculturele ondernemers missen vaak een effectief netwerk en toe-

gang tot financiering. Dat is de reden dat Amos Frank, die zijn sporen verdiende in de reclamewereld, het maatschappelijke initiatief Suikeroom Durfkapitaal begon. Een netwerk- en participatieclub die tijd, kennis en geld steekt in veelbelovende multiculturele ondernemers. Inmiddels hebben verschillende bedrijven uit allerlei branches risicodragend kapitaal gevonden via Suikeroom, met bedragen variërend van 45.000 – ‘op de grens van microkrediet’ – tot 150.000 euro. ‘Ik vroeg me af of we misschien iets konden doen aan de negatieve beeldvorming over mensen met een multiculturele achtergrond’, zegt Frank. ‘Het is een subjectieve beleving, maar er is op een gegeven moment een sfeer ontstaan die ik niet opbouwend vind. De media spelen daar ook een rol in. Wanneer een militair met de voornaam Ahmed omkomt in Afghanistan, hebben de kranten het over een Nederlandse soldaat. Wanneer Ahmed een brommer jat, is hij ineens een Marokkaan.’

Sommige banken hebben een apart beleid voor allochtone ondernemers.

De Rabobank maakt naar eigen zeggen geen onderscheid. ‘Elke kredietaanvraag van ondernemers en bedrijven beoordelen we individueel’, zegt woordvoerder René Loman. ‘Daarbij spelen aspecten als het ondernemersplan, ondernemerskwaliteiten, afzetprognose en risicomanagement een rol.’ Met name in de grote steden spelen de lokale Rabobanken volgens Loman meer specifiek in op de behoeften van allochtone ondernemers. ‘Bijvoorbeeld door te participeren in ondernemersverenigingen en het beschikbaar stellen van accountmanagers die bekend zijn met de achtergrond en cultuur van deze allochtone klanten.’

IJSBADMACHINE Met toegang tot een netwerk en kennis van investeerders wil Frank multiculturele ondernemers dezelfde kansen geven als autochtone ondernemers. ‘De basis is: iedereen dezelfde kansen. Dat is nu niet altijd het geval.’ Bij het zoeken naar financiering lopen veel multiculturele ondernemers tegen problemen

aan, stelt de voorzitter van de netwerkorganisatie. Praktische hulp bij financiering en netwerken kan soms een groot verschil maken. Wanneer een ondernemer op zoek gaat naar financiering helpt het als deze kennis heeft over wat hij moet zeggen en wat men wil horen. Ondersteuning via een mentorensysteem, het meekijken met contracten en meegaan naar onderhandelingen met banken behoren daarom tot de activiteiten van Suikeroom Durfkapitaal. ‘Het helpt soms ontzettend als je weet hoe de codes in een bepaalde wereld zijn’, zegt Frank. ‘Als je die niet kent, zegt dat niets over je kwaliteiten als ondernemer.’

Een mooi voorbeeld van een bedrijf dat wel gebruikmaakt van Suikeroom is volgens de voorzitter van de stichting het bedrijf IcySolutions, opgericht door twee jonge ingenieurs van TU Delft, afkomstig uit Libanon en Djibouti. Zij vonden een gat in de markt: koelapparatuur voor de sportwereld. Het NOC-NSF en enkele clubs uit het betaalde voetbal hebben zich al enthousiast getoond voor

>

32 Multicultureel ondernemerschap

RENAULT BEDRIJFSWAGENS MET 4 MILJOEN FANS DE NUMMER 1 IN EUROPA

het door hen ontwikkelde systeem, een mobiele ijsbadmachine voor sporters. ‘Dat weerlegt wel het beeld dat je je als bijvoorbeeld Surinamer wel zal bezighouden met Surinaams eten. Dat is natuurlijk een logische eerste stap, maar er is ook een ontwikkeling gaande.’

DREMPELS SLECHTEN Ondernemerschap gaat volgens Harchaoui boven etniciteit, culturen en landsgrenzen. ‘Ondernemer zijn, is een identiteit die je aanneemt.

Ondernemers zijn een bepaald type mensen. Daarin vinden ondernemers elkaar en is iedereen gelijk.’ Is ondernemerschap dan ook niet dé manier om te integreren en bepaalde vooroordelen weg te nemen? Je verdient immers zichtbaar je eigen geld en bekommert je om Nederlandse klanten. ‘Ondernemerschap is zeker een manier om bepaalde drempels te slechten’, zegt Harchaoui. ‘Maar je wordt snel afgerekend door klanten.

Is de offerte niet juist? Kom je je afspraken niet na? Dan sta je snel buiten spel. Het is zaak dat allochtone ondernemers zich houden aan de Nederlandse regels van het zakelijk verkeer.’

Frank erkent dat. ‘Respect moet je verdienen, al zou het in principe normaal moeten zijn. Ook denk ik niet dat er verschil is tussen multiculturele en autochtone ondernemers. Er zit hooguit een cultuurverschil in mensen, maar een zakenman uit Mongolië is even zakelijk als een zakenman uit Anna-Paulowna. Natuurlijk, men roept weleens over zaken als Turkse klantvriendelijkheid, maar uiteindelijk is het een onderneming waarin je een koers moet uitzetten, klanten moet beheren en op je geld moet letten.’

als elke andere Nederlandse ondernemer. Ik ben dan wel in Marokko geboren, maar ben al op jonge leeftijd met mijn ouders naar Nederland gekomen.’

Veel allochtonen hadden behoefte aan een reisbureau, wist Mohamed.

‘Daarom ben ik na een mbo-opleiding marketing en communicatie mijn eigen reisbureau begonnen.’

Zijn belangrijkste uitdaging als ondernemer op dit moment is de dynamische markt in de reisbranche.

Vooral de toenemende populariteit van het boeken van tickets via internet is een trend waarop hij een antwoord probeert te vinden. ‘Je ziet wel dat de verkoop buiten internet om minder wordt. We proberen daarom mee te gaan met de markt en zelf ook online tickets te verkopen. Binnenkort gaat dat gebeuren.

We zijn nu druk bezig met aanpassingen aan onze website.’

Mohamed heeft nog geen financiering aangevraagd, maar wijst wel op een obstakel als het gaat om financiering voor multiculturele ondernemers. ‘Voor islamitische

RENTELOOS LENEN De Utrechtse ondernemer de heer Mohamed (24), eigenaar van reisbureau Salama Travels, gelooft niet dat hij veel nadeel óf voordeel ondervindt van zijn multiculturele achtergrond. ‘Eerlijk gezegd denk ik dat ik precies dezelfde keuzes maak

’Bij financiering zal ik eerder aankloppen bij familie dan bij een bank’

mensen is geld lenen tegen rente niet toegestaan. Sommige ondernemers houden zich daar aan en ook voor mij is het belangrijk. Mocht ik een financiering overwegen, dan zal ik dat eerder doen bij vrienden of familie dan bij een bank.’ Harchaoui kent dergelijke bezwaren. ‘Als ik met allochtone ondernemers praat, is dat vaak onderwerp voor discussie. De een gaat vrijer om met deze richtlijn uit de islam dan de ander.’

Wie zich in zijn dienstaanbod focust op zijn thuisland kan hier overigens competitief voordeel mee behalen, weet Harchaoui. ‘Het kan natuurlijk voordelig zijn als je de taal spreekt en de gewoonten kent.’ Dat geldt bijvoorbeeld voor Mohamed. ‘Wat voor mij zeker prettig is, is dat ik de Marokkaanse cultuur ken, maar ook de Nederlandse systemen. Dan bedoel ik vooral de wet- en regelgeving en het runnen van een bedrijf.’

Zijn eigen achtergrond is een voordeel in de omgang met deze groep klanten, is zijn ervaring. ‘Je moet met ze om kunnen gaan. Veel klanten die hier komen, spreken slecht of helemaal geen Nederlands en hebben ook een heel andere manier van denken en handelen dan de gewone Nederlander, daar zit verschil in. Marokkaanse mensen zijn bijvoorbeeld gewend af te dingen op een prijs, terwijl de gemiddelde Nederlander dat doorgaans helemaal niet doet.’ <

*

RENAULT KANGOO NU VANAF € 9.990,-** *Verkiezing International Van of the Year geldt voor Kangoo Z.E.

RENAULT TRAFIC NU VANAF € 15.890,Vanafprijs is inclusief ondernemerspremie.

RENAULT MASTER NU VANAF € 18.340,Vanafprijs is inclusief ondernemerspremie.

www.renault.nl

**Op de Kangoo met vanafprijs € 9.990 zijn commerciele acties uitgesloten. Aanbiedingen geldig van 3 juli t/m 31 december 2012. Ondernemerspremie is voor Trafic € 1.700,- en voor Master € 1.750,-. Kijk voor informatie over aanbiedingen op andere modellen en de exacte voorwaarden op renault.nl. Renault Kangoo Express vanaf € 9.990,-. Renault Trafic vanaf € 17.590,-. Renault Master vanaf € 20.090,-. Prijzen excl. BTW, BPM, verwijderingsbijdrage, leges en kosten rijklaar maken. Full Operational Leaseprijs Renault Kangoo Express vanaf € 319,- p/m, Renault Trafic vanaf € 419,- p/m en Renault Master vanaf € 489,- p/m. Prijzen op basis van Full Operational Lease via Renault Business Finance excl. BTW, brandstof, vervangend vervoer o.b.v. 48 mnd/20.000 km/jr. Jaarlijks kostenpercentage bedraagt 1,9%, maximaal te financieren bedrag: € 20.000,-. Looptijd min. 12 en max. 36 maanden. Informeer naar een aantrekkelijk leasetarief of reparatie onderhoudscontract bij Renault Business Finance. Leaseprijs per 1 juli 2012. Op elke nieuwe Renault Kangoo Express, Trafic en Master geldt een fabrieksgarantie van 2 jr. zonder kilometerbeperking. 12 jr. plaatwerkgarantie (m.u.v. Master; deze behoudt 6 jaar plaatwerkgarantie). Getoonde modellen kunnen afwijken van standaarduitvoering. Drukfouten, prijs- en specificatiewijzigingen voorbehouden. Afbeeldingen kunnen afwijken van daadwerkelijk geleverde auto. Voor meer informatie en de voorwaarden bel gratis 0800-0303 of kijk op bedrijfswagens.renault.nl. Vraag uw dealer naar de exacte voorwaarden. Financieringsaanbod alleen geldig op nieuwe Renault bedrijfswagenorders tussen 3 juli t/m 31 december 2012. Renault Business Finance en Renault behouden zich het recht voor de actie op elk moment zonder opgave van reden te wijzigen of te beëindigen. Slottermijn niet mogelijk. Bedragen zijn afgerond op hele euro’s. Rentewijzigingen en drukfouten voorbehouden.

Min./max. verbruik: 4,3-9,8 l/100 km. Resp. 19,2-12,7 km/l. CO2: 112-260 g/km.

