FG&V_2018_2

passie voor

innovatie Wetenschappelijk magazine

1

1

Wetenschap in een topklinisch ziekenhuis “Wetenschap, dat doen ze toch alleen in academische ziekenhuizen?” Een opmerking die ik helaas wel vaker hoor. Zelfs van mensen die wel enig gevoel menen te hebben met het medische. Er is dus nog een wereld te winnen.

De speciale uitgave die voor u ligt toont aan wat wij als niet-academisch, STZ-ziekenhuis te bieden hebben op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Een variëteit aan onderwerpen misschien, maar zeker niet toevallig en goed aansluitend bij de speerpunten en expertisecentra van ons ziekenhuis. Bas van Dalen, cardioloog, vertelt over de Cardiobese studie: een onderzoek naar het effect van obesitas op hartfalen. Dit onderzoek vindt plaats in samenwerking met het Maasstad Ziekenhuis.

Marjolein Leeman, arts-onderzoeker van de chirurgie, heeft gekeken naar de effecten van bariatrische chirurgie op de vaatwanddikte bij patiënten met obesitas. Vaatwanddikte is een belangrijke indicator voor risico op hart- en vaatziekte. Geertje van Limpt, bijna afgestudeerd in Verplegingswetenschap, beschrijft hoe het opzetten en coördineren gaat van een groot samenwerkingsproject tussen meerdere Rotterdamse ziekenhuizen en de eerste lijn op het gebied van allergeen immunotherapie.

Deze en de andere gedreven onderzoekers in Franciscus Gasthuis & Vlietland hebben weliswaar ieder een eigen invalshoek, maar delen een praktijkgerichte wetenschappelijke benadering van een klinisch probleem. Wij zijn trots op de inzet van onze onderzoekers en vinden dat ze met deze special een podium verdienen.

Gert-Jan Braunstahl, Decaan Wetenschap

In dit magazine

Colofon

Uitgave 2018

Op de cover Gerson Struik, arts-onderzoeker

Productie en eindredactie Afdeling Marketing & Communicatie Franciscus Gasthuis & Vlietland Postbus 215, 3100 AE Rotterdam

Teksten

Virtual Reality op de Intensive Care

Pia Kleijwegt

5

De kracht van de grote getallen

Fotografie

3

Levien Willemse Theo van Pelt

Een gezondere

Karin Dereadt

vaatwand na Uitgever

maagverkleiningsoperatie

7

Een bloemlezing van POKER-pilot voor betere

Rol van verpleegkundig

allergiezorg in de regio 4

specialist

2

6

BC Uitgevers B.V. Postbus 416, 8600 AK Sneek 0515 - 429 429

Franciscus-geïnitieerde

Vormgeving

onderzoeksprojecten

Hannique de Jong

ACHTERPAGINA

n Cardioloog Bas van Dalen kon

dankzij een subsidie van de Stichting

BeterKeten een promovendus

aannemen voor de CARDIOBESE-

Voor wetenschappelijk onderzoek naar veelvoorkomende aandoeningen is een ruim aanbod aan patiënten nodig. En die vind je

studie.

in een topklinisch ziekenhuis als Franciscus Gasthuis & Vlietland. ‘Grote aantallen, dat is juist onze kracht’, zegt cardioloog Bas van Dalen.

Wetenschappelijk onderzoek in een topklinisch ziekenhuis

De kracht van de grote getallen ‘Zwarte raven’, noemt Bas van Dalen de grote patiëntengroepen met relatief veel voorkomende aandoeningen. Figuurlijk dan. Met daar tegenover de ‘witte raaf’: die ene patiënt met die bijzondere aandoening. ‘Ons wetenschappelijk onderzoek richt zich op de zwarte raven’, zegt de cardioloog en onderzoeker. ‘Onze kracht is juist die grote aantallen. Als je een grote groep patiënten onderzoekt, kun je gemakkelijker de verschillen aantonen tussen patiënten en gezonde mensen dan wanneer je kijkt bij drie patiënten.’

