Ondernemen! Jaargang 18, mei 2012, nr 3

opinieblad van jrg. 18 | nr 3 mei 2012

Metaalsector ziet lichtpuntjes Elektrische auto’s op weg Gelukkig tussen de olijven Ondernemers laten geld liggen

FoodVentures-directeur Peter de Vreede:

‘ Met glastuinbouw onderscheid je je in het buitenland’

Inhoud 3

Alles over pensioenen in 349 seconden.

16

Branchescan

In de werkplaats van autobouwer ECE in Lochem ruik je geen benzine of olie.

Als Willem van der Kooi elektromotoren inbouwt, draagt hij operatiehandschoenen.

26 Thema

Wie zijn bedrijf wil uitbreiden, moet de grens over. Duitsland is populair, maar de echte kansen liggen buiten Europa.

04 40

10

OPINIE Hans Biesheuvel Ruud Koornstra Q&A Michaël van Straalen is optimistisch.

Branchescan 14 Elektrisch vervoer Duurzaamheid stimuleert elektrisch rijden. Maar een volle tank stroom is ook veel goedkoper.

16 Reportage In een auto van ECE hoor je alleen de wind en de andere auto’s.

20 Rondetafelgesprek Niks kip of ei eerst: laadpunten en auto’s moeten er tegelijk zijn.

Standplaats

25 Alie Doorten maakt haar eigen olijfolie in Italië.

THEMA INTERNATIONAAL ZAKENDOEN 26 Inleiding Nederlandse ondernemers vind je over de hele wereld.

30 Interview Peter de Vreede bouwt kassen in Oost-Europa.

34 Expertpanel Nearshoring, hoe doe je dat in Duitsland?

Rondetafelgesprek

36 Ondernemers laten geld liggen; het belang van cashmanagement.

Als ondernemer heeft u het waarschijnlijk druk. Maar u wilt wel een goed pensioen voor uw werknemers regelen. Om u tijd te besparen hebben we daarom alles wat u wilt weten over pensioenen in een handig luisterboek gezet. Voor in de file, thuis op de bank of op weg naar een klant. Wanneer u wilt. In 349 seconden bent u helemaal op de hoogte.

Vraag Even het gratis luisterboek aan op www.centraalbeheer.nl/luisterboek of bel ‘Even Apeldoorn’ (055) 579 8395.

36

Ronde tafel

Failliet gaan terwijl je groeit? Dat kan, als je maar hard genoeg groeit en je klanten te laat betalen.

06 07 40 43

ELKE MAAND Start Voorwoord Colofon MKB Informeert

Themabijlage Na pagina 47 van Ondernemen! vindt u de bijlage ‘Het goede leven’, over belangrijke aspecten van La Dolce Vita, een uitgave van Rhijnvis Media.

04 Hans Biesheuvel

Over je eigen schaduw stappen Hoe nu verder? Politieke partijen moeten in het landsbelang over hun eigen schaduw heen stappen en samenwerken. De vraag wanneer we naar de stembus gaan, is ondergeschikt. Gezamenlijk moeten de parlementariërs en het demissionaire kabinet een begroting ontwerpen, waarmee Nederland in 2013 op een overheidstekort van drie procent uitkomt. Blijft zo’n pakket uit, dan is de Nederlandse kredietwaardigheid in het geding en worden de problemen alleen maar groter. Onze reputatie als financieel degelijk land staat echt op het spel. Deze waarschuwing uitte ik al tijdens de Week, nog ongewis van de politieke ontwikkelingen die 48 uur later volgden.

I

k had een heel andere column klaarliggen, over de Week van de Ondernemer in april en internationaal ondernemen. Toen barstte zaterdagmiddag 21 april de bom. ‘Wilders weggelopen uit het Catshuis’, ‘Onderhandelingen mislukt’, ‘Verkiezingen in september’ waren kreten die voorbijvlogen in de media.

fotografie Michel Grollé

Het nieuws kwam onverwacht. Slechts twee dagen eerder, op het podium van de Week van de Ondernemer, was premier Mark Rutte mijn gast. Ik vroeg hem, mede namens de duizenden ondernemers in de zaal, naar het bezuinigingsakkoord en maande hem voort te maken. Liever nu een harde klap dan eindeloos moeten wachten. Dat doet pijn en daar zal best even over worden gemord. Maar na een week of twee zoeken wij ondernemers weer die stip aan de horizon op en gaan ervoor.

In het belang van de onderhandelingen kon Rutte geen tip van de sluier oplichten. Maar, hij liet wel doorschemeren dat ze er op een haar na uit waren. Hij bevestigde daarmee wat een dag eerder ook vice-premier Maxime Verhagen via een live-verbinding tussen het Utrechtse Beatrixtheater en het Haagse Catshuis zei.

Als eerste moeten de partijen structurele maatregelen nemen op het gebied van de woningmarkt en de pensioenen. Bij de Eerste Kamer ligt een wetsvoorstel over dat laatste onderwerp, dat snel moet worden afgerond. Er liggen overigens nog meer belangrijke voorstellen in het parlement, waarvan ik niet hoop dat ze allemaal de ijskast in gaan. Zoals de nieuwe, voor het midden- en kleinbedrijf veel eerlijkere, Aanbestedingswet. Ook daarvoor moet de Senaat nog fiat geven.

De kiezer is straks aan zet. Maar ik roep ondernemers op niet bij de pakken neer te gaan zitten. MKB-Nederland blijft u daarin ondersteunen, crisis of geen crisis, een missionaire of demissionaire regering. Met netwerkevenementen als de Week van de Ondernemer en de nog te volgen ondernemerscongressen. Met concrete producten en diensten. Met informatie. En natuurlijk met onze lobby. In Den Haag, in Brussel en lokaal.

Hans Biesheuvel Voorzitter MKB-Nederland

Iedereen krijgt een langer rekeningnummer.

Uw bedrijf ook.

Houd er rekening mee.

Nederland gaat over op IBAN. Dit langere rekeningnummer gaan we gebruiken voor alle binnenlandse en Europese betalingen. Begin nu al met het doorvoeren van wijzigingen in uw administratie en software. Weten waar u nog meer rekening mee moet houden? Ga naar www.overopIBAN.nl. ‘Over op IBAN’ is een boodschap van de Nederlandsche Bank.

06 Start

Q&A

Tom Janssen

Waarmee verdien je je geld?

‘In principe met de verkoop van advertorials en reclamecampagnes. Merken als Nike, Land Rover of Tommy Hilfiger betalen voor het plaatsen van nieuwsposts waarin wij uitleggen waarom het product ertoe doet. Op de site kun je niets kopen.’

Kun je iets zeggen over de omzet?

‘Vorig jaar had ik een omzet tussen de vijftien- en vijftigduizend euro.

Greenmelon is winstgevend omdat we relatief weinig kosten hebben, behalve heel veel manuren. Het meeste wordt weer geïnvesteerd. Er werken hier naast mij nog twee mensen, freelancers, net als ik studenten. Ik studeer zelf International Communication & Media.’

Waarom heb je je opgegeven voor The Next Entrepreneur, los van de uitgeloofde prijs van vijftiendduizend euro?

‘Ik wil grote bedrijven kennis laten maken met de concepten die ik ontwikkeld heb, laten zien dat je dankzij sociale media met kleine dingen succesvol kunt zijn.’

BUITENLANDSE BAKKERS Om minder afhankelijk te worden van de overheid, zoekt de vrijwilligersorganisatie PUM, waarbinnen ervaren ondernemers bedrijfjes in ontwikkelingslanden adviseren, sponsors. Het bakkerij-ingrediëntenbedrijf Zeelandia heeft zich als eerste gemeld.

VERSOEPELING HUURDERS

Vencomatic wint Koning Willem I-prijs Vencomatic, gespecialiseerd in pluimveestallen en eierraapsystemen, heeft de Koning Willem I-prijs gewonnen. De KW I Plaquette voor Duurzaam Ondernemerschap ging naar het mkb-bedrijf Norm-teq, dat een systeem ontwikkelde om oude flats te renoveren.

Vencomatic, onderdeel van het familiebedrijf Venco, werd in 1983 opgericht nadat een van de eigenaren een systeem had bedacht om kippeneieren automatisch te rapen. Gaandeweg ontwikkelde het bedrijf ook stallen en andere nestsystemen. Het bedrijf uit het Brabantse Eersel heeft inmiddels ook vestigingen in Canada, Brazilië, Groot-Brittannië en Spanje. De jury van de KW I-prijs roemde het doorzettingsvermogen, de innovatie en de aandacht voor duurzaamheid die Vencomatic tentoonspreidt. Ook heeft het goede woorden over voor de manier waarop Vencomatic met kritische organisaties omgaat. Vencomatic won de prijs in de categorie mkb-bedrijven.

Norm-teq, waar dit blad eind 2010 al een reportage over schreef, ontwikkelde een systeem om extra kamers tegen de gevel van oude betonnen flats te monteren.

De flats, die anders afgebroken zouden worden omdat ze niet meer aan de eisen van de tijd voldoen, worden daardoor in korte tijd en tegen lage kosten groter en aantrekkelijker voor bewoners. De methode voorkomt immense hoeveelheden sloopafval en behoedt de doorgaans minder draagkrachtige bewoners voor sterk stijgende kosten. Directeur/eigenaar Harrie Evers van Norm-teq wordt door de jury geroemd omdat hij de eisen van deze tijd in een vroeg stadium heeft onderkend. Evers eindigde eerder als eerste in de top-100 van mkb-bedrijven en won ook de Nederlandse Bouwprijs en de Duurzame Dinsdag Award.

De KW I-prijs voor grotere bedrijven werd gewonnen door de VDL-Groep.

Het metaalbedrijf uit Eindhoven maakt onder meer bussen, machines en halffabrikaten.

Institutionele vastgoedbeleggers streven naar versoepeling van het huurrecht van winkeliers. Volgens hen is dat nodig om de dynamiek van het winkelaanbod te vergroten en in te spelen op de markttrends. En passant willen ze ook voorkomen dat de zogeheten Renovatie-bepaling, vaak gebruikt om van ongewenste winkeliers af te komen, wordt aangepast.

5% VAN DE 390.000 TURKSE NEDERLANDERS heeft vijf procent een eigen bedrijf. Dat aantal groeit snel, maar op het gebied van innovatie en duurzaamheid blijven ze iets achter.

Om dat te veranderen wordt dit najaar, samen met Syntens en het Ministerie van EL&I, een top-25 van innovatieve Turks-Nederlandse ondernemers samengesteld.

fotografie Lex Draijer

Het afgelopen jaar hebben participatiemaatschappijen 2,9 miljard euro in Nederlandse bedrijven geïnvesteerd.

Daarvan was 1,8 miljard afkomstig van Nederlandse participatiemaatschappijen. In 85 procent van de gevallen ging het blijkens onderzoek van de brancheorganisatie NVP om bedragen onder de vijf miljoen euro. In startende bedrijven werd 189 miljoen gestoken tegen 165 miljoen vorig jaar.

Guido Gijsbers (21) was de eerste die zich aanmeldde voor de verkiezing van The Next Entrepreneur van MKB-Nederland.

Gijsbers is oprichter van Greenmelon.nl.

Wat is Greenmelon?

‘Een website voor lifestyle, producten, kunst en evenementen, bestemd voor mannen die willen weten wat ín is of wordt. Het begon ruim anderhalf jaar geleden als blog voor vrienden en bekenden. Alles wat ik tegenkwam, deelde ik met mijn lezers. Inmiddels heb ik meer dan zestigduizend bezoekers per maand. Dankzij Facebook en Twitter heeft het grote bekendheid gekregen.’

Editorial

PARTICIPATIES

Hergebruik ‘Duurzaamheid’ is vaak een kwestie van greenwashing, mooipraterij om klanten het gevoel te geven dat een bedrijf goed bezig is. Toch schrijven we er in Ondernemen! met grote regelmaat over. Duurzaam ondernemen is namelijk niet alleen noodzaak, maar ook onontkoombaar.

Vervuiling moet worden aangepakt, maar dat is in principe oplosbaar.

Schaarste daarentegen is onvermijdelijk.

Energieschaarste, vaak genoemd als kernthema, behoort volgens mij binnen niet al te lange tijd tot het verleden. Veel consumenten hebben al zonnepanelen, waarmee ze een groot deel van hun elektriciteitsbehoefte afdekken. Hierdoor, en door andere vormen van duurzame energie, zal het gebruik van fossiele brandstoffen in de nabije toekomst flink worden gereduceerd. Dat geldt ook voor mobiliteit. Nu nog is het best lastig om met een elektrische auto een verre reis te plannen. Maar als de capaciteit van accu’s toeneemt, de technologie voor het opladen voortschrijdt en het netwerk van oplaadpunten groeit, wordt ook tanken achterhaald.

Energieschaarste behoort binnen niet al te lange tijd tot het verleden Schoon water wordt ook vaak genoemd als een grondstof die schaars wordt. In veel gebieden zal dat ook zeker een probleem worden, maar in Nederland, en eigenlijk in heel West-Europa zullen we er weinig van merken – behalve dat we installaties kunnen ontwikkelen om zeewater te ontzilten.

Het zal daarom geen kwestie zijn van een mondiaal tekort aan zoet water, maar een probleem om het op de juiste plaatsen te krijgen. Schaarste zal vooral ontstaan in grote, ver van zee gelegen gebieden.

Voor andere grondstoffen ligt dat anders. In tegenstelling tot energie, die met elke zonnestraal en elk zuchtje wind wordt aangevuld, raken de voorraden zilver, coltan, indium en andere zeldzame metalen snel uitgeput. En dit zijn stofjes waar we in dit technologisch tijdsgewricht steeds meer behoefte aan hebben. Zuinigheid en hergebruik zijn de sleutelwoorden om dat probleem aan te pakken. Ondernemers die verder willen, doen er goed aan zich daar op voor te bereiden.

René Bogaarts hoofdredacteur

07 7

Advies

start 09

JURIDISCH

Vakantiedagen, ook bij ziekte Digitale krabbelaar

Is een ondernemer persoonlijk aansprakelijk tussen oprichting en inschrijving van zijn BV? Dirkzwager zorgt dat u het weet.

Het juridische antwoord op een simpele vraag, is vaak gecompliceerder dan verwacht. Met gezond verstand komt u een heel eind, maar voor een écht antwoord is meer kennis nodig. Dirkzwager deelt die kennis graag met u. Bijvoorbeeld via onze gratis Dirkzwager kennis App, de juridische kennisportal www.partnerinkennis.nl en onze geheel vernieuwde website.

Ontdek hoe Dirkzwager kennis deelt op www.dirkzwager.nl!

Er gaan maar 24 uur in een dag. Daarvan ziet de dokter graag dat we er een stuk of acht slapend doorbrengen. Wat er overblijft, willen we zo efficiënt mogelijk benutten. Een programmaatje gemaakt door een bende handige Berlijners kan daar bij helpen. Wunderlist is het digitale equivalent van de papiertjes, bierviltjes, PostItnotes en papieren servetten, waarop we zaken krabbelen die we nog moeten doen.

Taken zijn onder te brengen in lijstjes met verplichte nummers voor kantoor, voor thuis of een specifiek project. Taken zijn op te roepen voor de dag van vandaag tot binnen zeven dagen of als we ze al uitgevoerd moesten hebben. De volgorde op een lijst is aan te passen en aan elke taak zijn notities toe te voegen. Wunderlist kan een seintje geven, ook per email, als de deadline voor een bepaalde plichtpleging dreigt te verstrijken. Lijsten zijn met collega’s te delen. Wunderlist is er voor Windows-pc’s en iMacs, voor allerlei mobiele telefoons en als webpagina’s die online synchroniseren.

Wunderlist, gratis, www.6wunderkinder.com

DE AFGELOPEN TIJD is veel gezegd en geschreven over de nieuwe vakantiedagenwetgeving. In januari 2009 deed het Hof van Justitie van de EG een belangrijke uitspraak. Het Hof oordeelde dat verval van vakantiedagen vanwege doorlopend ziekteverlof niet aanvaardbaar is. Als werkgever kun je dus niet vakantiedagen inhouden, omdat een werknemer langdurig ziek is.

Deze uitspraak bracht aan het licht dat enkele bepalingen in de Nederlandse vakantiedagenwetgeving in strijd waren met het Europees Recht.

Volgens de vakantiewetgeving tot 1 januari 2012 kon de werknemer bij ziekte langer dan zes maanden, slechts aanspraak maken op (een vergoeding van) vakantiedagen die waren opgebouwd tijdens de laatste zes maanden dat de werknemer ziek was. Bij (ontslag na) twee jaar arbeidsongeschiktheid hoefde een werkgever over de periode van arbeidsongeschiktheid, bij een fulltime arbeidsovereenkomst, slechts tien wettelijke vakantiedagen uit te betalen.

TOEN HET HOF VAN JUSTITIE bepaalde dat er geen onderscheid gemaakt mag worden tussen een zieke en een gezonde werknemer, heeft de Nederlandse wetgever de regeling rondom vakantiedagen aangepast. Sinds 1 januari 2012 heeft een zieke werknemer recht op net zoveel wettelijke vakantiedagen als een gezonde werknemer. Wat betekent dit in de praktijk voor u als werkgever? U heeft wellicht te maken gehad met werknemers die vóór 1 januari 2012 na een periode van ziekte zijn ontslagen? Kunnen die werknemers nu een vordering bij u neerleggen?

DE HAAGSE KANTONRECHTER heeft hierover recent een belangrijke uitspraak gedaan. Gevolg van die uitspraak is dat werknemers die na twee

jaar ziekte zijn ontslagen, aanspraak kunnen maken op uitbetaling van aanvullende vakantiedagen. Het gaat dan om werknemers die in de periode tussen najaar 2006 en 1 januari 2012 na twee jaar ziekte zijn ontslagen. Een fulltime werknemer heeft per jaar recht op twintig vakantiedagen. Over zes maanden berekend zijn dat tien wettelijke vakantiedagen. Dit betekent dat de werknemer alsnog uitbetaling van dertig vakantiedagen kan vorderen.

KAN DE WERKNEMER bij u aankloppen als voormalig werkgever? Nee, de werknemer moet hiervoor de Staat aanspreken. Reden hiervoor is dat de Staat een Europese Richtlijn niet tijdig in de Nederlandse wetgeving heeft geïmplementeerd. U hoeft zich dus als werkgever vooralsnog geen zorgen te maken. Of de Staat dit wel moet, is de vraag. Er is namelijk hoger beroep ingesteld tegen het vonnis van de kantonrechter. Of de hogere rechters de uitspraak van de Haagse kantonrechter bekrachtigen, valt te bezien.

Pascal Besselink, Senior jurist Arbeidsrecht en Pensioenrecht DAS

10 Q&A Marktveroveraar

11 Michaël van Straalen:

‘ Sloop eens een computer in de klas’ Tegen alle verwachtingen in, blijkt de metaalsector optimistisch te zijn. Michaël van Straalen legt uit waarom. Hij maakt zich nog wel zorgen over de banken en het onderwijs.