34 Multicultureel ondernemerschap

Reportage

35

Sport om te integreren De Frans-Marokkaanse Lynda Bachi opende in 2003 de eerste vestiging van Woman’s World in Rotterdam-Noord. Drie vestigingen later blijkt het om meer dan een succesvol fitnessconcept te gaan.

tekst Kristel Hurenkamp / fotografie Anouck Wolf

Zilverkleurige Arabische tafeltjes en tierelantijntjes, glinsterende zwart marmeren vloertegels en knalroze en groene fluwelen loungekussens met imitatiediamanten: de loungeruimte van healthclub Woman’s World in Rotterdam is zeker geen standaard fitnesscentrumbar. Even verderop werkt een vrouw met een hoofddoekje aan haar uithoudingsvermogen op een crosstrainer, terwijl een hoogblonde dame haar benen traint op het roeiapparaat.

Deze bijzondere en kleurrijke sportschool – letterlijk en figuurlijk – toont dat vrouwen van allerlei culturen en sociale klassen eigenlijk allemaal hetzelfde zijn: met een kitscherig Marokkaans kopje thee of koffie in hun handen en kletsen maar. En daar is het ondernemer en eigenaar Lynda Bachi om te doen. Bij Woman’s World draait alles om de vrouw. Het motto van de healthclub is dan ook niet voor niets ‘Only to be a woman’. Bachi: ‘Wij willen vrouwen met verschillende achtergronden en culturen bij elkaar brengen. Uiteindelijk zijn we allemaal hetzelfde, maar we weten veel te weinig van elkaar. Ons doel is

vrouwen uit hun isolement halen en ze gelukkig maken.’

SPORTIEF INTEGREREN De ambitieuze Bachi heeft een Franse moeder en een Marokkaanse vader.

Ze is geboren in Frankrijk, maar reisde in 1991 op zestienjarige leeftijd haar Nederlandse geliefde achterna. ‘Toen ik net in Nederland was, raakte ik met mezelf in de knoop. Ik liep tegen cultuurverschillen en een taalbarrière aan’, vertelt Bachi in haar kantoor, waar de glazen salontafel vol ligt met paperassen. Al snel bleek sporten hét medicijn voor haar. ‘Sport is altijd al een belangrijk deel van mijn leven geweest. Of ik nu boos of verdrietig ben, sporten zorgt ervoor dat ik me goed voel.’

Bachi ging fanatiek sporten om haar frustraties de baas te worden en merkte dat sporten ook een sociale

Thuisgevoel bij Woman’s World

aangelegenheid is. ‘Het hielp mij bij het integreren en het opdoen van sociale contacten.’ Volgens de vrouwelijke ondernemer zijn de media erg negatief over integratie of eigenlijk over het gebrek daar aan. Dat vindt ze jammer, want juist daardoor ontstaat er volgens haar een drempel die voor veel allochtonen moeilijk te nemen is.

‘Media hebben een groot aandeel in hoe Nederlanders over andere culturen denken. Mensen gaan daar te veel in mee en daardoor ontstaat angst.’

THUISGEVOEL Dankzij Woman’s World is er volgens Bachi heel wat veranderd in Rotterdam. ‘Vrouwen van verschillende culturen die naast elkaar wonen en eerder alleen maar goedendag tegen elkaar zeiden, zijn nu vriendinnen. En daardoor leren ze van elkaar en van elkaars cultuur’, zegt ze opgetogen, terwijl haar mondhoeken een beetje krullen. ‘Vrouwen kunnen bij deze sportschool helemaal zichzelf zijn.’ Bij veel van hen ontstaat volgens Bachi dan ook het ‘thuisgevoel’ wanneer ze de eerste stap in het fitnesscentrum zetten. Er is geen man te bekennen,

>

36 Multicultureel ondernemerschap

waardoor ze zich minder onzeker voelen. Opvallend is ook dat een complete spiegelwand ontbreekt, zoals je die vaak wel in andere sportscholen ziet. ‘Te confronterend.’ Ook een aflevering van ‘The Bold & the Beautiful’ op een van de schermen in de fitnessruimte herinnert de vrouwen aan thuis.

Zonder haar eigen onaangename ervaring bij haar komst naar Nederland, was het Bachi waarschijnlijk niet gelukt datgene te bereiken wat ze nu als ondernemer heeft bereikt. Net in Nederland gearriveerd stort ze zich behalve op sporten ook op een studie. Om de taal te leren en om haar jeugddroom waar te maken: chirurg worden. Haar zwangerschap gaf haar echter tijd om na te denken. ‘Toen ik naast mijn studie als bedrijfsleider bij een sportschool werkte, merkte ik dat het ondernemerschap mij eigenlijk wel goed lag. Ik had er plezier in.’

En dus besloot Bachi de dingen te combineren die ze leuk vindt: ondernemerschap, vrouwen, sporten en werken met mensen. ‘Het concept van Woman’s World leefde al heel lang in mijn hoofd, uiteindelijk heb ik mijn

Reportage

gevoel gevolgd. Maar vanzelf ging het niet.’ Gelegen in een brede zijstraat met herenhuizen, appartementsgebouwen en een café en buurtsuper op de hoek is de vestiging in RotterdamNoord de eerste. Maar inmiddels heeft ze drie succesvolle vestigingen in Rotterdam. In 2009 werd Bachi genomineerd voor de Etnische Zakenvrouw Nederland-Award, maar voor dit alles heeft ze heel wat hindernissen moeten overwinnen. huurcontract Tien jaar geleden reed Bachi langs het pand aan de Soetendaalseweg in Rotterdam-Noord. Het voormalige postkantoor, dat nu behangen is met roze gekleurde posters met afbeeldingen van fitte dames, stond al enige tijd te huur. Met het idee van een eigen ‘vrouwvriendelijke’ sportschool

‘Ons doel is vrouwen uit hun isolement halen’

in haar hoofd – ‘Ik zag het al helemaal voor me’ – sprak ze de eigenaar aan.

Het huurcontract was daarna snel getekend. gedonder De Frans-Marokkaanse ging vervolgens op zoek naar een boekhouder, die haar hielp met het schrijven van een ondernemersplan, omdat Nederlands niet haar moedertaal is. Met het plan onder haar arm ging ze met haar boekhouder meerdere banken af op zoek naar financiering. ‘Toen begon het gedonder’, aldus Bachi terwijl haar vriendelijke gezichtsuitdrukking verandert in een gefrustreerde blik. ‘We zijn meerdere banken afgegaan, maar ik werd steeds afgewezen.’ Een jonge, alleenstaande moeder is voor veel banken nu eenmaal niet de ijkpersoon om een lening aan te verstrekken.

‘Maar ik denk dat het ook met mijn achtergrond te maken heeft, al zal niemand dat toegeven. De vragen die ze stelden, de manier waarop ze naar mij keken en de toon waarop er tegen mij gepraat werd, verraadde het.’ De afstandelijkheid die Bachi keer op keer voelde, zei haar genoeg.

37

Bachi kroop niet in de slachtofferrol, ze ging juist door. Een vriend van haar boekhouder werkte bij een bank en samen besloten ze bij hem aan te kloppen. ‘Tijdens een etentje vertelde ik hem over mijn plannen. Hij was direct enthousiast. Hij luisterde echt naar mijn idee en keek niet naar mijn afkomst’, vertelt Bachi. Een banklening van vijftigduizend euro was het resultaat. Daarvoor deed Bachi al het hoognodige, waaronder het opknappen van het pand.

Toen bedacht ze dat ze moest investeren in fitnessapparatuur, maar het geld was op. Ze had nog maar driehonderd euro om van te leven en haar kinderen eten te geven. Ze besloot vervolgens de apparatuur te leasen. Roeiapparaten, loopbanden, crosstrainers, ligfietsen: het ontbreekt de sportschool inmiddels aan niets in de grote open ruimte. Haar eerste vestiging was een feit en direct succesvol. Binnen vier maanden werd de bovenverdieping van het pand erbij getrokken, waardoor het fitnesscentrum nu een oppervlakte van duizend vierkante meter beslaat. In 2008 opende ze een tweede vestiging in

Rotterdam-Zuid en een jaar later kwam daar nog een vestiging in de deelgemeente Delfshaven bij. Momenteel heeft het concern ongeveer drieduizend leden en dertig man personeel. Net als de leden bestaat overigens ook het personeel uit een mix van verschillende culturen en sociale klassen.

VOOROORDELEN NEGEREN Haar omgeving is trots, echt negatieve reacties heeft ze eigenlijk nooit gehad. En de vooroordelen die bestaan, slaat Bachi in de wind. ‘Allochtone ondernemers trekken zich te veel aan van die vooroordelen. Ze denken vaak van tevoren al dat ze geen lening krijgen, omdat ze van buitenlandse afkomst zijn. Maar alles heeft te maken met hoe je er zelf mee omgaat.’

Bachi sluit zich dan ook volledig af voor de vooroordelen. Ze geven haar juist de kracht om door te gaan. ‘Ook mijn ouders hadden niet verwacht dat mij dit ging lukken als buitenlandse, maar nu ben ik voor hen een voorbeeld richting de andere meisjes in de familie’, vertelt Bachi, terwijl ze

speelgoed opruimt in de kinderopvangruimte.

Haar succes kent echter ook een keerzijde. Twee jaar geleden kreeg Bachi op persoonlijk en zakelijk vlak een flinke klap. De vergunning voor het derde filiaal was net binnen toen de bank zich terugtrok vanwege de economische crisis. Daardoor ging een financiering van driehonderdduizend euro niet door. ‘Daarnaast verloor ik ook nog eens plotseling mijn broer bij een auto-ongeluk.’ Bachi zette alle zeilen bij. ‘Ik heb al mijn cashflow in de zaak gestopt. Mijn eigen geld was op, maar ik moest wel door. In 2011 ging het derde filiaal alsnog open en toen dacht ik: ‘Nu ga ik kapot’.’

De ondernemer besloot gas terug te nemen en nam een korte break. Een periode van rouw brak aan, maar ze kwam terug vol goede moed en nieuwe kracht. In 2011 draaide Woman’s World nog een verlies van 120.000 euro, maar momenteel draait het weer break-even. ‘Het afgelopen jaar was een jaar van bezinning, maar ik durf weer aan de toekomst te denken.

Ik heb nog genoeg ideeën en blijf mezelf bewijzen.’ <

38 Multicultureel ondernemerschap

Expertpanel

39 Matthijs Rutten, pr-adviseur Mediatic

Rich Tiggeler, adviseur MKB-Coach

Remco Janssen, sociale media-expert Proudly Represents

‘Benut je afkomst’

‘ Focus op persoonlijke aanpak’

‘ Profileer je als stille reisgenoot’

‘Voordat je als ondernemer naar buiten treedt, dien je ervoor te zorgen dat de thuisbasis – de website – goed is. In dit geval is de website onderdeel van de corporate site van Holland International. Indien het mogelijk is, zou ik adviseren ook nog een eigen website op te zetten of anders een persoonlijke URL aan te maken die linkt naar de website binnen het corporate gedeelte. Zodra dat staat, kun je aan de slag met het genereren van (media-)aandacht. Online valt veel te behalen, maar benader ook zeker de lokale en regionale (dag)bladen.