Als topklinisch ziekenhuis is Franciscus Gasthuis & Vlietland sterk gericht op opleiding en onderzoek. Bas van Dalen combineert zijn werk op de afdeling Cardiologie met onderzoeksactiviteiten, deels in Franciscus, deels in Erasmus MC. Een combinatie die hem prima bevalt.

‘Patiëntenzorg is voor mij heel waardevol. Ik heb er bewust voor gekozen dat de hoofdmoot te laten zijn. Tegelijk vind ik het leuk om bezig te zijn met nieuwe ontwikkelingen, data verzamelen, analyses doen. Ineens een soort eureka-momentje hebben: het klopt wat ik bedacht heb.

De CARDIOBESE– studie

Of: het zit toch anders, maar wel interessant. Onderzoek geeft verdieping aan mijn werk.’

Overgewicht is slecht voor

Samenwerking

het hart. Mensen met obesitas

Bas van Dalen ziet veel in samenwerking met andere topklinische ziekenhuizen en universitair

lopen meer risico op van

medische centra, zoals bijvoorbeeld bij de CARDIOBESE–studie, waar ook het Maasstad

hart- en vaatziekten. Kunnen

Ziekenhuis en Erasmus MC aan meewerken (zie kader). Dit onderzoek richt zich op vroege

we in een vroeg stadium

opsporing van hart- en vaatziekten bij mensen met ernstig overgewicht (obesitas). ‘Wij maken

cardiologische aandoeningen

graag gebruik van de kennis en de techniek van het academisch centrum. Andersom willen

opsporen, ook als mensen

de collega’s in het academisch ziekenhuis die mooie technologische ontwikkelingen kunnen

(nog) nergens last van hebben?

toepassen op grote patiëntengroepen en die hebben wij.’

Die vraag staat centraal in de CARDIOBESE–studie. Bas

BeterKeten-subsidie

van Dalen en zijn team volgen

Hoewel topklinische ziekenhuizen waarde hechten aan wetenschappelijk onderzoek, speelt

honderd patiënten die een

gebrek aan tijd en geld veel onderzoekers parten. Bas van Dalen is dan ook blij met de

maagverkleiningsoperatie

subsidie die hij kreeg van de Stichting BeterKeten voor de CARDIOBESE–

hebben ondergaan. Voor en

studie. ‘Met dat geld heb ik een promovendus kunnen aanstellen om

na de operatie worden onder

deelnemers voor het onderzoek te werven, echo’s te maken, bloed af te

andere echo’s van het hart

nemen, mensen te bellen als er iets is. Dat is echt een dagtaak. Dat had

gemaakt.

ik zelf nooit allemaal kunnen doen. Ik ben ervan overtuigd dat ik zonder de BeterKeten-subsidie dit onderzoek nooit had kunnen uitvoeren.’ n 3

Allergeen-immunotherapie aanbieden aan mensen met ernstige allergische klachten: op het juiste moment, op de juiste plaats.

Een groep specialisten en huisartsen is een pilot (POKER) gestart om de kwaliteit van de allergiezorg in de regio te verbeteren.

Deelnemers POKER

n Projectcoördinator Geertje van Limpt: ‘We hopen dat het voor de patiënt gemakkelijker

wordt om de immunotherapie vol te houden.’

Aan het POKER-project nemen deel: • Erasmus MC

POKER-pilot voor betere allergiezorg in de regio

• Franciscus Gasthuis & Vlietland

Naar de huisarts voor immunotherapie

• Huisartsenpraktijken • IJsselland Ziekenhuis • Ikazia Ziekenhuis • Maasstad Ziekenhuis • Stichting BeterKeten

Naar schatting hebben 240.000 mensen in de regio Rotterdam-

eerste gedeelte van de behandeling zal altijd in het ziekenhuis

Rijnmond last van allergie. Bij ongeveer twintig procent zijn de

blijven plaatsvinden’, vertelt projectcoördinator en verpleegkundige

klachten zo ernstig dat oogdruppels, neussprays of inhalers

Geertje van Limpt van Franciscus Gasthuis & Vlietland. ‘Na twee

niet voldoende werken. Juist deze groep kan baat hebben bij

of drie maanden wordt de patiënt terugverwezen naar de huisarts,

allergeen-immunotherapie. Een behandeling waarbij het

die de behandeling overneemt.’

lichaam herhaaldelijk een kleine hoeveelheid van de allergieveroorzakende stof krijgt toegediend en uiteindelijk ongevoelig

Allergie-netwerk

wordt voor die stof.