‘Bij mondiale afkoeling, is Nederland verkouden’

Waar komt dat optimisme in de metaalindustrie vandaan?

‘Onze sector met zijn ruim dertienduizend bedrijven kent een gigantische spreiding. Het is afhankelijk van het moment waarop je de thermometer afleest, waar een recessie toeslaat.

Het is natuurlijk altijd zo dat een crisis dieper toeslaat bij bedrijven met slechte klanten dan bij bedrijven met innovatieve en exporterende klanten. Bij de bankencrisis in 2008 zagen we enorme stagnatie bij de productiebedrijven, maar draaiden de

toeleveranciers voor de bouw vrolijk door. We zitten nu in een andersoortige, meer politiek gerelateerde, mondiale recessie. En nu zien we dat de productiebedrijven het eigenlijk best weer goed doen.’

Hoe komt dat?

‘Het zijn met name de exporterende bedrijven of bedrijven met exporterende afnemers, die stabiele omzetten hebben. Binnen die groep zijn de verwachtingen positiever, al moet ik er meteen bij zeggen dat de winstgevendheid onder druk staat. Maar dat optimisme wordt gevoed door het sentiment in Duitsland. Tachtig procent van onze export gaat naar Duitsland.

Ook daar is natuurlijk diversiteit, maar de teneur is positief.

‘En er is nog een segment dat positief gestemd is: de onderhoudssector. Dat is ook verklaarbaar. De wijze waarop de banken zich gedragen, niet alleen terughoudend met nieuwe leningen maar ook met rekening-courantkredieten, remt de investeringen in machines, de productie en de productinnovatie.

Bedrijven moeten de tering naar de nering zetten en geven hun geld dus uit aan onderhoud.

‘Maar we hebben ook leden die aan andere segmenten in de markt leveren, bijvoorbeeld de toeleveranciers

aan de bouw. Daar is de situatie verschrikkelijk, want er wordt bijna niet gebouwd. Aan bouwmarkten leveren onze bedrijven bijna niet. Omdat het vooral goedkoop moet zijn, doen de Chinezen dat wel. Nee, de Nederlandse bedrijven moeten het hebben van innovatieve producten met toegevoegde waarde.’

U zei dat de winstgevendheid onder druk staat. Kunt u dat uitleggen?

‘De prijzen zijn dramatisch gedaald, want als er ergens honger is, weet de afnemer dat. Tegelijkertijd zijn de grondstofprijzen op een behoorlijk hoog niveau, maar de afnemers willen geen hogere prijzen betalen. Dat gaat dus ten koste van de marge.’

Vanwaar dan toch dat breed gevoelde optimisme?

‘Als brancheorganisatie brengen we positieve geluiden graag naar buiten.

Alleen al daardoor heeft het effect.

Er is ook meer onder de zon dan alleen maar somberen. Ook nu kan er in producerend Nederland wel een stap gezet worden. Kijk maar naar het regeringsbeleid. Kabinet-Rutte heeft duidelijk aangegeven dat ondernemerschap van belang is en producerend ondernemerschap helemaal.

Dat is jarenlang anders geweest. >

tekst René Bogaarts / fotografie Marcel Bakker

‘Verrassend, nietwaar? Dat vonden wij ook.’ Voorzitter Michaël van Straalen van de Metaalunie is de eerste om toe te geven dat hij verrast is door de uitkomsten van het onlangs gehouden onderzoek ‘Economische Barometer van het mkb-metaal’. In tegenstelling tot de rest van Nederland, is de metaalsector optimistisch. Als hij gevraagd wordt op korte termijn mee te werken aan een interview, maakt hij meteen tijd vrij. Van Straalen, die ook vice-voorzitter is van MKB-Nederland, heeft namelijk nog wel wat meer op zijn lever. Het levert een boeiend gesprek op over dat optimisme, het potentieel van China, de lakse houding van de banken en het belang van technisch onderwijs.

12 Q&A Hoe kunnen we de economie weer aan de gang krijgen?

‘Dat is helaas volledig afhankelijk van de wereldeconomie, want Nederland heeft een extreem open economie. Als er een mondiale afkoeling plaatsvindt, is Nederland verkouden. Een land als China heeft zo’n achterland dat het zich nog jaren kan ontwikkelen. Dat geldt ook voor India of Brazilië. China kan de wereldeconomie een enorme boost geven, wat ook Europa en Nederland ten goede kan komen. Voor machines of bijzondere producten is het nu nog afhankelijk van Duitsland en de VS. Maar het is de vraag of dat over vijftig jaar nog zo is. Het is wel opvallend dat zowel de VS als China, twee grootmachten, relatief self supporting zijn. De VS hebben het moeilijk, maar ze importeren nu minder en produceren meer.’

‘Kinderen moeten vroeg met techniek in aanraking komen’ Vroeger werd Nederland gezien als dienstenland, maar gelukkig zijn we van dat pad af gegaan. Nederland moet een kenniseconomie blijven, niet alleen met geestelijke, maar ook met fysieke producten. Innovatief blijven.’

Kan dat op het conto van het kabinet-Rutte geschreven worden?

‘Nee, ook het vorige kabinet deed dat al. Maar het gebeurt nu iets manifester.

Het kabinet-Rutte heeft ook duidelijk gemaakt dat het een bijdrage wil leveren aan de instroom van nieuwe mensen in de technische sectoren.

Dat jongens en meiden een duwtje in de rug krijgen om deze richting uit te gaan. Er zijn bij ons namelijk fantastische mogelijkheden, zowel qua carrière als qua verdiensten. Het sterke van het kabinet-Rutte is dat het niet alleen oog had voor de topsectoren, maar ook voor knelpunten, voor imperfecties in de arbeidsmarkt.’

‘Koopt Amerikaanse waar’. Moet Europa iets soortgelijks doen?

‘Was daar de euro niet voor ingevoerd? Om een sterke interne markt te hebben? Maar ja, Europa wordt duur en is niet uniek meer. Voor Nederland maak ik me overigens niet zoveel zorgen. Je ziet overal Nederlandse bedrijven. Die ondernemerszin, die drive, die genen raken we voorlopig niet kwijt. Dat doen wij beter dan ondernemers in Zuid-Europa. We zoeken altijd ruimte. Neem bijvoorbeeld staaltechnologie, daar zijn onze bedrijven goed in en je kunt er overal mee terecht. Als het in drie werelddelen slecht gaat, is er altijd nog wel één over.’

Maakt u zich nergens zorgen over?

‘Over de banken, die zich meer dan terughoudend opstellen. Onlangs hoorde ik Boele Staal, voorzitter van de Vereniging van Banken, zeggen dat Nederlandse bedrijven moeten uitzien naar andere vormen van financiering dan bankkrediet. Ja, of we daar nou op zitten te wachten? Alle begrip dat banken in deze tijd voorzichtig zijn met de financiering van start-ups. Daar is ook venture capital voor. Maar het merendeel van de bedrijven is gewoon bancair gefinancierd. En die moeten

nu uitkijken naar iets anders? Nou, da’s lekker!

‘En dan zegt Staal ook nog dat bedrijven in het verleden goedkoop konden lenen. Dat kun je ook omdraaien, banken kwamen naar bedrijven omdat ze daar zo mooi winst konden boeken.

Nee, de banken moeten hun plicht doen en normaal draaiende bedrijven ondersteunen. Zeg nu zelf: de grootste schadepost voor banken wordt niet gevormd door het mkb.’

Altijd bezig met de volgende stap.

(Frank Barendse, manager van Ali B)

Wie moet hierin een besluit nemen?

‘Dat kunnen alleen de banken zelf. Ze zeggen dat ze niet kunnen vanwege Basel III. Gek hè? Dat is een afspraak van de banken zelf.

‘Ik wil graag nog even een thema noemen. Mag dat? Onderwijs. Het bedrijfsleven draagt daar al jaren aan bij, meestal aan het einde van de keten. We zitten inmiddels ook dichter op het onderwijsveld, onder meer bij het mbo. Maar er kan op termijn alleen aan de vraagbehoefte voldaan worden, als we in het primair onderwijs beginnen. Daar moet de knop om. Daar moet appreciatie komen voor werken met je handen. Dat dat waardevol is voor Nederland. Als die beweging niet op gang komt, hebben we over dertig jaar nog steeds tekorten.’

Hoe ziet u dat voor zich?

‘Met techniektalent.nu hebben we een goede start gemaakt. Voor de bewustwording hebben we bijvoorbeeld al een poosje techniekcoaches die in het lager onderwijs technieklessen kunnen geven. Maar ook daarmee hebben we de uitdaging nog onvoldoende gepareerd. We moeten jongens en meiden al vroeg met techniek in aanraking brengen. Zoals kinderen op twee- of driejarige leeftijd al gestructureerd taal en rekenen wordt bijgebracht, moet dat zeker ook met techniek en wetenschap gaan gebeuren. In het onderwijs is alles ingebed in een theoretisch kader, het gebruik van telefoons en computers. Maar er wordt nooit eens zo’n ding uit elkaar gehaald. Dat is cruciaal.’ <

Altijd samen met T-Mobile Zakelijk.

Frank Barendse is van alle markten thuis. Dat is ook wel nodig, als manager van Ali B. Zijn werkzaamheden lopen uiteen van boekingen en financiële zaken, tot het bedenken van de AliB-stick. Een usb-stick waarop het nieuwste oeuvre van Ali B wereldkundig gemaakt wordt. Frank is iemand die vindt dat het altijd nòg beter, leuker en origineler kan. Met als gevolg dat hij elke week minimaal 25 uur onderweg is, 40 uur online, en 15 uur aan de telefoon hangt. Liefst tegelijk. Op dat vlak helpen we hem daarom een handje. Bijvoorbeeld met Flex Bedrijfsbundel. Een nieuw abonnement waarmee we de belbundels van Frank en zijn collega’s kunnen koppelen. Op die manier zorgen wij ervoor dat de belminuten altijd dáár terecht komen waar ze nodig zijn. En zo kan Frank zich gewoon bezig houden met zijn nieuwe plannen, in plaats van zijn telefoonrekening.

Meer weten over Frank, en de manier waarop hij als ondernemer succesvol blijft? Volg hem op t-mobile.nl/ondernemen

14 Branchescan Vervoer

eind 2010 eind 2011 eind jan 2012 eind feb 2012 eind mrt 2012

aantal personenauto’s +/- 100 1124 1289 1338 1418 aantal bedrijfsauto’s 0 185 217 273 317

publieke laadpunten 400 semi-publieke punten onbekend snellaadpunten onbekend

ISTOCK

Met de stroom mee Elektrisch autorijden vergt nog steeds een goede planning, maar daarin komt snel verandering. Duurzaamheid, meer oplaadpunten en hoge brandstofprijzen spelen elektrisch rijden in de kaart.

tekst René Bogaarts

Vrachtwagenchauffeurs vinden duurzaamheid belangrijker dan comfort. Dat blijkt uit een recente enquête van de BedrijfsautoRAI. De meeste transportbedrijven kopen de komende twee jaar een nieuw voertuig en volgens 87 procent van de chauffeurs vormt duurzaamheid daarbij de belangrijkste factor. Comfort komt met 72 procent op de tweede plaats, gevolgd door veiligheid (59 procent) en technische innovatie (53 procent).

De chauffeurs vinden dat er eerst iets gedaan moet worden aan hun salariëring en de brandstofprijzen, maar de opvallend hoge score van duurzaamheid bij de aanschaf van nieuwe transportmiddelen geeft aan

15

Snelle toename elektrische auto’s en oplaadpunten

dat het thema leeft in die sector. En dat geldt voor het hele bedrijfsleven, met het mkb voorop. Het vorig jaar opgerichte platform Slim Werken, Slim Reizen (SWSR) heeft zich als doel gesteld het zakelijk verkeer zoveel mogelijk terug te dringen.

52 FILEVRIJE DAGEN Op verzoek van het platform heeft MKB-Nederland daarop ingehaakt met de campagne ’52 filevrije dagen’, die tijdens de Week van de Ondernemer werd gelanceerd.

Ondernemers wordt gevraagd hun personeel zo ver te krijgen dat ze tenminste één dag per week de auto laten staan, met collega’s meerijden, met het openbaar vervoer reizen of

desnoods buiten de file rijden. Naast tijdwinst vormt het terugdringen van CO2-uitstoot de belangrijkste reden voor de campagne.

‘Voor ons is duurzaamheid inderdaad een belangrijke doelstelling’, zegt voorzitter Lodewijk de Waal van SWSR. ‘Maar om het ook aantrekkelijk te maken voor ondernemers die minder met milieu hebben, leggen we in de campagne ‘52 filevrije dagen’ de nadruk op kostenvermindering, productiviteitsstijging en bereikbaarheid. Bij de grote bedrijven was het idee om de mobiliteit terug te dringen al eerder geland – je wordt daar voor een sufferd versleten als je niet aan mobiliteitsmanagement of het nieuwe werken doet. Maar we

waren aanvankelijk bang dat het mkb de slag zou verliezen.’

Als het op duurzaamheid aankomt, speelt elektrisch vervoer een centrale rol. Met elektrische auto’s heb je in de hele keten nauwelijks CO2-uitstoot en al helemaal niet als de auto’s kunnen worden opgeladen met duurzaam opgewekte stroom van bijvoorbeeld zonnepanelen. Volgens gegevens van AgentschapNL reden er eind maart 1700 elektrische auto’s in Nederland, een fractie van de 7,6 miljoen auto’s op benzine, diesel of gas, maar toch al heel wat meer dan de naar schatting vijfhonderd van een jaar geleden.

Balans Volgens veel deskundigen is het slechts een kwestie van jaren voordat de balans de andere kant op slaat.

Fabrikanten als Mitsubishi, Nissan, Toyota, Opel en PSA (Peugeot en Citroën) brengen sinds begin vorig jaar massaal geproduceerde elektrische auto’s op de markt, uiteenlopend van kleine stadsautootjes tot grotere zakenauto’s en sportwagens.

Volkswagen, die in deze strijd zeker niet voorop loopt, verwacht dat elektrische auto’s over een jaar of drie goedkoper zijn dan hun door fossiele brandstof voortgedreven concurrenten. En waar je voor een volle tank benzine of diesel tegenwoordig tachtig euro of meer kwijt bent, kost elektrisch rijden vrijwel niets.

Maar daarmee zijn we er nog niet, erkent directeur strategie en innovatie Hans Hubers van de ANWB. ‘Het is een kip-of-ei-situatie met de beschikbaarheid van auto’s en oplaadpunten’, zegt hij. ‘Als er geen auto’s zijn, komen er geen oplaadpunten. En

1250 onbekend onbekend 576 onbekend onbekend 15 onbekend onbekend

als er geen oplaadpunten zijn, koopt niemand een elektrische auto.’ Het volledig opladen van een accu kost met een gewone aansluiting thuis een uur of zeven, en met een speciaal laadpunt een uur of twee. Bij een zogeheten snellaadpunt heb je na twintig minuten, terwijl je een kopje koffie drinkt en je handen wast, voldoende ‘getankt’ om er weer 150 tot tweehonderd kilometer mee vooruit te kunnen.

NAUWKEURIG PLANNEN De ANWB, die duurzaam vervoer ook hoog in het vaandel heeft staan, is inmiddels begonnen met twee campagnes. In ‘De grootste proefrit van Nederland’ wordt geprobeerd om 100.000 Nederlanders kennis te laten maken met elektrisch rijden. In de andere campagne worden bedrijven opgeroepen om een oplaadpunt op het terrein te laten plaatsen, zodat werknemers onder werktijd hun auto weer kunnen opladen.

Elektrische auto’s hebben tegenwoordig een actieradius van tweetot driehonderd kilometer. Voor veel ritten is dat voldoende, maar in de praktijk blijkt dat het voor zakelijke rijders vaak wel enige voorbereiding vergt. Automobilisten moeten hun route tot op heden van tevoren goed plannen. Nederland telt nu ongeveer 2500 oplaadpunten en slechts 31 snellaadpunten.

Als er geen elektrische auto’s zijn, komen er geen oplaadpunten en vice versa

1634 887 31

bron: AgentschapNL

Volgens het kaartje van de ANWB staan de meeste ervan in de Randstad. Dat ook Leeuwarden, Goes, Breda en Doetinchem er een hebben, biedt weinig soelaas. In een speciale bijlage bij het dagblad Metro vertelt oprichter Jeroen Komen van het ITbedrijf Knoworries bijvoorbeeld hoe hij ‘langzaam, binnendoor en zonder kachel’ naar Vliegveld Lelystad rijdt, omdat hij daar niet kan bijladen. Een paar dagen eerder was hij nog vol gas naar afspraken dichterbij huis geracet, ‘super om Audi’s er steeds uit te trekken bij het stoplicht’.

FLORIADE OPLADERS Niet alleen de ANWB is bezig met het aanleggen van oplaadpunten.

Ook energiebedrijven als Essent en Nuon/Vattenfall en de in de stichting E-Laad samenwerkende netwerkbedrijven zijn er druk mee. In Amsterdam bijvoorbeeld hebben Nuon en Liander samen een heel netwerk van publieke oplaadpunten aangelegd, waar gebruikers nu nog gratis kunnen opladen. De zestig oplaadpunten bij de Floriade in Venlo krijgen na afloop van de tentoonstelling een nieuwe bestemming.

Om het elektrische rijders gemakkelijker te maken, heeft de onafhankelijke stichting Oplaadpalen.nl een aparte website in het leven geroepen waarop alle oplaadpunten worden weergegeven. Onlangs is een aparte app gebouwd waarop niet alleen het dichtstbijzijnde oplaadpunt vermeld wordt, maar ook of er niet toevallig een andere automobilist gebruik van maakt. Dat soort ontwikkelingen brengt elektrisch rijden snel dichterbij. De snel stijgende brandstofprijzen doen de rest. <

16 Branchescan Vervoer

Reportage

Van petrol junk tot groene predikant ECE begon vier jaar geleden als eerste met de productie van elektrische auto’s. Inmiddels rijden er ook auto’s van Willem van der Kooi in Amerika, China en Israël. ‘Een sportuitlaat was mijn visitekaartje. Nu maak ik een statement door geen lawaai te maken.’

tekst Henk Dilling / fotografie Koen Suyk

In de productiehal van Electric Cars Europe (ECE) in Lochem vervangen Wim van der Steeg en Ton Broer met chirurgische precisie een batterijcel van een Lotus Elise. Ter bescherming dragen ze operatiehandschoenen. Het is een wereld van verschil met de geur van olie en het grommende geluid van benzinemotoren in de traditionele garage.

‘Als automonteur zou je hier een eenzaam leven hebben’, zegt Van der Steeg, alsof hij gedachten kan lezen. ‘Maar wij zijn geen automonteurs. Wij zijn machinebouwers.’ Zijn collega Broer vult aan: ‘De motor, de uitlaat en de benzine-aandrijving vervangen we door een krachtige elektromotor en lithium-polymeer batterijen. Verder is de elektrische auto exact gelijk aan de benzineversie.’ Lachend voegt hij er aan toe: ‘Ook deze Lotus bereikt binnen vier seconden de snelheid van nul naar honderd kilometer per uur.’