Zorg dat je wordt opgenomen in de rubrieken door bijvoorbeeld tijdschriften te benaderen met weetjes en feiten. Uiteindelijk moeten media, en dus ook de lezers, beseffen dat ze jou moeten benaderen als ze over een bepaald onderwerp meer willen weten. Om dat te bereiken, is het verstandig te focussen op Aziëreizen en inderdaad misschien wel specifiek op India. Benut je afkomst en verspreid je knowhow. Zo vergroot je je autoriteitswaarde én je naamsbekendheid.’

‘Ik vind het een stoere ondernemer. Ze toont lef, heeft ambitie en ze weet wat ze doet. Nu is het zaak een uitgebreid netwerk op te bouwen. Ik denk dat het verstandig is dat ze daarbij insteekt op een persoonlijke aanpak. Customer intimacy en operational excellence behoren tot de waardestrategie van Holland International. Die strategie zou je verder moeten uitrollen. Laten zien dat je een mensenmens bent. Dat komt ook weer van pas bij netwerkborrels. Bekijk overigens goed welke netwerken voor jou interessant zijn. Dat doe je bijvoorbeeld door een ijkpersoon te maken, gebaseerd op je segmentatiecriteria. Daar kun je bovendien ook alle bedrijfsbeslissingen aan relateren.

Bij netwerkborrels is het belangrijk om goed naar anderen te luisteren.

Netwerken is meer dan alleen maar met visitekaartjes strooien. Een prikkelende elevatorpitch is een absolute must, ook voor op de website. Zo laat je zien waarom anderen met jou zaken moeten doen en hoe jij het verschil maakt. Dat verschil zou je overigens nog meer kunnen uitbuiten door echt te focussen op India. Plaats vooral foto’s uit India en post er berichten over.’

‘Hoewel de doelstellingen misschien wat ambitieus zijn voor het eerste jaar, denk ik dat deze ondernemer flinke stappen kan maken door te investeren in persoonlijke relaties. Hoe je dat doet?

Door waardevolle content te delen, te inspireren en kennis te verspreiden. Onder meer via sociale media.

Bouw een netwerk van invloedrijke mensen op en zorg voor voldoende ambassadeurs. Die moet je aanvankelijk uit je persoonlijke netwerk halen. Bij sales en marketing speelt de gunfactor een belangrijke rol en dat guneffect is doorgaans het grootst onder vrienden en kennissen. Laat zien dat je geïnteresseerd bent in je vak en dat je een speciale touch hebt. Presenteer jezelf als expert en zet daarvoor diverse media in, want het ene sluit het andere zeker niet uit. Naast Facebook, moet deze ondernemer ook denken aan videoconferenties. Daarmee win je een hoop (reis)tijd en spreek je de jongere doelgroep aan. Mensen kunnen zelf al veel vinden op internet. Het is de kunst om een stap extra te zetten en alle relevante informatie voor consumenten te bundelen. Profilering als reiscoach, als stille reisgenoot, is dus bijzonder belangrijk.’

Mobiele reisadviseur zoekt gids Priyanka Weterings is sinds september 2012 zelfstandig reisadviseur. Alles is klaar: de visitekaartjes, de website, een administratiesysteem. Ze weet alleen niet of ze haar Indiase achtergrond moet inzetten voor haar werk.

tekst Suzanne Wijers

Na jaren in een reisbureau van Holland International te hebben gewerkt en een kleine omzwerving in de logistieke sector te hebben gemaakt, besloot Priyanka Weterings (26) als franchisenemer een reisbureau aan huis op te richten. De ondernemer is in India geboren, maar kwam als baby al naar Nederland.

Tegenwoordig reist ze nog regelmatig naar India, maar ook naar de omliggende landen en landen buiten Azië.

Weterings is dus zelf ook een ervaren reiziger. ‘Ik heb een passie voor mensen en voor reizen. Ik werk graag als reisadviseur, maar omdat ik zelf het management wil voeren en mijn eigen doelstellingen wil bepalen, heb ik gekozen voor de franchiseformule van Holland International Reisbureau at Home.’ Volledig als zzp’er werken is volgens Weterings in de reisbranche praktisch onmogelijk, onder meer omdat je als ondernemer een goed functionerend boekingssysteem nodig hebt. Als franchisenemer maakt ze van alle faciliteiten van Holland International gebruik. Daarvoor heeft ze een kleine investering gedaan, betaalt ze een maandelijkse fee en draagt ze een percentage van de omzet af.

Als mobiel reisadviseur is Weterings 24/7 bereikbaar, altijd op momenten dat het de klant uitkomt. ‘Daarmee concurreer ik tegen de online aanbie-

ders. Want eerlijk is eerlijk, we kunnen niet altijd tegen de prijsvechters opboksen. Daar staat tegenover dat wanneer je via mij boekt, je persoonlijk advies krijgt en je daarvoor niet naar een reisbureau hoeft. En natuurlijk kunnen klanten mij altijd bellen.’

INDIASE TROEF Maar Weterings heeft nog een andere troef in huis: haar Indiase achtergrond.

Daar ligt dan ook haar specialisme, hoewel ze dat nog niet echt zo communiceert. Naast Azië-reizen biedt ze bijvoorbeeld ook wintersportreizen aan. ‘Ik word snel erkend als Aziëspecialist, maar twijfel nog of ik dat voordeel moet uitbuiten.’

De eerste boekingen heeft Weterings inmiddels gehad. Maar om binnen een jaar haar doelstellingen te behalen (onder meer 480 reizen verkopen), is snelle groei van haar clientèle noodzakelijk. Ze richt zich met name op (vaak autochtone) vijftigplussers, omdat deze groep omvangrijk is, graag reist én over financiële middelen beschikt.

‘Deze mensen zijn wel bekend met internet, maar online boeken is voor hen vaak een brug te ver.’

VERVOLGSTAPPEN Om klanten te werven heeft Weterings bij de start een openingsborrel georganiseerd die door ruim tachtig men-

sen werd bezocht. ‘Verder ben ik actief op Facebook. Daardoor ontdekte ik dat naast vijftigplussers ook veel mensen in de leeftijdscategorie van twintig tot 35 jaar geïnteresseerd zijn in mijn diensten.’

Weterings post namelijk iedere dag iets op Facebook: een aanbieding, een inspirerend verhaal of een citytrip. De ‘likes’ die ze daar op krijgt, vertellen haar veel over de doelgroep. ‘Ik weet alleen nog niet zo goed hoe ik nu verder moet. Moet ik ook twitteren?

En zo ja, wat vertel ik dan? Hoe krijg ik überhaupt volgers? Of moet ik me juist richten op de traditionelere paden?’ De franchisenemer verdiept zich nu in netwerkborrels in de omgeving van Tilburg en Breda, ‘want het komt niet vanzelf!’

Overigens richt ze zich daarbij niet op allochtone netwerken. De ondernemer mag dan wel in India geboren zijn, ze voelt zich gewoon autochtoon. ‘Tot nu toe heb ik van mijn afkomst dan ook geen hinder gehad. Wellicht wil ik me later echt toespitsen op India, want ik geloof dat mijn achtergrond me wel op een voorsprong zet. Bovendien heb ik ter plekke ook een netwerk opgebouwd. Specifieke wensen kan ik daardoor makkelijker realiseren dan een willekeurige reisadviseur. De vraag is alleen: hoe profileer ik me als dusdanig?’ <

40 Marktveroveraar

Chocolate Company / Oprichter Mirjam Schroeder en Toussaint Claessens / Aantal medewerkers 21/ Omzet holding en fabriek respectievelijk drie en 2,2 miljoen euro

Zoete verovering Kok Toussaint Claessens en zijn partner Mirjam Schroeder ontwikkelden bij toeval de hotchocospoon, een blokje chocolade aan een houten lepeltje. Nu gaat de Limburgse lekkernij de hele wereld over.

tekst Loek Kusiak / fotografie Maurits Giesen

Opnieuw een restaurant?

Dat niet weer. Het is 2004 en op zijn 38ste heeft chef-kok Toussaint Claessens schoon genoeg van het turbulente horecaleven. Hij en zijn echtgenote Mirjam Schroeder, op dat moment commercieel manager bij voetbalclub Roda JC, beginnen in Aken, op tien minuten rijden van hun woonplaats Kerkrade, een winkel annex lunchroom met chocoladeproducten.

Aanvankelijk gaan vooral producten van anderen over de toonbank, maar ook zelfgemaakte warme chocolademelk met verschillende smaken. ‘Hiervoor,’ zegt Toussaint Claessens, ‘gebruikte ik grote potten, die lastig waren om schoon te maken. Omdat ik het zonde vond chocolade weg te gooien, bedacht ik een één-persoonsportie: chocolade met een houten lepel erin.’

Zo ontstond een blokje van vaste chocola gevormd rond de lepel, dat je in een kop bijna kokende melk moet dompelen om te laten smelten, de hotchocospoon. ‘Veel klanten wilden deze ambachtelijke lekkernij bij hun kerstdessert. Ze stonden in de winkel te wachten, terwijl ik in een keukentje in ijltempo

met de hand de chocospoons maakte.’

Al snel kwam er een winkel bij, in Maastricht en werd een loods gehuurd, waar Claessens met een omgebouwde chocolademachine en vier medewerkers per dag enkele duizenden chocospoons produceerde. De hotchocospoon is intussen verkrijgbaar in zestig smaken, variërend van chocola met 85 procent cacao tot en met curry, chili, orange en lemon, melkchocolade met een pipetje whisky of Gran Marnier en alles daartussenin. In de volksmond gaat de lepel met chocola al door voor de ‘iPhone onder de warme chocoladedranken’.

DOORBRAAK ‘Op een beurs in Hamburg in 2008,’ zegt Schroeder, die de marketing voor haar rekening neemt, ‘deden we een bescheiden presentatie van ons bedrijf. We haalden vijftig klanten binnen, zoals restaurants en delicatessenzaken. Een belangrijke doorbraak.’ Als basischocola voor alle producten worden topmerken als Valrhona en Lubeac gebruikt. De keten is uitgegroeid tot tien winkels, waarvan drie eigen zaken en zeven

franchisewinkels, in onder meer Spakenburg en Amsterdam, maar ook twee in Polen.

De franchisewinkeliers werken voor eigen exploitatie en omzet.