Spil in de uitvoering van de pilot is de website: www.allergienetwerk.nl. ‘Officieel is het een PGO, een persoonlijke gezondheids-

Allergeen-immunotherapie heeft bewezen langdurig effectief te

omgeving’, zegt Geertje van Limpt, die de bouw van de site

zijn. Toch krijgt maar een fractie van de mensen de behandeling

begeleidde. ‘Ons project leunt op die PGO. We willen de samen-

aangeboden. Immunotherapie is intensief en vraagt doorzettings-

werking tussen specialist en huisarts bevorderen en de patiënt

vermogen. Elke maand naar het ziekenhuis voor injecties of

meer betrekken bij de behandeling. Dit platform leent zich daar

dagelijks tabletten slikken. Lang niet iedereen houdt dat drie jaar

perfect voor, want de patiënt kan inloggen met de app, vragen-

vol.

lijsten invullen over het verloop van de behandeling, informatie toevoegen of een e-consult aanvragen. De huisarts kan na verloop

Hoe kunnen we de kwaliteit van allergiezorg in de regio

van tijd aan de hand van ingevulde vragenlijsten beoordelen of de

verbeteren, vroegen medisch specialisten van vijf ziekenhuizen en

behandeling effect heeft.’

een aantal huisartsen zich af. Onder de paraplu van de Stichting BeterKeten startten ze de Pilot Organisatie Ketenzorg Immuno-

Al die – geanonimiseerde – vragenlijsten leveren het POKER-

therapie Rijnmond (POKER). Doel: betere samenwerking tussen

project een schat aan informatie op over patiënttevredenheid,

specialist en huisarts, méér patiënten behandelen, op dezelfde

kwaliteit van leven, medicatiegebruik, bijwerkingen, effectiviteit van

manier werken, veiliger en efficiënter.

de behandeling en therapietrouw. Geertje van Limpt: ‘Uiteindelijk helpen al die gegevens ons om de kwaliteit van de allergiezorg

Terugverwijzen

te verbeteren. Door patiëntenzorg dichter bij huis aan te bieden,

De werving van tweehonderd patiënten is in volle gang. De eerste

hopen we de therapietrouw te verhogen en het voor de patiënt

35 deelnemers zijn intussen gestart met immunotherapie. ‘Het

gemakkelijker te maken de behandeling vol te houden.’ n

4

In Nederland werden in 2016 circa 90.000 ernstig zieke volwassen

‘Met Virtual Reality laat je iemand de herinnering herbeleven met beelden.’

patiënten opgenomen en behandeld op een Intensive Care (IC).

Na een behandeling op de IC houdt een groot deel van deze patiënten, tot jaren na ontslag, geestelijke klachten die passen bij een posttraumatische stressstoornis of een depressie.

Een virtuele Intensive Care ter verbetering van de kwaliteit van leven na verblijf op een echte Intensive Care Internist in opleiding Michel van Genderen vertelt: ‘Deze

beelden. Bij de behandeling van verschillende vormen

klachten zijn onderdeel van de relatief onbekende

van trauma en angst wordt dit al met succes toegepast.

aandoening: het Post Intensive Care Syndroom. Dit

Door middel van Virtual Reality kun je patiënten de

syndroom is geassocieerd met een verminderd herstel,

opname veilig opnieuw laten ervaren, met een gevoel van

leidend tot een verminderde kwaliteit van leven en soms

meer controle.’

zelfs verlies van werk en inkomen.’ Uit recent onderzoek in vier Rotterdamse ziekenhuizen, uitgevoerd door