Het idee voor de groene Lotus is afkomstig van Willem van der Kooi (58). Samen met Hjalmar Engel (47) is Van der Kooi directeur-eigenaar van ECE. ‘Ik wilde een CO2-vrije sportauto bouwen’, zegt hij. ‘Laten zien dat ook mooie snelle auto’s kunnen bijdragen aan een duurzame wereld. Op een autobeurs raakte ik

aan de praat met Tim de Lange van de Technische Universiteit Delft. Hij is de man achter de Nuna 4, de succesvolle raceauto op zonne-energie.

Tim was enthousiast over mijn plan.

Met zijn bedrijf Innosys Engineering ontwikkelde hij vervolgens de elektrische aandrijving voor de Lotus.’

GROENE CHINEES Naast de elektrische sportwagen bouwt ECE ook schone uitvoeringen van de VW Caddy, de Golf Variant en de Citroën C1. De prijzen variëren van dertigduizend euro voor de C1 tot 75.000 euro voor de VW’s en 108.000 euro voor de Lotus Elise. Daarnaast produceert het bedrijf de Qbee. Deze Chinese stadsauto, kostprijs 29.000 euro, wordt zonder motor geïmporteerd en in Lochem voorzien van een elektromotor. Er zijn ondertussen ruim honderd auto’s omgebouwd.

Van der Kooi: ‘Ieder mens met het hart op de juiste plaats vindt

‘Het prijskaartje is momenteel de bottleneck in het kwadraat’

dat elektrisch rijden heel goed is voor de wereld. En het is natuurlijk prachtig dat je voor nauwelijks drie cent per kilometer mobiel bent, dat er geen fiscale bijtelling is en dat je geen BPM hoeft te betalen. Maar in het huidige economische klimaat is het prijskaartje de bottleneck in het kwadraat. Dat kan veranderen wanneer de overheid de vraag nadrukkelijker stimuleert, bijvoorbeeld door de consument meteen bij de aanschaf van een elektrische auto financieel te belonen. In Rusland hebben ze ooit iets vergelijkbaars gedaan om de ingezakte verkoop van Lada’s een injectie te geven.

Meer vraag leidt tot de productie van grotere aantallen, waardoor de auto steeds voordeliger wordt. Zo simpel is het gewoon. Verder moet er een eenduidig beleid komen over de investeringssubsidie voor de productie van elektrische auto’s. Nu gebeurt dat op provinciaal niveau.

Dat werkt niet. Zo krijg je in Brabant alle steun die je nodig hebt, maar in Gelderland hoef je nergens op te rekenen. Elke provincie heeft blijkbaar zijn eigen opvattingen. Ik vind dat vreemd, want het gaat toch over een thema dat in elke hoek van Nederland even belangrijk is: duurzaamheid. Om de productie >

18 Branchescan

te bevorderen, moet de financiële ondersteuning vanuit Den Haag worden geregeld.’

SNELLADEN Dat de elektrische auto een beperkte actieradius heeft, ontkent hij niet.

Toch is het volgens Van der Kooi een merkwaardige redenering. ‘Met een ‘volle tank’ rijd je tweehonderdvijftig kilometer. Dat haalt de doorsnee Europeaan lang niet op een dag. We rijden in Europa dagelijks gemiddeld vijftig kilometer. Veel mensen hangen hun kritiek op aan het feit dat ze met die auto niet naar Noord-Italië kunnen om daar de tent op te zetten. Of naar Schotland om er forel of zalm te vangen. De actieradius is overigens de afgelopen jaren al aanzienlijk vergroot. Wij maken gebruik van batterijen, die je op elk moment kunt bijladen. Je hoeft dus niet te wachten tot de accu leeg is. Verder zijn er technieken voor snelladen in ontwikkeling, waarmee je in tien minuten de accu hebt opgeladen.’

Van der Kooi heeft grote verwachtingen van een nieuw type batterij, waarmee het mogelijk is om duizend kilometer te rijden zonder opladen.

Het gaat om een innovatie van een internationaal bedrijf, waarvan ‘ik de naam nog niet mag noemen’.

ECE heeft twee verschillende auto’s gebouwd die zijn uitgerust met de nieuwe batterij. Het nieuwe product wordt momenteel getest en in de loop van dit jaar moeten de resultaten bekend zijn.

Voor de doorbraak van het elektrisch rijden, is het volgens Van der Kooi

19

ook cruciaal dat er op grote schaal oplaadpunten worden gerealiseerd.

Om dat te stimuleren, deed hij een beroep op de Nederlandse energieleveranciers. ‘Alleen Essent zag onze plannen zitten’, zegt hij. ‘Nu zijn we een paar jaar verder en je ziet steeds meer energiebedrijven aanhaken.

Maar Essent verdient alle eer. Hun wagenpark kent al jaren elektrische auto’s. Bovendien plaatsen ze in heel Nederland oplaadpalen en voor de rijders van elektrische auto’s hebben ze een laadpas ontwikkeld voor alle openbare laadpunten. Het is de bedoeling dat er op termijn tienduizend openbare oplaadpunten zijn, onder meer bij benzinestations, parkeerplaatsen, hotels, winkels en treinstations.’

FLITSEND VOORKOMEN Om de markt en de slagkracht te vergroten is ECE een samenwerking aangegaan met Detroit Electric, dat wordt geleid door de voormalige topman van Lotus Engineering, Albert Lam. ECE importeert een aantal merken van Detroit Electric en de Amerikanen op hun beurt halen auto’s uit Lochem. Daarnaast importeert ECE elektrische auto’s uit Azië. Dit zijn modellen van Proton, de bekendste autoproducent van Maleisië en sinds een aantal jaren ook de eigenaar van Lotus.

Een nieuwe batterij zal het mogelijk maken om duizend kilometer te rijden

‘Om de vrij sobere auto een gezicht te geven dat in de smaak valt op de Europese en de Amerikaanse markt, hebben we het befaamde designbureau Pininfarina gevraagd een nieuwe stijl te ontwerpen. Zij hebben nieuwe lampen ontwikkeld, nieuwe bumpers, een nieuw interieur. De ontwerpen zijn uitgevoerd in Maleisië en worden daarna naar Lochem getransporteerd. Wij maken nu de pre-productiemodellen van het nieuwe type. Op basis hiervan worden ze vervolgens bij Proton in Maleisië geproduceerd. Daarna brengen wij ze in Europa op de markt. Het wordt een leuke, betaalbare auto.’

Als importeur van exclusieve, handgebouwde Britse sportauto’s zoals Lotus, Noble en Caterham is Van der Kooi een bekende naam in de automotive branche. Maar ook in de autosport is hij een begrip. Sinds 2008 is hij met meerdere Lotussen actief in de Supercar Challenge. In 2011 werd zijn team kampioen. Zelf reed Van der Kooi in de Lotus Cup Europe, waarin hij in 2007 Europees kampioen werd.

WATT PEDAAL Maar hoe rijdt zo’n elektrische auto nu echt? Tijd voor een test. Van der Kooi heeft een Golf klaar gezet. Het eerste dat opvalt, is het ontbreken van de koppeling en de versnellingspook. Gas geven en remmen is voldoende, net als bij de automatische transmissie. Eenmaal buiten de bebouwde kom trappen we het ‘watt pedaal’ flink in. Ook bij hogere snelheid maakt de auto nauwelijks

geluid. Het enige dat we horen, is het overige verkeer.

Qua prestatie lijkt deze Golf niet onder te doen voor zijn ‘vervuilende’ broer. ‘Als je een kwart eeuw geleden tegen mij had gezegd dat ik ooit nog eens een promotor van elektrische auto’s zou worden, dan had ik je vreemd aangekeken’, zegt Van der Kooi, terwijl we door het fraaie landschap van de Achterhoek

koersen. ‘Ik was een echte petrol junk. Een sportuitlaat was mijn visitekaartje. Nu maak ik een statement door geen lawaai te maken. Mijn enige zonde is natuurlijk het raceteam. Daarom ben ik bezig om een competitie voor snelle elektrische auto’s van de grond te krijgen.’

Terug in het bedrijf wijst Van der Kooi op een serie foto’s aan één van de wanden. ‘Onze Wall of Fame’, zegt hij. Het zijn foto’s van schaatskampioenen die een ereronde maken in een elektrische Lotus op het ijs van Thialf in Heerenveen. Maar ook de voormalige PvdA-lijsttrekker Job Cohen, televisiepersoonlijkheid Paul de Leeuw, Prins Maurits en oudminister-president Ruud Lubbers – ‘hij is al jaren klant en investeert in ons bedrijf’ – zijn glimlachend vereeuwigd naast een auto van ECE. ‘Over belangstelling en sympathie hebben we niet te klagen, maar

mooie woorden genereren geen omzet. Elektrisch rijden is nog te vaak window dressing. Een wethouder, gedeputeerde of minister poseert vol overgave bij een elektrische auto, maar als de camera is verdwenen, stapt hij vrolijk in zijn benzinebolide. Of in een hybride auto, waar een elektromotor wordt MKB Cursus & Training gecombineerd met een conventioBlad: Ondernemer nele verbrandingsmotor.

Dat vind ik schone schijn, want er is dan nog 1/2 liggend 175x117 steeds CO2-uitstoot. Gemeenten, provincies en Den Haag pakken het niet echt op. Jammer, want de overheid zou het goede voorbeeld kunnen geven.’ <

‘Elektrisch rijden is nog te vaak window dressing’

Arbeidsrecht na de start

ADVERTENTIE Algemeen management Arbeidsvoorwaarden Coachend leidinggeven Debiteurenber Effective Leiding Financieel Basiskennis FinancieelKlantgericht denken en handelen Klantgericht verkoNooit tijdtelefoneren U kent het gevoelendat de tijd door pen Klantvriendelijk Liedinggeven motiveren Marktgericht CommunicerenMiddle management Notuleren Onderhanuw vingers glipt? UPresenteren werkt steeds en altijd druk, delen Personeelsgesprekken Personeelsmanagement Telefonisch verkopenaan VakantieregelangerSuccesvol en u komt nauwelijks druk, druk... lingen Gedragscodes Langer uzelf werken Leeftijds terugdringen van verzuim toe? Ook uw dagWerving heeft maar Time Management Train de trainer Verkoop en acquisitie en selectie AAlgemeen management Coachend 24 uur. NeemArbeidsvoorwaarden nu tijd voor de cursus leidinggeven Debiteurenbeheer Effective Time Management en word weer Leiding Financieel Basiskennis Financieel management Klantgericht denken en handelen Klantgericht verkopen Klantvriendelijk telefoneren Liebaas over uw tijd! dinggeven en motiveren Marktgericht Communiceren Middle management Notuleren Onderhandelen Personeelsgesprekken Personeelsmanagement Presenteren Succesvol Telefonisch verkopen Algemeen management Arbeidsvoorwaarden Coachend leidinggeven Debiteurenbeheer Effective Leiding Financieel Basiskennis Financieel management Klantgericht denken en handelen Klantgericht verkopen Klantvriendelijk telefonerenLiedinggeven en motiveren Marktgericht CommunicerenWat je vandaag leert, pas je morgen toe! Onderhandelen Middle management Notuleren PersoneelsPersoneelsmanagement Presenteren Cursusplaatsen door heel Nederland. Ook maatwerk voor groepen gesprekken Succesvol Gedragscoen incompany. MKB Cursus & Training Telefonisch is CEDEO-erkendverkopen en de partnerVakantieregelingen www.mkbct.nl des Langer werken Leeftijds terugdringen van verzuim Time Managevan MKB-Nederland voor bedrijfsopleidingen.

(015) 219 13 90 • info@mkbct.nl ment Train de trainer Verkoop en acquisitie Werving en selectiesie en overname Bestuurder Achterban Medezeggenschap Informatie- en initiatief MR Instemming Beroep Externe deskundigen Arbeidstijden Vakantierege

taatgericht vergaderen

OffertesResul-

Arbeidsrecht Doorgroeien na de start

OffertesResultaatgericht vergaderen

na de start

vergaderen

Arbeidsrecht Doorgroeien

OffertesResultaatgericht

OR Arbo

20 Branchescan Vervoer

Ronde Tafel

21

‘ Vooroordelen elektrisch rijden wegnemen’ Elektrisch rijden stuit nog op veel vooroordelen. Maar wie eenmaal om is, wil niet meer terug. ‘Voor ondernemers is elektrisch rijden dankzij de fiscale voordelen nu al aantrekkelijk.’

weg te nemen. Koenders: ‘Momenteel zitten we in een lastige periode voor de elektrische auto. Ze worden steeds meer gebruikt, waardoor je ook de problemen meer tegenkomt. Maar daar moeten we doorheen.’

Elektrisch rijden vraagt vooral ook om samenwerking tussen partijen.

Het verbaast dan ook niet dat Legdeur al Duitse collega’s van Koenders op bezoek heeft gehad, en dat de derde deelnemer, manager e-mobility Joris Hupperets van

‘Onze elektrische auto’s hebben bewust geen futuristische vorm’

Jan-Christiaan Koenders

energieleverancier Nuon/Vattenfall, op zijn beurt nauw samenwerkt met de gemeente Amsterdam.

Ieder heeft vanuit zijn eigen rol belang bij de ontwikkeling, maar die belangen liggen wel in lijn met elkaar. Legdeur heeft naar eigen zeggen voldoende speelruimte en budget gekregen van de gemeente, aangezien deze elektrisch rijden ziet als een oplossing voor het halen van luchtkwaliteitsnormen. Om die reden schreef de gemeente een tender uit voor het plaatsen van oplaadpunten, die Nuon, samen met Heijmans, en Essent binnenhaalden.

‘Ons streven is dat gebruikers overal gemakkelijk en veilig kunnen opladen’, legt Hupperets uit. Dat hij daarmee voor sommige onderwerpen met concurrent Essent aan tafel zit, is tekenend voor het belang van de ontwikkeling. >

tekst Niels Achtereekte / fotografie Mark van der Zouw

Over enkele maanden organiseert de gemeente Amsterdam een groot promotie-evenement over elektrisch autorijden waar fabrikanten, energieleveranciers en overheden samenkomen. Als senior-projectmedewerker Rob Legdeur van de gemeente Amsterdam uitlegt dat bekendheid volgens hem van doorslaggevend belang is, laat Jan-Christiaan Koenders, president van BMW Group Nederland, meteen merken dat hij die boodschap van harte onderschrijft.

‘Wij willen er met dertig auto’s bij zijn.’ Legdeur: ‘Om mensen te overtuigen elektrisch te rijden, moet je eerst laten zien waar je bent.

In Amsterdam hebben we relatief veel oplaadpunten geplaatst, zodat mensen werkelijk kunnen zien dat er nu al mogelijkheden zijn.’ Het blijkt met name zaak om vooroordelen

22 Branchescan

23

Rob Legdeur (63) is senior project medewerker bij de gemeente Amsterdam. Door de plaatsing van oplaadpunten creëert de gemeente mogelijkheden voor producenten en gebruikers.

Momenteel rijden er zo’n 650 elektrische auto’s in de regio Amsterdam.

Joris Hupperets (34) is manager e-mobility van energieleverancier Nuon/Vattenvall. Dankzij een tender van de Gemeente Amsterdam, werkt Hupperets aan de praktische invulling van elektrisch rijden in de gemeente.

Jan-Christiaan Koenders (47), president van BMW Group Nederland, is door de pilot van dertig elektrische BMW’s nauw betrokken bij de ontwikkeling van elektrisch rijden. In 2013 komt BMW met de BMW i3, de eerste CO2-productievrije auto ter wereld.

Ook Koenders werkt samen met concurrenten. ‘Maar’, reageert hij eerlijkheidshalve, ‘dat is voor een deel uit nood geboren. Elektrisch rijden is een gigantische verandering en investering voor ons, producenten. Je hebt dubbele kosten, want de ontwikkeling van benzine- en dieselmotoren gaat ook gewoon door.’

En daarbij zijn de verwachtingen van een premium-merk als BMW volgens Koenders erg hoog. ‘Daarom zijn wij liever wat later, maar komen we in één keer met een goede auto op de markt.’

thuis willen opladen. Net zoals ze omgaan met hun mobiele telefoon.

Op het werk is het al gauw te veel gedoe, dan hebben ze hun hoofd er niet naar staan.’ Het is één van de drie punten die BMW opviel bij het testen. Een ander punt was dat de auto’s daadwerkelijk gebruikt worden. ‘Dat was een grote opluchting’, zegt Koenders licht cynisch. ‘Maar ook merkten we dat mensen de auto voor dezelfde doelen gebruiken als reguliere auto’s. Vooral voor korte afstanden – zo’n veertig tot zestig kilometer per dag – blijken ze momenteel al een goede vervanging. Gebruikers willen ze dan ook graag als tweede of derde auto. Ze willen er nog niet volledig van afhankelijk zijn en dat is eerlijk gezegd ook nog niet handig.’ Legdeur: ‘Het liefste zou ik oplaadpunten rondstrooien, maar dat is financieel niet haalbaar.’

Er zijn veel vooroordelen over elektrisch rijden. Zo zouden de auto’s langzaam opladen en presteren de batterijen bij gebruik steeds minder. In hoeverre zijn deze terecht?

Hupperets: ‘Het beeld dat veel mensen hebben, klopt maar voor een deel. De grootste angst is dat ze stil komen te staan met een lege batterij. Maar door je reis van tevoren te plannen, zal dat niet gebeuren.’

Legdeur valt hem bij: ‘Om dit makkelijker te maken, hebben we een app ontwikkeld, waarop je precies kunt zien waar de oplaadpunten staan.’ Hupperets vervolgt: ‘Als ze over de ‘range anxiety’ heen zijn, als ze weten hoever de reikwijdte werkelijk is, dan zien ze alleen maar voordelen. En daarbij geldt dat opladen steeds sneller kan. Bij snellaadpunten kun je de auto al in dertig minuten tachtig procent opladen. Maar soms is het zelfs niet eens nodig om de accu zo ver op te laden.’ Volgens Legdeur is het dan ook een kwestie van gewenning, net zoals dat bij de introductie van dieselmotoren het geval was. ‘Als ik van Groningen naar Amsterdam moest, dan wist ik dat er in de polder geen tankmogelijkheden waren’, blikt hij flink wat jaren terug. ‘Dan gooide ik de tank vol in Heerenveen. Ook

De ontwikkeling van elektrisch rijden lijkt onderhevig aan een kip of het ei-discussie. Bij weinig oplaadpunten is het niet aantrekkelijk om een elektrische auto te kopen.

Maar zonder auto’s komen er geen oplaadpunten. Een eeuwig dilemma?

Hupperets: ‘Zeker niet, de mogelijkheden zijn er al, maar je moet de kip en het ei tegelijk leveren. Als je zorgt dat mensen in ieder geval thuis hun auto kunnen opladen, dan zien zij het voordeel sneller.’

Koenders vult hem hierin aan dat BMW in testtrajecten auto’s aanbood inclusief een oplaadpunt voor thuis en op het werk. ‘Maar we merkten dat mensen hun auto alleen

‘Ik zou laadpunten willen rondstrooien, maar dat is onhaalbaar’ Rob Legdeur

al moest ik er soms een stukje voor terugrijden als ik er niet op tijd aan dacht. Later merkte ik pas, hoever ik werkelijk kon rijden.’