Schroeder: ‘Tegen een entree-fee van vijftienduizend euro kopen zij ons handboek. Wij geven training en helpen bij de inrichting van de winkel. Het interieur met steigerplanken en robuuste houten tafels, waar de producten op liggen, is ooit bedacht om de kosten in de hand te houden, maar is nog steeds beeldbepalend.’

Het ondernemerspaar ClaessensSchroeder verbaast zich nog dagelijks over het succes. ‘Dit was totaal niet gepland. Onze producten worden nu ook verkocht in Dubai, Hongkong, New York en in Japan. India volgt. En in Moskou hebben we een ondernemer geholpen bij het opzetten van een fabriek volgens ons concept voor de Russische markt.’

De komende jaren wordt gemikt op uitbreiding met nog vijf winkels.

‘Al moet ik Toussaint in zijn enthousiasme en creativiteit soms wat afremmen om niet teveel producten te bedenken’, zegt Schroeder.

‘Groei is mooi, maar je moet je processen wel beheersbaar houden.’ <

41

Standplaats Healesville

Bert Rijk (52) rolde bij toeval in de bloementeelt in Victoria, Australië. Nu heeft hij een kwekerij die wekelijks zeventigduizend gerbera’s over Australië uitstort.

43

De camper staat nog steeds op het lijstje bloemen gezaaid hadden, moest ik naar de buurman om te vragen wanneer we ze het beste konden plukken.

MEER REGELS Maar we namen de gok, omdat we in de woorden van Margriet ‘niks te verliezen hebben, want we hebben niks.’ Nu hebben we achttien hectare grond, met twaalfduizend vierkante meter uit Nederland geïmporteerde kassen, die goed zijn voor zeventigduizend stelen per week. Die gaan heel Australië door. We hebben geprobeerd om de bloemen te exporteren, maar de vliegtuigmaatschappijen en de Australische quarantaine-eisen maken dat te lastig.

Op het gebied van bureaucratie zijn ze hier echt bezig aan een inhaalslag.

Helaas. Het was vergeleken met Nederland redelijk vrijblijvend, maar nu

‘Mijn ervaring met bloemen was nul’

dreigt het door te slaan. Al hebben wij het hier nog altijd wel makkelijker.

Als ik mijn broer zie, die het fruitbedrijf van mijn ouders heeft overgenomen, die moet echt iedere euro uit elke vierkante meter trekken.

Behalve de kwekerij hebben we ook een café en een souvernirwinkeltje, omdat we ook bloemen direct aan consumenten verkopen. Verder doen we rondleidingen in de kassen en langs de alpaca’s die we fokken. Dat is eigenlijk een uit de hand gelopen hobby. In 1995 kochten we onze eerste en nu hebben we er 130 rondlopen.

Veel vrije tijd blijft er door de beesten en bloemen niet over. De rondreis door Australië per camper staat nóg steeds op ons lijstje. Hopelijk gaat dat de komende jaren echt gebeuren. We zijn momenteel bezig met het opstellen van een advertentie die in Nederland zal verschijnen, waarmee we een manager hopen te vinden. En als het bevalt, kan hij het bedrijf overnemen, aangezien onze twee dochters geen interesse hebben.’ <

tekst Marc van Dinther

‘Het is puur toeval dat we in Australië terecht zijn gekomen. Als uitvoerder weg- en waterbouw wilde ik altijd naar het buitenland en ik had Brazilië, Zuid-Afrika, Canada, Nieuw-Zeeland en Australië op mijn lijstje staan. De eerste twee landen vielen af vanwege de politieke situatie en Canada was te koud. Uiteindelijk hebben we een muntje gegooid en die viel op Australië.

Mijn vrouw Margriet was aanvankelijk niet zo happig als ik, maar nadat we het land bezocht hadden in 1982, waren we snel vertrokken. Ons plan was om een camper te kopen en door het land te reizen, maar dat kwam er niet van, omdat ik na twee weken bij een rozenkwekerij in Silvan aan de slag ging.

Van die kweker kochten we twee jaar later een stuk kaal land, waarop we zelf bloemen gingen telen. Nee, voordat ik naar Australië ging, was mijn ervaring met bloemen nul. Mijn ouders hadden een fruitbedrijf in de Flevopolder, maar mijn achtergrond was technisch ingenieur. We hadden geen flauw idee. Toen we de eerste

Advertentie

Koop of verkoop uw bedrijf of winkel

44 Column

Zonder provisie Colofon Ondernemen!

Opinieblad van MKB-Nederland 18e jaargang, nr. 7, november 2012 www.ondernemen.nl Directie Walter Vesters

Vol gas elektrisch Onder het motto ‘verwarring is de grootste showstopper van verandering’ heeft de elektrische auto het de afgelopen jaren in de publieke opinie flink te verduren gehad. Vooral mensen die er nog nooit in gereden hebben en schreeuwlelijkerds met commerciële belangen hebben een vooroordeel tegen de komst van deze superieure bolides. Het is in deze crisistijd daarom goed om voor mijn collega-mkb’ers en het legioen aan strijdende zzp’ers een eind te maken aan deze tendentieuze berichtgeving.

Als ervaringsdeskundige wil ik graag laten zien dat naast milieuvriendelijk en comfortabel deze auto’s ook zeer voordelig zijn. De honderd procent elektrische auto’s of de elektrische auto’s met een noodgenerator deden de afgelopen jaren definitief hun entree.

Het zijn veelal prachtige auto’s met een overvloed aan comfort en een zeer voordelige prijs per kilometer.

En ik spreek uit ervaring als ik zeg dat je in de sportversies de gemiddelde Porsche of Ferrari alleen maar kleiner ziet worden in je binnenspiegel. Ik rijd zelf al drie jaar met veel plezier en bekijks elektrisch door Nederland. En hoewel er inmiddels meer dan tienduizend publieke oplaadpunten en een netwerk aan snelladers zijn, heb ik ook vóór die tijd nooit zonder stroom gestaan. Immers ieder raam dat open kan, dient als oplaadpunt. Bij een gewoon stopcontact laad je ongeveer 22 kilometer per uur. Een volle accu kost maximaal drie euro en dan kun je, afhankelijk van het merk en type auto, 150 tot vijfhonderd kilometer rijden.

En dan nu even over de echte prijs voor een elektrische auto. Een kleine zelfstandige kan nu elektrisch rijden voor de helft van het geld. Dat komt omdat je extra veel aftrekposten hebt, terwijl je geen inkomensbijtelling hebt als je de auto ook privé gebruikt. De MIA, de KIA, de VAMIL-regelingen en de btw zorgen dat de auto waarvoor een particulier zestigduizend euro moet neertellen, een zzp’er netto maar veertienduizend euro kost. Voor vennootschappen liggen de voordelen iets anders, maar een besparing van vijftig procent is de ondergrens. Als je dan ook nog bedenkt dat elektriciteit een stuk goedkoper is dan benzine en dat je geen wegenbelasting betaalt, ben je een dief van je portemonnee als je geen elektrische auto koopt. Gebaseerd op dertigduizend kilometer per jaar en een looptijd van zestig maanden zien de maandtermijnen er als volgt uit: Nissan Leaf 293 euro en een vergelijkbare benzine Volkswagen Golf 446 euro. In het hogere segment vergelijk ik een Tesla Model S voor 545 euro zonder schroom met een BMW M5 voor 3.022 euro per maand. Pas echter wel op: deze voordelen gelden voor elektrische auto’s die voor 1 januari 2014 worden aangeschaft. Daarna zijn we overgeleverd aan het nieuwe regeerakkoord. ‘Duurzaam’ stopt niet bij de eerste vier letters van het woord.

Verwarring remt verandering

fotografie Lex Draijer

Ruud Koornstra, Duurzaam ondernemer, mede-oprichter Tendris

Redactie René Bogaarts (hoofdredacteur), Chantal Doezie (coördinator), Marc van Dinther (eindredacteur), Katja Lamers (MKB Informeert) Vormgeving Thielenpeters Sales Jotta Erath, Simone Wismans advertentie@scopebusinessmedia.nl Medewerkers Marc van Dinther, Nicole Gommers, Kristel Hurenkamp, Loek Kusiak, Jos Leijen, Dennis Mensink, Koos Plegt, Suzanne Wijers Beeld Marcel Bakker, Lex Draijer, Maurits Giesen, Truus van Gog, Tom Janssen, Erik Kottier, Mieke Meesen, Nationale Beeldbank, Bas van der Schot, Giovanni Smulders, Koen Suyk, Anouck Wolf Uitgave Ondernemen! is een uitgave van Scope Business Media b.v.

Amstelzijde 85a, 1184 TZ Amstelveen tel: 020 311 37 99 In opdracht van Koninklijke Vereniging MKB-Nederland Bezuidenhoutseweg 12 2594 AV Den Haag Postbus 93002 2509 AA Den Haag tel: 015 219 12 12 www.mkb.nl Abonnementen De abonnementsprijs van Ondernemen! bedraagt E 66,50 per jaar (inclusief 6% BTW).

ISSN 1383-3391

VOEDING Voeding GROOTHANDEL IN WIJN EN GEDISTILLEERD • Centrum Den Haag.

Regiofunctie voor horeca. Bedrijfsruimte 440 m2. Omzet 650 000 € p/jr.

Voorraad 175 000 € + inventaris 35 000 €. Huur 60 000 € p/jr.

Vraagprijs 60 000 € • REF. 409850 VISWINKEL • Medemblik. A1-locatie. Centrum.

O.a. horeca deelvergunning. Terrasvergunning. Kooppand 120 m2, 310 000 €. Zaak met volledige inrichting. Gratis parkeren.

Vraagprijs totaal 495 000 € • Ref. 410530 KAAS EN DELICATESSENZAAK • Zaanstreek. A-loc. Winkelcentrum.

O.a. diverse noten en kwaliteitskazen. Huurpand 60 m2. Volledig nieuwe inrichting. Gratis parkeren. 80 % vast klantenbestand.

Vraagprijs 58 000 € • REF. 410768 SUPERMARKT ANNEX BAKKERIJ • Regio Rotterdam. Grote plaats.

Opp. 350 m2. Werkpl. 50 m2. Koelcel, airco, 4 koelvitrines, 4 vriesk., 2 koeltoonbanken, alarm, etc. Electrische rolluiken. Mag. op etage 400 m2.

106 000 € inventaris, goodwill (voorr. 65 000 €) • REF. 410865

Kleding - accessoires huishoudartikelen BRUIDSMODE ZAAK • Zuid-Holland. Uitstekende A-locatie.

Goede omzet-winst verhouding. Volop groeimogelijkheden. Klanten op afspraak. Huurpand 160 m2. Gunstige huur 1956 € p/mnd excl. btw.

Vraagprijs 110 000 € goodwill, inventaris, voorr. • REF. 410679 HERENMODE ZAAK • Almere Stad. A-locatie.