Het onderzoek

Franciscus Gasthuis, blijkt ongeveer zestig procent van de

Voor het onderzoek worden vijftig patiënten gevolgd, die

patiënten die mechanisch worden beademd te kampen

als gevolg van een vergiftiging van de bloedbaan (sepsis)

met klachten die horen bij dit syndroom. Internationale

terechtgekomen zijn op de IC. Op de vierde dag nadat

onderzoeken laten soortgelijke resultaten zien.

patiënten ontslagen zijn, begint het onderzoek voor een duur van zeven dagen. ‘Door deze vorm van therapie

Virtual Reality

verwachten wij een betere emotionele verwerking van de

Voor het Post Intensive Care Syndroom bestaat nog

traumatische ervaringen tijdens een behandeling op de

geen goede behandeling. Van Genderen: ‘Ons team

IC, leidend tot een sneller herstel en een betere kwaliteit

onderzoekt of door de inzet van Virtual Reality na een

van leven.’ De eerste resultaten worden halverwege 2018

behandeling op de IC, de traumatische stressstoornis kan

verwacht. Stichting Coolsingel en Franciscus Gasthuis

worden verminderd.’ Hij legt uit hoe dit werkt: ‘Met Virtual

& Vlietland financieren het project. Daarnaast is een

Reality laat je iemand de herinnering herbeleven met

promotiesubsidie ontvangen van Stichting BeterKeten. n

5

Atriumfibrilleren (AF), in de volksmond ook wel boezemfibrilleren, is de meest voorkomende hartritmestoornis bij volwassenen.

Bij Atriumfibrilleren slaat het hart onregelmatig en meestal ook sneller dan normaal. De meest voorkomende symptomen van AF zijn: een snelle en onregelmatige hartslag, hartbonzen, kortademigheid, vermoeidheid, een drukkend gevoel op de borst en duizeligheid. Het is vooral een ouderdomsziekte en kan complicaties als met name beroerte en hartfalen veroorzaken.

Rol Verpleegkundig Specialist bij zorg kwetsbare ouderen die Atriumfibrilleren Angst en depressie spelen een grote rol bij deze categorie

het kader van dit onderzoek wordt alleen gefocust op

patiënten. De kwaliteit van leven kan hierdoor verminderen

de informatievoorziening richting de patiënt. Voor een

en het leven van de patiënt negatief beïnvloeden. Door het

reguliere poliklinische afspraak heeft de cardioloog

tekort aan informatieverstrekking worden patiënten thuis

slechts 10 minuten de tijd waarin hij niet alle vragen

angstig over hun fysieke toestand en dit kan vervolgens

kan beantwoorden en misschien zelfs nog extra vragen

leiden tot depressies en een neerwaartse negatieve

oproept. Binnen de AF polikliniek is meer tijd beschik-

spiraal van ellende tot gevolg hebben. Denk hierbij aan

baar om juist hierin de patiënt beter van dienst te zijn. Het

het niet willen bewegen, of naar buiten willen gaan of

beoogde resultaat is de kwaliteit van leven bij de patiënt te

zelfs geen contact met andere mensen willen hebben. In

vergroten omdat de patiënt beter op de hoogte is van zijn

eerder onderzoek komt naar voren dat angst en depressie

ziekte en de behandeling daarvan. Elena onderzoekt of

grote factoren zijn bij de vaststelling van de kwaliteit van

de kwaliteit van leven van patiënten die bij de speciale AF

leven. Uit gesprekken met patiënten blijkt dat de grootste

polikliniek komen verbetert in vergelijking met de groep

angst het krijgen van een beroerte is en het in een

die alleen bij de cardioloog komt.

rolstoel belanden. Of nog erger – bedlegerig te worden.

Ook zijn ze bang om een bloeding te krijgen doordat de

Verpleegkundig Specialist

behandeling deels uit bloedverdunners bestaat.