Een foutieve aanname over de accu’s blijkt het negatieve beeld te versterken. Koenders: ‘Gebruikers denken dat de accu bij veel opladen achteruit gaat, zoals dat bij mobiele telefoons het geval is. Maar dat is helemaal niet het geval. De accu’s blijven goed, dus je kunt ook tussentijds kort opladen voor de hoeveelheid die je nodig hebt. Dat is uitvoerig getest.’ Volgens hem is het als producent zaak om zo dicht mogelijk bij de traditionele auto te blijven. ‘Wij hebben er voor gekozen om onze eerste elektrische auto’s te modelleren naar bestaande auto’s en geen futuristische vormen toe te passen. Dat maakt de kennismaking eenvoudiger. De meeste mensen hebben zaken graag zoals ze die kennen. Een tijd geleden maakten we een benzineauto waarmee je heel anders moest schakelen, dat was zeker geen succes. Wij kijken sterk naar wat de klant wil. Zonder businesscase hoef je er niet aan te beginnen.’ Hupperets: ‘Bij vrijwel alle testrijders merken we dat ze na een tijdje niet meer terug willen. Het is even wennen aan de reikwijdte en het opladen kost wat planning, maar ze zijn erg enthousiast over het comfortabele rijden zonder motorgeluid of versnellingsbak, maar wel met een goed acceleratievermogen.’

Stel dat de vooroordelen zijn verdwenen. Wat maakt elektrisch rijden interessant voor zakelijk gebruik?

Hupperets: ‘Zoals ik net noemde, is het rijcomfort een groot voordeel.

Maar denk ook alleen al aan het verschil tussen de prijs van brandstof en die van elektriciteit.’ Ondanks de relatief hoge aanschafprijs zijn er volgens de experts interessante financiële voordelen. ‘Het belastingbeleid en de CO2-doelstellingen zijn nergens zo sterk als in Nederland’, onderstreept Koenders. ‘Alleen al

‘Bij laadpunten kun je de auto al in dertig minuten opladen’ Joris Hupperets

het feit dat je geen bijtelling hoeft te betalen, is een groot voordeel.

Zelfs als je maar enkele elektrische auto’s in je vloot hebt.’ Legdeur schetst als aanvulling een mogelijke ontwikkeling. ‘Het is denkbaar dat vervuilende auto’s op een gegeven moment niet meer de binnenstad in mogen vanwege de luchtkwaliteit’, zegt hij. ‘Momenteel zitten we in de opstartfase en faciliteert de overheid zaken redelijk vrijblijvend, maar we gaan steeds meer van pull- naar push-regelingen.’

Verschillende ondernemers blijken al in de praktijk te werken met elektrische auto’s. Legdeur noemt als voorbeeld de e-taxi’s die sinds vorig jaar in de stad rondrijden. ‘Maar we zijn in overleg met fabrikanten ook bezig om te kijken of ze elektrische alternatieven voor bestelwagens kunnen ontwikkelen. Er zijn vele loodgieters en bouwbedrijven die binnen een beperkte straal opereren, waarvoor elektrisch rijden een uitkomst is.’ Wat Hupperets betreft spelen ondernemers een voortrekkersrol. ‘De auto’s zijn erg interessant als deel- of service-auto’s. En ook kleine ondernemers past het elektrisch rijden nu al, gezien de fiscale voordelen.’

Een elektrische auto kopen is niet de enige mogelijkheid. Er zijn steeds meer mogelijkheden om een elektrische auto tijdelijk te gebruiken. Hoe werkt dat?

Legdeur: ‘Vergelijkbaar met Green Wheels zijn er in Amsterdam via Car2Go elektrische auto’s te huur.

Je spoort een van de driehonderd auto’s op en gebruikt deze met een

abonnementskaart.’ BMW heeft ervaring met een dergelijk project in Berlijn. ‘Het is dan wel handig dat een auto een tikje groter is dan bij de Car2Go’, reageert Koenders op Legdeur. ‘Een auto is juist erg makkelijk als je eens iets groots moet vervoeren, dat je niet mee krijgt in het openbaar vervoer.’ En dat maakt het volgens de betrokkenen ook erg interessant voor zakelijk gebruik. ‘Je neemt een auto af als dienst, zonder je druk te hoeven maken over apk, reparatie en ander beheer.’

Kunnen ondernemers niet beter even wachten tot de mogelijkheden groter zijn?

Koenders: ‘Niet voor iedere ondernemer is elektrisch rijden momenteel geschikt, dat moet je zelf inschatten. In de regio Amsterdam zijn nu relatief veel oplaadpunten, maar je kunt er nog niet mee door heel Nederland komen. Wel zijn er hybride auto’s, waardoor je zelf kunt kiezen wanneer je elektrisch rijdt en wanneer op brandstof.’ Hoewel er al intensieve testtrajecten voor auto’s zijn geweest en ook een pilot met het gratis opladen van auto’s in Amsterdam op zijn einde is, lijkt er nog wel sprake van een experimentele fase. Legdeur: ‘Er is nog veel praktijkervaring nodig, maar elektrisch rijden is nu al wel aantrekkelijk door de belastingvoordelen.’ Koenders: ‘Voor werkelijke acceptatie is het essentieel dat het gebruik heel gemakkelijk is en door heel Nederland.

We streven dezelfde situatie na die we nu met reguliere auto’s hebben.’

Daar springt Hupperets graag op in.

‘Er is al een systeem met een oplaadpas waarmee je als bestuurder bij ieder oplaadpunt terecht kunt.

Of dat nu een punt van E-laad.nl, van ons of van een andere aanbieder is. Aan de achterkant worden de kosten onderling verrekend.

Dat is een vrij unieke situatie. Met onze beperkte landsoppervlakte en goede samenwerking hebben we de eigenschappen in huis om elektrisch rijden tot een succes te maken.’ <

Standplaats Italië

Alie Doorten (51) is eigenaar van olijfoliebedrijf San Mauro

25

‘Bureaucratie verstikt alles’

Safari in Afrika?

Bij Jambo Safari Club zijn de mogelijkheden eindeloos!

jambo.nl TEL: 020­2012740 I N F O @ JA M B O. N L

Dè Afrika specialist!

privé reizen geheel conform uw eigen wensen

noot restaureerden, gevolgd door een tweede huis. Bij de woningen stonden ook olijfbomen en uit liefhebberij verwerkte ze de olijven tot olie. Als aardigheidje stuurde ze in 2004 de opbrengst van de eerste oogst als kerstpresentje naar haar relaties.

FASCINERENd De reacties waren zo lovend, dat langzaamaan het idee opborrelde om het groter aan te pakken. Dat moment kwam in 2008. ‘Ik had zo veel olie, dat ik er ergens mee naartoe moest. Toen ben ik aan de slag gegaan om de Nederlandse markt er rijp voor te maken. Eerst via chefs van restaurants, later ook via geselecteerde delicatessenwinkels.

Inmiddels heb ik een aardig dealernetwerk.’

In 2009 – ze was toen directeur bij het advocatenkantoor Baker & McKenzie – zegde ze haar baan op om zich volledig op de olieproductie te storten. Het ondernemerschap bevalt haar uitstekend. ‘Fascinerend’, zegt ze zelf. Ze heeft een aantal kleine boeren in de omgeving van haar landgoed aan zich verbonden.

Die telen en plukken volgens haar instructies en leveren de olijven af

om er olie van te maken. Het afgelopen jaar was de productie twaalfduizend liter.

‘De olijven in deze streek zijn van een bijzondere kwaliteit’, zegt Doorten. ‘In de Romeinse tijd was hier al een oliecultuur. De olie werd in kruiken met schepen over de Tiber naar de stad vervoerd. De mensen in deze streek zijn verbonden met de olijventeelt. Ze zijn er trots op dat hier heerlijke olie vandaan komt.

De mensen hebben goud in handen.

Ik help ze om er een afzetkanaal voor te creëren.’

CRIME Het leven in Italië bevalt haar heel goed. ‘Het is hier fantastisch. De cultuur, de geschiedenis, de gebouwen, de natuur. Ze hebben hier gevoel voor schoonheid: mooi en lekker. IJs, pasta, olijven, eenvoudig, maar wel heel goed. Voeg daar het mooie weer en ontspanning bij de mensen aan toe en je hebt een ideale mix.’ Om daar direct aan toe te voegen: ‘Zakendoen is hier wel een crime. De bureaucratie verstikt alles. Alleen al bij het openen van een bankrekening gaat alles mis. Wil je hier een bedrijf beginnen: succes ermee.’ <

tekst Jos Leijen

• KENIA • TA NZ A N I A • OEGANDA • SEYCHELLEN • MAURITIUS • MADAGASKAR • MOZAMBIQUE • ZAMBIA • BOTS WANA • NAMIBIË • ZUID-AFRIKA

Alie Doorten ging in 1985 als student Europese Studies voor de eerste keer naar Italië. Het was liefde op het eerste gezicht. Het landschap, de cultuur, het eten, de mensen; ze stalen het hart van de jonge studente. Ze kon toen nog niet bevroeden dat ze er in 2012 een deel van het jaar zou wonen en leiding zou geven aan San Mauro, een succesvol olijfoliebedrijf.

Italiaans was een bijvak tijdens haar studie, internationaal recht het hoofdvak. Ze zou vaak terugkeren naar Italië. Het volgende jaar al kreeg ze een beurs aangeboden om een zomer in Florence te studeren en haar Italiaans verder te verbeteren.

In 1995 maakte ze voor het eerst kennis met de streek waar ze nu haar bedrijf heeft. Ze werkte in die periode voor KLM aan een project waarvoor ze regelmatig in Rome moest zijn.

Iemand raadde haar een overnachtingsadres aan in de Sabijnse heuvels, iets buiten de stad. ‘Een fantastische plek’, kijkt ze terug. ‘Mijn partner en ik zeiden toen al tegen elkaar: als we nog eens iets willen in Italië, dan is het hier.’

Het Italiaanse avontuur begon enige tijd later met de aankoop van een huis dat Doorten en haar echtge-

26 Internationaal zakendoen

27

Begeerlijk buitenland Nederland exportland. Maar liefst zeventig procent van onze landelijke omzet komt voort uit export en dit aandeel zal blijven groeien. Duitsland blijft belangrijk, maar mede dankzij internet ligt de hele wereld binnen bereik.

tekst Niels Achtereekte / illustratie Bas van der Schot

De adresgegevens vermelden Sneek, maar op de Friese locatie van Equiplite Europe werken maar vier van de tachtig medewerkers.

Ondernemer Lourens Poorter heeft zijn internationaal georiënteerde bedrijf namelijk ondergebracht in drie landen: een kleine kern in eigen land, een fabriek in Sri Lanka met zestig medewerkers en een locatie in Australië met nog eens zestien mensen. Een goed geregeld logistiek netwerk zorgt ervoor dat de lichtgewicht zeilbootonderdelen die Poorter maakt en verkoopt op de juiste tijd op hun bestemming in één van de 35 landen zijn.

Poorter is een van de ondernemers die aan het woord komt in het boekje Eerste hulp bij internationaal ondernemen, dat MKB-Nederland samen met TNT Express heeft ontwikkeld.

TNT Express verbond zich twee jaar geleden aan MKB-Nederland als kennispartner voor internationaal zakendoen. Het boekje past goed bij een opmerkelijke ontwikkeling: ondanks de economische moeilijkheden

zijn de exportcijfers van Nederland gunstig. Schommelingen zijn niet te vermijden, maar de export is volgens het Centraal Planbureau (CPB) de voornaamste reden dat de economie zal groeien. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) geeft op haar beurt aan dat export maar liefst zeventig procent uitmaakt van wat de BV Nederland omzet (het bruto binnenlands product). Maar wel met de kanttekening dat in de exportcijfers ook wederuitvoer is verwerkt, oftewel producten uit het buitenland die wij op onze beurt weer exporteren.

DUBBEL POSITIEF Volgens de Kamer van Koophandel (KvK) onderneemt een kwart van de Nederlandse ondernemers over de grens. En dat percentage lijkt het

Export is de reden dat de economie zal groeien

komende jaar toe te nemen. De toenemende interesse voor internationaal ondernemen heeft volgens verschillende kenners een eenvoudige reden: de echte groeimogelijkheden liggen niet binnen onze landsgrenzen. Als bedrijf ben je in een klein land als Nederland nu eenmaal eerder uitgegroeid. Lucratieve goederen of diensten gaan dan ook al gauw de grens over. En dat loont in de meeste gevallen.

Uit onderzoek van exportvereniging Fenedex en kredietverzekeraar Atradius blijkt dat bijna zes op de tien ondernemers die afgelopen jaar exporteerden, de export zag groeien.

Bij het overgrote deel groeiden de bestaande orders. De overige groei kwam uit het betreden van nieuwe exportmarkten, het intensiveren van verkoopinspanningen en het verbeteren van producten en diensten.

Positieve cijfers over de afgelopen tijd dus, maar hoe kijken exporteurs naar de komende tijd? Die vraag stelde Fenedex internationaal georiënteerde ondernemers voor haar

jaarlijkse rapport Trends in Export. De ondervraagden blijken bijna dubbel zo positief als het CPB. Zij schatten een groei van zeven procent in. Dat is lager dan de tien procent van vorig jaar, maar gezien de economische omstandigheden is het wel positief.

Ruim de helft van de ondernemers ziet kansen om de omzet te vergroten in Duitsland.

Verder blijkt dat Europa minder kansen biedt dan voorheen, dat heeft menig ondernemer afgelopen jaar gemerkt. ‘Als het zwaartepunt van jouw bedrijvigheid in Zuid-Europa ligt, in Griekenland of Spanje bijvoorbeeld, dan merkte je dat zeker’, zegt Bart Jan Koopman, directeur van Fenedex. ‘Maar andersom zie je dat er binnen Europa juist weer extra kansen liggen in het Oostblok.’

Leendert-Jan Visser, directeur van MKB-Nederland ziet die kansen ook.

‘We willen ondernemers helpen die kansen te benutten’, zegt hij. ‘Samen met de ministeries van economische en buitenlandse zaken komt MKBNederland met het MKB-programma

Internationale Handel. Onderdeel daarvan is een aantal mkb-handelsmissies.’

De werkelijke groeimarkten liggen vooral buiten de EU. Volgens Koopman wint de Nederlandse handelsgeest terrein in de rest van de wereld.

‘Steeds meer Nederlandse bedrijven hebben de laatste jaren internationale ervaring opgedaan binnen Europa en durven het nu aan om nog een stap verder te gaan.’

TRANSPARANTER Bekende opkomende markten als Brazilië, Rusland, India en China (de BRIC-landen) blijven populair, maar ook van landen als Turkije en Indonesië zijn er hoge verwachtingen.

De economie groeit er, waardoor de vraag naar producten en diensten toeneemt. Voor Turkije geldt tegelijkertijd dat de Turkse overheid zich sterk inzet om handelsmogelijkheden beter vorm te geven. Maar dat is niet het enige voordeel, weet Koopman.

‘Net als Nederland is Turkije omringd door andere landen en daardoor

een goede gateway.’ Maar een te positief beeld moeten we er niet van schetsen. Tijdens het laatste bezoek van minister Verhagen (Economische Zaken, Landbouw en Innovatie) aan Turkse collega’s gaf Fenedex hem een lijstje mee, met daarop onder meer de suggestie voor een transparanter douanebeleid.

De groei in export neemt dus niet weg dat er knelpunten zijn. Deze zijn met name ingegeven door de economische strubbelingen. Zo betalen klanten veelal later dan voorheen, staan prijzen onder druk en is er grote concurrentie. Als gevolg hiervan moeten ondernemers grotere financiële risico’s nemen, waardoor zij voorzichtiger zijn.

Ook het genoemde douanebeleid is een terugkerend knelpunt.

Binnen de EU zijn er uiteraard heldere handelsovereenkomsten, maar daarbuiten liggen uitdagingen. Richting de BRIC-landen is er bijvoorbeeld nog geen sprake van uitgekristalliseerde handelsovereenkomsten, soms vraagt het zelfs om pionierswerk.

‘Buiten de EU heb je te maken met >

28 Internationaal zakendoen ‘Buiten de EU kamp je met een behoorlijke papierwinkel’

een behoorlijke papierwinkel, die je eigenlijk nooit helemaal zelf kunt doorgronden’, zegt Willem Prinsen, algemeen directeur van TNT Express.

Maar dat hoeft volgens hem zeker geen struikelblok te zijn. Hij wijst op het genoemde ondernemersboekje en de webinars die TNT Express, MKB-Nederland en MKB Servicedesk organiseren (zie kader).

RECHT OP RETOUR Net zoals bij ondernemen binnen de landsgrenzen is vertrouwen winnen onmisbaar. Prinsen benadrukt dan ook het belang dat orders op tijd en in goede staat op de juiste plek zijn.

Zeker een eerste order is volgens hem cruciaal. In Nederland is het belangrijk om klanten te overtuigen dat ze volgens afspraak moeten leveren, op afstand weegt dat belang nog zwaarder. Al helemaal wanneer het contact voornamelijk via internet plaatsvindt, wat het zakendoen minder persoonlijk maakt.

En de inzet van internet is volgens de KvK juist een van de redenen waarom steeds meer bedrijven zich aan export wagen. Door internet liggen exportmogelijkheden beter binnen het bereik van kleine organisaties. Prinsen ziet door internetontwikkelingen een specifiekere trend: Nederlandse bedrijven exporteren niet alleen naar zakelijke relaties, maar ook steeds meer direct naar de buitenlandse eindklant.

Dat biedt kansen maar brengt ook nieuwe vragen met zich mee. Hoe zorg je bijvoorbeeld dat retouren goed verlopen? Prinsen: ‘Consumenten zijn eraan gewend producten eenvoudig terug te kunnen sturen, ongeacht waar deze vandaan komen.

Zorgen dat deze processen voor de

T-shirts en muesli op maat Internationaal ondernemen betekent een vergroting van de markt en de mogelijkheid om je netwerk uit te breiden. En dan kun je interessante kansen tegenkomen zonder dat je het wiel opnieuw uit hoeft te vinden. Zo dacht Bas Verhoogt van weGOdutch een tijd geleden eraan om gepersonaliseerde T-shirts te verkopen. Tijdens het maken van een concurrentieanalyse liep hij tegen het Duitse Spreadshirt aan, dat al bezig was met wat Verhoogt in gedachte had.

Ook bleek het bedrijf net internatonaal te willen uitbreiden. In de vorm van een commercieel agentschap ging Verhoogt als ondernemer in zee met Spreadshirt. En het importeren van concepten bevalt goed. Zo zijn nu ook MyMuesli (voor zelf samen te stellen biologische muesli) en DesignSkins (gecustomizede folies voor laptop en telefoon) naar Nederland gehaald. ‘We doen veel op gevoel’, zegt Verhoogt in het boekje Eerste hulp bij internationaal ondernemen. ‘De Duitse markt is redelijk vergelijkbaar met de Nederlandse, al moeten er wel wat details worden aangepast.