Casual + herenmode, stropdassen, overhemden. Huurpand 162 m2.

Gerenoveerde inr. Vast klantenbestand. Incl. voorr. inkoop 206 000 €.

Vraagprijs 329 000 € • REF. 410775 JUWELIERSZAAK • Twente. A1-loc. In middelgrote plaats. Groeikern.

Goede omzet/winst verhouding. Oppervlakte winkel 84 m2. Werkplaats 16 m2. Magazijnen 20 m2. Eventueel bovenwoning mogelijk.

Prijs 425 000 € + voorraad • REF. 410802 WEBSITE + WEBSHOP VAN HENGELSPORTART • Noord-Brabant.

Roofvissen, zeevissen, karpervissen, witvissen en forel. Voll. ing.:alle tools+betalingsmog. Overdr. klantenbestand. Hoge score bij Google.

Vraagprijs 18 000 €. Geen techn. kennis nodig. • REF. 410870 DAMESMODEZAAK • Benelux.

In het hogere segment. Uitermate gerenommeerd. Schitterende winkel (200 m2) op absolute toplocatie. Uitstekende cijfers/resultaat.

Vraagprjis 225 000 € exclusief voorraad • REF. 410898 OPTIEK SPECIAALZAAK • Oost Nederland. Gelegen in winkelcentrum.

Grote en vaste klantenkring. Compleet inger. en goed lopend. Huurprijs winkel 970 € p/mnd incl. btw. Incl. gehele inventaris en apparatuur.

Vraagprijs 190 000 € exclusief voorraad • REF. 410916 WONEN - SLAPEN BINNEN- BUITEN ZONWERING • Centr. v/h land.

Groot vast klantenbest. Geheel nw pand. Opp. 555m2. Omzet 920 000 € ex. btw. Evt te huur 66 000 € p/jr. ex. btw. Excl. voorr. 50 000 € ex. btw.

Pand 910 000 € k.k. Bedrijf 395 000 € ex. btw • REF. 410585 EXCLUSIEVE KOOK EN EETWINKEL • Chaam. A-locatie.

Specialiteiten o.a. : serviezen, bestek, cassettes, glaswerk, kookgerei. www.demooigedektetafel.nl. Winkel 600 m2, mag. 200 m2, 4x kantoor.

220 000 € inv. + goodw. (evt te huur 3500 € p/m) • REF. 410746 TEGELSPEC.ZAAK KERAMIEK-NATUURSTEEN • N-Brab. Grote pl.

Nabij centrum. Part. en bedr. (klantenbest.), midden en hoog segment.

Opp. 120 m2 + 2 mag. à 300 m2. Lage huur. Omzet 500 000 € p/jr.

Vraagprijs 99 000 € inventaris en goodwill • REF. 410866 BEDRIJF IN SANITAIR EN TEGELS • Noord-Brabant.

Goed lopend en compleet bedrijf. Goede omzet en grote klantenkring.

Grote showr. en gr. magazijn. Huidige eigenaar bereid te blijven werken.

Vraagprijs 650 000 € (Huurprijs 4 500 € p/mnd) • REF. 410913

Diensten en diversen BV IN DE MEUBELBRANCHE • Nederland.

Met groot compensabel verlies.

Vraagprijs 45 000 € • Ref. 410634 KOERIERSBEDRIJF (Vaste klanten) • Rotterdam. Gel. bij uitvalsweg.

Volop groeipotentie voor ritten in Europa. 2 Mercedes bussen met laadklep + 2 koeltransp. 220 m2 + kant. 2 ing.heftrucks:stelling.+alarm kl.2).

270 000 €. Huur loods 1 900 € excl.btw. Prijs bespr. • REF. 410678 MEDISCHE KERAMISCHE HULPSTUKKEN • Benelux.

Part. en zakelijke markt. Alleenrecht verkoop Benelux. Zkt voor direct een investeerder met marketing achtergrond. Mog. vr 49 % v/d aandelen.

Gevraagde investering : 100 000 € • REF. 410770 TABAK EN GEMAKZAAK • Z-O Drenthe. Grote plaats. A1-locatie.

Groot vast klantenbestand. Oppervlakte winkel 125 m2.

Magazijn/keuken 20 m2. Huur 41 000 €.

Vraagprijs 49 000 € + voorraad • REF. 410798 KOERIERSBEDRIJF • Regio Rotterdam.

Vaste afnemers regio Rotterdam en ritten o.a. naar België en Frankrijk. 3 grote bestelw. tot 1 500 kg in lease. Stijgende gem. omzet 190 000 € p/jr.

59 000 € site, klantenbestand en wagens (lease) • REF. 410862 FIETSBEHEERSOFTWARE www.fietsbeheer.nl • Nederland.

Unieke beheerservice, o.a. fietsverhuur. Wordt toegepast bij div. recreatieparken (18 loc.) en verhuurbedr. Zr goede omzet te realiseren.

39 000 € site, know-how,klantenbest., software • REF. 410863 SLEEP EN DUWBOOT www.sleepvaartbedrijfjansen.nl • Zeeland.

Doorgerepareerd (2010), electra, schroefas, 2 generators en motor DAF-CCR2. 2 stuurhutten, 1 hydr. hefbaar. Tot. 8m boven de waterlijn.

Vraagprijs 245 000 € • REF. 410867

BLOEMEN + PLANTEN + WOONACCESSOIRES • Regio Rotterdam.

Nw inger. zaak (2012). Opp. 90 m2, atelier + mag. 20 m2 + extra ruimte, etage 20 m2. Goede stijgende omzet. 60% vaste kl. Huur 2900 € p/m.

Vraagprijs 69 000 € inventaris + goodwill • REF. 410868 GEVELAANPASSINGEN • West-Brabant. A-locatie, bedrijven terrein.

Kozijnen, ramen, deuren, serres, dakkapellen. Opp. 250 m2:showr. 35 m2, 2 kantoren. Alle soorten gereedsch. + heftruck + grote bedrijfsw. 2008.

Vraagprijs 149 000 € inventaris en goodwill • REF. 410874

Panden HOEKPAND • Rotterdam centrum. Lijnbaan 30. Top A1 locatie.

Opp. 200 m2, mog. uitbr. nr 800 m2. Alarm + meldk. Airco. Betegelde vloer. 380 en 220 volt. Huur 4300 € p/m. Laden en lossen achterz.

Vraagprijs overname huurcontract 295 000 € • REF. 410568 WOON - WINKELPAND • Oost NL. In het hart v/e Hanzestad. A2-loc.

Winkel 160 m2. Binnenpl. 50 m2. 2de pand: garage loods 168 m2, verd. over 3 etages. Woonh., 3 etages, 4 slpks, bdk. Perceel 395 m2.

410 000 € K.K. • REF. 410794 BEDRIJFSHAL • Heerenveen. Aan doorgaande weg en water.

Sandwich constructie 150 m2 + verdieping goothoogte 5,5 m (1000 m3).

Terrein 2000 m2 + in aanbouw zijnde woning 155 m2.

Prijs 525 000 € K.K. • REF. 410805 BEDRIJF OP BEDRIJVENTERR. GINNEKEN • Breda. P voor de deur.

Opp. 1200 m2. Bestaande uit kantoor 40 m2, werkpl. + mag. 200 m2, garage + loods (3 auto’s) 300 m2. Gesch. vr div. bedr. In prima staat.

Vraagprijs 290 000 € exclusief BTW • REF. 410873 BEDRIJFSPAND • Terneuzen. Handelspoort.Opp. 3 430 m2. Kantoor annex kantine 40 m2. Kantoor 20 m2. Opslagloods 560 m2 incl. bovenloopkraan met 2 takels van 1 ton. .

Pand + grond 375 000 € met vaste huurder • REF. 410742

MKB - Artisanale bedrijven ONLINE VERKOOP TICKETS Schiphol. A-locatie Schiphol Airport.

O.a. hotels en autoverhuur. Automatisch gecatogariseerd op de laagste prijzen. IATA licentie. Verw. omzet 2012, 3,5 milj. €. Uitst. handelsnaam.

Vraagprijs 950 000 € • REF. 410503 EXCLUSIEF PATENT INTERNATIONAAL • Internationaal.

Patent voor verbeterde hygiëne toiletpotten. Wereldwijd patent, marktwaarde minimaal 5 miljoen. Inclusief ontwikkeling + investeringen.

Vraagprijs 275 000 € • REF. 410523 MARKTLEIDER NATUURLIJKE VOEDINGSSUPPL. • W-Europa.

In Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland op het internet. 10 jaar.

Goede omzet. Groot en vast klantenbestand. Onbegrensde mog. Instapkl.

Vraagprijs 7 000 000 € all in • REF. 410639 LOODGIETERS BEDRIJF Verwarming-dak-zinkwerk • Zuid-Holland.

Spec. riool service en camera inspectie. 24u, 7 d. in de week. 4 serv. wagens. Gr. loods. Pand 2500 € p/m excl. btw. Goed gevulde orderportef.

Vraagprijs 575 000 € • REF. 410676 INSTALLATIEBEDRIJF CENTRALE VERWARMING • West Brabant.

Klantenbest. en onderhoudsabon. Alle certificaten. Uitgeruste servicebedrijfsw. Kantoor, mag., werkpl., kantine. Woning: liv. 100 m2, 4 slpks.

920 000 € inv., goodwill, O.G. (bedrijf + woning) • REF. 410735 VIS/GROOTH. + WINKEL + RESTAURANT • Hameeteman Ouddorp.

Werkpl. 400 m2. Winkel/snackbar 165m2 ,50 zitpl. Koeltoonb. 14m.

Rest. 50 zitpl.,200 m2. Opslagl. 150m2. Koel/vriescellen. 3 bedrijfsw. € 2 milj. inv., goodw., gebouwen (grond 2860 m2) • Ref. 410749 RECLAME ONTWERP STUDIO • Regio Amsterdam. A-locatie.

O.a. belettering algemeen. Huurpand 1000 m2. Grondopp. 1500 m2. 12 eigen parkeerpl. Gerenommeerd vast klantenbest. Goede bereikbaarheid. raagprijs 359 000 € • REF. 410764 INVESTEERDER - PARTICIPANT GEVR. VR INDUSTRIELE PROD. VAN TANDHEELKUNDIGE RESTAURATIES EN VERKOOP • NL. 4 Bedr.panden op huurbasis, 533 m2. Ontw. en patenten in eigen beheer.

Directe investering 1 600 000 € • Ref. 410765 KUNSTOFBOUWBEDRIJF • N-Holland. Op industriezone. A-locatie.

Kozijnen, rolluiken, roosters, raamhorren, dakkapellen. Koop/huurpand: 1 300 m2, grondopp. 3 000 m2, in overl. SKG-VKG gecertif. Incl. mat. en inr.

Vraagprijs 1 700 000 € inclusief voorraad inkoop • REF. 410774 RECLAME - ONTWERPBUREAU • Regio Rotterdam.