De verpleegkundig specialist krijgt meer tijd voor de patiënt dan de cardioloog, waardoor er meer ruimte is

6

Nieuwe vorm van informatievoorziening

voor gesprek over hoe het in het dagelijks leven gaat,

Binnen de afdeling Cardiologie in Franciscus Vlietland

problematiek geeft meer verheldering. Omgaan met het

vindt momenteel een onderzoek plaats naar een nieuwe

boezemfibrilleren kan hierdoor worden vergemakkelijkt.

vorm van informatievoorziening richting de patiënt. Door

De verpleegkundig specialist lijkt eenvoudiger

de verpleegkundig specialist (onderzoeker) in opleiding is

benaderbaar voor de patiënt. Het onderzoek van leerling

een tijdelijke AF polikliniek opgezet. Normaal heeft de AF

verpleegkundig specialist Elena Chekanova zou kunnen

polikliniek tot doel de patiënt zo goed mogelijk te

leiden tot het daadwerkelijk invoeren van een AF polikliniek

behandelen en complicaties te voorkomen. Echter binnen

door de verpleegkundig specialist. n

waar hij/zij tegenaan loopt. Dieper ingaan op de

n Mensen met ernstig overgewicht (obesitas) hebben meer

kans op aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten.

Titel onderzoek: Unexpected significant improvement in carotid intima media thickness in patients after bariatric surgery after 1 year follow up.

Soms worden onderzoekers blij verrast met de eerste uitkomsten van hun onderzoek. Marjolijn Leeman zag dat bij mensen met ernstig overgewicht de kwaliteit van hun vaatwand onverwacht snel verbeterde na een maagverkleiningsoperatie. Na een jaar al.

Een gezondere vaatwand na een maagverkleiningsoperatie Mensen met ernstig overgewicht (morbide obesitas) hebben niet

Boven verwachting

alleen een extreem dik lichaam. Dat lichaam is van binnen ook

Een jaar na de operatie werd bij de deelnemers een nieuwe echo

ziek. ‘Daarom verdienen deze patiënten een goede behandeling’,

van de halsslagader gemaakt, die vergeleken werd met de eerste.

vindt arts-onderzoeker chirurgie Marjolijn Leeman. Samen met

De resultaten waren boven verwachting. Bij een kwart van de

collega-onderzoekers van chirurgie en interne geneeskunde deed

patiënten (25,4%) bleek de intima-media dikte beduidend minder

zij onderzoek bij tweehonderd obesitaspatiënten die tussen 2015

te zijn. ‘Dat hadden we niet durven hopen’ zegt dokter Leeman.

en 2017 een maagverkleiningsoperatie hebben ondergaan in

Binnen één jaar, bij zo’n groot deel van de patiënten. Dat is heel

Franciscus Gasthuis & Vlietland.

snel, want soms zijn die mensen al hun leven lang ziek. Bij een behandeling met statines (cholesterolverlagende medicijnen, red.)

Steeds iets dikker

hebben we zulke effecten niet gezien.’

De onderzoekers wilden weten wat het effect van de operatie is

Niettemin bleef bij de grootste groep de intima-media dikte

op de kwaliteit van de vaatwand. Deze patiënten zijn immers veel

ongeveer gelijk. Eigenlijk ook al een mooie uitkomst, vindt dokter

gewicht kwijtgeraakt. De eerste stap in het onderzoek was een

Leeman. ‘Want dat betekent dat het proces van steeds dikker

echo van de halsslagader, waarbij de dikte van de vaatwand werd

worden, is afgeremd.’

gemeten. De slagader bestaat uit drie lagen: een ervan is de tunica intima, een andere de tunica media. ‘Als de kwaliteit van de vaten

Curve

slecht is, komt er tussen de intima en de media een soort vet te

Welke kant het uitgaat met de intima-media dikte van de deel-

zitten’, legt dokter Leeman uit. ‘Naarmate je ouder wordt, neemt

nemers aan het onderzoek, zal de toekomst leren. Het onderzoek

die intima-mediadikte steeds ietsje toe. Dat is normaal. Bij mensen

gaat door. ‘We maken jaarlijks een echo, zodat er een curve

met obesitas is dat dikker worden heel snel gegaan en blijft die

ontstaat. Intussen stromen de tweedejaarsmetingen binnen.