Uiteindelijk is het zaak om gewoon te starten en gaandeweg te ondervinden wat wel en niet werkt.’

Eerste hulp In Eerste hulp bij internationaal ondernemen geven verschillende ondernemers tips die ze opgedaan hebben in hun eigen praktijk. Enkele ervan zijn: • Zoek snel een lokale partner en focus op sales • Geef zaken de tijd. Het is essentieel vaker contact met elkaar te hebben voor je afspraken maakt • Een distributeur die goed ingevoerd is in de markt, kan een goede partij zijn om marktonderzoek uit te voeren • Stel je – afhankelijk van de cultuur – ook open voor informeel contact.

Dat zorgt voor minder problemen bij betalingen en voor betere service • Start klein, maar zorg dat je klaar bent voor snelle groei Eerste hulp bij internationaal ondernemen is in boekvorm te bestellen en als PDF te downloaden via: www.mkbservicedesk.nl/internationaalondernemen. Op die plek zijn ook de webinars te vinden, met thema’s als douane en wetgeving en zakendoen in China, Turkije, Duitsland, Polen, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk.

consument ongemerkt goed verlopen, is essentieel voor de concurrentiepositie van een ondernemer.

Een ontvanger mag niet merken dat het product uit het buitenland komt.

Zeker niet als je concurreert met een lokale aanbieder.’

WERELDROL Met positieve vooruitzichten in zowel staatscijfers als ondernemersplannen ziet ons land het komende exportjaar positief tegemoet. En wie zich bedenkt dat onze Europese collega’s gemiddeld twee keer zoveel exporteren naar de groeiende BRIC-landen,

die weet dat er zelfs nog een schepje bovenop kan. De eigen organisatie voor een groot deel over de landsgrenzen tillen zoals Equiplite Europe heeft gedaan, is daarvoor niet eens essentieel.

Maar het mag duidelijk zijn dat de wereld ons land veel mogelijkheden biedt en wij als kleine natie met onze gunstige ligging een nog belangrijkere rol op wereldniveau kunnen spelen. ‘En je hoeft het niet eens zo ver te zoeken’, besluit Prinsen. ‘Ook een land als Duitsland blijft volop mogelijkheden bieden, zolang je je maar goed verdiept in de lokale markt.’ <

De vrijheid van Intercity Zakelijk Mobiel bellen zonder vast contract

Een ZZP’er wil geen knellende contracten, die wil vrij en flexibel zijn.

Dat hebben wij bij Intercity Zakelijk goed begrepen. Daarom bieden wij de zelfstandig ondernemer nu bellen en internet met maandelijks opzegbare abonnementen. Wel de service en de smartphone, maar geen vast contract. Bepaal zelf je bel- en databundel en geniet van je vrijheid. Kijk meteen op zondercontract.nl en ontdek zelf het voordeel van Intercity Zakelijk. www.zondercontract.nl

30 Internationaal zakendoen

Interview

31

Nederlandse kassen in Oekraïne Twee Nederlandse ondernemers verbouwen verse groenten in Oekraïne. ‘De lokale bevolking moet een beetje van je houden.

Dat is je beste bescherming.’

tekst Koos Plegt / fotografie Lex Draijer

Peter de Vreede (63) is al lang actief in Oost-Europa. Toen de Muur viel en de landen aan de andere kant van het voormalig IJzeren Gordijn open gingen voor de rest van de wereld, was hij betrokken bij verschillende projecten om deze nieuwe economieën om te vormen van planeconomie tot liberale markteconomie. Doorgaans liepen deze projecten via het Nederlandse Ministerie van Economische Zaken.

‘Het zag in Oost-Europa kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven en gaf honderden projecten uit, meestal relatief kleinschalig van omvang. Het ging dan bijvoorbeeld om de reorganisatie van het openbaar vervoer in Praag of het opzetten van een nationale luchtvaartmaatschappij in Estland.’ Nadat KPMG hem vroeg een groot Europees project in Oekraïne onder zijn hoede te nemen, werd het land zijn vaste uitvalsbasis. Nog altijd woont De Vreede de helft van zijn tijd in het land aan de Zwarte Zee. Hij zette er een KPMGkantoor op, was onder meer actief bij diverse investeringsfondsen en zette er ook zelf een ontwikkelingsfonds op.

NEDERLANDSE KRACHT In FoodVentures, een project waar De Vreede sinds 2009 mee bezig is, is deze regionale ervaring essentieel.

Het doel van dit project is het opzetten van agrifood-initiatieven in landen rondom de Zwarte Zee. In Oekraïne, waar FoodVentures verwacht de eerste

zes hectares glastuinbouw te realiseren, zijn de plannen tot dusver het meest concreet gemaakt. ‘Ik ben al zolang in deze omgeving dat ik goed kan indexeren wat een niche is, waarin Nederlandse bedrijven zich kunnen onderscheiden’, vertelt De Vreede.

‘Op andere gebieden ben je al snel bezig te concurreren met de Fransen, Amerikanen en natuurlijk ook de Chinezen. Het gaat er juist om een balans te vinden tussen expertise en ervaring.

Iedereen kan bijvoorbeeld stoeltjes maken, maar niet iedereen kan groenten in een kas verbouwen. Daar zijn wij Nederlanders goed in.’

Het contact met zijn partner in FoodVentures, Dirk Aleven, ontstond via MeetIn, een bureau waarvan laatstgenoemde mede-eigenaar en oprichter is. MeetIn organiseert netwerkreizen naar het buitenland, met name naar de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China). Zo speelt De Vreede bij MeetIn een rol in programma’s gericht op Oost-Europa. De Vreede: ‘Je kunt deze reizen vergelijken met een handelsmissie, maar dan zonder de politiek en met gebruik van plaatselijke netwerken. Het blijkt dat voor veel deelnemers deze reizen een echte

‘We weten waarin we ons kunnen onderscheiden’

eyeopener zijn. De situatie ter plekke is vaak veel minder droevig dan men zich had voorgesteld. Ze zien er juist kansen.’

INGESTORTE VERSPRODUCTIE Aleven gaf aan zelf zo’n kans te willen benutten, maar dan wel op voorwaarde dat er een goede businesscase achter zat. ‘De businesscase voor FoodVentures is simpel’, vertelt De Vreede. ‘Na de instorting van het systeem van coöperatieve winkels hebben zich in Oost-Europa grote internationale retailers gevestigd en lokale retailers hebben zich ontwikkeld volgens hetzelfde model. Er is een sterke retailmarkt ontstaan met daarin hele grote bedrijven die megasupermarkten bouwen.’

Hij geeft een voorbeeld van het Duitse Metro Cash & Carry, dat dertig van dergelijke supermarkten heeft gebouwd in Oekraïne en van plan is er nog eens twintig bij te bouwen. Een ander voorbeeld is de Franse retailer Auchan, die sterk in vestigingen in Oekraïne investeert. De Vreede: ‘Hun grootste probleem is hoe ze aan versproducten moeten komen voor hun klanten. Aan zuivel, vlees, fruit en groente. De productie daarvan is vrijwel volledig ingestort en er is de laatste twintig jaar nauwelijks in geïnvesteerd.’

Door het uiteenvallen van het communistische samenwerkingsverband >

32 Internationaal zakendoen Comecon zijn bovendien grote gaten in markten ontstaan. ‘Dat was een geïntegreerde relatie. Het ene land maakte bussen, het andere land produceerde tarwe. Het was een afhankelijkheidsrelatie waarin landen niet voor hun eigen, maar voor de gezamenlijke markt produceerden.’

GROEIENDE MIDDENKLASSE Naast de aanwezigheid van een sterke retailmarkt en een ingestorte productie van versproducten is er nog een derde factor die het produceren van versproducten aantrekkelijk maakt: de groeiende middenklasse. ‘Dan heb je een echte businesscase’, stelt De Vreede. ‘Ik leef een deel van mijn tijd in het westen van Oekraïne. Daar, maar ook in de hoofdstad Kiev, kan ik nauwelijks versproducten vinden in de supermarkten. De businesscase stond bij wijze van spreken bij mij op de stoep.’ Hierdoor werd het idee geboren de focus te richten op de teelt van groenten. Maar dan wel in kassen, zodat de productie het hele jaar kan doorgaan. Een partnerschap met twee Nederlandse telerscoöperaties (Prominent en Rainbow) zorgt ervoor dat De Vreede en Aleven de export van Nederlandse groente kunnen combineren met het starten van de lokale productie. ‘We verkrijgen stabiele kwaliteit en volume door te importeren van onze aandeelhouders en voor hen is het interessant zich op deze manier op een nieuwe markt te profileren. Ze zijn niet langer afhankelijk van buitenlandse handelaren, want ze produceren nu immers zelf op de lokale markt.’

Het bouwen van de kassen is inmiddels begonnen, maar het project heeft nogal wat voeten in de aarde gehad.

Na de eerste plannen in 2009 ontwikkelden partners De Vreede en Aleven deze in 2010 en een jaar later kregen deze ideeën hun huidige vorm. Dit jaar staat in het teken van implementatie.

‘Voor de mensen die denken: je gaat gewoon even. Dat is niet waar. Het is een complex verhaal, onder meer op het gebied van land kopen en het verkrijgen van vergunningen.’

Interview

Zo zijn er ook verschillende investeerders bij het project betrokken: private investeerders, de Nederlandse ontwikkelingsbank FMO en lokale banken. Er is bovendien een Nederlandse tuinder gecontracteerd, die lokaal het project gaat runnen. In oktober moeten de kassen in West-Oekraïne klaar zijn. Er is twintig hectare grond aangeschaft, maar de eerste fase bestaat uit zes hectare. ‘We kunnen nu niet meer doen, want er is te weinig lokale expertise in glastuinbouw. Er zijn geen ervaren mensen. Deze moeten we dus zelf opleiden. De samenwerking met coöperaties is daarom onmisbaar, want door hen beginnen de eerste Nederlandse stagiaires dit voorjaar al.’

Om het initiatief tot volle wasdom te laten komen, is betrokkenheid over een langere periode essentieel, beseft ook De Vreede. ‘Wij hebben als management afgesproken er in ieder geval de komende drie jaar volle tegenaan te gaan. Daarna is het afhankelijk van hoe ver de lokale mensen zijn. Waarschijnlijk zijn we de komende tien jaar nog wel bezig dit project uit te bouwen.’

FINANCIERING Als ontwikkelaar, aandeelhouder en verantwoordelijke voor het management neemt FoodVentures het voortouw in het Oekraïense project.

Andere aandeelhouders zijn de coöperaties en particuliere investeerders, afkomstig uit netwerken en contacten van De Vreede en Aleven. Een belangrijk onderdeel van het project was de financiering. FoodVentures werkte aan verschillende voorwaarden, voordat het bij FMO binnenstapte. ‘Als je lokale partners hebt, gecombineerd met een plan en miljoenen particulieren, dan kun je naar een bank.’ FMO stelde nog een aantal aanvullende voorwaarden, zoals de aanwezigheid van een Nederlandse tuinder en goede juridische beheersing. ‘Wat wij doen

‘Politieke plekken zijn bezet door mensen met zakelijke belangen’

is lastig, want er is geen trackrecord en er zijn geen cijfers van voorgaande jaren. Ook is het risico groot, wat je probeert te ondervangen met lokale expertise en de betrokkenheid van twee groepen zeer ervaren telers. Het ging om een substantieel bedrag, maar omdat agrifood en kassenbouw echte Nederlandse expertisegebieden zijn, was het voor FMO interessant.

Dat FMO een groter aandeel heeft genomen dan de gebruikelijke dertig procent in een dergelijk project, heeft me positief verbaasd.’

TRANSITIELAND Zijn er specifieke valkuilen voor ondernemers in Oekraïne? Op deze vraag toont De Vreede zich een rasondernemer: ‘Hoewel Oekraïne nu naast Nederland echt mijn thuisland is, is eigenlijk de businesscase de uitdaging, niet het land. Overal zijn interessante kansen te vinden. Je moet alleen wel scherp kijken naar de businesscase, want die is heilig.’ Van lastige omstandigheden in zijn tweede thuisland wil hij dan ook niets weten. ‘Ook in Duitsland en Frankrijk krijg je te maken met regelgeving en bijzonderheden waar je niet bekend mee bent. Wel is Oekraïne nog steeds een transitieland.

Er is veel regelgeving in overgang. Je komt hier nog dingen tegen waarvan je als Nederlander zou vinden: ‘Dat zou niet zo moeten’. Er zijn bijvoorbeeld politieke plekken bezet door mensen met zakelijke belangen. Als ondernemer heb je daar echter weinig mee te maken.’ Belangrijker is de lokale situatie, vindt hij. Als lokale werkgever kan een ondernemer ook als buitenlander belangrijk zijn voor de plaatselijke economie. De Vreede: ‘We zitten in een kleine agrarische gemeente, niet ver buiten Lviv. Als werkgever moet je belangrijk zijn voor je omgeving. In eerdere projecten hebben we bijvoorbeeld geholpen met het doortrekken van gasleidingen, computers voor het dorpshuis en het opknappen van een schooltje. Mensen moeten een beetje van je houden en trots zijn op het project. Zij zijn de beste vorm van bescherming die je kunt krijgen. <

34 Internationaal zakendoen

Expertpanel

35 Sjoerd Beugelsdijk hoogleraar International Business & Management, Rijksuniversiteit Groningen

Jan Willem Jonkman managing partner BlueMind Corporate Finance

Dennis Vermeulen consultant bij Internationaal Zakendoen

‘ De aanwezigheid van medewerkers is een krachtig signaal’

‘ Start met een strategische samenwerking’

‘ Maak nearshoring bekend via lokale recruiters’

‘De internationalisering van ISDC voltrekt zich volgens de tekstboekjes. Veel mkb’ers doorlopen dezelfde stappen bij de beslissing om te internationaliseren en komen voor soortgelijke uitdagingen te staan. De marktomvang van Duitsland is een cruciale pull-factor en het wisselkoersrisico in het Verenigd Koninkrijk maakt deze markt minder aantrekkelijk. Vooral in financieel turbulente tijden als deze. Bovendien kiest ISDC voor een stapsgewijze benadering die ze in staat stelt te leren van elke gezette stap. En de beste manier van vertrouwen winnen, is door te laten zien dat het bedrijf zich committeert. De aanwezigheid van ISDC-medewerkers in Duitsland is een krachtig signaal dat dit vertrouwen bevordert. Tegelijkertijd kiest ISDC daarmee wel voor een culturele uitdaging. Duitsers en Nederlanders hebben veel gemeen, maar de gelijkheid op de Nederlandse werkvloer en de hiërarchische relaties op de Duitse werkvloer kunnen tot spanningen leiden.

Die spanningen overbruggen is de volgende uitdaging. Het opbouwen en verder uitbouwen van de vertrouwensrelatie is daarbij cruciaal.’

‘ISDC pakt de groeistrategie in Duitsland voorzichtig aan en dat past bij de marktsituatie. Duitsland bestaat uit een groot aantal deelmarkten. De keuze welke deelmarkt per sector en geografisch gezien het beste past, is van groot belang.

Het bank- en verzekeringswezen is met name vertegenwoordigd in Frankfurt, terwijl bijvoorbeeld industrie hoofdzakelijk in het dichtstbevolkte gebied Noordrijn-Westfalen gehuisvest is. Een overname van een lokale partij zou ISDC een versnelling geven, maar wel met een verhoogd risicoprofiel. Het starten met een strategische samenwerking is dan een verstandige keuze. In alle gevallen heeft het internationale zakendoen een financieringscomponent bestaande uit aanloopkosten, investeringen en op het moment dat de eerste klanten binnen komen, een behoefte aan werkkapitaal. Deels is dit bancair in te vullen door internationale banken. Maar gedeeltelijk zal dit met risicodragend kapitaal moeten worden gefinancierd, gegenereerd uit de winsten in Nederland of extern opgehaald moeten worden bij investeerders.’

‘Er is geen vaste route voor nieuwe organisaties die voet aan de grond zetten in Duitsland. Het is erg belangrijk om over een goede markt- en omgevingsanalyse te beschikken en de afweging te maken of een lokale partner gewenst is. Met name wanneer het gaat om een vrij onbekend concept is marketing erg belangrijk. Via welke kanalen kan het concept op de juiste wijze bij de juiste organisaties bekend worden gemaakt? Dat verschilt per branche en kan via verschillende media. Op het gebied van nearshoring is het wellicht mogelijk via aanverwante netwerken online een groot publiek te benaderen. Veel mkb’ers maken gebruik van onze Duitse virtuele kantoren, zodat zij diverse contactgegevens op de Duitse webpagina’s gebruiken.

Op deze manier voelt een veel groter Duits publiek zich geroepen contact met hen op te nemen. Voor ISDC kan dat ook werken. Een transparantere manier om op diverse locaties het concept van nearshoring bekend te maken – met eventueel lokale contactpersonen – zou een samenwerking kunnen zijn met lokale recruitmentbureaus, waarmee ISDC tijdens bekende Duitse evenementen en beurzen in contact kan komen.’

Terughoudend met nearshoring Op het gebied van internationaal zakendoen heeft ICT-dienstverlener ISDC al jaren ervaring. Sinds kort is het bedrijf ook actief op de Duitse markt. Maar hoe dring je door in een markt waar voorzichtigheid troef is?

ISDC, in 1990 opgericht in Hilversum, kwam voor het eerst in aanraking met zakendoen over de grens toen de toenmalige directeur verliefd werd op Roemenië en merkte dat het aantal gekwalificeerde ICT’ers er hoger was dan in Nederland. Vanwege capaciteitstekort in Nederland en de uitstekende kwaliteit van de ICT-professionals in Roemenië is het bedrijf in 1999 uitgeweken naar de Zuidoost-Europese republiek, waar momenteel negentig procent van de bedrijfsvoering plaatsvindt. Met een omzet van tien miljoen euro in 2011 en tweehonderd medewerkers is ISDC een pionier in ICT-nearshoring.

tekst Kristel Hurenkamp

GRONDIG VELDWERK Een half jaar geleden maakte ISDC de stap naar de buurlanden België en Duitsland. Hoewel het ook al actief was in het Verenigd Koninkrijk, was het een logische keuze voor ISDC ook hier zaken te doen. ‘In Engeland hadden we te maken met koerswisselingen tussen de euro en de pond, waardoor we ineens veel duurder waren. Dat probleem hebben we met België en Duitsland niet’, vertelt bestuursvoorzitter Eddy Vermeire. ‘Bovendien hadden we al

een netwerk in beide landen.’

Een half jaar lang is ISDC bezig geweest met het verkennen van de markt. De omvang van de Duitse markt is groter dan die van België, waardoor de ICT-dienstverlener er momenteel over nadenkt België ‘even in de koelkast te zetten’. Het eerste contract in Duitsland is inmiddels een feit, maar dat heeft lang geduurd. Tussen het eerste salescontact en een daadwerkelijk contract zit volgens Vermeire meer tijd dan wij in Nederland gewend zijn. ‘De Duitsers zijn met alles voorzichtiger.