Klantenbest. met orderportefeuille (40), vnl industrie en MKB. Grote klanttrouwheid. Site met unieke naam en grafische software.

Vraagprijs 249 000 € inventaris en goodwill • REF. 410861 2 LEGE TSJECHISCHE GELEGALISEERDE BV'S (SRO'S) • Nederland.

Als jur. eigendom in NL BV in te brengen en zelfst. bestuurlijk te maken.

Aandelen zijn volgestort: per bv (SRO) 200 000 CZK. Alle fisc. voordelen.

25 000 € beide BV's/SRO's (info Rien2@ziggo.nl) • REF. 410869

Horeca RESTAURANT ZALENCENTR. BRASSERIE WOONHUIS • Noord Limb.

Perceel 10 ha. Beb. 3 500 m2. Mog. + toest. om bij te bouwen. Gem. omzet 2010-2011: 1050 000 €. Taxatierapp. 2007, taxatiew. 2 300 000 €.

1 800 000 € grond, opstallen, inv. (mog. huren) • REF. 410474 CAFETARIA • Nijmegen. In bekend winkelcentrum met publiekstrekkers.

70 % vaste klanten. Stijgende omzet. 120 m2 met volledige inrichting.

Bezorgauto en bromfiets. Terr. 65 zitpl. Interieur 30 zitpl.

Vraagprijs 129 000 € inventaris, goodwill • REF. 410575 CAMPING BEDRIJF • Centraal Nederland. Bos en waterrijke omgeving.

Compleet en modern goed lopende camping bedrijf. Alle faciliteiten aanw. Mog. tot grote uitbreiding met 150 stacaravans/chalets. Erfpacht.

Vraagprijs 1 600 000 € • REF. 410588

HORECA • Regio Drenthe. In Schoonebeek.

Cafe 68 m2. Rest.+ binnen barbecue 90 m2, tuinterr. 90 m2, straatterr. 60 m2, kken 40m2, mag. 20 m2, bierkelder 10 m2.

Woning:5 slpks. Perceel 1 500 m2.

Prijs 329 000 € kk (incl. inv. geen contract verpl.) • REF. 410723 GRAND CAFE - RESTAURANT • N-Holland. Regio Alkmaar. A-locatie.

Nieuwe inrichting. Gerenoveerd. 5 jr gevestigd. Huurpand 250 m2 + terrasverg. 150 m2. Gratis parkeren. Brouwerij vrij. 75 % vast klantenbest.

Vraagprijs 279 000 € • REF. 410761 CAFE - BAR • Texel. Uitstekende locatie in het centrum.

Met hotelvergunning. Huurpand 180 m2. Café-bar 100 m2. Bovenw.

Evt 2 app. Beneden app. Keuken. Toilet. 35 jr gev. 6 jr huidige ondernemer.

Vraagprijs 69 000 € • REF. 410766 RESTAURANT • Amsterdam. Centrum. A1-locatie.

24 jr gevestigd. Huurpand 110 m2. Restaurant 32 pl., 70 m2. 75 % vast klantenbest. Parkeervergunning. Open keuken. Bar. Rustieke inrichting.

Vraagprijs 99 000 € • REF. 410769 EETCAFE • Haarlem. Centrum. A1-locatie.

Huurpand 65 m2. 22 plaatsen. Meermogelijkheden.

Tegenover het station. 6 jaar gevestigd. Volledige inrichting.

Vraagprijs 196 000 € • REF. 410771 LUNCHROOM • Amstelveen. Winkelcentrum. A1-locatie.

Huurpand 100 m2. Terras 77 plaatsen. Volledige inrichting + materialen. 8 jaar gevestigd.

Vraagprijs 249 000 € • REF. 410773 SPORTCOMPLEX MET EETCAFE EN 2 WOONHUIZEN • Oost NL. 3 voetbalv., 2 tennisb., 2 indoorv. Tot. 1 800 m2. Feestzaal 98 m2.

Groepsacc. 45 bedden. Eetcafé 30pl. Café 120 m2. Terr 45pl. 2 keukens Prijs 1 850 000 € (Terrein 6 ha) • REF. 410797 BRUIN CAFE • West Brabant. Centrumlocatie grote plaats.

95% vaste kl. 65 m2 (roken toegest.). Bar 12 zitpl. + 16 zitpl. Kelder.

Alarm, airco, 6 tappen etc. Alle verg. Woning als optie. Vrij van brouwerij.

115 000 € inventaris en goodwill + Pand 279 000 € • REF. 410864 BRASSERIE • Zeeland. Nabij recreatiegebied en grote jachthaven.

Rest. 120 m2, keuken 60 m2, café 70 m2. Werkpl. 15 m2, receptie, terr. 115 m2. Woning: liv. 100 m2, bdk, 4 slpks. Grond tot. 1 568 m2.

49 000 € inv., goodw. O.G. 450 000 € • REF. 410871 RESTAURANT • Centraal Nederland. Prachtig punt. Gratis parkeren.

Bijzonder gezellig restaurant in vol bedrijf. Inclusief catering.

Binnen 70 pl. en groot terras met 100 pl.

Complete en moderne keuken en inventaris.

Vraagprijs 125 000 € (Huur 2 353 € p/mnd) • REF. 410914

Kapsalon-Wellness ECO - COSMETISCH BEHANDELCENTRUM • 't Gooi.

O.a. tandheelkunde, orthodontische beh., huidverjongingen, littekenbeh., shiatsu, tanden bleken. Huurpand 150 m2. 3x behandelruimtes. Voll. inr.

Vraagprijs 198 000 € (80 % vast klantenbestand) • REF. 409950 DAMES - HERENKAPSALON • Heerhugowaard. A-locatie.

Dorpskern centrum nabij station. Huurpand 100 m2. Appartement 60 m2 (evt). Vrij parkeren. Groot vast klantenbestand. 6 kaptafels en 3 wasunits.

Vraagprijs 87 000 € • REF. 410511 KAPSALON • Provincie Utrecht. Op prachtige locatie.

Moderne inr. (2 jr oud). 25 behandelpl. Waarde 150 000 €. Opp. 150 m2.

Gekwalificeerd pers. Omzet 900 000 €. Huurprijs pand 2 500 € p/mnd.

Overname BV 525 000 € • REF. 410597 AFSLANKSTUDIO • Amsterdam. A2-locatie.

O.a. afslank en figuurcorrectie, huidverbetering, lymfedrainage. Huurpand 117 m2. 7x behandellokalen. Receptie. 2x parkeerplekken. Voll. nwe inr.

Vraagprijs 139 000 € • REF. 410767 DROGISTERIJ - PARFUMERIE • Oosten v/h land. Gratis parkeren.

In pas gerenoveerd buurt W.C. Opp. 257 m2. Huurprijs 4 119,24 € excl. btw p/mnd. Goed lopende website/webwinkel. Voorr. 190 000 €.

Koopprijs totaal 350 000 € • REF. 410911

Garage - Motors GARAGEBEDRIJF • Omgeving Eerbeek. Ruime eigen parkeerruimte.

Remmenbank,4 gas tester, roetmeter, afzuiging, balanceer app., APK uitlees app., co2 las app, enz. 3x hefbrug, 2x hydraulisch.

Vraagprijs 70 000 € (Alles volgens eisen RDW) • REF. 410701 AUTOBEDRIJF • Regio Rotterdam.

Annex reparatiebedr. met APK+airco spec.Opp. 355 m2. Werkpl. 280 m2.

4 brug. (4T), diagn.app.,rollenrembank,autotransp.+bedr.wag. Huur bespr.

Prijs 249 000 € inv.+goodwill. Pand 389 000 € • REF. 410744 AUTOBEDRIJF • Rotterdam.

Showr.250 m2, werkpl. 217 m2, goed beveiligd +tankst. (verg.2015), 2 bruggen tot 3,5 Ton, div. diagnos. appar., uitlijn, balanceermach. APK. Pand 550 000 € (inv. en goodwill in overleg mog.) • REF. 410745 VOORMALIG GARAGEBEDRIJF + WOONHUIS • Boekelo.

Alle benodigde app. Terr. 1800 m2 waarvan bebouwd 516 m2. Garage 435 m2, loods 232 m2, huis 81 m2. Evt overname bedrijfsvoorr. bespr.

495 000 € K.K. (ook gesch. vr andere doeleinden) • REF. 410795

BEDRIJFSOVERNAMES

www.argus-benelux.nl - Bel Argus:020-312 04 80 - argus-ned@argus-ned.nl

47 Lobby

Wie wordt de mkb-vriendelijkste gemeente 2013?

MKB infor meert

Safari in Afrika?

Bij Jambo Safari Club zijn de mogelijkheden eindeloos!

jambo.nl TEL: 020­2012740 I N F O @ JA M B O. N L

• KENIA • TA NZ A N I A • OEGANDA • SEYCHELLEN • MAURITIUS • MADAGASKAR • MOZAMBIQUE • ZAMBIA • BOTS WANA • NAMIBIË • ZUID-AFRIKA

Dè Afrika specialist!

privé reizen geheel conform uw eigen wensen

Gemeenten die een kans willen maken op de titel zullen aantoonbaar werk moeten maken van het terugdringen van regeldruk, minder en transparante lokale belastingen en heffingen, beter aanbestedingsbeleid, enzovoort.

Ondernemen! belde met ondernemers/ bestuurders van een ondernemersvereniging (ov) met de vraag wat voor hen een gemeente mkb-vriendelijk maakt. Het contact dat ambtenaren/een wethouder heeft met ondernemers(verenigingen) is voor hen het allerbelangrijkste.

Sjon Koelman, van bakkerij Wim Koelman uit Heemskerk ‘Helder en goed contact. Hoe, via een website of persoonlijk komt op de tweede plaats. Als ondernemersvereniging hebben wij drie keer per jaar overleg.

We worden uitgenodigd voor informatiebijeenkomsten, brainstormsessies, enzovoort. Natuurlijk gaat niet altijd alles naar onze zin, dat kan ook niet. Er valt ongetwijfeld wat te verbeteren. Een goed punt, waar wij op hebben aangedrongen, is dat werk wordt gemaakt van het aanpakken van freeriders met de oprichting van een ondernemersfonds.

Ik verwacht wel dat Heemskerk hoog gaat eindigen. De gemeente heeft zelf uitgesproken de eerste in ieder geval van Noord-Holland te worden.’

Egbert Wilmink, van autobedrijf Stormvogels uit IJmuiden (gemeente Velsen) ‘Sowieso een luisterend oor vanuit de gemeente. Voor vol aanzien van een ondernemersvereniging. Dat doet onze

gemeente. Kijken naar de mogelijkheden. Je moet ook zelf een gemeente triggeren met een goed verhaal. We worden serieus genomen en kunnen ons verhaal kwijt. Alles is bespreekbaar.