waarde stijgen. Hoe dikker de vaatwand, des te zieker het bloedvat

Natuurlijk hopen we dat de intima-media dikte uiteindelijk bij

en hoe groter de kans op hart- en vaatziekten.’

iedereen afneemt.’ n 7

24 u

Een bloemlezing van Franciscus-geïnitieerde onderzoeksprojecten: KINDERGENEESKUNDE

CARDIOLOGIE

Breathe studie • Effect van immuunstimulantia op klinische, microbiologische en immunologische parameters bij mensen met ongecontroleerd astma en frequente exacerbaties.

Dr. G.A. Tramper, kinderarts; dr. G.J. Braunstahl, longarts; drs. G. de Boer, promovendus

CARDIOBESE studie • Op zoek naar vroege tekenen van cardiale disfunctie bij obesitas middels echocardiografie, bloedonderzoek en holterregistratie. Dr. B.M. van Dalen, cardioloog; Drs. S.M. Snelder, promovendus

MAMMACHIRURGIE

RAIN (reductie van intraveneuze antibiotica in neonaten) studie 24 u Multicenter studie naar non-inferioriteit van orale antibiotica switch therapie t.o.v. volledige intraveneuze behandeling bij neonaten met verdenking bacteriële infectie. Eindpunten: farmacokinetiek, kosteneffectiviteit, diagnostiek, microbioom ontwikkeling. Dr. G.A. Tramper, kinderarts; Dr. N.G. Hartwig, kinderarts; drs. F. Keij, promovendus

Permanent Breast Seed Implant (PBSI) trial • PBSI is een vorm van inwendige bestraling bij mammacarcinoom.

In dit onderzoek wordt het effect van een onderhuids geïnjecteerde vloeistof op huidschade na PBSI beoordeeld.

Dr. T. Klem, chirurg; Drs. G. Struik, promovendus Target-1 en -2 studie • Nauwkeuriger bestralen na borstsparende operatie i.v.m. mammacarcinoom, door een oplosbare hydrogel die het operatiegebied zichtbaar maakt op een CT-scan. Dr. T. Klem, chirurg; Drs. G. Struik, promovendus MaMaLoc-2 studie • Als eerste NL ziekenhuis passen wij magnetische lokalisatie (MaMaLoc) van mammatumoren toe, in een onderzoek waarin we vergelijken met standaard draadlokalisatie. Dr. T.Klem, chirurg; Drs. I. Mares, chirurg; Drs. G. Struik, promovendus

BARIATRISCHE CHIRURGIE

Enhanced Recovery After Bariatric Surgery Vergelijken klinische variabelen na aanpassing ERABSprotocol over de jaren. En een trial naar ideale anesthesiologische omstandigheden om postoperatieve pijn te verminderen. Dr. M. Dunkelgrün, bariatrisch chirurg; Drs. M. Leeman, promovendus

ASSISI studie • De relatie tussen ontstekingskenmerken in vetweefsel en in bloed bij mensen met overgewicht en bij mensen met gewichtsverlies na bariatrische chirurgie. En intima Media Thickness (IMT) na bariatrische chirurgie.

Dr. M. Castro Cabezas, internist; Dr. L.U. Biter, bariatrisch chirurg; Drs. S. van Mil, promovendus; Drs. M. Leeman, promovendus Dutch Common Channel Trial (DUCATI) studie • Studie naar gewichtsverlies na de distale gastric bypass.Dr. L.U. Biter, bariatrisch chirurg; Drs. R. Gadiot, promovendus

INTENSIVE CARE

INTERNE GENEESKUNDE

PLEIADE studie • Stijging van vetten en ontstekingscellen na vetrijke maaltijd en effect van (diabetes) medicatie hierop.