Ze willen er hoe dan ook zeker van zijn dat ze met een gedegen leverancier in zee gaan.’ Opvallend vond de CEO dan ook dat gedegen veldwerk voor de Duitsers heel normaal is. ‘Ze zijn op bezoek geweest in Roemenië en hebben zelfs een pilottraject gedaan. Ze zijn nog meer gefocust op kwaliteitsaspecten dan Nederlanders.’

ANDERE REGELS ISDC richt zich bij onze oosterburen voornamelijk op de marktsectoren telecom en het bank- en verzekeringswezen. Wat betreft telecom is alles redelijk gelijk aan Nederland. Voor

het bank- en verzekeringswezen geldt dat niet. ‘De regelgeving en markt zijn anders dan in Nederland.

We moeten ons erg verdiepen in wat er lokaal speelt’, vertelt Vermeire.

Daarbij komt ook dat Duitsland niet één markt is, maar sterk regionale netwerken kent. ‘Je kunt niet vanuit één plek heel Duitsland bedienen.

Het kiezen van een strategische plek is essentieel wil je in het land groeien.’ Een ander verschil met zakendoen in Nederland is dat ze in Duitsland het begrip nearshoring nog niet zo omarmen als in ons land. De Duitsers moeten de beweging naar outsourcing nog maken en zijn ook hier voorzichtig mee. Voor een bedrijf als ISDC is dat lastig. ‘We proberen vertrouwen te winnen door een aantal van onze medewerkers daar te detacheren.’

Dat is eigenlijk de grootste uitdaging waar het bedrijf momenteel voor staat. ‘Nederlanders zijn veel commerciëler. Wij willen onze commerciële activiteiten ook in Duitsland beter faciliteren. Maar hoe kunnen we onze contacten uitbreiden, zodat onze dienstverlening doordringt in Duitsland?’ <

D onde tafel R

37

Laat ontvangen, laat betalen Jaarlijks boeken mkb’ers een miljard euro af aan niet-betaalde facturen. Achterblijvende betalingen zijn goed voor een kwart van alle faillissementen. ‘Bedrijven groeien soms het faillissement in en het draait altijd om cashflow.’

tekst Jan Kooistra / fotografie Marcel Bakker

Carlos Mendes Aguiar, Leendert-Jan Visser en Bernd Damme

Bedrijven – groot en klein – laten geld liggen. Veel geld. Facturen worden laat of soms helemaal niet betaald. Door te weinig te focussen op de cashflow van hun bedrijf, zitten ondernemers met oninbare facturen en achterblijvende betalingen. Het is zelfs zo dat een kwart van de faillissementen in Nederland niet wordt veroorzaakt door een tekort aan klanten, orders of opdrachten, maar door achterblijvende betalingen.

PostNL, MKB-Nederland en ondernemer Bernd Damme willen deze boodschap uitdragen: zorg dat je als ondernemer op tijd betaald krijgt.

Jaarlijks boeken mkb’ers een miljard euro af aan niet-betaalde facturen, weet Carlos Mendes Aguiar, directeur zakelijke markt bij PostNL. En dat is volstrekt onnodig. Als ondernemers er voor zorgen dat ze sneller betaald krijgen, voorkomen ze problemen.

En snelheid levert ook geld op.

Mendes Aguiar, die met PostNL ondernemers helpt bij het versturen en tijdig innen van facturen, wil ondernemers laten zien dat strak management

van de cashflow alleen maar positieve kanten heeft. Met de nieuwe online cashflowtool laat PostNL ondernemers de rekensom zelf maken: zoveel dagen eerder betaald krijgen, levert zoveel winst op.

Directeur van MKB-Nederland, Leendert-Jan Visser, schuift ook aan tafel en hij weet als geen ander hoe belangrijk aandacht voor cashflow is.

En de 22-jarige ondernemer Bernd Damme, oprichter van Eye-wear.nl en Cravatta Pelliano, is ervaringsdeskundige. Hij heeft met vallen en opstaan geleerd hoe belangrijk het is om zicht te hebben op geldstromen. Na twee keer op het randje te hebben gebalanceerd, buigt Damme zich nu elke week met zijn compagnons over de cijfers: woensdag cashflowdag.

Wat ging er mis?

Damme: ‘Heel simpel, een bijnafaillissement. Bij Eye-wear.nl had ik niet gekeken naar de voorwaarden van een klant die een betaaltermijn hanteerde van negentig dagen. Precies in die periode boekten we steeds meer business-to-businessomzet en

mijn leverancier paste een termijn toe van veertien dagen. Dan kan ik dat verschil financieren, maar je raakt dan je zuurstof kwijt. Bij Cravatta Pelliano dachten we vooral aan consumenten te gaan verkopen, dan heb je binnen vier dagen je geld ontvangen, omdat ze online betalen. Het werd zeventig procent retail en als je dan ook nog eens drie keer zoveel verkoopt dan ingeschat, dan heb je een probleem met je werkkapitaal.’

Waarom is het zo belangrijk dat we het juist nu over cashflowmanagement hebben?

Visser: ‘In crisistijd is liquiditeit de sleutel. Als een onderneming echt in de gevarenzone terechtkomt, dan gaat het over liquiditeit. Daarom heeft MKB-Nederland veel in Den Haag

‘Cashflow is de taak van de ondernemer zelf’ Leendert-Jan Visser

>

R onde tafel

39 een factuur te sturen, helemaal niet gezien als cadeau.’

Damme: ‘Helderheid werkt vaak heel goed. Dit doen wij voor jullie, dat doen jullie voor ons. Het is de goedkoopste liquiditeit die er is. En toch is factureren vaak een sluitpost.’

Mendes Aguiar: ‘Ondernemers zijn vaak druk bezig met ondernemen zelf, dan lijkt die factuur minder belangrijk.

Maar na het leveren van je product of dienst, moet je een klant kunnen aanspreken op het ontvangen van geld.’

Damme: ‘Veel ondernemers durven dat niet.’

Mendes Aguiar: ‘Maar iedereen is gebaat bij duidelijkheid. Zowel de leverende partij als de klant.’

Carlos Mendes Aguiar (43) is directeur zakelijke markt bij PostNL. PostNL biedt haar klanten diensten op het gebied van post en pakketten, maar ook andere diensten als direct marketing, facturatie en incassodiensten.

Bernd Damme (22) startte op zijn vijftiende Eye-wear.nl, een webwinkel voor zonnebrillen die nu op het punt staat te worden overgenomen. Damme stort zich nu met Cravatta Pelliano op gehaakte dassen, pochets en jasjes.

Leendert-Jan Visser (47) is directeur van MKB-Nederland en werkt samen met ‘fantastische bedrijven’, zoals hij het zelf graag noemt. Visser is de zoon van een mkb’er, die een bedrijf met ongeveer tachtig medewerkers had.

gepleit voor regelingen die een positief effect hebben op de liquiditeit van bedrijven, zoals de willekeurige afschrijving.’

Damme: ‘En een overheid die facturen sneller betaalt.’

Visser: ‘Inderdaad. Het ontbreekt bij veel bedrijven toch aan inzicht, het management van elk bedrijf moet zich bewust zijn van zijn debiteuren en crediteuren. Daar valt veel te winnen.’

Mendes Aguiar: ‘Een klant van ons ging na het invullen van de tool met onze tips aan de slag. Door sneller betaald te krijgen, verbeterde zijn liquiditeit met 85.000 euro.’

Damme: ‘Bewustwording, daar gaat het om. Cashflowmanagement gaat niet alleen om oninbare goederen en diensten, het gaat ook om geld niet te laat ontvangen. Bedrijven gaan niet alleen failliet omdat ze geld niet krijgen, ook gewoon omdat ze geld te laat krijgen. En nog steeds werken hele industrieën doodleuk zonder algemene voorwaarden. Of ze versturen pas na zeven dagen een factuur.

Joost mag weten waarom. Misschien uit gewoonte. Terwijl het echt een slok op een borrel scheelt als je op tijd betaald krijgt.’

Mendes Aguiar: ‘Helemaal mee eens.

Ondernemers kunnen bijvoorbeeld naar de bank gaan voor werkkapitaal, maar soms zit het geld al in het bedrijf: als ze eerder factureren en incasseren.’

Visser: ‘Er is een wereld te winnen.

Iedereen weet dat de relatie tussen de ondernemer en de bank vaak een spannende is. En die relatie wordt op korte termijn niet veel makkelijker. Ik denk dat vijftien tot twintig procent van de ondernemers helemaal geen bank nodig heeft als ze hun liquiditeitsstroom onder controle hebben.’

Hoe krijg je als ondernemer dat inzicht dan?

Mendes Aguiar: ‘We hebben het facturatieproces goed onderzocht.

Met deze informatie helpen wij onze klanten om hun proces te verbeteren.

Dat doen we bijvoorbeeld met de ‘cashflowtool’, een internettoepassing waarmee een ondernemer in een aantal simpele stappen zijn facturatieproces in beeld brengt. Na het invullen is meteen helder welke verbetering haalbaar is.’

Damme: ‘Dat het geld oplevert is voor veel ondernemers een eyeopener, merk ik.’

‘De betalingsmoraal gaat achteruit’ Carlos Mendes Aguiar

Is het misschien zo dat ondernemers een zakelijke relatie zo persoonlijk mogelijk willen houden en niet graag snel facturen en herinneringen versturen?

Mendes Aguiar: ‘Dat speelt zeker een rol’.

Visser: ‘Het is soms ook bescheidenheid of niet weten hoe je het moet aanpakken. Als je vooraf duidelijk bent, dan krijg je daar ook waardering voor terug. En vaak wordt het cadeau, dat je geeft door pas na tien dagen

Het gekke is dat ondernemers zelf ook laat of niet betalen, terwijl zij er zelf net zoveel last van hebben als hun facturen niet worden betaald.

Visser: ‘Het lijkt wel alsof die twee kanten van het verhaal niet worden gecombineerd. Niet alleen bij bedrijven. Gemeenten halen vaak hun betalingstermijnen niet. Diezelfde gemeenten zoeken wel naar manieren om ondernemerschap te stimuleren en dan met name de kleinere. Nou, betaal je facturen eens op tijd.’

Damme: ‘Als je geld laat krijgt, ga je ook laat betalen.’

Visser: ‘Je moet wel. Grote concerns zijn bezig met duurzaamheid, met een langetermijnstrategie, met hun imago en goede relaties met hun leveranciers. En op tijd betalen is op een of andere manier geen issue.’

Damme: ‘Multinationals zijn steeds meer op de centen gaan letten.

Negentig dagen is heel normaal, er zijn ook concerns die op 120 dagen zitten.’

Mendes Aguiar: ‘Je ziet dat de betalingsmoraal achteruit gaat. In 2010 stonden facturen gemiddeld veertig dagen open, in 2011 was dat opgelopen naar 49 dagen. Om ons heen zijn er overigens voldoende landen waar facturen nog langer openstaan.’

Wat kun je als ondernemer dan doen om sneller betaald te krijgen?

‘Als de liquiditeit op orde is, krijg je sneller een lening’ Bernd Damme

Mendes Aguiar: ‘Breng heel goed je facturatie- en incassoproces in beeld.

Wanneer factureer je? Is dat direct na levering of zit daar tijd tussen? Controleer je de kredietwaardigheid van nieuwe klanten? Hoe is je maningsproces ingericht? Door hier inzicht in te hebben, heb je tevens zicht op het verbeterpotentieel. Dit is nu precies, waarmee wij onze klanten helpen.’

Damme: ‘Discipline is het belangrijkste. Bij ons komt elke woensdag een liquiditeitsrapport op tafel. Wat hebben we gedaan? Wanneer krijgen we geld? Zijn er issues?’

Visser: ‘Het gaat om bewustwording.

Het kost je gewoon geld, als je geld later binnenkomt.’

Mendes Aguiar: ‘Wij helpen onze klanten met de cashflowtool in het bewustwordingsproces. Door het invullen van een aantal simpele vragen, is meteen het verbeterpotentieel in beeld.’

Heeft het ook met omvang te maken? Een groot bedrijf heeft toch iemand voor de administratie?

Visser: ‘Dan nog. De cashflow hoort de taak van de ondernemer zelf te zijn.’

Mendes Aguiar: ‘Binnen ons bedrijf is er natuurlijk ook iemand verantwoordelijk voor de administratie, maar ik houd me hier zelf ook actief mee bezig.’

Damme: ‘Het gaat echt om het nemen van verantwoordelijkheid. Ik ben ook helemaal niet van de financiën, maar zet gewoon op een A4’tje hoe je procedure in elkaar zit. En kijk wat je beter kunt doen.’

Visser: ‘Ja, dat is al een hele goede stap.’

Damme: ‘Kijk op je facturen, staan daar betaaltermijnen op? Zorg dat je algemene voorwaarden op orde zijn.

Dat kan elke ondernemer morgen doen, daar hoef je niet heel slim voor te zijn of een medewerker voor aan te nemen. En kijk of je het zelf wel kunt. Ik ben niet competent wat geld innen betreft, dus doe ik dat ook niet.’

Visser: ‘Je regelt wel dat het gebeurt.

Op een of andere manier denken we bij liquiditeit ineens dat je daarvoor een financiële wizzkid moet zijn. Dat is helemaal niet zo. Het is gewoon handel, je levert iets en daar komt wat voor terug.’

Zolang het goed gaat, is het waarschijnlijk geen probleem?

Mendes Aguiar: ‘Er zijn voldoende voorbeelden van bedrijven met een enorme orderportefeuille die failliet gaan. Ze hebben geleverd, maar nooit betaald gekregen. Juist als het goed gaat, moeten ondernemers voorkomen dat ze in een situatie terechtkomen waar ze niet in willen belanden. Je koopt een paraplu als het droog is.’

Visser: ‘Bedrijven groeien soms het faillissement in. Cashflow is altijd de sleutel, in hoogconjunctuur, maar ook als het minder gaat.’

Banken geven in crisistijd ook moeilijker leningen. Is dat een reden om extra op cashflow te letten?

Damme: ‘Als je de liquiditeit op orde hebt en dat kunt aantonen, dan krijg je veel sneller geld. Bij een bank kijken ze goed naar je cijfers.’

Visser: ‘Banken doen extra lastig als je dit soort cijfers niet op orde hebt.’

Mendes Aguiar: ‘Een klant die zijn kasstroom op orde had gebracht en hierdoor 85.000 euro extra in kas had, had zestigduizend euro nodig om te investeren. Dat speelt hij in zijn bedrijfsvoering vrij door zijn cashflow op orde te brengen. En daardoor hoefde hij niet eens naar de bank.’

Damme: ‘En dat zorgt weer voor extra dynamiek. Met eigen geld kun je direct aan de slag.’ < Wilt u weten hoe uw financiële positie is, ga dan naar postnl.nl/cashflow.

Maquette Ondernemingen N°6_Mise en page 1 11/05/12 11:09 Page1

40 column

Advertorial

Colofon Ondernemen!

Opinieblad van MKB-Nederland 18e jaargang, nr. 3, mei 2012 www.ondernemen.nl Directie Walter Vesters

Survival of the fittest In het verleden is door veel filosofen en wetenschappers gesproken over 2012 als Het Einde Der Tijden. Er zijn massa’s spannende films over gemaakt en hele boekenkasten over vol geschreven en die rampspoed maakt ons bang. En angst is onze slechtste raadgever. Een crisis wordt gezien als een noodsituatie, waarbij het functioneren van het hele systeem ernstig wordt verstoord. Paniek, onrust, angst, onzekerheid en geen vertrouwen zijn gevoelens die daar direct bij horen. Tijdens de pogingen de huidige financiële crisis te beslechten, wordt er op veel plaatsen al geruime tijd bestuurlijk aan alle knoppen gedraaid, maar de oplossing lijkt nog niet gevonden.

Toen de hoeders van ons land, die zich hadden teruggetrokken op het Catshuis, er vorige maand niet uitkwamen, heeft een ondernemer – die toevallig ook onze Minister van Financiën is – iets ondernomen waar iedereen versteld van stond. Jan Kees de Jager had het lef, de visie, de sympathie en de overredingskracht om tot de noodzakelijke beslissing te komen.

Ik was ook onder de indruk van de toespraak van Paul Polman, de baas van Unilever. Hij herinnerde de toehoorders aan de recente revolutie in Egypte die, gepusht door jonge mensen en gefaciliteerd door sociale media, in zestien dagen een feit was. Hij waarschuwde dat binnenkort een multinational binnen een nanoseconde weggevaagd zal worden als het niet spoedig kiest voor transparantie en duurzaamheid. Vandaag tweeten klanten dat je shampoo moet kopen omdat Unilever zo’n goed verhaal heeft; morgen raden ze het je af als het verhaal niet deugt.

Crisis kan een impuls geven om het schijnbaar onmogelijke, zelfs in een dag mogelijk te maken. Het woord crisis komt van het Griekse ‘krinomai’, wat ‘het moment van de waarheid’ betekent. Het Chinese karakter voor crisis heeft nog een tweede betekenis: ‘kans’.

Naast de angst voor de toekomst is onze tweede grote angst, de angst voor verandering en dat is nu precies wat we moeten doen, veranderen. We moeten de oude criteria loslaten. Dit oude paradigma dat uit gaat van economische groei en persoonlijke materiële rijkdom, past niet meer in deze tijd. Er komen nu andere tijden, gebaseerd op nieuwe uitgangspunten. Survival of the fittest betekent dat alleen zij die zich aanpassen aan de veranderde situatie, overleven. Hoewel veel mkb-bedrijven de duurzame koerswijziging al hebben ingezet, roep ik al mijn collega-ondernemers op om mee te veranderen. Succes verzekerd!

Crisis kan het onmogelijke mogelijk maken

fotografie Lex Draijer

Ruud Koornstra Duurzaam ondernemer, mede-oprichter Tendris

Redactie René Bogaarts (hoofdredacteur), Chantal Doezie (coördinator), Marc van Dinther (eindredacteur), Katja Lamers (MKB Informeert) Vormgeving Thielenpeters Sales Jotta Erath, Simone Wismans advertentie@scopebusinessmedia.nl Medewerkers Niels Achtereekte, Henk Dilling, Kristel Hurenkamp, Jan Kooistra, Ruud Koornstra, Jos Leijen, Koos Plegt Beeld Marcel Bakker, Mark van den Brink, Tom Janssen, Jeroen Poortvliet, Bas van der Schot, Koen Suyk, Mark van der Zouw, Hollandse Hoogte, Nationale Beeldbank Uitgave Ondernemen! is een uitgave van Scope Business Media b.v.

Amstelzijde 85a, 1184 TZ Amstelveen tel: 020 311 37 99 In opdracht van Koninklijke Vereniging MKB-Nederland Bezuidenhoutseweg 12 2594 AV Den Haag Postbus 93002 2509 AA Den Haag tel: 015 219 12 12 www.mkb.nl Abonnementen De abonnementsprijs van Ondernemen! bedraagt E 66,50 per jaar (inclusief 6% BTW).