Problemen worden opgelost of we krijgen een goed antwoord. Je moet ook in je eigen keuken kijken, en wellicht iets anders bedenken. Ik verwacht haast wel dat Velsen hoog scoort, daar doen ze zelf ook alles aan. Bijvoorbeeld met het Bewijs van Goede Dienst (voor betere en doelgerichtere dienstverlening aan ondernemers, red.).’

Herman Weyers, Evenementenbureau Delft ‘Dat heeft te maken met hoe ambtenaren communiceren met ondernemers.

Duidelijk zijn, niet soebatten. Doen wat je zegt en zeg wat je doet. Met de ene kun je lezen en schrijven, een ander verschuilt zich achter strobalen. Dat kost veel negatieve energie. Betrek ondernemers bij je beleid. Een voorbeeld: de gemeente wil het terrassenbeleid herijken en doet een rondje langs ondernemers. Op zich goed, maar dan komen ze tussen 15.00 en 19.00 uur…… Dan heb je als winkelier wel wat anders te doen. Wethouders zijn moeilijk bereikbaar, een afspraak maken buiten een regulier overleg duurt weken.

Delft zal niet meer zo laag scoren als een paar jaar terug. Toen hebben wij de gemeente nog de Paarse Krokodil uit-

Fotograaf: Erik Kottier

De tweejaarlijkse verkiezing van MKB-Nederland voor de MKB-vriendelijkste gemeente staat weer voor de deur. Ondernemers krijgen de kans om zelf aan te geven wat zij vinden van het beleid in hun gemeente of stad.

gereikt. Een grote valkuil is de omvang van het ambtenarenapparaat: 1100, meer dan de provincie Zeeland.’

Stan Jasperse, camping ’t Veerse Meer (gemeente Goes) ‘Een gemeente wordt mkb-vriendelijk op het moment dat een ambtenaar meedenkt en helpt oplossingen te zoeken waarop iets toch kan. Nu is het nog teveel hoe iets niet kan. In Goes is al 25 jaar dezelfde - immer tegenwerkende - ambtenaar verantwoordelijk voor het recreatiebeleid. Er zijn maar vier campings en zo’n 400 winkels.

Maar ik breng wel zo’n 170 duizend euro toeristenbelasting op. Dat mag beter worden gefaciliteerd. Vorige keer eindigde Goes als beste van Zeeland.

Ik ben zelf gemeenteraadslid geworden en heb bereikt dat het uitstalbeleid, dat tot op de vierkante centimeter was dichtgetimmerd, is afgeschaft.’

MKB-Nederland organiseert de landelijke verkiezing MKB-vriendelijkste gemeente voor de derde keer. Stimuleren van lokaal ondernemerschap is essentieel voor de Nederlandse economie en werkgelegenheid en komt primair in samenspraak tussen gemeenten en ondernemers tot stand. Op www. mkbvriendelijkstegemeente.nl komt binnenkort de vragenlijst online. Nu alvast kunnen de resultaten van 2011 worden teruggekeken.

48 Lobby

IBAN: Nederland loopt achter

Nieuw bv-recht Vanaf 1 oktober kunnen ondernemers kiezen voor een flex-bv als bedrijfsvorm. Het nieuwe bv-recht maakt het voor ondernemers gemakkelijker een besloten vennootschap te beginnen. Zo hoeft er voortaan geen verplicht startkapitaal van 18.000 euro te worden betaald: één eurocent is voldoende. Daarnaast komt de bank- of accountantsverklaring te vervallen en is er meer vrijheid bij de inrichting van de statuten. Het bestuur van een bv krijgt door het nieuwe bv-recht meer verantwoordelijkheden. De nieuwe wetgeving is van toepassing op zowel bestaande als nieuw op te richten bv’s.

Ondernemer Marc Buijs tekende als een van de eersten voor een flex BV (All Clean Energy, een bedrijf in zonnepanelen), met hulp van Ruud van Gerven, notaris en voorzitter van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) en in het bijzijn van Hans Biesheuvel, voorzitter van MKB Nederland.

Interactieve winkelruit Steeds meer winkeliers gaan op zoek naar nieuwe en innovatieve manieren om klanten te trekken en te behouden.11 oktober onthulde MKB-Nederland voorzitter Hans Biesheuvel een interactieve winkelruit in winkelcentrum De Kopspijker in Spijkenisse. Het publiek kan hierop zelf een gebied aanwijzen in het centrum en zien welke winkels daar welke aanbiedingen hebben.

De groei van internet als alternatieve verkoopplaats, economische omstandigheden, ander koopgedrag, leegstand en vergrijzing hebben grote gevolgen voor de retail. De sector gaat daarom steeds meer op zoek naar nieuwe businessmodellen. Zoals op het gebied van online ondernemen, waar MKB-Nederland samen met een aantal partners het project Nederland Verdient Online is gestart. Hierin worden ondernemers op weg geholpen met een advertentiecampagne of een webwinkel. Ook fysiek liggen er kansen om in te gaan op nieuwe trends en behoeften, zoals het initiatief in Spijkenisse laat zien. Met de interactieve winkelruit slaat De Kopspijker ook nog eens spijkers met koppen in de problematiek van de leegstand. De ruit is mobiel en kan ingezet worden op verschillende locaties, afhankelijk waar de leegstand zich voordoet. i www.nederlandverdientonline.nl

Leerbanenoffensief

Fotograaf: Truus van Gog

Meld Misdaad Anoniem (M.) bestaat tien jaar. In die tijd zijn 117.500 meldingen gedaan via het nummer 0800 – 7000, daardoor ruim 13.000 personen aangehouden, 9.000 zaken opgelost en 915 misdrijven voorkomen. Ongeveer de helft betreft het meldingen over drugs. Daaronder zijn ook kwekerijen op bedrijventerreinen die daar de (brand)veiligheid bedreigden.

Meld Misdaad Anoniem is een onafhankelijke meldlijn, waar mensen anoniem informatie doorgeven. M. stuurt de meldingen door naar haar partners zoals de politie, energiebedrijven, de belastingdienst of overheden.

MKB-Nederland en hoopt dat de bijdrage die “M” levert bij het voorkomen en oplossen van criminaliteit blijft toenemen. De groei van het aantal bellers en meldingen bij organisaties als M., de Fraudehelpdesk en de Vertrouwenslijn Afpersing wijzen er op dat zowel burgers als ondernemers zich steeds actiever opstellen om hun omgeving veilig te maken of houden en dat is een goede ontwikkeling.

Spannende eindstrijd

Bedrijfsleven, onderwijs en kenniscentra starten dit en komend jaar een stage- en leerbanenoffensief om de knelpunten op de stage- en leerbanenmarkt te bestrijden. Uit cijfers van de medio oktober uitgekomen Barometer van SBB (Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven) komt naar voren dat in een jaar tijd het aantal leerbanen met 8 procent (12.000 banen) is gedaald en het aantal stageplaatsen met 4 procent (15.000). In de SBB Barometer staan 11 maatregelen om het aantal plekken voor mbo’ers en net afgestudeerden in stand te houden.

In verschillende sectoren stokt het aanbod van stage en leerbanen, zoals de bouw, transport en overheid gerelateerde sectoren.

Met het offensief wil SBB, een stichting waarin bedrijfsleven en onderwijs met elkaar samenwerken, voorkomen dat mbo’ers hun opleiding niet kunnen afmaken. Eén van de maatregelen in het offensief is de nieuwe arbeidsmarkt- en studiebijsluiter met per opleiding informatie over onder andere kans op werk en stage. i MKB-Nederland heeft een checklist ‘Handreiking inzetten stagiair’ gemaakt. Deze is te downloaden van www.mkb.nl/ infobladen.

De competitie voor The Next Entrepreneur 2012 (de beste vernieuwende starter) van MKB-Nederland en Rabobank nadert de eindstrijd. De jury heeft uit de ruim 3500 inschrijvingen een groslijst samengesteld van de besten. Daarbij is gekeken naar de antwoorden tijdens de scan, de motivatie om deel te nemen en het aantal unieke stemmen die deelnemers hebben vergaard via social media. Zij hebben aanvullend een vragenlijst moeten beantwoorden, waaruit de zestien halve finalisten zijn geselecteerd. Deze groep moet zich verdedigen tijdens een van de vier events voor ambitieuze ondernemers die na 1 januari 2010 gestart zijn met hun bedrijf, of binnen nu en een jaar gaan starten.

De events die in november plaatsvinden, worden actieve middagen waarbij de aanwezigen samen met specialisten, coaches en topondernemers aan de slag gaan. Met praktische, direct toepasbare workshops van bijvoorbeeld Marco Hoogerland: Haal meer uit je talent -”Pieken op het juiste talent”, of Mirjam Wiersma: Succesvol presenteren en verkopen - “Zakendoen is flirten”. Martijn Aslander gaat in op “Haal meer uit online -”Kennis delen is macht” en Arko van Brakel over “Strategisch groot worden…. maar dan wel snel - “Ondernemerswijsheid komt met de jaren”. i Kijk op www.thenextentrepreneur.nl voor meer informatie.

Volg al het nieuws over de verkiezing ook via Twitter (#TNE12) of Facebook.

Alle deelnemers aan de verkiezing hebben inmiddels een e-mailbericht gekregen of zij zijn genomineerd of niet. Meer informatie over starten van een onderneming? Kijk in de Startersdesk op www.mkbservicedesk.nl

Nobelprijs Vrede MKB-Nederland is trots dat de Europese Unie de Nobelprijs voor de Vrede heeft gekregen. De ondernemersorganisatie heeft altijd het belang van Europa onderschreven. De toekenning van de Nobelprijs is een erkenning voor de goede weg die Europese regeringsleiders tientallen jaren geleden zijn ingeslagen. Maar er is nog veel werk te verzetten. De Europese Unie en de interne markt zijn altijd van levensbelang geweest voor het Nederlandse bedrijfsleven. Ons land is immers in grote mate afhankelijk van de EU als het gaat om export, werkgelegenheid en welvaart. Maar het economische belang van het bedrijfsleven kan alleen worden bereikt als er vrede en stabiliteit is.

Fotograaf: Nationale Beeldbank

M. 10 jaar

Samen met minister Opstelten van Veiligheid & Jusititie heeft voorzitter Hans Biesheuvel van MKB-Nederland op 8 oktober in Sassenheim de officiële aftrap gegeven van de Week van de Veiligheid, die dit jaar vooral in het teken staat van preventie.

Ondernemers verliezen bij elkaar jaarlijks miljarden als gevolg van criminaliteit: geld, goederen, informatie en reputatie, via de fysieke én digitale weg.

Dat gaat ten koste van groei en banen en dat kan Nederland zich zeker nu niet permitteren, aldus Biesheuvel, die pleit voor versterking en borging van de publiek-private samenwerking om criminaliteit tegen te gaan.

Samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven op dit punt werkt. Een bewezen goed voorbeeld is het Keurmerk Veilig Ondernemen, het preventieproject dat MKB-Nederland met ondersteuning van V&J uitvoert. Op bedrijventerreinen voorzien van het keurmerk is de criminaliteit fors teruggedrongen en gevoel van veiligheid sterk toegenomen.

Fotograaf: Erik Kottier

Fotograaf: Giovanni Smulders

Met het invullen van de eerste IBAN Impact-Check voor MKBNederland heeft Hans Biesheuvel op 4 oktober de aftrap gegeven voor de campagne Over op IBAN. Hij deed dit tijdens een speciale informatiebijeenkomst voor brancheorganisaties aangesloten bij MKB-Nederland en VNO-NCW. De organisatie kwam uit in categorie 3, wat betekent dat de activiteiten voor de overstap op IBAN gemiddeld een jaar tot anderhalf jaar in beslag nemen.

De IBAN Impact-Check is een online hulpmiddel dat bedrijven laat zien welke stappen zij moeten nemen om klaar te zijn voor de overgang op IBAN. In vergelijking met omringende landen, lopen Nederlandse ondernemers achter met de voorbereidingen. Die achterstand moet ingelopen worden. Als ondernemers pas in 2013 veranderingen doorvoeren, dreigt er ‘een dure file’ te onstaan. Met als uiterste consequentie dat er per 1 februari 2014 niet kan worden betaald en of geld kan worden ontvangen.

Om ondernemers bewust te maken van alle wijzigingen die moeten worden doorgevoerd is begin oktober de campagne gestart met een informatiebijeenkomst voor branches. Ook zijn er radiospots en organiseren DNB, MKBNederland en VNO-NCW in november vijf voorlichtingsbijeenkomsten voor ondernemers. i www.overopiban.nl www.mkb.nl/agenda

MKB infor meert

Preventie centraal

50 Informatie Handelskansen in Brazilië Brazilië heeft één van de snelst groeiende economieën van de wereld. En het einde van de groei is nog lang niet in zicht. Het land organiseert in 2014 het WK Voetbal en in 2016 de Olympische Spelen. Daarmee is het land van carnaval, samba en zon, zeer aantrekkelijk voor iedere ondernemer met internationale ambities.

MKB-Nederland en kennispartner TNT Express hebben een business guide ontwikkeld om ondernemers op weg te helpen in een complexe, nieuwe wereld. Het boek schetst een beeld van het immense land, de economie, de cultuur en de mensen.

Hans Biesheuvel, de voorzitter van MKB-Nederland, vertrekt op 18 november als leider van een handelsmissie naar dit grootste land in Zuid-Amerika, in het kielzog van een officieel staatsbezoek door het kroonprinselijk paar Willem-Alexander en Máxima. Alle deelnemers aan de missie krijgen een exemplaar overhandigd. Tijdens de missie zal Hans Biesheuvel bloggen via www.mkb.nl. i Wie het boek leest, ziet logo’s van Layar op verschillende pagina’s staan. Dit boek is namelijk verrijkt met een zogenaamde digitale laag, die met smartphone of tablet en de Layar-app bekeken, beluisterd en aangeklikt kan worden. Hierdoor is nog meer informatie ter vinden in de vorm van handige links, video’s en aanvullende teksten, zoals blogs van deelnemers. Ook is er een pagina gemaakt op MKB Servicedesk, het online platform van MKB-Nederland, met alle informatie waarnaar wordt verwezen in het boek. Ga hiervoor naar www.mkbservicedesk.nl/businessguidebrazilie. Daar is vanaf 1 november ook de business guide als e-book te downloaden.

Volg de ervaringen van de deelnemers aan de handelsreis ook via twitter: #missionbrazil

In de Actiemaand 55-plus (november 2012) organiseert UWV WERKbedrijf drie Inspiratiedagen voor 55-plus werkzoekenden. UWV WERKbedrijf vraagt mkb-ondernemers en private arbeidsbemiddelingsorganisaties om een actieve bijdrage te leveren. De Inspiratiedagen vinden plaats op:

• Woensdag 7 november Jaarbeurs, Media Plaza in Utrecht;

• Woensdag 21 november Pullman in Eindhoven;

• Woensdag 28 november Regardz Buitensociëteit in Zwolle.

Aanmelden/vragen: Jan Werkhoven 06-22779552 jan.werkhoven@uwv.nl, of Patricia Oosthof 06-27083581 patricia.oosthof@uwv.nl

Een gezond team Een gezond bedrijf met fitte, energieke medewerkers die amper verzuimen. Dat is natuurlijk wat iedere ondernemer het liefst wil. Dat is geen kwestie van geluk, ondernemers kunnen zelf invloed uitoefenen op de gezondheid van het personeel en daarmee het bedrijf. i Investeren in gezonde, vitale werknemers? Doe de Bedrijfsgezondheidscheck (scan) op www.mkbservicedesk.nl en krijg in vijf minuten persoonlijk advies.

Redactie Katja Lamers / k.lamers@mkb.nl / www.mkb.nl Adreswijzigingen: ledenadministratie@mkb.nl

Kennis en inspiratie opdoen en netwerken met collega’s in uw eigen regio? Kom dan naar het Ondernemerscongres bij u in de buurt! Dit najaar is er nog een ondernemerscongres in Amsterdam (21 & 22 november).

Nu geen gelegenheid? Volgend jaar starten we in april weer met de Week van de Ondernemer in Utrecht en zijn er de rest van het jaar weer ondernemerscongressen door het hele land.

Webinars Ondernemers zijn druk bezet en hebben niet altijd tijd om deel te nemen aan evenementen. Een webinar kan dan uitkomst bieden. Dit is een online ‘bijeenkomst’ die je thuis of vanuit de zaak kunt volgen en waar je actief aan kan deelnemen. Toch gemist? Geen nood: Oude webinars zijn terug te kijken op www.mkbservicedesk.nl of via YouTube. Bijvoorbeeld ‘Financieringsvormen en overheidsregelingen’ Nieuwe webinars kondigen we aan in de Agenda op www.mkb.nl. Deelname is gratis.

TIP

Inspiratiedagen 55-plus

Colofon

Ondernemerscongressen

MKB infor meert

Volg MKB-Nederland op Twitter: www.twitter. com/MKBNL. Ook vindt u ons op LinkedIn (company/MKB-Nederland).

Elke eerste donderdag van de maand in uw mailbox: de nieuwsbrief van MKB-Nederland

Ben jij goed voorbereid op je financieringsaanvraag? Doe de financieringswijzer op www.ondernemerskredietdesk.nl en ontvang persoonlijke tips. Download ook het e-book Eerste Hulp bij Financiering of de whitepaper ‘Waar let de bank op’ van www.mkbservicedesk.nl.

Koopzondag Als de plannen van de PvdA en VVD doorgaan, mogen winkeliers straks samen met de gemeente besluiten over het aantal koopzondagen. MKBNederland is blij. De ondernemersorganisatie pleit al jaren voor lokale besluitvorming op dit punt omdat hiermee aangesloten kan worden op de lokale wensen en behoeften.

met nuttige tips en informatie: www.mkb.nl/ nieuwsbrief. Een vraag over ondernemerschap?

Stel hem aan MKB Servicedesk: 088-6520020 (lokaal tarief). Lid worden?

Bel dan 088-6520026.

Leiders in ontwikkeling sinds 1946 Of we nu een periode kennen

zakelijke doelstellingen te blijven ondersteunen. Met kennis

van crisis of groei, profes-

die inspireert en rijke ervaringen uit de business, waarmee

sionals en bedrijven kunnen geen moment blijven stilstaan.

niet alleen professionals persoonlijk, maar hele organisaties

Om voorsprong te verkrijgen en te behouden is continue ont-

worden gevoed. Dat doen we al sinds 1946, waarmee we diep

wikkeling nodig. Ont wikkeling van kennis, talent, vaardigheden

zijn verankerd in het nationale en inter nationale bedrijfs-

en van persoonlijkheid.

leven. Vanuit onze waarden ‘leadership’, ‘entrepreneur ship’ en

Bij Nyenrode geloven we in het concept van life-long learning

‘stewardship’ ontwikkelen we de nieuwe

dat je aanzet en motiveert om te blijven groeien. Je leven lang.

preneurs met oog voor resultaat, maar ook voor business

Vanuit die optiek is Nyenrode Executive Education ontstaan.

moraal en duurzaamheid. Toe aan de volgende stap? Kijk dan

Programma’s bedoeld om professionals in persoonlijke en

op www.executiveeducation.nl of bel 0346 291 202.

NYENRODE. A REWARD FOR LIFE

leiders en entre-

U koopt zakelijk al een Prius Plug-in Hybrid vanaf € 8.175,-!

0% bijtelling en nog meer belastingvoordeel De Prius Plug-in Hybrid beschikt net als “de gewone” Prius over een benzinemotor en een elektromotor. Belangrijk verschil is dat u met de Prius Plug-in Hybrid ook nog eens tot 25 kilometer volledig elektrisch kunt rijden. Daardoor is de Prius Plug-in Hybrid zo zuinig dat u gedurende de hele leaseperiode (max. 5 jaar) geen bijtelling betaalt.

En dankzij de lage CO 2 -uitstoot zijn er ook nog diverse andere belastingvoordelen. Tel alle belastingvoordelen op en koop zakelijk al een Prius Plug-in Hybrid vanaf € 8.175,-*!

De Prius Plug-in Hybrid wordt standaard geleverd met een gratis Oplaad Service Pakket. Ontdek meer op toyota.nl/ pluginvoordeel.

Brandstofverbruik (EC566/2011F) 2,1 l/100 km (47,6 km/l), CO2 49 g/km. * Prijs excl. BTW, kosten rijklaar maken en verwijderingsbijdrage. Leaseprijs nieuwe Prius Plug-in Hybrid incl. navigatie vanaf € 579,- per maand (Toyota Financial Services) o.b.v. Full Operational Lease, 60 maanden en 20.000 km per jaar. Incl. 75% bonus/malus, excl. BTW en brandstof, inclusief MIA. Meer informatie, off erte en aanvragen via zakelijk@toyotafs.nl. Afgebeeld: Prius Plug-in Hybrid Dynamic Business (€ 42.085,-) met 17” accessoire velgen. Het berekende belastingvoordeel is een voorbeeld; er kunnen dus geen rechten aan worden ontleend. De daadwerkelijke belastingvoordelen zijn afhankelijk van de persoonlijke situatie van de ondernemer en berekend op basis van de huidige wetgeving; oktober 2012. Neem voor meer informatie contact op met Toyota Financial Services +31 (0)347 367 950. Wijzigingen voorbehouden. Importeur: Louwman & Parqui B.V. Meer info: bel gratis 0800-0369 of kijk op www.toyota.nl