Dr. M. Castro-Cabezas, internist; Dr. E. van de Zwan, klinisch chemicus; Drs. B. Burggraaf, promovendus

OBAS 2.0 • Effect van lifestyle interventie programma bij astmapatiënten (BMI 30-40) op longfunctie, kwaliteit van leven en inflammatie Dr. G.J. Braunstahl, longarts; Drs. Y. Turk, promovendus Grandma studie • Effect van veroudering op inflammatie in patiënten met early en late onset astma. Dr. G.J. Braunstahl, longarts; Dr. J.C.C.M. in ’t Veen, longarts; Dr. G.A. Tramper, kinderarts; Drs. G. de Boer, promovendus Rotterdam studie • Retrospectieve data-analyse ERGO studie m.b.t. kenmerken en co-morbiditeit oudere astmapatiënt. Dr. J.C.C.M. in ’t Veen, longarts; Dr. G.J. Braunstahl, longarts; Drs E. de Roos, promovendus

Sleeve-bypass trial • Grootste gerandomiseerde multicenter studie wereldwijd (620 ptn.) om uit te zoeken welke patiënt baat heeft bij een gastric sleeve versus een gastric bypass operatie. Focus op gewichtsverlies maar ook kwaliteit van leven.Dr. L.U. Biter, bariatrisch chirurg; I. Friskes, PA bariatrie

HORIZON-IC studie • Maken van predictiemodel voor ontwikkelen post-IC syndroom en beoordelen effect virtual reality bril bij verwerking IC opname. Dr. EJ Wils, intensivist; Dr. M. van Genderen, AIOS interne geneeskunde

LONGZIEKTEN

24 u

24 u POKER studie • Pilotstudie naar organisatie ketenzorg voor allergieimmunotherapie patiënten in Regio Rijnmond. Dr. G.J. Braunstahl, longarts; Dr. J. Kappen, longarts; Drs. G. van Limpt, verpleegkundig onderzoeker

PLASTISCHE CHIRURGIE

The Rotterdam Diabetic Foot study • Patiënten met DM beter stratificeren naar risico op het ontwikkelen van een diabetisch ulcus en daarmee een betere behandeling aanbieden, zoals decompressiechirurgie.

Prof. J.H. Coert, plastisch chirurg; Dr. M. Castro Cabezas, internist; Dr. E. Birnie, klinisch epidemioloog en statisticus; Drs. W. Rinkel, promovendus

REUMATOLOGIE

Franciscus Rheumatoid Arthritis aNd Cardio-vascular Intervention Study (FRANCIS) • De effecten van een strikte behandeling op de zogenaamde klassieke risicofactoren voor hart en vaatziekten zoals hoge bloeddruk, hoog cholesterol en dergelijke bij patiënten met RA. Dr. D. van Zeben, reumatoloog; Dr. M. Castro Cabezas, internist; Dr. D. van der Stoep, promovendus;Drs. B. Burggraaf, promovendus 24 u VERPLEGINGSWETENSCHAPPEN

RE-NURSE • Verpleegkundig onderzoek met als thema ‘kwetsbare ouderen’. Dr. B. Boxma-De Klerk, epidemioloog; Drs. M. van der Wel, verpleegkundig onderzoeker

Draag ook bij aan wetenschappelijk onderzoek 24 u Het Franciscus Vriendenfonds en Stichting Vrienden Vlietland Ziekenhuis maken het verblijf voor

patiënten in Franciscus Gasthuis & Vlietland aangenamer en leveren waar mogelijk een bijdrage aan zorginnovatie. Wetenschappelijk onderzoek is, zoals u leest in dit magazine, van groot belang om zorg te kunnen verbeteren. Dankzij de steun van vele Vrienden zijn belangrijke onderzoeken mogelijk gemaakt, waaronder het onderzoek naar Virtual Reality Exposure Therapy op de Intensive Care (pagina 5). Draag ook bij aan wetenschappelijk onderzoek en doe vandaag nog een donatie!

Kijk voor onze mooie projecten op www.franciscus.nl/vrienden.

24 u