ISSN 1383-3391

Koop, verkoop uw zaak - Zonder commissie met ARGUS VOOR HANDELSZAKEN EN ONDERNEMINGEN

www.argus-benelux.com

VOEDING Regio Alkmaar • VISHANDEL Huurpand 120 m2. Dorpscentrum. Volledig nieuwe inrichting.

100 % vast klantenbestand.

Vraagprijs 98 000 € Ref. 41050 Midden Brabant. Op camping met veel bezoekers • SUPERMARKT 2 2 Alle faciliteiten. Opp. ± 300 m . Mag. ± 60 m . Keuken + kantine ± 20 m2.

In perfecte staat met o.a. koel en vriescel. Bakoven. Food + non-food.

Vraagprijs 45 000 € inv., goodwill (ged. voorr.)

Ref. 409623 Utrechtse Heuvelrug • WIJNKOPERIJ - SLIJTERIJ Gr. vast klantenbest. Compl. ass. Winkelruimte tot. 242 m2 incl. mag. Incl. grote woonr. boven. Eigen grond 488 m2. Evt ook als bedrijfspand TK. 695 000 € pand, eigen parkeerpl. inv., excl. voorr.

Ref. 409959 West Brabant. A1-locatie. In centrum plaats • DELICATESSENWINKEL Nieuwe fraaie inrichting van 2008. Airco, koel en vriescel, alarm, software. Gratis parkeren. Opp. ± 125 m2. Voorr. 20 000 €. Huur 1 750 € p/mnd.

59 000 € inv., goodwill (pand 200 000 €) Ref. 409629 Z-Holland. Gr. plaats • PROF. AMBACHTELIJKE BANKETBAKKERIJ Broodverkoop en chocolaterie. Ruimte vr workshops. Incl. bedrijfs-wagens. Opp. 430 m2. Stab. omzet 1,8 milj. €. O.G. 450000 €, optie huur.

620 000 € inventaris, goodwill, voorraad Ref. 409637 't Gooi. A-locatie • WIJNHANDEL Verkoop wijnen en import. Huurpand 100 m2. Volledig nieuwe inrichting.

Vast klantenbestand. Jaarlijks verhoogde omzet. Incl. voorr. inkoop.

Vraagprijs 297 000 € Ref. 409945

KLEDING - ACCESSOIRES HUISHOUDARTIKELEN

Purmerend centrum. A-locatie • DAMES KLEDINGZAAK GROTE MATEN Huurpand 60 m2. Volledig nieuwe inrichting. Hoek locatie.

Vraagprijs 98 000 € inclusief voorraad inkoop Ref. 409946 Sneek • MODEZAAK Leuke zaak op toplocatie midden in het centrum in de looproute. Opp. winkel 80 m2. Mog. huur bovenwoning. Recht van koop totale pand.

Vraagprijs 29 000 € + voorraad Ref. 409996 Amsterdam. A-locatie • JUWELIERSZAAK - GOUDSMID 40 jaar gevestigd. Huurpand. Zeer lage huur. Inclusief alle instrumenten en gereedschappen. Inclusief voorraad inkoop.

Vraagprijs 219 000 € Ref. 410650 Beverwijk. A-locatie. Winkelcentrum • LEDEREN SPECIAALZAAK O.a. kleding, tassen, riemen, suede. 30 jaar gevestigd. Huurpand 60 m2.

Groot vast klantenbestand. Inclusief voorraad inkoop.

Vraagprijs 89 000 € Ref. 409937 Regio Twente. In middelgrote plaats. A1-locatie • MODEZAAK Moderne inrichting. Groot vast klantenbestand. Met optie op franchise formule. Winkel oppervlakte ±95 m2. Kantoor ±12 m2. Opslag ± 40 m2.

Vraagprijs 55 000 € + voorraad Ref. 409991 Midden Overijssel. Midden grote plaats • DAMES MODEZAAK Midden tot hoog segment. Winkel 70 m2. Keuken, toilet 10 m2.

Geheel onderkelderd 80 m2. Omzet 310 000 €. Huur 1 000 € p/m.

Vraagprijs 115 000 € + voorraad Ref. 409918 't Gooi. A-locatie. Centrum • BIJOUTERIE O.a. verkoop horloges, tassen en accessoires. 40 jaar gevestigd.

Huurpand 66 m2. Inclusief voorraad inkoop 75 000 €.

Vraagprijs 149 000 € Ref. 409942 Regio Rotterdam. Toplocatie • 2 DAMESMODEZAKEN Veel vaste klanten, bestand 7000 mailadr. Opp. 115 + 115 m2. Alle voorz.

Instapkl. Groeiende omzet. Excl. merken. Voorr. 550 000 € Overname beide zaken 490 000 € inv., goodw.

Ref. 409655 Centrum Breda. Omringd door publiekstrekkers • DAMESMODE ZAAK Midden segment. Winkel ± 50 m2, mag. ± 25 m2. Veel vaste klanten.

Instapklaar. Huur 4 000 € p/mnd (borgsom 15 000 €).

Vraagprijs 79 000 € inv., goodwill, voorraad Ref. 409652 Omg. Hengelo • KLEDING-SCHOENEN-TASSEN-BIJOUX-GIFT ZAAK Gelegen op A1-locatie, tegenover de Hema. Oppervlakte winkel ± 80 m2. Magazijn 10 m2. Huur 1 171 € excl. p/mnd.

Vraagprijs 20 000 € + voorraad 410605

LOKALEN Amersfoort. A1-locatie. Langestraat 93. • HUURCONTRACT Huurprijs 6 095 € inclusief btw.

30 000 € Ref. 409960 Emmen. In het nieuwe centrum. • WINKELPAND Op A1-locatie. Oppervlakte winkel 120 m2.

Overname in overleg.

Contract: prijs 30 000 € exclusief btw Ref. 409995 Zuiden v/h land • GROTE BOERDERIJ MET KLEINE CAMPING In goede staat. Max. 25 staanpl. 7000 m2 grond. Klein chalet (4 p.), stenen vakantiew. (6 p.). RVS san. Nwe, luxe recreatier. B&B toest., mog. 2 app.

775 000 € (deel v/d boerderij apart verhuurb.)

Ref. 409707 Veluwe zoom a/d IJssel • WINKEL - WOONHUIS Winkel 68 m2. Gratis parkeren. Woonh.: ruime woonkamer, serre, keuken, 2 slpks, bdk, vliering, droge kelder. Vrije tuin. Moderne grote schuur.

Ref. 409870 Vraagprijs 295 000 €

HORECA N-O Drenthe • SPECIALITEITEN RESTAURANT ANNEX DANCING Opp. 100 m|2. Huiskamer, rest. met bar, openhaard 25 zitpl. Serre 40 zitpl.

Terr. 60 zitpl. Keuken 100 m2. Koel/vriescel 20 m2. Woonhuis 3 slpks.

VP 85 000 € (Huur voor het geheel 2500 € p/m) € Ref. 409989 Zeeland. In centrum dorp van 3 000 inwoners • BRUIN CAFE Is het enige café. Alle verg. Bar 10 zitpl. Opp. 90 m2, mag. + keuken, kelder. Terr. 200 m2, 2 kamers op verd. Tevens biljart. Huurpand.

Vraagprijs 46 000 € inventaris, goodwill Ref. 409658

Omg. Meppel/Steenwijk • WOONBOERDERIJ MET GROEPSACC. R5 vergunning. 5x 2 prs kamers, 3 met bdk. Vrijst. vakantie woning slpk en bdk met ligbad. Verd. met vide en slpk. Vrijst. recreatier. 5,5x10,50m2.

Prijs 575 000 € K.K. (Perceel 2641 m2) Ref. 409987 Noord Limb • RESTAURANT ZALENCENTR. BRASSERIE WOONHUIS Perceel 10 ha. Beb. 3 500 m2. Mog. + toest. om bij te bouwen. Gem. omzet 2009-2010: 950 000 €. Taxatierapp. 2007, taxatiew. 2 300 000 €.

1 800 000 € grond, opstallen, inv., activiteit Ref. 410474 Duitsl. Tussen Bernkastel en Cochem • GASTHAUS - MOTORHOTEL 19 kamers met eigen bdk. Restaurant 55 zitpl., ontbijtzaal met uitzicht op de Moezel. Open keuken + bar. Terras 40 zitpl. Incl. privé woning.

Vraagprijs 485 000 € Ref. 409922 Assen. Aan de rand van het centrum • ITALIAANS RESTAURANT Tot. opp. 125 m2. 32 zitpl. Terras 20 zitpl. Eventueel huur boven gelegen woning bespreekbaar. Huur restaurant 1 250 € p/mnd incl.

Vraagprijs 75 000 € Ref. 410000 Den Haag • COFFEESHOP Goed lopende zaak inclusief vergunning.

Vraagprijs 3x jaaromzet.

Vraagprijs 360 000 € Ref. 409842 In nwbouwwijk Nesselande. Toplocatie • IJSSALON ANNEX CREPERIE Opp. 60 m2. Terr. 36 m2. Airco, espressomach., ijsvitr. 24 baks, crêpeplaten, vaatwasser, slagroommachine... Huur 1250 € incl. btw p/m.

99 000 €inventaris, goodwill ( www.la-porte.nl ) Ref. 409659 Oosten van het land. Aan invalsweg van grote plaats • RESTAURANT Geheel vrijstaand. Ruim zonnig terras. Grote magazijnruimte. Grote vaste klantenkring. Incl. grote bovenwoning, 5 slpks. Huur tot. 3200 € p/mnd.

270 000 € inclusief gehele inrichting en inventaris Ref. 410596 Op 15 km van Arnhem • VLAAIENZAAK - KONDITOREI Compleet in bedrijf. Met terrastuin. Groot bezorgingsgebied.

Inclusief auto. Huurpand. Huurprijs 795 € p/mnd all incl.

Vraagprijs 40 000 € Ref. 409958 Purmerend. Centrum. A1-locatie. Koemarkt • SUSHI RESTAURANT Bezorging, catering. Huurpand 100 m2. Voll. nwe inr. Restaurant pl. 28.

Terras pl. 48. Groeiende omzet. Hoog netto resultaat. Vast klantenbest.

Vraagprijs 178 000 € Ref. 409741 Gooi en Vechtstreek. A-loc. Aan het water. Centrum • RESTAURANT 35 jaar gevestigd. Huurpand 300 m2. Restaurant 180 plaatsen. Terras 35 plaatsen. 2x bar. Bourgondische inrichting. Vrij parkeren.

Vraagprijs 795 000 € Ref. 409949 Haaksbergen. In een buurtwinkelcentrum • SNACKBAR + CATERING Restaurant 50 m2. Keuken 36 m2. Mag. 60 m2. Grote koelcel + vriescel.

Transportauto. Terras 30 zitpl. Huur 1 546 € excl. p/mnd.

Vraagprijs 135 000 € Ref. 410602

DIENSTEN EN DIVERSEN MKB 't Gooi. A-locatie. Centrum • BEDRIJF MAATWERK MEUBELEN Winkel in verkoop maatwerk in meubelen + accessoires. Huurpand 130 m2. 32 jaar gevestigd. Inclusief voorraad inkoop.

Vraagprijs 129 000 € Ref. 409944 Centrum van het land. A1-locatie • BADKAMER SPECIAALZAAK Moderne en complete inr. van showroom. Goede omzet met groei-potentieel. Samenw. mog. betreft verkoop mag.ruimte, uitlevering, install.

Vraagprijs 75 000 € inclusief voorraad Ref. 409863 Zuid-west Nederland • ZONWERINGSBEDRIJF Klantenbest. 600 met veel vaste klanten en orderport. Showr. ± 140 m2 incl. kantoor. Mag. ± 70 m2. Huur 620 € p/mnd. Inv. o.a. div. gereedsch.

Vraagprijs 39 000 € inv., goodw., voorraad Ref. 409630 Regio Twente • KEUKEN SPECIAALZAAK In het midden tot hoog segment. Ass. up-to-date. Showroom 550 m2.

Kantoor. Mag. 200 m2. Ruime parkeergelegenheid. Huurpand.

Vraagprijs 325 000 € incl. voorraad Ref. 409917 Op de Veluwe. A-locatie • WOON - DECORATIE WINKEL Veel vaste klanten en potentie. Goede omzet. Oppervlakte 450 m2.

Huurpand. Exclusief voorraad. Overname wegens leeftijd.

Vraagprijs 55 000 € incl. inventaris Ref. 410598 Zuid-Holland • ZONWERINGBEDRIJF (Exclusieve merken) 70% part. en 30% bedr. Showr. 120 m2, atelier 900 m2, kantoren 200 m2.

Huur 3500 € p/m. Goede omzet. Pers. dient meegenomen.

250 000 € inv., goodwill (voorraad ± 150 000 €) Ref. 409620 Alkmaar • PANDJESHUIS O.a. inkoop, verkoop en terugkoop van duurzaam gebruikte producten.

Huurpand 220 m2. Lage kosten. Hoog nette resultaat.

Vraagprijs 239 000 € Ref. 409941 Regio Zwolle. A1-locatie • FOTOZAAK Reeds lang een begrip in de regio. Winkel oppervlakte 80 m2.

Fotostudio 25 m2. Magazijn/kantoor 40 m2.

Vraagprijs 49 000 € + voorraad € Ref. 409990 Midden Limb. Gelegen in dorpskern • ELECTRA EN WIT/BRUINGOED Rep., service, onderh. + huish., kantoorart. Winkel 235 m2, mag. 60 m2.

Bovenwoning 3 slpks, opp. 150 m2. Taxatiew. pand 325 000 €.

725 000 € O.G., voorraad, bedrijfsinventaris Ref. 410379 Scheveningen. Boulevard • OOSTERSE GIFTS EN INTERIEUR Mogelijkheid wellness uitbreiding. Huurpand 200 m2. Magazijn 50 m2.

Voorraad inkoop in overleg.

Vraagprijs 90 000 € (evt partnership mogelijk) Ref. 409736 Rotterdam • STOMERIJ ANNEX KLEDINGREP. 80% vaste klanten Nwe app. Krachtstroom. Opp. 55m2. Huur 1250 € p/m. Electrolux droger 4300S, reiniger AMA 216SP (2006) strijktafel, Elektr. stoomketel. 3 wasm.

Vraagprijs 69 000 € inventaris en goodwill Ref. 409654 In directe omgeving Leeuwarden • BLOEMEN EN DECORATIEZAAK Winkel opp. 100 m2 + binderij. Kantoor, koelcel, mag. Woning 180 m2, 3 slpks. Perceel 1078m2. Tevens vrijst. woonhuis, 3 slpks. Perceel 485 m2.

Zaak+woning 450 000 € kk + voorr. Huis 269 000 € kk Ref. 409998 Amsterdam • BEAMER VERHUURBEDRIJF O.a. verhuur audio visuele apparatuur. 4 jaar gevestigd. Groeiende markt.

Toppositie Google. Hoog netto resultaat. Inclusief voorraad inkoop.

Vraagprijs 149 000 € Ref. 409947 NL. • FITNESS APP.-ZWEMBADEN-SAUNA'S EN TOEBEHOREN Goed lopende zaak. Showroom 500 m2. Kantoor. Magazijn. Incl. webshop. Ook verkoop in België en Lux. Huur 1 694 €. Op zichtlocatie.

Vraagprijs 180 000 € Ref. 410610

Zeeland. Centrumloc belangrijke plaats • REISBUREAU (ALGEMEEN) Begrip en enige in regio. Opp. 45 m2. Stijgende omzet. Lage huur 800 € p/mnd. ANVR en SGR erkend. Nette inr. Alle faciliteiten (geen franchise).

Ref. 409622 Vraagprijs 59 000 € inventaris, goodwill Nederland • UNIEK PRODUCT IN DE HEALTH EN CARE SECTOR Met licentie en ISO certificering. Alleenrecht vr de Benelux en Duitsland.

Voordelige verkoopsprijs met hoge marge. Wegens geen opvolging.

Vraagprijs 17 000 € inv., goodwill, voorraad Ref. 409656 Provincie Utrecht. Op prachtige locatie • KAPSALON Moderne inr. (2 jr oud). 25 behandelpl. Waarde 150 000 €. Opp. 150 m2.

Gekwalificeerd pers. Omzet 900 000 €. Huurprijs pand 2 500 € p/mnd.

Vraagprijs 395 000 € inclusief inventaris Ref. 410597 Oost Nederland. Toplocatie • KAPSALON Hoog segment Zr modern interieur. Groot vast klantenbest. Opp. salon 200 m2. Kantine, opslag 17m2. Toiletgroep. Grote kelder. Huur 3850 € excl. p/pmnd.

Vraagprijs 196 000 € exclusief voorraad Ref. 410604 Reeuwijk • SCHOONHEIDSSALON ANNEX WOONHUIS 95 % vast cliënteel, bestand 175 klanten. Woonhuis: behandelkamer incl. alle app., zonnebankkamer. Liv. , keuken, 4 slpks, bad, tuin.

290 000 € inventaris, goodwill, pand Ref. 409657 't Gooi. • ECO - COSMETISCH BEHANDELCENTRUM O.a. tandheelkunde, orthodontische beh., huidverjongingen, littekenbeh., shiatsu, tanden bleken. Huurpand 150 m2. 3x behandelruimtes. Voll. inr.

Vraagprijs 219 000 € (80 % vast klantenbestand) Ref. 409950 Centrum van het land • PRAKTIJK VOOR HUIDVERBETERING Compleet en modern inger. Groot en vast klantenbestand. 4 behandelruimtes, met allerhande apparatuur. Huurprijs 1 320 € incl. btw.

Vraagprijs 110 000 € incl. inventaris, voorraad Ref. 410594 Zuid NL. Uitstekende locatie • BEWEGINGS- EN AFSLANKSTUDIO 270 m2. Alle app. Werkpl. Activiteitsuitbr. mog. Incl. bovenw. (210 m2).

Dakterras 60 m2, zolder. 3 slpks, zr grote living, keuken, kantoor.

Vraagprijs 450 000 € all in Ref. 409895 Zuid-Holland. Middelgrote stad • SCHOONHEIDSSALON 7 volledig inger. ruimtes. Massage, nagels, gezicht, sauna, douche, 2x afslank, zonnebank en pedicure ruimte met alle app. Huur 883 €.

Vraagprijs 14 900 € Ref. 409840 Buitenwijk Utrecht • DAMES EN HERENKAPSALON Compl. en moderne inv. 10 bedienings pl. + 4 wasunits. Personeelsruimte. Vast cliënteel. Goede omzet. Huur 1278,72 € excl. btw.

Vraagprijs 55 000 € excl. voorraad Ref. 409956 Omgeving Arnhem • SCHOONHEIDSSALON - BEAUTYINSTITUUT 4 stoelen in 3 ruimtes. Vast cliënteel. Huurprijs 1270 € incl./mnd. Overname volledige moderne inventaris/app. bespreekbaar. Incl. website.

Vraagprijs 80 000 € Ref. 409954 Zwanenburg. Industriezone • GARAGEBEDRIJF APK + reparaties Huurpand 230 m2. Werkpl. + kantoren. Kooppand 450 m2, 450 000 €.

Werkpl., opslagr. Incl. 5x 4 kolombr. + 1x 2 kolombr. Bedrijf 120 000 €.

Totale vraagprijs 570 000 € Ref. 409933 Amsterdam; • AUTOHANDEL - GARAGEBEDRIJF O.a. BV, handelspl./groene pl. Afgifte vrijwaringsbewijs. Verzekeringen handelsvoorwaarden. RDW erkend. Handelspas. BCA. Vrije vestiging.

Vraagprijs 49 000 € Ref. 409939 Groningen • TAXIBEDRIJF Wegens gezondheidsredenen ter overname aangeboden.

Groot vast klantenbestand.

Vraagprijs 115 000 € inclusief auto's Ref. 409992 Noord Brabant • EUROPESE MERKENGARAGE MET CARWASH Stab. omzet. Gebouwen conform normen importeur. Gekw. pers.

Opp. 5 000 m2. Showr. 400 m2. Garage 350 m2. Self + autom. carwash.

In 2 BV's overname 100 % aandelen 550 000 € Ref. 409624 Overijssel. Zichtlocatie • SIERBESTR. - BLOKHUTTEN - TUINHOUT Perceel 5 800 m2. Bedrijfsr. 300 m2. Showr. 1 500 m2. In monumentale boerderij. Woonkeuken, liv., 2x bdk, 4 slpks, inloopkast.

Vraagprijs 775 000 € Ref. 409983 Noord-Brabant • PRODUCENT VAN TAALKUNDIGE BRONNEN Ontw. en verkoopt taalkundige bronnen voor het gebruik in zoekmach., woordenboeken, kunstm. intelligentie, tekstanalyse en virtuele agenten.

Vraagprijs 500 000 € Ref. 409632 Nederland • BESLOTEN VENNOOTSCHAP BV met 110 000 €. Compensabel verlies.

In de uitzendbranche.

Vraagprijs 55 000 € Ref. 410506 NL. • HANDELSVEILING+CASH&CARRY BOOMKW. BLOEMEN/PL. 1) Ca 1 km van de snelweg. Bedrijfspand 800 m2. Bloemenkas 460 m2.

Huur in overleg. 2). Op 7500 m2. Kantoor 35 m2. Huur in overleg.

1) 490 000 € (ook separaat TK) 2) 130 000 € Ref. 409997 Nederland • GROOTHANDEL FOOD EN NON FOOD Vast klantenbest., 1 300. Met multifunctionele site en webshop. Groot ass. Goede omzet en rendement. Wegens ander objectief (optie: pand).

Vraagprijs 1 200 000 € inventaris, goodwill Ref. 409653 Nederland • ANTI ZONNEBRAND PRODUCTEN OP B10 BASIS 9 formules, allen gecertificeerd. Gedeponeerd bij fabriek en productie.

Alle prod. direct beschikbaar voor de intern. markt. www.nl-europe.com.

Vraagprijs 330 000 € Ref. 409940 Regio Amsterdam • FABR. VAN HYDRAULISCHE COMPONENTEN Internationale markt o.a. VS, Rusland en Europa. 80 % verzekerde jaar omzet. Huurpand 1 400 m2. Productiehal, expeditiehal + kantoren.

Vraagprijs 295 000 € excl. financieringskosten Ref. 409938 Z-Holl • AUDIO + VISUAL RENTAL BEDRIJF (verhuren prof. prod.)

Geluid, licht, toneel vr festivals, concerten,.. Klantenbest. 300. Zeer uitgebreide inv. Hard+ software. Pand 400 m2. Huur 1850 € p/m.

1) inv.+gw. 495000 € 2) 1/2 inv. + gw 340 000 € Ref. 409638 Nederland • LEGE BV Met invoer en verkoop van transportmiddelen.

Schuldenvrij.

Vraagprijs 5 000 € Ref. 409625

EEN ZAAK INTERESSEERT U ?

Tel. 020 31 20 480 WILT U UW ZAAK E-mail argus-ned@argus-ned.nl VERKOPEN ? Internet www.argus-benelux.com

45 managers wat kan je daar mee doen? wat mag dat kosten?

Wilt u € 17.035,- verdienen? Word dan lid van het Nive. Want dat kan een lidmaatschap u opleveren. Althans, volgens het rekensommetje hieronder, dat we even snel tussen neus en lippen door op een bierviltje gemaakt hebben. Maar wellicht is dit een beetje kort door de bocht.

Maar waar kunt u dan wel op rekenen met een Lidmaatschap van het Nive? U wordt lid van de oudste managersvereniging van Nederland met 500 bedrijfsleden en persoonlijke leden. Dat is een netwerk van meer dan 30.000 managers.

Uw managers krijgen toegang tot 45 bijeenkomsten per jaar, waaronder 12 gratis Masterclasses. Kortingen op onze Workshops.

En, u ontvangt kosteloos 12 uitgaven van Management Scope.

Kijk, dat zijn hele andere getallen!

Lid worden van het Nive? Wij rekenen op u!

Bezuidenhoutseweg 187 e 2594 AH Den Haag t 070 7118729 •f 070 33 51 080 info@nive.org • www.nive.org

Hans Biesheuvel over val kabinet

MKB infor meert

‘Parlement moet aan de slag, zonder bekvechten’ ‘Ontzettend onverwacht. De weken ervoor had ik veel, meerdere keren per dag, contact met de onderhandelaars in het Catshuis.

Ook zij zijn erdoor overvallen.’ De val van het kabinet Rutte op 21 april kwam voor de voorzitter van MKB-Nederland Hans Biesheuvel volkomen uit de lucht vallen. Daags na de breuk tussen VVD/CDA en gedoogpartner PVV is Biesheuvel boos en bezorgd.

‘Onverantwoord’ zo kwalificeert hij het weglopen - terwijl er al een akkoord lag - van PVV-voorman Wilders. ‘De rente die ons land moet betalen is in de zeven weken die de onderhandelingen duurden al opgelopen. Wat als er een afwaardering van onze kredietstatus komt? De rekening daarvoor komt bij het bedrijfsleven terecht.’

Er lag dus een akkoord met een aantal stevige maatregelen, dat ook voor het bedrijfsleven een lastenverzwaring zou betekenen. Wat vindt u van de voorstellen?

‘Je moet zo’n pakket in zijn geheel bekijken, niet elk onderdeel bediscussiëren. Het totale plaatje was goed. In minder dan 1,5 jaar zou het begrotingstekort zijn teruggedrongen van 4,6 procent naar nog geen 3. En dat zonder al te veel koopkrachtverlies, maximaal 2,5 procent. Dat is vervelend, maar nodig om snel uit de gevarenzone te komen. De lastenverzwaring voor het bedrijfsleven doet natuurlijk pijn, maar is niet zo ernstig dat we die niet voor onze rekening kunnen nemen. Andere maatregelen zijn maar tijdelijk. Een verhoging van de btw bijvoorbeeld, wordt vanaf 2014 gecompenseerd door een verlaging van de inkomstenbelasting. Het allerbelangrijkste aan het pakket waren de voorstellen om de woningmarkt te hervormen, iets waar wij altijd voor hebben gepleit.’

Hoe noodzakelijk is het de drie procent aan te houden?

‘Dat heeft topprioriteit. Wij hebben in Brussel altijd gehamerd op begrotingsdiscipline en het nakomen van afspraken. Het is slecht als we daar zelf niet aan voldoen.’

Hoe nu verder?

‘Dit pakket is verstandig en moet eigenlijk integraal worden doorgestuurd naar de Europese Commissie. We hebben nog maar een paar dagen voor de deadline van 30 april (dit interview vond plaats op 24 april, redactie). Er is dus geen tijd om op onderdelen opnieuw te onderhandelen. Vervolgens moet de het parlement een begroting opstellen voor 2013. Daar kunnen dan wellicht hier en daar nog aanpassingen worden gemaakt.

Het landsbelang moet voorop staan. Ik hoop dat politici in staat

zijn over hun eigen schaduw heen te springen. We zitten in een recessie, de werkloosheid loopt op, onze ranking is in het geding.

Als eerste moet de woningmarkt worden aangepakt. Verder zijn een vernieuwing van de arbeidsmarkt en de zorgmarkt belangrijk en moet het pensioenakkoord worden ingevoerd. Dat zijn grote, belangrijke stappen. Mijn boodschap is simpel: aan de slag zonder teveel bekvechten en ruzie.’

Op de Week van de Ondernemer zei u wel wat te voelen voor een zakenkabinet à la Italië. Hoe serieus meent u dat?

‘Een tijdelijk zakenkabinet zou eigenlijk heel goed zijn. De politiek heeft de laatste tijd laten zien heel moeilijk tot besluiten, echte hervormingen te komen. Een regering van deskundigen die minder dicht op de partijen zitten, kan knopen doorhakken. De politiek kan zich dan concentreren op verkiezingen. Vooralsnog hoop ik dat dit niet nodig is, politici zelf zo verstandig zijn. Ik zal dat in ieder geval zo veel mogelijk stimuleren. De nood is hoog!’

Kijk op www.mkb.nl voor een reactie op de nieuwe voorstellen van de ‘Kunduz-coalitie’. foto: Hollandse Hoogte

Oh, u wilt keiharde cijfers? Kijk op http:// www.nive.org/website/lid-worden/wat-magdat-kosten of scan de QR code.

43 Lobby

Kalender

44 Lobby Oproep aan gemeentes MKB-Nederland daagt colleges van burgemeester en wethouders uit het aanbestedings- en inkoopbeleid mkbvriendelijker te maken. Volgend jaar wordt (mits goedkeuring van de Eerste Kamer) een nieuwe Aanbestedingswet van kracht, gecombineerd met flankerend beleid zoals een klachtenregeling, een gids proportionaliteit en richtsnoeren voor leveringen en diensten. Dit heeft ook consequenties voor gemeenten.

Als de wet er definitief door is, is dat landelijk gezien een belangrijke en langverwachte doorbraak.

Maar aanbestedingsbeleid wordt voor een groot deel gemaakt door lagere overheden: provincies en gemeenten. De uitwerking zal dan ook voor lokale overheden gevolgen hebben.

Een gemiddelde gemeente besteedt zo’n 1.000 euro per inwoner per jaar aan inkoop en aanbestedingen. Het lokale bestuur is daarmee een belangrijke aanjager van stimulering van de lokale en regionale economie. Echter, lang niet altijd gaat een evenredig deel van de bestedingen naar het midden- en kleinbedrijf.

Binnenkort ontvangen alle colleges van B&W een brief met suggesties en aanbevelingen voor een mkb-vriendelijker aanbestedingsbeleid.

Toekomst in techniek Jongeren moeten ervan overtuigd worden dat een carrière in de techniek toekomst heeft. Het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen zijn daarom medio april met het (toen nog zittende) kabinet een charmeoffensief gestart om de toekomstige tekorten aan bètatechnici terug te dringen.

Het kabinet stelt voor om meer voorlichting te geven op scholen over carrièremogelijkheden. Techniek heeft vaak een onterecht imago. Daarnaast zal gewerkt worden aan professionalisering van docenten, die over up-to-date kennis van de beroepspraktijk moeten beschikken. Om onderwijs en arbeidsmarkt beter op elkaar af te stemmen, zal de arbeidsmarktrelevantie van opleidingen worden vergroot, en de studievoorlichting voor studenten verbeterd.

Ook wordt ingezet op versterking van de samenwerking tussen onderwijsinstellingen en bedrijfsleven.

MKB-Nederland is blij dat het techniekonderwijs beter en aantrekkelijker wordt door vernieuwende vormen van technisch onderwijs aan te bieden, zoals de vakmanschapsroute en de technologieroute.

De mkb-koepel wil, aanvullend op de plannen, een verplicht meldpunt voor scholen die een technische afdeling/studierichting willen sluiten.

Veel VMBO-instellingen schrappen techniekopleidingen zonder dat zij dat van elkaar weten.

Het gevolg is dat er in verschillende regio’s totaal geen aanbod meer is van een bepaalde opleiding. Zonder meldpunt kunnen branches niet tijdig ingrijpen.

Meer informatie: evenementen@mkb.nl

Strafbaar MKB-Nederland staat pal achter de initiatiefnota van CDA Tweede Kamerlid Ad Koppejan om acquisitiefraude strafbaar te stellen. Met het voorstel wil de partij onder meer malafide bedrijven aanpakken die andere bedrijven en organisaties bestoken met spookfacturen. MKB-Nederland verzet zich al jaren tegen dit soort misleidende praktijken en is vorig jaar nog een proefproces gestart tegen Telefoondsgids.com en Bedrijvengidsonline.nl. Die zaak loopt nog steeds. Koppejan wil reclameverkopers verbieden om ondernemers te werven voor gidsen of telefoonboeken zonder dat expliciet duidelijk is dat het aanbod tegen betaling is. Fraudeurs mogen wat hem betreft aan de schandpaal genageld worden door openbaarmaking op internet. Het CDA wil daarnaast nog de positie van het slachtoffer verbeteren door hen de mogelijkheid te geven schadevergoeding te vorderen. MKB-Nederland is opgetogen dat het probleem nu op de politieke agenda is gezet. De ondernemersorganisatie hoopt dat alle andere partijen zich zullen aansluiten bij dit initiatief om deze problematiek aan te pakken en zo de economische schade terug te dringen.

Filevrije dagen Laat medewerkers ten minste één dag per week niet in de spits met de auto naar het werk reizen. Dàt is de boodschap van de campagne ‘52 filevrije dagen’ van MKB-Nederland en het Platform Slim Werken Slim Reizen. De campagne richt zich op mkb-ondernemers. Woensdag 18 april, tijdens de Week van de Ondernemer in Utrecht, vond de aftrap plaats. Nederland telt zo’n acht miljoen werkenden. De helft daarvan kan in potentie slim werken en reizen: op een ander tijdstip reizen, thuis of op een locatie onderweg werken, of andere vervoersmiddelen kiezen. Als werknemers de auto één dag in de week laten staan, levert dat veel op. Tijdwinst (minder vaststaan in de file en stijging van de productiviteit) en duurzaamheid zijn twee voor de hand liggende voordelen. Maar er is meer te behalen voor ondernemers. Zo kunnen ze efficiënter gebruik maken van hun bedrijfsruimtes, voelen werknemers zich fitter en kunnen deze hun werk en privé beter combineren. Dit maakt ondernemers tot een aantrekkelijker werkgever voor nieuwe medewerkers, maar ook voor huidig personeel. Het is bovendien goed voor het imago van de onderneming. www.52filevrijedagen.nl

MKB infor meert

1

1

1 2, 4 en 5

1

1

20 september Apeldoorn 3 en 4 oktober Groningen 7 november Eindhoven 21 en 22 november Amsterdam Voor alle ondernemers in Nederland. Kijk voor meer info op www.ondernemerscongres.nl

1

4 Prinsjesdagborrel Voor leden en relaties van VNO-NCW en MKB-Nederland op persoonlijke uitnodiging 18 september, Den Haag 5

2

1

1 1 Regionale ondernemerscongressen 23 mei Maastricht 30 mei Rotterdam 14 juni Almelo 20 juni Den Bosch

Algemene Ledenvergadering (besloten) 27 juni / 21 november Den Haag Voor aangesloten organisaties

Jaarcongres MKB-Nederland Voor politiek, overheid, bedrijfsleven en pers 5 november, Den Haag 6

3 Algemeen Bestuur MKB-Nederland (besloten) 18 september (Prinsjesdag) / 12 november

Eindejaarsborrel VNO-NCW en MKB-Nederland Voor politiek, overheid, bedrijfsleven en pers 20 december

Duurzaam inzetbaar

Ondernemersklankbord

MKB-Nederland start later dit jaar een voorlichtingscampagne over duurzame inzetbaarheid in het midden- en kleinbedrijf, samen met het ministerie van sociale zaken en werkgelegenheid. Minister Kamp heeft tijdens de Week van de Ondernemer in april bekendgemaakt hiervoor een bedrag van 600.000 euro beschikbaar te stellen.

De arbeidsmarkt koerst af op een permanente krapte als gevolg van ontgroening en vergrijzing, waardoor iedereen straks langer dan zijn 65ste zal moeten doorwerken. Dan is het uiteraard van belang dat medewerkers ook in staat zijn om vitaal de ‘eindstreep’ te halen. MKB-Nederland gaat zich daarom actief inzetten om dat bewustzijn onder ondernemers te vergroten en hen te ondersteunen om de duurzame inzetbaarheid van hun medewerkers te verbeteren.

Hans Biesheuvel is de nieuwe voorzitter van de Stichting Ondernemersklankbord. Ondernemersklankbord zet ervaren oudondernemers in om ondernemers die tegen problemen oplopen te helpen. Zo kan worden voorkomen dat deze bedrijven het niet redden.

Starters vormen een belangrijke doelgroep. Ook zijn adviezen mogelijk over bedrijfsvoering, bedrijfsoverdracht en financiële kwesties. Ongeveer 300 adviseurs helpen per jaar 3.000 ondernemers en zzp’ers. De adviseurs zijn ondernemers, managers en specialisten met ruime ondernemerservaring, vaak op directieniveau. Ze krijgen een kleine onkostenvergoeding voor hun werk en stellen hun tijd, ondernemerskennis en -ervaring en hun netwerken geheel belangeloos ter beschikking. www.ondernemersklankbord.nl

Nieuwe hulp

Officier

In de reeks boeken ‘Eerste Hulp bij’ van MKB-Nederland en haar kennispartners zijn twee nieuwe delen gelanceerd. Leren Excelleren gaat over het beste uit je werknemers halen en geeft inspirerende voorbeelden van succesvolle ondernemers.

Eerste Hulp bij Financiering laat zien hoe je een geslaagde kredietaanvraag doet en biedt informatie over alternatieve financieringsvormen. Beide zijn gratis te downloaden van www.mkbservicedesk.nl/tools.

Mr Harm Jan Keijer is bij zijn afscheid als directeur van de Koninklijke Metaalunie benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Hij kreeg de versierselen opgespeld tijdens het Metaaluniecongres ‘Smart Future’ dat 26 april plaatsvond, door Chris Buijink secretarisgeneraal van het ministerie van economische zaken, landbouw en innovatie. Harm Jan Keijer sluit een loopbaan binnen de Metaalunie van ruim 37 jaar af, sinds 1 april 1987 vervulde hij de functie van directeur.

Bert Jaarsma (54) is per 1 mei benoemd als opvolger van Keijer.

46 Week van de Ondernemer 17 - 20 april 2012

Colofon Redactie Katja Lamers / k.lamers@mkb.nl / www.mkb.nl Adreswijzigingen: ledenadministratie@mkb.nl Volg MKB-Nederland op Twitter: www.twitter.com/MKBNL. Elke eerste donderdag van de maand in uw mailbox: de nieuwsbrief van MKB-Nederland met nuttige tips en informatie.

Meld u aan op www.mkb.nl/nieuwsbrief.

Een vraag over ondernemerschap? Stel hem aan de MKB Servicedesk: 088-6520020 (lokaal tarief).

Lid worden van MKB-Nederland?

Bel dan 088-6520026.